From 50a857a326a174a09b429df67a76baf693b017d6 Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Bartłomiej Nitoń <bartek.niton@gmail.com> Date: Fri, 15 Jan 2021 14:23:12 +0100 Subject: [PATCH] Add 1976-1980 period. --- 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml | 88 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml | 802 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml | 79 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml | 614 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml | 100 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml | 601 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml | 67 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00004-01/text_structure.xml | 352 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00005-01/header.xml | 82 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00005-01/text_structure.xml | 525 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00006-01/header.xml | 88 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00006-01/text_structure.xml | 669 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00007-01/header.xml | 115 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00007-01/text_structure.xml | 936 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00008-01/header.xml | 97 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00008-01/text_structure.xml | 682 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00009-01/header.xml | 106 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00009-01/text_structure.xml | 675 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00010-01/header.xml | 157 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00010-01/text_structure.xml | 980 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00011-01/header.xml | 109 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00011-01/text_structure.xml | 852 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00012-01/header.xml | 73 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00012-01/text_structure.xml | 441 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00013-01/header.xml | 127 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00013-01/text_structure.xml | 1060 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00014-01/header.xml | 121 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00014-01/text_structure.xml | 807 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00015-01/header.xml | 103 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00015-01/text_structure.xml | 708 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00016-01/header.xml | 100 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00016-01/text_structure.xml | 635 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00017-01/header.xml | 91 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00017-01/text_structure.xml | 680 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00018-01/header.xml | 43 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00018-01/text_structure.xml | 178 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00019-01/header.xml | 136 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00019-01/text_structure.xml | 975 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00020-01/header.xml | 73 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00020-01/text_structure.xml | 341 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00021-01/header.xml | 157 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00021-01/text_structure.xml | 1117 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00022-01/header.xml | 94 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00022-01/text_structure.xml | 757 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00023-01/header.xml | 94 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00023-01/text_structure.xml | 600 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00024-01/header.xml | 115 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00024-01/text_structure.xml | 839 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00025-01/header.xml | 52 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00025-01/text_structure.xml | 223 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00026-01/header.xml | 79 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00026-01/text_structure.xml | 554 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00027-01/header.xml | 133 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00027-01/text_structure.xml | 958 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00028-01/header.xml | 112 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00028-01/text_structure.xml | 775 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00029-01/header.xml | 64 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00029-01/text_structure.xml | 319 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 58 files changed, 22510 insertions(+), 0 deletions(-) create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00004-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00005-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00005-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00006-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00006-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00007-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00007-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00008-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00008-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00009-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00009-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00010-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00010-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00011-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00011-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00012-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00012-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00013-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00013-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00014-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00014-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00015-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00015-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00016-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00016-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00017-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00017-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00018-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00018-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00019-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00019-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00020-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00020-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00021-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00021-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00022-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00022-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00023-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00023-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00024-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00024-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00025-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00025-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00026-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00026-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00027-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00027-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00028-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00028-01/text_structure.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00029-01/header.xml create mode 100644 1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00029-01/text_structure.xml diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..4a643b1 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml @@ -0,0 +1,88 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00001-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>1 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>1 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">1</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1976-03-25</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="BenderRyszardJanusz" role="speaker"> + <persName>Bender Ryszard Janusz</persName> + </person> + <person xml:id="CzeslawWojtera" role="speaker"> + <persName>Czesław Wojtera</persName> + </person> + <person xml:id="CzlonkowieRadyPanstwa" role="speaker"> + <persName>Członkowie Rady Państwa</persName> + </person> + <person xml:id="ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek" role="speaker"> + <persName>I Sekretarz KC PZPR poseł Edward Gierek</persName> + </person> + <person xml:id="JaroslawIwaszkiewicz" role="speaker"> + <persName>Jarosław Iwaszkiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="KubackaMariaMarta" role="speaker"> + <persName>Kubacka Maria Marta</persName> + </person> + <person xml:id="LiberadzkaDanielaTeresa" role="speaker"> + <persName>Liberadzka Daniela Teresa</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MarszalekSenior" role="speaker"> + <persName>Marszałek-Senior</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Poseł Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGesingFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Gesing Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRudnickiZbigniew" role="speaker"> + <persName>Poseł Rudnicki Zbigniew</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzydlakJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Szydlak Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="TadeuszWitoldMlynczak" role="speaker"> + <persName>Tadeusz Witold Młyńczak</persName> + </person> + <person xml:id="WitoldMoczarMieczyslaw" role="speaker"> + <persName>Witold Moczar Mieczysław</persName> + </person> + <person xml:id="WrzyszczMariaMalgorzata" role="speaker"> + <persName>Wrzyszcz Maria Małgorzata</persName> + </person> + <person xml:id="ZablockiJanuszZbigniew" role="speaker"> + <persName>Zabłocki Janusz Zbigniew</persName> + </person> + <person xml:id="ZdzislawLesJan" role="speaker"> + <persName>Zdzisław Leś Jan</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..8b476b2 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,802 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja I</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 1 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 25 marca 1976 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1976</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 16)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek- Senior Jarosław Iwaszkiewicz oraz Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa)</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">(Zostaje odegrany hymn narodowy)</u> + <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Marszałek-Senior</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Obywatele Posłowie! Czas leci jak na skrzydłach. Zdawałoby się, że niedawno otwierałem z tego miejsca VI kadencję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a oto znowu spadł na mnie, z polecenia Rady Państwa, zaszczytny obowiązek otwarcia nowej kadencji, jakoby wrót ku nowym pracom, nowym dążeniom, nowym staraniom o dobro powszechne naszej ojczyzny, ku temu co jest naszym poselskim obowiązkiem i naszą obywatelską powinnością.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Kadencja, którą otwierałem 4 lata temu, była niezwykle pracowita i obfita w zadania. Nie moja to rola streszczać jej prace i oceniać rezultaty, ale stwierdzić muszę, że pilne i szczegółowe starania i bardzo wnikliwe analizy zdarzeń i szczegółowe zbadanie potrzeb krajowych i przypadków zagranicznych, prace prawnicze konstrukcyjne i prowadzące do oczekiwanych rezultatów, wreszcie rzutujące w przyszłość były treścią tych naszych pełnych trudu dni.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Pozwalam sobie stwierdzić, iż tutaj, na tej trybunie, i na komisjach sejmowych omawiane były i rodziły się te idee, które były podstawą zasadniczych aktów krajowych i międzynarodowych o olbrzymiej wadze historycznej.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Bo też i te 4 lata naładowane były ważnymi zdarzeniami, że wspomnę tutaj chociażby o VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, którego uchwały stały się podstawą programu Frontu Jedności Narodu, podstawą naszego programu; albo o Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Konferencji w Helsinkach, w której pracach i przygotowaniu wybitny braliśmy udział i która stworzyła to co nazwano Wielką Kartą Pokoju.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Były to lata pełne treści, pełne wzrostu, pełne pracy. Praca ta nasza rozwijała się i rozwija, ale jak powiedział Edward Gierek — „doskonalenie pracy państwowej stanowi wciąż ważne i dalekie od wyczerpania źródło naszych narodowych rezerw”.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Gdy pobieżnie nawet zbadamy owo — „źródło narodowych rezerw” spostrzeżemy z łatwością, jaki ogrom pracy ustawodawczej i porządkującej nasze ustawodawstwo czeka nas jeszcze. Nie tylko ta kadencja, którą w tej chwili rozpoczynamy, ale i wszystkie dalsze kadencje, które otwierają się w amfiladzie przed oczami — już nie moimi — ale młodszych Polaków, pełne są zadań trudnych, ale osiągalnych. Przed oczami wszystkich młodych Polaków, wszystkich pokoleń, które pracować będą nad rozwojem i utwierdzeniem naszej ojczyzny odsłania się widok trudnej, ale sławnej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#JaroslawIwaszkiewicz">I dlatego wydaje mi się, że zadaniem stojącym przed obecną kadencją sejmową, zadaniem, jak je nazwał Edward Gierek, — „kluczowym” — obok zawsze pierwszoplanowych problemów ekonomicznych, jest programowanie i wdrożenie powszechnej szkoły średniej, przyłożenie się do systemu całej edukacji narodowej, do zbudowania podstaw wychowania tego pokolenia, które tu przyjdzie po nas.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Niesłuszny jest podział życia i twórczości narodu na kulturę i technikę. Przecież technika i ekonomika też jest kulturą.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Nasze pokolenie wzięło na siebie realizację olbrzymich zadań, olbrzymich inwestycji. Ale — „wśród wszystkich inwestycji najważniejsze i najowocniejsze są te, które rozszerzają horyzonty intelektualne człowieka” — tutaj także powtarzam słowa Edwarda Gierka.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Oba te wspaniałe życiodajne ptaki — kultura duchowa i kultura techniczna — wyhodowane są w jednym, jakże cennym gnieździe, które zwiemy mową polską. Przecież po polsku mówili nie tylko Mickiewicz, Słowacki, Norwid, Chopin czy Moniuszko, nie tylko Gierymski i Jacek Malczewski. Język polski jest językiem Sierpińskiego, Oskara Langego czy Tadeusza Kotarbińskiego. Język polski był komputerem obliczeniowym Marii Curie-Skłodowskiej, język polski rzucał cień ochłody na angielszczyznę Conrada Korzeniowskiego.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Ale ci, którzy budowali nam Port Północny czy Dworzec Centralny w Warszawie, czy Sady Żoliborskie, czy Trasę Łazienkowską i wszystkie te piękne rzeczy, wśród których rozwija się nasza codzienność, w jakim języku porozumiewali się z tymi, którzy urodzili te wszystkie wspaniałe myśli — jak one przeradzały się we wspaniałe czyny. Przecież w języku polskim, tym najtrwalszym spoiwie naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Nie myślcie, że mówię to tak dlatego, iż jest to mi najbliższe uczuciowo. Nie, ale dlatego, że doceniam wagę tej kadencji sejmowej, która się zajmie programem nauczania narodowego, która ten program ustali na długie lata, która zaważy na rozwoju naszej kultury. Nie wątpię oczywiście o tym, że jest to tylko jedna z naszych przyszłych prac. Będziemy ich mieli znacznie więcej, będziemy mieli do rozstrzygnięcia bardzo dużo problemów. Chociażby takich, jak kodyfikacja prawa autorskiego czy też skomplikowane spiętrzenia zagadnień gospodarczych. Czekają nas góry pracy.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Toteż życzę Obywatelom Posłom, wszystkim nam jak tu jesteśmy, wiele sił i wiele cierpliwości, natchnienia i pracowitości, powodzenia i zadowolenia w pracach dokonywanych dla naszego wspólnego dobra, dla dobra wszystkich Polaków, dla dobra naszej socjalistycznej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Otwieram 1 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VII kadencji.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#komentarz">(Marszałek-Senior trzykrotnie uderza laską marszałkowską) (Oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Przystępujemy do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Tekst roty ślubowania został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#JaroslawIwaszkiewicz">W myśl art. 1 ust. 3 regulaminu Sejmu ślubowanie odbywa się przez odczytanie roty, której wszyscy wysłuchamy stojąc, po czym wszyscy siadają, a każdy poseł wywołany kolejno, powstając z miejsca, powtórzy słowo — „ślubuję”.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Do odczytania nazwisk Obywateli Posłów powołuję jednego z najmłodszych wiekiem posła, obywatela Czesława Wojterę.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Proszę Obywatela Posła Czesława Wojterę o zajęcie miejsca przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#komentarz">(Powołany poseł zajmuje miejsce przy stole prezydialnym)</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#JaroslawIwaszkiewicz">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Proszę Posła Czesława Wojterę o kolejne odczytywanie nazwisk obywateli posłów.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#komentarz">(Następujący posłowie, w kolejności odczytywanych przez posła Czesława Wojterę nazwisk, odpowiadają — „ślubuję”)</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Adamczak Stefania</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Adamiak Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Adamski Izydor</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Andrejczyn Barbara</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Antczak Bronisław</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Antoszewski Stanisław</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Arndt Zygmunt</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Auleytner Wacław</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Babiuch Edward</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Bafia Jerzy</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Balawajder Kazimierz</u> + <u xml:id="u-2.39" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Balicki Zdzisław</u> + <u xml:id="u-2.40" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Banasik Janina</u> + <u xml:id="u-2.41" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Barabasz Feliks</u> + <u xml:id="u-2.42" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Barcikowski Kazimierz</u> + <u xml:id="u-2.43" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Barecki Józef</u> + <u xml:id="u-2.44" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Bareła Józef</u> + <u xml:id="u-2.45" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Bartosz Danuta</u> + <u xml:id="u-2.46" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Bąkowski Wiesław</u> + <u xml:id="u-2.47" who="#JaroslawIwaszkiewicz">Becelewska Jadwiga</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#BenderRyszardJanusz">Białecki Zbigniew</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#BenderRyszardJanusz">Biernat Jadwiga</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#BenderRyszardJanusz">Biłko Alojzy</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#BenderRyszardJanusz">Blaszyński Hieronim</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#BenderRyszardJanusz">Bondarewski Andrzej</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#BenderRyszardJanusz">Bruzda Stefania</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#BenderRyszardJanusz">Brych Janusz</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#BenderRyszardJanusz">Brzeski Stanisław</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#BenderRyszardJanusz">Buc Jerzy</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#BenderRyszardJanusz">Budzanowska Maria</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#BenderRyszardJanusz">Bukowski Jerzy</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#BenderRyszardJanusz">Bursiewicz Helena</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#BenderRyszardJanusz">Burski Czesław</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#BenderRyszardJanusz">Buziński Józef</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#BenderRyszardJanusz">Cabaj Władysław</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#BenderRyszardJanusz">Całużyński Stefan</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#BenderRyszardJanusz">Cegielski Longin</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#BenderRyszardJanusz">Celiński Stanisław</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#BenderRyszardJanusz">Chojnacki Hubert</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#BenderRyszardJanusz">Choma Stanisław</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#BenderRyszardJanusz">Choroś Stefan</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#BenderRyszardJanusz">Chudy Zenon</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#BenderRyszardJanusz">Cichocka Jadwiga</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#BenderRyszardJanusz">Cieniewski Bronisław</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#BenderRyszardJanusz">Cieślak Marian</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#BenderRyszardJanusz">Cieślik Stanisław</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#BenderRyszardJanusz">Ciosek Stanisław</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#BenderRyszardJanusz">Ciszczoń Zofia</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#BenderRyszardJanusz">Cybulska Zofia</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#BenderRyszardJanusz">Czajkowski Zbigniew</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#BenderRyszardJanusz">Czarnecki Alojzy</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#BenderRyszardJanusz">Czechowska Kazimiera</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#BenderRyszardJanusz">Czepan Anna</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#BenderRyszardJanusz">Czerniej Stanisław</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#BenderRyszardJanusz">Czeszko Bohdan</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#BenderRyszardJanusz">Czyżewski Wacław</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#BenderRyszardJanusz">Darzyński Jan</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#BenderRyszardJanusz">Dąbal Franciszek</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#BenderRyszardJanusz">Dąbek Paweł</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#BenderRyszardJanusz">Derejski Mieczysław</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#BenderRyszardJanusz">Dębicka Barbara</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#BenderRyszardJanusz">Dobisiak Kazimierz</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#BenderRyszardJanusz">Drapich Wit</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#BenderRyszardJanusz">Drewniowski Zdzisław</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#BenderRyszardJanusz">Droszcz Bogusław</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#BenderRyszardJanusz">Drożdż Ludwik</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#BenderRyszardJanusz">Drzewiecki Józef</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#BenderRyszardJanusz">Duda Edward</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#BenderRyszardJanusz">Dymała Jadwiga</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#BenderRyszardJanusz">Dzierwa Franciszek</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#BenderRyszardJanusz">Dziopak Ryszard</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#BenderRyszardJanusz">Faska Marceli</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#BenderRyszardJanusz">Fiszbach Tadeusz</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#BenderRyszardJanusz">Fortuna Kazimierz</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#BenderRyszardJanusz">Franiak Krystyna</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#BenderRyszardJanusz">Frąc Henryka</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#BenderRyszardJanusz">Frelek Ryszard</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#BenderRyszardJanusz">Furmanek Mieczysław</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#BenderRyszardJanusz">Fuszara Adam</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#BenderRyszardJanusz">Gabrielski Stanisław</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#BenderRyszardJanusz">Gaertig Stanisław</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#BenderRyszardJanusz">Gajdek Aleksander</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#BenderRyszardJanusz">Galusik Kazimierz</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#BenderRyszardJanusz">Gałaj Dyzma</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#BenderRyszardJanusz">Gąsiorek Tadeusz</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#BenderRyszardJanusz">Gertz Aleksander</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#BenderRyszardJanusz">Gesing Franciszek</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#BenderRyszardJanusz">Gębala Stanisław</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#BenderRyszardJanusz">Gierek Edward</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#BenderRyszardJanusz">Giżycka-Koprowska Jadwiga</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#BenderRyszardJanusz">Głąb Regina</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#BenderRyszardJanusz">Głodowski Edward</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#BenderRyszardJanusz">Golonka Jan</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#BenderRyszardJanusz">Gołacki Zbigniew</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#BenderRyszardJanusz">Gołyska Alicja</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#BenderRyszardJanusz">Goszyc Walter</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#BenderRyszardJanusz">Góral Roman</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#BenderRyszardJanusz">Grabski Tadeusz</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#BenderRyszardJanusz">Gralewicz Jerzy</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#BenderRyszardJanusz">Grendys Michał</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#BenderRyszardJanusz">Grochal Eugeniusz</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#BenderRyszardJanusz">Grochmalicki Jerzy</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#BenderRyszardJanusz">Grochowska Bronisława</u> + <u xml:id="u-3.83" who="#BenderRyszardJanusz">Grolewski Franciszek</u> + <u xml:id="u-3.84" who="#BenderRyszardJanusz">Grudzień Zdzisław</u> + <u xml:id="u-3.85" who="#BenderRyszardJanusz">Grygiel Józef</u> + <u xml:id="u-3.86" who="#BenderRyszardJanusz">Grzegorczyk Kazimiera</u> + <u xml:id="u-3.87" who="#BenderRyszardJanusz">Grzybczak Jerzy</u> + <u xml:id="u-3.88" who="#BenderRyszardJanusz">Gucwa Stanisław</u> + <u xml:id="u-3.89" who="#BenderRyszardJanusz">Gwiaździńska Otylia</u> + <u xml:id="u-3.90" who="#BenderRyszardJanusz">Hager-Małecka Bożena</u> + <u xml:id="u-3.91" who="#BenderRyszardJanusz">Hajduk Ryszard</u> + <u xml:id="u-3.92" who="#BenderRyszardJanusz">Hałas Henryk</u> + <u xml:id="u-3.93" who="#BenderRyszardJanusz">Harasim Edward</u> + <u xml:id="u-3.94" who="#BenderRyszardJanusz">Hebda Mieczysław</u> + <u xml:id="u-3.95" who="#BenderRyszardJanusz">Holoubek Gustaw</u> + <u xml:id="u-3.96" who="#BenderRyszardJanusz">Hołuj Tadeusz</u> + <u xml:id="u-3.97" who="#BenderRyszardJanusz">Iwaszkiewicz Jarosław</u> + <u xml:id="u-3.98" who="#BenderRyszardJanusz">Jabłoński Henryk</u> + <u xml:id="u-3.99" who="#BenderRyszardJanusz">Jagielski Mieczysław</u> + <u xml:id="u-3.100" who="#BenderRyszardJanusz">Jagiełowicz-Gawle Helena</u> + <u xml:id="u-3.101" who="#BenderRyszardJanusz">Jakubczak Marian</u> + <u xml:id="u-3.102" who="#BenderRyszardJanusz">Jakubowicz Adolf</u> + <u xml:id="u-3.103" who="#BenderRyszardJanusz">Janczak Leon</u> + <u xml:id="u-3.104" who="#BenderRyszardJanusz">Janczyszyn Ludwik</u> + <u xml:id="u-3.105" who="#BenderRyszardJanusz">Jandy-Jendrośka Krystyna</u> + <u xml:id="u-3.106" who="#BenderRyszardJanusz">Janiak Franciszek</u> + <u xml:id="u-3.107" who="#BenderRyszardJanusz">Jankowski Witold</u> + <u xml:id="u-3.108" who="#BenderRyszardJanusz">Janowski Jan</u> + <u xml:id="u-3.109" who="#BenderRyszardJanusz">Januzik Zygmunt</u> + <u xml:id="u-3.110" who="#BenderRyszardJanusz">Jaremek Edward</u> + <u xml:id="u-3.111" who="#BenderRyszardJanusz">Jaros Witold</u> + <u xml:id="u-3.112" who="#BenderRyszardJanusz">Jarosiński Witold</u> + <u xml:id="u-3.113" who="#BenderRyszardJanusz">Jaroszewicz Czesław</u> + <u xml:id="u-3.114" who="#BenderRyszardJanusz">Jaroszewicz Piotr</u> + <u xml:id="u-3.115" who="#BenderRyszardJanusz">Jaruzelski Wojciech</u> + <u xml:id="u-3.116" who="#BenderRyszardJanusz">Jonkisz Władysław</u> + <u xml:id="u-3.117" who="#BenderRyszardJanusz">Jóźwiak Jerzy</u> + <u xml:id="u-3.118" who="#BenderRyszardJanusz">Jurkiewicz Bronisław</u> + <u xml:id="u-3.119" who="#BenderRyszardJanusz">Juszkiewicz Władysław</u> + <u xml:id="u-3.120" who="#BenderRyszardJanusz">Kaim Franciszek</u> + <u xml:id="u-3.121" who="#BenderRyszardJanusz">Kaliski Sylwester</u> + <u xml:id="u-3.122" who="#BenderRyszardJanusz">Kamieniarz Stanisław</u> + <u xml:id="u-3.123" who="#BenderRyszardJanusz">Kamińska Stefania</u> + <u xml:id="u-3.124" who="#BenderRyszardJanusz">Kamiński Jan</u> + <u xml:id="u-3.125" who="#BenderRyszardJanusz">Kania Stanisław</u> + <u xml:id="u-3.126" who="#BenderRyszardJanusz">Kardaszewski Bolesław</u> + <u xml:id="u-3.127" who="#BenderRyszardJanusz">Karkoszka Alojzy</u> + <u xml:id="u-3.128" who="#BenderRyszardJanusz">Karolak Roman</u> + <u xml:id="u-3.129" who="#BenderRyszardJanusz">Kasiński Idzi</u> + <u xml:id="u-3.130" who="#BenderRyszardJanusz">Kawski Wacław</u> + <u xml:id="u-3.131" who="#BenderRyszardJanusz">Kazimierczak Jan</u> + <u xml:id="u-3.132" who="#BenderRyszardJanusz">Kaźmierczak Jerzy</u> + <u xml:id="u-3.133" who="#BenderRyszardJanusz">Kempara Eugenia</u> + <u xml:id="u-3.134" who="#BenderRyszardJanusz">Kędziora Jan</u> + <u xml:id="u-3.135" who="#BenderRyszardJanusz">Kępa Józef</u> + <u xml:id="u-3.136" who="#BenderRyszardJanusz">Kielcz Anna</u> + <u xml:id="u-3.137" who="#BenderRyszardJanusz">Kijowski Józef</u> + <u xml:id="u-3.138" who="#BenderRyszardJanusz">Kiliś Halina</u> + <u xml:id="u-3.139" who="#BenderRyszardJanusz">Kinecki Wiktor</u> + <u xml:id="u-3.140" who="#BenderRyszardJanusz">Kirsch Stanisława</u> + <u xml:id="u-3.141" who="#BenderRyszardJanusz">Klasek Eryk</u> + <u xml:id="u-3.142" who="#BenderRyszardJanusz">Kledecki Zbigniew</u> + <u xml:id="u-3.143" who="#BenderRyszardJanusz">Klofik Tadeusz</u> + <u xml:id="u-3.144" who="#BenderRyszardJanusz">Kłonica Leon</u> + <u xml:id="u-3.145" who="#BenderRyszardJanusz">Kocańda Genowefa</u> + <u xml:id="u-3.146" who="#BenderRyszardJanusz">Kocemba Janina</u> + <u xml:id="u-3.147" who="#BenderRyszardJanusz">Kochanowska Anna</u> + <u xml:id="u-3.148" who="#BenderRyszardJanusz">Kolanowski Michał</u> + <u xml:id="u-3.149" who="#BenderRyszardJanusz">Kołodziej Emil</u> + <u xml:id="u-3.150" who="#BenderRyszardJanusz">Kołodziejczyk Walenty</u> + <u xml:id="u-3.151" who="#BenderRyszardJanusz">Kołodziejski Józef</u> + <u xml:id="u-3.152" who="#BenderRyszardJanusz">Komender Zenon</u> + <u xml:id="u-3.153" who="#BenderRyszardJanusz">Komorowski Zenon</u> + <u xml:id="u-3.154" who="#BenderRyszardJanusz">Kondak Edward</u> + <u xml:id="u-3.155" who="#BenderRyszardJanusz">Konieczny Jan</u> + <u xml:id="u-3.156" who="#BenderRyszardJanusz">Konieczny Marian</u> + <u xml:id="u-3.157" who="#BenderRyszardJanusz">Kopaczyk Henryk</u> + <u xml:id="u-3.158" who="#BenderRyszardJanusz">Koperski Bolesław</u> + <u xml:id="u-3.159" who="#BenderRyszardJanusz">Korzycki Antoni</u> + <u xml:id="u-3.160" who="#BenderRyszardJanusz">Kostecki Henryk</u> + <u xml:id="u-3.161" who="#BenderRyszardJanusz">Koszalski Jan</u> + <u xml:id="u-3.162" who="#BenderRyszardJanusz">Kotarba Leon</u> + <u xml:id="u-3.163" who="#BenderRyszardJanusz">Kotlicka Maria</u> + <u xml:id="u-3.164" who="#BenderRyszardJanusz">Kowalczyk Stanisław, syn Adama</u> + <u xml:id="u-3.165" who="#BenderRyszardJanusz">Kowalczyk Stanisław, syn Pawła</u> + <u xml:id="u-3.166" who="#BenderRyszardJanusz">Kowalik Adam</u> + <u xml:id="u-3.167" who="#BenderRyszardJanusz">Kowalski Alfred</u> + <u xml:id="u-3.168" who="#BenderRyszardJanusz">Kowalski Józef</u> + <u xml:id="u-3.169" who="#BenderRyszardJanusz">Kozdra Władysław</u> + <u xml:id="u-3.170" who="#BenderRyszardJanusz">Koziej-Żukowa Barbara</u> + <u xml:id="u-3.171" who="#BenderRyszardJanusz">Kozłowicz Urszula</u> + <u xml:id="u-3.172" who="#BenderRyszardJanusz">Koźniewska Halina</u> + <u xml:id="u-3.173" who="#BenderRyszardJanusz">Krasko Wincenty</u> + <u xml:id="u-3.174" who="#BenderRyszardJanusz">Kruczek Władysław</u> + <u xml:id="u-3.175" who="#BenderRyszardJanusz">Krzemień Stanisław</u> + <u xml:id="u-3.176" who="#BenderRyszardJanusz">Krzysztoforski Zbigniew</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#KubackaMariaMarta">Kubalewski Jerzy Kubit Jan</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#KubackaMariaMarta">Kuć Adam</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#KubackaMariaMarta">Kukuryka Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#KubackaMariaMarta">Kula Henryk</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#KubackaMariaMarta">Kulesza Stanisław</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#KubackaMariaMarta">Kulińska Dobromiła</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#KubackaMariaMarta">Kułtuniak Jerzy</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#KubackaMariaMarta">Kuranda Zenona</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#KubackaMariaMarta">Kuraś Kazimierz</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#KubackaMariaMarta">Kurkowiak Benedykt</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#KubackaMariaMarta">Kurowski Zdzisław</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#KubackaMariaMarta">Kus Bernard</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#KubackaMariaMarta">Kusiak Jerzy</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#KubackaMariaMarta">Kwakszyc Jan</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#KubackaMariaMarta">Kwaśniewicz Michał</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#KubackaMariaMarta">Kwiatkowska Ewa</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#KubackaMariaMarta">Kwiatkowski Jerzy</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#KubackaMariaMarta">Kwieciński Zdzisław</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#KubackaMariaMarta">Lassota Witold</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#KubackaMariaMarta">Lebiedzińska-Torbus</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#KubackaMariaMarta">Teresa Lech-Skubińska</u> + <u xml:id="u-4.21" who="#KubackaMariaMarta">Jadwiga Legomski</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Lipski Witold</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Liszka Marian</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Lorentz Maria</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Luciński Zdzisław</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Luty Stanisław</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Łabuś Ryszard</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Ładyńska Zofia</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Łęgowik Zofia</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Łokkaj Jadwiga</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Łopatka Adam</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Łopatkowa Maria</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Łubieński Konstanty</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Łukaszek Ferdynand</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Łukaszewicz Jerzy</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Łysak Bogdan</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Mach Stanisław</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Maciak Jerzy</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Maciejewski Stanisław</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Maciszewski Jarema</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Maj Tadeusz</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Majchrzak Józef</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Majkut Maciej</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Malec Jan</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Malicki Zdzisław</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Malinowska Jadwiga</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Malinowski Jan</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Malinowski Roman</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Małcużyński Karol</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Małkowska Eugenia</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Marchewka Józef</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Marszałek-Młyńczyk Krystyna</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Martin Mirosław</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Marynowicz Mieczysław</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Maszczyk Danuta</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Matera Marian</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Matlęga Stefan</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Mazurkiewicz Ludmiła</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Maźnicki Ludwik</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Mądry Czesław</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Medeński Mieczysław</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Melich Alojzy</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Mendalka Jan</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Męcik Kazimierz</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Męclewski Edmund</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Michalewska Marianna</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Michniewicz Marian</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Mielcarek Eugeniusz</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Mieszkowska Ludwika</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Mięsowicz Marian</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Milczarek Maria</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Misiaszek Stefan</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Młynarczyk Janina</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#LiberadzkaDanielaTeresa">Młyńczak Tadeusz</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Moderacka Cecylia</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Morawiec Teresa</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Morawska Jolanta</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Morawski Kazimierz</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Motyka Lucjan</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Możdżyński Witold</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Mroczka Zofia</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Mróz Wiesław</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Myszka Marian</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Najdowski Zygmunt</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Najsznerski Ryszard</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Nawrocki Jerzy</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Nawrot Marianna</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Niewiadomski Jan</u> + <u xml:id="u-6.14" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Nowak Franciszek</u> + <u xml:id="u-6.15" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Obuchowski Eugeniusz</u> + <u xml:id="u-6.16" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Ochota Władysław</u> + <u xml:id="u-6.17" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Odrzywolski Franciszek</u> + <u xml:id="u-6.18" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Ojczyk Adolf</u> + <u xml:id="u-6.19" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Olczyk Maria</u> + <u xml:id="u-6.20" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Oleksin Roman</u> + <u xml:id="u-6.21" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Oliwa Włodzimierz</u> + <u xml:id="u-6.22" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Olszewski Kazimierz</u> + <u xml:id="u-6.23" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Olszowski Stefan</u> + <u xml:id="u-6.24" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Ordon Marek</u> + <u xml:id="u-6.25" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Orlof Tadeusz</u> + <u xml:id="u-6.26" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Oryl Stefania</u> + <u xml:id="u-6.27" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Orzechowski Henryk</u> + <u xml:id="u-6.28" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Osmańczyk Edmund</u> + <u xml:id="u-6.29" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Owsianik Bronisław</u> + <u xml:id="u-6.30" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Ozdowski Jerzy</u> + <u xml:id="u-6.31" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Ozga-Michalski Józef</u> + <u xml:id="u-6.32" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Pacer Maria</u> + <u xml:id="u-6.33" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Pachnowska Stefania</u> + <u xml:id="u-6.34" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Patalas Bronisława</u> + <u xml:id="u-6.35" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Pawlak Jan</u> + <u xml:id="u-6.36" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Piasecki Bolesław</u> + <u xml:id="u-6.37" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Pihan Władysław</u> + <u xml:id="u-6.38" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Pikul Piotr</u> + <u xml:id="u-6.39" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Pińkowski Józef</u> + <u xml:id="u-6.40" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Piotrowski Jerzy</u> + <u xml:id="u-6.41" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Piskorz-Nałęcki Jerzy Wojciech</u> + <u xml:id="u-6.42" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Plasota Jan</u> + <u xml:id="u-6.43" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Plezia Kazimiera</u> + <u xml:id="u-6.44" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Podlewska Danuta</u> + <u xml:id="u-6.45" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Połaska Zuzanna</u> + <u xml:id="u-6.46" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Połowniak Antoni</u> + <u xml:id="u-6.47" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Poznański Stefan</u> + <u xml:id="u-6.48" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Prokopiak Janusz</u> + <u xml:id="u-6.49" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Pyka Tadeusz</u> + <u xml:id="u-6.50" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Raczkowski Zygmunt</u> + <u xml:id="u-6.51" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Rafalski Henryk</u> + <u xml:id="u-6.52" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Rakowski Mieczysław</u> + <u xml:id="u-6.53" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Raszkowski Kazimierz</u> + <u xml:id="u-6.54" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Riemen Maria</u> + <u xml:id="u-6.55" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Rokoszewski Kazimierz</u> + <u xml:id="u-6.56" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Rostworowski Stanisław</u> + <u xml:id="u-6.57" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Rośkiewicz Bernard</u> + <u xml:id="u-6.58" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Roziewicz Stanisław</u> + <u xml:id="u-6.59" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Róg-Świostek Mieczysław</u> + <u xml:id="u-6.60" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Różański Józef</u> + <u xml:id="u-6.61" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Rudnicki Zbigniew</u> + <u xml:id="u-6.62" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Rukściński Zygmunt</u> + <u xml:id="u-6.63" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Rurański Roman</u> + <u xml:id="u-6.64" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Rutkowski Roman</u> + <u xml:id="u-6.65" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Rzepiela Mieczysław</u> + <u xml:id="u-6.66" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Sadurski Franciszek</u> + <u xml:id="u-6.67" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Sawajner Józef</u> + <u xml:id="u-6.68" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Sawczuk Włodzimierz</u> + <u xml:id="u-6.69" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Schmidt Aleksander</u> + <u xml:id="u-6.70" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Seta Antoni</u> + <u xml:id="u-6.71" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Siedlewski Zdzisław</u> + <u xml:id="u-6.72" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Sielańczuk Franciszek</u> + <u xml:id="u-6.73" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Sieradzki Edward</u> + <u xml:id="u-6.74" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Siwicki Florian</u> + <u xml:id="u-6.75" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Skibniewska Halina</u> + <u xml:id="u-6.76" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Składowski Stanisław</u> + <u xml:id="u-6.77" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Skorupa Zdzisław</u> + <u xml:id="u-6.78" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Skóra Jadwiga</u> + <u xml:id="u-6.79" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Skórzewski Piotr</u> + <u xml:id="u-6.80" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Skwirzyński Tadeusz</u> + <u xml:id="u-6.81" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Słomski Jan</u> + <u xml:id="u-6.82" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Słowek Czesław</u> + <u xml:id="u-6.83" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Smyczyński Jerzy</u> + <u xml:id="u-6.84" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Sobieraj Adolf</u> + <u xml:id="u-6.85" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Socha Ryszard</u> + <u xml:id="u-6.86" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Soja Jan</u> + <u xml:id="u-6.87" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Sokołowska Bronisława</u> + <u xml:id="u-6.88" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Solecki Mieczysław</u> + <u xml:id="u-6.89" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Sroczyńska Irena</u> + <u xml:id="u-6.90" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Stachoń Roman</u> + <u xml:id="u-6.91" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Stachura Aleksandra</u> + <u xml:id="u-6.92" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Stadniczeńko Tadeusz</u> + <u xml:id="u-6.93" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Stasiak Ludomir</u> + <u xml:id="u-6.94" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Stasiak Tadeusz</u> + <u xml:id="u-6.95" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Stawski Henryk</u> + <u xml:id="u-6.96" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Stefański Piotr</u> + <u xml:id="u-6.97" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Strużek Bolesław</u> + <u xml:id="u-6.98" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Surma Barbara</u> + <u xml:id="u-6.99" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Surowiec Zygmunt</u> + <u xml:id="u-6.100" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Szałajda Maria</u> + <u xml:id="u-6.101" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Szczepanik Czesław</u> + <u xml:id="u-6.102" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Szczepańska Janina</u> + <u xml:id="u-6.103" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Szczepański Jan</u> + <u xml:id="u-6.104" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Szczepański Maciej</u> + <u xml:id="u-6.105" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Szczupak Janina</u> + <u xml:id="u-6.106" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Szewczyk Wilhelm</u> + <u xml:id="u-6.107" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Sznajder Stanisław</u> + <u xml:id="u-6.108" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Szwarnowiecka Maria</u> + <u xml:id="u-6.109" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Szydlak Jan</u> + <u xml:id="u-6.110" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Szymanek Jerzy</u> + <u xml:id="u-6.111" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Szymański Edward</u> + <u xml:id="u-6.112" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Szymczak Wacław</u> + <u xml:id="u-6.113" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Szyszko Ewelina</u> + <u xml:id="u-6.114" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Śliwa Gustaw</u> + <u xml:id="u-6.115" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Świderska Stanisława</u> + <u xml:id="u-6.116" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Świderski Henryk</u> + <u xml:id="u-6.117" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Talewski Jakub</u> + <u xml:id="u-6.118" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Tarnawa Mieczysław</u> + <u xml:id="u-6.119" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Tejchma Józef</u> + <u xml:id="u-6.120" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Tekliński Franciszek</u> + <u xml:id="u-6.121" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Tochowicz Andrzej</u> + <u xml:id="u-6.122" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Tomal Zdzisław</u> + <u xml:id="u-6.123" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Trębaczkiewicz Krzysztof</u> + <u xml:id="u-6.124" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Trojanowski Stanisław</u> + <u xml:id="u-6.125" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Trybus Władysław</u> + <u xml:id="u-6.126" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Tumułka Barbara</u> + <u xml:id="u-6.127" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Urbanowicz Józef</u> + <u xml:id="u-6.128" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wachowski Stanisław</u> + <u xml:id="u-6.129" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Waleczek Jan</u> + <u xml:id="u-6.130" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Waszczuk Jerzy</u> + <u xml:id="u-6.131" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Waśniowska Janina</u> + <u xml:id="u-6.132" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wawrzeńczyk Alicja</u> + <u xml:id="u-6.133" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Werblan Andrzej</u> + <u xml:id="u-6.134" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Weresa Czesław</u> + <u xml:id="u-6.135" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wesołowski Antoni</u> + <u xml:id="u-6.136" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wesołowski Zdzisław</u> + <u xml:id="u-6.137" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Więckowski Józef</u> + <u xml:id="u-6.138" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wilczyński Czesław</u> + <u xml:id="u-6.139" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wiśniewski Edward</u> + <u xml:id="u-6.140" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wiśniewski Henryk</u> + <u xml:id="u-6.141" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wituła Stanisław</u> + <u xml:id="u-6.142" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wituski Tadeusz</u> + <u xml:id="u-6.143" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Włodarczyk Stanisław</u> + <u xml:id="u-6.144" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wojciechowski Jerzy</u> + <u xml:id="u-6.145" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wojna Ryszard</u> + <u xml:id="u-6.146" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wojna Tadeusz</u> + <u xml:id="u-6.147" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wojtecki Jerzy</u> + <u xml:id="u-6.148" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wojtera Czesław</u> + <u xml:id="u-6.149" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wojtkowiak Władysław</u> + <u xml:id="u-6.150" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wojtkowska Józefa</u> + <u xml:id="u-6.151" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wojtkowski Tadeusz</u> + <u xml:id="u-6.152" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wołowiec Lidia</u> + <u xml:id="u-6.153" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wójcik Ryszard</u> + <u xml:id="u-6.154" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wroński Stanisław</u> + <u xml:id="u-6.155" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wróbel Stanisław</u> + <u xml:id="u-6.156" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wróblewska Henryka</u> + <u xml:id="u-6.157" who="#WitoldMoczarMieczyslaw">Wrzaszczyk Tadeusz</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Zając Aleksander</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Załuski Zbigniew</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Zarajczyk Aleksander</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Zarzycka Adela</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Zasada Jerzy</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Zawadzki Sylwester</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Zawodziński Stefan</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Zgłobicki Edward</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Zieliński Zbigniew</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Ziętek Jerzy</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Ziętek Mieczysław</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Zydek Andrzej</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Żabiński Andrzej</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Żaczek Krystyna</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Żandarowski Zdzisław</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Żelazny Władysław</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Żołnierczyk Marian</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Żukrowski Wojciech</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#ZablockiJanuszZbigniew">Żurek Mirosław *)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#MarszalekSenior">Stwierdzam, że wszyscy obecni na posiedzeniu posłowie złożyli ślubowanie.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#MarszalekSenior">Obecnie przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Wybór Marszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#MarszalekSenior">Proszę o zgłaszanie kandydatur.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#MarszalekSenior">Kto prosi o głos?</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#komentarz">(Poseł Gesing Franciszek:</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#MarszalekSenior">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#MarszalekSenior">Głos ma poseł Franciszek Gesing.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselGesingFranciszek">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Prezydium Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego oraz Klubów Poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, zgodnie z propozycją przyjętą przez Centralną Komisję Porozumiewawczą Partii i Stronnictw Politycznych wnoszę o wybór na stanowisko Marszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VII kadencji posła Stanisława Gucwę, Prezesa naszego Stronnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselGesingFranciszek">Poseł Stanisław Gucwa, syn ziemi tarnowskiej, od wczesnej młodości związał się z ruchem ludowym. Jego wrażliwą postawę obywatelską kształtowały programy ideowe Związku Młodzieży Wiejskiej — „Wici” oraz Batalionów Chłopskich, w których działał i walczył o wyzwolenie narodowe i społeczne, o ustrój sprawiedliwości społecznej. Od pierwszych dni wyzwolenia włączył się w nurt życia publicznego i państwowego, w utrwalanie władzy ludowej i odbudowę zniszczonego kraju. Na wszystkich powierzonych mu stanowiskach gospodarczych, politycznych i państwowych twórczą inicjatywą i pełnym poświęcenia zaangażowaniem dobrze służył sprawie rolnictwa, wsi, całego kraju.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselGesingFranciszek">Jako Marszałek Sejmu VI kadencji wniósł duży osobisty wkład we wzmożoną konstruktywną działalność Sejmu i jego organów, umiejętnie zsynchronizowaną z potrzebami dynamicznie, wszechstronnie rozwijającej się gospodarki narodowej i naszej socjalistycznej państwowości.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselGesingFranciszek">Wysoce pozytywna ocena prac Sejmu pod przewodnictwem Stanisława Gucwy stanowi *) Na 1 posiedzeniu nie złożyli ślubowania posłowie:</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselGesingFranciszek">Dmochowski Mariusz</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselGesingFranciszek">Sadowski Wiesław</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselGesingFranciszek">Szafrański Henryk.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselGesingFranciszek">dodatkową przesłankę, że jako Marszałek Sejmu VII kadencji zapewni sprawne i twórcze wypełnianie powinności najwyższego państwowego organu przedstawicielskiego w dalszym umacnianiu siły naszej ojczyzny i zwiększaniu dobrobytu jej mieszkańców.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#MarszalekSenior">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#MarszalekSenior">Czy są jeszcze jakieś kandydatury?</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#MarszalekSenior">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#MarszalekSenior">Stosownie do art. 19 ust. 2 regulaminu, Sejm wybiera Marszałka bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#MarszalekSenior">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana regulaminem liczba posłów.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#MarszalekSenior">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#MarszalekSenior">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Stanisława Gucwy na stanowisko Marszałka Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#MarszalekSenior">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#MarszalekSenior">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#MarszalekSenior">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#MarszalekSenior">Stwierdzam, że Sejm wybrał jednogłośnie na stanowisko Marszałka Sejmu obywatela posła Stanisława Gucwę.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#MarszalekSenior">Proszę Obywatela Marszałka Sejmu o objęcie przewodnictwa.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#komentarz">(Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa, witany oklaskami, podchodzi do stołu prezydialnego i obejmuje przewodnictwo)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Serdecznie dziękuję za okazane zaufanie, za powierzenie mi najbardziej zaszczytnej funkcji w tej Izbie. Ze wzruszeniem przyjmuję to wielkie wyróżnienie, jako Prezes Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, widząc w tym fakcie nowy dowód uznania dla pracującej wsi.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Przed Sejmem w obecnej kadencji staną przede wszystkim odpowiedzialne zadania zawarte w platformie wyborczej Frontu Jedności Narodu, zadania w realizacji strategii społeczno-gospodarczego rozwoju Polski, rozwiniętej w uchwale VII Zjazdu PZPR, przyjętej przez ZSL i SD, przez wszystkie siły skupione we Froncie Jedności Narodu jako najbardziej odpowiadającej aktualnym i perspektywicznym interesom narodu i państwa.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#Marszalek">Wykorzystamy w naszej sejmowej pracy wszystkie pozytywne doświadczenia VI kadencji. Przeszło 30 lat ogólnonarodowego wysiłku w warunkach socjalizmu stworzyło mocne podstawy dla dalszego rozwoju. Przyśpieszenie procesu unowocześnienia gospodarki, wielki postęp w dziedzinie spraw socjalnych, w kulturze i oświacie w minionym pięcioleciu uzasadnia przekonanie, że możemy jako kraj rozwijać się szybciej.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#Marszalek">Korzystnie dla naszych zamierzeń kształtują się warunki zewnętrzne. Umocniły się więzi przyjaźni i współpracy ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi naszymi sąsiadami. Polska jest szanowanym, ważnym ogniwem wspólnoty socjalistycznej. Proces odprężenia, zgodnie z postanowieniami aktu końcowego Konferencji w Helsinkach, mimo aktywizacji sił temu przeciwnych — postępuje naprzód. Dobitnym wyrazem tego jest ratyfikacja helsińskich porozumień między Polską a Republiką Federalną Niemiec.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#Marszalek">Osiągnięcia we wszystkich dziedzinach życia dają nam prawo do stwierdzenia, że przyjęty w kampanii wyborczej ambitny program jest realny, ale jego wykonanie wymagać będzie systematycznego wysiłku wszystkich obywateli. Podstawowym warunkiem zrealizowania tych zadań jest to, aby jedność moralno-polityczna narodu, potwierdzona w czasie wyborów, była siłą motoryczną w uzyskiwaniu wyższej jakości pracy, w osiąganiu coraz wyższej efektywności gospodarowania, przejawianiu sie w praktycznym działaniu zrozumienia dyscypliny obywatelskiej i nadrzędnej racji stanu.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że będę się starał w ścisłym współdziałaniu z obywatelami posłami i czynnikami politycznymi zapewnić takie warunki działania, aby Sejm VII kadencji, pracujący w oparciu o Konstytucję, dobrze spełniał powierzone mu zadania.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#Marszalek">Informuję, że obywatel Prezes Rady Ministrów przedstawił Sejmowi pismo następującej treści:</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#Marszalek">„Do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w miejscu</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#Marszalek">W związku z rozpoczęciem VII kadencji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przesyłam uchwałę Rady Ministrów w sprawie dymisji Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#Marszalek">Jednocześnie uprzejmie informuję Wysoki Sejm, że Rada Ministrów pełnić będzie dotychczasowe swoje obowiązki do czasu powołania nowego Rządu.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PrezesRadyMinistrow">Piotr Jaroszewicz.”</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PrezesRadyMinistrow">Proponuję, aby Sejm podjął następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PrezesRadyMinistrow">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje zgłoszoną przez Prezesa Rady Ministrów dymisję Rządu oraz powierza Rządowi w dotychczasowym składzie dalsze pełnienie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PrezesRadyMinistrow">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm podjął proponowaną uchwałę.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PrezesRadyMinistrow">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PrezesRadyMinistrow">Uważam uchwałę za przyjętą.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PrezesRadyMinistrow">Informuję, że wpłynął poselski projekt uchwały, zmieniającej regulamin Sejmu. Druk tego projektu został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PrezesRadyMinistrow">Proponuję, aby ustalić dalszy ciąg porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia, jak następuje:</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PrezesRadyMinistrow">2. Wybór wicemarszałków Sejmu.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PrezesRadyMinistrow">3. Wybór Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PrezesRadyMinistrow">4. Powołanie Prezesa Rady Ministrów i powierzenie mu przedstawienia Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PrezesRadyMinistrow">5. Poselski projekt uchwały zmieniającej regulamin Sejmu.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PrezesRadyMinistrow">6. Wybór sekretarzy Sejmu.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PrezesRadyMinistrow">7. Wybór stałych komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PrezesRadyMinistrow">Czy w sprawie proponowanego porządku dziennego ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PrezesRadyMinistrow">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#PrezesRadyMinistrow">Uważam, że Sejm przyjął propozycję porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#PrezesRadyMinistrow">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Wybór wicemarszałków Sejmu.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#PrezesRadyMinistrow">Proszę o zgłaszanie kandydatów na stanowiska wicemarszałków Sejmu.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#komentarz">(Poseł Zbigniew Rudnicki:</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#PrezesRadyMinistrow">Proszę o głos)</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#PrezesRadyMinistrow">Udzielam głosu posłowi Zbigniewowi Rudnickiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselRudnickiZbigniew">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubów Poselskich: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego oraz z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych wnoszę o wybór na stanowiska wicemarszałków Sejmu posłów: Halinę Skibniewską, Piotra Stefańskiego i Andrzeja Werblana.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselRudnickiZbigniew">Posłanka Halina Skibniewska jest znanym architektem i urbanistą, pełniła w Sejmie VI kadencji funkcję wicemarszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselRudnickiZbigniew">Poseł Piotr Stefański jest wiceprzewodniczącym Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, w Sejmie VI kadencji był zastępcą przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych oraz zastępcą przewodniczącego Zarządu Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselRudnickiZbigniew">Poseł Andrzej Werblan jest sekretarzem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, pełnił w VI kadencji Sejmu funkcję wicemarszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselRudnickiZbigniew">Przedstawieni trzej kandydacji są znanymi działaczami politycznymi i społecznymi, wnieśli poważny wkład w dorobek prac sejmowych ubiegłych lat. Daje to rękojmię dalszego wykonywania odpowiedzialnych zadań Prezydium Sejmu bieżącej kadencji.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Czy są inne kandydatury?</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#Marszalek">Nie ma.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#Marszalek">Zgodnie z art. 19 ust. 2 regulaminu Sejmu, wicemarszałków Sejmu wybiera się bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Haliny Skibniewskiej na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Piotra Stefańskiego na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem posła Andrzeja Werblana na stanowisko wicemarszałka Sejmu — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm wybrał posłów Halinę Skibniewską, Piotra Stefańskiego i Andrzeja Werblana na stanowiska wicemarszałków Sejmu.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Wicemarszałków o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#komentarz">(Wicemarszałkowie Halina Skibniewska, Piotr Stefański i Andrzej Werblan, witani oklaskami, zajmują miejsca przy stole prezydialnym)</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktów 3 i 4 porządku dziennego: Wybór Rady Państwa oraz powołanie Prezesa Rady Ministrów i powierzenie mu przedstawienia Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-14.21" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Posła Edwarda Gierka.</u> + <u xml:id="u-14.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Przed czterema dniami w głosowaniu powszechnym naród polski potwierdził w sposób dobitny swoje poparcie dla programu Frontu Jedności Narodu, dla wspólnego programu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, wszystkich patriotów.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Z woli narodu otrzymaliśmy pełnomocnictwo do konsekwentnej realizacji tego programu. Sądzę, że wyrażę uczucia wszystkich posłów, składając naszym rodakom, obywatelom Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, serdeczne podziękowanie za zaszczytny mandat, jakim nas obdarzyli. W wynikach wyborów i w ogólnonarodowej obywatelskiej debacie nad sprawami kraju, która wybory poprzedziła, znalazły pełny wyraz te wartości, które określają treść współczesnego patriotyzmu polskiego: miłość do ojczyzny, dokumentowana codzienną pracą i gospodarską dbałością o rozkwit kraju, oraz głębokie przywiązanie do socjalistycznych ideałów i perspektyw rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Naród nasz opowiedział się jednoznacznie za kontynuacją wszechstronnego rozwoju społeczno-ekonomicznego, za umacnianiem socjalistycznych stosunków społecznych i systematycznym polepszaniem materialnych i kulturalnych warunków życia ludzi pracy, za wyższą jakością pracy i życia, za budowaniem siły naszego państwa, za pogłębianiem związków i współdziałania naszego kraju z socjalistyczną wspólnotą, za pokojową polityką zagraniczną. Przybliżyć te wielkie cele, spełnić oczekiwania narodu, wytyczać i organizować jego zbiorowe wysiłki tak, aby przynosiły one najlepsze wyniki — to główne zadanie i najwyższy obowiązek Sejmu i naczelnych władz państwa, które Sejm powoła.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wyniki wyborów do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych są nowym świadectwem ogólnonarodowego poparcia dla polityki wytyczonej przez VI Zjazd i rozwiniętej w uchwałach VII Zjazdu naszej partii.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Miliony Polek i Polaków w sposób najbardziej bezpośredni i serdeczny potwierdziły raz jeszcze, że w naszej partii widzą swoją partię — partię narodu polskiego, zespalającą jego dążenia i wyrażającą jego aspirację, niezawodną sterniczkę spraw państwa. To zaufanie narodu ma dla Komitetu Centralnego naszej partii, dla wszystkich jej instancji i organizacji, dla wszystkich jej członków, wartość najwyższą, decydującą. Żywiąc uczucie zrozumiałej satysfakcji, jesteśmy świadomi zobowiązań i powinności, jakie z tego zaufania wynikają.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">W całej swej działalności, tak jak dotychczas, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza kierować się będzie niezłomnie szczytnymi zasadami socjalizmu i nadrzędnymi interesami ojczyzny, dobrem ludzi pracy i pomyślnością narodu. W tym duchu pracować będą w Sejmie posłowie naszej partii, w ścisłym współdziałaniu z posłami Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, z posłami bezpartyjnymi, w codziennej więzi z klasą robotniczą, ze wszystkimi ludźmi pracy. Będziemy nieustannie pogłębiać patriotyczną jedność moralno-polityczną naszego narodu. W niej widzimy główny warunek powodzenia naszych ogólnonarodowych poczynań, podstawę siły Polski i pomyślności Polaków.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Na porządku obrad obecnego posiedzenia Sejmu stoi sprawa wyłonienia naczelnych władz państwowych. W dniu dzisiejszym wygasają pełnomocnictwa Rady Państwa. Przed chwilą Sejm przyjął do wiadomości rezygnację Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych proponuję, aby Sejm wybrał na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa — członka Biura Politycznego KC PZPR, przewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, towarzysza profesora Henryka Jabłońskiego.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Towarzysz Jabłoński jest wybitnym działaczem polskiego ruchu robotniczego, uczestnikiem walk wyzwoleńczych, znanym historykiem, zasłużonym organizatorem nauki i oświaty w naszym kraju. Kierując w poprzedniej kadencji pracami Rady Państwa, tow. Henryk Jabłoński zdobył sobie uznanie i szacunek. Wielkie walory osobiste oraz doświadczenie społeczne i państwowe, które tow. Jabłoński posiada, uzasadniają ponowne powierzenie mu godności Przewodniczącego Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wysoki Sejmie! W imieniu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego proponuję, aby funkcję Prezesa Rady Ministrów powierzyć wybitnemu działaczowi naszej partii, członkowi Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR towarzyszowi Piotrowi Jaroszewiczowi oraz upoważnić go do przedłożenia Sejmowi propozycji w sprawie składu Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wkład towarzysza Jaroszewicza do walki o niepodległość oraz do kształtowania i rozwoju Polski Ludowej jest powszechnie znany. Znane i szanowane w naszym społeczeństwie są jego wysokie kompetencje i ogromne doświadczenie w sprawach polityki społeczno-gospodarczej we wszystkich dziedzinach pracy państwowej. Od z górą pięciu lat towarzysz Piotr Jaroszewicz na stanowisku szefa Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej współtworzy i realizuje politykę partii. Politykę, która w odczuciu naszego narodu sprawdziła się w praktyce, dobrze służyła rozwojowi kraju i w drugich z kolei wyborach sejmowych zyskała powszechną aprobatę. Uzasadnia to w pełni ponowne powierzenie towarzyszowi Jaroszewiczowi funkcji Prezesa Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Przed władzami naszego państwa stoją odpowiedzialne zadania. W działalności Sejmu stawiać będziemy Rządowi wysokie wymagania. Jestem przekonany, że z naszą wspólną pomocą i przy aktywnym współdziałaniu całego społeczeństwa, Rząd pracujący pod kierownictwem towarzysza Piotra Jaroszewicza sprosta tym wymaganiom, że sprawnie i skutecznie wcielać będzie w życie założenia programu Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Posłowi Edwardowi Gierkowi za wystąpienie.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#Marszalek">Zgłoszone zostały kandydatury na stanowiska Przewodniczącego Rady Państwa i Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w celu zgłoszenia dalszych kandydatur do Rady Państwa?</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#komentarz">(Poseł Szydlak Jan:</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Janowi Szydlakowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselSzydlakJan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przypadł mi w udziale zaszczyt, z upoważnienia Centralnej Komisji Porozumiewawczej Partii i Stronnictw Politycznych oraz Klubów Poselskich PZPR, ZSL i SD, zgłoszenia Wysokiej Izbie kandydatur do Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselSzydlakJan">na stanowiska zastępców Przewodniczącego Rady Państwa:</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselSzydlakJan">posła Edwarda Babiucha — członka Biura Politycznego, sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselSzydlakJan">posła Władysława Kruczka — członka Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przewodniczącego Centralnej Rady Związków Zawodowych;</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselSzydlakJan">posła Tadeusza Witolda Młyńczaka — przewodniczącego Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego;</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselSzydlakJan">posła Zdzisława Tomalę — wiceprezesa Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselSzydlakJan">Równocześnie na stanowiska członków Rady Państwa mam zaszczyt zgłosić kandydatury:</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselSzydlakJan">posła Edwarda Gierka — I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#komentarz">(długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselSzydlakJan">posła Edwarda Dudy — członka Prezydium i sekretarza Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego;</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselSzydlakJan">posła Michała Grendysa — przewodniczącego Centralnej Komisji Rewizyjnej Stronnictwa Demokratycznego;</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselSzydlakJan">posłanki Haliny Koźniewskiej — profesora Akademii Medycznej w Lublinie;</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselSzydlakJan">posła Wincentego Kraśki — sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselSzydlakJan">posła Konstantego Łubieńskiego — działacza katolickiego, wiceprzewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu;</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselSzydlakJan">posła Józefa Ozgi-Michalskiego — wiceprezesa Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego;</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselSzydlakJan">posła Bolesława Piaseckiego — przewodniczącego Stowarzyszenia — „Pax”;</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselSzydlakJan">posła Henryka Szafrańskiego — członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselSzydlakJan">posła Stanisława Wrońskiego — członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselSzydlakJan">posła Jerzego Ziętka — członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselSzydlakJan">Na stanowisko Sekretarza Rady Państwa zgłaszam kandydaturę posła Ludomira Stasiaka — członka Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselSzydlakJan">Wysoki Sejmie! Zaproponowany skład Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, owocna dotychczasowa działalność polityczna i społeczna zgłoszonych kandydatów, daje rękojmię, że będą oni zgodnie z wolą narodu realizować zadania dalszego rozwoju socjalistycznej Polski, jej materialnego i kulturalnego rozkwitu, a więc cele zawarte w deklaracji wyborczej Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Dziękuję posłowi Janowi Szydlakowi.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#Marszalek">Czy są inne kandydatury?</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#Marszalek">W takim razie przystępujemy do wyboru Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#Marszalek">Zgodnie z art. 49 ust. 3 regulaminu Sejmu wybór Rady Państwa następuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#Marszalek">Proponuję, ażeby oddzielnie dokonać wyboru na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa, natomiast łącznie głosować kandydatury na pozostałe stanowiska w Radzie Państwa.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za dokonaniem wyboru obywatela posła Henryka Jabłońskiego na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm wybrał jednogłośnie obywatela Henryka Jabłońskiego na stanowisko Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za wnioskiem w sprawie wyboru na pozostałe stanowiska w Radzie Państwa, zgodnie z propozycją zgłoszoną przez posła Jana Szydlaka — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#Marszalek">Stwierdzam podjęcie przez Sejm następującej uchwały:</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dokonał wyboru Rady Państwa w następującym składzie:</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#Marszalek">Przewodniczący Rady Państwa — Henryk Jabłoński</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#Marszalek">Zastępcy przewodniczącego Rady Państwa:</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#Marszalek">Edward Babiuch</u> + <u xml:id="u-18.24" who="#Marszalek">Władysław Kruczek</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#TadeuszWitoldMlynczak">Zdzisław Tomal</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#TadeuszWitoldMlynczak">Sekretarz Rady Państwa — Ludomir Stasiak</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Edward Duda</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Edward Gierek</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Michał Grendys</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Halina Koźniewska</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Wincenty Kraśko</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Konstanty Lubieński</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Józef Ozga-Michalski</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Bolesław Piasecki</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Henryk Szafrański</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Stanisław Wroński</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Jerzy Ziętek”.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Przystępujemy obecnie do głosowania nad kandydaturą na stanowisko Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Przypominam, że zgodnie z art. 51 ust. 2 regulaminu — Sejm powołuje Prezesa Rady Ministrów, powierzając mu jednocześnie przedstawienie Sejmowi wniosków co do składu Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Kto z Obywateli Posłów jest za powołaniem obywatela Piotra Jaroszewicza na stanowisko Prezesa Rady Ministrów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Stwierdzam podjęcie przez Sejm następującej uchwały:</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — powołuje obywatela Piotra Jaroszewicza na stanowisko Prezesa Rady Ministrów i powierza mu przedstawienie wniosków co do składu Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Obecnie przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Poselski projekt uchwały zmieniającej regulamin Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 1).</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#CzlonkowieRadyPanstwa">Głos ma poseł Andrzej Werblan.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselAndrzejWerblan">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Z upoważnienia Klubów Poselskich: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego przedstawiam wniosek poselski w sprawie zmian w regulaminie Sejmu PRL.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselAndrzejWerblan">Obowiązujący regulamin Sejmu uchwalony został w 1957 r. Na początku poprzedniej kadencji w marcu 1972 r. zostały doń wprowadzone istotne zmiany i uzupełnienia. Zmierzały one zgodnie z duchem uchwał VI Zjazdu PZPR do modyfikacji struktury wewnętrznej i procedury działania Sejmu w kierunku pogłębienia demokracji socjalistycznej i umocnienia roli naszego parlamentu jako najwyższego przedstawicielstwa narodu.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselAndrzejWerblan">Praktyka ostatnich 4 lat świadczy, iż po tych zmianach i uzupełnieniach regulamin Sejmu w sposób właściwy normuje tryb prac sejmowych. Biorąc to pod uwagę, wniosek poselski, który dziś referuję, proponuje wprowadzenie do regulaminu Sejmu jedynie kilku korekt mających na celu:</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselAndrzejWerblan">po pierwsze — dostosowanie niektórych postanowień regulaminu do zmian w Konstytucji PRL, uchwalonych w lutym br.;</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselAndrzejWerblan">po drugie — dostosowanie struktury i nazw komisji sejmowych do aktualnego resortowego układu organizacyjnego centralnej administracji państwowej;</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselAndrzejWerblan">po trzecie — wypełnienie pewnych luk w przepisach, dotyczących sejmowej Komisji Mandatowo-Regulaminowej oraz trybu pierwszego czytania ustaw.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselAndrzejWerblan">Jeśli chodzi o konsekwencje zmian w Konstytucji, to dotyczą one czterech spraw. Zgodnie z nowym uregulowaniem miejsca Najwyższej Izby Kontroli proponuje się odpowiednie zmiany w art. 46 i 51a regulaminu Sejmu w kwestii trybu powoływania Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselAndrzejWerblan">Druga kwestia dotyczy sprawy absolutorium. Konstytucja powierza obecnie Sejmowi zarówno uchwalanie, jak i wnioskowanie o absolutorium dla Rządu z wykonania budżetu państwa i narodowych planów społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Zgodnie z tym proponuje się w art. 39 regulaminu ustalenie, iż wniosek o absolutorium przedstawiać będzie Sejmowi Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów na podstawie opinii wszystkich pozostałych komisji.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselAndrzejWerblan">Następną zmianą z tej dziedziny jest unormowanie w regulaminie trybu podejmowania przez Sejm uchwał dotyczących poszczególnych dziedzin polityki państwa.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselAndrzejWerblan">Jak wiadomo, uchwały takie stanowią ważną pozycję w dorobku VI kadencji i zostały zapisane do konstytucyjnych zadań Sejmu.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselAndrzejWerblan">I wreszcie — Konstytucja odstąpiła od określania siedmiodniowego terminu odpowiedzi na interpelacje poselskie, pozostawiając decyzję w tej kwestii Sejmowi. Intencja tej zmiany konstytucyjnej polegała na tym, aby zgodnie z obyczajem umożliwić udzielanie ustnych odpowiedzi na interpelacje na posiedzeniu Sejmu, co nie zawsze było wykonalne w siedmiodniowym terminie. Szło także o położenie nacisku na lepsze przygotowanie odpowiedzi, co wymaga często bliższego zbadania kwestii podniesionej w interpelacji. Biorąc pod uwagę te intencje, wniosek poselski proponuje odpowiednie zmiany art. 79 ust. 2 regulaminu Sejmu.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Jeśli chodzi o zmiany regulaminu podyktowane względami organizacyjnymi, to w zakresie struktury komisji sejmowych proponuje się:</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselAndrzejWerblan">— utworzenie nowej Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska;</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselAndrzejWerblan">— połączenie dotychczasowych Komisji Handlu Wewnętrznego oraz Drobnej Wytwórczości, Spółdzielczości Pracy i Rzemiosła w jedną Komisję Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług;</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselAndrzejWerblan">— przemianowanie Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej na Komisję Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz — przemianowanie Komisji Przemysłu Ciężkiego i Maszynowego na Komisję Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselAndrzejWerblan">Proponuje się również, aby art. 32 regulaminu normujący działalność Komisji Mandatowo-Regulaminowej uzupełnić, powierzając jej obok zadań dotychczasowych rozpatrywanie spraw wojewódzkich zespołów poselskich, jak również trybu załatwiania interwencji poselskich oraz skarg i wniosków obywateli. To rozszerzenie kompetencji Komisji Mandatowo-Regulaminowej powinno przyczynić się do ulepszenia warunków wypełniania przez posłów ich uprawnień i obowiązków.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselAndrzejWerblan">W nowym art. 41a — w oparciu o pozytywne doświadczenia współpracy wielu komisji sejmowych z odpowiednimi ministerstwami — proponuje się uznać, iż regulaminową formą wyrażania stanowiska komisji w poszczególnych kwestiach, obok tradycyjnego dezyderatu, może być tzw. opinia, która z reguły ma bardziej ogólny i mniej postulatywny charakter.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselAndrzejWerblan">Na koniec wreszcie: zmiany proponowane do art. 54 i 55 normują wieloletni stan rzeczy w kwestii trybu pierwszego czytania projektów ustaw w Sejmie i stanowią, że pierwsze czytanie może odbywać się zarówno na plenarnym posiedzeniu Sejmu, jak też na posiedzeniu właściwej komisji oraz Komisji Prac Ustawodawczych. O wyborze jednej lub drugiej formy pierwszego czytania decydować będzie Prezydium Sejmu, w zależności od zakresu i wagi spraw regulowanych w poszczególnych projektach ustaw.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselAndrzejWerblan">Wyrażając przeświadczenie wnioskodawców o zasadności i celowości proponowanych zmian, proszę Wysoką Izbę o podjęcie uchwały zmieniającej regulamin Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w brzmieniu projektu poselskiego wedle tekstu doręczonego obywatelom posłom druku sejmowego nr 1.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanego projektu zmian w regulaminie Sejmu?</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#Marszalek">Ponieważ do głosu nikt się nie zgłasza, przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały zmieniającej regulamin Sejmu — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#Marszalek">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę, zmieniającą regulamin Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Od tej chwili uchwała ta wchodzi w życie.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Wybór sekretarzy Sejmu.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#Marszalek">Zgodnie z art. 28 regulaminu — Sejm wybiera dziesięciu sekretarzy.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#Marszalek">Kluby poselskie przedstawiają Sejmowi kandydatury, które podane są w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowego nr 2.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#Marszalek">Czy są inne kandydatury?</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przedłożonym wnioskiem w sprawie wyboru sekretarzy Sejmu — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#Marszalek">Stwierdzam, że wybór sekretarzy Sejmu został dokonany.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Wybór stałych komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#Marszalek">W myśl ustalonego w dniu dzisiejszym brzmienia art. 30 regulaminu, Sejm wybiera 22 stałe komisje.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#Marszalek">Przedstawione przez kluby poselskie składy osobowe komisji zostały Obywatelom Posłom doręczone w druku sejmowym nr 3 wraz z załącznikiem.</u> + <u xml:id="u-22.21" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi, względnie inne propozycje w sprawie proponowanego składu komisji sejmowych?</u> + <u xml:id="u-22.22" who="#Marszalek">Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-22.23" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-22.24" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za wyborem komisji w proponowanym składzie — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-22.25" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.26" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.27" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.28" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm dokonał wyboru stałych komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-22.29" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-22.30" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Czesława Woj terę o odczytanie komunikatów.</u> + <u xml:id="u-22.31" who="#Marszalek">Sekretarz poseł</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#CzeslawWojtera">W dniu dzisiejszym odbędą się posiedzenia następujących komisji:</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#CzeslawWojtera">— Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych o godz. 18 min. 45 — w sali Biblioteki, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#CzeslawWojtera">— Górnictwa, Energetyki i Chemii o godz. 18 min. 45 — w sali nr 72, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#CzeslawWojtera">— Mandatowo-Regulaminowej o godz. 18 min. 30 — w sali nr 101.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#CzeslawWojtera">— Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o godz. 18 min. 30 — w sali nr 118.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#CzeslawWojtera">— Prac Ustawodawczych o godz. 18 min. 30 — w sali nr 70, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#CzeslawWojtera">— Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa o godz. 18 min. 30 — w sali nr 67, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#CzeslawWojtera">W dniu jutrzejszym, tj. w piątek dnia 26 marca br., posiedzenia komisji odbędą się zgodnie z planem, który został doręczony Obywatelom Posłom do skrytek poselskich w kuluarach sali posiedzeń Sejmu.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#Marszalek">Informuję, że do Sejmu wpłynęło sprawozdanie Państwowej Komisji Wyborczej z przeprowadzonych w dniu 21 marca br. wyborów do Sejmu.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu — zgodnie z art. 32 regulaminu Sejmu — skieruje to sprawozdanie wraz z aktami wyborczymi do Komisji Mandatowo-Regulaminowej w celu złożenia Sejmowi sprawozdania i wniosków w sprawie ważności wyboru posłów.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#Marszalek">Do Sejmu wpłynęły także rządowe projekty ustaw o Najwyższej Izbie Kontroli, o utworzeniu urzędów Ministrów: Energetyki i Energii Atomowej; Górnictwa; Hutnictwa; Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych oraz Gospodarki Materiałowej.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#Marszalek">Druki sejmowe, w których zawarte są powyższe projekty ustaw, zostały w czasie posiedzenia wyłożone do imiennych skrytek, znajdujących się w kuluarach sali posiedzeń Sejmu.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#Marszalek">Na tym kończymy pierwsze posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#Marszalek">Następne posiedzenie odbędzie się w dniu 27 marca br. początek posiedzenia o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#Marszalek">Na porządku dziennym posiedzenia w dniu 27 marca 1976 r. przewiduje się exposé Prezesa Rady Ministrów i przedstawienie wniosków w sprawie składu Rady Ministrów, a także rozpatrzenie rządowych projektów ustaw oraz sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 17 min. 25)</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#Marszalek">29</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..2e4082a --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml @@ -0,0 +1,79 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00002-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>2 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>2 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">2</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1976-03-27</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBabiuchEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Babiuch Edward</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKomenderZenon" role="speaker"> + <persName>Poseł Komender Zenon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKurasKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Kuraś Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLegowikZofia" role="speaker"> + <persName>Poseł Łęgowik Zofia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLopatkaAdam" role="speaker"> + <persName>Poseł Łopatka Adam</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMalinowskiRoman" role="speaker"> + <persName>Poseł Malinowski Roman</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMorawskiKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Morawski Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSiedlewskiZdzislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Siedlewski Zdzisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStefanskiPiotr" role="speaker"> + <persName>Poseł Stefański Piotr</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzafranskiHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Szafrański Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTomalZdzislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Tomal Zdzisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZablockiJanusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Zabłocki Janusz</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelCzeslawWojtera" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Czesław Wojtera</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..0cab222 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,614 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja I</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 2 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 27 marca 1976 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 6</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczy Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Na sekretarzy posiedzenia powołuję posłów Marka Ordona i Czesława Wojterę.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Czesław Wojtera.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu nie złożył ślubowania z powodu nieobecności poseł Henryk Szafrański.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Czyta rotą ślubowania)</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselSzafranskiHenryk">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że poseł Henryk Szafrański złożył ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby na podstawie art. 60 regulaminu Sejm przystąpił w dniu dzisiejszym do rozpatrzenia sprawozdań komisji o projektach ustaw, zgodnie z proponowanym porządkiem dziennym posiedzenia. Druki sprawozdań komisji zostały Obywatelom Posłom doręczone.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Wobec tego uważam, że Sejm przyjął tę propozycję.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm porządek dzienny, przedstawiony przez Prezydium Sejmu, zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej o złożonym Sejmowi sprawozdaniu Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 10).</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Zdzisław Siedlewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Mandatowo-Regulaminowa na posiedzeniach w dniach 25 i 26 marca 1976 r. zapoznała się ze sprawozdaniem Państwowej Komisji Wyborczej — przy udziale jej przewodniczącego — z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przeprowadzonych w dniu 21 marca 1976 r. Komisja zapoznała się również z innymi aktami wyborczymi, w szczególności ze wszystkimi protokółami okręgowych komisji wyborczych, zawierającymi wyniki głosowania.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Na podstawie sprawozdania i innych dokumentów wyborczych Komisja stwierdziła, że zarówno do Państwowej Komisji Wyborczej, jak i okręgowych komisji wyborczych nie wpłynęły żadne skargi i zażalenia, kwestionujące praworządność i ważność aktu wyborczego.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Komisja stwierdziła, że nie zaistniała żadna przyczyna, która by w świetle postanowień art. 79 Ordynacji wyborczej mogła spowodować unieważnienie wyborów do Sejmu w którymkolwiek okręgu wyborczym czy też unieważnienie jakiegokolwiek mandatu.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">W toku prac przygotowawczych, jak i w akcie wyborczym stosowana była szeroko kontrola przestrzegania zasad prawa wyborczego. Kontrola ta sprawowana była przez członków państwowej i okręgowych komisji wyborczych oraz przez społecznych mężów zaufania.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Komisja podkreśla, że wszyscy wybrani posłowie otrzymali liczbę głosów wymaganą postanowieniami art. 67 Ordynacji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">W związku z powyższymi ustaleniami Komisja stwierdza, że wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej VII kadencji zostały przeprowadzone zgodnie z wymogami Konstytucji i Ordynacji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Ogólna liczba osób uprawnionych do głosowania w wyborach w dniu 21 marca 1976 r. wynosiła 24 069 579, oddano 23 652 256 głosów. W wyborach wzięło więc udział 98,27% wyborców. Głosów ważnych oddano 23 637 333; głosów nieważnych — 14 923. Na kandydatów Frontu Jedności Narodu oddano 23 502 983 głosy, czyli 99,43% ważnie oddanych głosów.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">W wyniku wyborów został wyłoniony nowy skład Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Spośród 460 wybranych do Sejmu posłów 261 — to członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 113 — członkowie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, 37 — członkowie Stronnictwa Demokratycznego, 49 — posłowie bezpartyjni, wśród których znajdują się działacze stowarzyszeń katolickich.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">W Sejmie VII kadencji zasiada więcej niż poprzednio kobiet. Wybrano 95 posłanek, wobec 73 w VI kadencji i 62 w V kadencji. Stale wzrastająca liczba; kobiet piastujących mandat poselski jest wyrazem uznania dla coraz większego ich udziału w życiu zawodowym, społecznym i politycznym.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">W składzie obecnego Sejmu, podobnie jak w ubiegłych kadencjach, największą grupę stanowią posłowie — reprezentanci klasy robotniczej i pracujących chłopów. Na ławach poselskich zasiada 92 robotników, 25 inżynierów i techników. Na podkreślenie zasługuje fakt, że większa niż w ubiegłych kadencjach liczba posłów pracuje w wielkich zakładach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Następną, drugą pod względem wielkości grupę zawodową stanowią posłowie zatrudnieni w rolnictwie — 62 rolników i 16 specjalistów rolnych. Więcej jest także pracowników zatrudnionych w socjalistycznym sektorze rolnictwa. Wzrasta w składzie obecnego Sejmu, w stosunku do poprzedniej kadencji, liczba przedstawicieli poszczególnych środowisk.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">W Sejmie zasiada 30 profesorów, w tym 9 jest członkami Polskiej Akademii Nauk, a 11, — zagranicznych towarzystw naukowych, 14 nauczycieli, 16 dziennikarzy, 9 literatów i artystów, 12 pracowników służby zdrowia, 16 prawników i 6 rzemieślników.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Wśród posłów jest wielu działaczy politycznych, społecznych, związkowych, spółdzielczych, młodzieżowych, a także rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Przekrój społeczny obecnego Sejmu reprezentowany jest przez 191 posłów pochodzenia robotniczego, 183 — chłopskiego, 81 — inteligenckiego i 5 posłów z innych grup społecznych.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Wzrosło wykształcenie posłów: 252 ma wykształcenie wyższe, 31 — niepełne wyższe, 67 — średnie ogólnokształcące i zawodowe, 110 — zasadnicze zawodowe i podstawowe.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Posłowie reprezentują różne generacje. Mamy weteranów walk o Polskę Ludową i weteranów pracy, zasłużonych w odbudowie i rozwoju kraju, mamy również posłów reprezentujących młode pokolenie. Trzech spośród posłów ma mniej niż 25 lat, a 14 mniej niż 30 lat. W grupie wieku od 30 do 39 lat jest 72 posłów, a w najliczniejszej grupie od 40 do 49 lat — 177. Z kolei w grupie w wieku od 50 do 59 lat mamy 155 posłów, a od 60 do 69 lat — 32; 7 posłów przekroczyło 70 rok życia.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">i Wielu posłów ma wysokie odznaczenia państwowe: Order Budowniczych Polski Ludowej — 29 posłów; Order Sztandaru Pracy — 121; Order Odrodzenia Polski — 183; Virtuti Militari — 13; Krzyż Grunwaldu — 19; Krzyż Walecznych — 25; Krzyż Zasługi — 270.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Po raz pierwszy piastuje mandat poselski 241 posłów.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Wśród pozostałych posłów, którzy piastowali mandaty w jednej lub kilku kadencjach: 7 zasiadało w Krajowej Radzie Narodowej, 9 — w Sejmie Ustawodawczym, 18 — w Sejmie I kadencji, 27 — w II kadencji, 40 — w III kadencji, 50 — w IV kadencji, 87 — w V kadencji.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Komisja Mandatowo-Regulaminowa wyraża przekonanie, że skład osobowy Sejmu w VII kadencji właściwie odzwierciedla strukturę społeczno-zawodową naszego społeczeństwa, zapewnia właściwą reprezentację podstawowych grup społecznych, środowisk zawodowych i regionów kraju. Stanowi to gwarancję efektywnego wykonywania przez Sejm jego konstytucyjnych praw i obowiązków.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Obywatele Posłowie! Chciałbym z tej wysokiej trybuny złożyć wyrazy podziękowania dla blisko 150-tysięcznej rzeszy obywateli biorących udział w pracach komisji wyborczych, aktywowi społecznemu, zarówno członkom PZPR, ZSL i SD, jak również bezpartyjnym za ich trud i obywatelską postawę wykazaną w pracy związanej z przeprowadzeniem wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i do wojewódzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Wyniki wyborów do Sejmu i do wojewódzkich rad narodowych są wyrazem powszechnej aprobaty przez społeczeństwo programu VII Zjazdu partii przyjętego za platformę wyborczą przez Front Jedności Narodu, programu dalszego dynamicznego rozwoju budownictwa socjalistycznego, wyższej jakości pracy i warunków życia narodu.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">W imieniu Komisji Mandatowo-Regulaminowej wnoszę, by Wysoki Sejm raczył podjąć przedłożony projekt uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyborów, zawarty w doręczonym obywatelom posłom druku sejmowym nr 10.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Dziękuję obywatelowi posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania nad projektem uchwały zamieszczonej w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 10.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu uchwały w sprawie stwierdzenia ważności wyboru posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę, a tym samym stwierdził ważność wyboru posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli (druki nr 4 i 11).</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Adam Łopatka.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselLopatkaAdam">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rządowy projekt ustawy o NIK przedłożony pod obrady Wysokiemu Sejmowi jest konsekwencją zmian w strukturze naczelnych organów państwowych, wprowadzonych ustawą z dnia 10 lutego 1976 r. o zmianie Konstytucji PRL. Realizuje on w zakresie organów kontroli programowe idee VII Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselLopatkaAdam">Wcielenie w życie postanowień projektu przyczyni się wydajnie do udoskonalenia funkcjonowania naszego państwa i całego jego aparatu. Projekt zgodnie z postanowieniami Konstytucji określa cele działalności Najwyższej Izby Kontroli oraz zakres sprawowanej przez nią kontroli. Kontroli NIK poddana jest działalność gospodarcza, finansowa i organizacyjno-administracyjna naczelnych i terenowych organów administracji państwowej, organizacji społecznych i spółdzielczych oraz podległych im jednostek organizacyjnych z punktu widzenia wykonania zadań planu społeczno-gospodarczego, legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza też kontrolę jednostek gospodarki nie uspołecznionej w związku z wykonywaniem zadań zleconych im przez organy państwowe lub organizacje gospodarki uspołecznionej, jak również bada zgodność działania tych jednostek z obowiązującym prawem i interesem społecznym.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselLopatkaAdam">Najwyższa Izba Kontroli jest organem państwa posiadającym status prawny sformułowany w osobnym rozdziale Konstytucji. Jej działalność służy Sejmowi, Radzie Państwa i Radzie Ministrów w wykonywaniu ich funkcji. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza kontrole zlecone przez Sejm i Radę Państwa, informuje o wynikach tych kontroli oraz składa Radzie Państwa okresowe sprawozdania. NIK przeprowadza kontrole z urzędu oraz kontrole zlecone także przez Radę Ministrów, Prezydium Rządu i Prezesa Rady Ministrów. Kontrole zlecają i określają ich zakres: Marszałek Sejmu — w imieniu Sejmu, Przewodniczący Rady Państwa — w imieniu Rady Państwa, oraz Prezes Rady Ministrów — w imieniu Rady Ministrów i Prezydium Rządu. W zakresie kontroli przeprowadzanych z urzędu NIK może kontrolować działalność naczelnych i centralnych organów administracji państwowej tylko za zgodą Prezesa Rady Ministrów i w zakresie przez niego określonym.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselLopatkaAdam">NIK przeprowadza kontrole faktyczne, polegające na badaniu czynności w trakcie ich wykonywania; następne, polegające na badaniu czynności już dokonanej, a także dokumentów oraz na zlecenie Prezesa Rady Ministrów, także kontrole wstępne. Wyniki tych ostatnich kontroli będą brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji, czy dokonywać określonych czynności.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselLopatkaAdam">NIK przeprowadzać będzie kontrole planowane oraz doraźne. Okresowe plany pracy NIK podlegają zatwierdzeniu przez Prezesa Rady Ministrów. Poważne znaczenie ustrojowe ma postanowienie projektu, że NIK włącza do okresowych planów pracy zadania wynikające z uchwał Sejmu i jego organów, uchwał Rady Państwa, Rady Ministrów, decyzji Prezydium Rządu, aktów prawnych i decyzji Prezesa Rady Ministrów. Należy tu podkreślić, że Prezes NIK, na wniosek komisji sejmowych, złożony za pośrednictwem Marszałka Sejmu, informuje komisje o wynikach przeprowadzanych kontroli. Prezes NIK przedstawia Prezesowi Rady Ministrów i właściwym ministrom informacje o wynikach kontroli wraz z wnioskami.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselLopatkaAdam">Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad NIK. Organami NIK są: Prezes Najwyższej Izby Kontroli, który wchodzi w skład Rady Ministrów i jest naczelnym organem administracji państwowej. Przy nim działa urząd, zwany także Najwyższą Izbą Kontroli, w którego skład wchodzą określone zespoły i biura, zaś terenowymi organami NIK są okręgowe urzędy kontroli. Ich terytorialny zakres działania będzie obejmował jedno lub więcej województw.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselLopatkaAdam">Prezesa NIK, zgodnie z Konstytucją i projektem ustawy, powołuje i odwołuje Sejm na wniosek Prezesa Rady Ministrów, złożony w porozumieniu z Przewodniczącym Rady Państwa. Natomiast dyrektora okręgowego urzędu kontroli będzie powoływał i odwoływał Prezes Rady Ministrów na wniosek Prezesa NIK. Projekt ustawy prawidłowo określa kompetencje okręgowych urzędów kontroli. Zasadnicze znaczenie ma m. in. postanowienie projektu, że dyrektorzy okręgowych urzędów kontroli udzielają wojewódzkim radom narodowym informacji o ważniejszych wynikach kontroli, przeprowadzonych w zakresie działania rad narodowych. Na wniosek wojewodów zarządzają też oni przeprowadzenie kontroli działalności organów lub jednostek terenowych w określonych zagadnieniach, jak również przedkładają do wiadomości okresowe plany kontroli.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselLopatkaAdam">Najwyższa Izba Kontroli jest głównym, ale nie jedynym organem kontroli w naszym państwie. Aby należycie zharmonizować działalność innych organów kontroli z działalnością NIK, Prezes NIK — w myśl projektu ustawy — koordynuje działalność jednostek kontroli, inspekcji i rewizji podległych naczelnym i centralnym organom administracji państwowej oraz centralnych związków spółdzielczych. Natomiast dyrektorzy okręgowych urzędów kontroli koordynują działalność kontrolną terenowych organów administracji państwowej, terenowych jednostek kontroli, inspekcji i rewizji podległych naczelnym i centralnym oraz terenowym organom administracji państwowej, a także terenowych związków spółdzielczych.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselLopatkaAdam">Czynności kontrolne przewidziane w projekcie ustawy wykonywać będą inspektorzy zawodowi, inspektorzy rzeczoznawcy powoływani spośród osób nie zatrudnionych w NIK, a mających wysokie kwalifikacje fachowe w określonych dziedzinach gospodarki narodowej, nauki, techniki, oświaty i kultury oraz inspektorzy społeczni powoływani spośród działaczy społecznych.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselLopatkaAdam">Projekt ustawy zapewnia inspektorom NIK szerokie uprawnienia, umożliwiające skuteczne wykonywanie ich zadań. Nakłada też odpowiednie obowiązki na pracowników jednostek kontrolowanych.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselLopatkaAdam">Projekt wyposaża organy kontroli, tj. Prezesa NIK oraz dyrektorów okręgowych urzędów kontroli, w odpowiednie środki działania. Mogą oni w związku z wykonywaniem kontroli wydawać jednostkom kontrolowanym polecenia usunięcia stwierdzonych uchybień i nieprawidłowości lub występować do ich jednostek nadrzędnych o wydanie odpowiednich zarządzeń. Mogą też występować do odpowiednich organów o wstrzymanie wykonania określonych decyzji lub czynności, jeżeli ich wykonanie jest niecelowe, sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki lub byłoby sprzeczne z prawem. Mogą także występować do wojewodów o zawieszenie w czynnościach służbowych kierowników jednostek organizacyjnych, nie podporządkowanych radom narodowym, winnych zaniedbań narażających na szkody interes społeczny. Mogą wreszcie występować do właściwych organów o ukaranie w drodze służbowej lub dyscyplinarnej osób winnych zaniedbań i naruszeń, o zawieszenie w czynnościach różnych kategorii osób, a w wypadkach rażących zaniedbań — nawet Występować o zwolnienie z zajmowanego stanowiska.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselLopatkaAdam">Projekt wyposażył również inspektorów zawodowych NIK oraz organy NIK, w razie stwierdzenia zaniedbań lub naruszeń, w prawo nakładania na określone osoby kar pieniężnych w wysokości 5 tys., 10 tys. i 25 tys. zł. Projekt ustawy przewiduje, że szczegółowe zajady wymierzania tych kar oraz tryb tego wymierzania ureguluje Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia. Kary te będą wymierzane w wypadkach naruszeń i zaniedbań, które nie kwalifikują się do innego postępowania represyjnego. Jest jasne, że kary, o których mowa, będą płacone ze środków osobistych ukaranego.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselLopatkaAdam">Sytuacja prawna pracowników NIK uregulowana jest przez przepisy dotyczące pracowników urzędów państwowych. Projekt ustawy przewiduje jednak pewne dodatkowe prawa i obowiązki pracowników NIK. Mając na celu dobro służby, projekt przewiduje dla pracowników NIK specjalny immunitet karny. Pracownicy NIK, wykonujący lub nadzorujący czynności kontrolne, nie mogą być pociągani do odpowiedzialności karnej z powodu swoich czynności służbowych bez uprzedniej zgody Prezesa NIK. Poza tym mają oni szczególne obowiązki w zakresie zachowania w tajemnicy wiadomości, które powzięli bezpośrednio lub pośrednio w związku z wykonywaniem czynności służbowych.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselLopatkaAdam">Projekt ustawy reguluje w sposób wyczerpujący wszystkie zagadnienia z zakresu organizacji i działania NIK, których uregulowanie — zgodnie z art. 36 ust. 2 Konstytucji — należy do ustawy o NIK. Trafnie rozwija się postanowienia Konstytucji precyzujące ustrojową pozycję NIK.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselLopatkaAdam">Wysoki Sejmie! Komisja Prac Ustawodawczych szczegółowo i wszechstronnie, przy udziale przedstawicieli Rządu, na trzech posiedzeniach rozpatrzyła rządowy projekt ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli. W pełni aprobując merytoryczne postanowienia projektu, Komisja proponuje wprowadzenie do projektu poprawek przedstawionych w druku nr 11, doręczonym obywatelom posłom. Poprawki te mają w większości charakter redakcyjny. W niektórych wypadkach wprowadzenie ich było niezbędne dla zharmonizowania projektu z innymi, obowiązującymi już ustawami. Wszystkie poprawki były przyjęte przez Komisję jednomyślnie.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselLopatkaAdam">I sesja Sejmu — 2 posiedzenie z 27 marca 1976 r.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselLopatkaAdam">Komisja z zadowoleniem przyjęła fakt, że wraz z projektem ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli zostały przyjęte przez Rząd przedłożone do wiadomości Sejmu projekty przewidzianych w ustawie rozporządzeń Prezesa Rady Ministrów, a także projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie nadania statutu Najwyższej Izbie Kontroli. Projekty te oraz ich uzasadnienia pozwoliły prześledzić w pełnym kształcie ustawową koncepcję Najwyższej Izby Kontroli. Komisja doszła do przekonania, że liczba aktów wykonawczych do ustawy o NIK jest umiarkowana. Komisja w poprawce do art.- 15 zaproponowała wydanie przez Prezesa Rady Ministrów rozporządzenia, którego nie przewidywał projekt w brzmieniu zawartym w druku nr 4.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselLopatkaAdam">Wysoki Sejmie! Komisja Prac Ustawodawczych w przekonaniu, że nowa ustawa o NIK odpowiada konstytucyjnemu kształtowi NIK, że jej realizacja przyczyni się do usprawnienia funkcjonowania naszego socjalistycznego państwa, do umocnienia dyscypliny społecznej, gospodarczej i finansowej, ma zaszczyt prosić Wysoką Izbę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli — druk nr 4, z poprawkami proponowanymi przez Komisję, zawartymi w druku sejmowym nr 11. Chcę dodać, że w art. 14 pkt 1, poza zmianami proponowanymi w druku sejmowym nr 11, w poprawce 6, ponadto proponuje się zastąpić wyrazy: — „wydawać jednostkom kontrolowanym polecenia” wyrazami: — „wydawać jednostkom kontrolowanym zalecenia”. Jest to zmiana słowa — „polecenia” na — „zalecenia”. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Prac Ustawodawczych łącznie z poprawką zgłoszoną przez posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o Najwyższej Izbie Kontroli.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii o rządowych projektach ustaw:</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#Marszalek">1) o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej (druki nr 5 i 12),</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#Marszalek">2) o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa (druki nr 6 i 13).</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Zofia Łęgowik.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselLegowikZofia">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przy- padł mi w udziale zaszczytny obowiązek zreferowania wniesionych pod obrady Wysokiego Sejmu rządowych projektów ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej oraz o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselLegowikZofia">Ustawa o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej zmierza do pełniejszej koncentracji i koordynacji gospodarki energetycznej oraz do zapewnienia racjonalnej gospodarki wszelkimi źródłami energii, efektywnego wykorzystania istniejących w energetyce mocy produkcyjnych, wyzwolenia i uruchomienia istniejących jeszcze rezerw. Będzie to możliwe m. in. dzięki zapewnieniu właściwej organizacji zarządzania i kierowania tym działem gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselLegowikZofia">Powołanie odrębnego urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej uzasadnione jest stale rosnącym znaczeniem energetyki w kraju, stałym i szybkim postępem technicznym w energetyce konwencjonalnej oraz znaczeniem wdrażania energetyki jądrowej dla gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselLegowikZofia">Działalność nowego Ministerstwa koncentrować się będzie na trzech podstawowych kierunkach:</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselLegowikZofia">— wytwarzaniu energii elektrycznej oraz cieplnej, — wytwarzaniu energii elektrycznej na bazie węgla brunatnego i w związku z tym prowadzeniu eksploatacji złóż węgla brunatnego, — wykorzystaniu energii atomowej w szczególności dla celów: energetyki jądrowej, produkcji urządzeń i materiałów oraz prac naukowo-badawczych niezbędnych dla rozwoju i wykorzystania energii jądrowej.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselLegowikZofia">W przedłożonych projektach aktów wykonawczych proponuje się, aby w skład resortu energetyki i energii atomowej weszły z dotychczasowego resortu górnictwa i energetyki:</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselLegowikZofia">— Zjednoczenie Energetyki, — Zjednoczenie Przemysłu Węgla Brunatnego, — trzy zakłady działające głównie na rzecz energetyki, a ponadto jednostki organizacyjne, podległe dotychczas Urzędowi Energii Atomowej.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselLegowikZofia">Do zakresu działania nowego Ministerstwa należałyby również sprawy dozoru technicznego. Minister Energetyki i Energii Atomowej przejmie także część zadań wynikających z ustawy o gospodarce paliwowo-energetycznej.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselLegowikZofia">W związku z powołaniem urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej zachodzi potrzeba przekształcenia dotychczasowego resortu górnictwa i energetyki w resort górnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselLegowikZofia">Projekt ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa przewiduje, że do zakresu jego działania należeć będą m. in. sprawy przemysłu węgla kamiennego, przemysłu naftowego, gazu ziemnego i przemysłu gazowniczego, sprawy produkcji maszyn, urządzeń i sprzętu dla tych przemysłów, a także — w zakresie określonym szczególnymi przepisami — sprawy prac geologicznych, inwestycji i budownictwa w zakresie górnictwa węglowego. W skład tego resortu wejdą 24 jednostki organizacyjne, w tym 11 zjednoczeń, biura studiów i projektów, przedsiębiorstwa, zakłady, centrale i instytut.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselLegowikZofia">W przekonaniu, że proponowane zmiany sprzyjać będą kontynuowaniu rozwoju i unowocześnienia naszej gospodarki, sprawniejszemu funkcjonowaniu naczelnych organów administracji państwowej w dziedzinach o kluczowym znaczeniu dla społeczeństwa i całego kraju — wnoszę z upoważnienia Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii, o uchwalenie przez Sejm rządowych projektów ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej w brzmieniu przedłożenia rządowego oraz o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa wraz z poprawkami zawartymi w druku sejmowym nr 13. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania nad zreferowanymi projektami ustaw.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej w brzmieniu proponowanym przez Komisję Górnictwa, Energetyki i Chemii, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Energetyki i Energii Atomowej.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Górnictwa, Energetyki i Chemii — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#Marszalek">Stwierdzem, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Górnictwa.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa o rządowych projektach ustaw:</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#Marszalek">1) o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#Marszalek">(druki nr 7 i 14), 2) o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych (druki nr 8 i 15).</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Kazimierz Kuraś.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselKurasKazimierz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wniesione pod obrady Wysokiej Izby z inicjatywy Rządu projekty ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych oraz o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa — zakładają utworzenie dwóch odrębnych resortów na bazie dotychczasowego resortu przemysłu ciężkiego.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselKurasKazimierz">Propozycje te wypływają bezpośrednio z założeń przyjętych w uchwale VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, dotyczących dalszego rozwoju i unowocześnienia naszej gospodarki oraz metod kierownictwa poszczególnymi jej działami.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselKurasKazimierz">W dotychczasowej organizacji w resorcie przemysłu ciężkiego zgrupowana została podstawowa część produkcji przemysłowej całego kraju, z jednoczesnym wyjątkowo dużym zróżnicowaniem technologii tej produkcji oraz charakteru wytwarzanych wyrobów. W resorcie tym zgrupowane są także kopalnie rud żelaza i metali nieżelaznych, huty żelaza i stali, huty metali nieżelaznych, zakłady materiałów ogniotrwałych, fabryki budowy maszyn i urządzeń, stocznie oraz fabryki taboru kolejowego.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselKurasKazimierz">W dotychczasowym resorcie przemysłu ciężkiego występuje także znaczne zgrupowanie zatrudnienia w skali krajowej, co nie jest bez wpływu na prawidłowość rozwoju związanego szczególnie z potrzebą unowocześniania produkcji, jak i zapewnienia właściwego rozmieszczenia kadr, bardzo istotnego przy tak zróżnicowanej technologii produkcji.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselKurasKazimierz">W świetle projektowanych zmian organizacyjnych zakłada się, że do zadań Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych należeć będą sprawy przemysłu: maszyn ciężkich, urządzeń chemicznych, taboru kolejowego, budowy statków i okrętów, maszyn rolniczych i ciągników, maszyn dla przemysłu spożywczego i handlu, maszyn i urządzeń energetycznych, wyrobów metalowych oraz wyrobów odlewniczych i instalacyjnych.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselKurasKazimierz">Resort ten grupowałby 18 jednostek organizacyjnych (zjednoczeń, instytutów itp.) — w tym nowo powołane:</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselKurasKazimierz">— Zjednoczenie Maszyn i Urządzeń Energetycznych, którego zadaniem byłoby stwarzanie warunków zapewniających szybki postęp techniczny, ekonomiczny i organizacyjny w produkcji tych maszyn i urządzeń, 2 posiedzenie z 27 marca 1976 r.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselKurasKazimierz">— Zjednoczenie Przedsiębiorstw Remontowo-Budowlanych Przemysłu Maszyn Ciężkich, do zadań którego należałoby wykonywanie robót budowlano-montażowych, remontowych i adaptacyjno-modernizacyjnych oraz małych inwestycji w zakresie budownictwa przemysłowego na rzecz przedsiębiorstw całego resortu.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselKurasKazimierz">Natomiast do zadań Ministra Hutnictwa należeć będą sprawy: hutnictwa żelaza i stali, hutnictwa metali nieżelaznych, górnictwa rud metali, przemysłu materiałów ogniotrwałych, koksochemicznego oraz maszyn i urządzeń hutniczych.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselKurasKazimierz">W resorcie tym przewiduje się zgrupowanie również 18 jednostek organizacyjnych (zjednoczeń, kombinatów, instytutów, biur projektowych itp.). Nowa organizacja resortu hutnictwa przewiduje również utworzenie nowego Zjednoczenia Maszyn Hutniczych, z zadaniem stwarzania warunków zapewniających szybki postęp techniczny, ekonomiczny i organizacyjny w produkcji tego rodzaju maszyn. Powinno to zapewnić dalszy rozwój oraz tak bardzo pożądane unowocześnienie struktury produkcji wyrobów hutnictwa żelaza i stali, jak i przemysłu materiałów nieżelaznych.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselKurasKazimierz">Wszystkie zamierzenia organizacyjne, objęte projektami zarówno omówionych ustaw, jak i aktów wykonawczych do tych ustaw — tworzą zdaniem Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa warunki dalszego utrzymania tempa i harmonijnego rozwoju gospodarki narodowej w dziedzinach przemysłu ciężkiego i hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselKurasKazimierz">W imieniu Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa wnoszę o uchwalenie przez Wysoki Sejm zgłoszonych przez Rząd projektów ustaw: o utworzeniu urzędu Ministra Maszyn Ciężkich i Rolniczych oraz o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania nad zreferowanymi projektami ustaw.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa w brzmieniu proponowanym przez Komisję Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowym projekcie ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej (druki nr 9 i 16).</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Roman Malinowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselMalinowskiRoman">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony pod obrady Wysokiego Sejmu rządowy projekt ustawy o powołaniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej ma na celu stworzenie podstaw organizacyjnych i prawnych do operatywnego i intensywnego działania w zakresie zwiększenia efektywności wykorzystania materiałów, surowców, paliw i energii, doskonalenia gospodarki zapasami i rezerwami państwowymi, a także usprawnienia organizacji i funkcjonowania systemu zaopatrzenia materiałowo-technicznego i obrotu środkami produkcji, gospodarki magazynowo-transportowej i gospodarki opakowaniami. W tej dziedzinie tkwią jeszcze duże rezerwy, których uruchomienie pozwoli na dalsze znaczne zdynamizowanie procesów gospodarczych. Skala korzyści społeczno-gospodarczych, jakie daje oszczędność nawet niewielkiego odsetka zużywanych materiałów, surowców czy energii jest ogromna. Wymaga to powszechnej, wzmożonej troski na każdym stanowisku pracy, kompleksowych i skoordynowanych działań.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselMalinowskiRoman">Problemy racjonalnej gospodarki zasobami energetycznymi, surowcowymi i materiałowymi oraz wykorzystanie w tym zakresie istniejących rezerw, stanowi doniosłe zadanie państwowe. Odnosi się to zwłaszcza do stwarzania kompleksowych warunków obniżania zużycia materiałów i energii, m. in. w drodze powszechniejszego stosowania rozwiązań konstrukcyjnych sprzyjających oszczędniejszemu zużyciu materiałów i energii, rozwijania produkcji nowych materiałów o wysokich walorach jakościowych i zastępowania nimi materiałów powodujących ich nadmierne zużycie, znacznie szerszego niż dotąd wykorzystania surowców wtórnych i odpadów. W tym kontekście jako sprawy wiążące się ściśle ze sobą, stanowiące organiczną całość, są zagadnienia racjonalizacji systemu zaopatrzenia i obrotu, gospodarki magazynowej i transportowej.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselMalinowskiRoman">Są to sprawy, które w świetle uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i II Plenum KC PZPR, w świetle potrzeby skutecznego rozwijania intensywnych czynników wzrostu nabierają szczególnego znaczenia i tworzą potrzebę kompleksowego i zdecydowanego działania.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselMalinowskiRoman">Sprawy gospodarki surowcami i materiałami należą dotychczas do zakresu działania Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej, powołanej ustawą z dnia 19 marca 1972 r. Natomiast gospodarka paliwowo-energetyczna na mocy ustawy z dnia 30 maja 1962 r. pozostawała w zakresie działania Ministra Górnictwa i Energetyki, którego organem wykonawczym w tym zakresie był Państwowy Inspektorat Paliwowo-Energetyczny.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselMalinowskiRoman">Osiągnięty poziom rozwoju gospodarki narodowej oraz założony na najbliższe lata, a wynikający z uchwał VII Zjazdu partii, dalszy dynamiczny wzrost produkcji przemysłowej, budownictwa, produkcji rolniczej oraz wielu innych działów gospodarki sprawiają, iż obecna organizacja gospodarki materiałowo-surowcowej i paliwowo-energetycznej nie zapewnia osiągnięcia pożądanych efektów.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselMalinowskiRoman">Utworzenie urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej na miejsce Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej, wraz z przejęciem spraw gospodarki paliwami i energią, stwarza warunki bardziej racjonalnej gospodarki. Jest to konsekwencja podejmowanych w ostatnich latach przez Rząd intensywnych działań w zakresie zwiększenia efektywności gospodarki materiałowo-surowcowej. W związku z proponowanym przejęciem przez Ministra Gospodarki Materiałowej spraw gospodarowania paliwami i energią, niezbędne jest przekazanie do jego gestii również zadań inspekcji gospodarki paliwami i energią — a zatem przekształcenie Państwowego Inspektoratu Gospodarki Paliwowo-Energetycznej w organ Ministra Gospodarki Materiałowej. Projektowana ustawa realizuje to przez nowelizację ustawy z dnia 30 maja 1962 r. o gospodarce paliwowo-energetycznej.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselMalinowskiRoman">Projekt ustawy o powołaniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej określa podstawowe zadania nowego resortu w zakresie: efektywnego wykorzystania materiałów, surowców, paliw i energii oraz surowców wtórnych wraz z odpadami, organizacji obrotu i zaopatrzenia materiałowego, gospodarowania zapasami i rezerwami państwowymi, jak również gospodarki magazynowej i spraw opakowań.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselMalinowskiRoman">Projekt ustawy — co warto szczególnie podkreślić — powierza ponadto Ministrowi Gospodarki Materiałowej koordynowanie i kontrolowanie działalności państwowych i spółdzielczych jednostek organizacyjnych pod kątem bardziej skutecznego realizowania programu i różnorodnych przedsięwzięć zmierzających do obniżenia materiałochłonności produkcji, przeciwdziałających marnotrawstwu oraz naruszaniu zasad racjonalnego gospodarowania. — Godzi się podkreślić, że powołanie urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej nie zwalnia innych resortów od troski i odpowiedzialności za prawidłową gospodarkę materiałową, surowcową i energetyczną. Wręcz przeciwnie, w ramach skoordynowanych i kompleksowych działań należy oczekiwać od wszystkich partnerów wzmożonego wysiłku oraz wszechstronnych inicjatyw i przedsięwzięć na rzecz zwiększenia pożądanej efektywności na tym tak newralgicznym odcinku gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy, który przedkładam Wysokiej Izbie, był przedmiotem wnikliwej analizy Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów wnoszę o uchwalenie przez Wysoki Sejm zgłoszonego przez Rząd projektu ustawy o powołaniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej (druk nr 9) wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 16. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Oświadczenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Prezesa Rady Ministrów o zabranie głosu.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę serdecznie podziękować za powołanie mnie na stanowisko Prezesa Rady Ministrów. W decyzji tej widzę przede wszystkim wyraz zaufania do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, której jestem członkiem. Polityka partii realizowana we współdziałaniu ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym oraz przy aktywnym udziale i poparciu sił Frontu Jedności Narodu będzie dla Rządu wytyczną działania, źródłem inspiracji i wskazań.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PiotrJaroszewicz">Ponieważ miałem zaszczyt przewodniczyć Radzie Ministrów w okresie, któremu dały początek przełomowe decyzje VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego partii w latach realizacji programu VI Zjazdu, odczytuję w postanowieniu Wysokiej Izby pozytywną ocenę dotychczasowej pracy Rządu, który konsekwentnie urzeczywistniał politykę VI Zjazdu partii.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PiotrJaroszewicz">Polityka ta przyniosła przyspieszenie tempa społeczno-gospodarczego rozwoju kraju i sprawiła, że dorobek minionego pięciolecia zajmuje szczególne miejsce w dziejach Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PiotrJaroszewicz">Czynnikiem, który zadecydował o pomyślnych wynikach minionego pięciolecia i pozwala z optymizmem pracować nad wcielaniem w życie programu przyjętego przez VII Zjazd partii, jest zespolenie polityki partii i państwa z dążeniami naszego narodu. Najdobitniejszym tego wyrazem jest inicjatywa i aktywność ludzi pracy, akceptacja społecznych celów socjalizmu, rosnące poczucie odpowiedzialności za ojczyznę, jej dzień dzisiejszy i jej przyszłość.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PiotrJaroszewicz">Podejmując śmiałe decyzje, przezwyciężając przeszkody, bez których tak szybki postęp, dokonywany w skomplikowanych warunkach międzynarodowego życia gospodarczego, obejść się nie mógł, wiedzieliśmy, że największym dobrem i siłą motoryczną w rozwoju kraju są ludzie, my wszyscy, 34 miliony Polek i Polaków.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PiotrJaroszewicz">Z myślą o potrzebach ludzi pracy i ich rodzin zdecydowaliśmy się na szeroki rozwój polityki społecznej. Realizujemy tę politykę wytrwale i z dobrymi wynikami. Osiągnęliśmy bezprecedensowy wzrost realnych płac i dochodów ludności, zapewniając przy tym o wiele mocniejsze ich sprzężenie ze wzrostem wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PiotrJaroszewicz">W minionym pięcioleciu zdołaliśmy rozwiązać wiele zasadniczych problemów gospodarczych i społecznych. Było to możliwe dzięki dynamizmowi działań oraz zapewnieniu organicznej jedności celów gospodarczych i społecznych. Poznaliśmy na nowo smak sukcesu. Doznaliśmy społecznej satysfakcji z tego, że Polska, jak często mówi o tym tow. Edward Gierek, rozwija się szybciej, a Polakom żyje się dostatniej. Usunęliśmy wiele dysproporcji. Przezwyciężyliśmy sporo niedociągnięć w pracy gospodarki i administracji.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PiotrJaroszewicz">Wyłoniły się jednak nowe sprawy i problemy związane z wyższym poziomem potencjału gospodarczego kraju i wyższymi potrzebami naszego społeczeństwa. Niemało jeszcze trudności przyjdzie nam pokonać i rozwiązać. Pomocne w tej mierze będą wnioski i propozycje, a także krytyczne uwagi, dotyczące wielu dziedzin życia kraju, wysunięte w dyskusji nad programem wyborczym Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PiotrJaroszewicz">Wszystkim obywatelom, którzy je zgłosili, pragnę z tej trybuny gorąco podziękować. Chcę też zapewnić, że wszystkie te wnioski i propozycje Rząd wnikliwie rozpatrzy.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Powszechna aprobata dla uchwał VII Zjazdu partii wyrażana na co dzień rzetelną pracą, aktywność społeczeństwa w kampanii wyborczej i solidarne głosowanie na program i kandydatów Frontu Jedności Narodu świadczą najlepiej o sile więzi łączącej partię z narodem, o zaufaniu do jej programu, czynów i słów.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PiotrJaroszewicz">Wybory do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych były wielką manifestacją patriotycznej i politycznej dojrzałości naszego narodu, woli pracy dla rozwoju kraju i własnej pomyślności, upoważnieniem i zobowiązaniem dla nas wszystkich do konsekwentnej realizacji programu VII Zjazdu, platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu, programu całego narodu.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, iż Rząd nie zaniedba niczego i odda wszystkie swoje siły, aby w pełni urzeczywistnić politykę partii, której celem nadrzędnym jest dobro człowieka, politykę, którą naród aprobuje i czynnie popiera. W więzi ze społeczeństwem, w atmosferze współgospodarowania i współodpowiedzialności będziemy krok za krokiem przekształcać w rzeczywistość uchwały VII Zjazdu partii — partii naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PiotrJaroszewicz">Chcemy to robić jeszcze skuteczniej, efektywniej i lepiej, dlatego — zgodnie z wytycznymi II i III Plenum Komitetu Centralnego partii — pójdziemy drogą uruchamiania rezerw materialnych i społecznych, drogą dalszej konsolidacji społeczeństwa, umacniania państwa i rozwoju socjalistycznej demokracji.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PiotrJaroszewicz">Konkretyzację generalnych założeń społeczno-gospodarczej polityki państwa do roku 1980 i dostosowanie jej do warunków tego okresu stanowić będzie plan 5-letni, którego główny zarys zawarty jest w uchwale VII Zjazdu partii. Obecnie trwają prace w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów nad jego ostatecznym kształtem. Na początku II półrocza Rząd przedstawi Wysokiej Izbie projekt uchwały o planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PiotrJaroszewicz">Zarówno osiągnięcia minionego pięciolecia, jak i pomyślny przebieg realizacji zadań tegorocznych pozwalają z ufnością patrzeć w przyszłość i upoważniają do stwierdzenia, że Polska lat siedemdziesiątych, kształtująca swoje życie i przyszłość według zasad socjalizmu, ma wszelkie dane, aby w krótkim historycznie czasie stać się wysoko rozwiniętym krajem Europy, aby dzięki wydajnej, dobrze zorganizowanej pracy zapewnić społeczeństwu coraz wyższą jakość życia.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Realizując program VII Zjazdu, Rząd zwróci szczególną uwagę na rozległy kompleks zadań związanych z dalszą poprawą materialnych i kulturalnych warunków bytu naszego narodu. Zasadniczym czynnikiem tej poprawy będzie uzyskanie 16—18-procentowego wzrostu przeciętnych płac realnych oraz podobnego wzrostu dochodów realnych ludności rolniczej.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PiotrJaroszewicz">Równolegle i odpowiednio do tego będziemy powiększać produkcję rynkową oraz polepszać strukturę konsumpcji.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PiotrJaroszewicz">Utrzymane będą odpowiednie proporcje między rozwojem produkcji środków wytwarzania i artykułów konsumpcyjnych. Duże środki przeznaczymy na zwiększenie produkcji przemysłów wytwarzających towary konsumpcyjne, na realizację kompleksowego programu wyżywienia narodu oraz na rozwój handlu i usług.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PiotrJaroszewicz">W polityce zaopatrzenia rynku i kształtowania cen musimy poważnie liczyć się z trudnościami, jakie występują w zaspokajaniu popytu na niektóre artykuły spożywcze, głównie mięso. Niezbędne więc stają się, jak już o tym mówiliśmy, takie zmiany w strukturze cen, które pozwoliłyby na dostosowanie popytu rynkowego do możliwości gospodarki na obecnym etapie jej rozwoju. Nowa struktura cen powinna sprzyjać racjonalnemu kształtowaniu konsumpcji, przeciwdziałać nazbyt szybkiemu wzrostowi popytu na te artykuły spożywcze, których produkcja z natury rzeczy przyrasta stosunkowo wolno. Trzeba przy tym pamiętać, że szybki wzrost produkcji mięsa, jaki miał miejsce w ostatnich 5 latach, opieraliśmy głównie na rosnącym imporcie zbóż i pasz. Obecnie — wobec poważnych trudności żywnościowych na świecie — dalszy import zbóż i pasz staje się coraz trudniejszy, bardziej kosztowny, a czasem wręcz niemożliwy.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd w swej pracy kierować się będzie niezłomną zasadą, że polityka zaopatrzenia rynku i kształtowania struktury cen musi zapewnić wzrost płac realnych i dochodów ludności, a także dalszy wzrost spożycia żywności i towarów przemysłowych w obecnym pięcioleciu, zgodnie z uchwałą VII Zjazdu PZPR. Przedstawimy Sejmowi, a także ludziom pracy program działania w tej ważnej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PiotrJaroszewicz">Zmianom w strukturze spożycia służyć będzie wydatne zwiększenie dostaw towarów przemysłowych, rozszerzenie budownictwa jednorodzinnego, rozwój usług, rozwój motoryzacji indywidualnej i turystyki.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PiotrJaroszewicz">Podjęte będą działania na rzecz zwiększenia produkcji artykułów potrzebnych do wyposażenia mieszkań, przede wszystkim mebli i tkanin dekoracyjnych. Wzrosną dostawy wyrobów przemysłu chemicznego, w tym kosmetyków, farmaceutyków oraz przemysłów: lekkiego, ceramicznego i szklarskiego.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PiotrJaroszewicz">Działy gospodarki pracujące dla rynku otrzymały wiele nowych urządzeń produkcyjnych, są więc dziś zdolne — przy lepszej pracy załóg — wytwarzać towary bardziej wartościowe, lepiej dostosowane do potrzeb i wymagań wszystkich grup ludności. Poprawa jakości produkcji, zróżnicowanie asortymentu wyrobów, polepszenie ich funkcjonalności i estetyki jest ważnym zadaniem producentów, zjednoczeń przemysłowych i ministrów. Jego realizacja będzie przedmiotem stałej uwagi i kontroli Rządu.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PiotrJaroszewicz">Program VII Zjazdu partii przewiduje kontynuację aktywnej polityki świadczeń socjalnych. Chcemy je rozszerzać odpowiednio do rosnących możliwości kraju.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy nadal dbać o wzrost dochodów i poprawę warunków życia osób i rodzin nisko sytuowanych, o potrzeby rodzin wielodzietnych, młodych małżeństw oraz kobiet pracujących. Zamierzamy konsekwentnie oddziaływać na umacnianie rodziny i wzrost jej funkcji wychowawczych, otaczając szczególnie troskliwą opieką kobietę-matkę. Zadbamy o to, aby oszczędzać czas zużywany przez kobiety na prowadzenie gospodarstwa domowego, na częstokroć uciążliwe jeszcze zakupy w sklepach. Istotną rolę odegra w tej mierze poprawa zaopatrzenia rynku, rozwój produkcji urządzeń, które ułatwiają pracę w domu, produkcji artykułów żywnościowych o wysokim stopniu przetworzenia, a także rozbudowa placówek żywienia zbiorowego, w tym studenckich i szkolnych.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PiotrJaroszewicz">Doskonalić będziemy system ubezpieczeń społecznych, kładąc nacisk na dalszą poprawę sytuacji emerytów i rencistów, szczególnie tzw. starego portfela. Rząd zamierza rozwijać różnorodne formy opieki nad inwalidami, nad weteranami walki i pracy. Ich spokojna, zabezpieczona starość powinna być sprawą honoru, ale też i obowiązkiem pokoleń czynnych zawodowo, tak wiele zawdzięczających tym, którzy wywalczyli wolną ludową ojczyznę i heroicznie dźwigali na swoich barkach trud odbudowy kraju.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególną uwagę Rząd poświęci kwestii mieszkaniowej. Mimo ogromnego postępu, sytuacja mieszkaniowa wielu rodzin jest nadal jeszcze trudna. Realna ocena naszych możliwości nie pozwala szafować obietnicami. Chociaż w bieżącym pięcioleciu zbuduje się co najmniej 1 525 tys. mieszkań i nastąpi znaczna poprawa w tej dziedzinie, to jednak nie roz- wiążemy w pełni problemu. Bardziej odczuwalne złagodzenie trudności mieszkaniowych, zgodnie z programem przyjętym przez Sejm VI kadencji, nastąpi dopiero po 1980 roku.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PiotrJaroszewicz">Stąd coraz większego znaczenia nabierają działania, które umożliwiłyby powiększenie rozmiarów budownictwa mieszkaniowego ponad ustalenia planu. Z myślą o tym będziemy popierać budownictwo jednorodzinne, a także sprzedaż mieszkań na własność. Rodzinom o niższych dochodach zapewnimy pomoc w uzyskaniu kredytu na zakup mieszkań spółdzielczych.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PiotrJaroszewicz">Poprawie ulegnie sytuacja zdrowotna społeczeństwa. Doskonaleniu lecznictwa służyć będzie rozbudowa szpitali i ośrodków zdrowia, lepsze ich wykorzystanie, poprawa jakości opieki zdrowotnej i organizacji pracy w placówkach służby zdrowia. Wiele uwagi poświęcimy zwalczaniu chorób zawodowych i tzw. chorób cywilizacyjnych, a także opiece nad osobami w podeszłym wieku.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PiotrJaroszewicz">Warunki powszedniego życia zależą w niemałym stopniu od funkcjonowania urządzeń gospodarki komunalnej. Chodzi o to, aby w miastach żyło się wygodniej i zdrowo, aby komunikacja działała sprawniej, a osiedla były lepiej wyposażone, piękniejsze i czyste.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PiotrJaroszewicz">Z rozwiązań urbanizacyjnych wyłoni się Jutrzejszy kształt naszego kraju. Poświęcimy tym problemom należną uwagę, zacieśniając współdziałanie resortów z urbanistami, architektami, przedstawicielami nauk społecznych, a także specjalistami z dziedziny ochrony zabytków.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy przeznaczać coraz więcej środków na działania, zmierzające do ochrony naturalnego środowiska człowieka, a więc powierzchni ziemi — piękna polskiej przyrody — oraz ochrony powietrza i wody przed niszczeniem i skażeniami. Wniesiemy pod obrady Sejmu odpowiedni projekt ustawy. Polska nadal będzie aktywnie współpracować z państwami bałtyckimi przy realizacji Konwencji o ochronie czystości Bałtyku.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PiotrJaroszewicz">W dążeniu do poprawy warunków i higieny pracy przeznaczymy poważne środki na produkcję oraz instalowanie urządzeń wentylacyjnych, klimatyzacyjnych i odpylających. Wzmożeniu ulec musi walka z hałasem w zakładach pracy i miastach. Wzrosną nakłady na przedsięwzięcia zmierzające do zapewnienia bezpiecznej pracy i zdrowia robotnikom w całej gospodarce, a szczególnie górnikom, hutnikom, chemikom, kolejarzom i transportowcom.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#PiotrJaroszewicz">Doskonalone będą warunki umożliwiające racjonalne wykorzystanie czasu wolnego. Służyć temu będzie rozbudowa i lepsze, bardziej skoordynowane wykorzystanie obiektów turystycznych i wypoczynkowych, rozszerzenie produkcji sprzętu turystycznego, upowszechnienie masowych form sportu i kultury fizycznej, a nade wszystko usprawnienie działalności sieci handlu, gastronomii, usług i komunikacji.</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie konsekwentnie stwarzał sprzyjające warunki twórczości artystycznej i działalności kulturalnej. Będzie inspirował i wspierał twórczość o wartościach patriotycznych i humanistycznych, która odpowiada potrzebom rozwijającego się socjalistycznego społeczeństwa. Będzie popierał rozwój różnorodnych form uczestnictwa w kulturze.</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#PiotrJaroszewicz">Zapewnimy niezbędne warunki do realizacji fundamentalnych założeń rozwoju oświaty i wychowania zawartych w doniosłych uchwałach Komitetu Centralnego partii i Sejmu PRL. Podejmiemy działania, aby w coraz lepszych warunkach pracowały szkoły i nauczyciele, aby skutecznie wdrażana była reforma systemu oświaty.</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#PiotrJaroszewicz">Przedstawimy Wysokiej Izbie projekt ustawy o systemie edukacji narodowej, ustawy, która będzie miała na celu lepsze przygotowanie młodzieży do stojących przed nią zadań, formowanie ideowej i obywatelskiej postawy młodego pokolenia.</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! W poprzednim 5-leciu wchodziły w dojrzałe życie silne liczebnie roczniki tzw. wyżu demograficznego. Obecnie napływ nowych pracowników maleje, a jednocześnie nasila się proces odchodzenia weteranów pracy na zasłużony odpoczynek. Stawia to przed nami z całą ostrością problem powszechnej racjonalizacji zatrudnienia, optymalnego wykorzystania kwalifikacji i uzdolnień każdego człowieka pracy, sprawniejszej organizacji kierowania, wydatniejszego wzrostu wydajności pracy na każdym stanowisku. Jest to naczelny problem najbliższych lat. Będziemy umacniać zależność między wydajnością pracy a poziomem wynagrodzeń. Zasady opłacania przyrostu wydajności będą doskonalone wraz z całym systemem wynagrodzeń za pracę.</u> + <u xml:id="u-15.38" who="#PiotrJaroszewicz">Sprawą niezwykle ważną jest dobre przygotowanie załóg dla nowych zakładów, śmielsza i szersza modernizacja zakładów starych, a także weryfikowanie w przedsiębiorstwach na czas norm odpowiednio do technicznych i organizacyjnych zmian zachodzących w warunkach produkcji. Kontynuowany będzie proces umacniania dyscypliny zatrudnienia oraz wykorzystywania rezerw, które istnieją w całej sferze produkcyjnej i pozaprodukcyjnej, a także w administracji państwowej i gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-15.39" who="#PiotrJaroszewicz">W walce o wyższą jakość pracy gospodarki liczymy na rosnący udział pracowników nauki i techniki, na zwiększenie efektywności prac naukowo-badawczych i technicznych, na ściślejsze wiązanie nauki z pierwszą linią frontu produkcyjnego, z jego dzisiejszymi i perspektywicznymi potrzebami.</u> + <u xml:id="u-15.40" who="#PiotrJaroszewicz">Rozwój nauki, przyśpieszenie postępu technicznego, to ważne czynniki wzrostu efektywności gospodarowania i jakości pracy. Ich lepsze wykorzystanie wymaga zacieśnienia związków nauki z gospodarką, polepszenia organizacji wielkich przedsięwzięć badawczych i stałego doskonalenia mechanizmów wdrażania osiągnięć nauki do praktyki.</u> + <u xml:id="u-15.41" who="#PiotrJaroszewicz">Zwiększyliśmy wydatnie i będziemy nadal powiększać środki na rozwój nauki i szkolnictwa wyższego. Rozwijamy coraz szerzej współpracę naukową i techniczną z zagranicą, zwłaszcza ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi. Czynimy to w przeświadczeniu, że stwarzane w ten sposób sprzyjające warunki zaowocują coraz większymi osiągnięciami uczonych, badaczy i wychowawców, że przyniosą krajowi wymierne korzyści.</u> + <u xml:id="u-15.42" who="#PiotrJaroszewicz">Wielkie rezerwy tkwią nadal w racjonalizacji zużycia paliw, energii, surowców, materiałów i półfabrykatów, w usprawnianiu gospodarki zapasami, w doskonaleniu systemu zaopatrzenia. Rząd nasili działania mające na celu oszczędną gospodarkę paliwami, zwłaszcza węglem kamiennym i gazem. Dalszej poprawie ulegać musi gospodarka wyrobami hutniczymi, cementem, drewnem i innymi materiałami budowlanymi.</u> + <u xml:id="u-15.43" who="#PiotrJaroszewicz">Zostaną przygotowane programy lepszego wykorzystania zdolności i powierzchni produkcyjnych w zakładach przemysłowych, programy lepszego wykorzystania maszyn i zaplecza w budownictwie i rolnictwie oraz powierzchni usługowych i środków transportu we wszystkich działach gospodarki.</u> + <u xml:id="u-15.44" who="#PiotrJaroszewicz">Wyzwalanie rezerw traktujemy jako stały, ważny element doskonalenia funkcjonowania gospodarki, wymagający nieustannej uwagi ministrów i całego Rządu.</u> + <u xml:id="u-15.45" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! W ostatnich latach weszliśmy na drogę wielkich inwestycji. Pamiętając o tym, musimy nadal porządkować i doskonalić procesy programowania, projektowania i wykonawstwa. Od tego bowiem zależy pomyślne wykonanie programu inwestycyjnego na lata 1976—1980.</u> + <u xml:id="u-15.46" who="#PiotrJaroszewicz">Podstawową wytyczną działania musi być osiąganie założonych celów przy jak najmniejszym zaangażowaniu środków i jak najszybszym uzyskiwaniu efektów. Wymaga to rozważnego podejmowania decyzji o rozpoczynaniu nowych inwestycji, szybkiego kończenia przedsięwzięć rozpoczętych, terminowego osiągania zaplanowanych zdolności produkcyjnych i usługowych, zwiększania odpowiedzialności za działalność inwestycyjną. Preferujemy, w miejsce budowy nowych obiektów — działalność modernizacyjną, ponieważ tą drogą możemy osiągnąć szybszy i bardziej efektywny przyrost zdolności produkcyjnych i usługowych.</u> + <u xml:id="u-15.47" who="#PiotrJaroszewicz">Sprawna realizacja wielkiego programu inwestycyjnego stawia poważne zadania przed budownictwem. Odpowiednio do potrzeb gospodarki zwiększany będzie i nadal modernizowany potencjał przedsiębiorstw budowlano-montażowych, zwłaszcza zaś specjalistycznych. Budownictwo powinno realizować swoje rosnące zadania przy zmniejszeniu zatrudnienia, drogą odpowiedniego wzrostu wydajności pracy i lepszego wykorzystania powierzonego mu cennego sprzętu, drogą lepszej organizacji i podniesienia poziomu kierowania wykonawstwem budowlanym.</u> + <u xml:id="u-15.48" who="#PiotrJaroszewicz">Dziedziną, która wywiera coraz większy wpływ na kształtowanie sytuacji społeczno-gospodarczej kraju i będzie znajdować się stale w centrum uwagi Rządu — jest handel zagraniczny.</u> + <u xml:id="u-15.49" who="#PiotrJaroszewicz">Ogromne środki wydane w minionym 5-leciu na import licencji, nowych maszyn i urządzeń oraz własne rozwiązania techniczne pozwolił stworzyć potencjał, umożliwiający znaczne zwiększenie udziału Polski w międzynarodowej wymianie gospodarczej, umocnienie równowagi płatniczej, przezwyciężenie negatywnych skutków wahań cen na rynkach światowych.</u> + <u xml:id="u-15.50" who="#PiotrJaroszewicz">Na lata 1976—1980 przypadają poważne zobowiązania, wynikające z jednej strony — z konieczności spłacenia kredytów zaciągniętych za granicą w ostatnich latach, a z drugiej — z potrzeby ich udzielania, aby zapewnić gospodarce konieczne dostawy ropy naftowej i podstawowych surowców. Bilans płatniczy państwa obciążony jest ponadto kosztownym importem zbóż i pasz, a także wyrobów walcowanych, o czym już wspominałem, produktów chemicznych, których wytwarzanie krajowe jest jeszcze zbyt niskie. Będziemy również musieli kontynuować poważny import kooperacyjny.</u> + <u xml:id="u-15.51" who="#PiotrJaroszewicz">Czynnikiem o podstawowym znaczeniu dla naszej gospodarki są obroty handlowe z krajami socjalistycznymi. Obroty te rozwijają się pomyślnie. Będziemy nadal zwiększać je w szybkim tempie. Natomiast rozwój sytuacji na rynkach kapitalistycznych nie jest dla nas korzystny. Składają się na to recesje, zwyżki i wahania cen na importowane przez nas towary, trudności lokacyjne oraz nieustabilizowana sytuacja walutowa. Aby te perturbacje nie wpłynęły hamująco na dalszy rozwój naszej gospodarki, musimy skupić wysiłek na aktywizacji eksportu i racjonalizacji importu. Musimy skuteczniej działać w całej rozległej sferze współpracy międzynarodowej i handlu zagranicznego, szybciej rozpoznawać i wykorzystywać istniejące i tutaj rezerwy.</u> + <u xml:id="u-15.52" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Sprawą o zasadniczym znaczeniu jest kontynuowanie wysokiego tempa wzrostu dochodu narodowego. Decydująca rola przypada tu przemysłowi, który w minionym pięcioleciu został poważnie rozbudowany i zmodernizowany. W latach 1971—1975 zainwestowaliśmy w przemysł około 840 mld zł, z czego około 410 mld zł w maszyny, co oznacza, że bez mała połowę zainstalowanych obecnie w przemyśle maszyn stanowią nowe, wysoko wydajne urządzenia, pracujące według nowoczesnych technologii.</u> + <u xml:id="u-15.53" who="#PiotrJaroszewicz">Nasz przemysł skupia obecnie klasę robotniczą o wysokich kwalifikacjach, coraz bardziej społecznie i politycznie dojrzałą i dobrze przygotowaną zawodowo. Zatrudnia również młodą, zdolną kadrę inżynieryjną i techniczną, stał się zatem nieprzebraną skarbnicą kadr. Dzięki tym czynnikom przemysł polski reprezentuje dziś wysoki poziom i ma wszelkie warunki, aby podjąć wielkie zadania w dziedzinie zwiększania produkcji na rynek, na eksport oraz na potrzeby inwestycji i zaopatrzenia. Tej szansy nie wolno nam zaprzepaścić.</u> + <u xml:id="u-15.54" who="#PiotrJaroszewicz">W przemyśle mamy duże nie wykorzystane jeszcze rezerwy. Musimy po nie sięgać śmiało i znacznie głębiej, kładąc nacisk na poprawę jakości pracy. Poprawa efektywności w pracy przemysłu tylko o 1%, wyrażona w lepszym wykorzystaniu jego środków trwałych, oznacza obecnie produkcję o wartości ok. 23 mld zł.</u> + <u xml:id="u-15.55" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy nadal modernizować i rozbudowywać bazę wytwórczą przemysłu, ulepszać wykonawstwo inwestycji, pogłębiać przemiany strukturalne, wdrażać postęp techniczny i organizacyjny, a tym samym umacniać jakościowe czynniki wzrostu.</u> + <u xml:id="u-15.56" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie sterować rozwojem przemysłu w taki sposób, aby produkcja przedmiotów spożycia i środków produkcji rozwijała się w zbliżonym tempie. Będziemy rozwijać te gałęzie przemysłu, które wytwarzają surowce, materiały i dobra inwestycyjne. Będziemy coraz lepiej wykorzystywać zasoby paliw i surowców, naturalne bogactwa naszej ziemi. Zapewnimy dalszy rozwój istniejących ośrodków górniczych, a obok tego będziemy kontynuować budowę nowych zagłębi węgla kamiennego i brunatnego. Rozbudujemy i unowocześnimy hutnictwo i przetwórstwo żelaza, stali i metali kolorowych. Należyta realizacja tych wielkich zamierzeń zapewni gospodarce niezbędne zaopatrzenie w paliwa, energię oraz w wyroby hutnicze i walcowane. Obecna sytuacja w gospodarce światowej potwierdza w pełni słuszność intensyfikowania rozwoju produkcji paliw, surowców chemicznych, czarnej i kolorowej metalurgii oraz innych surowców.</u> + <u xml:id="u-15.57" who="#PiotrJaroszewicz">Źródłem nowoczesności całej gospodarki jest przemysł elektromaszynowy i chemiczny. Będziemy te przemysły nadal szybko rozwijać, zwiększać ich udział w ogólnej produkcji, preferując te gałęzie, które stopniowo stają się naszą narodową specjalizacją bądź są oparte na krajowych surowcach i materiałach, albo też decydują o zaopatrzeniu rynku wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-15.58" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy również nadal rozwijać przemysł lekki, by lepiej zaspokoić rosnące potrzeby ludności. Zwrócimy większą uwagę na strukturę produkcji, preferując w niej produkcję rynkową. W ten sposób już w fazie planowania będziemy lepiej uwzględniać potrzeby rynku.</u> + <u xml:id="u-15.59" who="#PiotrJaroszewicz">Cennym uzupełnieniem przemysłu kluczowego jest i pozostanie przemysł terenowy i spółdzielczość pracy. Biorąc pod uwagę rosnący wkład indywidualnego rzemiosła w zaopatrzenie rynku, zapewnimy mu stabilne warunki rozwoju.</u> + <u xml:id="u-15.60" who="#PiotrJaroszewicz">Dużą wagę przywiązujemy do przyspieszonej rozbudowy i modernizacji transportu oraz dalszego rozwoju wszystkich dziedzin gospodarki morskiej. Jesteśmy świadomi istniejących w transporcie niedomagań. Toteż kontynuować będziemy zapoczątkowane w ubiegłym pięcioleciu działania zmierzające do polepszenia pracy transportu, zwłaszcza kolejowego i samochodowego. Należyte wykorzystanie rosnących środków, które przeznaczamy na rozbudowę i modernizację linii kolejowych i sieci dróg oraz na zwiększenie taboru, powinno w połączeniu z ulepszaniem organizacji i poprawą dyscypliny pracy zapewnić odczuwalne złagodzenie napięć w przewozach towarowych i pasażerskich.</u> + <u xml:id="u-15.61" who="#PiotrJaroszewicz">Kontynuować będziemy również prace zmierzające do unowocześniania środków łączności, rozwijania telekomunikacji i usprawniania pracy poczty oraz rozbudowy bazy technicznej radia i telewizji. W bieżącym pięcioleciu musimy osiągnąć sprawną i niezawodną łączność między gminami, miastami i województwami.</u> + <u xml:id="u-15.62" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Realizując uchwałę VII Zjazdu partii i wcielając w życie zasady wspólnej polityki rolnej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, położymy nacisk na intensyfikację produkcji rolnictwa i modernizację jego bazy oraz na rozwój przemysłu rolno-spożywczego.</u> + <u xml:id="u-15.63" who="#PiotrJaroszewicz">Minione 2 lata nie były dla rolnictwa korzystne, co spowodowało, że dynamika wzrostu produkcji obniżyła się. Wiadomo, że produkcja rolna i przetwórstwo rolno-spożywcze mają kluczowe znaczenie dla wzrostu stopy życiowej i poprawy bilansu handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-15.64" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie zatem skupiać uwagę na całym kompleksie bieżących i długofalowych zadań produkcyjnych rolnictwa, na maksymalnym wykorzystaniu ziemi i czasu, sił ludzkich i środków techniczno-organizacyjnych, aby skutecznie i trwale pobudzać wzrost produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-15.65" who="#PiotrJaroszewicz">Podstawowe znaczenie ma pełne i racjonalne zagospodarowanie każdego hektara i każdego zagonu ziemi oraz podnoszenie jej produktywności. Jest to główne zadanie rolników, organów władzy i administracji, służb rolnych. Popierając rolników indywidualnych, którzy troszczą się o swoje gospodarstwa, inwestują w nie i dbają o stałe podnoszenie produkcji, musimy równocześnie w interesie wyżywienia narodu realizować politykę przejmowania ziemi od tych właścicieli, którzy ze względu na podeszły wiek i brak następców pragną przekazać ją państwu w zamian za rentę bądź wyrażają chęć definitywnego przejścia do pracy ,w przemyśle lub innych działach gospodarki.</u> + <u xml:id="u-15.66" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy dbać o udzielanie pomocy rolnikom, którzy wskutek przypadków losowych napotkali przejściowe trudności w rozwijaniu produkcji. Nie zamierzamy natomiast tolerować złej gospodarki, zawinionej przez właścicieli gospodarstw. Wkrótce Rząd przedłoży Wysokiemu Sejmowi propozycje w sprawie modyfikacji zasad przejmowania ziemi z podupadłych gospodarstw na korzystnych dla rolników warunkach.</u> + <u xml:id="u-15.67" who="#PiotrJaroszewicz">Pilnym zadaniem jest wydatne zwiększenie krajowej produkcji zbóż i pasz, zwiększenie udziału zbóż i wysoko wydajnych roślin paszowych w strukturze zasiewów, podniesienie plonów zbóż i ziemniaków. Warunkuje to tempo rozwoju produkcji zwierzęcej, ma więc kluczowe znaczenie dla poprawy wyżywienia narodu.</u> + <u xml:id="u-15.68" who="#PiotrJaroszewicz">Przednówek bieżącego roku nie jest najłatwiejszy dla rolnictwa. Ogromny i bardzo kosztowny import pasz, choć osiągnął w bieżącym roku gospodarczym rekordową wysokość i górną granicę możliwości gospodarczych kraju, nie skompensował w pełni niedoboru pasz z krajowych zbiorów. Skup zbóż nie został dotychczas wykonany w wysokości około 1 mln ton, co powoduje dotkliwe zakłócenia w dostawach pasz dla rolników. Pasze z zasobów państwowych muszą więc być rozdzielane rozumnie i oszczędnie, zwłaszcza, że wiosna się opóźnia.</u> + <u xml:id="u-15.69" who="#PiotrJaroszewicz">Liczymy na to, że rolnicy przez oszczędną i racjonalną gospodarkę paszami oraz solidne wykonanie swoich obowiązków wynikających z kontraktacji pomogą przezwyciężyć trudności tegorocznego przednówka. Jesteśmy przekonani, że rolnicy zdają sobie sprawę, iż władze państwowe robiły i robią wszystko co możliwe, aby im dopomóc.</u> + <u xml:id="u-15.70" who="#PiotrJaroszewicz">W produkcji zwierzęcej będziemy dążyć do dalszego zwiększania hodowli bydła, trzody chlewnej oraz owiec i drobiu. Będziemy tworzyć warunki sprzyjające specjalizacji gospodarstw chłopskich w produkcji mleka. Dla osiągnięcia poważnego wzrostu pogłowia krów i produkcji mleka budowane będą duże fermy w gospodarstwach uspołecznionych, a także na zapleczu wielkich aglomeracji miejskich.</u> + <u xml:id="u-15.71" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy udzielać pomocy wszystkim sektorom rolnictwa. Szczególną opieką i troską otoczymy gospodarstwa państwowe i spółdzielnie produkcyjne. Wspierać będziemy rozwój kółek rolniczych, różnorodnych form zespołowej gospodarki rolników indywidualnych oraz spółdzielczości wiejskiej. Chodzi o to, aby ta, pomoc i troska owocowały coraz obfitszymi plonami, coraz liczniejszymi dowodami wyższości zespołowych form gospodarowania rolników indywidualnych. Będziemy również okazywać wszechstronną pomoc dobrym i zdyscyplinowanym gospodarstwom indywidualnym, które zwiększają produkcję towarową i sprzedają ją państwu.</u> + <u xml:id="u-15.72" who="#PiotrJaroszewicz">Na rozwój rolnictwa przeznaczamy poważne środki. Zwiększone nakłady inwestycyjne skoncentrujemy na budownictwie inwentarskim, mechanizacji oraz gospodarce paszowej i wodnej. Przewidujemy budowę wielu szklarni, odgrywających dużą rolę w zaopatrzeniu w warzywa mieszkańców wielkich miast.</u> + <u xml:id="u-15.73" who="#PiotrJaroszewicz">Rozbudowywane będą te gałęzie przemysłu, które wytwarzają środki produkcji dla rolnictwa. Uruchomienie seryjnej produkcji nowych ciągników, kombajnów buraczanych i ziemniaczanych, urządzeń do mechanizacji prac w hodowli oraz wielu innych maszyn przybliża perspektywę szerokiej mechanizacji procesów produkcyjnych w rolnictwie, a wraz z nią — wzrostu wydajności pracy rolników oraz ulgi w ich ciężkim trudzie.</u> + <u xml:id="u-15.74" who="#PiotrJaroszewicz">Oczekujemy od rolników aktywnego angażowania się w podnoszenie na wyższy poziom ilościowy i jakościowy produkcji rolnej oraz pełnego wywiązywania się z obowiązków wobec państwa, a w szczególności przestrzegania dyscypliny kontraktacji i skupu płodów rolnych.</u> + <u xml:id="u-15.75" who="#PiotrJaroszewicz">Oczekujemy też, że nadchodząca kampania wiosenna, która w tym roku może być znacznie krótsza niż w latach poprzednich, będzie potraktowana przez polskich rolników i całą obsługę rolnictwa z wielką starannością i z pełnym poczuciem odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-15.76" who="#PiotrJaroszewicz">Za swój zasadniczy obowiązek uważamy pogłębianie sojuszu robotniczo-chłopskiego — podstawy władzy ludowej, przyspieszanie przemian społeczno-gospodarczych w rolnictwie, zmniejszanie rozpiętości pomiędzy warunkami życia w mieście i na wsi, zapewnianie dalszej poprawy warunków życia ludności rolniczej oraz stałe podnoszenie społecznej rangi jakże ważnego dla narodu zawodu rolnika.</u> + <u xml:id="u-15.77" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Obecny plan 5-letni będzie miał, analogicznie do poprzedniego, charakter otwarty. Jeśli wydajną pracą stworzymy ku temu warunki, to w połowie obecnego pięciolecia, na II Krajowej Konferencji Partyjnej można będzie rozważyć ewentualność powiększenia niektórych zadań. Na tym właśnie polega istota — „otwartego planu”. — „Ujawnianie rezerw i ich zagospodarowanie — mówił na II Plenum Komitetu Centralnego PZPR tow. Edward Gierek — leży w interesie każdego pracującego, stwarza ono bowiem dodatkowe możliwości przyspieszenia rozwoju kraju, a tym samym dalszej poprawy warunków życia ludzi pracy”.</u> + <u xml:id="u-15.78" who="#PiotrJaroszewicz">Nasze główne zadania wynikają z programu VII Zjazdu, z przyjętej przez partię i państwo polityki budowy socjalizmu dla ludzi i przez ludzi. Mówimy o tych zadaniach, o wszystkich podstawowych problemach, o osiągnięciach i trudnościach z całą otwartością, z zaufaniem do obywatelskiej dojrzałości i gospodarskiego doświadczenia ludzi pracy. Tylko wespół z nimi, w oparciu o ich inicjatywę, wolę działania, niezłomność postaw i stałość przekonań, wiarę we własne siły, poczucie słuszności obranej drogi i pewności jutra, można będzie rozwiązać trudne problemy, pokonać przeszkody, wyzwolić nowe rezerwy. Potrzeba nam inicjatywy, pomysłowości, wysokiej dyscypliny pracowniczej, społecznej i państwowej. Prawdą jest bowiem potwierdzoną całym naszym doświadczeniem, że urządzanie własnego domu, doskonalenie życia zaczynać należy od siebie, od poprawy własnej działalności i własnej pracy.</u> + <u xml:id="u-15.79" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie tworzył po temu sprzyjające warunki. Będziemy wspierać działalność innowacyjną, konsekwentnie kontynuować wdrażanie sprawiedliwej oceny ludzi i zespołów — oceny, której miernikiem jest zaangażowanie w pracę i jej rzeczywiste efekty. Będziemy zdecydowanie wymagać przestrzegania dyscypliny państwowej, rzetelności ocen i informacji, zdyscyplinowanej realizacji planów.</u> + <u xml:id="u-15.80" who="#PiotrJaroszewicz">W działaniach zmierzających do uruchomienia rezerw, upowszechniania dobrej roboty, doskonalenia organizacji i zwiększania efektywności zbiorowego wysiłku narodu, oparciem dla Rządu będzie stała i wszechstronna pomoc Wysokiej Izby.</u> + <u xml:id="u-15.81" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Działalność usprawniającą zarządzanie gospodarką będziemy kontynuować w dwóch płaszczyznach. Pierwsza to doskonalenie funkcjonowania administracji państwowej i gospodarczej, druga — to konsekwentny rozwój demokracji socjalistycznej, która wyzwala inicjatywę i energię społeczną, rozszerza zakres współgospodarowania, zwiększa odpowiedzialność za sprawy publiczne.</u> + <u xml:id="u-15.82" who="#PiotrJaroszewicz">Rozwijanie samodzielności przedsiębiorstw, kombinatów i zjednoczeń, umacnianie jednoosobowego kierownictwa i odpowiedzialności dyrektorów, przy jednoczesnym podnoszeniu roli centralnego planowania i zarządzania pozostanie zasadą nowego systemu ekonomiczno-finansowego przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-15.83" who="#PiotrJaroszewicz">Przy realizacji zamierzeń w dziedzinie doskonalenia planowania i zarządzania będziemy korzystać z dorobku Komisji Partyjno-Rządowej dla Unowocześnienia Systemu Funkcjonowania Gospodarki i Państwa. Dorobek ten był wysoce użyteczny, ponieważ kojarzył teoretyczne koncepcje i praktyczne doświadczenia w doskonaleniu systemu planowania i zarządzania. Oczekujemy, że również w przyszłości Komisja będzie owocnie spełniała swoją rolę.</u> + <u xml:id="u-15.84" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy nadal doskonalić organizację i funkcjonowanie centralnej administracji państwowej, która musi coraz sprawniej zarządzać rosnącą z roku na rok gospodarką.</u> + <u xml:id="u-15.85" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izba uchwaliła przed moim wystąpieniem ustawy o zmianach w organizacji ministerstw. Wszystkie te zmiany są podyktowane ogromnym wzrostem zadań gospodarczych w dziedzinach nadzorowanych przez nowo powołane ministerstwa, a także koniecznością podniesienia jakości pracy i operatywności centralnego kierowania.</u> + <u xml:id="u-15.86" who="#PiotrJaroszewicz">Wprowadzone zmiany nie spowodują zwiększenia etatów w administracji, ponieważ w samym założeniu mają na celu uproszczenie struktury organizacyjnej i likwidację szczeblowości zarządzania.</u> + <u xml:id="u-15.87" who="#PiotrJaroszewicz">Przez podniesienie poziomu przygotowania fachowego aparatu ministerstw będziemy dążyć również do zmniejszenia liczby etatów.</u> + <u xml:id="u-15.88" who="#PiotrJaroszewicz">Uchwalenie przez Wysoki Sejm ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli umożliwi Rządowi wzmocnienie nadzoru i kontroli nad całą gospodarką.</u> + <u xml:id="u-15.89" who="#PiotrJaroszewicz">Chciałbym również poinformować Obywateli Posłów, że podjęte zostały kroki zmierzające do usprawnienia całej sfery obrotu towarowego — państwowego i spółdzielczego.</u> + <u xml:id="u-15.90" who="#PiotrJaroszewicz">Rynek wiejski będzie obsługiwany, tak jak dotychczas, przez jedną organizację spółdzielczą — Centralny Związek Rolniczych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. Natomiast na rynku miejskim przewiduje się działanie dwóch organizacji — Centralnego Związku Spółdzielni Spożywców — „Społem”, który przejmie całość handlu artykułami żywnościowymi, gastronomię i przetwórstwo spożywcze w miastach oraz organizacji handlu państwowego, zaopatrującej ludność miast w artykuły przemysłowe. Handel opałem i materiałami budowlanymi w miastach będzie nadal należał do gestii CZRS — „Samopomoc Chłopska”.</u> + <u xml:id="u-15.91" who="#PiotrJaroszewicz">Trzy wielkie piony handlowe o wyraźnie określonych zadaniach uzyskają dużą samodzielność, zostaną wyposażone w szerokie uprawnienia i będą odpowiedzialne za zaopatrzenie ludności miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-15.92" who="#PiotrJaroszewicz">W nowej organizacji handlu wykorzystamy pozytywne doświadczenia organizacji spółdzielczych, a szczególnie Związku Samopomocy Chłopskiej i Powszechnej Spółdzielczości Spożywców i dlatego rozszerza się znacznie ich zakres działania. Przewidywane zmiany organizacyjne powinny przynieść w efekcie poprawę funkcjonowania handlu i obsługi ludności.</u> + <u xml:id="u-15.93" who="#PiotrJaroszewicz">W nowej strukturze organizacyjnej handlu zbędne staną się niektóre pośrednie ogniwa zarządzania, co zbliży handlowców do konsumenta.</u> + <u xml:id="u-15.94" who="#PiotrJaroszewicz">W tej sytuacji rola i funkcje Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i Usług skoncentrują się na prowadzeniu polityki handlowej oraz koordynacji i planowaniu zaopatrzenia rynku.</u> + <u xml:id="u-15.95" who="#PiotrJaroszewicz">W trosce o interesy obywateli zamierzamy ulepszać struktury organizacyjne oraz styl pracy urzędów, zwalczać biurokratyzm i formalizm, dbać o podnoszenie kultury obsługi, zwiększać poczucie odpowiedzialności funkcjonariuszy państwowych za realizację programów rządowych. Głównym zadaniem w tym procesie będzie umacnianie władzy i administracji gmin i miast, zapewnianie im prawnych i materialnych warunków do pełnej realizacji zadań i efektywnego korzystania z uprawnień.</u> + <u xml:id="u-15.96" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy w codziennym działaniu podnosić rolę i znaczenie rad narodowych, organizacji społecznych i samorządu — robotniczego, rolniczego i osiedlowego. Szczególną pomoc okażemy integracji i rozwojowi spółdzielczości wiejskiej, której trzon stanowią spółdzielnie „Samopomocy Chłopskiej”, spełniające niezwykle ważne funkcje w realizacji zadań społeczno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-15.97" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie nadal ściśle współpracować z Centralną Radą Związków Zawodowych i z organizacjami związkowymi, zwłaszcza przy podejmowaniu decyzji wpływających na stopę życiową i warunki pracy; Kontynuować będziemy również wypróbowaną w minionym pięcioleciu praktykę konsultowania zasadniczych decyzji państwowych z załogami zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-15.98" who="#PiotrJaroszewicz">Ważnym zadaniem Rządu jest dalsze doskonalenie obowiązującego prawa, umacnianie praworządności. Zamierzamy konsekwentnie realizować program prac legislacyjnych przy współpracy z najwybitniejszymi przedstawicielami nauki i praktyki prawniczej. Rosnąca świadomość społeczno-polityczna powinna znajdować wyraz w przestrzeganiu zasad dyscypliny zawodowej i społecznej oraz ładu i porządku.</u> + <u xml:id="u-15.99" who="#PiotrJaroszewicz">W ostatnich latach nastąpiła odczuwalna poprawa stanu bezpieczeństwa i porządku w kraju. Wzrosła wykrywalność przestępstw, ulepszono politykę penitencjarną. Kierunek ten odpowiada ogólnemu poczuciu sprawiedliwości, interesom narodu i państwa. Obowiązkiem rządu i jego organów jest wzmocnienie ochrony mienia społecznego, przeciwdziałanie zjawiskom niegospodarności, niedbalstwa i marnotrawstwa, zwalczanie wszelkiej przestępczości gospodarczej. Liczymy na powszechne wsparcie podejmowanych w tym kierunku działań, na zdecydowaną krytykę zła społecznego, na narastającą aktywność w stosowaniu i egzekwowaniu socjalistycznych norm współżycia społecznego.</u> + <u xml:id="u-15.100" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Rząd zamierza kontynuować politykę państwa w sferze stosunków wyznaniowych. O jej istocie stanowią konstytucyjne zasady wolności sumienia i wyznania, swobody praktyk religijnych, równości praw obywateli bez względu na wyznanie, oddzielenia kościoła od państwa i swobody wykonywania funkcji religijnych przez kościół katolicki i inne związki wyznaniowe.</u> + <u xml:id="u-15.101" who="#PiotrJaroszewicz">Wobec zróżnicowanego stosunku do religii obowiązuje jednakowo wszystkich obywateli wynikająca z naszych wiekowych tradycji i odzwierciedlona w Konstytucji zasada wzajemnej tolerancji. Będziemy utrwalać patriotyczną jedność narodu w dziele budownictwa socjalistycznego, jedność wszystkich obywateli, niezależnie od ich stosunku do religii.</u> + <u xml:id="u-15.102" who="#PiotrJaroszewicz">W ostatnich latach Rząd wiele zrobił dla polepszenia stosunków z kościołem rzymskokatolickim. Sądzę, że również kontakty nawiązane z Watykanem przynoszą obu stronom zadowalające rezultaty.</u> + <u xml:id="u-15.103" who="#PiotrJaroszewicz">Istnieją podstawy by oczekiwać, że perspektywa dalszego rozwoju stosunków w tej dziedzinie rysować się będzie pomyślnie.</u> + <u xml:id="u-15.104" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Wspólna wszystkim Polakom troska o dobro socjalistycznej ojczyzny i godne jej miejsce w świecie, o pokój i postęp społeczny, znajdują wyraz w polityce zagranicznej naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-15.105" who="#PiotrJaroszewicz">Realizując tę politykę, niezmiennie umacniać będziemy sojusz, przyjaźń i braterską współpracę ze Związkiem Radzieckim i ze wszystkimi bratnimi krajami socjalistycznymi. Będziemy umacniać jedność i spoistość socjalistycznej wspólnoty. Pogłębianie stosunków z krajami socjalistycznymi na zasadzie wzajemnych korzyści stanowi prawidłowość, urzeczywistnianą w całokształcie polityki naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-15.106" who="#PiotrJaroszewicz">Na forum Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej zamierzamy kontynuować realizację programu integracji socjalistycznej, doskonalić mechanizmy współpracy, a szczególnie koordynację planów pięcioletnich, przyczyniać się do rozbudowy bazy surowcowej w interesie państw członkowskich, aktywnie uczestniczyć w opracowywaniu wspólnie planowanych programów wielostronnej integracji w wybranych dziedzinach stosunków ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-15.107" who="#PiotrJaroszewicz">Zamierzamy niezłomnie kontynuować nasz aktywny udział w pracach organizacji Układu Warszawskiego zarówno w sferze umacniania jej potęgi obronnej, jak i koordynowania istotnych poczynań państw członkowskich na arenie międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-15.108" who="#PiotrJaroszewicz">Osiągnięcia wielostronnej współpracy państw wspólnoty socjalistycznej wywierają istotny wpływ na kształtowanie stosunków między państwami o różnych ustrojach społecznych. Dzięki wysiłkom Związku Radzieckiego, a także Polski i innych państw socjalistycznych, w stosunkach międzynarodowych nastąpił zwrot od napięcia i polityki — „zimnej wojny” do odprężenia i rozwoju współpracy, opartej na zasadach pokojowego współistnienia.</u> + <u xml:id="u-15.109" who="#PiotrJaroszewicz">Na gruncie głębokich przemian w stosunkach między państwami Wschodu i Zachodu , możliwe okazało się zwołanie i pomyślne przeprowadzenie Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Jej Akt Końcowy zawiera potwierdzenie zasad pokojowego współistnienia państw o odmiennych ustrojach społecznych oraz program umacniania bezpieczeństwa i pogłębiania wzajemnie korzystnej współpracy w naszej części świata. W tym aspekcie należy również odnotować pozytywnie dotychczasowe wstępne kontakty pomiędzy organami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Zdają się one wskazywać, że i tu można znaleźć z czasem konstruktywne rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-15.110" who="#PiotrJaroszewicz">Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie — a również na tym polega jej historyczne znaczenie — wyraziła wielostronne uznanie i zobowiązanie do trwałego poszanowania realiów terytorialno-politycznych w Europie, ukształtowanych w rezultacie II wojny światowej i powojennego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-15.111" who="#PiotrJaroszewicz">Deklarujemy gotowość rzetelnej i pełnej realizacji postanowień Konferencji. Zgodnie z uchwałą Sejmu z 23 października ub. roku opracowaliśmy kompleksowy program takiego działania.</u> + <u xml:id="u-15.112" who="#PiotrJaroszewicz">Ostatnimi czasy w niektórych kołach politycznych na Zachodzie, zainteresowanych w zahamowaniu i cofnięciu pozytywnych przemian, wzmogły się głosy powątpiewania o zasadności polityki odprężenia. Wtórują im poczynania maoistowskiego kierownictwa pekińskiego, jawnie sprzymierzonego z ośrodkami skrajnej prawicy antysocjalistycznej i zimnowojennej.</u> + <u xml:id="u-15.113" who="#PiotrJaroszewicz">Pokój jest najwyższą potrzebą ludzkości. Wierzymy, że w interesie utrzymania pokoju zwycięży realizm i zdrowy rozsądek, podyktowany obiektywnymi wymogami naszych czasów. W całej rozciągłości popieramy rozwinięty plan realizacji programu pokoju, przedstawiony na XXV Zjeździe KPZR przez czołowego działacza międzynarodowego ruchu robotniczego, wybitnego męża stanu i wielkiego przyjaciela Polski, tow. Leonida Breżniewa.</u> + <u xml:id="u-15.114" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-15.115" who="#PiotrJaroszewicz">Nie będziemy szczędzić wysiłków, aby wspólnie ze Związkiem Radzieckim, który najwięcej czyni dla ogólnoludzkiej sprawy pokoju i z innymi krajami wspólnoty socjalistycznej aktywnie i wytrwale dążyć do realizacji tego konstruktywnego planu.</u> + <u xml:id="u-15.116" who="#PiotrJaroszewicz">Za jeden z najdonioślejszych problemów naszych czasów uznajemy uzupełnienie odprężenia politycznego odprężeniem militarnym, zahamowanie trwającego nadal wyścigu zbrojeń i wkroczenie na drogę stopniowego rozbrojenia. Szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa Europy i Polski mają toczące się w Wiedniu od ponad 2 lat rokowania w sprawie wzajemnej redukcji sił zbrojnych i zbrojeń w Europie środkowej.</u> + <u xml:id="u-15.117" who="#PiotrJaroszewicz">Wraz z pozostałymi państwami socjalistycznymi nie będziemy szczędzić wysiłków dla osiągnięcia porozumienia, które doprowadziłoby do rzeczywistej redukcji sił zbrojnych i zbrojeń wszystkich uczestników rokowań na jedynie możliwej do przyjęcia zasadzie, a mianowicie zasadzie wzajemności i nienaruszania bezpieczeństwa jakiegokolwiek kraju. Taki jest cel konstruktywnych projektów wniesionych przez kraje socjalistyczne, a w tym ostatniej ważkiej propozycji z lutego br. Przyłączamy się do idei zorganizowania ogólnoeuropejskich kongresów poświęconych zagadnieniom współpracy w dziedzinie transportu, energii oraz ochrony środowiska.</u> + <u xml:id="u-15.118" who="#PiotrJaroszewicz">Przeobrażenia ostatnich lat, a byliśmy aktywnymi ich uczestnikami, wpływają w sposób istotny na kształt naszych stosunków z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi. Poprzez negocjacje i zawieranie odpowiednich umów chcemy również w przyszłości, podobnie jak dotychczas, uzyskać długookresowe, stabilne i wzajemnie korzystne powiązania gospodarcze z państwami o odmiennym ustroju, eliminować istniejące jeszcze bariery i ograniczenia w handlu, tworzyć warunki do szybszej modernizacji gospodarki.</u> + <u xml:id="u-15.119" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególne znaczenie przypisujemy tu stosunkom polsko-francuskim. Pod niejednym względem nabrały one w ostatnich latach modelowego charakteru, czemu sprzyjały zarówno zbieżność poglądów obu państw na wiele problemów europejskich i światowych, jak i tradycje wzajemnych kontaktów. Będziemy dążyć do dalszego rozwoju stosunków z Francją, do kontynuowania z nią dialogu politycznego i zwiększania zakresu współpracy.</u> + <u xml:id="u-15.120" who="#PiotrJaroszewicz">Wiele uwagi zamierzamy w dalszym ciągu poświęcić, tradycyjnie już, dobrym stosunkom z państwami nordyckimi — Finlandią, Szwecją, Norwegią, Danią i Islandią.</u> + <u xml:id="u-15.121" who="#PiotrJaroszewicz">Oczekujemy, iż będzie rozszerzana współpraca, zwłaszcza gospodarcza, ze Stanami Zjednoczonymi. Zainicjowana i konsekwentnie realizowana przez bratnią KPZR i rząd radziecki polityka systematycznego polepszania stosunków ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki ma dziś większe niż kiedykolwiek znaczenie dla sprawy utrwalenia odprężenia międzynarodowego i pokojowej przyszłości świata. Solidaryzujemy się z tą polityką i będziemy ją aktywnie popierać.</u> + <u xml:id="u-15.122" who="#PiotrJaroszewicz">Naszym zamiarem jest także przyczynianie się do dalszego postępu w rozwoju stosunków z Austrią, Belgią, Włochami, Wielką Brytanią i innymi krajami zachodnimi.</u> + <u xml:id="u-15.123" who="#PiotrJaroszewicz">Niejednokrotnie mieliśmy okazję wskazywać z trybuny sejmowej na znaczenie i miejsce, jakie w polskiej polityce zagranicznej zajmuje kwestia normalizacji stosunków między Polską a Republiką Federalną Niemiec, podkreślając rolę, jaką proces ten odgrywa w całokształcie stosunków europejskich.</u> + <u xml:id="u-15.124" who="#PiotrJaroszewicz">Świadomi szczególnych uwarunkowań w naszych wzajemnych stosunkach, a także wagi tych stosunków dla rozwoju sytuacji w Europie, konsekwentnie podejmowaliśmy wysiłki w kierunku ukształtowania płaszczyzn trwałego pokojowego współżycia i współpracy między Polską Rzecząpospolitą Ludową i Republiką Federalną Niemiec.</u> + <u xml:id="u-15.125" who="#PiotrJaroszewicz">Kolejnym krokiem na drodze do normalizacji wzajemnych stosunków między PRL a RFN stały się porozumienia uzgodnione w Helsinkach, a następnie podpisane przez Ministrów Spraw Zagranicznych obu krajów w Warszawie w dniu 9 października 1975 r. Rząd Schmidta—Genschera, partie koalicyjne i wszystkie postępowe siły społeczne w RFN od początku aktywnie zaangażowały się po stronie ich ratyfikacji. Jednogłośna decyzja Bundesratu wskazuje, iż także w szeregach opozycji toruje sobie drogę zdrowy rozsądek, że wzrasta wpływ sił, które dostrzegają i doceniają moralne i polityczne znaczenie porozumień w Helsinkach dla przyszłych stosunków między Polską a RFN.</u> + <u xml:id="u-15.126" who="#PiotrJaroszewicz">Wejście w życie tych porozumień opinia publiczna w obu krajach i w całej Europie przyjęła jako doniosłe wydarzenie, sprzyjające kształtowaniu pokojowej i konstruktywnej współpracy obu państw oraz kontynuowaniu procesu odprężenia w Europie.</u> + <u xml:id="u-15.127" who="#PiotrJaroszewicz">Kierując się literą i duchem układu o podstawach normalizacji stosunków wzajemnych z RFN z 7 grudnia 1970 r., a także zawartych ostatnio porozumień, Rząd będzie nadal dążyć do pełnej ich realizacji, do rozwijania współpracy we wszystkich dziedzinach w przekonaniu, iż czyni to w interesie obu naszych krajów i całej Europy.</u> + <u xml:id="u-15.128" who="#PiotrJaroszewicz">Ważne miejsce w działalności Polski Ludowej będą nadal zajmować stosunki z krajami rozwijającymi się. W minionych latach znacznie rozszerzyliśmy z tymi krajami kontakty polityczne i współpracę gospodarczą oraz kulturalną i naukowo-techniczną, nawiązaliśmy stosunki dyplomatyczne z około dwudziestoma państwami rozwijającymi się, aktywnie popieraliśmy na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych i przy innych okazjach ich słuszne żądania przebudowy światowych stosunków ekonomicznych na zasadach suwerenności i wzajemnych korzyści.</u> + <u xml:id="u-15.129" who="#PiotrJaroszewicz">Dużą wagę przywiązujemy do rozwijania współpracy z krajami Azji.</u> + <u xml:id="u-15.130" who="#PiotrJaroszewicz">Kontynuować będziemy politykę rozszerzania kontaktów z krajami Afryki i Bliskiego Wschodu. Wypowiadamy się konsekwentnie za pokojowym uregulowaniem konfliktu bliskowschodniego, co wymaga wycofania wojsk Izraela ze wszystkich okupowanych terytoriów, uznania należnych arabskiemu narodowi Palestyny praw do utworzenia własnego państwa oraz zapewnienia trwałego bezpieczeństwa w tym regionie. Przez udział polskiej jednostki wojskowej w Doraźnych Siłach Zbrojnych ONZ będziemy nadal oddziaływać na rzecz utrzymania pokoju w tej części świata.</u> + <u xml:id="u-15.131" who="#PiotrJaroszewicz">Udzielamy i będziemy udzielać poparcia Ludowej Republice Angoli.</u> + <u xml:id="u-15.132" who="#PiotrJaroszewicz">Polityka zagraniczna Rządu wnosi poważny wkład w utrwalanie pozytywnych zjawisk w stosunkach międzynarodowych. Dobrze służy sprawie bezpieczeństwa i pomyślnego rozwoju naszego kraju, sprzyja umacnianiu roli i znaczenia Polski we wspólnocie państw socjalistycznych, zwiększa jej autorytet w Europie i świecie. Tę słuszną politykę zagraniczną Rząd będzie kontynuować.</u> + <u xml:id="u-15.133" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiłem w skrócie główne kierunki działania Rządu, jego najbliższe zamierzenia. Nowe perspektywy rozwoju ojczyzny w całej dekadzie lat siedemdziesiątych otwiera program budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, który wytycza PZPR, przewodnia siła naszego narodu. Program ten zawiera nasze wspólne dążenia i doświadczenia, jednakowe pojmowanie racji i interesów socjalistycznej ojczyzny, wspólny wkład myśli i pracy całego narodu. Z coraz większą siłą ujawnia się i utrwala w społecznej świadomości prawda naszych czasów, która głosi, że dzięki socjalizmowi, dzięki obraniu nowej drogi ustrojowej, pojęcia ojczyzny, narodu i państwa zespoliły się w nierozdzielną całość.</u> + <u xml:id="u-15.134" who="#PiotrJaroszewicz">Zasobność kraju i dobrobyt społeczeństwa wyrastają z rzetelnego trudu, z ofiarnej pracy obywateli. — „Dążeniem partii i naszego państwa — powiedział towarzysz Edward Gierek w swoim przedwyborczym przemówieniu w Krakowie — jest zaangażowanie w pracy dla Polski całego twórczego potencjału narodu, wszystkich obywateli, niezależnie od ich przynależności partyjnej, wykształcenia, zawodu, wieku czy też stosunku do religii.” Polepszenie jakości pracy, upowszechnianie wzorców dobrej roboty, poczucia rzetelności i obowiązku, ładu i dyscypliny — wszędzie, w każdym zakładzie i instytucji, na każdym odcinku i stanowisku — uczyniliśmy osią naszych działań. Nie jest bowiem patriotą ten, kto uchyla się od pracy rzetelnej, kto liczy na spożywanie owoców cudzego trudu. Im lepsza, bardziej wydajna będzie praca nas wszystkich, tym większa gwarancja, że założony program wykonamy i że coraz lepiej zaspokajać będziemy potrzeby społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-15.135" who="#PiotrJaroszewicz">Rozumie to i docenia klasa robotnicza, która swą postawą tworzy wzory socjalistycznego stosunku do pracy i która codziennie dostarcza rozlicznych przykładów dobrej roboty, widząc w niej nie tylko źródło zarobków, ale wewnętrzną potrzebę przynoszenia pożytku innym, wzbogacania kraju, pomnażania siły socjalistycznego państwa. Taką pracą, dającą powód do satysfakcji i dumy — manifestuje ona najpełniej miłość ojczyzny — polski patriotyzm współczesnej doby.</u> + <u xml:id="u-15.136" who="#PiotrJaroszewicz">Postawę przodujących oddziałów klasy robotniczej, ich stosunek do obowiązku będziemy upowszechniać. Na wzorach robotniczego hartu, na przykładach patriotycznej służby ojczyźnie będziemy wychowywać społeczeństwo, kształtować oblicze i charakter młodego pokolenia Polaków, które z zaangażowaniem i poświęceniem uczy się, studiuje i pracuje, i które po nas przejmie odpowiedzialność za Polskę. Jesteśmy pewni, że tę odpowiedzialność przejmą dobre ręce, kierowane dociekliwym rozumem i gorąco miłującym socjalistyczną ojczyznę sercem.</u> + <u xml:id="u-15.137" who="#PiotrJaroszewicz">Szczytną formą obywatelskiej powinności młodzieży polskiej jest służba wojskowa. Sumienne jej spełnianie stanowi patriotyczny wkład do sprawy bezpieczeństwa i obronności Polski. Ludowe Wojsko Polskie, jako ważne ogniwo naszego socjalistycznego państwa ma również godny wychowawczy udział w utrwalaniu walorów ideowych, dyscypliny i organizacyjnej sprawności naszej młodzieży. Tę społecznie doniosłą rolę Sił Zbrojnych będziemy stale umacniać i doskonalić.</u> + <u xml:id="u-15.138" who="#PiotrJaroszewicz">Naszym celem jest Polska wszechstronnie rozwinięta, silna i zamożna, ciesząca się sympatią i szacunkiem innych narodów. Będziemy nasz kraj kształtować tak, aby był on wspólnym domem wszystkich Polaków, domem spokojnym, zasobnym i bezpiecznym, aby nasi sąsiedzi i sojusznicy wysoko cenili Polskę jako wierne, niezawodne i mocne ogniwo wielkiej socjalistycznej rodziny</u> + <u xml:id="u-15.139" who="#komentarz">(oklaski),</u> + <u xml:id="u-15.140" who="#PiotrJaroszewicz">aby wszystkie narody i państwa, które chcą z nami przyjaźnić się i współpracować zawsze widziały w Polsce godnego, solidnego partnera, otwartego na wszystko co dobre i szczerze życzliwe.</u> + <u xml:id="u-15.141" who="#PiotrJaroszewicz">Ku takiej socjalistycznej Rzeczypospolitej, jej wielkości i pomyślności prowadzi nas program i strategia VII Zjazdu. W ich rozwijaniu i urzeczywistnianiu współdziałają z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą, partią naszego narodu, bratnie stronnictwa polityczne — Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne oraz wszystkie siły Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-15.142" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd miał w minionej kadencji niejedną okazję, aby przekonać się, jak wielki wpływ na rozwiązywanie problemów wywiera aktywna działalność Sejmu i dociekliwość posłów, jak dużą rolę w procesie doskonalenia działalności państwa odgrywa nasz ludowy parlament.</u> + <u xml:id="u-15.143" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd ze swej strony uczyni wszystko, aby w pełni, z pożytkiem dla narodu wykonać postawione przed nim zadania.</u> + <u xml:id="u-15.144" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-15.145" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Marszałek pozwoli, że przedstawię Wysokiej Izbie projekt składu Rządu.</u> + <u xml:id="u-15.146" who="#PiotrJaroszewicz">W związku z przedstawieniem projektu składu Rządu, pozwólcie Obywatele Posłowie, że podam charakterystykę jedynie tych kandydatów, którzy weszliby do składu Rządu po raz pierwszy. Gdyby były zapytania o charakterystyki innych kandydatów, mogę udzielić na to odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-15.147" who="#PiotrJaroszewicz">Na stanowiska wiceprezesów Rady Ministrów proponuję obywateli:</u> + <u xml:id="u-15.148" who="#PiotrJaroszewicz">— Mieczysława Jagielskiego, — Józefa Tejchmę, który będzie równocześnie pełnił funkcję Ministra Kultury i Sztuki, — Tadeusza Wrzaszczyka, który będzie równocześnie pełnił funkcję Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, — Longina Cegielskiego — doktora nauk rolniczych, członka Prezydium NK ZSL, obecnego zastępcę Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów.</u> + <u xml:id="u-15.149" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Longin Cegielski urodził się w; 1920 r. w Moszczenicy woj. rzeszowskie w rodzinie chłopskiej. Pracę zawodową rozpoczął w 1946 r. w Powiatowym Biurze Rolnym, następnie pracował jako prezes Powiatowego Zarządu Związku Samopomocy Chłopskiej; kierownik Wydziału Rolnictwa Wojewódzkiego Zarządu Związku Samopomocy Chłopskiej we Wrocławiu; kierownik działu Komitetu Wojewódzkiego ZSL w Warszawie; kierownik działu Redakcji — „Zielony Sztandar”. W latach 1968— 1971 pełnił funkcję podsekretarza Stanu w Ministerstwie Rolnictwa. Od 1971 r. jest zastępcą Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. Od 1969 r. jest członkiem Naczelnego Komitetu ZSL, a od 1970 r. członkiem Prezydium Naczelnego Komitetu ZSL. Poseł na Sejm PRL. Obywatel Longin Cegielski ma więc duże doświadczenie w pracy państwowej i politycznej, dużą znajomość problematyki rolnej, przemysłu rolno-spożywczego i innych działów życia gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-15.150" who="#PiotrJaroszewicz">Na stanowiska wiceprezesów Rady Ministrów proponuję także obywateli:</u> + <u xml:id="u-15.151" who="#PiotrJaroszewicz">— Franciszka Kaima, który będzie jednocześnie pełnił funkcję Ministra Hutnictwa, — Alojzego Karkoszkę, — Kazimierza Olszewskiego, — Tadeusza Pykę.</u> + <u xml:id="u-15.152" who="#PiotrJaroszewicz">Na stanowisko Prezesa Najwyższej Izby Kontroli proponuję obywatela Mieczysława Moczara.</u> + <u xml:id="u-15.153" who="#PiotrJaroszewicz">Proponuję następujących obywateli na stanowiska Ministrów:</u> + <u xml:id="u-15.154" who="#PiotrJaroszewicz">— Spraw Zagranicznych — Stefana Olszowskiego, — Obrony Narodowej — Wojciecha Jaruzelskiego, — Spraw Wewnętrznych — Stanisława Kowalczyka, — Finansów — Henryka Kisiela, — Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej — Jerzego Olszewskiego, — Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — Emila Wojtaszka, dotychczasowego ambasadora PRL we Francji.</u> + <u xml:id="u-15.155" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Emil Wojtaszek urodził się w 1927 r. w Krakowie w rodzinie robotniczej. Ma wykształcenie wyższe ekonomiczne. Był członkiem Komunistycznej Partii Francji, młodzieżowym działaczem we Francji, a od 1950 r. w Polsce. Pracował w Zarządzie Głównym Związku Młodzieży Polskiej; następnie był przedstawicielem Polski w Światowej Federacji Młodzieży Demokratycznej; kierownik Wydziału Zagranicznego Zarządu Głównego ZMP. Przez okres 7 lat zajmował stanowisko zastępcy dyrektora Międzynarodowego Instytutu Pokoju w Wiedniu. Był Sekretarzem Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju, pracował w Wydziale Zagranicznym Komitetu Centralnego partii, był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Od roku 1972 był ambasadorem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Republice Francji. Członek Polskiej Partii Robotniczej od 1946 r., a po zjednoczeniu — członek PZPR. Na VII Zjeździe partii wybrany został zastępcą członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-15.156" who="#PiotrJaroszewicz">— Na stanowisko Ministra Sprawiedliwości proponuję Jerzego Bafię, prof. dr. nauk prawnych, dotychczasowego I Prezesa Sądu Najwyższego.</u> + <u xml:id="u-15.157" who="#PiotrJaroszewicz">Jerzy Bafia urodził się w 1926 r. w Płocicznie, woj. białostockie, w rodzinie inteligencji pracującej. Pracę zawodową rozpoczął w 1950 r. w sądzie powiatowym. Był sędzią i wiceprezesem Sądu Wojewódzkiego dla m. st. Warszawy. Przez okres 14 lat pracował w Ministerstwie Sprawiedliwości jako naczelnik wydziału, wicedyrektor i dyrektor departamentu. W latach 1969—1972 był Szefem Kancelarii Sejmu. Od roku 1972 jest I Prezesem Sądu Najwyższego. Poseł na Sejm, przewodniczący sejmowej Komisji Prac Ustawodawczych, członek Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej.</u> + <u xml:id="u-15.158" who="#PiotrJaroszewicz">— Na stanowisko Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki proponuję Sylwestra Kaliskiego, — na stanowisko Ministra Oświaty i Wychowania — Jerzego Kuberskiego, — na stanowisko Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej — Mariana Śliwińskiego, — na stanowisko Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych — Tadeusza Rudolfa, — na stanowisko Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — Adama Glazura, — na stanowisko Ministra Energetyki i Energii Atomowej — Andrzeja Szozdę, magistra inżyniera budownictwa lądowego, obecnie pierwszego zastępcę Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. Obywatel Andrzej Szozda urodził się w 1932 r. w Kraśniczynie woj. lubelskie, w rodzinie inteligenckiej.</u> + <u xml:id="u-15.159" who="#PiotrJaroszewicz">Pracę zawodową rozpoczął w 1949 r.</u> + <u xml:id="u-15.160" who="#PiotrJaroszewicz">w budownictwie, początkowo jako kierownik budowy, a następnie kierownik grupy robót, jako starszy projektant, zastępca dyrektora Biura Projektów Budownictwa Komunalnego, jako zastępca dyrektora Zjednoczenia Budownictwa, w latach 1964—1969 jako dyrektor Wrocławskiego Zjednoczenia Budownictwa. Od 1969 r. jest podsekretarzem stanu w Ministerstwie Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. Członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Ma duże doświadczenie w budownictwie obiektów energetycznych.</u> + <u xml:id="u-15.161" who="#PiotrJaroszewicz">— Na stanowisko Ministra Górnictwa proponuję Jana Kulpińskiego, — na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego — Macieja Wirowskiego, — na stanowisko Ministra Maszyn Ciężkich i Rolniczych — Franciszka Adamkiewicza, magistra inżyniera mechanika, obecnie pierwszego zastępcę Ministra Przemysłu Ciężkiego. Obywatel Franciszek Adamkiewicz urodził się w 1919 r. w Gladbeck (Niemcy) w rodzinie robotniczej. Pracę zawodową rozpoczął w roku 1945 w Zakładach Przemysłu Metalowego — „H. Cegielski” w Poznaniu jako praktykant, a następnie, przechodząc przez kolejne szczeble stanowisk, w roku 1967 został dyrektorem naczelnym tego zakładu. Od 1971 r. jest podsekretarzem stanu w Ministerstwie Przemysłu Ciężkiego. Członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Ma dobrą znajomość problematyki przemysłu maszyn ciężkich.</u> + <u xml:id="u-15.162" who="#PiotrJaroszewicz">— Na stanowisko Ministra Przemysłu Maszynowego proponuję Aleksandra Kopcia, — na stanowisko Ministra Przemysłu Lekkiego — Tadeusza Kunickiego, — na stanowisko Ministra Rolnictwa — Kazimierza Barcikowskiego, — na stanowisko Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu — Emila Kołodzieja, — na stanowisko Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Tadeusza Skwirzyńskiego, — na stanowisko Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług — Jerzego Gawrysiaka, — na stanowisko Ministra Komunikacji — Tadeusza Bejma, — na stanowisko Ministra Łączności — Edwarda Kowalczyka, — na stanowisko Ministra Gospodarki Materiałowej — Eugeniusza Szyra, — na stanowisko Ministra do Spraw Kombatantów — Mieczysława Grudnia, — na stanowisko Ministra (kierownika Urzędu do Spraw Wyznań) — Kazimierza Kąkola, — na stanowisko Ministra bez teki — Jana Kamińskiego, magistra inżyniera rolnika, obecnego podsekretarza stanu w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego i Usług oraz Prezesa Zarządu Głównego Centralnego Związku Spółdzielni Rolniczych — „Samopomoc Chłopska”. Obywatel Jan Kamiński urodził się w 1922 roku w Jarosławiu. Pochodzenie społeczne — inteligencja pracująca. Pracę rozpoczął w 1941 roku jako praktykant w gospodarstwie rolnym. Od 1944 roku pracował w Wydziale Rolniczym „Społem” w Łodzi, a następnie w CRS — „Samopomoc Chłopska”. Był dyrektorem Centralnego Zarządu Polskich Zakładów Zbożowych, dyrektorem departamentu w Ministerstwie Skupu, dyrektorem Centralnego Zarządu Przemysłu Młynarskiego, a następnie Centrali Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego. W latach 1965—1969 był wiceprezesem Centrali Rolniczej Spółdzielni — „Samopomoc Chłopska”, a w latach 1969— 1971 podsekretarzem stanu w Ministerstwie Przemysłu Spożywczego i Skupu. W 1971 roku został Prezesem Zarządu Centrali Rolniczej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, a od stycznia 1976 r. objął stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego i Usług. Jest posłem na Sejm PRL, członkiem Komitetu Centralnego PZPR. Propozycja powołania obywatela Jana Kamińskiego na stanowisko Ministra bez teki uzasadniona jest koniecznością usprawnienia całej sfery obrotu towarowego. Rząd podjął w tym kierunku odpowiednie kroki, o których mówiłem poprzednio obywatelom posłom.</u> + <u xml:id="u-15.163" who="#PiotrJaroszewicz">W związku z reorganizacją Rządu, chciałbym serdecznie podziękować Ministrowi Komunikacji obywatelowi Mieczysławowi Zajfrydowi, który przez wiele lat pełnił to odpowiedzialne i niełatwe stanowisko, włożył wiele trudu jako kierownik niezwykle ważnego działu gospodarki narodowej, jakim jest transport i komunikacja.</u> + <u xml:id="u-15.164" who="#PiotrJaroszewicz">Dziękuję Ministrowi Sprawiedliwości, obywatelowi Włodzimierzowi Berutowiczowi za aktywną pracę, za wniesienie wielu inicjatyw i owocny współudział w pracy Rady Legislacyjnej.</u> + <u xml:id="u-15.165" who="#PiotrJaroszewicz">Dziękuję również Ministrowi Przemysłu Ciężkiego obywatelowi Włodzimierzowi Lejczakowi za jego dotychczasową owocną i ofiarną pracę.</u> + <u xml:id="u-15.166" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę Wysoką Izbę o przyjęcie proponowanego składu Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-15.167" who="#PiotrJaroszewicz">Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-15.168" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi za przedstawienie programu prac Rządu i składu Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#Marszalek">Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 20 do godz. 12 min. 55)</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#Marszalek">Przystępujemy do dyskusji nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów w sprawie proponowanego składu i programu prac Rządu.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#Marszalek">Głos ma poseł Edward Babiuch.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselBabiuchEdward">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Poselski PZPR upoważnił mnie do wyrażenia pełnego poparcia dla kierunków i zasad pracy Rządu przedstawionych w oświadczeniu Prezesa Rady Ministrów towarzysza Piotra Jaroszewicza.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselBabiuchEdward">I Sekretarz Komitetu Centralnego naszej partii towarzysz Edward Gierek podkreślił w swoim przedwczorajszym przemówieniu głęboką treść mandatu powszechnego zaufania, którym naród polski obdarzył posłów na Sejm VII kadencji oraz radnych 49 wojewódzkich rad narodowych. Mandat ten łączy w sobie satysfakcję z przełomowych osiągnięć wspólnej pracy w poprzednim pięcioleciu z zobowiązaniem do aktywnej realizacji platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu, do dalszego wytrwałego budowania siły Polski i pomyślności Polaków.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselBabiuchEdward">Przebieg ogólnonarodowej dyskusji ~z~ przed VII Zjazdem partii, powszechne, potwierdzone czynem poparcie dla jego uchwał, bogaty dorobek kampanii wyborczej i wyniki głosowania, a także dobre rezultaty produkcyjne osiągane od pierwszych dni 1976 roku tworzą pomyślne warunki startu do zadań obecnego pięciolecia. Stanowią one kapitał moralno-polityczny i społeczno-gospodarczy, który trzeba w pełni wykorzystać przy przygotowaniu ostatecznego kształtu planu społeczno-gospodarczego na lata 1976—1980. Będzie to w najbliższym czasie jedno z głównych zadań Rządu i Sejmu. Myślę, że w zgodnym współdziałaniu, w atmosferze rzeczowych i wnikliwych dyskusji zadanie to pomyślnie wykonamy.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselBabiuchEdward">Cechą szczególną strategii rozwojowej naszego kraju w ostatnich latach jest postawienie w centrum uwagi potrzeb i spraw człowieka oraz harmonijne powiązanie zadań gospodarczych i społecznych. Dzięki temu właśnie osiągamy pomyślne rezultaty we wszystkich dziedzinach, łączymy wysoką dynamikę gospodarczą z wielkim rozmachem polityki społecznej, efektywne zaspokajanie potrzeb dzisiejszych z tworzeniem trwałych podstaw przyszłego rozwoju. Wyzwolone zostały ogromne zasoby energii, inicjatywy i aktywności społecznej, wzbogacone motywacje ludzkiego działania, ukształtował się dobry klimat polityczny.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselBabiuchEdward">Mamy wszelkie dane, aby stwierdzić, że polityka dynamicznego, zrównoważonego i harmonijnego rozwoju społeczno-ekonomicznego, polityka systematycznej poprawy materialnych i kulturalnych warunków ludzi pracy oraz wzrostu roli jakościowych czynników we wszystkich dziedzinach działalności gospodarczej i społecznej odpowiada potrzebom obecnego etapu socjalistycznego rozwoju naszego kraju. W ramach tej polityki najpełniej ujawniają się zalety naszego ustroju, znajdują konsekwentne urzeczywistnienie prawidłowości budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselBabiuchEdward">Program działania Rządu przedstawiony przez Prezesa Rady Ministrów służy realizacji tej słusznej polityki, uwzględnia jej podstawowe wymagania, w prawidłowy sposób kojarzy przedsięwzięcia niezbędne do szybkiego i efektywnego wzrostu produkcji z szerokim zakresem działań na rzecz rozwiązywania pilnych problemów społecznych. Nasza partia w całej swojej działalności udzielać będzie aktywnego poparcia programowi Rządu. Wokół głównych zadań społeczno-gospodarczego rozwoju kraju skupiać będziemy wysiłki i inicjatywę klasy robotniczej, wszystkich ludzi pracy. W tym widzimy nasze podstawowe zadanie. W jego realizacji będziemy współdziałać z sojuszniczymi stronnictwami, ze wszystkimi siłami społecznymi tworzącymi Front Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselBabiuchEdward">Wysoka Izbo! Zdajemy sobie sprawę, iż kontynuacja i rozwijanie polityki społeczno-ekonomicznej, zainicjowanej u progu obecnego dziesięciolecia, stawia na każdym kolejnym etapie nowe wymagania jakościowe, każe sięgać do coraz bardziej złożonych rezerw materialnych i moralnych. Takie jest prawo postępu. Mamy wszystkie warunki, aby tym nowym wyższym wymaganiom sprostać, aby w latach, które idą, zapewnić nie tylko szybki i wszechstronny, ale coraz bardziej efektywny rozwój społeczno-ekonomiczny i na tej podstawie lepiej zaspokajać rosnące potrzeby społeczne.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselBabiuchEdward">Spośród wielu problemów, których rozwiązanie w obecnym pięcioleciu mieć będzie kluczowe znaczenie, pragnę zatrzymać uwagę obywateli posłów jedynie na niektórych, wymagających wielkiego zasięgu działań społecznych.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselBabiuchEdward">Wspólnym mianownikiem wszystkich naszych poczynań są główne cele społeczne: wzrost płac realnych i dochodów ludności, zbudowanie ponad półtora miliona nowych mieszkań, reforma oświaty, doskonalenie polityki socjalnej, podwyższanie poziomu ochrony zdrowia, dalszy wszechstronny postęp nauki i rozkwit kultury. W polityce społecznej nadal kluczowe miejsce zajmować będą sprawy rodziny, jej umocnienia i rozwoju.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselBabiuchEdward">O osiąganiu tych celów zdecyduje w bieżącym pięcioleciu wzrost społecznej aktywności gospodarowania, wyższa jakość i wydajność pracy. Od tego zależeć będzie zaspokojenie rosnącego w miarę zwiększania się dochodów popytu na różnorodne towary i usługi, zasadnicze zwiększenie dynamiki eksportu i przezwyciężanie napięć na froncie inwestycyjnym oraz w zaopatrzeniu materiałowym i kooperacyjnym przemysłu.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselBabiuchEdward">Nie ma innej drogi lepszego i szybszego zaspokajania potrzeb społecznych, rozwiązywania długiej jeszcze listy pilnych problemów związanych z poprawą warunków życia niż zwiększanie produkcji materialnej, podnoszenie jej jakości i ulepszanie struktury, niż stała poprawa relacji między ponoszonymi nakładami a uzyskiwanymi efektami.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselBabiuchEdward">Tak i tylko tak nasza partia rozumie zasadę otwartości naszych planów rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselBabiuchEdward">Wyższa jakość pracy i wyższa efektywność gospodarowania sumują się w powszechnym, patriotycznym ruchu rozpoznawania i wykrywania rezerw, który rozwija się szeroko w oparciu o uchwały II Plenum Komitetu Centralnego. Powodzenie tej pracy zależy od każdego Polaka i leży w jego bezpośrednim interesie.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselBabiuchEdward">Jest ze wszech miar słuszne, iż Rząd zamierza kłaść szczególny nacisk na pełne wykorzystanie potencjału produkcyjnego, stworzonego lub zmodernizowanego w ubiegłym pięcioleciu kosztem wielkich nakładów społecznych. Zainstalowane w tych latach wysoko wydajne maszyny i urządzenia, wprowadzone do produkcji nowoczesne technologie i konstrukcje, umożliwiają zwiększenie skali produkcji, poprawę jakości wielu wyrobów, unowocześnienie struktury konsumpcji oraz rozwój eksportu. Wykorzystanie tych możliwości zależy od dyscypliny technologicznej i dalszego postępu techniczno-organizacyjnego, od wzrostu kwalifikacji, od jakości pracy i sprawności zarządzania. Wszystkie te warunki powinniśmy tworzyć wspólnymi wysiłkami Rządu i administracji gospodarczej, klasy robotniczej i kadr inżynieryjno-technicznych, organizacji politycznych i społecznych.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselBabiuchEdward">Wielkim naszym atutem jest młodość naszego społeczeństwa, wysoki poziom jego zawodowej aktywności i stały wzrost kwalifikacji. W poprzednich latach gospodarkę zasiliło ponad trzy miliony młodzieży, wyrosłej i przygotowanej do służby ojczyźnie już w warunkach socjalizmu. Niemało zrobiliśmy w tym okresie dla wdrażania racjonalnych zasad w dziedzinie zatrudnienia, dla osiągania wzrostu produkcji w oparciu o wzrost wydajności pracy. Obecnie na tych problemach trzeba skupić jeszcze większą uwagę. Przyrost nowych zasobów pracy będzie z roku na rok mniejszy, trzeba więc gospodarować nimi pieczołowicie i efektywnie.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselBabiuchEdward">Od kilku lat na porządku dnia postawiliśmy sprawę racjonalnego, oszczędnego wykorzystania surowców, materiałów i energii. Społeczne przeglądy gospodarki zapasami oraz ubiegłoroczny przegląd technologii i konstrukcji dały pomyślne wyniki. Jest to dobry początek. Prace te trzeba kontynuować tak, aby w skali gospodarki narodowej zapewnić wysokie tempo rozwoju przy znacznie mniejszej jego materiałochłonności. Strategia rozwojowa bieżącego pięciolecia wymaga również zapewnienia i umocnienia równowagi ekonomicznej we wszystkich sferach, a zwłaszcza równowagi pieniężno-rynkowej. Wokół tych zadań partia nasza będzie ogniskować wysiłki kadr gospodarczych i zespołów pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselBabiuchEdward">Do podstawowych warunków wzrostu efektywności gospodarowania w dobie obecnej należy coraz szersze i sprawniejsze wdrażanie osiągnięć nauki do produkcji i wszystkich dziedzin praktyki społecznej. Robimy w tej dziedzinie niemało i osiągamy budzące optymizm rezultaty. Potrzeby są jednak większe i wymagania coraz wyższe.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselBabiuchEdward">Partia nasza dbać będzie o to, aby zarówno konkretne decyzje w polityce państwa, jak i odpowiedni klimat społeczny zawsze sprzyjały postępowi nauki i zacieśnianiu jej więzi z potrzebami kraju.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselBabiuchEdward">Umacniać będziemy sojusz klasy robotniczej i inteligencji w procesie zespalania walorów społecznych socjalizmu z osiągnięciami rewolucji naukowo-technicznej.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselBabiuchEdward">Obywatele Posłowie! Klub Poselski PZPR przywiązuje wielką wagę do przedstawionego w exposé Prezesa Rady Ministrów programu działań Rządu w dziedzinie rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselBabiuchEdward">W szeroko pojętej gospodarce żywnościowej bezpośrednio lub pośrednio zaangażowany jest niemal co drugi obywatel. Wydatki na żywność stanowią ponad 1/3 budżetów rodzinnych.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselBabiuchEdward">Należy wyrazić przekonanie, że Rząd będzie z powodzeniem kontynuował politykę rolną, opracowaną przez naszą partię we współdziałaniu ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym. W polityce tej zawierają się podstawowe treści sojuszu robotniczo-chłopskiego. Ma ona poparcie rolników i całego społeczeństwa, zapewnia wzrost produkcji oraz sprzyja przeobrażeniom społecznym na wsi polskiej. Chodzi obecnie o to, aby realizować ją konsekwentnie i prawidłowo, aby stale doskonalić ekonomiczne, techniczne i organizacyjne dźwignie wzrostu produkcji i postępu społecznego w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselBabiuchEdward">Partia nasza stoi na stanowisku tworzenia dogodnych warunków rozwoju dla wszystkich gospodarstw rolnych, a więc dla PGR i spółdzielni produkcyjnych, dla zespołowych gospodarstw kółek rolniczych, dla gospodarstw indywidualnych, które zapewniają wzrost towarowej produkcji rolnej, dotrzymują umów i zobowiązań wobec państwa, dbają o dobre użytkowanie ziemi.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselBabiuchEdward">Sprawdzianem postępu osiąganego w rolnictwie, jego gotowości i sprawności będzie rozpoczynająca się kampania wiosenno-siewna. Liczymy w niej na pracowitość, ofiarność i gospodarność wszystkich rolników, wszystkich pracowników administracji oraz instytucji obsługi wsi i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselBabiuchEdward">Rząd w swym programie uwzględnia ten zasadniczy fakt, że na wyniki rolnictwa składa się zarówno wysiłek ludzi pracy wsi, jak i rytmiczne zaopatrzenie w przemysłowe , zwłaszcza w maszyny, nawozy mineralne i środki ochrony roślin, materiały budowlane i pasze treściwe. Na wyniki te składa się także dobra praca transportu i usług, dorobek naukowców i techników, coraz lepsza działalność służby rolnej, systemu oświaty ogólnej i rolniczej. Rosnące zadania stają przed województwami i gminami, przed całą administracją terenową i samorządem rolnym. Jesteśmy pewni, że te zespolone wysiłki zapewnią niezbędny dla Polski postęp w rozwoju produkcji rolnej i torować będą drogę stopniowym przemianom społecznym na wsi.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselBabiuchEdward">Wysoki Sejmie! Wymierne, dające się wyrazić w liczbach zadania gospodarcze i społeczne, przedstawione w wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów, mają głęboką treść społeczno-ideową. Realizacja tych zadań odbywać się będzie w oparciu o rozwój socjalistycznych stosunków i coraz pełniejsze urzeczywistnianie zasad sprawiedliwości społecznej, a równocześnie służyć będzie umacnianiu głęboko humanistycznych, socjalistycznych wartości naszego życia.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselBabiuchEdward">Partia przywiązuje wielką wagę do jedności celów gospodarczych, politycznych, ideowych i moralnych. W tym widzimy jedną z najważniejszych właściwości socjalizmu, jedna z głównych przesłanek jego historycznej wyższości.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselBabiuchEdward">W obecnym pięcioleciu będziemy realizować bardzo odpowiedzialne zadania w dziedzinie wychowania młodego pokolenia oraz aktywnego włączania młodzieży do twórczej pracy dla rozwoju ojczyzny. Stawiamy na młodzież, pobudzamy jej aktywność, liczymy na nią. Przy jej udziale, przy aktywnym współudziale organizacji młodzieżowych, chcemy tworzyć dla młodego pokolenia najlepsze warunki rozwoju i uczestnictwa w pracy narodu.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselBabiuchEdward">Dążeniem partii i naszego społeczeństwa jest zaangażowanie w pracy dla Polski całego twórczego potencjału narodu, utrwalanie jedności wszystkich Polaków, niezależnie od przynależności organizacyjnej, wykształcenia, zawodu, wieku, czy też. stosunku do religii. To dążenie znalazło głębokie oświetlenie w referacie I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka na III Plenum KC. Przyświeca ono i przyświecać będzie wszystkim naszym wysiłkom politycznym i społecznym.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselBabiuchEdward">Rosnący współudział społeczeństwa w kształtowaniu założeń i metod budownictwa socjalistycznego oraz w realizacji nakreślonych wspólnie zadań przyspiesza konstruktywne przemiany w świadomości społecznej, wyzwala inicjatywę i umacnia odpowiedzialność milionów Polaków, zespala ich ambicje i dążenia z polityką państwa.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselBabiuchEdward">W organizatorsko-politycznej działalności instancji i podstawowych organizacji PZPR, w pracy członków partii rekomendowanych na odpowiedzialne funkcje w organach władzy i administracji państwowej oraz w organizacjach społecznych i ogniwach samorządu, szczególne miejsce zajmują i zajmować będą sprawy kształtowania socjalistycznych stosunków społecznych, umacniania państwa i rozwoju demokracji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselBabiuchEdward">Z inspiracji naszej partii Sejm VI kadencji rozwinął i wzbogacił swoją działalność. Rząd PRL zapewnia wysoki poziom kierowania sprawami państwowymi, zarządzania gospodarką oraz realizacji zadań społeczno-socjalnych i kulturalno-wychowawczych. Zdała egzamin reforma terenowych organów władzy i administracji państwowej oraz terytorialnego podziału kraju.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselBabiuchEdward">Uwieńczeniem procesu doskonalenia naszego państwa w minionym pięcioleciu stały się zmiany w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Utrwaliły one dotychczasowy dorobek naszej państwowości, umocniły jej socjalistyczne, demokratyczne i ogólnonarodowe podstawy. Mamy więc wszystkie niezbędne warunki dla dalszego doskonalenia pracy zarówno przedstawicielskich, jak i wykonawczo-zarządzających organów państwa dla coraz pełniejszej realizacji zarówno praw i wolności, jak i powinności obywatelskich.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselBabiuchEdward">Wysoka Izbo! Pomyślny rozwój naszego kraju znajduje oparcie w sprzyjającym układzie stosunków międzynarodowych. Zagraniczna polityka Rządu przedstawiona przez Prezesa Rady Ministrów jest jasna i konsekwentna. Wynika ona z linii naszej partii, z doświadczeń naszego narodu, z zasad socjalizmu. Kierunek tej polityki wyznaczają interesy narodu polskiego, jego niepodległości, suwerenności, bezpieczeństwa i rozwoju, ożywiająca nasz naród wola pokoju i współpracy międzynarodowej. Nierozdzielnie łączą się w tej polityce patriotyzm i internacjonalizm, racje narodowe i racje klasowe.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselBabiuchEdward">Z tych fundamentalnych założeń wychodząc, zacieśniamy braterskie stosunki przyjaźni z Krajem Rad i rozwijamy naszą wzajemną współpracę we wszystkich dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselBabiuchEdward">Umacniając więź z państwami socjalistycznej wspólnoty, kraj nasz aktywnie uczestniczy w poczynaniach na rzecz utrwalania bezpieczeństwa międzynarodowego, odprężenia i rozwoju wzajemnie korzystnej współpracy z państwami o odmiennych ustrojach społecznych.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselBabiuchEdward">Polska, która wniosła ważki wkład do procesu odprężenia w Europie, do przygotowania i przeprowadzenia Konferencji w Helsinkach, stoi konsekwentnie na stanowisku pełnej realizacji ducha i litery uchwał tej Konferencji.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselBabiuchEdward">Te wysiłki naszej polityki zagranicznej będą — jak zapowiedział to Prezes Rady Ministrów — aktywnie kontynuowane i pogłębiane. Partia nasza i cały nasz naród udzielą w tym Rządowi pełnego poparcia.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#PoselBabiuchEdward">Obywatele Posłowie! Podstawą platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu, która w akcie wyborczym uzyskała powszechne poparcie narodu, jest program VII Zjazdu naszej partii. Rząd, jak to wynika z przemówienia Prezesa Rady Ministrów, ma jasny i przemyślany plan realizacji tego programu. Wysiłki Rządu spotkają się jak zawsze w Sejmie i poza Sejmem z poparciem i aktywnym współdziałaniem Klubu Poselskiego PZPR.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#PoselBabiuchEdward">Wspólną sprawą Sejmu i Rządu, władz państwowych i całego społeczeństwa jest zapewnić, aby cała obecna dekada stała się okresem dynamicznego rozkwitu naszej socjalistycznej ojczyzny. Mamy wszelkie warunki, aby w patriotycznej jedności narodu założenie to przekształcić w rzeczywistość.</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#PoselBabiuchEdward">W tym przekonaniu posłowie PZPR będą głosować za przedstawionym przez towarzysza Piotra Jaroszewicza programem i składem Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-17.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Zdzisław Tomal.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselTomalZdzislaw">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Zasiedliśmy w tej Izbie pod głębokim wrażeniem powszechnego poparcia przez cały naród politycznego, społecznego i gospodarczego programu VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przyjętego za podstawę platformy wyborczej Frontu Jedności Narodu. W kampanii wyborczej i w dniu wyborów wyrażona została wola ponad 23,5 miliona Polek i Polaków wcielania go w życie, w każdym zakładzie pracy w każdej wsi, w każdej placówce naukowej, oświatowej i ochrony zdrowia.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselTomalZdzislaw">Jest to wyraz najszerszego zaufania do przewodniej siły naszego narodu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jej Komitetu Centralnego z I Sekretarzem Komitetu Centralnego towarzyszem Edwardem Gierkiem. Widzimy w tym również wyraz zaufania do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, sojusznika partii w dziele tworzenia rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Zamanifestowana w dniu 21 marca br. jedność narodu stanowi wielki kapitał, z jakim wchodzimy w nową kadencję, w realizację ambitnych celów bieżącego pięciolecia. Kampania wyborcza wzbogaciła nas w wiele cennych wniosków i propozycji, wskazujących zarówno skalę potrzeb, jak i niemałe wciąż rezerwy i możliwości dalszej poprawy gospodarności.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselTomalZdzislaw">VII Kongres Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego udzielił polityce społeczno-gospodarczej na lata 1976—1980 sformułowanej przez VII Zjazd partii nie tylko pełnego poparcia, ale wytyczył program działania Stronnictwa w zakresie konsekwentnej realizacji wcielania w życie wspólnej polityki rolnej, stanowiącej ważki i integralny człon strategii rozwojowej naszego kraju. Pracę na rzecz przyspieszenia rozwoju rolnictwa, na rzecz wzrostu produkcji rolniczej uważa Stronnictwo za główny partyjny i zawodowy obowiązek wszystkich członków ZSL.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselTomalZdzislaw">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego — z upoważnienia którego mam zaszczyt zabierać głos — pragnę wyrazić pełne poparcie dla programu działania Rządu, przedstawionego przez Prezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza. Zapowiada on koncentrację uwagi Rządu na sprawach mających decydujące znaczenie dla umacniania naszego socjalistycznego państwa, dynamicznego wzrostu potencjału gospodarczego i jego efektywności, dla rozwoju handlu zagranicznego, utrwalenia równowagi rynkowej oraz poprawy standardu życia i pracy. Wyraża niezłomną wolę osiągnięcia celów wytyczonych przez VII Zjazd partii na okres do 1980 roku. Podkreśla z jednej strony napięcia i trudności, wyrastające w procesie szybkiego rozwoju i wymagające przezwyciężenia, z drugiej strony — rezerwy i rosnące możliwości przemysłu i rolnictwa, budownictwa i transportu, tkwiące w zaangażowaniu i inicjatywie ludzi, w szerszym wdrażaniu innowacji, postępie naukowo-technicznym, organizacyjnym oraz umacnianiu dyscypliny. Przedstawione przez Premiera towarzysza Piotra Jaroszewicza kierunki pracy Rządu znajdują potwierdzenie w ocenach i opiniach wyrażanych na spotkaniach przedwyborczych.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselTomalZdzislaw">Wysoka Izbo! Punkt wyjścia do społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w bieżącym pięcioleciu stanowią osiągnięcia wypracowane w latach 1971—1975. Wyrażają się one w dynamicznym wzroście dochodu narodowego, wydatnym przyspieszeniu produkcji przemysłu i rolnictwa, w wielkim wysiłku inwestycyjnym na rzecz rozbudowy i unowocześnienia gospodarki narodowej, odczuwalnym wzroście realnych płac i dochodów ludności, poprawie socjalnych warunków życia i pracy. Stanowią one źródło uzasadnionej dumy i satysfakcji robotników, chłopów i inteligencji, całego narodu.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselTomalZdzislaw">Tę satysfakcję umacnia jeszcze świadomość, że to bezprecedensowe przyspieszenie uzyskane w latach 1971—1975 nie przyszło łatwo, trzeba go było ciężko wypracowywać, przełamywać rozliczne trudności i napięcia, unowocześniać przestarzałe struktury, umacniać gospodarność, dyscyplinę, ład i porządek. Prowadzona pod kierownictwem partii, aktywnie wspierana przez ZSL i SD, konsekwentnie Realizowana przez Rząd wielka praca organizatorska i wychowawcza przyniosła owocne rezultaty, ugruntowała przekonanie, że stać nas na więcej, że dobra praca jest głównym źródłem osobistych i ogólnonarodowych osiągnięć. Syntetyzując doświadczenia ubiegłego pięciolecia, VII Zjazd partii wysunął hasło — „o lepszą jakość pracy” jako podstawowy warunek pomyślnego osiągnięcia celów społecznych i gospodarczych bieżącego pięciolecia. W tym haśle zawarte jest wezwanie do rzetelnej pracy, poprawy jakości produkcji, efektywnego wykorzystania potencjału naukowego i produkcyjnego, oszczędnej gospodarki materiałowej, omal wysoko produkcyjnego wykorzystania każdego hektara ziemi, rolniczego sprzętu technicznego i środków produkcji. Jest to sprawdzona w życiu droga do przekraczania założeń narodowego planu społeczno-gospodarczego, do obniżania materiałowych kosztów produkcji i zwiększania dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselTomalZdzislaw">Obywatele Posłowie! Z zadowoleniem przyjmujemy zapowiedz Prezesa Rady Ministrów, że Rząd z niesłabnącą troską i energią będzie rozwiązywał produkcyjne i społeczne problemy rozwojowe rolnictwa i całej gospodarki żywnościowej. Udzielamy poparcia przedstawionym kierunkom działania Rządu. Zmierzają one do realizacji wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL, stwarzania technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych warunków dla osiągnięcia założonego na lata 1976—1980 wzrostu produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselTomalZdzislaw">W uchwale VII Zjazdu partii i spójnej z nią uchwale VII Kongresu ZSL, sformułowane zostały podstawowe zasady bieżącej i długofalowej polityki rolnej. Zapewnia ona korzystne warunki rozwoju dla wszystkich sektorów rolnictwa, dla wysoko produkcyjnych gospodarstw chłopskich, ich zespołów, spółdzielni produkcyjnych, spółdzielczych gospodarstw kółek rolniczych i państwowych gospodarstw rolnych, preferuje rozwój specjalizacji i kooperacji. Równocześnie stawia ona przed wszystkimi sektorami rolnictwa zadania racjonalnego wykorzystania ziemi, dobrego gospodarowania i systematycznego zwiększania produkcji.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselTomalZdzislaw">Na początku bieżącego roku wprowadzone zostały w życie nowe decyzje Rządu, stwarzające szczególnie sprzyjające warunki dla rozwoju i intensyfikacji produkcji w gospodarstwach specjalistycznych, zespołach rolników i spółdzielczych gospodarstwach rolnych. Liczymy, że przyniesie to oczekiwane rezultaty produkcyjne i przyspieszy rozwój tych nowoczesnych i efektywnych form gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselTomalZdzislaw">Na podstawie listu Sekretariatu KC PZPR i Prezydium NK ZSL skierowanego do POP i kół oraz na podstawie wytycznych Rządu, we wszystkich wsiach i gminach przeprowadzona została wnikliwa ocena poziomu gospodarowania oraz opracowane zostały konkretne programy zwiększenia produkcji rolniczej. Określają one, co, kto, kiedy i jak powinien zrobić, aby uzyskać zakładany przyrost produkcji. Obecnie chodzi więc o to, aby te ustalenia były konsekwentnie wdrażane od pierwszych dni wiosennych prac polowych, aby służba rolna w tym okresie była w polu i służyła pomocą rolnikom potrzebującym fachowej porady. Ma to istotne znaczenie dla uzyskania w roku bieżącym wydatnego zwiększenia produkcji wszystkich gałęzi rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselTomalZdzislaw">W rolnictwie musimy bowiem podjąć wszystkie niezbędne działania dla wydatnego zwiększenia produkcji zbóż i pasz i oparcia wzrostu produkcji zwierzęcej na krajowej bazie paszowej. Mamy takie możliwości. Ostatnie dwa trudniejsze lata jeszcze raz z całą ostrością uwydatniły, że gminy i gospodarstwa charakteryzujące się wysoką kulturą rolną, staranną agrotechniką, efektywnym wykorzystaniem środków produkcji, nawet w tych mniej sprzyjających warunkach klimatycznych uzyskały dobre plony i zbiory zbóż, roślin pastewnych oraz przemysłowych i wywiązały się ze swych zobowiązań kontraktacyjnych. Natomiast największy spadek produkcji wystąpił w rejonach i gospodarstwach o niskim poziomie agrotechniki i przestarzałych metodach produkcji.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselTomalZdzislaw">Dlatego popieramy podkreśloną przez Premiera Jaroszewicza politykę Rządu udzielania pomocy gospodarstwom, które nie z własnej winy osiągają jeszcze niższy poziom produkcji — pod warunkiem, że pomoc ta będzie dobrze i racjonalnie wykorzystana. Tej pomocy towarzyszyć będzie skuteczne eliminowanie marnotrawstwa ziemi, środków produkcji i pomocy państwa. Ziemia przechodzić będzie w ręce tych, którzy potrafią i chcą na niej dobrze gospodarować.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselTomalZdzislaw">Rolnicy w dniu wyborów zamanifestowali swój patriotyzm, poczucie obywatelskich i zawodowych obowiązków, swoje polityczne i produkcyjne zaangażowanie. Jest to dowodem, że nie będą szczędzić trudu, aby wszystkie prace połowę zostały przeprowadzone dobrze i terminowo, aby dostatni był tegoroczny bochen chleba. Państwo wysoce ceni ten wysiłek, zna i rozumie występujące jeszcze trudności, czyni i czynić będzie wszystko, aby je usuwać i wspierać rolnictwo rosnącą pomocą.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselTomalZdzislaw">W tym pięcioleciu nastąpi dalsze zwiększenie dopływu do rolnictwa przemysłowych środków produkcji. Wartość dostaw traktorów, kombajnów i maszyn rolniczych wzrośnie w granicach 90%, zużycie nawozów mineralnych zwiększy się o 37%, wyższe będą nakłady inwestycyjne, szczególnie na budownictwo inwentarskie, melioracje i zaopatrzenie w wodę, rozszerzany będzie zakres usług produkcyjnych oraz usprawniona organizacja kontraktacji i skupu. Nie zaspokoi to wszystkich stale rosnących potrzeb rolnictwa, ale wydatnie poprawi jego wyposażenie techniczne, szczególnie w drugiej połowie pięciolecia, w którym owocować zaczną nakłady inwestycyjne przeznaczone na rozbudowę przemysłu maszynowego pracującego na rzecz rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego. Kontynuowanie rozbudowy przemysłu rolno-spożywczego pozwoli na głębsze i efektywniejsze przetworzenie wzrastającej produkcji rolniczej, a tym samym dalszą poprawę zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselTomalZdzislaw">Jest to wyraz systematycznego wcielania w życie przyjętego przez XV Plenum KC PZPR perspektywicznego programu rozwoju gospodarki żywnościowej. Nadał on priorytetowe znaczenie przyspieszeniu procesu technicznej modernizacji rolnictwa jako czynnikowi warunkującemu produkcyjny i strukturalny postęp rolnictwa oraz niezbędnemu dla zrównoważenia postępującego ubytku zasobów siły roboczej w gospodarce chłopskiej. W programowym wystąpieniu Premiera tow. Piotra Jaroszewicza oraz dokonanych dziś zmianach w organizacji ministerstw widzimy kolejny krok w rozwiązywaniu tej ważnej kwestii.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselTomalZdzislaw">Wysoki Sejmie! Przedstawioną przez Premiera Piotra Jaroszewicza politykę zagraniczną w pełni popieramy. Wypływa ona z najżywotniejszych polskich racji stanu, stanowi kontynuację dotychczasowego aktywnego i owocnego działania na arenie międzynarodowej, przepaja ją troska o utrwalenie pokoju w Europie i na świecie. Dobrze służy ona rozwojowi naszego kraju i umacnia autorytet Polski.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselTomalZdzislaw">Kamieniem węgielnym tej polityki, a zarazem źródłem skuteczności działania Polski na arenie międzynarodowej, jest braterski sojusz i przyjaźń ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami socjalistycznej wspólnoty. W ciągu ostatnich lat, a zwłaszcza w ciągu ostatnich miesięcy, jeszcze raz ze szczególną mocą potwierdzona została prawda o tym, że nasze dążenia narodowe możemy wcielać w życie najskuteczniej jako silne ogniwo tej wspólnoty. Odnosi się to zarówno do naszego udziału w międzynarodowym podziale pracy i tworzenia najdogodniejszych warunków dla rozwoju naszej gospodarki, jak też do ochrony naszych interesów narodowych.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselTomalZdzislaw">Temu celowi służy również rozszerzanie współpracy z krajami o odmiennych ustrojach, z Francją, krajami skandynawskimi, Stanami Zjednoczonymi, Włochami, Anglią.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselTomalZdzislaw">W okresie poprzedniej kadencji Sejmu, dzięki wspólnej polityce Związku Radzieckiego i wszystkich państw wspólnoty socjalistycznej, w której niemałą rolę odegrały inicjatywy Rząjdu polskiego — uregulowane zostały skomplikowane problemy Europy środkowej. W rezultacie tego mogła się odbyć i odnieść ogromny sukces Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Akt końcowy tej konferencji, bezprecedensowy dokument w historii naszego kontynentu — był przedmiotem debaty w tej sali.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselTomalZdzislaw">Z Konferencją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, jej ostatnim etapem, łączy się kolejny krok usuwający szereg przeszkód w procesie normalizacji tych stosunków. Właśnie w Helsinkach, pod wpływem ducha Helsinek, osiągnięte zostało porozumienie między I Sekretarzem KC Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwardem Gierkiem i kanclerzem federalnym Helmutem Schmidtem. Stało się ono podstawą podpisanego 9 października 1975 r. kompletu układów, których ratyfikacja w RFN wywołała tak głośne echa nie tylko w granicach dwóch zainteresowanych państw, lecz również w całej Europie i poza naszym kontynentem.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselTomalZdzislaw">Chciałbym przy tym zwrócić uwagę na fakt, że w trakcie procedury ratyfikacyjnej w obu izbach parlamentu bońskiego w pełni ujawniło się znaczenie i wielki autorytet Polski. Poza czynnikami moralnymi, te właśnie walory przesądziły o zajęciu w Bundesracie jedno głośnego stanowiska koalicji rządowej i opozycji wobec tych porozumień. Znaczenie Polski w Europie, autorytet naszego kraju w świecie może tak rosnąć tylko w warunkach rozwijania i umacniania przyjaźni i sojuszu wspólnoty krajów socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselTomalZdzislaw">Wysoka Izbo! Klub Poselski ZSL udziela pełnego poparcia dla przedstawionego przez Premiera Piotra Jaroszewicza składu Rady Ministrów oraz programu prac Rządu.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Piotr Stefański.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselStefanskiPiotr">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, z upoważnienia którego przypadł mi zaszczyt zabrania głosu w dzisiejszej debacie, pragnę wyrazić pełne poparcie dla programu prac Rządu, przedstawionego w oświadczeniu Prezesa Rady Ministrów, posła Piotra Jaroszewicza.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselStefanskiPiotr">Członkowie Stronnictwa Demokratycznego — inteligenci, rzemieślnicy i pracownicy usług będą konsekwentnie, nie szczędząc pracy i wysiłku razem z towarzyszami z Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, razem z kolegami ze Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i z wielką rzeszą bezpartyjnych obywateli wcielać w życie określone w tym programie zadania. Będziemy wspólnie stwarzać mocne oparcie dla poczynań Rządu, których naczelnym motywem jest dalsza poprawa warunków życia narodu, budowa siły i pomyślności socjalistycznej Polski.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselStefanskiPiotr">Podstawę takiemu stanowisku daje świadomość, że przedstawione przez Premiera Piotra Jaroszewicza zamierzenia Rządu idą w kierunku skutecznej i szybkiej realizacji uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Ta uchwała jest ogólnonarodowym programem Polaków w drugiej połowie lat siedemdziesiątych. Programem wyrosłym z dobrych doświadczeń ubiegłego pięciolecia, z przekonania, że autentycznie stać nas na więcej, z mocnej woli kontynuowania drogi, na którą weszliśmy w roku 1971. Wolę tę wyraziła na VII Zjeździe Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, jej kierownictwo z przywódcą naszego narodu — towarzyszem Edwardem Gierkiem. Uchwałę VII Zjazdu poparło Zjednoczone Stronnictwo Ludowe. Poparło ją Stronnictwo Demokratyczne na swym XI Kongresie. Front Jedności Narodu przyjął ją jako program wyborczy, a 21 marca ponad 23,5 miliona obywateli w powszechnym głosowaniu uznało ją za program wyrażający ich nadzieje, dążenia i ambicje.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselStefanskiPiotr">Znamy dobrze ten program. Jednoznacznie rozumiemy jego cele i treść. I dlatego tak samo jednoznacznie możemy stwierdzić, że zamierzenia Rządu są zapowiedzią konsekwentnego przekształcania ich w rzeczywistość.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselStefanskiPiotr">Obywatele Posłowie! Jesteśmy wszyscy pod wrażeniem przebiegu spotkań przedwyborczych, nie tak dawnych przecież. Pod wrażeniem trzeźwego, gospodarskiego, nacechowanego prawdziwą dumą z dorobku, ale też i prawdziwą troską o jego pomnażanie podejścia załóg pracowniczych, przedstawicieli poszczególnych środowisk społecznych, mieszkańców wsi i wyborców w miastach. Ten sam ton brzmiał dziś w oświadczeniu Prezesa Rady Ministrów. Przekonaniu, że idziemy po właściwej drodze towarzyszyło bardzo wyraźne przedstawienie braków i napięć, które nam tę drogę utrudniają; bilansowi aktywów — także stan występujących pasywów. W takim właśnie kreśleniu sytuacji, bardzo otwartym stawianiu spraw, które wymagają rozwiązania, najlepiej wyraża się poczucie siły naszej gospodarki i naszego państwa, zaufanie do twórczych możliwości naszego społeczeństwa. Powinniśmy sobie, obywatele posłowie, życzyć, aby ten ton brzmiał w naszych poselskich dyskusjach, aby towarzyszył nam w całej VII kadencji Sejmu.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselStefanskiPiotr">Przemawiający przed chwilą z tej trybuny posłowie Edward Babiuch i Zdzisław Tomal szeroko ustosunkowali się do społeczno-gospodarczej strony programu rządowego. Ja chciałbym zatrzymać uwagę Wysokiej Izby tylko na dwóch wybranych tematach.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselStefanskiPiotr">Pierwszym z nich jest harmonijność naszego rozwoju. Otóż koncentracja uwagi Rządu na całym szeregu spraw współdecydujących o umacnianiu naszego państwa i o dalszym szybkim rozwoju naszej gospodarki, a więc na produkcji przemysłowej i jej efektywności, na warunkach wzrostu produkcji rolnej, na usprawnianiu procesów inwestycyjnych, na dynamizowaniu handlu zagranicznego, umacnianiu równowagi rynkowej, rozbudowie systemu oświaty, doskonaleniu ochrony zdrowia i innych dziedzin usług niematerialnych, świadczy, w przekonaniu naszego Klubu Poselskiego, o kompleksowości programu rządowego, świadczy o wyraźnie zarysowanym dążeniu, by podstawową cechę naszego rozwoju społeczno-gospodarczego, jaką jest dynamizm, wzbogacać o drugą istotną cechę, którą stanowi harmonijność. Dążenie to uważamy za istotny czynnik natury strategicznej. Dynamizm, z którym nie idzie w parze harmonijność rozwoju, po jakimś czasie wytwarza napięcia, które ograniczają tempo posuwania się naprzód. Zakładając wysokie tempo naszego rozwoju do roku 1980 i dalej w planie perspektywicznym po lata dziewięćdziesiąte, rosnącą wagę powinniśmy przywiązywać do harmonijności jako warunku trwałej dynamiki.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselStefanskiPiotr">Premier Piotr Jaroszewicz mówił o pracach nad 5-letnim planem społeczno-gospodarczym. W naszym przekonaniu, posłów Stronnictwa Demokratycznego, jednym z kluczowych problemów tego planu będzie ustalenie właściwej równowagi, właściwej proporcji pomiędzy na kładami na rozwój produkcji materialnej a nakładami na rozwój całościowo pojętej infrastruktury. Jest to problem makroekonomiczny. Trzeba jednak pamiętać, że przybiera on także konkretną postać w przekroju terenowym. Ujawnia się zwłaszcza w części województw utworzonych w wyniku reformy podziału administracyjnego kraju. W czasie spotkań przedwyborczych miałem np. możność ewidentnie przekonać się o wyraźnych pozostałościach dysproporcji pomiędzy poziomem produkcji przemysłowej i rolniczej województwa toruńskiego a poziomem infrastruktury komunalnej i usługowej w tym województwie.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselStefanskiPiotr">I jeszcze jeden aspekt. Klub nasz z pełnym zrozumieniem wita inicjatywę ukształtowania nowych resortów gospodarczych. Widzimy w tym następstwo procesu rozrastania się gospodarki narodowej. Zasada harmonijności powinna być respektowana także w kierowaniu i zarządzaniu, a proponowane zmiany wyraźnie tej zasadzie wychodzą naprzeciw.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselStefanskiPiotr">Drugim tematem, który chciałbym poruszyć jest sytuacja w usługach. W poprzednim pięcioleciu rozwój usług, choć znaczny, bo w ujęciu wartościowym wynoszący 66%, pozostawał jednak w tyle za wzrostem potrzeb społecznych. Z kolei rzeczowy zakres rozwoju usług, a więc liczba zatrudnionych w usługach, liczba zakładów i ilość świadczeń, był mniejszy. Trzeba będzie dokonać dużego wysiłku, aby w obecnym pięcioleciu właśnie ów rzeczowy zakres usług rozszerzyć o zakładane 60%.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselStefanskiPiotr">Pierwszym krokiem powinno tu być racjonalne wykorzystanie występujących w usługach rezerw. Są one znaczne. Na przykład w rzemiośle, które aktualnie świadczy około 50% usług bytowych, rezerwy wynikające z niepełnego wykorzystania możliwości usługowych i wytwórczych warsztatów szacujemy w skali rocznej na ok. 15 mld zł, a więc blisko 1/3 całego usługowo-produkcyjnego potencjału rzemiosła. Przyczyny takiego stanu rzeczy tkwią w niedostatecznym zaopatrzeniu materiałowym oraz w funkcjonowaniu polityki podatkowej, które nie stwarzają przesłanek do powiększania świadczeń i związanych z tym obrotów.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselStefanskiPiotr">Wypracowana przez PZPR i SD polityka przyniosła wydatną poprawę warunków pracy rzemiosła. Nasze państwo popiera rzemiosło. Obecnie chodzi o to, by praca ponad 180 tysięcy warsztatów rzemieślniczych coraz pełniej i wszechstronniej służyła zaspokajaniu potrzeb społecznych.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselStefanskiPiotr">Znaczne rezerwy posiada także usługowa spółdzielczość pracy. Jest to przede wszystkim następstwo niepełnego zaopatrzenia materiałowego, a częściowo także braków w zakresie organizacji pracy w zakładach usługowych.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselStefanskiPiotr">Realizując postanowienia XI Kongresu, nasze Stronnictwo w oparciu o konkretne zaangażowanie wszystkich swych członków przystąpiło do przeglądu potrzeb i możliwości usługowych. Chcemy do czerwca br. zebrać wiele, możliwie całość opinii dotyczących zapotrzebowania na różnego rodzaju usługi w poszczególnych miastach i miejscowościach i porównać te opinie z aktualną sytuacją przedstawioną przez administrację terenową i kierownictwo organizacji usługowych, jak też przez bezpośrednio zatrudnionych w usługach pracowników. Zakładamy, że przegląd potrzeb i możliwości usługowych pozwoli uruchomić cały szereg rezerw, a ponadto stworzy punkt wyjścia do weryfikacji i urealnienia części terenowych programów usługowych, jak również do opracowania programów w tych miejscowościach, które programów takich jeszcze nie mają.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselStefanskiPiotr">Dalszy rozwój usług stanowi istotny problem ekonomiczny, zwłaszcza jeśli rozpatrujemy go w kategoriach równowagi rynkowej. W rozwoju usług trzeba jednak dostrzegać także narastający problem społeczny. Ilość traconego w tej sferze czasu i, nazywając rzecz po imieniu, ilość nerwów oraz ilość potrzeb niezaspokojonych — jest poważną rezerwą poziomu i jakości życia naszego narodu. Jakość pracy w sferze usług ma szczególnie duży wpływ na jakość życia. Świadomi tej zależności, nie będziemy szczędzić pracy, by szybko uzyskać liczący się postęp w funkcjonowaniu sfery usług.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselStefanskiPiotr">Wysoki Sejmie! Ważną część exposé Prezesa Rady Ministrów stanowi prezentacja zasad oraz zadań polityki zagranicznej naszego kraju. Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego wyraża pełne poparcie dla polityki Rządu, która łącząc interesy naszego kraju z interesami bratnich krajów wspólnoty socjalistycznej, służąc idei pokojowego współistnienia, umacnia swą aktywnością autorytet Polski w świecie.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselStefanskiPiotr">Wnosząc konkretny wkład w proces odprężenia, wkład tak silnie zaakcentowany w Helsinkach w przygotowaniu i pomyślnym zakończeniu Europejskiej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy, Polska przyczynia się do przekształcenia odprężenia w proces nieodwracalny.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselStefanskiPiotr">Fundamentalne znaczenie dla naszego narodu i naszej pozycji ma dalsze pogłębianie przyjaźni i coraz bardziej wszechstronnej — politycznej, gospodarczej i kulturalnej współpracy ze Związkiem Radzieckim — główną siłą wspólnoty socjalistycznej, gwarantującą bezpieczeństwo i pokojowy rozwój ludzkości. Uchwały XXV Zjazdu KPZR powitaliśmy jako nowy, doniosły krok na drodze ku lepszej przyszłości świata.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselStefanskiPiotr">Wysoki Sejmie! Kierując się programem wypracowanym przez przewodnią siłę narodu — partię, programem akceptowanym przez społeczeństwo w wyborach w dniu 21 marca br., dysponując tak bardzo powiększonym w ubiegłym pięcioleciu potencjałem gospodarczym, mamy warunki, by jeszcze skuteczniej urzeczywistniać politykę służącą narodowi, służącą naszej socjalistycznej ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselStefanskiPiotr">Wynikający z tej polityki program działania Rządu uważamy za głęboko słuszny. Będziemy głosować za zaproponowanym przez Prezesa Rady Ministrów posła Piotra Jaroszewicza składem Rady Ministrów, który w naszym przekonaniu gwarantuje energiczną i sprawną realizację przedstawionych w programie zadań. Rząd może liczyć na nasze zaangażowane i konsekwentne poparcie na terenie Sejmu, jak i na szerokie poparcie swych poczynań przez ogół członków Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Zenon Komender.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselKomenderZenon">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Ruch społeczno-postępowy katolików, reprezentowany przez Koło Poselskie — „Pax”, ze sprawdzoną już historycznie konsekwencją przyczyniać się będzie — pod politycznym przewodnictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — w codziennym swym działaniu do dalszej aktywizacji ludzi wierzących na rzecz realizacji długofalowego programu budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Jego kształt został zarysowany w programowym wystąpieniu na VII Zjeździe I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka, który stwierdził, że wysiłkiem całego narodu budujemy — „humanistyczne społeczeństwo twórczej pracy, które stwarza podstawy dla wszechstronnego i harmonijnego rozwoju człowieka, dla jego pomyślności materialnej, aktywności politycznej, społecznej i kulturalnej”.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselKomenderZenon">Za podstawę tego społeczeństwa uznaj e się trwałą, zdrową moralnie rodzinę. Stąd w całokształcie polityki społeczno-gospodarczej państwa tak dużą wagę przywiązuje kierownictwo do tworzenia warunków umacniających pozycję rodziny jako podstawowej komórki społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselKomenderZenon">Podstawą egzystencji polskich rodzin i pewności jutra wszystkich obywateli jest przede wszystkim konsekwentnie realizowana przez nasze państwo polityka pełnego i racjonalnego zatrudnienia i ściśle z nią związany system świadczeń socjalnych. W minionym pięcioleciu przybyło 1 850 tys. nowych miejsc pracy w gospodarce uspołecznionej, co wraz z miejscami zwolnionymi przez odchodzących na emeryturę pracowników dało zatrudnienie 3 milionom osób. Przezwyciężone ostatecznie zostały występujące w końcu lat sześćdziesiątych w wielu regionach kraju trudności z zatrudnieniem kobiet i niektórych absolwentów szkół zawodowych. Na każdego poszukującego zajęcia w roku 1975 czekało w Polsce 5 miejsc pracy.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselKomenderZenon">Obok poczucia pewności jutra, związanego z realizowaną w Polsce polityką zatrudnienia, istotnym elementem składowym coraz wyższej jakości naszego życia jest zagwarantowany przez uchwały VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej stały wzrost płac realnych i dochodów ludności. Wysoka dynamika płac realnych w ostatnim pięcioleciu wynikała zarówno ze wzrostu wydajności pracy, jak i z regulacji systemów wynagradzania. Na podobnym poziomie kształtowały się wtedy dochody rolników. Poważnym także dorobkiem jest realizacja wieloletniego programu wzrostu rent i emerytur oraz świadczeń na rzecz rodzin wielodzietnych. Tak więc poprawa warunków materialnych objęła w ostatnich latach praktycznie cale społeczeństwo, choć różne grupy społeczne w różnym zakresie.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselKomenderZenon">Realizacja ambitnego programu podnoszenia dobrobytu społecznego była możliwa jedynie w warunkach dynamicznego wzrostu gospodarczego i odwrotnie, tak wysokie tempo wzrostu gospodarczego mogło być osiągane tylko w pełnym powiązaniu z systematycznym podnoszeniem poziomu życia ludzi pracy i wzmożoną aktywnością całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselKomenderZenon">Osiągane w ostatnich latach wysokie przyrosty produkcji są w znacznej mierze efektem szczególnie aktywnej polityki inwestycyjnej, stałego przekazywania do eksploatacji setek nowych zakładów, wydziałów i obiektów produkcyjnych, i usługowych dających bardzo poważny przyrost zdolności produkcyjnych. Zdolności te jednak, jak to ukazują materiały z II Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, nie zawsze są szybko opanowywane i należycie wykorzystane. A wiadomo przecież, że właśnie terminowe opanowywanie produkcji w nowych zakładach jest nie tylko podstawą odpowiedniego zwiększania skali produkcji i usług, ale warunkuje również możliwości szybszego postępu technicznego i organizacyjnego. Chodzi tu również o zmniejszenie zamrożenia nakładów inwestycyjnych w zbudowanych, lecz nie w pełni wykorzystanych zakładach.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselKomenderZenon">Jak wynika z danych przytaczanych w publikacjach na ten temat, w wyniku wydłużenia okresów osiągania projektowanych zdolności produkcyjnych w przemyśle w latach 1971— 1974, gospodarka nasza straciła około 24 miliardy złotych w wyniku nie uzyskanej produkcji. Obliczenia wykazują, że skrócenie tych okresów o jeden tylko miesiąc przyniosłoby gospodarce w 1974 roku około 6 miliardów złotych dodatkowej produkcji przemysłowej.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselKomenderZenon">W toku społecznej debaty nad problemami uruchamiania rezerw, jaka toczy się w nawiązaniu do uchwał VII Zjazdu partii i II Plenum KC, padają stwierdzenia, że obok uzyskania projektowanej ilości i wartości produkcji poważne znaczenie gospodarcze ma szybkie osiągnięcie jakościowych parametrów techniczno-ekonomicznych. Jest to problem szczególnej doniosłości zwłaszcza obecnie, kiedy punkt ciężkości rozwoju naszej gospodarki przesuwa się coraz bardziej na jakościowe aspekty i czynniki produkcji, na wzrost jej ekonomicznej efektywności.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselKomenderZenon">Generalnie chodzi tu o uzyskiwanie jak najwyższych efektów z ponoszonego przez całe społeczeństwo wysiłku inwestycyjnego. Problem ten będzie jeszcze bardziej istotny w bieżącym pięcioleciu, kiedy to mamy zainwestować ponad 2 600 miliardów złotych.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselKomenderZenon">Wysoka Izbo! Gospodarka polska coraz pełniej włącza się do międzynarodowego podziału pracy, a szczególnie coraz szersza jest nasza współpraca gospodarcza i naukowo-techniczna ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselKomenderZenon">Zacieśniająca się polsko-radziecka współpraca gospodarcza i naukowo-techniczna jest konkretnym wyrazem wspólnoty dążeń do celów socjalistycznych oraz jedności politycznego działania obu państw i narodów. Oceniając te działania, I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek mógł z trybuny XXV Zjazdu KPZR stwierdzić, że w ostatnich latach współpraca polsko-radziecka rozwijała się szerzej, że wzbogaciła się o nowe treści również dzięki coraz bardziej rozległym stosunkom gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselKomenderZenon">Pomyślny rozwój naszego kraju jest ściśle związany z konsekwentnym działaniem na rzecz umacniania bezpieczeństwa i pokoju w Europie i w świecie, na rzecz odprężenia i rozszerzenia współpracy gospodarczej i kulturalnej między państwami o odmiennych ustrojach.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselKomenderZenon">Polska społeczność ma jednoznaczny pozytywny stosunek do procesu odprężenia w Europie. W zakresie politycznym oznacza to czerpanie z odprężenia i rozwijanych w jego klimacie kontaktów takich wartości, które mogą umocnić, pogłębić i przyspieszyć dynamikę rozwojową ustroju socjalistycznego Polski Ludowej. Natomiast odrzucamy takie sugestie, które obiektywnie zmierzają do osłabienia lub deformacji tego rozwoju. W zakresie duchowym chcemy być otwarci na wszystkie wartości kulturowe świata, lecz musimy pozostawać czujni na próby eksportu do Polski wszelkiego rodzaju anty wartości, od dyskretnych form propagowania jednowymiarowej, czysto konsumpcyjnej postawy życiowej, po brutalną apoteozę gwałtu lub rozwiązłości.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselKomenderZenon">Powinniśmy być nieprzejednani wobec wszelkich prób osłabienia moralno-politycznej jedności naszego społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselKomenderZenon">Wysoka Izbo! W dzisiejszym wystąpieniu Premier Piotr Jaroszewicz stwierdził, że w tym pięcioleciu, a zwłaszcza w jego pierwszym okresie, trzeba będzie przy realizacji programu rozwoju społeczno-gospodarczego pokonać wiele napięć i trudności, które wynikają ze skutków dwóch kolejnych mniej urodzajnych lat w rolnictwie, z wysokiego poziomu inwestycji, z konieczności zrównoważenia znacznie zwiększonej ponad plan siły nabywczej ludności, a także z konieczności terminowego spłacania zaciągniętych kredytów oraz uzyskiwania — w mniej korzystnej dla nas sytuacji na rynkach kapitalistycznych — niezbędnych środków na dalszy wzrost importu.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselKomenderZenon">Jednak nad zjawiskami, które komplikują rozwój naszej gospodarki, górują czynniki pozytywne, optymistyczne. O pełnym ich uruchomieniu, o wykorzystaniu stworzonych dotychczas możliwości rozwoju i o tworzeniu nowych, jakościowo wyższych, decyduje zawsze ludzka aktywność i inicjatywa, coraz lepsza praca i właściwe rozumienie interesu własnego i społecznego. Wyzwalaniu tej największej rezerwy służyć muszą odpowiednio sprzężone bodźce i mechanizmy ekonomiczne oraz coraz bogatsze działania ideowo-wychowawcze, sprowadzające do niezbędnego zakresu administracyjny system zarządzania. W ogólnospołecznym działaniu ideowo-wychowawczym jest również miejsce dla duszpasterskiej akcji kościoła, dla współdziałających z ruchem społecznie postępowym księży. Cechą postawy światopoglądowej katolicyzmu jest bowiem podkreślenie, że nie należy przeciwstawiać spraw trudnych sprawom dającym szczęście osobiste. Oznacza to zdolność do kształtowania wysokiej rangi ofiarności w życiu społecznym. Ukazywanie tej właśnie potrzeby i obowiązku skutecznego służenia ludziom bliźnim coraz szerzej ugruntowuje się w działalności duszpasterskiej, którą wielu duchownych wiąże z określonym kontekstem potrzeb Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselKomenderZenon">W naszym przekonaniu, wobec nacisku potrzeb i postaw konsumpcyjnych, występujących równolegle z ogromnymi zadaniami, jakie mamy do wykonania — twórczą atmosferę życia publicznego można osiągnąć tylko przez zapewnienie jednoczesności wzrostu poziomu materialnego naszego życia i aktywności sił duchowych narodu w ramach demokracji socjalistycznej. Jest to problem o wymiarach ogólnospołecznych, zadanie ważne patriotycznie i socjalistycznie, które wymaga aktywnej, dynamicznej roli katolików w życiu państwa.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselKomenderZenon">Jesteśmy przekonani, że jednym z naszych obowiązków jest dostatecznie wczesne sygnalizowanie i przedkładanie partii pełniącej przewodnią rolę polityczną potrzeb, które w ramach rozwoju socjalizmu — w naszym przekonaniu — trzeba zaspokajać. Mówimy tu o potrzebach, które z natury rzeczy widzi sojusznik o światopoglądzie chrześcijańskim.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselKomenderZenon">Z zadowoleniem wysłuchaliśmy oświadczenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie stosunków między kościołem i państwem oraz w sprawie umacniania jedności ideowo-moralnej naszego narodu, opierającej się na współdziałaniu wszystkich obywateli, niezależnie od zróżnicowania światopoglądowego. Z optymizmem patrzymy także na docenienie przez hierarchię kościoła katolickiego tego właśnie fragmentu exposé Premiera.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselKomenderZenon">Wysoki Sejmie! Ogólnonarodowa debata i wyniki wyborów potwierdziły raz jeszcze pełne poparcie całego społeczeństwa dla realizacji wytyczonego przez VI Zjazd i rozwiniętego przez VII Zjazd PZPR programu wszechstronnego rozwoju naszej gospodarki, systematycznego polepszania materialnych i kulturalnych warunków życia wszystkich Polaków, budowania siły naszego państwa, pogłębiania związków i współdziałania Polski Ludowej ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi państwami socjalistycznymi, dla pokojowej polityki zagranicznej.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselKomenderZenon">Dzisiejsze exposé Prezesa Rady Ministrów określiło konkretny program Rządu, zmierzający do jak najskuteczniejszego wprowadzania w najbliższych latach w życie tych zasad.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselKomenderZenon">Koło Poselskie — „Pax”, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, program ten w pełni popiera.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselMorawskiKazimierz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez obywatela Premiera program działalności Rządu wyraża kontynuację sprawdzonej przez życie strategii dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju. Podstawą tego programu był i jest systematyczny i wszechstronny wzrost poziomu życia społeczeństwa, a jednocześnie dynamiczny rozwój naszej gospodarki, naszego potencjału przemysłowego. Ten kierunek działania, wysuwający na pierwszy plan sprawę człowieka, jako wyraz urzeczywistniania socjalizmu i właściwego, pojmowania zobowiązań z niego wynikających, jest — jak przekonaliśmy się w ostatnich latach — podstawową dźwignią aktywności społecznej. Pragnę podkreślić, że źródłem tego powszechnego poparcia dla polityki dynamicznego rozwoju jest przede wszystkim fakt, iż filozofia społeczna leżąca u podstaw tej strategii wychodzi naprzeciw odczuciom i potrzebom społeczeństwa polskiego, realizując najlepiej nasze narodowe aspiracje, a także zbieżna jest z tymi wartościami, które dla Polaków są szczególnie drogie.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselMorawskiKazimierz">Mając świadomość wielkiego i wszechstronnego dorobku uzyskanego w minionym pięcioleciu, musimy dziś przede wszystkim jak najlepiej i efektywniej te wszystkie wartości, które nagromadziliśmy w ostatnich latach, utrwalić i wykorzystać dla osiągnięcia zamierzonych ambitnych celów. Jest to tym ważniejsze, że otwartość programu na najbliższe pięć lat stwarza szansę przekraczania planowanych zadań, a więc szansę szybszego posuwania się naprzód w naszym rozwoju społeczno-gospodarczym. Jedną z głównych dróg prowadzących do osiągania tego zadania jest powszechne działanie na rzecz wyższej jakości pracy jako podstawy wyższej jakości życia.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselMorawskiKazimierz">Musimy dokonać poważnych przeobrażeń w świadomości społecznej, aby jej rozwój dotrzymywał kroku przemianom i postępowi w rozwoju gospodarczym. W centrum uwagi musimy postawić sprawę obywatelskiego i społecznego wychowania. Wiele jest w tej dziedzinie do zrobienia dla wszystkich, którzy poczuwają się do odpowiedzialności, by sprawę polską posuwać naprzód, razem, wspólnym wysiłkiem rządzących i rządzonych.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselMorawskiKazimierz">Wysoki Sejmie! Polityka wychodzenia naprzeciw potrzebom socjalno-bytowym ludności przynosi w rezultacie coś więcej niż zaspokojenie aktualnych potrzeb, powoduje ona bowiem powstawanie potrzeb nowych. Jest to zjawisko nieodłączne od podnoszenia poziomu życia materialnego i duchowego. Uwzględnia je nasza polityka społeczno-gospodarczego rozwoju zakreślona na najbliższe pięciolecie. Jednak nie wszystkie potrzeby można już teraz w pełni zaspokoić, ważne jest jednak to, że Rząd nie mówi o niesłuszności potrzeb, które przekraczają aktualne możliwości ich zaspokojenia. Chodzi więc o to, aby na tle rosnącego ciśnienia potrzeb społecznych, które rozbudzone zostały polityką dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego — powszechniejsza była świadomość i zrozumienie, iż mogą powstać warunki dla ich urzeczywistnienia, gdy każdy Polak postawi sobie większe wymagania w swej codziennej pracy. Klucz więc do realizacji tych potrzeb i pragnień leży zarówno w coraz lepszej organizacji pracy, jak i w postawach ideowych i moralnych naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselMorawskiKazimierz">Założeniem programu społeczno-gospodarczego rozwoju Polski, przedstawionego tu dziś przez Premiera, jest troska zarówno o zabezpieczenie odpowiedniego poziomu dóbr materialnych pozwalających dostatniej żyć, jak i o dobra kulturalne pogłębiające i bogacące duchową sferę życia. Wszechstronny rozwój kultury jest niezbędną przesłanką w procesie osiągania humanistycznych celów nakreślonego programu działania. Kultura jest dobrem, którego udział w życiu społeczeństwa jest miernikiem jego zaawansowania na drodze rozwoju cywilizacyjnego.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselMorawskiKazimierz">Chciałbym w tym miejscu podkreślić, że chrześcijaństwo, a w szczególności kościół katolicki, odegrało w dziejach ogromną rolę kulturotwórczą we wszystkich dziedzinach, rolę wzbogacającą dorobek ludzkości. Pragniemy, aby wartości chrześcijańskie były żywe i oddziaływały konstruktywnie na rzecz wszechstronnego rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselMorawskiKazimierz">Wysoki Sejmie! U założeń programu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju — przedstawionego w przemówieniu Premiera — leży stworzenie jak najkorzystniejszych warunków do wszechstronnego zaspokajania duchowych i materialnych potrzeb człowieka, a więc także i rodziny, która kształtuje osobowość młodych pokoleń Polaków. Od jakości życia rodzinnego zależy jakość życia całego naszego narodu. Dlatego też stworzenie rodzinom najkorzystniejszych warunków bytowania, zabezpieczenie im wszechstronnej pomocy jest przedmiotem uwagi i troski państwa. W ostatnich latach w naszym kraju zrobiono wiele, aby wyjść naprzeciw potrzebom rodziny, aby stworzyć wokół spraw jej dotyczących jak najprzychylniejszy klimat.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselMorawskiKazimierz">W tym miejscu pragnę podkreślić, że rodzina jest przedmiotem nieustającej troski także i kościoła. W swej codziennej pracy kościół poświęca wiele uwagi umacnianiu rodziny, kształtowaniu w niej ducha wspólnoty i odpowiedzialności oraz utrwalaniu wartości moralnych w budzeniu przez nią wrażliwości na sprawy drugiego człowieka, całej naszej narodowej wspólnoty.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselMorawskiKazimierz">Na tym tle pragnę zaakcentować szczególne znaczenie rozwoju budownictwa mieszkaniowego, o czym mówił w dzisiejszym wystąpieniu obywatel Premier. Mieszkanie bowiem koncentruje te elementy życia ludzkiego, które służą jego rozwojowi duchowemu. Posiadanie odpowiedniego mieszkania umacnia fundamenty życia rodzinnego, zachęca do posiadania potomstwa, stwarza lepsze warunki do wychowania dzieci. Mieszkanie jest miejscem wspólnych rodzinnych przeżyć o wysokich wartościach kulturowych, miejscem regeneracji fizycznej i duchowej. W życiu człowieka mieszkanie odgrywa więc ogromną rolę, umożliwiając mu lepsze wykonywanie zadań zawodowych i społecznych, pozwala lepiej i szczęśliwiej żyć. Program budownictwa mieszkaniowego, tak jak cały program przyjęty na VII Zjeździe PZPR, jest otwartym programem. Czym zamknie się on za kilka lat — zależne jest od pracy, aktywności i gospodarności całego społeczeństwa, od znalezienia i uruchomienia istniejących jeszcze rezerw.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselMorawskiKazimierz">Wysoka Izbo! Nie trzeba przekonywać, że pokój, a w szczególności system współistnienia pokojowego i bezpieczeństwa w Europie stwarza naszemu krajowi optymalne warunki dynamicznego rozwoju. Wszystko wskazuje, że zarówno sytuacja wewnętrzna w naszym kraju, jak i sytuacja w Europie i w świecie sprzyjają realizacji naszych ambitnych planów narodowych. Chciałbym podkreślić w szczególności to, że szansę, jaką stwarza w tej dziedzinie odprężenie w stosunkach między Wschodem a Zachodem umiemy dla sprawy polskiej najlepiej wykorzystać. Służąc konsekwentnie umacnianiu naszych więzi i współpracy ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi, mając znaczne osiągnięcia w polityce wewnętrznej, staliśmy się ważnym czynnikiem w budowie pokojowego współistnienia, w kształtowaniu polityki pokoju, bezpieczeństwa i współpracy.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselMorawskiKazimierz">Jest więc przedmiotem uzasadnionej satysfakcji i dumy Polaków zarówno w kraju, jak i tych, mieszkających poza granicami, iż rezultaty strategii dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego poważnie umocniły pozycję, autorytet i znaczenie Polski w świecie.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselMorawskiKazimierz">Polska była jednym ze współinicjatorów polityki współistnienia i odegrała poważną rolę w doprowadzeniu do jej sukcesu w postaci uchwalonej w Helsinkach Wielkiej Karty 2 posiedzenie z 27 marca 1976 r.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselMorawskiKazimierz">Pokoju. Jest charakterystyczne, że właśnie w Helsinkach doszło do porozumienia w zasadniczych sprawach między Polską i Republiką Federalną Niemiec. Zawarcie i ratyfikacja tych porozumień jest nie tylko sukcesem naszej polityki zagranicznej i ma ważne znaczenie dla przezwyciężenia złej przeszłości w stosunkach polsko-zachodnioniemieckich, ale stanowi też ważny etap w budowaniu w Europie systemu bezpieczeństwa i pokoju. Polska doprowadziła także do nawiązania stałych kontaktów z Watykanem, co stanowi dla katolików w naszym kraju przedmiot satysfakcji.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselMorawskiKazimierz">Wysoki Sejmie! Pogrudniowa polityka, niezłomnie i konsekwentnie realizowana pod przewodnictwem Edwarda Gierka, zorientowana na człowieka i jego potrzeby duchowe i materialne, na kształtowanie dobrego klimatu społecznego, na umacnianie patriotycznej jedności, tolerancji i poszanowania tych wartości, które są drogie różnym odłamom społeczeństwa — zaowocowała, owocuje coraz aktywniejszym poparciem szerokich kręgów naszego społeczeństwa dla polityki PZPR, a także pozytywnymi przemianami, jakie się dokonały i dokonują w świadomości i postawach także i tych, którzy stali poprzednio biernie na uboczu naszego życia społecznego. Zyskała na tym Polska. Zwiększyły się zasoby energii społecznej zaangażowane w urzeczywistnianie programu rozwoju kraju, który jest przecież sprawą wszystkich Polaków. W tym kontekście podkreślić należy pozytywny wpływ na klimat naszego życia społecznego obecnego stanu stosunków między kościołem a państwem. Cechuje je bowiem realizm, tolerancja, wzajemne poszanowanie. Cieszymy się z osiągniętych w tej dziedzinie rezultatów. Jest to możliwe, gdyż budowane są one w poczuciu wspólnej troski o dobro nadrzędne, jakim jest sprawa polska. Dobro to zawsze było, jest i będzie siłą jednoczącą wszystkich Polaków w służbie dla swej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselMorawskiKazimierz">Episkopat polski w ostatnim okresie dawał wyraz pragnieniu i dobrej woli w kontynuowaniu procesu harmonijnego i pomyślnego kształtowania stosunków między kościołem a państwem. Nie można też nie podkreślić, iż hierarchia kościoła katolickiego dawała wyraz publicznie temu, iż kieruje się duchem odpowiedzialności za wspólne dobro kraju i nie jest jej obojętna ogólna sytuacja narodu oraz atmosfera spokoju i ładu, a także troska o poszanowanie wspólnego dobra. Opinia katolicka w Polsce przyjęła z zadowoleniem powyższe treści. Pragnę więc podkreślić niezbędność kontynuowania tego właśnie korzystnego i dla kościoła, i dla państwa postępowania i rozwiązywania spraw w klimacie i w atmosferze, którą do życia naszego kraju wniósł całokształt polityki realizowanej po grudniu 1970 roku. Działanie w tym właśnie kierunku potwierdził w dzisiejszym przemówieniu obywatel Premier, co na pewno odbije się pozytywnym i szerokim echem w najszerszych kręgach ludzi wierzących w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselMorawskiKazimierz">Wysoki Sejmie! I Sekretarz Komitetu Centralnego PZPR Edward Gierek w toku kampanii przedzjazdowej stwierdził: — „Podstawą polityki naszej partii, ważnym źródłem wielkiego dorobku władzy ludowej jest przyjęcie założenia, że socjalistyczną Polskę buduje cały naród, partyjni i bezpartyjni, wszyscy obywatele, niezależnie od ich położenia socjalnego i stosunku do religii, wszyscy Polacy, których łączy umiłowanie kraju i akceptacja socjalistycznej drogi rozwoju”. Słowa powyższe traktujemy jako wyraz uznania i zachęty dla ludzi bezpartyjnych, dla chrześcijan, którzy współdziałają w ramach Frontu Jedności Narodu w stwarzaniu jak najlepszych warunków i możliwości dla dynamicznego dźwigania Polski wzwyż. Słowa te są dla nas i skupionych wokół Stowarzyszenia środowisk nie tylko zachętą, ale także ważnym zobowiązaniem.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselMorawskiKazimierz">Dlatego też Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, udziela pełnego poparcia programowi działania Rządu, który przedstawił Sejmowi obywatel Premier, a także dla proponowanego składu nowego Rządu.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Janusz Zabłocki.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselZablockiJanusz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wysłuchaliśmy z uwagą przedstawione Sejmowi exposé Prezesa Rady Ministrów, zawierające program działania Rządu na najbliższe lata. Będą to lata najbliższego planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselZablockiJanusz">Z aprobatą przyjmujemy zasadnicze założenie leżące u podstaw rządowego programu — to mianowicie, że chce on kontynuować i doskonalić pogrudniową strategię rozwoju społeczno-gospodarczego. Strategia ta w latach 1971—1975 generalnie się sprawdziła, choć nie bez pewnych napięć i trudności w ostatnich latach planu. Ogólnie biorąc, można jednak powiedzieć, że okres minionego pięciolecia był okresem wzrostu ekonomicznego oraz osiągnięć gospodarczych i socjalnych tak znaczonych, jak żaden poprzedni w całej historii Polski Ludowej. Rejestr tych pozytywnych osiągnięć jest zbyt znany, by należało go obecnie przytaczać.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselZablockiJanusz">Nie ulega wszakże wątpliwości, że kontynuacja dotychczasowego kierunku rozwoju społeczno-gospodarczego i realizacja nakreślonych w exposé Prezesa Rady Ministrów zadań w rozpoczynającej się pięciolatce odbywać się będzie w warunkach mniej korzystnych i obfitujących w większe trudności niż to było w okresie poprzednim. O niektórych z nich była już w exposé mowa. Należą do nich: rozpoczynający się deficyt siły roboczej na rynku pracy, napięcia w sferze inwestycji, trudności w zaopatrzeniu ludności, brak równowagi rynkowej, wreszcie niekorzystne zjawiska w handlu zagranicznym. Stwarza to sytuację, w której wykonanie założonych planem zadań będzie się musiało dokonywać w warunkach większego napięcia wysiłku, w warunkach zwiększonej mobilizacji sił i środków, przy zastępowaniu metod ekstensywnych intensywnymi.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselZablockiJanusz">Debata dzisiejsza nie jest dyskusją nad planem 5-letnim, która dopiero nastąpi. Dlatego uwagi moje ograniczą się do wybranych zagadnień, w których jako członkowie Koła Poselskiego — „Znak” czujemy się w obowiązku wy razić nasz punkt widzenia.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselZablockiJanusz">Zagadnienie pierwsze dotyczy sytuacji na rynku pracy. Jak wynika z ogłoszonych liczb, w latach 1976—1980 zatrudnienie w gospodarce uspołecznionej zwiększy się tylko o 1 min 100 tys. osób, przyrost jego będzie więc o około 800 tys. mniejszy niż w pięcioleciu poprzednim. Zaczyna się na tym tle rysować deficyt siły roboczej, szczególnie dotkliwie odczuwany w pozaprzemysłowych działach gospodarki, co utrudnia zwłaszcza rozwój usług. Należy przy tym uwzględnić, że tradycyjne rezerwy, odnoszące się do zatrudnienia kobiet, są już na wyczerpaniu. Pod względem wskaźnika aktywności zawodowej kobiet Polska znajduje się już od dawna w czołówce światowej i dalsze podnoszenie tego wskaźnika mogłoby się odbywać za cenę rosnących kosztów społecznych.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselZablockiJanusz">Ta sytuacja jest odbiciem niepokojącego trendu demograficznego w naszym społeczeństwie, który będzie się utrzymywał i nadal. Nie należy zbyt wiele nadziei łączyć z przejściową poprawą, związaną w łatach najbliższych z tzw. echem demograficznym. Prognozowany na te lata wyż nowo zawieranych małżeństw, jak również oczekiwana w związku z tym poprawa wskaźnika urodzeń, przypadają bowiem w szczególnie niekorzystnym okresie — okresie ostrego deficytu mieszkaniowego. Nie mogą więc dać spodziewanych efektów.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselZablockiJanusz">W tej sytuacji sprawą naglącą staje się szukanie i wykorzystanie wszelkich rezerw siły roboczej. Mówił o tym obszernie obywatel Premier. Wśród różnych innych jej źródeł zwrócić należałoby uwagę na to, które kry je się w szerszym niż dotąd zatrudnieniu pracowników emerytowanych, co wymagałoby zrewidowania wielu ograniczeń w dotychczasowych przepisach. Ale są to tylko środki doraźne. Perspektywiczne rozwiązanie tego zagadnienia wymagałoby energiczniejszego podjęcia przez Rząd, w trosce o przyszłość, aktywnej polityki ludnościowej. Doceniamy te wszystkie decyzje Sejmu i Rządu podjęte po roku 1970, które wychodzą naprzeciw potrzebom młodych małżeństw, pracującej matce czy rodzinom wielodzietnym. Nie wystarczają one wszakże jeszcze, w naszym odczuciu, na to, by uruchamiane na ich podstawie bodźce potrafiły powstrzymać ów niepokojący, długofalowy trend zniżkowy urodzeń. Potrzebne jest — co już postulowaliśmy — zharmonizowanie wszystkich instrumentów polityki ludnościowej w jeden spójny system, preferujący rodziny o więcej niż dwojgu dzieciach. Należałoby również, co wielokrotnie powtarzaliśmy, ponownie zbadać społeczne skutki działania ustawy o przerywaniu ciąży z 27 kwietnia 1956 r. i jej przepisów wykonawczych, a z badań tych wyciągnąć śmiało wszystkie konsekwencje.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselZablockiJanusz">Inne zagadnienie to sprawa aktualnego stanu i przyszłości naszego rolnictwa. Zjawiskami niepokojącymi są: nadmierny odpływ młodzieży z rolnictwa, starzenie się ludności wiejskiej, spadek produkcyjności wielu gospodarstw i masowe przekazywanie ziemi państwu. Kolejce tych, którzy chcą oddać ziemię państwu za rentę, trzeba przeciwstawić kolejkę tych, którzy chcą ziemię wziąć i zagospodarować, chcą w nią włożyć swoją ciężką pracę i związać z nią swą przyszłość. Tacy ludzie jeszcze na polskiej ziemi są, trzeba ich tylko przekonać, że mają szanse, przekonać konkretną, jasną i stałą polityką rolną. Fundamentem takiej polityki stało się stwierdzenie Konstytucji, że Polska Rzeczpospolita Ludowa — „otacza opieką indywidualne gospodarstwa rolne pracujących chłopów”.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselZablockiJanusz">Rolnictwo polskie będzie miało jeszcze przez długi czas, nawet w fazie rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, charakter wielosektorowy. Wśród innych sektorów istotną rolę powinien mieć nadal sektor indywidualny, który w tym celu musi być przez państwo nadal dowartościowany. Wymaga to przede wszystkim upełnorolnienia gospodarstw indywidualnych, ich modernizacji i wyposażenia w środki techniczne. W wyniku takiej polityki wytworzy się sektor wysoko towarowych gospodarstw chłopskich, gospodarstw powiązanych z państwem systemem wieloletnich umów kontraktacyjnych i kooperacyjnych, sektor, który pod wpływem polityki państwa stosować będzie intensywne i racjonalne metody produkcji.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselZablockiJanusz">W sytuacji napiętych i trudnych zadań, jakie stoją przed naszym krajem w okresie najbliższych lat, tym większego znaczenia nabiera jedność i zwartość naszego narodu. Patriotyzm polski, który nie zawiódł tylokrotnie w naszych dziejach w tragicznych momentach zagrożenia narodu pozostaje i dziś wielką i decydującą rezerwą psychologiczną.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselZablockiJanusz">Na tym właśnie gruncie może i powinno nastąpić dalsze zbliżenie władzy i społeczeństwa. Trzeba by umacniało się w powszechnym odczuciu przekonanie, że tym co je łączy jest troska o dobro narodu. Oznacza to naprzód troskę, by w dzisiejszym świecie, ulegającym szybkim przemianom, a zarazem kurczącym się wskutek postępu technicznego, uniformizacji kultury, gęstnienia więzi ekonomicznych i politycznych, zachować tożsamość naszego narodu, jego własne oblicze, w którym wyraża się całe dziedzictwo jego przeszłości, tak bogate w wartości kulturalne i duchowe.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselZablockiJanusz">Każde nowe świadectwo, że te drogie wszystkim Polakom wartości są respektowane i darzone szacunkiem w polityce państwa stanowi krok na drodze integracji narodu z jego przywódcami, zbliża społeczeństwo i władze. Tym co dalej łączy — jest troska, by przez przyspieszony rozwój naszego kraju zabezpieczyć jego niepodległość i suwerenność, uzdolnić go do tego, by w wielkim współzawodnictwie, trwającym między narodami, zająć mógł właściwe, godne siebie miejsce.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselZablockiJanusz">Naród nasz jest przy tym dostatecznie dojrzały, by rozumieć, że nikt nas w realizacji tego celu nie zastąpi i możemy liczyć tylko na siebie, że przyszłość Polski i jej miejsce w święcie zależeć będzie tylko i wyłącznie od nas, od samych Polaków, od sił, jakie zdolni będziemy z siebie wydobyć, a także od naszej umiejętności porozumienia między sobą i postawienia ponad to wszystko co nas dzieli nadrzędnego dobra wspólnej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselZablockiJanusz">Oczekiwania korzystnego w tym względzie rozwoju budzą się w nas, gdy czytamy, że Polska Rzeczpospolita Ludowa, jako państwo dyktatury proletariatu, stopniowo, w miarę postępu w budowie rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, przekształcać się będzie w państwo ogólnonarodowe.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselZablockiJanusz">Wysoka Izbo! W kraju takim jak Polska, którego historia i kultura związane są od wieków z kościołem katolickim, a obywatele wierzący stanowią większość narodu, ów proces przechodzenia państwowości naszej ku formom państwa ogólnonarodowego nie może odbywać się z ominięciem problemu, jakim jest właściwe i trwałe unormowanie stosunków wzajemnych państwa z kościołem. Sprawa stosunków między kościołem i państwem od samego początku stanowi przedmiot szczególnego zainteresowania Koła Poselskiego — „Znak”. Za tę sferę spraw czujemy się, jako katolicy i obywatele, w szczególnym stopniu odpowiedzialni.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselZablockiJanusz">Dlatego też z uznaniem i nadzieją przyjęliśmy przed laty zapowiedź nowego pogrudniowego kierownictwa państwa, że Rząd dążyć będzie do pełnej normalizacji stosunków z kościołem. Nie zawiedliśmy się. Doceniamy też to wszystko, co na tym odcinku zostało dotąd zrobione. Dzisiejsze potwierdzenie przez Prezesa Rady Ministrów, że polityka ta będzie kontynuowana — spotka się w społeczeństwie katolickim z żywym i pozytywnym oddźwiękiem. Jesteśmy jednak przy tym świadomi, że normalizacja jest procesem złożonym i wymagającym od obu stron wciąż wiele dobrej woli, wytrwałości i czasu.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselZablockiJanusz">Tematykę normalizacji podejmowaliśmy w tej Izbie w poprzednich kadencjach wielokrotnie. Proszę pozwolić, że powrócę do przemówienia wygłoszonego w imieniu Koła Poselskiego — „Znak” w dniu 14 grudnia 1973 roku. Mówiąc o normalizacji, zwróciliśmy wówczas uwagę, że nie może się ona ograniczać jedynie do unormowania statusu kościoła i instytucji w państwie socjalistycznym. Jest to na pewno konieczne, ale niewystarczające. Jeżeli normalizacja ma być nie powierzchowna, lecz trwała, musi w kraju takim jak Polska, podjąć również i uregulować drugi problem, który ma u nas ogromny społeczny zasięg i poważne znaczenie dla jedności naszego narodu — sytuację wierzącego obywatela w państwie socjalistycznym. Nie chodzi tu o jego status formalno-prawny, bo ten jest na gruncie przepisów Konstytucji wystarczająco unormowany, ale o sytuację faktyczną, o rzeczywistą możliwość korzystania z zagwarantowanej przez Konstytucję równości obywatelskich praw i obowiązków. Chodzi — krótko mówiąc — o to, by wierzący obywatel w naszym kraju przestał odczuwać wokół siebie często jeszcze atmosferę nieufności. I by we własnych doświadczeniach praktycznych dnia powszedniego znajdował potwierdzenie autorytatywnych oświadczeń przywódców partii, że osobiste przekonania światopoglądowe czy praktyki religijne nie mają wpływu na wartościowanie ludzi, na różnicowanie ich praktycznych możliwości dostępu do wszystkich rodzajów wykształcenia, awansu w pracy zawodowej i obejmowania stanowisk kierowniczych, że nie ograniczają one również nikomu udziału w twórczości naukowej i kulturalnej czy w działalności publicznej.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselZablockiJanusz">Chodzi też o to, by zorganizowane działanie społeczne i polityczne katolików świeckich nie zamykało się w formach symbolicznych, ale nabierało charakteru rzeczywistego uczestnictwa w życiu publicznym naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselZablockiJanusz">Tezy te wypowiedziane przed przeszło dwu laty wzbudziły wówczas w tej sali polemikę. Spotkały się również ze sceptycyzmem i oporami niektórych środowisk katolickich. Od tego czasu jednak szereg spraw zaczęło się zmieniać na lepsze. Sądzę, że dziś w świetle dalszego rozwoju stosunków kościoła z państwem stanowisko naszego Koła będzie rozumiane lepiej.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselZablockiJanusz">Równocześnie twierdziliśmy i nadal twierdzimy, że sens normalizacji nie powinien być sprowadzony jedynie do jej aspektu negatywnego, a więc do unikania napięć i społecznych szkód. Zawierają się w normalizacji również pozytywne szanse społecznych korzyści.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#PoselZablockiJanusz">Obserwując od wielu lat z bliska sferę stosunków między kościołem i państwem, umacniamy się w przekonaniu, że w okresie pogrudniowym po raz pierwszy w naszej powojennej historii rysuje się szansa nadania relacjom kościoła z socjalistycznym państwem nowej jakości: ich przejścia od fazy konfrontacji czy w najlepszym razie biernego współistnienia — w fazę pozytywnego współdziałania na szerokim polu wyznaczonym troską o dobro człowieka i narodu.</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#PoselZablockiJanusz">Gdy rzucimy okiem wstecz, dostrzeżemy, że w najtrudniejszych nawet okresach wzajemnych napięć istniała zawsze dla państwa i kościoła pewna sfera spraw, które uznawane były za wspólne i nie podlegające dyskusji; były to sprawy, w których decydował nadrzędny interes narodu, polska racja stanu. Otóż rozwój doktryny i świadomości kościoła po Soborze Watykańskim II, a także przykład postawy samego Papieża Pawła VI dostarczają przesłanek i zachęty do tego, by zakres owego pozytywnego współdziałania w Polsce, wymaganego dobrem człowieka i narodu, utrwalić i poszerzyć. Istnieją bowiem szerokie obszary, w których działania państwa i kościoła, kierowane ku temu samemu społeczeństwu, zamiast się zwalczać czy ze sobą rywalizować, mogłyby się owocnie uzupełniać i wzajemnie wspierać. Dotyczy to przede wszystkim szeroko rozumianej sfery wychowania, zwłaszcza młodego pokolenia, formowania osobistej uczciwości i odpowiedzialności w wypełnianiu obowiązków wobec innych ludzi, wobec rodziny, pracy zawodowej i państwa. Dotyczy formowania postawy etycznej człowieka, kształtowania moralności społecznej.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#PoselZablockiJanusz">Ze swej strony jako Koło Poselskie — „Znak” pragniemy na miarę naszych możliwości z tymi procesami zbliżenia współdziałać. Chcemy współdziałać nie w charakterze pośredników, wobec bowiem bezpośrednich stosunków Rządu z Episkopatem i Stolicą Apostolską — nie ma takiej potrzeby, ale przez kształtowanie sprzyjającej tym procesom opinii, a także przez pobudzanie i ukierunkowanie szerszego, konstruktywnego udziału katolików w życiu społecznym naszego kraju. Niezapomniany Papież Jan XXIII napisał w jednej ze swoich encyklik o społecznej nauce kościoła, że — „nie można lepiej dowieść słuszności i skuteczności tej nauki, jak ukazując, że można według jej wskazań rozwiązywać aktualne trudności”. Chcielibyśmy przyjąć te słowa za dewizę naszej działalności. Wymaga to umiejętności takiego stosowania tych zasad do rzeczywistych problemów współczesnego życia i do codziennych spraw człowieka, by mogły one ukazać w pełni właściwe sobie walory, swoją rolę społecznie-pożyteczną i twórczą.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#PoselZablockiJanusz">Koło Poselskie — „Znak”, w imieniu którego przemawiam, weszło już w 20 rok swego istnienia. Powstało ono po październiku 1956 r. jako sejmowa reprezentacja szerszego nurtu opinii katolickiej, w którym połączyły się różne środowiska i tradycje, a który ożywiony był wolą chrześcijańskiej obecności w życiu socjalistycznej Polski. Obecności tej, na miarę naszych możliwości, staraliśmy się dawać wyraz w ciągu minionych kadencji. Pragniemy kontynuować ją również dalej.</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#PoselZablockiJanusz">Jesteśmy przekonani, że nie może być ona jedynie zjawiskiem przejściowym i taktycznym, właściwym wczesnej fazie budowy socjalizmu, że powinna utrwalać się i rozwinąć w fazie wyższej, proklamowanej przez ostatni VII Zjazd PZPR, w fazie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#PoselZablockiJanusz">W ciągu swego istnienia, na przestrzeni bez mała 20 lat, w ciągu pięciu kadencji Sejmu, Koło Poselskie — „Znak” wypracowało niemały dorobek polityczno-ideowy. Mają w nim swój udział wszyscy jego dotychczasowi członkowie w kolejno zmieniających się składach osobowych. Jesteśmy zdecydowani wszystko, co w tradycji tej jest istotne i wartościowe, w rozpoczynającej się kadencji zachować i rozwinąć. Próbując w jednym z zeszłorocznych przemówień w Sejmie określić, co charakterystycznego wniósł — „Znak”, powiedzieliśmy, że niezależnie od różnych tendencji, które mogły wewnątrz niego występować, łączyła go nie tylko wspólna baza przekonań światopoglądowych, ale jeszcze coś więcej. Jak można by to scharakteryzować? Po pierwsze — działając na gruncie wspólnego programu Frontu Jedności Narodu i uznając jego pryncypia, czynimy to z własnych pozycji ideowych, rezerwując sobie w sprawach konkretnych prawo do własnego, odrębnego sądu i do krytyki. Świadomi, że z prawa tego trzeba korzystać odpowiedzialnie, nie uważamy za możliwe z niego zrezygnować. Po drugie — działamy jako grupa katolików świeckich samodzielnie i na własną odpowiedzialność, ale w łączności i w dialogu z hierarchią kościelną. Po trzecie wreszcie — przywiązujemy istotne znaczenie do autonomii naszych środowisk, wyrażającej się w ich prawie do samodzielnego samookreślania ideowego i do samodzielnego regulowania przez nie ich stosunków wewnętrznych. Respektowanie tych zasad — powiedzieliśmy wówczas — mimo wszystkich zachodzących w ruchu zmian, stanowiło zawsze o jego tożsamości ideowej na przestrzeni minionych kilkunastu lat. Będzie też stanowiło o jego tożsamości w czasie, który mamy przed sobą.</u> + <u xml:id="u-27.26" who="#PoselZablockiJanusz">I jeszcze jedno: Koło nasze miało do roku 1968 swojego przedstawiciela w Radzie Państwa w osobie Jerzego Zawieyskiego. Z prawdziwą satysfakcją powitaliśmy po 8 latach przerwy powrót do tej tradycji przez niedawne powołanie w skład Rady Państwa posła Konstantego Łubieńskiego, obecnego przewodniczącego naszego Koła. Chcielibyśmy w tym odczytać, poza wyróżnieniem osobistym, również symboliczne potwierdzenie, że także w okresie, w który kraj nasz wchodzi, dla Koła Poselskiego — „Znak” z jego programem, który tu zarysowaliśmy, jest miejsce, że jest ono nadal potrzebne naszemu życiu narodowemu.</u> + <u xml:id="u-27.27" who="#PoselZablockiJanusz">Wysoka Izbo! Pragnę na zakończenie oświadczyć, iż w duchu tego wszystkiego, co w imieniu Koła Poselskiego — „Znak” powiedziałem, udzielamy naszego poparcia przedłożonemu dziś przez Prezesa Rady Ministrów programowi rządowemu, jak również związanym z tym propozycjom personalnym.</u> + <u xml:id="u-27.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#Marszalek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#Marszalek">Wyczerpaliśmy listę mówców.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#Marszalek">Czy jeszcze ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#Marszalek">Wobec tego zamykam dyskusję nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Wystąpienia przedstawicieli klubów poselskich oraz kół poselskich upoważniają mnie do przedłożenia w imieniu Konwentu Seniorów następującego projektu uchwały:</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, po wysłuchaniu oświadczenia Prezesa Rady Ministrów, wyraża aprobatę dla przedstawionego programu prac Rządu, podkreślając, że program ten w pełni odpowiada uchwałom VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz Deklaracji Wyborczej Frontu Jedności Narodu, zaakceptowanej przez społeczeństwo w wyborach w dniu 21 marca 1976 r. Sejm wyraża przekonanie, że realizacja tego programu przyczyni się do dalszego wzrostu sił Polski, dostatku jej obywateli i umocnienia autorytetu naszego kraju w świecie.” Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z propozycją podjęcia powyższej uchwały.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę podjął.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#Marszalek">Obecnie przystępujemy do powołania Rządu.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#Marszalek">Artykuły 51 i 51a regulaminu Sejmu ustalają, że Sejm powołuje Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Prezesa Najwyższej Izby Kontroli zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów, przy czym głosowanie odbywa się łącznie.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#Marszalek">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana regulaminem liczba posłów.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przedstawionymi wnioskami Obywatela Prezesa Rady Ministrów co do składu Rządu — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 36 ust. 1 i art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołał na wniosek Prezesa Rady Ministrów następujących członków Rady Ministrów:</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#Marszalek">Wiceprezes Rady Ministrów — Mieczysław Jagielski</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#Marszalek">Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Kultury i Sztuki — Józef Tejchma Wiceprezes Rady Ministrów, Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów — Tadeusz Wrzaszczyk Wiceprezes Rady Ministrów — Longin Cegielski Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Hutnictwa — Franciszek Kaim Wiceprezes Rady Ministrów — Alojzy Karkoszka Wiceprezes Rady Ministrów — Kazimierz Olszewski Wiceprezes Rady Ministrów — Tadeusz Pyka Prezes Najwyższej Izby Kontroli — Mieczysław Moczar Minister Spraw Zagranicznych — Stefan Olszowski Minister Obrony Narodowej — Wojciech Jaruzelski Minister Spraw Wewnętrznych — Stanisław Kowalczyk Minister Finansów — Henryk Kisiel Minister Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej — Jerzy Olszewski Minister Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — Emil Wojtaszek Minister Sprawiedliwości — Jerzy Bafia Minister Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki — Sylwester Kaliski Minister Oświaty i Wychowania — Jerzy Kuberski Minister Zdrowia i Opieki Społecznej — Marian Śliwiński Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych — Tadeusz Rudolf Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — Adam Glazur Minister Energetyki i Energii Atomowej — Andrzej Szozda Minister Górnictwa — Jan Kulpiński Minister Przemysłu Chemicznego — Maciej Wirowski Minister Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych — Franciszek Adamkiewicz Minister Przemysłu Maszynowego — Aleksander Kopeć Minister Przemysłu Lekkiego — Tadeusz Kunicki Minister Rolnictwa — Kazimierz Barcikowski Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu — Emil Kołodziej Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — Tadeusz Skwirzyński Minister Handlu Wewnętrznego i Usług — Jerzy Gawrysiak Minister Komunikacji — Tadeusz Bejm Minister Łączności — Edward Kowalczyk Minister Gospodarki Materiałowej — Eugeniusz Szyr Minister do Spraw Kombatantów — Mieczysław Grudzień Minister — Kierownik Urzędu do Spraw Wyznań — Kazimierz Kąkol Minister bez teki — Jan Kamiński.” Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Czesława Wojterę o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#SekretarzposelCzeslawWojtera">W dniu dzisiejszym, tj. w sobotę, dnia 27 marca br., bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Obrony Narodowej — w sali nr 101.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#Marszalek">Na tym kończymy 2 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#Marszalek">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie zawiadomieni.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#Marszalek">marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 55)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..4198ca6 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml @@ -0,0 +1,100 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00003-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>3 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>3 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">3</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1976-05-20</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski" role="speaker"> + <persName>Minister Rolnictwa Kazimierz Barcikowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzarneckiAlojzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Czarnecki Alojzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDmochowskiMariusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Dmochowski Mariusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJankowskiWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Jankowski Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJaroszewiczCzeslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Jaroszewicz Czesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKucAdam" role="speaker"> + <persName>Poseł Kuć Adam</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKuleszaStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kulesza Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMajTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Maj Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNajsznerskiRyszard" role="speaker"> + <persName>Poseł Najsznerski Ryszard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNiewiadomskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Niewiadomski Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOzdowskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Ozdowski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPihanWladyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Pihan Władysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPinkowskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Pińkowski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPoznanskiStefan" role="speaker"> + <persName>Poseł Poznański Stefan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRostworowskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Rostworowski Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSadowskiWieslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Sadowski Wiesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStruzekBoleslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Strużek Bolesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzyszkoEwelina" role="speaker"> + <persName>Poseł Szyszko Ewelina</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZaczekKrystyna" role="speaker"> + <persName>Poseł Żaczek Krystyna</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelAdamFuszara" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Adam Fuszara</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekPiotrStefanski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Piotr Stefański</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..1e71b35 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,601 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja I</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 3 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 20 maja 1976 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 76</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min. 05)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Piotr Stefański i Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Andrzeja Bondarewskiego i Adama Fuszarę.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Andrzej Bondarewski.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Protokoły 1 i 2 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęte wobec niewniesienia przeciwko nim zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Na pierwszym posiedzeniu Sejmu nie złożyli ślubowania z powodu nieobecności posłowie Mariusz Dmochowski i Wiesław Sadowski.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Wszyscy w stają (Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselDmochowskiMariusz">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#PoselSadowskiWieslaw">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że posłowie Mariusz Dmochowski i Wiesław Sadowski złożyli ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#Marszalek">Nikit się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#Marszalek">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Informacja Ministra Rolnictwa o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej w latach 1976—1980 i aktualnych zadaniach rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów —- proponuje, aby punkt pierwszy porządku dziennego rozpatrzyć łącznie z punktem drugim, przewidującym: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych (druk nr 22).</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja ta została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Ministra Rolnictwa Obywatela Kazimierza Barcikowskiego.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wysoki Sejmie! Kierownictwo partii i Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z ogromną uwagą odnosi się do dalszego, wszechstronnego rozwoju rolnictwa, doceniając jego znaczenie dla wyżywienia narodu, dla zapewnienia pomyślnych warunków społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Dobitnym tego dowodem stały się uchwały VII Zjazdu, precyzujące politykę rolną na najbliższe lata.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Krótko po VII Zjeździe na wniosek Rządu Biuro Polityczne Komitetu Centralnego PZPR rozpatrzyło program realizacji uchwał VII Zjazdu PZPR w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej na lata 1976—1980, po czym Rząd podjął szereg decyzji wykonawczych, określających ekonomiczne i techniczne warunki rozwoju rolnictwa w tych latach. Rząd PRL przedkłada Wysokiej Izbie kolejny akt prawny zmierzający do realizacji tego programu.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Program rządowy oparty jest na utrwalonej w naszej polityce rolnej zasadzie łączenia w rozwoju rolnictwa wzrostu produkcji z przemianami społecznymi na wsi, opiera się na aktywnym popieraniu przez państwo wszystkich form organizacji produkcji, występujących w naszym rolnictwie. Dotyczy to zarówno rozwojowych gospodarstw indywidualnych, jak i zespołów rolników oraz zespołowych gospodarstw kółek rolniczych, rolniczych spółdzielni produkcyjnych i państwowych gospodarstw rolnych. Podobnie jak w ubiegłym pięcioleciu stwarzać będziemy warunki, aby każdy rolnik i pracownik uspołecznionego rolnictwa, który chce lepiej pracować i więcej produkować, a przez to uczestniczyć w realizacji programu żywnościowego, mógł osiągnąć poprawę swej sytuacji materialnej.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Prowadzimy i będziemy prowadzić politykę opłacalnych cen na produkty rolne. Będziemy zwiększać zaopatrzenie rolnictwa chłopskiego w materiały budowlane, maszyny, nawozy i środki ochrony roślin, nasiona i materiał zarodowy. Będziemy zapewniać dogodne kredyty inwestycyjne i obrotowe dla rolników intensyfikujących produkcję. Jednocześnie będziemy umacniali przez wieloletnią kontraktację powiązania gospodarki chłopskiej z planem państwowym.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">I taki właśnie cel mają przyjęte już decyzje Rządu, konkretyzujące politykę rolną wobec wszystkich sektorów rolnictwa. Podjęliśmy uchwałę w sprawie rozwoju zespołów rolników, specjalizacji i kooperacji w rolnictwie. Uchwała ta zapewnia szczególnie dogodne warunki rozwoju dla gospodarstw specjalizujących się w wybranych kierunkach produkcji zwierzęcej bądź roślinnej, dla zespołów rolników oraz gospodarstw indywidualnych, wchodzących w trwałą kooperację z gospodarką uspołecznioną. Jeśli gospodarstwa specjalizujące się lub zespoły rolników prowadzą produkcję w oparciu o wieloletnie umowy kontraktacyjne, wówczas mają zapewnione pierwszeństwo w zaopatrzeniu w środki produkcji, korzystają z umorzeń kredytów bankowych lub ulg podatkowych w części nakładów poniesionych na wznoszenie nowych budynków produkcyjnych lub modernizację starych pomieszczeń. Umorzenia te są odpowiednio, wyższe, jeśli rolnicy przejmą ziemię w zagospodarowanie. Gospodarstwa i zespoły specjalizujące się w chowie bydła mlecznego korzystają z bezpłatnego leczenia weterynaryjnego chorób wymienia krów i jałowości oraz z bezpłatnej profilaktyki weterynaryjnej. Urzędy wojewódzkie i gminne zostały zobowiązane do udzielania wszechstronnej pomocy instruktażowej i organizacyjnej tym gospodarstwom. Jesteśmy przekonani, że w oparciu o postanowienia tej uchwały liczni rolnicy w korzystnych dla siebie warunkach przyspieszą wzrost produkcji.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Rada Ministrów podjęła również uchwałę w sprawie rozwoju spółdzielczej gospodarki w rolnictwie. Postanowienia uchwały obejmują rolnicze spółdzielnie produkcyjne i zespołowe gospodarstwa kółek rolniczych. Uchwała wprowadza korzystny system pomocy państwa w finansowaniu rozwoju gospodarki spółdzielczej. Różnorodne formy pomocy przewidziano dla jednostek nowo powstających między innymi przez zapewnienie im pierwszego wyposażenia w maszyny i urządzenia oraz wprowadzenie w pierwszych 3 latach działalności gwarantowanego wynagrodzenia dla pracowników. Jednocześnie Rada Państwa przedłożyła Wysokiej Izbie dekret o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych. Zarówno więc członkowie obecnie istniejących gospodarstw spółdzielczych, jak i nowo wstępujący, którzy wybierają drogę spółdzielczej gospodarki, mają zapewnione warunki wydajniejszej pracy i lepszego życia.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Rada Ministrów podjęła również uchwałę w sprawie gospodarki finansowej państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej. Uchwała ta, w oparciu o analizę systemu finansowego, obowiązującego w państwowych gospodarstwach rolnych w ubiegłym pięcioleciu, stanowi o przedłużeniu jego zasad na dalsze pięć lat. Wprowadzono jednocześnie szereg modyfikacji, wynikających z nowych wymagań rozwoju gospodarstw państwowych, tworząc warunki dalszego szybkiego wzrostu produkcji i podwyższania gospodarności przez intensywniejsze wykorzystanie ziemi i środków produkcji. W państwowych gospodarstwach rolnych zostaje zachowany fundusz premiowy dla załóg ściśle powiązany z przyrostem produkcji i polepszaniem wyników finansowych przedsiębiorstw. Od 1 lipca bieżącego roku zostaną wprowadzone w państwowych przedsiębiorstwach rolnych płace bez podatku od wynagrodzeń.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Podjęte decyzje w sprawach PGR stwarzają korzystne warunki rozwoju tych gospodarstw, powiększania ich obszaru oraz zapewniają zainteresowanie załóg jakością pracy i wynikami ekonomicznymi działalności gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W państwowych gospodarstwach rolnych rozwijać będziemy proces dalszego doskonalenia organizacji i kierowania produkcją. Wzrastać będzie rola PGR w oddziaływaniu na kierunki i rozwój produkcji w gospodarstwach chłopskich. Sprzyjać temu będzie rozwój kooperacji z rolnictwem chłopskim i rozszerzanie usług świadczonych przez państwowe gospodarstwa rolne rolnictwu indywidualnemu. W oparciu o dotychczasowe doświadczenia Kętrzyńskiego Zjednoczenia Rolniczo-Przemysłowego, Rząd podjął decyzje o stopniowym organizowaniu państwowych gospodarstw rolnych w kombinaty, a więc w jednostki większe i silniejsze ekonomicznie, dysponujące kompleksowo rozbudowywaną bazą produkcyjną, dostosowaną do struktury produkcji i potrzeb całego rolnictwa na danym terenie.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W trosce o dalszy rozwój usług produkcyjnych na rzecz rolnictwa i uporządkowanie inwestowania w materialną bazę jednostek świadczących usługi rolnictwu, Rada Ministrów podjęła uchwały w sprawie Funduszu Rozwoju Rolnictwa oraz w sprawie rozwoju usług produkcyjnych. Za zgodą kółek rolniczych środki z Funduszu Rozwoju Rolnictwa będą mogły być przekazywane jednostkom uspołecznionej gospodarki rolnej, które będą przejmować świadczenia usług i rozbudowywać bazę materialną dla działalności usługowej. Przewiduje się wzrost usług na rzecz rolnictwa chłopskiego, a przede wszystkim usług w zbiorach zbóż, zielonek, ziemniaków i buraków cukrowych przy pomocy kombajnów. Rozwijane będą nowe formy świadczenia usług mechanizacyjnych przez spółdzielnie kółek rolniczych. Mam na myśli stopniowe wprowadzanie zblokowanych upraw w skali wsi, aby lepiej wykorzystywać nowoczesny sprzęt oraz usługi kompleksowe, obejmujące całość cyklu produkcyjnego w danej kulturze. Spółdzielnie kółek rolniczych zwiększać będą w miarę posiadanych mocy usługi budowlane oraz instalacyjne, głównie na potrzeby rozwoju produkcji zwierzęcej oraz jej mechanizacji.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Uchwały Rady Ministrów stwarzają więc przesłanki dla rozwoju wszystkich dobrych gospodarstw zarówno indywidualnych, jak i uspołecznionych i dążą do usprawnienia sterowania rozwojem rolnictwa wykorzystując doświadczenia wypracowane w ubiegłych latach.</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W świetle doświadczeń ubiegłego pięciolecia, a szczególnie ostatnich dwóch lat, trudnych dla rolnictwa, staje się konieczne przyspieszenie rozwoju produkcji roślinnej. Przede wszystkim trzeba zwiększyć produkcję zbóż i pasz, aby zapewnić trwałe podstawy dalszego wzrostu produkcji zwierzęcej, a więc mięsa i mleka. Wymaga to skoncentrowania środków i wysiłków rolników na wzroście produkcji zbóż i poprawie sytuacji paszowej. Sprawy te powinny znajdować się w centrum uwagi wojewodów, naczelników gmin i wszystkich rolników.</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Prezydium Rządu rozpatrzyło i przyjęło program zwiększenia produkcji zbóż, zakładający zwiększenie zbiorów o 37% w roku 1980 przez zwyżkę plonów do 31—32 q z ha i zwiększenie zasiewów zbóż do 8,5 mln ha. Wymaga to przeznaczenia pod uprawę zbóż części gruntów wykorzystywanych obecnie pod inne uprawy, w tym pod mniej wydajne rośliny paszowe, a także po należytym zagospodarowaniu, przeznaczenie na ten cel gruntów słabszych, również i tych, które wymagają rekultywacji.</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Będzie to możliwe do osiągnięcia pod warunkiem radykalnej poprawy gospodarki paszowej w rolnictwie i lepszego wykorzystywania tkwiących w niej rezerw. Z tym wiąże się sprawa rozszerzenia zasiewów wysoko wydajnej rośliny, jaką jest kukurydza, z przeznaczeniem na kiszonki oraz zapoczątkowanie w szerszej skali jej uprawy na ziarno na terenach, gdzie warunki klimatyczne i glebowe na to pozwalają. Stosowne decyzje w tej sprawie zostały podjęte.</u> + <u xml:id="u-6.14" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Został też przygotowany i przyjęty przez Rząd program przetwórstwa słomy zbóż na paszę, wzbogacanej dodatkami poprawiającymi jej wartość karmową.</u> + <u xml:id="u-6.15" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Aby zmniejszyć wysokie obecnie straty przy kiszeniu zielonek, konieczna jest szybka rozbudowa silosów i suszarni w rolnictwie. Będziemy to robili, przeznaczając na ten cel niezbędne środki. Rozwijając produkcję zbóż, jednocześnie musimy zwiększać produkcję ogrodniczą, aby zapewnić przewidziany planem wzrost spożycia owoców i warzyw. Niezbędne jest również zwiększenie produkcji roślin przemysłowych, a więc buraka cukrowego, rzepaku, lnu i konopi, tytoniu i chmielu.</u> + <u xml:id="u-6.16" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Zakładając dalszy wzrost produkcji zwierzęcej, będziemy w szybkim tempie zwiększać produkcję drobiu rzeźnego, gdyż tu właśnie najkorzystniejsza jest konwersja pasz zbożowych na mięso. Szczególnej uwagi wymaga również produkcja mleka wobec zmniejszającej się liczby gospodarstw chłopskich i konieczność przyspieszenia wzrostu stada krów w gospodarce uspołecznionej oraz w chłopskich gospodarstwach specjalistycznych. Przyjęty przez Rząd program rozwoju produkcji mleczarskiej do roku 1980 określa zadania i środki ich realizacji. Nadal należy zwiększać produkcję trzody chlewnej i młodego bydła rzeźnego.</u> + <u xml:id="u-6.17" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Większą uwagę musimy zwrócić na efektywne skarmianie pasz. W tym celu trzeba przede wszystkim przyspieszać modernizację obiektów inwentarskich i budowę nowych dla poprawy warunków środowiskowych zwierząt, aby ograniczać nadmierne zużycie pasz oraz straty wynikające z chorób i padnięć zwierząt powodowane zbyt niskimi temperaturami zimą w oborach i chlewach. Niedopuszczalne jest odrywanie produkcji zwierzęcej, poza drobiem, od własnej bazy paszowej gospodarstw. Dlatego też przed gospodarstwami specjalistycznymi, zespołami rolników i zespołowymi gospodarstwami kółek rolniczych, prowadzącymi produkcję zwierzęcą, stawiamy wymóg zabezpieczenia dla tej produkcji maksymalnej ilości pasz własnych, produkowanych na własnych gruntach.</u> + <u xml:id="u-6.18" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wobec pilnych zadań przyśpieszenia wzrostu produkcji roślinnej wielkie znaczenie ma sprawa właściwego wykorzystania użytków rolnych. Obecny stan rzeczy nie może nas zadowalać, tym bardziej, że w wyniku postępów uprzemysłowienia i urbanizacji kraju systematycznie i często nadmiernie kurczy się obszar użytków rolnych, a jednocześnie rosną potrzeby żywnościowe narodu. Musimy z całą konsekwencją chronić grunty przydatne rolniczo przed przeznaczaniem ich na cele pozarolnicze. Jest to bardzo odpowiedzialne zadanie dla terenowych organów administracji, które powinny między innymi dokonać analizy i racjonalizacji gospodarki ziemią, w tym również przeznaczania ziemi pod drogi lokalne, zajmujące zbyt wiele gruntów. Intensywne wykorzystanie każdego hektara gruntów użytkowanych rolniczo jest dziś nieodzowną koniecznością. Wszystko to wymaga aktywnej polityki państwa w sprawach ziemi.</u> + <u xml:id="u-6.19" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Różne są przyczyny słabego wykorzystania gruntów rolnych przez część gospodarstw indywidualnych. Od początków uprzemysławiania kraju trwa odpływ młodzieży chłopskiej do zawodów pozarolniczych. W miarę narastania tego odpływu zwiększa się liczba rolników w podeszłym wieku, którzy nie mając następców, nie mogą podołać prowadzeniu gospodarstwa na odpowiednim poziomie. Rolnikom tym wychodzimy naprzeciw, przejmując ich gospodarstwa w zamian za rentę. Jest to od roku 1974, po podwyżce rent, główne źródło przekazywania gruntów do Państwowego Funduszu Ziemi.</u> + <u xml:id="u-6.20" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Równolegle jednak są na wsi gospodarstwa rażąco źle prowadzone wskutek nieudolności bądź niedbalstwa właścicieli. Wraz ze wzrostem dochodów z pracy poza rolnictwem spada zainteresowanie produkcją rolną wśród części ludności dwuzawodowej, zamieszkującej na wsi i posiadającej mniejsze lub większe gospodarstwa. W przypadkach krańcowych, kiedy właściciele przenieśli się do miasta, a z takich czy innych przyczyn nie pozbyli się ziemi, grunty leżą odłogiem. Nie wolno godzić się z takim stanem rzeczy w żadnym wypadku. Właściciele nie zapewniający należytego wykorzystania ziemi działają wbrew interesom społecznym i państwo ma obowiązek zmiany tego stanu. Dotychczas obowiązujące przepisy prawne w tym względzie są wyraźnie niewystarczające. Od dawna przepisy te są krytykowane jako mało skuteczne i trwa poszukiwanie pozytywnych rozwiązań problemu gospodarstw źle prowadzonych bądź zaniedbanych.</u> + <u xml:id="u-6.21" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Założeniem naszej polityki w rolnictwie jest przyśpieszanie przechodzenia ziemi od nieudolnych i niedbałych do dobrych producentów. Państwo popiera więc i popierać będzie nadal obrót ziemią pomiędzy rolnikami, jeśli jej nowi nabywcy rokują lepsze wykorzystanie gruntów.</u> + <u xml:id="u-6.22" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Przejmując grunty do Państwowego Funduszu Ziemi, państwo zyskuje możliwość wykorzystania ich na rzecz przebudowy rolnictwa i poprawy struktury rolnej. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami państwo może przekazywać grunty PFZ w nieodpłatne użytkowanie jednostkom gospodarki uspołecznionej oraz sprzedawać na bardzo korzystnych warunkach, względnie wydzierżawiać rolnikom indywidualnym, prowadzącym intensywnie produkcję rolną.</u> + <u xml:id="u-6.23" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Istnieje też ważny problem skutecznego oddziaływania państwa na planową urbanizację kraju. Nie możemy godzić się z nadmierną zabudową obszarów rolniczych domkami prywatnymi, często o charakterze rekreacyjnym. Obecnie na wsi mieszka i często buduje domy wielu ludzi z grupy ludności dwuzawodowej, którzy są coraz luźniej związani z rolnictwem, gdyż uzyskują główne dochody z pracy w innych gałęziach gospodarki. Ludziom tym musimy ułatwiać przenoszenie się bliżej miejsca pracy, na tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkalną w ośrodkach gminnych i miejskich.</u> + <u xml:id="u-6.24" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W trosce o lepsze wykorzystanie użytków rolnych i pozytywne rozwiązywanie problemu gospodarstw źle prowadzonych, Rząd przedkłada Wysokiej Izbie projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych.</u> + <u xml:id="u-6.25" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Projekt ustawy obejmuje kilka ważnych problemów i zawiera propozycje prawne, służące do ich rozwiązywania. Stwarza on m.in. możliwości wykupu gospodarstw w zamian za obligacje Narodowego Banku Polskiego na wniosek właściciela gospodarstwa bądź z inicjatywy władz państwowych, jeśli właściciel źle gospodaruje, a nie osiągnął jeszcze wieku emerytalnego. Obligacje Narodowego Banku Polskiego będą wyrazem zobowiązania państwa wobec właściciela przejmowanej w całości lub w części jego własności. Obligacje będą oprocentowane i będą podlegać wykupowi w ciągu lat 15. Przewiduje się dwa poziomy oprocentowania obligacji, przy czym wyższe otrzymywaliby właściciele przekazujący grunty na własność państwa w zamian za obligacje, a niższe ci, których gospodarstwa zostaną przyjęte z urzędu. Obligacje będą przedmiotem dziedziczenia i będą mogły być darowywane. Po osiągnięciu wieku emerytalnego byłego właściciela przejętego gospodarstwa, obligacje mogą być zamienione na rentę, na zasadach podobnych do tych, jakie obowiązują przy przekazywaniu państwu gospodarstwa w zamian za rentę.</u> + <u xml:id="u-6.26" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Mając na względzie pomoc właścicielom przejmowanych gospodarstw w przenoszeniu się bliżej miejsc pracy, projekt ustawy przewiduje dla nich pierwszeństwo w nabywaniu działek budowlanych na terenach przeznaczonych pod zabudowę oraz możliwość regulowania obligacjami NBP należności za nabytą działkę budowlaną, budowę domu mieszkalnego w nowym miejscu oraz kosztów związanych z założeniem warsztatu rzemieślniczego. Obligacje NBP będą mogły być również wnoszone jako wkład do spółdzielni mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-6.27" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Jednocześnie projekt ustawy wprowadza nowe pojęcie prawne w dziedzinie dysponowania przez państwo przejmowaną ziemią, a mianowicie przewiduje możliwość przekazywania gruntów w nieodpłatne użytkowanie rolnikom prowadzącym gospodarstwa specjalistyczne i rozwojowe oraz zespołom rolników. Tym samym rolnicy, rozwijający produkcję rolną, zyskaliby możliwość powiększenia skali tej produkcji na bardzo dogodnych warunkach. Propozycja wprowadzenia do praktyki przekazywania ziemi w użytkowanie nie oznacza eliminacji dotychczasowych form obrotu i użytkowania ziemi, a więc jej sprzedaży bądź dzierżawy. Wprowadzamy formę trzecią obok dziś istniejących. Grunty PFZ przekazywane w użytkowanie pozostawać będą własnością państwa z tym jednak, że prawo ich użytkowania może być dziedziczone. Projekt ustawy przewiduje również, że w wypadku złego wykorzystywania gruntów prawo ich użytkowania może być oczywiście cofnięte.</u> + <u xml:id="u-6.28" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Projekt ustawy przewiduje nadanie poważnych uprawnień terenowym organom władzy państwowej, ale nakłada na nie również bardzo poważne obowiązki. Wzrastają uprawnienia naczelnika gminy w sferze gospodarki gruntami rolnymi z tym, że będą one wykonywane pod kontrolą i przy pomocy wojewody. Jednocześnie organy terenowe będą zobowiązane organizować przysposobienie do zawodu właścicieli przejmowanych gospodarstw, jeżeli nie ma ją oni innego zawodu poza zawodem rolnika. Organy terenowe zostaną zobowiązane do zapewnienia osobom, od których przejęto grunty, terenów pod zabudowę mieszkalną w ramach planów zagospodarowania przestrzennego miast i osiedli gminnych.</u> + <u xml:id="u-6.29" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Najważniejszym jednak zadaniem gmin i administracji rolnej jest dalsze doskonalenie gospodarki rolnej i w związku z tym należyte dysponowanie przejmowaną ziemią, tak aby rosła produkcja i poprawiała się struktura rolnictwa. Projekt ustawy stwarza w tym względzie dodatkowe możliwości.</u> + <u xml:id="u-6.30" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Projekt ustawy ma również charakter porządkujący. Znosi dawniej wydane ustawy:</u> + <u xml:id="u-6.31" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">— z dnia 13 lipca 1957 r. o zmianie dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym, — z dnia 28 czerwca 1962 r. o przejmowaniu nieruchomości rolnych na własność państwa za zaległe należności, — z dnia 24 stycznia 1968 r. o przymusowym wykupieniu nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-6.32" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Ponadto wprowadza odpowiednie zmiany w ustawie z dnia 29 maja 1974 r. o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za rentę i spłaty pieniężne. Istota ustawy o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za renty nie ulega zmianie i rolnicy w podeszłym wieku będą z niej nadal korzystać, tak jak dotychczas. Jak już mówiłem, na podstawie tej ustawy najwięcej gruntów jest przekazywanych do Państwowego Funduszu Ziemi.</u> + <u xml:id="u-6.33" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wnosząc o rozpatrzenie i przyjęcie przez Sejm przedłożonego projektu ustawy, jestem przekonany, że ustawa powinna dobrze służyć wzmocnieniu poczucia stabilizacji i rozwoju dobrych gospodarstw rolnych, którym państwo niesie i będzie niosło wszechstronną pomoc. Stworzy też lepsze podstawy prawne do działania administracji w sferze racjonalnej gospodarki ziemią.</u> + <u xml:id="u-6.34" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wysoka Izbo! Mówiąc o sprawach rolnictwa, nie sposób nie zatrzymać się nad aktualną sytuacją i realizacją bieżących zadań. W najbliższych bowiem miesiącach będą decydować się sprawy poziomu zbiorów i związane z tym tendencje w produkcji zwierzęcej na rok następny. Potrzeba czasu, zdwojonych wysiłków rolników i pracowników rolnictwa oraz sprzyjającej pogody, aby przezwyciężyć okresowe trudności produkcyjne, jakie powstały w rolnictwie w dwóch ostatnich latach.</u> + <u xml:id="u-6.35" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Takie możliwości istnieją. Zarówno ubiegłoroczna jesień, jak i wiosna tego roku, mimo znacznego opóźnienia wegetacji, sprzyjały dobremu przeprowadzeniu prac polowych i zabiegów agrotechnicznych. Dobrze przezimowały zboża ozime i ich stan obecny jest nieco lepszy aniżeli rok temu o tej porze. Ponieśliśmy pewne straty wskutek wymarznięcia części rzepaku, ale grunty po nim zostały obsiane i przyniosą plony w innych uprawach. Siewy wiosenne zostały w ogromnej większości gospodarstw wykonane zgodnie z terminami agrotechnicznymi, a ostatnie deszcze, które przeszły przez cały kraj, chociaż nie wszędzie jednakowo, oddaliły zagrożenie suszą wiosenną i zapewniły korzystne warunki dla wschodów i pierwszego okresu wegetacji roślin. Przy napiętym bilansie paszowym tego roku przykro odczuwa rolnictwo opóźnienia w odrostach traw i poplonów ozimych, co spowodowało osłabienie dynamiki skupu mleka w pierwszej połowie maja. Mamy nadzieję, że jest to zjawisko przejściowe i nastąpi wzrost skupu mleka wraz z poprawą stanu pastwisk i łąk.</u> + <u xml:id="u-6.36" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Podstawowym zadaniem na dziś jest sprawne przeprowadzenie zbioru zielonek, ich właściwe zagospodarowanie, tak by w pełni mogły być wykorzystane na pasze, teraz i w miesiącach późniejszych.</u> + <u xml:id="u-6.37" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Należy też jak najszybciej doprowadzić do pełnej gotowości sprzęt i maszyny do prac żniwnych. Sprawie tej powinni wyjść naprzeciw wszyscy zainteresowani również spoza rolnictwa, a więc przemysł maszynowy, chemiczny i inne.</u> + <u xml:id="u-6.38" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Postępowi produkcji roślinnej poświęcamy w tym roku, ze zrozumiałych względów, bardzo dużo uwagi. Wśród różnych działań podjętych na rzecz wzrostu produkcji roślinnej i terminowego, sprawnego zbioru mieści się działalność na rzecz obsiania każdego hektara ziemi.</u> + <u xml:id="u-6.39" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wczesną wiosną został dokonany przegląd pól przez służbę rolną i ustalone zadania zagospodarowania ziemi. Obecnie, zgodnie z zaleceniami Biura Politycznego KC PZPR i Rządu w najbliższym czasie zostanie przeprowadzony powszechny przegląd gmin. Głównym tematem tego przeglądu będzie ocena skuteczności działania gmin w zagospodarowaniu ziemi, w podnoszeniu poziomu produkcji roślinnej w uprawach polowych i na użytkach zielonych, w wykorzystaniu i utrzymywaniu w pełnej sprawności systemów melioracyjnych, w przygotowaniach do zbiorów traw i zbóż. W swym założeniu przegląd dokonywany przez najlepszych specjalistów, jakimi dysponują Ministerstwo Rolnictwa i wojewodowie, ma się zakończyć przyjęciem więżących ustaleń i poleceń dla wszystkich producentów rolnych, a wynikające z niego wnioski (dotyczące głównie pracy gmin) będą rozpatrzone na szczeblu wojewódzkim oraz przez organy centralne. Prace przeprowadzone w trakcie przeglądu mają dopomóc gminom w sprecyzowaniu ich programu działania, metod i środków realizacji zadań, mają podnieść rangę gminy jako podstawowego ogniwa administracji.</u> + <u xml:id="u-6.40" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Dążeniem naszym jest, ażeby przegląd ten nie był jednorazową akcją, a znalazł swoje przedłużenie w działalności zainteresowanych instytucji, pionów organizacyjnych, w ich systematycznej pracy na rzecz rozwoju produkcji oraz doskonalenia obrotu ziemią i produkcyjnej obsługi rolnictwa. Dostrzegamy tu wielkie rezerwy, których uruchomienie musi nastąpić jak najszybciej, zgodnie z uchwałą II Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-6.41" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">W produkcji zwierzęcej zadania roku bieżącego są szczególnie napięte. Występują trudności z produkcją wieprzowiny, co znajduje odbicie w zmniejszonym skupie trzody chlewnej. Nieurodzaj zbóż i niższe plony ziemniaków w roku 1975 poważnie uszczupliły zasoby pasz dla trzody. Mimo wydatnie zwiększonego importu zbóż i pasz białkowych, importu bardzo kosztownego, nie byliśmy w stanie w pełni zrekompensować zwiększonymi dostawami z zasobów państwowych ubytków pasz w rolnictwie. Niewykonanie planu skupu zbóż ze zbiorów 1975 r. spowodowało zakłócenia w obrocie zbożami i paszami treściwymi. Do wykonania planu skupu zabrakło bowiem ponad 1 milion ton zbóż, co pociągnęło za sobą określone skutki dla bilansu zbożowego państwa. Przednówek obecnego roku jest więc trudniejszy aniżeli w innych latach i trzeba bardzo oszczędnie gospodarować paszami w całym rolnictwie. Mamy nadzieję, że rolnicy właściwie nas rozumieją i zrobią wszystko, by nastąpił wzrost pogłowia trzody chlewnej i produkcji mięsa w drugiej połowie 1976 i w 1977 roku. Korzystne ceny skupu trzody chlewnej sprzyjają takiemu działaniu. Dotychczasowe wyniki, to znaczy za pierwsze cztery miesiące br., dają podstawę do stwierdzenia, że mimo trudności w bilansie paszowym utrzymuje się korzystny trend w produkcji wołowiny, mleka oraz drobiu.</u> + <u xml:id="u-6.42" who="#MinisterRolnictwaKazimierzBarcikowski">Wysoka Izbo! VII Zjazd PZPR postawił przed rolnictwem bardzo poważne zadania i określił jednocześnie środki ich realizacji. Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podejmuje konieczne działania, aby zdynamizować rozwój rolnictwa, zapewnić zainteresowanie rolników i pracowników rolnictwa realizacją uchwał VII Zjazdu. W rachunku możliwości dalszego rozwoju rolnictwa czynnikiem znakomitym, o wielkim znaczeniu, jest wsparcie wysiłków Rządu i administracji rolnej przez wszystkie siły społeczno-polityczne, działające wspólnie z naszą partią na terenie naszych wsi. Wysoko sobie cenimy zaangażowanie działaczy i członków ZSL w realizacji wspólnej polityki rolnej. Liczymy na zaangażowanie działaczy organizacji społeczno-gospodarczych wsi, na młodzież wiejską, przed którą rozwój rolnictwa otwiera nowe perspektywy w pracy i w życiu na wsi. Jesteśmy przekonani o wielkich możliwościach rozwojowych polskiego rolnictwa, zgodnie z wymogami wzrostu socjalistycznej Polski.</u> + <u xml:id="u-6.43" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#Marszalek">Otwieram obecnie łączną dyskusję nad informacją Ministra Rolnictwa oraz przedstawionym projektem ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#Marszalek">Głos ma poseł Józef Pińkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoki Sejmie! Obywatelu Marszałku! Pełne urzeczywistnienie postanowień VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej ma, jak wiadomo, duże znaczenie dla dalszego pomyślnego rozwoju kraju, stałego podnoszenia dobrobytu ludności i budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Niezbędne jest osiągnięcie w bieżącym pięcioleciu dalszego, wydatnego postępu w produkcji rolniczej na znacznie wyższym ilościowym i jakościowym poziomie, przy równoczesnym pogłębieniu przemian społecznych na wsi.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#PoselPinkowskiJozef">Przygotowany przez Rząd program realizacji postanowień VII Zjazdu partii w dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej, przedstawiony przez towarzysza Barcikowskiego, konkretyzuje zadania rozwojowe na bieżące pięciolecie, określa metody i środki działania, które są niezbędne dla osiągnięcia zamierzonych celów. Jest to program działań kompleksowych, obliczonych na wykorzystanie rezerw i możliwości rozwojowych całego rolnictwa zarówno gospodarstw indywidualnych, jak i rosnących sił uspołecznionych jednostek gospodarki rolnej. Program ten stwarza perspektywę każdemu rolnikowi, który w dobrym rozumieniu swoich obywatelskich powinności pragnie wnieść wkład w rozwiązywanie problemów wyżywienia narodu, troszczy się o racjonalne wykorzystanie ziemi, rozwija własne gospodarstwo, inwestuje w nie, podnosi swą wiedzę i kwalifikacje zawodowe. Program rządowy stwarza korzystne warunki do dalszego rozwoju i upowszechniania specjalizacji i kooperacji w rolnictwie, lepszego wykorzystania środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa, rozszerzenia gospodarczej i społeczno-samorządowej działalności kółek rolniczych, rozwoju państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej oraz rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Trafnie kojarzy zadania w dziedzinie wzrostu produkcji rolniczej i pogłębiania przemian społecznych na wsi zgodnie z podstawowymi założeniami polityki rolnej, prowadzonej przez naszą partię wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#PoselPinkowskiJozef">Dlatego Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, w pełni aprobuje zamierzenia Rządu i będzie oddziaływał na ich skuteczną realizację.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#PoselPinkowskiJozef">Obywatele Posłowie! Dalszy wzrost produkcji żywności zależy przede wszystkim od wprowadzania i upowszechniania intensywnych metod gospodarowania w rolnictwie, wzrostu wydajności pracy oraz lepszego wykorzystania ziemi, aby można było osiągnąć z każdego hektara gruntów rolniczych większą produkcję zbóż, żywca rzeźnego, mleka i innych produktów. W tym celu państwo tworzy rolnictwu sprzyjające warunki przez zwiększenie produkcji i dostaw przemysłowych środków do produkcji rolnej, ważkiego czynnika i nośnika postępu w rolnictwie i w kształtowaniu spójni gospodarczej między miastem i wsią, na podstawie braterskiej współpracy robotników i chłopów, w realizacji programu wyżywienia narodu. Konsekwentnie rozwijany i modernizowany jest przemysł maszyn rolniczych, rozszerzana jest produkcja nawozów i środków ochrony roślin, budujemy silny i nowoczesny przemysł rolno-spożywczy. Wszystko to sprawia, że z każdym rokiem rosną dostawy przemysłowych środków do produkcji rolnej i jest perspektywa, że wzrost ten, po zrealizowaniu nakreślonych dużych programów inwestycyjnych, będzie w niedalekiej przyszłości jeszcze większy, stosownie do rosnących potrzeb naszego rolnictwa. Tworzy to obiektywne, materialne przesłanki dla szybkiego wzrostu produkcji rolnej i unowocześniania naszego rolnictwa, do pracy lepiej zorganizowanej i bardziej wydajnej. Niezbędne jest, aby proces szybkiej rozbudowy przemysłów pracujących na rzecz rolnictwa przebiegał zgodnie z nakreślonymi programami i tam gdzie są realne przesłanki i możliwości ulegał przyspieszeniu. Jest to jedno z ważkich założeń rządowego programu działania.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#PoselPinkowskiJozef">Równocześnie zwiększane są nakłady inwestycyjne na rolnictwo. Racjonalne spożytkowanie tych nakładów przez ich odpowiednią koncentrację na dziedzinach i kierunkach najważniejszych, jak mechanizacja, melioracje rolne i zaopatrzenie wsi w wodę, budownictwo inwentarskie, a zwłaszcza budowa pomieszczeń dla szybkiego rozwoju chowu bydła mlecznego i produkcji żywca rzeźnego, przygotowania i produkcji pasz w samym rolnictwie — jest ważnym zadaniem pracowników rolnictwa, przedsiębiorstw i spółdzielni rolniczych oraz władz terenowych. Powinniśmy dążyć do dalszego usprawniania procesów inwestycyjnych w rolnictwie i maksymalnego wykorzystania tworzonych dzięki nim możliwości zwiększania produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#PoselPinkowskiJozef">Jedną z dużych rezerw rolnictwa i możliwości szybkiego wzrostu produkcji jest rozwój specjalizacji i kooperacji. Gospodarstwa rolne o (wybranych kierunkach specjalizacji osiągają znacznie większą (globalną i towarową produkcję i charakteryzują się wyższą wydajnością pracy. Istotnym problemem jest więc, aby specjalizacja produkcji była nie tylko domeną uspołecznionych gospodarstw rolnych, lecz również coraz powszechniejszym zjawiskiem wśród indywidualnych producentów. Decyzjami Rządu stworzono bardzo korzystne warunki dla rozwoju gospodarstw chłopskich i zespołów rolników specjalizujących się w produkcji mleka, żywca wieprzowego i wołowego oraz w innych dziedzinach. Decyzje te są jeszcze jednym dowodem, że nasza polityka rolna zmierza do tworzenia korzystnych warunków do dalszej intensyfikacji produkcji rolnej we wszystkich sektorach rolnictwa, w państwowych gospodarstwach rolnych, jednostkach spółdzielczych, kółkach rolniczych i zespołach chłopskich oraz w gospodarstwach indywidualnych rolników. Decyzje te umacniają poczucie pewności i otwierają nowe perspektywy dla każdego dobrego rolnika.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#PoselPinkowskiJozef">Zebrania wiejskie odbywane w pierwszym kwartale br. z inicjatywy organizacji partyjnych i kół Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, dyskusje w środowisku rolniczym w okresie kampanii wyborczej do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych potwierdziły, że rolnicy z zadowoleniem przyjęli postanowienia i decyzje dotyczące nowych warunków rozwoju specjalizacji i kooperacji. Ich odpowiedzią są liczne gospodarstwa specjalistyczne, jakie powstają w roku bieżącym. Powinniśmy nadal rozwijać inicjatywy wisi w tym kierunku i udzielać poparcia i pomocy rolnikom, którzy zamierzają przekształcać swoje gospodarstwa w specjalistyczne gospodarstwa rolne.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#PoselPinkowskiJozef">Otaczanie opieką gospodarstw, które podejmują produkcję specjalistyczną, zwiększają swą towarowość, wywiązują się solidnie z zawartych umów kontraktacyjnych — to ważne zadanie w pracy ze wsią i na wsi. Jest to niezwykle ważne zadanie w szczególności służb rolnych, urzędów gminnych, kółek rolniczych i spółdzielni rolniczych na wsi.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#PoselPinkowskiJozef">Państwo tworzy korzystne warunki dla dobrych rolników. Nie może być jednakże obojętna dla państwa sprawa tych, którzy zaniedbują uprawę roli i swoje warsztaty rolne, nie wykonują należycie swoich obywatelskich powinności przynależnych do -zawodu rolnika, którego prestiż społeczny umacniamy i podnosimy do wysokiej rangi, na jaką w pełni zasługuje. Sami rolnicy powinni się troszczyć o dobrą uprawę całej ziemi na terenie wsi i gmin, o umacnianie społecznej dyscypliny wsi w dążeniu do lepszego gospodarowania, gdyż jest to droga do podnoszenia dobrobytu i poprawy warunków życia ludności wiejskiej. Nasze ustawodawstwo w tej dziedzinie zmierza do rozwiązywania problemów socjalnych wsi i ludności rolniczej, a równocześnie do aktywnego oddziaływania na racjonalne wykorzystanie ziemi. Musimy bowiem coraz lepiej gospodarować ziemią uprawną, wzmacniać jej ochronę przed przeznaczaniem na inne cele i dbać, aby każdy jej skrawek był odpowiednio zagospodarowany.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#PoselPinkowskiJozef">Kierunki działania dotyczące gospodarki ziemią zawarte w programie rządowym i znajdujące wyraz w przedłożonym projekcie ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych zmierzają do poszerzenia dotychczasowych rozwiązań, między innymi przez stworzenie możliwości sprzedaży bądź wykupu ziemi w zamian za obligacje. Ponadto dążą do uporządkowania wielu spraw związanych ze sprawniejszym działaniem w tej dziedzinie. W naszym przekonaniu propozycje te zasługują w pełni na poparcie i wnikliwe rozpatrzenie przez zainteresowane komisje i Wysoką Izbę. Sprawy te mają bowiem doniosłe znaczenie. Z jednej strony wiążą się one ściśle z realizacją konstytucyjnej zasady, nakładającej na organy państwowe zadania dbałości o właściwe użytkowanie ziemi jako dobra ogólnonarodowego, z drugiej zaś — wychodzą naprzeciw rozwiązywaniu wielu problemów ludzi, którzy posiadając gospodarstwa rolne, swą perspektywę życiową upatrują w wykonywaniu innego zawodu bądź z innych przyczyn są zainteresowani w przekazaniu ziemi nowemu użytkownikowi. Stworzenie warunków dla sprawnego przejmowania ziemi od właścicieli, którzy nie są w stanie już obecnie bądź w perspektywie zapewnić jej należytego wykorzystania przez użytkowników, którzy ją właściwie zagospodarują, jest zadaniem, za którym przemawia interes ogólnospołeczny oraz sytuacje życiowe wielu właścicieli gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#PoselPinkowskiJozef">Sprawy racjonalnego wykorzystania ziemi stanowić powinny, w jeszcze szerszym zakresie niż dotychczas, przedmiot codziennej pracy i działania władz terenowych, zwłaszcza gmin i wszystkich ogniw samorządu wiejskiego. Na sprawy zagospodarowania ziemi powinno się zwrócić szczególną uwagę w toku podejmowanego w najbliższym czasie powszechnego przeglądu gmin. Przegląd ten powinien dopomóc gminom w doskonaleniu ich metod działania w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#PoselPinkowskiJozef">Podniesienie wydajności na części użytków rolnych, gdzie występuje jeszcze niski poziom gospodarowania, to duża rezerwa naszego rolnictwa, którą trzeba w pełni wykorzystać. Na uznanie zasługują inicjatywy wielu gmin, polegające na dokonywaniu społecznych przeglądów gospodarstw i pól i na tej podstawie precyzowanie, wspólnie z właścicielami gospodarstw, wniosków zmierzających do szybkiego powiększania produkcji rolnej i poprawy stanu gospodarowania. Wszędzie tam, gdzie rolnicy wyrażają chęć poprawy stanu gospodarowania powinni otrzymać odpowiednią pomoc ze strony gmin, kółek rolniczych, gminnej spółdzielni rolniczej. Powinny być w pełni wykorzystywane wszystkie stworzone przez państwo możliwości działania w zależności od miejscowych warunków i potrzeb, a jeśli zachodzi taka konieczność bądź sam rolnik się na to decyduje, ziemia powinna być przejmowana do zagospodarowania przez nowego użytkownika. Chodzi przy tym o dobre zagospodarowanie ziemi, lepsze niż u poprzedniego właściciela. W zależności od warunków terenowych powinny być zgodnie z założeniami rządowego programu wykorzystywane możliwości w dziedzinie zagospodarowania ziemi zarówno jednostek gospodarki uspołecznionej, jak i gospodarstw indywidualnych, a zwłaszcza rozwojowych gospodarstw chłopskich. Ci co zagospodarowują ziemię przekazaną im w użytkowanie powinni korzystać w pierwszej kolejności z możliwości nabycia sprzętu rolniczego, materiałów budowlanych i innych środków pomocy.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#PoselPinkowskiJozef">Można wyrazić przekonanie, że takie podejście do problemu — przewidujące rozwój form pomocy socjalnej, rozszerzające uprawnienia emerytalne, ułatwiające stabilizację życiową części właścicieli gospodarstw rolnych, którzy będą zainteresowani w zbyciu ziemi w zamian za obligacje przy równoczesnym tworzeniu jeszcze korzystniejszych warunków gospodarowania dla wszystkich dobrych rolników — spotka się z powszechnym poparciem wsi i przyczyni się do wyzwolenia dalszych inicjatyw produkcyjnych i społecznych.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoka Izbo! Coraz większy wpływ na rozwój rolnictwa i wsi wywiera rozwijający się szybko sektor uspołecznionego rolnictwa. Jemu też przypadnie w udziale największa rola w dziedzinie zagospodarowania ziemi przejmowanej przez państwo, a także duże zadanie związane z zapewnieniem szybkiego wzrostu produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#PoselPinkowskiJozef">Zawarte w programie rządowym postanowienia dotyczące doskonalenia systemu ekonomiczno-finansowego i organizacji państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej sprzyjać będą umacnianiu gospodarności i inicjatywy, a tym samym osiąganiu korzystnych rezultatów w obecnym pięcioleciu. Na PGR, które powinny osiągnąć dwukrotnie szybsze tempo wzrostu produkcji od średniego w kraju, ciążą odpowiedzialne zadania w dziedzinie zagospodarowania ziemi i zwiększenia wpływu na postęp w całym rolnictwie, między innymi przez wydatne zwiększenie produkcji nasion wysoko wydajnych odmian zbóż i innych roślin, materiału zarodowego, rozwoju usług i kooperacji oraz zwiększenia produkcji towarowej na drodze wprowadzania i upowszechniania przemysłowych metod uprawy i produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#PoselPinkowskiJozef">W programie rządowym szeroko uwzględnione zostały warunki dalszego rozwoju rolniczej spółdzielczości produkcyjnej, społeczno-gospodarczej działalności kółek rolniczych oraz różnych form zespołowego działania i kooperacji. Dotyczy to warunków ekonomicznych, kredytów, zaopatrzenia w maszyny, zapewnienia kwalifikowanych kadr i innych problemów. A więc również przed tymi rolnikami, którzy zdecydowali się na formę zespołowego działania lub podejmą takie decyzje w przyszłości, otwierają się bardzo korzystne perspektywy lepszej, wydajniejszej pracy, wzrostu zarobków i dalszej poprawy warunków socjalnych.</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#PoselPinkowskiJozef">W rezultacie podjętych działań przed wszystkimi rolnikami i pracownikami rolnictwa, przed każdym producentem rolnym stanęły nowe, wyższe zadania i dla realizacji tych zadań zapewnia się odpowiednie warunki i środki.</u> + <u xml:id="u-8.17" who="#PoselPinkowskiJozef">Cała wieś polska — rolnicy indywidualni, członkowie kółek rolniczych, spółdzielcy i pracownicy państwowych gospodarstw rolnych są zainteresowani w pełnym urzeczywistnieniu uchwał VII Zjazdu partii. Ludzie rolniczego trudu wiedzą dobrze, że od tego zależy wkład wsi w dalszy, pomyślny rozwój naszej ojczyzny, stwarzanie podstaw dobrobytu dla wszystkich polskich rodzin oraz poprawa warunków pracy i życia rolników. Dlatego w oparciu o program realizacji uchwał VII Zjazdu w codziennej pracy na wsi powinno się dążyć do dalszego precyzowania z rolnikami w każdej gminie i wsi konkretnych planów działania, mających na celu pełne wykorzystanie rezerw i tworzonych możliwości rozwojowych rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-8.18" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoki Sejmie! Podstawowym zadaniem rolnictwa w obecnym pięcioleciu pozostaje zapewnienie dalszego znacznego przyrostu produkcji zwierzęcej, zwłaszcza mleka, żywca wieprzowego, wołowego i drobiu. Jest to dyktowane potrzebami w dziedzinie spożycia, przy istniejącej jego strukturze. W ubiegłym pięcioleciu osiągnęliśmy znaczny przyrost produkcji zbóż i pasz, a mimo to szybki rozwój produkcji zwierzęcej wymagał powiększenia importu zbóż i pasz. Import ten w obecnych warunkach koniunkturalnych jest nader uciążliwy dla naszej gospodarki, podnosi on także znacznie koszty produkcji zwierzęcej, które są pokrywane rosnącymi dotacjami państwa. Uwidoczniło się to zwłaszcza w ostatnich 2 latach, w których wskutek trudnych warunków klimatycznych zbiory pasz były mniejsze i zachodziła potrzeba wydatnego zwiększenia importu.</u> + <u xml:id="u-8.19" who="#PoselPinkowskiJozef">Dalszy rozwój produkcji zwierzęcej musimy opierać na zwiększonej krajowej produkcji zbóż i pasz. Stąd intensyfikacja produkcji i gospodarki paszowej jest jednym z najważniejszych zadań rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-8.20" who="#PoselPinkowskiJozef">Powinniśmy zmierzać do wykorzystania wszystkich istniejących rezerw i możliwości w tej dziedzinie. Kierunki działania określa program rządowy. Postanowienia tego programu powinny być realizowane ze szczególną uwagą i pełną konsekwencją.</u> + <u xml:id="u-8.21" who="#PoselPinkowskiJozef">Niezbędne jest dalsze, szybkie powiększanie produkcji zbóż zarówno przez podniesienie plonów, jak (i zwiększenie obszaru pod uprawy zbóż, kosztem mało wydajnych roślin pastewnych. Produkcja zbożowa powinna uzyskać jeszcze większe znaczenie w całokształcie zadań rolnictwa. Wzrost nawożenia, postęp w nasiennictwie i agrotechnice stwarza realne podstawy do dalszego, szybkiego wzrostu produkcji zbożowej. W bieżącym roku — o czym mówił tow. Barcikowski — zapoczątkowane zostało wprowadzenie na większą skalę uprawy kukurydzy na ziarno, a także na kiszonkę. Rozszerzenie uprawy kukurydzy przyczynić się może do istotnego powiększenia produkcji pasz treściwych i dlatego wymaga upowszechniania, w miarę jak będą tworzone techniczne warunki dla jej uprawy i zbioru.</u> + <u xml:id="u-8.22" who="#PoselPinkowskiJozef">Rolnicy powinni zadbać o lepszą uprawę i wyższe plony ziemniaków. Jesteśmy jednym z dużych, liczących się w świecie producentów ziemniaków. Produkcja ziemniaków stanowi istotny składnik naszej bazy paszowej, a ponadto szerokie są możliwości ich przemysłowego przerobu. Niezbędne jest także powiększenie produkcji ziemniaków jadalnych.</u> + <u xml:id="u-8.23" who="#PoselPinkowskiJozef">Dla powiększenia krajowej bazy paszowej powinniśmy powiększać areał uprawy buraków cukrowych i wysoko wydajnych roślin pastewnych, których uprawa wzbogacałaby nasze zasoby paszowe. Doświadczenia w rozszerzeniu Uprawy takich roślin, jak burak półcukrowy, perko i wiele innych roślin, są zachęcające. Działania w tym zakresie powinny być więc intensyfikowane, a ich efekty przyspieszane.</u> + <u xml:id="u-8.24" who="#PoselPinkowskiJozef">Istotne znaczenie dla lepszego wykorzystania zasobów paszowych mieć będzie rozwój suszarnictwa i produkcja pełnodawkowych pasz, w tym również z dużym udziałem słomy. Kryją się w tej dziedzinie duże rezerwy i możliwości powiększenia produkcji pasz i trzeba będzie zmierzać do ich szybkiego i szerokiego wykorzystania.</u> + <u xml:id="u-8.25" who="#PoselPinkowskiJozef">Nie ma potrzeby wyszczególniania wszystkich kierunków działania dla poprawy bilansu paszowego kraju. W zależności od terenowych warunków i możliwości, wszystkie rezerwy powinny być wykorzystywane lepiej, pełniej niż dotychczas, a działanie samych rolników, przedsiębiorstw i organizacji rolniczych, zaplecza naukowo-badawczego rolnictwa powinniśmy uczynić skuteczniejszym. Tego wymagają potrzeby sprowadzające się do zapewnienia warunków dalszego szybkiego, lecz w pełni zrównoważonego rozwoju wszystkich dziedzin produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-8.26" who="#PoselPinkowskiJozef">Obywatele Posłowie! Na spotkaniu przedwyborczym z rolnikami w Poznaniu I Sekretarz KC naszej partii towarzysz Edward Gierek stwierdził: „Program wyżywienia narodu, uchwalony w październiku 1974 r. na XV Plenum KC partii i rozwinięty na VII Zjeździe, stanowi niezmiernie ważną część składową całej strategii społeczno-gospodarczego rozwoju Polski. Warunkiem jego realizacji jest wyższa jakość pracy, a więc wyższe jej wyniki w całym rolnictwie i we wszystkich związanych z nim dziedzinach gospodarki”.</u> + <u xml:id="u-8.27" who="#PoselPinkowskiJozef">Przedstawiony przez Rząd program realizacji uchwał VII Zjazdu w dziedzinie rolnictwa dowodzi, że tworzone są korzystne warunki do dalszego rozwoju i unowocześnienia rolnictwa i całej naszej gospodarki żywnościowej w obecnym pięcioleciu. Świadomość tego stanu rzeczy to cenne źródło inspiracji i społecznych motywacji uzyskiwania wyższej jakości pracy i większej sprawności działania, stawiania wyższych wymogów i zadań wobec wszystkich, którym realizacja tego programu przypada w udziale.</u> + <u xml:id="u-8.28" who="#PoselPinkowskiJozef">Wnioski stąd wypływające powinny być wyciągnięte przez rolników, przez organy samorządu rolniczego, gminy i województwa, przez dyrekcje państwowych gospodarstw rolnych, przez zarządy spółdzielni, przez wszystkich, którzy własną, codzienną, lepszą pracą powinni przyczyniać się do pełnej realizacji zadań dalszej poprawy wyżywienia narodu. Powinno się dołożyć starań, aby nie zaniedbać niczego i osiągnąć widoczny postęp we wszystkich podstawowych dziedzinach rolnictwa w roku bieżącym przez sprawne przeprowadzenie wszystkich tegorocznych prac rolnych. Mamy poza sobą dwa trudne lata. Uszczuplone zostały zasoby i rezerwy paszowe. Dzięki zwiększonej pomocy państwa i zapobiegliwości rolników przezwyciężane są te trudności. Wiele zależeć będzie od pomyślnego przebiegu dalszych prac w rolnictwie w roku bieżącym, należytej pielęgnacji roślin, terminowego i właściwego sprzętu wszystkich ziemiopłodów, wykorzystania możliwości dalszego powiększania produkcji zwierzęcej. Dlatego prace nad realizacją zadań, wynikających z programu rozwoju rolnictwa w bieżącym pięcioleciu, powinny być w każdej gminie i wsi ściśle związane ze sprawnym i pełnym wykonaniem wszystkich zadań rolnictwa w roku bieżącym. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Bolesław Strużek.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselStruzekBoleslaw">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wystąpienie Ministra Barcikowskiego podkreśla wprost historyczną konieczność konsekwentnej realizacji programu rozwoju gospodarki żywnościowej i jej głównego ogniwa, jakim jest rolnictwo. Założenia rozwoju tego wielkiego kompleksu gospodarki narodowej na lata 1976—1980 zostały określone uchwałą VII Zjazdu partii. Przemawiając w imieniu Klubu Poselskiego ZSL, pragnę dodać, że VII Kongres ZSL uznał te założenia za najbardziej odpowiadające potrzebom całego społeczeństwa oraz interesom społeczno-ekonomicznego rozwoju wsi. Działanie na rzecz realizacji tych założeń stanowi kluczowe zadanie całego Stronnictwa.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wystąpienie Ministra Barcikowskiego zawiera równocześnie charakterystykę rządowego programu środków realizacji, podjętych na przestrzeni bieżącego roku działań Rządu oraz charakterystykę głównych zasad polityki rolnej. Na tym tle zostały zreferowane główne założenia projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych — jako aktu prawnego uzupełniającego całokształt ustawodawstwa i polityki w stosunku do ziemi jako podstawowego środka produkcji rolniczej i jednego z najcenniejszych dóbr całego narodu.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#PoselStruzekBoleslaw">W imieniu Klubu Poselskiego ZSL pragnę podkreślić dużą troskę Rządu o zapewnienie warunków rozwoju rolnictwa i wielką aktywność w działaniu, w doskonaleniu systemu polityki rolnej, w mobilizacji niezbędnych środków materialno-technicznych i ulepszaniu systemu zarządzania i sterowania rozwojem rolnictwa. Istotą podjętych przez Rząd w ostatnich miesiącach decyzji jest usprawnianie i rozwijanie mechanizmu transformacji społeczno-ekonomicznej rolnictwa, mechanizmu dalszego rozwoju produkcji rolnej oraz umacnianie spójności całego systemu rolnictwa. Biorąc pod uwagę wnikliwą charakterystykę, jakiej dokonał Minister Barcikowski, zwalnia mnie to od szczegółowszego omawiania tych spraw.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wysoka Izbo! Społeczna ranga debaty sejmowej narzuca obowiązek głębszej refleksji nad aktualną sytuacją w rolnictwie. Jej cechą specyficzną jest to, że strukturalne problemy, które są stopniowo rozwiązywane, ale przecież nie mogą być rozwiązane szybko i w jednorazowym akcie, że właśnie te strukturalne problemy na skutek dodatkowych obiektywnych trudności uległy niejako zaostrzeniu. Tak na przykład luka między planowaną na 1975 r. produkcją globalną rolnictwa a faktycznie osiągniętą — wartości około 34,5 mid zł, nie może nie rzutować na politykę intensyfikacji produkcji rolniczej i środki jej intensyfikacji. Jeszcze większa luka wystąpiła w kształtowaniu się produkcji czystej rolnictwa, co rzutuje na sytuację dochodową ludności rolniczej, kształtowanie się inwestycji, a zwłaszcza inwestycji naturalnych, tzw. zapasów w gospodarstwach rolnych itp. W takich okolicznościach szczególnie ważną sprawą jest krótkookresowe dostosowywanie polityki rolnej do aktualnej sytuacji. Polityka rolna spełniać tu powinna funkcję amortyzacji przejściowych trudności, skłaniać do większej aktywności w uruchamianiu rezerw, bardziej efektywnego gospodarowania. W takich sytuacjach szczególnej wagi nabiera sprawa wewnętrznej zgodności wszystkich elementów polityki rolnej, kierowania się wszystkich resortów, instytucji i organizacji tymi samymi kryteriami i celami, pełną zbieżnością działania. Takie działanie, szczególnie doniosłe w trudnych okresach, jest nieodzownym warunkiem realizacji programu gospodarki żywnościowej, wynika z istoty tego programu.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#PoselStruzekBoleslaw">W warunkach zwiększającej się materiałochłonności i usługochłoności produkcji rolniczej, w sytuacji, gdy przywiązujemy tak wielką wagę do rozwoju specjalizacji gospodarstw, różnych form kooperacji — niepomiernie wzrasta rola jakości obsługi rolnictwa ze strony odpowiednich przedsiębiorstw, instytucji i organizacji. Czynnik ten w poważnej mierze wpływa na poziom agrotechniki przez duży udział usług w podstawowych pracach polowych, wpływa na ekonomikę czasu producentów rolnych, na ich stosunek do nowych, bardziej postępowych form społeczno-ekonomicznych organizacji produkcji rolniczej, na decyzje produkcyjne itp. Zbyt często w działaniu tych instytucji nad ich podstawową funkcją społeczną przeważają interesy partykularne i formalizm działania. Społecznej presji wywieranej na wszystkich producentów rolnych pod kątem maksymalnego wyzyskania rezerw produkcyjnych towarzyszyć musi silna presja, mająca na celu ciągłe doskonalenie obsługi rolnictwa. Jest to ogromne, pozainwestycyjne źródło dodatkowych efektów produkcyjnych, a ponadto czynnik umacniający zainteresowanie rolników rozwojem produkcji, czynnik pobudzający ich aktywność społeczno-zawodową.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jedną z cech aktualnej sytuacji w rolnictwie jest to, że posiadamy dobrze opracowane programy, zarówno program globalny rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej w skali kraju i poszczególnych województw, jak również szereg programów odcinkowych, dotyczących poszczególnych gałęzi produkcji rolniczej lub wręcz pojedynczych produktów rolnych. Obecnie daje się nawet zaobserwować pewien nadmiar prac programowych w terenie, co osłabia koncentrację sił społecznych, a zwłaszcza kwalifikowanych kadr na froncie codziennej, konsekwentnej realizacji uchwalonych już programów. Podniesienie społecznej rangi tych programów, wpojenie poczucia wysokiej odpowiedzialności wszystkich realizatorów za ich pełne wykonanie, okresowa kontrola, a nade wszystko koncentracja sił społecznych i środków materialnych na ich realizacji — to jest dziś tak niezbędne podejście. Program uchwalony, który ulega zapomnieniu, faktycznie oznacza pogorszenie sytuacji na tym odcinku, którego dotyczy.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#PoselStruzekBoleslaw">W wystąpieniu Ministra Barcikowskiego podniesione zostały zagadnienia kształtowania rozmiarów i struktury produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#PoselStruzekBoleslaw">Niewątpliwie w bieżącym pięcioleciu wysuwają się dwa podstawowe problemy w rozwoju produkcji rolniczej: pierwszy — to problem zbożowo-paszowy, a drugi — to możliwie maksymalny rozwój wszystkich gałęzi produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#PoselStruzekBoleslaw">Istotny postęp w rozwiązywaniu pierwszego z tych problemów będzie wywierał szczególnie doniosły wpływ na zapewnienie wewnętrznej równowagi rolnictwa, na poprawę efektywności handlu zagranicznego artykułami rolno-spożywczymi. Jakaż bowiem jest współcześnie treść ekonomiczna problemu zbożowo-paszowego? Rozwiązywanie tego problemu to niemal wyłącznie zwiększenie zasobów surowcowych dla przetwórstwa wewnątrzrolniczego, jakim jest produkcja zwierzęca. W zasadzie wszystkie pozapaszowe kierunki rozchodu zbóż są ustabilizowane, a nawet występuje pewna tendencja malejąca. Cały przyrost zbóż przeznaczany jest na pasze. A zatem wysokie tempo wzrostu produkcji zbożowej określa w poważnej mierze harmonijny i zgodny z potrzebami społeczeństwa rozwój produkcji rolniczej, a przede wszystkim tempo wzrostu produkcji zwierzęcej. Podkreślić jednak należy, że zapewnienie wysokiego tempa przyrostu zbóż stało się przede wszystkim interesem samych rolników. Znaczenie tego problemu dla bilansu handlu zagranicznego produktami rolno-spożywczymi w sposób nie wymagający komentarzy ilustruje fakt, że obecnie import zbóż i pasz pochłania ponad ^3/4^ wartości eksportu artykułów rolno-spożywczych.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#PoselStruzekBoleslaw">Obywatele Posłowie! Pozwólcie, że ten wskaźnik skonfrontuję z trzema faktami. Przed kilkoma dniami, na naradzie w Naczelnym Komitecie ZSL jeden z rolników z woj. łomżyńskiego skonstatował: — „Jadąc do Warszawy nie widziałem dopieszczonej plantacji zbóż. Sąsiad, zapytany o stan pszenicy ozimej, stwierdził, że jeszcze jej po zimie nie oglądał”. Drugi fakt: według danych GUS w 1975 roku w 55 gminach przeciętne plony zbóż wahały się w granicach od 9,6 do 15 q; można powiedzieć, że jest to dystans olbrzymi, nawet jeżeli się uwzględni, że gminy te mogły posiadać bardzo słabej jakości gleby; w 439 gminach — w granicach od 15,1 do 20 q, jeżeli chodzi o cztery zboża. Łącznie w blisko 1/4 ogólnej liczby gmin plony 4 zbóż nie przekraczały 20 q.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wreszcie trzeci fakt — w latach 1973—1975 powierzchnia zasiewów zbóż w PGR nie wykazuje tendencji wzrostu przy przecież bardzo poważnym w tym okresie wzroście ogólnej powierzchni gruntów ornych.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#PoselStruzekBoleslaw">Posiadamy bezsporne i duże jeszcze możliwości wzrostu produkcji zbóż. Oczywiście, współcześnie problem zbożowy stanowi niejako organiczną całość z szerszym problemem paszowym. Wykorzystując kompleksowo wszystkie czynniki wzrostu produkcji zbóż, musi my równocześnie przez przyspieszenie produkcji pasz niezbożowych zmniejszyć presję produkcji zwierzęcej na bilans zbożowy. Nie jest do powtórzenia operacja z ubiegłej pięciolatki, w trakcie której zużycie pasz treściwych wzrosło o około 60%, a pasz niezbożowych — w blisko 10-krotnie wolniejszym tempie.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#PoselStruzekBoleslaw">Drugi kluczowy problem produkcyjny rolnictwa — to znaczy maksymalne do osiągnięcia tempo wzrostu wszystkich gałęzi produkcji zwierzęcej — ma szczególne znaczenie dla dalszej poprawy wyżywienia społeczeństwa, dla zapewnienia odpowiedniego tempa wzrostu dochodów realnych ludności rolniczej oraz dla handlu zagranicznego. Udział artykułów pochodzenia zwierzęcego w spożyciu artykułów żywnościowych stanowi ponad 55% ich wartości, udział produktów hodowli w przychodach ludności rolniczej ze sprzedaży produktów rolnych wynosił w ostatnich 2 latach średnio ponad 67%. Poważna jest również pozycja tej grupy artykułów w handlu zagranicznym, zwłaszcza z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wysoki Sejmie! W okresie ubiegłego pięciolecia osiągnięte zostały poważne rezultaty w za- kresie zagospodarowania gruntów ekstensywnie użytkowanych. Łącznie przez 5 lat zostało rozdzielonych do trwałego zagospodarowania blisko 1 100 tys. ha gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, z czego około 800 tys. ha przejęły państwowe gospodarstwa, spółdzielnie produkcyjne i kółka rolnicze, a blisko 300 tys. ha, czyli ponad 26% — rolnicy indywidualni oraz zespoły rolników. W rezultacie powierzchnia gruntów sektora uspołecznionego powiększyła się w ciągu 5 lat o blisko 25%. W przepływie międzysektorowym około 77% ziemi stanowiły grunty gospodarstw przekazanych za świadczenia rentowe. Ustawa ta dotyczy rolników, którzy osiągnęli wiek emerytalny i nie mają spadkobierców swych gospodarstw. Słusznie jednak stwierdził Minister Barcikowski, że — „różne są przyczyny słabego wykorzystywania gruntów rolnych przez część gospodarstw indywidualnych i w związku z tym różne trzeba stosować instrumenty aktywizacji użytkowania ziemi”. Niewłaściwie, ekstensywnie użytkuje ziemię część rolników w wieku przedemerytalnym. Należy również liczyć się ze stopniowym nasilaniem się procesu polaryzacji wiejskiej ludności dwuzawodowej. Potrzeba istnienia efektywnych form rozwiązywania tych sytuacji leży u podstaw projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych. Oczywiście, odmienność tych sytuacji, w porównaniu do sytuacji rolników w wieku emerytalnym, dyktuje potrzebę stosowania odmiennych rozwiązań prawnych i ekonomicznych. Zostały one omówione w wystąpieniu Ministra Barcikowskiego. Na szczególne podkreślenie zasługuje rozszerzenie kategorii bezpłatnego użytkowania ziemi na indywidualnych producentów. Parafrazując hasło ludowych rewolucji agrarnych: — „ziemia dla tych, którzy na niej pracują” — można powiedzieć, że zasada ta oznacza realizację hasła „ziemia dla tych, którzy na niej pracują dobrze”.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#PoselStruzekBoleslaw">Godny podkreślenia jest również fakt, że realizacja tej ustawy powinna zwiększać szanse poprawy struktury agrarnej indywidualnych gospodarstw, a zarazem szanse prowadzenia bardziej aktywnej polityki społeczno-socjalnej w stosunku do ludności wiejskiej oraz polityki przestrzennego zagospodarowania obszarów wiejskich. Ustawa ta jednak stanowić będzie nader czuły instrument, a zatem jej wykonawcy — naczelnicy gmin powinni uwzględniać cele polityki rolnej i czynnik zdrowej opinii społecznej gminy i stwarzać warunki sprzyjające możliwie największemu udziałowi przejmowania nieruchomości rolnych za obligacje na wniosek samych właścicieli. Dotyczy to szczególnie gospodarstw chłoporobotników.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#PoselStruzekBoleslaw">Klub Poselski ZSL w pełni popiera założenia projektu ustawy, widząc w niej istotny element uzupełniający ustawodawstwo gruntowe oraz jeden ze środków realizacji założeń polityki rolnej i społecznej.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#PoselStruzekBoleslaw">Dodać należy, że koncentracji działań w zakresie sprawnego przejmowania ziemi przez najlepszych producentów towarzyszyć powinno działanie na rzecz bardziej skutecznej ochrony gruntów rolniczych oraz działania na rzecz podnoszenia żyzności całej powierzchni użytków rolnych. W tym kontekście niepokojące jest niewykonanie w ubiegłym roku planów rzeczowych melioracji użytków rolnych. A przecież skala postępu w zakresie powszechnego podnoszenia żyzności ziemi ma decydujący wpływ na skalę przyrostu produkcji roślinnej.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#PoselStruzekBoleslaw">Na zakończenie swego wystąpienia Minister Barcikowski stwierdził: — „W rachunku możliwości dalszego rozwoju rolnictwa czynnikiem znakomitym jest wsparcie wysiłków Rządu i administracji rolnej przez wszystkie siły społeczno-polityczne, działające wspólnie z naszą partią na terenie wsi”. W imieniu władz Stronnictwa i Klubu Poselskiego ZSL pragnę zapewnić, że możliwie największy wkład w rozwój rolnictwa i postęp społeczny na wsi całe Stronnictwo traktuje jako swoje główne zadanie, dążąc do stałego doskonalenia form działalności polityczno-organizacyjnej. Podstawową siłą społeczną naszego Stronnictwa jest zaangażowany i ofiarny aktyw chłopski. Podejmując tak doniosłą problematykę rezerw, przedstawioną frontalnie przez II Plenum Komitetu Centralnego, Stronnictwo dąży do tego, aby realizacja tych zadań objęła wszystkich rolników — członków ZSL, aby stała się ruchem powszechnym na rzecz przyspieszenia postępu rolniczego. Kardynalnym warunkiem efektywności kierowanych do rolnictwa środków materialno-technicznych oraz działań w sferze polityki rolnej jest skala aktywnego współdziałania samych producentów, dobre rozumienie prowadzonej polityki rolnej, — „stopień wzmocnienia poczucia stabilizacji i rozwoju dobrych gospodarstw rolnych” — jak to określił Minister Barcikowski. Kształtowanie tych postaw społecznych, owego klimatu społecznego rozwoju rolnictwa i postępu społecznego wsi — to nasza wspólna z partią funkcja, stanowiąca przedmiot codziennego, ścisłego współdziałania.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#PoselStruzekBoleslaw">Konsekwentna realizacja podstawowych zasad polityki rolnej stwarza silną podstawę pełnej identyfikacji zadań rolników indywidualnych i pracowników rolnictwa uspołecznionego z celami i zadaniami, jakie przed rolnictwem stawia partia i Rząd.</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#PoselStruzekBoleslaw">Pragnę wyrazić nadzieję, że konsekwentna realizacja założeń pomocy i kierowanie na rzecz rozwoju rolnictwa środków materialno-technicznych stanowić będą materialną podstawę tego, ażeby można było w pełni wykorzystać te wielkie jeszcze możliwości tkwiące w rozwoju naszego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Adam Kuć.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselKucAdam">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Fakt, że problemy dotyczące gospodarki rolnej są częstym tematem pracy Sejmu i organów państwowych potwierdza ogromną rangę tego działu gospodarki narodowej na obecnym etapie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz satysfakcjonuje tych, którzy bezpośrednio zajmują się tą dziedziną, a więc rolników, pracowników uspołecznionych gospodarstw, naukowców, organizatorów obsługi rolnictwa i działaczy wiejskich.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselKucAdam">Realizując politykę naszej partii, sprecyzowaną w uchwałach XV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i programie VII Zjazdu partii, Sejm i Rząd podjęły w ostatnich latach szereg decyzji o zasadniczym znaczeniu dla rozwoju produkcji, poprawy warunków pracy i życia ludzi zatrudnionych w rolnictwie. Dotyczyły one niezwykle ważnych problemów współczesnego rolnictwa i wsi, w tym także rolnictwa i wsi podobnych charakterem do istniejących w województwie krakowskim.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselKucAdam">Podobnie jak w całym kraju, w naszym województwie dyskutowany był program rozwoju gospodarki żywnościowej. Zadania stawiane w zakresie realizacji programu żywnościowego są bardzo ambitne. Chcemy przede wszystkim uzyskać wzrost plonów zbóż średnio o 6 kwintali z hektara w porównaniu do 1975 r. Zakłada się zwiększyć na tym samym areale produkcję globalną ziemniaków^7^ o 34% oraz rozwinąć produkcję warzyw do rozmiarów pozwalających zaspokoić w pełni potrzeby społeczeństwa krakowskiej aglomeracji. W produkcji zwierzęcej planuje się uzyskać wzrost pogłowia bydła o 18% w stosunku do obecnej wysokiej obsady wynoszącej ponad 70 sztuk na 100 ha użytków rolnych, zwiększyć pogłowie trzody chlewnej o 27—28% oraz poważnie zintensyfikować produkcję i skup mleka. Przyjęcie tak dużego trendu wzrostu produkcji rolniczej nakłada na wszystkich zatrudnionych w rolnictwie i pracujących na potrzeby rolnictwa trudne i odpowiedzialne zadania. Wymagać będzie także ofiarnego trudu producentów rolnych.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselKucAdam">Podejmowane przez władze polityczne i państwowe liczne decyzje i uchwały dotyczące rolnictwa udzielają w sposób jednoznaczny poparcia naszym codziennym staraniom, a głównie tym grupom gospodarstw i rolnikom, którzy rozwijają produkcję rolną w drodze jej intensyfikowania oraz poszerzania bazy materialnej i technicznej.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselKucAdam">Trwałym dorobkiem polityki rolnej, realizowanej z całą konsekwencją od przeszło pięciu lat, jest świadomość konieczności szybszego wdrażania nowoczesnych rozwiązań technicznych i organizacyjnych we wszystkich sektorach gospodarki rolnej. My, działacze wiejscy, mamy pełną aprobatę środowiska dla tych poczynań, które pozwalają lepiej i racjonalniej wykorzystać cały obszar ziemi w produkcji żywności.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselKucAdam">Wśród przodujących rolników coraz częściej spotykamy młodych, dobrze teoretycznie przygotowanych i zaangażowanych społecznie na wsi. Są to niewątpliwie optymistyczne zjawiska potwierdzające trafność podejmowanych decyzji i zapewniające stały rozwój naszego rolnictwa. Tak jak w całym kraju, także w woj. krakowskim wzrasta stale grupa rolników, którzy w ramach tej polityki przy dużej pomocy państwa zwiększają intensywnie swoją produkcję. To oni rozwijają nasze rolnictwo, a przyrost produkcji w ich gospodarstwach rekompensuje w znacznej mierze skutki stagnacji produkcji w gospodarstwach ludności dwuzawodowej czy też właścicieli gospodarstw, którym siły fizyczne nie pozwalają nadążać za ogólnym postępem.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselKucAdam">Niemniej jednak stwierdzić trzeba, że w warunkach krakowskich i podobnych wydane dotąd akty prawne nie usunęły wszystkich barier, które przeszkadzają w przemieszczaniu ziemi z gospodarstw słabych, zaniedbanych, do gospodarstw dobrych. Pewną zmianę przyniosła ustawa o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za rentę i spłaty pieniężne.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselKucAdam">Aktyw polityczny i gospodarczy, najbardziej postępowa część środowiska wiejskiego oczekuje ustalenia takich norm prawnych, które gwarantować będą stosowanie konsekwentnej zasady, że każdy kawałek ziemi musi być w optymalnym stopniu wykorzystany dla produkcji. Pragnę w tym miejscu podkreślić, że naprzeciw tym potrzebom wychodzi przedstawiony dziś Sejmowi przez Radę Ministrów projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselKucAdam">Wysoka Izbo! Podstawowym warunkiem realizacji zaprogramowanego do 1980 roku postępu techniczno-ekonomicznego w naszym rolnictwie jest optymalizacja rozmiarów bazy produkcyjnej we wszystkich jego sektorach. Bez głębszych zmian w strukturze społeczno-ekonomicznej rolnictwa krakowskiego wydobycie istniejących rezerw byłoby niemożliwe. Koncentracja ziemi, specjalizacja produkcji i kooperacja — to podstawowe kierunki działania, które stanowią szansę wykonania, a nawet przekroczenia zadań. Nie można bowiem budować perspektyw rolnictwa zdolnego zwiększać wydajność pracy w oparciu o wzrastające dostawy środków technicznych, nowoczesną wiedzę, którą dostarczają nauki rolnicze oraz osiągać zadowalające efekty materialne, kiedy tym fundamentem ma być chłopskie gospodarstwo rolne o obszarze średnio w granicach 2—3 ha ziemi.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselKucAdam">Pod wpływem nowej polityki rolnej, zapoczątkowanej w 1971 roku, sytuacja ulega stopniowej zmianie i obecnie mamy w sektorze chłopskim przykłady konkretnej działalności, wyrażającej się w powstawaniu zespołowych form gospodarowania i specjalizacji produkcji w gospodarstwach indywidualnych. Ten zapoczątkowany ruch znalazł poważne wsparcie materialne w wielu decyzjach rządowych, a ostatnio w uchwale Rady Ministrów z dnia 16 stycznia br. Władze woj. krakowskiego zapewniły w tym roku poważną pomoc dla podejmujących produkcję specjalistyczną.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselKucAdam">W naszych krakowskich warunkach rozwój zespołowych form gospodarowania i specjalizacja w gospodarce chłopskiej są tymi czynnikami, które obecnie zdecydowanie zapewniają wzrost produkcji rolnej, a w zakresie produkcji mamy w Krakowskiem wiele do nadrobienia. Mogą to zrobić szybciej gospodarstwa specjalistyczne i organizowane zespoły rolników, którym, jak już wspomniałem, poświęcamy wiele uwagi. W stosunku do tradycyjnego gospodarstwa chłopskiego wykazują one poważne zmiany w sposobach organizowania produkcji i wykorzystania ziemi, budynków, narzędzi oraz siły roboczej. Skala produkcji pozwala osiągać im odpowiednie dochody bez angażowania się w dodatkowe zajęcia pozarolnicze. Uwzględnić należy również fakt, iż ta grupa gospodarstw jest bezpośrednio zainteresowana kooperacją ze spółdzielczymi i państwowymi gospodarstwami, zajmującymi się dostawą środków do produkcji, doradztwem zawodowym oraz odbiorem wytworzonej produkcji wprost z gospodarstwa. Ułatwia to w sposób zasadniczy planowanie produkcji, zaopatrzenia, skupu oraz usług.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselKucAdam">Duże zadania ma do spełnienia sektor uspołeczniony w rolnictwie. Państwowe gospodarstwa rolne, spółdzielnie produkcyjne, SKR muszą w okresie tej pięciolatki bardzo zwiększyć siłę oddziaływania na całe rolnictwo regionu. Muszą one nie tylko zagospodarować tę ziemię, która nie może być w pełni wykorzystana w gospodarstwach indywidualnych, ale także w kooperacji z gospodarstwami chłopskimi organizować produkcję rolną.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselKucAdam">W naszych warunkach dużego rozdrobnienia gospodarstw sprawą o szczególnej wadze jest organizacja, zwłaszcza przez spółdzielnie kółek rolniczych, usług dla rolnictwa. Przy pogłębiającym się deficycie siły roboczej jest to rzeczą szczególnie pilną. Podstawową sprawą krakowskiego rolnictwa są odpowiednie dostawy ciągników i maszyn rolniczych, a w szczególności zaopatrzenie w te maszyny specjalistycznych gospodarstw indywidualnych i przedsiębiorstw kółkowych, świadczących usługi na rzecz indywidualnego sektora rolnictwa oraz gospodarstw uspołecznionych, przejmujących ziemię w zagospodarowanie. Nasz region jest słabo wyposażony w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselKucAdam">Planowany rozwój przemysłu ciągnikowego i maszyn rolniczych stwarza warunki do zasadniczego zwiększenia liczby maszyn w specjalistycznym gospodarstwie. W parze z tym musi iść gospodarska troska o maszyny i racjonalne ich wykorzystanie. Dlatego niezbędne jest dalsze szkolenie kadr, a także modernizacja zaplecza technicznego. Nakłady inwestycyjne na rozbudowę zaplecza technicznego, budowę i wyposażenie warsztatów powinny obecnie wyprzedzać zakupy traktorów i maszyn rolniczych. Spółdzielnie kółek rolniczych muszą rozbudować zaplecze warsztatowe dla maszyn i urządzeń rolniczych, a także zaplecze socjalne oraz włączyć się aktywnie do realizacji programu budownictwa mieszkaniowego w gminach w celu zagwarantowania warunków do większej stabilizacji kadr.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselKucAdam">Poważnego znaczenia nabiera również rozwój usług z zakresu chemizacji i ochrony roślin. Ma to szczególne znaczenie, jeżeli zważymy, że w naszym województwie planuje się osiągnąć w 1980 roku poziom nawożenia w wysokości 230—240 kg NPK na jeden hektar powierzchni użytków rolnych, a chemiczną ochroną objętych winno być 70%—80% upraw potowych, w tym cały obszar upraw warzywniczych i przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselKucAdam">Wysoki Sejmie! Mieszkam i pracuję na wsi. Żyję więc w kręgu zagadnień dotyczących całego środowiska wiejskiego. Codziennie obserwuję pozytywne zmiany, które podobnie jak w całym kraju występują na wsi krakowskiej. Jestem przekonany, tak jak większość rolników producentów i działaczy wiejskich, że przy odpowiedniej pomocy ze strony wszystkich sektorów gospodarki narodowej — zadania produkcyjne i społeczne, jakie określił VII Zjazd partii w zakresie wyżywienia narodu, będą pomyślnie wykonane. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Witold Jankowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselJankowskiWitold">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Na XV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, które w sposób kompleksowy przedyskutowało problematykę wyżywienia narodu i rozwoju rolnictwa i uznało referat programowy Biura Politycznego jako wytyczną działania, podjętą następnie i potwierdzoną przez uchwałę Sejmu VI kadencji, I Sekretarz Komitetu Centralnego Edward Gierek stwierdził, że rozwiązanie tej problematyki — „ma wręcz strategiczne znaczenie” dla zabezpieczenia przyszłości narodu i zbudowania rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego w naszym kraju oraz że należy dążyć do tego, aby wytwarzanie żywności uczynić jedną z najważniejszych gałęzi narodowej produkcji, zdolną zaspokoić potrzeby wewnętrzne kraju i stworzyć możliwości stałego i znacznego eksportu. Myślę, że zgodne z prawdą będzie stwierdzenie, że dziś, po upływie niespełna dwóch lat, w sposób jeszcze bardziej ostry i wyrazisty dostrzegamy wszyscy i doceniamy całą zasadność takiego postawienia sprawy. Zarówno dlatego, że wciąż rośnie nacisk na rynek artykułów żywnościowych, a wzrastające dochody ludności kierowane są w wielkiej swej części na te właśnie produkty, zwłaszcza na mięso i jego przetwory, jak i dlatego, że sytuacja na rynkach światowych, jak i nasz bilans płatniczy stawiają określoną barierę dla importu zbóż i pasz. Przede wszystkim jednak dlatego, że niekorzystne warunki atmosferyczne w ubiegłych dwóch latach, a jak się wydaje nie tylko one zahamowały wyraźnie dynamikę wzrostu produkcji rolnej, a nawet w niektórych dziedzinach spowodowały regres. Z drugiej jednak strony procesy demograficzne na wsi i ich negatywne konsekwencje przybierają rozmiary, które wymagają pilnych i przemyślanych rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoka Izbo! O ile pod wpływem licznych decyzji ekonomicznych i socjalnych, podjętych po 1970 roku w stosunku do rolnictwa, nastąpił wzrost zainteresowania rolników i pracowników rolnictwa powiększaniem, intensyfikacją i modernizacją produkcji rolnej we wszystkich sektorach, uspołecznionych i indywidualnych, co przyniosło w rezultacie w pierwszych trzech latach poważny wzrost globalnej produkcji rolnictwa, o tyle produkcja globalna w 1975 r. nie osiągnęła poziomu z roku 1973, a produkcja czysta, o której stanowi różnica między wartością produkcji globalnej a wielkością nakładów materialnych, wyrażonych w pieniądzu, obniżyła się w ubiegłym roku jeszcze wydatniej.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselJankowskiWitold">O wielkości produkcji czystej mówią jak wiadomo z jednej strony ceny artykułów rolniczych, a z drugiej — ceny materiałów, wśród których znaczna część, a właściwie większość, jest pochodzenia przemysłowego. O wielkości produkcji czystej decydują zatem w znacznym stopniu proporcje pomiędzy cenami artykułów rolniczych i przemysłowych. Z jednej strony ceny i proporcje między nimi zmieniają się, a z drugiej strony te proporcje, podobnie jak i dostępność wielu niezbędnych środków produkcji, wzbudzają wśród rolników wiele zastrzeżeń wyrażanych na spotkaniach wiejskich.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselJankowskiWitold">Produkcja czysta jest podstawą dochodu rolniczego, jaki uzyskuje rolnik indywidualny, bo o nim przede wszystkim myślę, ponieważ — mimo wzrastającego znaczenia i przewidywanego dalszego wzrostu w następnych latach sektora uspołecznionego, państwowego i spółdzielczego — rolnik indywidualny jest i długo jeszcze pozostanie głównym producentem żywności.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselJankowskiWitold">Obecnie nie jest już przez nikogo kwestionowany fakt, że bodźcem stymulującym produkcję jest w wielkim stopniu motywacja ekonomiczna. Nie można tej kategorii nie doceniać, jeżeli chodzi o możliwości wykonania zadań wzrostu produkcji rolnej założonej na rok 1980 i na lata dalsze. A powiedziano już dzisiaj z tej trybuny, że zadania te są bardzo napięte. Jest rzeczą oczywistą, że dla osiągnięcia tych zadań niezbędny jest wzrost inwestowania w rolnictwo i w cały kompleks żywnościowy. Dla indywidualnej gospodarki chłopskiej źródłem akumulacji, a więc i środków inwestycyjnych jest produkcja czysta. A więc i z tego punktu widzenia wielkość produkcji czystej, a więc i dochodu rolniczego, musi budzić zainteresowanie nie tylko samych rolników, którzy — co jest naturalne — są i muszą być dobrymi fachowcami, dobrymi organizatorami swojego warsztatu pracy, a także dobrymi ekonomistami, ale przede wszystkim musi budzić zainteresowanie władz państwowych.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselJankowskiWitold">Godne odnotowania są różne analizy, z których wynika, że w minionych dwóch latach nastąpiło ograniczenie wzrostu pobieranych kredytów. Ograniczenie to wyraziło się m.in. w spadku wypłat kredytów inwestycyjnych. Przyczynę tego spadku upatruje się w niedostatecznych dostawach środków inwestycyjnych, w wyniku czego kredyty przyznane na inwestycje nie zostały przez rolników wykorzystane. Znalazło to również wyraz w tempie wzrostu wydatków na inwestycje. W latach 1971—1973 przeciętne roczne tempo wzrostu nakładów inwestycyjnych wynosiło 17,4%, w ostatnich natomiast 2 latach obniżyło się o połowę. Równocześnie — wciąż według tych samych analiz — od roku 1973 zaznaczył się wzrost obciążeń finansowych wsi.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselJankowskiWitold">Ze względu na konieczność stymulowania dalszego rozwoju produkcji rolnej, ze względu na rosnącą nakładochłonność produkcji rolnej, ze względu wreszcie na aktualną sytuację dochodową i produkcyjną gospodarki chłopskiej, niezbędne jest wzięcie pod uwagę wyżej wymienionych zjawisk i tendencji przy podejmowaniu decyzji w bieżącej polityce rolnej. Z informacji obywatela Ministra wynika, że taki będzie też kierunek polityki Rządu.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoka Izbo! Zwrócenie uwagi na wymienione przeze mnie elementy sytuacji w gospodarce indywidualnej wydawało mi się tym bardziej uzasadnione, że w świetle realizowanej przez Rząd polityki oraz przedstawionego nam dzisiaj przez obywatela Ministra rządowego programu realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej i aktualnych zadań rolnictwa priorytet udzielony zostanie słusznie — obok gospodarki uspołecznionej — tym gospodarstwom indywidualnym, które modernizują się, decydują się na produkcję specjalistyczną i wchodzą w różne związki kooperacyjne, a więc tym, które chcą i muszą inwestować. Chodzi także o to, aby zapewnić odpowiednie bodźce do powiększania wielkości takich właśnie gospodarstw przez przejmowanie w zagospodarowanie ziemi, która z różnych powodów wypadać będzie z gospodarki chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselJankowskiWitold">W prognozach przewiduje się w najbliższych latach większą podaż ziemi z gospodarki chłopskiej, aniżeli możliwości jej zagospodarowania przez rolniczą gospodarkę uspołecznioną. Tam oczywiście, gdzie takich możliwości nie będzie, dążyć trzeba do przekazywania jej rolnikom indywidualnym i zespołom chłopskim, gwarantującym intensywne wykorzystanie ziemi. Zasada, że każdy skrawek ziemi powinien być zagospodarowany i dawać maksymalne plony, jest oczywiście bezdyskusyjna. Nie jest to jednak sprawa prosta. Jest przede wszystkim kosztowna. Z różnych badań wynika bowiem, że ziemia przy zmianie użytkownika daje w okresie od 3 do 6 lat plony niższe od średnich. Są to bowiem na ogół grunty zdegradowane, które po przejściu w inne ręce wymagają specjalnie dużego nakładu pracy i materiałów. Chodzi więc o to, aby okres ten skrócić do minimum, tym bardziej, że w obecnym pięcioleciu rozmiary obrotu ziemią i zmiany użytkowników będą znacznie większe niż w latach poprzednich. Przewiduje się, że w tym pięcioleciu przejętych zostanie z gospodarki chłopskiej, w zamian za renty, ok. 2 mln ha. A można przyjąć, że ilość ta ulegnie zwiększeniu w wyniku działania ustawy o przejmowaniu i zagospodarowywaniu nieruchomości rolnych, której projekt przedstawiony został dzisiaj Wysokiej Izbie.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselJankowskiWitold">Skala problemu jest więc ogromna i nie zamyka się bynajmniej w granicach bieżącej pięciolatki. Problem ten będzie jeszcze istotny i przez następne lata w gospodarce rolnej. Według prognoz demograficznych ubytek w zasobach pracy w rolnictwie wyniesie do roku 1990 około 3 miliony osób. Oznacza to, że zatrudnione w rolnictwie zmniejszy się w porównaniu ze stanem obecnym prawie o połowę.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselJankowskiWitold">Intensyfikacja gospodarki rolnej może i musi dokonywać się przede wszystkim przez wprowadzenie na wieś, zarówno do sektora uspołecznionego jak i indywidualnego, nowoczesnej techniki, nowoczesnych, przemysłowych środków produkcji. Jest to problem podstawowy. Trzeba zastąpić pracę ręczną, uciążliwą i mało wydajną w stosunku do potrzeb pracą zmechanizowanych narzędzi, a także trzeba systematycznie doskonalić organizację całej sfery usługowej i ogólne warunki życia na wsi.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselJankowskiWitold">Planowany na przyszłe lata znaczny wzrost dostaw środków produkcji dla rolnictwa, choć nie zaspokoi wszystkich potrzeb, powinien umożliwić jednak osiągnięcie wyraźnego postępu w intensyfikacji produkcji rolnej, ulżeniu pracy rolnika, a także — co nie jest bez znaczenia — uatrakcyjnieniu pracy w rolnictwie, podniesieniu jej prestiżu w świadomości całego społeczeństwa, a zwłaszcza wśród młodych kandydatów na przyszłych rolników i pracowników rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselJankowskiWitold">Omawiając aktualne problemy rolnictwa i kierunki ich rozwiązywania, nie sposób pominąć zjawiska wiejskiej ludności dwuzawodowej. Oblicza się, że ludność dwuzawodowa stanowi prawie 30% zatrudnionych ogółem w pozarolniczych działach gospodarki narodowej, przy czym zjawisko to wykazuje wysoką dynamikę wzrostu. We wczesnej fazie przyspieszonego rozwoju gospodarczego i industrializacji kraju było to zjawisko pozytywne. Trzeba jednak powiedzieć, że na obecnym etapie model ten przestaje odpowiadać potrzebom, a przynajmniej w tych rozmiarach, w jakich zjawisko to istnieje. Przestaje odpowiadać potrzebom w związku z przechodzeniem do strategii intensywnego rozwoju zarówno w przemyśle, jak i w rolnictwie, rozwoju opartego na nowoczesnej technice wymagającej wysokich kwalifikacji zawodowych i pełnej dyscypliny pracy. Oczywiście, faktu tego nie można rozwiązać jednym manewrem gospodarczym i nie o to wcale chodzi. Zjawisko ludności dwuzawodowej ma u nas cechy trwałości i występuje z mniejszym lub większym natężeniem we wszystkich krajach. Chodzi o to, aby przy pomocy celowej polityki państwa nadawać mu kształt i rozmiary odpowiadające interesom całej gospodarki narodowej, aby tworzyć u tej kategorii pracowników orientację ku jednemu zawodowi. Wydaje się, że rządowy projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych może być jednym z narzędzi prowadzenia takiej właśnie polityki. Jestem też przekonany, że w toku realizacji tej ustawy, brane będą pod uwagę zarówno dobro gospodarki narodowej, jak i dobro zainteresowanych rodzin, szczególnie rodzin wielodzietnych.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoka Izbo! Uchwała XV Plenum Komitetu Centralnego PZPR stwierdzała m.in., że — „podstawową jednostką organizującą i nadzorującą realizację polityki rolnej jest gmina i urząd gminny”.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselJankowskiWitold">W świetle przedstawionego nam dziś rządowego programu realizacji uchwały VII Zjazdu w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej w bieżącym pięcioleciu i aktualnych zadań rolnictwa staje się widoczne, jak poważne zadania, a zarazem trudności mają władze gminne. Albowiem wszystko to, o czym dzisiaj mówimy, musi się dokonać w gminnej praktyce.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselJankowskiWitold">Premier Jaroszewicz na styczniowej krajowej naradzie aktywu rolnego podkreślił, że plan gminny powinien przede wszystkim precyzować skalę zamierzeń i sposoby zagospodarowania użytków rolnych, w tym organizowanie obrotu ziemią w oparciu o środki prawne i ekonomiczne, tworzone przez państwo. Urząd gminny jest odpowiedzialny za prawidłową gospodarkę ziemią; powinien określać realne, a zarazem maksymalne możliwości zwiększania produkcji rolnej, określać kierunki specjalizacji poszczególnych gospodarstw, względnie ich grup, formy współpracy między gospodarstwami z różnych sektorów, ustalać wiążące zadania dla instytucji obsługujących producentów rolnych itp. I wszystko to oczywiście w porozumieniu z samymi zainteresowanymi. Skala obowiązków i trudności jest zatem rozległa. Należy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy zawsze i wszędzie władze gminne mają wszystkie możliwości wywiązywania się ze spoczywających na nich obowiązków w sposób właściwy i oczekiwany. Tam, gdzie tych możliwości dziś jeszcze nie ma, trzeba oczywiście stworzyć dostatecznie wcześnie warunki do skutecznego wywiązywania się z tych obowiązków.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#PoselJankowskiWitold">Ważną rolę w programowaniu i koordynacji wszystkich poczynań, w zespalaniu wysiłków administracji i rolników powinny także spełnić gminne rady narodowe i szeroki aktyw społeczny.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoka Izbo! Truizmem będzie stwierdzenie, że o powodzeniu każdego przedsięwzięcia decyduje człowiek, jego pracowitość, rzetelność, horyzont myślowy, które każą mu patrzeć dalej niż tylko na koniec własnego nosa.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#PoselJankowskiWitold">To prawda, że niektórzy rolnicy są wciąż jeszcze nieufni wobec świata zewnętrznego, a nieufność ta wyrasta z wielowiekowej tradycji, że często niechętnie przyjmują nowoczesne metody produkcji rolniczej, że z oporami poddają się rygorom gospodarki planowej. Jest jednak także prawdą, że ogromna większość dowodzi każdego dnia swego wzorowego stosunku do pracy, że rozwija aktywność do granic możliwości fizycznych, że wykazuje postawy nacechowane patriotyzmem i obywatelską troską o dobro ojczyzny. Niektórzy jednak, a coraz więcej jest takich, osiągają wprost rewelacyjne wyniki produkcyjne. W takich postawach tkwią także gwarancje urzeczywistnienia zadań, o których dziś mówimy.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#PoselJankowskiWitold">Jako przedstawiciel ruchu społecznie postępowego katolików — „Pax” chcę w tym miejscu wyrazić nasze przekonanie, że w kształtowaniu i pogłębianiu takich postaw istotną rolę może i powinna spełniać duszpasterska misja kościoła. Nie jest to dla niej zadanie nowe, ale głęboko zakorzenione w tradycji i praktyce, realizowane w bezpośrednim i pośrednim kontakcie z wierzącą ludnością wsi polskiej. Troska o najwyższy poziom moralności osobistej i społecznej, a to przecież stanowi istotny składnik misji duszpasterskiej, nigdy jednak nie odnajduje swego kresu, swego całkowitego wypełnienia. Jest to zadanie stałe, tak jak stałym zadaniem jest doskonalenie osoby ludzkiej i doskonalenie rzeczywistości ziemskiej. Jest to zresztą zadanie wspólne, które powinno jednoczyć wszystkich Polaków. Może nie będzie pozostawało to w bezpośrednim związku z tematyką dzisiejszej dyskusji, choć pośredni związek jest, według mego przekonania, ewidentny. Chciałbym mianowicie nawiązać do treści obrad niedawnego III Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#PoselJankowskiWitold">Mówił wtedy I Sekretarz Edward Gierek m. in.: — „Upowszechniać powinniśmy we wszystkich środowiskach poczucie państwowej odpowiedzialności i poczucie państwowej wagi wykonywanej pracy na każdym stanowisku.</u> + <u xml:id="u-14.21" who="#PoselJankowskiWitold">Przypomnę tylko niektóre sformułowania referatu:</u> + <u xml:id="u-14.22" who="#PoselJankowskiWitold">— ojczyzna to zarówno podstawowe wartości narodowe, jak i codzienna rzeczywistość pracy i życia narodu, organizowana przez państwo;</u> + <u xml:id="u-14.23" who="#PoselJankowskiWitold">— patriotyzm to dbałość o interesy państwa i sumienne wypełnianie obowiązków wobec niego;</u> + <u xml:id="u-14.24" who="#PoselJankowskiWitold">— podstawowym źródłem i głównym kryterium oceny postawy każdego obywatela powinna być codzienna praca i jej efekty;</u> + <u xml:id="u-14.25" who="#PoselJankowskiWitold">— powinniśmy utrwalać w naszym społeczeństwie poszanowanie dla ludzi dobrej roboty, rozbudzać ambicje uzyskiwania wyższych kwalifikacji i lepszych efektów pracy.</u> + <u xml:id="u-14.26" who="#PoselJankowskiWitold">Te sformułowania mają walor zobowiązujący dla całego narodu, niezależnie od różnic światopoglądowych, niezależnie od stosunku do religii.</u> + <u xml:id="u-14.27" who="#PoselJankowskiWitold">Jestem głęboko przekonany, że jeżeli te treści i zasady staną się powszechną własnością i codzienną praktyką, także i trudne, i konieczne zadania, które przedstawił nam dzisiaj obywatel Minister, będą pomyślnie zrealizowane. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-14.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 05 do godz. 11 min. 40)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wznawiam posiedzenie. Głos ma posłanka Ewelina Szyszko.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselSzyszkoEwelina">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej poprawę wyżywienia narodu wysunął na czoło zadań na lata 1976—1980. Dzisiejsza debata nad informacją obywatela Ministra Kazimierza Barcikowskiego, dotycząca rozwoju gospodarki żywnościowej, prowadzona na progu nowej kadencji Sejmu jest konsekwencją uchwały tego Zjazdu i wyrazem naszej wspólnej troski o polepszenie warunków bytowych społeczeństwa. Wynika też z potrzeby konfrontacji założeń perspektywicznych z obowiązkami na dziś i na jutro oraz potrzeby oceny, na ile dorobek minionej pięciolatki jest etapem osiągania docelowych założeń w warunkach budowy w Polsce rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselSzyszkoEwelina">Stronnictwo Demokratyczne poparło program żywnościowy i aktywnie uczestniczy w jego realizacji, mobilizując drobną wytwórczość, w tym rzemiosło indywidualne do świadczenia usług na rzecz rolnictwa, rozwoju rzemiosł spożywczych, budownictwa mieszkaniowego i inwentarskiego na wsi.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselSzyszkoEwelina">Obywatele Posłowie! Właściwa polityka rolna w ostatnich latach przyczyniła się do zwiększenia produkcji globalnej i towarowej, stworzyła warunki do bardziej racjonalnego wykorzystania ziemi i przyspieszenia społecznych przemian w rolnictwie, przyniosła także większe efekty ekonomiczne w produkcji i przetwórstwie rolno-spożywczym. W latach najbliższych powinniśmy rozwiązać trzy zasadnicze problemy: w pełni zagospodarować i właściwie użytkować ziemię, zintensyfikować produkcję, uzyskać szybki wzrost wydajności pracy w rolnictwie. Nasze gleby nie należą do najlepszych. Przy intensywnej uprawie można jednak osiągnąć wysokie plony. Każdy hektar nadający się do uprawy powinien dawać możliwie największą produkcję. Nie wolno tolerować rozrzutnej gospodarki tym ogólnonarodowym dobrem, godzić się ze złym gospodarowaniem na roli niezależnie od tego — jak powiedział w swoim wystąpieniu obywatel Minister Barcikowski — kto jest użytkownikiem.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselSzyszkoEwelina">Ziemi rolniczej ubywa z każdym rokiem, gdyż wymaga tego urbanizacja kraju i rozbudowa przemysłu. Problem ten ilustrują liczby, wedle których w roku 1946 użytki rolne wynosiły 20,4 mln ha, w roku 1975 — 19,2 mln ha, a w roku 1980 wynosić będą już tylko 19,1 mln ha. Zatem w ciągu 30 lat ponad milion hektarów wypadło z produkcji i znalazło przeznaczenie pozarolnicze, pozbawiając nas około 1 min ton zboża, 2 600 tys. ton ziemniaków, 380 tys. ton buraków cukrowych, ponad 1 min litrów mleka i powyżej 100 tys. ton mięsa. Liczby te są najbardziej wymownym argumentem przemawiającym za wielką wartością produkcyjną każdego skrawka ziemi i za koniecznością jej ochrony przed rozrzutnym przeznaczeniem na cele nierolnicze. Mówili już zresztą o tym moi szanowni przedmówcy.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselSzyszkoEwelina">Systematyczne zwiększanie się liczby ludności będzie obniżać wskaźnik ziemi przypadającej na jednego statystycznego obywatela. W roku 1946 przypadało na jednego mieszkańca 0,85 ha użytków rolnych, w 1975 roku — 0,58 ha, a w roku 1985 przypadnie już tylko 0,5 ha.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselSzyszkoEwelina">Pamiętać również należy, że ubytek ziemi nie powstaje tylko w wyniku urbanizacji czy rozwoju przemysłu. Składa się nań także marnotrawstwo ziemi w małych miasteczkach, osiedlach i na wsi. Dotyczy to zarówno różnego rodzaju budownictwa, jak i często spotykanych wyeksploatowanych glinianek, żwirowni czy torfowisk.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselSzyszkoEwelina">Gospodarkę ziemią reguluje ustawa o ochronie gruntów rolnych i zatwierdzony przez Biuro Polityczne program ochrony środowiska naturalnego. Trzeba, by były one stosowane, a ich ustalenia z dostateczną energią i konsekwencją egzekwowane. Ubytek ziemi musi być rekompensowany intensywniejszą produkcją żywności z pozostałego areału. Tak jak nie wolno tolerować rozrzutnej gospodarki ziemią, tak samo nie można godzić się ze złym gospodarowaniem na roli, chociaż przyczyny tej złej gospodarki są różne i nie zawsze zawinione przez użytkowników.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselSzyszkoEwelina">Prowadzone od kilku lat społeczne lustracje użytków rolnych ujawniają duże powierzchnie gruntów w ogóle nie uprawiane lub źle wykorzystywane. Szacunki resortu rolnictwa oparte na wynikach tych lustracji wskazują, że około 2,5 mln ha przynosi plony niższe od średnich dla tej klasy gleby w danej okolicy. Wykorzystanie tych rezerw przyniosłoby w skali roku około 1,5 mln ton zboża.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselSzyszkoEwelina">Racjonalna gospodarka ziemią leży w interesie całego narodu. Interes społeczny wymaga, by ziemia źle użytkowana była przejmowana za rentę lub inne świadczenia i przekazywana gospodarstwom państwowym, spółdzielczym, a także wysoko towarowym gospodarstwom chłopskim, powiązanym trwale z państwem systemem wieloletnich umów kontraktacyjnych. Wprowadzona w życie w 1974 r. ustawa o przekazywaniu gospodarstw rolnych okazała się jednym z najważniejszych środków prawno-ekonomicznego oddziaływania na lepsze wykorzystanie gruntów rolnych, których właściciele z powodu wieku, stanu zdrowia bądź braku następców nie mogą zapewnić należytego poziomu produkcji. Korzystne warunki zaopatrzenia emerytalnego spowodowały duży napływ wniosków rolników. Sprawne załatwianie tych wniosków zależne jest od właściwego stosunku administracji. Państwo zwiększa pomoc wszystkim rolnikom, którzy chcą dobrze gospodarować na roli. Zapewnia też pomoc socjalną tym, którzy nie mogą podołać obowiązkom. Musimy jednak być konsekwentni w stosunku do tych, którzy zaniedbują i nie troszczą się o kulturę rolną w swych gospodarstwach, a także dbać o to, by grunty przejmowane zagospodarowane były szybko i racjonalnie.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselSzyszkoEwelina">Przykładem operatywnego i prawidłowo realizującego wspomnianą ustawę może być województwo włocławskie, które mam zaszczyt reprezentować. Przejęto w nim, rozdysponowano i zagospodarowano w 1975 r. około 6 000 hektarów, wydając decyzje na 673 wnioski właścicieli, co stanowi 91% spraw zgłoszonych.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselSzyszkoEwelina">Przy tym przejęcie z urzędu nie stanowiło dużej pozycji.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselSzyszkoEwelina">Ustawa, której projekt Rząd skierował do Sejmu, zapewni w swych założeniach skuteczniejszy wpływ na proces przejmowania i zagospodarowania gruntów zaniedbanych.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselSzyszkoEwelina">Wydajność pracy w rolnictwie jest w naszym kraju w porównaniu z innymi zbyt niska. W 1975 roku jeden rolnik w Polsce wytwarzał żywność dla 6 osób, podczas gdy w Czechosłowacji — dla 9, w NRD — dla 10, w RFN — dla 13, w Szwecji — dla 15 osób. W roku 1990, o czym mówił mój przedmówca, mniejsza o połowę liczba zatrudnionych w rolnictwie ma wytworzyć dwa razy więcej żywności niż w roku 1970, a nasz statystyczny rolnik musi wyprodukować żywność dla 20 osób. Wymagać to będzie nowoczesnej organizacji produkcji rolnej i stosowania wysoko wydajnych maszyn rolniczych.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselSzyszkoEwelina">W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych w gospodarkę żywnościową i w bazę produkcyjną rolnictwa zainwestowano około 425 mld zł. Przemysł maszyn rolniczych dostarczył dla wsi 187 tys. ciągników, ponad 11 tys. kombajnów zbożowych oraz wiele innego sprzętu. Mimo to wskaźnik zmechanizowania prac rolniczych w Polsce wynosił w 1974 r. tylko 40%. Taki stopień osiągnęły ZSRR, Francja i Włochy 20 lat temu, Czechosłowacja i NRD —15 lat temu, a Bułgaria, Rumunia i Węgry —10 lat temu. Ponieważ szacuje się, że około 1/3 przyrostu produkcji w rolnictwie przyniesie właśnie postęp mechanizacji, słusznie założono, że wartość dostaw sprzętu rolniczego powinna w okresie do roku 1990 wynieść ponad 720 mld zł, a w nadchodzącym pięcioleciu — co najmniej dwukrotnie przewyższyć odpowiednie nakłady minionej pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselSzyszkoEwelina">Przemysł chemiczny, przemysł materiałów budowlanych, energetyka, które od lat nastawiały się raczej na zaspokajanie wymagań przemysłu i potrzeb miast, winny szybciej i lepiej służyć intensyfikacji produkcji rolnej, a inne działy gospodarki — silnie i skutecznie ją wspierać, by mogła zaspokajać wzrastające potrzeby i wpływać na wzrost stopy życiowej ludności.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselSzyszkoEwelina">Unowocześnienie produkcji rolnej, jej metod i struktur daje szansę zastąpienia pracy żywej pracą zmechanizowaną, szansę zapewnienia wyższej wydajności przy nieuniknionym odchodzeniu pracowników z rolnictwa do innych działów gospodarki. Poza tym, zgodnie z zasadami nowoczesnej organizacji pracy w rozwiniętych gospodarczo społeczeństwach, należy odciążyć bezpośrednich producentów żywności od prac nie związanych z ich konkretną działalnością w gospodarstwie rolnym. Uważamy, że sieć wyspecjalizowanych usług powinna znaleźć się możliwie najbliżej rolnika. Sprzyjać temu może również racjonalne wykorzystanie na warsztaty rzemieślnicze zwalnianych budynków w przejmowanych gospodarstwach rolnych.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselSzyszkoEwelina">Rozważając możliwości włączenia pozarolniczej gospodarki imię uspołecznionej w realizację programu zwiększenia produkcji żywności, Stronnictwo Demokratyczne koncentruje uwagę na pełnym wykorzystaniu usługowego potencjału rzemiosła w celu zwiększenia podaży usług na rzecz wsi i rolnictwa. sferze naszych zainteresowań pozostają w szczególności:</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselSzyszkoEwelina">— remonty i konserwacja maszyn, narzędzi i urządzeń rolniczych, — polepszenie zaopatrzenia wsi w wodę, — usługi remontowo-budowlane dla ludności wsi, — lokalna produkcja materiałów budowlanych, — działalność rzemiosł spożywczych, rozwój produkcji garmażeryjnej w pionie prywatnego handlu, połowy ryb i przetwórstwo rybne oraz stymulacja rozwoju produkcji artykułów spożywczych w spółdzielczości pracy.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselSzyszkoEwelina">Przeprowadzany obecnie po II Plenum Stronnictwa Demokratycznego przez wszystkie nasze instancje przegląd potrzeb i możliwości w zakresie usług ujawnia rezerwy, wskazuje na trudności hamujące lepsze zaspokojenie potrzeb społecznych. W województwach o profilu rolniczym instancje Stronnictwa szczegółowo badają sytuację w dziedzinie usług dla rolnictwa. Dotychczasowe efekty tego przeglądu wskazują na potrzebę stworzenia warunków do osiedlania się usługowców w gminach.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselSzyszkoEwelina">Wysoka Izbo! Ogólnonarodowy program społeczno-gospodarczego rozwoju kraju przyjęty na VII Zjeździe partii i poparty przez XI Kongres Stronnictwa Demokratycznego uznał za wiodące następujące zadania:</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselSzyszkoEwelina">— systematyczne podnoszenie poziomu życia społeczeństwa, — szybkie zwiększenie produkcji materialnej oraz rozbudowę i modernizację bazy gospodarki narodowej, — poprawę społecznej efektywności gospodarowania, — umocnienie równowagi ekonomicznej państwa we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselSzyszkoEwelina">Przedstawiona przez obywatela Ministra informacja dotycząca głównych zamierzeń w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej i rolnictwa — zdaniem Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego — zadania te uwzględnia, a ich realizacja będzie przyśpieszać osiągnięcie tych celów.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Krystyna Żaczek.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselZaczekKrystyna">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Uchwały VII Zjazdu PZPR i VII Kongresu ZSL w sprawach dalszego rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej stwarzają duże szanse dla ludności rolniczej. Stawiają one przed rolnictwem duże zadania, ale jednocześnie stwarzają ludności rolniczej możliwości poprawy warunków pracy i bytu. Cała ludność wiejska zna treść tych uchwał. Pilnie też obserwuje ich realizację, wiąże z nimi duże nadzieje i zaangażowana jest w ich realizację.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselZaczekKrystyna">Informacja Ministra Barcikowskiego o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a także rządowa ocena sytuacji w rolnictwie wywołują na wsi duże zainteresowanie. Stanowić będą ważne źródło mobilizacyjne w realizacji niełatwej pracy rolnika.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselZaczekKrystyna">Reprezentuję województwo radomskie o dużej liczbie gospodarstw chłopsko-robotniczych, w których z natury rzeczy większość aktywnej zawodowo ludności rolniczej stanowią kobiety.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselZaczekKrystyna">Pragnę poinformować Wysoką Izbę o wysiłkach ludności rolniczej w mojej gminie, zmierzających do realizacji zadań określonych w uchwałach VII Zjazdu PZPR i VII Kongresu ZSL. Realizacji uchwały VII Zjazdu służy plan rozwoju gminy, a w ramach tego planu program rozwoju rolnictwa. Program rozwoju rolnictwa był na wsiach dyskutowany, a także akceptowany przez wieś. Program gminy zakłada duży wzrost produkcji rolnej, np. wzrost plonów zbóż z 19,5 q z ha w 1975 r. do 28 q z ha w 1980 r., ziemniaków ze 195 q z ha do 230 q z ha. Podobnie duże zadania zakłada się w dziedzinie wzrostu plonów innych roślin, a także produkcji zwierzęcej. Są to zadania tym bardziej napięte, że wymagają dużego wzrostu nakładów. Na przykład zakłada się, że nawożenie wzrośnie ze 110 kg czystego składnika na ha do 180 kg na ha w 1980 roku. W gminie, gdzie jest duża liczba chłoporobotników, realizacja tego programu zależeć będzie w ogromnej mierze od wzrostu usług produkcyjnych SKR na rzecz chłopów i chłoporobotników.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselZaczekKrystyna">Jako pracownik SKR pragnę poinformować Wysoką Izbę o kierunkach działania SKR w celu zwiększenia usług produkcyjnych na rzecz chłopów.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselZaczekKrystyna">Spółdzielnia kółek rolniczych w swoim zasięgu działania ma 15 sołectw, których powierzchnia użytków rolnych wynosi 6 865 ha głównie klasy V i VI. Struktura gospodarstw jest niekorzystna do prowadzenia produkcji rolnej, gdyż około 50% są to gospodarstwa drobne, do 2 ha, a około 40% — to gospodarstwa od 2—5 ha ziemi. Dużym mankamentem w rozwoju produkcji rolnej jest niezadowalająca regulacja stosunków wodnych. Należy przeto stwierdzić, że wykonanie podstawowych zadań wymaga ogromnego wysiłku i zaangażowania samych rolników, służby rolnej, a także instytucji obsługujących rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselZaczekKrystyna">Spółdzielnia kółek rolniczych na koniec kwietnia br. dysponowała 39 ciągnikami. Na 1 ciągnik przypada 177 ha użytków rolnych. Liczba ciągników jest obecnie mniejsza niż w 1975 roku, gdyż 3 ciągniki zostały wycofane. W ciągu 1976 roku otrzymamy 3 nowe ciągniki i będziemy mieli tyle, ile ich było w 1975 r. Przy tak małej liczbie ciągników zapotrzebowanie na usługi produkcyjne jest parokrotnie większe niż możliwości ich wykonania. Dużą więc rolę odgrywa odpowiedni wybór gospodarstw, którym świadczymy usługi produkcyjne. Mała podaż usług wytwarza niebezpieczeństwo słabej jakości usług, a także pojawiania się różnych nieprawidłowości we współpracy między traktorzystami a rolnikami. Czynimy więc dużo wysiłków, ażeby mimo relatywnie małej ilości świadczonych usług, ich jakość była właściwa, a także, aby prawidłowo kształtowała się współpraca między SKR i chłopami.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselZaczekKrystyna">Zarząd SKR podjął decyzję, aby w okresie wegetacyjnym wyeliminować usługi w transporcie pozarolniczym. Sama eliminacja usług w transporcie pozarolniczym nie rozwiązuje jednak problemu zrównoważenia podaży i popytu usług. Koncentrujemy więc uwagę na tym, aby zwiększyć czas użytkowania traktora w pracach produkcyjnych. Zakładamy, że czas pracy ciągnika powinien się zwiększyć z 1 278 godzin do 1 410 godzin w ciągu roku. Jesteśmy młodą SKR, przejęliśmy sprzęt zniszczony i obawiamy się zakładać wyższy wskaźnik wykorzystania ciągników.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselZaczekKrystyna">Dla podwyższenia stopnia wykorzystania ciągników i maszyn zarząd SKR podjął szereg działań, m.in. uzależnił nagradzanie i premiowanie pracowników od stopnia wykorzystania sprzętu i jakości wykonywanych usług oraz wprowadza brygadowy system wykonywania prac rolniczych.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselZaczekKrystyna">Zarówno rada, jak i zarząd SKR zdają sobie sprawę z tego, że zwiększenie skuteczności oddziaływania na produkcję rolną związane jest z dobrą organizacją wsi, czynimy więc wysiłki, aby kółka rolnicze współdziałały z SKR w dziedzinie organizacji rolników.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselZaczekKrystyna">W rejonie rozdrobnionego rolnictwa istotną sprawą jest tworzenie wzorców poprawy struktury gospodarstw rolnych. Rozumiejąc tę potrzebę, stosujemy pewne preferencje dla gospodarstw specjalizujących się, powiększających swój areał i dla zespołów chłopskich. Dla tych gospodarstw rolnych i zespołów chłopskich świadczymy usługi kompleksowe.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselZaczekKrystyna">Objęliśmy usługami kompleksowymi uprawę buraka cukrowego na powierzchni 10 ha oraz ziemniaka na powierzchni 20 ha. Usługi te świadczymy głównie gospodarstwom specjalizującym się w zakresie produkcji zwierzęcej. Jest to wprawdzie niepokaźna powierzchnia w stosunku do całej gminy, jednak będzie to pewien wzór i pewne doświadczenie na lata następne, kiedy mieć będziemy więcej sprzętu.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselZaczekKrystyna">Procent gospodarstw kierowanych przez ludzi starych jest duży. Liczba użytkowników zgłaszających chęć przekazywania ziemi za renty jest też dość duża. W tej sytuacji problem zagospodarowania ziemi wysuwa się jako jedna z ważniejszych spraw rolnictwa w gminie. Ze względu na skromny park maszynowy SKR nie widzi możliwości zagospodarowania całej ziemi przejmowanej za renty. Nie byłoby to zresztą racjonalne, gdyż przekazywana ziemia charakteryzuje się rozdrobnioną szachownicą. Tym niemniej jednak w 1975 r. przejęliśmy 12 ha ziemi, a w roku bieżącym chcemy przejąć 100 ha ziemi na rzecz zespołowego gospodarstwa rolnego SKR. Wykażemy dużo energii, aby dobrze zagospodarować tę ziemię, aby stworzyć opinię, że zespołowe użytkowanie ziemi ma nie tylko perspektywę na przyszłość, ale również ma sens obecnie. Chcemy zapewnić dobre imię tworzącemu się zespołowemu gospodarstwu rolnemu SKR.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselZaczekKrystyna">Ze względu na dużą aglomerację, jaką jest miasto Radom, problem stanowią gospodarstwa chłopsko-robotnicze, których liczba stale wzrasta. W gospodarstwach tych, przy wzroście dochodów z pracy poza rolnictwem, spada zainteresowanie zwiększeniem produkcji rolnej, ograniczonej często do zaspokojenia własnych potrzeb w myśl stwierdzenia — „mnie to wystarczy”. Taka postawa rolnika często spotyka się z krytyką dobrych rolników, którzy wskazują na istniejące rezerwy u tych gospodarzy, którzy nie w pełni wykorzystują zdolności produkcyjne ziemi i budynków.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselZaczekKrystyna">Dobrze, że projekt ustawy wprowadza pojęcie niedostatecznego poziomu produkcji rolnej na użytkach rolnych. Wprowadzając to pojęcie, musimy zwracać uwagę na to, kto dostatecznie zwiększa produkcję, kto jej nie zwiększa. Projekt ustawy wprowadza więc konieczność dokonywania oceny, czy plony dostatecznie wzrastają. Podniesiona do rangi konstytucyjnej zasada dobrego wykorzystania ziemi znajduje rozwinięcie w omawianym projekcie ustawy. Projekt ustawy jest ofertą państwa pod adresem rodzin, które nie są zainteresowane prowadzeniem nadal gospodarstwa rolnego. Trzeba właśnie, propagując tę ustawę, zaprezentować ją jako państwową ofertę kupna ziemi od tych rolników, którzy wprawdzie nie są w wieku emerytalnym, ale też nie mają ochoty lub potrzeby prowadzić produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselZaczekKrystyna">Przymus wykupu dotyczy tylko tych użytkowników gospodarstw, którzy osiągają co najmniej o 25% niższą produkcję roślinną z ha niż średnia produkcja we wsi na takich samych glebach. Co więcej, w ocenie poziomu wykorzystania ziemi nie jest brana pod uwagę produkcja zwierzęca, a jedynie roślinna, jakkolwiek największe różnice w poziomie gospodarstw uwidaczniają się w produkcji zwierzęcej. Takie potraktowanie sprawy jest słuszne. Ludzie starsi, a zwłaszcza wdowy, dożywotnicy, nie zawsze są w stanie uzyskać wysoki poziom produkcji zwierzęcej. Nie można ich jednak pod żadnym warunkiem zwolnić z osiągania pewnego minimalnego poziomu produkcji roślinnej.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselZaczekKrystyna">Można więc stwierdzić, że ograniczenie oceny jedynie do produkcji roślinnej, a ponadto przyjęcie kryterium, że produkcja roślinna nie powinna być w żadnym gospodarstwie niższa od średniego poziomu niż o 25%, jest słuszne. Nie jest to kryterium trudne do osiągnięcia, ale jest jednocześnie obowiązujące dla wszystkich.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselZaczekKrystyna">Równocześnie projekt ustawy wprowadza nowe formy zagospodarowania ziemi w postaci bezpłatnego przekazywania jej w użytkowanie gospodarstwom specjalistycznym i zespołom chłopów. Forma ta powinna zachęcić dobrych rolników do powiększenia swoich gospodarstw, a tym samym stworzyć możliwość specjalizacji i wprowadzenia nowych technologii w produkcji. W województwie radomskim pozwoli ona lepiej zagospodarować ziemię przejmowaną za renty i na obligacje. Ponadto, tak jak stwierdził Minister Barcikowski, wzmocni poczucie stabilności w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselZaczekKrystyna">Ustawa w zaproponowanej formie będzie bodźcem dla wielu gospodarstw zaniedbanych, do szybkiego podniesienia wydajności z hektara co najmniej do średniej we wsi.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselZaczekKrystyna">Proponowany projekt ustawy umożliwia przejmowanie ziemi w zamian za obligacje NBP. Posiadacze obligacji będą mieli pierwszeństwo w nabyciu działki budowlanej, materiałów budowlanych czy mieszkania spółdzielczego. Stwarza to możliwość do podejmowania decyzji przez chłoporobotników, który z dotychczas pełnionych zawodów jest dla nich bardziej korzystny.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselZaczekKrystyna">Widząc korzyści płynące z przedstawionego projektu ustawy, wypowiadam się za tym projektem. Pragnę także wyrazić pogląd, że kierunki działania Rządu w sprawach rolnictwa mają i będą mieć poparcie w solidnej pracy rolników. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Jerzy Ozdowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselOzdowskiJerzy">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Z wielką uwagą wysłuchaliśmy informacji Ministra Rolnictwa o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej. Informacja ta jest dowodem konsekwentnej i dalekowzrocznej strategii rozwoju polskiego rolnictwa, zapoczątkowanej na VI Zjeździe PZPR. Wówczas zostały wyraźnie sformułowane trzy podstawowe zasady naszej polityki rolnej, a mianowicie zasada kojarzenia wzrostu produkcji rolniczej z przemianami społecznymi wsi, zasada oparcia rekonstrukcji społecznej na rekonstrukcji technicznej i zasada ujmowania</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#komentarz">47</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselOzdowskiJerzy">rolnictwa jako integralnego członu gospodarki żywnościowej. Wyniki ekonomiczno-społeczne wdrożenia tych zasad do praktyki gospodarczej okazały się bardzo zadowalające. W porównaniu z efektami osiągniętymi w latach 1950—1970 minione pięciolecie charakteryzowało się najwyższą dynamiką wzrostu globalnej produkcji rolniczej. Wskaźnik towarowości przekroczył w 1975 roku 80% wartości końcowej produkcji rolniczej. Taki rezultat polityki rolnej był owocem harmonijnego stosowania środków ekonomicznych, organizacyjnych, społecznych i prawnych.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselOzdowskiJerzy">Podniesienie opłacalności produkcji rolniczej, poprawa zaopatrzenia rolnictwa w obrotowe i inwestycyjne środki produkcji, przyspieszenie postępu organizacyjno-ekonomicznego, ułatwienie obrotu ziemią i zmiana warunków bytowo-socjalnych oraz oświatowo-kulturalnych na wsi — oto główne czynniki rozwoju produkcji rolniczej w latach 1971— 1975.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselOzdowskiJerzy">W bieżącej pięciolatce stawiamy sobie nowe zadania ilościowe i jakościowe. Planujemy zwiększenie produkcji globalnej rolnictwa o 15% do 16%, a produkcji zwierzęcej o 16% do 18%. Zadania te mogą być wykonane, a nawet przekroczone, jeżeli kontynuując dotychczasową strategię rozwoju produkcji żywności będziemy ją w dalszym ciągu doskonalili. Postulat doskonalenia środków i metod polityki żywnościowej w latach 1976—1980 jest zawarty w dokumentach VII Zjazdu PZPR, a dzisiaj został szerzej przedstawiony w wypowiedzi obywatela Ministra Barcikowskiego. Niech mi wolno będzie, Wysoka Izbo, zwrócić uwagę na nowe elementy naszej polityki żywnościowej, które powinny odegrać zasadniczą rolę w dalszym wzroście produkcji rolnej i stopniowej przebudowie społecznej wisi. Uzupełniając i konkretyzując trzy wymienione na wstępie zasady polityki rolnej, akcentujemy dzisiaj racjonalizację gospodarki ziemią, szersze wykorzystanie postępu biologicznego, technicznego i organizacyjnego oraz otwarte planowanie gospodarki żywnościowej. Te nowe cechy polityki rolnej odpowiadają warunkom i celom gospodarki żywnościowej w bieżącym 5-leciu. W dużym stopniu wskazane cechy występują już w skali poszczególnych województw, posiadających dobrze rozwinięte rolnictwo, między innymi w moim macierzystym województwie poznańskim.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselOzdowskiJerzy">Poszukiwanie sprawniejszych metod oddziaływania na sferę produkcji żywności wynika między innymi ze słabości i mankamentów spontanicznych procesów zachodzących w rolnictwie. Na przykład w sferze gospodarki ziemią, mimo wprowadzenia nowych norm prawnych i bodźców ekonomicznych w latach 1971—1975, rzeczywiste procesy gospodarcze odchylają się od stanu planowanego. Wprawdzie nastąpiło przyspieszenie przechodzenia ziemi z gospodarki indywidualnej do uspołecznionej i powstały nowatorskie formy produkcyjnego wiązania rolnictwa chłopskiego z sektorem uspołecznionym, ale równocześnie w rolnictwie drobnotowarowym poprawa struktury agrarnej zachodzi niestety zbyt wolno, a w latach 1972—1975 zaznaczył się nawet szybszy spadek liczby gospodarstw większych niż mniejszych. Badania wykazały, że najwięcej gospodarstw nowych powstało w grupie do 2 ha, natomiast najwięcej gospodarstw wypadających znajdowało się w grupie powyżej 2 ha. Trzeba zaś dodać, że właśnie w grupie gospodarstw od 0,5 do 2 ha ponad połowę stanowią gospodarstwa dwuzawodowe, które mimo intensyfikacji i modernizacji produkcji rolniczej stopniowo przekształcają się w gospodarstwa bez produkcji towarowej lub z malejącą produkcją towarową. Jeżeli do gospodarstw dwuzawodowych w grupie poniżej 2 ha dodamy gospodarstwa powyżej 2 ha, których właściciele podjęli stałą pracę zarobkową, to łącznie uzyskamy blisko 1 milion tego typu gospodarstw stanowiących wielki problem naszego rolnictwa. Próbą rozwiązania tego problemu jest przedstawiony dzisiaj Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych, który w świetle tego, co powiedziano dzisiaj w tej sali, można by nazwać projektem ustawy o racjonalizacji gospodarki ziemią. Projekt ten przewiduje przejmowanie za spłatą na wniosek właściciela albo z urzędu nieruchomości rolnych na własność państwa. Przejmowanie z urzędu dotyczy nieruchomości zaniedbanych, zadłużonych i opuszczonych z tym, że te ostatnie będą przejmowane nieodpłatnie.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselOzdowskiJerzy">Wprawdzie nasza dyskusja ma charakter ogólny, ale trudno nie zwrócić uwagi na pewne zasadnicze, moim zadaniem, problemy projektowanej ustawy. Artykuł 6 projektu ustawy reguluje sprawę przejmowania z urzędu na własność państwa gospodarstw, jeżeli dochody właściciela oraz jego małżonka z tytułu zatrudnienia poza gospodarstwem rolnym stanowią ich główne źródło utrzymania. Przejmowanie nieruchomości w tych wypadkach musi być uzasadnione względami społeczno-gospodarczymi. Uznając za słuszne przymusowe wykupywanie przez państwo z rąk właścicieli indywidualnych ziemi, która jest przez nich niedostatecznie wykorzystana, trzeba w sposób kompleksowy ocenić I stopniowo rozwiązywać zagadnienie dwuzawodowych mieszkańców wsi. Dla wielu z nich podjęcie pracy poza rolnictwem było i jest konieczne ze względu na mały obszar gospodarstwa i dużą liczbę osób w rodzinie. W aktualnej sytuacji polskiego rolnictwa z punktu widzenia dobra ogólnonarodowego zaczynamy dostrzegać coraz więcej negatywnych skutków zjawiska dwuzawodowości. Rozwiązanie jednak tego problemu wymaga wielostronnego działania doprowadzającego stopniowo do jednoznacznej orientacji zawodowej w tej grupie ludności wiejskiej, to jest do polaryzacji na właściwych robotników albo pełnozatrudnionych rolników.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselOzdowskiJerzy">Obecnie zatem, przystępując do uregulowania ustawowego sprawy przejmowania nieruchomości od chłoporobotników, należy powiązać stronę prawną tego problemu z innymi aspektami, zdając sobie sprawę, że zagadnienie to jest nierozwiązalne z pomocą jednej operacji prawno-finansowej, co zresztą w świetle przemówienia Ministra Rolnictwa jest, jak sądzę, dostrzegane. Dla umocnienia zaś poczucia praworządności i pogłębienia zaufania obywateli do działalności administracji, powinno się ściślej sformułować kryterium względów społeczno-gospodarczych, które uzasadniają przejęcie przez państwo nieruchomości chłoporobotników. Ostatnia uwaga dotyczy również art. 2 ust. 2 pkt 1 projektu omawianej ustawy. Ocena gospodarstwa rolnego jako gospodarstwa wykazującego niedostateczny poziom produkcji powinna być oparta na bardziej precyzyjnych kryteriach nie stwarzających żadnych wątpliwości interpretacyjnych.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselOzdowskiJerzy">Projekt ustawy słusznie postanawia, że indywidualni rolnicy posiadający odpowiednie kwalifikacje, mogą otrzymywać nieodpłatnie od państwa ziemię na czas oznaczony lub nieoznaczony. Należy jednak podkreślić, że gospodarstwa uspołecznione, przejmujące nowe grunty otrzymują na 1 ha 40 tys. zł dotacji. Czy zatem nie należałoby dla rolników indywidualnych stworzyć również pewnej formy pomocy finansowej i zaopatrzeniowej dla ułatwienia intensywnego zagospodarowania przejętych do użytkowania nieruchomości?</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselOzdowskiJerzy">Ogólnie mówiąc, należy przy pracy nad ostatecznym kształtem projektowanej ustawy unikać dwóch niebezpiecznych skrajności. Jedną z nich jest zbytnie zaufanie w moc prawnych postanowień, jeśliby nie towarzyszyło im szerokie poparcie (instrumentów ekonomicznych, socjologicznych i psychologicznych. Drugim niebezpieczeństwem jest pokładanie nadziei w żywiołowej ewolucji rolnictwa indywidualnego ku celom społecznie pożądanym. Krótko mówiąc, potrzebna jest aktywna i głęboko przemyślana polityka żywnościowa, przyspieszająca wzrost produkcji rolniczej i przeobrażenie społeczne wsi.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselOzdowskiJerzy">Projektowana ustawa musi respektować zasady polityki rolnej, które stanowią uogólnienie naszych dotychczasowych doświadczeń. Specjalnie zaś należy przestrzegać dualnej zasady, podwójnej zasady polityki — tj. łączenia korzyści ekonomicznych ze społecznymi. Zgodnie z tą zasadą niewłaściwe jest nadmierne ograniczanie czasu obniżki plonów, uzasadniającego przejęcie ziemi przez państwo. Projekt ustawy redukuje ten okres obniżki plonów do jednego roku. Budzi również wątpliwość proponowany w projekcie ustawy tryb przejmowania z urzędu nieruchomości rolnych przez państwo na mocy decyzji naczelnika gminy. Uwaga ta dotyczy również uprawnień naczelnika gminy w zakresie podwyższania ceny za przejmowane nieruchomości rolne. Szczegółowe propozycje poprawek do projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych zgłosi Koło Poselskie — „Znak” do Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselOzdowskiJerzy">Kończąc, pragnę przypomnieć, że obok racjonalnej gospodarki ziemią istotne są te środki naszej polityki żywnościowej, które przyspieszają zastosowanie w rolnictwie rewolucji naukowo-technicznej, udoskonalają stosunki ekonomiczno-organizacyjne i prowadzą do stosowania planowania otwartego. Przede wszystkim pragnę podkreślić konieczność przyspieszenia przemian technicznych w rolnictwie, a szczególnie mechanizacji. Udział nakładów na mechanizację w ubiegłym pięcioleciu był niski, wynoszący 31% inwestycji rolniczych. Technizacja jest siłą nośną przemian ekonomicznych i społecznych, funkcjonalnych i strukturalnych. W oparciu o technikę typu przemysłowego będzie wzrastać wydajność pracy i poprawiać się będą warunki życia na wsi. Modernizacja bazy materialno-technicznej stanowi czynnik rozwoju stosunków organizacyjno-ekonomicznych i własnościowych. Stąd rozwiązanie problemów społecznych wsi nie może być jednostronnie ujmowane i sztucznie przyspieszane. Podkreślam — sztucznie przyspieszane. Mamy tutaj do czynienia ze swego rodzaju mechanizmem uwarunkowań, który musi być przez naukę rozpoznawany i przez praktykę wykorzystany. Na przykład rozwój stosunków ekonomiczno-organizacyjnych w rolnictwie i między rolnictwem a innymi członami gospodarki żywnościowej, wyrażający się w formach specjalizacji, kooperacji, integracji i koncentracji wymaga spełnienia warunków obiektywnych typu materialno-technicznego i ludzkiego. Nasza gospodarka narodowa, która wchodzi w etap budowy rozwiniętego społeczeństwa, stwarza już takie warunki obiektywne do dynamicznego wzrostu produkcji żywności.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselOzdowskiJerzy">Podkreślając wagę czynników materialnych nie wolno ani na moment zapominać o roli dobrych gospodarzy w rolnictwie. Człowiek ostatecznie decyduje o właściwym zastosowaniu przyrodniczych i technicznych mocy produkcyjnych. Wysokie kwalifikacje, poczucie odpowiedzialności osobistej i przywiązanie do zawodu — to nie zastąpione dźwignie rozwoju produkcji rolniczej. Stąd należy położyć wielki nacisk na psychospołeczny odbiór wszelkich decyzji prawnych i administracyjnych przez polskich rolników. Stałość zasadniczej linii polityki rolnej w powiązaniu z nieustannym doskonaleniem instrumentów działania stanowią gwarancję obywatelskiego współudziału wszystkich pracowników kompleksu agro-przemysłowego rozwoju produkcji żywności.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselOzdowskiJerzy">W imieniu Koła Poselskiego — „Znak” wyrażam przekonanie, że rządowy program rozwoju gospodarki żywnościowej na lata 1976— 1980 przyczyni się do wzrostu produkcji rolniczej i poprawy zaopatrzenia rynku w artykuły spożywcze. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Władysław Pihan.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselPihanWladyslaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Jestem kierownikiem państwowego gospodarstwa rolnego o powierzchni ponad 5 000 ha w Żabowie, w województwie szczecińskim. Rolnictwo naszego województwa cechuje wysoki poziom uspołecznienia, sięgający 62% gruntów użytkowanych przez gospodarstwa państwowe i spółdzielcze.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselPihanWladyslaw">Korzystna struktura władania ziemią predysponuje nasz region do szczególnie wysokiej dynamiki wzrostu produkcji rolnej przy pomocy nowoczesnej organizacji procesów wytwarzania, techniki i technologii.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselPihanWladyslaw">Warunki stworzone decyzjami partii i państwa wykorzystaliśmy dobrze. Świadczy o tym wzrost produkcji globalnej w minionej pięciolatce o prawie 33%, w tym produkcji zwierzęcej o ponad 46%. W porównaniu do 1970 r. udział produkcji towarowej netto w produkcji globalnej wzrósł z 23% do 55%. W osiągnięciach tych znaczny jest udział państwowych gospodarstw rolnych, w których dynamika rozwoju produkcji roślinnej i zwierzęcej jest znacznie wyższa niż w innych sektorach gospodarki rolnej. Dysponując dużymi areałami skoncentrowanej ziemi, mamy możliwość lepszego wykorzystania maszyn, wdrażania nowoczesnych technologii, organizacji i specjalizacji, a przede wszystkim przemysłowych form produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselPihanWladyslaw">W ubiegłej pięciolatce uzyskaliśmy przyrost pogłowia bydła o 53%, ale stan krów w porównaniu do roku 1970 wzrósł tylko o 12%. Pogłowie trzody chlewnej zwiększyło się dwukrotnie, to jest do 250 tys. sztuk. Wzrost inwentarza umożliwił wyprodukowanie w bieżącym roku gospodarczym, w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych, 220 kg żywca, co stanowi wzrost w stosunku do 1970 r. o 128%. W tym czasie produkcja mleka wzrosła jednak tylko o 32%. W produkcji roślinnej zebraliśmy w niekorzystnym dla rolnictwa roku 1975 — 31,6 q czterech zbóż, tj. o 12,5 q więcej z każdego ha niż w pierwszym roku pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselPihanWladyslaw">Plon rzepaku wyniósł 30,1 q z ha, tj. o 12,4 q więcej niż w roku wyjściowym. Zwiększyliśmy również plony buraków cukrowych i roślin pastewnych.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselPihanWladyslaw">Przytoczone wyniki stanowią średnią Szczecińskiego Zjednoczenia Państwowych Przedsiębiorstw Gospodarki Rolnej, w któ^rym^ globalna wartość produkcji końcowej netto w pięcioleciu wzrosła o 36%. Mamy jednak cały szereg przedsiębiorstw, w których wyniki są o wiele wyższe. Są również i takie, w których uzyskane wyniki nie są nadal zadowalające.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselPihanWladyslaw">Uzyskane wyniki w minionej pięciolatce zawdzięczamy słusznej polityce partii i pomocy państwa w postaci środków do produkcji rolnej w tym maszyn i narzędzi oraz materiałów budowlanych. Do uzyskania tych wyników produkcyjnych przyczyniły się w dużym stopniu zasady płacowe wprowadzone w 1972 r.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselPihanWladyslaw">Pragnę podkreślić olbrzymią ofiarność i inicjatywę zdecydowanej większości załóg przedsiębiorstw w realizacji zadań nakreślonych przez VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Załogi pracują ofiarnie, a jak ilustrują podane wyniki — w rolnictwo trzeba i opłaci się inwestować.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselPihanWladyslaw">W trakcie realizacji zadań minionego planu 5-letniego zdobyliśmy wiele doświadczeń, które służyć będą pomyślnej realizacji zadań, ustalonych dla szczecińskich PGR w rezultacie uchwał VII Zjazdu. Przeprowadzony po II Plenum KC przegląd rezerw w naszych przedsiębiorstwach wykazał, że niezależnie od osiągniętych wyników istnieje jeszcze wiele rezerw produkcyjnych, które można i trzeba uruchomić przez lepszą organizację pracy, lepszą gospodarkę sprzętem, dalsze wyposażenie w maszyny i urządzenia oraz wprowadzenie nowych technologii. Przegląd rezerw odbywał się z udziałem szerokiego aktywu społecznego i był przedmiotem dyskusji całych załóg.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselPihanWladyslaw">Zmierzamy do osiągnięcia w latach 1976— 1980 następujących celów:</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselPihanWladyslaw">1. Intensywnego wykorzystania ziemi. Polityka w zakresie gospodarowania ziemią zmierza w województwie szczecińskim do umocnienia rolnictwa uspołecznionego przy jednoczesnym dążeniu do wykształcenia wysoko produkcyjnych, wyspecjalizowanych gospodarstw indywidualnych oraz zespołów chłopskich.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselPihanWladyslaw">2. Uzyskania w 1980 roku plonów podstawowych ziemiopłodów na poziomie nie mniejszym niż 40 q z ha czterech zbóż, 260—280 q z ha ziemniaków, 360—400 q buraków cukrowych. Jednocześnie pokryjemy z produkcji własnej wzrastające zapotrzebowanie na pasze, zwiększając powierzchnię uprawy zbóż, buraków i kukurydzy.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselPihanWladyslaw">3. Uzyskania w 1980 roku około 290 do 310 kg żywca z każdego ha użytków rolnych. Pozwoli to wyprodukować w naszym województwie około 160—170 tys. ton żywca. Jednocześnie będziemy zwiększać pogłowie krów.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselPihanWladyslaw">4. Rozwój produkcji powinien zapewnić dalszy wzrost płac i poprawę warunków socjalno-bytowych i kulturalnych pracowników rolnictwa uspołecznionego oraz wzrost dochodów pieniężnych rolników indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselPihanWladyslaw">Są to główne cele, jakie chcemy osiągnąć, realizując rządowy program realizacji uchwały VII Zjazdu PZPR w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej na lata 1976—1980.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselPihanWladyslaw">Równocześnie wiele uwagi poświęcać będziemy wzrostowi produkcji pasz i pełnego ich jakościowego i ilościowego zabezpieczenia, szerszego wprowadzenia uprawy roślin pastewnych o wysokiej zawartości suchej masy oraz przechodzenia w maksymalnym stopniu na żywienie mieszankami paszowymi z własnych mieszalni i wytwórni pasz pełnoporcjowych, produkowanych przy 40—70-procento-wym udziale słomy. Uzyskane przyrosty żywca wykazują, że stosowanie tych pasz pozwala na osiągnięcie bardzo dobrych wyników i dużych oszczędności zboża. Jednak na przeszkodzie w dalszym rozwoju produkcji pasz pełnoporcjowych stoi brak potrzebnych urządzeń, które nasz przemysł produkuje w niedostatecznej ilości.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselPihanWladyslaw">Oczywiście, absolutnie nie zapominamy o źródle najtańszych pasz objętościowych — prawidłowej i intensywnej eksploatacji użytków zielonych.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselPihanWladyslaw">Dla wykonania ambitnych zamierzeń rozwoju produkcji potrzebna jest rolnikom dalsza pomoc w uzyskaniu środków produkcji oraz tworzeniu godziwych warunków socjalno-bytowych. W szczególności ważna dla nas będzie możliwość nabycia ciężkich ciągników, wydajnych kombajnów i maszyn oraz całych linii technologicznych do poszczególnych upraw, możliwość otrzymania wyposażenia dużych ferm produkcji zwierzęcej, środków transportu, jak również wybudowanie założonych w planach ilości mieszkań i urządzeń socjalnych. Liczymy na to, że decyzje rządowe podjęte w tej sprawie będą szybko realizowane.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselPihanWladyslaw">Dobre wyniki produkcyjne, uzyskiwane przez PGR, oddziałują na rolników indywidualnych, którzy stosują szereg technologii wprowadzonych w gospodarstwach uspołecznionych. Są one przykładem wyższości wielkotowarowej gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselPihanWladyslaw">Geografia rozmieszczenia naszych państwowych przedsiębiorstw pozwala na współpracę i kooperację ze wszystkimi sektorami rolnictwa. Obecnie kooperujemy w produkcji zwierzęcej, świadczymy usługi mechanizacyjne, socjalne, a w zamian uzyskujemy pomoc w sile roboczej. W miarę zainteresowania obu stron rozszerzać będziemy wszystkie formy kooperacji.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselPihanWladyslaw">Obywatele Posłowie! Plany rozwoju rolnictwa, wynikające z programu mającego na celu poprawę wyżywienia narodu, nakładają na PGR nowe zadania w zakresie pełnego zagospodarowania ziemi, która dotychczas nie była w pełni wykorzystana. Realizację tego zadania ułatwić powinna ustawa, o projekcie której mówił w swoim wystąpieniu Minister Rolnictwa towarzysz Barcikowski. Już dzisiaj PGR powinny przygotować się wszechstronnie do czekających ich zadań. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wszyscy sobie zdajemy sprawę z tego, że produkcja żywnościowa stanowi jeden z naczelnych wektorów rozwoju społeczno-ekonomicznego naszego kraju. Z rolnictwem i jego produktywnością wiąże się wiele aspektów bytu i samostanowienia narodu.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Rozwój demograficzny, zapewniający odporność biologiczną społeczeństwa, warunkowany jest zapewnieniem zasobów żywności nadchodzącym i wzrastającym liczebnie pokoleniom. Państwo, zabiegające o rozrost ludzkich sił wytwórczych, które jednocześnie nie gromadziłoby zasobów żywnościowych — prowadziłoby politykę pozbawioną poczucia odpowiedzialności i krótkowzroczną. W Polsce zaś, dzięki dalekosiężnym decyzjom partii, Sejmu, sprawnym działaniom Rządu, problematykę żywnościową uczyniliśmy jednym z decydujących czynników, gwarantujących umocnienie naszej państwowości socjalistycznej. Pamiętna pozostaje teza przedstawiona przez tow. Edwarda Gierka na forum XV Plenum partii, że rozwój naszej produkcji żywnościowej zadecyduje w przyszłości o miejscu naszego kraju w międzynarodowym podziale pracy. Wyżywienia narodu nie można organizować w oparciu o import żywności. Złowieszczo zdają się tu brzmieć słowa jednego z ekspertów amerykańskich, który powiedział, iż „dziś żywność stała się politycznym czynnikiem władzy”. Stwierdzenie to nie jest pozbawione racjonalności. Znane są nam rezultaty wahań koniunktur światowych w zbiorach zbóż, eksplozji demograficznej na różnych kontynentach czy braku stabilności struktur gospodarczych w krajach pozbawionych surowców, wody i odpowiednio zmodernizowanej agrotechniki. Papież Paweł VI, nawiązując do wywołanego wieloma czynnikami kryzysu żywnościowego, słusznie wskazał, że — „obecny kryzys ukazuje się w istocie jako kryzys cywilizacji i solidarności”. Głodujące narody w polityce pokoju upatrują właśnie likwidację tego antyhumanitarnego wyzwania, jakim jest polityka zbrojeń, skazująca narody na szukanie rozwiązania losów swego ludzkiego istnienia jedynie w ograniczeniu urodzeń i śmierci.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselRostworowskiStanislaw">U nas, w Polsce, świadomość solidarności dostatecznie głęboko wpojona jest w sens reguł zarządzania, które kształtują stosunki społeczne. Podjęte zostały dalekosiężne i jakże ważkie w swej wymowie ekonomiczno-finansowej decyzje o obowiązkach świadczenia przemysłu wobec wsi, o potrzebie przekazywania ogromnych sum z corocznego dochodu narodowego na cele rzeczywistego unowocześnienia rolnictwa, tego najbardziej ważkiego sojusznika wszystkich ludzi pracy, w warunkach nowoczesnej gospodarki i cywilizacji.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatele Posłowie ! Wysłuchane dziś przez nas przemówienie obywatela Ministra Barcikowskiego dało nam szeroki i uargumentowany przegląd przedsięwzięć, jakie zamierza podjąć Rząd w ciągu najbliższego pięciolecia, po to, by zrealizować polski program zintensyfikowanej produkcji rolnej. Rozległość wiążących się z tym zagadnieniem kwestii jest tak wielka, iż nie można tu wszystkich zagadnień omówić. Na pierwsze miejsce wysuwa się tu, co w swoim czasie obywatel Premier Jaroszewicz określił mianem rozwoju nowych form i struktur uspołecznionej gospodarki rolnej. Dotychczas wśród ziem użytkowanych mamy 21% gruntów uprawianych w formach uspołecznionych. Wśród nich dostrzegamy szczególnie korzystny rozwój państwowych gospodarstw rolnych, które mają już około 19% udziału w produkcji towarowej rolnictwa. Warto wspomnieć, że przeciętne plony zbóż w 1973 r. na areałach PGR wyniosły już 33,8 q z 1 ha. PGR odgrywają wielką rolę w unowocześnianiu całej gospodarki rolnej w kraju, produkując sadzonki, nasiona kwalifikowane, prowadząc chów zwierząt zarodowych. Znaczenie ich zatem jest poważne. Jednocześnie jednak stwierdzić trzeba, że w zeszłorocznym, niekorzystnym dla rolnictwa okresie zbiorów w PGR, na terenie niektórych województw ujawnił się najznaczniejszy spadek plonów zbóż, większy niż w RSP i gospodarstwach indywidualnych. Przykład ten jest dość istotną ilustracją ważnego problemu.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Gospodarka rolna, skazana dziś na mechanizację, nie może jednak ulegać standaryzacji. Jeden z polskich fachowców zagadnienie to zilustrował ciekawą anegdotą. Otóż na przykład są dwa pola na skłonach góry, jedno od południa, drugie od północy. Jeśli gospodarujący tam rolnik kieruje się indywidualnym wyborem — to zacznie uprawiać na skłonie południowym nieco wcześniej, na północnym później i z obu uzyska dobre plony. Rolnik zmuszony do pewnej standaryzacji w swej pracy na obu skłonach posieje równocześnie, na południowym może zbyt późno, na północnym — za wcześnie i z obu uzyska mierne urodzaje. Jest to naturalnie przykład ukazujący pewną sytuację skrajną, niemniej jednak faktem jest, że według danych za rok 1974 z całości gospodarki uspołecznionej uzyskaliśmy mniejsze zbiory ziemniaków, a nawet zbóż, jak również gorsze wskaźniki hodowli krów i produkcji mleka w stosunku do użytkowanego przez nią areału od tych wyników, jakie w stosunku do swego areału uzyskała gospodarka indywidualna. Fakty te w dużej mierze oddziałują na opinię publiczną, mimo że nie są obiektywną ilustracją zagadnienia. Gospodarka uspołeczniona przejęła w tym okresie ogromne ilości hektarów ziemi źle kultywowanej z gospodarstw oddawanych przez rolników za rentę. Intensywna gospodarka rolna wymaga także ogromnych nakładów, które w krótkim czasie trudno było efektywnie uruchomić.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Ostatecznie więc stwierdzić trzeba, że mimo takich czy innych przejściowych trudności państwo musi zdążać do rekonstrukcji określonej ilości gruntów uprawnych w ramach zorganizowanych form gospodarstw wielkoobszarowych. Gospodarstwa tego typu mają znacznie większy udział w produkcji towarowej rolnictwa, sprawniej reagują na zamówienia kontraktowe przemysłu, zapewniają znaczną oszczędność w transporcie płodów rolnych. Podstawową zaś kwestią jest to, że wraz z rozwojem cywilizacyjnym społeczeństwa na wsi maleją zasoby efektywnej siły roboczej. Dziś jeszcze w Polsce udział zatrudnionych w rolnictwie w ogólnym zatrudnieniu w kraju jest przykładowo dwukrotnie wyższy niż w Czechosłowacji. Według niektórych ekspertyz niemieckich oblicza się, że nakład pracy w rolnictwie do 1980 roku zmaleje o 25%, do 1990 roku — o 40%, do 2000 roku — o 55%, to znaczy, że zredukowany zostanie więcej niż o połowę. Zadecyduje o tym technika, która w zakresie unowocześniania rolnictwa bynajmniej nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa. Modelem maszyny funkcjonującej w latach 1990—2000 może już będzie system zagregatowanych kombajnów, pracujących na dużych obszarach pod kierownictwem jednego człowieka i wykonujących nie tylko czynności zbioru plonów, lecz ich suszenie i częściowy przerób w celu obniżenia kosztów transportu do zakładów produkcyjnych. Ci sami eksperci przewidują, że wówczas gospodarstwo zbożowe o powierzchni od 300 do 800 ha będzie mogło być obsługiwane przez dwie osoby, zaś jeśli część areału zostanie poddana pod uprawę roślin okopowych, to dwie osoby zapewnią obróbkę gospodarstwa o powierzchni od 250—500 ha.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatele posłowie naturalnie odczuwają, znając realia gospodarcze kraju, jak jeszcze dziś jesteśmy odlegli od tak intensywnego wykorzystania czynnika ludzkiego w rolnictwie przy pomocy techniki. Stawia to przed nami konieczność koncentracji zarówno finansowych, jak i technicznych środków, jakimi dysponujemy.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Przyjęte w tym roku uchwały Rady Ministrów otworzyły szeroki dopływ środków finansowych na potrzeby bieżącej działalności oraz na cele inwestycyjne sektora uspołecznionego w rolnictwie. Stał się on dysponentem dawniej zamrożonych na kontach bankowych środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa. Został również stworzony wielostronny system dotacji i niskoprocentowych kredytów, którego celem jest ożywienie działalności inwestycyjnej i produkcyjnej spółdzielczości rolnej. Na realizację tego programu Rada Ministrów przeznacza kwotę blisko 2,5 mld zł z rezerw budżetu centralnego. Umarzalność kredytu jednocześnie uwarunkowana jest efektywnością produkcyjną i terminowością uruchamiania wprowadzanych inwestycji, co jest obwarowaniem jak najbardziej uzasadnionym. Przed sektorem uspołecznionym otwarta zatem została wielka szansa szybkiej modernizacji jego zasobów, co dla efektywności globalnej produkcji żywnościowej w kraju powinno mieć decydujące znaczenie. Rzecz jednak w tym, aby szansa ta została wykorzystana. Aby podstawowe ogniwa administracji państwowej oraz wojewódzkie związki organizacji rolnych z prawdziwą rzetelnością wypełniały zarówno swe funkcje inicjujące, jak i kontrolne w zakresie właściwego wykorzystania przekazywanych środków.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Z problematyką usprawnienia produkcji w rolnictwie wiąże się przedstawiony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu w pierwszym czytaniu projekt ustawy, dotyczącej bardziej skutecznych metod zagospodarowania nieracjonalnie dotąd wykorzystywanej ziemi. Jakkolwiek przewodnia tendencja projektu ustawy jest słuszna i wyrasta z ducha 15 art. Konstytucji PRL, to jednak należy przemyśleć jej zgodność z art. 18 Konstytucji tak, aby jej stosowanie nie podważało poczucia trwałości prawa własności i dziś jeszcze tak ważnej świadomości związku rolnika z jego warsztatem pracy — z uprawianą ziemią.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Jest rzeczą wysoce korzystną, że Rząd w naturalny sposób zdążając do konsolidacji wielkotowarowego sektora uspołecznionego, nie mniej uwagi poświęca umocnieniu funkcji rozwojowych i wyspecjalizowanych chłopskich gospodarstw indywidualnych. Wyrazem tego kierunku jest zarządzenie Ministra Finansów z dnia 20.IV.br., przewidujące szeroką pomoc kredytową dla różnych form działalności inwestycyjnej rolników indywidualnych oraz wprowadzenie niskiego oprocentowania kredytów przeznaczonych na wykup przez tych rolników ziemi od państwa i osób fizycznych. Polityka rolna Rządu — jak stwierdził wyraźnie Minister Barcikowski — sprzyja swobodnemu obrotowi ziemią między rolnikami, a także między rolnikami a jednostkami gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Generalnie można powiedzieć, że od czasów reformy rolnej nigdy ziemia nie była tak łatwo dostępna dla ludzi naprawdę chcących się poświęcić pracy na roli. W niektórych województwach z Państwowego Funduszu Ziemi trzykrotnie więcej gruntów przekazano zespołom rolników i rolnikom indywidualnym niż jednostkom gospodarki uspołecznionej. Przykładowo, w województwie bialskopodlaskim w 1975 r. przekazano PGR i spółdzielczości rolnej 6,5 tys. ha, natomiast rolnikom indywidualnym 18 tys. ha. Odpowiednio ukształtowana polityka kredytowa zmierza również do tego, aby powiększające się gospodarstwa chłopskie dochodziły przynajmniej do powierzchni 15 ha. Taki areał stwarza już warunki dla wyspecjalizowanej produkcji towarowej. Wiele ulg podatkowych i kredytów mają również zapewnione dobrze rozwijające się zespołowe gospodarstwa rolników indywidualnych. Rozwój ich jest częstokroć tak znaczny, iż aktualnie nawet bez pomocy państwa byłyby one zdolne we własnym zakresie podejmować nową działalność inwestycyjną.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselRostworowskiStanislaw">W sumie więc państwo przez odpowiednią politykę udzielania kredytów, ulg podatkowych, umorzeń i dotacji zdąża zgodnie z duchem Konstytucji PRL do uformowania wielosektorowego modelu własności w rolnictwie. Stwierdzić trzeba, że jest to wybór najbardziej właściwej drogi. Przyjęcie jakiejkolwiek koncepcji standaryzującej, nawet w perspektywie daleko posuniętej mechanizacji pracy w wypadku rolnictwa, uważam, że nie przyniosłoby korzystnych rezultatów.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Należy również stwierdzić, że ukazujące się różne regulacje prawne w niczym nie naruszają dotychczasowego statusu własności kościelnej. Duchowieństwo gospodarujące w niektórych miejscowościach na ziemi parafialnej lub też nawet bezpośrednio z pracą rolnika nie związane, na pewno będzie swym autorytetem moralnym wspierało te wysiłki kierowniczych kół gospodarki narodowej, które służą temu, by zaopatrzenie żywnościowe społeczeństwa polskiego mogło być coraz dostatniejsze.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wysoka Izbo! Kolejnym zagadnieniem w polityce resortu rolnictwa, na jakie należałoby zwrócić uwagę, jest sprawa struktury zasiewów. Mówił o tym Minister Barcikowski, wskazując między innymi na potrzebę intensyfikacji naszej produkcji zbożowej. Wskutek miernych urodzajów w plonach zbóż, jakie szczególnie ostro wystąpiły w 1975 r., mimo dużych wysiłków nie zdołaliśmy osiągnąć wyraźnego wzrostu produkcji zbożowej w ciągu minionego pięciolecia. Jednocześnie w tym samym okresie zwiększyliśmy zużycie wewnętrzne zbóż o 4 mln ton, którym odpowiada analogiczne zwiększenie dostaw pasz treściwych dla rolników na cele hodowlane. Występujący w tym układzie spożycia wewnętrznego niedobór musimy pokrywać drogą obciążającego saldo dewizowe importu. Istnieje więc pytanie, jakie zarysowują się szanse zwiększenia własne j produkcji zbożowej i czy między innymi sprzyja temu odpowiednia polityka cen.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Nasi eksperci od ekonomiki rolnej twierdzą, że współczynnik opłacalności uprawy zbóż wskazuje wzrost w granicach 5% w stosunku do 1970 r. Natomiast rolnicy — wyborcy skarżą się na nieopłacalność produkcji zbożowej, wskazując przede wszystkim na wysokie ceny nawozów, które stanowią — przy wyłączeniu robocizny — około połowę kosztów własnych uprawy. Dodając ów koszt robocizny, trzeba rację jednak przyznać rolnikom. Uprawa zbóż na niewielkich areałach gospodarstw indywidualnych mieści się co najwyżej w granicach kosztów własnych. Obniżenie jednak cen nawozów nie wydaj e się możliwe z uwagi na ich wysoki, przekraczający cenę zbytu, koszt produkcji. Podwyższenie z kolei cen skupu zboża na rynku producenta rolnego podnosiłoby koszt nakładów na produkcję żywca. Można wreszcie przyjąć, że względna opłacalność produkcji zbożowej występuje w okresie wyższych urodzajów. W tym kontekście powstaje problem, który resort rolnictwa powinien rozważyć, czy w latach nieurodzajnych nie należałoby podwyższać cen skupu zboża. Producentom dawałoby to gwarancję, że w latach nieurodzajnych nie poniosą nieprzewidzianych strat. Propozycja ta zatem dotyczyłaby zastosowania ruchomych cen skupu zboża.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Jak słusznie mówił poseł Pińkowski, istnieje potrzeba także intensyfikacji upraw ziemniaków. Zbiory tej rośliny w minionym roku nie osiągnęły zaplanowanych wielkości. Jest to odczuwalna strata, szczególnie w obliczu tak nagłego i poważnego spadku zbiorów ziemniaków niemal we wszystkich krajach EWG, co z kolei otwierałoby przed nami korzystne możliwości eksportowe. Obserwując pewne ograniczenie areału upraw ziemniaka w kraju, może należałoby się zastanowić nad potrzebą zwiększenia terenów przewidzianych pod jego zasadzanie.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatele Posłowie! Nie chciałbym tu mówić o wielu innych ważkich zagadnieniach dotyczących mechanizacji rolnictwa, melioracji, transportu na potrzeby rolnictwa. Program rządowy w wielu tych dziedzinach jest ze znaczną efektywnością realizowany.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Gdy chodzi o handel wiejski, chcę zwrócić uwagę na to, że w moim pojęciu nie rozwiąże się potrzeb ludności wiejskiej, jeżeli nie wprowadzi się pawilonów handlowych modelowych, stypizowanych, które by mogły rozwiązać obecne trudności, jakie przeżywa Samopomoc Chłopska jako główny dystrybutor zaopatrzenia rynku wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Chciałbym jednak wskazać na ostatnie interesujące mnie zagadnienie — problem zawodu rolnika. Myślę, że do tematu tego nie można podchodzić w sposób tradycyjny. To znaczy, że nie starcza już odwoływać się tylko do umiłowania ziemi przez rolnika. W profilu tego zawodu zajdą w niedługim czasie ogromne zmiany. Człowiek pracujący w rolnictwie to będzie przede wszystkim technik — wykwalifikowany producent. Właśnie polityka Rządu, zmierzająca do konsekwentnego podniesienia kwalifikacji zawodowych w rolnictwie, trafnie kształtuje model owego producenta — rolnika. Polityka ta wyda je się być racjonalna i dalekowzroczna. Równocześnie trzeba jednak pamiętać, że współczesny producent rolny, pracujący na własnym gospodarstwie, chce być inicjatorem jego zarządzania, dysponentem hipoteki, narzędzi pracy, projektodawcą produkcji. Kierowanie gospodarstwem utrzymywane jest jednak w rękach poprzedniego pokolenia, to jest rodziców młodego rolnika, którzy nie mając zabezpieczonej materialnie starości, starają się zachować prawny i faktyczny związek z gospodarstwem rolnym. Wprowadzenie więc ubezpieczeń socjalnych dla rolników indywidualnych, przyspieszałoby proces przekazywania gospodarstw w ręce młodych rolników. Stąd też sądzę, że sprawa ubezpieczenia społecznego dla pracowników indywidualnego rolnictwa, w miarę możliwości finansowych Rządu, zostanie skutecznie rozwiązana.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Akceptując zasadnicze założenia polityki rolnej państwa, w imieniu Koła Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego pragnę wyrazić poparcie dla przedstawionego przez obywatela Ministra programu działań w dziedzinie gospodarki żywnościowej na najbliższe, wierzę, że jak najbardziej owocne pięciolecie. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Tadeusz Maj.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselMajTadeusz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejsze plenarne posiedzenie Sejmu PRL, którego obrady poświęcone są problemom realizacji zadań w rolnictwie, świadczy dobitnie o randze najwyższej wagi państwowej, jaką nadają władze polityczne i Rząd problemom produkcji żywności.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselMajTadeusz">Przedstawiona przez towarzysza Ministra Barcikowskiego informacja o stanie i realizacji zadań kompleksu żywnościowego stanowi rządowy program naszego rolnictwa, który w całej rozciągłości jest realizacją uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i VII Kongresu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W programie tym zawarta jest suma doświadczeń ubiegłej pięciolatki, która w dynamice wzrostu produkcji rolnej nie ma równej sobie, a równocześnie kierunki i zadania na rok bieżący i do roku 1980 wynikające z potrzeb budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselMajTadeusz">Realizacja tych ambitnych zadań w rolnictwie, kontynuowana konsekwentnie przez Rząd, wspierana jest na co dzień przez całe społeczeństwo, a w tym głównie przez klasę robotniczą, która zaangażowana jest świadomie w wytwarzanie coraz nowocześniejszych środków produkcji dla rolnictwa. Stwarzane są warunki wzrostu produkcji tak w uspołecznionych, jak i w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Decyzje podejmowane w sprawie wykorzystania ziemi, zwiększania pomocy materialnej i finansowej, rozwijania różnorodnych form specjalizacji i kooperacji, rozszerzania zakresu usług świadczonych rolnictwu — służą poprawie warunków gospodarowania oraz intensyfikacji wszystkich dziedzin naszego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselMajTadeusz">Wynikiem pełnego zaufania i popierania polityki rolnej, polityki stabilnej, nakierowanej przede wszystkim na szybki wzrost produkcji towarowej, połączony ekonomicznie ze wzrostem zamożności wsi, jest możliwość powstawania gospodarstw specjalistycznych i zespołów produkcyjnych oraz wzrostu kooperacji gospodarstw chłopskich z sektorem uspołecznionym.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselMajTadeusz">Równocześnie wzrasta zainteresowanie wśród rolników organizowaniem i umacnianiem spółdzielni produkcyjnych, zwłaszcza po decyzjach rządowych z 16 stycznia br., które dały dalsze możliwości ekonomicznej pomocy państwa służącej podnoszeniu produkcji towarowej. W przemianach tych duże znaczenie ma ranga zawodu rolnika oraz uznanie dla jego pracy. Wcielane jest w życie na wsi hasło zjazdowe — „O wyższą jakość pracy i warunków życia”.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselMajTadeusz">Wieś nasza, rolnicy wysoko oceniają osobiste zaangażowanie I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysza Edwarda Gierka w sprawy wsi i rolnictwa, wyrażone między innymi w słowach wypowiedzianych na VII Kongresie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego: — „Cała nasza działalność sprzyja podnoszeniu społecznego prestiżu i rangi zawodu rolnika. Społeczeństwo darzy wysokim zaufaniem ofiarny trud rolników. Każdy rolnik, który należycie dba o swoje gospodarstwo, dąży do jego unowocześnienia, solidnie wywiązuje się z przyjętych obowiązków i umów, może liczyć na pomoc ludowego państwa. Wdrażanie tych zasad w codziennej pracy w realizacji zadań wynikających z wojewódzkiego i gminnych programów gospodarki żywnościowej jest obowiązkiem wszystkich zatrudnionych w rolnictwie, to polityczne zadanie członków partii i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego na wsi.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselMajTadeusz">Wysoki Sejmie! W województwie tarnowskim, które reprezentuję, mimo znacznego rozwoju przemysłu produkcja żywności jest i pozostanie jedną z podstawowych funkcji gospodarczych. Tarnowskie rolnictwo zajmuje ważną pozycję w naszej gospodarce i w tej dziedzinie dostrzegamy też duże możliwości dynamicznego rozwoju. Wynika to chociażby z niższego poziomu osiąganych dotąd efektów w stosunku do średnich krajowych. Władze województwa, doceniając wagę tej gałęzi produkcji, już we wrześniu ubiegłego roku na wspólnym plenarnym posiedzeniu Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego przyjęły do realizacji program rozwoju gospodarki żywnościowej w województwie tarnowskim. Jest to pierwszy kompleksowy program do roku 1980 przyjęty i wdrożony do praktyki w naszym nowym województwie. Z wnikliwej analizy wynika, że rolnictwo tarnowskie charakteryzuje się takimi czynnikami, jak:</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselMajTadeusz">— niski procent — 1,8% ziemi uspołecznionej, w stosunku do ogółu ziemi, — rozdrobnienie gospodarstw — 2,54 ha wynosi średnia wielkość gospodarstwa, — słabe uzbrojenie techniczne rolnictwa, z czym łączy się niska kultura rolna.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselMajTadeusz">Biorąc to pod uwagę, zdajemy sobie sprawę, że przeobrażenia strukturalne naszego rolnictwa, mierzone skalą narastania społecznych stosunków pracy i produkcji, przebiegają i przebiegać będą u nas w nieco inny sposób, aniżeli w województwach o dużej koncentracji własności społecznej w rolnictwie i wymagać będą innych rozwiązań, innych form, niemałych środków oraz bardziej dynamicznego działania wszystkich ogniw pracujących dla rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Główne kierunki naszej produkcji — to produkcja zwierzęca i ogrodnicza, produkcja mięsa, mleka, warzyw i owoców. Działania organizatorskie podjęliśmy w dwóch kierunkach. Pierwszy — to zwiększenie liczby gospodarstw specjalistycznych, indywidualnych zespołów produkcyjnych i kooperacja z sektorem uspołecznionym. Drugi kierunek organizatorskiego działania — to przyspieszenie tempa rozbudowy sektora spółdzielczego działaniem na rzecz koncentracji ziemi w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych tak przez członkostwo, jak również zagospodarowanie ziemi przejmowanej za renty i z wykupu oraz organizacja zespołowych gospodarstw rolnych kółek rolniczych i gromadzenie ziemi w gospodarstwach państwowych naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselMajTadeusz">Podstawowe wskaźniki produkcyjne, które przyjęliśmy w programie są mobilizujące, a mamy znaczne rezerwy i musimy nadrabiać głębszy regres spowodowany dotkliwym nieurodzajem ostatnich dwóch lat w stosunku do średniej krajowej. Program wojewódzki stał się podstawą gminnych programów produkcji żywności, które zostały przyjęte wspólnie przez instancje gminne partii i ZSL, a następnie przez sesje gminnych rad narodowych i ich realizacją kierują naczelnicy gmin. Sformułowanie tych programów i przedyskutowanie z aktywem wiejskim zbiegło się z listem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w sprawach węzłowych zadań w rolnictwie roku bieżącego.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselMajTadeusz">Jako główne tematy roku bieżącego przyjęliśmy:</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselMajTadeusz">— po pierwsze — maksymalne wykorzystanie wszystkich rezerw przez zwiększenie własnej bazy paszowej, przez zwiększenie uprawy kukurydzy na ziarno i kiszonkę, zwiększenie areału poplonów letnich przy równoczesnej intensyfikacji wszystkich upraw roślin pastewnych, racjonalny ich zbiór i należytą konserwację;</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselMajTadeusz">— po drugie — nasilenie pracy organizatorskiej w zakresie zwiększenia liczby gospodarstw specjalistycznych, indywidualnych zespołów produkcyjnych oraz tworzenie i umacnianie ośrodków rolnych kółek rolniczych; w naszych warunkach jest to jedna z dróg szybkiego wzrostu produkcji. Już obecnie 3% gospodarstw specjalistycznych i zespołów produkcyjnych daje na rynek 13% żywca wołowego, 17% żywca wieprzowego oraz 4% mleka;</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselMajTadeusz">— po trzecie — wybudowanie w roku bieżącym ok. 35 tys. nowoczesnych stanowisk w gospodarstwach specjalistycznych i zespołowych.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselMajTadeusz">Do końca kwietnia naczelnicy gmin podpisali 600 umów, rozpoczęto wiele budów, lecz dotkliwe braki materiałów budowlanych, w tym głównie stali zbrojeniowej, poważnie opóźniają realizację tych zamierzeń.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselMajTadeusz">Mamy dalsze rezerwy, mianowicie wysoki wskaźnik ludności zatrudnionej w naszym rolnictwie; daje to możliwość rozwijania i powiększania upraw pracochłonnych, jak rośliny przemysłowe, warzywa smakowe i korzeniowe. Równocześnie przyspieszenie regulacji stosunków wodnych na dobrych glebach nadwiślańskich, na terenach depresyjnych, których mamy około 15 tys. ha., daje możliwość ogromnej zwyżki plonów.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselMajTadeusz">Pomyślna realizacja tych zadań — to zaangażowanie i fachowa praca służby rolnej, wspierana działaniem społeczno-politycznym członków partii i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselMajTadeusz">Już od pierwszych dni wiosennych skoncentrowaliśmy uwagę wsi i naszych rolników na bezpośrednim wykonywaniu prac polowych, wykazując zaniedbania i opóźnienia zabiegów agrotechnicznych. Chodzi o to, aby już po korektach — dobre gminne programy żywnościowe były należycie realizowane przez rolników w gospodarstwach rolnych, jak również przez instytucje obsługujące rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselMajTadeusz">Wysoki Sejmie! Jednym z wiodących problemów o szczególnym znaczeniu społeczno-gospodarczym, zwłaszcza w Polsce południowej, jest gospodarka ziemią. Charakter struktury agrarnej wsi tarnowskiej wykazuje, że do roku 1980 ii później decydujące znaczenie w naszym województwie mieć będzie indywidualna gospodarka. W polityce rolnej mamy niezbędne instrumenty wspierania tej gospodarki w jej dążeniu do rozwoju, do specjalizacji i koncentracji produkcji, w dążeniu do nowoczesności i efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselMajTadeusz">Rozumieją to rolnicy i w naszej wsi można dostrzec coraz więcej pozytywnych przeobrażeń, równolegle jednak w pewnej części gospodarstw stwierdzamy zastój, a nawet regres. Są to przeważnie gospodarstwa dwuzawodowe, które stanowią u nas przeszło 40% ogółu gospodarstw, co stanowi 44 tys. ha użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#PoselMajTadeusz">Ponadto mamy 5 300 gospodarstw o powierzchni 18 tys. ha, których właściciele przekroczyli 60 rok życia i nie mają następców. Przyśpieszane są działania na rzecz koncentracji ziemi i jej zagospodarowania w drodze przejmowania za rentę, za ekwiwalent pieniężny, przymusowego wykupu przy zadłużeniu gospodarstwa, wykupu przez państwowe gospodarstwa rolne i spółdzielnie produkcyjne. Jest to jednak proces zbyt wolny.</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#PoselMajTadeusz">Przedstawiony pod obrady Wysokiego Sejmu projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych jest szczególnej wagi i będzie dalszym aktywnym czynnikiem przyśpieszającym zmiany zmierzające do racjonalnego zagospodarowania ziemi, jako bezwzględnego nakazu społecznego, leżącego w interesie całego narodu. Propozycja zawarta w projekcie ustawy zasługuje na pełne poparcie, gdyż wychodzi naprzeciw odczuciom społecznym w zakresie wykorzystania ziemi i uzyska pełną aprobatę dobrych rolników. Zyska również akceptację rolników dwuzawodowych, którzy w miarę wzrostu przychodów pozarolniczych swój byt wiążą z zakładem pracy, z zawodem pozarolniczym. Zachodzi więc pilna potrzeba ułatwienia tej grupie społecznej wyboru jednego zawodu, co wiąże się z możliwością szybszego uzyskania mieszkania w mieście lub budową domku jednorodzinnego. Wykup ziemi z urzędu za obligacje daje dodatkowe uprawnienia naczelnikowi gminy w stosunku do tych rolników, którzy bardzo często lekceważą sobie podstawowy obowiązek właściciela nieruchomości rolnej, iż ziemia musi rodzić.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#PoselMajTadeusz">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy łączy i modyfikuje dotychczasowe zasady przejmowania gospodarstw rolnych. Odnosi się to przede wszystkim do przepisów przymusowego wykupu ziemi oraz przejmowania z urzędu za zaległe należności. Mamy pełne przekonanie iż ten proces będzie, zgodnie z projektem nowej ustawy, bardzo przyspieszony. Przejęcie z urzędu nieodpłatnie na skarb państwa gospodarstwa opuszczonego w pełni popierać będą dobrzy rolnicy i nasza wieś, gdyż ziemia ta stwarza najczęściej społeczne konflikty na wsi.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#PoselMajTadeusz">Przekazywanie z Państwowego Funduszu Ziemi rolnikom gruntów w użytkowanie uzyska aprobatę chłopów jako dowód dalszej, stabilnej polityki rolnej w stosunku do gospodarstw chłopskich, gospodarstw specjalistycznych oraz zespołów indywidualnych rolników. Znajdzie to przede wszystkim aprobatę młodych rolników, którzy swą szansę życiową wiążą z dobrym gospodarstwem rolnym i zawodem rolnika na wsi.</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#PoselMajTadeusz">Wyrażam pełne poparcie dla przedstawionego przez towarzysza Ministra Barcikowskiego kierunku działania Rządu i nakreślonych konkretnych zadań dla naszego rolnictwa. Pragnę również podkreślić, że nie będziemy szczędzić trudu i wysiłku, aby zadania nakreślone przez VII Zjazd PZPR i VII Kongres ZSL były w pełni wykonane. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">O odczytanie komunikatu proszę Obywatela Sekretarza Posła Adama Fuszarę.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#SekretarzposelAdamFuszara">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług — w sali nr 67, Dom Poselski.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 10 do godz. 13 min. 45)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wznawiam posiedzenie. Kontynuujemy dyskusję.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Stefan Poznański.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PoselPoznanskiStefan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Niech mi wolno będzie zapoznać Wysoką Izbę z rolą i zadaniami nauki w rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PoselPoznanskiStefan">O społecznym znaczeniu uchwał VI Zjazdu naszej partii i ich dalekowzroczności przekonaliśmy się już wielokrotnie przy ich realizacji w latach 1971—1975. Również realizacja zadań w dziedzinie gospodarki żywnościowej i rolnictwa zapewniła narodowi niezaprzeczalne korzyści materialne.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PoselPoznanskiStefan">Uchwały XV Plenum KC jeszcze więcej miejsca poświęcają dalszemu rozwojowi nowoczesnego rolnictwa jako drugiemu, obok przemysłu, działowi naszej gospodarki narodowej. Nie zabrakło w tych uchwałach ambitnych i najistotniejszych kierunków potrzeb pod adresem nauki związanej z rolnictwem i z gospodarką żywnościową. W wyniku tych uchwał opracowano kompleksowo i w miarę skoordynowano rządowe, węzłowe i międzyresortowe problemy badawcze oraz zorganizowano większą liczbę zespołów badawczych o umiejętnościach pracy naukowej na poziomie interdyscyplinarnym.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PoselPoznanskiStefan">W wytyczonych problemach badawczych słusznie w pierwszej kolejności skierowane są wysiłki na zwiększenie produkcji roślinnej oraz zwiększenie bazy surowcowej dla rolnictwa, której nienadążanie za produkcją zwierzęcą przez ostatnie dwadzieścia lat w całym święcie coraz dotkliwiej ogranicza produkcję zwierzęcą. My nie jesteśmy w tej nieprawidłowości wyjątkiem.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PoselPoznanskiStefan">Nauka, w ścisłej współpracy z odpowiedzialnymi resortami za produkcję żywności, przystąpiła już do (realizacji tych ambitnych zadań, których ostatecznym celem będzie w zadowalający. sposób rozwiązać zaplanowany przez VII Zjazd naszej partii poziom wyżywienia narodu.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PoselPoznanskiStefan">Dwa główne problemy wymagają pierwszoplanowego, szybkiego i efektywnego rozwiązania przez naukę i technikę na poziomie interdyscyplinarnym:</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PoselPoznanskiStefan">1. Kierunki mechanizacji wielkotowarowej produkcji roślinnej.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PoselPoznanskiStefan">2. Biologiczne problemy doskonalenia hodowli wysoko wydajnych i przydatnych w naszych warunkach nowych odmian podstawowych roślin uprawnych.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PoselPoznanskiStefan">Sukcesem jest, że w ostatnich latach mechanizacja sprzętu zbóż w gospodarstwach uspołecznionych została rozwiązana. Liczą się dzisiaj nasze kombajny zbożowe w klasie międzynarodowej. W związku z tym szybkiego rozwiązania przez naukę wymaga organizacja zbioru w krótkim czasie oraz technologia i technika wstępnej konserwacji zbieranych kombajnami zbóż w większości wypadków o wyższej wilgotności.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PoselPoznanskiStefan">Według opinii fachowców wstępna konserwacja ziarna zbóż paszowych w punktach skupu ma być tańsza niż spiętrzone w krótkim czasie suszenie w suszarniach mechanicznych, pod warunkiem, że technologia konserwacji wilgotnych zbóż i nasion motylkowych będzie dobrze opracowana od strony naukowej i będzie w pełni zmechanizowana. Można by skorzystać w tym zakresie z doświadczeń i rozwiązań zagranicznych. W miarę powstawania dużych zjednoczeń przemysłowo-rolniczych będzie narastało zapotrzebowanie na traktory i towarzyszące im maszyny rolnicze, zabezpieczające dużą wydajność pracy.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#PoselPoznanskiStefan">W pierwszej kolejności potrzeby na takie maszyny pojawią się na ziemiach zachodnich i północnych, gdzie będzie coraz mniej ludzi do pracy, a coraz więcej trzeba będzie zatrudnić ludzi w usługach, budownictwie i innych ważnych gałęziach gospodarki narodowej. W niedługim czasie problem deficytu ludzi do pracy w rolnictwie, a szczególnie w przemyśle rolno-spożywczym będzie też narastał w rejonach bardziej zaludnionych.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#PoselPoznanskiStefan">Fachowcy z zadowoleniem przyjęli opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa plan rozwoju produkcji pasz przemysłowych i gospodarskich w latach 1975—1980. Również produkcja pasz pełnowartościowych z udziałem słomy da spodziewane efekty pod warunkiem rozwiązania w tym samym czasie przez naukę i technikę pełnej i skutecznej mechanizacji ekonomicznego i w pełni przemysłowego przetwarzania słomy.</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#PoselPoznanskiStefan">Godne są poparcia zaawansowane i obiecujące badania nad nowym sposobem przechowywania okopowych w dużych pryzmach, bez używania do tego celu słomy.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#PoselPoznanskiStefan">W naszym klimacie długotrwałych przymrozków wiosennych i wczesnych jesiennych potrzebne są, a szczególnie będą, wysokowydajne kombajny do zbiorów kukurydzy zarówno na ziarno, jak i zieloną masę — w granicach 50 ha w ciągu dnia.</u> + <u xml:id="u-32.14" who="#PoselPoznanskiStefan">W miarę zwiększenia areału uprawy kukurydzy na ziarno, wzrośnie zapotrzebowanie na wydajne suszarnie. Bardzo ważnym zagadnieniem dla nauki będzie dalsze udoskonalanie agrotechniki uprawy tej wartościowej rośliny, jak również sam system sporządzania dobrych pasz gospodarskich.</u> + <u xml:id="u-32.15" who="#PoselPoznanskiStefan">Rolnictwo pilnie oczekuje na dalsze naukowe i skuteczne metody uszlachetniania niepełnowartościowych pasz i podniesienie ich strawności. Ekonomicznie uzasadnione rozwiązania naukowe w zakresie zagospodarowania odpadów przemysłu rolno-spożywczego w produkcji gospodarskich i przemysłowych pasz, może przynieść gospodarce narodowej odczuwalne korzyści. Mam tu na myśli m.in. zagospodarowanie odchodów z przemysłowych ferm hodowlanych, a szczególnie tych uciążliwych, to jest bydła i trzody chlewnej, pełną utylizację krwi, tłuszczu odpadowego, treści żołądków i innych wartościowych składników z dużych zakładów mięsnych, których coraz więcej powstaje w Polsce, zagospodarowanie białka odpadowego i skrobi z przemysłu ziemniaczanego, wszechstronne wykorzystanie serwatki z przemysłu mleczarskiego, a nawet osadu czynnego z biologicznych oczyszczalni ścieków.</u> + <u xml:id="u-32.16" who="#PoselPoznanskiStefan">Według opinii wielu osób bezpośrednio pracujących w rolnictwie i pracowników nauki, nie w pełni zdaje egzamin system organizacyjny mieszalni pasz treściwych. Dotacja państwa stworzyła zachętę i kilka resortów uruchomiło mieszalnie pasz. Fakt ten utrudnia kontrolę, gdyż trudno niekiedy ustalić, skąd pochodzą te pasze. Często brak jest pełnego składu deklarowanych składników lub też zmienia się dowolnie komponenty. Obniża to racjonalne wykorzystanie pasz, szczególnie w hodowli przemysłowej. Warto, aby pracownicy nauki i ekonomiści zaproponowali w tym zakresie skuteczny system zmian organizacyjno-kontrolnych.</u> + <u xml:id="u-32.17" who="#PoselPoznanskiStefan">W całym systemie produkcji i zagospodarowania pasz musimy mieć na uwadze te kraje, które dysponują mniejszą ilością pasz na sztukę hodowlaną, a efekty ich wykorzystania mają o wiele większe. Przy wydatnej pomocy nauki możemy osiągnąć te wyniki w dość krótkim czasie.</u> + <u xml:id="u-32.18" who="#PoselPoznanskiStefan">Doskonalenie i hodowla nowych i wysoko-wydajnych odmian roślin uprawnych, to bardzo interesujący, a równocześnie jeden z ważniejszych problemów dla pracowników nauki z różnych dyscyplin oraz hodowców praktyków.</u> + <u xml:id="u-32.19" who="#PoselPoznanskiStefan">W tej dziedzinie mamy przecież niemałe osiągnięcia, szczególnie w hodowli nowych odmian wartościowych zbóż, głównie żyta. Należałoby jeszcze przyśpieszyć kompleksowe prace w hodowli krajowych odmian pszenicy i jęczmienia. Trzeba będzie w tym zakresie coraz wtięcej angażować do tych trudnych badań pracowników nauki z pokrewnych dziedzin czysto teoretycznych — ściślej uniwersyteckich.</u> + <u xml:id="u-32.20" who="#PoselPoznanskiStefan">Kraj nasz w uprawie ziemniaka zajmuje drugie miejsce w Europie, a nawet w świecie. Praktyka rolnicza ma już duże doświadczenie w nowoczesnej agrotechnice uprawy tej rośliny, a jednak zbiory z ha nie są jeszcze zadowalające. Istnieje więc pilna potrzeba zmobilizowania się doświadczonych w hodowli ziemniaka pracowników nauki do dokonania szybkiego postępu w (wyhodowaniu nowych, wydajnych i odpornych na wirusy odmian. W tym zakresie pracownicy nauki muszą dokonać przynajmniej takiego postępu, jakiego dokonano w hodowli nowych odmian zbóż.</u> + <u xml:id="u-32.21" who="#PoselPoznanskiStefan">Preferencję należy jednak stworzyć dla upraw buraka cukrowego i polipast. Praktyka pilnie oczekuje od nauki i techniki rozwiązań w agrotechnice, mechanizacji zbioru, w konserwacji i przechowalnictwie zebranych już buraków oraz technologii sporządzania systemem przemysłowym wysokiej jakości kiszonek.</u> + <u xml:id="u-32.22" who="#PoselPoznanskiStefan">Tylko ścisła współpraca specjalistów z politechnik, uczelni rolniczych i instytutów branżowych pod protektoratem Ministerstwa Rolnictwa i Ministerstwa Maszyn Ciężkich i Rolniczych może dać spodziewane efekty w nowoczesnej technologii uprawy, zbioru buraka, a nawet udoskonaleń w jego przerobie na cukier.</u> + <u xml:id="u-32.23" who="#PoselPoznanskiStefan">Wysoki Sejmie! W minionym pięcioleciu duże nakłady finansowe skierowane zostały też na rozwój przemysłu rolno-spożywczego. Wynikiem tego jest odczuwalna poprawa na rynku żywnościowym zarówno ilościowa, jak i jakościowa. Odczuwa się też coraz lepsze efekty współpracy przemysłu rolno-spożywczego z rolnictwem w zakresie zwiększania masy surowca odpowiedniego do dalszego przerobu.</u> + <u xml:id="u-32.24" who="#PoselPoznanskiStefan">Istnieją jeszcze większe potrzeby i możliwości tej współpracy, gdyż powinniśmy dorównać w tym zakresie krajom o wysokim poziomie rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego. Pracownicy nauki powinni dalej rozwijać zaawansowane badania nad pozyskiwaniem spożywczych i paszowych koncentratów białek roślinnych z naszych krajowych surowców, rozpracowywać zagospodarowanie białek mleka w różnych branżach przemysłu spożywczego i koncentratach spożywczych, rozwijać technologię koncentratów białek spożywczych na eksport, udoskonalać technologię przetworów z ziemniaków itp.</u> + <u xml:id="u-32.25" who="#PoselPoznanskiStefan">W rozwiązaniach produkcji koncentratów białkowych z własnych surowców roślinnych i mleka kraj nasz ma liczące się w świecie osiągnięcia. Kilka z tych opracowań zostało wdrożonych i nadaje się do dalszego rozpowszechniania, a nawet sprzedaży w formie licencji lub gotowych technologii. Wiele krajów świata bardzo szybko wdraża własne technologie pozyskiwania koncentratów z rodzimych surowców białkowych.</u> + <u xml:id="u-32.26" who="#PoselPoznanskiStefan">Wysoki Sejmie! Aby zapewnić stały i odczuwalny postęp naukowo-techniczny w gospodarce żywnościowej, trzeba będzie udoskonalać sam system przekazywania do praktyki istotnych i sprawdzonych osiągnięć nauki i techniki oraz zwiększać chłonność przedsiębiorstw rolnych i gospodarstw. Przedsiębiorstwa rolne i przemysłu rolno-spożywczego powinny z określonym ryzykiem podejmować wdrożenia, a następnie upowszechniać udane, bez niepotrzebnych niedomówień i uprzedzeń. Zresztą przedstawione Komisji Nauki i Postępu Technicznego przez Urząd Patentowy materiały o stanie wynalazczości i wczorajsza debata w tej komisji wykazują, że zarówno liczba zgłoszeń patentowych w pionie rolnictwa i przemysłu spożywczego jest zbyt mała, jak również stopień wykorzystania udzielonych patentów jest niezadowalający. Potwierdza to, że przejmowanie przez praktykę bądź co bądź nowych rozwiązań nie jest jeszcze w pełni zadowalające.</u> + <u xml:id="u-32.27" who="#PoselPoznanskiStefan">Wysoki Sejmie! Pracownicy nauki wielokrotnie wykazali swe zaangażowanie w rozwiązywanie trudnych problemów. Chociaż może jeszcze nie w pełni nauka spełniała służebną rolę, to jednak są widoczne efekty tej działalności.</u> + <u xml:id="u-32.28" who="#PoselPoznanskiStefan">Zrozumienie dla realizacji uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej jest powszechne. Pracownicy nauki zaangażują się w dalszy i imponujący rozwój naszej socjalistycznej ojczyzny. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-32.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Czesław Jaroszewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wysłuchaliśmy informacji Ministra Rolnictwa towarzysza Barcikowskiego o rządowym programie realizacji uchwał VII Zjazdu PZPR w sprawach rozwoju gospodarki żywnościowej na lata 1976—1980, o przebiegu jego realizacji oraz aktualnych zadaniach tej wiosny i roku. Dzisiejsza debata sejmowa pomoże lepiej i dogłębniej poznać, a co za tym idzie, zrealizować zadania województwom i gminom.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Jako rolnik chcę na przykładzie gminy wykazać możliwości wykonania zadań, jakie wysuwa rządowy program przed rolnictwem.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">We wzrost produkcji rolnej muszą wnieść swój wkład wszystkie regiony kraju proporcjonalnie do swoich potencjalnych możliwości. Swe uwagi chcę odnieść do wsi Domuraty, gmina Suchowola, woj. Białystok. A więc tej części Polski na północnym wschodzie, gdzie warunki są surowe, a gleby słabe. Gmina, na terenie której zamieszkuję, podobnie jak wszystkie gminy woj. białostockiego, opracowała w ubiegłym roku program rozwoju społeczno-gospodarczego na okres do 1980 roku. Główną sprawą w tym programie jest rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Chcę pokazać, jak program społeczno-gospodarczego rozwoju gminy w Suchowoli przyczynia się do unowocześnienia gospodarki rolnej. Przedstawię to na przykładzie produkcji zwierzęcej. Plan wzrostu produkcji bydła na okres pięciolatki przewiduje wzrost pogłowia o 45%, a więc rocznie średnio o 9%, trzody chlewnej — o 55%, a rocznie o ll°/o, owiec rocznie — o 13%. Planujemy natomiast zmniejszenie liczby koni średnio rocznie o 2%. Uzależnione jest to jednak od nabycia większej liczby ciągników. Na rok bieżący mamy przydział 5 ciągników na 50 wsi.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Podałem wskaźniki planu gminnego w dziedzinie produkcji zwierzęcej. Chcę zaznaczyć, że zanim przyjęliśmy te wskaźniki, były one omówione wspólnie przez Komitet Gminny PZPR i Gminny Komitet ZSL oraz na zebraniach wiejskich. Ostateczną wersję planu gminnego zatwierdziła gminna rada narodowa. Sprawy realizacji tego planu omawiamy na zebraniach podstawowych organizacji PZPR i kół ZSL oraz na zebraniach wiejskich. Plan uważamy za otwarty. Musi on być zresztą modyfikowany na przykład w związku iz nową uchwałą o rozwoju specjalizacji i zespołów rolników.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">W hodowli bydła mamy trudną sytuację. W gminie naszej jest 2 800 ha bagien nad Biebrzą, które stanowią łąki i pastwiska. Duża część rolników pasze uzyskuje wyłącznie z pola, chociaż użytki zielone stanowią połowę gruntów gospodarstwa. Robimy w tej dziedzinie co tylko można, gdyż gminny plan społeczno-gospodarczego rozwoju jest zatwierdzony i nie przewiduje melioracji na najbliższe lata. W celu zwiększenia produkcji mleka i mięsa wołowego wymieniamy bydło bezrasowe na nizinno-czarno-białe, w zależności od dostarczanego materiału hodowlanego. Gospodarstwa podejmujące specjalizację w hodowli bukatów mają część cieląt własnych, a część, głównie rasy charolaise, otrzymują od POZH i Centrali Mięsnej. Staramy się, żeby coraz sprawniejsza była inseminacja, a służba weterynaryjna dwoi swe wysiłki w zapobieganiu chorobom. Szkolimy rolników specjalizujących się w racjonalnym chowie, w organizacji produkcji pasz i w innych nowych dziedzinach, jakie przynosi nam nauka i przodująca praktyka rolnicza. W pozyskaniu zielonek zastępujemy — „Orkany” sieczkarniami samobieżnymi, które tę pracę wykonują sprawniej i dokładniej.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Urząd gminny stosuje dotacje dla tych gospodarstw, które produkują duże ilości kiszonek, a to w celu zmniejszenia kosztów produkcji i zachęcenia innych gospodarstw do tej produkcji. Usługi w produkcji kiszonek wykonują brygady SKR. SKR traktują priorytetowo usługi w produkcji kiszonek.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Jeśli chodzi o trzodę chlewną, to wzrost o 55% w pięciolatce, a o 11% rocznie chcemy osiągnąć głównie wykorzystując pasze własne. Ziemniaków mamy dużo dzięki wysokim plonom. Zdajemy sobie sprawę, że główny ciężar przyrostu trzody muszą dźwigać gospodarstwa większe, a nie te, które chowają po kilka tuczników, a w dodatku starym, tradycyjnym sposobem. W związku z tym przywiązujemy dużą wagę do postępu i racjonalizacji chowu trzody w gospodarstwach większych. Z satysfakcją można stwierdzić, że wiele gospodarstw specjalizujących się w chowie trzody chlewnej stosuje pasze tańsze od ziemniaków, jak np. buraki pastewne polipast, serwatkę, maślankę itp.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Chciałbym wyrazić uznanie dla spółdzielczości mleczarskiej, która ułatwia chłopom dowóz serwatki i maślanki bezpośrednio do gospodarstw. Ta pomoc spółdzielczości zachęca gospodarstwa, a zwłaszcza gospodarstwa położone blisko zakładów mleczarskich, do specjalizowania się w produkcji trzody.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Dalszy rozwój owczarstwa uzależniony będzie od dostarczenia materiałów hodowlanego i użytkowego dla gospodarstw mających warunki do hodowli. Pragnę tylko zaznaczyć, że rolnicy wykazują duże zainteresowanie tym kierunkiem produkcji. Korzystając z tego, że maj jest poświęcony książce, prasie i czytelnictwu, pragnę wspomnieć, że ten kierunek produkcji nie ma swego czasopisma, na przykład miesięcznika. Brak jest w ogóle w sprzedaży książek z dziedziny owczarstwa. Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne muszą w tej dziedzinie uzupełnić braki. Jest to wprawdzie niewielka wciąż jeszcze dziedzina, ale niezmiernie ważna.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">W nawiązaniu do wystąpienia towarzysza Ministra Barcikowskiego, chciałbym zaznaczyć, że program rządowy w rozbiciu na plany gminne będzie mobilizował całą wieś do wykonania zadań, jakie są postawione przed rolnictwem. Mamy w woj. białostockim ambicje, aby nasze tempo rozwoju było nieco szybsze niż średnia krajowa. To właśnie chciałem pokazać, prezentując wskaźniki gminne oraz sposoby realizacji zadań.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Pragnę też poinformować Wysoką Izbę o aktualnej sytuacji w produkcji roślinnej. Oziminy podczas ciepłej, suchej, długiej jesieni ubiegłego roku wyrosły bardzo ładnie. Żyta rozkrzewiły się jak nigdy, pszenice wyglądały dorodnie, a rzepaki wytworzyły ładną rozetę i silny korzeń. Zima, choć groźna, nie wyrządziła nam strat w oziminach i tu jest prognoza dobra. Wiosna poczyniła pewne zahamowania i wycisnęła ujemne piętno na bieżącej produkcji. Przez cały kwiecień pogoda była chłodna, a noce prawie wszystkie z siwymi przymrozkami. Siewy zbóż z całego kwietnia wschodziły w pierwszych dniach maja, żyta powinny już być wy kłoszone, a są w stadium końcowego strzelania w źdźbło i kłoszenie ich odbędzie się za tydzień. Opóźnienie jest od 10 do 14 dni, a najgorsze w poplonach ozimych żyta. Plon zielonej masy po deszczach w połowie maja może się poprawić, ale już wiadomo, że będzie on o wiele niższy. Gorsza sytuacja jest w użytkach zielonych. Chłodne dni i noce z przymrozkami nie pozwoliły wyrosnąć trawom, są one rzadkie, niskie i w maju wątpliwe jest, czy będzie co kosić. Na części łąk na pewno nie będzie trzeciego pokosu, a więc produkcja pasz będzie mniejsza. Efektywność nawożenia, jak do tej pory, jest nieco słabsza.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych stanowi istotne uzupełnienie istniejących dotychczas przepisów w dziedzinie gospodarki ziemią. Już na bieżąco duże znaczenie dla naszego województwa będzie miała ta część projektu ustawy, która mówi o przekazywaniu gruntów w nieodpłatne użytkowanie rolnikom, prowadzącym gospodarstwa specjalistyczne i rozwojowe, oraz zespołom rolników. Jest to dla nas tym bardziej ważne, że przejmujemy za rentę dużo indywidualnych gospodarstw rolnych na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi.</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Mamy w województwie duży obszar gruntów Państwowego Funduszu Ziemi i prognozy na najbliższe lata są wzrostowe. Nasze władze partyjne i administracyjne stawiają zagospodarowanie ziemi jako zadanie najważniejsze. Głównym odbiorcą były dotychczas spółdzielnie kółek rolniczych i ich zespołowe gospodarstwa rolne, gdyż mało dotychczas mamy państwowych gospodarstw rolnych i spółdzielni produkcyjnych. Dziś, po wprowadzeniu uchwały nr 11 Rady Ministrów, w większym stopniu odbiorcami będą zespoły i rolnicy specjalizujących się gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-34.14" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Ażeby ten program gospodarki ziemią był zrealizowany, władze centralne muszą pomóc w przydziale środków produkcji, które są potrzebne dla spółdzielni kółek rolniczych, zespołowych gospodarstw rolnych i gospodarstw specjalistycznych. W przeciwnym razie będą trudności w wypełnianiu tak ważnego dla nas i dla kraju zadania. W trosce o właściwe wykorzystanie ziemi, zmieniającej gospodarza, prosimy o więcej kombajnów, ciągników oraz innego sprzętu towarzyszącego. Nawozów powinno być pod dostatkiem i to w każdym asortymencie.</u> + <u xml:id="u-34.15" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Na zakończenie chcę zapewnić Wysoką Izbę, że rolnicy nasi nadal będą starać się realizować wskazania planów społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w dziedzinie rolnictwa w odniesieniu do wsi, gminy i województwa. My, działacze społeczno-polityczni, powinniśmy iść nie tylko razem z nimi, ale przed nimi, pociągając za sobą wszystkich do wyższych osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-34.16" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Zadania zawarte w uchwałach VII Zjazdu PZPR i VII Kongresu ZSL będziemy realizować, produkując zboże, mięso, mleko. Wierzymy, że dostawy środków produkcji na wieś zwiększą się, a praca w rolnictwie dzięki nim będzie stawać się coraz lżejsza i owocniejsza.</u> + <u xml:id="u-34.17" who="#PoselJaroszewiczCzeslaw">Rolnik będzie umiał połączyć sprawę swoich gospodarstw z nadrzędnym interesem kraju. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-34.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję koledze posłowi. Głosu udzielam posłowi Stanisławowi Kuleszy.</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#PoselKuleszaStanislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Polityka rolna prowadzona konsekwentnie przez Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Rząd po VI i VII Zjeździe naszej partii wychodzi naprzeciw wszystkim inicjatywom, które prowadzą do intensyfikacji i unowocześnienia produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#PoselKuleszaStanislaw">Rolnicy woj. leszczyńskiego, korzystając z tego sprzyjającego klimatu, mają ambicję osiągania najlepszych wyników zrobili wszystko, by uzyskać w bieżącym roku pomyślne zbiory. Starannie zostały przeprowadzone wiosenne prace polowe, co jest wyraźnie widoczne w większości naszych gospodarstw. Obsialiśmy blisko 22 tys. ha buraków cukrowych, tj. około 2 tys. ha ponad plan. Będzie to nasz konkretny wkład w realizację zadania wyprodukowania w Polsce 2 mln ton cukru.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#PoselKuleszaStanislaw">Kukurydzę na ziarno wysiano na ponad 5 tys. ha, co stanowi ponad 3-krotny wzrost w stosunku do roku ubiegłego. Zasialiśmy również ok. 20 tys. ha kukurydzy na silos. Stwierdzamy, że to piąte zboże dobrze przyjęło się w naszym leszczyńskim województwie. Rolnicy leszczyńscy uważają, iż kukurydza pozwoli w znacznej mierze poprawić napięty bilans paszowy. Dalsze rozszerzenie upraw kukurydzy uzależnione jest od maszyn do jej siewu i zbioru.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#PoselKuleszaStanislaw">Odnotowujemy niezłe wschody zbóż jarych, chociaż zimne noce i mała ilość opadów (w ostatnich tygodniach w województwie opady deszczu wyniosły zaledwie 8 mm) miały niekorzystny wpływ na wegetację. Stan ozimin jest zadowalający, ale i tutaj o ostatecznych efektach zadecydują warunki atmosferyczne. Z tych samych powodów wystąpiły pewne straty na plantacjach rzepaku, w niektórych uprawach pszenicy i żyta, a także w pierwszym pokosie traw. Doświadczenia uczą, że straty te można przynajmniej częściowo wyrównać i rolnicy leszczyńscy starają się je nadrobić przez dodatkowe zasiewy oraz staranną pielęgnację upraw.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#PoselKuleszaStanislaw">Znamy rezerwy istniejące w naszym rolnictwie, a jest ich niemało. Mamy w województwie około 16 tys. ha ziemi ornej, która słabo rodzi. Ustawa, której projekt został przedłożony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu, pozwoli nam na szybsze rozwiązywanie problemu ziemi. Sprawne i sprawiedliwe przekazywanie jej lepszym użytkownikom państwowym, spółdzielczym i indywidualnym powinno dać nam rocznie o około 7 tys. ton zboża, 500 ton żywca i 600 tys. litrów mleka więcej.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#PoselKuleszaStanislaw">Urzędy gminne prowadzą wszystkie sprawy związane z obrotem ziemią, biorąc przede wszystkim pod uwagę dwa zasadnicze czynniki — wzrost produkcji rolnej oraz troskę o zapewnienie warunków i opieki tym rolnikom, którzy przekazali ziemię państwu.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#PoselKuleszaStanislaw">Obok należytego wykorzystania każdego hektara ziemi, pracujemy aktualnie nad uruchomieniem innych rezerw w rolnictwie. Chcemy, aby każde gospodarstwo posiadało zapas pasz objętościowych na minimum pół roku. Widzimy rezerwy w produktywności łąk i pastwisk, w przygotowywaniu kiszonek, w terminowym odbiorze żywca, należytym sprzęcie zbóż. Przygotowujemy się do uszlachetniania słomy na paszę. Przestrzegamy należytego i terminowego wykonywania zabiegów ochrony roślin. Przyjęliśmy również zasadę, iż pracownicy cukrowni leszczyńskich mają przydzielone plantacje buraków cukrowych, którymi się interesują i opiekują — od orki pod buraki aż po ich zbiór.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#PoselKuleszaStanislaw">Wymieniłem tylko niektóre kierunki naszego działania na rzecz wzrostu produkcji rolnej. Każda gmina ma konkretny plan realizacji uchwały VII Zjazdu w zakresie rolnictwa. Realizacją planów interesujemy się na bieżąco.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#PoselKuleszaStanislaw">W województwie leszczyńskim, podobnie jak w innych województwach, obok gospodarstw bardzo dobrych, istnieje pewna liczba gospodarstw średnich i słabych, nie wykorzystujących dostatecznie swoich możliwości produkcyjnych. Jednym z ważniejszych dla nas zagadnień jest zwiększenie ich wydajności. Uważamy, że jest to rezerwa, której szybkie wykorzystanie powinno przynieść dobre efekty. Dlatego szczerze i otwarcie rozmawiamy z rolnikami na temat perspektyw ich gospodarstw. Chcemy ugruntować przekonanie, że efektów produkcyjnych nie należy porównywać ze średnią krajową czy wojewódzką, ale odnosić je do wyników uzyskiwanych przez najlepszych gospodarzy we wsi lub w gminie. Wtedy najlepiej można dostrzec własne zaniedbania i opóźnienia, a równocześnie uświadomić możliwości uzyskiwania lepszych wyników.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#PoselKuleszaStanislaw">Pod tym kątem odbyliśmy w bieżącym roku dwukrotną lustrację pól i zagród we wszystkich wsiach. Uczestniczyli w niej posłowie, radni wojewódzkiej i gminnych rad narodowych, aktyw partyjny i ZSL, a także sołtysi. Wyniki lustracji omawiane są na zebraniach, na których dziękujemy przodującym rolnikom za ich pracę, za trud i dobre wywiązywanie się z obowiązków wobec państwa, ale jednocześnie przekazujemy krytyczne uwagi i wnioski pod adresem gospodarstw zaniedbanych. Gospodarstwom tym, w zależności od przyczyn, będziemy udzielać pomocy albo stwarzać warunki sprzyjające przejęciu ich ziemi przez użytkowników gwarantujących lepsze jej wykorzystanie.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#PoselKuleszaStanislaw">Zapoznajemy rolników z aktualnymi decyzjami partii i Rządu dotyczącymi rolnictwa. Zebrania te spotkały się z dużym zainteresowaniem. Nasza wieś w pełni popiera obecną politykę rolną partii. Wysoko również ceni sobie pomoc ze strony państwa — szczególnie w uzyskiwaniu nawozów, sprzętu rolniczego i pasz. Nie zaspokaja ona jednak w pełni naszych potrzeb. W województwie leszczyńskim jesteśmy w stanie wykorzystać odpowiednio i efektywnie w każdym sektorze rolnictwa więcej środków produkcji. Zdajemy sobie jednak sprawę i tłumaczymy to aktywowi wiejskiemu, rolnikom, iż realizacja programu pomocy państwa dla rolnictwa, przyjętego na XV Plenum Komitetu Centralnego, wymaga czasu i że tylko ten program planowego wzrostu środków inwestycyjnych, materiałów, nawozów, maszyn stwarza realne możliwości i szanse poprawy aktualnego stanu wyposażenia rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#PoselKuleszaStanislaw">Rolnicy często powracają do wystąpienia I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka na przedzjazdowej konferencji w Lesznie, w którym zwracał się on o dalszy wzrost produkcji rolnej, wskazywał na niezbędność tego wysiłku w naszym kraju. Realizowaliśmy i realizujemy w pełni podjęte zobowiązania. Przykładowo: wykonaliśmy za 4 miesiące, a nawet przekroczyliśmy skup żywca, mleka i kontraktację roślinną.</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#PoselKuleszaStanislaw">Zdajemy sobie sprawę, iż wykonanie wszystkich zadań planowych przyjętych przez nasze rolnictwo na ten rok, który nie będzie rokiem łatwym, będzie wymagało niemałego wysiłku i mobilizacji wszystkich sił, ale jednocześnie wiemy, że stać nas na więcej. Na pracowitych, światłych i gospodarnych rolników leszczyńskich nasz kraj może zawsze liczyć.</u> + <u xml:id="u-36.13" who="#PoselKuleszaStanislaw">Wysoki Sejmie! Na podstawie doświadczeń naszego województwa, pragnę wyrazić pełne poparcie dla przedstawionego przez Rząd programu na lata 1976—1980 i projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych. Uważam, że dobrze będą one służyć realizacji zadań, jakie przed polskim rolnictwem postawił VII Zjazd PZPR. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-36.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam zatem dyskusję.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm podjął uchwałę następującej treści, według brzmienia projektu Prezydium Sejmu:</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, po wysłuchaniu informacji Ministra Rolnictwa oraz przeprowadzonej dyskusji, stwierdza z uznaniem, że realizowana przez państwo polityka stwarza rolnictwu dogodne warunki rozwoju i wpływa na wzrost aktywności rolników, pracowników państwowych gospodarstw rolnych, spółdzielców i pracowników przemysłu spożywczego.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje do aprobującej wiadomości informację Ministra Rolnictwa o rządowym programie realizacji uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej w latach 1976— —1980 i aktualnych zadaniach rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolite j Ludowej podkreśla, że konsekwentna realizacja uchwały VII Zjazdu PZPR oraz polityki rolnej Polskiej Zjednoczonej Partii 'Robotniczej, prowadzonej wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym, stwarza coraz lepsze możliwości zaspokojenia rosnących potrzeb społeczeństwa w zakresie gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przekonanie, że rolnicy, pracownicy państwowych gospodarstw rolnych, obsługi rolnictwa i administracji rolnej podejmą wszelkie wysiłki, by tegoroczne prace, spiętrzone w czasie, wykonać sprawnie i jak najlepiej.” Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z tą propozycją.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ponieważ sprzeciwu nie słyszę, stwierdzam że Sejm podjął uchwałę proponowaną przez Prezydium Sejmu.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Konwent Seniorów proponuje, aby Wysoki Sejm odesłał projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych do Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz do Komisji Prac Ustawodawczych w celu wspólnego rozpatrzenia.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się z tą propozycją.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt nie sprzeciwia się, zatem stwierdzam, że Sejm odsyła projekt ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych do Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz do Komisji Prac Ustawodawczych w celu wspólnego rozpatrzenia.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o rządowym projekcie ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych (druki nr 17 i 19).</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Alojzy Czarnecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych, zawarty w druku sejmowym nr 17, uwzględnia w swych założeniach polityczno-społeczne przesłanki aktualnej i perspektywicznie określonej polityki socjalnej państwa i przyczyni się do dalszego doskonalenia tej dziedziny działalności w wojsku. Zapewni nadto siłom zbrojnym niezbędne warunki wykonywania zaszczytnych zadań obronnych przez wszystkich żołnierzy, a także przez znaczną liczbę zatrudnionych w resorcie obrony narodowej pracowników cywilnych. Sprzyjać będzie inicjatywie i realizacji przedsięwzięć mających na celu systematyczną poprawę warunków zakwaterowania, służby, pracy i wypoczynku.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Przyjęte treści niektórych przepisów, zwłaszcza w odniesieniu do żołnierzy zawodowych oraz emerytów i rencistów uprawnionych do osobnych kwater stałych, pozostają w pełnej zgodności z postanowieniami uchwały Wysokiego Sejmu z października 1972 roku o perspektywicznym programie mieszkaniowym, którego celem podstawowym jest zapewnienie każdej rodzinie samodzielnego mieszkania. Jednocześnie projekt uwzględnia doświadczenia ponad 15 lat obowiązującej dotychczas ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych, jak również uwzględnia potrzebę dostosowania tych przepisów do zasad przyjętych w uchwalonych przez Wysoki Sejm w latach 1970—1972 ustawach o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL oraz o zaopatrzeniu emerytalnym tych żołnierzy i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Ponieważ wprowadzenie projektowanych zmian zarówno merytorycznych, jak i formalno-prawnych wymagałoby nowelizacji większości przepisów obowiązującej ustawy, ze względu na czytelność i komunikatywność przepisów uznano za celowe opracowanie w całości projektu nowej ustawy.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Charakteryzując ogólnie przedstawiony Wysokiej Izbie projekt ustawy, można stwierdzić, że proponowane niektóre rozwiązania, zwłaszcza w zakresie osobnych kwater stałych, zbliżone są do postanowień nowego Prawa lokalowego z 1974 r. przy uwzględnieniu jednocześnie wymogów i specyfiki służby wojskowej. Projekt ustawy zachowuje w dalszym ciągu dwie formy zakwaterowania sił zbrojnych, a mianowicie: zakwaterowanie stałe oraz zakwaterowanie przejściowe. Przepisy traktujące o zakwaterowaniu stałym, określają stosunki prawne i służbowe przede wszystkim wewnątrz wojska w takich zagadnieniach, jak rozmieszczenie żołnierzy w systemie skoszarowanym i we wspólnych kwaterach, przekazywanie do dyspozycji kadry zawodowej osobnych kwater stałych, ustalanie praw i obowiązków ich użytkowników, jak również zasad przekwaterowania tych osób w szczególnych przypadkach do innych niż kwatery służbowe lokali mieszkalnych. Uprawnienia do kwater emerytów lub rencistów wojskowych oraz członków ich rodzin są zrównane w tym zakresie z uprawnieniami żołnierzy zawodowych.</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Cechą charakterystyczną zakwaterowania przejściowego jest uregulowanie rozmieszczenia zwartych oddziałów lub pododdziałów wojskowych, a także pojedynczych żołnierzy lub zatrudnionych pracowników cywilnych w budynkach, lokalach lub na terenach nie pozostających pod zarządem wojska. Ta sfera stosunków prawnych, oddziałując bezpośrednio na dziedziny działalności administracji cywilnej w państwie, została w projekcie określona na zasadach nierozdzielności ogólnego interesu państwa i obronności, z równoczesnym poszanowaniem uprawnień organów administracji i indywidualnych praw obywatela.</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Przechodząc do omówienia najbardziej istotnych zagadnień, zwłaszcza zmian proponowanych w przedstawionym projekcie ustawy w porównaniu ze stanem aktualnym, pragnę podkreślić następujące sprawy.</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#PoselCzarneckiAlojzy">1. Wspólne kwatery stałe w koszarach są przeznaczone głównie na zakwaterowanie żołnierzy niezawodowych. Krąg tych żołnierzy został w projekcie ustawy rozszerzony o podoficerów młodszych, pełniących zawodową służbę wojskową w okresie próbnym.</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#PoselCzarneckiAlojzy">2. Dla zaakcentowania, że warunki mieszkaniowe — to jedna z najważniejszych przesłanek realizacji humanistycznych celów ustroju socjalistycznego — podkreśla się prawo żołnierza zawodowego do osobnej kwatery stałej, którą powinen być samodzielny lokal mieszkalny przeznaczony dla niego i członków jego rodziny. Zagwarantowano jednocześnie żołnierzom zawodowym — bez względu na ich stan rodzinny — oddelegowanym na studia w akademiach wojskowych w kraju i za granicą albo na kursy, prawo zachowania dotychczasowej kwatery.</u> + <u xml:id="u-38.8" who="#PoselCzarneckiAlojzy">3. Zgodnie z zasadami prawa lokalowego oraz kierując się względami społecznymi, postanowiono przyznać prawo dotychczasowemu użytkownikowi (żołnierzowi zawodowemu, emerytowi lub renciście wojskowemu) do dalszego korzystania z kwatery, mimo przekroczenia przysługującego metrażu, pod warunkiem uiszczenia podwyższonej z tego tytułu opłaty. Oczywiście, osoby zainteresowane mogą w każdym czasie skorzystać z propozycji organu kwaterunkowego — przeniesienia na koszt wojska do kwatery odpowiadającej przysługującym normom.</u> + <u xml:id="u-38.9" who="#PoselCzarneckiAlojzy">4. Projekt ustawy ogranicza do minimum możliwości przekwaterowania ich użytkowników do innego lokalu. Żołnierza zawodowego będzie można przenieść do innej kwatery tylko ze względu na nadrzędne racje zapewnienia gotowości bojowej jednostki, w której nie pełni już służby wojskowej, a kwatera jest niezbędna dla jego następcy. Wojskowy organ kwaterunkowy zobowiązany jest do dostarczenia innego lokalu mieszkalnego pod warunkiem, że lokal będzie miał identyczną powierzchnię mieszkalną jak opuszczona kwatera. Utrzymano natomiast dotychczasową zasadę przekwaterowania do pomieszczeń zastępczych o gorszym standardzie technicznym i zmniejszonym metrażu żołnierzy zwolnionych ze służby wojskowej w trybie karnym lub dyscyplinarnym. Pomieszczenia takie dostarcza wojskowy organ kwaterunkowy.</u> + <u xml:id="u-38.10" who="#PoselCzarneckiAlojzy">5. Kierując się potrzebami sił zbrojnych, uzasadniających zwłaszcza angażowanie wysoko kwalifikowanych specjalistów, projekt ustawy stwarza możliwości przydzielenia im lokali mieszkalnych, mieszczących się w kategorii osobnej kwatery stałej. W celu zachowania jednolitego postępowania w tych sprawach w systemie ogólnopaństwowym, lokale te będą traktowane jako mieszkania funkcyjne w rozumieniu Prawa lokalowego.</u> + <u xml:id="u-38.11" who="#PoselCzarneckiAlojzy">6. Zajęcie nieruchomości dla rozmieszczenia oddziałów (pododdziałów) wojskowych w zakresie zakwaterowania przejściowego nie może przekraczać 6 miesięcy w czasie pokoju. Kierując się zasadą nieuszczuplania praw i swobód obywateli, gdy nadrzędne racje państwowe tego nie uzasadniają, projekt ustawy przewiduje w pierwszej kolejności zajmowanie tych nieruchomości, które są pod zarządem organów — administracji lub innych państwowych jednostek organizacyjnych. W proponowanych rozwiązaniach prawnych zadbano jednocześnie o to, aby zakwaterowanie oddziałów przejściowo poza budynkami lub terenami wojskowymi nie wywoływało zakłóceń w funkcjonowaniu gospodarki narodowej, niektórych organów ochrony bezpieczeństwa i porządku lub instytucji. W tym celu w projekcie ustawy zostały wprowadzone stosowne ograniczenia. Za wynikłą szkodę odpowiadają organy wojskowe. Likwidacja szkody nastąpić może bądź przez przywrócenie do stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odszkodowania pieniężnego. W razie zaistnienia sporu co do odpowiedzialności za szkodę lub wysokość odszkodowania, kompetentny do rozpatrzenia sprawy będzie terenowy organ administracji państwowej stopnia podstawowego. Decyzja ta może podlegać kontroli sądu lub komisji arbitrażowej.</u> + <u xml:id="u-38.12" who="#PoselCzarneckiAlojzy">7. Ze względu na bezpieczeństwo życia i ochronę zdrowia mieszkańców, na wniosek dowódcy okręgu wojskowego lub rodzaju sił zbrojnych, wojewoda może zarządzić utworzenie strefy niebezpieczeństwa na terenach zajętych czasowo przez oddziały wojskowe. Fakt ten musi być podany do wiadomości publicznej w rejonie, którego dotyczy. W razie objęcia strefą niebezpieczeństwa obszarów zamieszkałych, czas jej trwania ogranicza się do 20 dni. Pozostawione mienie przez mieszkańców czasowo usuniętych ze strefy niebezpieczeństwa podlega ochronie i zabezpieczeniu przez jednostkę wojskową.</u> + <u xml:id="u-38.13" who="#PoselCzarneckiAlojzy">8. Za niepodporządkowanie się rygorom zakazu wstępu na tereny zajmowane przez siły zbrojne, samowolne zawładnięcie osobną kwaterą stałą lub dysponowanie nią w sposób niezgodny z przydziałem oraz za uniemożliwienie jednostkom wojskowym lub poszczególnym żołnierzom realizacji decyzji o zakwaterowaniu przejściowym projekt ustawy przewiduje odpowiedzialność przed kolegiami do spraw wykroczeń. Niektóre z tych przepisów w obowiązującej dotąd ustawie zagrożone były karą pozbawienia wolności, obecnie w projekcie uznaje się je w całości za wykroczenie.</u> + <u xml:id="u-38.14" who="#PoselCzarneckiAlojzy">Wysoki Sejmie! Komisja Obrony Narodowej z udziałem Komisji Prac Ustawodawczych rozpatrzyła wszechstronnie przedstawiony Sejmowi projekt ustawy, formułując propozycje poprawek doskonalących omawiany projekt ustawy w zakresie całościowego ujęcia i przyczyniających się do większej komunikatywności tego aktu prawnego. Oceniając przedstawiony projekt ustawy jako odpowiadający zasadom słuszności i założeniom polityki socjalnej państwa oraz czyniący zadość nowoczesnym wymogom legislacyjnym — w imieniu Komisji Obrony Narodowej wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych wraz z poprawkami Komisji zawartymi w druku sejmowym nr 19. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-38.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuje posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zakwaterowaniu sił zbrojnych wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Obrony Narodowej — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zakwaterowaniu sił zbrojnych.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowym projekcie ustawy o grach losowych i totalizatorach (druki nr 18 i 21).</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Ryszard Najsznerski.</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów pragnę przedstawić Wysokiej Izbie podstawowe założenia rządowego projektu ustawy o grach losowych i totalizatorach.</u> + <u xml:id="u-40.1" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Obecnie prowadzone są w Polsce dwa rodzaje totalizatorów, loterie pieniężne i fantowe, — „Toto-Lotek” i terenowe gry liczbowe oraz gry losowe w automatach. Dochody uzyskiwane z tych gier i totalizatorów przeznaczane są na cele ogólnospołeczne, a w szczególności na budowę i remonty obiektów sportowych, budowę Centrum Zdrowia Dziecka, odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie, Polski Czerwony Krzyż, uzupełniające finansowanie czynów społecznych itp.</u> + <u xml:id="u-40.2" who="#PoselNajsznerskiRyszard">W parze z rozwojem gier losowych i totalizatorów nie postępowała regulacja prawna zasad ich prowadzenia. Pochodząca z okresu międzywojennego ustawa o monopolu loteryjnym dotyczy jedynie prowadzenia loterii pieniężnych i fantowych.</u> + <u xml:id="u-40.3" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Najbardziej popularne obecnie u nas gry liczbowe, jak np.</u> + <u xml:id="u-40.4" who="#PoselNajsznerskiRyszard">„Toto-Lotek”, nie są unormowane aktem prawnym rangi ustawowej i tylko w drodze analogii stosowane są do ich prowadzenia przepisy wspomnianej ustawy o monopolu loteryjnym. Brak też właściwego uregulowania prawnego dla prowadzenia totalizatorów. Wyjątek stanowi totalizator wyścigów konnych, uregulowany ustawą z 1950 roku. Również zasady prowadzenia coraz popularniejszych w ostatnich latach gier losowych w automatach nie są określone przepisami prawnymi. W tej sytuacji podstawowym celem prezentowanego Wysokiej Izbie projektu ustawy jest kompleksowe uregulowanie problematyki prowadzenia w naszym kraju gier losowych i totalizatorów. Projekt stanowi, że określone ustawą gry losowe i totalizatory mogą być prowadzone wyłącznie przez jednostki gospodarki uspołecznionej i to na podstawie udzielonego zezwolenia. Z przepisami tymi wiąże się zasada, że nadwyżka wpływów z tytułu uczestnictwa w grze losowej lub totalizatorze ma być przeznaczona na cele społeczne. W ten sposób projekt daje wyraz zasadzie, że mogą być prowadzone tylko takie gry losowe i totalizatory, które w ostatecznym wyniku będą służyć celom ogólnospołecznym.</u> + <u xml:id="u-40.5" who="#PoselNajsznerskiRyszard">W projektowanej ustawie szczególnie zaakcentowana została sprawa ogólnego nadzoru nad działalnością jednostek gospodarki uspołecznionej, prowadzących gry losowe i totalizatory oraz koordynacja tej działalności. Potrzeba tej koordynacji wynika m.in. ze znacznej liczby prowadzonych przez różne jednostki gier losowych i totalizatorów, przy czym gry te i wzajemne zakłady mają różny zasięg terytorialny, na przykład istnieją zarówno gry o charakterze ogólnokrajowym, jak i lokalnym, ograniczonym do terenu kilku lub jednego województwa.</u> + <u xml:id="u-40.6" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Projekt ustawy zakłada, że funkcje koordynacyjne będzie sprawował Minister Finansów, który będzie mógł przekazać niektóre uprawnienia do koordynacji lub do sprawowania ogólnego nadzoru nad prowadzeniem gier losowych i totalizatorów podległemu sobie przedsiębiorstwu państwowemu „Polski Monopol Loteryjny”. Działalność koordynacyjna wiąże się ściśle z uprawnieniami do udzielania zezwoleń na prowadzenie gier losowych i totalizatorów. Projekt przewiduje, że organem udzielającym zezwoleń będzie Minister Finansów, który będzie mógł przekazać uprawnienia do udzielania zezwoleń na prowadzenie niektórych gier terenowym organom administracji państwowej lub przedsiębiorstwu państwowemu — „Polski Monopol Loteryjny”. Chodzi tu przede wszystkim o loterie fantowe o charakterze jednorazowym i lokalnym, prowadzone w praktyce najczęściej przez różne organizacje społeczne.</u> + <u xml:id="u-40.7" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Prezentowany Wysokiej Izbie projekt ustawy zawiera również przepisy, mające na celu zapewnienie rzetelności prowadzenia gier losowych i totalizatorów oraz wyraźnie określa wzajemne prawa i obowiązki stron uczestniczących w grze. Ta część projektu ustawy poddana została szczególnie wnikliwej analizie ze strony Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Komisji Prac Ustawodawczych. Komisje zaproponowały szereg zmian w rządowym projekcie. W szczególności w art. 4 przewidziano, że na wygrane w grze liczbowej i w totalizatorze przeznacza się nie mniej niż 50% łącznej kwoty wpłaconych przez grających stawek.</u> + <u xml:id="u-40.8" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Ponadto w art. 9 dotyczącym regulaminów gier i totalizatorów przewidziano, że regulamin powinien określać cel, na jaki ma być przeznaczona nadwyżka wpływów z gry i totalizatora oraz, że może przewidywać możliwość niedopuszczania do udziału w grach i totalizatorach małoletnich. W art. 9 ust. 3 skrócono z 6 miesięcy do 30 dni termin, na jaki jednostka gospodarki uspołecznionej, w przypadku wątpliwości co do uprawnień okaziciela losu do rozporządzenia nim, może wstrzymać wypłatę wygranej. W art. 11 ust. 3 wprowadzono zmiany odnośnie do zasad odpowiedzialności jednostki gospodarki uspołecznionej, która powierzyła innej jednostce gospodarki uspołecznionej lub osobie fizycznej — tzw. kolektorowi — wykonywanie niektórych czynności w zakresie prowadzenia gry lub totalizatora za szkody wyrządzone grającym przez te jednostki i osoby.</u> + <u xml:id="u-40.9" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Konsekwencją scalenia w jednym akcie prawnym przepisów o prowadzeniu gier losowych i totalizatorów jest również projekt zmiany rozdziału 6 ustawy karnej skarbowej, który w dotychczasowym brzmieniu dotyczy jedynie przestępstw i wykroczeń skarbowych w zakresie loterii. W nowym ujęciu tego rozdziału sankcjami ustawy karnej skarbowej objęte są również czyny przestępcze i wykroczenia polegające na naruszeniu przepisów o totalizatorze wyścigów konnych, ścigane dotychczas na podstawie ustawy z dnia 19 kwietnia 1950 r. o wyścigach konnych.</u> + <u xml:id="u-40.10" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Wysoki Sejmie! Przedstawiając rządowy projekt ustawy o grach losowych i totalizatorach, wyrażam przekonanie, że uchwalenie jej przez Wysoką Izbę umożliwi prowadzenie racjonalnej i społecznie uzasadnionej polityki w omawianej dziedzinie oraz w należyty sposób zabezpieczy słuszne interesy zarówno grających, jak i jednostek gospodarki uspołecznionej, prowadzących te gry i totalizatory.</u> + <u xml:id="u-40.11" who="#PoselNajsznerskiRyszard">Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów Wnoszę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o grach losowych i totalizatorach wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 21. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-40.12" who="#komentarz">(Oklaski).</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanego projektu ustawy?</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o grach losowych i totalizatorach wraz z poprawkami zaproponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto głosuje przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o grach losowych i totalizatorach.</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego o dekrecie z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin. (Dz. U. nr 10, poz. 54) (druk nr 20).</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Niewiadomski.</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#PoselNiewiadomskiJan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, w imieniu której mam zaszczyt występować, po wysłuchaniu opinii Komisji Prac Ustawodawczych wnosi o zatwierdzenie przez Wysoki Sejm dekretu z 4 marca br. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-42.1" who="#PoselNiewiadomskiJan">Pragnę stwierdzić na wstępie, że wydany przez Radę Państwa dekret wychodzi naprzeciw postulatom zgłaszanym przez rolników spółdzielców. Ma on bowiem zasadnicze znaczenie dla rozwiązywania problemów socjalnych dużej rzeszy rolników spółdzielców oraz w pełni odpowiada potrzebom praktyki i perspektywom rozwoju różnych form spółdzielczości rolnej na wsi.</u> + <u xml:id="u-42.2" who="#PoselNiewiadomskiJan">W ostatnich latach wzmożona działalność gospodarcza spółdzielczości rolniczej charakteryzuje się bardzo wysoką dynamiką wszechstronnego rozwoju społeczno-ekonomicznego, co wyraża się m. in.:</u> + <u xml:id="u-42.3" who="#PoselNiewiadomskiJan">— wzrostem liczby nowych gospodarstw spółdzielczych; tylko w ubiegłym roku na terenie kraju powstało łącznie więcej rolniczych spółdzielni produkcyjnych niż w poprzednich 4 latach i nadal powstaje ich więcej, o czym świadczy zorganizowanie w roku bieżącym 120 nowych jednostek spółdzielni produkcyjnych;</u> + <u xml:id="u-42.4" who="#PoselNiewiadomskiJan">— szybkim wzrostem powierzchni zagospodarowanej ziemi, która w tych jednostkach na przestrzeni ubiegłego i bieżącego roku zwiększyła się o około 100 tys. ha, zaś w kółkach rolniczych o około 120 tys. ha;</u> + <u xml:id="u-42.5" who="#PoselNiewiadomskiJan">— wysokim wzrostem globalnej produkcji rolniczej tak roślinnej, jak i zwierzęcej;</u> + <u xml:id="u-42.6" who="#PoselNiewiadomskiJan">— dużą dynamiką towarowości produkcji;</u> + <u xml:id="u-42.7" who="#PoselNiewiadomskiJan">— wydatnym wzrostem wartości majątku trwałego, a szczególnie ciągników, maszyn rolniczych i zaplecza technicznego.</u> + <u xml:id="u-42.8" who="#PoselNiewiadomskiJan">W tym miejscu chciałbym stwierdzić, że niedostateczne dotąd było pozyskiwanie do spółdzielczości rolniczej nowych członków z wkładami gruntowymi. Szczególnie dotyczy to uspołecznionych gospodarstw kółek rolniczych, gdzie gromadzenie wkładów gruntowych rozpoczęło się dopiero w 1974 r. W gospodarstwach tych obecnie udział gruntów stanowiących wkład rolników wynosi około 6% ogólnego przyrostu przejmowanego areału ziemi.</u> + <u xml:id="u-42.9" who="#PoselNiewiadomskiJan">Stan taki powstał w wyniku braku odpowiednich zachęt materialnych dla rolników wnoszących ziemię jako wkład do jednostek spółdzielczości rolniczej. Sytuacja ta powinna ulegać stopniowej poprawie w związku z wprowadzeniem przez jednostki gospodarki spółdzielczej specjalnej formy wynagrodzenia wypłacanego ze środków tych jednostek tzw. renty gruntowej za użytkowanie wkładów gruntowych, a także w wyniku wprowadzenia nowych przepisów zawartych w omawianym dekrecie z dnia 4 marca 1976 r. Decyzje te umożliwiają istniejącym i nowo organizowanym jednostkom rolnym przekształcenie się w otwarte zespołowe gospodarstwa rolne, tworzone na bazie gruntów przejmowanych z Państwowego Funduszu Ziemi, jak również ziemi stanowiącej wkłady rolników lub wydzierżawionej od rolników na warunkach wieloletnich umów, względnie od nich nabywanej.</u> + <u xml:id="u-42.10" who="#PoselNiewiadomskiJan">Pragnę przypomnieć, że omawiany na dzisiejszym posiedzeniu Wysokiej Izby dekret był przedmiotem debaty w formie projektu ustawy na posiedzeniach zainteresowanych komisji sejmowych w poprzedniej kadencji. Komisje sejmowe w wyniku rozpatrywania wspomnianego projektu ustawy zgłosiły szereg istotnych uwag i uzupełnień, które zostały uwzględnione w wydanym dekrecie przez Radę Państwa i postanowieniach wykonawczych Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-42.11" who="#PoselNiewiadomskiJan">Pilność prawnego uregulowania spraw związanych z ubezpieczeniem społecznym członków spółdzielców uzasadniała wydanie aktu prawnego w formie dekretu jeszcze przed okresem podjęcia przez Sejm VII kadencji działalności ustawodawczej. Obowiązująca do czasu wejścia w życie dekretu — ustawa z października 1971 r. o ubezpieczeniu społecznym obejmowała tylko członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, co nie odpowiadało aktualnym potrzebom, ponieważ w okresie, jaki upłynął od uchwalenia wspomnianej ustawy zaszły w rolnictwie bardzo istotne zmiany, zwłaszcza w formach organizacyjnych zespołowych gospodarstw rolnych; rozwijał się także w tym czasie powszechny system ubezpieczeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-42.12" who="#PoselNiewiadomskiJan">W tej sytuacji niezbędne stało się wydanie aktu prawnego, rozszerzającego dotychczasowe uprawnienia i przywileje rolników spółdzielców, z myślą o dalszym rozwoju i umacnianiu różnych form spółdzielczości rolniczej oraz zespołowego gospodarowania na wsi.</u> + <u xml:id="u-42.13" who="#PoselNiewiadomskiJan">Wysoki Sejmie! Dekret z dnia 4 marca 1976 r. w odniesieniu do postanowień ustawy z października 1971 r. m. in. rozszerza zakres podmiotowy ubezpieczenia. Z mocy dekretu, obok członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych wynagradzanych według zasad obowiązujących członków tych spółdzielni, ubezpieczeniem społecznym objęci zostali:</u> + <u xml:id="u-42.14" who="#PoselNiewiadomskiJan">a) członkowie rolniczych spółdzielni specjalistycznych, b) członkowie spółdzielni kółek rolniczych, c) inne osoby, które wykonują pracę w spółdzielniach rolniczych i są wynagradzane według zasad stosowanych wobec członków tych spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-42.15" who="#PoselNiewiadomskiJan">Ponadto Rada Ministrów, na mocy upoważnienia zawartego w dekrecie objęła ubezpieczeniem społecznym członków spółdzielni, którzy nie pracują wprawdzie w gospodarstwie zespołowym w spółdzielni, ale wytwarzają na ich rzecz produkty rolne w swoich gospodarstwach.</u> + <u xml:id="u-42.16" who="#PoselNiewiadomskiJan">Rada Ministrów upoważniona została do objęcia w przyszłości ubezpieczeniem rolników nie będących członkami spółdzielni, którzy wytwarzają zespołowo produkty rolne na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej. Delegacja ta stwarza możliwość dalszego rozszerzenia ochrony ubezpieczeniowej ludności rolniczej, z chwilą gdy okrzepną te formy zespołowego gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-42.17" who="#PoselNiewiadomskiJan">Dekret, w pełniejszy niż dotychczas sposób, wychodzi naprzeciw rolnikom, którzy obok pracy w gospodarstwie zespołowym spółdzielni wytwarzają produkty rolne czy też prowadzą hodowle na działkach przyzagrodowych. Przewiduje on bowiem uwzględnianie dochodu z pracy niezbędnej dla wytwarzania tych produktów, przy ustalaniu wysokości świadczeń emerytalnych.</u> + <u xml:id="u-42.18" who="#PoselNiewiadomskiJan">Dekret gwarantuje rolnikom objętym jego postanowieniami pełny zakres świadczeń z ubezpieczenia społecznego, taki sam jak ten, z którego korzystają pracownicy gospodarki uspołecznionej. A przypomnieć trzeba, że w wyniku decyzji podejmowanych w minionym 5-leciu, zwłaszcza w wyniku decyzji XII Plenum KC PZPR, poziom tych świadczeń uległ zasadniczej poprawie.</u> + <u xml:id="u-42.19" who="#PoselNiewiadomskiJan">Dekret formułuje wreszcie w sposób wyraźny zasadę, że spółdzielca, niezależnie od emerytury czy renty z tytułu pracy w spółdzielni, ma prawo do renty za ziemię przekazaną na własność spółdzielni na takich samych zasadach, jakby przekazał ziemię na własność państwa. Wprowadzenie tej zasady, łącznie z zamierzonymi równocześnie zmianami w zakresie przejmowania ziemi na własność spółdzielni, powinno przyczynić się do gospodarczego umocnienia spółdzielni rolniczych.</u> + <u xml:id="u-42.20" who="#PoselNiewiadomskiJan">Dekret stwarza dużą możliwość elastycznego dostosowania zakresu i zasad ubezpieczenia do odmiennych od tradycyjnych form gospodarowania w rolnictwie. Powinno to:</u> + <u xml:id="u-42.21" who="#PoselNiewiadomskiJan">— umożliwić szeroki napływ do spółdzielczości rolnej rolników wnoszących wkłady ziemi, a zarazem stwarzać korzystniejsze warunki przejmowania ziemi, — zapobiegać spadkowi produkcji w części gospodarstw rolnych przed ich przejęciem na własność państwa i przekazaniem nowemu użytkownikowi, — stworzyć warunki do powstawania w szybszym tempie spółdzielczej niepodzielnej własności ziemi, — przyczynić się do szybszego tempa rozwoju różnych form zespołowej gospodarki rolnej, — wpłynąć w większym stopniu niż dotychczas na oddziaływanie spółdzielczości rolnej w zakresie koncentrowania produkcji i specjalizowania gospodarstw chłopskich, co jednocześnie powinno spowodować, że większa liczba rolników powiązanych umowami kooperacyjnymi wprowadzona zostanie w sferę gospodarki planowej.</u> + <u xml:id="u-42.22" who="#PoselNiewiadomskiJan">Wysoki Sejmie! Pragnę podkreślić, że postanowienia dekretu są wyrazem najwyższej troski PZPR i ZSL oraz Rządu o rozwój polskiego rolnictwa i poprawę warunków socjalno-bytowych mieszkańców wsi.</u> + <u xml:id="u-42.23" who="#PoselNiewiadomskiJan">Biorąc to pod uwagę, z upoważnienia Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego wnoszę o zatwierdzenie dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin — zgodnie z drukiem sejmowym nr 20. Komisja jest przekonana, że spełni on bardzo istotną rolę w kształtowaniu zespołowego zagospodarowania ziemi oraz w dalszym rozwoju przemian strukturalnych na wsi.</u> + <u xml:id="u-42.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionego dekretu?</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt nie prosi o głos.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że dekret z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin — został przez Sejm zatwierdzony.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Adama Fuszarę o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#SekretarzposelAdamFuszara">W dniu dzisiejszym, tj. we czwartek dnia 20 maja, bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u> + <u xml:id="u-44.1" who="#SekretarzposelAdamFuszara">1. Górnictwa, Energetyki i Chemii — w sali nr 67, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-44.2" who="#SekretarzposelAdamFuszara">2. Mandatowo-Regulaminowej — w sali nr 101.</u> + <u xml:id="u-44.3" who="#SekretarzposelAdamFuszara">3. Wspólne posiedzenie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Komisji Prac Ustawodawczych — w sali kolumnowej.</u> + <u xml:id="u-44.4" who="#SekretarzposelAdamFuszara">W dniu jutrzejszym, tj. w piątek dnia 21 maja, odbędą się posiedzenia Komisji:</u> + <u xml:id="u-44.5" who="#SekretarzposelAdamFuszara">1. Handlu Zagranicznego — o godz. 10, w sali nr 101, 2. Prac Ustawodawczych — o godz. 9, w sali nr 70, Dom Poselski, 3. Pracy i Spraw Socjalnych — o godz. 9, w sali nr 102, 4. Przemysłu Lekkiego — o godz. 9, w sali nr 67, Dom Poselski, 5. Zdrowia i Kultury Fizycznej — o godz. 9, w sali nr 118.</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na tym kończymy 3 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 15 min. 05)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..0bf4d78 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml @@ -0,0 +1,67 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00004-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>4 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>4 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">4</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1976-06-24</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="BronislawaGrochowska" role="speaker"> + <persName>Bronisława Grochowska</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterSprawZagranicznych" role="speaker"> + <persName>Minister Spraw Zagranicznych</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKomenderZenon" role="speaker"> + <persName>Poseł Komender Zenon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLubienskiKonstanty" role="speaker"> + <persName>Poseł Łubieński Konstanty</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMalinowskiRoman" role="speaker"> + <persName>Poseł Malinowski Roman</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOwsianikBronislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Owsianik Bronisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRostworowskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Rostworowski Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStawskiHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Stawski Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZielinskiZbigniew" role="speaker"> + <persName>Poseł Zieliński Zbigniew</persName> + </person> + <person xml:id="StefanOlszowski" role="speaker"> + <persName>Stefan Olszowski</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00004-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00004-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..d64e166 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00004-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,352 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII -- Sesja I</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 4 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 24 czerwca 1976 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 6</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Halina Skibniewska i Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Na sekretarzy powołuję posłów Bronisławę Grochowską i Adolfa Sobieraja.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Adolf Sobieraj.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Protokół 3 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu żadnych poprawek i zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Gzy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego:</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1975 r.:</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">1) sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o powyższych sprawozdaniach Rządu (druki nr 23, 24, 25), 2) wniosek Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w przedmiocie absolutorium dla Rządu (druk nr 26).</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma sprawozdawca Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poseł Roman Malinowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselMalinowskiRoman">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Przypadł mi zaszczyt przedstawienia, w imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, stanowiska w przedmiocie sprawozdania Rady Ministrów z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa za okres od 1 stycznia 1975 r. do 31 grudnia 1975 r.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselMalinowskiRoman">W świetle sprawozdania rządowego, dyskusji, jakie odbyły się na ten temat w poszczególnych komisjach sejmowych, uwag i opinii przez nie wyrażonych, należy z dużą satysfakcją stwierdzić, że zostały zrealizowane podstawowe cele i zadania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa w 1975 r., a w wielu ważnych dziedzinach znacznie przekroczone. Osiągnięcia te są tym większe, że uzyskane zostały w warunkach spadku produkcji rolniczej i znanych trudności koniunkturalnych na rynkach kapitalistycznych, związanych z pogłębiającą się recesją gospodarczą. Był to rok, który zamykał okres realizacji planu 5-letniego na lata 1971—1975 oraz decydował o podstawie wyjściowej realizacji zadań w roku bieżącym — pierwszym roku realizacji programu VII Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselMalinowskiRoman">Konsekwentna realizacja założeń strategii rozwoju społeczno-gospodarczego wytyczonej przez VI Zjazd PZPR, zasadzająca się na dynamicznym rozwoju gospodarki i wydatnym zaspokajaniu potrzeb społecznych, pozwoliła mimo trudnych warunków realizacji planu w roku ubiegłym:</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselMalinowskiRoman">po pierwsze — utrzymać wysoką dynamikę rozwoju społeczno-gospodarczego. Świadczy o tym m.in. wysoki wzrost dochodu narodowego wytworzonego o 9,6%, sprzedaży wyrobów własnej produkcji i usług przemysłu uspołecznionego o 12,4% i obrotów handlu zagranicznego o 21,2%. Wysoki, ponadplanowy wzrost dochodu narodowego pozwolił na zwiększenie ponad zadania ustalone w planie zarówno spożycia, jak i inwestycji. Miało to ważne znaczenie z punktu widzenia zaspokojenia bieżących potrzeb społecznych, rozwoju potencjału ekonomicznego kraju, jak również stworzyło korzystne warunki do zapewnienia harmonijnego przejścia do realizacji wysokich zadań bieżącego roku;</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselMalinowskiRoman">po drugie — zapewnić dalszą rozbudowę i modernizację majątku narodowego. Nakłady inwestycyjne w gospodarce uspołecznionej zwiększyły się o 15,2%, zaś wartość środków trwałych o 9,3%. Przyrost środków trwałych w ubiegłym roku wyniósł prawie tyle, ile w całym pięcioleciu 1961—1965; w końcu 1975 r. 30% ogólnej wartości środków trwałych miało mniej niż 5 lat, zaś 50% maszyn pracujących w przemyśle zamontowano w ostatnim 5-leciu;</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselMalinowskiRoman">po trzecie — uzyskać dalszy postęp w efektywności gospodarowania, związany głównie ze wzrostem udziału intensywnych czynników rozwoju, a zwłaszcza wydajności pracy, produktywności majątku trwałego, zmniejszenia zużycia materiałów i surowców, rozwoju postępu technicznego i poprawy organizacji pracy. Wydajność pracy wzrosła w przemyśle o 10,7%, zaś w budownictwie o 11,8%. Wzmogła się dyscyplina pracy i dyscyplina budżetowa, umocnił się ład i porządek, wzrosła aktywność społeczno-produkcyjna ludzi pracy oraz pogłębiły się procesy racjonalnej gospodarki;</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselMalinowskiRoman">po czwarte — w wyniku wysokiej dynamiki rozwoju gospodarczego, wzrostu efektywności gospodarowania, konsekwentnej realizacji programu socjalnego, zabezpieczono dalszą wydatną poprawę warunków pracy i życia naszego społeczeństwa. Wymownym tego przykładem jest wzrost funduszu spożycia o 10,3%, wzrost płacy realnej o 8,2%, obrotów w handlu detalicznym o 15%, wydatków bieżących budżetu państwa na urządzenia socjalno-kulturalne o 12,6%, nakładów na bezpieczeństwo i higienę pracy o 10,7%, jak również oddanie do użytku ponad 260 tys. mieszkań.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselMalinowskiRoman">Komisje sejmowe, dając wyraz wysoce pozytywnej ocenie wyników uzyskanych w roku ubiegłym, sformułowały jednocześnie wiele uwag, opinii i wniosków. Koncentrują się one wokół pełniejszego uruchomienia rezerw produkcyjnych, aktywizacji eksportu i produkcji rynkowej, lepszego dostosowania struktury produkcji do potrzeb nowoczesnej gospodarki, rynku wewnętrznego i eksportu, zabezpieczenia właściwej realizacji zadań odcinkowych dalszego usprawnienia procesu inwestycyjnego i poprawy efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoki Sejmie! Oceniając wyniki roku ubiegłego, trzeba uwzględnić trzy płaszczyzny: produkcję materialną, efektywność gospodarowania oraz warunki życia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselMalinowskiRoman">Obecnie pragnę uwagę obywateli posłów zatrzymać na zjawiskach zachodzących w sferze produkcji materialnej. W tej dziedzinie decydujący udział miał przemysł uspołeczniony. W przemyśle uspołecznionym wartość sprzedaży wyrobów własnej produkcji i usług, licząc w cenach zbytu, wzrosła o 12,4%, tj. o 228 mld zł, z czego produkcja ponadplanowa stanowiła 35 mld zł. Wyższe tempo osiągnęła produkcja na cele rynkowe, która zwiększyła się o 13,1%, przekraczając zadania planowe o 37 mld zł. Miało to niezwykle istotny wpływ na równowagę rynkową, wobec dużego wzrostu dochodów realnych ludności.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselMalinowskiRoman">Warto zauważyć, że największe przekroczenie zadań planowych osiągnęły resorty przemysłu spożywczego, chemicznego, lekkiego oraz górnictwa i energetyki. Najwyższe zaś tempo przyrostu produkcji, podobnie jak to miało miejsce w latach poprzednich, osiągnięto w przemyśle elektromaszynowym i chemicznym, a więc w gałęziach decydujących o tempie rekonstrukcji całej gospodarki narodowej, skali produkcji rynkowej i eksportowej, a także decydujących w dużej mierze o nowoczesności i jakości wyrobów.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselMalinowskiRoman">Należy podkreślić, że wszystkie podstawowe resorty przemysłowe zadania zawarte w planie wykonały z nadwyżką. Odnosi się to również do produkcji większości podstawowych wyrobów przemysłowych. W świetle jednak sprawozdania rządowego oraz opinii komisji sejmowych, które oceniały działalność poszczególnych resortów przemysłowych, należy zwrócić uwagę na fakt, że niektóre resorty, mimo często nawet znacznego przekroczenia zadań planowych, nie wykonywały jednocześnie planu produkcji niektórych wyrobów, co wywoływało określone perturbacje, a także zmuszało niekiedy do dodatkowego importu. Dalsze zmiany w systemie ekonomicznym funkcjonowania przedsiębiorstw powinny sprzyjać dyscyplinie realizacji planu asortymentowego, jak również należy oczekiwać większej aktywności organizacji handlowych w zakresie lepszego dostosowania produkcji do potrzeb rynku i wymogów konsumenta.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselMalinowskiRoman">Niekorzystnie natomiast ukształtowała się sytuacja w rolnictwie. Po trzech pomyślnych latach, na skutek niekorzystnych warunków atmosferycznych, nastąpiło w 1974 r. osłabienie dynamiki produkcji, zaś w 1975 r. jej spadek. Produkcja globalna w rolnictwie w 1975 r. zmniejszyła się o 2,4%, podczas gdy w roku 1974 zanotowaliśmy niewielki jej wzrost — o 1,6%). Pogłębiła się dysproporcja między produkcją roślinną a zwierzęcą. Produkcja roślinna w 1974 r. zmniejszyła się o 0,7%, a w 1975 r. o 3,3%. Zmniejszenie powierzchni upraw i spadek plonów zbóż i ziemniaków spowodował spadek ich zbioru i skupu. Wytworzyło to trudną sytuację paszową, co wpłynęło na efekty w produkcji zwierzęcej i przebieg skupu.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselMalinowskiRoman">Dla przeciwdziałania tym ujemnym zjawiskom w rolnictwie zwiększono m.in. dostawy pasz przemysłowych do poziomu 7,6 min. ton, tj. o 9,6% więcej niż w roku poprzednim i 5,3% powyżej założeń planowych. Wymagało to zwiększonego importu zbóż i pasz, trzeba dodać — importu bardzo kosztownego i poważnie obciążającego gospodarkę narodową. Mimo podjętych wszechstronnych przeciwdziałań, globalna produkcja zwierzęca zmniejszyła się o 1,5%.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselMalinowskiRoman">Zaistniała sytuacja w produkcji rolniczej jeszcze raz dobitnie wykazała potrzebę intensyfikacji produkcji zbóż i pasz. Jest to podstawowe zadanie rolnictwa, którego realizacja wymaga powszechnej aktywności produkcyjnej rolników oraz różnorodnych działań i przedsięwzięć w ramach realizowanej polityki rolnej. Powinny one doprowadzić do dość zasadniczego zwiększenia produkcji i skupu zbóż oraz produkcji pasz niezbożowych.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselMalinowskiRoman">Ubiegły rok charakteryzował się dalszą poprawą zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji, szczególnie w materiały budowlane, sprzęt rolniczy i części zamienne, nawozy mineralne i środki ochrony roślin. Jednak wobec dużej aktywności produkcyjnej rolników, wywołanej konsekwentną realizacją wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL, popyt rolników nie był w tym zakresie w pełni zaspokojony. Nakłady inwestycyjne na cele produkcyjne w rolnictwie zwiększyły się o 16,3% i przekroczyły planowany poziom o 12 mld zł. Sytuacja produkcyjna w rolnictwie wymaga dalszej wzmożonej uwagi ze strony poszczególnych resortów dla utrzymania właściwej rytmiki i wysokiego tempa wzrostu dostaw środków produkcji dla rolnictwa, zgodnie z przyjętym na XV Plenum KC PZPR i popartym przez VII Plenum NK ZSL programem rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselMalinowskiRoman">W warunkach dynamicznego rozwoju kraju, szczególnie newralgiczną dziedziną staje się transport. Jest to krwioobieg gospodarki narodowej. Transport uspołeczniony przewiózł w roku ubiegłym o 12,7% więcej ładunków, przekraczając zadania planowe. Nie w pełni jednak zostały zrealizowane zadania planowe przez kolej, wobec niedostatecznego rozwoju potencjału przewozowego kolei w przeszłości. W roku 1975 kontynuowano intensywną rozbudowę obiektów kolejowych oraz modernizację i elektryfikację linii kolejowych, które znacznie zwiększyły zdolność przewozową kolei. Mimo to jest ona w dalszym ciągu niewystarczająca wobec potrzeb intensywnie rozwijającej się gospodarki. Zachodzi zatem potrzeba utrzymania wysokiej dynamiki rozbudowy i modernizacji linii kolejowych i taboru kolejowego, co zostało uwzględniono w planie na rok bieżący. Większej uwagi wymagają także usprawnienia organizacyjne związane między innymi z lepszym wykorzystaniem potencjału przewozowego. Istotne jest dalsze poszukiwanie możliwości odciążenia kolei przez transport samochodowy i wodny.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselMalinowskiRoman">W roku ubiegłym zaszły korzystne zmiany w dziedzinie inwestycji. Służyło temu podjęcie szeregu działań zmierzających do koncentracji inwestycji i zwiększenia efektywności procesów inwestycyjnych. Nakłady w gospodarce uspołecznionej wzrosły o 15,2% wobec 24,2% w r. 1974; przekazano do użytku o 8,4% więcej obiektów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselMalinowskiRoman">Należy odnotować jako zjawisko pozytywne zmniejszenie udziału nakładów na roboty budowlano-montażowe i zwiększenie udziału nakładów na zakup maszyn i urządzeń. Skrócono okresy osiągnięcia projektowych zdolności produkcyjnych. Przekazano do użytku 79 inwestycji szczególnie ważnych dla gospodarki narodowej, zaś w przemyśle uspołecznionym uzyskano przyrost zdolności produkcyjnych o 153,5 mld zł. Miało to wpływ na wyniki uzyskane w 1975 r., jak również sprzyjać będzie realizacji zadań bieżącego roku i w latach następnych.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselMalinowskiRoman">Wyniki uzyskane w działalności inwestycyjnej wskazują na słuszność podjętych działań przez Rząd i podkreślają potrzebę ich kontynuowania, zwłaszcza w zakresie dalszej koncentracji inwestycji, skracania cykli inwestycyjnych i okresów^7^ dochodzenia do projektowanych zdolności produkcyjnych, pełniejszego uruchamiania rezerw wzrostu produkcji w drodze bezinwestycyjnej, zwiększenia udziału inwestycji modernizacyjnych służących postępowi technicznemu i wzrostowi wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselMalinowskiRoman">Utrzymaniu wysokiej dynamiki rozwoju społeczno-gospodarczego, modernizacji bazy wytwórczej i unowocześnieniu technologii wytwarzania dobrze służyła współpraca gospodarcza i wzrost wymiany handlowej zwłaszcza z krajami członkowskimi RWPG, w tym z największym naszym partnerem ZSRR.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselMalinowskiRoman">W roku ubiegłym eksport wzrósł o 23,4%, zaś import o 19,4%, co oznacza znaczne przekroczenie założeń planowych. Wysokie przekroczenie zadań planowych w eksporcie i imporcie uzyskaliśmy z krajami socjalistycznymi. Nie zrealizowaliśmy natomiast w pełni założeń planowych w eksporcie do krajów kapitalistycznych, głównie z powodu panującej w tych krajach recesji gospodarczej. Niemniej, w istniejących warunkach na rynkach kapitalistycznych uzyskany wzrost eksportu należy ocenić pozytywnie.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselMalinowskiRoman">Rok ubiegły zaznaczył się więc dalszym zwiększeniem udziału i pozycji Polski w międzynarodowej współpracy gospodarczej, wymianie handlowej oraz jej pełniejszym wykorzystaniem jako czynnika stymulującego rozwój gospodarki narodowej. Rosnąca wymiana handlowa z zagranicą i jej znaczenie dla rozwoju gospodarki narodowej wskazują na potrzebę dalszych wysiłków w kierunku lepszego dostosowania struktury produkcji do potrzeb eksportowych i bardziej wzmożonej aktywności eksportowej, w tym również lepszego wykorzystania zmieniającej się koniunktury na rynkach zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoka Izbo! Dynamicznemu rozwojowi gospodarki towarzyszył wzrost jej efektywności. Wyrażała się ona m.in. w osiągnięciu wysokiego tempa wzrostu społecznej wydajności pracy. Społeczna wydajność pracy w sferze produkcji materialnej wzrosła w roku ubiegłym o 7,6% przy 7-procentowym zwiększeniu się technicznego uzbrojenia. W warunkach zmniejszającego się przyrostu siły roboczej, ważnym osiągnięciem było uzyskanie poprawy w gospodarowaniu zasobami pracy, co pozwoliło na zmniejszenie przyrostu zatrudnienia z 3,5% w 1974 r. do 2,3% w 1975 r. Godzi się także podkreślić, co miało niewątpliwy wpływ na poprawę jakości pracy, że 90% ogólnej liczby podejmujących pracę stanowili absolwenci szkół ponadpodstawowych, wobec 70% w 1974 r.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselMalinowskiRoman">Uzyskano obniżkę kosztów własnych w przemyśle o 1,2%, w tym kosztów materiałowych o 2,2%, tj. wyżej od założeń planowanych. Obniżkę kosztów własnych wykazał transport, handel detaliczny i gastronomia.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselMalinowskiRoman">Zwiększyła się rola nauki i techniki w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju. W roku ubiegłym do produkcji wdrożono 367 nowych wyrobów i technologii o podstawowym znaczeniu dla gospodarki, 85% nowych uruchomień wyrobów i technologii w przemyśle oparte było o własne zaplecze naukowe, a 15% o import licencji i kooperację z przodującymi firmami zagranicznymi. Wzrósł udział nowych i zmodernizowanych wyrobów. Liczba wyrobów oznaczonych znakiem klasy światowej „Q” zwiększyła się o 35%. Doświadczenia roku ubiegłego w tym zakresie wskazują na potrzebę większej koncentracji prac badawczych na kierunkach o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, sprzyjających jakości produkcji i nowoczesności wyrobów.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoki Sejmie! Wysoka dynamika rozwoju gospodarczego, konsekwentna realizacja przyjętego przez Sejm rządowego programu socjalno-płacowego, umożliwiła dalszą poprawę warunków życia ludzi pracy. Wyrażało się to m.in. we wzroście dochodów realnych ludności i dostaw artykułów rynkowych, poprawie warunków mieszkaniowych, dalszym postępie w ochronie zdrowia, oświacie i kulturze.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselMalinowskiRoman">Fundusz płac w gospodarce uspołecznionej zwiększył się o 13,6%, tj. o 2,6% wyżej od założeń planu. Średnia płaca nominalna wzrosła o 361 zł., tj. do poziomu 3 546 zł i przekroczyła o ponad 100 zł wzrost założony w planie. Uwzględniając wzrost kosztów utrzymania o 2,9%, oznacza to zwiększenie płacy realnej o 8,2% i przekroczenie założeń planu o ponad 3%. Równocześnie świadczenia społeczne na rzecz ludności powiększyły się o 22%, tj. o 3% więcej od założonych w planie. Średnia wysokość emerytur i rent wyniosła 1 545 zł, tj. wzrosła o 156 zł. Wiązało się to z reformą systemu emerytalno-rentowego, jak również z przechodzeniem na zaopatrzenie emerytalne osób już o znacznie wyższych wynagrodzeniach aniżeli to miało miejsce w przeszłości. Przychody rolników indywidualnych były wyższe o 11 mid zł w porównaniu z 1974 r. i ukształtowały się 2,4% poniżej szacunków planowych — w wyniku spadku produkcji rolniczej i skupu niektórych produktów rolniczych. Na wzrost przychodów ludności chłopskiej miała ważący wpływ podwyżka cen skupu trzody, mleka, buraków cukrowych i tytoniu, która w skali roku zwiększyła przychody o 6 mld zł, wpływając korzystnie również na sytuację produkcyjną w tym tak trudnym roku dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysokim przychodom pieniężnym ludności towarzyszyły wysokie dostawy towarów na rynek, których wartość zwiększyła się o 13,1%, przy przekroczeniu założeń planu o 41 mld zł. W strukturze obrotów detalicznych, które wzrosły o 15% i były wyższe o 4,3% od zadań planu, szybciej wzrastała sprzedaż towarów nieżywnościowych od towarów żywnościowych.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselMalinowskiRoman">Podkreślając wzmocnienie ogólnej równowagi rynkowej, należy zwrócić uwagę, że nie we wszystkich asortymentach towarów został zaspokojony dynamicznie rosnący popyt ludności. Dotyczyło to zwłaszcza mięsa i jego przetworów, mimo że w tym zakresie uzyskaliśmy wysoką ponadplanową dynamikę wzrostu. Spożycie bowiem mięsa i jego przetworów na 1 mieszkańca w roku ubiegłym wzrosło o 4,6 kg wobec 3,5 kg w roku poprzednim, osiągając poziom 70,2 kg spożycia, tj. o 2,2 kg więcej aniżeli to przewidywał plan.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselMalinowskiRoman">Sprzedaż usług świadczonych dla ludności przez jednostki gospodarki uspołecznionej wzrosła o 12,8%. Należy uznać ten wzrost za niezadowalający w świetle potrzeb. Istnieje potrzeba aktywnych działań w celu przyspieszenia rozwoju usług dla ludności i lepszego wykorzystania istniejących w tym zakresie możliwości.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselMalinowskiRoman">Na poprawę warunków życia ludności zasadniczy wpływ miało oddanie w roku ubiegłym do użytku ponad 260 tys. mieszkań, tj. o 6,7% więcej aniżeli w roku poprzednim. Dalszy postęp uzyskano w oświacie, ochronie zdrowia, wypoczynku dzieci i dorosłych oraz w ochronie naturalnego środowiska człowieka.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselMalinowskiRoman">Rosnące znaczenie w realizacji planu społeczno-gospodarczego spełniała polityka finansowa państwa. Wzrosła rola systemu finansowego w oddziaływaniu na prawidłową realizację zadań planowych i poprawę efektywności gospodarowania. Jest niezbędne dalsze wzmaganie oddziaływania w tym zakresie i poszukiwanie coraz bardziej skutecznych metod zabezpieczających realizację zadań planowych.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselMalinowskiRoman">Właściwie przebiegała realizacja budżetu państwa. Planowane dochody zostały przekroczone o 6,1 % i były wyższe o 18,9% w porównaniu do 1974 r., zaś wydatki zwiększyły się w stosunku do ustawy budżetowej o 5,1% i były wyższe o 18,7% od poprzedniego roku. Wyższe dochody budżetowe pozwoliły na zwiększenie środków niezbędnych do dalszego rozwoju gospodarki narodowej oraz wzrostu spożycia indywidualnego i zbiorowego. Racjonalna gospodarka budżetowa ukształtowała nadwyżkę budżetową w wysokości 11,3 mld zł wobec planowanej 3,7 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoki Sejmie! Pomyślna realizacja zadań społeczno-gospodarczych była możliwa w warunkach konsekwentnej realizacji programu VI Zjazdu partii, dalszego umocnienia przewodniej roli partii w życiu narodu i państwa, aktywnej współpracy i jedności działania PZPR, ZSL, SD jako podstawy FJN, dużej aktywności społeczno-produkcyjnej i politycznej ludzi pracy w mieście i na wsi, poprawy organizacji i jakości pracy. Duży wpływ na realizację zadań planowych miały powszechne zobowiązania i inicjatywy produkcyjne z okazji VII Zjazdu partii.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselMalinowskiRoman">Wyniki osiągnięte w ubiegłym roku pozwalają na wysoce pozytywną ocenę pracy organów rządowych. Dla zabezpieczenia właściwego przebiegu realizacji zadań planowych Rząd podejmował energiczne i skuteczne działania. Dotyczyły one głównie zapewnienia wysokiej dynamiki produkcji, poprawy rytmiczności i jakości produkcji, koncentracji inwestycji i sprawnego dochodzenia do pełnych zdolności produkcyjnych. Rząd dużo uwagi poświęcił racjonalizacji importu, aktywizacji eksportu, pogłębieniu i rozszerzeniu współpracy z zagranicą, a zwłaszcza z krajami socjalistycznymi. Doskonalone były metody planowania i zarządzania, wdrażano kompleksowe zasady systemu ekonomiczno -finansowego wielkich organizacji gospodarczych, doskonaląc zasady jego działania. Przeprowadzona reforma administracji państwowej stworzyła korzystne warunki do dynamicznego rozwoju poszczególnych regionów kraju, wyrównywania różnic w tym zakresie, pełniejszego uruchomienia rezerw produkcyjnych i sił społecznych. Dobrej realizacji zadań planowych służyło wprowadzenie 2-stopniowej organizacji państwowej administracji terenowej, umocnienie gmin i powołanie 49 województw. Chociaż nowe województwa podjęły działalność w drugim półroczu ubiegłego roku, to jednak zaznaczył się ich pozytywny wpływ na realizację zadań społeczno-gospodarczych już w 1975 r.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselMalinowskiRoman">Pomyślne wyniki osiągnięte w ubiegłym roku nadały ostateczny kształt realizacji zadań planu 5-letniego, który został po raz pierwszy nie tylko wykonany, ale i wysoce przekroczony. Dochód narodowy w ubiegłym roku w porównaniu do 1970 r. wzrósł o 60,4% i przekroczył założenia planu o ponad 20%. Majątek trwały wzrósł o ponad 30% w dziedzinach decydujących o trwałym postępie w rozwoju kraju i zaspokojeniu potrzeb społecznych. Było to możliwe dzięki dużemu programowi inwestycyjnemu. Nakłady inwestycyjne zwiększyły się o ponad 90%, to jest o 32% powyżej ustaleń planu. Była również wysoka sprzedaż wyrobów własnej produkcji i usług w przemyśle uspołecznionym, która wzrosła w ubiegłym 5-leciu o 69,8%, to jest o blisko 21% powyżej założeń planu 5-letniego, zaś wydajność pracy zwiększyła się o ponad 44% przy planowanym wzroście o 30%. Mimo niepomyślnych wyników w rolnictwie, w ostatnich dwóch latach poziom globalnej produkcji rolniczej ukształtował się w granicach założonych w planie 5-letnim, przy nieosiągnięciu założeń planowych w produkcji roślinnej i przekroczeniu ich w produkcji zwierzęcej. Przeciętna płaca realna wzrosła o 41% przy planowanym wzroście o 18%, zaś dochody realne ludności rolniczej o 23%. Zrealizowano znacznie szerszy niż planowano program regulacji podwyżek płac. Przekroczono zadania w budownictwie mieszkaniowym, rozwinięto szeroki program świadczeń socjalnych, objęto ludność rolniczą bezpłatnym leczeniem, podniesiono wysokość rent, poprawiono warunki socjalno-bytowe w zakładach pracy, podniesiono zasiłki chorobowe dla robotników, przedłużono płatne urlopy macierzyńskie, przeprowadzono wiele innych działań w zakresie szerokiego programu socjalnego. Nigdy tak wiele nie uczyniono dla tak wielu, w tak krótkim czasie.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselMalinowskiRoman">Uzyskaliśmy ogromny postęp w budowie Polski nowoczesnej, silnej i wysoko rozwiniętej, Polski rozwiniętego socjalizmu. Dziś jesteśmy cenionym i poszukiwanym partnerem we współpracy gospodarczej z innymi krajami i możemy odgrywać coraz większą rolę w aktywnym kształtowaniu pokojowej współpracy i współżycia narodów. Wzrósł autorytet Polski, uznanie dla jej osiągnięć i szacunek dla pracy naszego narodu. Osiągnięcia te dają powód do uzasadnionej dumy i satysfakcji milionów Polek i Polaków. Ugruntowało się także w naszym społeczeństwie głębokie przekonanie, że tylko w drodze dobrej, rzetelnej i wydajnej pracy możemy zapewnić rozwój socjalistycznej Polski i dobrobyt naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselMalinowskiRoman">Pomyślne wyniki osiągnięte w ubiegłym pięcioleciu stworzyły dobrą bazę do realizacji ogólnonarodowego programu VII Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselMalinowskiRoman">Reasumując, pragnę stwierdzić, że realizacja narodowego planu społeczno-gospodarczego oraz budżetu państwa w 1975 r. przebiegała zgodnie z uchwałami Sejmu, przyczyniając się do rozwoju potencjału ekonomicznego kraju oraz wydatnej poprawy warunków pracy i życia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselMalinowskiRoman">Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów zwracam się zatem, aby Wysoki Sejm powziąć raczył uchwałę zawartą w druku sejmowym nr 25, w następującym brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselMalinowskiRoman">1. Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zatwierdza sprawozdanie Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju w 1975 r.;</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PoselMalinowskiRoman">2. Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zatwierdza sprawozdanie Rządu z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia 1975 r. do 31 grudnia 1975 r. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Otwieram dyskusję. Głos zabierze poseł Zbigniew Zieliński.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselZielinskiZbigniew">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Rok 1975 zapisać możemy do historii naszego kraju jako kolejny okres wysokiej dynamiki i społeczno-gospodarczego rozwoju, szybkiego pomnażania bogactwa narodowego, poprawy materialnych i kulturalnych warunków życia społeczeństwa. Miał on duże znaczenie dla pomyślnego bilansu całego minionego pięciolecia. W roku VII Zjazdu PZPR osiągnęliśmy rzetelnym wysiłkiem ludzi pracy dalszy istotny postęp w rozwoju produkcji materialnej, w rozbudowie i modernizacji majątku produkcyjnego, w powiększaniu i unowocześnianiu całego naszego potencjału gospodarczego. Pomyślne rezultaty naszego gospodarowania w roku 1975, utrzymanie w nim pozytywnych tendencji rozwoju kraju z lat ubiegłych zadecydowały o urzeczywistnieniu celów społecznych i gospodarczych, nakreślonych w planie i budżecie na ten rok, a tym samym stanowiły o pełnej realizacji programu zawartego w uchwałach VI Zjazdu PZPR, a także o jego znacznym wyprzedzeniu we wszystkich prawie dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselZielinskiZbigniew">Nasze dokonania w tym roku, jak i w całej minionej pięciolatce, stworzyły sprzyjające warunki do dalszego szybkiego rozwoju kraju w latach następnych, umożliwiły nakreślenie na VII Zjeździe PZPR ambitnego programu kontynuowania dotychczasowej strategii społeczno-gospodarczego rozwoju w drugiej połowie lat siedemdziesiątych.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselZielinskiZbigniew">Wyniki minionego roku udowodniły jeszcze raz, że w atmosferze społecznego zaangażowania klasy robotniczej i ogółu ludzi pracy, w warunkach wysokiej aktywności politycznej, można realizować najbardziej ambitne cele. Powszechne poparcie dla programu partii, wyrażające się w podejmowaniu na jej apel dodatkowych zobowiązań, sprawiło, że mimo niejednokrotnie utrudnionych warunków zadania planowe zostały wykonane z nadwyżką. Plan produkcji przemysłowej został przekroczony o ponad 40 mld zł, ponadplanową produkcję wykonały również przedsiębiorstwa budowlano-montażowe i transportowe.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselZielinskiZbigniew">Wysoki wzrost produkcji materialnej był podstawą szybkiego powiększania się dochodów ludności i poprawy warunków życiowych.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselZielinskiZbigniew">W ubiegłym roku najszybciej rosły świadczenia społeczne, bo w tempie prawie 22%, co było wyrazem konsekwentnej realizacji polityki socjalnej partii i państwa, oraz wynagrodzenia za pracę, które osiągnęły dynamikę ponad 13%, przy czym średnia płaca realna wzrosła o 3,2%.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselZielinskiZbigniew">Wzrostowi dochodów ludności towarzyszył wysoki wzrost dostaw towarów na zaopatrzenie rynku i odpowiedni przyrost obrotów w handlu detalicznym. Ogółem dostawy na rynek powiększyły się o ponad 13% i były o 40 mld zł wyższe od zaplanowanych. Można więc stwierdzić, że wiele uczyniono dla umocnienia równowagi rynkowej, lepszego zaspokojenia szybko wzrastającego popytu ludności zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Mimo znacznego postępu, nie udało się jednak w niektórych grupach towarowych w pełni pokryć zapotrzebowania rynku. Wymaga to ciągłej pracy nad lepszym dostosowywaniem asortymentu produkcji do zmieniających się potrzeb i gustów konsumentów. Niezbędne jest także dalsze wzmaganie pracy nad poprawą jakości wyrobów dostarczanych na rynek. Niewystarczający w stosunku do potrzeb ludności był wzrost różnego rodzaju usług.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselZielinskiZbigniew">Problemy umacniania równowagi rynkowej, dynamicznego rozwoju produkcji i dostaw na rynek wysokojakościowych towarów, szybkiego wychodzenia przez producentów naprzeciw wzrastającym wymaganiom społeczeństwa powinny być nadal w centrum uwagi organizacji gospodarczych, aparatu handlu wewnętrznego i innych ogniw odpowiedzialnych za zaopatrzenie rynku.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselZielinskiZbigniew">Równolegle do zwiększania środków na potrzeby konsumpcji powiększyliśmy znacznie w ubiegłym roku — z myślą o przyszłości — nakłady na inwestycje. Założenia planu w tym zakresie zostały przekroczone o ponad 30 mld zł i to w warunkach — co należy podkreślić — znacznego wysiłku zmierzającego do koncentracji nakładów na inwestycjach kontynuowanych. Przekroczenie planowanych na ten rok nakładów w wielu przypadkach związane było z przyspieszeniem terminów realizacji inwestycji szczególnie ważnych dla gospodarki narodowej. Oznacza to, że dodatkowe możliwości gospodarki, wynikające z przyspieszonego w porównaniu z planem wzrostu produkcji materialnej, zostały wykorzystane zarówno dla poprawy zaspokojenia bieżących potrzeb, jak również w celu rozszerzenia i modernizacji potencjału produkcyjnego. Efekty tego uzyskamy w roku bieżącym i w jeszcze większym stopniu uzyskamy w przyszłości w postaci wyższych dostaw towarów na rynek i na inne potrzeby. Jednak, aby efekty te były możliwie największe, powinniśmy kontynuować starania na rzecz dalszego usprawniania procesów inwestycyjnych, szybszego uzyskania produkcji z nowych zdolności produkcyjnych. Powinniśmy nadal dążyć do modernizacji naszego potencjału wytwórczego i maksymalnego wykorzystania możliwości zwiększania produkcji materialnej z każdej zainstalowanej maszyny i urządzenia.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselZielinskiZbigniew">W ubiegłym roku uzyskaliśmy dalszy postęp w zakresie intensyfikacji naszego rozwoju, poprawy efektywności gospodarowania i unowocześnienia struktury produkcji. Szybciej rozwijały się te gałęzie wytwarzania, które są nośnikami postępu technicznego i nowoczesności, a więc takie przemysły, jak elektroniczny, elektrotechniczny i chemiczny. Udział wydajności pracy we wzroście produkcji przemysłowej wyniósł prawie 88%. Wzrosła w roku ubiegłym produktywność majątku trwałego, osiągnęliśmy także ponadplanową obniżkę kosztów produkcji.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselZielinskiZbigniew">Należy podkreślić, że znaczny udział w poprawie efektywności gospodarowania miały przeprowadzone z inicjatywy partii przeglądy zatrudnienia oraz konstrukcji i technologii. Wyzwolone w wyniku tych przeglądów rezerwy przyczyniły się do lepszego wykorzystania naszego potencjału produkcyjnego. Wykazały one jednocześnie, że w gospodarce mamy jeszcze znaczne, nie w pełni wykorzystywane możliwości przyspieszania tempa naszego rozwoju. Powinniśmy czynić wszelkie starania, aby rezerwy te spożytkować. Dotyczy to w szczególności lepszego, bardziej efektywnego gospodarowania zasobami pracy, lepszego wykorzystywania energii i paliw, surowców i materiałów oraz wszystkich trwałych środków produkcyjnych, jakimi dysponuje gospodarka narodowa.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselZielinskiZbigniew">Obywatele Posłowie! Realizacji ubiegłorocznych zadań towarzyszyły pod niektórymi względami warunki trudniejsze i bardziej złożone niż w latach ubiegłych. Dotyczy to w szczególności sytuacji w rolnictwie. Ubiegły rok był drugim z rzędu rokiem o niższych, ze względu na niesprzyjające warunki atmosferyczne, urodzajach. Nie uzyskaliśmy w związku z tym planowanych zbiorów zbóż, ziemniaków i innych ziemiopłodów. Pogorszyło to w zasadniczym stopniu sytuację w zakresie krajowej produkcji pasz. W sytuacji takiej, pomimo ponadplanowego wzrostu dostaw pasz głównie — jak obywatelom posłom wiadomo — ze znacznie zwiększonego importu, nie udało się nam uzyskać zakładanego wzrostu pogłowia zwierząt gospodarskich, a w rezultacie również zakładanego poziomu skupu mięsa, mleka i innych produktów zwierzęcych. Nie mogło to oczywiście pozostać bez wpływu na sytuację zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe, szczególnie w mięso i jego przetwory. Zgodnie z postanowieniami XV Plenum KC PZPR konsekwentnie realizowany był program działania zmierzający do tworzenia warunków dla przyspieszenia procesów unowocześnienia rolnictwa. Rozwijany był przemysł maszyn rolniczych, rolno-spożywczy, chemiczny i budownictwo.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselZielinskiZbigniew">Ubiegły rok charakteryzował się dalszym pogłębianiem udziału Polski w międzynarodowym podziale pracy, szybkim rozwojem wszechstronnej współpracy gospodarczej z zagranicą. Pozytywna ocena naszych zewnętrznych powiązań ekonomicznych dotyczy przede wszystkim wymiany handlowej i współpracy gospodarczej z krajami socjalistycznymi, a zwłaszcza ze Związkiem Radzieckim. Nasze obroty z krajami socjalistycznymi wzrosły o 28% i znacznie przekroczyły założenia planowe. Bilans obrotów towarowych z tymi rynkami był także dla nas korzystny. Dzięki coraz ściślejszej współpracy i coraz szerszej wymianie towarowej z krajami socjalistycznymi mogliśmy skutecznie utrzymać wysoką dynamikę naszego rozwoju i chronić naszą gospodarkę przed destrukcyjnymi konsekwencjami chwiejności, inflacji oraz innych zjawisk kryzysowych, występujących w świecie kapitalistycznym.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselZielinskiZbigniew">Zjawiska te stanowiły istotną przeszkodę w pełnej realizacji zadań handlu zagranicznego w zakresie wymiany towarowej z krajami kapitalistycznymi. Osiągnęliśmy wysoką dynamikę wzrostu obrotów z tymi krajami, bo przekraczającą 14%. Było to jednak poniżej potrzeb i możliwości naszej gospodarki. Mimo stałego i niezaprzeczalnego postępu w tym zakresie, pozostaje nam jeszcze wiele do zrobienia. Niewystarczająca była przede wszystkim wielkość oferty eksportowej naszego przemysłu. Dbałość o dobrą jakościowo i efektywną ekonomicznie produkcję eksportową powinna być stale przedmiotem zainteresowania i troski załóg robotniczych i kierownictwa przedsiębiorstw. Musimy także dalej usprawniać działalność aparatu handlu zagranicznego tak, aby nawet w trudnych warunkach potrafił on wykorzystać wszelkie nadarzające się możliwości efektywnego rozwoju eksportu.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselZielinskiZbigniew">Pomyślna realizacja rzeczowych zadań planu rozwoju społeczno-gospodarczego znalazła swoje odbicie w dalszym umacnianiu równowagi finansowej państwa. Dochody budżetu państwa były wyższe od planowanych, co pozwoliło na przeznaczenie dodatkowych środków na finansowanie działów konsumpcji społecznej i inwestycji, jak i na uzyskanie ponadplanowej nadwyżki dochodów budżetu nad wydatkami.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselZielinskiZbigniew">Wysoka Izbo! Szybko rozwijająca się gospodarka, stale rosnące i zmieniające się potrzeby społeczeństwa, pobudzane w wyniku polityki partii i Rządu szybkim wzrostem dochodów ludności stwarzają siłą rzeczy napięcia w realizacji planów. Rzecz polega na tym, aby w miarę możliwości szybko i skutecznie tym napięciom i trudnościom przeciwdziałać. Mamy prawo stwierdzić, że tak właśnie postępujemy. Dróg wyjścia z odcinkowych napięć słusznie poszukujemy w dynamizowaniu rozwoju gospodarczego, w poprawie efektywności gospodarowania, we wszechstronnym unowocześnianiu gospodarki narodowej, gdyż tylko w ten sposób w warunkach szybkiego rozwoju kraju możemy osiągnąć postęp w budowie trwałych podstaw dobrobytu społecznego i siły ekonomicznej Polski. Taką politykę partia prowadziła w ciągu całego ubiegłego pięciolecia i zgodnie z uchwałami VII Zjazdu będziemy ją kontynuować również w nadchodzących latach. Jej zgodność z interesami społeczeństwa stała się poważnym czynnikiem umocnienia jedności moralno-politycznej narodu i rosnącego poczucia odpowiedzialności klasy robotniczej, rolników, kadry inżynieryjno-technicznej, ludzi nauki za pomyślny rozwój kraju.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselZielinskiZbigniew">Obywatele Posłowie! Podsumowując nasze dokonania w roku ubiegłym, nie sposób pominąć ważnych zmian, jakie zaszły w systemie kierowania państwem. Na czoło tych zmian wysuwa się dokonana reforma administracji terenowej. Powołanie nowych województw, połączone z likwidacją jednego z pośrednich szczebli administracji, było ważnym wydarzeniem w życiu kraju, którego pozytywne skutki dały już znać o sobie, a mamy prawo sądzić, że będą się one z czasem potęgować. Nowy system administracji terenowej sprzyja efektywnemu kierowaniu państwem, pełniejszemu wyzwalaniu i wykorzystywaniu inicjatyw społecznych, lepszemu zaspokajaniu potrzeb społecznych.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselZielinskiZbigniew">Stoi przed nami zadanie stałego umacniania i doskonalenia funkcjonowania władz i administracji terenowej i czynienia wszystkiego, co sprzyja wykorzystaniu tych możliwości, które stworzone zostały wraz z dokonaną reformą.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselZielinskiZbigniew">W roku ubiegłym uczyniliśmy dalszy postęp we wdrażaniu nowych rozwiązań ekonomiczno-finansowych. Stały się one dominujące w naszej gospodarce. Jednocześnie z rozszerzeniem zakresu jednostek gospodarczych, objętych nowymi zasadami, prowadzone były systematyczne prace nad usprawnianiem funkcjonowania i dostosowaniem metod kierowania procesami gospodarczymi do aktualnych warunków i zadań.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselZielinskiZbigniew">Wyniki osiągnięte przez organizacje gospodarcze, działające na nowych zasadach, potwierdzają prawidłowość kierunków doskonalenia systemu ekonomiczno-finansowego. Uzasadnia to w pełni dalsze jego upowszechnianie w innych gałęziach go spodarki oraz kontynuowanie prac nad dalszym usprawnianiem funkcjonowania organizacji gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselZielinskiZbigniew">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej mam zaszczyt oświadczyć, że zgodnie z naszą opinią sprawozdanie Rządu z wykonania planu społeczno-gospodarczego i budżetu w roku ubiegłym odzwierciedla rzeczywistą sytuację.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselZielinskiZbigniew">Wysoko oceniamy działalność Rządu, która wspomagana inicjatywą i zaangażowaniem ludzi pracy sprawiła, że wyniki osiągnięte w roku 1975 były godnym uwieńczeniem minionej pięciolatki i stworzyły podwaliny dla sformułowanego w uchwałach VII Zjazdu ambitnego programu na obecne pięciolecie.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselZielinskiZbigniew">Klub Poselski PZPR głosować będzie za wnioskami Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w przedmiocie przyjęcia sprawozdań z wykonania planu i budżetu za 1975 rok oraz za udzieleniem Rządowi absolutorium.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Konstanty Łubieński.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselLubienskiKonstanty">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawione nam sprawozdania z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego w 1975 r. i wykonania budżetu państwa za ten sam okres — stanowią bogaty materiał informacyjny, dający szeroki przegląd naszych osiągnięć w minionym roku i nie ukrywający pewnych trudności, jakie w tym czasie się zarysowały.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wśród osiągnięć tych na pierwszym miejscu należy wymienić utrzymanie wysokiej dynamiki wzrostu dochodu narodowego i produkcji przemysłowej. Już czwarty rok z rzędu dochód nasz wzrastał o stopę zbliżoną lub przekraczającą 10%, a więc w tempie zapewniającym podwojenie tej wielkości w ciągu 7 lat, a już trzeci rok z rzędu nasza produkcja przemysłowa rośnie w tempie przekraczającym 11%, Są to wskaźniki, które stawiają nas w szeregu najszybciej rozwijających się krajów świata.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselLubienskiKonstanty">Ale w dzisiejszej debacie nie można poprzestać tylko na wyliczaniu ilościowych wskaźników wzrostu. W okresie minionych pięciu lat, które zakończył rok 1975, zaszły w naszym kraju daleko idące zmiany strukturalne i jakościowe. Ogromnie zwiększył się nasz majątek narodowy: w ciągu tych pięciu lat wzrósł o 1/3, a w przemyśle prawie o 2/3. Sam przyrost majątku trwałego w przemyśle w okresie 1971—1975 był prawie tak wielki jak cały majątek przemysłowy w 1965 roku. A przy tym owe środki trwałe, które tworzyliśmy, były nowoczesne: instalowaliśmy najnowsze maszyny i urządzenia. Wznosiliśmy budynki według nowych konstrukcji i technologii, budowaliśmy nowe drogi, mosty i koleje według najnowszych wymogów funkcjonalnych, dokonaliśmy ogromnej modernizacji tysięcy obiektów, urządzeń, modernizacji miast i wsi wybudowanych w poprzednich okresach, dokonaliśmy wymiany parku maszynowego w wielu tradycyjnych przemysłach i na tej bazie podjęliśmy produkcję nowych wyrobów. Kierunek tych zmian był jeden: zbliżenie do nowoczesności.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselLubienskiKonstanty">Z zainwestowanych nakładów pracy i kapitału osiągnęliśmy również większe efekty. Wydajność pracy w przemyśle w ciągu pięciu lat wzrosła o 50%, a w ostatnim roku pięciolatki prawie o 11%. Wzrost wydajności pracy w budownictwie był jeszcze wyższy. Wzrosła również wydajność trwałego majątku produkcyjnego: w 1975 roku z każdej złotówki tego majątku uzyskiwaliśmy o 10% więcej produkcji niż w 1970 r., co oznacza, że spadła kapitałochłonność dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wszystkie te osiągnięcia nie zatrzymały się na sferze produkcji, lecz podbudowały szeroki program podniesienia stopy życiowej, polepszenia jakości życia ludzi pracy. Utrzymaliśmy pełne zatrudnienie przy wejściu na rynek pracy wielkiej fali wyżu demograficznego, co wymagało zwiększenia zatrudnienia w pięcioleciu o przeszło 1 800 tysięcy osób. Oznacza to, że tylu nowych ludzi otrzymało możność wzięcia udziału w tworzeniu dochodu narodowego i w jego podziale. Ogromna większość już zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej uzyskała nienotowany dotąd wzrost płac realnych, który w ciągu pięciolecia osiągnął prawie 40%. W ostatnim roku wzrost płac realnych był wyższy niż średnio w całym pięcioleciu, co dowodzi, że dynamika wzrostu stopy życiowej bynajmniej nie wygasa.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wreszcie ogromne sukcesy odniosła nowa, operująca wieloma instrumentami polityka rolna. Znosząc przymusowe dostawy, podnosząc ceny skupu produktów rolnych, zwiększając dostawy środków produkcji dla wsi polityka ta wyzwoliła ogromne rezerwy wydajności pracy i gospodarności rolników, umożliwiła ich specjalizację, przyniosła wzrost plonów, zbiorów i stanu hodowli. Poziom 19,5 q z hektara w czterech zbożach podniósł się do 28 q w 1974 r., a więc na średni poziom europejski. W hodowli osiągnęliśmy przeszło 13 mln sztuk bydła i przeszło 21 mln sztuk trzody. W trzodzie, podobnie jak w plonach zbóż, skok w pięcioleciu był ogromny — około 50%.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselLubienskiKonstanty">Te sukcesy rolnictwa stały się podstawą dla polityki wzrostu dochodów ludności. Dochody całej ludności wzrosły nie tylko przez wzrost płac i wzrost zatrudnienia. Zrealizowano rozległy program waloryzacji świadczeń społecznych, podniesiono wydatnie renty i emerytury, zwiększono dodatki rodzinne, zwiększono wymiar urlopów wypoczynkowych i macierzyńskich. Wzrost cen skupu zapewnił podniesienie dochodów ludności chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselLubienskiKonstanty">Ale zdajemy sobie wszyscy sprawę, że obraz rozwoju gospodarczego w ostatnim roku pięciolatki nie składał się z samych blasków. Jest bowiem jasne, że przy tak wielkiej dynamice gospodarczej, przy tempie wzrostu zapewniającym podwojenie najogólniej mówiąc wolumenu gospodarki w ciągu 7 do 8 lat, nieuniknione są pewne napięcia i dysproporcje, powstają trudności i zahamowania, a nawet zdarzają się załamania niektórych trendów. Zjawiska te pojawiały się już w końcu 1973 r. i w 1974 r., a szczególnie nasiliły się w 1975 roku. Napięcia wystąpiły na rynku inwestycyjno-budowlanym, na rynku dewizowym, na rynku zaopatrzeniowym i na rynku towarów i usług nabywanych przez ludność. Słuszne zamierzenia planu złagodzenia tempa wzrostu inwestycji zostały tylko częściowo uwieńczone powodzeniem — inwestycje wzrosły w ubiegłym roku o ponad 14%, choć plan przewidywał wzrost tylko o 6%. Przekroczenie wyniosło 35 mld zł, co oczywiście obniżyło krajowe bilanse materiałów budowlanych, maszyn i urządzeń inwestycyjnych, zdolność wykonawczą przedsiębiorstw budowlano-montażowych.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselLubienskiKonstanty">W handlu zagranicznym plan przewidywał wyraźne zmniejszenie ujemnego salda z krajami kapitalistycznymi i utrzymanie wyrównanej wymiany z krajami socjalistycznymi. Wykonanie różniło się od planu — z krajami socjalistycznymi osiągnęliśmy pokaźne saldo dodatnie, z krajami kapitalistycznymi saldo ujemne uległo zwiększeniu.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wzrost produkcji przemysłowej wymagał wzrostu zaopatrzenia w surowce, półfabrykaty, materiały pędne, energię. Postawiło to ogromne zadania przed wszystkimi zakładami zaopatrującymi produkcję finalną, ogromne zadania przed handlem zagranicznym i transportem. Nie udało się przy tym uniknąć faktu, iż przeciążony transport, trudności importowe lub opóźnione osiągnięcia zdolności produkcyjnej w nowo uruchamianych zakładach stawało się wąskim gardłem w rozwoju produkcji przemysłowej i hamowało ten rozwój w następnych ogniwach gospodarki.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wszystkie te napięcia nie mogły nie znaleźć odbicia na rynku towarów i usług nabywanych przez ludność. Ogromny wzrost dochodów ludności w ubiegłym roku (o 13%) znalazł ogólne pokrycie w dostawach towarów i usług. Jednak, przy utrzymaniu równowagi ogólnej, na wielu rynkach szczegółowych zarysowała się ostra nadwyżka popytu nad podażą i sytuacja ta nie ograniczała się wyłącznie do mięsa. Mimo tych napięć rynkowych, trzeba stwierdzić, że w roku ubiegłym zdołano w zasadzie ochronić osiągnięty poziom realnych dochodów ludności i jest to wielką zasługą naszej polityki gospodarczej. Dlatego też trzeba uznać jako nieuzasadnione gospodarczo osłabienie skłonności do oszczędzania, jakie ujawniło się w IV kwartale roku ubiegłego. Natomiast rzetelną troskę budzi fakt, że w strukturze pokrycia towarowego wzrastających dochodów ludności coraz większy udział mają wydatki na napoje alkoholowe i tytoń.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselLubienskiKonstanty">Napięcia w gospodarce w roku ubiegłym zostały dodatkowo zaostrzone przez nieurodzaj w rolnictwie, zwłaszcza nieurodzaj zbóż i ziemniaków, czego skutki w hodowli będziemy odczuwać jeszcze w tym roku, mimo wysiłków państwa zmierzających do zwiększenia dostaw pasz dla rolnictwa, również w drodze importu. Ale te wahnięcia w produkcji rolnej, spowodowane niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, nie mogą nam przesłaniać faktu, że nowa polityka rolna, wprowadzona po 1970 r., okazała się skuteczna i nie wyczerpała jeszcze swoich wszystkich możliwości. Podobnie ujawniające się w ubiegłym roku napięcia gospodarcze nie mogą podważać słuszności polityki dynamizowania gospodarki przez aktywizację ekstensywnych źródeł wzrostu i szerokie czerpanie z możliwości zagranicznych kredytów inwestycyjnych. Każdemu, kto by podważał zasadność tej polityki, trzeba postawić pytanie, gdzie znajdowalibyśmy się dziś w 1976 r. w szybko rozwijającym się świecie, gdybyśmy nie prowadzili tej otwartej i ekspansywnej polityki gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wysoki Sejmie! Analiza przeszłości ma jednak służyć nie tylko potwierdzaniu słuszności obranej dotąd drogi, ale i wytyczaniu drogi na przyszłość. Jakie można więc wyciągnąć stąd wnioski na nadchodzące lata obecnej pięciolatki?</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselLubienskiKonstanty">Niewątpliwie należy dążyć do utrzymania dotychczasowej dynamiki rozwoju gospodarczego, choć musimy sobie zdawać sprawę, że pewne ekstensywne źródła tego rozwoju, takie jak wyżowy przyrost siły roboczej lub obfitość kredytów zagranicznych, będą w bieżącej pięciolatce działały ze znacznie mniejszą intensywnością. Dlatego też musimy energiczniej sięgnąć do intensywnych czynników rozwoju, które, najogólniej biorąc, możemy określić jako zwiększenie efektywności funkcjonowania naszej gospodarki. W tym kierunku miały działać nowe zasady ekonomiczno-finansowe, według których pracują tzw. wielkie organizacje gospodarcze. Ale pogłębiające się napięcia gospodarcze spowodowały, że wiele postanowień nowych zasad ekonomiczno-finansowych zostało zawieszonych lub też ograniczonych przez wprowadzenie nowych wskaźników dyrektywnych lub innych zarządzeń administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselLubienskiKonstanty">Musimy zatem — i to byłby trzeci wniosek z naszej analizy — doprowadzić do wyraźnego złagodzenia napięć w naszej gospodarce. Działając w tym kierunku, powinniśmy zahamować wzrost kosztowo-nakładowych składników dochodu narodowego. Konkretnie mówiąc, należałoby utrzymać na kilka lat nakłady inwestycyjne na wysokim poziomie ponad pół biliona złotych, jaki osiągnęły one w roku ubiegłym, albo przynajmniej zmniejszyć dynamikę wzrostu. W tym samym zresztą kierunku szły wytyczne do planu 5-letniego przyjęte na VII Zjeździe partii. Niestety, już I kwartał tego roku wskazuje, że nakłady inwestycyjne nadal rosną (wzrost o 11% ponad plan). Trzeba przy tym podkreślić, że taka stabilizacja poziomu inwestycji przy uruchomieniu intensywnych czynników rozwoju nie powinna zahamować wzrostu dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselLubienskiKonstanty">W ramach pogłębienia zmian systemowych należy ograniczyć rozrastający się system dotacji dla przedsiębiorstw. Wiem, że to jest sprawa trudna, gdyż wiąże się z problemem cen, ale w sytuacji, gdy budżet przerzuca 1/~5~ dochodów państwa od jednych przedsiębiorstw do drugich, trudno mówić o skutecznej racjonalizacji gospodarki.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wreszcie ostatni wniosek, jaki tutaj chcę sformułować, polega na przypisaniu jeszcze większej roli w naszym rozwoju gospodarczym aniżeli dotychczas czynnikowi ludzkiemu. Musimy sobie zdać sprawę, że warunki, w których przyjdzie działać naszej gospodarce w pięcioleciu 1976—1980 będą trudniejsze niż w pięcioleciu, które minęło. Dlatego też trzeba sięgnąć w jeszcze większym niż dotąd stopniu do — „rezerw humanistycznych”: do przedsiębiorczości, energii i rzetelności tych milionów ludzi, którzy pracują i codziennie wytwarzają nasz dochód narodowy. Trzeba wykorzystać ich wiedzę, fachowość i zapał do pracy, trzeba im zaufać. Poruszam sprawę, którą określiłem jako rezerwę humanistyczną. Wiemy, że obecne kierownictwo w pełni ją docenia. Wiele jest na to przykładów. Lecz powtarzam — warunki mogą być trudniejsze, a zadania ambitniejsze.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wychodząc z powyższych przesłanek, należy pozytywnie ocenić pracę Rządu w zakresie wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego w ubiegłym roku i przychylić się do wniosku Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w sprawie udzielenia Rządowi absolutorium za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1975 r.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zenon Komender.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselKomenderZenon">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Występując w imieniu Koła Poselskiego — „Pax”, pragnę na wstępie podkreślić to, że wyniki gospodarcze osiągnięte w roku 1975 stanowiły kontynuację głęboko słusznej strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, której efektem jest stały wzrost naszego potencjału produkcyjnego i usługowego podstawowej bazy dla dokonującego się postępu społecznego. W bieżącej dekadzie wdrażamy z powodzeniem do praktyki zasadę, według której wzrost dochodów ludności umożliwiający zwiększenie konsumpcji jest nie tylko dźwignią postępu społecznego, ale również wzrostu produkcji i postępu ekonomicznego.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselKomenderZenon">Warto tu przypomnieć, że o ile w latach 1966—1970, w warunkach powolnego tempa wzrostu dochodów ludności i znacznych ograniczeń inwestycyjnych, średnie roczne tempo wzrostu dochodu narodowego wytworzonego wynosiło 6%, a w poszczególnych latach wykazywało tendencję malejącą, to w latach siedemdziesiątych, równolegle z przyspieszeniem dynamiki dochodów ludności i niespotykaną dotychczas dynamiką inwestycji, nastąpiło przyspieszenie tempa wzrostu dochodu narodowego. Średnie roczne jego przyrosty w latach 1971—1975 ukształtowały się na poziomie prawie 10%. Wysoce korzystne relacje uzyskaliśmy również w zakresie wydajności pracy mierzonej stosunkiem dochodu narodowego wytworzonego do przeciętnej rocznej liczby zatrudnionych w sferze produkcji materialnej. Poważnie wzrosło spożycie zarówno z dochodów osobistych ludności, jak i z funduszu spożycia zbiorowego.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselKomenderZenon">W drugiej połowie lat siedemdziesiątych sprawą o zasadniczym znaczeniu jest kontynuowanie tego wysokiego tempa wzrostu dochodu narodowego. Decydująca rola przypada tu przemysłowi, który w minionym pięcioleciu został poważnie rozbudowany i zmodernizowany. W latach 1971—1975 zainwestowaliśmy w przemysł około 840 miliardów złotych, z czego około 410 miliardów złotych w maszyny. Oznacza to, że bez mała połowę zainstalowanych obecnie w przemyśle maszyn stanowią nowe, wysoko wydajne urządzenia, pracujące według nowych technologii.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselKomenderZenon">Dla właściwego zaopatrzenia rynku wewnętrznego i dla poprawy bilansu handlu zagranicznego konieczne staje się dalsze systematyczne zwiększanie skali i jakości produkcji żywności. Realizując kompleksowy program wytyczony przez XV Plenum KC PZPR, w tę dziedzinę gospodarki zainwestujemy w bieżącej dekadzie ogromne kwoty. Powinno to przynieść w efekcie m.in. pełniejsze zaopatrzenie rolnictwa w środki produkcji, konieczne dla wzrostu plonów i poprawy warunków pracy i życia wszystkich rolników.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselKomenderZenon">Problemy z tym związane były przedmiotem obrad poprzedniego posiedzenia Sejmu. Społeczny oddźwięk tej debaty jest bardzo szeroki. Opinia społeczna jest zgodna co do tego, że należy dążyć do jak najlepszego wykorzystania każdego skrawka ziemi. Nie można przy tym pominąć stale powtarzających się apeli o rozpowszechnianie takich również form wykorzystania gruntów, często najbardziej zdewastowanych, jak tworzenie ogródków działkowych i stałe zwiększanie rozmiarów budownictwa jednorodzinnego. Zresztą problem ten ma wiele innych pozytywnych aspektów społecznych i gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselKomenderZenon">Kluczową sprawą dla kontynuowania wysokiego tempa rozwoju społeczno-gospodarczego i ogólnego postępu cywilizacyjnego naszego kraju jest stałe umacnianie powiązań z gospodarką światową.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselKomenderZenon">Rozwijając w poprzednim pięcioleciu w dużej skali import służący unowocześnianiu gospodarki, zwłaszcza przemysłu, działaliśmy zarazem na rzecz umacniania jej zdolności eksportowych. Wdrożenie do produkcji nowoczesnych licencji, maszyn i urządzeń, przodującej technologii jest drogą do zwiększania eksportu. Chodzi o to, aby ta metoda dawała jak największe efekty.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselKomenderZenon">Doświadczenia lat siedemdziesiątych potwierdziły ogromne możliwości rozwoju współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami socjalistycznymi. Wielkie wysiłki inwestycyjne związane z unowocześnieniem naszej gospodarki były podejmowane również z uwzględnieniem dalszej specjalizacji produkcji dokonującej się w ramach postępującej integracji gospodarczej krajów RWPG. Jeśli w tym celu sięgamy nierzadko do importu nowoczesnej techniki wysoko rozwiniętych krajów kapitalistycznych, to fakt ten w ostatecznym efekcie tworzy silniejsze podstawy do rozszerzenia i wzbogacenia naszych powiązań specjalizacyjnych i kooperacyjnych z krajami RWPG.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselKomenderZenon">Wysoka Izbo! Wysoki wzrost dochodów pieniężnych ludności, osiągnięty w ostatnich latach i zakładany na całą dekadę, stawia problemy równowagi na rynku towarów konsumpcyjnych w centrum zainteresowania opinii publicznej i stanowi przedmiot szczególnej troski kierownictwa. Problem ten stanowi część rozleglejszego zagadnienia ogólnej równowagi gospodarczej kraju.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselKomenderZenon">Na przyspieszenie tempa wzrostu dochodów ludności w latach siedemdziesiątych miało i mieć będzie wpływ silne zdynamizowanie działalności inwestycyjnej. Warto tu przypomnieć, że nakłady inwestycyjne wzrosły z 207 miliardów złotych w roku 1970 do ponad 533 miliardów złotych w roku 1975, a według założeń VII Zjazdu partii w obecnej pięciolatce na inwestycje przeznacza się ponad 2 600 miliardów złotych (licząc w cenach 1971 r.). Fakt ten ma zasadniczy wpływ na równowagę rynkową. Inwestycje bowiem stanowią z jednej strony nieodzowny warunek wzrostu produkcji, i tym samym podaży towarów konsumpcyjnych w długich okresach, ale z drugiej strony — na bieżąco, stwarzają na rynku siłę nabywczą, która wymaga pokrycia towarami uzyskiwanymi z produkcji krajowej czy też z importu.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselKomenderZenon">Wyliczona metodą przepływów międzygałęziowych tzw. pełna pracochłonność inwestycji, uwzględniająca zarówno płace bezpośrednich uczestników procesu inwestycyjnego, jak i płace w gałęziach gospodarki narodowej, wytwarzających dobra inwestycyjne, wynosi około 48 groszy na każdą zainwestowaną złotówkę. Oznacza to, że gdy nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej, tak jak w 1975 r., przekraczają 500 mld zł, to wzrost dochodów ludności będzie rzędu prawie 250 mld zł. Tak więc szybki wzrost inwestycji wywołuje duży i szybki wzrost popytu na rynku towarów konsumpcyjnych. Fakt ten stwarza oczywiście określone napięcia, które są w pełni dostrzegane i doceniane przez kierownictwo. Podejmowane na przestrzeni ostatnich miesięcy decyzje zmierzają właśnie do umocnienia równowagi pieniężno-rynkowej. W tej bowiem sferze wytwarzają się warunki dynamicznej równowagi społecznej, tutaj sprawdza się praktycznie prawidłowość prowadzonej polityki gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselKomenderZenon">Właściwe funkcjonowanie rynku wymaga m.in. odpowiedniego kształtowania relacji cenowych, które oddawałyby rzeczywiste proporcje społecznych kosztów wytwarzania poszczególnych towarów rynkowych. Związane z tym konieczne ruchy cen, o których mówił niedawno na inauguracyjnym posiedzeniu Sejmu VII kadencji Premier Piotr Jaroszewicz, wiązane były i będą z odpowiednimi wzrostami płac i innych dochodów pieniężnych ludności, tak aby zrealizowane zostały założone w planie wzrosty płac realnych.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselKomenderZenon">Sprawą węzłową dla stanu zaopatrzenia rynku wewnętrznego jest systematyczna poprawa jakości produkcji, zróżnicowanie asortymentu wyrobów, polepszanie ich funkcjonalności i estetyki. Musi to być troską wszystkich producentów i przedmiotem kontroli ich jednostek nadrzędnych oraz handlu, który spełnia niezwykle ważną społecznie funkcję łącznika między producentem i konsumentem.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselKomenderZenon">Występujące niedobory w zaopatrzeniu rynku w niektóre towary, jak i nie zawsze właściwa praca szeregu placówek handlowych stwarzają w gospodarstwach rodzinnych określone trudności, których nie można nie doceniać, ale których również nie powinniśmy w codziennej ocenie naszego poziomu życia wyolbrzymiać.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselKomenderZenon">W ramach działań na rzecz zwiększania produkcji artykułów rynkowych i poszerzania bazy usług dla ludności, ciągle zbyt małe jest poparcie dla uspołecznionej drobnej wytwórczości i rzemiosła. Chodzi tu generalnie o sprawy zaopatrzenia materiałowo-technicznego, o możliwości inwestycyjne, o system wynagrodzeń, a w wypadku rzemiosła również o możliwości lokalowe i obciążenia podatkowe.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselKomenderZenon">Zjawiskiem, na które należy zwrócić baczniejszą uwagę z punktu widzenia równowagi towarowo-pieniężnej było to, że w 1975 r. pomimo dużej różnorodności form oszczędzania, szerokiej reklamy, stałych wysiłków na rzecz polepszenia obsługi placówek bankowych — tempo wzrostu dochodów ludności wyprzedziło tempo gromadzenia oszczędności. W tej dziedzinie konieczne staje się szersze działanie w zakresie rozwijania systemu oszczędności docelowych, powiązanego z systemem sprzedaży kredytowo-ratalnej.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselKomenderZenon">Sprawy równowagi towarowo-pieniężnej i właściwego zaopatrzenia ludności stanowią w naszym państwie ważny fragment szerokiego działania ekonomicznego i społecznego dla uzyskania powszechnie odczuwalnego postępu w poziomie życia wszystkich obywateli. Przy czym trzeba, aby w całym naszym społeczeństwie znajdowało praktyczny wyraz — jak to określił I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek w referacie na III Plenum — „coraz lepsze i powszechne zrozumienie mechanizmów i skutków działania praw ekonomicznych, a zwłaszcza ścisłej zależności między wydajną i efektywną pracą, realizacją planów gospodarczych a dobrobytem każdego obywatela”.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselKomenderZenon">Wysoka Izbo! Rok 1975 zamyka okres realizacji planu 5-letniego na lata 1971—1975. Osiągnięte wyniki są znacznie wyższe niż założenia planu. Są one rezultatem i dowodem społecznej akceptacji dla głównych założeń polityki państwa, aktywności ludzi pracy, rosnącego poczucia odpowiedzialności za ojczyznę, za jej dzień dzisiejszy i jej przyszłość. Jest faktem uznanym w świecie, że w minionym pięcioleciu, dzięki śmiałej polityce kierownictwa i wytężonej pracy całego społeczeństwa, zdołaliśmy rozwiązać wiele zasadniczych problemów gospodarczych i socjalnych. Usunięte zostały liczne dysproporcje i opóźnienia. Wyłoniły się jednak nowe zadania, nowe sprawy i problemy związane z wyższym poziomem potencjału gospodarczego kraju, z coraz szerszym udziałem Polski w międzynarodowym podziale pracy, z wyższymi potrzebami naszego społeczeństwa. Podstawowym warunkiem realizacji tych nowych, trudnych i złożonych zadań jest — jak to podkreślają uchwały III Plenum KC PZPR — stałe pogłębianie patriotycznej jedności naszego narodu, umacnianie państwa i rozwój demokracji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselKomenderZenon">Obywatele wierzący jasno rozumieją i odnoszą do siebie to stwierdzenie Konstytucji, w którym łączy się realizacja podstawowych praw obywateli z powinnością rzetelnego wypełniania obowiązków wobec ojczyzny. Wyniki pracy bezpartyjnych obywateli wierzących, patriotyczna postawa duchowieństwa są codziennym dowodem zrozumienia, że jedynie słuszną drogą dla naszego narodu jest utrzymanie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, warunkującego postęp społeczny.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselKomenderZenon">Wysoka Izbo! W imieniu Koła Poselskiego — „Pax” pragnę raz jeszcze podkreślić pozytywną ocenę sprawozdania Rządu z wykonania planu i budżetu za rok 1975 i oświadczyć, że posłowie z naszego Koła głosować będą za udzieleniem Rządowi absolutorium za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1975 roku.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Henryk Stawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselStawskiHenryk">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! W dostarczonych nam dokumentach rządowych przedstawiających sytuację i wyniki roku ubiegłego zawarte są również rzetelne i obiektywne oceny osiągnięć i trudności oraz wysiłek wszystkich ludzi pracy w Polsce. Uwzględniony jest także imperatyw systematycznych poszukiwań i starań o coraz lepsze metody pracy jak i sposoby uzyskiwania korzystnych efektów. Należy więc wyniki roku ubiegłego rozpatrywać na dwóch płaszczyznach, mianowicie na płaszczyźnie świadomości i odczuć społecznych i na płaszczyźnie konkretnych liczb.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselStawskiHenryk">Jeżeli chodzi o tę pierwszą płaszczyznę, to kraj nasz w 1975 r. w porównaniu do lat poprzednich, szczególnie roku 1970, stał się krajem o innej, jakościowo wyższej gospodarce osiągniętej między innymi przez wysoką świadomość i ofiarność ludzi pracy. Polskę roku 1975 cechowała wyraźnie nowoczesna, sprawna organizacja, wysoka dyscyplina i poczucie odpowiedzialności większości załóg, a także nowe formy i metody zarządzania krajem.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselStawskiHenryk">Strategia wypracowana przez VI Zjazd PZPR pozwoliła przezwyciężyć w 1975 r. wiele kłopotów i komplikacji uwarunkowanych między innymi naszymi kontaktami handlowymi z krajami kapitalistycznymi, w których niejednokrotnie z dnia na dzień zmieniała się koniunktura gospodarcza.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselStawskiHenryk">W sumie więc rok ubiegły był dalszym rokiem wieńczącym korzystne wykonanie zadań ogólnonarodowego programu uchwalonego przez VI Zjazd partii i popartego przez kongresy stronnictw sojuszniczych.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselStawskiHenryk">W świadomości ludzi pracy powszechne jest dzisiaj przekonanie, że perspektywa rozwoju, awans i poziom życia każdej polskiej rodziny związane są i zależne od rzetelnej pracy zawodowej, od osobistego trudu i wysiłku, od osobistego zaangażowania każdego obywatela. Można bez przesady stwierdzić, że wyniki roku 1975 były kolejnym świadectwem na okoliczność, że jako naród potrafimy skutecznie zwalczać przeszkody, umiemy dobrze gospodarować.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselStawskiHenryk">Korzystne wyniki roku 1975 uzyskaliśmy w warunkach gruntownych zmian w podziale administracyjnym kraju, które spowodowały niespotykaną dotychczas decentralizację decyzji w sprawach obywateli. Dzisiaj, w połowie bieżącego roku, po 12 miesiącach dokonania reformy, możemy powiedzieć, że uwidoczniła się słuszność i trafność rozwiązań nowego podziału administracyjnego kraju.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselStawskiHenryk">Rozpatrując rok ubiegły na płaszczyźnie wyników liczbowych i wskaźników porównawczych, pragnę w moim wystąpieniu z obszernej problematyki gospodarczej nawiązać tylko do niektórych elementów.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselStawskiHenryk">Dynamikę i strukturę dochodu narodowego przyjmuje się powszechnie w każdym kraju jako najbardziej syntetyczny i miarodajny wskaźnik rozwoju społeczno-gospodarczego. Skupia on bowiem całość efektów pracy społeczeństwa, dając jednocześnie ogólny obraz poziomu ekonomicznego kraju.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselStawskiHenryk">Dochód narodowy wytworzony w Polsce w 1975 r. był o 60%, czyli o prawie 520 mld zł wyższy od 1970 r. W ten sposób stworzona została dobra podstawa wyjściowa do realizacji zadań nowej pięciolatki, zadań budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. W tworzeniu dochodu narodowego szczególnie wysoki był udział przemysłu i budownictwa. Te dwa działy gospodarki narodowej wytworzyły prawie 2/3 dochodu narodowego — co stanowi poziom nigdy przed tym nienotowany.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselStawskiHenryk">W roku ubiegłym nie został wypracowany dochód narodowy w rolnictwie w wysokościach przewidzianych planem. Spowodowane to zostało kolejnym rokiem nieurodzaju, z czym się wiąże obniżenie poziomu produkcji globalnej w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselStawskiHenryk">Trudności te były przyczyną szeregu znanych braków na rynku żywnościowym, pogłębionych również przez nie zawsze racjonalną strukturę spożycia.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselStawskiHenryk">Wspomniane przeze mnie kwestie stanowią istotne doświadczenia, jakie wynosimy z roku ubiegłego dla dalszych wysiłków na rzecz produktywizacji rolnictwa jak i starań o prawidłowe ukształtowanie modelu konsumpcji.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselStawskiHenryk">Nadwyżka importu nad eksportem spowodowała, że dochód narodowy do podziału był nieco wyższy od dochodu narodowego wytworzonego. Ubiegłoroczne rozmiary dochodu narodowego pozwoliły na dalszą poprawę życia społeczeństwa, bowiem planowany fundusz spożycia został przekroczony. Ponadto osiągnięte rozmiary dochodu narodowego pozwoliły na utrzymanie w nim dość znacznego udziału akumulacji, co z kolei gwarantuje perspektywę postępu w roku bieżącym i w latach następnych. Ma to oczywisty związek ze skalą inwestycji wykonanych w roku ubiegłym. Pozytywnie oceniając fakt, że zostały podjęte bardzo konsekwentne kroki mające na celu ustabilizowanie frontu inwestycyjnego i skrócenie cykli inwestycyjnych, to trzeba również podkreślić, że znaczna część nakładów inwestycyjnych została przeznaczona na zakup maszyn i urządzeń, narzędzi i środków transportowych, co w sumie pozwoli na szybszą modernizację niektórych zakładów, zwłaszcza w przemyśle elektromaszynowym i spożywczym.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselStawskiHenryk">Jednakże pewien niepokój budzi fakt, że w roku ubiegłym cały szereg mniejszych inwestycji związanych z rozbudową infrastruktury w gospodarce komunalnej — w ochronie zdrowia, opiece społecznej, w urządzeniach socjalnych i usługowych oraz w kulturze i sztuce — zostało wykonanych poniżej założeń planu. Wspominam o tym dlatego, gdyż w trakcie spotkań poselskich sprawy te są najczęściej przedmiotem dyskusji. Poza tym celowe byłoby przemyśleć możliwość takiego podziału mocy przerobowej budownictwa, aby również starczyło jej na te drobne inwestycje, z którymi przeciętny obywatel ma najczęściej do czynienia. Czasami bowiem brak w osiedlu żłobka, brak ośrodka zdrowia, brak pawilonu handlowego lub usługowego jest bardzo dotkliwy dla społeczeństwa i stanowi podstawę do uproszczonych ocen, a w konsekwencji narzekań.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselStawskiHenryk">Sądzę, że istnieją jeszcze pewne rezerwy w zakresie organizacji pracy w budownictwie, jak i w prawidłowym wykorzystaniu maszyn i narzędzi, których uruchomienie pozwoli na szybsze zaspokojenie potrzeb ludności w tym zakresie. Istnieje szereg drobnych przedsiębiorstw w gospodarce komunalnej, w spółdzielczości i w innych pionach, których organizacja pracy i usprzętowienie pozostawiają wiele do życzenia. W sumie w tego rodzaju przedsiębiorstwach wydajność pracy jest stosunkowo niska, jeżeli porównać ją z przedsiębiorstwami budownictwa ogólnego. Jest to oczywiście, jak powiedziałem, sprawa do przemyślenia jako potencjalne źródło rezerw.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselStawskiHenryk">Ogólnie jednak chciałbym jeszcze raz podkreślić pomyślne rezultaty inwestycyjne roku 1975, które łącznie z poprzednimi 4 latami pozwoliły na podwojenie nakładów w porównaniu z pięciolatką 1966—1970 oraz dały w efekcie znaczne zwiększenie majątku trwałego, który tylko w przemyśle wzrósł o 60%, jeżeli porównać rok 1975 do 1970. Należy się zatem spodziewać, że w rezultacie bieżąca pięciolatka będzie charakteryzowała się dużym przyrostem masy towarowej właśnie z zakładów uruchomionych w 1975 r. i w latach poprzednich.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselStawskiHenryk">Wysoki Sejmie! Otrzymane przez nas sprawozdanie Rządu stanowi podstawę, aby scharakteryzować rok 1975 jako kolejny rok, w którym poważnie został rozbudowany potencjał gospodarczy kraju, a także konsekwentnie zwiększano poziom życia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselStawskiHenryk">Z punktu widzenia konsumenta był to rok dużego wzrostu dostaw towarów na rynek oraz znacznie lepszej ich jakości. Przy czym wzrost dostaw nastąpił zarówno w porównaniu do wyników roku 1974, jak i do założeń planowych. Po prostu o 41 mld zł wartości dostarczono towarów więcej aniżeli przewidywał plan.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselStawskiHenryk">Jest prawdą, że w wielu grupach asortymentowych podaż towarów nie równoważyła popytu. Przyczyny tego zjawiska, choć na ogół oczywiste, to jednak powodowane były także takimi względami, jak zmieniające się szybko kierunki zapotrzebowania ludności na wiele towarów i usług.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselStawskiHenryk">Z doświadczeń roku ubiegłego i lat poprzednich należy w tym zakresie wyciągnąć wniosek, że wysokie przychody pieniężne ludności zmieniać będą w dalszym ciągu charakter popytu w bieżącej pięciolatce.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselStawskiHenryk">Wniosek ten potwierdzają m.in. fakty, że w roku 1975 udział gospodarstw domowych, w których dochód na 1 członka rodziny wynosił 1 000 zł, był rzędu 1,6% ogółu, podczas gdy w roku 1970 ta kategoria gospodarstw domowych wynosiła 20%. Następnie w tymże roku 1975 — 68% ogólnej liczby gospodarstw domowych miało dochody rzędu 2 tys. zł na członka rodziny, podczas gdy w 1970 r. było takich gospodarstw tylko 15%.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselStawskiHenryk">Wniosek z tego zestawienia jest taki, że w rezultacie wysokiego wzrostu przychodów pieniężnych ludności w 1975 r., a ogólnie mówiąc w całym ubiegłym pięcioleciu oraz zakładanego wzrostu dochodów w bieżącym roku — należy się liczyć z istotnymi zmianami jakościowymi popytu ludności na artykuły rynkowe. Zaspokojenie tego stale rosnącego i zmieniającego się popytu wymagać będzie od handlu szybkiego reagowania na zmiany rynku, trafnego określania kierunku tych zmian i prowadzenia właściwej polityki sprzedaży. Myślę tutaj o zarówno ilościowym zwiększaniu dostaw towarów, jak i o znacznie większych niż dotychczas dostawach towarów nowych lub udoskonalonych, stosownie do zróżnicowanych potrzeb i siły nabywczej konsumentów.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselStawskiHenryk">Ocena sytuacji towarowo-pieniężnej na rynku w roku ubiegłym i konfrontacja jej ze stanem faktycznym za 5 miesięcy roku bieżącego — obok zwiększenia dostaw wyrobów przemysłowych i spożywczych — wskazuje na potrzebę dalszego, wydatnego zwiększenia udziału usług w zaspokajaniu potrzeb ludności i w kształtowaniu nowoczesnego modelu konsumpcji.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselStawskiHenryk">Analizując stopień wzrostu, rozmiary i zakres usług bytowych świadczonych dla ludności w roku ubiegłym — należy stwierdzić dość znaczny przyrost wartościowy w porównaniu do 1974 r. W zakładach gospodarki uspołecznionej wzrost ten wyniósł 21,4%, a w warsztatach rzemiosła indywidualnego około 8,2%. Jednakże uwzględniając niektóre zmiany cen na usługi typu rzemieślniczego, ich faktyczny wzrost rzeczowy był znacznie niższy. Wniosek stąd zatem taki, że mimo pewnej poprawy uzyskanej w zakresie usług bytowych dla ludności, a więc na przykład w zakresie naprawy elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego, sprzętu radiotelewizyjnego, motoryzacyjnego, w zakresie krawiectwa, szewstwa, zegar- mistrzostwa, instalatorstwa wszelkiego rodzaju, pralnictwa, naprawy mebli i remontu mieszkań — istnieje w dalszym ciągu duże zapotrzebowanie ze strony ludności. Szczególnie wyraźnie rysuje się ono w miastach średnich, małych i osiedlach wiejskich.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselStawskiHenryk">Stronnictwo Demokratyczne, działając zgodnie z programem uchwalonym na XI Kongresie, wykorzystując wnioski płynące z doświadczeń ubiegłych 5 lat, a w szczególności z roku 1975, dokonało przez swoje instancje terenowe w ciągu bieżącego roku powszechnego przeglądu potrzeb i możliwości w zakresie usług. Przegląd ten, przeprowadzony w większości miast i osiedli w kraju wspólnie z organizacjami PZPR i ZSL, wykazał duże rezerwy, m.in. organizacyjne, lokalowe, ale także rezerwy wydajności pracy i liczby fachowców, co łącznie oceniając może w sposób korzystny zmienić rozmiary podaży usług dla ludności. Oczywiście, jest rzeczą administracji terenowej, aby te wszystkie ujawnione w czasie przeglądu rezerwy były właściwie i z korzyścią dla ludności uruchomione.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselStawskiHenryk">Jest kwestią również jak najbardziej istotną uzupełnienie wyposażenia zakładów usługowych odpowiednimi narzędziami i maszynami, co ma zasadnicze znaczenie dla wydajności pracy oraz nowoczesności świadczenia usług. Dalszego uzupełnienia wymagają rozmiary dostaw surowców i materiałów oraz części zamiennych, potrzebnych dla świadczenia usług, a także, jak wskazują zebrane w trakcie wspomnianego przeze mnie przeglądu fakty i przykłady, należy udoskonalić dystrybucję surowców i materiałów przeznaczonych na świadczenia usług.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselStawskiHenryk">Znaczną część usług dla ludności we wspomnianych przeze mnie grupach świadczą indywidualne warsztaty rzemieślnicze, których udział wynosi około 58%. Dlatego omawiając wyniki roku ubiegłego, należy z uznaniem podkreślić, że Rząd w połowie 1975 roku wprowadził zmiany opodatkowania warsztatów rzemieślniczych, polegające na rozszerzeniu możliwości korzystania z tzw. ryczałtu spółdzielczego i umownego. Sprzyjać to powinno rozwojowi rzemieślniczych usług dla ludności i produkcji rynkowej. System i metody opodatkowania wymagają dalszego doskonalenia w celu jak najlepszego dostosowania ich do aktualnych kierunków i potrzeb rozwoju usług dla ludności. Ponadto utrzymanie stabilnej polityki podatkowej w tym zakresie na najbliższe 5 lat powinno przynieść wyraźną poprawę w rozwoju rzemieślniczych usług dla ludności i produkcji rynkowej.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselStawskiHenryk">Wysoki Sejmie! Kończąc moje wystąpienie pragnę dodać, że rok 1975 należy oceniać jako końcowy rok okresu, w którym stworzono i utrwalono czynniki niezbędne dla budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego w bieżącym pięcioleciu. W sferze materialnej jest to przede wszystkim nowoczesny i wyższy jakościowo potencjał gospodarczy kraju. W sferze polityki społeczno-ekonomicznej są to kompleksowe programy rozwiązywania podstawowych potrzeb narodu w zakresie mieszkaniowym, żywnościowym, rozwoju nowoczesnego systemu oświaty itp.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselStawskiHenryk">W sumie zatem w roku ubiegłym uzyskaliśmy dobre wyniki jak i wiele dobrych doświadczeń nieodzownie potrzebnych do pracy w roku bieżącym i w latach następnych. Dlatego Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, będzie głosował za wnioskiem przedstawionym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów i za udzieleniem Rządowi absolutorium z działalności za rok ubiegły. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Zamierzenia, jakie sobie stawialiśmy u progu minionego pięciolecia zostały zrealizowane w skali znacznych przekroczeń. Podejmujemy dziś ocenę dokonań, które będą jedną z najpiękniejszych kart w historii rozwoju gospodarczego Polski. Pragnę oświadczyć, że Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, z całą aprobatą będzie głosowało za wnioskiem Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w przedmiocie absolutorium dla Rządu w zakresie wykonania narodowego planu i budżetu państwa za 1975 rok.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Jednocześnie Wysoka Izba pozwoli, że zajmę się oceną niektórych zjawisk, jakie charakteryzowały prowadzoną w ciągu ostatniego roku politykę rozwojową w naszym państwie. W okresie tym gospodarkę polską nadal charakteryzowała nadzwyczajna zdolność powiększania majątku trwałego. Osiągaliśmy to w ciągu całego minionego pięciolecia dzięki aktywnie prowadzonej polityce inwestycyjnej. W minionym roku jednakże w polityce inwestycyjnej zarysowały się pewne nowe tendencje.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Przede wszystkim po raz pierwszy w ciągu całego pięciolecia nastąpiło ograniczenie tempa wzrostu nakładów inwestycyjnych o 9% w stosunku do roku poprzedniego. Szacunkowo również więcej środków przeznaczono na zakup maszyn i urządzeń niż na roboty budowlano-montażowe.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Decyzje te służyły realizacji dwóch pożądanych tendencji. Po pierwsze — ograniczenie nakładów w dziale — „inwestycje” powinno doprowadzić do korzystniejszych relacji w ramach dochodu narodowego do podziału pomiędzy funduszem spożycia i funduszem akumulacji. Ten ostatni proporcjonalnie wykazywał w ciągu ostatnich lat stałą tendencję zwyżkową. Ograniczenie wydatków na inwestycje w naturalny zaś sposób winno preferować wzrost środków przeznaczonych na spożycie. Po drugie, decyzje te dawały wyraz temu, że gospodarka polska osiągnęła już taki stopień rozwoju, iż nie dalsza rozbudowa obiektów przemysłowych, ale wyższy stopień wyposażenia w maszyny istniejących zakładów produkcyjnych staje się dla niej sprawą najważniejszą.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Zasadniczą zaś kwestią jest to, że dla gospodarki narodowej nie do przyjęcia jest taki stan, aby każdy procent wzrostu dochodu narodowego należało pozyskiwać odpowiednim wzrostem nakładów inwestycyjnych. Gospodarka narodowa wówczas nie przekazuje społeczeństwu określonych dóbr, a staje się pewnego rodzaju perpetuum mobile przetwarzającym pozyskiwane dochody na wciąż nowe nakłady inwestycyjne. Cechy te zadecydowały o ujemnej efektywności gospodarki polskiej sprzed lat siedemdziesiątych. Dziś tym bardziej, licząc się z kurczącymi się przyrostami siły roboczej, musimy zawężać krąg nowych inwestycji i jednocześnie zabiegać o coraz wyższy stopień mechanizacji metod wytwarzania w istniejących już zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wyrazem tego właśnie kierunku stały się decyzje rządowe z 1975 roku. Komisja Planowania przy Radzie Ministrów, domagając się koncentracji środków na inwestycjach kontynuowanych, jednocześnie określiła te kierunki nowych inwestycji, które mogą być rozpoczynane w 1975 roku. Przyjęto wówczas, że będą to inwestycje surowcowe dotyczące miedzi, węgla i linii energetycznych oraz przemysłu rolno-spożywczego, budownictwa mieszkaniowego, szpitalnictwa i oświaty.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Jest rzeczą oczywistą, że przedmiotem zainteresowania Wysokiego Sejmu może być i powinna być ocena słuszności doboru tych priorytetów. Otóż na pierwszym miejscu znalazły się inwestycje surowcowe dotyczące głównie przemysłu węglowego. Polska jest potęgą w przemyśle wydobywczym węgla kamiennego, zajmuje 4 miejsce w świecie.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Kraj nasz zajmuje pierwsze miejsce w Europie w dziedzinie produkcji siarki rodzimej i czwarte w produkcji miedzi. Staliśmy się zatem państwem o dużym potencjale surowcowym. Atrakcyjność tych zasobów pozwala nam szeroko korzystać z długoterminowych kredytów zagranicznych, które będą spłacane dostawami z uruchamianych kopalń. Już w minionym roku udział paliw i energii w strukturze naszego eksportu wzrósł z blisko 16% do ponad 20%. Warto tu przypomnieć inną relację, iż udział produktów przemysłu spożywczego w eksporcie polskim zmalał z 9,5% do 7,1%. Niekiedy, w niektórych środowiskach kraju jawią się krytyczne opinie, iż Polska w eksporcie nastawia się przede wszystkim na wywóz surowców. Jakkolwiek nie jest to prawdą, gdyż w eksporcie polskim największą i stale rosnącą pozycję stanowią wyroby przemysłu elektromaszynowego (41,4% eksportu) — to równocześnie nie każdy sobie zdaje sprawę z tego, że na rynkach światowych, licząc w stosunku do 1950 r. — w 1974 r. ceny towarów gotowych i półfabrykatów wzrosły o 234%, natomiast ceny surowców, co jest bardzo ważne, aż o 286%. Ceny węgla w 1975 r. jeszcze poszły w górę.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselRostworowskiStanislaw">W sumie więc możemy z całą odpowiedzialnością stwierdzić, iż udzielenie przez Radę Ministrów priorytetu inwestycjom w przemyśle wydobywczym było decyzją jak najbardziej uzasadnioną i kierunek ten należy kontynuować. Jest on odpowiedzią na jawiący się w świecie kryzys surowcowy, podobnie jak możemy uznać, że dążenie do uprzywilejowania przemysłu rolno-spożywczego jest jedną z kolejnych odpowiedzi na występujący w skali światowej kryzys żywnościowy.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Do zwiększenia produkcji żywnościowej Polska, kraj rozwijający się ludnościowo, musi przywiązywać szczególne znaczenie. Ostatnie 2 lata — jak mówił sprawozdawca poseł Malinowski — dla rolnictwa polskiego nie były korzystne. W sumie jednak możemy stwierdzić, że jakkolwiek nastąpiło pewne zahamowanie produkcji roślinnej, to jednocześnie do bilansu pozytywnych osiągnięć trzeba zaliczyć wzrost o 4 mln sztuk pogłowia świń i o 1 mln pogłowia bydła w stosunku do stanu hodowli z 1970 r. Skup żywca z samych PGR wzrósł w tym czasie o 172%. Na wsi polskiej powstało wiele nowoczesnych obiektów hodowlanych, zwiększające się dostawy pasz treściwych zabezpieczają już około 80% zapotrzebowania, systematycznie wzrastają dostawy maszyn rolniczych. Jakkolwiek napływają i takie informacje, jak np. z woj. lubelskiego, że w 1975 r. dostawy maszyn rolniczych wzrosły o 65% i zaspokoiły zapotrzebowanie w skali 23,6%, a zatem mniej niż 1/4 potrzeb. W okręgu, którego wyborców reprezentuję, w woj. bialskopodlaskim, odczuwa się w gminach nadbużańskich ogromne zapotrzebowanie na przewracarki i grabiarki do siana, których brak utrudnia pracę przy zbiorach siana z dużych areałów łąk. Zbyt małe są również dostawy kosiarek rotacyjnych. Wyższe zbiory siana rzutują także na problem paszowy. Dostawy pasz wzrastają. Ale jak mówią fachowcy, część z nich niewłaściwie wykorzystuje się na skarmianie podczas letniego tuczu trzody chlewnej, w ramach którego przebiega nieefektywne z punktu widzenia gospodarskiego zużycie pasz.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Dla większych efektów rolnictwa bardzo istotną sprawą jest zwiększanie produkcji roślinnej. O niewłaściwej naszym zdaniem strukturze cen na zboże mieliśmy już okazję mówić z tej trybuny. Słuszność naszych uwag w tej mierze potwierdza fakt zmniejszenia się w 1975 r. areału upraw zbóż aż o 243 tys. ha. Odrębną kwestią staje się także niewykonanie w 1975 r. planu w zakresie zużycia większości asortymentów nawozów sztucznych, a już szczególnie wapna nawozowego. Jak mówią rolnicy, jest to częściowo związane ze zbyt późnym dostarczaniem nawozów do punktów odbioru i z niedostatecznym przestrzeganiem właściwej struktury niezbędnych składników. Przykładowo w woj. bialskopodlaskim rolnicy domagają się dostaw wapna magnezowego, które trzeba stosować tam, gdzie ujawniła się już uwsteczniająca wobec magnezu funkcja stosowanych w dużych ilościach soli potasowych.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wysoka Izbo! Są to sprawy niebagatelne i ważne dla całokształtu gospodarki żywnościowej. W naszym kraju panują takie zwyczaje, że ludzie lubią dobrze zjeść i na ogół nie brak im apetytu. Obserwując dane spożycia artykułów konsumpcyjnych na jednego mieszkańca za okres ostatnich 5 lat dostrzega się, że wzrost spożycia jednych artykułów minimalnie tylko zmniejsza spożycie innych. Wyraźny wzrost spożycia artykułów wysoko białkowych jest związany jedynie ze zmniejszeniem się spożycia przetworów zbożowych o 8 kg na jednego mieszkańca w ciągu 5 lat. W spożyciu innych artykułów widoczna jest stała tendencja wzrostowa, a roczne wahania mogą być jedynie uwarunkowane zmienną podażą rynku. Wynika stąd, że większość artykułów spożywczych znajdujących się na rynku z reguły staje się przedmiotem popytu konsumpcyjnego. Kierownictwo gospodarcze utrzymując stałe ceny na żywność, przy jednoczesnym wyraźnym ruchu cen artykułów przemysłowych, szczególnie konfekcyjnych — w dziedzinie zmiany struktury spożycia w społeczeństwie nie mogło zdziałać zbyt wiele. Przeciwnie — istniejąca struktura cen nakierowuje konsumpcję ku artykułom spożywczym. Kierunek taki mógł nie wzbudzać zastrzeżeń w pierwszych latach pięciolatki, które były latami urodzajnych zbiorów. Obecnie staje się on już sprawą dyskusyjną.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselRostworowskiStanislaw">W kraju naszym mamy jeszcze inny zespół dóbr będący przedmiotem wysokiej skali potrzeb. Rzecz oczywista, że chodzi tu o mieszkania. Dlatego Rada Ministrów, nie hamując w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego wysokiego tempa inwestycji, uczyniła jak najsłuszniej. Z tej trybuny Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego wiele razy wskazywało już jak ważną dziedziną jest szybki rozwój budownictwa mieszkaniowego. W ciągu ostatniego pięciolecia zostało uznane za czynnik dynamizujący gospodarkę narodową. Jest ono wielofunkcyjnym czynnikiem otwierającym drogi różnym kierunkom rozwoju. Jest ono wektorem cywilizacji. W ciągu dziesiątek lat przenosi miliony ludzi z chat krytych tak często słomą — do nowoczesnych miejskich aglomeracji. Jest bazą życia zbiorowego, zapleczem przemysłu, umożliwia ogromne przemieszczenia zasobów siły roboczej. Jest niezbywalną osłoną życia rodzinnego, nieodzownym zabezpieczeniem wzrostu sił biologicznych narodu. Jednoczy produkcję z konsumpcją, cywilizację z kulturą. Budownictwo nasze w omawianym roku sprawozdawczym oddało do użytku o 90 tys. mieszkań więcej niż przed 10 laty w 1965 roku. Wiążąco się z tym dynamicznym rozwojem trudności na rynku meblarskim powoli są zwalczane. Dostawy mebli na rynek w ubiegłym roku wzrosły o ponad 20%. Lecz jednocześnie jawią się trudności. Budownictwo spółdzielcze w 1975 r. nie wykonało swych zadań planowych. Zwiększa się liczba młodych małżeństw oczekujących na mieszkania. W niektórych miastach szacuje się, że czas oczekiwania na mieszkanie wydłużył się z 12 do 15 lat. Jest to relacja bardzo niepokojąca. Zaskakująco skromne są także efekty budownictwa uspołecznionego dla ludności rolniczej. W 1975 r. w 21 województwach oddano mniej niż 100 mieszkań, przykładowo w województwie rzeszowskim — 11 mieszkań. Funkcje nowej administracji gminnej w ogromnej mierze są hamowane brakiem niezbędnych lokali biurowych i mieszkań dla aparatu gminnego. Odnoszę wrażenie, że generalnie należy uczynić śmielszy krok w kierunku inicjowania rozwoju gminnych spółdzielni mieszkaniowych, których efektywna działalność mogłaby zmniejszyć napływ części ludności do wielkich centrów miejskich.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatele Posłowie! Są jeszcze dwie dziedziny, na które w ubiegłym roku nie miano szczędzić nakładów inwestycyjnych — szpitalnictwo i szkolnictwo. W zakresie szpitalnictwa dokonaliśmy naprawdę poważnych wysiłków. Efekty budownictwa szpitalnego w 1975 r. zostały powiększone w stosunku do roku poprzedniego o 13,7%. Nie udaje się nam jednak wykonać założonych planów w dziedzinie budownictwa szpitali psychiatrycznych i domów opieki. Nasz wskaźnik liczby miejsc w domach opieki na 10 tys. mieszkańców jest wyraźnie niski w stosunku do innych krajów europejskich. W tej sytuacji należy jednak wnioskować, aby w przyszłej (pięciolatce nakłady na budownictwo opiekuńcze mogły zapewnić przynajmniej przyrost 16 tys. miejsc, a nie jak wstępnie szacowano 8 tys. miejsc.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Problematyką szkolnictwa, jak odczuwamy wszyscy, interesuje się dziś całe społeczeństwo. Rozwijana jest szeroka dyskusja nad przygotowaniem nowych programów -nauczania. Muszę przyznać, że zbyt mało znane są mi fakty, aby w debatach tych uczestniczyli także, zachowując pełen szacunek dla profilu szkolnictwa świeckiego, ludzie o formacji intelektualnej i pedagogicznej związanej z chrześcijaństwem.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Odnoszę natomiast wrażenie, że ich udział mógłby być użyteczny.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Nie mniejsze zainteresowanie wzbudza stan przygotowania materialnego szkolnictwa w związku z zapowiadaną reformą. Faktem jest, że nakłady na budownictwo szkolne w 1975 r. osiągnęły zaledwie 63% efektów pozyskanych w 1974 r. Ogromna część szkół zbiorczych w terenie wymaga, przy zwiększonej liczbie dzieci, remontów lub generalnej rozbudowy. W miastach powstają nowe dzielnice w ogóle pozbawione budynków szkolnych. W kraju, przy ogólnym bardzo znacznym wzroście przeciętnych płac, są zawody o dość niskiej jeszcze przeciętnej płacy. Przykładowo w zakresie gospodarki żywnościowej w PGR przeciętna płaca pracownicza netto wynosi 2 852 zł i w oświacie 2 815 zł miesięcznie. Z tym, że jeśli chodzi o pracowników zatrudnionych na etatach nauczycielskich, to przeciętna płaca miesięczna nauczycieli szkolnictwa ogólnego wynosiła 3 416 zł, a nauczycieli szkół zawodowych — 4 230 zł. Liczba nauczycieli w szkolnictwie podstawowym na przestrzeni dwóch ostatnich lat szkolnych zmalała o 2 800 osób. Utrzymuje się wysoki stopień feminizacji zawodu nauczycielskiego. Są to tylko niektóre aspekty oceny istniejącego stanu rzeczy, które wskazywałyby, że wobec niskich aktualnie nakładów na szkolnictwo program reform generalnych należałoby skonfrontować z naszymi możliwościami, a jego realizację przewidzieć w bardziej odpowiednim czasie.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wysoka Izbo! Dokonaliśmy tu przeglądu priorytetów w nakładach inwestycyjnych przyjętych przez Rząd w minionym 1975 roku. Wybór był dokonany słusznie. We wszystkich tych dziedzinach osiągnięto niewątpliwie ważkie rezultaty. W samym doborze uprzywilejowanych działów gospodarki narodowej dominowała tendencja uwzględniania najbardziej ważkich potrzeb społecznych. I to właśnie zasługuje na szczególne podkreślenie. Minione pięciolecie powiązało rozwój gospodarki narodowej z tendencją do coraz bardziej wszechstronnego zaspokajania potrzeb człowieka — obywatela naszej ojczyzny. Czyniąc nasz kraj bogatym i zasobnym, coraz więcej zaczynamy inwestować w samego człowieka, w zapewnienie mu dóbr cywilizacyjnych i kulturowych niezbędnych dla jego (rozwoju. Jest to dowodem humanizacji ustroju idącej coraz bardziej w głąb. Jest to także tytułem dla kształtowania się ogólnonarodowej satysfakcji z uzyskanych osiągnięć. Wybór właśnie tych wartości, które służą kształtowaniu sprawiedliwego podziału narodowego bochenka chleba, a jednocześnie podnoszą naczelny walor godności ludzkiej, są zawsze wysoko cenione przez całość społeczeństwa, a dla obywateli o orientacji chrześcijańskiej, mają szczególne znaczenie. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Bronisław Owsianik.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselOwsianikBronislaw">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego zgłaszam pełne poparcie dla przedstawionego Wysokiej Izbie przez posła sprawozdawcę wniosku o zatwierdzenie sprawozdań Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa za rok 1975. Stanowisko Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w tej sprawie znajduje swoje uzasadnienie w przekroczeniu założeń planu rozwoju społeczno-gospodarczego kraju w roku minionym i wysokiej ocenie prac Rządu, konsekwentnie realizującego program VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Program ten, jak też program VII Zjazdu partii, przyjęty przez Kongres ZSL i Kongres SD oraz społeczeństwo w wyborach do Sejmu, jest pro-graniem całego narodu.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselOwsianikBronislaw">Osiągnięcia w roku 1975, o których mówił poseł sprawozdawca, mają doniosłą wymowę tym bardziej, jeżeli sobie uprzytomnimy, że wyniki te nie są wyjątkowe dla jednego roku, lecz dotyczą wszystkich lat ubiegłego pięciolecia.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselOwsianikBronislaw">Z ogromną satysfakcją odnotowujemy przy tej okazji wysokie przekroczenie zadań planu w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju w latach 1971—1975, co stanowi dobrą podstawę wyjściową do realizacji zadań określonych programem VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na lata 1976—1980.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselOwsianikBronislaw">Pomyślna realizacja założeń strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju ma swoje źródło w słusznej koncepcji kierowniczej siły narodu — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — przyspieszenia tempa budowy Polski silnej i zasobnej, o wysokim poziomie życia jej obywateli.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselOwsianikBronislaw">Pełna aprobata dla tej polityki ze strony ludzi pracy znalazła swój wyraz w rosnącej aktywności społeczno-produkcyjnej, wzroście wydajności pracy, w poprawie organizacji i dyscypliny pracy, lepszym wykorzystaniu majątku trwałego, lepszej gospodarce materiałowo-surowcowej oraz zobowiązaniach produkcyjnych i czynach społecznych.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselOwsianikBronislaw">Wysoki Sejmie! Realizacji planu społeczno-gospodarczego w roku ubiegłym towarzyszyły niekorzystne warunki klimatyczne dla rozwoju produkcji rolnej oraz niezbyt korzystne warunki zewnętrzne, wywołane recesją gospodarczą w państwach kapitalistycznych. Szczególne napięcie w handlu zagranicznym wytworzyła potrzeba importu dużych ilości zbóż i pasz na skutek słabszych zbiorów w kraju.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselOwsianikBronislaw">Podkreślić trzeba, że struktura geograficzna obrotów w naszym handlu zagranicznym oraz współpraca z państwami socjalistycznymi w ramach RWPG uchroniły nasz kraj przed bardziej dotkliwymi skutkami inflacji w krajach zachodnich.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselOwsianikBronislaw">Jest prawdą oczywistą, że aktywna polityka w handlu zagranicznym i współpracy gospodarczej pomaga realizować zadania w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju i stanowi ważny element zbliżenia między narodami, umacnia idee i praktykę pokojowego współistnienia. Szczególnie ważne znaczenie dla naszego kraju ma rozwój stosunków gospodarczych ze Związkiem Radzieckim i innymi państwami wspólnoty socjalistycznej w ramach RWPG. Stanowi to istotny czynnik ugruntowania więzów przyjaźni i współpracy i na tym gruncie osiąganie wysokich efektów w gospodarce i polityce naszych socjalistycznych krajów. Realizacja tego kierunku w handlu zagranicznym jest ze wszech miar słuszna i godna kontynuacji.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselOwsianikBronislaw">Wysoki Sejmie! W roku ubiegłym zadania narodowego planu społeczno-gospodarczego wykonały wszystkie podstawowe resorty przemysłowe. W sumie plany produkcyjne przemysłu zarówno w odniesieniu do zadań roku ubiegłego, jak i całego pięciolecia zostały z wysoką nadwyżką przekroczone. Powstały więc warunki do lepszej realizacji zadań inwestycyjnych, zaopatrzenia rynku, dostaw środków produkcji dla rolnictwa, jak i przekroczenia planowego funduszu spożycia.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselOwsianikBronislaw">Nieodzowne jest też działanie bardziej energiczne i konsekwentne na rzecz dalszej poprawy jakości produkcji — produkcji bez braków, o wysokim standardzie oraz nowoczesności. Nowoczesność parku maszynowego, zakupywane licencje, rosnące kwalifikacje kadry inżynieryjno-technicznej i robotników pozwalają na szybsze uporanie się z tym problemem. Na tym tle warto podkreślić potrzebę położenia większego nacisku na realizację zadań w układzie asortymentowym. Bowiem zakłócenia w systemie zaopatrzenia ludności wynikają częściowo stąd, że asortyment towarów nie jest dostatecznie skoordynowany z popytem ludności.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselOwsianikBronislaw">Wysoki Sejmie! W roku ubiegłym procesowi dynamicznego wzrostu społeczno-gospodarczego kraju towarzyszyły istotne napięcia, między innymi w handlu zagranicznym oraz zakłócenia wywołane spadkiem produkcji w rolnictwie. Na skutek niesprzyjających warunków atmosferycznych w roku 1974, a zwłaszcza w roku 1975, mieliśmy słabsze od planowanych i słabsze w stosunku do lat poprzednich zbiory zbóż i ziemniaków. W rezultacie tego nastąpił spadek pogłowia trzody chlewnej i bydła. Nie wykonany został w roku ubiegłym plan skupu zbóż, nastąpił spadek dostaw zwierząt rzeźnych. Nasze rolnictwo nie jest jeszcze dostatecznie przygotowane do pokonywania trudności wynikających ze zmiennych warunków klimatycznych. Duże jeszcze obszary wymagają melioracji, a także duże rozdrobnienie oraz niski poziom wyposażenia technicznego powodują, że wahania plonów w zależności od warunków klimatycznych są stosunkowo duże.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselOwsianikBronislaw">Dla przeciwdziałania skutkom niższych zbiorów Rząd podjął decyzję o zwiększeniu importu zbóż i pasz, przeznaczając na ten cel znaczne środki dewizowe. Tym samym można było zwiększyć zarówno w stosunku do lat poprzednich, jak też pierwotnych założeń planowych, dostawy przemysłowych pasz treściwych. Podniesiono ceny skupu trzody chlewnej oraz mleka. Te działania znacznie zmniejszyły ujemne skutki nieurodzaju zbóż i ich wpływ na produkcję zwierzęcą. Podniesione ceny skupu trzody i mleka pozwoliły rolnikom między innymi na zabezpieczenie niezbędnych nakładów na inwestycje oraz wydatków na bieżącą produkcję i usługi.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselOwsianikBronislaw">Zarówno sytuacja na rynkach światowych, jak też rosnące potrzeby kraju w zakresie produkcji żywności, wymagają podejmowania zgodnie z uchwałami XV Plenum KC PZPR i VII Plenum NK ZSL coraz skuteczniejszych działań na rzecz szybszego rozwoju produkcji rolniczej. Niezależnie od działań zmierzających do lepszego wykorzystania gruntów przejmowanych przez państwo za renty lub z innego tytułu jest jeszcze wiele rezerw, które można uruchamiać przez działanie głównie organizacyjne, a także przy pomocy niezbyt dużych nakładów. Mam tu na myśli np. wielu rolników indywidualnych, którzy osiągają tzw. — „średnie” wyniki produkcyjne i posiadających dość siły roboczej oraz budynki. Pomoc przy zakupie urządzeń oraz porada fachowa w zakresie agrotechniki i o charakterze organizacyjnym wiele im może pomóc w osiągnięciu wysokich wyników produkcyjnych na miarę rolników przodujących. Bardzo wiele w pracy z tą grupą rolników może pomóc działanie coraz szerzej i dość skutecznie rozwijane na rzecz specjalizacji produkcyjnej, a zwłaszcza organizowania zespołów kooperacyjnych. Współpraca rolników o dużej wiedzy zawodowej, zdolnych pod względem organizacyjnym, z rolnikami o niższym poziomie wiedzy i umiejętności gospodarskich, powinna zapewnić szybszy postęp.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselOwsianikBronislaw">Mamy dość liczną i ofiarną kadrę pracowników służby rolnej, zwłaszcza w gminach. Od jej pracy, a także aktywności społecznej przodujących rolników osiągających wysokie wyniki produkcyjne, działaczy kółek rolniczych bardzo dużo zależy w tej pracy na rzecz uruchamiania istniejących rezerw produkcyjnych w rolnictwie indywidualnym.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselOwsianikBronislaw">Rok ubiegły przyniósł dalszą poprawę zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji, a więc w maszyny, nawozy chemiczne, środki ochrony roślin oraz materiały budowlane. Potrzeby rolnictwa w tym zakresie nie zostały jednak zaspokojone. Sytuacja w tej dziedzinie jest znana i ulegnie znaczniejszej poprawie, w miarę jak będą zaczynały produkcję nowo budowane i rozbudowywane fabryki maszyn i urządzeń dla rolnictwa, nawozów chemicznych lub innych środków produkcyjnych. Równocześnie konieczne jest kontynuowanie przez Rząd w sposób konsekwentny tych działań, które przeciwdziałają przechwytywaniu materiałów budowlanych, przeznaczonych na rynek wiejski, przez przedsiębiorstwa i instytucje zaopatrywane z innych źródeł. Również konieczne jest podejmowanie działań w zakresie lepszego wykorzystania istniejącego parku maszynowego w rolnictwie na rzecz produkcji rolniczej, ograniczenia do minimum używania np. ciągników do transportu pozarolniczego, lepszego wykonywania remontów w bazach naprawczych, poprawy dostaw części zamiennych.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselOwsianikBronislaw">Znacznej poprawie powinny ulec usługi produkcyjne na rzecz rolnictwa. Nowopowstałe spółdzielnie kółek rolniczych szybko i sprawnie podjęły działalność. Znaczna pomoc finansowa i materiałowa państwa dla spółdzielni kółek rolniczych, zatrudniających młodą i dobrze przygotowaną na ogół kadrę, zaczyna procentować w postaci coraz lepiej organizowanych usług mechanizacyjnych oraz w zagospodarowywaniu przejmowanych gruntów.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselOwsianikBronislaw">Jednakże część możliwości produkcyjnych zakładów świadczących usługi dla ludności wiejskiej jest nadal, pomimo istniejących zakazów, angażowana do pracy przez różne przedsiębiorstwa i instytucje. Tego rodzaju sytuacja powoduje trudności, zwłaszcza w budownictwie indywidualnym, w usługach przy produkcji rolniczej, pogłębia nie zaspokojony popyt na materiały budowlane i brak wykonawców.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselOwsianikBronislaw">Rolnictwo wymaga nadal dużych nakładów inwestycyjnych, zwiększania dostaw maszyn i innych środków produkcyjnych oraz skuteczniejszej pomocy w podejmowanych procesach intensyfikujących produkcję rolną. Trzeba jeszcze silniej zespalać wysiłek rolników z pomocą państwa, ze skutecznym działaniem tych organizacji, które zajmują się skupem i zaopatrzeniem oraz świadczeniem usług dla rolnictwa. Powinniśmy umacniać pozycję dobrych i nowoczesnych wysoko towarowych gospodarstw rolnych, szybciej dostosowywać cały system organizacji w rolnictwie do wymogów, jakie stawia specjalizacja i kooperacja.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselOwsianikBronislaw">Wysoki Sejmie! Pragnę podkreślić, że mimo spadku produkcji globalnej w 1975 r. zadania za okres ubiegłego pięciolecia rolnictwo wykonało, a w tym w produkcji zwierzęcej — znacznie przekroczyło. Trzeba jednak pamiętać, że było to możliwe na skutek wysokiego importu zbóż.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselOwsianikBronislaw">W minionym roku rolnictwo nasze, mimo niesprzyjających warunków atmosferycznych i spadku produkcji globalnej, w całokształcie gospodarki wyżywieniowej znacznie umocniło swoją pozycję, a wspólnie z przemysłem rolno-spożywczym dało na rynek znaczną masę i wyższej jakości produktów żywnościowych. Przede wszystkim znacznie umocniła się pozycja gospodarstw uspołecznionych w całokształcie produkcji rolnej. Państwowe gospodarstwa rolne i spółdzielnie produkcyjne stają się coraz bardziej nowoczesnymi i wydajnymi gospodarstwami rolnymi, a wysokimi wynikami zjednują sobie powszechne uznanie.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselOwsianikBronislaw">Zwiększyła się i nadal wzrasta rola kółek rolniczych i ich związków w unowocześnianiu rolnictwa, rozwoju usług produkcyjnych oraz w zagospodarowywaniu przejmowanych przez państwo gruntów rolnych. Wzrosła ranga spółdzielczości wiejskiej w obsłudze handlowej wsi oraz w integracji społeczności chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselOwsianikBronislaw">Duże znaczenie dla rozwoju społeczno-gospodarczego wsi mają gminy, których władze przedstawicielskie i administracyjne, wsparte rosnącą aktywnością ogniw organizacyjnych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, wywierają coraz większy wpływ na stwarzanie coraz korzystniejszych warunków do rozwoju produkcji rolnej i poprawy życia ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselOwsianikBronislaw">Wysoki Sejmie! Tak jak już wspomniałem, rok 1975 i wyniki realizacji planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju stworzyły dobrą podstawę do wykonania zadań przypadających na lata 1976—1980 — lata dalszego rozwoju naszej socjalistycznej ojczyzny, ludzi pracy miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselOwsianikBronislaw">Budujemy Polskę silną i zasobną, o wysokim poziomie życia ludzi. Z tym przeświadczeniem pragnę stwierdzić, że Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za przyjęciem uchwały przedłożonej przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa w 1975 roku oraz za udzieleniem Rządowi absolutorium.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Proponowany przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów projekt uchwały w sprawie zatwierdzenia sprawozdań Rządu z wykonania planu i budżetu w 1975 r. — jest Obywatelom Posłom przedstawiony w sprawozdaniu Komisji (druk nr 25).</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1975 r.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Obywatele Posłowie! Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów:</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">— stwierdzając, że w roku 1975 — ostatnim roku planu na lata 1971—1975 — zrealizowane zostały podstawowe cele i zadania planu oraz budżetu państwa, a mianowicie: utrzymano wysoką dynamikę dochodu narodowego, osiągnięto dalszą poprawę materialnych, socjalnych i kulturalnych warunków życia społeczeństwa, kontynuowano rozbudowę i unowocześnienie majątku narodowego, osiągnięto postęp w dziedzinie efektywności gospodarowania;</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">— podkreślając, że osiągnięcie tych celów było możliwe dzięki powszechnemu zaangażowaniu załóg pracowniczych i ogółu ludzi pracy w realizację zadań planu oraz dodatkowych zobowiązań produkcyjnych podejmowanych z okazji VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej;</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">— a także stwierdzając, że Rząd podejmował działania dla odpowiedniego wykorzystania wewnętrznych i zewnętrznych warunków rozwoju kraju oraz że działalność Rządu w 1975 r. była zgodna z uchwałą o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju i ustawą budżetową na 1975 r.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">— przedstawia projekt uchwały w sprawie udzielenia Rządowi absolutorium, zawarty w druku sejmowym nr 26.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Stwierdzam, że Sejm przyjął proponowaną uchwałę, a tym samym udzielił Rządowi absolutorium za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1975 r.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Bronisławę Grochowską o odczytanie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Sekretarz poseł</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#BronislawaGrochowska">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w posiedzeniu Sejmu odbędą się następujące posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#BronislawaGrochowska">Komisji Oświaty i Wychowania — w sali nr 70,</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#BronislawaGrochowska">Komisji Przemysłu Lekkiego — w sali nr 72,</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#BronislawaGrochowska">Polsko-Brytyjskiej Grupy Parlamentarnej — w sali nr 101,</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#BronislawaGrochowska">Polsko-Francuskiej Grupy Parlamentarnej — w sali nr 67.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 20 do godz. 13)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Informacja Ministra Spraw Zagranicznych o wynikach wizyty I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka w Republice Federalnej Niemiec.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę o zabranie głosu Ministra Spraw Zagranicznych Obywatela Stefana Olszowskiego.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#StefanOlszowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie informację o przebiegu i wynikach zakończonej niedawno wizyty oficjalnej I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR, członka Rady Państwa towarzysza Edwarda Gierka w Republice Federalnej Niemiec.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#StefanOlszowski">Wizyta Edwarda Gierka stała się doniosłym etapem w procesie normalizacji i stopniowego rozwoju stosunków między Polską a Republiką Federalną Niemiec. Niepodobna więc oceniać całościowego jej wymiaru bez uwzględnienia długiej i trudnej drogi, którą ów proces przebiegał.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#StefanOlszowski">Jednocześnie, stanowiła ona wyraz oraz istotny składnik wysiłków Polski Ludowej, konsekwentnie i od lat zmierzającej — w braterskim współdziałaniu ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i innymi naszymi sojusznikami — do pogłębiania odprężenia międzynarodowego, utrwalania bezpieczeństwa i pokoju, normalizacji stosunków między państwami o odmiennych ustrojach społecznych — w imię konstruktywnej współpracy w Europie i świecie, opartej na zasadach pokojowego współistnienia.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#StefanOlszowski">Z uzasadnieniem widzi się w tej wizycie ważną miarę przemian okresu powojennego. Przez długie lata stosunki między Polską oraz innymi państwami socjalistycznymi a Republiką Federalną Niemiec układały się niepomyślnie, nie z naszej bynajmniej winy.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#StefanOlszowski">Polska zawsze doceniała znaczenie i potrzebę właściwego ułożenia stosunków z obydwoma państwami niemieckimi. Na podstawie zawartego w 1950 r. Układu Zgorzeleckiego z NRD — pierwszym socjalistycznym państwem niemieckim — dokonaliśmy zasadniczego przełomu w dziejach polsko-niemieckiego sąsiedztwa. Ostatnie zwłaszcza lata przyniosły szczególnie dynamiczny rozwój tej współpracy we wszystkich dziedzinach życia. Jest to rezultat realizacji porozumień i ustaleń przyjętych podczas przyjacielskich spotkań kierownictwa Polski i NRD.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#StefanOlszowski">Natomiast uporczywa odmowa ze strony kolejnych rządów RFN uznania realiów będących rezultatem drugiej wojny światowej i powojennego rozwoju, ponawiane nieustannie próby odwrócenia skutków klęski Rzeszy hitlerowskiej w oparciu o politykę rewizjonizmu i odwetu — wszystko to rzucało rozległy cień na sytuację europejską i światową, stanowiło jej rzeczywiste zagrożenie i w tym duchu determinowało stosunki między Republiką Federalną a jej wschodnimi sąsiadami. Polityka ta, wyrastając na glebie roznieconej przez imperializm zimnej wojny, była zarazem jej lodowatym, agresywnym składnikiem.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#StefanOlszowski">To wówczas, na początku lat pięćdziesiątych, a więc u progu istnienia RFN, jej chadecki rząd ogłaszał za — „niebyłe i nieważne” Układ Zgorzelecki oraz inne porozumienia międzynarodowe, stojące — zgodnie z postanowieniami konferencji poczdamskiej — na gruncie trwałości i ostatecznego charakteru granic powojennych, w tym granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej. Jeszcze w latach sześćdziesiątych pierwszy Kanclerz Republiki Federalnej łudził nadzieją — „powrotu do Prus Wschodnich i innych stron ojczystych”. Wówczas też kręgi militarystyczne i odwetowe w RFN, niepomne doświadczeń niedawnej historii, stanęły na niebezpiecznym gruncie polityki z pozycji siły, pragnęły sięgnąć po broń jądrową jako instrument mający zapewnić urzeczywistnienie ich planów.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#StefanOlszowski">Od tamtych czasów jednak sytuacja międzynarodowa uległa radykalnej zmianie. Wszechstronny rozwój państw socjalistycznych, szybki wzrost ich potencjału gospodarczego i obronnego oraz ich aktywna, pokojowa polityka zagraniczna, doprowadziły do zasadniczej zmiany układu sił w Europie i na świecie, stworzyły warunki do stopniowego przechodzenia od „zimnej wojny” do odprężenia, do budowy pokojowych stosunków między Wschodem i Zachodem.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#StefanOlszowski">Szczególnie doniosłe znaczenie dla procesów pozytywnych przemian miał i ma nadal dialog radziecko-amerykański. Sprzyjała im także realistyczna polityka Francji i innych państw Europy zachodniej. Wszystko to stworzyło warunki do podjęcia nowych wysiłków w celu właściwego ułożenia stosunków między PRL a RFN.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#StefanOlszowski">Nasze szczere pragnienie normalizacji stosunków ze wszystkimi państwami — również z Republiką Federalną Niemiec — mogło przybrać materialny kształt tylko pod warunkiem okazania dobrej woli także przez drugą stronę. Nie mogło też być innej dla tej normalizacji podstawy, jak wiążące uznanie ostatecznego charakteru granicy na Odrze i Nysie, uznanie realiów politycznych i terytorialnych Europy powojennej i zobowiązanie się do trwałego ich poszanowania.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#StefanOlszowski">Podstawowy krok w tym kierunku uczyniono po przejęciu władzy w Republice Federalnej Niemiec przez koalicyjny rząd Willy Brandta i Waltera Scheela. Działając w dobrze zrozumianym interesie własnego państwa, a także wyciągając prawidłowe wnioski z rzeczywistości politycznej, rząd ów podjął wysuwaną przez Związek Radziecki, Polskę i inne państwa socjalistyczne propozycję traktatowego uregulowania stosunków i zapoczątkowania rzeczowej współpracy. Na tym gruncie doszło do uzgodnienia i podpisania układu między ZSRR a RFN, układu o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec z dnia 7 grudnia 1970 r., układów między Niemiecką Republiką Demokratyczną i Czechosłowacją a RFN, jak również Czterostronnego Porozumienia w sprawie Berlina Zachodniego.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#StefanOlszowski">Układy te, stwarzając podstawy do normalizacji stosunków w Europie środkowej, odegrały równocześnie bardzo ważną rolę w utorowaniu drogi do zwołania i pomyślnego przeprowadzenia Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, stały się trwałym składnikiem dorobku polityki odprężenia.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#StefanOlszowski">Podpisując układ o podstawach normalizacji stosunków z Republiką Federalną Niemiec, państwo nasze było w pełni świadome, iż wkraczamy na długą i niełatwą drogę, wymagającą dalszych, obustronnych wysiłków. Niezbędne było zwłaszcza podjęcie rzetelnych kroków na rzecz przezwyciężania istniejących na tej drodze przeszkód, wynikających ze złej przeszłości. Doniosłe znaczenie dla biegu wydarzeń miało poznańskie przemówienie tow. Edwarda Gierka wygłoszone w dniu 23 marca 1973 r. 'Stwierdzając, iż zawarcie układu z 1970 r. i nawiązanie stosunków dyplomatycznych stworzyło niezbędne przesłanki dla kształtowania stosunków trwałego pokojowego współżycia, I Sekretarz KC PZPR podkreślił jednocześnie, że samo przez się nie zlikwidowało to „rachunku krzywd wyrządzonych narodowi polskiemu przez zbrodniczy hitleryzm”.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#StefanOlszowski">Polska polityka zagraniczna z konsekwencją podejmowała wysiłki, aby stworzyć wszelkie niezbędne przesłanki dla dokonania dalszego zwrotu we wzajemnych stosunkach. Taki był główny sens porozumień, osiągniętych w Helsinkach — w trakcie Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie — w efekcie spotkania towarzyszy Edwarda Gierka i Piotra Jaroszewicza z Kanclerzem Helmutem Schmidtem oraz ministrem Hansem Dietrichem Genscherem, a następnie podpisanych w dniu 9 października ubiegłego roku w Warszawie.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#StefanOlszowski">Batalia polityczna w RFN wokół ratyfikacji tych porozumień, o którą z zaangażowaniem występował rząd SPD/FDP, stała się kolejnym ważnym czynnikiem przemian w postawach społeczeństwa zachodnioniemieckiego wobec problemów normalizacji stosunków z Polską. Wnikliwie tę batalię obserwując, mogliśmy z zadowoleniem stwierdzić, iż w ostatecznym rachunku zwyciężył realizm i rozsądek. Porozumienia zostały jednogłośnie zatwierdzone przez Bundesrat.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#StefanOlszowski">Z naszej strony aprobowała te dokumenty Rada Państwa PRL.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#StefanOlszowski">Wejście w życie porozumień stworzyło zasadniczo lepsze warunki dla procesu normalizacji stosunków między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec, a jednocześnie umożliwiło zrealizowanie wystosowanego wcześniej zaproszenia dla I Sekretarza KC PZPR, tow. Edwarda Gierka do złożenia wizyty w RFN. Odbyła się ona — jak Wysokiej Izbie wiadomo w dniach od 8 do 12 czerwca br.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#StefanOlszowski">Od samego początku traktowaliśmy tę wizytę w kategoriach wydarzenia o doniosłym dla przyszłości znaczeniu, wychodząc z założenia, iż winna ona wieńczyć okres budowy politycznych i prawnych podstaw normalizacji oraz stworzyć przesłanki dla pogłębienia stosunków wzajemnych, zwłaszcza w dziedzinie współpracy gospodarczej i nadania im trwałego, zrównoważonego charakteru.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#StefanOlszowski">Wysoka Izbo! Podjęte wysiłki i działania z naszej strony, a także — chcę to podkreślić — ze strony rządu RFN, pozwoliły na stworzenie optymalnych warunków dla przebiegu wizyty i osiągnięcia w jej wyniku zakładanych celów. Sprzyjały temu również zjawiska, jakie zachodziły na tle debat politycznych w RFN wokół ratyfikacji porozumień z Polską, wzrastające zrozumienie dla ich istoty ze strony większości społeczeństwa RFN oraz zaangażowanie rządu RFN, osobiście Kanclerza Helmuta Schmidta oraz ministra Genschera na rzecz normalizacji stosunków z Polską.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#StefanOlszowski">Złożenie tej wizyty na najwyższym szczeblu poprzedziły długie miesiące rozmów polityków i dyplomatów, działaczy gospodarczych i ekspertów z różnych dziedzin, spotkania przedstawicieli prasy i opinii publicznej.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#StefanOlszowski">Przebieg wizyty, świadczący o obopólnej gotowości poszerzenia stosunków wzajemnych, nie pozostawił jednocześnie wątpliwości, że przezwyciężanie obciążeń wynikających z przeszłości, skutków polityki imperializmu niemieckiego oraz agresji hitlerowskiej, dokonywać się może wyłącznie w dalszym toku procesu normalizacji. Znalazło to dobitny wyraz w przemówieniach wygłoszonych przez I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka i Kanclerza Helmuta Schmidta, a także we Wspólnym Oświadczeniu i innych dokumentach. Tym samym, przyjęta została płaszczyzna traktowania normalizacji jako procesu długofalowego, bez iluzorycznych tez o — „zapomnieniu” czy — „przebaczeniu”. Jest to płaszczyzna realistyczna, którą lapidarnie ujął nasz I Sekretarz w słowach: „Przyjechaliśmy do RFN bez iluzji”. Jest to płaszczyzna naszej narodowej godności.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#StefanOlszowski">Stosunek do przeszłości znalazł wyraz w hołdzie pamięci ofiar faszyzmu i oświadczeniu wydanym z tej okazji przez I Sekretarza KC PZPR. Mam tu na myśli podniosłą i wymowną uroczystość złożenia wieńca pod pomnikiem męczenników byłego obozu koncentracyjnego w Neuengamme i na płycie poświęconej polskim ofiarom, które tam straciły życie. Symboliczne znaczenie miały także słowa wypowiedziane publicznie przez Kanclerza Helmuta Schmidta wobec naszej delegacji w Bonn: — „...cierpienia i ofiary niezliczonej liczby Polaków, którym niczego nie zarzucano ponad to, że byli Polakami, barbarzyńskie spustoszenia, wszystko to zostało spowodowane przez Niemców w imię fałszywie pojmowanej niemieckości. Jako Niemcy nie możemy i nie chcemy umywać rąk (...) i przechodzić do historycznego porządku dziennego”. Podobnie mówił prezydent senatu Bremy — Hans Koschnick: — „...nad sprawą tą pracować musimy w stosunkach wzajemnych przez ich rozwój, wzajemny szacunek i poznawanie”.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#StefanOlszowski">Z przekonywającą siłą i pełną powagi godnością zabrzmiała wobec tych głosów, wyrażających szczere intencje i dobre zamiary wobec Polski, odpowiedź najwyższego przedstawiciela naszego narodu: — „...świadomość narodu kształtuje nie tylko pamięć historii, lecz praca dla teraźniejszości, myśl i troska o przyszłość. Naród polski, okrutnie doświadczony w przeszłości, wielkim wysiłkiem tworzący swój dzień dzisiejszy, chce patrzeć z ufnością w przyszłość, z szacunkiem i zaufaniem dla innych narodów, również dla Niemców”.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#StefanOlszowski">Wysoki Sejmie! Zasadnicze znaczenie miały rozmowy polityczne z zachodnioniemieckimi partnerami. W trakcie wielogodzinnych spotkań i dyskusji I Sekretarza KC PZPR z Kanclerzem Federalnym i innymi osobistościami świata politycznego i gospodarczego RFN, dokonaliśmy wspólnej oceny dotychczasowego przebiegu procesu normalizacji, przeglądu wszystkich zasadniczych problemów rozwoju stosunków dwustronnych i najważniejszych aspektów sytuacji międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-20.24" who="#StefanOlszowski">Wiele problemów politycznych i gospodarczych stanowiło również przedmiot oddzielnych rozmów, jakie przeprowadzili zastępca Przewodniczącego Rady Państwa, przewodniczący Klubu Poselskiego PZPR, poseł Edward Babiuch z przewodniczącym frakcji parlamentarnej SPD. Herbertem Wehnerem, Minister Spraw Zagranicznych PRL z Ministrem Spraw Zagranicznych RFN oraz Wicepremier Tadeusz Wrzaszczyk i Minister Jerzy Olszewski z Ministrem Gospodarki RFN Hansem Friderichsem.</u> + <u xml:id="u-20.25" who="#StefanOlszowski">Istotnym elementem wizyty były przyjacielskie rozmowy z przedstawicielami ludzi pracy podczas spotkań z górnikami w kopalni Moers, ze stoczniowcami w Bremie, z przedstawicielami Centrali Związków Zawodowych i przewodniczącymi branżowych związków zawodowych RFN.</u> + <u xml:id="u-20.26" who="#StefanOlszowski">Wizyta dała okazję do spotkań i rozmów z przedstawicielami głównych sił politycznych Republiki Federalnej Niemiec.</u> + <u xml:id="u-20.27" who="#StefanOlszowski">Ze strony Przewodniczącego SPD Willy Brandta, jak też Przewodniczącego FDP Hansa Dietricha Genschera, spotkaliśmy się z pełnym poparciem dla polityki rozwoju stosunków dwustronnych i zrozumieniem jej znaczenia dla całokształtu odprężenia w Europie.</u> + <u xml:id="u-20.28" who="#StefanOlszowski">Przewodniczący CDU Helmut Kohl zapewniał I Sekretarza KC PZPR, że partia ta również zmierzać będzie do osiągnięcia pełnej normalizacji stosunków z Polską na gruncie układów i porozumień istniejących między obu państwami. W wywiadzie dla — „Die Welt” z 11 czerwca Kohl oświadczył: „Zawarte porozumienia są wiążące z mocy prawa. To dotyczy również ewentualnego rządu federalnego CDU/ CSU”. Po raz pierwszy chadecki kandydat na kanclerza tak jednoznacznie określił swoje stanowisko w kwestii stosunków między PRL i RFN.</u> + <u xml:id="u-20.29" who="#StefanOlszowski">Przyjmując z należytą uwagą zapewnienie o respektowaniu porozumień i podkreślając, że Polska dąży do ułożenia pokojowej współpracy z całym społeczeństwem RFN na gruncie uznania zawartych układów i porozumień, zdecydowanie przeciwstawialiśmy się i występować będziemy przeciw wyrażanym w niektórych kołach opozycji deklaracjom i żądaniom sprzecznym z Układem z grudnia 1970 r. i porozumieniami z Helsinek.</u> + <u xml:id="u-20.30" who="#StefanOlszowski">I Sekretarz KC PZPR tow. Edward Gierek odbył również przyjacielskie spotkanie z kierownictwem Niemieckiej Partii Komunistycznej, na czele z Przewodniczącym DKP tow. Herbertem Miesem, reprezentantem partii, której od początku konsekwentne stanowisko w sprawach stosunków z Polską i innymi państwami socjalistycznymi jest znane.</u> + <u xml:id="u-20.31" who="#StefanOlszowski">Można zatem stwierdzić, że w rozmowach przeprowadzonych w toku wizyty uczestniczyły te wszystkie siły, które pozytywnie odnoszą się do sprawy normalizacji. Poza zasięgiem rozmów i kontaktów nawiązanych w czasie wizyty pozostali tylko — rzecz jasna — szowinistycznie nastawieni politycy oraz różnych odcieni zwolennicy napięcia i zimnej wojny, nacjonalizmu i militaryzmu.</u> + <u xml:id="u-20.32" who="#StefanOlszowski">Ujmując generalnie wszystkie aspekty polityczne, gospodarcze i inne przeprowadzonych rozmów, podsumowując ich konkretne rezultaty zawarte w dokumentach, stwierdzić należy, że stanowiły one w politycznym i materialnym wyrazie istotny wkład w dzieło normalizacji stosunków między Polską a RFN.</u> + <u xml:id="u-20.33" who="#StefanOlszowski">W trakcie rozmów wskazywaliśmy również na to, co utrudnia kontynuowanie normalizacji i rozwój stosunków wzajemnych. Poruszyliśmy w sposób pryncypialny problemy wynikające z prawnych i polityczno-administracyjnych aktów RFN, a kolidujące z postanowieniami Układu z 7 grudnia 1970 r., jak i sprawę dywersyjnej, niezgodnej z Aktem Końcowym KBWE, zakłócającej proces odprężenia działalności rozgłośni — „Wolna Europa”. Sprawy te będziemy nadal podejmować i to z całą konsekwencją.</u> + <u xml:id="u-20.34" who="#StefanOlszowski">W rozmowach poświęcono wiele uwagi potrzebie pogłębiania odprężenia oraz konsekwentnej realizacji zasad i postanowień Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Nasza strona podkreślała przy tym zdecydowaną wolę działania Polski wespół z innymi państwami wspólnoty socjalistycznej w realizacji ich jednolitego, pokojowego kursu, na rzecz odprężenia i bezpieczeństwa wszystkich państw europejskich.</u> + <u xml:id="u-20.35" who="#StefanOlszowski">Wskazywaliśmy szczególnie na potrzebę osiągnięcia postępów w rokowaniach wiedeńskich w sprawie wzajemnej redukcji sił zbrojnych i zbrojeń w Europie środkowej na zasadzie nieumniejszania bezpieczeństwa jakiegokolwiek państwa. Podkreślaliśmy konieczność zaniechania wszelkich działań, mogących przeszkodzić tym rokowaniom. Wskazywaliśmy na treść i ton niektórych wystąpień na Zachodzie, które trudno pogodzić z polityką odprężenia politycznego i militarnego.</u> + <u xml:id="u-20.36" who="#StefanOlszowski">Poruszono również znaczenie problemu Berlina Zachodniego. Podkreślaliśmy zwłaszcza, iż ścisłe przestrzeganie Porozumienia Czterostronnego z 1971 r. pozostaje warunkiem dalszych postępów odprężenia oraz leży w interesie wszystkich zainteresowanych państw, w tym także RFN.</u> + <u xml:id="u-20.37" who="#StefanOlszowski">Podkreślaliśmy szczególną wagę dialogu radziecko-amerykańskiego dla umocnienia odprężenia i bezpieczeństwa światowego, w tym dla dalszego pogłębiania odprężenia w Europie. Podnosiliśmy potrzebę aktywnego przeciwdziałania na arenie międzynarodowej tym siłom, które dążą do zakłócenia procesu odprężenia i intensyfikują wyścig zbrojeń. Wskazywaliśmy przy tym na niebezpieczeństwo, jakie dla polityki odprężenia wypływa ze strony militarystycznych kół na Zachodzie.</u> + <u xml:id="u-20.38" who="#StefanOlszowski">W sumie więc można stwierdzić, że rozmowy były szczere i otwarte. W ich trakcie mogliśmy dokonać wszechstronnej oceny rozwoju wzajemnych stosunków, podkreślając dotychczasowe osiągnięcia, ale i nie ukrywając występujących jeszcze trudności. Zasadniczą konkluzją była wspólnie wyrażona wola dalszego, konsekwentnego kontynuowania dzieła zapoczątkowanego Układem z 7 grudnia 1970 r. Uzgodniono, że rozmowy i konsultacje na tematy polityczne i gospodarcze w sprawach bilateralnych i międzynarodowych będą kontynuowane w zorganizowanych formach. Kanclerz Helmut Schmidt został zaproszony do złożenia wizyty w Polsce.</u> + <u xml:id="u-20.39" who="#StefanOlszowski">Wiele miejsca w trakcie wizyty zajęły zagadnienia współpracy ekonomicznej, która stanowi materialną podstawę przemian we wzajemnych stosunkach. W rozmowach na tematy gospodarcze poświęcono dużo uwagi współdziałaniu na rzecz sprawnej realizacji istnieją cych powiązań kooperacyjnych i ich rozszerzania, jak również kooperacji na rynkach trzecich, zwiększenia polskiego eksportu do RFN i równoważenia bilansu handlowego. Kanclerz Helmut Schmidt zapowiedział poparcie dla inicjatyw rozszerzających treść i zakres współpracy ekonomicznej.</u> + <u xml:id="u-20.40" who="#StefanOlszowski">Podczas wizyty w Düsseldorfie tow. Edwarda Gierka podejmowali liczni przedstawiciele życia gospodarczego. W bezpośrednich i rzeczowych rozmowach I Sekretarz KC PZPR przedstawił rozwój ekonomiczny Polski oraz jej możliwości jako partnera innych krajów. Na spotkaniu tym mogliśmy się przekonać, że przemysłowcy i finansiści zachodnioniemieccy cenią partnerstwo polskich przedsiębiorstw i mają do nich zaufanie. Wiedzą oni dobrze, że zawierane kontrakty i umowy, w tym kredytowe, są obustronnie korzystne oraz że Polska wywiązuje się rzetelnie ze swych zobowiązań.</u> + <u xml:id="u-20.41" who="#StefanOlszowski">Mogliśmy się przekonać, że zachodnioniemieckie koła gospodarcze zdają sobie sprawę z potrzeby zrównoważenia obrotów handlowych. Świadczą o tym słowa jednego z czołowych przedstawicieli zachodnioniemieckiego przemysłu: — „Naszym problemem w handlu między Polską a Republiką Federalną Niemiec jest przewaga eksportu niemieckiego do Polski w stosunku do naszego, o wiele za małego importu (...). Na dłuższą metę talk być nie może. Żaden kraj nie może więcej importować niż eksportuje. Wzajemny handel musi być wyrównany”. Prasę zachodnioniemiecką obiegła wypowiedź na ten sam temat tow. Edwarda Gierka: — „Polska chce w RFN kupować więcej, ale pod warunkiem, że Wasza strona również będzie więcej kupować. Nie będziemy jednak kupować u Was wszystkiego, co nam podsuniecie, tylko to, co jest nam potrzebne, najwyższej jakości i po konkurencyjnych cenach”. Co się tyczy eksportu do RFN, to godzi się wspomnieć, że partner zachodnioniemiecki stawia wysokie wymagania dotyczące jakości i terminów. Trzeba tę kwestię mieć na uwadze, zwłaszcza w świetle przewidywanego wzrostu wzajemnych obrotów.</u> + <u xml:id="u-20.42" who="#StefanOlszowski">Wiele miejsca poświęcono w rozmowach współpracy kulturalnej. Zawarto odpowiednią umowę.</u> + <u xml:id="u-20.43" who="#StefanOlszowski">Poruszono sprawę prezentacji obrazu Polski w RFN. W wyniku rozmów podjęte zostaną działania celem wprowadzenia do programów nauczania w poszczególnych krajach RFN zaleceń opracowanych w ramach komisji d/s podręczników pod auspicjami UNESCO. Postanowienie to znalazło wyraz we Wspólnym Oświadczeniu i we wspomnianej Umowie Kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-20.44" who="#StefanOlszowski">Omawiano możliwość nawiązania kontaktów między niektórymi miastami Polski i RFN, zapoczątkowanych dobrym porozumieniem między Gdańskiem a Bremą.</u> + <u xml:id="u-20.45" who="#StefanOlszowski">Podkreślono znaczenie kontaktów parlamentarzystów i uzgodniono przyjazd do Polski delegacji Bundesratu. Dużą wagę przywiązują obie strony do rewizyty w RFN delegacji Klubu Poselskiego PZPR.</u> + <u xml:id="u-20.46" who="#StefanOlszowski">Z punktu widzenia realizacji postawionych celów wizyta zakończyła się pełnym sukcesem. W wielu płaszczyznach podjęte zostały sprawy o dużym znaczeniu dla przyszłości wzajemnych stosunków.</u> + <u xml:id="u-20.47" who="#StefanOlszowski">Rezultaty wizyty odzwierciedlają przyjęte w jej toku dokumenty. Wspólne Oświadczenie o rozwoju stosunków między PRL i RFN nakreśliło podstawowe założenia programu dalszego rozwoju tych stosunków, przyjmując orientację na pełną normalizację i wszechstronny rozwój współpracy — zgodnie z postanowieniami Układu z 1970 r. List rządu RFN w związku z podpisaniem pięcioletniej umowy o dalszym rozwoju współpracy gospodarczej potwierdza zasadę stosowania w odniesieniu do Polski klauzuli największego uprzywilejowania.</u> + <u xml:id="u-20.48" who="#StefanOlszowski">Przedstawiliśmy propozycje zmierzające do zwiększenia eksportu polskiego do RFN w najbliższych latach oraz do osiągnięcia poprawy bilansu handlowego przy równoczesnym utrzymaniu dynamiki wzrostu wzajemnych obrotów. Podpisaliśmy ważne porozumienia obejmujące kompleks zagadnień dotyczących współpracy w dziedzinie gazyfikacji węgla oraz chemicznej przeróbki gazu.</u> + <u xml:id="u-20.49" who="#StefanOlszowski">Porozumienia dotyczące gazyfikacji węgla mają duże znaczenie. Przyjmują one za podstawę partnerstwo we współpracy naukowo-technicznej opartej na najbardziej nowoczesnej technologii oraz korzystnych warunkach kredytowych.</u> + <u xml:id="u-20.50" who="#StefanOlszowski">Ogółem, obok dokumentów międzyrządowych, podpisano 14 różnych kontraktów, porozumień i umów, które stwarzają podstawy do współpracy między przemysłem polskim i zachodnioniemieckimi organizacjami gospodarczymi.</u> + <u xml:id="u-20.51" who="#StefanOlszowski">Przychylne na ogół komentarze w prasie RFN, autentyczne przejawy sympatii okazywane przez szerokie kręgi ludności tego kraju chcielibyśmy przyjąć za wyraz przemian zachodzących w środowiskach politycznych i w nastawieniu społeczeństwa zachodnioniemieckiego wobec Polski i narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-20.52" who="#StefanOlszowski">Miarą przemian tam zachodzących jest także stanowisko większości działaczy partii opozycji chadeckiej wobec wizyty. Wydaje się, że trwająca od zawarcia Układu z 1970 r. konfrontacja przeciwników i zwolenników normalizacji z Polską została przesądzona na korzyść tych ostatnich.</u> + <u xml:id="u-20.53" who="#StefanOlszowski">Przebieg i rezultaty wizyty spotkały się z uznaniem w Związku Radzieckim i innych bratnich krajach socjalistycznych. Stanowi ona bowiem ważny element skoordynowanej, generalnej linii państw socjalistycznych w umacnianiu pokoju i bezpieczeństwa w Europie. Jest kolejnym przykładem praktycznego urzeczywistniania tej polityki.</u> + <u xml:id="u-20.54" who="#StefanOlszowski">Również państwa zachodnie widzą w tym wydarzeniu umacnianie procesu odprężenia międzynarodowego i czynnik uzdrawiający stosunki europejskie. W Stanach Zjednoczonych sukces wizyty powitano jako wydarzenie o dużej wadze dla Europy.</u> + <u xml:id="u-20.55" who="#StefanOlszowski">Głosy krytyczne padły wyłącznie z reakcyjnych środowisk w RFN i zaciekłych przeciwników odprężenia w niektórych innych krajach. Potwierdzają one tylko, jak bardzo ta wizyta była potrzebna i pożyteczna jako wyraz żywotności i dynamiki procesu odprężenia.</u> + <u xml:id="u-20.56" who="#StefanOlszowski">Sukces wizyty, którą słusznie nazwano — „optymistyczną podróżą” jest w wielkim stopniu także funkcją sposobu prowadzenia rozmów i negocjacji. Poczucie godności, umiejętności prezentowania interesów socjalistycznej Polski, realizm i wytrwałe dążenie do osiągnięcia założonych celów — jakie cechowały I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — dobrze przysłużyły się Polsce, jej autorytetowi międzynarodowemu, stosunkom między obu krajami i pokojowi w Europie.</u> + <u xml:id="u-20.57" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-20.58" who="#StefanOlszowski">Przypomnę, iż na zakończenie oficjalnej części wizyty towarzysz Edward Gierek powiedział między innymi: — „Rozumiemy, że nie wszystkie sprawy da się w czasie tej pierwszej wizyty omówić i załatwić. To jednak czego dokonano jest rzeczą ogromną i świadczy o wielkim kroku naprzód...”. Angażując swój osobisty autorytet, zapewniając wizycie pomyślne rezultaty I Sekretarz naszej partii wniósł wybitny wkład w dzieło umacniania miejsca i znaczenia Polski w Europie i świecie.</u> + <u xml:id="u-20.59" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-20.60" who="#StefanOlszowski">Wysoki Sejmie! Miałem zaszczyt przedstawić zwięzły bilans działań polityki zagranicznej Polski Ludowej w kwestii stosunków z RFN. Wizyta I Sekretarza KC PZPR stanowi ich dotychczasową kulminację. Było to wydarzenie ważne, korzystne dla Polski, obchodzące wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-20.61" who="#StefanOlszowski">Postawmy pytanie, co było źródłem tego sukcesu, co należy czynić, aby go utrwalić?</u> + <u xml:id="u-20.62" who="#StefanOlszowski">Kwestia ta interesuje obywateli myślących kategoriami interesów narodu i państwa. Ale warto, aby pytanie to postawił sobie każdy, również ci spośród naszych rodaków, którzy sądzą, że państwu naszemu wszystko przychodzi lekko, że obowiązkiem tego państwa jest tworzyć i zapewniać warunki spokojnego i dostatniego życia, a ich przywilejem po prostu z tego korzystać.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00005-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00005-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..cd520df --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00005-01/header.xml @@ -0,0 +1,82 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00005-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>5 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>5 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">5</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1976-09-22</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAuleytnerWaclaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Auleytner Wacław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBalickiZdzislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Balicki Zdzisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzajkowskiZbigniew" role="speaker"> + <persName>Poseł Czajkowski Zbigniew</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDroszczBoguslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Droszcz Bogusław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazmierczakJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Kaźmierczak Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMalinowskiRoman" role="speaker"> + <persName>Poseł Malinowski Roman</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMorawskiKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Morawski Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOchotaWladyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Ochota Władysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPinkowskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Pińkowski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRudnickiZbigniew" role="speaker"> + <persName>Poseł Rudnicki Zbigniew</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSobierajAdolf" role="speaker"> + <persName>Poseł Sobieraj Adolf</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzczepanskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Szczepański Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelJolantaMorawska" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Jolanta Morawska</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00005-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00005-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..f31d4d5 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00005-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,525 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja I</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 5 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 22 września 1976 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 6</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 16 min. 05)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Jolantę Morawską i Mieczysława Tarnawę.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Mieczysław Tarnawa.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Protokół 4 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Z głębokim żalem komunikuję, że w ostatnim czasie zmarli trzej nasi koledzy.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">W dniu 11 lipca br. zmarł poseł Zygmunt Januzik, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, działacz społeczny i polityczny.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Zygmunt Januzik urodził się w Białośliwiu w woj. pilskim, w rodzinie robotniczej. Po wyzwoleniu przez szereg lat pełnił służbę w szeregach Ludowego Wojska Polskiego, następnie pracował w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Pile. Członek egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Pile. W latach 1968—1972 był działaczem rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Zygmunt Januzik w obecnej kadencji pełnił funkcję sekretarza Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego, zastępcy przewodniczącego Komisji Komunikacji i Łączności, był członkiem Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">W dniu 19 lipca br. zmarł poseł Czesław Burski, członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, zasłużony działacz ruchu ludowego.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Czesław Burski urodził się we wsi Busina w woj. sieradzkim, w rodzinie chłopskiej. Podczas okupacji był żołnierzem Batalionów Chłopskich.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Związany z ruchem młodzieżowym i ludowym, po wyzwoleniu był organizatorem kół Związku Młodzieży Wiejskiej — „Wici”, członkiem władz tej organizacji; pełnił funkcję m.in. wiceprezesa Wojewódzkiego Komitetu ZSL w Sieradzu. Był działaczem rad narodowych. Poseł Czesław Burski w obecnej kadencji był członkiem Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">W dniu 10 sierpnia br. zmarł Wincenty Kraśko — poseł na Sejm, członek Rady Państwa, sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wybitny działacz polityczny, społeczny i państwowy.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Wincenty Kraśko urodził się w Kotowiczach na Wileńszczyźnie. Brał udział w kampanii wrześniowej. W czasie okupacji pracował jako robotnik rolny. Po wyzwoleniu pracuje jako dziennikarz, współredagując — „Dziennik Bałtycki” oraz pełniąc kolejno funkcje redaktora naczelnego szeregu dzienników.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Wincenty Kraśko zajmował odpowiedzialne stanowiska partyjne — I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Poznaniu oraz kierownika Wydziału Kultury KC PZPR. Od III Zjazdu partii wchodzi w skład Komitetu Centralnego, a w 1974 r. zostaje sekretarzem KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">W latach 1971—1972 pełnił funkcję wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Wincenty Kraśko był wybitnym działaczem naszego parlamentu, mandat poselski piastował nieprzerwanie od 1957 r. W okresie tym był przewodniczącym, zastępcą przewodniczącego oraz członkiem szeregu komisji. W bieżącej kadencji był członkiem Komisji Spraw Zagranicznych oraz pełnił funkcję przewodniczącego Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej, w której działalność wniósł wielki osobisty wkład.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Posłowie Zygmunt Januzik, Czesław Burski oraz Wincenty Kraśko pozostaną na zawsze w naszej pamięci jako oddani sprawie socjalizmu działacze polityczni, społeczni i państwowi.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłych posłów chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdza wygaśnięcie mandatów poselskich: posła Zygmunta Januzika z dniem 11 lipca 1976 r., posła Czesława Burskiego z dniem 19 lipca 1976 r. i posła Wincentego Kraski z dniem 10 sierpnia 1976 r.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Przystępujemy do wysłuchania: Informacji Prezesa Rady Ministrów o rządowym programie realizacji postanowień IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedkładam Wysokiej Izbie informację o rządowym programie realizacji postanowień IV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w dziedzinie rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz poprawy zaopatrzenia rynku.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PiotrJaroszewicz">IV Plenum dokonało analizy i oceny stanu gospodarki i określiło zadania, jakie trzeba obecnie podjąć dla utrzymania strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, poprawy warunków życia ludności, równoczesnego zaspokojenia bieżących potrzeb i budowy trwałych fundamentów siły Polski i pomyślności naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PiotrJaroszewicz">Taką strategię przyjęła partia z woli klasy robotniczej i całego narodu na początku lat siedemdziesiątych. Tą drogą konsekwentnie szliśmy i nadal chcemy iść.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PiotrJaroszewicz">Wiadomo nam było i stale to podkreślaliśmy, że droga ta nie będzie i nie może być łatwa. Nie ma szybkiego postępu bez napięć i pokonywania trudności. Nie sposób ich uniknąć, zwłaszcza jeśli na drodze rozwoju kraju pojawiają się niepomyślne obiektywne czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Takie właśnie niekorzystne czynniki zaczęły występować już od 1974 r., a obecnie dają się nam we znaki szczególnie silnie i w sposób bardzo odczuwalny. Zdajemy sobie sprawę z tego znacznie lepiej niż przed paru miesiącami, po ocenie wyników produkcyjnych w rolnictwie, po podsumowaniu zbiorów i stanu pogłowia, a także po głębszym rozpoznaniu sytuacji na rynku wewnętrznym i w handlu zagranicznym.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PiotrJaroszewicz">Mówił szczerze o tych sprawach do całego narodu tow. Edward Gierek na spotkaniu z załogą WSK w Mielcu. Wnikliwej oceny obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej zarówno osiągnięć, jak i trudności i napięć dokonało IV Plenum Komitetu Centralnego partii.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd przystąpił do realizacji postanowień IV Plenum, ustalając zadania dla wszystkich ministerstw, organizacji i urzędów centralnych. Najważniejsze założenia programu prac Rządu przedyskutowano przy bezpośrednim udziale towarzysza Edwarda Gierka i zalecono ich realizację.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PiotrJaroszewicz">Program ten obejmuje decyzje doraźne, które w krótkim czasie powinny przynieść pożądane efekty, posunięcia, które zapewnią jak najlepsze wykonanie tegorocznych zadań i właściwe ukształtowanie projektu planu na rok 1977, a także prace, które w odpowiedni sposób ukształtują projekt planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju na całe bieżące pięciolecie.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Opracowując program pracy Rządu poddaliśmy analizie zarówno pozytywne tendencje, dominujące w naszej gospodarce w dłuższym okresie czasu, jak też występujące w niej obecnie trudności i napięcia.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PiotrJaroszewicz">Napięcia te ujawniają się na rynku wewnętrznym, przede wszystkim na rynku artykułów spożywczych, a zwłaszcza mięsa i przetworów mięsnych, a także niektórych innych towarów. Wiemy, jak dotkliwie odczuwa je społeczeństwo, a szczególnie kobiety. Przezwyciężenie tych napięć jest naszą wielką troską. Pracujemy nad tym, aby je złagodzić, a w perspektywie — wyeliminować.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PiotrJaroszewicz">Na obecne trudności składają się głównie skutki trzech kolejnych lat, niepomyślnych dla naszego rolnictwa. Wysokość poniesionych strat przez rolnictwo w latach 1974—1976 szacujemy wstępnie w stosunku do zadań planów rocznych na 63 mld zł, licząc w produkcji końcowej. Zabrakło nam w ciągu 3 lat nieurodzaju ponad 6 mln ton zboża, prawie 15 mln ton ziemniaków oraz około 300 tys. ton mięsa.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PiotrJaroszewicz">Tylko w obecnym roku w stosunku do założeń planu zabraknie ok. 4 mln ton zboża, a więc tyle, co rocznie skupujemy. Niedostateczne były zbiory siana i innych pasz. Wiadomo, że uprawy ziemniaków, buraków cukrowych i niektórych warzyw odczuły również skutki niekorzystnych warunków klimatycznych na wiosnę i w lecie.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PiotrJaroszewicz">W tej sytuacji Rząd podjął decyzję znacznego zwiększenia importu zbóż i pasz. W przeliczeniu na zboże osiągnął on w roku gospodarczym 1975/76 — 7 mln ton. Złagodziło to deficyt pasz, ale go nie zlikwidowało.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PiotrJaroszewicz">Trudności paszowe spowodowały, zwłaszcza w gospodarce chłopskiej, zahamowanie wzrostu, a następnie spadek pogłowia zwierząt. Do planu na bieżący rok brakuje obecnie blisko 1 mln sztuk bydła i 2,5 mln sztuk trzody chlewnej.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PiotrJaroszewicz">Takie są konsekwencje trzech lat nieurodzaju, który co prawda w poszczególnych latach nie w jednakowej mierze objął różne uprawy i rejony kraju, ale w sumie dotkliwie odbił się na produkcji roślinnej i zwierzęcej, a w konsekwencji — na ogólnej sytuacji rynkowej i na całej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PiotrJaroszewicz">Wskutek spadku produkcji rolnej, w warunkach szybkiego wzrostu płac i dochodów ludności, pogłębiła się dysproporcja między popytem na żywność a jej produkcją i podażą.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PiotrJaroszewicz">W ogólnym rachunku obciążeń, jakie poniosła nasza gospodarka z powodu nieurodzaju w rolnictwie, trzeba także uwzględnić wielki wydatek dewizowy związany z importem z krajów kapitalistycznych zbóż i pasz, który łącznie w latach 1974, 1975 i 1976 wyniósł około 15 milionów ton o wartości 2 miliardów i 200 milionów dolarów.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PiotrJaroszewicz">Rolnictwo o właściwej strukturze, dostatecznie zainwestowane i dysponujące nowoczesnymi środkami produkcji o wiele lepiej znosi złe warunki klimatyczne, skuteczniej stawia czoła trudnościom i szybciej z nich wychodzi niż rolnictwo rozdrobnione, słabo uzbrojone technicznie. A takie jest nadal w znacznej części nasze rolnictwo, mimo niemałych nakładów poniesionych już na jego rozwój w ostatnich latach, mimo postępu w rozwoju wysokotowarowego rolnictwa uspołecznionego i indywidualnego.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PiotrJaroszewicz">Zasadniczy wniosek, który z tego wynika, ujął w słowie końcowym na IV Plenum KC partii towarzysz Edward Gierek: — „Musimy własnymi siłami zapewnić taki poziom produkcji rolnej, który pozwoli zaspokajać w pełni potrzeby żywnościowe narodu, nawet w niepomyślnych latach. Niedawno jeszcze nasz uprzemysławiający się kraj nie mógł podjąć takiego zadania. Wymaga to bowiem ogromnych nakładów materialnych i wysiłków społecznych. Dziś zadanie to możemy i musimy podjąć, modyfikując odpowiednio naszą strategię do nowych warunków.” Przyczyna obecnych trudności rynkowych tkwi również w sferze handlu zagranicznego. W ostatnich latach wyłoniła się konieczność zwiększenia z krajów kapitalistycznych importu zbóż, pasz i innych artykułów żywnościowych, o czym już mówiłem, oraz ponadplanowego importu niektórych podstawowych surowców i materiałów, w tym zwłaszcza wyrobów hutniczych. Zadecydowały o tym rosnące potrzeby gospodarki rozwijającej się znacznie szybciej niż to założyliśmy w planach.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PiotrJaroszewicz">Te nowe dodatkowe zadania zbiegły się z pogorszeniem koniunktury i bezprecedensowym wzrostem cen surowców, materiałów, sprzętu inwestycyjnego i wielu wyrobów przemysłowych, kupowanych w krajach zachodnich. Chociaż skutki tych podwyżek łagodzone były wzrostem cen w eksporcie naszych towarów, to jednak ostra recesja gospodarcza w krajach kapitalistycznych znacznie ograniczała rozwój eksportu. W sumie — wpłynęło to ujemnie na sytuację w handlu zagranicznym i w bilansie płatniczym państwa.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PiotrJaroszewicz">W roku bieżącym warunki koniunkturalne uległy pewnym zmianom, gdyż ceny na niektóre surowce nieco się obniżyły. Dotyczy to jednak zarówno tego, co importujemy, jak i tego, co eksportujemy. Utrudniony jest nadal eksport wielu naszych towarów.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PiotrJaroszewicz">Należy mocno podkreślić, iż w tym trudnym okresie znalazła pełne potwierdzenie prawda o wielkim, pozytywnym znaczeniu współpracy ze Związkiem Radzieckim oraz innymi państwami socjalistycznymi, członkami RWPG. Współpraca ta w znacznym stopniu ubezpiecza nasz kraj przed skutkami wstrząsów w międzynarodowym życiu gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PiotrJaroszewicz">Trzeba też stwierdzić, że gdyby nie aktywność klasy robotniczej, rolników i inteligencji oraz wielka mobilizująca praca naszej partii, ZSL i SD, nie byłby możliwy szybki rozwój kraju, wysoka dynamika produkcji, dochodu narodowego i handlu zagranicznego. Oparte na tych czynnikach elastyczne działanie Rządu i ogniw gospodarczych wpływało na łagodzenie skutków przedstawionych trudności obiektywnych.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Źródła obecnych trudności rynkowych tkwią również w nieracjonalnej strukturze cen towarów żywnościowych oraz w niewłaściwych, przestarzałych relacjach między tymi cenami a cenami innych towarów. Jest to bezsporne, niezależnie od różnic zdań na temat szczegółów tego problemu oraz jego ewentualnych rozwiązań w przyszłości. Nasza struktura cen wyraźnie różni się od układu cen w innych krajach o podobnym poziomie rozwoju, a przede wszystkim nie odpowiada obecnym możliwościom i potrzebom naszej gospodarki. W wielu przypadkach ceny rażąco odbiegają od kosztów produkcji oraz od rzeczywistej wartości poszczególnych artykułów.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PiotrJaroszewicz">Racje przemawiające za koniecznością rozwiązania niełatwego i złożonego problemu cen były wielokrotnie przedstawiane społeczeństwu. Na potrzebę takich rozwiązań wskazał VII Zjazd partii. Problemy te były tematem mego exposé w marcu oraz wystąpienia na forum Wysokiej Izby 24 czerwca br.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd przedstawił wtedy Sejmowi przesłanki dyktujące potrzebę zarówno zmiany poziomu i struktury detalicznych cen części artykułów rolno-spożywczych, jak i utrzymania cen innych artykułów żywnościowych na dotychczasowym poziomie.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PiotrJaroszewicz">Przedstawione zostały również propozycje podwyżek płac, dodatków rodzinnych, emerytur i rent, dochodów wsi, które z nawiązką pokrywały skutki zmian cen.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PiotrJaroszewicz">Przygotowując te na wskroś rzetelne propozycje i przedstawiając je Wysokiej Izbie, podobnie jak w całej działalności Rządu, kierowaliśmy się dobrem narodu, dążeniem do usuwania przeszkód, które nawarstwiały się na drodze jego rozwoju, na drodze kształtowania równowagi gospodarczej i trwałej poprawy warunków życia ludzi pracy miast i wsi. W trosce o dobro kraju żaden rząd odpowiedzialny za jego teraźniejszość i przyszłość nie może uchylić się od działań regulujących mechanizm gospodarki. Fałszywą przysługę wyświadczyłaby narodowi polityka, która by szukała wyłącznie doraźnych i łatwych rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PiotrJaroszewicz">Przedstawiając 24 czerwca propozycje rządowe mieliśmy pełną świadomość, że główną sprawą jest wzrost produkcji żywności i wszystkich innych towarów rynkowych. Wskazywaliśmy, że trudności w zaspokojeniu rosnącego popytu na żywność, a przede wszystkim na mięso, towarzyszyły nam, w różnej skali, przez cały okres Polski Ludowej. Ale w ostatnim czasie trudności te znacznie zwiększyły się pod wpływem dysproporcji między wysokim tempem wzrostu płac oraz dochodów i w ślad za tym popytu, a nie nadążającym za nimi tempem wzrostu produkcji żywności. Zmianę struktury cen traktowaliśmy jako jeden z istotnych instrumentów wzrostu produkcji oraz pobudzania stopniowych, pożądanych i korzystnych zmian w popycie i spożyciu.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PiotrJaroszewicz">Zdając sobie w pełni sprawę, że chodzi o problem szczególnie trudny i wywołujący od lat wiele dyskusji, o sprawę żywotnie dotyczącą każdej rodziny i każdego obywatela, projekt rozwiązań przedstawiliśmy Wysokiemu Sejmowi jako podstawę do konsultacji, gotowi do uwzględnienia innych propozycji zgłaszanych w klimacie rozwagi i wspólnej troski. Po raz pierwszy w naszym kraju projekt zmiany cen został z całą otwartością i szczerością przedstawiony społeczeństwu i uzależniony od szerokiej konsultacji. Znaczenie społeczne tego faktu jest bezsporne — niezależnie od różnych opinii w sprawie czasu potrzebnego na taką konsultację.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PiotrJaroszewicz">Problem cen wzbudził jednak wiele kontrowersji. Okazało się, że nie dysponowaliśmy oceną pełnego wachlarza nastrojów, że koncepcja radykalnej, jednorazowej przebudowy struktury cen nie zyskuje powszechnej aprobaty społeczeństwa. Przy tym, nie wszyscy zrozumieli i docenili intencję konsultacji. Część społeczeństwa potraktowała przedstawione propozycje jako decyzję już przesądzoną. Wywołało to atmosferę, która utrudniła rozważenie racjonalnych argumentów. W poszczególnych przypadkach miało miejsce naruszenie zasad socjalistycznej demokracji oraz norm obywatelskiej postawy i dyscypliny.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PiotrJaroszewicz">Przeważająca część społeczeństwa z powagą odniosła się do tego problemu i potrzeby jego kompleksowego rozwiązania, choć w wielu wypowiedziach wyrażano także odmienne niż w projekcie poglądy na temat zakresu i skali zmian cen oraz systemu podwyżek płac, rent, emerytur i dochodów ludności. Zgłoszono wiele propozycji, które wymagały wnikliwego rozpatrzenia.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PiotrJaroszewicz">Wszystkie te okoliczności przemawiały za wycofaniem projektu rządowego w celu powtórnego przeanalizowania całej sprawy, co też uczyniłem.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PiotrJaroszewicz">Kierując się bowiem konsekwentnie zasadami demokratyzmu, wychodzimy z założenia, że decyzje o wielkim znaczeniu, trudne i niepopularne, bezpośrednio dotyczące każdego obywatela wymagają pełnej ich jasności i szerokiego społecznego poparcia. Jedynie w tych warunkach rozwiązania ekonomicznie racjonalne uzyskują walor pełnej realności i skuteczności.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PiotrJaroszewicz">Dyskusja nad sprawą cen była niezbędna dla wytyczenia nowej koncepcji załatwienia tego problemu. Miała ona jednakże i konsekwencje ujemne. Nasiliły się bowiem występujące od dłuższego czasu na rynku przejawy niepokoju. Byliśmy świadkami wzmożonego wykupu wielu towarów, nieuzasadnionego bieżącymi potrzebami gospodarstw domowych. Dały też o sobie znać zjawiska spekulacji.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PiotrJaroszewicz">Przeciwstawiliśmy się temu, podejmując odpowiednie przedsięwzięcia gospodarcze, przeprowadzając pracę wyjaśniającą i aktywizując działalność administracyjną. Znaleźliśmy poparcie w pozytywnej postawie zdecydowanej większości społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PiotrJaroszewicz">Biorąc pod uwagę, iż zadanie opracowania koncepcji i stopniowej, obliczonej na dłuższy czas zmiany struktury cen jest trudne i skomplikowane, Komitet Centralny PZPR na swym IV plenarnym posiedzeniu postanowił powierzyć opracowanie zasad polityki cen na podstawowe artykuły żywnościowe zespołowi partyjno-rządowemu — jednemu z pięciu powołanych dla kompleksowego rozważenia kluczowych zagadnień realizacji uchwał VII Zjazdu partii. Jak wiadomo, prace zespołu prowadzone będą intensywnie, lecz bez pośpiechu, i potrwają zapewne nie krócej niż rok.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PiotrJaroszewicz">Tym samym został definitywnie zamknięty etap związany z przygotowanym uprzednio wariantem rozwiązania problemu cen. We właściwym momencie, po wszechstronnym przygotowaniu, przedstawione zostaną społeczeństwu nowe propozycje w tej sprawie. Utrzymanie przez stosunkowo długi jeszcze czas obecnej struktury cen podstawowych artykułów żywnościowych wymaga od Rządu nowych przedsięwzięć, przede wszystkim zwiększenia dostaw rynkowych, a od społeczeństwa — zrozumienia potrzeby racjonalnych zakupów żywności i oszczędnego nią gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Rządowy program realizacji postanowień IV Plenum obejmuje liczne działania konieczne w obecnych warunkach dla urzeczywistnienia celów i zadań wytyczonych przez VII Zjazd partii, a więc zapewniających dalszy postęp społeczno-gospodarczy oraz dalszy wzrost stopy życiowej. Na czoło wysuwa się zespół przedsięwzięć na rzecz rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz zarówno doraźnej, jak i długofalowej poprawy zaopatrzenia rynku.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PiotrJaroszewicz">Zacznę od rynku wewnętrznego. W ostatnich miesiącach podejmowaliśmy i nadal podejmujemy operatywne działania zmierzające do opanowania jego niezrównoważonych odcinków. Należą do nich zwiększenie dostaw wielu artykułów spożywczych, jak również decyzje w sprawie reglamentacji cukru.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PiotrJaroszewicz">W ciągu 8 miesięcy bieżącego roku dostawy mięsa, drobiu i przetworów mięsnych w porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku wzrosły o ponad 8%, tłuszczów zwierzęcych o ponad 7%, tłuszczów roślinnych o 3,6%, mąki pszennej o 10%, kasz o ponad 10%, ryżu o 30%. Jest to wzrost znaczny i o wiele większy od założonego w planie na obecny rok, przy czym wzrost dostaw w poszczególnych miesiącach był — jak wiadomo' — zróżnicowany. Jeśli chodzi o cukier, dostawy kształtowały się na poziomie ubiegłego roku.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd podjął także decyzje dodatkowego zwiększenia jeszcze w tym roku produkcji i dostaw artykułów spożywczych o łącznej wartości około 2 mld zł. Ich lista obejmuje mąkę pszenną i żytnią, kaszę manną i jęczmienną, płatki zbożowe, makaron, mleko, twarogi i sery, wyroby garmażeryjne, piekarnicze i ciastkarskie, kompoty i napoje chłodzące. Dobre zbiory rzepaku umożliwią znaczne zwiększenie dostaw oleju i margaryny. Zapewnione zostaną również ponadplanowe dostawy niektórych artykułów żywnościowych z importu. Zakupujemy obecnie za granicą 40 tys. ton mięsa oraz 10 tys. ton smalcu. Dalsze 30 tys. ton mięsa uzyskamy w drodze różnych wymiennych transakcji. Niestety, praktycznie nie ma możliwości importu mięsa wieprzowego, którego krajowa produkcja znacznie spadła. Mamy nadzieję, że nasi konsumenci wy każą zrozumienie dla tej sytuacji.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PiotrJaroszewicz">Rybacy i pracownicy gospodarki rybnej podjęli się dodatkowego zadania zwiększenia połowów i wymiennych zakupów ryb oraz zwiększenia przetwórstwa. Przemysł cukierniczy znacznie zwiększy produkcję swych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PiotrJaroszewicz">Cały przemysł spożywczy, organizacje handlowe i gastronomia otrzymały zadanie rozszerzenia asortymentu artykułów żywnościowych przez pełne wykorzystanie surowców i mocy produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PiotrJaroszewicz">Przedsiębiorstwa i instytucje zobowiązane zostały do rozwijania produkcji żywności we własnym zakresie. Chodzi zarówno o organizowanie przyzakładowych gospodarstw produkujących pasze i rozwijających hodowlę, o wykorzystanie w tym celu odpadów żywności, jak i o przetwarzanie surowców dostępnych na rynku. Mamy z przeszłości dobre doświadczenia oddziałów zaopatrzenia robotniczego. Należy do nich nawiązać w interesie społecznym. Wojewodowie i naczelnicy gmin zostali zobowiązani do przydzielenia odpowiedniego areału ziemi, a także wszystkich niezbędnych środków dla zwiększenia powierzchni ogródków działkowych już w 1977 r. co najmniej o 20%.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PiotrJaroszewicz">Zadaniem szczególnej wagi jest sprawne zaopatrzenie ludności w ziemniaki, warzywa i owoce na zimę, oraz zgromadzenie dostatecznych zapasów na wiosnę. Rząd, wspólnie z CRZZ, poczynił zabiegi zmierzające do sprawnego zaopatrzenia załóg w ziemniaki.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PiotrJaroszewicz">Wiele możliwości ulepszenia pracy ma handel spożywczy. W sklepach nie powinno brakować artykułów, których produkcja jest wystarczająca. Konieczna jest w tej mierze inicjatywa wojewodów i naczelników gmin, a także sprawna praca organizacji handlowych, hurtu, transportu i detalu.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PiotrJaroszewicz">Obok przedstawionych poczynań doraźnych Rząd zapewni zwiększone środki inwestycyjne na przyspieszoną realizację zadań w przemyśle spożywczym, w szczególności na chłodnictwo, gospodarkę magazynową, transport dostawczy, które wynikają z programu żywnościowego i postanowień IV Plenum KC partii. Nic, co zbierzemy i skupimy w tym trudnym dla rolnictwa roku, nie może zostać zmarnowane.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PiotrJaroszewicz">Jestem przekonany, że wszystkie te przedsięwzięcia pozwolą stopniowo poprawić sytuację rynkową i lepiej zaspokoić popyt ludności na większość artykułów żywnościowych, zwłaszcza zaś przetwory zbożowe, mleko, sery, tłuszcze, przetwory cukrowe, owoce i warzywa. Co najmniej przez rok nie będzie, niestety, możliwe zadowalające zaspokojenie potrzeb i popytu na mięso i jego przetwory. Nie pozwala na to znaczny spadek hodowli trzody i bydła. Podejmujemy wszelkie wysiłki, aby powiększać hodowlę, łagodzić trudności zaopatrzeniowe na tym odcinku, o czym już mówiłem, i jak najbardziej racjonalnie gospodarować posiadanymi zasobami mięsa.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PiotrJaroszewicz">Jestem przekonany, że społeczeństwo odniesie się ze zrozumieniem do wysiłków podejmowanych na rzecz normalizacji sytuacji rynkowej i poprawy zaopatrzenia w artykuły żywnościowe. Zasadnicze znaczenie ma w tej dziedzinie ścisłe współdziałanie władz i społeczeństwa. Niezbędna jest cierpliwość i dyscyplina, odporność na plotki powodujące niepokoje na rynku. Wojewodowie i naczelnicy gmin podejmą zdecydowane i energiczne kroki przeciwko spekulacji. Liczymy w tej dziedzinie także na aktywność i pomoc obywateli, załóg robotniczych, rolników, organizacji związkowych i społecznych, a także naszej młodzieży.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PiotrJaroszewicz">Równolegle do wysiłków, zmierzających do zwiększenia podaży artykułów żywnościowych, nastąpi aktywizacja produkcji rynkowych towarów przemysłowych i usług dla ludności. Realizacja programów powszechnego wykorzystania rezerw, uchwalonych przez załogi po II Plenum KC partii sprawia, że tempo wzrostu produkcji rynkowej i jej udział w produkcji całego przemysłu kształtują się lepiej niż zakładał plan. Szacujemy, że produkcja rynkowych towarów przemysłowych w tym roku będzie większa w stosunku do planu o 27 mid zł. Jednakże przy wysokim, ponadplanowym wzroście pieniężnych dochodów ludności, nie zaspokaja to jeszcze w pełni naszych potrzeb. Uchwała IV Plenum KC partii zobowiązuje do tego, aby na rzecz rynku robić znacznie więcej. Jest to możliwe, gdyż dzięki inwestycjom ubiegłego pięciolecia przemysł osiągnął nowy poziom, wręcz nową jakość i posiada duże rezerwy. W ciągu zaledwie sześciu lat niemal podwoił swoją produkcję, unowocześnił ją i wzbogacił o wiele nowych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PiotrJaroszewicz">Jednakże przy tak wyraźnym postępie tym ostrzej odczuwamy, że produkcja przemysłu na potrzeby rynku wewnętrznego, choć otoczona jest należytą troską administracji i załóg, ciągle jeszcze rośnie zbyt wolno, że w wielu zakładach niezadowalający jest proces jej unowocześniania, a szczególnie poprawy jakości. Straty z tytułu niskiej jakości produkcji przemysłowych towarów rynkowych, związane z brakami nienaprawialnymi i kosztami napraw gwarancyjnych, przekwalifikowaniem gatunków — są jeszcze bardzo dotkliwe. W niektórych zakładach zła sytuacja w tej dziedzinie nie uległa jeszcze żadnej poprawie. Działacze gospodarczy mówią często, że w całej ogromnej masie produkcji rynkowej procent towarów o niskiej jakości jest niewielki w stosunku do ogólnej jej wartości. Ale jeśli nawet tak jest, to należy pamiętać, że na półkach wielu naszych sklepów zalegają nie towary atrakcyjne i chętnie nabywane, natomiast dość powszechnie biletem wizytowym naszych zakładów stają się w sklepach towary nie trafione, towary niskiej jakości, przestarzałe i niemodne. Obraz taki, jak w krzywym zwierciadle prezentuje nasz dobry przecież w gruncie rzeczy, stale polepszający swe wyroby przemysł. W całym przemyśle sprawa ta winna pobudzić do zastanowienia się, zaangażować społeczną opinię załóg do walki o jakość i nowoczesność wyrobów. Handel będzie kategorycznie odrzucać towary złej jakości. Wobec dyrektorów fabryk, które produkują złe towary, zastosowane będą surowe sankcje ekonomiczne i dyscyplinarne, szerzej powinna być wykorzystana publiczna krytyka.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PiotrJaroszewicz">Na posiedzeniu Rady Ministrów, z udziałem tow. Edwarda Gierka, zalecono wszystkim resortom, wszystkim organizacjom gospodarczym, przedsiębiorstwom i administracji, aby podjęły dalsze skuteczne kroki na rzecz maksymalnego powiększenia produkcji rynkowej zarówno w IV kwartale, jak i w roku przyszłym. Chodzi przy tym nie tylko o wzrost ilościowy, ale i o wydatną poprawę jakości oraz wzbogacenie asortymentu. Przemysł lekki został zobowiązany do zwiększenia produkcji poszukiwanych towarów tekstylnych i dziewiarskich, wyrobów futrzarskich i skórzanych, dywanów i chodników, ubiorów dla dzieci. Przemysł maszynowy — do zwiększenia produkcji pralek, maszyn do szycia, odkurzaczy, kuchni gazowych i elektrycznych, magnetofonów, rowerów, motorowerów, samochodów dostawczych dla rolnictwa, aparatów fotograficznych i innych towarów. Już w przyszłym roku przemysł elektromaszynowy przekaże do sprzedaży nowe odbiorniki telewizji kolorowej. Rozbudowane i zmodernizowane zostaną 4 zakłady produkujące sprzęt oświetleniowy na potrzeby rynku.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PiotrJaroszewicz">Przemysł maszyn ciężkich i rolniczych obok produkcji sprzętu do mechanizacji rolnictwa ma zadanie dodatkowego powiększenia produkcji naczyń emaliowanych i aluminiowych, nakryć stołowych i armatury dla budownictwa. Dodatkowe zadania w wielu asortymentach rynkowych podjął przemysł chemiczny. Resort leśnictwa zwiększy produkcję mebli. Zostaną dodatkowo zbudowane dwie wielkie fabryki mebli o najwyższej jakości w Pile i w Zielonej Górze. Resort budownictwa zwiększy dostawy materiałów budowlanych, ceramiki i szkła stołowego. Dodatkowe zadania stawiamy również przed producentami paliw i energii, surowców i materiałów niezbędnych do aktywizacji produkcji rynkowej.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PiotrJaroszewicz">Górnicy, dzięki ich dobrej, ponadplanowej pracy, umożliwili zwiększenie dostaw węgla opałowego w bieżącym roku o ponad 1100 tys. ton w stosunku do dostaw roku ubiegłego. Będziemy wymagali, aby we wszystkich zakładach produkujących na rynek pełniej wykorzystano zdolności produkcyjne. Dokonamy także niezbędnego przegrupowania środków inwestycyjnych i materiałowych oraz zatrudnienia na rzecz rozwoju produkcji dla rynku. Pełne wykonanie dodatkowych zadań rynkowych wymaga w przemyśle znacznych i nieprostych zmian w strukturze produkcji. Moce produkcyjne, które obecnie są nadmiernie zaangażowane na cele ponadplanowego zaopatrzenia inwestycyjnego, co pochłania wiele surowców i materiałów, będą musiały głównie być wykorzystane dla zwiększenia produkcji dla rynku wewnętrznego i eksportu.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PiotrJaroszewicz">Liczymy w tej niełatwej sprawie na właściwą postawę dyrektorów i na pomoc konferencji samorządu robotniczego.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! IV Plenum KC partii skonkretyzowało najważniejsze zadania służące rozwojowi produkcji rolniczej. Rząd przystąpił już do ich realizacji. Najpilniejszym zadaniem jest odbudowa pogłowia trzody chlewnej i bydła poprzez utrzymanie, a następnie powiększenie stada podstawowego, zwłaszcza krów i macior. W tym celu podejmujemy różne działania. Obniżyliśmy oprocentowanie kredytu udzielanego zespołom rolników i gospodarstwom indywidualnym na zakup bydła mlecznego, jałówek, macior i loszek hodowlanych, przyznając równocześnie prawo do częściowego umorzenia kredytu uzyskanego na zakup bydła mlecznego i jałówek. Podniesione zostały także ceny skupu prosiąt.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PiotrJaroszewicz">Zwiększamy nakłady inwestycyjne na budownictwo inwentarskie i gospodarkę paszową oraz na przyspieszenie realizacji programu drobiarskiego.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PiotrJaroszewicz">Główną przeszkodą ograniczającą wzrost produkcji mięsa jest jednak baza paszowa. Dla jej pokonania rolnictwo powinno zbierać i wykorzystywać wszystko, co może być przerobione na pasze — trawy z łąk, poplony, kukurydzę, rośliny pastewne i słomę.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PiotrJaroszewicz">Wydatnie powiększa się obszar uprawy poplonów ozimych oraz zbóż. Jest to sprawa kluczowa. Dlatego przewidujemy, że do 1980 roku uprawy zbóż obejmą ok. 8 i pół miliona hektarów, co przy rosnących plonach zwiększyłoby zbiory o ponad 6 mln ton. Wydatnie zwiększymy w latach 1977—1980 uprawę kukurydzy.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PiotrJaroszewicz">Rozszerzymy produkcję pasz z dużym udziałem słomy, dostarczając potrzebne do tego środki chemiczne, a także maszyny i urządzenia, wytwarzane w kraju oraz importowane ze Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#PiotrJaroszewicz">Rozwój produkcji zbóż i pasz warunkuje harmonijny wzrost produkcji mięsa i mleka. Dopóki jednak nie stworzymy własnej, wysoko wydajnej bazy paszowej, będziemy kontynuować pomoc paszową dla rolnictwa, prowadząc nadal duży i bardzo kosztowny import zbóż. Tym ważniejszym w tej sytuacji zadaniem rolników, a także wojewodów i naczelników gmin, jest pełne i terminowe wykonanie planu skupu zbóż we wszystkich województwach i we wszystkich gminach.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#PiotrJaroszewicz">Wspomniałem już o polepszeniu ekonomicznych warunków produkcji rolnej. Wprowadzone ostatnio nowe ceny skupu produktów rolnych zapewniają znaczne zwiększenie opłacalności produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#PiotrJaroszewicz">Rozwijamy również inne formy pomocy dla rolników indywidualnych, którzy zwiększają dostawy płodów rolnych i produktów zwierzęcych. Rozszerzyliśmy umarzanie kredytów bankowych, podatku gruntowego i innych opłat dla zespołów rolników i specjalistycznych gospodarstw indywidualnych budujących obiekty gospodarcze. Zwolniliśmy rolników indywidualnych od płacenia odsetek od kredytów inwestycyjnych w okresie ich karencji. Większe o połowę stawki umorzeń uzyskują rolnicy, którzy powiększają obszar swych gospodarstw. Rolnicy ci będą także korzystać z wydłużonego okresu karencji kredytu.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#PiotrJaroszewicz">Otaczamy szacunkiem i poparciem wszystkich rolników indywidualnych, którzy chcą i potrafią uzyskiwać wysokie efekty produkcyjne oraz w pełni dostarczają zakontraktowane płody rolne. Równocześnie popieramy dobrowolne podejmowanie przez rolników zespołowych form działania oraz kooperacji między sobą i z gospodarstwami uspołecznionymi. Z rozwijaniem specjalizacji wiążemy znaczne przywileje.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#PiotrJaroszewicz">Rozwijamy państwowe gospodarstwa rolne. Wspieramy osiągnięcia gospodarcze i rozwój organizacyjny rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Tworzymy sprzyjające warunki dla rozwoju kółek rolniczych, a przede wszystkim spółdzielni kółek rolniczych, które działają już we wszystkich gminach i niosą coraz wydatniejszą pomoc indywidualnym rolnikom.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#PiotrJaroszewicz">Na rozwój rolnictwa i innych działów gospodarki żywnościowej przeznaczymy w bieżącym 5-leciu nakłady inwestycyjne w rozmiarze 560 mld zł. Wynikające stąd przyspieszenie rekonstrukcji technicznej rolnictwa będzie wymagało istotnego przegrupowania nakładów i środków w całej gospodarce na rzecz rolnictwa. Na potrzeby rolnictwa skierujemy część mocy wykonawczych budownictwa, zwolnionych z realizacji innych zadań.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#PiotrJaroszewicz">W 1977 r. wydatnie polepszymy zaopatrzenie wsi w materiały budowlane i rozwiniemy usługi budowlane. Pozwoli to stworzyć kilka milionów stanowisk dla bydła i trzody chlewnej — Przybędzie więcej szklarni, ferm drobiarskich i zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego. Na wyższą efektywność pracy rolników wpłynie również zmeliorowanie około 1 miliona ha użytków rolnych oraz realizacja rozszerzonego programu gospodarki wodnej.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#PiotrJaroszewicz">Przystąpiliśmy do wydatnej rozbudowy i unowocześnienia przemysłu ciągnikowego. Znacznie zwiększamy również produkcję kombajnów do zbioru zbóż oraz roślin okopowych i zielonek, co umożliwi rozwój kompleksowej mechanizacji najbardziej pracochłonnych w rolnictwie prac. Powiększamy dostawy nawozów mineralnych.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#PiotrJaroszewicz">W działaniach na rzecz wzrostu produkcji żywności istotne znaczenie ma należyte wykorzystanie ziemi. Nie ma województwa i gminy, w której nie byłoby ziemi źle zagospodarowanej — odłogów i ugorów. Wykazał to dobitnie przeprowadzony latem powszechny przegląd gmin.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#PiotrJaroszewicz">W ostatnim czasie stworzyliśmy ekonomiczne i prawne przesłanki do lepszego gospodarowania ziemią. Potrzebne są jednak dalsze kroki, przeciwdziałające przypadkom degradacji ziemi uprawnej czy nieuzasadnionemu zmniejszaniu produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#PiotrJaroszewicz">Chcemy zwłaszcza dla tych rolników, którzy z różnych przyczyn nie są w stanie należycie prowadzić swych gospodarstw, stworzyć możliwość przekazania ziemi państwu za odpłatą w obligacjach. Projekt odpowiedniej ustawy, po uwzględnieniu uwag komisji sejmowych, został ponownie wniesiony pod obrady Sejmu. Sądzimy, że decyzje Sejmu w tej sprawie przyczynią się do lepszej realizacji konstytucyjnej zasady racjonalnego gospodarowania ziemią jako dobrem ogólnonarodowym.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#PiotrJaroszewicz">Zdecydowanie zdążamy do zwiększenia udziału w zagospodarowaniu ziemi prężnych i światłych rolników indywidualnych poprzez znaczne powiększanie areału ich gospodarstw, jak również zespołów chłopskich oraz gospodarstw specjalistycznych. Rząd postawił te sprawy w centrum uwagi władz wojewódzkich i gminnych.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#PiotrJaroszewicz">Gospodarstwom, które będą rozszerzać zakres dobrowolnych umów kontraktacyjnych i w pełni się z nich wywiązywać, zamierzamy stworzyć jeszcze większe preferencje oraz zapewnić stabilne zaopatrzenie w środki produkcji, materiały budowlane, w pasze i opał, węgiel, a także zapewnić system zaopatrzeń emerytalnych i inwalidzkich.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#PiotrJaroszewicz">W rozwoju produkcji rolnej szczególna rola przypada naczelnikom gmin, którzy powinni konsekwentnie urzeczywistniać zadania wynikające z uchwał IV Plenum KC partii.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie konsekwentnie rozwijać i wcielać w życie politykę rolną, wypracowaną przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą i Zjednoczone Stronnictwo Ludowe. Odpowiada ona zasadom sojuszu robotniczo-chłopskiego i dobrze służy interesom całego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Zasadnicze znaczenie dla umocnienia równowagi ekonomicznej kraju ma wymiana handlowa i współpraca gospodarcza z zagranicą. Zadania te skupiają na sobie szczególną uwagę Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#PiotrJaroszewicz">Intensywnie rozwijamy współpracę z krajami socjalistycznymi, z którymi obroty kształtują się korzystnie. Wzrasta nasz handel z tzw. trzecimi krajami świata. Wzmagamy naszą aktywność eksportową na rynki krajów kapitalistycznych, aby uzyskać w najbliższych latach pełne zbilansowanie obrotów.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#PiotrJaroszewicz">W toku realizacji tegorocznego planu stanął przed nami ogromny problem związany z zakupem zbóż i pasz oraz z wykonaniem niezbędnych inwestycji. Tym bardziej podkreślić trzeba, że przede wszystkim dzięki racjonalizacji importu, tempo jego wzrostu po 8 miesiącach było niższe niż przewiduje plan. Jest to pozytywne zjawisko, które będziemy utrwalać. Można też odnotować w ostatnich miesiącach pewną poprawę w proporcjach pomiędzy wzrostem eksportu a importu.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#PiotrJaroszewicz">Punkt ciężkości problemu tkwi obecnie w eksporcie. Mimo osiągniętej poprawy, jego tempo wzrostu jest ciągle za małe. Rzutuje na to głównie niedostateczna produkcja eksportowa przemysłu.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#PiotrJaroszewicz">Stosunek eksportu do dochodu narodowego wzrósł w cenach bieżących z 25% w roku 1970 do 34,5% w roku 1975. Uwzględniając nawet silny wzrost cen w handlu światowym, trzeba stwierdzić, że nastąpiła jednak poważna aktywizacja naszego eksportu. Nie możemy jednak na tym poprzestać ze względu na szybko rosnące potrzeby importowe i rozwojowe naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#PiotrJaroszewicz">Oferta eksportowa naszego kraju może być i musi być z każdym miesiącem większa. Tylko rosnące wpływy z eksportu rozszerzyłyby bowiem importowe możliwości, a więc także szanse lepszego zaopatrzenia rynku oraz polepszyłyby sytuację płatniczą kraju.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#PiotrJaroszewicz">Na handel zagraniczny nadal niekorzystnie oddziałują koniunkturalne czynniki rynków kapitalistycznych, ograniczające eksport niektórych naszych towarów. Dlatego wzmagając nasz wysiłek eksportowy, staramy się jednocześnie tak kształtować strukturę produkcji na rzecz handlu zagranicznego, aby elastyczniej dostosowywać się do zmiennych warunków na rynkach zagranicznych. Dlatego w niejednym zakładzie trzeba będzie zmienić profil produkcji, aby zwiększyć eksport, a także przyspieszyć przewidzianą w planach własną produkcję niektórych elementów wyrobów i półfabrykatów.</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#PiotrJaroszewicz">Zadania handlu zagranicznego w całym ich złożonym kompleksie Rząd będzie traktował ze szczególną odpowiedzialnością.</u> + <u xml:id="u-3.83" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy konsekwentnie egzekwowali od resortów i organizacji gospodarczych dobre wykonanie zadań handlu zagranicznego, a jednocześnie usilnie pracowali nad mobilizującym planem w tej dziedzinie na 1977 rok oraz nad metodami, które skutecznie stymulować będą wzrost naszego eksportu.</u> + <u xml:id="u-3.84" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Zasadniczy rozdział programu rządowego stanowi dalsze doskonalenie działalności inwestycyjnej. Zrealizowane w latach 1971—1975 wielkie zadania inwestycyjne są największym osiągnięciem obecnej strategii rozwojowej i całego okresu powojennego. Zdecydowanie przyspieszyło to rozwój rynkowych działów gospodarki, przemysłu maszynowego i chemicznego, wydobycia surowców i paliw, energetyki i hutnictwa; pozwoliło odrobić wiele opóźnień i braków z przeszłości. Dzięki inwestycjom zapewniliśmy pracę dla ponad 1,8 mln osób, powiększyliśmy budownictwo mieszkaniowe i stworzyliśmy nowoczesny przemysł mieszkaniowy.</u> + <u xml:id="u-3.85" who="#PiotrJaroszewicz">Uznanie oczywistej dla Polski potrzeby rozwijania działalności inwestycyjnej rozbudziło jednak w wielu ogniwach gospodarczych nadmierne apetyty, które powodowały nie zawsze trafne decyzje inwestycyjne, nie najważniejsze ze społecznego punktu widzenia. Mamy także niestety przypadki podejmowania mniej ważnych inwestycji, w istocie swej kosztem budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-3.86" who="#PiotrJaroszewicz">W naszym programie inwestycyjnym wyraża się jedność poprawy warunków życia na dziś z budową podstaw pomyślności kraju na wiele lat.</u> + <u xml:id="u-3.87" who="#PiotrJaroszewicz">Nakłady, które ponosi społeczeństwo na inwestycje, powinny jak najszybciej przynosić pożytek. Nasz front inwestycyjny pracuje daleko lepiej niż 5 lat temu. Niemniej nadal ostro oceniamy niedostateczne opieranie się na rachunku ekonomicznym, braki w organizacji pracy czy też osiąganie zdolności produkcyjnej często ze znacznym opóźnieniem. Zdecydowanie przeciwstawiamy się przypadkom nieuzasadnionego lub przedwczesnego rozszerzania frontu inwestycyjnego, przewlekania budowy obiektów oraz nadmiernych kosztów. Naczelną zasadą w polityce inwestycyjnej uczyniliśmy koncentrację nakładów.</u> + <u xml:id="u-3.88" who="#PiotrJaroszewicz">Wobec rysującej się w bieżącym roku tendencji do znacznego przekroczenia planu inwestycji, w kwietniu obniżyliśmy nakłady inwestycyjne o ponad 15 mld zł, w tym nakłady na roboty budowlano-montażowe o 10 mld zł, a w lipcu zmniejszyliśmy o dalsze 2,5 mld zł nakłady na inwestycje nowo rozpoczynane. Zaoszczędzone materiały budowlane przeznaczyliśmy przede wszystkim na rynek. Banki znacznie zaostrzyły kontrolę działalności inwestycyjnej.</u> + <u xml:id="u-3.89" who="#PiotrJaroszewicz">Posunięcia te przynoszą już dobre rezultaty. Wzrost nakładów inwestycyjnych po 8 miesiącach wyniósł 4,4% wobec 13,5% wzrostu w analogicznym okresie poprzedniego roku, a więc znacznie się zmniejszył. Również wartość nowo rozpoczętych inwestycji uległa istotnemu obniżeniu. Jednakże nadal dążymy do sprowadzenia inwestycji w roku bieżącym do poziomu roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-3.90" who="#PiotrJaroszewicz">W nadchodzącym roku z jeszcze większą stanowczością będziemy prowadzić politykę koncentrowania działalności na inwestycjach kontynuowanych.</u> + <u xml:id="u-3.91" who="#PiotrJaroszewicz">Staramy się o uzyskanie możliwie jak najszybszych efektów z poniesionych nakładów. Ściślej powiązaliśmy terminy prowadzenia i kończenia robót budowlanych z terminami zamawiania i dostaw maszyn i urządzeń, zwłaszcza z importu.</u> + <u xml:id="u-3.92" who="#PiotrJaroszewicz">Wobec dużego spiętrzenia robót, na załogach przedsiębiorstw budowlanych spoczywa w IV kwartale trudny obowiązek oddania do użytku bez opóźnień wszystkich obiektów i przygotowania frontu robót na okres jesienno-zimowy. Dotyczy to szczególnie budownictwa mieszkaniowego, które wzrasta w bieżącym roku o dalsze 8%. Występują bowiem w tej dziedzinie pewne opóźnienia w niektórych rejonach kraju. Rząd zobowiązał ministrów i wojewodów do bezwzględnej koncentracji potencjału dla nadrobienia zaległości i pełnego wykonania tegorocznych zadań budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-3.93" who="#PiotrJaroszewicz">Poważnie rozszerzamy realizowane w krótkich cyklach inwestycje modernizacyjne. Działanie to zapewnia lepsze wykorzystanie doświadczeń załóg, skraca drogę od nakładów do efektów, przyśpiesza jakościowy postęp w produkcji. Będziemy preferować inwestycje modernizacyjne w gospodarce żywnościowej oraz w produkcji rynkowej i eksportowej.</u> + <u xml:id="u-3.94" who="#PiotrJaroszewicz">W planie inwestycyjnym na rok 1977 nastąpi głębokie przegrupowanie nakładów na cele rozwoju produkcji rolnej, branż przemysłowych produkujących na rynek wewnętrzny i eksport oraz rozwoju usług. Rolnictwo i rynek będą miały pierwszeństwo w uzyskaniu mocy wykonawczych budownictwa. Nastąpią przesunięcia w ramach środków przyznanych wstępnie poszczególnym resortom, a niekiedy również i pomiędzy resortami.</u> + <u xml:id="u-3.95" who="#PiotrJaroszewicz">Koncentrując proces inwestycyjny wokół zadań najważniejszych, Rząd będzie stanowczo przestrzegał dyscypliny planu.</u> + <u xml:id="u-3.96" who="#PiotrJaroszewicz">Kontynuować będziemy rozbudowę i modernizację wszystkich dziedzin transportu, w tym zwłaszcza kolejowego, który przeżywa obecnie poważne kłopoty.</u> + <u xml:id="u-3.97" who="#PiotrJaroszewicz">Dziś rozwiązujemy w tej dziedzinie sprawy opóźnione o kilkanaście lat. Zanim to nastąpi konieczna jest pełna mobilizacja wszystkich kolejarzy, wszystkich służb PKP, konsekwentne wykorzystanie wszystkich istniejących rezerw przez stałą poprawę organizacji przewozów i bezpieczeństwa ruchu.</u> + <u xml:id="u-3.98" who="#PiotrJaroszewicz">Równocześnie szybko rozwija się transport samochodowy, budowana jest sieć dróg szybkiego ruchu. Wzrost krajowych i międzynarodowych przewozów uzasadnia tę konieczność.</u> + <u xml:id="u-3.99" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd stale podejmuje operatywne decyzje dla złagodzenia napięć w przewozach, których spiętrzenie następuje zawsze w IV kwartale. Wprowadzenie priorytetów dla przewozów najważniejszych grup towarowych, ofiarność i sprawność kolejarzy i transportowców, a także aktywne współdziałanie z nimi wszystkich jednostek gospodarczych i wojewodów powinny przyczynić się do znacznej poprawy sytuacji.</u> + <u xml:id="u-3.100" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Najważniejszymi rezerwami w dalszym rozwoju kraju są wzrost wydajności i polepszenie jakości pracy oraz poprawa efektywności gospodarowania. W tym kierunku zmierzały uchwały II Plenum KC partii oraz wynikające z nich działania Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.101" who="#PiotrJaroszewicz">Już w wyniku tego przewidywało się dodatkowe zwiększenie w roku bieżącym produkcji przemysłowej o ponad 25 mld zł, w tym na cele rynkowe o ponad 9 mld zł w stosunku do planu. O około 1% podniesiono planowe założenia wzrostu wydajności pracy i o 1,5% wskaźnik wykorzystania majątku produkcyjnego. Zwiększono zadania dotyczące oszczędzania materiałów, surowców i półfabrykatów. Liczne rezerwy uruchomiono w budownictwie i transporcie. W toku przeglądu rezerw w wielu przedsiębiorstwach osiągnięto poprawę struktury zatrudnienia przez zmniejszenie personelu administracyjno-biurowego i służb pomocniczych.</u> + <u xml:id="u-3.102" who="#PiotrJaroszewicz">W ciągu 8 miesięcy br. zatrudnienie w całej gospodarce wzrosło o 1% w stosunku do 1,7% przewidzianych w planie. Udział wydajności pracy w przyroście produkcji przemysłowej przekroczył 96% w stosunku do 91,4% przewidzianych w planie. Rezerwy okazały się więc bardzo poważne.</u> + <u xml:id="u-3.103" who="#PiotrJaroszewicz">Kryteria polityki zatrudnienia i rozmieszczenia kadr trzeba jeszcze bardziej zaostrzyć. Na wielu terenach deficyt rąk do pracy utrudnia zwiększenie produkcji rynkowej i opóźnia budownictwo mieszkaniowe. Dlatego w wielu zakładach będziemy musieli nadal ograniczać nadmierne zatrudnienie, by zapewnić dostateczną liczbę pracowników w innych zakładach.</u> + <u xml:id="u-3.104" who="#PiotrJaroszewicz">Nie mniejsze rezerwy tkwią w gospodarce materiałowej. W latach 1973—1975 udział kosztów materiałowych w przemyśle uległ znacznemu obniżeniu, ale w budownictwie zmalał tylko w niewielkim stopniu. Rząd ustalił w tej sprawie długofalowe, rygorystyczne zadania. Musimy więc dalej zmierzać w kierunku obniżki kosztów materiałowych, coraz bardziej cenić surowce i materiały, przetwarzać je na towary o wyższej jakości i pełniej wykorzystywać majątek trwały oraz liczne nowe technologie.</u> + <u xml:id="u-3.105" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd podjął wielokierunkowe działania zmierzające do wdrożenia oszczędnej gospodarki węglem, innymi paliwami i energią elektryczną. Szybko rosnące potrzeby gospodarki i ludności oraz handlu zagranicznego wywołują jednak napięcia, które pokonać można tylko przez bardziej racjonalne i oszczędniejsze ich wykorzystywanie. Każdy użytkownik energii elektrycznej i paliw, w tym również ludność, może wnieść do tego liczący się wkład, szczególnie w tegorocznym jesienno-zimowym szczycie.</u> + <u xml:id="u-3.106" who="#PiotrJaroszewicz">Ważnym kierunkiem oszczędności materiałowych jest racjonalna gospodarka wyrobami walcowanymi. Jeśli chodzi o zaopatrzenie w cement, to w 1977 r. w porównaniu z poprzednim okresem nastąpi odczuwalna poprawa. Przewiduje się bowiem przyrost produkcji cementu o około 3 mln ton, z czego milion ton przeznaczy się na zwiększenie dostaw dla rynku, a szczególnie dla wsi. Ale i na tym odcinku niezbędne jest stosowanie oszczędnych rozwiązań w całej naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-3.107" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Analizując stan gospodarki, Rząd poświęcił dużo uwagi także własnej pracy, funkcjonowaniu podległej mu administracji i całej sfery pozaprodukcyjnej. Postanowiliśmy zmniejszyć w administracji i w sferze pozaprodukcyjnej zatrudnienie i fundusz płac, a także wydatki na delegacje służbowe w kraju i za granicą, wydatki reprezentacyjne, wydatki na okolicznościowe uroczystości. W sumie oszczędności te składają się na istotną pozycję w budżecie państwa. Warunki do dalszego zmniejszenia wydatków na działalność administracyjną zostały stworzone przez reformę władz terenowych i liczne usprawnienia w działalności aparatu państwowego.</u> + <u xml:id="u-3.108" who="#PiotrJaroszewicz">Ocenia się, że dzięki działaniom zainicjowanym już przez Rząd nastąpi poprawa wyników w budżecie państwa w 1976 r. o ponad 20 mid zł. Tą samą drogą będziemy iść w 1977 r. Przewidujemy minimalny wzrost wydatków budżetu państwa przy znacznym zwiększeniu dochodów, głównie dzięki poprawie efektywności pracy wszystkich przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-3.109" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy również ulepszać metody planowania i zarządzania. Poddamy wszechstronnej analizie rezultaty dotychczasowych zmian i opracujemy wnioski w sprawie dalszej poprawy działalności gospodarczej, a przede wszystkim podnoszenia jej efektywności. Będziemy doskonalić działalność, strukturę zjednoczeń, kombinatów i przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-3.110" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Przedstawiłem w dużym skrócie założenia rządowego programu realizacji postanowień IV Plenum KC partii. Program ten jest otwarty dla dalszych inicjatyw, dla krytycznej oceny jego zakresu, dla potrzeb praktyki społeczno-gospodarczej oraz doświadczeń, jakie przyniesie jego realizacja. W dalszych pracach liczymy na inicjatywę przedsiębiorstw i zjednoczeń, załóg zakładów pracy, które omawiają tę problematykę pod kierownictwem organizacji partyjnych na posiedzeniach konferencji samorządu robotniczego.</u> + <u xml:id="u-3.111" who="#PiotrJaroszewicz">Przedstawiłem otwarcie złożone problemy i niemałe trudności, jakie stanęły przed nami. Podchodzimy do nich realistycznie i optymistycznie w poczuciu słuszności sprawy, świadomi osiągniętych sukcesów. Mówiłem o tym co się nam nie udało, a także o tych odcinkach, na których nie dołożyliśmy wystarczających starań lub popełniliśmy omyłki. Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że nie sukcesom, lecz trudnościom i niedomaganiom w naszej pracy i jej doskonaleniu poświęcamy i poświęcać będziemy całą uwagę w pracy Rządu i naszej administracji.</u> + <u xml:id="u-3.112" who="#PiotrJaroszewicz">Liczymy na wnikliwą ocenę przedstawionego przeze mnie programu przez obywateli posłów, na Wasze uwagi i wnioski, które — tak jak zawsze — będą cenną pomocą i inspiracją w pracach Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.113" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Socjalistyczna gospodarka Polski przedstawia dziś sobą potężny potencjał, rozporządza olbrzymimi możliwościami i dużymi rezerwami. Głównym naszym kapitałem jest niespożyta energia naszego pracowitego narodu, naszej klasy robotniczej inteligencji i rolników, rosnące kwalifikacje, uzdolnienia i doświadczenia milionów Polaków, ich patriotyczne zaangażowanie w sprawy rozkwitu ojczyzny i własnej pomyślności.</u> + <u xml:id="u-3.114" who="#PiotrJaroszewicz">Jesteśmy dziś bogatsi o wszystko, co stworzyliśmy w tych latach ogromnym wysiłkiem inwestycyjnym, technicznym i organizacyjnym. Jesteśmy też mądrzejsi o wnioski z blisko sześciu już lat znaczonych ambitnymi przedsięwzięciami i wielkimi osiągnięciami.</u> + <u xml:id="u-3.115" who="#PiotrJaroszewicz">Bierzemy pod uwagę wszystkie nasze rezerwy, a także niemałe możliwości tkwiące w usprawnieniu planowania i zarządzania, działalności Rządu, administracji centralnej, terenowej i gospodarczej. Tą właśnie drogą idziemy, zwiększając wymagania i zaostrzając kontrolę, stale szukając lepszych rozwiązań i korygując założenia, ilekroć powstaje taka potrzeba.</u> + <u xml:id="u-3.116" who="#PiotrJaroszewicz">Wychodzimy z programem ofensywnym. Nie cofamy się, nie zmniejszamy założeń rozwoju społeczno-gospodarczego Polski. Tegoroczny plan wykonywany jest ze znaczną nadwyżką. Ale przy odpowiedniej postawie i niezbędnym wysiłku organizacyjnym, wyniki roku bieżącego można i trzeba jeszcze poprawić, a w roku 1977 podjąć zadania większe niż określono wstępnie w wytycznych do planu i wykonać je przy oszczędniejszym zużyciu środków oraz znacznie korzystniejszej dla społeczeństwa strukturze produkcji. Z trudnościami, jakie wyłoniły się przed nami w trakcie przyspieszonego rozwoju Polski, z pewnością potrafimy się uporać. Nie mają one bowiem nic wspólnego ze stagnacją, z niewiarą we własne siły. Pokonanie tych przeszkód nie przyjdzie łatwo, wymagać będzie wysiłku, czasu, cierpliwości i konsekwencji.</u> + <u xml:id="u-3.117" who="#PiotrJaroszewicz">Zadecyduje jakość pracy milionów Polek i Polaków we wszystkich dziedzinach, na wszystkich szczeblach i każdym stanowisku. To lepsza, wydajniejsza, zorganizowana praca była, jest i będzie jedynym źródłem rosnących środków, jakie służą i służyć będą poprawie jakości życia narodu. Rząd będzie z całą konsekwencją realizował postanowienia IV Plenum KC PZPR. Dziękuję obywatelom posłom za uwagę.</u> + <u xml:id="u-3.118" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Józef Pińkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselPinkowskiJozef">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy na dzisiejszym posiedzeniu problemy, w których pomyślnym rozwiązywaniu zainteresowane jest żywotnie całe nasze społeczeństwo. Zapewnienie dalszego rozwoju produkcji rolnej w bieżącym pięcioleciu w granicach 18%—20% i przezwyciężenie istniejących trudności w tej dziedzinie, poprawa sytuacji rynkowej i umocnienie ogólnej równowagi ekonomicznej — to podstawowe zadania, które wiążą się ściśle ze sobą i mają zasadnicze znaczenie dla rozwoju kraju i poprawy warunków życiowych ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselPinkowskiJozef">Kompleksowe kierunki działań w tych sprawach zostały opracowane na IV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Stały się one podstawą rządowego programu, który przedstawił Prezes Rady Ministrów towarzysz Piotr Jaroszewicz.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselPinkowskiJozef">Kluczowe miejsce w tym programie zajmują problemy dalszego rozwoju rolnictwa. Od zwiększenia produkcji rolniczej uzależniona jest poprawa w zaspokajaniu potrzeb żywnościowych narodu. Sytuacja w produkcji rolnej wywiera, jak wiadomo, znaczny wpływ na handel zagraniczny i ogólne warunki rozwojowe kraju. Dlatego partia nasza przywiązuje do spraw rozwoju rolnictwa szczególną uwagę.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselPinkowskiJozef">W realizowanej przez nas konsekwentnie pogrudniowej strategii rozwojowej cele i zadania polityki rolnej, sprawy unowocześnienia rolnictwa i warunków życia na wsi zespolone zostały ściśle z całokształtem polityki społecznej i gospodarczej, która zmierza do budowy Polski rozwiniętego socjalizmu, kraju o rozbudowanym i nowoczesnym potencjale produkcyjnym, zapewniającym coraz dostatniejsze warunki życia dla wszystkich ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselPinkowskiJozef">Dzięki temu nasza polityka rolna ma charakter trwały, długofalowy i tworzy w miarę ogólnego rozwoju kraju korzystne warunki do wzrostu produkcji rolniczej i stopniowych przemian społecznych na wsi. O efektywności tej polityki świadczy osiągnięty w ubiegłym pięcioleciu prawie 20-procentowy wzrost globalnej produkcji rolniczej, pomimo niepomyślnych ostatnich lat tego okresu.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselPinkowskiJozef">Nie pomniejszając osiągniętego postępu w produkcji rolniczej i. przykładając właściwą miarę do istniejącej sytuacji w tej dziedzinie naszej gospodarki oraz przyczyn występującego nierównomiernego rozwoju i dużej zależności od warunków klimatycznych, trzeba brać pod uwagę narosłe historycznie opóźnienia w poziomie zagospodarowania wsi i rolnictwa. W Polsce Ludowej opóźnienia te są konsekwentnie usuwane i likwidowane. Wydatne przyspieszenie procesów rozwojowych nastąpiło po VI Zjeździe partii.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselPinkowskiJozef">Jednakże narosłych przez pokolenia opóźnień nie sposób szybko wyrównać. Dlatego budowa rolnictwa nowoczesnego, wysoko wydajnego, dysponującego niezbędną techniką i bazą materialną wymaga dłuższego czasu i znacznych nakładów. Przeznaczamy więc rosnące nakłady i rozwijamy intensywne działania dla dalszego przyspieszenia rozwoju rolnictwa i wsi, zgodnie z wytyczonym na XV Plenum Komitetu Centralnego, perspektywicznym programem rozwoju rolnictwa i poprawy wyżywienia narodu.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselPinkowskiJozef">Przewidziane w rządowym programie na bieżące pięciolecie nakłady na rozwój rolnictwa i gospodarki żywnościowej w kwocie 560 mld zł oraz znaczny wzrost dostaw maszyn i urządzeń oraz innych środków do produkcji rolnej, rozwój kształcenia kadr i oświaty rolniczej powinny umożliwić osiągnięcie dalszego znacznego postępu na drodze budowy rolnictwa, które stanowiłoby mocne ogniwo naszej szybko i wszechstronnie rozwijającej się gospodarki. Powinniśmy przy tym przywiązywać dużą uwagę do traktowania programu rozwoju rolnictwa jako programu otwartego. Otwarty charakter tego programu powinien być rozumiany przez resorty i załogi zakładów przemysłowych wytwarzających środki do produkcji rolnej oraz instytucji obsługi rolnictwa jako zachęta do wykorzystania rezerw i możliwości dodatkowego zwiększenia dostaw dla rolnictwa nowoczesnych środków produkcji i rozszerzenia usług, które mają wpływ na wzrost produkcji rolniczej. Rolnicy i pracownicy gospodarki żywnościowej powinni zadbać o to, aby te zwiększone nakłady i środki były w pełni i należycie wykorzystane, aby rozwinięta została w każdej wsi i gminie, w każdym państwowym i spółdzielczym gospodarstwie rolnym szeroka inicjatywa rolników i pracowników rolnictwa, zmierzająca do wykorzystania wszelkich rezerw wzrostu produkcji rolniczej, a zwłaszcza rozwoju hodowli i produkcji zbóż i pasz, aby zwiększała się społeczna dyscyplina wsi w realizacji przyjętych zadań kontraktacyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselPinkowskiJozef">Rzecz w tym, aby zgodnie z założeniami naszej polityki rolnej zapewnić szybki postęp we wszystkich dziedzinach produkcji i w warunkach życia wsi. Realizowana przez państwo polityka rolna tworzy korzystne warunki do rozwoju zarówno uspołecznionych jednostek rolnych, jak i gospodarstw indywidualnych rolników. Zapewniona jest perspektywa dla każdego dobrze prowadzonego indywidualnego gospodarstwa rolnego, którego właściciel dąży do jego unowocześnienia, zwiększenia produkcji i dostaw płodów rolnych — zgodnie z zawartymi umowami kontraktacyjnymi.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselPinkowskiJozef">Konkretnym wyrazem tej polityki są liczne decyzje Rządu podjęte w bieżącym roku, mające na celu między innymi poprawę opłacalności produkcji rolniczej, stworzenie korzystnych warunków do wzrostu inwestycji, w tym także inwestycji własnych rolników przy pomocy kredytowej państwa, popieranie specjalizacji i kooperacji. Dowodem równoczesnej troski o bytowe problemy rolników jest przyjęcie również na bieżące pięciolecie zasady równomiernego wzrostu dochodów ludności miast i wsi w oparciu o zwiększoną towarową produkcję rolną, a także dalszy rozwój świadczeń socjalnych i budownictwa mieszkaniowego na wsi.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselPinkowskiJozef">Z zadowoleniem i satysfakcją została przyjęta przez wieś zapowiedź wprowadzenia w przyszłości systemu emerytalnego dla rolników, którzy utrzymują się z pracy na roli i wywiązują się z przyjętych zadań kontraktacyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselPinkowskiJozef">Program realizacji postanowień IV Plenum KC w dziedzinie rozwoju rolnictwa łączy więc w sobie dążenia do uruchomienia rezerw wzrostu produkcji rolniczej i jej szybszego rozwoju z działaniem na rzecz dalszej poprawy warunków pracy i życia ludności wiejskiej. Efektem tych działań powinno być zwiększenie produkcji żywności i powstawanie korzystniejszych warunków do dalszej poprawy wyżywienia narodu. Głębokie społeczne cele i treści czynią rozwój rolnictwa sprawą ogólnonarodową, wymagającą wspólnego wysiłku ludzi pracy miast i wsi, gdyż takie są obiektywne wymogi pomyślnego rozwoju kraju i umacniania sojuszu robotniczo-chłopskiego, na którego podstawach oparta jest nasza polityka społeczno-gospodarcza.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselPinkowskiJozef">Obywatele Posłowie! Utrwalenie pozytywnych tendencji rozwojowych w naszym rolnictwie wymaga przezwyciężenia powstałych trudności w produkcji rolnej, będących głównie skutkiem niepomyślnych warunków klimatycznych w okresie ostatnich 3 lat. Zadaniem najważniejszym w tej dziedzinie, na co zwraca uwagę program rządowy, jest dążenie do złagodzenia i opanowania trudności paszowych oraz zapewnienie odbudowy i dalszego rozwoju produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselPinkowskiJozef">Trudności paszowe mają swe źródła w niewystarczającej produkcji zbóż i pasz w stosunku do potrzeb hodowli. Pogłębione zostały one w wyniku nieurodzaju zbóż i wielu roślin pastewnych w ostatnich latach, w tym także mniejszych od planowanych ich zbiorów w roku bieżącym. Niezbędne jest więc zwielokrotnienie wysiłków zmierzających do przyspieszenia rozwoju produkcji roślinnej, a zwłaszcza zbóż i pasz. Jest to najważniejsze zadanie rolnictwa, na którym powinni koncentrować uwagę rolnicy, służby rolne, instytucje obsługi wsi oraz władze terenowe. Niezbędne jest w tej dziedzinie przemyślane działanie długofalowe w każdej gminie i województwie, skierowane na zapewnienie pożądanych zmian w strukturze upraw, intensyfikację produkcji zbożowej, należyte gromadzenia zasobów paszowych i racjonalne ich zużycie. Konieczne jest także pilne działanie doraźne, obliczone na przygotowanie maksymalnie możliwych ilości pasz na tegoroczny okres jesienno-zimowy. Niczego, co może być spożytkowane na pasze, nie powinno się zmarnować. Niezbędne jest równocześnie wzmożenie przeciwdziałania zdarzającym się niestety nadal przypadkom marnotrawstwa wielu odpadów żywnościowych, które mogą być wykorzystane na pasze.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselPinkowskiJozef">Odbudowa pogłowia trzody chlewnej i bydła oraz zapewnienie dalszego wzrostu produkcji zwierzęcej wymaga działań zmierzających do powiększenia stada podstawowego, należytego zagospodarowania prosiąt i cieląt, a także pełnego wykorzystania istniejących pomieszczeń inwentarskich oraz ich dalszej rozbudowy i modernizacji. Środki podjęte w tej mierze przez Rząd, przewidujące zapewnienie dostaw i sprzedaży pasz treściwych zgodnie z ustalonymi normami, zwiększenie kredytów, rozszerzenie ulg inwestycyjnych i inne powinny być wsparte dobrym działaniem organizatorskim na wsi, rozwojem inicjatywy produkcyjnej rolników na rzecz dalszego rozwoju hodowli. Szczególnie odpowiedzialne zadania stoją w tej dziedzinie przed władzami gminnymi, służbą rolną, spółdzielniami kółek rolniczych, spółdzielniami rolniczymi oraz wszystkimi jednostkami uspołecznionego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselPinkowskiJozef">Niezbędna pomoc powinna być udzielana również zakładom przemysłowym, które podejmować będą chów trzody dla poprawy zaopatrzenia stołówek pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselPinkowskiJozef">Rozwój produkcji roślinnej i zwierzęcej jest uzależniony od należytego wykorzystania ziemi. Niezbędne jest więc, zgodnie z założeniami rządowego programu, wzmożenie działań w dziedzinie poprawy gospodarki ziemią, a nade wszystko w kierunku racjonalnego, rolniczego wykorzystania każdego hektara ziemi uprawnej. Wiele wniosków dostarczył przegląd gmin. Idzie o to, aby każdy hektar ziemi był zagospodarowany zgodnie z jego przydatnością produkcyjną oraz aby dzięki coraz lepszej agrotechnice i kulturze rolnej, poprawie gospodarki wodą podnosić żyzność gleb i osiągać większą produkcję.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselPinkowskiJozef">W pełni słuszne jest więc zadanie dalszego doskonalenia systemu oddziaływania na gospodarkę ziemią. Podstawową sprawą w tej dziedzinie jest, aby ziemia w przypadku konieczności jej przejęcia w zamian za rentę od użytkowników, którzy z racji podeszłego wieku, choroby lub innych przyczyn nie mogą zapewnić jej racjonalnego wykorzystania, trafiała do rąk dobrych rolników, to jest do odpowiednio przygotowanych jednostek uspołecznionego rolnictwa lub rozwojowych gospodarstw indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselPinkowskiJozef">Zwiększanie produkcji i dostaw płodów rolnych jest społecznie uznaną obywatelską powinnością rolników. Dobre wywiązywanie się z tej powinności, to legitymacja właściwego gospodarowania. Takie zrozumienie sprawy cechuje olbrzymią większość rolników. Doskonalenie systemu kontraktacji, w powiązaniu z poprawą zaopatrzenia w środki do produkcji rolnej, powinno przyczyniać się do pobudzania wzrostu towarowości rolnictwa, a tym samym do zwiększania dostaw płodów rolnych na rynek.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoka Izbo! Na sytuację rynkową wywierają przemożny wpływ, obok rolnictwa, produkcja przemysłowych towarów nieżywnościowych oraz dochody ludności. Wpływa na tę sytuację również struktura i poziom cen. Należy tak kształtować wszystkie elementy wpływające na sytuację rynkową, aby sprzyjały one tworzeniu korzystnych podstaw do rozwoju kraju i poprawy warunków życiowych ludności. Można powiedzieć, że życie uczyniło aktualnym problem doskonalenia struktury cen.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselPinkowskiJozef">Zgodnie z postanowieniami IV Plenum problem ten będzie, jak wiadomo, rozwiązywany stopniowo i wolniej, w powiązaniu z całym kompleksem spraw dotyczących warunków życiowych ludności, a więc aktywizacji produkcji żywności, kształtowania ogólnej sytuacji rynkowej, rozwoju budownictwa mieszkaniowego, płac i budżetu państwa — po opracowaniu tych spraw przez powołane w tym celu zespoły partyjno-rządowe.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselPinkowskiJozef">Obranie tej społecznie uzasadnionej drogi rozwiązywania problemów cenowych i rynkowych wymaga obecnie rozwinięcia wielostronnych działań zarówno doraźnych, jak i obliczonych na dłuższy okres, działań o charakterze istotnego manewru ekonomicznego, w pomyślnym przeprowadzeniu którego powinno wziąć aktywny udział całe nasze społeczeństwo. Zadania w tej dziedzinie i sposoby ich realizacji stanowią, obok problemów rozwoju rolnictwa, ważką część rządowego programu realizacji postanowień IV Plenum Komitetu Centralnego.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselPinkowskiJozef">Spośród wielu zadań i spraw szczególnej uwagi wymagają poczynania zmierzające do poprawy sytuacji rynkowej.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselPinkowskiJozef">Zdajemy sobie sprawę, że u podłoża trudności, które musimy przezwyciężyć, leżą powody obiektywne o zasadniczym znaczeniu, ale dostrzegamy również niedomagania natury subiektywnej. Działając w myśl uchwał IV Plenum, wspólnym wysiłkiem rolnictwa, przemysłu, pracowników handlu i usług powinniśmy doprowadzić do dalszego zwiększenia podaży towarów i usług, zwłaszcza najbardziej poszukiwanych przez ludność i zapewnić odpowiednią ich dystrybucję, aby nie dawały znać o sobie braki w zaopatrzeniu wówczas, gdy możliwości produkcyjne są wystarczające. W każdym zakładzie pracy oraz instytucji powinno się rozważyć co można i należy zrobić, aby przyczynić się do poprawy na rynku, do jego wzbogacenia o nowe, dobre jakościowo i poszukiwane przez ludność towary.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselPinkowskiJozef">Obecna sytuacja stawia zwiększone zadania przed handlem zagranicznym. Przeto i w tej dziedzinie niezbędne jest wykorzystanie rezerw i możliwości uzyskania zwiększonej produkcji eksportowej. W okresie po VI Zjeździe osiągnięty został wydatny postęp w rozwoju współpracy gospodarczej z zagranicą. Zacieśniły się i rozwinęły nasze związki gospodarcze z krajami socjalistycznymi, a zwłaszcza ze Związkiem Radzieckim. Rozszerzeniu uległy kontakty handlowe z wieloma krajami kapitalistycznymi. Handel zagraniczny wnosi coraz większy wkład w rozwój kraju. Zwiększony wysiłek eksportowy, jaki powinniśmy podjąć, umożliwi nam utrwalenie zdobytych pozycji i pomoże w przezwyciężeniu wewnętrznych trudności, wynikłych z sytuacji w produkcji rolnej. Niezbędna jest także racjonalizacja importu. Wszystko to stawia także odpowiedzialne zadania przed handlem zagranicznym i ogółem pracowników zatrudnionych w tym dziale gospodarki.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselPinkowskiJozef">Umocnienie równowagi ekonomicznej i utrwalenie korzystnych tendencji, jakie charakteryzują przebieg wykonania podstawowych zadań gospodarczych w roku bieżącym, wymaga wzmożenia oszczędności w gospodarowaniu środkami produkcji, majątkiem i zasobami. Dlatego zasługuje w pełni na poparcie dążenie Rządu do wzmocnienia dyscypliny budżetowej i dokonania odpowiednich oszczędności w tej dziedzinie. Niezbędne jest również dalsze dyscyplinowanie działalności inwestycyjnej i osiągnięcie jeszcze większej koncentracji sił i środków inwestorów oraz załóg budowlanych na obiektach kontynuowanych, które zakończone szybciej i uruchomione zwiększą nasze możliwości produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselPinkowskiJozef">Równocześnie należy z całą konsekwencją dążyć, aby prowadzona na dużą skalę modernizacja naszej gospodarki coraz obficiej procentowała nam podwyższonymi efektami jakościowymi. Stąd konieczność dalszych, pogłębionych zadań w dziedzinie racjonalizacji zatrudnienia, niezbędnych tym bardziej, że mamy do czynienia ze zmniejszającymi się zasobami pracy, a czerpać je ze wsi nadmiernie nie można, bez uszczerbku dla produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselPinkowskiJozef">Potrzeba działań zmierzających do poprawy gospodarowania zasobami, w tym zasobami pracy, surowcami i materiałami, potencjałem produkcyjnym, jest obiektywnym wymogiem obecnego etapu rozwojowego naszego kraju. W ubiegłych latach osiągnęliśmy duży i niezaprzeczalny postęp w rozwoju społeczno-ekonomicznym kraju, w pomnożeniu wszystkich sił naszej ojczyzny. Inny jest dziś niż przed laty poziom sił wytwórczych kraju, kwalifikacje i umiejętności ludzkie, unowocześniony znacznie i poważnie rozbudowany został potencjał gospodarczy. Ulegają one nadal szybkim przemianom ilościowym i jakościowym. Gospodarka na wyższym poziomie wymaga lepszego gospodarowania wszystkimi zasobami. Takie są prawidłowości rozwoju społeczno-ekonomicznego.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselPinkowskiJozef">Dziś więc w sposób jeszcze bardziej oczywisty uwypukla się znaczenie wysuniętego na VII Zjeździe partii zadania osiągnięcia wyższej jakości pracy jako podstawy do sięgania po wyższą jakość warunków życia. Niezbędne jest wzmożenie działań we wszystkich dziedzinach życia społecznego i na każdym odcinku pracy, aby ten konieczny postęp jakościowy zapewnić i osiągać w skali, która konieczna jest dla pełnej realizacji naszych planów rozwojowych i zadań w dziedzinie poprawy warunków życia ludności. Jak podkreślił to bowiem ponownie na IV Plenum I Sekretarz KC towarzysz Edward Gierek: — „Również i nadal niezachwianą zasadą naszej polityki będzie dbałość o to, aby każdy krok naprzód w rozwoju gospodarki, we wzroście wydajności pracy przynosił odczuwalny pożytek narodowi”.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoki Sejmie! Sprawy, które dziś rozważamy dotyczą każdej polskiej rodziny i związane są ściśle z planami rozwoju kraju. Nie są to na pewno problemy łatwe. Wymagają mobilizacji i wzmożenia aktywności społecznej i produkcyjnej klasy robotniczej, rolników i ogółu ludzi pracy. Musimy zespalać nasze siły, umacniać jedność społeczeństwa, aby jeszcze skuteczniejsze było nasze działanie w interesie narodu i naszej socjalistycznej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselPinkowskiJozef">Sądzę, że na podkreślenie zasługuje konsekwencja działań, jakie podejmuje się w tych sprawach. W krótkim czasie po Plenum Komitetu Centralnego, Rada Ministrów określiła zadania dla ministerstw i całej administracji państwowej i gospodarczej. Opracowany został kompleksowy program działań Rządu. Podjęła te problemy i określiła udział ruchu związkowego w ich realizacji Centralna Rada Związków Zawodowych. Wszędzie — w przedsiębiorstwach przemysłowych, instytucjach i na wsi organizacje partyjne rozwinęły działalność inspirującą podejmowanie konkretnych działań dla uzyskania potrzebnej, dodatkowej produkcji i poprawy gospodarności. W zakładach pracy odbywają się konferencje samorządu robotniczego, na których ocenia się rezerwy i podejmuje wnioski zmierzające do zwiększenia produkcji rynkowej i eksportowej, poprawy jakości podstawowych wyrobów oraz zapewnienia korzystnych relacji ekonomicznych. W gminach przystępują do prac zespoły rolników, zastanawiając się wspólnie ze służbą rolną i władzami nad wnioskami dotyczącymi wykorzystania rezerw i możliwości odbudowy hodowli i wzrostu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselPinkowskiJozef">Szeroka inicjatywa społeczna i produkcyjna ludzi pracy miast i wsi będzie miała zasadnicze znaczenie dla poprawy sytuacji rynkowej i umocnienia korzystnych tendencji w rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselPinkowskiJozef">Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, udziela pełnego poparcia przedsięwzięciom Rządu, zawartym w programie realizacji postanowień IV Plenum Komitetu Centralnego.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselPinkowskiJozef">Nasza partia zmierzać będzie do rozwoju aktywności wszystkich jej członków i ogółu ludzi pracy, aby postanowienia IV Plenum w pełni urzeczywistnić. Ich urzeczywistnienie oznaczać bowiem będzie przezwyciężenie zaistniałych trudności w rozwoju produkcji rolniczej, utrwalenie osiągniętej poprawy w warunkach życia społeczeństwa, zapewnienie dalszego postępu w rozwoju kraju i tworzeniu podstaw pomyślności dla naszego narodu. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Głos ma poseł Roman Malinowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselMalinowskiRoman">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z dużą uwagą wysłuchaliśmy informacji Prezesa Rady Ministrów, posła Piotra Jaroszewicza, o rządowym programie realizacji postanowień IV Plenum KC PZPR w dziedzinie rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz przedsięwzięć w zakresie poprawy zaopatrzenia rynku.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselMalinowskiRoman">Klub Poselski ZSL, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, wyraża pełne poparcie dla przedstawionego programu Rządu.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselMalinowskiRoman">Z należytą troską i uwagą, jak również powszechnym, społecznym poparciem należy się odnieść zwłaszcza do tych przedsięwzięć programowych, które zmierzają do przezwyciężenia trudności w produkcji rolniczej, zapewnienia szybkiego rozwoju rolnictwa i całej gospodarki żywnościowej, zwiększenia produkcji rynkowej i eksportowej, lepszego dostosowania struktury i jakości produkcji do potrzeb, zwiększenia efektywności gospodarowania. Skala rezerw i możliwości uczynienia większego postępu w tych dziedzinach nie jest bynajmniej mała. Mamy także duże możliwości uzyskania powodzenia w omawianych kierunkach działania. Rozporządzamy bowiem nowoczesnym potencjałem ekonomicznym, wysokim poziomem i dynamiką produkcji przemysłowej, rozporządzamy młodą i wykwalifikowaną kadrą.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselMalinowskiRoman">Znamy stan naszej gospodarki, wiemy dokąd zmierzamy. Cel określony w strategii przyspieszonego rozwoju kraju to zbudowanie Polski silnej gospodarczo, zasobnej, kulturalnej, Polski ludzi światłych, żyjących godnie, dostatnio i aktywnie uczestniczących w tworzeniu rzeczywistości. Jest zrozumiałe, że osiągnięcie tego celu wymagało i wymagać będzie nadal wielkiego wysiłku, a nieraz i wyrzeczeń. Wiemy, że na drodze tej ujawniają się i ujawniać się mogą trudności.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselMalinowskiRoman">I Sekretarz KC PZPR tow. Edward Gierek niejednokrotnie w swych wystąpieniach zwracał uwagę na fakt, że mieliśmy i mamy do wyboru dwie drogi: albo drogę powolnego, umiarkowanego wzrostu, albo drogę dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego, realizowaną ze świadomością, że mogą jej towarzyszyć napięcia i trudności. Mówił dziś o tym też w swym exposé Prezes Rady Ministrów. Wybraliśmy i wybieramy jednoznacznie drogę szybkiego rozwoju, drogę VI i VII Zjazdu PZPR. Za tą drogą opowiedział się VI i VII Kongres ZSL. Zbyt dużo było i jest do zrobienia w naszym kraju, abyśmy rozwiązanie wielu ważnych i pilnych problemów społecznych i gospodarczych mogli odkładać na przyszłość. Na tej właśnie drodze osiągnęliśmy w ubiegłym pięcioleciu ogromny postęp w rozwoju nowoczesnej Polski, jak również w poprawie warunków życia i pracy naszego społeczeństwa. Doskonale to zna z autopsji każda polska rodzina. I tą drogą powinniśmy i chcemy nadal kroczyć.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselMalinowskiRoman">Jesteśmy przekonani, że trudności, jakie przeżywamy, są do przezwyciężenia. Nie mogą one przesłaniać ani podważać słuszności naszej drogi rozwojowej, pomniejszać dotychczasowych osiągnięć ani minimalizować ambitnych celów i zadań, jakie postawiliśmy przed sobą. Nie rozwiążą się one jednak same. Wymagają wzmożonej pracy i lepszej organizacji, rozumnych i zaangażowanych postaw, rozwagi i spokoju, a także zrozumienia i cierpliwości. Jest rzeczą niezbędną — o czym mówił Prezes Rady Ministrów — wzmaganie dyscypliny w realizacji zadań planowych, szybszy rozwój intensywnych czynników wzrostu, upowszechnianie zasad oszczędnego i racjonalnego gospodarowania, koncentrowanie sił i środków na sprawach decydujących o przezwyciężeniu napięć i zapewnieniu dalszego dynamicznego rozwoju. Naprzeciw temu wychodzą uchwały IV Plenum KC PZPR, temu też służy rządowy program ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoka Izbo! Jednym z istotnych źródeł napięć i trudności jest niewątpliwie sytuacja, jaka się wytworzyła w rolnictwie na tle ostatnich trzech kolejnych niepomyślnych lat dla produkcji rolniczej. Niekorzystny układ warunków klimatycznych spowodował spadek produkcji roślinnej, zwłaszcza zbóż i pasz, co wpłynęło z kolei na dość znaczny spadek pogłowia trzody chlewnej i bydła, zmniejszenie skupu mięsa i innych produktów rolnych ważących na zaopatrzeniu rynku. Szybki wzrost płac realnych w wyniku wysokiej dynamiki produkcji materialnej i utrzymująca się wysoka dochodowa elastyczność popytu na środki żywności sprzyja zapotrzebowaniu na żywność.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselMalinowskiRoman">Wzrost dochodów ludności, przy jednoczesnym spadku produkcji rolniczej, wytworzył w tym zakresie społecznie odczuwane dysproporcje. Zostały one pogłębione przez pewną nerwowość na rynku, spowodowaną wzmożonymi zakupami żywności przez ludność na tle propozycji poprawy struktury cen, która została następnie odłożona w celu gruntownego przeanalizowania wszystkich uwag i propozycji zgłoszonych w trakcie konsultacji. Sprawa poprawy struktury cen jest niewątpliwie przed nami. Żadna bowiem gospodarka przy coraz większych powiązaniach z rynkiem światowym, jeśli ma się rozwijać i coraz pełniej zaspokajać potrzeby społeczne, nie jest w stanie utrzymać przez długi okres niezmienności cen, utrzymywać w takim zakresie i tak długo cen socjalnych na artykuły żywnościowe, to jest poniżej kosztów wytwarzania, przy jednocześnie wysokiej dynamice dochodów ludności.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselMalinowskiRoman">Struktura cen powinna między innymi sprzyjać dostosowaniu popytu na żywność do możliwości produkcyjnych rolnictwa oraz stwarzać zdrowe podstawy ekonomiczne dla rozwoju działalności gospodarczej. Jest to niezbędny warunek dynamicznego rozwoju kraju i zabezpieczenia wzrostu płac realnych. Jest oczywiste, że sprawą podstawową jest działanie na rzecz uzyskania możliwie wysokiego wzrostu produkcji żywności. Trudności, jakie przeżywa rolnictwo i reperkusje tego na rynku i w całej gospodarce narodowej, postawiły w centrum zainteresowania społeczeństwa sprawy rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Sytuacja ta jeszcze raz~x~ unaoczniła znaną i docenianą w naszej strategii rozwojowej prawdę, że szybkie tempo ogólnego wzrostu gospodarczego, intensywne inwestowanie w bazę przemysłową kraju wymaga odpowiednio wysokich nakładów na produkcję żywności, na rozwój i unowocześnienie rolnictwa. Nie może być nowoczesnej gospodarki bez nowoczesnego, wysoko wydajnego rolnictwa. Decyduje ono o harmonijnym rozwoju całej go-spodarki narodowej, stopniu realizacji polityki społecznej, zabezpieczeniu wzrostu dochodów ludności.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselMalinowskiRoman">Dla poprawy wyżywienia narodu zgodnie z uchwałami VII Zjazdu partii niezbędne jest uzyskanie w bieżącym pięcioleciu wzrostu produkcji globalnej rolnictwa w granicach 18— 20% i produkcji towarowej o 40%, o czym mówił poseł Józef Pińkowski. Biorąc pod uwagę, że bieżącego roku nie możemy w sumie zaliczyć w rolnictwie do pomyślnych, zwiększa to odpowiednio zadania na następne 4 lata. Są to zadania trudne, niewątpliwie trudniejsze niż w minionym pięcioleciu, bo inna jest obecnie skala prostych rezerw, niekorzystnie przedstawia się bilans siły roboczej, powstało także wiele innych trudności. Są to jednak zadania realne. W tych okolicznościach powinniśmy umacniać poczucie stabilizacji na wsi, bo wtedy można oczekiwać dalszego wzmożonego i powszechnego wysiłku produkcyjnego gospodarstw indywidualnych. Tworzenie coraz korzystniejszego klimatu społeczno-produkcyjnego na wsi wymaga pogłębiania zaufania do polityki rolnej partii, wypracowanej i realizowanej wspólnie z ZSL, pełniejszego i w skali bardziej powszechnej sięgania po rezerwy wzrostu produkcji rolniczej, wykorzystywania wszystkich możliwości zwiększania środków produkcji dla rolnictwa, przegrupowywania sił i środków na rzecz rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Konsekwentne wcielanie w życie uchwał IV Plenum partii i rządowego programu ich realizacji stwarza takie warunki.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselMalinowskiRoman">Wspólna polityka rolna sprzyja i będzie sprzyjać rozwojowi wszystkich sektorów rolnictwa, to jest państwowego, spółdzielczego i indywidualnego, sprzyja nowoczesnym formom organizacji produkcji rolnej — specjalizacji i kooperacji. Każdy rolnik, który modernizuje swe gospodarstwo, zwiększa produkcję, wiąże się z gospodarką socjalistyczną przez system kontraktacji, ma zapewnioną wszechstronną pomoc i perspektywę rozwojową. IV Plenum partii, które stanowi dalsze rozwinięcie polityki rolnej, jeszcze raz z całą mocą podkreśliło stabilność zasad naszej polityki. W aktualnej sytuacji jest to niezwykle ważne. Jest to czynnik, który będzie przyśpieszać proces decyzji produkcyjnych i inwestycyjnych rolników, pobudzać będzie intensyfikację produkcji rolnej, służyć lepszemu wykorzystaniu rezerw w rolnictwie. Uchwały IV Plenum partii i program rządowy dziś nam przedstawiony — zawierają zapowiedź przyśpieszenia dostaw nowoczesnych środków produkcji dla rolnictwa, nowoczesnej techniki, która będzie zastępowała zmniejszające się zatrudnienie w rolnictwie, będzie wpływała na wzrost wydajności pracy i produktywność ziemi.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselMalinowskiRoman">Na IV Plenum partii I Sekretarz Edward Gierek zapowiedział niezwykle ważną decyzję dla wsi i rolnictwa, a mianowicie wprowadzenie rent i emerytur dla rolników indywidualnych, którzy wywiązują się ze swych obowiązków zawodowych i obywatelskich. Jest to projekt zamierzeń o dużym wymiarze. Pozwoli on m. in. na przyśpieszenie przekazywania gospodarstw z rąk ludzi starych, często już schorowanych — w ręce młodych następców, co będzie w większym stopniu sprzyjać pozostawaniu młodzieży w rolnictwie. Projekt wprowadzenia rent i emerytur dla rolników stanowić będzie, po niedawnym wprowadzeniu bezpłatnej opieki zdrowotnej dla ludności rolniczej, dalszy milowy krok w polityce społecznej na wsi, a jednocześnie stanowić będzie duży bodziec do unowocześniania gospodarstw, zwiększania produkcji oraz wzrostu rangi zawodu rolniczego.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselMalinowskiRoman">Ważne znaczenie będzie miało dalsze doskonalenie kontraktacji pod kątem wzmocnienia bodźców ekonomicznych, nadania jej większego charakteru produkcyjnego z jednoczesnym zwiększeniem praw i obowiązków zarówno ze strony rolników, jak i instytucji kontraktujących. Planowy system wieloletniej kontraktacji wraz z systemem określonych preferencji ekonomicznych i produkcyjnych, wzmożoną dyscypliną umów kontraktacyjnych, powinien po prostu lepiej zabezpieczać realizację programu poprawy wyżywienia narodu.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselMalinowskiRoman">Należy również zwrócić uwagę na zapowiedziane dalsze doskonalenie mechanizmów racjonalnej gospodarki ziemią, m. in. w drodze stwarzania dalszych ulg i preferencji dla gospodarstw rozwijających produkcję i zwiększających obszar użytków rolnych czy też stwarzanie możliwości przekazywania ziemi przez rolników, którzy nie mają warunków do jej należytego zagospodarowania. Będzie tym sprawom m. in. służyć ustawa, która obecnie jest omawiana w Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz w Komisji Prac Ustawodawczych. W rozdysponowaniu ziemi z Państwowego Funduszu Ziemi, który na tle narastania szeregu zjawisk w rolnictwie, w tym zwłaszcza tzw. gospodarstw bez następców, będzie się dość szybko zwiększał — uwzględnianie w coraz większym stopniu obok potrzeb gospodarki uspołecznionej również potrzeb dobrych gospodarstw chłopskich, będzie sprzyjało rozwojowi specjalizacji i kooperacji, a więc tych form, które w praktyce zdały w pełni egzamin i które powinny być coraz bardziej powszechne.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselMalinowskiRoman">Spokojna i rozważna realizacja wspólnej polityki rolnej, a zarazem ofensywny stosunek do wszystkich problemów rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej, powinny przyspieszyć postęp produkcyjny w rolnictwie i społeczny na wsi, lepiej służyć realizacji celów naszej strategii rozwoju społeczno-gospodarczego. Powszechna świadomość uchwał IV Plenum KC PZPR wśród rolników, realizacja programu rządowego, będą sprzyjać dużej mobilizacji społeczno-produkcyjnej wsi. Jest to czynnik niezwykle ważny. Tylko bowiem w warunkach dużej mobilizacji szerokiej aktywności, połączonej z coraz lepszym zaopatrzeniem rolnictwa w przemysłowe środki produkcji, można sięgać coraz głębiej po rezerwy w rolnictwie, nie tylko proste, bo one się powoli wyczerpują, ale i te bardziej złożone, a tym samym stwarzać szersze możliwości intensyfikacji produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselMalinowskiRoman">Skalę rezerw w rolnictwie uzmysławia nam m. in. fakt dużego zróżnicowania wyników produkcji rolnej uzyskiwanych w poszczególnych rejonach, gospodarstwach, gminach i województwach. Nawet w bieżącym roku, nie najkorzystniejszym przecież dla rolnictwa, mamy przykłady wielu gospodarstw, które uzyskały w podobnych warunkach plony 4 zbóż w granicach 50—60 q z ha i wiele takich, gdzie plony są kilkakrotnie niższe. Podobnie jest z plonami innych ziemiopłodów. Dużą rozpiętość obserwujemy także w obsadzie zwierząt, kontraktacji i skupie produktów rolnych.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselMalinowskiRoman">Jeżeli byśmy przyjęli porównywalny wskaźnik dla oceny partycypowania poszczególnych województw w wyżywieniu kraju, to jest wskaźnik produkcji towarowej netto, uzyskany na podstawie skupu wszystkich produktów rolnych i pomniejszony o dostawy artykułów pochodzenia rolniczego z uwzględnieniem samozaopatrzenia ludności utrzymującej się z rolnictwa, to ten wskaźnik, wyrażony w porównywalnych jednostkach zbożowych na 1 ha przeliczeniowy, daje 3—4-krotne różnice między poszczególnymi województwami.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselMalinowskiRoman">Duże rezerwy tkwią w sposobie gospodarowania na ziemi. Na rezerwy i możliwości ich uruchomienia wskazał także przegląd gmin. Są to zjawiska, które wymagają wnikliwej analizy przyczyn i podjęcia określonych działań w poszczególnych województwach, gminach, a także wsiach i gospodarstwach.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselMalinowskiRoman">Znaczna część rezerw produkcyjnych, zwłaszcza w poprawie plonów, wiąże się po prostu z przestrzeganiem, można by powiedzieć abecadła agrotechnicznego. Od tego zależy m. in., zwiększenie własnej produkcji zbóż i pasz, efektywne wykorzystanie nawozów mineralnych, środków ochrony roślin, intensywnych odmian.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselMalinowskiRoman">Postęp w produkcji zbóż i pasz powinien być podstawą rozwoju pogłowia zwierząt gospodarczych. Opieranie rozwoju hodowli na stale zwiększającym się imporcie zbóż i pasz jest na dłuższą metę z punktu widzenia gospodarstwa rolnego jak i całej gospodarki rolnej nie do przyjęcia.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselMalinowskiRoman">Nowoczesne rolnictwo wymaga nowocześnie myślących ludzi o wysokich kwalifikacjach zawodowych, wprowadzających postęp w swoich gospodarstwach, ale także oddziałujących na postęp w swoim środowisku. Dlatego też należy z uznaniem przyjąć zapowiedź zwiększenia w bieżącym pięcioleciu naboru młodzieży na wyższe uczelnie rolnicze, podwojenie liczby uczniów kształcących się w średnich i zasadniczych szkołach rolniczych, jak również, w oparciu o model zespołu szkół rolniczych, stwarzanie dogodnych warunków dla dokształcania, zwłaszcza rolników, którzy nie mają ukończonej szkoły podstawowej, a takich mamy około 40% wśród pracujących w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselMalinowskiRoman">Dużą rolę w intensyfikacji produkcyjnej rolnictwa spełnia służba rolna, urzędy gminne, instytucje i organizacje obsługujące rolnictwo. Należy oczekiwać od nich ofensywnego stosunku do problemów rozwoju wsi i rolnictwa. Jeszcze tu i ówdzie jest sporo krytyki pod ich adresem ze strony rolników. Usprawnieniu funkcjonowania tych organizacji i instytucji powinna sprzyjać wzmożona aktywność samorządu rolniczego.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselMalinowskiRoman">Dzięki realizacji programu XV Plenum KC PZPR popartego przez VII Plenum NK ZSL nakłady na rolnictwo i jego zaopatrzenie w środki produkcji są i będą z każdym rokiem coraz większe. Nie zaspokoi to jednak w najbliższych latach wszystkich potrzeb. W tej sytuacji dość zasadniczego znaczenia nabiera zabezpieczenie warunków dla efektywności nakładów i środków produkcji kierowanych do rolnictwa. Słuszne jest więc, aby w pierwszej kolejności uwzględniać potrzeby rejonów gwarantujących najwyższą efektywność, jak również potrzeby tych gospodarstw, które specjalizują się, tworzą zespoły produkcyjne, zwiększają produkcję towarową, wiążą się w sposób trwały przez system kontraktacji z gospodarką socjalistyczną.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselMalinowskiRoman">Duża chłonność na nowoczesne środki produkcji w rolnictwie, zabezpieczenie wysokich zadań produkcyjnych, stwarza potrzebę intensywnych poszukiwań rezerw i możliwości przekraczania planów produkcyjnych w tym zakresie. Chodzi tu zwłaszcza o te dziedziny, które będą stymulować wzrost plonów, zwłaszcza zbóż i pasz, jak i rozwój hodowli. Niewątpliwie w grupie tych czynników należy wymienić przede wszystkim meliorację, nawozy mineralne, sprzęt techniczny, materiały budowlane. Każde przekroczenie zadań w tym zakresie będzie miało szczególną wymowę. Jest bowiem prawdą — o czym mówił towarzysz Premier Piotr Jaroszewicz — że rolnictwo, gospodarstwa lepiej wyposażone w nowoczesne środki produkcji, o wyższej kulturze rolnej są na ogół mniej podatne na wpływ warunków klimatycznych i uzyskują wysokie efekty nawet w latach mniej korzystnych klimatycznie.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselMalinowskiRoman">Obecnie w produkcji żywności, budowaniu nowoczesnej wsi i rolnictwa obok rolników w coraz większym stopniu uczestniczy klasa robotnicza. W tym przejawiają się nowe treści sojuszu robotniczo-chłopskiego. Wieś, każdy rolnik powinien z roku na rok wnosić coraz większy wkład w poprawę wyżywienia narodu, coraz lepiej wywiązywać się ze swych obowiązków zawodowych i obywatelskich, zaś klasa robotnicza, pracująca w przemysłach obsługujących rolnictwo, dostarczać powinna coraz więcej nowoczesnych środków produkcji wpływających na postęp produkcyjny oraz społeczny wsi i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselMalinowskiRoman">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, popierając w pełni uchwały IV Plenum KC PZPR, określiło na IV Plenum NK ZSL swoje zadania w rozwoju rolnictwa w bieżącej pięciolatce. Problemy pełniejszego wykorzystania rezerw i możliwości wzrostu produkcji w rolnictwie są obecnie przedmiotem szerokiego frontu działalności politycznej organizacji PZPR i ZSL na wsi i w gminach, rozmów z rolnikami, upowszechniania uchwał IV Plenum KC PZPR i IV Plenum NK ZSL, podejmowania różnorodnych przedsięwzięć, zmierzających do uczynienia wszystkiego co jest niezbędne dla zabezpieczenia odbudowy, a następnie zwiększenia pogłowia zwierząt, stworzenia korzystnych przesłanek uzyskania wysokiej produkcji w roku przyszłym, zwłaszcza zbóż i pasz, rozwoju kontraktacji i zwiększania skupu produktów rolnych. Niewątpliwie najtrudniejszym zadaniem będzie odbudowanie pogłowia trzody chlewnej ,ze względu na duży ubytek loch. Dlatego trzeba koncentrować wysiłki, aby maksymalnie zmniejszyć padnięcia prosiąt, zwiększyć stado macior, w tym także z materiału rzeźnego, i zabezpieczyć paszę.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselMalinowskiRoman">W każdej gminie muszą być rozpatrzone środki, które wspierałyby szybki rozwój pogłowia zwierząt gospodarskich, wykorzystując w pełni preferencje ekonomiczne i produkcyjne, jakie zostały ostatnio stworzone decyzjami Rządu.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoki Sejmie! Program rządowy realizacji uchwał IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR, przedstawiony przez Prezesa Rady Ministrów tow. Piotra Jaroszewicza, ma charakter kompleksowy, służy rozwiązywaniu podstawowych problemów dnia dzisiejszego, ale służy i jutru, wytycza konkretne zadania dla administracji państwowej i gospodarczej. Program ten będzie wymagał konkretyzacji w praktycznej realizacji oraz operatywnego i skutecznego działania na tle bacznej obserwacji zjawisk zachodzących w rolnictwie, w gospodarce żywnościowej i na rynku.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselMalinowskiRoman">Program rządowy, koncentrując uwagę na sprawach trudnych, ale w aktualnych warunkach najważniejszych, zawiera zarazem niezbędne przedsięwzięcia i działania dla złagodzenia i przezwyciężenia powstałych trudności i napięć, a tym samym zapewnienia dalszej pomyślnej realizacji strategii rozwoju społeczno-gospodarczego, wypracowanej na VI Zjeździe partii i rozwiniętej w uchwałach VII Zjazdu partii, strategii, której słuszność potwierdziło życie i której dalsza, konsekwentna realizacja leży w najżywotniejszych interesach Polski i Polaków.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselMalinowskiRoman">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w pełni popiera przedstawiony przez Prezesa Rady Ministrów rządowy program realizacji uchwał IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR i będzie aktywnie współdziałał przy jego realizacji. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min. 10 do godz. 18 min. 45)</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Wznawiam posiedzenie. Kontynuujemy dyskusję.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Zbigniew Rudnicki.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselRudnickiZbigniew">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez obywatela Prezesa Rady Ministrów rządowy program realizacji uchwały IV Plenum KC PZPR jest szeroki i zobowiązujący. Ujmuje on takie dziedziny i zagadnienia, jak bezpośrednią produkcję rolną, zaopatrzenie rynku, strukturę cen oraz wychodzi naprzeciw dylematom powstającego nowoczesnego i wydajnego przemysłu rolno-spożywczego. Zawiera więc kompleks problemów angażujących uwagę opinii publicznej.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#PoselRudnickiZbigniew">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego podziela pogląd co do charakteru programu — powinien to być program otwarty dla różnych inicjatyw i koncepcji, uwzględniający obiektywne rady i wskazówki, a więc systematycznie wzbogacany. Program ten musi przenikać głębokie zrozumienie potrzeb, rozwaga w podejmowaniu decyzji, w którym czynnik świadomości i dyscypliny będzie górował nad nakazem administracyjnym.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#PoselRudnickiZbigniew">Punkt ciążenia zaprezentowanych rozwiązań przesuwa się na produkcję zbóż i pasz, decydujących o hodowli, a w konsekwencji o zaopatrzeniu rynku i poziomie wyżywienia. Program wyżywienia narodu jest naszą wspólną sprawą — całego społeczeństwa i jego wszystkich organizacji. Nie ma tu miejsca dla obojętnych — biernych konsumentów. Są to sprawy wspólnego gospodarstwa wszystkich Polaków. Jego rozmiary i złożoność wymagają nieustannych wysiłków — doskonalenia metod planowania, zarządzania, a zwłaszcza poprawy gospodarowania. Wymagają również umiejętności kojarzenia w sposób optymalny dążeń osobistych obywateli z założeniami polityki społeczno-gospodarczej państwa.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselRudnickiZbigniew">Rolnictwo polskie jest poddawane od kilku lat procesom przekształcania go w nowoczesny dział gospodarki socjalistycznej, nadążający i dotrzymujący miejsca rozwojowi przemysłu.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#PoselRudnickiZbigniew">Racjonalizacja zachodzących procesów wyraża się w umiejętnym kojarzeniu działalności gospodarki państwowej i spółdzielczej z indywidualną. Wielorakość form zespołowego gospodarowania daje naturalne ujście ludzkiej inicjatywie i przedsiębiorczości. W rolnictwie, jak w wielu dziedzinach naszego życia, ścierają się w ludzkiej świadomości dwa nurty: tradycjonalizm i nowoczesność. Właśnie nowoczesności zawdzięczamy postęp w produkcji i hodowli, który jest znaczny, choć, w dalszym ciągu nie nadąża za potrzebami rynku. Na tę dysproporcję wzrostu wpływają również obiektywne trudności ostatnich trzech lat.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#PoselRudnickiZbigniew">Działalność polskiego rolnictwa, problem wyżywienia narodu, dostatniego zaopatrzenia rynku nie mogą być rozpatrywane w izolacji od ogólnoświatowej sytuacji. Wzrost spożycia, klęski agrometeorologiczne, niedobór zbóż spowodowały gwałtowną ~z~ zwyżkę cen. Światowe rezerwy zboża spadły aktualnie do 20 dni. W tej sytuacji dla poprawy naszego bilansu zbożowo-paszowego, obok pytania — ile sprowadzić, rodzi się kolejne — skąd i za ile. Najbardziej rozwinięte kraje dążą do potwierdzenia swojej — „rolniczej tożsamości”. Dążenie do pełnej samowystarczalności żywnościowej, tam gdzie istnieją ku temu warunki, staje się udziałem większości państw świata. Również i u nas, zgodnie z założeniami XV Plenum KC PZPR, podejmuje się działania w tym kierunku. Cel ten może być osiągnięty w drodze intensyfikacji produkcji rolnej i pełnego wykorzystania istniejących rezerw.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#PoselRudnickiZbigniew">Istotnym problemem jest pełne wykorzystanie areału. Znaczącą pozycję, bo liczącą przeszło 924 tys. ha na koniec 1975 r., stanowią grunty Państwowego Funduszu Ziemi. Nie mogą one być traktowane jako rezerwa produkcyjna, a stanowić muszą przedmiot troski i zabiegów wszystkich użytkowników.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#PoselRudnickiZbigniew">Proces przejmowania ziemi w zamian za rentę nie może kończyć się na akcie przejęcia, jest to bowiem pierwszy etap zmiany stosunków własnościowych, kolejny i decydujący o wynikach, dotyczy pełnego jej zagospodarowania.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#PoselRudnickiZbigniew">Warto zastanowić się nad głównym przeznaczeniem gruntów Państwowego Funduszu Ziemi i terenów przejmowanych przez państwo w rejonach uprzemysłowionych i w pobliżu miast. Zarysowuje się tu możliwość ich szerszego przeznaczania na organizację pracowniczych ogrodów działkowych. Spełniają one dotychczas podwójną rolę: zabezpieczają czynny wypoczynek po pracy oraz zaopatrują gospodarstwo domowe uprawiającego w podstawowe warzywa i owoce. Przy nadzorze fachowym i stosowaniu upraw intensywnych mogą stać się źródłem dodatkowej potrzebnej produkcji wzbogacającej lokalny rynek Warzyw i owoców. Rozwój ogrodów odbywa się nierównomiernie; są tereny gdzie dla tej inicjatywy związków zawodowych jest mecenas w osobie władzy terenowej służącej pomocą materialną, fachową, ale istnieją i takie rejony, gdzie występuje chłodna obojętność.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#PoselRudnickiZbigniew">Wysoki Sejmie! Zainteresowania Stronnictwa Demokratycznego problematyką wsi obok przesłanek ogólnospołecznych wynikają również z troski o prawidłowy rozwój sfery usług. Równowaga między popytem i podażą usług na wsi oznacza jeden z czynników wzrostu produkcji zbożowej i hodowlanej. Aktualnie wartość usług świadczonych na rzecz rolnictwa wynosi blisko 6,5 mld zł i wzrosła na przestrzeni minionej pięciolatki prawie dwukrotnie.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#PoselRudnickiZbigniew">Na terenach wiejskich działa 80 tys. warsztatów rzemieślniczych przy stanie zatrudnienia ok. 120 tys. osób. Inspirowany przez Stronnictwo rozwój rzemieślniczej działalności usługowej na rzecz ludności wiejskiej i rolnictwa kierunkuje się na roboty remontowo-budowlane, naprawy sprzętu gospodarstwa domowego, maszyn i urządzeń, budowy ujęć wodnych i konserwacji urządzeń wodnych. Działalność ta będzie osiągała coraz wyższy stopień organizacji wykluczający dowolność postępowania, a zabezpieczający solidność i rzetelność wykonywanych usług. Jej organizatorem będzie spółdzielczość rzemieślnicza.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#PoselRudnickiZbigniew">W nawiązaniu do aktualnej sytuacji rynkowej przekazujemy kilka uwag korespondujących z łagodzeniem napięć asortymentowych w artykułach podstawowych. Dostrzegamy możliwość złagodzenia napięcia w podaży i popycie na mięso i jego przetwory przez zwiększoną produkcję wyrobów wędliniarskich wykorzystujących krew, podroby i niższe gatunki mięsa. Mogą to być wyroby pochodzące z państwowych, spółdzielczych i indywidualnych masarni. Warunkiem powodzenia jest jednak wysoka jakość tych wyrobów, nawiązująca w pełni do tradycji polskiej sztuki masarskiej. W tej dziedzinie podjęto już szereg sprzyjających decyzji, lecz nadal wymaga ona troski i działań organizacyjnych władz terenowych.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#PoselRudnickiZbigniew">Druga kwestia. Substytutami pełnowartościowymi dla mięsa powinny stać się ryby. Rynek rybny wykazuje również nierytmiczność dostaw. Poprawę zaopatrzenia można by uzyskać przez rozwój rybołówstwa indywidualnego, którego obecna wielkość odłowów wynosi 22 tys. ton ryb rocznie, a więc ok. 8% ogólnej masy dostaw rynkowych. Istnieją realne możliwości wzrostu podaży o dalsze 10 tys. ton, pod warunkiem odpowiedniego zaopatrzenia w sprzęt. Braki w zaopatrzeniu w lód, w chłodnie, a także nierytmiczny odbiór odłowów powodują niepełne wykorzystanie możliwości, a nawet straty w wysokości około tysiąca ton ryb rocznie. Nie sprawdzone do końca możliwości kryją się w zagospodarowaniu pasa przybrzeżnego wód Bałtyku do 20 km szerokości. Może on stanowić rezerwę dla intensywnej gospodarki spółdzielni rybackich i indywidualnych rybaków.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#PoselRudnickiZbigniew">Podobnie ważną rolę pomocniczą pełnią wędzarnie indywidualne, z których większość działa w woj. gdańskim. Przetworzyły one w 1975 r. 10 tys. ton ryb, a ich możliwości przerobu są znacznie większe. Po wprowadzeniu nowych stawek podatku od lokali i nieruchomości działalność tego przestrzennego rzemiosła stała się mało rentowna i grozi stopniową likwidacją. A wydaje się, że jest to działalność potrzebna i pożyteczna, bo służy przetwarzaniu i przedłużaniu okresu przydatności do spożycia złowionych ryb.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#PoselRudnickiZbigniew">I jeszcze jedno zagadnienie. Niemałą rolę w zaopatrzeniu rynku spełniają rzemiosła piekarnicze i cukiernicze. Wyraża się ona wartością wyrobów na poziomie ponad 3,5 mld zł w roku 1975. Ocenia się, że mogą one zwiększyć produkcję pieczywa i ciast o około 30%, a tym samym złagodzić napięcia asortymentowe na rynku. Prace nad normalizacją działalności gospodarczej w tej grupie zakładów są znacznie zaawansowane i stwarzają bliską perspektywę rozwinięcia ich działalności.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#PoselRudnickiZbigniew">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego podziela poglądy zaprezentowane przez obywatela Prezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza i wyraża poparcie dla rządowego programu realizacji uchwały i postanowień podjętych na IV Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#PoselRudnickiZbigniew">Aktywnie będziemy uczestniczyć w realizacji programu wyżywienia narodu. W nawiązaniu do propozycji Biura Politycznego KC PZPR z dnia wczorajszego, Stronnictwo Demokratyczne skieruje do powołanych komisji wnioski i opinie wypracowane w czasie przeglądu potrzeb i możliwości w usługach — w trosce o lepsze zaspokojenie potrzeb ludności i umocnienie równowagi pieniężno-rynkowej.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#PoselRudnickiZbigniew">Wesprzemy realizację rządowego programu działaniem i inicjatywami członków SD. Program ten uważamy za własny, wyraża on bowiem politykę służącą całemu narodowi. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Jan Szczepański.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselSzczepanskiJan">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nawiązując do apelu pana Premiera, chciałbym przedstawić kilka uwag o propozycjach rządowych i wysunąć kilka sugestii, które — być może — okażą się użyteczne w realizacji uchwał IV Plenum i w realizacji planu przedstawionego przez pana Premiera.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselSzczepanskiJan">Dyskutujemy nad kompleksem żywnościowym, który składa się, w uproszczeniu mówiąc, z czterech wielkich ogniw. Pierwsze — to rolnictwo i produkcja żywności; drugie — to przemysł przetwórczy; trzecie — to handel, nie mówmy o dystrybucji, mówmy o handlu; państwo niczego nie rozdaje, tylko sprzedaje. I wreszcie — konsumpcja, która jest przecież w tym kompleksie wyżywieniowym ogniwem najważniejszym, prawie że najważniejszym, a o niej mówimy bardzo mało.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselSzczepanskiJan">Chciałbym powiedzieć kilka słów o rolnictwie i o konsumpcji. Punktem wyjścia moich uwag było stwierdzenie, że w naszym społeczeństwie zachodzą trzy procesy niezmiernie doniosłe, nieodwracalne, mało kontrolowane, które trzeba poddać lepszej kontroli. Pierwszy proces to systematyczne i stałe zmniejszanie się powierzchni ziemi uprawnej. Od roku 1960 do 1974 spod uprawy wyszło dokładnie, według Rocznika Statystycznego, 637 tys. ha, czyli przeciętnie przeszło 40 tys. ha rocznie. W ostatnich latach tempo to trochę spadło — corocznie wychodzi spod uprawy około 30 tys. ha. Gospodarujemy ziemią trochę rozrzutnie. Wystarczy chociażby przejechać szosą od Wilanowa do Powsina i zobaczyć, jak szerokie są pasy między jezdniami na dobrej, wilanowskiej glebie. Gdyby te pasy jezdniowe były tuż koło siebie, kilkanaście hektarów na tym małym odcinku zostałoby pod uprawą.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselSzczepanskiJan">Ten proces wymaga stanowczo kontroli, gdyż równocześnie odbywa się stały odpływ ludności rolniczej ze wsi i zmniejszanie siły roboczej zatrudnionej w rolnictwie. W ciągu tych ostatnich 15 lat od 1960 roku odeszło z rolnictwa ponad 600 tys. pracowników. Ciągle jeszcze w niektórych prognozach rozwoju gospodarki narodowej spotykamy się z tezami, że mamy w rolnictwie duże zasoby i rezerwy siły roboczej, tymczasem chociażby opracowania i publikacje Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa pokazują, że zasoby siły roboczej w rolnictwie są na wyczerpaniu, przede wszystkim męskiej siły roboczej. Proces odpływu siły roboczej z rolnictwa powinien zostać poddany kontroli państwa, a zwłaszcza powinno się wstrzymać odchodzenie ludności i siły roboczej wysoko kwalifikowanej i zdolniejszej, gdyż następuje tu proces selekcji negatywnej, koncentracji w rolnictwie ludzi o mniejszych kwalifikacjach, o mniejszych zdolnościach. Do tej sprawy jeszcze wrócę. W każdym razie w latach 1970—75 przeciętnie zasoby siły roboczej W rolnictwie zmniejszały się o 1,5% co roku.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselSzczepanskiJan">I wreszcie trzeci proces — przyrost ludności Polski. W ciągu ostatnich 15 lat przybyło nas około 4 400 tys. Wniosek? Na coraz mniejszej powierzchni zasiewów coraz mniejsza liczba ludzi pracujących musi wyżywić coraz więcej ludności. Nie tylko wyżywić; ta zmniejszająca się liczba pracowników musi także przezwyciężyć chroniczne trudności w wyżywieniu — zlikwidować import zboża, mięsa itd., czyli zrealizować ten program, o którym dziś mówił pan Premier. Jest to zadanie możliwe do wykonania, ale istnieje kilka warunków, o których chciałem powiedzieć.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselSzczepanskiJan">Pierwszy — to inwestycje w rolnictwie. Liczby są znane: w 1974 r. z ok. 460 miliardów złotych zainwestowanych w gospodarkę na rolnictwo przeznaczono około 60 miliardów złotych. Rozmawiałem o tym z kolegami ekononomistami. Mówią, że są to inwestycje proporcjonalne do dochodu narodowego, do udziału rolnictwa w dochodzie narodowym. Proponowałbym jednak rozważenie przyjęcia do inwestycji w rolnictwie innego kryterium — nieobliczanie inwestycji w rolnictwie tylko według udziału rolnictwa w pomnażaniu dochodu narodowego, gdyż rolnictwo żywi naród. Nie ma ustroju socjalistycznego, jeżeli rolnictwo nie wyżywi ludności kraju. Jeżeli rolnictwo będzie zacofane, tak jak jest w tej chwili, i to się będzie utrzymywało, wtedy podstawowe prawo gospodarki socjalistycznej, o którym czytamy w każdym podręczniku ekonomii socjalizmu, że celem jej jest maksymalne zaspokajanie rosnących potrzeb, po prostu nie zostanie zrealizowane. Dlatego wysuwam sugestię, żeby inwestycje w rolnictwie traktować nie tylko jako problem czysto ekonomiczny, ale przede wszystkim jako problem polityczny i że trzeba brać pod uwagę imperatyw polityczny zadań rolnictwa w rozwoju ustroju socjalistycznego jako podstawę określenia wysokości inwestycji w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselSzczepanskiJan">Drugi problem — to kierowanie rolnictwem. Wydaje mi się, że za mało zwracamy uwagi na te ogniwa procesu kierowania rolnictwem, gdzie rzeczywiście dokonuje się produkcja żywności, to znaczy na gospodarstwa. Mechanizm kierowania rolnictwem organizacyjnie i administracyjnie jest niezbędny. Pan Premier mówił, że będzie się ten proces redukowało, ale trzeba zwrócić uwagę na to, jak ten ogromny aparat kierowania rolnictwem — kierowania organizacyjnego, administracyjnego — przyczynia się do podnoszenia efektywności w poszczególnych gospodarstwach chłopskich. A przecież podstawowym ogniwem, na którym powinna się skoncentrować nasza uwaga jest poszczególne gospodarstwo rolne — miejsce, gdzie się rzeczywiście produkuje żywność i miarą efektywności tego ogromnego aparatu kierowania organizacyjnego i administracyjnego rolnictwem jest rzeczywista efektywność poszczególnych gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselSzczepanskiJan">I wreszcie to zadanie jest możliwe do wykonania, jeżeli zmodernizujemy, zmechanizujemy rolnictwo, wykorzystując postęp naukowo-techniczny. A to wymaga wysoko kwalifikowanych rolników i na temat oświaty rolniczej chciałbym powiedzieć kilka słów. Nasze rolnictwo pod względem kwalifikacji kadr znajduje się mniej więcej na tym samym poziomie, na jakim znajdował się nasz przemysł na początku planu 6-letniego. Mamy bowiem w rolnictwie (już tu kolega poseł Malinowski tak nieśmiało wspomniał) indywidualnym ponad 40% rolników nie posiadających wykształcenia podstawowego. Mamy ponad 50% rolników, którzy mają wykształcenie podstawowe i tylko ponad 6% rolników w całym rolnictwie uspołecznionym i nie uspołecznionym, którzy mają wykształcenie zawodowe rolnicze.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselSzczepanskiJan">Z takim poziomem wykształcenia i kwalifikacji rewolucji modernizacyjnej w rolnictwie nie zrobimy. Nie będę nudził statystykami, bo one nie są pocieszające i każdy zresztą może je sobie łatwo znaleźć w Roczniku Statystycznym — w rolnictwie mamy ciągle jeszcze przecież zatrudnionej ponad 20—24, czy — dokładniej już w tej chwili nie pamiętam, jaki odsetek siły roboczej. Tymczasem w szkołach zawodowych, na około 2 100 tys. uczniów, tylko ok. 180 tys. jest na kierunkach rolniczych, czyli niecałe 9%. Kwalifikacje rolników — te najważniejsze, to znaczy zawodowe i średnie, wzrastają za wolno i musi tu nastąpić decydujący przełom, jeżeli ten program, który pan Premier tutaj przedstawił, a który przecież wszyscy popieramy, ma zostać zrealizowany, a zależy to od kwalifikacji kadr w rolnictwie. Jeżeli chodzi o wykształcenie wyższe jest sytuacja lepsza. Około 11% studentów studiuje kierunki rolnicze i jest rzeczą słuszną, że liczba tych studentów będzie się zwiększać — wspomniał o tym któryś z przedmówców. Najważniejszą sprawą jest jednak wykształcenie zawodowe, tym bardziej, że ponad 50% rolników o wykształceniu średnim rolniczym i prawie tyle samo z wyższym wykształceniem rolniczym nie pracuje w zawodach rolniczych.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselSzczepanskiJan">Wielu z nich pracuje może w zawodach obsługujących rolnictwo i tam ich umiejętności są wykorzystywane, ale przecież zbyt wielu tych absolwentów pracuje poza rolnictwem, należałoby więc tę sprawę rozwiązać.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselSzczepanskiJan">Trzeba także rozwiązać problem profilu wykształcenia absolwenta szkoły rolniczej — czy kształcimy pracownika dla gospodarki uspołecznionej wielkiej, czy kształcimy absolwenta dla prowadzenia małego czy średniego gospodarstwa indywidualnego. Te sprawy są ciągle dyskutowane w szkolnictwie rolniczym i rozwiązywane — powiedziałbym — połowicznie, a problem musi być stanowczo rozpatrzony i rozwiązany w sposób najbardziej optymalny.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselSzczepanskiJan">Następny kompleks spraw, o którym chciałbym powiedzieć, to zagadnienia konsumpcji. Jest to ten dział, o którym mówi się stosunkowo bardzo mało. Zarówno w dyskusji na IV Plenum, jak i w przemówieniu pana Premiera było za mało o konsumpcji. To nie jest krytyka — gdzież bym śmiał — ale chciałbym tu wysunąć parę propozycji, ponieważ w ostatnim pięcioleciu kierowałem, koordynowałem badania problemu węzłowego na temat zmian we wzorach konsumpcji, potrzebach kulturalnych i systemach wartości społeczeństwa polskiego.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselSzczepanskiJan">Wielu przedmówców mówiło tutaj, że trzeba dbać o to, żeby zakupy były prowadzone racjonalnie, mówiono o oszczędnym gospodarowaniu środkami, o tym, że trzeba na wyższy poziom rozsądku podnieść naszą konsumpcję. Natomiast nie mówiono o ogniwie najważniejszym, to jest o 10 milionach gospodarstw domowych, nie mówiono o 10 milionach gospodyń domowych, przy czym każdy mężczyzna prowadzący gospodarstwo — w rozumieniu tego sformułowania jest gospodynią domową. Otóż te 10 milionów mikrodecyzji ekonomicznych podejmowanych codziennie przez gospodynie domowe w Polsce decyduje w dużym stopniu ' o tym, jak zużytkowane są wszystkie dobra wyprodukowane przez rolników, przetworzone przez przemysł i dostarczone przez handel. I na tym zagadnieniu chciałbym się trochę zatrzymać. Na zebraniu Klubu Poselskiego PZPR jeden z kolegów mówił o ogromnych ilościach zeschłego chleba przywożonego z Warszawy do jednego z podmiejskich PGR, w których znajdują się nierzadko bochenki chleba zakupione i wyrzucone. Mamy w Polsce około 6 mln miejskich gospodarstw domowych. Jeżeli w każdym tym gospodarstwie zmarnuje się codziennie 5 dkg pieczywa — chleba czy bułek, to te 6 mln gospodarstw domowych zmarnuje rocznie około 200 tys. ton pieczywa (prof. Bukowski może szybko policzyć czy się pomyliłem, czy nie, ale w każdym razie jest to liczba bardzo bliska tego). Wyobraźmy sobie te 200 tys. ton — rolnicy mogą powiedzieć, ile to setek czy tysięcy hektarów zbiorów trzeba, żeby wyprodukować 200 tys. ton chleba. Gdyby rolnicy nie zebrali zboża z tych setek czy tysięcy ha, jaki krzyk by podniosła prasa, telewizja, środki masowego przekazu. Tymczasem marnowanie 5 dkg chleba w każdym gospodarstwie domowym miejskim daje ten sam efekt i przechodzimy nad tym zupełnie spokojnie do porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselSzczepanskiJan">Otóż chciałbym podkreślić, że w tym wielkim programie, który chcemy zrealizować pokonując aktualne trudności — zresztą niektóre z nich ciągną się dziesiątki lat — trzeba zwrócić uwagę na gospodarstwo domowe i na wychowanie i wykształcenie konsumenta. Konsumpcja jest także wiedzą i sztuką, a nie tylko zbiorem przyzwyczajeń po rodzicach i dziadkach. Do konsumpcji żywności wkracza też nauka i konsumentowi trzeba powiedzieć, jak powinien się rozsądnie i racjonalnie odżywiać. Mamy instytuty żywnościowe, zajmujące się badaniem żywienia, ustalają one normy racjonalnego czy optymalnego wyżywienia, a kto o nich w Polsce wie, kto czyta ich publikacje, jak są one upowszechniane, kto to powinien robić. Oczywiście, że nie te instytuty, gdyż nie są one instytutami popularyzacji wiedzy. Ale w czyimś interesie to powinno leżeć, żeby ta wiedza o racjonalnym spożyciu żywności, o racjonalnym obchodzeniu się z żywnością, o racjonalnym odżywianiu się docierała do ludności. Myślę, że ten element trzeba by także wprowadzić do tego szerokiego programu, który pan Premier tutaj przedstawił.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselSzczepanskiJan">Na przykład menu w restauracjach i stołówkach, uwzględniające normy żywieniowe ustalone przez naukowe instytuty wyżywienia — i tutaj, jak w wielu innych dziedzinach, rewolucja naukowo-techniczna jest jeszcze daleko poza drzwiami. Chciałbym także zwrócić uwagę na doniosłość gospodarstw domowych, bo wiele trudności w naszej gospodarce wynika po prostu stąd, że wizja gospodarki, jaką ma Komisja Planowania czy Rząd dość daleko odbiega od tej wizji gospodarki, jaką mają gospodynie domowe i trzeba znaleźć metody harmonizowania makrodecyzji ekonomicznych z mikroekonomicznymi decyzjami podejmowanymi w 10 milionach gospodarstw domowych w Polsce codziennie. Problemu tego nie rozwiążemy metodami makroekonomicznymi, manipulacjami cen ani manipulacjami płac, choć są one elementami istotnymi. Trzeba stworzyć i wypracować metody psychologicznego i społecznego kierowania konsumpcją na poziomie każdego gospodarstwa domowego, gdyż tam rozstrzyga się, jak konsumpcja w Polsce wygląda, a to jest istotny przecież element. Cała ta gospodarka i przemysł są po to, żeby w gospodarstwie domowym ludzie się odżywiali rozsądnie. Na to ogniwo trzeba zwrócić stanowczo więcej uwagi. Prowadzone są badania naukowe; Instytut Filozofii i Socjologii oraz GUS w latach 1974—1975 przeprowadziły badania 20 tys. gospodarstw domowych. Mamy pewien obraz tego mechanizmu, wiemy co tam się dzieje. Kierowanie konsumpcją jest przede wszystkim kierowaniem gospodarstwem domowym. Nie zrobi tego Komisja Planowania, operując wyłącznie metodami makroekonomicznymi w skali całej gospodarki, manipulacjami, przesunięciami. Trzeba stosować inne metody i trzeba się zwrócić o pomoc do specjalistów.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselSzczepanskiJan">Wreszcie chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze jedną sprawę, która jest także niezmiernie charakterystyczna dla naszego społeczeństwa i bardzo trudna do rozwiązania. Chciałbym postawić pytanie — dla ilu ludzi w Polsce podnoszenie poziomu ich konsumpcji łączy się bezpośrednio z podniesieniem intensywności i wydajności własnej pracy. W moim wypadku na pewno nie. Może, gdybym więcej pisał — to bym więcej zarabiał. Dla wszystkich pracowników umysłowych droga od zwiększenia wydajności pracy, intensywności pracy do podniesienia roszczeń konsumpcyjnych jest bardzo daleka. Jedynie ludzie, którzy pracują w pracy akordowej odczuwają ten bezpośredni związek podnoszenia się poziomu konsumpcji z podniesieniem własnej intensywności i wydajności pracy. Oczywiście, można apelować i mówić: ludzie, pracujcie intensywniej, wtedy uzyskacie wyższy poziom konsumpcji. Na to się odpowie — ja? Sprzedawczyni powie — po co, przecież praca wydajniejsza, intensywniejsza jest wbrew mojemu interesowi, bo pracując mniej i mniej intensywnie oszczędzam własną energię, którą mogę zużytkować na własne cele, a płacę będę przecież otrzymywała taką samą. Sprawę stawiam trochę paradoksalnie, ale przyjrzyjmy się, jak to wyglądało w dawnej Polsce. Zacznijmy od Polski szlacheckiej. Przecież najwyższy poziom konsumpcyjny osiągnęły te klasy, które nie pracowały w ogóle, a intensyfikacja pracy szlachcica mogła prowadzić do pozbawienia go klejnotu szlacheckiego i być dla niego nie czynnikiem awansu, a czynnikiem degradacji.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#PoselSzczepanskiJan">A czy w Polsce socjalistycznej zachowało się wiele tego rodzaju elementów postawy szlacheckiej? Bardzo wiele. W instytucie, którym kierowałem do niedawna, młoda pani magister przyszła do mnie ze skargą, że kazano jej pisać na maszynie, kiedy ona przyszła do pracy koncepcyjnej. Tłumaczyłem jej bardzo długo, że to nie te czasy, że klejnotu szlacheckiego nie straci, jeżeli popisze trochę na maszynie. Ale nie przekonałem.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#PoselSzczepanskiJan">Można by się nad tym tematem rozwodzić. Kierowanie konsumpcją, wykorzystywanie konsumpcji jako czynnika podnoszenia intensywności i wydajności pracy jest sprawą o wiele bardziej skomplikowaną niżby się to na pierwszy rzut oka wydawało. Przecież w Polsce szlacheckiej poziom konsumpcji nie łączył się z pracą, lecz z przywilejem. Podobnie jest ze wszystkimi ludźmi, którzy pracują, otrzymują płacę nie za pracę, ale za kwalifikacje, stanowisko, staż pracy, zasługi itp. Ich poziom konsumpcji nie zależy od intensywności i wydajności ich pracy, ale od uczestnictwa w pewnych przywilejach. Przecież utrzymujemy rynek dla uprzywilejowanych. Nie wypada mi przeciwko temu występować, bo sam do tych uprzywilejowanych należę. Istnieje mianowicie rynek w PKO, w Pewexie, w Baltonie dla tych wszystkich ludzi, którzy są uprzywilejowani, mają krewnych za granicą albo możność zarabiania dewiz. Oczywiście, rozumiem doskonale wszystkie racje, które przemawiają za utrzymaniem tego rynku i niech, broń Boże, Minister Kisiel się na mnie nie obraża; rozumiem konieczność ściągania dewiz tą drogą, lecz ma to także drugi aspekt społeczny, którego też nie możemy pomijać milczeniem.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#PoselSzczepanskiJan">Kończąc długie przemówienie, sugerowałbym, ażeby powziąć radykalne środki dla ograniczenia, zmniejszenia powierzchni dobrych gruntów, na których buduje się fabryki, domy, mieszkania, drogi itp., a bardziej wykorzystać na te cele nieużytki. Następnie należy kontrolować proces odpływu ludności rolniczej i zatrzymać selekcję negatywną w rolnictwie. Trzeba rozszerzyć oświatę rolniczą, zwłaszcza na poziomie średnim; rozwiązywać, dla przykładu w zespole powołanym na IV Plenum, zagadnienie kierowania konsumpcją, ale nie w makroskali całego społeczeństwa, tylko na poziomie i w skali gospodarstwa domowego. Pierwszym krokiem takiego długofalowego planowania będzie przede wszystkim kształcenie konsumenta. Chociaż Komitet Ekspertów to sugerował — w programie dziesięcioletniej szkoły nie znalazło się nic na ten temat. Będziemy o tym mówili za 2 tygodnie na posiedzeniu Komisji Oświaty i Wychowania i może tam zaproponujemy jakieś sugestie, ażeby rozpocząć proces rozsądnego kształtowania konsumpcji w Polsce. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Jerzy Kaźmierczak.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselKazmierczakJerzy">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z dużym zainteresowaniem wysłuchałem wystąpienia towarzysza Premiera, który przedstawił projekt programu rządowego w zakresie pełnej realizacji uchwał IV Plenum Komitetu Centralnego. Uchwały tego Plenum i przedstawiony rządowy program ich realizacji wychodzi naprzeciw potrzebom żywnościowym kraju, spełnia oczekiwania naszego rolnictwa, aczkolwiek nakłada na wieś niemałe i odpowiedzialne zadania. Wieś polska zawsze chciała produkować jak najwięcej, ale nie zawsze miała do tego sprzyjające warunki. Oczywiście, nie chodzi mi o warunki klimatyczne, one pozostały niezmienne. Kaprysy natury doskwierają nam i dzisiaj. W ostatnich 3 latach zahamowały one tempo wzrostu, tak pomyślne w pierwszym okresie ubiegłego pięciolecia, i są główną przyczyną obecnych napięć i trudności rynkowych.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselKazmierczakJerzy">Mam na myśli warunki, jakie stworzyła Polska Ludowa: reformę rolną, uprzemysłowienie kraju, jego społeczno-gospodarczy rozwój, sojusz robotniczo-chłopski, pomoc socjalistycznego państwa dla wszystkich sektorów rolnictwa, awans materialny i kulturalny wsi i poprawę warunków pracy i życia jej mieszkańców. Dlatego wieś polska udziela poparcia takiej polityce, widząc w tym interes własny i interes kraju.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselKazmierczakJerzy">Wysoka Izbo! Uchwała IV Plenum Komitetu Centralnego naszej partii określiła między innymi konkretne zadania, na realizacji których powinna koncentrować się praca gmin. Gmina stała się bowiem głównym ogniwem organizującym na terenie swego działania rozwój produkcji rolnej. Gminne plany rozwoju społeczno-gospodarczego, uwzględniając decyzje ostatniego Plenum i przedstawiony na dzisiejszym posiedzeniu program Rządu, powinny w ich świetle skorygować kierunki rozwoju produkcji rolnej i określić konkretne zadania dla właściwej instytucji, organizacji społeczno-gospodarczych i rolników, wykorzystując również wnioski, wynikające z powszechnego przeglądu gmin.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselKazmierczakJerzy">W województwie leszczyńskim pierwsze efekty pracy zespołów dokonujących przeglądu gmin dały się odczuć już w okresie żniw. Dołożono wszelkich starań do sprawnego zbioru zbóż i słomy. Dokonany w odpowiednim terminie zbiór słomy pozwolił na wcześniejsze wykonanie podorywek i zasianie poplonów ścierniskowych, zwiększając ich areał o ponad 1/3 w stosunku do roku ubiegłego. Stan ich w obecnym okresie jest dobry, co w znacznym stopniu przyczyni się do poprawy bazy paszowej.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselKazmierczakJerzy">W skali województwa przegląd gmin przyczynił się do pełnego zagospodarowania około 600 ha gruntów oraz lepszego wykorzystania ponad 3 000 ha. Zlikwidowano ponad 600 ha zbędnych dróg i rowów. Zwiększenie o 600 ha użytków rolnych w naszym województwie ma szczególną wymowę w okresie szybko postępującej urbanizacji kraju i kurczenia się gruntów wykorzystywanych rolniczo.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselKazmierczakJerzy">Nasi rolnicy nie są zadowoleni z już osiągniętych wyników. Poważną barierą w dalszym wzroście produkcji leszczyńskiego rolnictwa jest problem wody. Skutki jej braku odczuwane są bezpośrednio w gospodarstwie, gdzie pracuję. W okresie suszy i większego zapotrzebowania, wodę dla zwierząt dowozimy z sąsiedniej wsi. Kłopoty te występują w wielu gminach naszego województwa. Znaczne przyspieszenie prac wiertniczych i innych w celu doprowadzenia wody do wsi pozwoli te kłopoty w najbliższym czasie zmniejszyć.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselKazmierczakJerzy">Wysoka Izbo! Wzrost zaufania i poparcia wsi dla polityki partii znajduje coraz szerszy wyraz w rozwoju spółdzielczych form gospodarowania w rolnictwie. Rolnicze spółdzielnie produkcyjne w województwie leszczyńskim zajmują obszar ponad 17 tys. ha. Dostarczamy aktualnie państwu prawie 1 tonę zboża z hektara gruntów ornych, 400 kg mięsa i 800 litrów mleka z hektara użytków rolnych. Są to wielkości wysuwające spółdzielczość na czołowe miejsce w województwie. Wysokie wyniki są zasługą dobrej organizacji procesów produkcyjnych, odpowiedniej bazy technicznej i usprzętowienia. Na przestrzeni ostatniego roku nastąpił w całym kraju, w tym i w naszym województwie, wielki postęp w organizacji i produkcji rolniczych spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselKazmierczakJerzy">Rolnicze spółdzielnie produkcyjne województwa leszczyńskiego intensyfikują produkcję rolną. Wyraża się to przede wszystkim w:</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselKazmierczakJerzy">— powiększaniu areału gospodarstw spółdzielczych i tworzeniu nowych jednostek, — racjonalniejszej gospodarce użytkami rolnymi, a szczególnie gruntami nowo przyjmowanymi, — powiększaniu własnej bazy paszowej i jej właściwym wykorzystywaniu, — ściślejszym umacnianiu i rozszerzaniu form kooperacji, głównie z sektorem gospodarstw indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselKazmierczakJerzy">W rolniczych spółdzielniach produkcyjnych przyjęliśmy zasadę przejmowania każdego kawałka gruntu. Nie będę ukrywał, że nie zawsze jest to prosta sprawa. Mamy niejednokrotnie spore kłopoty, wynikające z tego, że areały przejmowanych w zagospodarowanie gruntów są rozdrobnione. Powoduje to określone trudności w prawidłowym ustawieniu płodozmianu, utrzymywaniu odpowiedniej struktury zasiewów, właściwej agrotechnice oraz w wykorzystaniu sprzętu rolniczego.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselKazmierczakJerzy">Ogromną uwagę przywiązujemy do zabezpieczenia własnej bazy paszowej. Dobrze wykorzystujemy zbiory traw z łąk i pastwisk, z przydrożnych i śródpolnych rowów oraz zielonkę z poplonów. Systematycznie wzrasta u nas areał poplonów ścierniskowych i ozimin. Zajmują one 18% ogółu gruntów ornych. W grupie roślin pastewnych wydajna i sprawdzona kukurydza zajmuje około 2 000 ha.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselKazmierczakJerzy">Poprawa bazy paszowej ma bezpośredni wpływ na odbudowę pogłowia zwierząt. W gospodarstwach spółdzielczych od czerwca br. zwiększono stan bydła zespołowego o blisko 5%, owiec o 10%; stan trzody chlewnej utrzymał się bez zmian w stosunku do roku poprzedniego. Spory wysiłek w tym samym zakresie czyniony jest również w indywidualnych gospodarstwach rolnych.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselKazmierczakJerzy">Wszelkie przeliczenia i analizy wskazują dobitnie, że przy maksymalnym stosowaniu pasz własnych produkcja żywca staje się najbardziej opłacalna.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselKazmierczakJerzy">Dostrzegamy wiele korzyści w rozwoju i współpracy kooperacyjnej z rolnikami indywidualnymi. Postępująca specjalizacja naszych gospodarstw spółdzielczych w coraz większym stopniu i trwalej wiąże się z taką samą specjalizacją produkcji u rolników indywidualnych bądź w ich zespołach, stwarzając korzystne warunki produkcyjne dla obu stron. Z tej formy nasze gospodarstwa spółdzielcze korzystają już od wielu lat, dostarczając przeciętnie rocznie na rynek państwowy 15—16 tys. sztuk tuczników i ok. 2 500 sztuk bydła opasowego. Taką współpracę i współdziałanie wprowadziły w większym lub mniejszym zakresie wszystkie RSP naszego województwa i to w formie trwałych wieloletnich umów.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselKazmierczakJerzy">Wysoki Sejmie! W swoim krótkim wystąpieniu starałem się przedstawić wysiłki, jakie podejmowane są na naszym terenie nie tylko przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne, ale przez całą naszą wieś w realizacji uchwał VII Zjazdu i IV Plenum KC naszej partii. Te zintegrowane działania bezpośrednich producentów, władz i instytucji współpracujących z rolnictwem dają rękojmię pełnego wykonania odpowiedzialnych zadań, jakie stoją przed naszym rolnictwem.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselKazmierczakJerzy">Zrobiliśmy dużo, ale zapotrzebowanie naszego kraju na produkty naszej pracy jest dużo większe. Towarzysz Premier mówił o dostarczeniu większej ilości artykułów przemysłowych dla rolnictwa i na rynek, w tym takich, jak lodówki. Dla nas, rolników jest sprawą jasną, że te lodówki nie mogą być puste — my, rolnicy, musimy o to zadbać.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Zbigniew Czajkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W dzisiejszym wystąpieniu sejmowym Prezes Rady Ministrów przedstawił rządowy projekt realizacji zadań, wynikających z uchwał IV Plenum.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">W niedługiej jeszcze, gdyż trwającej zaledwie 5 miesięcy VII kadencji Sejmu, już po raz drugi przedmiotem naszych debat jest wpływ wyników rolnictwa na równowagę gospodarczą kraju. Wynika to z aktualnych potrzeb społeczno-gospodarczych, a przede wszystkim, ze stanowiącej przedmiot słusznej troski władz naszego kraju, konieczności poprawy zaopatrzenia i dostaw żywności na rynek wewnętrzny, zależnych przede wszystkim od produkcji rolnej. Sens IV Plenum polegał na jeszcze jednym potwierdzeniu słuszności strategii dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju z tym jednak, że trzeba obecnie uruchomić wszystkie czynniki, aby ten rozwój, pozostając dynamiczny, był także harmonijny.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">W referacie wygłodzonym na IV Plenum przez I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka zostały przedstawione zasadnicze kierunki takiej rekonstrukcji rolnictwa, która uczyni z niego — współzależnie i w niezbędnej harmonii z rozwojem nie tylko przemysłu, ale wszystkich działów gospodarki, nauki i oświaty — utrwalający czynnik dynamicznego postępu społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">I Sekretarz określił plan rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej jako — „otwarty na każdą inicjatywę, która zmierzać będzie do poprawy gospodarki i osiągania na tej drodze lepszych rezultatów”.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">W pełni doceniamy i podzielamy to stwierdzenie — a przemawiam z tego miejsca w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” — traktując produkcję rolną i gospodarkę żywnościową jako niezmiernie doniosłe czynniki rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, mające znaczenie nie tylko ekonomiczne, ale także społeczno-polityczne. Sprawa ta odgrywa istotną rolę także dla zabezpieczenia suwerenności kraju.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Wysoki Sejmie! Zmiany cen, jakie wprowadzono w rolnictwie w lipcu br. pomyślane zostały jako stymulator i bodziec ekonomiczny, mający oddziaływać w kierunku zwiększenia produkcji rolnej. W tym miejscu chciałbym wyrazić przekonanie, że polityka cen i ich regulacja same przez się nie zdołają spowodować wzrostu produkcji, jeśli nie towarzyszą im stałe, wzrastające i uwzględniające rzeczywiste potrzeby wsi, dostawy środków produkcji dla rolnictwa, przede wszystkim takich, jak maszyny rolnicze, nawozy, pasze, cement. Brak tego — „sprzężenia” uczyniłby z zabiegów cenowych tylko środek połowiczny i z tego powodu niewystarczający.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Nawiązując zaś do tego, tak istotnego tematu, jakim jest wpływ technicznego wyposażenia rolnictwa w maszyny i urządzenia dla postępu technicznego, chciałbym zwrócić uwagę, że mimo ponad dwukrotnego w poprzedniej pięciolatce wzrostu dostaw ciągników i maszyn na rynek wewnętrzny, przemysł maszyn rolniczych nie jest w stanie w dalszym ciągu pokryć pilnych potrzeb całego rolnictwa. Równocześnie zaś notujemy fakt wzrostu eksportu polskich maszyn rolniczych za granicę, co jest na pewno uzasadnione racjami handlu zagranicznego, ale co równocześnie budzi określone wątpliwości w porównaniu z potrzebami samego rolnictwa. Sugerowałbym ponowne rozpatrzenie tej sprawy i jej ewentualną korektę.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Inny wreszcie temat dotyczy jednego z najważniejszych, a zarazem najtrudniejszych problemów w rolnictwie — problemu pełnego wykorzystania ziemi. Należy go widzieć przede wszystkim w aspekcie odchodzenia ludżi ze wsi do miast i porzucania przez nich ziemi. Należy z uznaniem podkreślić realizowaną aktualnie wobec wsi politykę społeczną, obejmującą także rolników indywidualnych, m.in. ustanowienie powszechnej opieki lekarskiej na zasadach ubezpieczeń społecznych, a ostatnio — zapowiedź na IV Plenum — wprowadzenia systemu emerytalnego, sprzężonego z systemem dobrowolnych kontraktacji. Jest to słuszny kierunek polityki społecznej na wsi, ustalający we właściwych proporcjach do całokształtu gospodarki narodowej godność i rangę zawodu rolnika. Myśląc tymi kategoriami i biorąc pod uwagę przyszłość demograficzną kraju, należałoby rozważyć także objęcie społecznymi świadczeniami wielodzietne rodziny, przewidując, że z nich właśnie wyrosną młodzi rolnicy, którzy świadomie i z zapałem będą chcieli oddać się pracy na wsi, pracy — podkreślmy — nowocześnie zorganizowanej i włączonej w system ogólnonarodowej socjalistycznej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Wysoki Sejmie! W naszych polskich warunkach mamy do czynienia, pod względem społeczno-ekonomicznej struktury wsi, z państwowymi gospodarstwami rolnymi, ze spółdzielniami produkcyjnymi oraz z masą indywidualnych gospodarstw rolnych. Część ich właścicieli — czy to z powodu starszego wieku i braku następców, czy też z innych, złożonych przyczyn — stopniowo zrzeka się ziemi i przewidując likwidację gospodarstw, prowadzi coraz bardziej ekstensywną gospodarkę. Okres zmniejszającej się intensywności produkcyjnej trwa w takich gospodarstwach od 6 do 8 lat, powodując obniżenie ich produkcji rolnej o 30%. Straty produkcyjne, wynikające z tego tytułu, sięgają niemal połowy wartości całego naszego importu zboża. Na tym ogromnym, ekstensywnie uprawianym obszarze gruntów ornych, liczącym około 3—4 milionów ha, kryją się więc ogromne rezerwy. Samo ich wykrycie i liczbowy szacunek nie daje jeszcze odpowiedzi na tak istotne pytanie, jak utrzymać w rolnictwie średnie i młode pokolenie, aby nie odchodziło ze wsi, lecz przejmowało gospodarstwa, zobowiązując się równocześnie do ich nowoczesnego prowadzenia. Pytanie to należy wesprzeć jeszcze jednym argumentem ekonomicznym. Obliczono bowiem, że zastąpienie jednej osoby odchodzącej z rolnictwa wymaga wzrostu inwestycji w rolnictwie w wysokości od 200 tys, do 600 tys. zł, w zależności od charakteru i rodzaju gospodarstwa, z jakiego osoba ta ubywa. Jest to koszt niebagatelny, jeśli zestawimy go z liczbą 2 milionów ha ziemi, jaka zgodnie z programem rządowym ma być w latach 1976—1980 przejęta od rolników za same tylko renty. Ziemia ta jest stopniowo przekazywana państwowym gospodarstwom rolnym, rolniczym spółdzielniom produkcyjnym oraz indywidualnym rolnikom w ramach Państwowego Funduszu Ziemi, ale nie zawsze w sposób właściwie respektujący prawa do nabycia opuszczonych gospodarstw nie tylko przez PGR i spółdzielnie produkcyjne, ale także przez rolników indywidualnych. Są to zapewne błędy administracji, ale też przyczyna tkwi w samym podejściu rolników indywidualnych, którzy będą chętniej przejmowali ziemię, mając pewność perspektywy rozwojowej gospodarstwa oraz jego opłacalności. Opłacalność może zapewnić przede wszystkim gospodarstwo specjalistyczne, które w naszych warunkach stało się ogniwem planowej gospodarki socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Koncepcja indywidualnego gospodarstwa specjalistycznego opiera się na uzyskiwaniu konkretnych i wymiernych wyników w postaci wysokiej, możliwie jednorodnej produkcji towarowej i wysokiego dochodu rolnika. Pomyślana w ten sposób specjalizacja ma znaczenie nie tylko ekonomiczne, jako metoda podnoszenia produkcji towarowej, ale jest również istotnym czynnikiem przemian charakteru rolnictwa indywidualnego, wprowadzając je w system gospodarki planowej. Dzięki rozwojowi produkcji wyspecjalizowanej powstaje możliwość uzyskiwania dużych ilości produktów standaryzowanych o wysokich walorach jakościowych, a równocześnie o niższych kosztach jednostkowych. Państwo wchodząc w różnego rodzaju umowy kontraktacyjne z gospodarstwami specjalistycznymi ma możność stymulowania określonej produkcji rolnej przez politykę kredytową, organizację usług produkcyjnych, zaopatrywanie gospodarstw specjalistycznych w nowoczesne środki produkcji, a także przez organizowanie fachowego doradztwa rolniczego. Należy lepiej bilansować możliwości państwa, a lokalna administracja powinna być partnerem solidnym w oczach rolników. Gminy i administracja obsługujące rolnictwo muszą działać sprawniej, unikając biurokratyzmu i formalizmu. Wydaje się, że dzięki rozwojowi indywidualnych gospodarstw specjalistycznych łatwiej będzie rozwiązywać problem zagospodarowania gruntów Państwowego Funduszu Ziemi.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Ta nowa z punktu widzenia społecznego i ekonomicznego forma gospodarowania znalazła uznanie i poparcie w polityce rolnej państwa, a przede wszystkim w wyposażeniu jej w — „kartę gospodarstwa specjalistycznego” określającą uprawnienia gospodarstw specjalistycznych, ich obowiązki i przywileje, zwłaszcza w zakresie zaopatrzenia materiałowego, w dziedzinie usług i pomocy finansowej państwa.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Podkreślając ekonomiczne i społeczne walory gospodarstw specjalistycznych, chciałbym zwrócić uwagę na pilną potrzebę szerszego niż dotychczas upowszechniania ich koncepcji i założeń wśród rolników indywidualnych, a także na nieograniczanie ich charakteru produkcyjnego wyłącznie do specjalistycznej gospodarki hodowlanej, ale objęcie specjalizacją także wysoko wydajnej produkcji zbóż. Dzięki temu każde dobre gospodarstwo indywidualne będzie miało możliwość uzyskania karty gospodarstwa specjalistycznego i szansę podniesienia swej produkcyjności i dochodowości, a państwo możliwość poszerzania planowego oddziaływania na indywidualnych rolników. Wtedy też koncepcja indywidualnego gospodarstwa specjalistycznego znajdzie na wsi szersze zaplecze zwolenników. Proces społeczno-ekonomicznych przemian w tym kierunku może i powinien być przyspieszany szeroką, społeczną akcją popularyzatorską, a także bodźcami ekonomicznymi, jak np. zwolnieniem od podatku osiąganej przez gospodarstwa specjalistyczne ponadplanowej wydajności produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Udana i odważnie realizowana koncepcja gospodarstw specjalistycznych, łącznie z szeroko realizowaną przez państwo pomocą socjalną, może stać się zachęcającym motywem dla rolników, zwłaszcza dla młodego pokolenia, aby pozostawało na wsi i znajdowało w gospodarce rolnej autentyczną satysfakcję życiową, popartą wysokimi wynikami produkcyjnymi.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Życie na wsi wymaga nie tylko inwestycji produkcyjnych, ale i inwestycji cywilizacyjnych, ponieważ młody czy w średnim wieku człowiek będzie chciał pozostać na ziemi nie tylko wtedy, gdy produkcja będzie opłacalna, ale wtedy, gdy będzie mógł on nadwyżkę, którą uzyskuje dzięki opłacalności produkcji, w części obrócić na dalsze powiększanie produkcji, a w części na podwyższanie poziomu swojego życia indywidualnego i życia swojej rodziny.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Wysoki Sejmie! Ważkie problemy polskiego rolnictwa i gospodarki żywnościowej nie mogą być ujmowane wyłącznie w kategoriach przedmiotowych. Ilość i jakość naszej produkcji rolnej zależą bowiem w równym stopniu od czynnika ludzkiego — od stanu świadomości polskiego rolnika. W oddziaływaniu na tę świadomość, obok racji ekonomicznych, rolę istotną odgrywają także racje ideowo-moralne: patriotyczne, państwowe, ogólnospołeczne, a także współkształtujące świadome ludzkie postępowanie — racje światopoglądowe.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Zbędne jest przypominać oczywisty fakt, że przeważająca część naszej społeczności wiejskiej to ludzie wierzący, czerpiący z przekonania o prawdzie swego światopoglądu i z religijno-moralnego nauczania kościoła istotne przesłanki dla swego indywidualnego i społecznego życia, w tym także do pracy lepszej, wydajniejszej. W kościele posoborowym zaś w coraz większym stopniu upowszechnia się przekonanie, że sprawdzianem postawy chrześcijańskiej w nowoczesnym pluralistycznym społeczeństwie jest jego zdolność do świadczenia swej prawdy światopoglądowej pracą i zaangażowaniem obywatelskim.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Toteż z wielkim zainteresowaniem społeczność katolicka w naszym kraju przyjęła wypowiedź I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka na spotkaniu z aktywem robotniczym w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Mielcu, dotyczącą aktualnej sytuacji w stosunkach między państwem a kościołem oraz zasad współżycia obywateli naszego kraju. I Sekretarz położył specjalny nacisk na fakt rosnącej jedności całego narodu bez względu na zróżnicowanie występujących w naszym społeczeństwie poglądów na źródła i sens życia oraz podkreślił wagę stosowania nadrzędnej i umacniającej tę jedność zasady wzajemnej tolerancji. Ta zasada wzajemnej tolerancji jest tu widziana nie statycznie, ale jako dynamiczny proces aktywnej współpracy ludzi o różnych przekonaniach światopoglądowych na rzecz umacniania wspólnych wartości. — „Istnieje — mówił Edward Gierek — szerokie pole dla owocnego współdziałania kościoła z państwem w realizacji ważnych celów narodowych. Powtarzam to jeszcze raz — byłem i jestem za takim współdziałaniem i widzę w tym współdziałaniu wielki sens”.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Chcielibyśmy wyrazić przekonanie, że właśnie osiągnięcia i trudności naszego dnia dzisiejszego, także i te, omawiane obecnie w tej sali, stawiają szczególnie jasno przed każdym obywatelem, a także przed każdą instytucją i instancją terenową obowiązek stałej troski o to, by ta integrująca naród dynamiczna zasada wzajemnej tolerancji i współpracy ludzi o różnych światopoglądach była przestrzegana i rozwijana w praktyce codziennej, w życiu prywatnym i publicznym, w naszej wspólnej pracy i wychowywaniu nowych pokoleń Polaków.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Trzeba także podkreślić, że podobne myśli, wyrażające zrozumienie dla tych samych wspólnych potrzeb, znajdujemy w tekście skierowanego do wiernych komunikatu z ostatniej 154 Konferencji Plenarnej Episkopatu Polski. Przypominając potrzebę prowadzenia dialogu ze społeczeństwem w sprawach dotyczących całego narodu oraz występując z postulatami zachowania wyrozumiałości wobec różnych przejawów społecznego zniecierpliwienia, Episkopat apeluje w tym komunikacie do społeczności katolickiej — „o wzmożenie wysiłku i rzetelnej pracy, a nawet o gotowość do poniesienia wyrzeczeń na rzecz wspólnego dobra oraz o zachowanie ładu społecznego”. Biskupi z naciskiem przypominają, że — „rzetelna praca jest obowiązkiem moralnym, a umiejętność wyrzeczeń cnotą chrześcijańską”.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Jest naszym odpowiedzialnym zadaniem, aby ten pełen obywatelskiej, patriotycznej troski głos biskupów miał doniosły wpływ na praktykę duszpasterstwa polskiego i bezpośrednio na postawę wiernych, integrując jeszcze bardziej cały naród wokół potrzeby przezwyciężenia występujących u nas trudności oraz wokół dalszego rozwijania osiągniętych już sukcesów.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#PoselCzajkowskiZbigniew">Wysoki Sejmie! Wystąpienie sejmowe Prezesa Rady Ministrów określiło zasadnicze kierunki poczynań, zmierzających do pokonywania trudności i napięć, powstałych w toku realizacji słusznego programu dynamicznego i harmonijnego rozwoju naszego kraju, wytyczonego na VI i VII Zjeździe PZPR. Z tym przekonaniem wyrażam w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” aktywne poparcie dla tych poczynań Rządu. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Adolf Sobieraj.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselSobierajAdolf">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Stworzone w ostatnich latach nowe korzystne warunki ekonomiczne dla rozwoju rolnictwa wpłynęły na wzrost zainteresowania przyspieszeniem rozwoju produkcji rolniczej i przemysłu rolno-spożywczego w województwie katowickim. Osiągnięte efekty produkcyjne w rolnictwie potwierdziły słuszność podjętych decyzji, dały dowód wysokiego zaangażowania ogółu rolników, w tym także rolników młodych. Celem, który określa istotę nowych zamierzeń, jest wykorzystanie szans, jakie stwarza program rozwoju rolnictwa wytyczony na VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przyjęty i poparty przez VII Kongres Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Wysokie nakłady inwestycyjne pozwolą na znaczne wykorzystanie rezerw produkcyjnych. Będzie to miało duży wpływ na wzrost produkcji rolnej w latach następnych. Pragnę podkreślić, że mimo niekorzystnych warunków klimatycznych, w ostatnich latach ruch inwestycyjny w rolnictwie katowickim był duży, szczególnie dużo inwestują młodzi rolnicy.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselSobierajAdolf">Zdajemy sobie sprawę, że do nas, młodych, należy tworzenie nowych stosunków społecznych i produkcyjnych na wsi. Chodzi tu o całokształt problemów dotyczących wzrostu produkcji, racjonalnego wykorzystania ziemi, budownictwa i modernizacji obiektów gospodarskich, upowszechniania wiedzy i kultury technicznej, efektywnego stosowania coraz nowocześniejszych środków produkcji. Na pewno w naszym najbardziej uprzemysłowionym województwie i przy stosunkowo niekorzystnej strukturze agrarnej gospodarstw indywidualnych można realizować ambitne i konkretne zadania wynikające z programu gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselSobierajAdolf">Droga do tej realizacji wiedzie przez przyspieszenie procesu koncentracji ziemi, rozwoju kooperacji gospodarstw indywidualnych z gospodarką państwową, rozwoju specjalizacji gospodarstw. Każdy hektar ziemi powinien być należycie wykorzystany i dawać możliwie wysoką produkcję rolną. Myślę, że głównie dzięki aktywności PZPR, ZSL i organizacji młodzieżowych gmina Żarnowiec, w której mieszkam, osiągnęła najwyższą w województwie rolniczą produkcję towarową. Wartość tej produkcji wynosiła 70 mln złotych.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselSobierajAdolf">Jako działacz ZSL oraz Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej pragnę stwierdzić, że zarówno organizacja Stronnictwa, jak i organizacja młodzieżowa województwa katowickiego dużo wysiłku poświęcają na rzecz postępu w rolnictwie. Z uwagą zapoznajemy się z postanowieniami IV Plenum KC PZPR i IV Plenum NK ZSL. Cała wieś będzie teraz z ogromną uwagą zapoznawać się z rządowym programem realizacji postanowień IV Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselSobierajAdolf">Program IV Plenum KC PZPR i IV Plenum NK ZSL i jego konkretyzacja w programie rządowym przyczyniają się do jeszcze większej aktywności organizacji partyjnych i młodzieżowych. Gminne komitety PZPR i ZSL gminy Żarnowiec powzięły szereg inicjatyw w zakresie poprawy gospodarki żywnościowej. W wyniku tych inicjatyw dokonuje się stały postęp w rolnictwie. Tak, na przykład, zasiano 1 300 ha poplonów w celu zmniejszenia występującego deficytu pasz soczystych, przeprowadzono w gminie meliorację na 100 ha łąk w roku bieżącym. Przeprowadzi się meliorację na 120 ha w roku przyszłym. Przygotowano program wykupu ziemi w ilości 100 ha od rolników źle gospodarujących. Ziemia ta zostanie zagospodarowana przez miejscowe PGR.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselSobierajAdolf">Podniesienie w ostatnim czasie cen skupu płodów rolnych niewątpliwie uatrakcyjni te gałęzie produkcji, które przestały już być opłacalne. Jednakże wydatny wzrost produkcji rolnej nie będzie możliwy bez poprawy struktury agrarnej wsi. Jest ona w naszym województwie bardzo niekorzystna, gospodarstwa są rozdrobnione. Ponadto pracują w nich ludzie często w podeszłym wieku, nie posiadający wykształcenia fachowego. Ludzie ci nie mają sił ani ochoty do wprowadzania innowacji w swoich gospodarstwach. Nie są więc w stanie skorzystać z możliwości, jakie stwarza polityka państwa. Szansę tę powinni wykorzystać przede wszystkim młodzi rolnicy, którzy chcą dobrze pracować i osiągać wysokie wyniki produkcyjne. Mają oni z reguły lepsze przygotowanie ogólne i fachowe niż ich rodzice, przedsiębiorczość oraz rzutkość, a są to cechy warunkujące wszelki postęp.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselSobierajAdolf">Nieodzownym warunkiem dla szybkiego wzrostu produkcji rolnej jest koncentracja środków produkcji i specjalizacja produkcji. Dążenie do specjalizacji powinno być powszechne, gdyż ogólnie wiadomo, że różnorodność, wielokierunkowa produkcja w małym gospodarstwie wymaga dużych nakładów pracy, a efekty są mierne. W ślad za tym powinna iść szeroko pojęta mechanizacja. Efekt — to wysoka wydajność na jednego zatrudnionego i na jednostkę powierzchni użytków rolnych. Stąd też tak ważne jest, aby udoskonalać działanie i organizację pracy SKR.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselSobierajAdolf">Rolnikom, którzy decydują się na specjalizację i powiększanie gospodarstw, państwo pomaga w inwestycjach przez dogodne kredyty na budownictwo inwentarskie, ułatwia zakup materiałów budowlanych, maszyn i urządzeń. Kredyty nisko oprocentowane, rozłożone na dogodne raty, mogą być w znacznej części umarzane. Ja sam skorzystałem niedawno z takiego kredytu, wybudowałem w krótkim czasie oborę na 40 stanowisk bydła mlecznego i opasów. Zainteresowanie tego rodzaju obiektami jest w mojej okolicy duże. Stąd często odwiedzają moje gospodarstwo rolnicy, mający zamiar budować nowe lub modernizować stare budynki inwentarskie.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselSobierajAdolf">Obserwuję, że możliwości kredytowych dla wzrostu specjalizacji produkcji rolnicy nie wykorzystują należycie. Na przykład w gminie Żarnowiec przyznano w roku bieżącym 2 680 000 zł przeszło 50 rolnikom, co daje przeciętną niecałe 50 tys. zł. Nie sądzę, by można było za tę sumę wiele zdziałać. Przyczyna tkwi w tym, że służba rolna w niedostatecznym stopniu informuje rolników o warunkach kredytowania gospodarstw rozwijających produkcję rolną, gospodarstw specjalistycznych i zespołowych.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselSobierajAdolf">Nowoczesna obora czy chlewnia stwarza daleko idącą możliwość specjalizacji produkcji zwierzęcej. Ja, na przykład, specjalizuję się w produkcji mleka i bydła rzeźnego. Strukturę upraw ściśle dostosowałem do potrzeb obsady inwentarza i nie korzystam z pasz przemysłowych, zakupuję jedynie mineralne dodatki do pasz.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselSobierajAdolf">Nowoczesnej produkcji rolnej nie da się wprowadzić bez wieloletnich umów kontraktacyjnych państwa z producentami płodów rolnych. Stwarzają one poczucie stabilizacji u producentów, zaś państwo na tej podstawie może tworzyć swą politykę żywnościową. Jednak nie zawsze interesy kontrahentów są zbieżne. Czasami bywa, że rolnik nie jest zainteresowany wywiązywaniem się z umowy, ale zdarza się także, że również instytucje kontraktujące nie w pełni wywiązują się ze swych obowiązków. Wydaje się, że należałoby stosować odpowiednie środki w celu przeciwdziałania temu zjawisku.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselSobierajAdolf">Towarzysz Edward Gierek na IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR zapowiedział możliwość wprowadzenia rent dla dobrze pracujących rolników. Zapowiedź ta spotkała się z dużym zainteresowaniem rolników. Rolnicy przekonują się, że ranga ich zawodów wzrasta. Sprawa rent dla rolników ma szerszy aspekt. Renty, w wypadku gdyby była możliwość ich wprowadzenia, usuną wiele konfliktów między dziećmi chcącymi przejąć gospodarstwo a rodzicami, którzy chcieliby jak najdłużej je zachować. Przetrzymywanie gospodarstw przez rolników będących w wieku emerytalnym wypływało często z obawy, że po przekazaniu gospodarstw pozostaną bez środków do życia, jeśli następcy nie zechcą wywiązywać się z obowiązków alimentacyjnych względem nich. Pewną formą zabezpieczenia się jest obecnie tzw. wymowa — czyli wydzielenie części gospodarstwa w dożywotnie użytkowanie. Powodowało to czasowy podział gospodarstw. Nie trzeba dodawać, że podziały te, jak również wspomniane konflikty, nie sprzyjają intensyfikacji produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselSobierajAdolf">Wysoka Izbo! Partia i Rząd stwarzają młodym rolnikom szansę, którą powinni wykorzystać dla przyspieszenia rozwoju rolnictwa, dla wzrostu dobrobytu obywateli, jak również dla własnej satysfakcji.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselSobierajAdolf">Jestem przekonany, że coraz więcej młodych ludzi będzie wybierało trudny, ale piękny zawód rolnika. Co więcej, że większemu zaangażowaniu się młodych towarzyszyć będzie należny szacunek dla starszych rolników. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Wacław Auleytner.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z uwagą wysłuchaliśmy exposé Obywatela Premiera. Dotyczyło ono problemów zasadniczej wagi, na których w ostatnim okresie koncentruje się uwaga opinii publicznej. Przezwyciężenie trudności w zaopatrzeniu rynku w niektóre artykuły spożywcze stanowi w chwili obecnej zasadniczy problem stojący przed rolnictwem i gospodarką żywnościową kraju. Truizmem będzie stwierdzenie, że od zaopatrzenia rynku w produkty żywnościowe w dużej mierze zależą nastroje społeczne, tak zasadniczo rzutujące na tempo i jakość pracy.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Jesteśmy silnie zaawansowani na odcinku rozwoju ogólnego, szczególnie przemysłu, i zbliżamy się do poziomu krajów wysoko rozwiniętych. Natomiast nie nadążamy w tym rozwoju na odcinku tak ważnym, jakim jest produkcja żywności. W tej sytuacji kapitalnym problemem stojącym dziś przed nami z całą ostrością jest dążenie do takich rozwiązań, aby nasze rolnictwo szybciej mogło sprostać zadaniom, jakie przed nim stawia dzień dzisiejszy. Temu tematowi chciałbym poświęcić moją wypowiedź, dotyczącą poszczególnych spraw warunkujących bezpośrednio lub pośrednio wzrost produkcji rolnej. Osiągnięcia w tym zakresie rolnictwa uspołecznionego, przede wszystkim dzięki nakładom finansowym i materiałowym, są duże i chyba zapewniony jest systematyczny ich postęp w tej dziedzinie. W mojej wypowiedzi chciałbym się skoncentrować na sprawach rolnictwa indywidualnego, stanowiącego około 75% areału gruntów uprawnych. Tu właśnie istnieją ogromne rezerwy produkcyjne. Chodzi nie tylko o utrzymanie, ale o wzmożenie dynamiki rozwoju oraz wprowadzenie intensywnych metod produkcji, które pozwoliłyby rolnictwu indywidualnemu sprostać ciążącym nań zadaniom. Postęp w tym zakresie uwarunkowany jest wieloma elementami. Pragnę na chwilę zatrzymać się przy problemie mechanizacji.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Nakłady na mechanizację rolnictwa są bardzo duże i w ostatnich latach obserwujemy stały ich wzrost. Mimo to, zapotrzebowanie na maszyny rolnicze też stale wzrasta. Niezależnie od możliwości zmechanizowania prac polowych, kapitalne tutaj znaczenie ma tzw. mała mechanizacja, bez której trudno wyobrazić sobie zwiększenie produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Następnym zagadnieniem jest problem obsługi i eksploatacji parku maszynowego. Mam tu na myśli przede wszystkim poziom wyszkolenia zawodowego oraz postaw moralnych kilkusettysięcznej rzeszy pracowników, którym jest powierzony ten ogromny majątek narodowy. Trzeba bowiem pamiętać, że właśnie od kwalifikacji tej armii młodych ludzi często zależy jakość wykonywanych przez nich prac agrotechnicznych, mających duży wpływ na końcowy wynik procesu produkcyjnego. Źle wykonanego zabiegu agrotechnicznego poprawić nie można.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Należy również pamiętać; że od umiejętności posługiwania się maszynami, powierzonymi tym pracownikom, zależy w dużej mierze , okres eksploatacji tych maszyn. W tej sytuacji powinniśmy stawiać duże wymagania pracownikom SKR, którzy kierują pracą traktorzystów, kombajnerów czy chemizatorów rolnictwa. Ci młodzi ludzie narażeni są często na wiele demoralizujących wpływów, na przykład szerzy się wśród nich nierzadko pijaństwo i kombinatorstwo. Sytuacja taka nakłada na SKR obowiązek nie tylko podnoszenia ich kwalifikacji zawodowych, ale i wychowania pod względem społeczno-moralnym. Brak działalności informacyjno-kulturalnej, niestety, spotykany jest dość często. O groźnych konsekwencjach panujących w tym środowisku świadczy sytuacja istniejąca w byłym województwie warszawskim, gdzie stwierdzono, że głównymi przyczynami wypadków są zły stan techniczny maszyn i urządzeń oraz wykonywanie prac w stanie nietrzeźwym. Stwierdzenie to musi budzić zrozumiały niepokój.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Osobnym zagadnieniem jest odpowiedni stan dróg, umożliwiający doprowadzenie sprzętu mechanicznego na stanowisko jego pracy. Generalnie sieć dróg w Polsce, nawet lokalnych, jest dobra. Państwo położyło bowiem w minionym trzydziestoleciu duży nacisk na tę sprawę. Są jednak jeszcze zakątki Polski, gdzie jakość niektórych dróg lokalnych i gminnych zagraża wręcz sprzętowi rolnemu. Mam tu na myśli ciągnące się niejednokrotnie całe lata budowy dróg lokalnych. Pozwolę sobie posłużyć się tutaj przykładem z terenu.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselAuleytnerWaclaw">W bezpośredniej bliskości Krakowa, na terenie gminy Mogilany, na odcinku wsi Lusina-Zielona ciągnie się od kilku lat budowa drogi lokalnej. Władze wojewódzkie nie reagują na rozpaczliwe pisma tamtejszego kółka rolniczego, które obsługuje ponad 60 gospodarstw wysokotowarowych — nie ma do nich praktycznie dojazdu. Na nieprzejezdnym odcinku drogi niszczy się sprzęt rolny, urywają się osie i łamią resory, toną w błocie traktory i ciężki sprzęt omłotowy. A tymczasem do ukończenia drogi pozostało zaledwie 700 m, na których budowę nie może od paru lat się zdobyć Zarząd Dróg Lokalnych w Krakowie, mimo że środki finansowe na tę inwestycję są dawno uruchomione. Podobne przykłady można by podać z innych regionów kraju.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Poziom fachowy pracowników wszystkich służb specjalistycznych, stykających się bezpośrednio z rolnictwem, warunkuje skuteczność ich oddziaływania na produkcję. Wymaga to stałego pogłębiania ich kwalifikacji zawodowych. Specjalną troskę musi budzić poziom przygotowania gminnej służby rolnej, tej, której podstawowym zadaniem jest oddziaływanie na postęp indywidualny gospodarstwa, a pracownikom tej kategorii powinno się stawiać coraz wyższe wymagania przygotowania zawodowego. Na gminnej służbie rolnej ciążą specjalne zadania i odpowiedzialność za całość produkcji i jej poziom. Że na tym odcinku dzieje się nie najlepiej, to świadczy o tym wymownie wypowiedź prof. Bolesława Strużka, posła na Sejm, na łamach — „Trybuny Ludu” z dnia 23 sierpnia br. W wypowiedzi swojej prof. Strużek stwierdził m.in. — „Często uwaga całej administracji rolnej w gminie koncentruje się wokół przejęcia i zagospodarowania 10 czy 15 hektarów ziemi opuszczonej, z reguły najsłabszej jakości, podczas gdy troska o intensyfikację produkcji na pozostałych 8 czy 10 tysiącach hektarów schodzi na drugi plan”. Takie stwierdzenie wybitnego specjalisty skłania do zwrócenia nań uwagi właściwych organów.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Z rozwojem hodowli wiąże się problem budownictwa inwentarskiego, tym bardziej, że rolnicy indywidualni rozumieją konieczność nakładów na ten cel. Aby jednak budownictwo inwentarskie mogło rozwijać się, nie wystarczy udostępnienie rolnikowi dogodnych kredytów. Rolnik budujący nowy budynek musi mieć świadomość, że w sposób legalny i w odpowiednim terminie będzie miał możność zakupu potrzebnych materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Innym zagadnieniem jest umożliwienie rolnikowi łatwego zdobycia planów i dokumentacji typowej. O trudnościach, jakie rolnicy ciągle napotykają w tym względzie, świadczy fakt, że wielu z nich nawet z odległych okolic kraju przyjeżdża do Warszawy, by zaopatrzyć się w takie plany w gmachu Ministerstwa Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Z problemem budownictwa inwentarskiego łączy się nierozerwalnie problem wody, już poruszony tutaj w dyskusji przez moich przedmówców. Jest nie do pomyślenia zwiększanie hodowli bez posiadania przez gospodarstwo bieżącej wody w budynkach inwentarskich i w domu mieszkalnym. Ilość wodociągów wiejskich, choć ostatnio wzrasta, jest ciągle niedostateczna. Dlatego konieczne jest podjęcie starań zmierzających do ułatwienia doprowadzenia wody do mieszkań i budynków inwentarskich, przede wszystkim przez wykorzystanie studzien.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Zagadnienie to łączy się z ulżeniem w pracy kobietom wiejskim, które — jak wskazują przeprowadzone badania — są tą pracą przeciążone. Kobieta wiejska przez cały rok pracuje bez urlopu, dwukrotnie nieraz więcej niż mąż czy syn, którzy podjęli pracę poza gospodarstwem.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Wysoka Izbo! Najważniejszą sprawą w rolnictwie jest człowiek. Od niego bowiem w największym stopniu zależą wyniki gospodarcze. Dlatego słuszną jest rzeczą położenie specjalnego nacisku na jego rolę w produkcji artykułów rolnych. Trzeba tu sięgnąć — jak powiedzieliśmy 24 czerwca br. w debacie nad absolutorium dla Rządu za rok 1975 — do rezerw humanistycznych, zapału do pracy, przedsiębiorczości, energii i dobrej woli ludzi pracujących w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Trzeba z jednej strony okazać rolnikowi zaufanie i zainteresowanie jego pracą, z drugiej zaś strony podjąć skuteczne wysiłki, aby zdobyć jego zaufanie dla poczynań władz. Chodzi o stworzenie właściwego klimatu otaczającego pracę rolnika oraz o stałe zwiększanie wymagań wobec rolnika i służb rolnych.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Należałoby chyba też zwiększyć zainteresowanie całym życiem rolnika i potrzebami ludności wiejskiej. Problem przemyślanego zaspokajania tych potrzeb stwarza tak istotne poczucie stabilizacji życia ludzi na wsi i wpływa mobilizująco na ich pracę. M.in. czynnikiem niewątpliwie wpływającym pozytywnie na przemiany stabilizacyjne było wprowadzenie powszechnych ubezpieczeń społecznych dla ludności wiejskiej. Ostatnio duże nadzieje, jak tu już wspomniano, wzbudziła zapowiedź I Sekretarza KC podjęcia dyskusji na temat objęcia generalnie emeryturami ludzi starych, pracujących w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Ważnym problemem jest sprawa dowartościowania pracy w rolnictwie w porównaniu do innych zawodów. Dużą rolę odgrywa tu — jeszcze raz powtarzam — mechanizacja. Maszyna zastępująca wysiłek fizyczny rolnika upodabnia jego pracę do pracy w przemyśle.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Należy zwrócić również uwagę na sposób obsłużenia rolnika w urzędach gminnych czy instytucjach współpracujących z rolnictwem. Oczekiwanie na załatwienie nieraz drobnych spraw w długich kolejkach przed punktami skupu lub w biurach budzi w rolniku sprzeciw, gdyż ma on poczucie wartości czasu, który jest nie do zastąpienia w warsztacie rolnym.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselAuleytnerWaclaw">W czasie posiedzenia IV Plenum KC, zarówno w referacie I Sekretarza KC, jak i w wypowiedzi Ministra Rolnictwa, podkreślono bardzo mocno, że dobrze gospodarujący rolnik indywidualny powinien mieć możność powiększania gospodarstwa przez zakup lub długotrwałą dzierżawę ziemi z Państwowego Funduszu Ziemi. Jest to droga do umacniania poczucia stabilizacji, jak i do tworzenia tak potrzebnych gospodarstw specjalistycznych. Niestety, jak to podkreślił Minister Rolnictwa, administracja terenowa nie zawsze rozumie tę prawdę. O ile w 1975 roku gospodarstwa uspołecznione otrzymały z tej puli 300 tysięcy hektarów, to gospodarstwa indywidualne tylko 16 tysięcy. Wymaga to zdecydowanej korekty postawy administracji terenowej w tym zakresie. Jest to poważny problem maksymalnego wykorzystania ziemi, również w ramach gospodarki indywidualnej.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Można i trzeba realizować przebudowę struktury agrarnej, ale produkować trzeba na podstawie istniejącej struktury. Działalność długofalowa nie może zakłócać pewności jutra rolnika, który musi przecież produkcję swego warsztatu planować na całe lata naprzód. Dlatego wszelkie nasze poczynania ustawodawcze w tym zakresie muszą tę prawdę brać pod uwagę.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Wysoki Sejmie! Rolnik, otoczony, mam nadzieję, w przyszłości wszechstronnymi ułatwieniami, musi jednak mieć świadomość swoich obowiązków. Zaryzykuję twierdzenie, że zawód rolnika — to nie tylko profesja, ale powołanie, takie jak zawód lekarza czy nauczyciela. Młody człowiek decydujący się na pozostanie na ziemi musi mieć świadomość, że wybiera zawód trudny, wymagający wysiłku, odpowiedzialności i samodzielności, ale że jest to zawód, którego zaszczytnym zadaniem jest służba całemu społeczeństwu przez dostarczanie mu środków do życia. Musi mieć świadomość, że od jego pracy, od jego zapału i zaangażowania zależy osobiste jego powodzenie i wyżywienie całej wielkiej rodziny współobywateli, większości narodu pracującego w zawodach pozarolniczych. Ta szczególna odpowiedzialność w skali ogólnonarodowej wymaga przede wszystkim wysokich kwalifikacji, wymaga wszechstronnego przygotowania do prowadzenia nowoczesnego warsztatu rolnego. Od dawna znana jest zasada, że — „kto więcej umie, ten więcej zbiera”. Potwierdziły to również badania prof. Zygmunta Małanicza z SGGW w Warszawie, który udowodnił w sposób bezsporny, że w Polsce gospodarstwa indywidualne, prowadzone przez rolników posiadających odpowiednie przygotowanie zawodowe, wykazują dużo wyższą wydajność w porównaniu z gospodarstwami prowadzonymi na podobnej glebie i w analogicznych warunkach terenowych, których kierownicy mają tylko przygotowanie praktyczne. Toteż dziś, kiedy powszechnie poszukujemy we wszystkich dziedzinach gospodarki narodowej rezerw produkcyjnych, mówiąc o rolnictwie, nie wolno zapominać o rezerwach, jakie tkwią w przygotowaniu kadry rolników praktyków.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Oświata rolnicza jest u nas intensywnie rozbudowywana. Stwarza to możliwości różnorodnego kształcenia i dokształcania. Niestety, wielu rolników z tych możliwości nie korzysta w stopniu zadowalającym, a wiedzy o rolnictwie uczy się prowadząc własne gospodarstwo, obniżając częstokroć znacznie jego zdolności produkcyjne. Większość indywidualnych rolników w Polsce to samouki. Mówił już o tym prof. Szczepański. Ponad 40% pracujących w rolnictwie nie ma ukończonej szkoły podstawowej, a tylko 6% zasadniczą lub wyżej niż zasadniczą szkołę rolniczą. Wśród zawodowo czynnych w rolnictwie tylko 70 osób na 1000 ma wykształcenie wyższe niż podstawowe, z chwilą, gdy w innych działach gospodarki narodowej wskaźnik ten wynosi 460 na 1000. Zaledwie 15% rozpoczynających dziś pracę zawodową w rolnictwie ma ukończoną szkołę zawodową lub średnią. Dzieje się to mimo rozporządzenia Rady Ministrów o wymogu posiadania takiego wykształcenia wobec osób przejmujących gospodarstwo lub chcących nabyć ziemię. A więc istnieje niezmiernie ważny dla jakości pracy i wyników produkcyjnych problem stałego dokształcania rolników oraz młodzieży, która decyduje się na pracę w rolnictwie. Chodzi jednak o to, by dokształcanie tej kategorii pracowników w rolnictwie nie było traktowane formalnie, lecz by od uczestników szkolenia zawodowego wymagano zdecydowanie faktycznego przyswojenia sobie przynajmniej minimum przekazywanych wiadomości. Zarówno bowiem wykładowcy, jak i słuchacze, powinni pamiętać o starym porzekadle, że: — „Aby ziemia chciała rodzić, trzeba z głową po niej chodzić”.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Sądzę, że jest to problem wychowawczy i propagandowy, który powinien zmierzać do takiego uformowania świadomości rolnika, szczególnie młodego, aby niewyobrażalną rzeczą stał się brak wykształcenia rolniczego oraz bezsporne było przeświadczenie, że zawód rolnika jest zawodem szczególnie odpowiedzialnym i zaszczytnym, wymagającym specjalnego zaangażowania, tym bardziej dziś, gdy temu zawodowi nadaje się w Polsce najwyższą rangę.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Podstawowym problemem w wykształceniu kadr rolniczych jest tworzenie dostatecznej liczby szkół rolniczych, średnich i zasadniczych. W tej dziedzinie istnieje szereg niedociągnięć. Szkoły rolnicze są rozproszone. Zbyt mało posiadają internatów oraz przyznają często za niskie stypendia. W niektórych rolniczych województwach, jak np. bialskopodlaskie, łomżyńskie, ostrołęckie, częstochowskie, jak podaje „Dziennik Ludowy”, nie ma prawie wcale szkół rolniczych. Problem rozbudowy właściwej sieci szkół tego typu jaskrawo rysuje się przed władzami tych województw.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Wysoka Izbo! Ważnym zagadnieniem wsi współczesnej jest zjawisko chłopów robotników. Jest to na pewno w skali historycznej zjawisko przejściowe, ale obecnie jest ono liczebnie duże. W moim przekonaniu, chłopi robotnicy — to w swej większości jednostki i rodziny bardzo wartościowe, ludzie pracowici, którzy umieją łączyć pracę robotnika z dobrym prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Dlatego przyszłościowe, na pewno konieczne rozwiązania w zakresie ustroju agrarnego nie mogą dziś zdemobilizować posiadaczy tych gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-20.24" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Innym zagadnieniem, które wymaga zwrócenia uwagi, jest rzetelność sprawozdawczości rolnej, zwłaszcza na szczeblu gminnym. Urzędy gminne, gdzie powstają podstawowe materiały sprawozdawcze, służące do opracowań globalnych, powinny być świadome, że tylko solidna skrupulatność i prawdziwa, choćby dająca skromniejszy obraz rzeczywistości statystyka, jest naprawdę wartościowa. Jest to, moim zdaniem, również problem moralny tej kategorii pracowników.</u> + <u xml:id="u-20.25" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Obywatele Posłowie! Szczególnie ważną decyzją w tej skomplikowanej sytuacji społeczno-ekonomicznej, podjętą na IV Plenum KC, jest projekt powołania zespołów roboczych, które w ciągu roku mają przygotować modelowe rozwiązania. Wiąże się z tym nadzieja bezstronnego i głębokiego rozpatrzenia zagadnień trudnych i złożonych, stojących dziś przed narodem polskim. Rzeczą całego społeczeństwa jest pomoc w pracach tych komisji, szczególnie wtedy, gdy jakieś zagadnienie będzie musiało być konsultowane z szeroką opinią publiczną. Będzie to poważnym elementem umacniania jedności narodu wokół podstawowych celów przed nim aktualnie stojących.</u> + <u xml:id="u-20.26" who="#PoselAuleytnerWaclaw">I Sekretarz KC w swojej wypowiedzi na IV Plenum omówił problem rozwoju i umacniania demokracji socjalistycznej. Wyraził też przekonanie, że należy powołać szeroki i kompetentny zespół partyjny, który rozważyłby całość spraw związanych z funkcjonowaniem naszej demokracji oraz kształtowaniem postaw obywatelskich. Jest to projekt, który społeczeństwo przyjmuje z zadowoleniem i nadzieją, gdyż w klimacie pojawiających się postulatów co do pogłębiania swobód obywatelskich i przy dojrzewającej świadomości obywatelskiej całego społeczeństwa należy oczekiwać, że powinniśmy dopracować się odpowiednich rozwiązań społeczno-politycznych, właściwych dla poziomu wyrobienia społecznego i tradycji Polaków.</u> + <u xml:id="u-20.27" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Różne motywy wpływają na postawy zaangażowania ludzi w naszym kraju. Należą do nich — poczucie patriotyzmu, a więc troska o los narodu, troska o dobro społeczeństwa, jego dorobek kulturalny i materialny. Znaczna część Polaków kieruje się również inspiracją religijno-moralną. Do tej to właśnie części społeczeństwa zaadresowany był komunikat ostatniej Konferencji Episkopatu Polski. Szerszy, odpowiedzialny i coraz dojrzalszy udział ludzi wierzących w rozwiązywaniu wspólnych, stojących dziś przed narodem problemów, pomoże niewątpliwie w procesie rozwoju demokracji i wzmocni jedność w społeczeństwie. Nie sposób tutaj nie wspomnieć o wydarzeniu, które zaszło w rozwoju stosunków między Episkopatem a najwyższymi czynnikami państwowymi. Mam tu na myśli historyczną wypowiedź Edwarda Gierka na mieleckim spotkaniu, w której przedstawił on problem realizacji zasady wzajemnej tolerancji między ludźmi o różnych światopoglądach i szerokiego pola owocnego współdziałania kościoła i państwa w realizacji celów narodowych. Stwierdzenie to, jestem przekonany, pogłębi zaufanie wierzących Polaków do I Sekretarza oraz całego kierownictwa kraju i przyniesie konkretne efekty w życiu społecznym i gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-20.28" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Służyć temu również będzie komunikat Episkopatu z przebiegu 154 Konferencji Plenarnej Biskupów Polskich.</u> + <u xml:id="u-20.29" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Wysoki Sejmie! Wydaje się, że rozwijające się pozytywnie te stosunki muszą napawać optymizmem i wiarą w przyszłość jedności działania wszystkich ludzi dobrej woli w Polsce, zmierzające do realizacji wspólnych celów narodowych. Ale trzeba też powiedzieć, że wymaga to stałego pogłębiania i umacniania, stałej wytężonej pracy nad formowaniem świadomości wierzących i niewierzących do szerszej i przyjaznej wymiany poglądów, wspólnych poszukiwań i współdziałania na wielu odcinkach życia społecznego i narodowego. Wymaga to konsekwentnego, odważnego i cierpliwego działania zarówno ze strony czynników kościelnych, jak i państwowych, ze strony świadomych swych zadań Polaków wierzących i niewierzących.</u> + <u xml:id="u-20.30" who="#PoselAuleytnerWaclaw">Wysoka Izbo! Koło Poselskie — „Znak”, w imieniu którego przemawiam, po wysłuchaniu exposé obywatela Premiera wyraża nadzieję, że w polityce gospodarczej państwa nastąpi skuteczne zharmonizowanie dynamicznego rozwoju gospodarczego z przeciwdziałaniem występującym napięciom. W tym przekonaniu Koło Poselskie — „Znak” akceptuje wytyczne polityki Rządu przedstawione przez obywatela Premiera. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-20.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Władysław Ochota.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselOchotaWladyslaw">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! IV Plenum Komitetu Centralnego naszej partii przedstawiło nam i całemu narodowi kompleks problemów niezwykle istotnych w aktualnej sytuacji gospodarczej i społeczno-politycznej naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselOchotaWladyslaw">Dostarczenie na rynek potrzebnej ilości żywności — to przede wszystkim wzrost produkcji rolnej. Zagadnienie to, jak podkreślił tow. Edward Gierek na IV Plenum, jest nie tylko funkcją samego rolnictwa. Składa się nań praca setek tysięcy robotników, a także inżynierów, techników i innych pracowników zatrudnionych w przemysłach wytwarzających dla rolnictwa niezbędne środki do produkcji.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselOchotaWladyslaw">Świadomość potrzeby takich rozwiązań jest szczególnie silna wśród załogi naszego zakładu pracy — Zakładów Azotowych w Puławach. Bowiem według zgodnej opinii specjalistów, wysokość osiąganych plonów zależy w decydującej mierze od nawożenia mineralnego i środków ochrony roślin.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselOchotaWladyslaw">Zakłady Azotowe w Puławach produkują rocznie prawie 2 mln ton nawozów. Jako przedstawiciel puławskich robotników pragnę podkreślić, że decyzje podjęte przez IV Plenum spotkały się ze zrozumieniem i aprobatą środowiska, w którym pracuję. Przyjęto je jako wyraz konsekwentnego stanowiska partii i Rządu w sprawie problemów żywnościowych kraju, narodu i troski o złagodzenie napięć rynkowych, których dokuczliwość społeczną odczuwamy wszyscy. Podejmujemy działania, aby w świadomości społecznej utrwalała się postawa, która pozwoli trudności zrozumieć w rzeczowym, rzeczywistym wymiarze oraz w kontekście dotychczasowych dokonań na płaszczyźnie społeczno-ekonomicznego rozwoju kraju i postępu w warunkach życia narodu. IV Plenum ukazało sposoby i wskazało na środki przezwyciężania tych trudności. Ich społecznym warunkiem jest wysoka dyscyplina obywatelska, rzetelna i sumienna praca na każdym stanowisku. Rozumie to załoga Zakładów Azotowych w Puławach.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselOchotaWladyslaw">W atmosferze spokoju, rozwagi i wzmożonego wysiłku produkcyjnego Zakłady Azotowe podejmują działania dla rytmicznego wykonywania i przekraczania planów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselOchotaWladyslaw">Na rok bieżący konferencja samorządu robotniczego przyjęła bardzo ambitne zadania planowe, przekraczające wielkości wykonane w roku ubiegłym. Do września zadania ilościowe w produkcji nawozów zostały wykonane z nadwyżką, a do końca roku chcemy dostarczyć dla gospodarki narodowej około 15 tys. ton nawozów więcej niż przyjęto w planie na rok bieżący, choć i ta wielkość nie stanowi ostatniego jeszcze naszego słowa, jeśli — zgodnie ze wskazaniami partii i Rządu — potrafimy znaleźć możliwości zwiększenia wydajności maszyn i urządzeń w ramach obowiązującego reżimu oszczędności paliw i energii.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselOchotaWladyslaw">Wysoka Izbo! Uchwały IV Plenum i dzisiejsze wystąpienie towarzysza Prezesa Rady Ministrów przedstawiły program i ukierunkowanie prac w zakresie problematyki cen i oszczędności w gospodarce, przyspieszenia rozwoju budownictwa mieszkaniowego, dalszego zagospodarowania rezerw w rolnictwie i przyspieszenia produkcji rynkowej. Rozpatrzenie tych wszystkich problemów wymaga czasu i spokojnego namysłu, a od nas, klasy robotniczej, od całego społeczeństwa głębokiej patriotycznej i obywatelskiej odpowiedzialności. Jestem przeświadczony jako robotnik, że klasa robotnicza ma świadomość, że to co robimy służy najgłębiej pojętym interesom kraju i wszystkim ludziom pracy. Taką postawę załoga naszego przedsiębiorstwa i społeczeństwo Lubelszczyzny wykazało w toku konsultacji czerwcowych. Rozumiemy także, że wiele doraźnych decyzji, które przedstawił towarzysz Premier dla poprawy zaopatrzenia rynku oznaczają złagodzenie napięć i że dopiero wyniki naszych długofalowych wysiłków będą mogły eliminować obecne zakłócenia.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselOchotaWladyslaw">Zdajemy sobie sprawę, że zadania, które przed nami stoją, wynikają z obecnych i perspektywicznych potrzeb rozwoju. IV Plenum podkreśliło raz jeszcze znaczenie, jakie dla pełnego ich wykonania ma rzetelna i dobrze zorganizowana praca, gospodarska dbałość i obywatelska dyscyplina wszystkich ludzi pracy. Dalsza poprawa efektywności gospodarowania, a szczególnie wzrost wydajności pracy i obniżka kosztów, poprawa jakości naszej pracy oraz wykorzystanie wszystkich rezerw decydować będą o przyspieszeniu tempa wzrostu produkcji na rynek i produkcji eksportowej. Dlatego uchwały IV Plenum i przedstawiony przez towarzysza Premiera wielokierunkowy program działań znajdą zrozumienie i poparcie wszystkich pracujących.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselMorawskiKazimierz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Od ponad 5 lat kształtujemy rozwój naszego kraju na drodze słusznej i jedynej strategii rozwoju społeczno-gospodarczego. Głównym celem tej strategii jest człowiek i jego dobro. Znalazło to swój dobitny wyraz w rozwiązywaniu trudnych problemów, które postawił ostatnio przed polskim społeczeństwem przyspieszony rozwój społeczno-gospodarczy, charakteryzujący ostatnie lata naszego życia.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselMorawskiKazimierz">Rozwój ten uzyskany został dzięki aktywizacji różnych czynników dynamizujących gospodarkę, dzięki śmiałym decyzjom i pobudzaniu wydajności pracy przez szybki wzrost płac. Przyniosło to gwałtowne przyspieszenie tempa rozwoju, poszerzyło front inwestycji i bardzo poważnie zwiększyło dochody ludności. Pierwszy okres ożywienia gospodarczego został słusznie wykorzystany do przygotowania bazy materialnej do dalszych etapów rozwoju, skoncentrowanych bezpośrednio na podnoszeniu jakości życia społeczeństwa. Osiągnięcia ostatnich lat są również wynikiem zaangażowanej pracy milionów ludzi wierzących, którym polityka pogrudniowego kierownictwa stworzyła szersze podstawy i warunki do pełnej aktywizacji i twórczego wysiłku.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselMorawskiKazimierz">Wielki wysiłek produkcyjny, wielki wysiłek rozwojowy przyniósł jednakże i pewne napięcia w gospodarce, napięcia towarzyszące wszystkim wielkim przedsięwzięciom, a których przejawy odbiły się ostatnio niekorzystnie na codziennym życiu obywateli. Popyt rósł szybciej niż podaż, co — jak wiemy — stworzyło trudności w zaopatrzeniu rynku, głównie w artykuły spożywcze. Trudności, jakie przeżywamy i które niecierpliwią nasze społeczeństwo, to trudności wynikające z rozwoju szybkiego i realizacji wielkiego przedsięwzięcia unowocześniania Polski. Są one przede wszystkim nieprzezwyciężonym jeszcze reliktem słabości, zaniedbań i opóźnień w naszej gospodarce, a więc stanu, który przezwyciężyć można właśnie dzięki strategii VI i VII Zjazdu. Obok dorobku minionego 5-lecia w dziedzinie społeczno-gospodarczej nie można nie podkreślić poważnych przemian, jakie w wyniku pogrudniowej polityki partii nastąpiły w życiu społeczno-politycznym naszego narodu. Umocniła się i pogłębiła jedność Polaków. Nowy styl sprawowania władzy przez nasze kierownictwo z Edwardem Gierkiem na czele zbliżył władzę do społeczeństwa, wprowadzając zasadę konsultowania wszystkich ważnych dla narodu i państwa spraw z ogółem Polaków. W ostatnich miesiącach i tygodniach kierownictwo kraju daje wiele dowodów, że dba o łączność z narodem. Znalazło to swe dobitne odbicie w mieleckim przemówieniu Edwarda Gierka. Obrano drogę nierobienia niczego, co by nie miało pełnego zrozumienia społeczeństwa. Podjęto odważną decyzję zrezygnowania z wprowadzenia w życie projektu decyzji w sprawie cen i powołano 5 zespołów, mających w dłuższym okresie opracować zasady polityki cen i inne problemy społeczno-gospodarcze. Świadczy to o zdecydowanej woli kierownictwa kraju kierowania się zasadami demokratyzmu i wsłuchiwania się w głos opinii publicznej.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselMorawskiKazimierz">„Byłem, jestem i będę zawsze przekonany — stwierdził w katowickim przemówieniu polski przywódca — że w naszym kraju nie osiągnie się niczego, nie rozwiąże niczego, nie zbuduje niczego bez zrozumienia, poparcia i współdziałania ogółu Polaków”.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselMorawskiKazimierz">Uważamy, że ten właśnie kierunek i sposób rozwiązywania spraw ważnych dla narodu jest jedynie słuszną drogą, na której nawet najtrudniejsze sprawy można będzie przy współudziale całego narodu pokonać dla dobra Polski. Ta właśnie droga postępowania, choć nieraz bardzo trudna, opiera się na zaufaniu do naszego narodu, do jego zbiorowej mądrości i odpowiedzialności i dlatego z pewnością zaowocuje wzmożonym wysiłkiem całego społeczeństwa w celu pokonania trudności i pełnego zrealizowania programu VII Zjazdu. Jednak demokracja wtedy jest autentyczna, kiedy opiera się na równych prawach i równych obowiązkach. Nie ma praw bez obowiązków. Każde bowiem życie społeczne opiera się na wkładzie pracy ludzi, zaangażowaniu, świadomości obywatelskiej i dobrej woli. Miernikiem demokratyzmu jest więc nie tylko sfera praw, ale i zakres obowiązków społeczeństwa. To musimy dziś szczególnie akcentować.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselMorawskiKazimierz">Wychodząc z założenia, że nadzwyczaj ważnym i koniecznym zadaniem jest wpojenie naszemu społeczeństwu przekonania o ważności obowiązków, dobrej, rzetelnej pracy na co dzień i o niemożności żądania bez dawania, sądzę jednocześnie, że istotną sprawą w rozwijaniu demokracji socjalistycznej jest pełne wykorzystywanie wszystkich tych instytucji i form udziału społeczeństwa, które zostały w naszym ustroju stworzone, a które czasem, może jeszcze niedostatecznie, są wyzyskiwane jako płaszczyzna stałego dialogu rządzących i rządzonych.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselMorawskiKazimierz">Wysoki Sejmie! Wśród najistotniejszych problemów obecnego etapu rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju na plan pierwszy wysuwa się sprawa budownictwa mieszkaniowego jako podstawowego warunku właściwego i wszechstronnego rozwoju człowieka i należytego funkcjonowania podstawowej komórki życia społecznego, jaką jest rodzina. Znajduje to swoje odbicie w przedstawionym nam dziś programie rządowym. Wagę tej sprawy i jej ogólnospołeczne znaczenie potwierdza fakt, że jeden z zespołów powołanych przez IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR zajmować się ma właśnie sprawami budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselMorawskiKazimierz">Mówiąc o rodzinie, nie sposób nie zwrócić uwagi na problemy demograficzne, które w istotny sposób ważą na przyszłości naszego narodu. Oprócz działań aktywnie podejmowanych, a zmierzających do zapewniania rodzinie materialnych warunków rozwoju, co przede wszystkim łączy się ze sprawą mieszkania, zaakcentować pragnę krótko jeszcze jeden problem społeczny, który ma ogromny wpływ na rozwój i umacnianie rodziny i na sprawę dzietności. Mam tu na myśli sprawę warunków dopuszczalności przerywania ciąży, problem, wobec którego nasze stanowisko jest jasne i światopoglądowo zdeterminowane. Pragnę stwierdzić, że w naszym przekonaniu należałoby podjąć skuteczne działania, które by co najmniej poważnie ograniczyły zakres występowania tego niekorzystnego z punktu widzenia ogólnospołecznego zjawiska.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselMorawskiKazimierz">W ramach zrozumienia naszych władz i okazywanej przecież troski dla dobrego funkcjonowania i znaczenia rodziny w życiu społecznym — należałoby podjąć konieczne kroki prawne i wychowawcze, które zapobiegałyby, a w każdym razie ograniczyły zwiększającą się liczbę rozwodów, łamiących przecież trwałość życia rodzinnego.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselMorawskiKazimierz">Wysoka Izbo! Ostatnie tygodnie przyniosły ważkie wydarzenia w zakresie stosunków między kościołem a państwem. Ważnym krokiem na drodze dalszego, stałego ulepszania stosunków między kościołem a państwem w naszym kraju jest przemówienie wygłoszone w Mielcu przez Edwarda Gierka. I Sekretarz Edward Gierek podczas spotkania z robotnikami Mielca, mówiąc o potrzebie utrwalenia jedności uczuć i pracy dla Polski, stwierdził, że w naszym kraju nie ma sytuacji konfliktowej między kościołem a państwem oraz wskazał, że — „istnieje szerokie pole do owocnego współdziałania kościoła z państwem w realizacji ważnych celów narodowych”. Opinia katolicka w Polsce traktuje wypowiedź I Sekretarza na te tematy jako wyraz polityki dalekosiężnej, która jest realizowana konsekwentnie od grudnia 1970 r. w stosunkach państwa z kościołem. Ostatnie przemówienie, o którym mowa, posunęło sprawę tych stosunków poważnie naprzód. Oświadczenie to wywołało oddźwięk ze strony Episkopatu Polski. Na swym ostatnim posiedzeniu biskupi polscy wezwali w wydanym komunikacie ludzi' wierzących m.in. do powagi, spokoju, zrozumienia obecnej sytuacji gospodarczej i zdyscyplinowania społecznego. Rzetelna praca — stwierdzili biskupi — jest obowiązkiem moralnym, a umiejętność wyrzeczeń — cnotą chrześcijańską.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselMorawskiKazimierz">Pragnę oświadczyć, że wspomniane dwa fakty pogłębiły w kręgach ludzi wierzących w kraju przekonanie, że nie tylko że nie ma poważniejszych konfliktów, ale że jest możliwe i potrzebne współdziałanie między kościołem i państwem w realizacji ważnych celów narodowych, a więc ^w^ kształtowaniu wychowania i moralności społecznej, pogłębieniu jedności narodu i dyscypliny społecznej w walce z różnymi złymi zjawiskami społecznymi, jak i w krzewieniu aktywności społecznej i rzetelnego stosunku do pracy. Nie od dziś w naszym kraju wszyscy Polacy współdziałają, niezależnie od stosunku do religii, w budowie pomyślności ojczyzny. Współpraca ta i jej rozwinięcie na jak najszerszych polach życia społeczno-gospodarczego otrzymała ostatnio nowe, z obu stron wychodzące impulsy. Niewątpliwie, co pragnę podkreślić, wpłynie to dodatnio na stan świadomości obywatelskiej szerokich rzesz ludzi wierzących w Polsce.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselMorawskiKazimierz">Wysoka Izbo! Z uwagą wysłuchaliśmy przedstawionego przez Prezesa Rady Ministrów rządowego programu realizacji uchwał IV Plenum KC PZPR. Do przezwyciężenia trudności, jakie przeżywamy aktualnie, wiedzie jedna tylko droga, a jest nią praca coraz efektywniejsza, coraz lepiej zorganizowana i przemyślana, atmosfera wzajemnego zaufania, jedności narodu oraz dyscypliny społecznej. Ale w pracy są momenty spokojne i są chwile pewnego napięcia myśli i mięśni, przyspieszenia i zdeterminowania. Jako naród jesteśmy właśnie w takim momencie. Nie możemy pozwolić sobie ani na ulgową pracę, ani na ulgowe zaangażowanie. Jeśli chcemy szybkiego awansu naszego kraju, przełamania obecnych trudności i dalszego polepszenia warunków życia, jeśli chcemy mieć poczucie sensu naszego życia, tak jak miało je poprzednie pokolenie, które wywalczyło Polskę w walce orężnej, to musimy się skoncentrować i skupić wszystkie siły wiedząc, że nie wolno nam zmarnować szansy, jaką stwarza program dynamicznego i harmonijnego rozwoju Polski.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselMorawskiKazimierz">W imieniu Koła Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego udzielam pełnego poparcia dla programu rządowego, jaki przedstawił tu obywatel Premier.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Bogusław Droszcz.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselDroszczBoguslaw">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Rezultaty osiągane przez gospodarkę żywnościową, jej główne ogniwo, jakim jest produkcja rolna, stanowią o dostatku żywności i równowadze rynkowej — stąd też duże zainteresowanie społeczeństwa sprawami rolnictwa i perspektywami jego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselDroszczBoguslaw">Zadania określone zarówno przez IV Plenum KC PZPR, jak i IV Plenum NK ZSL w zakresie zwiększania produkcji rolnej, będące dziś tematem obrad Sejmu, stały się inspiracją do spotęgowania działania i współdziałania zarówno instancji wojewódzkich, gminnych i organizacji wiejskich. Docieramy z zadaniami do szerokiego aktywu politycznego i społecznego, do producentów rolnych, załóg gospodarstw uspołecznionych, instytucji współpracujących z rolnictwem. Wskazujemy na możliwości, podkreślamy kluczowe znaczenie wzrostu produkcji rolnej w rozwiązywaniu naszych trudności.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselDroszczBoguslaw">Polityka rolna PZPR i ZSL znajduje pełne poparcie rolników, czego dowodem są uzyskane rezultaty w produkcji rolnej w latach 1971—1975. Dało to w efekcie w krótkim okresie wzrost produkcji globalnej do 20%, wzrost towarowej produkcji rolniczej liczonej w cenach stałych o blisko 37%, produkcji zwierzęcej o 50%.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselDroszczBoguslaw">Miniony okres 5 lat intensywnego rozwoju produkcji rolnej pozwolił na wykorzystanie poważnych możliwości tkwiących w rolnictwie, ale nie wszystkich. Są to przede wszystkim te rezerwy, których uruchomienie wymaga rozłożenia w czasie, doinwestowania, wykorzystania ziemi nie w pełni plonującej, uzupełnienia braków w zakresie mechanizacji, rozbudowy zaplecza usługowego, przyspieszenia dostaw na rzecz rolnictwa nawozów mineralnych i środków chemicznych.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselDroszczBoguslaw">Mimo dużego postępu w produkcji, w latach ubiegłych wyniki uzyskane w rolnictwie nie sprostały rozwijającym się w szybszym tempie potrzebom społecznym, wzrostowi spożycia. Przyczyniły się do tego słabsze wyniki w produkcji roślinnej w ostatnich trzech latach.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselDroszczBoguslaw">W związku z niedoborem pasz podjęte zostały dodatkowe decyzje w sprawie importu zbóż i pasz. Import ten osiągnął nie notowaną dotychczas wielkość. Dalsze jego zwiększanie jest sprawą nierealną; problem zbożowo-paszowy w poważnym stopniu powinniśmy rozwiązać w drodze własnych możliwości. Zgodnie z uchwałami IV Plenum KC PZPR uważamy za konieczne i jedynie słuszne działanie zmierzające do utrzymania dynamiki rozwoju rolnictwa w obecnej pięciolatce, w tym do odrobienia strat w pogłowiu zwierząt gospodarskich w roku 1976. Zadania są trudne, wykonać je musimy w okresie 4 lat, pokonując dodatkowo skutki regresu pierwszego roku obecnej pięciolatki. Dużo zależeć będzie od pełnej realizacji dostaw planowanych środków produkcji, od atmosfery, w jakiej te zadania będziemy realizować, od konsolidacji wszystkich sił na określonych kierunkach, od pełnego wykorzystania możliwości, od sprawności działania zaplecza wspierającego pracę rolnika.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselDroszczBoguslaw">Jako poseł mam zaszczyt reprezentować województwo gdańskie, które jest jednym z bardziej znaczących w kraju, którego rolnictwo, mimo słabych gleb, legitymuje się wysokimi wskaźnikami skupu ważniejszych produktów rolnych, jak i wartością skupu produktów rolnych na 100 ha użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselDroszczBoguslaw">Jakkolwiek zasadniczym czynnikiem rozwoju regionu gdańskiego jest gospodarka morska i przemysł, władze województwa poświęcają problemom gospodarki żywnościowej i produkcji rolnej bardzo dużo uwagi i wysiłku. Ogólne tempo rozwoju gospodarczego województwa stwarza określone problemy demograficzne i gospodarcze. W roku 1980 udział ludności miejskiej stanowić będzie prawie 75% ogółu ludności, zwiększy się zatem udział ludności pozarolniczej z 81% do 85%. Zmiany te w sposób zdecydowany wpływać będą na wielkość potrzeb żywnościowych, jak również i na zadania stojące przed rolnictwem. Wydatki na żywność w okresie 10 lat, a więc od roku 1970 do roku 1980 na 1 mieszkańca ulegną podwojeniu. Już w roku 1975 spożycie mięsa wzrosło do 68,5 kg, przekraczając planowane na ten rok 62 kg. Wzrosło również spożycie ryb do 10 kg na osobę, mleka i przetworów do 395 litrów, wzrosło spożycie warzyw i owoców przy nieznacznym spadku spożycia przetworów zbożowych i ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselDroszczBoguslaw">Nie należymy do województw samowystarczalnych w zakresie produkcji żywności, jednak ambicją naszą jest wykorzystanie maksymalnie własnych możliwości i stąd wynika konieczność ustalania szczególnie intensywnych kierunków działania w rolnictwie i wykorzystania wszystkich doraźnych możliwości w łagodzeniu trudności rynkowych.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselDroszczBoguslaw">Ubywa nam ziemi w rolnictwie i ubywa ludzi, przede wszystkim młodych, którzy przechodzą do innych działów gospodarki narodowej. Odpływ ludzi młodych, przeważnie mężczyzn, pogarsza z roku na rok strukturę wieku ludności zatrudnionej w rolnictwie, powoduje feminizację zawodu rolniczego, nasiloną szczególnie w licznej grupie rolników dwuzawodowych.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselDroszczBoguslaw">Przy niedostatku mechanizacji i usług produkcyjnych następuje obniżenie produkcyjności tych gospodarstw, głównie w produkcji zwierzęcej. Roczny ubytek ziemi użytkowanej rolniczo wynosi w naszym województwie 1500 ha. Ziemia ta jest przeznaczona pod zabudowę miejską, przemysłową, budowę dróg, zalesienie. Zmniejsza się tym samym gwałtownie wielkość użytków rolnych, przypadająca na jednego mieszkańca, która w roku 1975 wynosiła 0,32 ha, w roku 1980 spadnie do 0,29 ha i 0,25 ha w roku 1990. Dlatego w centrum zainteresowania władz wojewódzkich znajduje się zarówno sprawa utrzymania równowagi demograficznej między miastem a wsią narastająca do jednego z głównych problemów regionu, jak i pełnego intensywnego zagospodarowania każdego hektara użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselDroszczBoguslaw">Główny ciężar zagospodarowania ziemi przejmowanej przez państwo poniosą gospodarstwa państwowe i spółdzielcze, które w latach 1976—1980 będą musiały przejąć 40 tys. hektarów użytków rolnych. Wysiłek zagospodarowania ziemi podejmują również z powadzeniem spółdzielnie kółek rolniczych, których gospodarstwa zespołowe liczą 10 tys. ha ziemi. Zwiększają również swój areał indywidualne gospodarstwa, głównie specjalistyczne, które w latach 1971—1975 przejęły 6 tys. ha gruntów.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselDroszczBoguslaw">Rezultaty osiągnięte przez nasze rolnictwo w latach 1971—1975, jak również rok 1976, mimo regresu w pogłowiu bydła o 1,3% i trzody o 0,8%, głównie w gospodarstwach indywidualnych poniżej 5 ha, które z braku rezerw paszowych obniżyły pogłowie, umacniają przekonanie o realności zamierzeń tej pięciolatki. Są tego dowodem wyniki przeglądu gmin, który ujawnił coraz sprawniejsze oddziaływanie administracji gminnej na wzrost produkcji, na wykorzystanie możliwości zarówno w produkcji roślinnej przez wzrost areału zbóż, sprawne przeprowadzenie ostatnio zbiorów, jak również wzrost gospodarstw specjalizujących się, rozszerzany zakres kooperacji.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselDroszczBoguslaw">Zwiększa się oddziaływanie instancji i aktywu PZPR i ZSL. Instancje wojewódzka i gminne starają się wdrożyć w życie zasadę, aby wszyscy rolnicy, członkowie PZPR i ZSL przodowali w produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselDroszczBoguslaw">Do optymizmu skłaniają w naszym województwie lepsze plony zbóż i roślin okopowych w 1976 r. niż w 1975 r., jak również lepsze niż w roku ubiegłym wyniki gospodarstw państwowych, spółdzielczych i indywidualnych gospodarstw specjalistycznych we wzroście pogłowia bydła i trzody.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselDroszczBoguslaw">Wysoki Sejmie! Zamierzenia nasze do roku 1980 w województwie gdańskim ustaliliśmy na wspólnym posiedzeniu komitetów PZPR i ZSL. Problematykę rolną podejmie również najbliższa sesja WRN. Nie taimy przed naszą wsią trudności i braków, dajemy pełne wsparcie wszystkim, którzy gwarantują wzrost produkcji towarowej, pomagamy tym, którzy czasowo, w wyniku wypadków losowych, obniżyli rezultaty.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#PoselDroszczBoguslaw">Żegnamy z życzliwością i serdecznie tych rolników, którzy nie mogą z racji wieku podołać zadaniom i przekazują gospodarstwa państwu za rentę, otaczamy ich opieką i szacunkiem, na jaki sobie zasłużyli w swej wieloletniej pracy.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#PoselDroszczBoguslaw">Na wspólnym spotkaniu po IV Plenum KC PZPR sekretarzy KC PZPR i prezesów CK ZSL przyjęliśmy program działania, który umożliwi wykorzystanie rezerw nie tylko w rolnictwie, ale także w dziedzinie obrotu i przetwórstwa artykułami żywnościowymi, co powinno przyczynić się do złagodzenia braków na rynku. Inspirujemy postawy aktywnego uczestnictwa w rozwiązywaniu trudności. W działaniu naszym wykorzystujemy dotychczasowe doświadczenia naszego rolnictwa, doświadczenia ludzi, którzy w niełatwych warunkach klimatycznych, na nie najlepszych glebach, zdobywali umiejętności pokonywania tych trudności.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#PoselDroszczBoguslaw">W produkcji roślinnej, oprócz rezerw w gospodarce zbożowo-paszowej, szczególne możliwości widzimy w produkcji ziemniaka. Dotychczasowe wyniki w plonach są niskie. W związku z tym władze wojewódzkie, współdziałając z administracją terenową, instytucjami, przedsiębiorstwami zainteresowanymi produkcją i obrotem ziemniaka, podjęły działania kompleksowe, dotyczące zarówno wdrażania nowych odmian, których udział w roku 1976 wynosi zaledwie 4% i dotyczył tylko trzech odmian, poprawę uprawy i ochrony przez uprawy zblokowane, jak również doskonalenia i usprawniania działalności skupu.</u> + <u xml:id="u-26.19" who="#PoselDroszczBoguslaw">Podejmujemy działanie zmierzające do zwiększenia produkcji warzyw gruntowych na torfach, co powinno rozwiązać nasze trudności i przynieść wymierne korzyści dla kraju przez tworzenie możliwości eksportowych.</u> + <u xml:id="u-26.20" who="#PoselDroszczBoguslaw">W produkcji zwierzęcej wprowadzamy klatkowy system odchowu trzody chlewnej, w wyniku czego w gospodarstwach uspołecznionych uzyskamy w najbliższym okresie dodatkowo 30 tys. stanowisk. Zabezpieczamy w sposób szczególny rozwój hodowli bydła mlecznego i to na zapleczu Trójmiasta. Podejmujemy starania w celu dalszej poprawy w skupie mleka towarowego, którego skupujemy aktualnie 60% w stosunku do produkcji globalnej.</u> + <u xml:id="u-26.21" who="#PoselDroszczBoguslaw">Zobowiązaliśmy sektor uspołeczniony gospodarstw rolnych do przyjmowania rocznie do dalszego opasu 20 tys. sztuk cieląt z gospodarki indywidualnej.</u> + <u xml:id="u-26.22" who="#PoselDroszczBoguslaw">Uwzględniając produkcję kombinatu jajczarsko-drobiarskiego w Żukowie, widzimy możliwości zwiększenia produkcji żywca drobiowego z 11 tys. do 17 tys. ton w roku 1980. Rozwój produkcji drobiarskiej był poważnym elementem łagodzącym niedobory rynkowe w latach 1971—1975, spożycie drobiu wzrosło z 3 do 7,5 kg. Chcemy je zwiększyć w roku 1980 do 14 kg na jednego mieszkańca.</u> + <u xml:id="u-26.23" who="#PoselDroszczBoguslaw">Chcemy lepiej wykorzystać wody śródlądowe naszego województwa. Przeprowadzona inwentaryzacja i produkcyjne rozpoznanie na areale 21 tys. ha wód śródlądowych województwa wykazały niską ich produkcyjność, będącą wynikiem ekstensywnych metod gospodarowania i zaniedbań inwestycyjnych. Uzyskanie 1 500 ton rocznie ryb słodkowodnych jest możliwe pod warunkiem wprowadzenia nowoczesnych metod hodowli ryb, jak również doinwestowania zaplecza. Na ten cel przeznaczymy do roku 1980 ponad 300 mln złotych. Lepiej również zagospodarujemy stawy, których powierzchnie zwiększymy z 257 do 350 ha w roku 1980.</u> + <u xml:id="u-26.24" who="#PoselDroszczBoguslaw">Na wspólnych posiedzeniach gminnych komitetów PZPR i ZSL, na posiedzeniach POP i kół wiejskich akcentujemy rozwój specjalizacji i kooperacji. W roku 1976 liczba kooperujących rolników z gospodarką uspołecznioną wzrosła do 1 200 gospodarstw. Z 800 gospodarstw kooperujących w roku 1975 przejęto do dalszej hodowli 20 tys. warchlaków, 4 tys. sztuk cieląt, 800 tys. sztuk jaj wylęgowych. Doskonalimy te kierunki działania. Jakkolwiek wymagają one likwidacji wielu nieprawidłowości, są jednak formą organizacyjną, pozwalającą na łączenie i wykorzystanie możliwości kontrahentów w sposób gospodarski, w celu uzyskania produktu finalnego. Są poważnym czynnikiem mobilizującym do osią- gania coraz lepszych rezultatów.</u> + <u xml:id="u-26.25" who="#PoselDroszczBoguslaw">Wysoki Sejmie! Zadania programowe rolnictwa będą realizowane na terenie gmin. Od dobrej roboty naczelników, zespołu kierowniczego, gospodarskiego wykorzystania środków, skutecznego wsparcia przez gminne instancje PZPR i ZSL, całego społeczeństwa wiejskiego — zależeć będą ostateczne rezultaty naszych zamierzeń.</u> + <u xml:id="u-26.26" who="#PoselDroszczBoguslaw">Mamy za sobą powszechny przegląd gmin. Wykazał on bezwzględną konieczność prowadzenia tego typu przeglądów. Ujawnił poważne rezerwy oraz dobre propozycje modelowe do realizacji w latach 1976—1980. Jakkolwiek stwierdzono na ogół poprawną agrotechnikę uprawianych roślin, niemniej jednak nadal obserwowane są zaniedbania, zwłaszcza w gospodarstwach rolników w podeszłym wieku i których właściciele pracują poza rolnictwem. W wyniku tego podjęto decyzję zagospodarowania zastępczego lub przez innych użytkowników 600 ha użytków rolnych. Ustalono, że w latach 1976—1979, w wyniku przejmowania gospodarstw, jednostki gospodarki uspołecznionej zagospodarują 263 budynki inwentarskie, z tego 99 jeszcze w roku 1976.</u> + <u xml:id="u-26.27" who="#PoselDroszczBoguslaw">Poważne zadania w rozwoju produkcji rolnej stoją przed gminną służbą rolną. Przez konsekwentne koordynowanie pracy terenowej grupy specjalistów rolnych, złożonej zarówno z gminnej służby rolnej, jak i służb rolnych różnych instytucji, przy realizacji planów gospodarczego rozwoju gminy, dążymy do zwiększenia efektywności ich pracy. Wiążemy ich działalność z określoną grupą gospodarstw, zwiększając zakres odpowiedzialności za uzyskiwane rezultaty, koncentrujemy ich działalność na problemach specjalizacji i kooperacji. Akcentowana odpowiedzialność służb rolnych za wyniki produkcji musi jednak uzyskać pełne wsparcie zarówno członków partii i Stronnictwa, aktywu społecznego, a przede wszystkim przodujących rolników przez ich współdziałanie i oddziaływanie na producentów uzyskujących niższe od przeciętnych rezultaty i wskazywania możliwości intensyfikacji produkcji.</u> + <u xml:id="u-26.28" who="#PoselDroszczBoguslaw">W rozwoju gospodarczym gmin poważną rolę spełnia samorząd wiejski. Rola jego nie zawsze jest w pełni wykorzystana i doceniana. Rozszerzenie współpracy z samorządem wiejskim wymaga poważnego wsparcia i pomocy zarówno władz politycznych gminy, władz administracyjnych i gospodarczych, autorytetu, zaangażowania społecznego ludzi, którzy poświęcają czas na pracę społeczną na rzecz swojego środowiska. W samorządzie wiejskim niemała rola przypada kobiecie wiejskiej i bodajże najlepsze rezultaty w działalności społecznej, najlepsze efekty w podnoszeniu świadomości i poziomu kobiet wiejskich uzyskujemy właśnie przez organizacje i działaczki kół gospodyń wiejskich.</u> + <u xml:id="u-26.29" who="#PoselDroszczBoguslaw">Zadania, jakie stoją przed rolnictwem są trudne, inspiruje to pracujących na wsi i współpracujących z rolnictwem do wykorzystania wszystkich czynników postępu, w tym wszystkich inicjatyw społecznych, niekiedy nie dostrzeganych w nawale pracy, a spełniających ważną rolę w kształtowaniu atmosfery zaangażowania i współpracy.</u> + <u xml:id="u-26.30" who="#PoselDroszczBoguslaw">Wysoki Sejmie! Okres, który przeżywamy, jest niełatwy, wymaga szczególnej koncentracji całego społeczeństwa, ludzi pracy miast i wsi na dobrej, rzetelnej pracy na każdym stanowisku, wymaga dużo rozwagi i spokoju w dostrzeganiu trudności, które przeżywamy, w ich analizie i rozumieniu. Znamy ich źródła i przyczyny, przeciwdziałamy im przy pełnym zaangażowaniu partii i Rządu, które konsekwentnie realizują program rozwoju naszej ojczyzny i poprawę bytu ludzi pracy, nie cofając się, ale podejmując ciężar trudności, wskazując sposoby ich rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-26.31" who="#PoselDroszczBoguslaw">Sprzyjać temu powinna atmosfera szczerości w trakcie prowadzonych ze społeczeństwem konsultacji. Dorobek dzisiejszy nie przyszedł nam łatwo, pokonaliśmy wiele trudności, pokonamy i te, które przynosi dzień dzisiejszy. Sprawy rolnictwa są sprawą całego narodu, żyje nimi całe społeczeństwo. Rozwiązanie ich jest ambicją wsi, wszystkich pracujących na rzecz rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-26.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Jako ostatni z zapisanych do dyskusji głos ma poseł Zdzisław Balicki.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselBalickiZdzislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Uważam za sprawę dużej wagi, że omawiając aktualne problemy rolnictwa i zaopatrzenia rynku, nie ograniczamy się jedynie do roztrząsania środków doraźnych, mających osłabić skutki nieurodzaju, lecz sięgamy głębiej i dalej. Chodzi nam bowiem o generalne rozwiązanie kwestii żywnościowej w Polsce, o stworzenie mocnych i trwałych podstaw, pozwalających na zapewnienie naszemu narodowi racjonalnego i wysokiego poziomu wyżywienia. Osiągnięcie tego celu wymaga jednak pewnego czasu, dłuższego niestety niż w warunkach produkcji przemysłowej. W przemyśle nawet na stromą górę można — jak to się mówi — — „iść na skróty”. W rolnictwie, choćby ze względu na twarde prawa biologii, trzeba na nią wchodzić serpentyną. Partia nasza wespół z ZSL konsekwentnie dążą do tego, by iść serpentyną możliwie ostrą i w tym celu mobilizują ogromne środki. Stało się to dziś możliwe dzięki nagromadzeniu potencjału i osiągniętym rozmiarom dochodu narodowego Polski, dzięki dynamizmowi lat ostatnich. Tak pojmuję uchwały ostatniego Plenum KC PZPR i przedstawiony dziś przez obywatela Premiera rządowy program ich realizacji. Jest to program znacznego przyspieszenia technicznej i strukturalnej rekonstrukcji polskiego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselBalickiZdzislaw">Na temat tego programu, jego różnych aspektów i uwarunkowań wypowiadali się już tutaj zwłaszcza ci koledzy posłowie, którzy są związani bezpośrednio z rolnictwem i z gospodarką żywnościową. Chcę więc wskazać jedynie na te cechy, które, jak sądzę, stanowią o jego wykonawczej wartości. Dojrzałość tego programu nie polega tylko na tym, że prawidłowo ustala wagę problemów i hierarchię zadań, że obejmuje swym zasięgiem całą gospodarkę narodową i preliminuje środki inwestycyjne na skalę ustalonych zadań, nawiasem mówiąc, po raz pierwszy — to w odpowiedzi prof. Szczepańskiemu — proporcjonalnie do udziału rolnictwa w dochodzie narodowym. Wysuwając słusznie na plan pierwszy produkcję pasz, koncentruje wyraźnie wokół tego zadania inwestycje, różnorakie stymulatory ekonomiczne, uwagę nauki. Deklarację o trwałym poparciu dla wszystkich rolników, którzy wykażą się należytą produktywnością, poświadcza określoną polityką przepływu ziemi, polityką cen skupu, ukierunkowaniem sprzedaży środków produkcji itp. Muszę powiedzieć, że szczególnie satysfakcjonuje mnie fakt, że widoczna jest w tym programie troska o efektywne wykorzystywanie owej olbrzymiej kwoty ok. 560 mld zł nakładów inwestycyjnych przeznaczonych na gospodarkę żywnościową, o stworzenie warunków właściwego ich skonsumowania. Widać to zwłaszcza w preferencjach strukturalnych, w planowanych przesunięciach potencjału budowlanego, w polityce zatrudnienia, a także w dążeniu do umocnienia nauki i szerszego upowszechnienia oświaty rolniczej. Warto to podkreślić, bo nie zawsze było to naszą cnotą. Warto też podkreślić, że program wsparty jest bogatą gamą środków prawnych, organizacyjnych i ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselBalickiZdzislaw">Co się tyczy owych środków, to chciałbym wypowiedzieć tutaj dwie uwagi. Wydaje mi się, że musimy dbać o respektowanie faktu, który wynika ze zmienności i różnorodności sytuacji w rolnictwie i który powoduje, że nie wszystkie rozwiązania szczegółowe mogą być tutaj trwałe, że niektóre się wyczerpują, stają się za słabe albo za silne, bywa i tak, że od razu mogą być niewystarczająco trafne. Doświadczenie wskazuje, że są to niekiedy sprawy newralgiczne i jako takie wymagają szczególnie uważnej obserwacji, szczególnie jeśli chodzi o tzw. badania na aktualność, sprawdzanie skuteczności wszystkiego jedynie miarą praktyki i odpowiedniej reakcji.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselBalickiZdzislaw">Uwaga druga. Wiem z doświadczenia, że na wsi jest rzeczą istotną, istotniejszą niż gdzie indziej, jak system ekonomiczny i prawny, decyzje władz centralnych czy wojewódzkich sprawdzają się w codziennych relacjach między producentem a władzą pierwszej instancji. Również z tego punktu widzenia umocnienie gmin ma znaczenie kapitalne i przynosi już korzystne zmiany. Nie łudźmy się jednak, że nie ma już tam przypadków deformowania decyzji, postępowania niezgodnego z intencją Rządu, kunktatorstwa czy niesprawiedliwości. Są one wprawdzie marginesem, lecz w warunkach wiejskich bywa to czasami łyżka dziegciu w beczce miodu. Wciąż mamy z tym do czynienia w naszych kontaktach poselskich i jest to szczególnie dotkliwe, gdy dotyczy różnych kombinacji z ziemią.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselBalickiZdzislaw">Obywatele Posłowie! Dla sytuacji ekonomicznej kraju ogromne znaczenie ma fakt, że drugi najważniejszy dział gospodarki, jakim jest przemysł, pracuje pomyślnie, uzyskując wysoką dynamikę produkcji, przyrastającej prawie całkowicie dzięki wzrostowi wydajności pracy, oraz wydatną poprawę gospodarności. Obecnie obradują nad zadaniami na IV kwartał konferencje samorządu robotniczego, do których zwróciły się specjalnym listem Biuro Polityczne KC PZPR, Prezydium Rządu oraz Prezydium CRZZ. Jestem przekonany, że list ten spotka się z serdecznym odzewem wśród załóg fabrycznych i zaowocuje dodatkową produkcją, która potrzebna jest na rynku wewnętrznym lub może być korzystnie sprzedana za granicą. Myślę, że w wielu zakładach powinno się dokonać rzeczowego i krytycznego, ale to rzeczywiście krytycznego przeglądu jakościowego stanu produkcji. Poruszam ten temat już po raz trzeci z tej trybuny nie tylko dlatego, że postęp w podnoszeniu jakości jest niewystarczający, lecz również dlatego, że świadom jestem złożoności tej sprawy i realności jej rozwiązywania tylko przez wytrwałe i uparte drążenie tematu. Przez pryzmat wrocławskiego handlu obserwuję tę kwestię od kilku lat — np. w I półroczu br. u 20 producentów tzw. istotną wadliwość wykazało ponad 10% dostarczonych przez nich towarów. Oto np. Zakłady Przemysłu Gumowego w Grudziądzu przysłały materace turystyczne, z których 20% trzeba było kompletnie zdyskwalifikować, bo były źle sklejone i po prostu przepuszczały powietrze. Oto np. zakwestionowano 60% partii pralek i wirówek o wartości 2 mln zł z Myszkowskiej Fabryki Naczyń Emaliowanych, bo miały wadliwe pokrycia ochronne albo zadziory wewnątrz bębna, albo w ogóle nie umocowany bęben wirówki lub niesprawny układ elektryczny. Reasumując, mimowolnie rodzi się w człowieku irytujące, denerwujące pytanie — przecież nie są to wady ukryte, są to wady demonstracyjne — jaka jest tu odpowiedzialność, ta elementarna odpowiedzialność kontroli technicznej. Wiem, że organy rządowe pracują nad zespołem środków sprzyjających polepszeniu jakości i z pewnością przyniesie to rezultaty, ale istota sprawy tkwi przecież w miejscu przygotowania, powstawania i kontroli produkcji. Sądzę, że trzeba też rozprawiać się z demonizowaniem formuły, wg której dopóki towar nie zaspokoi całkowicie popytu, nie można oczekiwać jego wysokiej jakości. Wyolbrzymianie znaczenia tej formuły jest demobilizujące i po prostu fałszywe. Najlepszy dowód, że w Polsce wiele jest zakładów, które w takiej właśnie sytuacji rynkowej wytwarzają towary pierwszorzędnej jakości.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselBalickiZdzislaw">Wspominam o tych sprawach także dlatego, że wszystko to, co zrobiliśmy na plus, nie tylko w rolnictwie, łagodzić będzie nasze kłopoty rynkowe, spowodowane nieurodzajem. Kłopoty te mają zresztą różną naturę i różny kaliber. Na przykład braki cukru, mąki, kasz były prawie wyłącznie, trzeba to sobie wyraźnie powiedzieć, następstwem, niepokoju i psychozy wzmożonych zakupów, artykułów tych dostarczono bowiem na rynek więcej, a nie mniej niż przedtem.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselBalickiZdzislaw">Zdarzają się braki, których źródłem są niedoszacowane zamówienia na określoną produkcję lub wręcz błędy w dystrybucji. Są to wszystko zjawiska, które w krótkim czasie mogą być zwalczone lub przynajmniej sprowadzone do minimum. Zasługują więc na uznanie przedstawione przez obywatela Premiera dodatkowe decyzje i przedsięwzięcia Rządu, których celem jest poprawa zaopatrzenia — gdziekolwiek jest to możliwe, oraz otwierające drogę dla wszelkich słusznych inicjatyw w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselBalickiZdzislaw">Jak mówiliśmy już o tym nieraz w tej Izbie — niemożność pełnego zaspokojenia wciąż rosnącego popytu na mięso ma, niestety, głębsze podłoże i rozwiązaniu tego problemu poświęcony jest przede wszystkim dyskutowany dziś przez nas program. Jest to program konieczny, ale musimy na jego realizację wyłożyć wiele setek miliardów złotych, a na jego pełne owocowanie — niestety poczekać. Na tle tego programu wyraziściej więc rysuje się nieodzowność przeprowadzenia reformy cen i myślę, że świadomość tego jest dziś w Polsce coraz bardziej powszechna.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselBalickiZdzislaw">Jeśli wszakże mówimy tu o kłopotach na rynku mięsnym, to pamiętajmy, że są to kłopoty na zupełnie innym poziomie spożycia niż przed pięcioma laty. Można łatwo policzyć, że gdybyśmy zwiększyli płace i dostawy mięsa w tempie lat sześćdziesiątych, nie byłoby żadnych problemów ze zrównoważeniem popytu nawet mimo nieurodzajów. Jednakże my wolimy tworzyć problemy, ale iść szybko do przodu.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselBalickiZdzislaw">Istnieje jedyna siła zdolna udźwignąć zadania, które dziś stawiamy. Jest nią mocne złączenie słusznego programu i sprawnego kierownictwa z twórczą i solidną pracą oraz obywatelską dyscypliną Polaków.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Konwent Seniorów przedstawia Wysokiej Izbie następujący projekt uchwały:</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej po wysłuchaniu informacji Prezesa Rady Ministrów o rządowym programie realizacji postanowień IV Plenum KC PZPR oraz przeprowadzonej dyskusji wyraża aprobatę dla przedstawionych przedsięwzięć, mających na celu przeciwdziałanie występującym napięciom na rynku, wykonanie zadań wynikających z uchwał VII Zjazdu PZPR w dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz mobilizację sił i środków dla realizacji podstawowej zasady naszej strategii rozwojowej — łączenia dynamicznego rozwoju gospodarki z systematycznym wzrostem poziomu życia ludności.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm podkreśla, że przedstawiony program wymagać będzie aktywnych wysiłków organów administracji państwowej, rad narodowych, organizacji społecznych i samorządowych oraz całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przekonanie, że wszyscy obywatele kierując się najlepiej pojętym interesem narodu i własnym — swymi inicjatywami i rzetelną pracą, społeczną dyscypliną i gospodarską troską o wspólne sprawy, przyczyniać się będą do dalszego rozwoju naszej socjalistycznej ojczyzny i pomyślności ludzi pracy”.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy w sprawie projektu uchwały ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną przez Konwent Seniorów uchwałę.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę w sprawie przedstawionego przez Prezesa Rady Ministrów rządowego programu realizacji postanowień IV Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Jolantę Morawską o odczytanie komunikatów.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#SekretarzposelJolantaMorawska">W dniu jutrzejszym, to jest we czwartek dnia 23 września br., odbędą się posiedzenia następujących Komisji sejmowych:</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#SekretarzposelJolantaMorawska">Handlu Zagranicznego — o godz. 10, w sali nr 67, Dom Poselski;</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#SekretarzposelJolantaMorawska">Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — o godz. 9, w sali nr 118.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na tym kończymy 5 posiedzenie Sejmu</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 21 min. 20)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00006-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00006-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..758b454 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00006-01/header.xml @@ -0,0 +1,88 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00006-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>6 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>6 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">6</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1976-12-02</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBialeckiZbigniew" role="speaker"> + <persName>Poseł Białecki Zbigniew</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBiernatJadwiga" role="speaker"> + <persName>Poseł Biernat Jadwiga</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKemparaEugenia" role="speaker"> + <persName>Poseł Kempara Eugenia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKlupsKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Klupś Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrakowiakHenryka" role="speaker"> + <persName>Poseł Krakowiak Henryka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMachStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Mach Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMartinMiroslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Martin Mirosław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOzdowskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Ozdowski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRostworowskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Rostworowski Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSiedlewskiZdzislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Siedlewski Zdzisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSieradzkiEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Sieradzki Edward</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWaleczekJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Waleczek Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelMarekOrdon" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Marek Ordon</persName> + </person> + <person xml:id="TadeuszPyka" role="speaker"> + <persName>Tadeusz Pyka</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekPiotrStefanski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Piotr Stefański</persName> + </person> + <person xml:id="WiceprezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Wiceprezes Rady Ministrów</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00006-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00006-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..6f8f071 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00006-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,669 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja I</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 6 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 2 grudnia 1976 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 7</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 16)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Piotr Stefański)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Danutę Maszczyk i Marka Ordona.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Danuta Maszczyk.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Protokół 5 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynął wniosek Prezesa Rady Ministrów, dotyczący zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">W związku z powyższym Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie przedstawionego Obywatelom Posłom porządku dziennego przez dodanie nowego punktu, z kolei czwartego, w brzmieniu następującym:</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">„4. Zmiany w składzie Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Jednocześnie dotychczasowy punkt czwarty stałby się punktem piątym porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycje Prezydium Sejmu zostały przyjęte.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo- Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatów w okręgach wyborczych: nr 47 w Pile, nr 57 w Sieradzu, nr 65 w Toruniu (druki nr 38, 39 i 40).</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Mirosław Martin.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselMartinMiroslaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 22 września br. Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w trybie art. 84 Ordynacji wyborczej mandatów wygasłych wskutek śmierci posłów: Zygmunta Januzika (okręg wyborczy nr 47 w Pile), Czesława Burskiego (okręg wyborczy nr 57 w Sieradzu) oraz Wincentego Kraśki (okręg wyborczy nr 65 w Toruniu).</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselMartinMiroslaw">Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselMartinMiroslaw">Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższych sprawach odpowiednich wniosków.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselMartinMiroslaw">Przypominam, że Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatów zmarłych posłów na ostatnim posiedzeniu w dniu 22 września br.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselMartinMiroslaw">Zgodnie z postanowieniami Ordynacji wyborczej, Wysoka Izba może podjąć obecnie uchwałę o wstąpieniu w skład Sejmu tych spośród nie wybranych w okręgach wyborczych nr 47, 57 i 65 kandydatów, którzy uzyskali kolejno największą liczbę głosów i nie utracili w międzyczasie prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselMartinMiroslaw">Na podstawie danych państwowej Komisji Wyborczej, Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że kandydatami do objęcia mandatów poselskich są: w okręgu wyborczym nr 47 w Pile — obywatel Kazimierz Klupś, zamieszkały w Wągrowcu, inżynier budownictwa lądowego, dyrektor Przedsiębiorstwa Budownictwa Rolniczego w Wągrowcu, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; w okręgu wyborczym nr 57 w Sieradzu — obywatelka Henryka Krakowiak, zamieszkała w Łasku, prawnik, dyrektor Banku Spółdzielczego w Łasku, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; w okręgu wyborczym nr 65 w Toruniu — obywatel Zbigniew Białecki zamieszkały w Toruniu, maszynista lokomotyw spalinowych PKP w Toruniu, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselMartinMiroslaw">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdziła, że wymienieni kandydaci na posłów posiadają prawo wybieralności do Sejmu. W związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatów poselskich przez Obywateli: Kazimierza Klupsia — w okręgu wyborczym nr 47 w Pile, Henrykę Krakowiak — w okręgu wyborczym nr 57 w Sieradzu oraz Zbigniewa Białeckiego — w okręgu wyborczym nr 65 w Toruniu. Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekty odpowiednich uchwał, których treść zamieszczona jest w doręczonych obywatelom posłom drukach nr 38, 39 i 40.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały, zamieszczonej w druku sejmowym nr 38, w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 47 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały, zamieszczonej w druku sejmowym nr 39, w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 57 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały, zamieszczonej w druku sejmowym nr 40, w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 65 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#Marszalek">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatów poselskich w okręgach wyborczych: nr 47 w Pile, nr 57 w Sieradzu oraz nr 65 w Toruniu, a tym samym obywatele:Zbigniew Białecki, Kazimierz Klupś i Henryka Krakowiak uzyskali mandaty posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#Marszalek">Wyżej wymienieni posłowie zgłosili się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-4.21" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-4.22" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.”</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselBialeckiZbigniew">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#PoselKlupsKazimierz">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselKrakowiakHenryka">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że posłowie: Zbigniew Białecki, Kazimierz Klupś i Henryka Krakowiak złożyli ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Pierwsze czytanie projektów:</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">1) uchwały o 5-letnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976—1980</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">(druk nr 30), 2) uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na rok 1977 (druk nr 31),</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">3) ustawy budżetowej na rok 1977 (druk</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#Marszalek">nr 32).</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rząd wniósł pod obrady Wysokiej Izby projekty planu 5-letniego na lata 1976—1980 oraz planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju i budżetu państwa na rok 1977.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PiotrJaroszewicz">Projekty te rozpatrzyło V Plenum Komitetu Centralnego partii. W referacie wygłoszonym na Plenum przez towarzysza Edwarda Gierka podjęte zostały najważniejsze dzisiaj problemy Polski i Polaków, wiążące się z dotychczasowym rozwojem społeczno-gospodarczym kraju, z obecną sytuacją, z kontynuacją strategii VI i VII Zjazdu partii.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PiotrJaroszewicz">Wykonanie zawartych w projektach obu planów podstawowych założeń zapewni dalszą poprawę warunków życia narodu oraz rozbudowę i modernizację gospodarki. Zmienione warunki rozwoju wymagają istotnego udoskonalenia stylu i metod pracy wszystkich ogniw gospodarki i całej administracji. Nakładają obowiązek zwiększenia efektywności gospodarowania, racjonalnego i oszczędnego wykorzystywania zasobów, wzmocnienia równowagi ekonomicznej kraju.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PiotrJaroszewicz">Projekty planów biorą również pod uwagę konieczność pokonywania trudności, które z natury rzeczy wyłaniają się przy tak szybkim rozwoju, jaki charakteryzował nasz kraj w latach 1971—1976 i które splotły się ze skutkami trzech ostatnich nieurodzajnych lat w rolnictwie oraz z komplikacjami w handlu zagranicznym.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PiotrJaroszewicz">Warunkiem dalszego pomyślnego rozwoju gospodarki jest odpowiednie przegrupowanie sił i środków. Kierunki tych zmian zostały wytyczone przed rokiem na VII Zjeździe PZPR.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PiotrJaroszewicz">Przedłożone Wysokiej Izbie materiały przedstawiają podstawowe zamierzenia na rok przyszły i całe pięciolecie. Rząd oczekuje konstruktywnej, krytycznej oceny projektów. Będzie ona cenną pomocą w urzeczywistnianiu planów.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PiotrJaroszewicz">Chciałbym skupić uwagę Wysokiego Sejmu na kilku węzłowych problemach, których rozwiązanie — w przekonaniu Rządu — zadecyduje o osiągnięciu celów postawionych na całe obecne pięciolecie i na rok przyszły.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PiotrJaroszewicz">W urzeczywistnianiu naszej polityki społecznej, polityki dalszej poprawy materialnych warunków życia narodu, punkt ciężkości zdecydowanie przesuwamy na zadania związane z wydatnym zwiększeniem podaży towarów rynkowych i usług. Jest to ważny kierunek dokonywanego obecnie w gospodarce przegrupowania. Warunki dla tego manewru stworzyliśmy w poprzednim pięcioleciu. Dziś — dzięki temu — może ono przebiegać szybciej i na większą skalę. Priorytet potrzeb rynkowych znajduje wyraz w zwiększeniu nakładów inwestycyjnych i mocy produkcyjnych wytwarzających towary konsumpcyjne. W latach 1971— 1975 wielkość nakładów przeznaczonych na rozwój zdolności produkcyjnych w tej dziedzinie wyniosła 280 mld zł; natomiast w obecnym pięcioleciu kwota ta powinna osiągnąć 400 mld zł.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PiotrJaroszewicz">Dążenia do zwiększenia produkcji poszukiwanych wyrobów rynkowych, uzyskania wydatnej poprawy ich jakości, podniesienia walorów użytkowych i estetycznych, wzbogacenia asortymentu, znajdują odzwierciedlenie w strukturze produkcji i dynamice produkcji przemysłowej. Tempo wzrostu produkcji rynkowej będzie wyższe niż tempo wzrostu całej produkcji przemysłowej. Produkcja i podaż towarów rynkowych i usług będą rosły szybciej niż siła nabywcza ludności. W latach 1976— 1980 dostawy towarów rynkowych wzrosną o około 60%, a podaż usług o około 70%, przy planowanym wzroście pieniężnych przychodów ludności o ok. 44%.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PiotrJaroszewicz">Znacznie złagodzimy bądź całkowicie zlikwidujemy występujące dziś braki asortymentowe wielu wyrobów przemysłowych. Dostawy towarów produkowanych przez przemysł lekki wzrastać będą na poziomie tempa ogólnych dostaw rynkowych, a np. przemysłu drzewnego, szczególnie mebli, w tempie znacznie szybszym. Najbardziej wzrosną dostawy rynkowe przemysłu elektromaszynowego i chemicznego.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PiotrJaroszewicz">Zakładamy rozwój usług, świadczonych zarówno przez gospodarkę uspołecznioną, jak i rzemiosło. Ich łączna wartość powinna wzrosnąć o prawie 70%. Oczekujemy, że zasadnicze znaczenie dla rozwoju usług będą miały udogodnienia dla rzemiosła, przewidziane w programie rządowym zatwierdzonym ostatnio przez Biuro Polityczne KC PZPR przy udziale Prezydium CK SD. Rząd przedstawił Sejmowi projekty ustaw w tych sprawach.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy zwracać baczną uwagę na poprawę jakości produkcji towarów rynkowych. Krytyka niskiej jakości części tych towarów jest uzasadniona. Nie wszyscy działacze gospodarczy rozumieją, że w wielu wypadkach jakość może być substytutem ilości; mniejsza ilość naprawdę dobrych produktów daje większe poczucie obfitości niż duża ilość produktów o niskiej jakości; pozwala na lepsze dostosowanie produkcji do oczekiwań odbiorców, zapewnia dłuższe użytkowanie wyrobów.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PiotrJaroszewicz">Barierę jakości tworzą często zupełnie elementarne zaniedbania i brak odpowiedzialności w procesie kierowania produkcją, w systemie organizacji nadzoru i kontroli. Jest to problem, któremu Rząd poświęcać będzie wiele uwagi. Koszty ponoszone przez gospodarkę na skutek produkcji złej jakości są niepokojące.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PiotrJaroszewicz">Chodzi tu jednak nie tylko o uszczerbek natury finansowej, lecz o straty moralne. Produkcja złej jakości świadczy o tolerowaniu w zakładach złej roboty. A na to nie możemy sobie pozwolić, na to nas po prostu nie stać. Dlatego wpajać będziemy kulturę jakości, tworząc po temu odpowiednie warunki materialne, stosując bodźce moralne i podejmując właściwe administracyjne decyzje.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PiotrJaroszewicz">Priorytet rynku musi znajdować się w centrum uwagi wszystkich przedsiębiorstw, a także ogniw zarządzania i administracji. Nie może być takich przypadków, jakie mają niekiedy miejsce, że niektóre zakłady produkcyjne, zwłaszcza przemysłu terenowego, przejmowane przez przemysł kluczowy, odchodzą od produkcji rynkowej, przestawiając się na produkcję o charakterze kooperacyjno-zaopatrzeniowym, a ministrowie i wojewodowie niedostatecznie przeciwdziałają takim zjawiskom.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PiotrJaroszewicz">Rozwój produkcji towarów rynkowych i usług czynimy podstawowym kierunkiem działalności gospodarczej. Jesteśmy przekonani, że przy ustalaniu planów dla swych przedsiębiorstw administracja gospodarcza i konferencje samorządu robotniczego i także organizacje związkowe wszystkich zakładów pracy dadzą dobitny wyraz głębokiemu zrozumieniu tego naczelnego zadania.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PiotrJaroszewicz">Mówiąc o problemach rynku, chciałbym poinformować Wysoką Izbę o dokonanych w ostatnim okresie zmianach cen detalicznych niektórych przemysłowych towarów i usług. Wynikały one z dążeń do poprawy równowagi rynkowej, poprawy warunków produkcji i przeciwdziałania zjawiskom spekulacji.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PiotrJaroszewicz">W II półroczu br. podwyższone zostały ceny usług motoryzacyjnych, niektórych samochodów osobowych i motorowerów, kryształów, dywanów, obuwia gumowego i tekstylno-gumowego oraz galanterii papierniczej. Obniżone zaś zostały ceny detaliczne telewizorów czarno-białych i obuwia z polcorfamu. Równocześnie, zgodnie z decyzją IV Plenum, utrzymujemy nadal stałe ceny na podstawowe artykuły żywnościowe, nie licząc sezonowych zmian cen.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że każdą propozycję podniesienia cen detalicznych towarów analizujemy bardzo wnikliwie. Decyzji tych nie podejmujemy z lekkim sercem. Ograniczamy się do przypadków najkonieczniejszych. Pragnę tu jeszcze raz potwierdzić, że stałą troską Rządu jest i będzie, żeby zmiany cen nie obniżały przewidzianego w planach tempa wzrostu płac realnych, które decydują o stopie życiowej społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PiotrJaroszewicz">W. bieżącym roku wzrost płac realnych będzie zgodny z założeniami planu. Oceniamy, że wyniesie on ok. 3,6% w stosunku do 1975 r.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Drugim, równorzędnym z produkcją rynkową kierunkiem przegrupowania sił i środków, naczelnym priorytetem obecnego pięciolecia jest poprawa wyżywienia narodu.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PiotrJaroszewicz">Obecna sytuacja nie jest łatwa. Stoimy przed koniecznością likwidacji skutków trzech niekorzystnych lat dla rolnictwa, przed koniecznością stworzenia mocniejszych, bardziej stabilnych podstaw wzrostu produkcji rolnej, szczególnie w gospodarstwach indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PiotrJaroszewicz">Przypomnę, że w stosunku do planów rocznych, ustalanych oględnie na podstawie wieloletnich tendencji — niedobór płodów rolnych i produkcji zwierzęcej w latach 1974—1976 był bardzo poważny. Szacujemy go na ok. 90 mld zł. Spowodował on poważne komplikacje na rynku wewnętrznym, a także w handlu zagranicznym. Najwięcej trudności przysparza obecnie głęboki spadek pogłowia trzody chlewnej i bydła w gospodarstwach indywidualnych, który spowodował dotkliwe zmniejszenie skupu żywca.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PiotrJaroszewicz">W przedłożonych Wysokiej Izbie projektach planów zakładany jest przyrost produkcji roślinnej w latach 1976—1980 o 20%i do 23%. Warunkiem tego będzie znaczne podniesienie plonów wszystkich roślin uprawnych.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PiotrJaroszewicz">Wzrost produkcji zbóż i pasz umożliwi odbudowę produkcji zwierzęcej i stopniowe ograniczanie importu zbóż. Zakładamy również pełniejsze wykorzystanie stanowisk inwentarskich oraz budowę nowych stanowisk hodowlanych we wszystkich sektorach rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PiotrJaroszewicz">Spełniając te warunki, powinniśmy w 1980 r. w stosunku do 1975 r., który był dobrym rokiem, zwiększyć produkcję żywca o ok. 14%, a mleka o ok. 16,5%.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PiotrJaroszewicz">Podstawowym zadaniem lat 1977—1978 jest odbudowa, a następnie zwiększenie pogłowia bydła i trzody chlewnej. Realistyczna ocena sytuacji wskazuje jednak, że osiągnięcie w nadchodzącym roku poziomu pogłowia trzody chlewnej z roku 1975 nie będzie jeszcze możliwe.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PiotrJaroszewicz">Wzrost produkcji warzyw i owoców zapewnił wyraźną poprawę ich podaży. Przewidujemy budowę 100 wielkich szklarni o powierzchni ponad trzykrotnie większej niż w minionym pięcioleciu.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PiotrJaroszewicz">Na realizację zadań programu żywnościowego przeznaczamy znacznie zwiększone środki. W sumie na rozwój rolnictwa i gospodarki żywnościowej zamierzamy przeznaczyć w pięcioleciu 22% ogółu nakładów inwestycyjnych wobec 20% w latach 1971—1975. Rosną również wydatki budżetowe na popieranie produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W projektach planów Rząd, podkreślając wagę zadań stojących przed rolnictwem, szczególnie wiele miejsca poświęca czynnikom i warunkom osiągania tych zadań. Proponujemy tu istotne przegrupowanie sił i środków.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PiotrJaroszewicz">W latach 1976—1980 rolnictwo otrzyma 330 tys. ciągników, to jest o 141 tys. szt. więcej niż w minionym pięcioleciu. Kombajnami w 1980 r. zbierać się będzie 65% zbóż wobec 21% w 1975 r., 40% ziemniaków wobec 5% w 1975 r. i 90% buraków cukrowych wobec tylko 25% w 1975 r. Zwiększy się stopień mechanizacji prac w hodowli.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PiotrJaroszewicz">W roku 1980 zużycie nawozów mineralnych wyniesie w czystym składniku 250 kg średnio na hektar użytków rolnych wobec 182 kg w 1975 roku. Poważnie wzrosną przeznaczone dla rolnictwa dostawy cementu i innych materiałów budowlanych. Wydatnie zwiększą się usługi produkcyjne dla rolników indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PiotrJaroszewicz">Podejmując wielki wysiłek dla urzeczywistnienia programu poprawy wyżywienia narodu, państwo dba o to, aby trud rolnika był opłacalny, a wszystkie obsługujące go organizacje i instytucje pracowały znacznie sprawniej, aby skuteczniej wspierały jego starania o wzrost produkcji tak ważnej dla narodu i kraju.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PiotrJaroszewicz">Obecna polityka rolna, kształtowana przez naszą partię wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i konsekwentnie realizowana przez Rząd, tworzy warunki do intensyfikacji produkcji płodów rolnych i zwiększenia ich sprzedaży państwu, a na tej podstawie do podnoszenia dochodów ludności rolniczej.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PiotrJaroszewicz">Popieramy i będziemy popierać rozwój gospodarstw indywidualnych, a szczególnie tych, które dążą do zwiększania posiadanego areału ziemi i uzyskiwania z niego wyższej produkcji towarowej. Będziemy umacniać poczucie stabilności takich gospodarstw. Szanujemy bowiem i wysoko cenimy pracę ich właścicieli, pomagamy im w powiększaniu i unowocześnianiu warsztatu rolnego, w rozwijaniu kooperacji i specjalizacji produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PiotrJaroszewicz">Zdecydowanie więcej uwagi władze terenowe będą poświęcać wszechstronnej pomocy dobrze gospodarującym rolnikom indywidualnym, a zwłaszcza szybko i sprawnie załatwiać wnioski związane z nabyciem dodatkowych gruntów przez tych rolników, którzy chcą i potrafią zapewnić ich intensywne wykorzystanie. Dotyczy to również pomocy w nabywaniu przez tych rolników materiałów budowlanych w pierwszej kolejności na budownictwo inwentarskie. Pragniemy, aby więcej młodzieży wybierało zawód rolnika i trwale wiązało z nim swoją przyszłość. Tworzymy korzystne warunki dla młodych rolników, rozwijamy różne formy rolniczej oświaty. Zapewnimy warunki lepszego wykorzystania ziemi we wszystkich sektorach. Grunty nie wykorzystane należycie mamy głównie w gospodarce indywidualnej, ale znajdujemy je także w państwowych gospodarstwach rolnych i w kółkach rolniczych. Ministerstwo Rolnictwa oraz wojewodowie i naczelnicy gmin muszą zdecydowanie usprawnić nadzór i kontrolę nad użytkowaniem ziemi.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PiotrJaroszewicz">W założeniach obu rozpatrywanych dziś planów zawarte zostały działania i środki zapewniające rolnictwu stabilną i korzystną perspektywę rozwoju. Te sprzyjające warunki stworzą dobrą podstawę dla produkcyjnych decyzji i gospodarskich inicjatyw rolników indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Moce przetwórcze przemysłu spożywczego zostaną znacznie zwiększone. Szczególną uwagę zwracamy na rozbudowę i unowocześnienie przemysłu mięsnego, zwiększenie przetwórstwa mleka, owoców i warzyw, wzrost produkcji koncentratów, poprawę jakości pieczywa. Nie we wszystkich dziedzinach będziemy w stanie całkowicie zlikwidować w roku 1977 niedobór niektórych artykułów żywnościowych. Możliwości produkcji i importu, przede wszystkim mięsa i tłuszczu, nie pozwolą, mimo naszych usilnych starań, na pełne pokrycie potrzeb.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PiotrJaroszewicz">Głęboki spadek hodowli spowodował bowiem, ze w nadchodzącym roku skup żywca, w przeliczeniu na mięso, będzie zapewne niższy niż w bieżącym roku, a dostawy artykułów mięsnych uda się zwiększyć tylko o 0,5% w stosunku do bieżącego roku. Ale i ten wzrost dostaw w 1977 roku wymagać będzie wsparcia własnej produkcji importem, który obejmie 100 tys. ton mięsa i 50 tys. ton smalcu. Przy osiągnięciu rozwoju produkcji rolnej, założonej w planie, spożycie mięsa w roku 1980 wzrośnie o około 5 kg na mieszkańca.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PiotrJaroszewicz">Zapewnienie poprawy zaopatrzenia rynku w żywność stanowi i stanowić będzie przedmiot stałej troski Rządu. Obok długofalowych przedsięwzięć przewidzianych w projektach planu, podejmujemy również działania doraźne.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#PiotrJaroszewicz">Przemysł spożywczy zwiększył np. wydatnie produkcję przetworów zbożowo-mącznych, tłuszczów roślinnych i koncentratów spożywczych. Zawarliśmy również w br., to znaczy głównie w ostatnim jego kwartale, kontrakty na import 55 tys. ton mięsa, 20 tys. ton smalcu, 40 tys. ton ryżu, 20 tys. ton makaronu i 5 tys. ton płatków zbożowych. Przedsięwzięcia te przyczyniają się do poprawy sytuacji na rynku.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#PiotrJaroszewicz">W porównaniu z analogicznym okresem ub. roku zakupy niektórych rodzajów żywności w IV kwartale wydatnie rosną, i tak — mąki pszennej o 12%, mąki żytniej —o 23%, kasz — o 27%, makaronu — o 18%, płatków zbożowych o 55% i ryżu o ponad 209%. Sprostanie tak wysokiemu wzrostowi popytu nie było łatwe ani dla przemysłu spożywczego, ani dla transportu, ani też dla pracowników handlu.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#PiotrJaroszewicz">Pomyślnie przebiegało zaopatrzenie w ziemniaki, warzywa i owoce. Dostawy mięsa w IV kwartale br., mimo bardzo głębokiego spadku hodowli i skupu, będą bliskie poziomowi osiągniętemu w IV kwartale ub. roku. Dostawy tłuszczów zwierzęcych będą wprawdzie nieco niższe, ale będą uzupełnione poważnie zwiększonymi dostawami tłuszczów roślinnych.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#PiotrJaroszewicz">O kłopotach rynkowych mówimy otwarcie, bieżąco informujemy opinię publiczną o poczynaniach służących poprawie zaopatrzenia. Apelujemy do społeczeństwa o współudział w rozwiązywaniu tych trudnych problemów, o przeciwstawianie się plotce, wywołującej nerwowość na rynku, o piętnowanie wszelkich przejawów spekulacji.</u> + <u xml:id="u-9.44" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Trzecim ogólnonarodowym priorytetem obecnego pięciolecia i całej dekady lat siedemdziesiątych jest wydatne zwiększenie budownictwa mieszkaniowego. Nakłady inwestycyjne na budownictwo mieszkaniowe, na zbrojenie terenów oraz inne potrzeby gospodarki komunalnej wzrosną z 413 mld zł w latach 1971 —1975 do 606 mld zł w bieżącym pięcioleciu.</u> + <u xml:id="u-9.45" who="#PiotrJaroszewicz">Do roku 1980 oddamy do użytku co najmniej 1 mln 575 tys. mieszkań, czyli o 50 tys. więcej niż zakładaliśmy w ustaleniach VII Zjazdu partii. W porównaniu z ubiegłym pięcioleciem będzie to wzrost o 450 tys. mieszkań. W 1977 r.</u> + <u xml:id="u-9.46" who="#PiotrJaroszewicz">oddamy do użytku prawie 290 tys. mieszkań, a w 1980 r. — blisko 360 tys.</u> + <u xml:id="u-9.47" who="#PiotrJaroszewicz">Szybko rozwijać się będzie przemysł materiałów budowlanych oraz inne liczne gałęzie przemysłu mieszkaniowego. W 10-leciu 1971— 1980 — 9 mln Polaków zamieszka, w domach zbudowanych w obecnej dekadzie.</u> + <u xml:id="u-9.48" who="#PiotrJaroszewicz">Świadomi jesteśmy, że mimo tych osiągnięć sytuacja mieszkaniowa nie będzie jeszcze łatwa, na co wpływają poprzednie zaniedbania i opóźnienia oraz wzrost liczby nowych rodzin. Dlatego, wydatnie zwiększając obecne rozmiary budownictwa mieszkaniowego, tworzymy zarazem podstawy do jeszcze szybszego jego rozwoju po 1980 r., aby w rezultacie rozwiązać definitywnie ten najtrudniejszy społeczny problem.</u> + <u xml:id="u-9.49" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Przedstawiłem trzy główne priorytety polityki gospodarczej 1977 roku i całego obecnego pięciolecia. Są to sprawy najważniejsze dla poprawy warunków życia naszego narodu: rozwój produkcji rynkowej, tworzenie nowoczesnej gospodarki żywnościowej oraz rozwiązywanie kwestii mieszkaniowej. O zakresie manewru, jaki w tych dziedzinach robimy, najlepiej świadczy porównanie przeznaczonych na nie nakładów inwestycyjnych. W poprzednim pięcioleciu na te trzy dziedziny wydaliśmy 990 mld zł. W obecnym pięcioleciu możemy już przeznaczyć na ten cel około 1 bilion 450 mld zł, czyli o 47% więcej. Jest to więcej niż wyniosły-wszystkie w ogóle inwestycje kraju w ciągu lat 1965—1970. Oto jak wzrosły zasoby i możliwości naszej gospodarki i jak zmienia się ich rozdysponowanie — przede wszystkim na rzecz najważniejszych społecznych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-9.50" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Założenia polityki zatrudnienia i sposób rozdysponowania nowych zasobów pracy stanowią również obszar głębokich przegrupowań.</u> + <u xml:id="u-9.51" who="#PiotrJaroszewicz">W minionych latach rozwiązaliśmy narodowe zadanie, zapewniające pełne zatrudnienie, a więc nowe miejsca pracy dla wielkich liczebnie, prężnych i dobrze przygotowanych do służby Polsce roczników naszej młodzieży z tzw. wyżu demograficznego. Stanowi to wielki historyczny dorobek naszej polityki.</u> + <u xml:id="u-9.52" who="#PiotrJaroszewicz">Dopływ młodzieży pozwoli w bieżącym pięcioleciu zwiększyć zatrudnienie w całej gospodarce narodowej o 1 milion 100 tys. osób. Będzie to jednak o ponad 700 tys. osób mniej niż w minionym 5-leciu. Wzrasta więc znaczenie prawidłowej, racjonalnej gospodarki zasobami pracy. W br. uczyniliśmy na tej drodze poważny krok naprzód, kształtując zatrudnienie poniżej założeń planu. W latach nadchodzących trzeba będzie zrobić jeszcze więcej, jeszcze więcej działać na wszystkich szczeblach gospodarki, zatrudniać ludzi umiejętniej i oszczędniej.</u> + <u xml:id="u-9.53" who="#PiotrJaroszewicz">Zakładamy dokonanie istotnych zmian w rozdysponowaniu przyrostu zasobów pracy. Chcemy, aby znacznie większa niż dotychczas część nowych kadr zasiliła rolnictwo i gospodarkę żywnościową. O 200 tys. osób wzrosnąć powinno zatrudnienie w rolnictwie indywidualnym, a o 80 tys. w rolnictwie uspołecznionym. W przemieszczeniach ludności, w zatrudnianiu nowych roczników nastąpić musi istotna zmiana. Chodzi o to, aby na wsi pozostawali ludzie młodzi, sprawni, niezbędni do rozwijania produkcji rolnej. Również o 200 tys. osób chcemy zwiększyć zatrudnienie w rzemiośle i usługach indywidualnych, a o 100 tys. w pracy nakładczej i w systemie agencyjno-prowizyjnym.</u> + <u xml:id="u-9.54" who="#PiotrJaroszewicz">Zasadniczo zmienia się polityka zatrudnienia w pozarolniczej gospodarce uspołecznionej. Dotychczas nowi pracownicy zasilali przede wszystkim przemysł i budownictwo. Obecnie te działy gospodarki dysponują coraz nowocześniejszym wyposażeniem technicznym. Dlatego oceniamy, że przemysł może zwiększyć produkcję i wykonać stawiane przed nim zadania przy niewielkim wzroście zatrudnienia — o 170 tys. pracowników, czyli o niespełna 4%. Budownictwo powinno natomiast zmniejszyć zatrudnienie, bowiem jego stale rosnący potencjał techniczny i indywidualne uzbrojenie stanowisk pracy stwarza warunki do wzrostu wydajności pracy wyższego niż planowany wzrost produkcji. Ponad 2/3 przyrostu zatrudnienia w pozarolniczej gospodarce uspołecznionej skierujemy zatem do szeroko rozumianej sfery usług, w tym zwłaszcza do transportu, ochrony zdrowia, gospodarki mieszkaniowej i komunalnej, handlu oraz oświaty, wychowania, kultury. Oznacza to realizację w polityce zatrudnienia priorytetów gospodarczych obecnego 5-lecia. W administracji państwowej kontynuować będziemy i wzmacniać politykę oszczędności. Projekt budżetu na 1977 r. złożony Wysokiej Izbie, przewiduje dalsze 2% zmniejszenia zatrudnienia. Zapewniając zatrudnienie dla wszystkich naszych obywateli, umacniamy dziedziny, od których zależą warunki życia i obsługa potrzeb społecznych. Stawiamy również zadania racjonalizacji zatrudnienia w całej gospodarce, a szczególnie w przemyśle. Nie jest to zadanie łatwe, wymaga ono przede wszystkim sprawniejszej organizacji, lepszej dyscypliny, zdecydowanej egzekutywy i dobrej woli.</u> + <u xml:id="u-9.55" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Zakładamy znacznie wyższy stopień wykorzystania wielkiego zmodernizowanego potencjału produkcyjnego, który powstał dzięki ogromnym nakładom inwestycyjnym całego okresu Polski Ludowej, zwłaszcza zaś ostatnich 6 lat. Gwarancją realności zamierzeń planu na rok 1977 i lata dalsze do roku 1980 jest znaczne pogłębienie efektywności gospodarowania i oszczędności we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego i społecznego. Tylko efektywnie pracująca gospodarka zdolna jest do coraz lepszego zaspokajania potrzeb społecznych. Znaczne osiągnięcia ostatnich 6 lat na tym odcinku nie mogą nikomu przesłonić poważnych jeszcze rezerw i możliwości w tej ważnej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-9.56" who="#PiotrJaroszewicz">Zakładamy, że udział wydajności pracy w przyroście produkcji wyniesie w przemyśle ponad 93%, a w budownictwie 100%.</u> + <u xml:id="u-9.57" who="#PiotrJaroszewicz">Znacznie zwiększone zadania efektywnościowe są wymierzone w planie realistycznie. Znajdują podstawę w znacznie wyższym poziomie wyposażenia technicznego większości przedsiębiorstw, w uruchomieniu wielu nowych zakładów, szerokim postępie modernizacji majątku trwałego, w odmłodzeniu i wydatnym wzroście kwalifikacji naszych kadr. Barierę na drodze szybkiego wzrostu efektywności gospodarowania stanowi często niski poziom organizacji pracy. W licznych zakładach zbyt powolny postęp w tej dziedzinie tworzy częstokroć dysproporcję, którą można i trzeba szybko likwidować.</u> + <u xml:id="u-9.58" who="#PiotrJaroszewicz">Wchodzimy w okres, kiedy wzrost wydajności pracy może w nieco wyższym stopniu wyprzedzać wzrost płac. Będziemy godziwie opłacać rzeczywisty wzrost wydajności pracy, zwiększać zachęty materialne. Jednocześnie jednak bardziej kategorycznie przeciwstawiamy się wielu jeszcze, niestety, nieprawidłowościom w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-9.59" who="#PiotrJaroszewicz">Zasadniczy kierunek walki o efektywność gospodarowania wyznacza zaostrzenie się problemów paliwowych, surowcowych i materiałowych. Krajowe zasoby paliw i surowców są ograniczone. Ograniczone są również możliwości zwiększania ich importu. Pokonywanie tych barier na drodze rozbudowy krajowej bazy paliw i energii, surowców i materiałów oraz wzmożonego ich oszczędzania jest zasadniczym warunkiem pomyślnego rozwiązania wszystkich zadań planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-9.60" who="#PiotrJaroszewicz">Wykonanie planu 5-letniego wymaga więc zmniejszenia udziału kosztów materiałowych w wartości produkcji i usług o ponad 9% w przemyśle i blisko 3% w budownictwie. Tak wydatną poprawę gospodarowania paliwami i energią, surowcami i materiałami będziemy bezwzględnie egzekwować wszystkimi dostępnymi środkami. Mimo wzrostu produkcji trzeba będzie znacznie oszczędniej przydzielać na potrzeby gospodarki węgiel i koks, energię elektryczną, gaz i olej opałowy.</u> + <u xml:id="u-9.61" who="#PiotrJaroszewicz">Wielkim źródłem oszczędności surowców i materiałów pozostaje poprawa jakości produkcji. Nie stać nas na produkcję niskiej jakości, niewspółmierną do wysokiego już dziś poziomu wyposażenia technicznego przedsiębiorstw, nieodpowiednią pod względem asortymentowym, odbiegającą od potrzeb rynku wewnętrznego i eksportu.</u> + <u xml:id="u-9.62" who="#PiotrJaroszewicz">Będzie to powszechny i bezwzględny wymóg bieżącego 5-lecia. Rozmiar ponoszonych z tego tytułu strat jest poważny. Stąd konieczność wzmożenia kontroli jakości wyrobów przez producentów i odbiorców. Działania te wesprze- my odpowiednimi przedsięwzięciami organizacyjnymi i ekonomicznymi, prawnymi i społecznymi.</u> + <u xml:id="u-9.63" who="#PiotrJaroszewicz">Również pod kątem podnoszenia jakości pracy, sprawności i efektywności gospodarowania kształtować będziemy proces dalszych zmian w metodach planowania i zarządzania, w funkcjonowaniu przedsiębiorstw. Znaczenie tych spraw podkreślono w referacie I Sekretarza Komitetu Centralnego naszej partii tow. Edwarda Gierka na V Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-9.64" who="#PiotrJaroszewicz">W podnoszeniu jakości i efektywności pracy narodu sprawę największej wagi stanowi coraz szersze włączanie się nauki i techniki w realizację kluczowych zadań gospodarczych. Temu celowi służy doskonalenie programowania, organizacji i finansowania badań, ścisłe łączenie prac naukowo-badawczych z potrzebami gospodarki, zwiększenie efektywności badań i przyśpieszenie wdrożeń, szersze wykorzystanie własnych źródeł postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-9.65" who="#PiotrJaroszewicz">W latach 1976—1980 nakłady w sferze nauki i badań oraz wdrażania ich dorobku wyniosą około 200 mld zł, czyli o 70 mld zł więcej niż w minionym 5-leciu. Jesteśmy przekonani, że pozwoli to środowiskom naukowym i technicznym wnieść godny i ważki wkład w rozwój ojczyzny, w podnoszenie jakości zbiorowego wysiłku oraz materialnych i kulturalnych warunków życia naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-9.66" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Zasadniczą płaszczyzną dokonywanego przegrupowania środków czynimy program inwestycyjny, jego rozmiary i strukturę oraz jego efektywność.</u> + <u xml:id="u-9.67" who="#PiotrJaroszewicz">W poprzednim 5-leciu zapewniliśmy Polsce wielki rozmach inwestycyjny. Był on konieczny, aby dźwignąć kraj na wyższy poziom, zaspokoić naglące potrzeby, umocnić materialną podstawę wzrostu stopy życiowej. Dzięki ogromnemu wysiłkowi społeczeństwa mamy dziś nieporównanie większy potencjał wytwórczy. Pozwala to planować dalszy rozwój kraju i poprawę warunków życia narodu przy niższym niż w poprzednich latach tempie wzrostu inwestycji i zmniejszeniu obciążenia dochodu narodowego inwestycjami. Na tym polega istota manewru obecnego 5-lecia. Równocześnie trzeba z całą siłą podkreślić, że projekt planu gwarantuje środki inwestycyjne wystarczające dla dynamicznego rozwoju gospodarczego w obecnym 5-leciu i tworzenia przyczółków rozstrzygających o rozwoju kraju w przyszłości.</u> + <u xml:id="u-9.68" who="#PiotrJaroszewicz">Nakłady inwestycyjne w latach 1976—1980 wzrosną o 43% w stosunku do ubiegłego 5-lecia. Następuje też zmiana proporcji w podziale środków na poszczególne potrzeby zgodnie z głównymi priorytetami obecnego 5-lecia, o czym już wspominałem. Niezbędne środki przeznaczamy też na podstawowe inwestycje w górnictwie i hutnictwie, na przedsięwzięcia surowcowe w przemyśle chemicznym, drzewno-papierniczym i materiałów budowlanych. Choć są to inwestycje gałęzi przemysłu wytwarzającego głównie środki produkcji, ale ich wpływ na wzrost produkcji przedmiotów spożycia jest bezpośredni i wielki.</u> + <u xml:id="u-9.69" who="#PiotrJaroszewicz">W inwestycjach przemysłowych wydatnie wzrośnie udział nakładów na modernizację oraz na kontynuowanie budowy obiektów rozpoczętych, aby jak najwcześniej osiągnąć dodatkowe zdolności produkcyjne i usługowe.</u> + <u xml:id="u-9.70" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy też nadal znacznie zwiększać inwestycje kolejowe, drogowe i portowe, konieczne do odrobienia wciąż dotkliwie odczuwanych opóźnień w rozwoju i modernizacji naszego transportu. Planujemy również poważne środki na rozbudowę łączności telefonicznej, radiofonii i telewizji.</u> + <u xml:id="u-9.71" who="#PiotrJaroszewicz">Najważniejszą jednak sprawą w działalności inwestycyjnej jest terminowość i jakość uzyskiwanych rezultatów. Maksymalna koncentracja oraz sprawność procesu inwestycyjnego to warunek szybkiego dyskontowania nakładów poprzednich lat i planowego uruchomienia w latach 1977—1978 obiektów, które są dziś w budowie. Rząd podejmie w tych dziedzinach liczne przedsięwzięcia. Konieczne są jednak również głębokie zmiany w świadomości kadr gospodarczych wszystkich szczebli. Musimy położyć kres partykularnemu traktowaniu inwestycji, co dziś jest jeszcze częstym zjawiskiem. Mamy liczne możliwości wykorzystywania dla naszego rozwoju czynników pozainwestycyjnych — i po nie trzeba przede wszystkim sięgać, a inwestować rozważnie i efektywnie.</u> + <u xml:id="u-9.72" who="#PiotrJaroszewicz">Oczywiście w rolnictwie, budownictwie mieszkaniowym i niektórych innych dziedzinach konieczne będzie rozpoczynanie także nowych zadań. Ale w każdym przypadku miernikiem oceny działalności inwestycyjnej będzie terminowość i jakość uzyskiwanych rezultatów.</u> + <u xml:id="u-9.73" who="#PiotrJaroszewicz">Kategorycznie przeciwstawimy się wszelkim pozaplanowym inwestycjom, przejawom radosnej twórczości, którą realizuje się z reguły kosztem zmniejszania dostaw materiałów budowlanych dla rynku, a szczególnie dla wsi. Działania Rządu służące dalszemu usprawnianiu wszystkich ogniw procesu inwestycyjnego, podnoszeniu ich sprawności, umacnianiu dyscypliny i usuwaniu niedomagań jakościowych będą zdecydowane i konsekwentne.</u> + <u xml:id="u-9.74" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Istotną cechą rozwoju gospodarczego lat 1971—1976 jest wielki wzrost i intensyfikacja powiązań gospodarczych z zagranicą. Sięgnęliśmy po szansę, jaką tworzyły dla kraju korzystne warunki uzyskiwania kredytów zagranicznych. Główną ich część przeznaczyliśmy na przyspieszenie technicznego awansu Polski, na import nowej techniki, nowych wysoce sprawnych kompletnych obiektów przemysłowych, nowych technologii. Kredyty te powiększyły dochód narodowy przeznaczony do podziału. Były one jednym z czynników budowy naszego potencjału eksportowego. Obecnie zakładamy, że potencjał ten zacznie owocować na znacznie większą skalę, szczególnie jeśli chodzi o eksport wyrobów przemysłu elektromaszynowego i chemicznego. Powinniśmy zarazem utrzymać na rynkach zagranicznych pozycję Polski jako dostawcy paliw i surowców.</u> + <u xml:id="u-9.75" who="#PiotrJaroszewicz">W programowaniu i rozwijaniu produkcji eksportowej uwzględniamy potrzebę rozszerzania takich powiązań z zagranicą, które umożliwiają pogłębianie kooperacji i specjalizacji produkcji, sprzyjają pozyskiwaniu niezbędnych surowców i materiałów, a także maszyn i urządzeń, wpływają na doskonalenie technologii produkcji, ułatwiają wchodzenie na nowe rynki zagraniczne.</u> + <u xml:id="u-9.76" who="#PiotrJaroszewicz">W naszym bilansie płatniczym wystąpiły pewne napięcia. Wynikły one głównie z niepomyślnego przebiegu produkcji rolnej, a także z niekorzystnych warunków handlu zagranicznego w latach 1974—1976. W okresie tym musieliśmy znacznie zwiększyć import zbóż i pasz oraz wielu surowców i materiałów, aby pokryć potrzeby naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.77" who="#PiotrJaroszewicz">Import zbóż i pasz z krajów kapitalistycznych kosztował w latach 1971—1976 ponad 9 mld zł dew., a import wyrobów hutniczych — około 10 mld zł dew. Przy tym szybciej rosły ceny towarów importowanych niż eksportowanych, co było dla nas wysoce niekorzystne.</u> + <u xml:id="u-9.78" who="#PiotrJaroszewicz">W obecnym pięcioleciu chcemy jednak i musimy zmniejszyć zadłużenie państwa. Osiągniemy to, jeśli eksport będzie rósł znacznie szybciej niż import. Zakładamy, że zwiększy się on w ciągu 5 lat o ponad 75%, natomiast import tylko o jedną czwartą.</u> + <u xml:id="u-9.79" who="#PiotrJaroszewicz">Możliwość zmniejszenia tempa wzrostu importu mamy przede wszystkim dzięki wielkim przedsięwzięciom inwestycyjnym w przemyśle. Przewidujemy np., że tylko inwestycje w hutnictwie żelaza i stali, związane w szczególności z zakończeniem I etapu budowy Huty — „Katowice” pozwolą na obniżenie kosztów importu wyrobów hutniczych o ok. 3 mld zł dew. Drugim przykładem jest cement, na którego import wydatkowaliśmy dotychczas wielkie sumy, a od 1977 roku możemy już być eksporterem cementu. W zmniejszaniu dynamiki i racjonalizowaniu importu kluczowe znaczenie mieć będzie oczywiście oszczędzanie paliw, surowców i materiałów.</u> + <u xml:id="u-9.80" who="#PiotrJaroszewicz">Założone w planie stopniowe zmniejszanie nadwyżki importu nad eksportem, a pod koniec pięciolecia uzyskanie nadwyżki eksportowej nie oznacza poniechania polityki kredytowej. Zamierzamy ją kontynuować, korzystając oczywiście tylko z dogodnych kredytów zagranicznych. Kredyty są dziś powszechnie stosowanym instrumentem rozwoju gospodarczego, współpracy i wymiany międzynarodowej. Instrument ten odgrywa coraz większą rolę także w stosunkach między krajami RWPG.</u> + <u xml:id="u-9.81" who="#PiotrJaroszewicz">Wszechstronny rozwój współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim i z innymi państwami socjalistycznymi ma dla nas znaczenie podstawowe. W obrotach naszego handlu zagranicznego udział socjalistycznych partnerów będzie w bieżącej pięciolatce systematycznie wzrastał. Jest to w dużym stopniu rezultat postępu socjalistycznej integracji gospodarczej, polepszenia i pogłębienia specjalizacji i kooperacji produkcji oraz współpracy naukowo-technicznej.</u> + <u xml:id="u-9.82" who="#PiotrJaroszewicz">Realizacja zadań planowych stanie się dalszym krokiem na drodze umacniania roli handlu zagranicznego w rozwoju kraju, zapewni znaczne zwiększenie udziału socjalistycznej Polski w międzynarodowym podziale pracy, w handlu i współpracy z krajami Europy i świata.</u> + <u xml:id="u-9.83" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Zawarte w planie na nadchodzący rok cele i zadania społeczno-gospodarcze znajdują wyraz i oparcie w przedłożonym obywatelem posłem projekcie budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-9.84" who="#PiotrJaroszewicz">Założenia budżetu odzwierciedlają dalszy szybki rozwój gospodarki i dalszy poważny postęp w polityce socjalnej.</u> + <u xml:id="u-9.85" who="#PiotrJaroszewicz">Zakłada się zgromadzenie dochodów budżetowych o ok. 9,5% większych niż w roku bieżącym. Znacznie szybciej, bo o 12% rosnąć będą dochody z przedsiębiorstw uspołecznionych, co będzie nie tylko rezultatem zwiększenia zadań, lecz także następstwem wzrostu efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-9.86" who="#PiotrJaroszewicz">Wydatki budżetowe zwiększą się natomiast o około 9% i będą rosnąć w tempie wolniejszym niż dochody. Budżet łączy zwiększenie nakładów na różnorodne potrzeby społeczne i gospodarcze ze znacznie ostrzejszym reżimem oszczędnościowym w całej gospodarce, a szczególnie w administracji. Zapewni to równowagę finansową państwa, pozwoli na stworzenie niezbędnych rezerw oraz wygospodarowanie poważniejszych nadwyżek.</u> + <u xml:id="u-9.87" who="#PiotrJaroszewicz">Ponad połowę środków budżetowych przeznacza się na finansowanie przedsiębiorstw i innych jednostek gospodarczych. Większe niż w ub. roku środki skierowane zostaną na gospodarkę mieszkaniową i komunalną, ubezpieczenia społeczne, działalność socjalną, na rozwój sztuki, rozwój ochrony zdrowia i opieki społecznej, nauki i oświaty, kultury fizycznej, sportu i turystyki i innych dziedzin służących bezpośrednio człowiekowi.</u> + <u xml:id="u-9.88" who="#PiotrJaroszewicz">Podkreślenia wymaga również szybki wzrost dopłat państwa do produktów żywnościowych, które przekroczą w przyszłym roku 110 mld zł, a łączne subwencje do całego kompleksu żywnościowego, nie wliczając dotacji inwestycyjnych, wyniosą 205 mid zł, co stanowi około 12% dochodu narodowego wytworzonego.</u> + <u xml:id="u-9.89" who="#PiotrJaroszewicz">Urzędom wojewódzkim, miejskim i urzędom gmin zapewniamy warunki stabilizacji gospodarki finansowej, tworzymy zachęty do zwiększenia dochodów i oszczędności w wydatkach, aby na tej drodze zdobyć środki na trafnie wybrane, wszechstronnie uzasadnione cele. Gospodarując oszczędnie i efektywnie, ogniwa administracji terenowej dysponować więc będą środkami koniecznymi na rozwój swych inicjatyw i zaspokojenie ważnych lokalnych potrzeb. Jednocześnie znacznie zaostrzona będzie dyscyplina finansowa, zdarzają się bowiem zjawiska niefrasobliwości w gospodarowaniu groszem publicznym.</u> + <u xml:id="u-9.90" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! W realizacji zadań planu 5-letniego, w rozwiązywaniu złożonych problemów dalszego rozwoju kraju opieramy się na dokonaniach lat 1971—1976. Wydatnie powiększył się w tym okresie potencjał twórczych sił narodu, rozbudowaliśmy i unowocześniliśmy materialną bazę socjalistycznego budownictwa w Polsce.</u> + <u xml:id="u-9.91" who="#PiotrJaroszewicz">We wszystkich dziedzinach gospodarowania mamy jeszcze znaczne rezerwy, które uczymy się wykorzystywać coraz lepiej.</u> + <u xml:id="u-9.92" who="#PiotrJaroszewicz">Mamy już spory dorobek w doskonaleniu planowania i zarządzania, pracy państwowej i administracyjnej. Ale też świadomi jesteśmy istnienia szerokiej jeszcze sfery przejawów złej roboty, niedomagań w kierowaniu pracą wielu organizacji i przedsiębiorstw, niekonsekwencji w działaniu, przejawów niezdyscyplinowania i nieodpowiedzialności, marnotrawienia czasu, sił i środków, a niekiedy pogoni za sukcesami na pokaz, bez liczenia się z ich kosztami społeczno-ekonomicznymi.</u> + <u xml:id="u-9.93" who="#PiotrJaroszewicz">Funkcje naszego państwa rozbudowują się wraz ze wzrostem gospodarki i z wyższym szczeblem naukowego i technicznego rozwoju produkcji, wraz z koniecznością zaspokajania rosnących potrzeb społecznych. Dlatego musimy i będziemy stale doskonalić działalność administracji państwowej i gospodarczej na wszystkich szczeblach. Będziemy także zwalczać przejawy formalizmu i biurokracji, nie dopuszczać do bierności i asekuranctwa, do uchylania się od odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-9.94" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Niezachwianą wytyczną polityki Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest niezłomny sojusz, braterska przyjaźń i wszechstronna współpraca ze Związkiem Radzieckim, ścisła więź i konsekwentne współdziałanie z państwami socjalistycznej wspólnoty. W tych właśnie wymiarach należy ocenić przebieg i rezultaty listopadowej wizyty partyjno-państwowej delegacji PRL z tow. Gierkiem w ZSRR. Skład naszej delegacji odzwierciedlał jednomyślność w rozumieniu przez społeczeństwo znaczenia sojuszu ze Związkiem Radzieckim dla Polski i Polaków.</u> + <u xml:id="u-9.95" who="#PiotrJaroszewicz">Podstawowe treści wizyty zawarte zostały we wspólnym oświadczeniu, podpisanym przez przywódców Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Jest to dokument o wielkim znaczeniu politycznym. Zawiera on wysoką ocenę stosunków polsko-radzieckich, charakteryzuje ich nową jakość ukształtowaną w ostatnich latach oraz wskazuje na perspektywy współpracy we wszystkich dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-9.96" who="#PiotrJaroszewicz">Oświadczenie dobitnie podkreśla wszechstronne znaczenie stosunków polsko-radzieckich dla obu naszych krajów, dla budownictwa socjalistycznego w Polsce. Myśl tę wyraził I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek, stwierdzając: — „braterskie więzi z Krajem Rad mają dla nas wagę najwyższą. Za ich stałym umacnianiem przemawiają wszystkie nasze narodowe i klasowe racje. Jest to jedna z kluczowych przesłanek pomyślności socjalistycznej Polski. Dlatego niezłomną wolą Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, wszystkich patriotycznych sił skupionych we Froncie Jedności Narodu, jest kroczyć zawsze tą drogą, iść nią nieustannie naprzód, zacieśniać polsko-radzieckie braterstwo, współpracę i współdziałanie”.</u> + <u xml:id="u-9.97" who="#PiotrJaroszewicz">Wielkie znaczenie przywiązujemy do rozwoju wzajemnych stosunków gospodarczych. Zwiększenie rozmiarów i zakresu oraz doskonalenia form wszechstronnej współpracy z Krajem Rad leży w najżywotniejszym interesie naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-9.98" who="#PiotrJaroszewicz">W planie na lata 1976—1980 założyliśmy wzrost obrotów handlowych ze Związkiem Radzieckim do 28 mld rubli, tj. o około 1,7 raza w stosunku do poprzedniego pięciolecia. Jesteśmy przekonani, że dodatkowe ustalenia przyjęte wespół ze stroną radziecką w trakcie przygotowań do wizyty i moich rozmów z towarzyszem Premierem Aleksiejem Kosiginem, a następnie potwierdzone i rozwinięte w rozmowach, którym przewodniczyli towarzysze Edward Gierek i Leonid Breżniew, pozwolą na przekroczenie tych wskaźników.</u> + <u xml:id="u-9.99" who="#PiotrJaroszewicz">Uzgodniliśmy dodatkowe, roczne dostawy ze Związku Radzieckiego do Polski szeregu ważnych dla nas surowców, m.in. ropy naftowej, olejów pędnych, aluminium, a także maszyn i urządzeń, zwłaszcza na potrzeby rolnictwa. Ich liczna lista obejmuje traktory różnych typów, samochody ciężarowe, wielkie deszczownie, wyposażenie do produkcji pasz, fermy drobiarskie i owcze.</u> + <u xml:id="u-9.100" who="#PiotrJaroszewicz">Ekwiwalentnie dostarczać będziemy do Zw. Radzieckiego nasze towary, głównie kompletne obiekty przemysłowe, maszyny i urządzenia, miedź, cynk, wyroby walcowane, rury, półwyroby stalowe i inne towary.</u> + <u xml:id="u-9.101" who="#PiotrJaroszewicz">Porozumieliśmy się w sprawie prowadzenia dalszych prac nad rozszerzeniem specjalizacji i kooperacji produkcji, zwłaszcza w przemyśle maszynowym.</u> + <u xml:id="u-9.102" who="#PiotrJaroszewicz">Podkreśliliśmy znaczenie realizacji w ramach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej wieloletnich programów zmierzających do zaspokojenia zapotrzebowania na paliwa, surowce i materiały, unikalne maszyny i urządzenia, produkty rolnictwa i przemysłu spożywczego oraz przemysłowe towary rynkowe.</u> + <u xml:id="u-9.103" who="#PiotrJaroszewicz">Wyrazem braterskiej współpracy między Polską i Zw. Radzieckim jest ustalenie dalszych dostaw radzieckich dla drugiego etapu sztandarowej inwestycji 10-lecia Huty — „Katowice”. Związek Radziecki dostarcza nam w bież. roku zboże oraz niektóre produkty spożywcze, co w obecnej sytuacji ma dla nas szczególnie ważne znaczenie. Podjęliśmy również ustalenia umożliwiające dogodne dla nas zbilansowanie i rozliczenie płatnicze wzajemnych obrotów w latach 1976—1980.</u> + <u xml:id="u-9.104" who="#PiotrJaroszewicz">Rozwój i rosnący zakres współpracy naukowej i technicznej symbolizuje porozumienie o przygotowaniu wspólnych lotów kosmonautów z krajów socjalistycznych, w tym i z Polski, na radzieckich statkach kosmicznych.</u> + <u xml:id="u-9.105" who="#PiotrJaroszewicz">Charakteryzując wzajemne stosunki i podkreślając znaczenie polskiej wizyty w Zw. Radzieckim, towarzysz Leonid Breżniew powiedział: — „Wasza wizyta to kamień milowy na drodze dalszego rozwoju stosunków radziecko-polskich. Nigdy w przeszłości stosunki te nie były tak trwałe i nie sięgały tak głęboko. Oparte są one na całkowitej równości praw, na głębokim wzajemnym szacunku, na wielkiej zasadzie internacjonalizmu socjalistycznego”.</u> + <u xml:id="u-9.106" who="#PiotrJaroszewicz">Rozmowy w Moskwie, a następnie pobyt w stolicach republik kazachskiej i białoruskiej — Ałma-Acie i Mińsku, były owocne i przebiegały w serdecznej atmosferze. Mieliśmy wiele przyjacielskich, bezpośrednich spotkań z ludźmi pracy Kraju Rad. Wszędzie przyjmowano nas z szacunkiem i niezwykle gościnnie. Na każdym kroku odczuwaliśmy, że jest to rzeczywiście wizyta przyjaciół u przyjaciół, że ludzie radzieccy z szacunkiem odnoszą się do naszego narodu i naszego dorobku.</u> + <u xml:id="u-9.107" who="#PiotrJaroszewicz">Odwiedziliśmy także miejsce historycznej bitwy pod Lenino, gdzie zrodziło się polsko-radzieckie braterstwo broni i rozpoczął się zwycięski szlak bojowy Wojska Polskiego, sprzymierzonego z wyzwoleńczą Armią Czerwoną. Oddaliśmy hołd pamięci tych, którzy złożyli ofiarę życia w imię wolności i niepodległości Polski, w imię pokoju i szczęścia przyszłych pokoleń.</u> + <u xml:id="u-9.108" who="#PiotrJaroszewicz">Przebieg i rezultaty wizyty partyjno-państwowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Z w. Radzieckim stały się jednocześnie dobitnym potwierdzeniem ścisłego współdziałania obu państw na arenie międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-9.109" who="#PiotrJaroszewicz">Tylko w warunkach trwałego sojuszu i przyjaźni z pierwszym państwem socjalizmu Polska Ludowa mogła rozwiązać podstawowe problemy swego niepodległego bytu i bezpieczeństwa, zdobyć godne miejsce w Europie i w świecie. Sojusz, przyjaźń i współpraca ze Związkiem Radzieckim były, są i będą fundamentem polskiej polityki zagranicznej.</u> + <u xml:id="u-9.110" who="#PiotrJaroszewicz">Przyjęte po moskiewskich rozmowach obu delegacji oświadczenie podkreśla zgodność poglądów na wszystkie kluczowe zagadnienia międzynarodowe i wolę kontynuowania skoordynowanych wysiłków w celu pogłębiania pozytywnych przemian w życiu międzynarodowym, umacniania procesów odprężenia oraz rozwijania wszechstronnej, wzajemnie korzystnej współpracy między państwami o odmiennych społecznych ustrojach.</u> + <u xml:id="u-9.111" who="#PiotrJaroszewicz">Coraz owocniejszą, pomyślnie rozwijającą się współpracę polsko-radziecką uważamy za liczący się wkład naszego kraju w dzieło umacniania potęgi, jedności i zwartości całej wspólnoty równoprawnych i suwerennych państw socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-9.112" who="#PiotrJaroszewicz">Dalszemu rozwojowi wszechstronnej współpracy bratnich krajów i umacnianiu polityki odprężenia dobrze służyć będą wyniki narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego, która odbyła się 25 i 26 listopada w Bukareszcie.</u> + <u xml:id="u-9.113" who="#PiotrJaroszewicz">Na naradzie dokonano wszechstronnej analizy aktualnej sytuacji międzynarodowej i uogólniono budzące optymizm wyniki dotychczasowej walki państw — stron Układu Warszawskiego o zbudowanie na kontynencie europejskim stosunków opartych na zasadach przyjętych na Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Helsinkach. Państwa uczestniczące w naradzie sformułowały program dalszego działania na rzecz utrwalania pozytywnych przemian w Europie, zahamowania wyścigu zbrojeń i wkroczenia na drogę rozbrojenia, rozwijania wzajemnie korzystnej współpracy z państwami o odmiennych ustrojach.</u> + <u xml:id="u-9.114" who="#PiotrJaroszewicz">Z potrzeby doskonalenia w nowych warunkach mechanizmów współdziałania polityki zagranicznej członków naszego pokojowego i obronnego sojuszu oraz dalszego rozwoju wszechstronnej współpracy między nimi zrodziły się przyjęte na naradzie decyzje o powołaniu Komitetu Ministrów Spraw Zagranicznych oraz Zjednoczonego Sekretariatu Państw — Stron Układu Warszawskiego. Dorobek narady bukareszteńskiej zawarty został w deklaracji oraz w innych dokumentach opublikowanych w prasie i z satysfakcją przyjętych przez polską opinię publiczną.</u> + <u xml:id="u-9.115" who="#PiotrJaroszewicz">Chciałbym z tej trybuny podkreślić jedynie znaczenie nowej ważkiej inicjatywy zawarcia układu, na mocy którego państwa — sygnatariusze aktu końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie zobowiązywałyby się nie użyć jako pierwsze broni jądrowej przeciwko sobie. Rząd polski będzie aktywnie działać na rzecz wprowadzenia w życie tej inicjatywy.</u> + <u xml:id="u-9.116" who="#PiotrJaroszewicz">Oczekujemy, że koła polityczne na Zachodzie zajmą rzetelne stanowisko wobec tych propozycji. Ich realizacja stałaby się istotnym czynnikiem umacniania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego. Toteż najważniejszą obecnie sprawą jest pełne wcielanie w życie osiągniętych porozumień i prowadzenie rozpoczętych już rokowań na temat ważnych zagadnień europejskich, a także rozpoczęcie rzeczowych rozmów wokół nowych inicjatyw wysuniętych przez państwa socjalistyczne.</u> + <u xml:id="u-9.117" who="#PiotrJaroszewicz">Uważamy równocześnie za niezbędne zdecydowane przeciwdziałanie aktywizacji sił antyodprężeniowych, które dążą do wywoływania napięć i podważania postępu osiągniętego w drodze pogłębienia pokojowego współżycia.</u> + <u xml:id="u-9.118" who="#PiotrJaroszewicz">Polska Rzeczpospolita Ludowa udziela pełnego poparcia wspólnemu programowi sformułowanemu w deklaracji bukareszteńskiej. W imię realizacji tego konstruktywnego programu kraj nasz jeszcze mocniej zespoli swe wszechstronne wysiłki i niestrudzoną aktywność w działaniu wszystkich państw wspólnoty socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-9.119" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Projekty planów, które przedstawiłem Wysokiej Izbie, nie są łatwe i niełatwo nam będzie je realizować. Mimo trudniejszych dla gospodarki warunków wewnętrznych i międzynarodowych, zamierzenia te są w pełni realne i możliwe do wykonania. Podstawową cechą charakterystyczną obu planów jest wielostronność wysiłku podejmowanego w celu kontynuowania linii VI Zjazdu, strategii — „dla ludzi i przez ludzi”.</u> + <u xml:id="u-9.120" who="#PiotrJaroszewicz">Zadania dotyczące poprawy warunków życia narodu będą konsekwentnie realizowane w całym obecnym dziesięcioleciu i stanowią kluczowy element planu. Nie schodzimy z tej drogi, choć jest dziś ona trudniejsza i wymaga wielu manewrów, których dokonujemy nie wbrew dotychczasowej strategii, lecz w imię jej kontynuacji.</u> + <u xml:id="u-9.121" who="#PiotrJaroszewicz">Dla tej kontynuacji tworzymy warunki potwierdzające dobitnie, że troska o poziom życia całego narodu i każdego obywatela, o pozycję Polski w świecie była i jest podstawą naszej polityki społeczno-gospodarczej. Przedłożone Wysokiemu Sejmowi projekty stanowią program przezwyciężania trudności i napięć, wynikających z wysokiego tempa rozwoju kraju i nieprzewidzianych okoliczności. Jest to zarazem program dalszego rozwoju i postępu, wykładnia naszych szans i ambicji.</u> + <u xml:id="u-9.122" who="#PiotrJaroszewicz">Chcemy, powinniśmy i musimy iść dalej, jeszcze aktywniej i na większą skalę zmieniać wizerunek i krajobraz Polski, umacniać jej twórczy potencjał, podnosić jakość pracy, polepszać warunki życia narodu.</u> + <u xml:id="u-9.123" who="#PiotrJaroszewicz">Polska roku 1980 będzie krajem o wysokim poziomie warunków pracy i bytu, oświaty, techniki i kultury. W życiu narodu mocno i wyraziście przejawiać się będą humanistyczne walory naszego ustroju, który dzięki ludziom rozwija się i służąc im, dokumentuje swą wyższość.</u> + <u xml:id="u-9.124" who="#PiotrJaroszewicz">Taka jest właśnie treść przedłożonych obywatelom posłom projektów. Takie są cele dla osiągnięcia których pracujemy, niezachwianie wcielając w życie strategię VI i VII Zjazdu, linię generalną partii, popieraną przez ZSL i SD, wszystkie siły Frontu Jedności Narodu, przez wszystkich patriotów.</u> + <u xml:id="u-9.125" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Pomiędzy omówionymi przeze mnie tematami, założeniami dalszego rozwoju kraju, kierunkami dalszego zacieśnienia braterskiej współpracy ze Związkiem Radzieckim i urzeczywistnianiem postanowień państw wspólnoty socjalistycznej istnieje ścisły, wręcz organiczny związek. Realizacja zadań na tych nierozdzielnych płaszczyznach służyć będzie sile Polski i pomyślności Polaków, sprawie pokoju i bezpieczeństwa.</u> + <u xml:id="u-9.126" who="#PiotrJaroszewicz">Pozwolicie obywatele posłowie, że na zakończenie mego wystąpienia przytoczę słowa tow. Edwarda Gierka, które padły wczoraj z trybuny V Plenum KC partii:</u> + <u xml:id="u-9.127" who="#PiotrJaroszewicz">„Polska jest naszym wspólnym dobrem. Razem niesiemy historyczną odpowiedzialność za jej dziś i jutro. Niechaj poczucie tej odpowiedzialności stale towarzyszy naszemu działaniu, niechaj kieruje postępowaniem każdego Polaka, niech potęguje skuteczność zbiorowego wysiłku”.</u> + <u xml:id="u-9.128" who="#PiotrJaroszewicz">W tym przekonaniu, w imieniu Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej proszę obywateli posłów o rozpatrzenie projektów planu i budżetu na rok 1977 i planu 5-letniego na lata 1976—1980.</u> + <u xml:id="u-9.129" who="#PiotrJaroszewicz">Zwracam się również do Wysokiej Izby o przyjęcie informacji na temat wyników wizyty partyjno-państwowej w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i rezultatów bukareszteńskiej narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-9.130" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Konwent Seniorów proponuje, aby w dniu dzisiejszym przy pierwszym czytaniu projektów: planu pięcioletniego oraz planu i budżetu na 1977 rok — nie przeprowadzać dyskusji i skierować projekty do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów z tym, że właściwe komisje — zgodnie z art. 39 regulaminu Sejmu — rozpatrzą poszczególne części planów i budżetu i swe wnioski oraz uwagi przekażą Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm wyraził zgodę na przedstawione propozycje.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Rządowy program rozwoju usług i rzemiosła w roku 1977 i założenia do roku 1980.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Wiceprezesa Rady Ministrów Obywatela Tadeusza Pykę.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#TadeuszPyka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz w swym przemówieniu przedstawił główne problemy rozwoju kraju w bieżącym pięcioleciu i na przyszły rok. Koncepcja ta, zarysowana na VI i VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, bazuje na strategii przyspieszonego rozwoju gospodarki wraz ze stałym wzrostem poziomu życia społeczeństwa. Mamy też rozpatrzyć na dzisiejszym posiedzeniu program rozwoju usług i rzemiosła na rok przyszły, a także założenia tego rozwoju do roku 1980. W imieniu Rządu chciałbym przedstawić ogólną ideę i koncepcję tego programu.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#TadeuszPyka">Problematyka usług i rzemiosła, ujęta kompleksowo, trafia po raz pierwszy — jako wydzielony i odrębny temat — na forum Sejmu. Można więc zapytać: dlaczego? Sprawa w pełni na to zasługuje.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#TadeuszPyka">Przez ostatnie 6 lat dokonaliśmy ogromnego postępu rozwoju produkcyjnej bazy naszej gospodarki. Powstały liczne zakłady wybudowane w oparciu o najnowsze światowe rozwiązania techniczne w przemysłach surowcowych, przetwórczych i rynkowych.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#TadeuszPyka">Społeczeństwo jest nieporównanie zamożniejsze niż 6 lat temu. W skali jednego tylko przyszłego roku ludność otrzyma do swej dyspozycji wynagrodzenia i dochody o łącznej wartości 1 biliona 180 mld złotych, podczas gdy 6 lat temu społeczeństwo nasze dysponowało kwotą przychodów w granicach 500 mld zł, a więc kwotą ponad dwukrotnie mniejszą.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#TadeuszPyka">Na pokrycie siły nabywczej ludności państwo dostarczy w przyszłym roku towary o wartości sięgającej jednego biliona złotych, podczas gdy 6 lat temu przeznaczono na te cele niespełna 400 mld zł.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#TadeuszPyka">Na potrzeby rynku i usług przeznacza się również znaczne środki dewizowe. W przyszłym roku sprowadzimy z innych krajów towary, których wartość na naszym rynku sięgać będzie ponad 90 mld zł.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#TadeuszPyka">Jeżeli więc wszystko to policzyć i dodać, będziemy mieli właściwy obraz ogromnego wysiłku społeczeństwa, partii i państwa, aby zapewnić wyższą jakość pracy i wyższą jakość życia narodu, o czym mówił towarzysz Edward Gierek na VII Zjeździe partii.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#TadeuszPyka">Lepsza jakość życia w ustroju socjalistycznym, to jednak nie tylko obfitsza konsumpcja dóbr. Ze wzrostem zamożności zmieniają się też potrzeby społeczeństwa i tu dochodzimy do roli i wagi problemu usług i rozwoju rzemiosła jako całego, ogromnego zestawu poczynań na płaszczyźnie rynkowej, bytowej, kulturalnej, oświatowej i socjalnej, zestawu poczynań oszczędzających czas i wysiłek każdego człowieka.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#TadeuszPyka">Dostępność i sprawność usług decydują w dużym stopniu o tym, jak żyjemy, ile możemy mieć wolnego czasu dla siebie i jak go zagospodarujemy. Usługi wpływają na poczucie dobrobytu w równorzędnym stopniu co dostępność i obfitość towarów i dóbr materialnych. W społeczeństwie, dysponującym dobrze zorganizowanymi usługami, żyje się po prostu łatwiej. Jest to więc kategoria nie tylko gospodarcza, lecz przede wszystkim społeczna, kształtująca w niemałej mierze warunki życia. Praca w usługach jest często trudniejsza niż w przemyśle czy budownictwie, wymaga dobrego przygotowania zawodowego i co najważniejsze jest bardzo potrzebna, jest po prostu niezbędna.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#TadeuszPyka">Wysoki Sejmie! W minionym pięcioleciu Rząd trzykrotnie podejmował decyzje dotyczące rozwoju usług. Wartość ich poważnie wzrosła. Wydawało się, że to wiele, ale okazało się, że za mało. Ogromna dynamika rozwoju gospodarczego tego okresu, owo — „polskie przyspieszenie”, a zarazem niezwykle szybki wzrost potrzeb ludzi, spowodowany wzrostem ich dochodów, jak gdyby podważyły osiągnięcia usługowe, prześcignęły je. Dziś potrzebne jest inne podejście i inna kompleksowa koncepcja rozwoju usług i rozwoju rzemiosła. I taką koncepcję Rząd pragnie Wysokiemu Sejmowi przedstawić. Koncepcja ta stanowi wykonanie decyzji wspólnego posiedzenia Biura Politycznego Komitetu Centralnego partii i Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#TadeuszPyka">W przedłożonym obywatelom posłom rządowym programie rozwoju usług i rzemiosła zakłada się zwiększenie wartości usług dla ludności przez gospodarkę uspołecznioną do prawie 200 mld zł w roku 1980.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#TadeuszPyka">Założona dynamika rozwoju odpowiada, a nawet nieco przekracza ustalenia VII Zjazdu partii, w których wskazano na konieczność zwiększenia usług co najmniej o 60%. Rząd zakłada, że wzrost usług wyniesie 65% i będzie szybszy niż produkcji przemysłowej i przychodów pieniężnych społeczeństwa. Niektóre rodzaje najbardziej potrzebnych usług wzrosną jeszcze bardziej — dwu-, a nawet trzykrotnie. Od przyszłego roku usługi stanowią część narodowego planu społeczno-gospodarczego i tak jak przemysł czy rolnictwo potraktowane są jako ważna gałąź gospodarki w dokumentach przedłożonych obywatelom posłom.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#TadeuszPyka">Rząd zamierza też skierować na rozwój usług poważne środki inwestycyjne, materiałowe i kadrowe. Wprowadzone zostaną odpowiednie decyzje systemowe, a więc ekonomiczno-finansowe i organizacyjne. Utrzymany będzie wprowadzony w latach ubiegłych szeroki zakres ulg i zwolnień podatkowych. Rząd widzi możliwość dalszego rozszerzenia systemu ulg, np. zasadę zwolnienia nowo uruchamianych zakładów usługowych przez okres 3 lat z oprocentowania majątku trwałego. Jest to zachęta do inwestowania i rozwoju sieci usług.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#TadeuszPyka">W polityce wynagrodzeń Rząd proponuje upowszechnienie prowizyjnego systemu płac pracowników zakładów usługowych oraz rozszerzenie formy zryczałtowanego rozrachunku, czyli przechodzenie na formę ajencyjną, eliminując nadmiar dokumentacji. Czynności administracyjne przejmować będą wykonawcy usług za dodatkowym wynagrodzeniem z zaoszczędzonego funduszu płac. Rozszerzane będą uprawnienia kierowników zakładów, m.in. do dysponowania zryczałtowanymi środkami na wydatki rzeczowe związane z utrzymaniem zakładów.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#TadeuszPyka">Zasadnicza zmiana nastąpi w systemie zaopatrzenia usług. System ten dostosowany zostanie do wzrostu zadań rozwoju usług nakreślonych w programie rządowym.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#TadeuszPyka">Wykonawcy usług dla ludności zaopatrywani będą w materiały z rozdzielnika centralnego oraz z funduszu rynkowego w trybie określonym odrębnymi uchwałami Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#TadeuszPyka">Materiałami z funduszu rynkowego dysponować będą wojewodowie, którzy powinni w pierwszej kolejności zaspokajać potrzeby usług na rzecz ludności, zaś Komisja Planowania w przedstawionych projektach planów uwzględniła i zagwarantowała w pełni potrzeby materiałowe i surowcowe na rozwój usług.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#TadeuszPyka">W koordynacji usług Rząd proponuje dalsze zwiększenie roli i odpowiedzialności wojewodów. Wojewodowie otrzymają dalsze uprawnienia do podejmowania decyzji w sprawach rozwoju sieci placówek usługowych, lokalizacyjnych i kadrowych. Wojewodowie powinni z całą energią, całym sercem zająć się sprawami rozwoju usług i to niezależnie od tego, czy usługodawcy są podporządkowani organizacyjnie jednostkom terenowym czy też centralnym. Tak więc funkcja wojewody i terenowych organów administracji państwowej zostanie odpowiednio i zasadniczo wzmocniona. W ich więc rękach spoczywać będzie klucz do rozwiązania problemu usług potrzebnych ludności.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#TadeuszPyka">Wysoka Izbo! Obecnie chciałbym omówić niezwykle ważną sprawę — problem polskiego rzemiosła i jego roli w naszym społeczeństwie i w naszej gospodarce. Rzemiosła — jako ważnego, obok przemysłu i rolnictwa, źródła zaopatrzenia naszego rynku. Mam też na myśli potrzebę wydobycia i rozwijania najlepszych prastarych tradycji polskiego rzemiosła, znanego ongiś w świecie ze swego kunsztu i wysokiej jakości swoich wyrobów, znanego ze swej rzetelności.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#TadeuszPyka">Prezentowane dziś przez Rząd projekty włączają w pełni rzemiosło do przedsięwzięć państwowych. Rząd przedstawia szereg projektów ustaw i przepisów wykonawczych o fundamentalnym znaczeniu dla rozwoju naszego rzemiosła. Dotyczą one nowej koncepcji podatkowej i nowej koncepcji ubezpieczeń społecznych dla rzemieślników. Omówię te dwie kolejne koncepcje.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#TadeuszPyka">Proponujemy nowy system podatkowy. Rząd pragnie nie tylko usunąć z dotychczasowego systemu to co mogłoby ewentualnie ograniczać śmiałe rozwijanie produkcji rynkowej i usług dla ludności, lecz również wprowadzić nowe, silne bodźce gwarantujące ten rozwój. W polityce podatkowej szczególnie aktywnie wspierać będziemy drobne i średnie zakłady, które zaspokajają potrzeby ludności, występujące najbardziej ostro i powszechnie.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#TadeuszPyka">Dostosowując politykę podatkową do aktualnych zadań i statusu społecznego rzemiosła, Rząd proponuje:</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#TadeuszPyka">— umocnienie zasady stabilności opodatkowania, — znaczne zbliżenie podatku dochodowego do obciążeń podatkowych innych grup ludności, — zapewnienie udziału samorządu rzemieślniczego w ustaleniu podatków.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#TadeuszPyka">Rząd proponuje np. podwyższenie granicy dochodu wolnego od opodatkowania z 12 tys. zł do 72 tys. zł. Granica ta będzie podwyższona o 24 tys. zł na współmałżonka i o dalsze 12 tys. zł na każde dziecko i innych członków rodziny, pozostających na utrzymaniu podatnika. Oznacza to, że w praktyce kwota wolna od podatku kształtować się będzie w granicach 120 tys. zł zamiast dotychczas 12 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#TadeuszPyka">Wydatnie złagodzona zostanie progresja podatkowa, co umożliwi zwiększenie obrotów przy zapewnieniu pełnej rentowności proporcjonalnej do zwiększonego wysiłku produkcyjnego i usługowego.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#TadeuszPyka">Bardziej elastycznie działać będzie również podatek obrotowy. Rząd zamierza przy pomocy tego podatku preferować szczególnie produkcję i usługi o podstawowym znaczeniu dla ludności. Na przykład dla rzemiosł spożywczych podatek obrotowy ma wynosić od 1% do 3%. Chcemy zwłaszcza rozwinąć piekarnictwo, a także rzemiosła cukiernicze i wędliniarskie. Ważne znaczenie ma też przyspieszenie rozwoju rzemiosł obsługujących szybko rosnące potrzeby naszej motoryzacji.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#TadeuszPyka">Dla podstawowej grupy rzemieślników zniesione będą limity obrotów w uproszczonych formach opodatkowania. Oznacza to stworzenie w systemie podatkowym warunków do maksymalnego wykorzystania potencjału produkcyjnego i usługowego naszego rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#TadeuszPyka">Dla zapewnienia poczucia stabilizacji tak ważnego dla rozwoju rzemiosła nie będzie się zmieniać raz ustalonego podatku za lata ubiegłe, czyli skończy się z praktyką tak dokuczliwych dla rzemiosł domiarów.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#TadeuszPyka">Prezentując taką koncepcję, Rząd opiera się jednak na pełnym zaufaniu do rzemiosła, licząc na rzetelne potraktowanie problemów przez samo rzemiosło. Ze swej strony Rząd udziela mu nie tylko poparcia, ale i gwarancji dotrzymania ustalonych dziś warunków.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#TadeuszPyka">Rząd proponuje także środki zmierzające do ograniczenia pola konfliktów z rzemieślnikami przez zapewnienie udziału rzemiosła w ustalaniu podstaw opodatkowania. Stworzona będzie więc sfera współpracy samorządu rzemieślniczego z terenowym aparatem podatkowym.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#TadeuszPyka">Rząd utrzyma i będzie, w miarę potrzeby, rozszerzać ulgi inwestycyjne i zwolnienia od opodatkowania nowo powstających zakładów, ulgi podatkowe z tytułu szkolenia uczniów, jak również ulgi o charakterze społecznym, np. dla kombatantów i więźniów obozów koncentracyjnych, a także osób w wieku emerytalnym.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#TadeuszPyka">Przyjęcie projektów ustaw przez Wysoki Sejm wprowadzi więc zasadnicze zmiany w systemie podatkowym, które zapewnią rzemiosłu i innym usługowcom godziwe zarobki w zamian za zwiększoną i lepszą produkcję rynkową, i lepsze usługi.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#TadeuszPyka">Przechodzę do omówienia spraw ubezpieczeń społecznych dla rzemieślników. Projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników przewiduje włączenie rzemieślników do systemu powszechnych ubezpieczeń społecznych w kraju. Oznacza to zasadniczą zmianę, a więc poprawę świadczeń dla osób objętych systemem rzemieślniczego ubezpieczenia społecznego przez zbliżenie systemu tych świadczeń do świadczeń pracowniczych w gospodarce uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#TadeuszPyka">W projekcie ustawy Rząd proponuje, obok dotychczasowych, wprowadzenie wielu nowych, korzystnych świadczeń. W szczególności proponuje się wprowadzenie:</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#TadeuszPyka">— zasiłku macierzyńskiego i zasiłku porodowego na zasadach i w wysokości przysługujących pracownicom w gospodarce uspołecznionej, — zasiłków rodzinnych dla ubezpieczonych oraz dla emerytów i rencistów, łącznie ze zwiększonymi zasiłkami na dzieci kalekie, — zasiłku chorobowego za choroby długotrwałe, w wysokości przysługującej pracownikom, — renty chorobowej w wysokości przewidzianej dla pracowników, przysługującej w razie konieczności kontynuowania leczenia po wyczerpaniu zasiłku chorobowego, — rent inwalidzkich i rodzinnych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych na poziomie przysługującym pracownikom.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#TadeuszPyka">Podwyższone zostaną również stawki wymiaru rent inwalidzkich i rodzinnych, przy czym szczególną poprawę przyniesie zrównanie z pracowniczymi stawek wymiaru rent przysługujących z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Emerytury i renty przysługujące dotychczas w kwotach najniższych podwyższone zostaną do poziomu emerytur i rent pracowników w gospodarce uspołecznionej. Istotny wpływ na podwyższenie poziomu emerytur i rent mieć będzie także proponowane w projekcie ustawy stosowanie do tych świadczeń zwiększania ich z tytułu stażu pracy w Polsce Ludowej według zasad obowiązujących w pracowniczym systemie emerytalnym.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#TadeuszPyka">W drodze przepisów wykonawczych do ustawy podwyższone zostaną dotychczasowe zryczałtowane kwoty podstawy wymiaru świadczeń ubezpieczeniowych, co także w sposób korzystny wpłynie na zbliżenie poziomu świadczeń rzemieślniczych do poziomu świadczeń pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#TadeuszPyka">Jak z powyższego wynika, w proponowanym rządowym projekcie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek przewiduje się znaczny wzrost poziomu i zakresu świadczeń, co wpłynie korzystnie na zabezpieczenie socjalne tej grupy ludności.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#TadeuszPyka">Wysoka Izbo! Rząd zamierza wyjść szerokim frontem naprzeciw aktualnym potrzebom rzemiosła. Chce umożliwić mu w większym niż dotychczas stopniu działalność inwestycyjną, zakup urządzeń, narzędzi i materiałów, chce też zapewnić opłacalność produkcji i usług. Co więcej, oferuje warunki gwarantujące poczucie pewności i stabilizacji, poczucie społecznej wartości własnej pracy oraz odpowiednie miejsce w systemie planowej gospodarki socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#TadeuszPyka">Jednakże skuteczność całej operacji, operacji, która ma zapewnić społeczeństwu usługi na miarę jego potrzeb, wymaga bardzo aktywnego w niej udziału terenowej administracji państwowej. Będziemy żądać od wojewodów, aby szerzej i energiczniej wykorzystywali posiadane możliwości działania tak, aby powstały pełne warunki do rozwoju usług, rzemiosła i produkcji rynkowej.</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#TadeuszPyka">Oczekujemy, że oferta ta zostanie przyjęta i praca polskiego rzemieślnika stanowić będzie cenny wkład we wspólne dzieło budowy narodowego dobrobytu. Poziom, dostępność i jakość usług, stan rynku i podaż towarów rynkowych — to niezwykle ważne elementy w całym łańcuchu działań na rzecz wyższej jakości pracy i warunków życia, na rzecz człowieka.</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#TadeuszPyka">W tym sensie przedłożony dziś Wysokiemu Sejmowi program zawiera ogromny ładunek postępu społecznego i gospodarczego i zgodny jest z koncepcją socjalistycznego modelu życia. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Dziękuję Towarzyszowi Wicepremierowi Tadeuszowi Pyce.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Obecnie proszę Posła Sekretarza Marka Ordona o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#SekretarzposelMarekOrdon">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w posiedzeniu Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#SekretarzposelMarekOrdon">1) wspólne posiedzenie Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — w sali kolumnowej;</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#SekretarzposelMarekOrdon">2) wspólne posiedzenie Komisji Oświaty i Wychowania oraz Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — w sali nr 118.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#Marszalek">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 55 do godz. 18 min. 30)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Eugenia</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kempara.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselKemparaEugenia">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Wniesiony przez Rząd pod obrady Sejmu program rozwoju usług i rzemiosła dotyczy ważnej dziedziny społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Uchwała VII Zjazdu partii nadała usługom rangę równą zadaniom produkcji artykułów rynkowych, widząc w nich czynnik współdecydujący o zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa i o jakości życia obywateli.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselKemparaEugenia">Problematykę usług rozpatrywać trzeba w dwóch płaszczyznach: społeczno-politycznej i gospodarczej. Z jednej bowiem strony usługi pogłębiają społeczny podział pracy, wpływają na kształt struktury konsumpcji, na lepszą organizację i poziom życia rodziny oraz racjonalne wykorzystanie wolnego czasu obywateli i wypoczynek, z drugiej zaś — stanowią instrument warunkujący zachowanie równowagi rynku, przedłużenie czasu eksploatacji przedmiotów, przyczyniają się do wdrażania nowych rozwiązań technicznych w produkcji.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselKemparaEugenia">Mimo podejmowanych w bieżących latach różnorodnych działań, niedostatek usług nadal stwarza określone dysproporcje w zaspokajaniu potrzeb bytowych. Poprawa warunków życia narodu, poważny wzrost dochodów pieniężnych ludności — powodują coraz większe społeczne zapotrzebowanie na usługi i coraz większe wymagania w zakresie ich różnorodności i jakości.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselKemparaEugenia">Aktywizacja zawodowa kobiet pociągnęła za sobą konieczność przejęcia przez sferę usług wielu tradycyjnie wykonywanych pracochłonnych i czasochłonnych domowych czynności. Mam na myśli pranie, sprzątanie, żywienie. Przybywa w naszych gospodarstwach domowych zmechanizowanego sprzętu trwałego użytku, wymaga on konserwacji i napraw. Rozwija się dynamicznie budownictwo mieszkaniowe, a wraz z nim wzrastają potrzeby urządzenia mieszkania, konserwacji, adaptacji do potrzeb i gustów mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselKemparaEugenia">Coraz więcej na naszych drogach samochodów, a na polach maszyn rolniczych. Wicie służb usługowych czuwać musi nad tym, by te pojazdy nie zawodziły i nie stały bezczynnie. Sprawnej organizacji usług wymaga rozwijająca się turystyka, transport, łączność i gospodarka komunalna. Jak już wspomniałam — na przestrzeni ostatnich lat wiele zrobiono w zakresie rozwoju i doskonalenia struktury usług. Ale to co zadowalało nas wczoraj nie może zadowolić nas dzisiaj. Potrzeby wszechstronnego rozwoju kraju każą nam przeliczać na złotówki każdą godzinę bezcennego, społecznego czasu straconego na poszukiwanie usług, w kolejce na przyjęcie zamówienia w punkcie usługowym, czasu straconego na oczekiwanie na hydraulika (często jest to czas pracy), czasu spędzonego nad przysłowiową — „balią” po przyjściu z biura, fabryki czy z pola. W społeczny koszt musimy wliczać bezużytecznie stojące, zepsute, oczekujące na fachowca i część zamienną maszyny, urządzenia rolnicze i środki transportu.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselKemparaEugenia">Państwo ludowe podejmuje wysiłki na rzecz skrócenia czasu roboczego w produkcji. Uzyskany w ten sposób wolny czas człowiek powinien przeznaczyć na regenerację sił fizycznych, na harmonijny rozwój swej osobowości, na wychowanie dzieci, na naukę. Od sprawnej, dobrze zorganizowanej sfery usług w dużym stopniu zależy efektywność korzystania z dobrodziejstwa czasu wolnego.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselKemparaEugenia">Tym społeczno-gospodarczym potrzebom kraju wychodzi naprzeciw ogólnonarodowy program rozwoju usług i rzemiosła w 1977 r. i założenia do 1980 r. przedstawione przez towarzysza wicepremiera Pykę. Na podkreślenie zasługują preferencje dla najważniejszych potrzeb społeczeństwa, a więc dla usług bytowych związanych z mieszkaniem, jego wyposażeniem, życiem rodziny, wypoczynkiem. Wzrost wartości tych usług o 118,8%, czyli z około 25 mld zł do 53,5 mld zł w pięcioleciu z pewnością stanie się odczuwalny dla większości polskich rodzin.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselKemparaEugenia">Zakłada się, że łączna wartość wszystkich usług wzrośnie o około 80 mld zł w stosunku do 1975 r., czyli przewyższy założenia uchwały VII Zjazdu partii.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselKemparaEugenia">Program rządowy przedstawia też sposoby, formy i środki zabezpieczające rozwój usług. Na podkreślenie zasługują te kierunki, które zbliżają podaż usług do odbiorcy, w tym do odbiorcy na wsi, do osiedla mieszkaniowego i do gminy. Z uznaniem przyjmujemy założenia wypełniania przede wszystkim białych plam na mapie usług, dotkliwych luk w sieci placówek usługowych. Stwarza to określone nadzieje dla mieszkańców tych regionów, w których na realizację najprostszych usług bytowych oczekuje się od 3 miesięcy do pół roku.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselKemparaEugenia">Ważnym zagadnieniem dla należytego rozwoju usług jest odpowiednie zaopatrzenie w materiały i części zamienne. Kierunki działania w tym zakresie zawarte w programie pozwalają przyjąć, że usługowcy nie będą tracić cennego czasu przeznaczonego na konkretną pracę — na wędrówki po kraju w poszukiwaniu części zamiennych bądź materiałów.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselKemparaEugenia">Rozwój usług wymaga także wszechstronnie wykwalifikowanych kadr. Zadecydują one w ostatecznym rachunku o jakości usług, a zatem o bezpośrednich odczuciach obywateli. Obserwowane obecnie zjawisko ucieczki od usług do przemysłu wymaga wielostronnych działań i rozwiązań ekonomicznych. Przedstawione przez towarzysza wicepremiera propozycje usprawnień zasad wynagradzania w usługach, likwidacji przerostów administracyjnych, poprawy warunków pracy (m.in. przez wyposażenie usług w nowoczesne urządzenia) przyczynią się z pewnością do podniesienia rangi społecznej pracownika usług, jego osobistego zainteresowania zwiększeniem wydajności pracy, lepszą jej organizacją, doskonaleniem wiedzy fachowej.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselKemparaEugenia">Do pracy w usługach trzeba pozyskać emerytów i rencistów — często znakomitych fachowców, wymaga to jednak wyraźnej zachęty materialnej przez stworzenie możliwości dodatkowego zarobku, jak to ma miejsce w pokrewnej dziedzinie w handlu.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselKemparaEugenia">Praktykowana już obecnie i pogłębiana w przyszłości decentralizacja uprawnień w zakresie ustalania cen usług, przestrzeganie zasady rentowności i zysku, elastyczność cen w zależności od standardu jakościowego i terminu wykonania, przy jednoczesnej ingerencji państwowych organów w ustalanie cen usług o podstawowym znaczeniu dla kosztów utrzymania rodziny — powinny przynieść istotne usprawnienia w działalności usługowej, powinny przyczynić się do przywrócenia opłacalności szeregu usług potrzebnych, lecz zaniechanych oraz rozszerzyć zakres nowych usług.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselKemparaEugenia">Znaczną część usług bytowych świadczy rzemiosło. Program rozwoju rzemiosła w 1977 r. i założenia do roku 1980 przewidują szereg działań, które mogą i powinny doprowadzić do pełniejszego włączenia rzemiosła do przedsięwzięć państwa, do wykorzystania istniejących w rzemiośle rezerw dla przyśpieszenia rozwoju usług. Na uwagę zasługują propozycje dotyczące zasad opodatkowania warsztatów, zmierzające do ugruntowania u podatników poczucia stabilności, propozycje umocnienia znaczenia samorządu zawodowego, usprawnienia polityki lokalowej dla rzemiosła, jego zaopatrzenia i wyposażenia.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselKemparaEugenia">Przedstawione Sejmowi przez Rząd projekty aktów prawnych dotyczące rzemiosła, zawierają wiele korzystnych rozwiązań. Szczególnego podkreślenia wymagają zamierzenia powiązania ubezpieczeń rzemieślniczych z powszechnym systemem zaopatrzenia emerytalnego, podwyższenia kwoty dochodu rocznego wolnego od podatku, złagodzenia progresji podatkowej, ulgowe stawki podatku obrotowego. Te niewątpliwe preferencje staną się istotnym instrumentem porządkowania spraw rzemiosła i ważkim czynnikiem jego rozwoju. Muszą one jednak spotkać się w rzemiośle z należytym zrozumieniem. Powinny wyzwolić niewykorzystane moce, zwiększyć sprawność zawodową rzemieślników, a także ich obywatelską rzetelność zarówno w sferze należytego świadczenia usług, jak i właściwego wykonywania obowiązków podatkowych.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselKemparaEugenia">Wysoki Sejmie! Rządowy program rozwoju usług, oparty na założeniach przyjętych na wspólnym posiedzeniu Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium CK SD, stwarza możliwości i szanse dla twórczej, aktywnej działalności wielu resortów, organizacji gospodarczych, dla ogniw administracji terenowej i inicjatyw obywatelskich. Poprawa bowiem dostępności usług, to nie tylko rozbudowa bazy, to także lepsze wykorzystanie już istniejącej, podniesienie zmianowości, zasilenie kadrami.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselKemparaEugenia">W ramach usług poprawiana jest nierzadko zła jakość produktu finalnego. Praktyka taka kieruje moce usługowe na rzecz gospodarki uspołecznionej, a nie indywidualnego konsumenta.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#PoselKemparaEugenia">Gdyby obowiązek wyższej jakości produkcji i każdego działania społeczno-gospodarczego był sumiennie przestrzegany, łatwiej byłoby o usługę celową, konieczną, służącą rozwojowi, a to zależy nie tylko od programu, ale i od ludzi, od ich postaw, świadomości, zawodowych ambicji.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#PoselKemparaEugenia">Życie nie znosi próżni. Niewystarczającą sieć zakładów usługowych i warsztatów rzemieślniczych wypełnia usługowe — „podziemie”, zjawisko wysoce niekorzystne z punku widzenia ekonomicznych interesów państwa i nierzadko działające na szkodę klienta. Przedsięwzięcia i propozycje uregulowań zawarte w rządowym programie i w zgłoszonych projektach ustaw zapewnią niewątpliwie ochronę interesów usługobiorcy, a usługodawcom dadzą zadowolenie z ich wysoko cenionej, społecznie przydatnej pracy.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#PoselKemparaEugenia">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, udziela pełnego poparcia dla rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła w 1977 r. i założeń do 1980 r. Nasza partia w dalszym ciągu zmierzać będzie do tego, by harmonijne połączenie wysiłków wszystkich ogniw odpowiedzialnych za rozwój i jakość usług przyniosło oczekiwane efekty społeczne i gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelce posłance. Proszę o zabranie głosu posła Zdzisława Siedlewskiego.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Wysoki Sejmie! Na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz zapoznał Wysoką Izbę z projektem planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju do roku 1980 wraz z projektem planu na rok przyszły. W świetle tych planów i sprecyzowanych w nich nowych i rozległych zadań, w świetle ustaleń V Plenum KC PZPR, wyraźnie rysuje się rola usług jako ważnego, odrębnego działu naszej gospodarki narodowej oraz konieczność wydatnego przyspieszenia ich rozwoju. Odpowiada to jakościowo wyższym potrzebom rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego i znajduje potwierdzenie w trendach światowych.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Rangę usług w nowoczesnej gospodarce określają funkcje, jakie one spełniają. Przede wszystkim dobrze zorganizowane usługi wpływają na zaspokojenie stale zwiększających się i coraz bardziej zróżnicowanych potrzeb ludności. Stąd też ich bezpośredni udział w podnoszeniu poziomu i jakości życia społeczeństwa, w kształtowaniu struktury spożycia, w gospodarowaniu czasem wolnym od zajęć zawodowych.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Istnieją określone, ścisłe związki między rozwojem produkcji przemysłowej a rozwojem usług — związki te zapewniają wykorzystanie i prawidłową eksploatację dóbr trwałego użytku, wytwarzanych przez przemysł. Jednocześnie występują dalsze, charakterystyczne współzależności między usługami a innymi działami gospodarki. Coraz dokładniej odczuwamy wpływ rozwoju niektórych usług budowlanych, lokatorskich, rolniczych czy motoryzacyjnych na realizację perspektywicznych programów: mieszkaniowego, żywnościowego oraz rozwoju motoryzacji. Wreszcie — służące zaspokajaniu określonych potrzeb materialnych i niematerialnych społeczeństwa — usługi równocześnie z podażą towarów są jednym z podstawowych czynników utrzymywania i utrwalania równowagi rynkowej, wiążąc odpowiednie środki pieniężne, jakie znajdują się w posiadaniu ludności.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Możemy zatem stwierdzić, że sytuacja w dziedzinie usług, zaspokajanie przez nie zwiększonego popytu, rzutuje w niemałej mierze na kształtowanie się społecznych odczuć oraz na ocenę ogólnego rozwoju gospodarczego kraju. Dlatego też, w okresie przyspieszonego rozwoju gospodarki narodowej, rozwój sfery usług stał się jednym z ważnych elementów przyjętej w tej mierze strategii, która została wypracowana na VI i VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Strategii tej Stronnictwo Demokratyczne udzieliło poparcia na swym X i XI Kongresie.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Uczestnicząc w realizacji programu dalszego rozwoju kraju, wytyczonego na VII Zjeździe partii oraz realizując uchwałę XI Kongresu Stronnictwa Demokratycznego, która położyła szczególny nacisk na sprawę wszechstronnego rozwoju usług — Stronnictwo nasze zainicjowało przegląd aktualnego stanu potrzeb i możliwości rozwojowych w usługach. Przegląd, który znalazł pełne oparcie w ogniwach Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, był przeprowadzany również we współdziałaniu ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym, administracją państwową, gestorami usług i placówkami naukowo-badawczymi, przyniósł realny i bogaty ze społeczno-ekonomicznego punktu widzenia dorobek.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Przegląd przybliżył i skonkretyzował społeczny punkt widzenia na stan i perspektywy rozwoju usług bytowych, wskazując zarazem na wzrastającą rangę usług w gospodarce narodowej. Ujawnił on także znaczne rezerwy, zwłaszcza o charakterze lokalnym, których racjonalne wykorzystanie pozwoli wydatnie zwiększyć skalę i zakres świadczonych usług. Jednocześnie przegląd potwierdził występowanie różnych nieprawidłowości w organizacji i funkcjonowaniu sfery usług. Stwierdzono, że występuje duży stopień rozproszenia potencjału usługowego, a podporządkowanie jednostek usługowych wielu pionom gospodarczym i ponad dwudziestu resortom jest jedną z przyczyn braków wynikających z niesprawnej koordynacji.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Stwierdzono, że w istotny sposób dają o sobie znać czynniki hamujące postęp w dziedzinie rozwoju usług, a wśród nich: niepełne rozeznanie społecznych potrzeb na usługi w układach terenowo-branżowych, niedobory zaopatrzeniowe, dotkliwe braki w bazie lokalowej i kadrowej.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Podkreślono także — w drodze konfrontacji zapotrzebowania społecznego na usługi z możliwościami jego zaspokojenia — że zbyt wielką wagę przypisywano dotychczas miernikom wartościowym, uzasadniając przy ich pomocy wzrost wielkości świadczonych usług. Tymczasem jednym z istotnych elementów prawidłowej oceny są mierniki rzeczowe, one bowiem wskazują na charakter świadczonych usług, na ich powszechność i jakość.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Wysoka Izbo! Współzależność między postępami w całej gospodarce narodowej a sytuacją w dziedzinie usług, stanowi podstawę do decyzji podjętych na wspólnym posiedzeniu Biura Politycznego KC PZPR, Prezydium CK SD i Prezydium Rządu z dnia 4 listopada br. Posiedzenie to ma zasadnicze znaczenie dla dalszego rozwoju usług.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Lata najbliższe powinny przynieść wyraźne, odczuwalne postępy w rozwoju usług. Z uwagi na istniejące opóźnienia w tej dziedzinie gospodarki, które trzeba wyrównać w warunkach stale wzrastającego popytu na usługi — tempo ich rozwoju musi być wydatnie przyspieszone. Zgodnie z oceną zapotrzebowania społecznego do roku 1980 powinno nastąpić podwojenie rozmiarów działalności usługowej w dziedzinie usług bytowych, a więc w tej dziedzinie, w której niedobory są szczególnie dotkliwie odczuwane przez ludność.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Decyzje podjęte na wspólnym posiedzeniu znalazły swój wyraz w przedstawionym przez Rząd na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu programie rozwoju usług dla ludności oraz w programie rozwoju usług i produkcji rynkowej rzemiosła na rok 1977 i do roku 1980. Program ten cechuje kompleksowe ujęcie problemu rozwoju usług, zarówno w trój sektorowym układzie ich funkcjonowania, jak i w układzie branżowym oraz — co ma szczególne znaczenie — w przekroju terenowym, który uwzględnia, obok skali ogólnokrajowej, szczebel wojewódzki i szczebel gminny. Po raz pierwszy tak szeroko zostały określone środki i warunki realizacji zadań — teraz więc trzeba uruchomić przewidziane środki, aby osiągnąć zamierzone cele.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Na podkreślenie zasługuje położenie silnego nacisku na sprawę koordynacji w rozwoju usług. Urzędy wojewódzkie mają być bezpośrednio odpowiedzialne za rozwój tej dziedziny na ich terenie. Program upoważnia je do wykonywania funkcji koordynacyjnych w stosunku do wszystkich gestorów usług, bez względu na ich podporządkowanie organizacyjne. Wyznacza on także konkretne zadania porozumieniom branżowym i zjednoczeniom wiodącym oraz ministrom — występującym w roli koordynatorów międzyresortowych.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Wyrazem rzeczowości programu jest ścisłe powiązanie zadań rozwojowych z zabezpieczeniem warunków ich realizacji. Znajduje to wyraz przede wszystkim w założonym uporządkowaniu organizacji zaopatrzenia materiałowo-technicznego i w określeniu niezbędnych środków inwestycyjnych na techniczne dozbrojenie zakładów usługowych. Wiąże się z tym również zapewnienie odpowiedniej bazy lokalowej dla placówek usługowych, właściwe rozmieszczenie placówek poszczególnych branż, zgodnie z potrzebami ludności.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Najbardziej adekwatnym miernikiem rozwoju sfery usług — obok wskaźników wartościowych i rzeczowych — jest liczba zatrudnionych w usługach. Wykonanie w tej mierze założeń programu wymagać będzie wykształcenia zarówno odpowiedniej liczby fachowców, jak i wysoko wykwalifikowanych organizatorów usług. W programie położono zatem odpowiedni nacisk na właściwy i systematyczny dopływ nowej kadry do usług, a także wskazano kierunki ich zawodowego kształcenia. Rozwiązanie problemów kadrowych w usługach wymagać jednak będzie bacznej uwagi. Składa się na to wiele przyczyn. Najważniejszą — jak się wydaj e — jest podniesienie rangi zawodu usługowca.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Ludzie zatrudnieni w usługach, od których wymagamy wysokich kwalifikacji, nieustannego doskonalenia swoich umiejętności i również — ze względu na bezpośredni kontakt z usługobiorcami — odpowiedniego poziomu etycznego i poziomu kultury osobistej muszą cieszyć się prestiżem i szacunkiem społecznym. Ich praca powinna być należycie oceniana i wynagradzana i to bez względu na to, czy są zatrudnieni w pionie uspołecznionym czy indywidualnym.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Kształtowanie pozytywnych opinii o całym środowisku usługowym, przy jednoczesnym eliminowaniu z niego jednostek nierzetelnych, leży w interesie nas wszystkich. Od poziomu ludzi zatrudnionych w usługach zależy bowiem bezpośrednio jakość świadczonych usług. Tę zaś jakość — zgodnie ze społecznym oczekiwaniem — chcemy mieć jak najwyższą. Solidność, rzetelność, fachowość i uczciwość zawodowa muszą być cechami charakteryzującymi ludzi świadczących usługi. Jednocześnie rosnącym wymaganiom wobec pracowników usług muszą odpowiadać coraz lepsze socjalne i materialne warunki ich pracy.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Wysoka Izbo! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego wyraża przekonanie, że przedstawiony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu program rozwoju usług wychodzi naprzeciw społecznym potrzebom. Obecnie usługi mają szanse stania się mocnym i nowoczesnym ogniwem naszej gospodarki. Ogniwem, które w odpowiednim stopniu decydować będzie o kształcie jakości życia i pracy narodu. Nadanie usługom tej rangi łączyć się zarazem musi z podjęciem działań wyraźnych i konsekwentnych, które będą przeciwstawiały się zakorzenionym tu i ówdzie poglądom, że w całokształcie spraw gospodarczych stanowią one problem drugorzędny, który bynajmniej nie rzutuje na tempo wzrostu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Chodzi również o to, aby zadania usługowe były wyraźniej wyodrębnione w dokumentach planistycznych; aby upowszechniło się przekonanie, że ocena realizacji zadań w dziedzinie usług będzie traktowana tak samo, jak ocena realizacji zadań w produkcji przemysłowej i rolnej.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Wysoka Izbo! Program rządowy w swym obecnym kształcie, mimo daleko idących zamierzeń, jasno sformułowanych zadań oraz — co jest szczególnie ważne — zabezpieczenia odpowiednich warunków i środków realizacyjnych, nie zapewnia jednak pełnego pokrycia rosnącego popytu na usługi. Dlatego też, tak wielkiego znaczenia nabiera wykonanie i przekroczenie wytyczonych zadań. Podkreślił to w swoim wystąpieniu I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek. Można osiągnąć to przez wzmożoną aktywność administracji państwowej i gospodarczej, przez działania zmierzające do najbardziej prawidłowego wykorzystywania sił i środków, przez dodatkowe inicjatywy zwłaszcza terenowe, a także przez ujawnienie i zagospodarowanie wszelkich dostępnych rezerw. Należy zatem zawsze pamiętać, że program rządowy ma charakter otwarty i że wszelkie poczynania w tej dziedzinie powinny być traktowane jako jeden z podstawowych czynników realizacji zadań zmierzających do wszechstronnego rozwoju naszego kraju. Wychodząc z tego założenia, uznajemy, że ważną rolę w przyspieszeniu wykonywania programu spełniać powinno rzemiosło, którego założenia rozwoju zarówno usług, jak i produkcji rynkowej, rozpatrujemy również na dzisiejszym posiedzeniu.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Rzemiosło dowiodło — jak stwierdzono na wspólnym posiedzeniu Biura Politycznego KC PZPR, Prezydium CK SD i Prezydium Rządu — swej użyteczności społecznej i umocniło się jako trwały składnik naszej socjalistycznej gospodarki narodowej. Świadczy ono aktualnie ponad 50% różnego rodzaju usług bytowych, a jednocześnie tkwią w nim znaczne rezerwy. Rzemiosło ma duże możliwości, nie tylko w rozwijaniu swej działalności usługowej, może podjąć również na szerszą skalę produkcję rynkową wzbogacającą zaopatrzenie ludności. Pełne wykorzystanie potencjału rzemiosła dla zaspokojenia potrzeb społecznych zakłada przedstawiony program, który uwzględnia niezbędne przesłanki rozwoju rzemiosła i określa jego miejsce oraz rolę w życiu społeczno-gospodarczym kraju. Ważnym zaś składnikiem tego programu są wniesione do laski marszałkowskiej projekty nowych ustaw.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Z uwagi na rozproszoną działalność rzemiosła, szeroko rozbudowaną sieć jego placówek, działających w bezpośrednim styku z obywatelem i dostosowujących się do jego wymogów, rzemiosło może w określonych warunkach wnieść duży, odczuwalny wkład w zdynamizowanie rozwoju usług, w rozwijanie produkcji poszukiwanych przez ludność artykułów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Istotne znaczenie ma również fakt, że praca wielu tysięcy drobnych warsztatów rzemieślniczych ma coraz mocniejsze oparcie w spółdzielczości rzemieślniczej, systematycznie rozszerzającej zakres swej działalności, jako współorganizatora procesu pracy, służącej równocześnie wielostronną pomocą indywidualnym usługowcom i wytwórcom.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Wysoka Izbo! Przedłożony dziś program jest wynikiem wspólnych decyzji PZPR i SD, jest urzeczywistnieniem założeń VII Zjazdu partii i XI Kongresu Stronnictwa. Stwarza on szerokie możliwości poprawy poziomu i jakości życia wszystkich obywateli. Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego będzie głosował za jego przyjęciem. Będziemy głosować za uchwałą Sejmu, akcentującą rangę tego programu.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#PoselSiedlewskiZdzislaw">Nasi członkowie i wszystkie ogniwa Stronnictwa codzienną, wytężoną pracą, w ścisłym współdziałaniu z PZPR, kierowniczą siłą narodu oraz ZSL będą przyczyniać się do pełnego urzeczywistnienia tego programu, do tego, aby usługi stały się mocnym ogniwem naszej gospodarki i organizacji życia społecznego. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Jadwiga Biernat.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselBiernatJadwiga">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Szybki rozwój społeczno-gospodarczy naszego kraju rodzi duże zapotrzebowanie na różnorodne usługi podnoszące jakość pracy i życia społeczeństwa. Ważnym elementem harmonijnego rozwoju społeczno-gospodarczego, założonego w planie na lata 1976—1980, przedstawionym przez Prezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza, będzie szybki rozwój usług dla ludności. Potrzeba szybkiego rozwoju usług jest nieodzowna dla harmonijnego i szybkiego rozwoju życia gospodarczego i społecznego.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselBiernatJadwiga">Konkretyzacja działań służących pełniejszemu zaspokajaniu potrzeb w zakresie usług znalazła wyraz w rządowym programie rozwoju usług i rzemiosła na rok 1977 i w założeniach sięgających do roku 1980. Założenia tego programu, przedstawione przez wicepremiera Tadeusza Pykę, traktują rozwój usług na wsi jako ważny czynnik ogólnego, społeczno-gospodarczego i cywilizacyjnego rozwoju wsi i rolnictwa oraz stopniowego zacierania różnic w warunkach życia i pracy między mieszkańcami miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselBiernatJadwiga">Szanowni Obywatele Posłowie! Dokonujące się na wsi przemiany społeczno-gospodarcze i kulturalne rodzą coraz większe zapotrzebowanie na rozwój wszelkiego rodzaju usług. Stają się one warunkiem dalszego szybkiego rozwoju gospodarki rolnej i życia społecznego ludności rolniczej, są składowym i coraz bardziej wiążącym elementem postępu produkcyjnego i społecznego na wsi. Mimo pewnego postępu osiągniętego w ostatnich latach, rozwój działalności usługowej dla gospodarki rolnej i ludności wiejskiej nie nadąża za szybko rosnącymi potrzebami i pozostaje nadal w wyraźnej dysproporcji do potrzeb ludności wiejskiej i potrzeb produkcji rolnej. Sieć punktów usługowych na wsi jest nie tylko niedostateczna pod względem ilości i zakresu świadczonych usług, ale również nierównomiernie rozmieszczona.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselBiernatJadwiga">Na wsi jedną z podstawowych funkcji usług jest ich bezpośrednie lub pośrednie współdziałanie w procesie rozwoju produkcji rolnej. Istnieje cała grupa usług, które przez wyspecjalizowane jednostki organizacyjne służą rozwojowi gospodarki rolnej. Są to więc usługi transportowe zabezpieczające dostawę potrzebnych produktów do gospodarstwa rolnego, a także skup płodów rolnych, usługi w dziedzinie mechanizacji, chemizacji, inseminacji. Ta sfera działalności usługowej stanowi ważny czynnik intensyfikacji produkcji rolnej i rozwoju nowoczesnych form gospodarowania w rolnictwie, wpływa bowiem na wzrost produkcji rolnej i następnie na jej dostawy na rynek.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselBiernatJadwiga">Nie mniej ważną grupą usług, obok usług produkcyjnych, są usługi dla ludności wiejskiej sprzyjające poprawie warunków życia na wsi. Poprawiając warunki życia rodzin wiejskich, mają one także bardzo istotny wpływ na postęp produkcyjny. Dotyczą one m.in. konserwacji i naprawy przedmiotów trwałego użytku, będących w użytkowaniu wiejskich gospodarstw domowych; są to też usługi osobiste (pralnie, fryzjerstwo, łaźnie) i usługi związane z opieką nad dzieckiem, z korzystaniem z dóbr kulturalnych, z wypoczynkiem, turystyką itp.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselBiernatJadwiga">Usługi świadczone na terenach wiejskich służą nie tylko mieszkańcom wsi. W dużym stopniu, zwłaszcza na niektórych terenach, służą one także ludności miejskiej wypoczywającej na wsi w czasie urlopów lub w dni wolne od pracy. W świetle prognoz rozwoju turystyki krajowej i zagranicznej usługi związane z turystyką i wypoczynkiem na wsi powinny się rozwijać szczególnie szybko. Równocześnie budynki i urządzenia usługowe powinny odpowiadać standardowi życia ludności miejskiej. Dotyczy to również infrastruktury w dziedzinie żywienia, sportu i kultury.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselBiernatJadwiga">Równocześnie istnieje duża grupa usług świadczonych na wsi, a zlokalizowanych w miastach. Wzmaganie funkcji usługowych miast i miasteczek na rzecz wsi i rolnictwa jest czynnikiem sprzyjającym rozwojowi gospodarki rolnej i równocześnie sprzyja aktywizacji osiedli miejskich.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselBiernatJadwiga">W miarę społecznego rozwoju kraju wykształcają się również formy obsługi turystycznej ludności wiejskiej w miastach. Już obecnie organizuje się wiele wycieczek ludności wiejskiej do miast. Wyjazdy grupowe i indywidualne ludności wiejskiej do miast są coraz częstsze. Przyczyniają się one w sposób istotny do wyrównania różnic społecznych i ogólnocywilizacyjnych. W planowaniu infrastruktury usługowej w miastach na lata przyszłe zagadnienie wyjazdu ludności wiejskiej do miast w celach turystycznych nie powinno być zatem pomijane.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselBiernatJadwiga">Usługi związane ze środowiskiem wiejskim pełnią bardzo wiele funkcji, przy czym występują tutaj inne priorytety aniżeli w miastach. Pragnę wskazać na dwie zasadnicze funkcje usług na wsi: po pierwsze — wyrównanie różnic w standardzie życia ludności miast i wsi; po drugie — zapewnienie sprzyjających warunków dla szybkiego wzrostu produkcji rolniczej. Rozwój tych dwóch zasadniczych funkcji usług będzie sprzyjał postępowi cywilizacyjnemu na wsi, a tym samym będzie wpływał na podejmowanie w coraz szerszym zakresie decyzji pozostawania na wsi przez młodych. Zgodnie z założeniami planu 5-letniego, przewiduje się zwiększenie zatrudnienia w rolnictwie. Powinno ono sprzyjać dalszej intensyfikacji produkcji rolniczej, a także wszechstronnemu rozwojowi usług. Będzie to miało wpływ na poprawę warunków pracy i życia ludności, a zwłaszcza na zmniejszenie uciążliwości pracy kobiety wiejskiej. Jeżeli instytucje usługowe mają spełniać te funkcje, muszą prowadzić działalność na terenach wiejskich. Inaczej mówiąc, zachodzi potrzeba ich zbliżenia do ludności wiejskiej. I rozmieszczenie, i organizacja sieci powinny być ściśle związane z funkcjami, jakie mają do spełnienia.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselBiernatJadwiga">Często mówimy o specjalizacji i koncentracji w dziedzinie usług. Uruchomiono już w niektórych miastach tzw. zakłady scentralizowanego wykonawstwa usług (fabryki usług). Wiadomo, że specjalizacja i koncentracja znacznie usprawniają pracę zakładów, podnoszą ich efekty ekonomiczne, a także zapewniają jakościowo lepszą obsługę klienta. W miastach jest to uzasadnione. Wieś posiada jednak swoją specyfikę. Zdarzało się, że jednostki gospodarcze świadczące usługi, zamykały z powodu nierentowności małe zakłady zlokalizowane na wsi, a rozbudowywały większe zakłady i pawilony w miastach i miasteczkach. Także rzemieślnicy indywidualni chętniej uruchamiali swe zakłady w miastach aniżeli na wsi. Nadmierna specjalizacja i koncentracja powodują oddalenie się miejsca świadczenia usługi od miejsca zamieszkania ludności. Powoduje to faktyczne ogałacanie terenów wiejskich z usług i skazuje ludność na korzystanie z domorosłych „majstrów do wszystkiego”.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselBiernatJadwiga">Oddalanie się zakładów usługowych od terenów wiejskich wynika z wąsko pojętej ekonomiki przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwom bowiem lepiej opłaca się wybudować duży zakład w mieście aniżeli kilka drobniejszych zakładów zlokalizowanych na terenach wiejskich. Wobec powszechnego braku usług, przedsiębiorstwo to może liczyć na klientów nawet z odległych wiosek. W ten sposób może zapewnić sobie odpowiednie zapasy zleceń i rytmiczność pracy, łatwiej mu wykonać narzucone odgórnie plany. Nie ponosi ono natomiast kosztów wynikających z długich, a nieraz wielokrotnych dojazdów klientów do zakładów, strat w produkcji rolnej, które — zwłaszcza w sezonach nasilenia pracy w rolnictwie — są przez rolników dotkliwie odczuwane, nie mówiąc już o trudzie, niezadowoleniu społeczeństwa i innych ujemnych skutkach o charakterze społecznym, będących wynikiem takiego splotu uciążliwości. Przy odpowiedniej organizacji i wyposażeniu w środki techniczne można uczynić rentownymi również małe zakłady usługowe. Niektóre zakłady rzemiosła indywidualnego na wsi są tego przykładem. Także zakłady gospodarki uspołecznionej, dające zatrudnienie na zasadach prowizji i ryczałtu, mogą na wsi powszechnie funkcjonować.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselBiernatJadwiga">W niektórych rodzajach usług (np. w rolnictwie, usługach pralniczych, radio-telewizyjnych) oddalenie zakładów od miejsca zamieszkania ludności może być niwelowane przez szersze wprowadzanie ruchomych form świadczenia usług, takich jak np. wozy objazdowe zabierające z gospodarstwa wiejskiego przedmioty do naprawy, warsztaty w samochodach, ekipy ruchome itp. Analiza tych form wykazuje jednak, że wymagane są tu liczne usprawnienia o charakterze organizacyjnym, by formy te stały się rentowne dla przedsiębiorstw, a jednocześnie, by koszty przejazdów nie obciążały poszczególnych klientów wiejskich.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselBiernatJadwiga">Dotychczasowy poziom dostępności usług na wsi jest wysoce niezadowalający. Potrzebne są śmiałe koncepcje, które przezwyciężałyby utarte poglądy o nowoczesnych formach świadczenia usług. Poglądy te oparte są dotąd wyłącznie na znajomości interesów przedsiębiorstw i specyfiki świadczenia usług w miastach. Nie uwzględniają natomiast specyfiki wsi, rozproszenia w terenie gospodarstw rolnych, stosunkowo małej gęstości zaludnienia, roli czasu w produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselBiernatJadwiga">W przypadku wielu rodzajów usług należy dążyć nie do specjalizacji, lecz do wielofunkcyjności placówek. Jest to jedyna droga do stworzenia podstaw ekonomicznych funkcjonowania zakładów usługowych również na terenach wiejskich. Zakłady te powinny świadczyć różne rodzaje usług i dla wszystkich grup odbiorców, a więc indywidualnych i instytucji. Uniwersalizm w organizacji usług na wsi powinien polegać nie tylko na łączeniu placówek pracujących dla ludności z tymi, które pracują na rzecz instytucji, usług dla rolnictwa z usługami bytowymi oraz z drobną produkcją w jednym zakładzie, lecz także na łączeniu ich np. z handlem czy produkcją rolniczą. Wprowadzania takich rozwiązań — jak dotąd — nie ułatwiają układy planistyczno-statystyczne, podział kompetencji i instytucjonalne podporządkowanie zakładów. Należy jednak naginać organizację usług do realiów życia na wsi, a nie odwrotnie. W tym miejscu trzeba powiedzieć, że Centralny Związek Rolniczych Spółdzielni — „Samopomoc Chłopska”, działający także w sferze usług, coraz powszechniej dostosowuje swoją działalność do potrzeb wsi. Wzrost sprzedaży usług dla ludności w tym pionie do 1980 roku o 95,7% w stosunku do roku 1975, w 1 700 gminach — ośrodki — „Nowoczesna gospodyni”, gminne ośrodki usług bytowych, których liczba w bieżącej pięciolatce powiększy się o dalsze 100, wybudowanie dalszych 85 wielobranżowych zakładów naprawczych — pozwolą uzyskać bardzo wyraźny postęp w ułatwianiu pracy i życia mieszkańców wsi.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselBiernatJadwiga">Wzrasta rola i zadania kółek rolniczych w organizowaniu i określaniu zapotrzebowania wsi na usługi świadczone przez jednostki gospodarcze kółek rolniczych. Dwa tysiące SKR w gminach do roku 1980 — jako wielobranżowe i wielozakładowe przedsiębiorstwa gminne — spełniać muszą główne zadanie zaspokajania zapotrzebowania wsi na nowoczesne usługi produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselBiernatJadwiga">Również rzemiosło może i powinno stać się ważnym organizatorem usług na wsi. Społeczna użyteczność rzemiosła indywidualnego jest na wsi w pełni doceniana. Kontynuowanie stabilnej polityki zapewniającej rzemiosłu korzystne warunki ekonomiczne i prawne oraz zaopatrywanie go w podstawowe materiały i surowce, kształcenie i dokształcanie rzemieślników — stworzą warunki niezbędne do pomyślnej realizacji programu dalszego rozwoju usług rzemieślniczych na wsi.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselBiernatJadwiga">Problematyka usług na wsi jest obszerna, ich zakres jest zróżnicowany, gdyż dotyczą one różnych, nieraz odmiennych dziedzin, jak kultura, zdrowie, pralnictwo, łaźnie, usługi naprawcze itp. Mimo tej różnorodności mają one wiele cech wspólnych. Z punktu widzenia organizacji przestrzennej miejscowości gminnych, wizji architektonicznej, funkcjonalności i dostępności obiektu, a przede wszystkim racjonalności ich wznoszenia i eksploatacji powinny być rozpatrywane jako wielofunkcyjny ośrodek usługowy w gminie. W tej dziedzinie mamy jeszcze wiele do zrobienia. Podległość organizacyjna różnym instytucjom powodowała zazwyczaj rozproszenie wysiłku inwestycyjnego i przypadkowość lokalizacji.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselBiernatJadwiga">O tempie rozwoju usług na wsi decydują w dużej mierze także i ceny, jakie płacą za nie mieszkańcy. W wielu przedsiębiorstwach usługowych narzuty na robociznę bezpośrednio, a w konsekwencji i ceny usług są tak wysokie, że duża część ludności woli wykonywać je we własnym zakresie. W wyniku tego powstają znaczne szkody. Klienci tracą czas na wykonywanie prac, do których nie są przygotowani, ponoszą straty z racji braku gwarancji. Z kolei przedsiębiorstwa usługowe, nie znajdując odpowiedniego popytu na usługi, przestawiają się na produkcję lub ponoszą straty. Państwo, które poniosło koszty budowy placówek usługowych, szkolenia kadr, nie otrzymuje zwrotu poniesionych nakładów. Dlatego też właściwe ukształtowanie cen w drodze zwiększenia usług i obniżki kosztów jednostkowych będzie sprzyjało pełniejszemu zaspokajaniu popytu na usługi na wsi.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselBiernatJadwiga">Istnieje jeszcze wiele innych czynników wpływających na harmonijny rozwój usług na wsi, takich jak płace, szkolenie kadr, postęp techniczny. Trzeba je wszystkie uwzględniać w realizacji rządowego programu rozwoju usług.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselBiernatJadwiga">Obok wielkich środków, które przeznaczone zostaną na zrealizowanie tego programu, jego wykonanie zależeć będzie również od jakości pracy, zaangażowania, aktywności i inicjatywy ludzi zatrudnionych bądź odpowiedzialnych za rozwój usług na wsi. Zdajemy sobie sprawę z tego, że wiele w tej dziedzinie jest do zrobienia. Trzeba wiele zmienić, ulepszyć i poprawić. Dzień po dniu, rok po roku, indywidualnym i wspólnym wysiłkiem, środkami, jakie zostaną przeznaczone, a które trzeba wykorzystać najlepiej, po gospodarsku. Potrzebna nam konsekwencja i wytrwałość, cierpliwość i nieustępliwość w realizacji słusznych celów rządowego programu rozwoju usług dla ludności, bowiem stanowią one drugą, obok wytwarzania dóbr materialnych, sferę gospodarczej i cywilizacyjnej działalności człowieka. Ich podwojenie już w bieżącym pięcioleciu określa równocześnie lepszą perspektywę jutra polskie j wsi, która potrzebuje coraz to więcej młodych ludzi, wsi, w której ciężką pracę człowieka, tam gdzie jest to możliwe, zastąpi nowoczesna usługa, wsi — z czasem na podnoszenie kwalifikacji, korzystanie z dóbr kultury, z czasem na wypoczynek, z takimi warunkami pracy i życia ludności, które nie będą znacznie odbiegać od warunków pracy i życia mieszkańców miast.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselBiernatJadwiga">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, wyraża pełną aprobatę dla przedstawionych koncepcji i propozycji rządowego programu rozwoju usług dla ludności, usług i produkcji rynkowej rzemiosła na rok 1977 oraz założeń rozwoju do 1980 r. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelce posłance. Głos ma poseł Jan Waleczek.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselWaleczekJan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Zgodnie z przyjętą na VI i VII Zjeździe PZPR strategią przyspieszonego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, składową częścią tej polityki stał się szybki rozwój usług dla ludności. Przy ustalaniu kierunków i tempa tego rozwoju na lata 1976—1980 przyjęto, zgodnie z dyrektywami VII Zjazdu partii, że usługi powinny w coraz większym stopniu wpływać na poprawę warunków życia i unowocześnianie struktury spożycia oraz na ogólny rozwój społeczno-gospodarczy kraju.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselWaleczekJan">Takie ukierunkowanie roli i znaczenia usług wynika też z ogólnych prawidłowości rozwoju społeczno-gospodarczego państwa i społeczeństwa. Daje się bowiem zauważyć, że im bardziej rozwinięty kraj, tym udział tej sfery gospodarowania w wytwarzaniu dochodu narodowego jest większy. Ranga usług wynika również z faktu, że w coraz większym stopniu będą wpływały one na jakość życia rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, jak i wreszcie z tego, że działalność usługowa, przedłużając czas użytkowania różnych przedmiotów, bezpośrednio wpływa na oszczędność materiałów i mocy wytwórczych.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselWaleczekJan">Na tym tle przedłożony Wysokiej Izbie rządowy program rozwoju usług i rzemiosła w 1977 r. i założenia do 1980 r., przewidujący podwojenie podaży usług i produkcji rynkowej rzemiosła, należy powitać z uznaniem. Również na podobną ocenę zasługują przyjęte preferencje dla wybranych najpotrzebniejszych rodzajów usług takich, jak rolnicze, transportowe, w łączności, komunikacji, ochronie zdrowia, a także dla całej grupy usług bytowych, w tym remontowo-budowlanych, meblarskich, motoryzacyjnych, napraw domowego sprzętu zmechanizowanego i radiotechnicznego, pralnictwa oraz turystyki i wypoczynku. Koło Poselskie — „Pax”, w imieniu którego przemawiam, widzi w tym programie możliwość istotnego zwiększenia zaspokojenia tych potrzeb społeczeństwa i wyraża nadzieję, że program ten zostanie konsekwentnie zrealizowany.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselWaleczekJan">Wysoki Sejmie! W strukturze naszej gospodarki narodowej rzemiosło jest składnikiem trwałym. Nic więc dziwnego, że jego sprawy musiały się znaleźć wśród problemów załatwianych w toku porządkowania sfery usług, są one dalszym ciągiem znanych decyzji Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR i nakreślonej przez Rząd polityki państwa wobec rzemiosła. Jej podstawowym celem jest generalna stabilizacja warunków działania rzemiosła i tworzenia atmosfery społecznej aprobaty dla uzasadnionych gospodarczo poczynań rzemieślników. Niektórzy pracownicy wojewódzkiego, miejskiego i gminnego szczebla będą musieli więc przyswoić sobie akcentowaną słusznie w dyskusjach prawdę , że użyteczności rzemiosła nie można mierzyć jedynie wpływami podatkowymi, że ma ono do spełnienia określone, społecznie uzasadnione zadania gospodarcze. Zadania te — jak wynika z programu — są niemałe. Zwiększona jedynie o ok. 31 tys. liczba warsztatów ma podwoić obroty. Jest to wzrost bezprecedensowy, a jednak realny, oparty bowiem na tkwiących w rzemiośle rezerwach. Wyzwalanie tych rezerw legło u podstaw konstrukcji dyskutowanego programu, który usunięcie obecnych barier czy ograniczeń, pełniejsze wykorzystanie kadr, urządzeń technicznych i powierzchni warsztatowej uznaje za niezbędne warunki osiągnięcia założonych celów. Jednocześnie włączenie rzemiosła do powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych, zmiany w zakresie stosowanej wobec niego polityki podatkowej, zapewnienie dopływu kadr do rzemiosła będą bodźcami, które doprowadzą do zintensyfikowania produkcji towarów rynkowych i usług.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselWaleczekJan">Zmiany te, ważne z ekonomicznego punktu widzenia, będą też miały niemałe znaczenie psychologiczne — podniosą społeczną rangę rzemiosła i rzemieślnika. W roku 1980 powinno być zatrudnionych w rzemiośle przeszło pół miliona osób, a w sumie — co najmniej półtora miliona osób, wliczając członków rodzin, powinno żyć z pracy w rzemiośle. Jasne określenie ich statusu ma swoje społeczne znaczenie. Rola rzemiosła i rzemieślników wykracza poza czysto ekonomiczne znaczenie. Należy widzieć w nich również ludzi aktywnych, spełniających funkcje inicjatorów i organizatorów działalności społecznej i wychowawczej, wzbogacającej środowiska, w których pracują. Mówię to z pozycji działacza ruchu społecznie-postępowego, tkwiącego również w życiu społeczności parafialnej, gdzie ta rola ludzi rzemiosła jest wyraźnie dostrzegalna i pozytywnie oceniana.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselWaleczekJan">Wysoki Sejmie! Tworząc ambitny program rozwoju usług i rzemiosła, nie należy poprzestać jedynie na zwróceniu uwagi na zasadnicze sprawy jego struktury i miejsca w naszym systemie gospodarczym. Możliwość spełnienia przez nie założonej funkcji będzie zależała od rozwiązania wielu konkretnych spraw. Na niektóre z nich chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselWaleczekJan">Pierwszy węzłowy dla usług problem — to kadry. Niezbędne wydaje się, aby na wszystkich szczeblach szkolenia — wyższym, średnim i zawodowym, łącznie z systemem dokształcania zawodowego — rozwijać możliwości uzyskiwania wysokich kwalifikacji pracownika i organizatora usług. Powinno to być powiązane z poprawą warunków pracy, z podnoszeniem poziomu etycznego i kultury obsługi klienta. Pamiętać bowiem trzeba, że działalność usługowa oparta jest głównie na pracy żywej. Bez rozwiązania problemu kadr nie można potencjału usługowego ani rozbudować, ani zintensyfikować. Trudności kadrowe wynikają ze zbyt niskich płac, trudnych warunków- pracy, słabego zaplecza socjalno-bytowego oraz niskiej rangi zawodu, co powoduje dużą fluktuację pracowników odchodzących z rzemiosła do przemysłu.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselWaleczekJan">Przeciwdziałać temu należy przez poprawę warunków materialnych i bytowych zatrudnionych w usługach, również rencistów i emerytów, przez stwarzanie uczniom możliwości uruchomienia własnego warsztatu po zakończeniu nauki. Niedobór kadr jest jedną z przyczyn rozwoju działalności nie rejestrowanych wykonawców usług. Dość powszechne występowanie tego zjawiska dowodzi, że zapotrzebowanie ludności na usługi w zakresie mającym charakter przymusowy, jak naprawy, remonty jest ostatecznie zaspokajane w okolicznościach niekorzystnych ze względów ogólnogospodarczych i moralno-etycznych.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselWaleczekJan">Należałoby rozważyć organizacyjne ramy dla możliwości świadczenia usług przez fachowców zatrudnionych w innych działach gospodarki. Wykorzystanie ich przez punkty usługowe lub w ramach odpłatnej pomocy sąsiedzkiej, zorganizowanej np. przez samorządy mieszkańców lub komitety domowe, mogłoby zwiększyć wydatnie ogólną podaż usług.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselWaleczekJan">Mówiąc o kadrach, chciałbym też przypomnieć organizacjom związkowym, społecznym i cechowym o stałej potrzebie pogłębiania pracy wychowawczej. Tą drogą możliwy jest do osiągnięcia wyższy poziom etyki zawodowej, która wpływa również na jakość i rzetelność działalności usługowej.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselWaleczekJan">Drugim ważnym problemem usług są trudności lokalowe. Wiele placówek usługowych uspołecznionych i rzemiosła to często zakłady zlokalizowane w starej zabudowie, uniemożliwiającej wprowadzenie większych, nowoczesnych i wydajnych maszyn. Stan ten pogarsza niski stopień rewindykacji lokali oraz ich modernizacji przy jednoczesnej likwidacji placówek usługowych w trakcie wyburzania starych budynków w miastach oraz stałe niedobory i opóźnienia w oddawaniu placówek w nowych osiedlach. Podejmowane wysiłki na rzecz poprawy sytuacji lokalowej usług i rzemiosła nie dają należytych efektów, a często mają, niestety, charakter działań — powiedziałbym — pozornych. Tak np. po krajowej naradzie poświęconej usługom, wydano szereg rozporządzeń, stwarzając warunki do rozwijania tej sfery działalności. Dogodny klimat i pomoc materialna zrodziły pozytywne inicjatywy. Zawarto wówczas między Centralnym Związkiem Spółdzielczości Budownictwa Mieszkaniowego i Centralnym Związkiem Rzemiosła porozumienie. Strony miały dołożyć starań, by usługi rozwinąć na miarę potrzeb. Pierwsi obiecywali, że planując osiedla, zaprojektują potrzebne lokale, a w istniejących postarają się wygospodarować pomieszczenia nadające się do adaptacji. Drudzy zobowiązali się w imieniu Izby Rzemieślniczej okazać chętnym do prowadzenia warsztatów daleko idącą pomoc.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselWaleczekJan">Jak wygląda realizacja umowy, zawartej z górą trzy lata temu? Źle albo prawie źle. Nie stało się to ze złej woli. Spółdzielczość nie mogła niczego zrobić, ponieważ nie jest gestorem budowanych przez siebie lokali usługowych. Przydzielają je — jak wiadomo — wyłącznie władze terenowe. Ta słuszna idea powinna być wcielana w życie przy pełnej pomocy władz terenowych.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselWaleczekJan">Kolejny, kto wie czy nie najważniejszy moment — zaopatrzenie materiałowe. Według zgodnej opinii zainteresowanych, obecny i mający również obowiązywać w przyszłości system zaopatrzenia pochodzący z trzech źródeł: z rozdzielnictwa centralnego, z funduszu rynkowego oraz z ilości przewidzianych dla drobnych odbiorców pozarynkowych nie stwarza warunków do intensyfikacji posiadanego potencjału. Sytuację pogorszyła praktyka coraz częstszego przechodzenia na system centralnego rozdzielnictwa także niepełnowartościowych materiałów i surowców uzdatnionych w miejsce dotychczas przydzielonych materiałów pełnowartościowych. Zdarzają się i takie przypadki — jak w Kwidzyniu, o czym ostatnio poinformowała prasa — gdzie rzemieślnik kupował od lat w zakładzie sprzętu instalacyjnego stalowe odpady poprodukcyjne. Nowy dyrektor oświadczył jednak, że nie będzie w zakładzie prowadził kramiku sprzedaży złomu użytkowego. Wbrew uchwale Rady Ministrów, którą naczelnik miasta mu przypomniał. Nie pomogło.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselWaleczekJan">Jeśli zatem praktyka ograniczania materiałów i surowców dzielonych centralnie, co i tak nie zaspokajało wszystkich potrzeb jednostek usługowych, zostanie utrzymana, wyrazić by trzeba było niepokój, co do możliwości zrealizowania przedstawionego nam programu. Ten niepokój wynika również z braku operatywności i troski niektórych władz terenowych o wydzielenie z obrotu rynkowego puli towarów przeznaczonych na zaopatrzenie punktów usługowych oraz ze stałego niewywiązywania się krajowych producentów z obowiązku zaopatrzenia zakładów usługowych, a szczególnie rzemiosła w części zamienne. Rozwiązanie problemu zaopatrzenia ma również określone znaczenie etyczno-moralne, albowiem działa na rzecz prawidłowych i pożądanych postaw społecznych.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselWaleczekJan">Aktualnie obserwuje się niemałe dysproporcje w przestrzennym rozmieszczeniu sieci usług w odniesieniu do poszczególnych placówek oraz branż. Szczególnie silnie rysują się one między miastem i wsią oraz różnymi gminami, nieraz na terenie tego samego województwa. Najbardziej niekorzystna sytuacja pod tym względem występuje na terenie wsi.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselWaleczekJan">Rozwój usług na wsi, mimo pewnej poprawy w ostatnim okresie, nie nadąża za wzrastającym zapotrzebowaniem. Po prostu za mała jest liczba zakładów usługowych na wsi, ich rozmieszczenie terytorialne nie odpowiada potrzebom, a poziom wyposażenia technicznego jest niski. Placówki uspołecznione, świadczące usługi produkcyjne dla rolnictwa indywidualnego, a szczególnie spółdzielnie kółek rolniczych, nie powinny uciekać, co się często zdarza, od świadczenia usług gospodarce rolnej, a głównie specjalistycznym gospodarstwom indywidualnym. Obowiązek organizowania tych usług na wsi spoczywa obecnie przede wszystkim na spółdzielniach kółek rolniczych. Jednakże jednostki te pod wpływem rosnących zadań w zakresie produkcji rolnej spychają usługi na dalszy plan ich działalności.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselWaleczekJan">Prawidłowy rozwój usług na wsi wymaga współdziałania wszystkich organizacji i instytucji wiejskich, ustalenia ich zadań i zasad współpracy. W rezultacie powinien powstać na wsi sektor usługowy o odmiennej niż w mieście strukturze. Zwiększyć trzeba przede wszystkim liczbę tzw. punktów przyjęć, rozwijać obwoźne formy świadczenia usług, tworzyć zmotoryzowane ekipy monterskie. Wspierać trzeba dobre tradycje pomocy sąsiedzkiej także przez dostawę materiałów i narzędzi, tworzenie wypożyczalni sprzętu budowlanego, rolniczego i innych.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselWaleczekJan">Rząd podjął słuszne decyzje o organizowaniu gminnych ośrodków usług bytowych. Ich realizacja nie jest jednak wszędzie prawidłowa, wiele lokali przygotowanych na ośrodki usług przeznacza się na inne cele.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#PoselWaleczekJan">Jest wielu rzemieślników indywidualnych zainteresowanych uruchomieniem zakładów usługowych na wsi i w miasteczkach, pod warunkiem umożliwienia im wybudowania własnego mieszkania i warsztatu pracy. Udzielenie im odpowiedniej pomocy przyczyniłoby się z pewnością do zwiększenia liczby punktów usługowych na wsi i ich pełniejszej stabilizacji.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#PoselWaleczekJan">I jeszcze jedno. Wydaje się być konieczna decentralizacja planowania i zarządzania usługami, co tak mocno podkreśla przedstawiony dziś projekt rządowy. Niezbędne jest zwłaszcza umocnienie w tym zakresie roli władz wojewódzkich, co może stanowić bardzo ważny element gwarantujący realizację programu. Pełną znajomość rzeczy mają tylko miejscowe władze i one powinny dysponować dźwigniami decydującymi o funkcjonowaniu usług na swoim terenie. Przekazywanie przedsiębiorstw przemysłu terenowego w gestię przemysłu kluczowego, centralne zarządzanie przez krajowe związki poszczególnymi rodzajami usług pozbawiły władze terenowe możliwości ukierunkowywania tej działalności. Często tak się dzieje, że przedsiębiorstwa dawnego przemysłu terenowego zobowiązywane są obecnie przez przemysł kluczowy do podejmowania produkcji w oderwaniu od swych tradycji i potrzeb danego terenu.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#PoselWaleczekJan">Wysoki Sejmie! Jest rzeczą zrozumiałą, że realizacja prezentowanego programu rządowego w zakresie usług będzie możliwa przy pełnym zaangażowaniu wszystkich zainteresowanych od szczebla centralnego po miejski czy gminny, jak również przy uwzględnieniu poruszanych w dzisiejszej dyskusji postulatów. Cała treść programu stanowi najbardziej miarodajne potwierdzenie wysokiej rangi sektora usług z rzemiosłem włącznie w gospodarce narodowej i odzwierciedla tkwiące w usługach możliwości poprawy jakości życia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-22.21" who="#PoselWaleczekJan">Jesteśmy przekonani o merytorycznej słuszności proponowanych rozwiązań zawartych w rządowym programie, podkreślając jednocześnie konieczność długotrwałej koncentracji uwagi czynników państwowych i społecznych na całokształcie zagadnienia usług.</u> + <u xml:id="u-22.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos zabierze poseł Jerzy Ozdowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselOzdowskiJerzy">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony dzisiaj rządowy program rozwoju usług i rzemiosła do roku 1980 jest dokumentem o wielkiej doniosłości politycznej, ekonomicznej, społecznej i kulturowej. Działalność usługowa w latach 1976—1980 stanie się jednym z najważniejszych czynników wzrostu dobrobytu i poprawy struktury spożycia ludności. Zwiększenie i udoskonalenie działalności usługowej spełnia nie tylko rolę ekonomiczną, ale i kulturową, wpływa na jakość życia ludzi, stwarza podstawy wszechstronnego i harmonijnego rozwoju każdego obywatela.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselOzdowskiJerzy">W szczególności usługi powinny przyczyniać się do podniesienia poziomu życia rodzinnego i społecznego, stwarzając warunki budowy humanistycznego społeczeństwa jutra.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselOzdowskiJerzy">Szczegółowa analiza dyskutowanego dzisiaj programu pozwala stwierdzić, że jest on oparty na podstawach naukowych, odpowiada preferencjom społeczeństwa i zawiera założenia aktywnej polityki usługowej. Zgodnie z tzw. prawem Petty'ego w miarę podnoszenia się społeczeństwa na wyższy stopień rozwoju gospodarczego, wzrasta udział usług w strukturze konsumpcji i zwiększają się rozmiary zatrudnienia w działalności usługowej. Ta obiektywna prawidłowość ekonomiczna występuje również w naszej gospodarce, która po osiągnięciu wysokiego poziomu uprzemysłowienia wkracza w stadium serwicyzacji, charakteryzujące się przyspieszonym wzrostem popytu na usługi. Dynamiczny rozwój produkcji dóbr materialnych doszedł do punktu, w którym niedostateczna podaż usług stanowi hamulec dalszego wzrostu gospodarczego i barierę podnoszenia się stopy życiowej ludności.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselOzdowskiJerzy">Ekonomiczno-społeczna rola usług w rozwiniętej gospodarce wynika z istoty procesu reprodukcji. Usługi spełniają niezastąpione funkcje zarówno w sferze produkcji, jak i w sferze konsumpcji. W sferze produkcji funkcja ta polega na utrzymaniu i podnoszeniu sprawności bazy technicznej, na stwarzaniu pracownikom warunków do poprawy ich umiejętności i kwalifikacji, na umożliwianiu regeneracji siły roboczej. W dziedzinie konsumpcji usługi zapewniają odpowiednie użytkowanie przedmiotów materialnych i pozwalają na zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu, które pojawiają się po zaspokojeniu podstawowych potrzeb materialnych ludności.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselOzdowskiJerzy">Omawiany program rozwoju usług i rzemiosła wychodzi ze słusznego stwierdzenia dysproporcji między podażą a popytem na usługi odpłatne dla ludności. Mimo średniorocznego tempa wzrostu usług w ubiegłej pięciolatce na poziomie blisko 10%, w ogólnym odczuciu podaż usług nie podążała za popytem, co powodowało niski udział wydatków na usługi w przychodach pieniężnych ludności. Dysproporcja ta zaznaczała się najwyraźniej w takich rodzajach usług bytowych, jak pranie i chemiczne czyszczenie, usługi motoryzacyjne i konserwacyjno-remontowe. O niskim poziomie zaspokojenia potrzeb ludności na usługi świadczą między innymi czas oczekiwania na wykonanie zamierzonej usługi i odległość miejsca zamieszkania nabywców od zakładów usługowych. Wskaźniki te przedstawiają się niekorzystnie w nowo powstałych województwach, a szczególnie na obszarach wiejskich, odległych od miast.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselOzdowskiJerzy">Rządowy program rozwoju usług i rzemiosła oparty jest na analizie przyczyn niedorozwoju działalności usługowej w naszym kraju. Do przyczyn tych zaliczyć należy:</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselOzdowskiJerzy">— niedostateczną ilość i powierzchnię sieci usługowej, — słabe wyposażenie techniczne zakładów świadczących usługi, — niski poziom zatrudnienia i niedostateczny stan kwalifikacji kadry, — trudności na odcinku zaopatrzenia materiałowego, — wady występujące w systemie parametrów ekonomicznych działalności usługowej (szczególnie w zakresie cen i płac), — nadmierną biurokratyzację obsługi ludności, — niedomagania systemu koordynacji usług, — nieznajomość metod programowania działalności usługowej, — brak modeli ośrodków usługowych dostosowanych do różnego typu miejscowości.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselOzdowskiJerzy">Przedstawiony dzisiaj Wysokiej Izbie program rządowy określa tempo i strukturę rozwoju usług i rzemiosła na lata 1976—1980, a równocześnie wysuwa szereg propozycji zmierzających do przezwyciężenia wymienionych trudności i barier.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselOzdowskiJerzy">W zakresie usług gospodarki uspołecznionej już w pierwszych latach bieżącej pięciolatki obserwujemy przyspieszone tempo wzrostu. W porównaniu z rokiem ubiegłym wzrost ten wynosi 12% w roku 1976 i wyniesie 11% w roku 1977. Należy jednak podkreślić, że w grupie usług bytowych analogiczne wskaźniki wykazują jeszcze wyższy poziom i znaczne przyspieszenie. Sądzę jednak, zatrzymując uwagę na jednym rodzaju usług, że można by uzyskać w roku 1977 pewne zwiększenie programowej wartości usług turystyki krajowej przez szersze wykorzystanie rezerw tkwiących w istniejącej bazie noclegowo-turystycznej lub przez rozbudowę tanich urządzeń sezonowych.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselOzdowskiJerzy">Obok usług bytowych, program rządowy obejmuje również inne czynności usługowe opłacone z dochodów pieniężnych ludności.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselOzdowskiJerzy">Dynamika wzrostu wartości usług produkcyjnych dla rolnictwa jest limitowana przyrostem bazy technicznej, ale należałoby rozważyć możliwość szerszego wciągnięcia do obsługi rolnictwa indywidualnego państwowych gospodarstw rolnych, rolniczych spółdzielni produkcyjnych i przemysłu rolno-spożywczego. Usługi w rolnictwie są nadzwyczaj ważnym czynnikiem intensyfikacji, modernizacji i integracji gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselOzdowskiJerzy">Stosunkowo mało wzrasta w roku 1977 wartość usług transportowych. Czy pewnych szans wzrostu tego rodzaju usług nie kryje w sobie mechanizacja prac załadunkowych i wyładunkowych?</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselOzdowskiJerzy">W usługach łączności załatwi się w roku 1977 tylko 10% zgłoszeń ludności przez założenie 60 000 nowych numerów telefonicznych w mieszkaniach prywatnych. Należy przypomnieć, że wg uchwały VII Zjazdu PZPR w bieżącej pięciolatce zamierzamy zwiększyć liczbę abonentów telefonicznych co najmniej o 500 000.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselOzdowskiJerzy">Obserwujemy również wolne, a nawet malejące tempo wzrostu usług kulturalno-rozrywkowych. Wydaj e się, że na tle dynamiki potrzeb kulturowych i rozrywkowych, które wyzwala m. in. zwiększający się czas wolny od pracy, przyjęty wzrost tych usług pozostaje daleko poniżej „minimum kulturalnego”.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselOzdowskiJerzy">W skali całej pięciolatki rządowy program zawiera tylko ogólne założenia rozwoju usług. Przewiduje się wzrost łącznej wartości usług dla ludności świadczonych przez gospodarkę uspołecznioną o 64,7% w porównaniu z rokiem 1975, co pozwoli zwiększyć udział wydatków na usługi w przychodach pieniężnych ludności do 14%.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselOzdowskiJerzy">Stwierdzić można, że przedstawione Wysokiej Izbie założenia zawierają szereg postanowień służących realizacji postępu w działalności usługowej. Wymienić tutaj należy przede wszystkim:</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#PoselOzdowskiJerzy">— prawidłowe ustawienie preferencji w zakresie struktur rozwojowych usług, — zwiększenie udziału środków technicznych w nakładach na usługi bytowe do 50%;</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#PoselOzdowskiJerzy">w roku 1976 i 1977 ten wskaźnik wynosi tylko 30%, — kontynuowanie kierunków i form działalności usługowej przyjętych w programie na rok 1977.</u> + <u xml:id="u-24.18" who="#PoselOzdowskiJerzy">W ostatnim punkcie wymienia się zwiększenie stopnia wykorzystania potencjału usługowego i zbliżenie podaży usług do odbiorców. Chciałbym jednak zgodnie z postulatem — „zasadniczego postępu” w usługach, sformułowanym na VII Zjeździe, dodać do tych trzech zaleceń jeszcze co najmniej dwa — nie mniej ważne, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-24.19" who="#PoselOzdowskiJerzy">— rozszerzenie zakresu usług służących bezpośrednio zaspokojeniu potrzeb rodzin i gospodarstw domowych, — dokonanie przełomu w dziedzinie poprawy jakości i terminowości usług.</u> + <u xml:id="u-24.20" who="#PoselOzdowskiJerzy">W zakresie rozszerzenia i wzbogacenia oferty usługowej ciekawe innowacje wprowadzono ostatnio w Poznaniu, świadcząc usługi w zakresie tapetowania ścian, pokrywania podłóg wykładzinami dywano-podobnymi, chemicznego czyszczenia dywanów, kosmetyki leczniczej itp.</u> + <u xml:id="u-24.21" who="#PoselOzdowskiJerzy">W ostatnim rozdziale części pierwszej rządowego programu wymieniono zwięźle środki przyspieszenia rozwoju usług w latach 1976— 1980, przewidując szereg istotnych zmian i u- sprawnień w sferach zaopatrzenia materiałowo-technicznego, polityki kadrowej, mechanizmu ekonomicznego i organizacji usług. Do najważniejszych udoskonaleń systemu zaopatrzeniowego w usługach zaliczyć należy:</u> + <u xml:id="u-24.22" who="#PoselOzdowskiJerzy">— wyodrębnienie sieci sklepów detalicznych dla zaopatrzenia drobnych odbiorców, — podjęcie produkcji maszyn dla zakładów usługowych, — usprawnienie planowania i funkcjonowania systemu zaopatrzenia.</u> + <u xml:id="u-24.23" who="#PoselOzdowskiJerzy">W polityce kadrowej słusznie zaakcentowano rolę spółdzielczości pracy i państwowego przemysłu w dziedzinie doskonalenia zawodowego wykonawców usług, zwracając jednocześnie uwagę na potrzebę zwiększenia w tym zakresie uprawnień wojewodów.</u> + <u xml:id="u-24.24" who="#PoselOzdowskiJerzy">Duży nacisk położono w programie na sposoby doskonalenia mechanizmu ekonomicznego w działalności usługowej. W systemie zatrudnienia przewiduje się m.in. rozszerzenie formy ajencyjnej, stworzenie możliwości zatrudnienia emerytów, zastosowanie w usługach umowy o dzieło.</u> + <u xml:id="u-24.25" who="#PoselOzdowskiJerzy">W tym zakresie potrzebny jest zdecydowany krok w kierunku zbliżenia poziomu wynagrodzeń w usługach do poziomu płac w przemyśle, przy równoczesnym zagwarantowaniu pracownikom usługowym stabilnego minimum zarobków. Od rozwiązania tego problemu zależy w dużej mierze przejście na wyższy poziom ilościowej i jakościowej działalności usługowej.</u> + <u xml:id="u-24.26" who="#PoselOzdowskiJerzy">Drugim centralnym problemem mechanizmu ekonomicznego jest zagadnienie cen w usługach. Program trafnie kojarzy w tym zakresie preferencje indywidualne i ogólnospołeczne z poziomem kosztów wykonania usług, postulując z jednej strony decentralizację uprawnień w ustalaniu cen, a z drugiej strony podtrzymując zróżnicowanie cen w zależności od jakości, terminu i formy świadczeń usługowych. Akceptując zasadę rentowności, należy jednak zakwestionować założenie stałego zysku w granicach 10% do 15% w sytuacjach, w których podwyższenie kosztów spowodowane jest złymi warunkami wykonania usług. Cena musi bowiem skłaniać do ekonomicznego postępu działalności usługowych. Chciałbym również dodać, że przy ustalaniu cen na usługi należy uwzględniać kryterium równowagi rynkowej. Stąd właśnie ten postulat zgłaszany przez wielu dyskutantów, aby przekazać decyzje w zakresie polityki cen władzom terenowym.</u> + <u xml:id="u-24.27" who="#PoselOzdowskiJerzy">Słusznie program przewiduje usprawnienie systemu koordynacji usług w oparciu o precyzyjny podział zadań między władze terenowe, branżowe, zjednoczenia i resorty. Ale najważniejszą sprawą jest jednak wzbogacenie koordynacji formalno-prawnej środkami ekonomicznymi i nadanie jej na tej drodze właściwej mocy w dziedzinie harmonizowania działalności usługowej w układzie terenowym.</u> + <u xml:id="u-24.28" who="#PoselOzdowskiJerzy">Część druga i trzecia przedstawionego nam programu rządowego poświęcona jest sprawom usług i produkcji rynkowej rzemiosła. Tematowi temu wiele uwagi poświęcili już moi przedmówcy, pragnę zatem ograniczyć się do kilku wybranych zagadnień.</u> + <u xml:id="u-24.29" who="#PoselOzdowskiJerzy">Przyjmujemy z pełną aprobatą twierdzenie, że działalność usługowa stanowi trwały składnik gospodarki narodowej. W polityce gospodarczej niekorzystne były zjawiska niepewności i przejściowości występujące w stosunku do rzemiosła. W rezultacie w latach 1971—1975 ujawniła się szkodliwa gospodarczo fluktuacja zakładów rzemieślniczych, które często miały charakter krótkookresowych, koniunkturalnych przedsięwzięć. Uznanie trwałej pozycji rzemiosła w naszej gospodarce opiera się na pogłębionej znajomości ekonomiki drobnej wytwórczości. Proces koncentracji nie zawsze i nie wszędzie prowadzi do prymatu dużych jednostek wytwórczych i usługowych. Wręcz przeciwnie, nowoczesna, wielkoprzemysłowa i długoseryjna produkcja wymaga uzupełnienia ze strony drobnowytwórczej kooperacji, a przejście do sytuacji rynku nabywcy w konsumpcji stwarza wzrost zapotrzebowania na dobra i usługi rzemieślnicze. Stąd rządowy program słusznie przyznaje rzemiosłu dużą rangę w kooperacji i zaopatrzeniu rynkowym, a także w eksporcie.</u> + <u xml:id="u-24.30" who="#PoselOzdowskiJerzy">W gospodarce socjalistycznej rzemiosło traci charakter sektora drobnokapitalistycznego, likwiduje możliwość wyzysku i wiąże wolną inicjatywę samodzielnych wytwórców z narodowym planem gospodarczym przez system form spółdzielczych i samorządowych.</u> + <u xml:id="u-24.31" who="#PoselOzdowskiJerzy">Program rządowy oparł się na wariancie pierwszym projektu opracowanego przez Centralny Związek Rzemiosła. Wariant ten zakłada maksymalne wykorzystanie możliwości ekonomicznych i organizacyjnych rzemiosła, a w szczególności wymaga zdecydowanego, konsekwentnego i wielostronnego poparcia ze strony wszystkich szczebli władz politycznych, administracyjnych i gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-24.32" who="#PoselOzdowskiJerzy">Pragnę zwrócić uwagę na fakt, że w porównaniu z projektem Centralnego Związku Rzemiosła program rządowy, podtrzymując planowane zadania rzemiosła, wprowadził już pewne ograniczenia w zakresie środków realizacji, w tym również w zakresie materiałów rozdzielanych centralnie. Na przykład Centralny Związek Rzemiosła zakładał w swoim programie w bieżącym pięcioleciu otrzymanie 63 000 ton pełnowartościowych wyrobów walcowanych z puli materiałów rozdzielanych centralnie. Rządowy program obniżył ilość tych dostaw do 60 000 ton. Jeżeli tego typu ograniczenia będą w toku bieżącej pięciolatki wzrastały, to wykonanie programu maksimum działalności rzemieślniczej będzie zagrożone.</u> + <u xml:id="u-24.33" who="#PoselOzdowskiJerzy">Zasadniczo jednak rządowy program aktywizacji rzemiosła w latach 1976—1980 jest dokumentem wewnętrznie zgodnym, w którym przewidziano właściwe warunki i środki realizacji proponowanych zadań. W szczególności program przewiduje:</u> + <u xml:id="u-24.34" who="#PoselOzdowskiJerzy">— istotną poprawę zaopatrzenia w surowce, urządzenia i narzędzia pracy, — rozbudowę bazy lokalowej, — wzrost zatrudnienia, w tym również emerytów i kobiet, dodajmy o różnym wymiarze czasu pracy, — przejęcie przez organizacje rzemieślnicze kontroli nad poziomem cen, — poparcie dla szkolenia w rzemiośle i dla rzemiosła, — włączenie rzemieślników do powszechnego systemu ubezpieczeń, — właściwą politykę koncesyjną i podatkową.</u> + <u xml:id="u-24.35" who="#PoselOzdowskiJerzy">Z uznaniem należy przyjąć inicjatywę organizacji rzemieślniczej w dziedzinie inwestycji, a mianowicie gotowość przeznaczenia na ten cel kwoty jednego miliarda złotych. Słusznie rządowy program podkreśla potrzebę podniesienia rangi zawodu rzemieślniczego. Niska ranga tego zawodu wyraża się m.in. w negatywnej opinii młodzieży na temat zawodu ojca, który jest rzemieślnikiem, i w odmowie kontynuowania tego zawodu. Podniesienie prestiżu rzemieślnika jest możliwe, ale wymaga wielostronnego oddziaływania na opinię społeczną, m.in. przez ustabilizowanie polityki popierającej rozwój rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-24.36" who="#PoselOzdowskiJerzy">Koło Poselskie — „Znak” przywiązuje wielkie znaczenie do przedstawionego dzisiaj Wysokiej Izbie rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła. Jest on zgodny z zasadą równomiernej rozbudowy gospodarczej kraju, w którym obok rolnictwa i przemysłu musi wzrastać rola usług, przyczyniając się do podnoszenia poziomu życia całego społeczeństwa. Akceptujemy nową politykę wobec rzemiosła polskiego, które reprezentuje piękne tradycje narodowe i zawodowe. Katolicka myśl społeczna, do której najlepszych tradycji nawiązujemy w naszych wystąpieniach, zawsze uznawała wielki walor moralny pracy rękodzielniczej, a dzisiaj wskazuje na konieczność korzystania przez rzemieślników z postępu nauki i techniki i na potrzebę ustawicznego dostosowywania się drobnej wytwórczości do potrzeb oraz gustów ludności. Dla realizacji tych zadań niezbędna jest pomoc państwa, wyrażająca się w odpowiedniej polityce w zakresie szkolenia zawodowego, wymiaru podatków, udzielania kredytów, w dziedzinie ubezpieczeń oraz zabezpieczenia społecznego. W ten sposób dynamicznie wiąże się wolność działania rzemieślników z troską państwa o wspólne dobro całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-24.37" who="#PoselOzdowskiJerzy">Zgodnie z tezami I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR Edwarda Gierka, wypowiedzianymi w Mielcu, patriotyczna jedność naszego narodu opiera się m.in. na zasadach wzajemnej tolerancji i współdziałania między ludźmi wierzącymi i niewierzącymi. Ta patriotyczna jedność powinna być przekuwana w czyn przede wszystkim na polu harmonijnego i dynamicznego rozwoju naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-24.38" who="#PoselOzdowskiJerzy">Koło Poselskie — „Znak” popiera rządowy program rozwoju usług i rzemiosła, gdyż dostrzega w nim dowartościowanie roli działalności usługowej i uznanie doniosłości rzemiosła w realizacji zadań społeczno-gospodarczych bieżącego pięciolecia. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-24.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Edward Sieradzki.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselSieradzkiEdward">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W debacie nad programem rozwoju usług i rzemiosła zabieram głos jako członek Stronnictwa Demokratycznego i zajmujący się sam rzemiosłem od najmłodszych lat. Miałem przeto i mam wiele okazji, by spotykać się z uwagami na temat stanu rzemiosła i usług. Zwłaszcza usługi stały się w ostatnich latach przedmiotem rozmów potocznych i wielu oficjalnych wystąpień. Opinie są różne. Jedni chwalą złote ręce, mistrzostwo, artyzm. Inni ubolewają nad zanikaniem pewnych rzemiosł. Jeszcze inni dla odmiany skarżą się na nagminne przypadki odmowy usług, nieterminowość świadczeń i ich kiepską jakość.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselSieradzkiEdward">W takiej sytuacji wszyscy jednakowo są zainteresowani, aby istniejący stan rzeczy najszybciej, najskuteczniej poprawić, zwłaszcza w obliczu niebywale przyspieszonego rozwoju w wielu innych dziedzinach. Przyczyn niezadowalającej sytuacji w usługach jest wiele i są one różne, ale co najmniej dwie mają znaczenie zasadnicze. Mam tu na myśli niepełne wykorzystanie istniejących już możliwości, mało skuteczne warunki gwarantujące dalszy postęp.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselSieradzkiEdward">Istniejące w rzemiośle rezerwy szacuje się na około 30% obecnego potencjału, co równa się wartości około 15 mld zł. W latach 1971—1975 liczba zakładów zwiększyła się o 11 tys., ale rachunek ten nie ilustruje całej złożoności problemu. W rzeczywistości bowiem przybyło aż 105 tys. nowych zakładów, jednak w tym samym czasie ubyło ich aż 94 tys. O czym świadczą te liczby? Oznaczają one, że byli chętni do podjęcia pracy w rzemiośle, którzy spotykali się z życzliwym stosunkiem i pomocą, że zainteresowały ich perspektywy. Ale z drugiej strony oznaczają, że jednocześnie dla bardzo wielu warunki okazały się niesprzyjające tak dalece, że zrezygnowali z prowadzenia warsztatów.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselSieradzkiEdward">Ten stan rzeczy nie mógł być obojętny dla działaczy rzemieślniczych, zmuszał do poszukiwań i proponowania lepszych rozwiązań. Nie wystarczyły już incydentalne próby korygowania ujemnych zjawisk. Można je było podejmować tak długo, dopóki interesowały one bezpośrednio środowiska, dla których świadczenie usług stanowi podstawę ich własnej egzystencji. Dziś inne jest znaczenie i zakres odpowiedzialności, gdy sfera usług zaczyna w bardzo znacznym stopniu decydować o dobrobycie i nowoczesności całego społeczeństwa. Tak rozumiana skala i ranga tego problemu, uczyniła go tematem wspólnego posiedzenia Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR, Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego i Prezydium Rządu w dniu 4 listopada bieżącego roku, a którego rezultaty rozpatruje Wysoki Sejm w postaci przedstawionego przez obywatela wiceprezesa Rady Ministrów — programu rozwoju usług i rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselSieradzkiEdward">Dzisiejsza debata toczy się nad rozwiązaniami, które na tle wyraźnie odczuwalnych po trzeb społeczeństwa — mają przynieść na tyle wydatny i ukierunkowany rozwój usług, by mogły się one stać rzeczywiście ważnym ogniwem nowoczesnej gospodarki. Można postawić pytanie, jaka jest wielkość tych zadań w zestawieniu z aktualnym udziałem i możliwościami rzemiosła. Wypada w tym miejscu, nie pierwszy już raz, unaocznić, że jest to potencjał blisko 200 tysięcy zakładów rzemieślniczych i ponad 300 tysięcy zatrudnionych, a zatrudnienie w rzemiośle ma w tym pięcioleciu wzrosnąć o ponad 130 tys. osób, przy podwojeniu zadań w usługach dla ludności i produkcji rynkowej w ciągu czterech najbliższych lat.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselSieradzkiEdward">Wyraźnie zaznaczył się już udział rzemiosła w realizacji programu żywnościowego, rozwoju motoryzacji, budownictwa mieszkaniowego. Coraz bardziej zwiększa się usługi na rzecz wsi i rolnictwa. Program zakłada konsekwentnie, by dalszy rozwój rzemiosła był też kierunkowany, szczególnie w branżach: motoryzacyjnej, elektrometalowej, budowlanej, drzewnej, odzieżowej i jubilersko-pamiątkarskiej. Szczególnej opieki ze strony administracji terenowej wymagać będzie indywidualna produkcja spożywcza, której rynkowy charakter nie wymaga uzasadnień.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselSieradzkiEdward">W zapewnieniu dalszego rozwoju rzemiosła istotną rolę odgrywa administracja terenowa. Jej polityka, kojarząca postanowienia centralne z potrzebami terenu, powinna rzeczywiście wpływać na rozwój rzemiosła, pobudzać do wyzwalania tkwiących w nim rezerw, niwelować dysproporcje występujące pomiędzy popytem a podażą na usługi i towary rynkowe.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselSieradzkiEdward">Innego też spojrzenia wymaga działalność rzemiosła zaliczana do świadczeń na rzecz gospodarki uspołecznionej. Usługi, w tym usługi budowlano-remontowe, świadczone dla placówek oświatowych, ochrony zdrowia itp., służące społeczeństwu, powinny być traktowane jako społecznie uzasadnione, a zatem popierane i rozwijane.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselSieradzkiEdward">Wysoka Izbo! Rzemiosło polskie ceni sobie bardzo wysoko, iż o jego sprawach niejednokrotnie rozstrzygał najwyższy organ przedstawicielski — Sejm PRL, że w 1972 r. ustalony został jego status w postaci ustawy o wykonywaniu i organizacji rzemiosła oraz ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselSieradzkiEdward">Niezwykle dynamiczny, przyspieszony rozwój społeczno-gospodarczy sprawia, że i w tej dziedzinie, podobnie jak w wielu innych, życie stawia coraz to nowe zadania i czyni niewystarczającymi niedawne nawet ustalenia. Potrzebne też są nowe, odmienne metody działania.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselSieradzkiEdward">Usłyszeliśmy dzisiaj z ust obywatela wiceprezesa Rady Ministrów informację nie tylko o projektach nowych zasad programowych, ale również uregulowań o charakterze ustawowym. Zapewnią one stabilne podstawy ekonomiczne prowadzenia działalności gospodarczej rzemiosła, a także rozszerzają zakres świadczeń w systemie ubezpieczenia społecznego i emerytalnego rzemiosła na zasadach powszechnie obowiązujących.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselSieradzkiEdward">Ubezpieczenie społeczne rzemieślników jest istotnym warunkiem rozwoju rzemiosła. Dotychczasowe niskie świadczenia emerytalne oraz trudności sfinansowania kosztów tych świadczeń hamują rozwój rzemiosła. Społeczność rzemieślnicza jest zdaniem specjalistów zbyt mała, aby mogła koszty te w pełni finansować w oparciu o zasadę samowystarczalności. Tym bardziej, że zdecydowana większość, bo około 70% zakładów rzemieślniczych — to warsztaty jednoosobowe. Łącznie z zakładami dwuosobowymi stanowią one aż 85% ogółu warsztatów rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselSieradzkiEdward">Przedstawiony Wysokiej Izbie program kładzie więc nacisk na wzbogacenie sprzyjających rozwojowi rzemiosła warunków, a równocześnie ograniczenie występujących przeszkód i trudności. Wiele proponowanych rozwiązań powinno zapewnić prowadzącemu zakład rzemieślnikowi lepsze warunki i możliwości, odciążyć go od czasochłonnych zabiegów poszukiwania zaopatrzenia, załatwiania spraw zbytu itp. — z korzyścią dla samego procesu świadczenia usług i wytwarzania wyrobów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselSieradzkiEdward">Ważną w tym zakresie rolę ma do spełnienia spółdzielczość rzemieślnicza jako organizator nowoczesnych form pracy i gospodarowania. Z tego też względu niezbędne jest wyposażenie jej w zespół środków gwarantujących właściwą i pełną obsługę zrzeszonych w spółdzielniach zakładów rzemieślniczych. Pożądane przyspieszenie wszelkich pozytywnych procesów będzie następowało w miarę dalszego skupienia się rzemieślników w spółdzielniach rzemieślniczych, przy wzrastającej systematycznie roli i znaczeniu samorządu gospodarczego rzemiosła, szczególnie we współdziałaniu z organami administracji terenowej.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselSieradzkiEdward">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, iż rzemiosło wita korzystne zmiany jako dalszy dowód swej przydatności i zachętę do wykorzystania swych wytwórczych i usługowych możliwości. Skupimy nasze działanie wokół wychowania patriotycznego, a także szkolenia i dokształcania zawodowego, będziemy tworzyć coraz lepsze warunki dla młodzieży, umożliwiać jej szybsze usamodzielnianie się.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselSieradzkiEdward">Jeszcze bardziej konsekwentnie czuwać będziemy nad przestrzeganiem norm etyki zawodowej, eliminowaniem z działalności rzemiosła zjawisk ujemnych przez dalsze doskonalenie kontroli samorządowej tak, by społecznie użyteczna funkcja rzemiosła w pełni odpowiadała potrzebom obecnego okresu rozwoju gospodarki i społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#PoselSieradzkiEdward">Rzemiosło, cały jego aktyw w pełni rozumie i wysoko docenia wysiłki państwa, które zmierzają do wszechstronnego włączania rzemiosła do programu rozwoju usług. Zaufanie, jakim się nas obdarza, zostanie zdyskontowane przez wzrost świadczonych usług i zwiększenie produkcji poszukiwanych przez społeczeństwo towarów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#PoselSieradzkiEdward">Rzemiosło wyposażone w objęty programem zespół nieodzownych warunków i środków — zadania wykona. Naszą uczciwą, fachową i solidną pracą udokumentujemy pełne zaangażowanie w służbie socjalistycznej ojczyzny — Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Niedawno w jednej z lokalnych gazet przeczytałem artykuł zatytułowany — „Zielone światło dla rzemiosła”. Przywiodło mi to falę wspomnień, już dziś chyba sprzed 18 lat, kiedy to w prasie czytało się artykuły pod takimi właśnie tytułami. Zbieżność ta ilustruje jakby dwa zagadnienia, iż z jednej strony co pewien czas podejmujemy wysiłki ku ożywieniu tego nurtu życia gospodarczego, jakim są szeroko pojęte usługi, a z drugiej zaś — na tym polu napotykamy trudności, jakie niełatwo nam przezwyciężyć.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Przedłożony obecnie Wysokiej Izbie rządowy projekt rozwoju usług i rzemiosła na najbliższe czterolecie wyda je się jednak być kamieniem milowym na tej drodze, którą powinniśmy przebyć. Odnoszę wrażenie, że mimo wszystko zaprezentowanie w tym właśnie stadium rozwoju gospodarki narodowej takiego programu nie jest rzeczą przypadku. W minionym pięcioleciu stoczyliśmy uwieńczoną poważnym sukcesem walkę o modernizację naszego przemysłu. Dysponuj emy ściśle określonym, konsekwentnie realizowanym 15-letnim programem rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Toczymy nie zawsze w pełni zwycięskie boje na polu zwiększenia efektywności rolnictwa, ale tu również zakreśliliśmy dalekosiężną perspektywę rozwoju. Opanowaliśmy wiele priorytetów inwestycyjnych i tempo nakładów w tej mierze ulegnie pewnemu przyhamowaniu. Spowoduje to naturalnie zmianę chłonności rynku pracy. W bieżącej pięciolatce zakładamy, iż przyrost zatrudnienia w przemyśle będzie o pół miliona osób niższy, a w budownictwie stan zatrudnienia zmaleje o 80 tysięcy pracowników w stosunku do lat 1971—1975. Na przyszły rok przewidujemy już ujawnienie się rezerwy siły roboczej w skali 41 tys. osób. Rozwój usług może właśnie angażować wolną siłę roboczą, nie pociągając za tym nadmiernych nakładów inwestycyjnych. Działalność usługową charakteryzuje stosunkowo niska materiałochłonność, przy jednoczesnej zdolności do ściągania nadwyżek zasobów pieniężnych, jakimi dysponuje ludność w stosunku do potencjału zaopatrzenia handlu. Najistotniejsze jest jednak to, że rozwijając naszą gospodarkę, doszliśmy już do takiego stadium, że nie dalsze zwielokrotnienie potencjału wytwórczego, ale dostosowanie istniejących zasobów do potrzeb konsumpcyjnych ludności, staje się naczelnym trendem dalszego rozwoju. A cel ten może wypełnić, obok handlu, właśnie zdynamizowana działalność usługowa. Mówię o tym wszystkim nie tylko po to, aby chwalić podjętą inicjatywę, lecz przede wszystkim, by wskazać, że obecnie istniejący zespół przesłanek ekonomicznych stanowi o tym, że podjęty program rządowy powinien dla rozwoju usług i rzemiosła okazać się skuteczny i trwały.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Zasadniczo podaż usług, szczególnie bytowych, dla ludności w bieżącym roku kształtowała się korzystnie, wykazując dynamikę wzrostu aż ponad 18-procentową. Był to przyrost większy niż w handlu detalicznym, gdzie dynamika wzrostu sprzedaży osiągnęła za 9 miesięcy roku poziom również liczących się 14%. Mimo to jednak nie możemy uznać, iż działalność zakresie usług i rzemiosła nie napotykała określonych trudności. O wielu z nich jest mowa w przedłożonym dokumencie rządowym, na niektóre jednak, obywatele posłowie pozwolą, że zwrócę szczególną uwagę.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Za podstawową barierę dynamicznego rozwoju usług powszechnie uważa się występujące poważne trudności w zaopatrzeniu materiałowym. W roku bieżącym dostawy z rozdzielnictwa centralnego oraz dostawców wyspecjalizowanych były na tyle niskie, iż zaopatrzenie, czerpano z puli rynkowej, przeznaczonej na zaspokojenie potrzeb ludności. Spośród dostarczanych znów centralnie artykułów, niektóre z nich mogą być wykorzystywane na rzecz usług świadczonych tylko dla zakładów przemysłowych, a nie dla ludności. Na przykład szkło dostarczane było w wymiarach nadających się do oszklenia obiektów przemysłowych, a nie okien budownictwa mieszkaniowego. Jest także rzeczą zaskakującą, że szereg artykułów, jak np. terakota, glazura, tapety — importujemy, mając w kraju własne wytwórnie tych samych materiałów. Jakość jednak artykułów wytwarzanych w kraju nie zadowala klienta polskiego i przez to nie są one w pełni wykorzystane w procesie świadczenia usług.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Z kolei w dziedzinie usług motoryzacyjnych niedostateczna ilość części zamiennych w poważnym stopniu limituje skuteczność działalności zakładów tej branży. Są to tylko niektóre aspekty, z tytułu których sektor usług może rościć sobie poważne zastrzeżenia pod adresem resortów przemysłowych. Wynikałoby stąd, że współpracę należałoby poważnie usprawnić, kładąc nacisk zarówno na ilość, jakość, jak i różnorodność asortymentową materiałów dostępnych dla zakładów usługowych.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Generalnie rzecz biorąc, idealny stan byłby taki, gdyby zakłady te mogły nie korzystać z limitowanego zaopatrzenia, lecz by podaż rynkowa mogła być dostatecznym źródłem nabycia materiałów. Wówczas sam klient mógłby dostarczać materiały, natomiast zakłady usługowe nie musiałyby ich magazynować, a rola ich ograniczałaby się do świadczenia samej robocizny.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Magazynowanie materiałów w niektórych branżach, jak np. krawiectwo, tapicerstwo, zwiększa ryzyko ponoszenia strat, o których mogą zadecydować zmieniające się gusty klientów.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Dotychczasowy system rozliczania działalności usługowej związany jest z kategorią przerobu materiałowego. Teoretycznie, gdyby jakaś spółdzielnia pracy chciała uzyskać najwyższe wskaźniki rentowności, powinna by pracować na najdroższym materiale, np. na zlocie. W praktyce ukierunkowuje to zakłady usługowe do prowadzenia działalności produkcyjnej. W jej ramach uzyskuje się większe efekty finansowe niż przyjmując zlecenia od ludności, których wykonanie jest czasochłonne i wymaga większego nakładu pracy. Na tym tle należałoby wnioskować, aby dochodowość zakładu usługowego obliczana była w stosunku do nakładu wykonywanej robocizny, a nie kosztów przerobu, który w wypadku usług jest miernikiem wtórnym.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Zagadnienie materiałowe wiąże się również z problematyką cen. Projekt rządowy słusznie postuluje wprowadzenie decentralizacji uprawnień w zakresie ustalania cen na usługi. Ruch cen usługowych jest jednak przede wszystkim warunkowany ruchem cen zużytych materiałów. W niektórych usługach jest to problem szczególnie ostry. Na przykład opłata za umycie głowy u fryzjera męskiego wynosi 6 zł, a butelka szamponu kosztuje 15 zł. W rezultacie za wysoka cena zużytego materiału w ogóle eliminuje wykonywanie określonych usług. Dlatego też tym bardziej należałoby opłaty za usługi wiązać z kosztem nakładu robocizny, a nie zużytego materiału. Natomiast dobór artykułów byłby bądź przedmiotem indywidualnej decyzji klienta, pociągającej za sobą odrębną opłatę, bądź też wiele branż usługowych przetwarzałoby materiały zlecone przez klienta.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Kolejnym istotnym zagadnieniem jest sprawa wyposażenia usług. Przy obecnym szerokim zapotrzebowaniu na usługi przemysłowe i budowlane, wyposażenie techniczne usług rzemieślniczych pozostaje w poważnej kolizji z poziomem uzbrojenia technicznego, jaki zdołaliśmy już osiągnąć w resortach przemysłowych. Ów niski stan wyposażenia ogranicza również możliwości wykonywania usług w domu klienta. Odczuwa się bowiem poważny brak lekkiego elektrosprzętu przenośnego i uniwersalnego, który dla wykony wania robót poza samym warsztatem usługowym jest niezbędny. Zainicjowanie krajowej produkcji takiego sprzętu byłoby czymś nieodzownym. I to stanowi określony postulat pod adresem Ministerstwa Przemysłu Maszynowego.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Zagadnienie to zresztą zostało uwzględnione w programie rządowym, podobnie jak też program ten słusznie gwarantuje Centralnemu Związkowi Rzemiosła przydział środków dewizowych na import uzupełniających urządzeń oraz rezerwuje odpowiednie przydziały krajowych środków transportowych niezbędnych dla usprawnienia działalności. Są to wszystko decyzje w pełni uzasadnione, które dopiero będą mogły otworzyć nową fazę działalności usługowej, zbliżonej do miejsca zamieszkania klienta.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselRostworowskiStanislaw">W tym samym aspekcie ważna by była realizacja sprecyzowanego postulatu zapewnienia odpowiedniej liczby lokali dla rzemiosła w nowych osiedlach mieszkaniowych. Efektywnie zbliżyłoby to świadczenie usług do miejsca zamieszkania zleceniodawcy. Generalnie zaś niezbędną rzeczą jest przełamanie bierności zarządów spółdzielni mieszkaniowych, które projektując nowe osiedla dla usług i rzemiosła nie znajdują żadnego miejsca. Tak przynajmniej dzieje się w bardzo wielu województwach. A trzeba pamiętać, że obecnie około 60% zakładów rzemieślniczych znajduje się w lokalach w zasadzie nie nadających się do użytku. Tak więc odnowa zasobów lokalowych rzemiosła jest sprawą palącą i słusznie, że program rządowy na ten problem kładzie duży nacisk.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Ostatnio również pewne utrudnienia nastąpiły na tle wprowadzenia limitów energetycznych. Jakkolwiek są one wymogiem chwili, to jednak, gdyby miały być utrzymane, to dla rzemiosła korzystne byłoby ustalenie limitów rocznych, a nie stosowanych do zużycia miesięcznego. Przykładowo, jeśli w zakładzie świadczącym usługi młynarskie za podstawę do wyznaczenia limitu przyjmie się zużycie energii w czerwcu, to jest rzeczą zrozumiałą, że w jesiennym sezonie natężonych prac będzie on musiał te limity przekraczać.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Dyskutowany dziś program rządowy zawiera wiele trafnych rozwiązań trudnego problemu naboru kadr do rzemiosła i usług. W dużej mierze wiąże się on z całym kompleksem spraw podatkowych, które trzeba przyznać, świetle obecnie proponowanych ustaleń zna lazłyby właściwe rozwiązanie. Należy również przypuszczać, że zawarty w programie reformy systemu szkolnictwa zamiar wprowadzenia dla części młodzieży form obowiązkowego kształcenia zawodowego sprzyjać będzie wzrostowi naboru uczniów do rzemiosła. Od istniejących jednak szkół zawodowych i techników należałoby wymagać, aby kształciły absolwentów wielozawodowych. Słuszne są bowiem uwagi organizatorów usług, by wykwalifikowany murarz mógł również posiadać specjalność tynkarza, malarza i np. cykliniarza. Pozwalałoby to mu świadczyć, szczególnie w domu klienta, usługi wieloprofilowe.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wysoka Izbo! Rzemiosło polskie w historii naszej nie miało łatwej drogi do stworzenia podstaw swej egzystencji. Musiało często porać się z wpływami obconarodowymi, które w wielu miastach były dominujące. Walka o swe prawa nadała mu szczególny zmysł patriotyczny. To pokolenie rzemieślników, które dziś już sięga wiekiem swym kilku dziesiątek lat nie miało również łatwego startu w okresie międzywojennym. Szkolnictwo zawodowe było ubogie i dla wielu ludzi niedostępne. Mimo to jednak w latach powojennych, szczególnie w mniejszych miastach, rzemieślnicy tworzyli liczący się krąg miejscowej inteligencji. To spośród nich rekrutowali się radni, ławnicy, organizatorzy ogródków jordanowskich, działacze blokowi. W mentalności tych ludzi patriotyzm wiązał się ze zdolnością podejmowania inicjatywy i ponoszenia ofiarności dla celów dobra społecznego. Aż dziw, że środowisko to w latach współczesnych nie doczekało się jakiegoś pełniejszego obrazu w polskiej literaturze narodowej.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Rzemieślnik, spółdzielca usługowy, to człowiek świadom swych umiejętności i pragnący je wykorzystywać w sposób wolny. On sam jest organizatorem swego miejsca pracy. Nie staje na rynku pracy jedynie jako dawca siły lub kwalifikacji, ale sam sobie stawia cele swej wytwórczości. Myślę, że w podtrzymaniu owego zmysłu przedsiębiorczości i inicjatywy leży cały klucz żywotności rzemiosła. Ważne są wszystkie sfery pomocy materialnej i liberalizacji podatkowej, lecz ponad nimi znajduje się jeszcze wyższa sfera świadomości psychicznej, która jedynie może decydować o tym, że rzemieślnikiem, usługodawcą po prostu warto być.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Chodzi tu na pewno o walory godności ludzkiej, o rangę wykonywanego zawodu. W programie rządowym mowa jest o proklamowaniu — „Karty praw i obowiązków rzemieślnika”. Sądzę, że jest to inicjatywa godna poparcia. Niemniej nie jest łatwo określić treści, które w takim dokumencie powinny się znajdować. Treści, które nie miałyby charakteru werbalnego. Ale Karta ta jest potrzebna, gdyż w świadomości rzemieślników w ciągu długich lat wytworzyło się przekonanie, że są oni odrębną, a w wielu wypadkach pomijaną kategorią obywateli. Ustawa z roku 1972 wspominała o tym, że cech powinien współdziałać z właściwym związkiem zawodowym w organizowaniu działalności socjalnej, kulturalnej i oświatowej dla uczniów i pracowników zakładów rzemieślniczych. Niemniej jednak została zachowana wyłączność cechu wobec związków zawodowych. A przecież historycznie rzecz biorąc, cech jest prototypem związku zawodowego. Sądzę więc, że współdziałanie, o którym mówiła ustawa, należałoby przekształcić w ściślejszą więź organizacyjną. Dzisiejszy rzemieślnik staje się członkiem związku zawodowego dopiero po przejściu na emeryturę.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wysoko należy ocenić zapowiedzianą nowelizację ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz jej szeroki zakres, który nam dziś zaprezentował wicepremier Pyka. Dotychczasowe ustalenia nie zapewniają rentowności dla Funduszu Emerytalnego Rzemieślników, jak również korzystających z uprawnień tego funduszu czynią odrębną kategorią społeczną. Pracownik rzemiosła i usług winien mieć również zabezpieczone podstawowe wynagrodzenie w granicach minimum socjalnego, tak jak to się stosuje wobec pracowników innych działów gospodarki narodowej. Nie sądzę zaś, aby to, że rzemieślnik ponosi pełną odpłatność za pobyt dziecka w przedszkolu czy też wykupione wczasy było praktyką uzasadnioną. Opłaty te powinny być stosowne do uzyskiwanych dochodów. Wreszcie szereg innych dziedzin, jak możliwość uzyskania mieszkania spółdzielczego czy brak punktów ułatwiających skierowanie dziecka na studia, względnie nawet sprawa uzyskiwania wyróżnień obywatelskich, odznaczeń państwowych — wszystkie obowiązujące w tych dziedzinach zasady winny być od nowa przemyślane. Najistotniejszą rzeczą bowiem byłoby to, aby rzemieślnik jako usługodawca poczuł się pełnoprawnym członkiem społeczeństwa wytwórców ustroju socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Odnoszę również wrażenie, że podobnego przeglądu rezultatów społecznych i ekonomicznych należałoby dokonać w stosunku do ustawy z 1974 r. o wykonywaniu handlu oraz niektórych innych rodzajów działalności przez jednostki gospodarki nie uspołecznionej. Dotychczasowa skuteczność tej ustawy dla rozwoju, szczególnie nie uspołecznionej gastronomii czy też świadczenia usług hotelarskich wydaje się zbyt znikoma. Wypada też chyba zwrócić uwagę na to, że wiele organów terenowej administracji nie potrafi stworzyć korzystnej atmosfery dla rozwoju tego typu usług. A są one potrzebne zarówno w miejscowościach wczasowych, jak i jako czynnik różnicujący charakter świadczeń rozbudowanej sieci gastronomii państwowej.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Rządowy projekt rozwoju usług i rzemiosła oraz wstępne założenia zmian w opodatkowaniu rzemiosła Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego uznaje za dokumenty ogromnie doniosłe, kładące podwaliny pod rozwój czwartego już, poza przemysłem, budownictwem i rolnictwem, tak ważnego sektora gospodarki narodowej i z prawdziwym uznaniem udziela przedłożonym propozycjom swego poparcia.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Stanisław Mach.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselMachStanislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożony pod dzisiejsze obrady rządowy program rozwoju usług i rzemiosła swoim znaczeniem znacznie wykracza poza sferę rozważań o charakterze czysto ekonomicznym. Osobiście upatruję w nim kolejny etap realizacji uchwały VII Zjazdu partii, jego przewodniej myśli sformułowanej w tezie o nowej jakości życia. Sama konstrukcja programu, zawarte w nim zadania oraz wskazane instrumenty jego realizacji w swej ostatecznej wymowie zmierzają konsekwentnie do unowocześnienia jednej z kolejnych, ale istotnych dziedzin życia społeczno-gospodarczego, a w efekcie znacznej poprawy bytu naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselMachStanislaw">Sfera usług podlega ciągle krytycznym osądom, a zróżnicowany pogląd na stan usług, sądzę, wynika stąd, że włożyliśmy wszystkie usługi niejako do jednego koszyka. Włożyliśmy tam usługi i elementarne, i usługi wysoko wyspecjalizowane i próbujemy ocenić cały ten koszyk. Osobiście, a pomógł mi w tym właśnie przedłożony program, stoję na stanowisku, że i w zakresie usług bytowych potrzebne są wyraźne rozróżnienia. Nie ze względu na zamiłowanie do prac analitycznych, lecz dla uzyskania prawdziwego obrazu potrzebne jest rozróżnienie wśród usług bytowych — usług typu tradycyjnego, mających długą historię w rozwoju naszego rzemiosła i powiązanych z określonym standardem życia społecznego. Okaże się wówczas, że nasze potrzeby w zakresie tych świadczeń są tradycyjnie zaspokajane w sposób zadowalający.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselMachStanislaw">Niedosyt natomiast odczuwamy w rejonie potrzeb będących pochodną dynamicznego rozwoju gospodarczego ostatnich lat. W odczuciu społecznym przecież nie miałby miejsca fakt braku usług motoryzacyjnych, telewizyjnych, zmechanizowanego sprzętu domowego, gdyby lata siedemdziesiąte nie przyniosły szybkiego rozwoju tych gałęzi produkcji. Można więc określić, choć może zabrzmi to trochę paradoksalnie, że są to społeczne utrudnienia swoistego rodzaju popytu, który pojawia się na wyższym etapie rozwoju. I zdać sobie trzeba sprawę z tego, że popyt ten w krótkim okresie, rzecz jasna, zaspokojony w pełni być nie może. Podobnie — niedosyt usług budowlanych jest przecież niczym więcej, jak skutkiem wzrastającej zamożności, a szeroko ujmowanych usług rolniczych — tendencji do ułatwienia życia na wsi.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselMachStanislaw">Moje dotychczasowe wywody nie zmierzają do udowodnienia, że w dziedzinach życia, które dzisiaj programujemy, nie pozostaje już nic do zrobienia i nie pozostaje wiele mankamentów. Intencją, która mi przyświeca jest jednak pokazanie tych mankamentów z uwzględnieniem tych uwarunkowań, bo wówczas dopiero nabiorą one właściwych wymiarów.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselMachStanislaw">Taką koncepcję ich prezentacji wysunąłem z programu dziś dyskutowanego oraz z wcześniejszych aktów zatwierdzonych przez Wysoki Sejm. Na kanwie rozważanego programu, w efekcie poselskich spotkań z aktywem instytucji i placówek usługowych, wysnułem refleksje, którymi pragnę się podzielić. Jedna z nich dotyczy społecznego statusu ludzi świadczących usługi. Otóż wśród licznej rzeszy pracowników usług, pracowników dobrych, ofiarnych, jeszcze funkcjonują co najmniej trzy typy negatywne, które psują opinię o tych usługach. Pierwszy z nich, poruszający się na krawędzi między legalnością a przestępstwem — to bywalec modnych lokali, posiadacz domu, precjozów, zagranicznego auta. Typ drugi — w sposób aktorsko wyborny zaprezentował nam go w ostatnią niedzielę Jan Kobuszewski w scenie ze ze swoim uczniem Wiesławem Golasem i przedstawicielem terroryzowanego przez rzemieślników społeczeństwa, Michnikowskim. Typ trzeci — to ów Jasio jeszcze z dydaktycznych rodzicielskich rozmówek wywodzący się: jak nie będziesz się uczył, to pójdziesz na szewca, krawca, stolarza, czyli we współczesnym naszym rozumieniu, właśnie do usług.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselMachStanislaw">Zdaję sobie sprawę, że poruszone przed chwilą zagadnienia swą wartością poznawczą i merytoryczną pozornie nie korespondują z doniosłością programu i wagą poselskich obrad. Jednakże postulat programowy zwiększenia do 1980 r. o 50% wielkości zatrudnienia tylko w usługach bytowych, w moim osobistym przekonaniu wymaga podjęcia prac nad zmianą w świadomości społecznej stereotypu ludzi świadczących właśnie usługi. Czas więc podjąć wysiłki nad popularyzacją pozytywnego portretu pracownika sfery usług, tym bardziej że wobec wzrastających powszechnie płac, rośnie równolegle zapotrzebowanie i na satysfakcję, na pobory — rzekłbym — moralne.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselMachStanislaw">Refleksja druga — zrodzona na podstawie programu partii, traktującego o kształceniu kadr i rozwoju bazy lokalowej usług. W dotychczasowej praktyce naboru uczniów do szkół i techników zawodowych wszystkich typów, ale zwłaszcza o profilu usługowym, przygotowujemy absolwentów tylko pod kątem istniejących miejsc pracy, bez uwzględnienia potrzeb rynku usługowego. Szkoły te mają określone swoje limity. Postulowałbym, żeby szkoły kształcące fachowców dla sfery usług, wymagających szybkiego rozwoju, miały prawo rekrutacji nawet na wolny rynek pracy. Wówczas nie będziemy obserwować, że nowoczesne stacje napraw samochodów i punkty napraw telewizyjnych, sprzętu gospodarstwa domowego — wyposażone przecież w drogie nowoczesne urządzenia — będą stały nieczynne po 12 godzin na dobę, co dzisiaj, niestety, jest przecież zjawiskiem nagminnym.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselMachStanislaw">I refleksja trzecia: prawie 2-letni okres funkcjonowania nowego systemu organizacji i zarządzania usługami, który — jak wiemy — został wprowadzony wraz ze zmianą administracyjnego podziału kraju, ujawnił już jego zalety i wady. Nie wdając się tutaj w ich wyliczanie — wskutek obserwacji i trochę z praktyki — skłaniałbym się do powtórnego rozpatrzenia zasad organizacyjnych tego systemu w kierunku zwiększenia kompetencji władz terenowych, bowiem z istoty, że świadczenie usług wiąże się zawsze z rynkiem lokalnym, do władz lokalnych też powinny należeć kompetencje i odpowiedzialność za usługi. Nadmierna zaś centralizacja w sferze usług, w moim przekonaniu, rozwadnia tę odpowiedzialność, a co jest szczególnie groźne — centralizuje społeczne pretensje. Dochodzi nieraz przecież do paradoksów, że za brak jakiejś usługi czy za złą jej jakość obwinia się partię, obwinia się Rząd, podczas kiedy odpowiedzialność za ten stan powinien ponosić kierownik zakładu, kierownik jednostki, naczelnik, a co najwyżej — wojewoda. Sądzę, że propozycje Rządu, zmierzające do wyposażenia wojewodów w dodatkowe uprawnienia, jeżeli już nie można dokonać z powrotem reorganizacji w zakresie przywrócenia dawnych związków spółdzielczych, powinny rozwiązać sprawę.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselMachStanislaw">Wysoki Sejmie! Zasygnalizowane zagadnienia są refleksem doświadczeń terenowych i chcę z przyjemnością zaznaczyć, że w przedłożonym programie znajdują pełne rozwiązanie, rozwiązanie kadrowe, organizacyjne i materialne. Daje to nam wszystkim gwarancję postępu w tak niezmiernie istotnej sprawie, jaką są usługi i ich rola w życiu społeczno-gospodarczym kraju. Dlatego też z pełną świadomością poselskiej odpowiedzialności będę głosował za przyjęciem tego programu. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Stwierdzam, że lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wysoki Sejmie! Konwent Seniorów proponuje podjęcie uchwały, której projekt pozwolę sobie odczytać:</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">„Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w sprawie rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła w roku 1977 i założeń do roku 1980.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, po wysłuchaniu informacji wiceprezesa Rady Ministrów Tadeusza Pyki oraz przeprowadzonej dyskusji — wyraża aprobatę dla przedstawionych w rządowym programie koncepcji i propozycji. Nakreślony w programie rozwój usług przyczyni się do lepszego zaspokajania potrzeb społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sejm stwierdza, że przyspieszenie tempa rozwoju usług dla ludności, w tym podwojenie podaży usług bytowych, będzie wymagało — obok wzrostu nakładów — zwiększenia wysiłku administracji państwowej, wszystkich organizacji gospodarczych i rzemiosła dla pełnego wykorzystania istniejącego potencjału usługowo-wytwórczego i podniesienia jakości usług, prawidłowego ich rozmieszczenia terytorialnego i branżowego, dopływu wykwalifikowanych kadr.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sejm podkreśla poważną rolę rzemiosła w realizacji przedstawionego programu. Zgodnie z potwierdzonym przez Biuro Polityczne KC PZPR i Prezydium CK SD stanowiskiem — rzemiosło, jako trwały składnik gospodarki narodowej, powinno rozwijać społecznie i gospodarczo pożądaną działalność.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przekonanie, że realizacja rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła stanowić będzie istotny czynnik równowagi rynkowej i urzeczywistniania celów społeczno-ekonomicznego rozwoju kraju, wytyczonych przez VII Zjazd PZPR”.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czy w sprawie zaproponowanego przez Konwent Seniorów projektu uchwały ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną przez Konwent Seniorów uchwałę.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę w sprawie przedstawionego przez Rząd programu rozwoju usług i rzemiosła w roku 1977 i założeń do roku 1980.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Zmiany w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Pragnę przedłożyć Wysokiej Izbie wnioski dotyczące zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę o powołanie na stanowiska wiceprezesów Rady Ministrów obywateli:</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PiotrJaroszewicz">— Jana Szydlaka — członka Biura Politycznego i sekretarza KC PZPR, posła na Sejm, — Józefa Kępy — członka Biura Politycznego KC PZPR, I sekretarza Komitetu Warszawskiego PZPR, posła na Sejm, — profesora Kazimierza Secomskiego — I zastępcę przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, członka Prezydium PAN.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PiotrJaroszewicz">Jednocześnie wnoszę o odwołanie obywatela Alojzego Karkoszki ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów w związku z powołaniem go na stanowisko sekretarza KC PZPR. Pragnę w imieniu Rady Ministrów serdecznie podziękować obywatelowi Alojzemu Karkoszce za jego owocną działalność w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PiotrJaroszewicz">Kandydatur obywateli Jana Szydlaka i Józefa Kępy nie uzasadniam, gdyż ich długoletnia działalność polityczna, społeczna, a także życiorysy są znane obywatelom posłom i naszemu społeczeństwu.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel profesor Kazimierz Secomski jest wybitnym uczonym ekonomistą, od roku 1966 jest członkiem rzeczywistym PAN, zastępcą Sekretarza Naukowego PAN, obecnie jest członkiem Prezydium PAN i przewodniczącym Komitetu Nauk Ekonomicznych. Jego liczący się dorobek teoretyczny, zwłaszcza w dziedzinie programowania i planowania inwestycji oraz prognozowania i planowania perspektywicznego stanowi istotny wkład w rozwój polskiej myśli ekonomicznej. Dorobek naukowy, jak i długoletnia praktyczna działalność prof. Secomskiego w Komisji Planowania przy Radzie Ministrów i wielkie doświadczenie były pomocne przy rozwiązywaniu problemów społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Profesor Secomski jest laureatem Nagrody Państwowej I i II stopnia w dziedzinie nauk społecznych. Jako oficer rezerwy, obywatel Kazimierz Secomski brał udział w kampanii wrześniowej w 1939 r. jako dowódca batalionu piechoty. Obywatel Kazimierz Secomski jest bezpartyjny.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PiotrJaroszewicz">W wyniku zaproponowanych Wysokiej Izbie zmian w składzie Prezydium Rządu, zwiększy się do dziesięciu liczba wiceprezesów Rady Ministrów. Jest to podyktowane tym, że V Plenum KC partii postawiło przed Rządem zwiększone zadania i obowiązki związane z rozwojem i zarządzaniem gospodarką, ze wzmożeniem funkcji koordynacyjnych i kontrolnych, z koniecznością podnoszenia dyscypliny w całej działalności gospodarczej i administracyjnej.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę również zwrócić uwagę, że kilku wiceprezesów Rady Ministrów piastuje równocześnie inne bardzo odpowiedzialne funkcje, mające poważne zakresy działania i bardzo absorbujące ich czas.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PiotrJaroszewicz">Wiceprezes Rady Ministrów obywatel Tadeusz Wrzaszczyk pełni funkcję Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PiotrJaroszewicz">Wiceprezes Rady Ministrów obywatel Józef Tejchma jest równocześnie Ministrem Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#PiotrJaroszewicz">Wiceprezes Rady Ministrów obywatel Franciszek Kaim jest Ministrem Hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#PiotrJaroszewicz">Wiceprezes Rady Ministrów obywatel Kazimierz Olszewski jest stałym przedstawicielem Rządu PRL w Radzie Wzajemnej Pomocy Gospodarczej i obecnie przewodniczącym Komitetu Wykonawczego Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej oraz zajmuje się problematyką dwustronnej współpracy gospodarczej Polski z krajami RWPG.</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#PiotrJaroszewicz">Kierowanie bieżącą działalnością resortów ogranicza w dużej mierze możliwość powierzania wymienionym wiceprezesom Rady Ministrów zadań wynikających z bardzo rozległych zadań Prezydium Rządu, które narastają w związku z rozwojem potencjału gospodarczego naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#PiotrJaroszewicz">Przedstawiona sytuacja, a także konieczność wzmożenia ze strony Prezydium Rządu kontroli realizacji zadań bieżącego pięciolecia uzasadniają więc zgłoszone Wysokiej Izbie wnioski co do składu Prezydium Rządu.</u> + <u xml:id="u-32.14" who="#PiotrJaroszewicz">Na stanowiskach ministrów proponuję dokonanie następujących zmian.</u> + <u xml:id="u-32.15" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę o odwołanie obywatela Stefana Olszowskiego ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych w związku z jego powołaniem przez V Plenum na stanowisko sekretarza Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-32.16" who="#PiotrJaroszewicz">Wyrażam obywatelowi Stefanowi Olszowskiemu podziękowanie za owocne kierowanie pracami naszej służby zagranicznej.</u> + <u xml:id="u-32.17" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę o powołanie obywatela Emila Wojtaszka na stanowisko Ministra Spraw Zagranicznych, z równoczesnym odwołaniem go ze stanowiska Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u> + <u xml:id="u-32.18" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Emil Wojtaszek członek KC PZPR pracował wiele lat za granicą w służbie dyplomatycznej oraz w organizacjach międzynarodowych i ma w tej mierze poważne doświadczenia. Był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych i ambasadorem PRL we Francji.</u> + <u xml:id="u-32.19" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę o powołanie na stanowisko Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska obywatelki Marii Milczarek.</u> + <u xml:id="u-32.20" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelka Maria Milczarek urodziła się w Poznaniu, w rodzinie robotniczej. Ma wyższe wykształcenie pedagogiczne, jest magistrem pedagogiki. Znana i ceniona działaczka polityczna i społeczna. Pracowała w Zarządzie Głównym Związku Nauczycielstwa Polskiego, a także w instancjach PZPR w Warszawie. W latach 1968-1975 była przewodniczącą Zarządu Głównego Ligi Kobiet. Obecnie nadal pełni funkcję przewodniczącej Krajowej Rady Kobiet Polskich przy Ogólnopolskim Komitecie Frontu Jedności Narodu. Od roku 1975 jest I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego partii w Skierniewicach. Obywatelka Maria Milczarek jest członkiem Komitetu Centralnego PZPR i posłem na Sejm. Od grudnia 1970 r., od kiedy mam zaszczyt przewodniczyć Radzie Ministrów, będzie to pierwsza kobieta minister w Rządzie PRL.</u> + <u xml:id="u-32.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-32.22" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę o odwołanie obywatela Jerzego Gawrysiaka ze stanowiska Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług. Równocześnie wyrażam podziękowanie obywatelowi Gawrysiakowi za dotychczasową pracę na stanowisku Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług.</u> + <u xml:id="u-32.23" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Jerzy Gawrysiak przewidziany jest na stanowisko ambasadora w jednym z krajów socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-32.24" who="#PiotrJaroszewicz">Na stanowisko Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług proponuję powołać obywatela Adama Kowalika.</u> + <u xml:id="u-32.25" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Adam Kowalik urodził się w miejscowości Płaza woj. katowickie w 1933 r., w rodzinie inteligencji pracującej. Ukończył studia prawnicze, jest magistrem praw. Obywatel Adam Kowalik przez kilka lat pracował w Centralnym Zarządzie Przemysłu Elektronicznego na stanowisku naczelnika wydziału, a następnie był naczelnym dyrektorem Zakładu Ceramiki Radiowej w Warszawie. Pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji politycznych, był I sekretarzem Komitetu Dzielnicowego PZPR Warszawa-Mokotów, a następnie sekretarzem ekonomicznym KW PZPR w Warszawie. W 1975 r. został wybrany na stanowisko I sekretarza KW PZPR w Tarnobrzegu, którą to funkcję pełni dotychczas. Obywatel Adam Kowalik jest zastępcą członka Komitetu Centralnego PZPR i posłem na Sejm PRL.</u> + <u xml:id="u-32.26" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę o odwołanie obywatela Macieja Wirowskiego ze stanowiska Ministra Przemysłu Chemicznego i powołanie go na Ministra, członka Rady Ministrów. Mam zamiar powierzyć obywatelowi Maciejowi Wirowskiemu funkcję I zastępcy Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów.</u> + <u xml:id="u-32.27" who="#PiotrJaroszewicz">Równocześnie proponuję powołać na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego obywatela Henryka Konopackiego, dotychczasowego podsekretarza stanu w tym Ministerstwie. Obywatel Henryk Konopacki urodził się w 1925 r. we Wronkach woj. pilskie, w rodzinie robotniczej. Ukończył wyższe studia na Uniwersytecie Poznańskim, uzyskując stopień magistra chemii. Po ukończeniu studiów pracował na kierowniczych stanowiskach w zakładach przemysłu chemicznego. Od 1958 r. był naczelnym inżynierem w Zjednoczeniu Przemysłu Organicznego i Tworzyw Sztucznych, a następnie dyrektorem naczelnym tego Zjednoczenia. Od maja 1960 r. jest podsekretarzem stanu w Ministerstwie Przemysłu Chemicznego i pełni funkcję I zastępcy Ministra Przemysłu Chemicznego. Obywatel Henryk Konopacki jest członkiem PZPR.</u> + <u xml:id="u-32.28" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył przedłożone przeze mnie wnioski dotyczące zmian w składzie Rady Ministrów. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w przedstawionych sprawach?</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przypominam, że zgodnie z art. 54 regulaminu — Sejm powołuje i odwołuje członków Rządu zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Stwierdzam, że na posiedzeniu obecnych jest więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">W związku z przedstawionymi przez Prezesa Rady Ministrów wnioskami — proponuję na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — podjęcie następujących uchwał:</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uchwała w sprawie powołania obywatela Jana Szydlaka na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uchwała w sprawie powołania obywatela Józefa Kępy na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uchwała w sprawie powołania obywatela Kazimierza Secomskiego na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.19" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.20" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.21" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.22" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Alojzego Karkoszki ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-33.23" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.24" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.25" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.26" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.27" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Stefana Olszowskiego ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-33.28" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.29" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.30" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.31" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.32" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Emila Wojtaszka ze stanowiska Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u> + <u xml:id="u-33.33" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.34" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.35" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.36" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.37" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uchwała w sprawie powołania obywatela Emila Wojtaszka na stanowisko Ministra Spraw Zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-33.38" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.39" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.40" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.41" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.42" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uchwała w sprawie powołania obywatelki Marii Milczarek na stanowisko Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u> + <u xml:id="u-33.43" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.44" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.45" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.46" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.47" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Jerzego Gawrysiaka ze stanowiska Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług.</u> + <u xml:id="u-33.48" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.49" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.50" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.51" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.52" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uchwała w sprawie powołania obywatela Adama Kowalika na stanowisko Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług.</u> + <u xml:id="u-33.53" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.54" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.55" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.56" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.57" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Macieja Wirowskiego ze stanowiska Ministra Przemysłu Chemicznego.</u> + <u xml:id="u-33.58" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.59" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.60" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.61" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.62" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uchwała w sprawie powołania obywatela Macieja Wirowskiego na stanowisko Ministra — członka Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-33.63" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.64" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.65" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.66" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.67" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uchwała w sprawie powołania obywatela Henryka Konopackiego na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego.</u> + <u xml:id="u-33.68" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.69" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.70" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.71" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.72" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął uchwały w sprawie odwołania obywateli:</u> + <u xml:id="u-33.73" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Alojzego Karkoszki — ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów; Stefana Olszowskiego — ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych; Emila Wojtaszka — ze stanowiska Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska; Jerzego Gawrysiaka — ze stanowiska Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług; Macieja Wirowskiego — ze stanowiska Ministra Przemysłu Chemicznego oraz podjął uchwały w sprawie powołania obywateli: Jana Szydlaka, Józefa Kępy oraz Kazimierza Secomskiego — na stanowiska wiceprezesów Rady Ministrów; Emila Wojtaszka — na stanowisko Ministra Spraw Zagranicznych, Marii Milczarek — na stanowisko Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska; Adama Kowalika— na stanowisko Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług; Macieja Wirowskiego — na stanowisko Ministra — członka Rady Ministrów oraz Henryka Konopackiego — na stanowisko Ministra Przemysłu Chemicznego.</u> + <u xml:id="u-33.74" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych (druk nr 41).</u> + <u xml:id="u-33.75" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wniosek Konwentu Seniorów w tej sprawie został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-33.76" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-33.77" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Nik się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-33.78" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że proponowana przez Konwent Seniorów uchwała w sprawie zmian w składzie osobowym komisji sejmowych została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-33.79" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-33.80" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uważam, że Sejm proponowaną uchwałę w sprawie zmian w składzie osobowym komisji sejmowych przyjął.</u> + <u xml:id="u-33.81" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-33.82" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Marka Ordona o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#SekretarzposelMarekOrdon">W dniu dzisiejszym, bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu, odbędą się posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#SekretarzposelMarekOrdon">1. Polsko-Austriackiej Grupy Parlamentarnej — w sali nr 101, 2. Polsko-Japońskiej Grupy Parlamentarnej — w sali nr 118.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#SekretarzposelMarekOrdon">W dniu jutrzejszym, tj. 3 grudnia br., odbędą się posiedzenia następujących komisji:</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#SekretarzposelMarekOrdon">1. Wspólne posiedzenie Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi oraz Komisji Handlu Zagranicznego — o godz. 9, w sali nr 118;</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#SekretarzposelMarekOrdon">2. Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — o godz. 10, w sali nr 67, Dom Poselski;</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#SekretarzposelMarekOrdon">3. Komisji Pracy i Spraw Socjalnych — o godz. 10, w siali nr 102;</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#SekretarzposelMarekOrdon">4. Komisji Przemysłu Lekkiego — o godz. 8 min. 30, w sali nr 70, Dom Poselski;</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#SekretarzposelMarekOrdon">5. Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — o godz. 11, w sali kolumnowej;</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#SekretarzposelMarekOrdon">6. Komisji Spraw Zagranicznych — o godz. 10, Centralne Archiwum KC PZPR, II piętro, sala nr 217.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#SekretarzposelMarekOrdon">W dniu 4 grudnia br., tj. w sobotę, odbędą się posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#SekretarzposelMarekOrdon">1. Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — o godz. 9, w sali nr 101;</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#SekretarzposelMarekOrdon">2. Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — o godz. 9, w sali nr 118.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Na tym kończymy 6 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">O terminie następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min. 55)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00007-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00007-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..fd60a9f --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00007-01/header.xml @@ -0,0 +1,115 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00007-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>7 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>7 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">7</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1976-12-17 i 18</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBukowskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Bukowski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDerejskiMieczyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Derejski Mieczysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFortunaKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Fortuna Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGrabskiTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Grabski Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKlonicaLeon" role="speaker"> + <persName>Poseł Kłonica Leon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKomenderZenon" role="speaker"> + <persName>Poseł Komender Zenon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKoziejZukowaBarbara" role="speaker"> + <persName>Poseł Koziej-Żukowa Barbara</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKusBernard" role="speaker"> + <persName>Poseł Kus Bernard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLadynskaZofia" role="speaker"> + <persName>Poseł Ładyńska Zofia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMalickiZdzislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Malicki Zdzisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMalinowskiRoman" role="speaker"> + <persName>Poseł Malinowski Roman</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMorawskiKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Morawski Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMroczkaZofia" role="speaker"> + <persName>Poseł Mroczka Zofia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOlszowskiStefan" role="speaker"> + <persName>Poseł Olszowski Stefan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPinkowskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Pińkowski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRaczkowskiZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Raczkowski Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRudnickiZbigniew" role="speaker"> + <persName>Poseł Rudnicki Zbigniew</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSwiderskaStanislawa" role="speaker"> + <persName>Poseł Swiderska Stanisława</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTarnawaMieczyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Tarnawa Mieczysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWieckowskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Więckowski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWisniewskiEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Wiśniewski Edward</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZablockiJanusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Zabłocki Janusz</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelAdamFuszara" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Adam Fuszara</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelBronislawaGrochowska" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Bronisława Grochowska</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00007-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00007-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..02542f2 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00007-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,936 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja I</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 7 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 17 i 18 grudnia 1976 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 7</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 15)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszalek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Halina Skibniewska)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Adama Fuszarę i Mariannę Nawrot.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Marianna Nawrot.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Protokół 6 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec nie wniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynął wniosek w sprawie uzupełniającego wyboru do Rady Państwa. Ponadto jest propozycja Konwentu Seniorów, aby Sejm zamknął w dniu jutrzejszym obecną sesję.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">W związku z tym Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia przez dodanie punktów 4 i 5 w brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">„4. Wybór uzupełniający do Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">5. Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji Sejmu.”</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja Prezydium Sejmu została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o projektach:</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">1) uchwały o pięcioletnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976-1980</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">(druki nr 30 i 47), 2) uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1977 rok (druki nr 31 i 48), 3) ustawy budżetowej na rok 1977 (druki nr 32 i 49).</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca generalny poseł Józef Pińkowski</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselPinkowskiJozef">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów mam zaszczyt przedstawić wyniki prac sejmowych komisji nad przedłożonym przez Rząd projektem planu 5-letniego na lata 1976-1980 oraz projektami planu społeczno-gospodarczego i budżetu na 1977 rok.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselPinkowskiJozef">Wszystkie komisje sejmowe z dużą uwagą i wnikliwością rozpatrzyły założenia i zadania projektów planów i budżetu. Opracowano opinie, szereg wniosków i uwag, które przyczyniły się do wzbogacenia tych dokumentów i mieć będą wpływ na realizację zadań rozwojowych kraju.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselPinkowskiJozef">Szczególną uwagę zwrócono na podstawowe założenia planu 5-letniego, który powinien zapewnić dalszą konsekwentną realizację strategii rozwojowej wytyczonej przez VI Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i rozwiniętej na jej VII Zjeździe w dostosowaniu do warunków obecnego okresu.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselPinkowskiJozef">Strategia ta zespala dążenia obywateli i całego narodu. Na V Plenum I Sekretarz KC naszej partii towarzysz Edward Gierek stwierdził: — „Rozwój kraju i państwa tworzy podstawę pomyślności i rozwoju narodu, a wzrost materialnego i duchowego poziomu życia obywateli, każdej polskiej rodziny, umacnia więź społeczną i fundamenty siły państwa. Tej współzależności jesteśmy świadomi i dajemy jej wyraz w naszej strategii i wynikających z niej planach społeczno-gospodarczych”.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselPinkowskiJozef">W dyskusji w czasie posiedzeń komisji podkreślano, że przedłożony projekt planu zapewnia warunki dla dalszego urzeczywistnienia tej strategii, co umożliwi Polsce osiągnięcie w obecnym 10-leciu dużego postępu we wszystkich podstawowych dziedzinach życia społecznego i gospodarczego. Będzie to oznaczało istotny krok naprzód w budowie rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselPinkowskiJozef">Wytyczenie i podjęcie ambitnego programu dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju nie byłoby możliwe w przedstawionych rozmiarach, gdyby nie osiągnięcia ubiegłych 6 lat. Ubiegłe 6-lecie, dzięki wytężonej pracy narodu i przyjęciu właściwej strategii rozwojowej, integrującej cele społeczne i gospodarcze przyniosło zasadnicze przyśpieszenie rozwoju kraju, wzrost spożycia i umocnienie sił wytwórczych kraju. Na gruncie całego historycznego dorobku Polski Ludowej stworzone zostały przesłanki dalszego wszechstronnego postępu na osiągniętym wyższym poziomie rozwoju.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselPinkowskiJozef">Projekt kolejnego naszego planu 5-letniego charakteryzuje zatem kontynuacja podstawowych celów i zadań społeczno-gospodarczego rozwoju. Równocześnie uwzględnione zostały w nim zmieniające się warunki realizacyjne i okoliczności, które wymagają odmiennego programowania środków i zwrócenia większej uwagi na jakościowe aspekty gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselPinkowskiJozef">Istota społecznych treści założeń planu zawiera się w dążeniu do dalszej poprawy warunków życia naszego społeczeństwa. Znajduje to wyraz w planowanym wzroście płac realnych o 16%—18%, świadczeń społecznych o 70%, budownictwa mieszkaniowego o 40%, rozwoju oświaty i kultury, ochrony zdrowia i innych dziedzin warunkujących dobrobyt społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselPinkowskiJozef">Istota założeń planu w dziedzinie gospodarki sprowadza się do dalszego szybkiego wzrostu całej sfery produkcji materialnej i podniesienia efektywności gospodarowania, w dążeniu do powiększenia dochodu narodowego jako podstawy do realizacji zadań rozwojowych. Świadczy o tym planowany w okresie do 1980 roku wzrost produkcji przemysłowej o 48%—50%, produkcji rolnej o 16%—19%, produkcji budowlano-montażowej o 34% i tworzonego dochodu narodowego o 40%— 42%. Łączne rozmiary nakładów inwestycyjnych w latach 1976-1980 będą o ponad 43% większe od poniesionych w ubiegłym pięcioleciu.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselPinkowskiJozef">Osiąganie wyższego pod względem ilościowym i jakościowym poziomu ekonomicznego wymaga szerokiego uwzględnienia w planie kierunku na intensyfikację procesów rozwojowych we wszystkich dziedzinach życia. Jest to związane przede wszystkim z zadaniami w dziedzinie wzrostu wydajności pracy. Dotyczy także zadań w dziedzinie obniżki kosztów głównie dzięki racjonalizacji zużycia surowców i materiałów. Wiąże się ściśle z postępem technicznym, organizacyjnym oraz zadaniami w dziedzinie podnoszenia jakości produkcji i usług. W swoich podstawowych proporcjach plan uwzględnia potrzebę przezwyciężania towarzyszących szybkiemu rozwojowi kraju napięć w gospodarce i wzmocnienie równowagi ekonomicznej, czyniąc z tego problemu jedno ze swych zasadniczych założeń. Wyraża się to między innymi w zapewnieniu odpowiedniego wzrostu produkcji środków spożycia w stosunku do środków produkcji oraz w przyjęciu kierunku na stopniowe zmniejszanie się udziału inwestycji w dochodzie narodowym, przy zapewnieniu znacznych nakładów na dziedziny, których dynamika dla zapewnienia warunków harmonijnego rozwoju kraju powinna być przyśpieszona. Dotyczy to zwłaszcza produkcji rynkowej i eksportowej, budownictwa mieszkaniowego oraz rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselPinkowskiJozef">Ogólna charakterystyka podstawowych założeń planu 5-letniego wskazuje więc wyraźnie na dążenie do zapewnienia warunków dalszego wzrostu poziomu życiowego ludności przy równoczesnym budowaniu silnej i nowoczesnej bazy ekonomicznej kraju, otwieraniu dalszych korzystnych horyzontów i perspektyw rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselPinkowskiJozef">Obywatele Posłowie! Kluczowe miejsce w założeniach planu 5-letniego i planu na 1977 rok zajmują problemy związane z umacnianiem równowagi rynkowej. W podejściu do tego problemu wyraża się istota podejmowanego w plamie manewru ekonomicznego. Poprawa sytuacji, umocnienie i wzbogacenie rynku jest podstawowym ogniwem w zespole czynników wpływających na polepszenie warunków życiowych ludności. Zakładany dalszy wzrost płac realnych i w zbliżonej wielkości dochodów ludności rolniczej w części przeznaczonej na konsumpcję, przewidziane rozszerzenie świadczeń socjalnych powodować będą dalsze zwiększenie się popytu na różne towary i usługi. Niezbędne jest równoczesne przezwyciężenie bieżących napięć i trudności na rynku. W tej sytuacji niezbędny jest znaczny wysiłek dla poprawy sytuacji rynkowej w celu zapewnienia podaży towarów w skali większej niż by to wynikało z planowanego przyrostu dochodów pieniężnych ludności. Plan to założenie honoruje i uwzględnia. Zakłada się wzrost sprzedaży towarów w ciągu pięciolecia o ok. 60% i wzrost wartości usług dla ludności o ok. 70%, w tym przeszło 2-krotne zwiększenie usług bytowych.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselPinkowskiJozef">Niezbędna jest mobilizacja sił gospodarki, istniejącego i rozbudowywanego potencjału aby cele te osiągnąć i w sprzyjających warunkach przekroczyć. Im więcej zrobimy dla polepszenia sytuacji na rynku, tym mocniejsza będzie równowaga na tym odcinku i pełniejsze społeczne odczucie poprawy sytuacji życiowej ludności.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselPinkowskiJozef">Zgodnie z kształtującymi się tendencjami w dziedzinie konsumpcji następować będzie szybszy wzrost dostaw przemysłowych towarów na rynek. I tak dostawy wyrobów przemysłu lekkiego zwiększą się o ok. 54%, mebli prawie o 90%. Wysoki będzie wzrost dóbr trwałego użytku, jak np. telewizorów kolorowych — ponad 4-krotny, pralek automatycznych — 5,5-krotny.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselPinkowskiJozef">Dostawy samochodów osobowych na rynek wzrosną 2,5- krotnie. Stopniowo powstawać zatem będzie sytuacja sprzyjająca głębszym zmianom w strukturze zakupów i lepszemu zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa. Komisje sejmowe, zwłaszcza Komisja Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług oraz Komisja Przemysłu Lekkiego, zwróciły uwagę na konieczność dążenia wszystkich resortów, zjednoczeń i zakładów do maksymalnego zwiększenia produkcji wyrobów, których podaż nie pokrywa rosnącego zapotrzebowania. Istnieje konieczność lepszego, elastycznego dostosowania struktury asortymentowej produkcji do potrzeb rynku, co wymaga dalszego zacieśnienia współpracy handlu z przemysłem i skutecznego egzekwowania przez wszystkie ogniwa handlu poprawy jakości wyrobów. Wiele jest w tej dziedzinie do zrobienia i są do tego odpowiednie warunki, gdyż nastąpiło istotne unowocześnienie przemysłu i rozwój jego potencjału. Podejmowane działania dla zwiększenia podaży usług i aktywizacji rzemiosła będą miały również duże znaczenie dla poprawy sytuacji rynkowej.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselPinkowskiJozef">Obok wysokiego wzrostu dostaw artykułów przemysłowych i usług, niezwykle ważnym zadaniem planu jest zapewnienie dalszego wzrostu dostaw artykułów żywnościowych. Ma to szczególne znaczenie w realizacji naszej polityki społecznej. W projekcie planu 5-letniego przewiduje się wzrost dostaw artykułów żywnościowych bez używek o 41%. Jest to wysokie tempo wzrostu dostaw. Wynikają z tego duże zadania zarówno dla przemysłu rolno-spożywczego, jak i rolnictwa. Przemysł rolno-spożywczy musi znacznie rozwijać przetwórstwo, szybko uszlachetniać swoją produkcję, wzbogacać ją o wyroby nowe, o cennych wartościach odżywczych. Podkreślano to mocno w czasie dyskusji w komisjach i zespołach.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselPinkowskiJozef">Decydujące znaczenie dla wzrostu produkcji żywności ma rolnictwo. Na obecnej sytuacji rynkowej i jej niedostatkach bardzo ważą skutki nieurodzaju ostatnich lat i ich reperkusje w hodowli. Przezwyciężenie podstawowych trudności rynkowych wymaga odbudowy stanu pogłowia i zapewnienia warunków dalszego wzrostu produkcji zwierzęcej. Trwały wzrost produkcji zwierzęcej wiąże się z kolei ściśle z szybszym postępem w produkcji roślinnej, zwłaszcza zbóż i pasz. Założony w projekcie planu 5-letniego wzrost produkcji roślinnej o 20% — 23% i produkcji zwierzęcej o 13% — 16%, uwzględnia te wymogi i proporcje. Wynika z tego układu proporcji bardzo ważne założenie odnoszące się do bilansu zbożowo-paszowego kraju. Przewiduje się bowiem tworzenie warunków, aby dalszy przyrost produkcji zwierzęcej znajdował dostateczne oparcie we wzroście krajowej produkcji zbóż i pasz., Jest to niezbędne dla zapewnienia stabilnych i trwałych warunków rozwoju produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselPinkowskiJozef">Na realizację tych zadań rolnictwu zapewnia się zwiększone nakłady i środki. Istotny postęp powinien nastąpić zwłaszcza w mechanizacji, gdzie stopniowo uwidaczniać się będą dobroczynne skutki decyzji rządowych podjętych po XV Plenum Komitetu Centralnego w celu przyspieszenia rozwoju przemysłu maszyn rolniczych. Znaczne środki skierowane zostały na melioracje rolne. Jednakże wobec dużych potrzeb w tej dziedzinie Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego zaproponowała, aby w miarę powstawania w gospodarce narodowej możliwości, począwszy od 1977 roku, były stwarzane warunki do realizacji większego zakresu drenowań gruntów i nawodnień według oddzielnie przygotowanego programu w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselPinkowskiJozef">Do rozwoju budownictwa inwentarskiego i paszowego w uspołecznionych jednostkach rolnych oraz wykorzystania lokalnych inicjatyw i możliwości w tej dziedzinie przyczyni się, obok zapewnienia większych planowanych środków, upoważnienie inwestorów do przekraczania przewidzianych na ten cel nakładów.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselPinkowskiJozef">Rozwój inwestycji własnych rolników wspierany będzie odpowiednimi kredytami i rosnącymi znacznie dostawami materiałów budowlanych. Istotny wzrost dostaw tych materiałów na rynek wiejski powinien nastąpić już w 1977 roku.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselPinkowskiJozef">Przewidywany jest dalszy wzrost nawożenia mineralnego — do około 250 kg czystego składnika na hektar użytków rolnych, zwiększenie dostaw środków ochrony roślin, pasz przemysłowych i innych środków produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselPinkowskiJozef">Wszystko to stwarzać będzie materialne podstawy dalszego wzrostu produkcji rolnej. Należyte, efektywne wykorzystanie tych warunków to zadanie rolnictwa i rolników. Niezbędne będzie rozwinięcie działań we wszystkich województwach, gminach, wsiach i gospodarstwach rolnych dla wykorzystania wszystkich rezerw gospodarki rolnej, tak jednostek uspołecznionego rolnictwa, jak i indywidualnych gospodarstw rolnych. Największe rezerwy tkwią w możliwościach lepszego zagospodarowania i racjonalnego wykorzystania ziemi. Na tę sprawę musi być zwrócona szczególna uwagą. W pełni powinny być wykorzystane zarówno możliwości jednostek uspołecznionego rolnictwa, jak i możliwości gospodarstw indywidualnych w zagospodarowaniu ziemi na terenie poszczególnych wsi i gmin.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoka Izbo! Obok lepiej zaopatrzonego rynku dla poprawy sytuacji życiowej ludności duże znaczenie mieć będzie rozwój budownictwa mieszkaniowego. Przewiduje się wzrost liczby budowanych mieszkań o 450 tys. w stosunku do poprzedniego pięciolecia, to jest do poziomu 1 575 tys. Jest to wzrost znaczny, przy równoczesnym powiększeniu przeciętnej powierzchni mieszkania o 8,5%. Wymagać on będzie od budownictwa znacznego wysiłku i dalszego szybkiego rozwoju przemysłu mieszkaniowego. W związku z tym Komisja Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych podkreśliła wagę sprawnej realizacji zadań w dziedzinie zaplecza technicznego tego budownictwa, zakładów prefabrykacji, produkcji elementów do wykończenia i wyposażenia mieszkań oraz wyprzedzającego uzbrojenia terenów. Dużym osiągnięciem naszego budownictwa będzie doprowadzenie do tego, że w 1980 roku będziemy dysponowali w kraju siecią 150 fabryk domów. Stworzy to korzystne podstawy do dalszego, szybkiego rozwoju budownictwa mieszkaniowego w przyszłości — Równocześnie wynikający z dążeń ludności rosnący udział mieszkaniowego budownictwa indywidualnego wymaga zwiększonej pomocy technicznej, rozwoju usług budowlanych, przygotowania terenów oraz zapewnienia odpowiednich kredytów i materiałów budowlanych. Na potrzeby dalszego doskonalenia działań w tej dziedzinie zwróciła uwagę Komisja Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselPinkowskiJozef">Dla całokształtu warunków życiowych niezmiernie istotne są sprawy ochrony zdrowia, kształcenia i wychowania, zaspokajania potrzeb kulturalnych, rozwoju turystyki i wychowania fizycznego, podnoszenia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kształtowania i ochrony środowiska naturalnego. Wszystkie te problemy zostały uwzględnione w projektach planów i zapewnione są środki dla dalszego postępu w tych dziedzinach. Wyrazem postępu w dziedzinie ochrony zdrowia będzie oddanie do użytku w bieżącym pięcioleciu 27 tys. nowych łóżek w szpitalach, zwiększenie wyposażenia placówek służby zdrowia w nowoczesny sprzęt medyczny i aparaturę diagnostyczną.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselPinkowskiJozef">W rozwiązywaniu problemów opieki zdrowotnej dużą rolę odgrywa Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia, z którego realizowana będzie jedna trzecia programu inwestycyjnego resortu zdrowia i opieki społecznej.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselPinkowskiJozef">W dziedzinie oświaty i wychowania głównym zadaniem planu jest zapoczątkowanie wprowadzenia reformy systemu edukacji narodowej i tworzenie warunków do jej realizacji w następnych latach. Istotną sprawą jest zapewnienie właściwych rozmiarów i poziomu kształcenia kadr dla gospodarki, szczególnie dla rolnictwa i kompleksu żywnościowego. Wymaga to doskonalenia metod programowania kierunków rozwoju szkolnictwa zawodowego na poziomie średnim i wyższym w dostosowaniu do przewidywanych potrzeb gospodarki narodowej, na co zwróciły uwagę Komisje Nauki i Postępu Technicznego oraz Pracy i Spraw Socjalnych.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoki Sejmie! Jedną z dźwigni szybszego rozwoju kraju w obecnym dziesięcioleciu jest współpraca gospodarcza i naukowo-techniczna z zagranicą oraz handel zagraniczny. Postęp w tej dziedzinie sprzyja umocnieniu roli i pozycji Polski w świecie. Projekt planu 5-letniego zakłada konsekwentną realizację podstawowego celu w tej dziedzinie, jakim jest wykorzystanie możliwości współpracy gospodarczej i wymiany towarowej z zagranicą dla zabezpieczenia warunków rozwojowych kraju. Główne założenia planu, to dalsze pogłębienie i rozszerzenie współpracy ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi. Ma to dla naszego narodu fundamentalne znaczenie. Pozwala w warunkach zachwianej koniunktury światowej, zjawisk kryzysowych i wysokiej inflacji na rynku kapitalistycznym, osiągać stały postęp w naszej gospodarce, umożliwia dopływ wielu niezbędnych surowców, jak ropa naftowa, gaz ziemny, rudy żelaza i inne, nowoczesnych maszyn i urządzeń, towarów konsumpcyjnych i zapewnia zbyt dla wielu rozwiniętych w Polsce dziedzin wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselPinkowskiJozef">Kraj nasz działa aktywnie na rzecz umacniania i rozwijania socjalistycznej integracji gospodarczej krajów RWPG. Wyrazem tego jest założony na bieżące pięciolecie wzrost obrotów Polski z krajami socjalistycznymi o 8O°/o w porównaniu do ubiegłego pięciolecia, w tym prawie podwojenie obrotów wyrobami przemysłu elektromaszynowego ze Związkiem Radzieckim. Rosnącą rolę w naszej współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi odgrywają: szybki wzrost specjalizacji i kooperacji w przemyśle oraz wspólne przedsięwzięcia związane z rozwojem bazy surowcowej w celu zapewnienia naszemu krajowi dostaw niezbędnych paliw i surowców.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselPinkowskiJozef">.W zadaniach handlu zagranicznego na czoło wysuwa się problem dynamiki eksportu. Eksport do 1980 r. powinien w porównaniu do 1975 r. zwiększyć się o 75%, zaś import w tym czasie wzrośnie o około 26%. Najszybciej powinien wzrastać eksport wyrobów przemysłu elektromaszynowego, gdyż powinien ulec prawie podwojeniu. Są to zadania mobilizujące, ale realne. Udział produkcji przeznaczonej na eksport jest w dalszym ciągu w naszym kraju niewielki, gdyż wynosi około 14%. Są warunki, aby ten udział zwiększyć do około 16,5% w 1980 roku. Wymaga tego interes kraju. Bez szybkiego wzrostu eksportu trudno jest zapewnić w odpowiednich rozmiarach import potrzebnych surowców, maszyn i urządzeń oraz towarów niezbędnych dla zaopatrzenia ludności. Jest to tym bardziej konieczne, że bieżące pięciolecie charakteryzować się będzie przechodzeniem od ujemnego do dodatniego salda obrotów handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselPinkowskiJozef">Z założonych zadań w tej dziedzinie — jak podkreśliła to Komisja Handlu Zagranicznego — wynika dla wszystkich organizacji gospodarczych i przedsiębiorstw konieczność wytworzenia odpowiedniej pod względem ilościowym i jakościowym produkcji eksportowej, a z drugiej strony — zwrócenia uwagi na racjonalne wykorzystanie środków przeznaczonych na import przy wolniejszym niż poprzednio jego wzroście. W tej sytuacji doskonalenia wymagają mechanizmy ekonomiczno-finansowe przedsiębiorstw w kierunku lepszego stymulowania wzrostu produkcji eksportowej i poprawy jej jakości.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselPinkowskiJozef">Sprawa eksportu powinna być stale w centrum uwagi wszystkich organizacji gospodarczych i załóg przedsiębiorstw. Niezbędne jest również umacnianie dyscypliny importowej, pogłębienie analizy wielkości importu niektórych towarów oraz rozwijanie inicjatyw na rzecz podejmowania i rozszerzania produkcji antyimportowej. Środki przeznaczone na import 'powinny być racjonalnie wykorzystywane z uwzględnieniem najpilniejszych potrzeb naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselPinkowskiJozef">Kolejnym zasadniczym problemem planu 5- letniego są inwestycje. Obok rynku, budownictwa mieszkaniowego — również w dziedzinie inwestycji przejawia się wyraźnie istota dokonywanego przegrupowania środków.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselPinkowskiJozef">W ubiegłych 6 latach miało w naszym kraju miejsce zjawisko nazywane niekiedy wielkim pchnięciem inwestycyjnym. Ten wzmożony wysiłek inwestycyjny był niezbędny dla przyśpieszenia rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Dzięki temu zostało unowocześnionych bądź gruntownie zrekonstruowanych wiele dziedzin naszej gospodarki. Równocześnie przyśpieszony został rozwój budownictwa mieszkaniowego i urządzeń socjalnych związanych z poprawą warunków życia i pracy ludności.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselPinkowskiJozef">Obecnie powstały warunki do tęgo, aby przy utrzymaniu nadal rozmiarów inwestycji na osiągniętym wysokim poziomie, planować ich dalszy średnioroczny wzrost w sposób umiarkowany, co powodować będzie przy zwiększaniu się rozmiarów inwestycji zmniejszanie się udziału nakładów inwestycyjnych w dochodzie narodowym. Jest to bardzo ważne postanowienie założeń planu. Przy przewidywanym wolniejszym wzroście dochodu narodowego do podziału, w stosunku do tworzonego dochodu narodowego, oznaczać to będzie zapewnienie warunków dla wzrostu funduszu spożycia. Wyraża się w tym konsekwentne traktowanie celów społecznych jako nadrzędnych w rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselPinkowskiJozef">Również struktura inwestycji uwzględnia potrzeby związane z poprawą warunków życiowych ludności, zapewniając jednocześnie rozwój tych dziedzin, od których zależy postęp i tworzenie podstaw dla wzrostu harmonijnego całej naszej gospodarki narodowej w latach najbliższych i dalszej perspektywie.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselPinkowskiJozef">Na cele związane z rozwojem rolnictwa i gospodarki żywnościowej przeznacza się nakłady sięgające 715 mld zł przy łącznych globalnych nakładach wynoszących 3 207 mld zł w cenach z bieżącego roku. Na gospodarkę żywnościową, łącznie z przemysłami przetwórczymi wytwarzającymi dobra rynkowe, przeznaczy się kwotę łącznie około 1 biliona złotych, czyli prawie 1/3 ogółu nakładów. Gospodarka mieszkaniowa otrzymuje około 471 mld zł, co łącznie z wymienionymi uprzednio dziedzinami stanowić będzie około 45% ogółu nakładów. Trzeba stwierdzić, że jest to niezbędne i słuszne. Wobec potrzeb, jakie mamy w tych dziedzinach, musimy w nie coraz więcej inwestować, gdyż od tego uzależniona jest przede wszystkim dalsza poprawa sytuacji życiowej ludności i dalszy zrównoważony rozwój kraju.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselPinkowskiJozef">Znaczna część środków inwestycyjnych skierowana zostaje na zadania, których realizacja jest niezbędna, aby stosownie do szybkiego wzrostu społeczno-gospodarczego kraju następowało zwiększenie dostaw surowców, paliw i energii, na dziedziny przemysłu dostarczające nowoczesne maszyny i narzędzia pracy, a także na transport i łączność. Plan przewiduje więc przeznaczenie znacznych nakładów na dalszy rozwój górnictwa, hutnictwa, energetyki, przemysłu elektromaszynowego i chemii, a także na rozwój i unowocześnienie układu komunikacyjnego, transportu i łączności.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselPinkowskiJozef">Istotną cechą założeń planu inwestycyjnego jest wyższy od ogólnego zwiększenia nakładów ich wzrost na cele modernizacyjne oraz znaczny udział wydatków przeznaczonych na zakup maszyn i urządzeń. Są to korzystne tendencje. W toku realizacji planu inwestycyjnego — jak i podkreślono w czasie obrad komisji — należałoby je umacniać i pogłębiać. Wszystkie zakłady pracy i organizacje gospodarcze powinny zwracać na to uwagę, gdyż jest to jedna z dróg podnoszenia efektywności gospodarowania. Niezbędne jest także ścisłe przestrzeganie zasady koncentracji nakładów i umacnianie dyscypliny inwestycyjnej jako istotnych warunków dalszego postępu w realizacji budów, skracania cykli i szybszego zagospodarowania tworzonych zdolności produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoka Izbo! Przedstawione zadania programowe, będące wyrazem konsekwentnej realizacja strategii rozwojowej, nie są łatwe. Będą realizowane w zmieniających się warunkach wewnętrznych i zewnętrznych kraju. Są to jednak zadania słuszne. Ich realizacja zapewni perspektywę rozwojową, ale równocześnie pozwoli zmniejszyć i stopniowo przezwyciężyć trudności i napięcia. Mamy wszystkie podstawy, aby zadania te wykonać. Dysponujemy znacznie silniejszym i o wiele bardziej nowoczesnym potencjałem gospodarczym, a gospodarkę naszą zasilają coraz lepiej przygotowane kadry.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselPinkowskiJozef">Powinniśmy zapewnić dalsze, zasadnicze nasilenie procesów intensyfikacji metod gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselPinkowskiJozef">Realizując zgodnie z założeniami planu zasadę pełnego zatrudnienia, należy dążyć równocześnie do zapewnienia racjonalnej gospodarki wszystkimi posiadanymi zasobami pracy. Według prognoz przyrost dyspozycyjnych zasobów pracy w bieżącym pięcioleciu pozwoli na wzrost zatrudnienia w gospodarce narodowej o 1,1 mln osób wobec 1,8 mln w ubiegłym pięcioleciu. Plan zakłada, że w sposób istotny należy powiększyć zatrudnienie w usługach dla ludności i zapewnić rolnictwu indywidualnemu możliwość powiększenia zatrudnienia na wielu terenach. Wynika z tego możliwość wzrostu zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej tylko o około 600 tysięcy osób i konieczność oparcia przyrostu produkcji głównie o wzrost wydajności pracy, dotyczy to zwłaszcza przemysłu i budownictwa. Niezbędne więc będzie rozwinięcie działań stymulujących lepszą gospodarkę zasobami pracy oraz wpływających na wyzwalanie i zagospodarowanie rezerw wzrostu wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselPinkowskiJozef">Podobnie niezbędne będzie osiągnięcie zasadniczego postępu w naszej gospodarce surowcowej i materiałowej. Według założeń planu 5-letniego niezbędne jest obniżenie zużycia surowców i materiałów i uzyskanie obniżki kosztów z tego tytułu o ponad 9% w przemyśle i około 3% w budownictwie.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PoselPinkowskiJozef">Komisje sejmowe poświęciły zadaniom w tej. dziedzinie wiele uwagi, gdyż postęp na tym odcinku będzie warunkował nie tylko ilościowy wzrost produkcji, ale i jej jakościową poprawę. Wskazano na konieczność systematycznych przeglądów i analizy jednostkowych norm zużycia surowców i materiałów oraz wdrażanie i szybkie upowszechnianie materiałooszczędnych technologii i konstrukcji. Podkreślano, że w wielu przedsiębiorstwach i zakładach nadal jest jeszcze wiele do zrobienia dla zapewnienia elementarnego ładu i porządku w gospodarowaniu surowcami i materiałami. Postulowano aktywizację form działania związanych ze zbiórką, gromadzeniem i wykorzystaniem odpadków i surowców wtórnych, złomu, makulatury, szmat, tworzyw sztucznych itp.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PoselPinkowskiJozef">Na problemy intensyfikacji procesów gospodarowania, osiągania wyższej jakości pracy powinna być zwrócona uwaga całego zaplecza naukowego kraju. Rola nauki, postępu technicznego i organizacyjnego jest w tej dziedzinie niezwykle doniosła. Nakłady na działalność badawczo-rozwojową wyniosą zgodnie z założeniami planu 5-letniego ponad 200 mld zł. Będzie realizowany ambitny program prac badawczych obejmujący wiele problemów, technologii i usprawnień. Zapewnienie szybkich i sprawnych wdrożeń wymaga dalszego zacieśnienia więzi ośrodków badawczych z zakładami pracy, wymaga tworzenia wszędzie korzystnego klimatu dla upowszechnienia innowacji technicznych i organizacyjnych. Niezbędna jest dalsza aktywizacja społecznego ruchu racjonalizatorskiego.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PoselPinkowskiJozef">Korzystne warunki do takiego działania tworzyć będą zapowiedziane przez Rząd dalsze przedsięwzięcia związane z doskonaleniem metod planowania i zarządzania, których celem jest umacnianie centralnego sterowania i kierowania gospodarką przy szerokim jego oparciu o inicjatywę ludzi pracy. Dostosowane do obecnych warunków mechanizmy systemu ekonomiczno-finansowego przedsiębiorstw powinny sprzyjać innowacjom i rozwojowi inicjatyw zmierzających do osiągnięcia wyższej jakości pracy przez każdego pracującego i wszystkie kolektywy pracownicze. Wielką rolę w rozwoju inicjatyw społecznych, zmierzających dó lepszej gospodarności, mają do spełnienia organy samorządu ludzi pracy będące podstawowymi ogniwami instytucji demokracji socjalistycznej, a więc konferencje samorządu robotniczego w zakładach pracy, rady nadzorcze i zarządy spółdzielni, organy samorządu mieszkańców. Jest to rozległe pole działalności rad narodowych. Ujawnianie i zagospodarowanie rezerw musi być traktowane jako ciągła, organiczna praca, prowadząca w efekcie do tworzenia warunków wyższej jakości życia narodu. Jest to sprawa wszystkich ludzi pracy. Dobra praca każdego zatrudnionego składać się będzie bowiem na korzystne, społeczne warunki realizacji zadań bieżącego pięciolecia.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PoselPinkowskiJozef">Obywatele Posłowie! Założenia planu 5-letniego znajdują swoje odzwierciedlenie w projekcie planu i budżetu na 1977 rok. Plan i budżet na 1977 rok mają szczególne znaczenie, gdyż dobra realizacja zadań w drugim kolejnym roku bieżącego planu 5-letniego mieć będzie zasadniczy wpływ na wykonanie zadań całego planowanego okresu. Ponadto na rok przyszły przypada szereg zadań związanych z przezwyciężaniem doraźnych trudności i napięć, jakie wystąpiły na rynku. Jest to uzależnione od rezultatów działań rolników, jakie podejmują dla odbudowy pogłowia zwierząt gospodarskich, zwłaszcza trzody chlewnej i bydła, wspieranych rosnącą pomocą państwa od osiągnięcia przewidywanego planem wzrostu produkcji rolniczej o 5,3%. W tej sytuacji konieczne jest zwracanie szczególnej uwagi przez przemysł na zgodne z założeniami planu rytmiczne zaopatrzenie wsi w nawozy, pasze, węgiel i inne środki produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PoselPinkowskiJozef">Dla poprawy sytuacji rynkowej plan przewiduje wzrost dostaw artykułów rynkowych o 11%, przy przewidywanym wzroście pieniężnych przychodów ludności o 6,3%. Będzie to uzależnione także od lepszego wykorzystania rezerw i możliwości wzrostu produkcji i dostaw na rynek towarów — przez państwowe i spółdzielcze zakłady przemysłu spożywczego oraz wszystkie przemysły i zakłady produkujące dobra rynkowe. Niezbędny będzie także w roku przyszłym znaczny, gdyż sięgający 14%, wzrost produkcji eksportowej.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PoselPinkowskiJozef">Zadania planowe zabezpieczone są budżetem państwa. Budżet na rok przyszły zamyka się kwotą ponad 940 mld zł. Dochody tego budżetu rosną o 9,5%, głównie w wyniku wzrostu wpłat z jednostek gospodarki uspołecznionej, przy nieznacznym tylko zwiększaniu się wpływów podatkowych i dochodów z tytułu opłat od ludności oraz jednostek gospodarki nie uspołecznionej. Po stronie wydatków, rosnących o blisko 9%, budżet przewiduje niezbędne środki na finansowanie rozwoju gospodarki narodowej ze szczególnym uwzględnieniem rolnictwa i gospodarki żywnościowej, budownictwa mieszkaniowego i usług socjalno-kulturalnych dla ludności. Rosnące szybko pozycje budżetu stanowią dopłaty i subwencje do żywności.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PoselPinkowskiJozef">Zgodnie z wnioskiem Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz Komisji Oświaty i Wychowania zapewnia się dodatkowe środki na zasiłki i zapomogi, na wydatki w zakładach.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PoselPinkowskiJozef">opiekuńczo-wychowawczych, zakup sprzętu rehabilitacyjnego dla inwalidów oraz na import leków, co znajduje wyraz w doręczonych obywatelom posłom poprawkach do projektu uchwały o planie na rok przyszły i projektu ustawy budżetowej i będzie uwzględnione w decyzjach wykonawczych Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PoselPinkowskiJozef">Prezentowany projekt budżetu został oceniony przez komisje jako zasadny, zapewniający sfinansowanie niezbędnych potrzeb, uwzględniający wymogi pogłębienia oszczędności na każdym odcinku, zwłaszcza w dziedzinie wydatków administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PoselPinkowskiJozef">Wysoki Sejmie! Projekty planów, które zostały nam przez Rząd przedłożone mają na celu rozwiązanie bieżących problemów i zapewnienie dalszego pomyślnego rozwoju kraju w okresie do 1980 roku. Po ich uchwaleniu przez Wysoką Izbę staną się programem działań całego narodu, zmierzającym do tworzenia jeszcze lepszych warunków materialnych i kulturalnych życia społeczeństwa i budowy Polski wysoko gospodarczo rozwiniętej, zamożnej i gospodarnej.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PoselPinkowskiJozef">Z przedłożonych dokumentów rysuje się wizja Polski 1980 roku jako kraju, który dobrze wykorzystał czas i możliwości stworzone przez socjalizm i wytężoną pracą osiągnął w latach siedemdziesiątych duży postęp we wszystkich dziedzinach życia.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PoselPinkowskiJozef">W wyniku realizacji przedłożonych planów, kraj nasz w ciągu obecnego 10-lecia ponad dwukrotnie zwiększy swój dochód narodowy, co decydować będzie o możliwościach lepszego zaspokojenia potrzeb ludności i realizacji dalszych, śmiałych zamierzeń rozwojowych. Zmieni się oblicze większości miast i osiedli w wyniku budowy 2,7 mln mieszkań i związanych z tym urządzeń miejskich. Oznaczać to będzie, że co 4 obywatel naszego kraju zamieszkiwać będzie w mieszkaniu zbudowanym w tym 10-leciu. Dzięki rozbudowanemu przemysłowi mieszkaniowemu tworzyć się będzie pomyślne perspektywy na przyszłość, przybliżające pełne rozwiązanie problemu mieszkaniowego w naszym kraju. Podniesiony zostanie dwukrotnie poziom spożycia, co mierzyć się będzie nie tylko większą konsumpcją żywności i posiadanymi przez ludność dobrami, lecz również rozszerzonym znacznie spożyciem społecznym i ogólnym postępem cywilizacyjnym i kulturalnym. Wydźwignięty zostanie na znacznie wyższy poziom potencjał produkcyjny kraju, co oznaczać będzie możliwość uzyskiwania zwielokrotnionej produkcji przemysłowej i o ponad 40% wyższej produkcji rolniczej. Fakt, że majątek produkcyjny w przemyśle będzie 2,5-krotnie większy, a 70% tego majątku stanowić będą moce produkcyjne zbudowane w tym 10-leciu, a więc nowe moce — tworzyć będzie podstawy do dalszego wszechstronnego rozwoju kraju w przyszłości. Liczyć się będzie przy tym szczególnie znaczny postęp w surowcowych dziedzinach gospodarki, zwłaszcza w górnictwie węglowym, miedzi, siarki i innych minerałów oraz w energetyce, hutnictwie, w dziedzinach przemysłów mających wpływ na unowocześnienie całej gospodarki, jak przemysł elektromaszynowy i chemia. Osiągnięty będzie istotny postęp w przestrzennym zagospodarowaniu kraju, rozwoju regionów i województw, niwelując narosłe historyczne dysproporcje i tworząc perspektywy poprawy warunków życia i pracy mieszkańcom wszystkich regionów kraju. Do zasadniczych przemian w tej dziedzinie, obok programów rozwojowych i stosowanych zasad rozmieszczania sił wytwórczych kraju, budowy nowych zagłębi surowców i ośrodków przemysłowych przyczynia się w sposób istotny reforma podziału administracyjnego kraju.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PoselPinkowskiJozef">Będą to osiągnięcia duże i niepodważalne, zasługujące na najwyższy szacunek, owoce trudu całego narodu, który pod przewodnictwem partii i współdziałających z nią stronnictw politycznych urzeczywistnia ambitne programy rozwojowe. Będzie to, zgodnie z uchwałą VII Zjazdu rzeczywisty, realny postęp w poprawie jakości życia i jakości pracy narodu.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PoselPinkowskiJozef">W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów zgłaszam wniosek o przyjęcie projektów: planu pięcioletniego oraz planu i budżetu na rok 1977 w przedłożeniu rządowym wraz z poprawkami komisji — zgodnie z drukami nr 47, 48, 49. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dziękuję posłowi sprawozdawcy generalnemu.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Otwieram łączną dyskusję nad projektami planu 5-letniego na lata 1976—1980 oraz planu i budżetu na 1977 r. Głos ma poseł Stefan Olszowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselOlszowskiStefan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Założenia projektów narodowych planów społeczno-gospodarczych na 1977 rok oraz na całe bieżące pięciolecie — przedstawione przez Rząd Wysokiej Izbie — były niedawno przedmiotem obrad V Plenum KC Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W referacie I Sekretarza naszej partii, towarzysza Edwarda Gierka, a także w trakcie szerokiej dyskusji potwierdzono dobitnie, że są one zgodne z podstawowymi kierunkami polityki społeczno-gospodarczej, wytyczonymi przez VI Zjazd i rozwiniętymi na VII Zjeździe PZPR.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselOlszowskiStefan">Rozpatrywane projekty uwzględniają w pełni wnioski z oceny sytuacji, dokonanej przez Komitet Centralny, wypływające z obiektywnych uwarunkowań, z jakimi musimy się liczyć w nadchodzących latach. Wyrażają one — jak podkreślił sprawozdawca generalny poseł Józef Pińkowski — realną i konsekwentną koncepcję realizacji podstawowych założeń przyjętej przez partię i cały naród strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselOlszowskiStefan">Wniesione przez Rząd projekty planów były wnikliwie rozpatrzone i ocenione na posiedzeniach komisji sejmowych i uzyskały pozytywną ich ocenę. Dotyczy to zarówno planu 5-letniego, jak i planu na rok najbliższy. Węzłowe problemy bieżącego pięciolecia są przedmiotem prac zespołów partyjno-rządowych, powołanych przez Komitet Centralny PZPR.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselOlszowskiStefan">Rządowe projekty planów stanowią rękojmię osiągnięcia społecznych celów rozwoju, zapewniają niezbędne środki i określają warunki ich realizacji. Energiczna i konsekwentna działalność Rządu zmierza do rozwiązywania węzłowych problemów naszej gospodarki. Celowi temu służą również opracowywane resortowe programy realizacji uchwały V Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselOlszowskiStefan">Obywatele Posłowie! Przyjęta po grudniu 1970 roku strategia rozwoju wydatnie zwiększyła siły wytwórcze Polski Ludowej, przyczyniła się do umocnienia socjalistycznych stosunków produkcji, wydźwignęła międzynarodowe znaczenie kraju, utrwaliła jego byt niepodległy. Nigdy dotąd w swej historii Polska nie dokonała w tak krótkim czasie tak wielkiego kroku naprzód.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselOlszowskiStefan">Nowa strategia społeczno-ekonomiczna partii dała odpowiedź w sprawie nabrzmiałych problemów społecznych i gospodarczych, które nagromadziły się na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselOlszowskiStefan">Partia nasza podjęła te problemy ze świadomością, że trzeba będzie sięgnąć po nowe, nie znane dawniej rezerwy materialne kraju i po zasoby ideowe polskiego świata pracy. Innej drogi nie było i nie ma — inna oznaczałaby stagnację albo wręcz regres.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselOlszowskiStefan">Dziś możemy oprzeć się na ogromnym dorobku ostatnich lat w dziedzinie polityki społecznej, zatrudnienia i płac, rozbudowy majątku narodowego. Jego rzeczywistego wymiaru nie mogą przesłonić i nie zaćmią trudności, które obecnie pokonujemy. Dorobek ten pozwala aktualnie, w drugiej połowie dekady lat siedemdziesiątych, umocnić intensywne i jakościowe czynniki rozwoju gospodarczego oraz zaspokajanie potrzeb społecznych. Polepszanie efektywności gospodarowania, podnoszenie jakości pracy jest koniecznym warunkiem uzyskania niezbędnej zbieżności proporcji gospodarczych z kształtującym się poziomem i hierarchią potrzeb społecznych, tych potrzeb, które zrodziła polityka VI i VII Zjazdu i którym partia nasza, z niezmienną konsekwencją, chce i będzie wychodzić naprzeciw.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselOlszowskiStefan">Zwiększenie roli intensywnych czynników produkcji oraz jakościowych warunków pracy i bytu jest najistotniejszym nakazem dla wszystkich dziedzin działalności gospodarczej, jest zarazem ważnym warunkiem wyeliminowania zakłóceń w gospodarce i zapewnienia harmonijnego jej rozwoju.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselOlszowskiStefan">W ubiegłym pięcioleciu podjęliśmy na wielką skalę zadanie podniesienia gospodarki na nowy poziom techniczny. Musiało to pociągnąć za sobą określone koszty szybkiego tempa przeobrażeń. Zyskaliśmy jednak na czasie, który liczy się w rozwoju społeczno-gospodarczym. Musimy i możemy obecnie zmobilizować siły, uczynić więcej dla możliwie najpełniejszego wykorzystania potencjału produkcyjnego, zmniejszenia kosztów rozwoju, sukcesywnego wyeliminowania napięć w gospodarce i umocnienia zachodzących w niej pozytywnych procesów. Możemy i musimy uczynić wszystko, aby cała dekada lat siedemdziesiątych przeszła do historii jako okres dynamicznego, zrównoważonego rozwoju wszystkich dziedzin gospodarki narodowej, jako okres zasadniczych zmian jakościowych w materialnym i kulturalnym poziomie życia naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselOlszowskiStefan">Tym celom podporządkowane zostały zadania planu na rok 1977 i na całe pięciolecie. W porównaniu z ubiegłymi latami, zakładają one zmiany struktury produkcji materialnej i rozdysponowania środków inwestycyjnych, przy równoczesnym wzroście spożycia i zmniejszeniu udziału inwestycji w dochodzie narodowym.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselOlszowskiStefan">Realizacja planu 5-letniego wymagać będzie, zgodnie z rządowymi propozycjami, dokonania istotnych zmian o charakterze strukturalnym. Dotyczy to zmian w strukturze produkcji przemysłowej w kierunku znacznego zwiększenia produkcji rynkowej i eksportowej, zmian w podziale nakładów inwestycyjnych na korzyść gospodarki żywnościowej, mieszkaniowej oraz przemysłów produkujących artykuły rynkowe. Wszystkie one Składają się na logiczny zespół przedsięwzięć, które powinny doprowadzić do umocnienia wewnętrznej i zewnętrznej równowagi ekonomicznej, przy równoczesnej stałej i odczuwalnej poprawie stopnia zaspokajania potrzeb społeczeństwa oraz dalszej rozbudowie i unowocześnieniu potencjału produkcyjnego naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselOlszowskiStefan">Wysoki Sejmie! Podstawową przesłanką realizacji celów społeczno-gospodarczych zawartych w planie jest wykorzystanie istniejących rezerw oraz uruchomienie nowych sił napędowych naszej gospodarki. Należy przy tym zdawać sobie w pełni sprawę z zakresu niezbędnej poprawy efektywności gospodarowania. Każdy procent przyrostu dochodu narodowego wytworzonego musimy teraz osiągnąć przy znacznie niższym przyroście nakładów inwestycyjnych, niższym przyroście zatrudnienia i przy niższym wzroście importu niż w latach ubiegłych. Niezbędne są zatem działania na rzecz wyzwalania rezerw. Wysiłki podjęte przez organizacje partyjne we współdziałaniu z administracją gospodarczą i organizacjami związkowymi, naukowo-technicznymi i młodzieżowymi, których efektem były konkretne programy zagospodarowywania rezerw w zakładach i przedsiębiorstwach, wykazały, jak wiele jest jeszcze do zrobienia.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselOlszowskiStefan">Poprawa efektywności gospodarowania powinna stać się przedmiotem stałej troski wszystkich ludzi pracy, administracji gospodarczej i terenowej, wszystkich ogniw kierowania i zarządzania gospodarką narodową. Do rozwiązania tego zagadnienia podchodzić powinniśmy w sposób kompleksowy, mając na uwadze nie tylko Skutki doraźne, ale również efekty długofalowe.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselOlszowskiStefan">W najbliższych latach zmniejszy się, jak wiadomo, tempo przyrostu ludności w wieku produkcyjnym, co stawia z całą ostrością sprawę zwiększenia udziału wydajności pracy w przyroście produkcji.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselOlszowskiStefan">Wielką wagę dla podniesienia ogólnej efektywności gospodarowania będą mieć wysiłki na rzecz bardziej racjonalnego. wykorzystania zasobów surowcowych i materiałów oraz oszczędnego nimi gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselOlszowskiStefan">Sprawą zwłaszcza godną podjęcia i opracowania byłaby szeroka i gruntownie pomyślana długofalowa akcja na rzecz zbierania i zagospodarowywania surowców wtórnych. Niezmiernie ważną kwestią staje się racjonalne wykorzystywanie surowców importowanych.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselOlszowskiStefan">Ważne zadania z punktu widzenia poprawy efektywności gospodarowania wiążą się ze sferą działalności inwestycyjnej. Posiadany potencjał produkcyjny powinien dać efekty możliwie największe w postaci towarów, dostosowanych do zapotrzebowania rynku i eksportu pod względem struktury i jakości. Sprzyjać temu będzie dalsza koncentracja działalności inwestycyjnej, szybkie zagospodarowanie i pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselOlszowskiStefan">Wśród kluczowych zadań stojących obecnie przed polską gospodarką wskazać należy na konieczność poprawy jakości produkcji i lepszego dostosowania jej asortymentu do rzeczywistych potrzeb rynku wewnętrznego i eksportu. Sprawom tym w znacznej mierze poświęcone zostaną m.in. najbliższe posiedzenia konferencji samorządów robotniczych, do których I Sekretarz Komitetu Centralnego naszej partii tow. Edward Gierek skierował apel o takie ukierunkowanie planów poszczególnych przedsiębiorstw, które sprzyjałoby powiększeniu produkcji rynkowej i eksportowej. Zagadnienia produkcji rynkowej i funkcjonowania handlu będą również przedmiotem ogólnopolskiej narady gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselOlszowskiStefan">Nasz przemysł stać na więcej, stać go również na to, aby więcej — oznaczało zarazem lepiej. Trzeba przełamać występujące jeszcze złe nawyki — „postępu na pokaz”, pogoni za wysoką dynamiką produkcji bez względu na nakłady, rynkową przydatność i społeczną użyteczność.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselOlszowskiStefan">Partia nasza przez ustalenia wypracowane na V Plenum Komitetu Centralnego, zawarte w referacie I Sekretarza KC, przygotowała szeroki i kompleksowy program działań gospodarczych i społeczno-politycznych. Niezwłocznie po V Plenum partia przystąpiła do działań ogarniających cały kraj, organizując seminaria i narady partyjno-gospodarcze we wszystkich województwach. Owocny przebieg tych narad jest znany obywatelom posłom z własnego w nich udziału.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselOlszowskiStefan">Jesteśmy przekonani, że jak zawsze, polska klasa robotnicza podejmie z ofiarnością i zaangażowaniem zwiększony trud przysporzenia dóbr krajowi.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselOlszowskiStefan">Potrzebne jest więc w każdym zakładzie działanie z myślą o szerszych uwarunkowaniach, traktowanie w sposób spójny interesów zakładu i dobra ogólnospołecznego. Zgodnie z powszechnym odczuciem należy podjąć batalię o jakość. Mamy podstawy, aby w obecnym pięcioleciu osiągnąć zasadniczą poprawę w tym względzie.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselOlszowskiStefan">Podstawowym warunkiem kontynuacji dynamicznego rozwoju gospodarki i systematycznego podnoszenia poziomu życia społeczeństwa jest więc wszechstronna poprawa jakości pracy, mądra, świadoma dyscyplina myśli i pracy. Chodzi nie tylko o zwykłą sumienność i rytmiczność produkcji, o przestrzeganie wymagań technologicznych. Chodzi także o wyższą trafność podejmowanych decyzji na stanowiskach kierowniczych, o poprawę organizacji zarządzania, zwalczanie biurokracji i przewlekłego załatwiania spraw, o wzmocnienie państwowej i społecznej, w tym również partyjnej kontroli wykonania podjętych decyzji.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselOlszowskiStefan">Ważnym elementem poprawy jakości działań gospodarczych powinno być wzmocnienie dyscypliny realizacji planu. Zbyt często mamy bowiem jeszcze do czynienia z ujemnymi zjawiskami, wynikającymi z łamania tej dyscypliny. Nierzadkie są wypadki bezprawnego rozszerzania zakresu rzeczowego inwestycji, przekraczania planowych ich kosztów, niewłaściwej gospodarki funduszem płac, nieprzestrzegania założonych w planie relacji ekonomicznych. Narusza to proporcje planu i stanowi niejednokrotnie źródło zakłóceń w procesie gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselOlszowskiStefan">Dążenie do polepszenia jakości pracy i zwiększenia efektywności gospodarowania, a także przewidywane zmiany w strukturze produkcji i inwestycji zakładają konieczność modyfikacji systemu ekonomiczno-finansowego przedsiębiorstw oraz metod planowania i zarządzania. Niezbędne jest zwłaszcza silniejsze sprzęgnięcie funkcji sterujących planu z nieodzowną samodzielnością i elastycznością działania organizacji gospodarczych. Komisja partyjno-rządowa dla doskonalenia funkcjonowania systemu społeczno-gospodarczego kontynuuje w tym zakresie pracę zgodnie z wytycznymi Biura Politycznego KC i należy oczekiwać, że w niedługim czasie przedstawi propozycje zmian dostosowanych do obecnych zadań społeczno-gospodarczego rozwoju oraz do uwarunkowań płynących z aktualnej sytuacji. Zgodnie z dyrektywami V Plenum będą one zmierzać do silniejszego zespolenia metod dyrektywnych z ekonomiczno-finansowymi, do wyzwalania inicjatywy przy jednoczesnym umacnianiu odpowiedzialności za gospodarowanie racjonalne, zgodne z interesem ogólnonarodowym.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselOlszowskiStefan">W przedstawionych Wysokiemu Sejmowi projektach planów ważną rolę w osiąganiu nakreślonych celów ma do spełnienia handel zagraniczny i szeroko rozumiana współpraca gospodarcza z zagranicą. Rola i znaczenie tej współpracy systematycznie rosną w miarę rozwoju naszej gospodarki narodowej. Będziemy, jak dotychczas, prowadzić aktywną politykę handlu zagranicznego, kładąc nacisk na dynamiczny wzrost eksportu. Jest to absolutnie nieodzowne.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselOlszowskiStefan">Najważniejszą płaszczyzną udziału Polski w międzynarodowym podziale pracy jest i pozostanie współpraca z krajami RWPG, a zwłaszcza z głównym naszym partnerem — Związkiem Radzieckim. Koordynacja planów gospodarczych, konsekwentny wkład Polski w realizację kompleksowego programu pogłębiania współpracy i rozwoju socjalistycznej integracji gospodarczej jest podstawowym kierunkiem współpracy z zagranicą. Najnowszym wyrazem pomyślnego rozwoju bratniej współpracy krajów socjalistycznych jest budowany, przy wydatnej pomocy ZSRR, nasz nowoczesny gigant metalurgiczny Huta — „Katowice”, w której w ostatnich dniach wytopiono pierwszą stal.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselOlszowskiStefan">Jestem przekonany, że wyrażę uczucia obywateli posłów, składając wyrazy gorącej wdzięczności kierownictwu KPZR i rządowi radzieckiemu oraz specjalistom radzieckim za ogromną pomoc w budowie Huty — „Katowice”. Skierujmy słowa szczerego uznania do przedsiębiorstw i załóg polskich, robotników, inżynierów i naukowców, żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego, którzy tym wielkim przedsięwzięciem zrealizowanym w rekordowym czasie postawili nowy ważny znak na przemysłowej mapie Polski, potwierdzając czynem zrodzone na budowie hasło — „Polak potrafi”.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselOlszowskiStefan">Doniosłym krokiem w kierunku rozszerzania i pogłębiania współpracy krajów socjalistycznych, rzutującym na perspektywy realizacji zadań bieżącej pięciolatki, jest przyjęta na XXX sesji RWPG w Berlinie uchwała w sprawie opracowania i wcielania w życie wieloletnich programów kierunkowych odnoszących się do kluczowych zagadnień gospodarki, takich jak rozwiązanie problemu paliwowo-surowcowego, zaspokojenie potrzeb na artykuły żywnościowe, rozwój produkcji artykułów powszechnego użytku, podniesienie poziomu produkcji przemysłu maszynowego oraz rozwój i modernizacja transportu. Wszystko to stwarza dodatkowe polityczne i ekonomiczne przesłanki rozwiązania trudnych problemów, na jakie w naszym rozwoju natrafiamy, oraz pomyślnej realizacji celów społecznych. Polska nie działa w osamotnieniu, a zarazem nasz wysiłek na drodze budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego stanowi nasz wkład w siłę i jedność wspólnoty państw socjalistycznych. Decydujące znaczenie w tym względzie mają wszechstronne stosunki z najważniejszym partnerem — Związkiem Radzieckim. Przyjaźń, sojusz i braterska współpraca z Krajem Rad nie tylko umożliwiły Polsce odzyskanie niepodległego bytu państwowego, ale umacniają jej bezpieczeństwo zewnętrzne oraz miejsce w Europie i w świecie, dobrze służą sprawie dynamicznego rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselOlszowskiStefan">Jednocześnie jesteśmy nadal zdecydowani konsekwentnie rozwijać współpracę gospodarczą i naukowo-techniczną z państwami o odmiennych ustrojach społecznych na zasadzie wzajemnych korzyści. Współpraca ta — jak dowodzi doświadczenie — zgodna jest z obiektywną tendencją rozwoju stosunków międzynarodowych okresu odprężenia, odpowiada rzeczywistym interesom państw w niej uczestniczących. Zwiększając zakres i wzbogacając formy współpracy z krajami o odmiennych ustrojach, oczekujemy podobnego podejścia ze strony naszych partnerów.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselOlszowskiStefan">Stojąc na stanowisku pełnej realizacji Aktu Końcowego KBWE w Helsinkach, państwa RWPG wystąpiły z propozycją zawarcia porozumienia o podstawach wzajemnej współpracy z Europejską Wspólnotą Gospodarczą. Nasze stanowisko, oparte na zasadzie wzajemności korzyści, jest realistyczne i otwarte. Zawarcie odpowiedniego porozumienia byłoby z pewnością możliwe, gdyby EWG wykazała podobne podejście.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselOlszowskiStefan">Wysoka Izbo! Będziemy nadal konsekwentnie urzeczywistniać strategię rozwoju społeczno-gospodarczego, nakreśloną u progu bieżącej dekady. Dotychczasowa jej realizacja, efekty polityki społeczno-ekonomicznej mają wymiar nie tylko materialny. Wywarły one głęboki i nieodwracalny wpływ na kształtowanie się świadomości naszego narodu. Udowodniliśmy sami sobie, że chcemy, możemy i potrafimy wspólnym wysiłkiem lepiej gospodarować, lepiej żyć dzisiaj i śmielej kreślić perspektywy przyszłości.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselOlszowskiStefan">Dla partii i ludowego państwa nie ma spraw ważniejszych niż troska o człowieka, o warunki jego życia i pracy. Dobrze wiemy, jak wiele trzeba jeszcze uczynić, aby życie każdej polskiej rodziny stało się wolne od dokuczliwych kłopotów dnia codziennego. Temu właśnie celowi podporządkowane zostały podstawowe wskaźniki planów społeczno-gospodarczych na rok przyszły i na całe obecne pięciolecie.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselOlszowskiStefan">Plan zakłada wzrost dochodów realnych ludności o 16% do 18%. O około 70% wzrosną wydatki na świadczenia społeczne, przy czym jednocześnie zostaną rozwinięte formy i zakres opieki socjalnej. Na pełne poparcie zasługują zawarte w projekcie rządowym założenia planu zmierzające do zapewnienia właściwego rozwoju produkcji rolnej — roślinnej i hodowlanej. Stanowią one skonkretyzowany wyraz realizacji opracowanego z inicjatywy naszej partii programu wyżywienia narodu. Przewidywane preferencje działań w tej dziedzinie powinny przynieść wzrost dostaw żywności na rynek o 41%. Ogromny wysiłek zostanie skoncentrowany na zwiększeniu budownictwa mieszkaniowego. W dziedzinie tej wciąż jeszcze, niestety, zmuszeni jesteśmy do odrabiania zaległości powstałych w latach sześćdziesiątych. Gdyby bowiem wówczas, na początku lat sześćdziesiątych, w obliczu wielkiej fali demograficznej — opracowano program mieszkaniowy podobny do tego, jaki powstał po grudniu 1970 r., problem ten nie rysowałby się obecnie tak ostro.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselOlszowskiStefan">W planie przewidziane są odpowiednie posunięcia zmierzające do zdecydowanej poprawy zaopatrzenia rynku w poszukiwane przez ludność towary, a także rozwoju rzemiosła i rozszerzenia usług dla ludności.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselOlszowskiStefan">Wszystko to świadczy, że przedłożone Wysokiej Izbie do akceptacji projekty planów stawiają na pierwszym miejscu sprawę poprawy warunków życia społeczeństwa, zaś ich realizacja stanie się ważnym krokiem na drodze budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Pozwala to wyrazić głębokie przekonanie, że przedstawione kierunki polityki społeczno-gospodarczej na najbliższe lata i wynikające z nich zadania spotkają się z czynnym poparciem klasy robotniczej, rolników, naukowców, kadry inżynieryjno-technicznej, środowiska ekonomistów, nauczycielstwa, młodzieży, wszystkich ludzi pracy, którym droga jest sprawa teraźniejszości i przyszłości Polski.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselOlszowskiStefan">Wysoki Sejmie! Przedstawione Wysokiej Izbie rządowe projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego na lata 1976—1980 oraz planu i budżetu państwa na rok przyszły w pełni odzwierciedlają podstawowe cele polityki naszej partii, zgodne są z narodowymi ambicjami Polaków, z potrzebami społecznymi.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselOlszowskiStefan">Dlatego też Klub Poselski PZPR będzie głosował za przyjęciem przedłożonych projektów.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Roman Malinowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselMalinowskiRoman">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Poselski Z jednoczonego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, odnosi się z pełną aprobatą do założeń projektu 5-letniego narodowego planu społeczno-gospodarczego na lata 1976—1980 oraz projektu planu i budżetu państwa na rok 1977.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselMalinowskiRoman">Po akceptacji politycznej przez V Plenum KC PZPR głównych kierunków rozwoju w bieżącym pięcioleciu, przedłożone obecnie przez Radę Ministrów pod obrady Sejmu projekty planów i budżetu są wyrazem kontynuacji, a zarazem konsekwentnej realizacji strategii społeczno-gospodarczej VI i VII Zjazdu PZPR, w pełni popartej przez Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, strategii, w ramach której rozwój gospodarczy jest podporządkowany celom społecznym, coraz wydatniejszemu zaspokajaniu potrzeb człowieka oraz wszechstronnemu jego rozwojowi. Ta orientacja na człowieka, na społeczne siły dynamizujące postęp, nadaje niezwykle humanistyczny charakter realizowanej strategii rozwojowej oraz przedłożonym projektom planów, które są jej wyrazem, jak również stanowi istotny warunek pomyślnej realizacji proponowanych zadań planowych. Ich realizacja, wraz z dotychczasowymi dokonaniami po 1970 r., czyni dekadę po 1970 r. dekadą szczególnie szybkiego, a na wielu odcinkach wręcz skokowego postępu w budowie nowoczesnej i silnej gospodarczo Polski, w tworzeniu dobrych i godnych warunków pracy i życia naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselMalinowskiRoman">Podstawową cechą projektu planu 5-letniego, jak również spójnego z nim projektu planu na 1977 r. jest dążenie do kojarzenia realizacji celów społecznych z nadal dynamicznym, a zarazem harmonijnym rozwojem gospodarki narodowej w dostosowaniu do zmieniających się warunków wewnętrznych i zewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselMalinowskiRoman">Proponowane kierunki i środki działania służą zatem także przezwyciężeniu powstałych napięć i trudności, które ogniskują się przede wszystkim, na rynku wewnętrznym, głównie z powodu znanej sytuacji w rolnictwie, jak również w handlu zagranicznym na tle niepomyślnego kształtowania się cen światowych. Wyrazem dążeń do przezwyciężenia tych trudności są określone przegrupowania sił i środków na rzecz produkcji rynkowej, eksportowej, rolnictwa i gospodarki żywnościowej, budownictwa mieszkaniowego, a także przyjęte w tym zakresie zadania, które w wielu dziedzinach są znacznie wyższe od ustaleń przyjętych w uchwałach VII Zjazdu partii.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselMalinowskiRoman">Niezwykle doniosłe jest to, że projekty planów odzwierciedlają kontynuację przyjętej po roku 1970 strategii rozwoju społeczno-gospodarczego. Zakładają one wysoki wzrost potencjału ekonomicznego, produkcji materialnej, dochodu narodowego oraz oczekiwaną dalszą poprawę warunków życia społeczeństwa na podstawie wyższej jakości pracy. Realizacji tych celów służy także zacieśnienie współpracy z krajami socjalistycznymi, a zwłaszcza z ZSRR, oraz rozwój wymiany handlowej z innymi krajami. Ważnym wydarzeniem w tym zakresie była niedawna, wizyta partyjno-państwowa w Związku Radzieckim, o wynikach której poinformował Wysoki Sejm Prezes Rady Ministrów tow. Piotr Jaroszewicz w swym expose, przedstawiającym główne założenia projektów planów i budżetu. Serdeczne przyjęcie delegacji z I Sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem, delegacji, w skład której wchodzili przedstawiciele wszystkich sił skupionych we Froncie Jedności Narodu, było nie tylko demonstracją przyjaźni, sojuszu i współpracy, która w ostatnich latach charakteryzuje się nowym, jakościowym pogłębieniem współdziałania we wszystkich dziedzinach. Ustalone w czasie wizyty kierunki dalszej współpracy dowodzą jednocześnie, że nasz kraj jest znaczącym partnerem Związku Radzieckiego oraz że dalsze pogłębienie wszechstronnej, obustronnie korzystnej współpracy jest niezwykle istotnym czynnikiem realizacji podstawowych założeń strategii rozwoju społeczno-gospodarczego VI i VII Zjazdu PZPR, dobrze służy żywotnym interesom narodu.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoki Sejmie! Wysoka dynamika rozwojowa ma swój wyraz w planowanym szybkim rozwoju produkcji materialnej, zwłaszcza przemysłowej, a w tym przede wszystkim gałęzi decydujących o nowoczesności gospodarki i jej tempie rozwoju, jak również stopniu zaspokojenia potrzeb społecznych. Znajduje to syntetyczne odbicie w 7% średniorocznym przyroście dochodu narodowego wytworzonego i 5% wzroście dochodu podzielonego. Różnica pomiędzy wzrostem dochodu wytworzonego i dochodu do podziału jest wynikiem koniecznego przejścia od nadwyżki importu nad eksportem do nadwyżki eksportu nad importem i uzyskania równowagi handlowej i płatniczej. Stąd mobilizujące zadania przyjęte w handlu zagranicznym. Chociaż są one wysokie, jednakże są w pełni skoordynowane z zakładanym wzrostem produkcji eksportowej!, przy czym — co jest ważne i słuszne — opierają się na dość ostrożnym przewidywaniu tendencji cenowych na rynkach światowych.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselMalinowskiRoman">Z uznaniem należy się odnieść do pozytywnych zmian w strukturze obrotów towarowych przez wzrost udziału maszyn i urządzeń w eksporcie, z jednoczesnym zmniejszeniem udziału paliw, surowców i materiałów, zaś w imporcie — przy utrzymaniu prawie bez zmian udziału maszyn i urządzeń — zwiększenie udziału surowców, paliw i materiałów. Należy zauważyć; że obecne zadania w handlu zagranicznym oraz korzystne zmiany w jego strukturze są możliwe do przyjęcia dzięki zbudowaniu nowoczesnego potencjału wytwórczego po roku 1970 m.in. w oparciu o import nowoczesnych technologii.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselMalinowskiRoman">Istotnym założeniem planu jest zmniejszenie dynamiki oraz udziału inwestycji w dochodzie narodowym, z równoczesną ich koncentracją w dziedzinach służących produkcji rynkowej, eksportowej, gospodarce żywnościowej, budownictwu mieszkaniowemu, rozwiązaniu problemów surowcowych i energetycznych oraz uzyskaniu niezbędnego postępu w transporcie. Słusznie przy tym nadaje się priorytet inwestycjom modernizacyjnym oraz przywiązuje się tak dużą wagę do 'zagadnień efektywności nakładów inwestycyjnych. Zmniejszenie dynamiki inwestycji nie oznacza bynajmniej zmniejszenia poziomu nakładów inwestycyjnych, co stwarza warunki dalszego przyrostu majątku narodowego i to w skali większej niż w ubiegłym pięcioleciu.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselMalinowskiRoman">Priorytetowe potraktowanie budownictwa mieszkaniowego zwiększa jego zakres ponad wielkości przyjęte w uchwałach VII Zjazdu partii oraz stwarza warunki szybszej realizacji programu budownictwa mieszkaniowego m.in. przez ponad dwukrotne zwiększenie liczby fabryk domów oraz rozwinięcie przemysłów sprzężonych z budownictwem mieszkaniowym.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselMalinowskiRoman">Przyspieszenie realizacji programu budownictwa mieszkaniowego jest wyjściem naprzeciw potrzebom szybkiego rozwiązywania tak ważnego zagadnienia społecznego, mającego istotne znaczenie także z punktu widzenia reprodukcji biologicznej narodu z uwagi na wyż młodych małżeństw.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselMalinowskiRoman">Celem nadrzędnym założeń planu jest dalsza poprawa warunków pracy życia społeczeństwa. Znajduje to swój wyraz obok budownictwa mieszkaniowego w ochronie zdrowia, oświacie i kulturze, we wzroście płac realnych, świadczeń społecznych i dążeniu do zasadniczej poprawy sytuacji rynkowej — sytuacji, która stanowi obecnie tak nabrzmiały problem społeczny. Planowane dostawy towarów i usług na rynek w bieżącym pięcioleciu w ogólnych rozmiarach wyprzedzają znacznie wzrost siły nabywczej i są wyższe od ustaleń VII Zjazdu partii.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselMalinowskiRoman">Realizacja tych ambitnych zadań w zakresie uzyskania równowagi rynkowej wymaga dużej dyscypliny w działaniach na rzecz poprawy sytuacji rynkowej, usprawnienia procesów dystrybucyjnych i wypracowania bardziej skutecznych więzi producent — handel — konsument, zwłaszcza zaś w zakresie oddziaływania na poprawę jakości i struktury asortymentowej, na co zwrócił uwagę poseł Józef Pińkowski.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselMalinowskiRoman">W koncepcji rozwojowej bieżącego pięciolecia następuje dość zasadnicza zmiana czynników rozwojowych przez wzrost rangi czynników jakościowych, intensywnych, związanych ze wzrostem wydajności pracy, obniżką kosztów materiałowych, ogólnym wzrostem efektywności gospodarowania, które — jak podkreślił poseł Stefan Olszowski — powinny stać się przedmiotem troski wszystkich ludzi pracy, wszystkich ogniw gospodarki i administracji. Jest to możliwe i konieczne, gdyż w obecnej dekadzie stworzymy potężny, nowoczesny potencjał wytwórczy i sprawą zasadniczą staje się efektywne jego wykorzystanie. Ważne jest i to, że wchodzimy obecnie w okres zmniejszania się przyrostu siły roboczej, co powoduje szczególne wymogi w zakresie wydajności pracy. Bardziej efektywnemu wykorzystaniu potencjału sprzyja szybki wzrost kwalifikacji zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej. Temu też powinny bardziej aktywnie sprzyjać określone rozwiązania systemowe.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselMalinowskiRoman">Nieodzownym warunkiem pomyślnej realizacji zadań jest tworzenie w społeczeństwie atmosfery zrozumienia dla uchwał V Plenum, KC PZPR, dla treści założeń planowych i powszechnego poparcia społeczno-produkcyjnego na rzecz realizacji ambitnych celów. Są to nasze sprawy, dotyczące nas wszystkich. Ich realizacja oraz dalszy postęp w rozwoju Polski i w zapewnieniu pomyślności Polakom zależy od coraz rzetelniejszej, wydajniejszej i coraz lepiej zorganizowanej pracy, od naszego zaangażowania i wspólnego wysiłku.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselMalinowskiRoman">Obywatele Posłowie! Kluczową sprawą z punktu widzenia zabezpieczenia zakładanego wzrostu płac realnych, poprawy sytuacji rynkowej, poprawy warunków pracy i życia ludności rolniczej oraz realizacji generalnych celów społeczno-gospodarczych w bieżącym pięcioleciu jest rozwój rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Uzyskanie pożądanego postępu w tym zakresie będzie miało dużą wymowę nie tylko w kategoriach społeczno-ekonomicznych, ale także i w politycznych.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselMalinowskiRoman">W projektach planu uwzględniono pokaźne środki dla przezwyciężenia skutków wynikających ze zmniejszenia produkcji rolniczej, a zwłaszcza spadku pogłowia trzody chlewnej, i prowadzących do odbudowy pogłowia i dalszego szybkiego rozwoju produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselMalinowskiRoman">Zakłada się, że produkcja rolna wzrośnie w bieżącym pięcioleciu o 16—19%, przy szybszym tempie rozwoju produkcji roślinnej. To zróżnicowanie tempa rozwoju produkcji roślinnej i zwierzęcej odzwierciedla dążenie do uzyskania zwiększonej produkcji zwierzęcej opartej na szybkim rozwoju krajowej produkcji zbóż i pasz, a tym samym — stworzenie na przyszłość bardziej stabilnych warunków do wzrostu pogłowia zwierząt gospodarskich. Szczegółowa analiza założeń planowych upoważnia do stwierdzenia, że zadania rolnictwa zostały sformułowane z dużym poczuciem realizmu, nie oznacza to jednak, że są one łatwe do wykonania. Niewątpliwie są bardzo trudne, jeśli się zważy, że sytuacja społeczno-produkcyjna w rolnictwie jest dosyć złożona, że znajdujemy się jeszcze na etapie odrabiania spadku produkcji rolniczej. Szereg zjawisk ekonomiczno-produkcyjnych w rolnictwie wskazuje na tendencje do odbudowy pogłowia trzody chlewnej, chociaż zjawiska z tym związane wymagają bacznej obserwacji i operatywnego działania. Wszyscy rolnicy powinni mieć pełną świadomość, że najważniejszym i społecznie najpilniejszym zadaniem jest szybka odbudowa pogłowia trzody chlewnej i dalszy szybki wzrost pogłowia zwierząt gospodarskich, kontraktacji i skupu.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselMalinowskiRoman">Po IV Plenum KC PZPR i IV Plenum NK ZSL podjęliśmy wspólnie z partią szerokie działania polityczne na rzecz wzrostu aktywności społeczno-produkcyjnej, odbudowy pogłowia trzody, wzrostu produkcji zbóż i pasz, rozwoju specjalizacji i kooperacji. Przynosi to określone efekty. Szczególnie starannego przygotowania będą wymagały kampanie w rolnictwie w przyszłym roku w celu zabezpieczenia jak najlepszych wyników.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselMalinowskiRoman">Generalnie można stwierdzić, że przy przeciętnych warunkach klimatycznych oraz przy dużej aktywności produkcyjnej i dyscyplinie realizacji zadań planowych przez wszystkich uczestników procesu produkcji żywności zadania w rolnictwie są możliwe do wykonania, a nawet przekroczenia ze wszystkimi pozytywnymi skutkami dla całej gospodarki narodowej. Szybki postęp w produkcji rolnej zależy przede wszystkim od dostaw środków produkcji i pogłębienia atmosfery stabilizacji na wsi, a tym samym od dalszego rozwoju aktywności społeczno-produkcyjnej. Waga, jaka jest przywiązywana do rozwoju gospodarki żywnościowej znajduje swój wyraz w planowanej wielkości nakładów inwestycyjnych, które mają wynieść ponad 715 mld zł, co stanowi około 22% ogólnych nakładów inwestycyjnych w gospodarce narodowej. Nakłady na samo rolnictwo mają wynieść ponad 484 mld zł, co stanowi 15,1% ogółu nakładów. Słusznie zakłada się, że w działalności inwestycyjnej preferowane będzie budownictwo inwentarskie i związane z produkcją, konserwowaniem i przetwórstwem pasz oraz melioracje, zaopatrzenie wsi i rolnictwa w wodę oraz mechanizacja rolnictwa. Znaczenie, jakie przywiązuje się do stworzenia korzystnych warunków dla wzrostu produkcji rolniczej znajduje również wyraz w przyjęciu zasady otwartości planu inwestycyjnego. W toku realizacji planu, w miarę powstających możliwości, powinny być uruchamiane dodatkowe nakłady inwestycyjne na kierunki decydujące o wzroście produkcji rolnej. Wydaje się, że w czasie tych analiz dodatkowego rozpatrzenia w trakcie realizacji planu będzie wymagał zwłaszcza program rzeczowy melioracji, o czym mówił poseł sprawozdawca Józef Pińkowśki, oraz sprawy przechowalnictwa i przetwórstwa owoców i warzyw z uwagi na występujące już obecnie duże trudności w ich skupie i właściwym ich zagospodarowaniu. Duże nakłady inwestycyjne na rolnictwo i gospodarkę żywnościową, jak również duże potrzeby w tym zakresie, stwarzają, konieczność zwrócenia szczególnej uwagi na dyscyplinę realizacji inwestycji, a także zabezpieczenie warunków wysokiej ich efektywności.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselMalinowskiRoman">Znaczenie, jakie przywiązuje się w projekcie planu do wzrostu produkcji rolniczej, znajduje także swój wyraz we wzroście dostaw środków produkcji dla rolnictwa, chociaż nie zrównoważy to wysokiego popytu w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselMalinowskiRoman">Dostawy sprzętu technicznego dla rolnictwa ulegną w bieżącym pięcioleciu podwojeniu. Dostawy ciągników rolniczych wyniosą 330 tys. sztuk. Godny odnotowania jest wysoki wzrost kombajnizacji podstawowych upraw. Zaspokojone będą potrzeby gospodarstw uspołecznionych i specjalistycznych gospodarstw indywidualnych w zakresie zaopatrzenia w sprzęt do mechanizacji udoju mleka. Na przykładzie dostaw sprzętu mechanicznego widać w sposób dobitny praktyczne skutki realizacji kompleksowego i perspektywicznego programu rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej uchwalonego przez XV Plenum KC PZPR ,i popartego przez VII Plenum NK ZSL. Wzrosną także dostawy nawozów mineralnych, środków ochrony roślin, pasz, nasion i materiałów budowlanych. Dostawy nawozów powinny umożliwić nawożenie użytków rolnych na poziomie 250 kg NPK na 1 ha, zaś wapna nawozowego na poziomie 200 kg.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselMalinowskiRoman">Występujące obecnie poważne dysproporcje między podażą i popytem środków produkcji dyktują potrzebę poszukiwań możliwości dodatkowego zwiększenia dostaw środków produkcji w trakcie realizacji planu, zwłaszcza w 1977 roku, który ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia realizacji zadań rolnictwa w bieżącym pięcioleciu. Jest to niezbędne dla dodatkowego wsparcia wysiłków produkcyjnych rolników na rzecz szybkiej odbudowy pogłowia trzody, wzrostu produkcji rolnej, a tym samym poprawy zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe. Dotyczy to zwłaszcza nawozów azotowych i fosforowych, sprzętu technicznego, węgla.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselMalinowskiRoman">Zwracamy się z apelem do załóg zakładów zaopatrujących rolnictwo w środki produkcji o uruchomienie wszystkich rezerw na rzecz dodatkowej produkcji. Każda dodatkowa dostawa przemysłowych środków produkcji na rynek wiejski ponad ustalenia 'w planie wspomagać będzie rozwiązanie problemu żywnościowego w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoka Izbo! Zadania, jakie zostały sformułowane dla rolnictwa, wymagają powszechnej aktywności produkcyjnej i dużego wysiłku ze strony rolników we wszystkich sektorach oraz ich bardziej ofensywnego stosunku do wykorzystania rezerw wewnętrznych. Wysiłek rolników będzie wspierany środkami ekonomicznego oddziaływania w odniesieniu do gospodarstw rozwijających produkcję i modernizujących swoje warsztaty rolne. Doskonalony będzie system kontraktacji w powiązaniu z zapowiedzianym systemem rent dla rolników przekazujących swoje gospodarstwa następcom. Polityka rolna, której podstawowe zasady zostały sformułowane w znanych wytycznych Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium NK ZSL z kwietnia 1971 r. jest rozwijana i doskonalona przy stabilności przyjętych zasad. Na V Plenum KC PZPR tow. Edward Gierek dobitnie stwierdził: — „Polityka rolna naszego państwa sformułowana przez naszą partię wespół ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym u progu obecnego dziesięciolecia pozostaje w pełni w mocy. Zapewnia ona pomyślny rozwój gospodarstw we wszystkich sektorach naszego rolnictwa, sprzyja wzrostowi produkcji i poprawie życia wsi, stopniowym przemianom społecznym w rolnictwie. Polityka ta podnosi rangę rolnictwa w Polsce socjalistycznej. W jej ramach każdy rolnik ma dla siebie i swej rodziny trwałą i dobrą perspektywę”. Stwierdzenie to zostało na wsi przyjęte z dużą satysfakcją.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselMalinowskiRoman">Ważnym czynnikiem realizacji zadań produkcyjnych jest intensywne wykorzystanie ziemi we wszystkich grupach gospodarstw i dobre wykorzystanie ludzi pracujących w rolnictwie. Z tego punktu widzenia, jak i dla stworzenia korzystniejszych warunków wykorzystania środków kierowanych do rolnictwa, wzmagania aktywności społeczno-produkcyjnej rolników i poczucia stabilizacji niezbędne jest, obok rozwoju państwowych i spółdzielczych gospodarstw rolnych, bardziej aktywne działanie na rzecz specjalizacji i kooperacji w gospodarce chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselMalinowskiRoman">Produkcja końcowa netto na, 1 ha użytków rolnych, jak wynika z badań przeprowadzonych przez Instytut Ekonomiki Rolnej, osiąga już poziom przewidziany dla rolnictwa w 1990 r., zaś koszty jednostkowe produkcji są o 30% niższe niż przeciętne w gospodarce chłopskiej i o 20% jest niższe zużycie pasz na wyprodukowanie 100 kg żywca. Rozwój specjalizacji i kooperacji ma także podstawowe znaczenie dla sikali i dynamiki produkcji, kształtowania się dochodów i opłacalności, poprawy warunków życia i pracy rodzin chłopskich. Natomiast z badań motywacyjnych, przeprowadzonych przez Instytut Ekonomiki Rolnej w październiku br., co do poglądów i zamierzeń produkcyjnych rolników, wynika, że przeciętnie co czwarte gospodarstwo chłopskie pragnie zwiększyć swój obszar, zaś w grupie gospodarstw specjalistycznych — co drugie. Jest to wyraz zdrowych tendencji, jak również wyraz zaufania do polityki rolnej. Ponieważ narastają równocześnie problemy zagospodarowania ziemi przekazywanej przez rolników za renty, zachodzi potrzeba pełniejszego włączania gospodarstw chłopskich do intensywnego zagospodarowania ziemi przekazywanej na Państwowy Fundusz Ziemi. Tendencje te są wspierane aktywnie przez politykę rolną, co znajduje swój wyraz między innymi w określonych umorzeniach kredytów inwestycyjnych, które ulegają odpowiedniemu zwiększeniu przy powiększaniu obszaru gospodarstwa. Ta polityka musi być wsparta powszechną praktyką we wszystkich gminach. Zachodzi również potrzeba dalszego usprawniania procesu sterowania rolnictwem z pełniejszym uruchomieniem czynników społecznych. Aktywny i dobrze pracujący samorząd jest szkołą demokracji socjalistycznej i skutecznym czynnikiem mobilizacji opinii społecznej wsi na rzecz realizacji zadań w rolnictwie, wzmagania dyscypliny obywatelskiej i zawodowej. Rozwijanie inspirujących i kontrolnych funkcji samorządu w organizacjach i instytucjach obsługujących rolnictwo, obok sprawnego kierownictwa fachowego, zapewnia postęp w obsłudze gospodarstw chłopskich.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselMalinowskiRoman">Wydaje się także, że istnieje konieczność odbudowy rangi programu kółka rolniczego jako programu wiejskiego i jego funkcji organizatora produkcji rolnej we wsi. Program taki przedyskutowany na zebraniu wiejskim powinien być czynnikiem mobilizującym wszystkich rolników do postępu agrotechnicznego i innych działań produkcyjnych zmierzających do wzrostu produkcji towarowej. Więcej czasu powinna służba rolna we współpracy z kółkami rolniczymi i zrzeszeniami branżowymi poświęcić na bezpośrednie doradztwo rolnicze. Jest to ciągle duża rezerwa postępu produkcyjnego. Służba rolna jest jak dotychczas zbyt często angażowana w sprawy nie związane z jej funkcją podstawową. Jest także niezbędna odbudowa rangi planu gminnego i jego funkcji koordynującej. Zbyt dużo obok planu gminnego powstało różnorodnych programów w gminie.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselMalinowskiRoman">Istotne znaczenie dla sterowania rolnictwem powinno mieć ulepszenie stosowanych metod szacunków, systemu informacji i prognozowania zarówno w sferze produkcji, jak i skupu artykułów rolnych. Dotychczasowe sposoby oceny produkcji rolniczej wykazywały bowiem w wielu przypadkach poważne odchylenia od stanu faktycznego, co utrudniało podejmowanie we właściwym czasie odpowiednich decyzji.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoki Sejmie! Zadania wynikające z narodowego planu społeczno-gospodarczego na lata 1976—1980, ze szczególnym uwzględnieniem rolnictwa i gospodarki żywnościowej, były w dniu wczorajszym przedmiotem obrad V Plenum NK ZSL. Plenum Naczelnego Komitetu ZSL w pełni poparło założenia rozwoju społeczno-gospodarczego i określiło zadania członków i ogniw ZSL w jego realizacji. Zadania te omówimy szczegółowo w toku trwającej obecnie kampanii Sprawozdawczo-wyborczej w naszych terenowych ogniwach tak, Aby każdy rolnik — członek ZSL wniósł swój znaczący wkład w realizację tych zadań. Wspólnie z ogniwami PZPR podejmiemy niezbędne działania dla skupienia wokół realizacji tych zadań wszystkich rolników.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselMalinowskiRoman">Wysoki Sejmie! Klub Poselski ZSL w pełni popiera przedłożone projekty: uchwały o 5-letnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976—1980, uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1977 r. oraz ustawy budżetowej na rok 1977 i będzie głosował za ich przyjęciem w głębokim przekonaniu, że realizacja proponowanych zadań planowych będzie dobrze służyć Polsce i Polakom.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Zbigniew Rudnicki.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselRudnickiZbigniew">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prowadzimy debatę nad kwestią zasadniczą — nad dalszym rozwojem Polski i warunkami życia Polaków. Myśl przewodnia planu 5-letniego wyraża się w koncentracji działań na rzecz rynku — produkcji żywności i warunków mieszkaniowych. Miarą ponoszonego wysiłku państwa są zobiektywizowane wielkości wzrostu w strukturze dochodu narodowego i w poszczególnych działach gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselRudnickiZbigniew">Warunkiem poprawy zaopatrzenia rynku jest założone w planie dokonanie zmian w podziale nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselRudnickiZbigniew">Problematykę rynku, jednego z najbardziej złożonych i czułych mechanizmów ekonomicznych, rozpatruje się w podwójnej perspektywie — bliższej i dalszej. Rynek dnia dzisiejszego zmusza do wyzwolenia wszelkich dostępnych rezerw i podejmowania działań doraźnych. Dźwignie te zostały uruchomione decyzjami Rządu. O równowadze rynku zadecyduje jakość i ilość towarów i usług. Bardzo duża rezerwa dla rynku kryje się jeszcze stale w niewłaściwej strukturze towarów, a także ich jakości. Wiąże to poważne ilości surowców i materiałów, powierzchnie magazynowe, zdolności wytwórcze przedsiębiorstw, nie zaspokajając jednocześnie właściwie potrzeb społecznych. Wynika z tego konieczność bardzo szybkiego udoskonalania i upowszechniania metod badania popytu na towary i usługi.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselRudnickiZbigniew">O równowadze będą także decydować przyjęte w planach gospodarczych właściwe proporcje między wzrostem dochodów pieniężnych ludności i dostaw towarów i usług na rynek, między produkcją artykułów przemysłowych i artykułów żywnościowych. Osiągnięcie zamierzonych celów wymaga skoordynowanego i zdecydowanego działania administracji centralnej, terenowej, poszczególnych działów wytwórczych i gestorów usług. Konieczne będzie dalsze doskonalenie systemu kontroli państwowej i społecznej w celu zabezpieczenia zgodności działań realizacyjnych z postanowieniami programów.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselRudnickiZbigniew">Wysoki Sejmie! W naszej świadomości kształtuje się wyraźny obraz zamierzeń, skali zadań i uwarunkowań realizacji planu 5-letnie- go. Stronnictwo Demokratyczne będzie rozwijało działalność na rzecz realizacji zadań społeczno-gospodarczych. Treścią naszej pracy jest przede wszystkim problematyka pracy drobnej wytwórczości, produkcji rynkowej i usług, działalności innych zawodów usługowych.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselRudnickiZbigniew">Na poprzednim posiedzeniu Wysoki Sejm przyjął programy rozwoju usług i rzemiosła. Skala zadań i rozwiązań tych programów powoduje, że mają one zasadnicze znaczenie dla wszechstronnego postępu w tej ważnej dziedzinie społeczno-gospodarczej. Rzemiosłu natomiast zostały stworzone, jak nigdy dotąd, korzystne warunki działalności i rozwoju.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselRudnickiZbigniew">Bezpośrednio po obradach JV Plenum Komitetu Centralnego. PZPR rozwinęliśmy również szeroki front działań na rzecz doskonalenia funkcjonowania gospodarki narodowej, w tym zwłaszcza funkcjonowania rynku wewnętrznego. Realizacji tych zadań służyły obrady V i VI Plenum CK SD na temat aktywizacji rozwoju usług i produkcji na potrzeby rynku oraz zwiększenia wkładu Stronnictwa Demokratycznego w realizację planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselRudnickiZbigniew">Zamierzenia całego pięciolecia związane z problematyką rynku korespondują bezpośrednio z wielkością nakładów inwestycyjnych dla rolnictwa, przemysłu rolno-spożywczego i innych działów gospodarki narodowej, których produkty decydować będą o strukturze spożycia i równowadze rynkowej. Społeczeństwo liczy przede wszystkim na poprawę zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe — przedstawiony projekt planu poprawę tę zabezpiecza. Odczucia te wiążą się bezpośrednio z założonym w planach postępem w gospodarce żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselRudnickiZbigniew">Zadaniem podstawowym w dziale żywnościowym jest odbudowa i zwiększenie stada bydła i pogłowia trzody chlewnej. Istota zagadnienia dotyczy zachowania wzajemnych proporcji między społecznymi obowiązkami producentów a ich zainteresowaniem materialnym, co ostatecznie musi prowadzić do zmiany relacji cen rynkowych.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselRudnickiZbigniew">Plan 5-letni wychodzi w sposób zdecydowany naprzeciw złożonym problemom rolnictwa. O realizacji zadań planu w tej dziedzinie, obok rosnącej skali nakładów, zadecydują również usługi świadczone na rzecz wsi i rolnictwa. Zgodnie z programem powinny one wzrosnąć 2-krotnie.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselRudnickiZbigniew">Trzeci wreszcie problem dotyczy budownictwa mieszkaniowego. Samodzielne i wygodne mieszkanie staje się synonimem życia dostatniego. Budownictwo mieszkaniowe jest realizowane na dwóch frontach: wielkoprzemysłowym i indywidualnym. Bieżące 10-lecie w budownictwie powszechnym przynosi zdecydowany postęp technologiczny, poprawia się jakość. Fabryki domów stwarzają gwarancję pokonania progu ilościowego. Otwarty charakter planu rodzi kolejną szansę zaspokojenia społecznych potrzeb. Rozwój budownictwa indywidualnego charakteryzuje się mniejszym postępem. Decyzje o kojarzeniu budownictwa wysokiego z budownictwem niskim wydają się być logiczne, dotyczą one jednak większych aglomeracji. Budownictwo indywidualne w wielu regionach kraju natrafia na różne przeszkody realizacyjne. Nierzadko są one nie do pokonania przez samych zainteresowanych. Określone szanse kryją się w zorganizowanych formach tego budownictwa, w założonym współdziałaniu Centralnego Zarządu Spółdzielczości Budownictwa Mieszkaniowego z Centralnym Związkiem Rzemiosła w wykorzystaniu materiałów i surowców lokalnego pochodzenia, a również pobudzaniu i wykorzystaniu miejscowych inicjatyw.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselRudnickiZbigniew">Problematyka rynku, gospodarki żywnościowej i budownictwa mieszkaniowego została zawarta w wieloletnich programach rządowych. Założenia kierunkowe tych programów mają charakter perspektywiczny. Można więc bez zbytniej przesady powiedzieć, że pola operacyjne są rozpoznane, że wynik końcowy prowadzonych operacji będzie zależny od harmonijnego współdziałania wszystkich czynników.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselRudnickiZbigniew">Wielkie znaczenie dla realizacji zadań planu 5-letniego ma coraz szerszy zakres współpracy z państwami socjalistycznymi, a szczególnie ze Związkiem Radzieckim. Z uwagą wysłuchaliśmy na poprzednim posiedzeniu Sejmu informacji Prezesa Rady Ministrów na temat wyników wizyty partyjno-państwowej w Związku Radzieckim oraz rezultatów bukareszteńskiej narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselRudnickiZbigniew">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego upoważnił mnie do wyrażenia pełnej aprobaty dla treści tych informacji i przekazania wyrazów satysfakcji z rezultatów wizyty. Jest ona w naszym przekonaniu doniosłym krokiem w umacnianiu wspólnoty państw socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselRudnickiZbigniew">Wysoki Sejmie! Z myśli przewodniej planu wynika społeczna potrzeba dokonania koncentracji sił i środków na wybranych kierunkach działalności gospodarczej, a więc również zróżnicowanego podziału środków. Służy temu proponowana zmiana struktury nakładów inwestycyjnych, wolniejsze tempo inwestowania i niższy udział inwestycji w dochodzie narodowym. Jest to celowe złagodzenie tempa inwestowania na rzecz harmonijnego rozwoju i umocnienia równowagi ekonomicznej, a nie ograniczanie wielkości nakładów inwestycyjnych, które w planie 5-letnim rosną aż o 43%. Zapewnia to utrzymanie ogólnego tempa rozwoju kraju oraz przezwyciężanie trudności wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselRudnickiZbigniew">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego reprezentuje pogląd, że kierunki rozwoju gospodarczego, proporcje i zadania planu 5-letniego i planu na rok 1977 są ukształtowane prawidłowo, odpowiadają aktualnym możliwościom i potrzebom społeczno-gospodarczym kraju.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselRudnickiZbigniew">W niektórych dziedzinach, jak równowaga rynkowa, handel zagraniczny, inwestycje czy też zaopatrzenie materiałowo-surowcowe będą występować napięcia. Ich szybkie wyeliminowanie nie jest możliwe m.in. dlatego, że proces umacniania i kształtowania równowagi ekonomicznej kraju jest zjawiskiem złożonym.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselRudnickiZbigniew">Z każdym wieloletnim planem społeczno-gospodarczego rozwoju kraju wiążą się określone nadzieje społeczne i gospodarcze. Nadzieje społeczne kojarzą się ze wzrostem dobrobytu społeczeństwa, z wszechstronnym rozwojem człowieka, nadzieje gospodarcze — ze wzrostem majątku narodowego i skutecznością działania całej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselRudnickiZbigniew">Postęp dokonany w naszej gospodarce jest mierzony przede wszystkim stopniem zaspokojenia społecznych potrzeb. Nie oznacza to negacji wskaźników jako mierników rozwoju, szczególnie w warunkach przemian jakościowych i strukturalnych. Tak więc nieodłącznym elementem oceny społecznej realizacji planów gospodarczych jest konfrontacja postępu wartościowego z rzeczowym i jakościowym, a przede wszystkim ze stopniem faktycznego zaspokojenia zróżnicowanych i zindywidualizowanych potrzeb obywateli.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselRudnickiZbigniew">Decydująca o wynikach harmonia działania dotyczy każdego obywatela, każdego z nas. Co ja na swoim stanowisku muszę uczynić, by znany mi plan mojej gminy, województwa, kraju został wykonany? Ja, obywatel, w działaniu tym muszę stać się cząstką siły dynamicznej, decydującej o postępie. By uzyskać taki stopień zaangażowania trzeba wiedzieć co i wiedzieć dlaczego. Oznacza to konieczność powszechnego zrozumienia zjawisk gospodarczych i społecznych, jakie są zawarte w planie, a również zdolność uczestnictwa w jego realizacji. Oznacza to więc — znać zadania i znać kryteria wyboru. Dopiero wówczas suma wiedzy obywateli staje się sumą świadomości społeczeństwa — siły zdolnej pokonywać największe przeciwności i trudności.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselRudnickiZbigniew">Szczególne obowiązki każdego pracującego są uzewnętrzniane w zakładzie pracy, zakładowej społeczności. Siła ludzka jest siłą znaczącą wówczas, kiedy jest skonsolidowana. W części zakładów pracy, w części zakładowych społeczności — stosunki międzyludzkie wymagają ciągłej troski i doskonalenia. Stopień więzi międzyludzkich wykazuje zróżnicowanie w zależności od społeczności, warunków jej pracy i życia. Kojarzenie zadań gospodarczych z postawami i pracą obywateli jest łączeniem dwóch nurtów: wewnętrznego — w ludzkiej psychice i zewnętrznego — zmaterializowanego w postaci efektów ludzkiej pracy.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselRudnickiZbigniew">Wysoki Sejmie! Zgodnie z wyrażonym już przeze mnie poglądem o prawidłowym doborze kierunków i proporcji rozwoju gospodarki narodowej — Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego będzie głosował za projektami uchwał: o 5-letnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976—1980, o narodowym planie społeczno-gospodarczym na rok 1977 oraz za projektem ustawy budżetowej.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselRudnickiZbigniew">Udzielone poparcie wynika z głębokiego przeświadczenia o trafnym i słusznym wyborze dróg i rozwiązań społeczno-gospodarczych w naszym kraju. Przeświadczenie to będziemy upowszechniać w szeregach członkowskich i środowiskach politycznego oddziaływania, zgodnie z uchwałą odbytego w bieżącym tygodniu VI Plenum Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Obecnie proszę Sekretarza Posła Adama Fuszarę o ogłoszenie komunikatów.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#SekretarzposelAdamFuszara">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji: Nauki i Postępu Technicznego — w sali nr 118, Spraw Zagranicznych — w sali nr 101.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min. 55 do godz. 17 min. 30)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie. Głos zabierze poseł Zygmunt Raczkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Fundamentalną zasadą wypracowanej przez partię nowej strategii rozwoju kraju stało się ścisłe kojarzenie celów społecznych i gospodarczych. Sprawom ludzi, sprawom wyższej jakości życia narodu podporządkowuje się programy i plany społeczno-gospodarczego rozwoju i w tym tkwi głęboko socjalistyczna i humanitarna treść programu naszej partii. Strategia ta znajduje swój pełny wyraz i w planie na lata 1976—1980, w którym dalszej systematycznej poprawie warunków bytu narodu została podporządkowana jego konstrukcja. Jest to przede wszystkim zakładane przez Rząd przesunięcie punktu ciężkości na zadania związane ze zwiększeniem podaży towarów i usług, na poprawę wyżywienia narodu i zwiększenie budownictwa mieszkaniowego, przy jednoczesnym systematycznym podnoszeniu poziomu dochodów ludności.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">W hierarchii spraw przedstawionych przez Rząd oraz przez posła sprawozdawcę — rynek i jego problemy zajmują priorytetowe miejsce. Wynika to z roli, jaką aktywnie funkcjonujący rynek spełnia w zaspokajaniu potrzeb życiowych społeczeństwa, stanowiąc równocześnie siłę napędową gospodarki i ważki czynnik równowagi gospodarczej państwa, jak również z konieczności usunięcia lub ograniczenia powstałych na rynku napięć. Stąd też jednym z głównych założeń prezentowanego projektu planu jest odczuwalna poprawa w, zaopatrzeniu rynku.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">W ujęciu skwantyfikowanym oznacza to wzrost o 60% dostaw towarów na zaopatrzenie rynku i o około 70% wzrost podaży usług, przy planowanym wzroście pieniężnych przychodów ludności o około 44%. Tym samym poprawi się więc relacja pomiędzy wzrostem dochodów i dostaw na rynek, bowiem na 1%” wzrostu funduszu płac przypadać będzie w latach 1976— 1980 — 1,2% wzrostu dostaw na rynek. Realność tych założeń wynika z warunków, jakie stworzone zostały dzięki przyspieszonemu rozwojowi naszej narodowej gospodarki w ubiegłym pięcioleciu oraz zagwarantowana jest zwiększeniem nakładów inwestycyjnych i mocy produkcyjnych wytwarzających towary konsumpcyjne.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Istota naszych problemów rynkowych polega jednak na tym, że silna dynamika wzrostu popytu łączy się z dużymi zmianami jego struktury i potrzeb asortymentowych. Stąd też w trakcie realizacji planu jednym z podstawowych zadań musi być aktywne i bieżące dostosowanie dostaw na rynek do zmieniających się gustów, mody i wymogów jakościowych. Zarówno przed przemysłem, jak i przed aparatem handlu trzeba ostrzej i w sposób zdecydowany postawić zadania dostosowywania podaży zmieniających się wymogów popytu, do pełniejszego zaspokojenia specyficznych potrzeb poszczególnych grup ludności, w zależności od jej warunków pracy i odpoczynku.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Priorytet potrzeb rynku to jednak nie tylko produkcja, lecz także dystrybucja.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Organizacyjne wdrożenie przeprowadzonej ostatnio reformy handlu stwarza warunki do poprawy dystrybucji towarów, do sprawnego reagowania na zmieniające się zapotrzebowanie. Walory te można i trzeba wykorzystać dla poprawy sprawności obsługi ludności. Jednocześnie lepiej i pełniej trzeba wykorzystywać przyznawane środki na rozwój placówek handlowych, na lepsze wyposażenie sklepów, zakładów gastronomicznych i usługowych, dla poprawy obsługi klientów, skrócenia czasu przeznaczonego na zakupy, na podwyższenie jakości świadczonych usług.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Działania, jakie podejmuje Rząd dla poprawy sytuacji rynkowej w kraju, nie rozwiążą jeszcze wszystkich nabrzmiałych w tym zakresie problemów. Nie będzie jeszcze w najbliższych latach warunków do pełnego zaspokojenia wszystkich potrzeb asortymentowych, szczególnie w zakresie niektórych asortymentów spożywczych, jak np. mięso. Jesteśmy tej sytuacji świadomi. Ale jednocześnie w trakcie realizacji planu mogą i będą pojawiać się nowe warunki i nowe przesłanki umożliwiające dalszą poprawę zaopatrzenia ludności. Wykorzystanie tych warunków powinno być też głównym zadaniem wszystkich ogniw administracji państwowej i gospodarczej, producentów i handlowców.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Drugim istotnym problemem naszej polityki społecznej, nad którym chciałbym się zatrzymać, jest sprawa świadczeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Uchwała VII Zjazdu naszej partii zakłada kontynuację podstawowych kierunków polityki społecznej i socjalnej. Wyrażać się ona będzie w dalszym wzroście realnych dochodów ludności i świadczeń socjalnych państwa, w tym zwłaszcza na rzecz weteranów pracy. Projekt uchwały o 5-letnim planie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju stanowi konsekwentną realizację tych zadań. Wyrazem tego jest 70- procentowy, w stosunku do roku 1975, wzrost pieniężnych świadczeń społecznych w bieżącym pięcioleciu. Stwarza to warunki do dalszego doskonalenia systemu emerytalno-rentowego oraz wzrostu emerytur i rent, szczególnie z tzw. starego portfela, co zapowiedział na VIII Kongresie Związków Zawodowych w swym wystąpieniu I Sekretarz naszej partii towarzysz Edward Gierek. O wielkości wysiłku państwa w tym zakresie świadczy fakt, że w roku 1980 wydatki na emerytury i renty przekroczą 113,5 mld zł, wobec 63 mld zł w roku 1975.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Zakłada się jednocześnie dalszy wzrost zasiłków rodzinnych oraz dalszą poprawę warunków życia młodzieży przez zwiększenie i rozszerzenie zakresu korzystających ze stypendiów.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">W polityce socjalnej naszego państwa szczególną uwagę zwraca się na ochronę zdrowia i opiekę nad dzieckiem. Ostatnie lata przyniosły w tej dziedzinie szczególnie istotne zmiany. Pozytywne rezultaty tych zmian odczuła przede wszystkim ludność wiejska oraz matki, którym zapewniono wszystkie niezbędne warunki prawne do efektywnej opieki nad dziećmi. W dyskutowanym obecnie projekcie planu ochrona zdrowia i opieka nad dzieckiem charakteryzują się dalszym postępem. Wyrazem tego jest zakładany wzrost wydatków na budowę i modernizację obiektów służby zdrowia oraz na wydatki bieżące lecznictwa. Wzrost nakładów umożliwi zwiększenie liczby łóżek szpitalnych o 27 tys., tj. o 12,7%. Powstanie wiele nowych szpitali. Między innymi podejmuje się budowę 12 szpitali wojewódzkich w nowo utworzonych województwach. Dzięki budowie nowych wiejskich ośrodków zdrowia rozwiąże się w zasadzie problem budowy podstawowej bazy służby zdrowia na wsi. Ważnymi, nowymi elementami w rozwoju ochrony zdrowia będą intensyfikacja walki z chorobami społecznymi oraz zwiększenie wyposażenia szpitali w nowoczesny sprzęt medyczny.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Trzecim ogólnonarodowym priorytetem, po priorytecie potrzeb rynku i programie żywnościowym, jest — jak to stwierdził w swoim wystąpieniu Prezes Rady Ministrów — budownictwo mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Nakłady na budownictwo mieszkaniowe, na zbrojenie terenów oraz na inne potrzeby gospodarki komunalnej wyniosą w bieżącym pięcioleciu 606 mld zł, a więc o blisko 200 mld zł więcej niż w latach 1971—1975. Nakłady te pozwolą na wybudowanie 1 575 tys. mieszkań, a więc o 450 tys. mieszkań więcej niż w ubiegłej pięciolatce i o 50 tys. więcej niż to założono na VII Zjeździe, i to obszerniejszych i o wyższym niż dotychczas standardzie. Istotne jest przy tym to, że około 406 tys. mieszkań proponuje się przeznaczyć na potrzeby zakładów pracy, zwłaszcza tych zakładów, które mają szczególne znaczenie dla gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Realizacja tych ambitnych założeń wymaga przeznaczenia dużych środków na rozwój przemysłu materiałów budowlanych, na rozwój wszystkich gałęzi przemysłu związanych z budową i wyposażeniem mieszkań, na budowę wytwórni prefabrykatów — w tym tzw. fabryk domów, których liczba wzrośnie blisko 6-krotnie, a ich zdolności produkcyjne 8-krotnie w porównaniu z 1970 r.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Mimo jednak stałego przyspieszania budownictwa mieszkaniowego w całym dziesięcioleciu zgodnie z zapowiedzią IV Plenum KC, samodzielne mieszkanie dla każdej rodziny zapewnimy dopiero w przyszłej pięciolatce.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Tym większego znaczenia nabierają:</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">— problem terminowości realizacji zadań planów zarówno rocznych, jak i w każdym przedsiębiorstwie, — dobra jakość wykonawstwa, — walka z marnotrawstwem czasu i materiału na budowach, — właściwa polityka rozdzielnictwa mieszkaniowego, — planowa i konsekwentna realizacja remontów istniejącej substancji mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Są to sprawy o ogromnym znaczeniu dla właściwego klimatu w społeczeństwie, które rozumie obiektywne trudności kilkuletniego okresu — „wyczekiwania” na mieszkanie, ale nie chce się godzić z tolerancją — „poślizgów”, z niedobrą jakością mieszkań, ze zjawiskami zaniedbań w gospodarce remontowej. Przykładów tego stanu rzeczy jest w kraju wiele. Przeciwstawianie się tym zjawiskom jest społecznym obowiązkiem nas wszystkich. Wyższa bowiem jakość pracy — to wyższa jakość życia.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt planu wyraża w pełni fundamentalną zasadę jedności celów społecznych i gospodarczych, a troska o poprawę materialnych warunków życia ludzi pracy, warunków mieszkaniowych, opieki zdrowotnej, warunków wypoczynku pracowników i ich rodzin zajmuje poczesne miejsce w jego konstrukcji.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Równocześnie musimy jednak pamiętać, że zasada wzajemnych uwarunkowań w realizacji celów społecznych i gospodarczych oznacza, iż realizacja planu zależeć będzie od efektów uzyskanych dzięki zwiększeniu społecznej wydajności pracy, wykorzystania wszystkich rezerw tkwiących w czynnikach społecznego procesu wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#PoselRaczkowskiZygmunt">Im lepsza więc i wydajniejsza będzie nasza praca, tym szybciej spełnią się dążenia i ambicje naszego narodu. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-14.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zenon Komender.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselKomenderZenon">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Rozpatrywane projekty planów na rok 1977 i na pięciolecie 1976—1980 ukazują drogi i metody realizacji głównych założeń strategii dynamicznego rozwoju kraju — wytyczonych na VI i rozwiniętych na VII Zjeździe partii, rozwoju w nowych warunkach wewnętrznych i zewnętrznych. Generalnie chodzi tu o umocnienie osiągniętych sukcesów przez kontynuowanie dotychczasowych i podjęcie w najbliższym czasie nowych działań, które dadzą w efekcie zapewnienie harmonii w rozwoju społeczno-gospodarczym naszego kraju, a przede wszystkim — jak to podkreślono we wstępie do projektu uchwały o planie 5-letnim — przyniosą osłabienie napięć i umocnienie równowagi ekonomicznej w gospodarce, a w szczególności równowagi pieniężno-rynkowej, handlu zagranicznego, inwestycji i zaopatrzenia.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselKomenderZenon">Drogą do tego jest zaplanowana odpowiednia do wzrostu siły nabywczej ludności podaż towarów i usług, dostosowywanie inwestycji do potrzeb i możliwości gospodarki narodowej, rozwijanie eksportu i racjonalny import. Wymagać to będzie przestrzegania ustaleń planu zarówno w zakresie zadań produkcyjnych i usługowych, jak i w gospodarowaniu środkami finansowymi i materialnymi. Niezbędna będzie przy tym poprawa jakości pracy we wszystkich dziedzinach produkcji i usług, osiągnięcie wydatnej poprawy efektywności gospodarowania, zwłaszcza przez utrwalenie wysokiego tempa wzrostu wydajności pracy i zwiększenie jej udziału w przyroście produkcji, bardziej efektywne i racjonalne gospodarowanie kadrami oraz surowcami i materiałami, lepsze wykorzystanie majątku produkcyjnego. Wszystko to wymagać będzie przede wszystkim, jak to podkreślił w swoim ważkim przemówieniu poseł Stefan Olszowski, rozwinięcia szerokich działań zmierzających do umocnienia ekonomicznych czynników sterowania produkcją, do podniesienia ogólnej dyscypliny organizacyjnej w gospodarce, do umocnienia ładu w każdym zakładzie i na każdym stanowisku pracy.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselKomenderZenon">Przyczyn zachwiania równowagi ekonomicznej i występujących napięć jest wiele. Zostały one omówione wszechstronnie na V Plenum KC PZPR oraz w rządowym przedłożeniu projektów planów w Sejmie w dniu 2.XII.1976 r.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselKomenderZenon">Na pewno obiektywną przyczyną najpoważniejszych trudności na rynku wewnętrznym i w handlu zagranicznym stały się niepomyślne dla rozwoju produkcji rolnej warunki atmosferyczne w ciągu ostatnich kilku lat. Obok nich wystąpiło jednak szereg zjawisk ze sfery ekonomicznej, społecznej i administracyjnej, które pogłębiły trudności w rolnictwie. Zbyt masowe było odchodzenie młodzieży od zawodu rolnika, niepełne było zaopatrzenie w środki produkcji i usługi dla rolnictwa, nie najlepsze działanie terenowych służb rolnych. W ostatnich latach poprzedniej pięciolatki ostro zarysował się spadek opłacalności produkcji rolnej w gospodarstwach chłopskich. Wszystko to spowodowało spadek produkcji zbóż i pasz, a w konsekwencji i hodowli szczególnie w gospodarstwach chłopskich, głównie drobnych.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselKomenderZenon">W tej sytuacji ogromne znaczenie mają te stwierdzenia projektu planu, w których podkreślono, że należy stymulować wszelkimi środkami rozwój i intensyfikację produkcji we wszystkich sektorach rolnictwa, a przede wszystkim wspierać rozwój gospodarstw indywidualnych podejmujących specjalizację czy to w zakresie hodowli, czy produkcji zbożowej. Dla gospodarstw tych mają być tworzone możliwości powiększania obszaru użytków rolnych, a także zakupu ciągników i maszyn rolniczych. Jak wiemy, sprawie właściwego wykorzystania ziemi wiele uwagi poświęcono na V Plenum KC PZPR. Rolnicy indywidualni z dużą satysfakcją przyjęli stwierdzenie I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka, że — „nieuzasadnione są opory części władz terenowych przed przekazywaniem tej ziemi rolnikom indywidualnym tam, gdzie to daje możliwość najlepszego jej wykorzystania”.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselKomenderZenon">Problem ten nabiera szczególnej wagi i z tego względu, że w założeniach planu przyjęto zwiększenie o 200 tysięcy osób zatrudnionych w rolnictwie indywidualnym. Aby to było realne, konieczne będzie wszechstronne działanie dla wstrzymania występującego ciągle odpływu młodych ludzi z rolnictwa. Na pewno pomocny tu będzie założony w planie znaczny wzrost dostaw środków produkcji dla rolnictwa oraz zwiększenie skali budownictwa mieszkaniowego wsi. Potrzebny będzie ogromny wysiłek organizacyjny i pomoc techniczno-materiałowa, aby można było wybudować zaplanowane w pięciolatce 195 tys. mieszkań dla ludności rolniczej. Dla podniesienia opłacalności produkcji rolnej założono w planie na lata 1976—1980, że przychody ze sprzedaży produktów rolniczych wzrastać będą średnio o 9,2%, przy równoczesnym ustaleniu wzrostu płacy nominalnej w gospodarce uspołecznionej na poziomie 4,6% rocznie, a realnej około 3%. Ta preferencja stanowić powinna bodziec do wzrostu produkcji rolnej, do przejmowania przez młodych rolników gospodarstw rodzinnych i gruntów z Państwowego Funduszu Ziemi.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselKomenderZenon">Wysoka Izbo! Źródłem poważnych napięć i trudności są — jak to pokreślano na V Plenum KC PZPR — ciągle jeszcze nieprzezwyciężone tendencje do nadmiernego rozszerzania frontu inwestycyjnego, do pozaplanowego wzrostu kosztów inwestycji i naruszania proporcji w ich strukturze. Ogromny wysiłek inwestycyjny ubiegłych lat przyniósł nam poważne efekty gospodarcze i socjalne, umocnił potencjał produkcyjny naszego kraju, ale równocześnie towarzyszyło mu szereg zjawisk negatywnych. Wskutek nacisku poszczególnych branż' na umieszczenie określonych przedsięwzięć w planie, nawet przy zaniżaniu przewidywanych kosztów, pewne inwestycje okazały się droższe niż planowano, a niektóre nie osiągnęły projektowanych efektów ilościowych i jakościowych w produkcji, co musiało zaważyć negatywnie na rynku wewnętrznym i w handlu zagranicznym.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselKomenderZenon">Stąd też szczególną wagę mają te ustalenia planu i założenia polityki finansowej, które dopingują do szybkiego uruchomienia nowych obiektów oraz osiągania planowanych mocy produkcyjnych na potrzeby rynku i eksportu.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselKomenderZenon">Zgodnie z założeniami projektu planu nakłady inwestycyjne w latach 1976—1980 wzrosną ó ponad 43% w stosunku do ubiegłego pięciolecia, a więc będą bardzo duże. Równocześnie jednak zakłada się określone zmiany strukturalne. Najbardziej pozytywne z punktu widzenia potrzeb społecznych jest tu skierowanie znacznych środków na rozbudowę gospodarki żywnościowej — na co, jak wiemy, przeznacza się 22% ogółu nakładów inwestycyjnych wobec 20% w latach poprzedniej pięciolatki oraz na kompleks mieszkaniowy, na który kieruje się około 21% tych nakładów. Są to środki duże, poważne. Chodzi o to, aby były w pełni i efektywnie wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselKomenderZenon">W dalszym ciągu rosną nakłady na podstawowe inwestycje w górnictwie i hutnictwie, na przedsięwzięcia surowcowe w przemyśle chemicznym, drzewno-papierniczym i materiałów budowlanych. Mówiąc o tych sprawach, nie możemy zapominać, że chociaż są to inwestycje w gałęzi przemysłu wytwarzającego głównie środki produkcji, to ich wpływ na wzrost produkcji przedmiotów spożycia jest olbrzymi i powiedziałbym — w wielu wypadkach decydujący.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselKomenderZenon">W inwestycjach przemysłowych słusznie przyznano priorytet inwestycjom modernizacyjnym oraz kontynuacji obiektów rozpoczętych tak, aby jak najwcześniej osiągnąć można było dodatkowe zdolności produkcyjne i usługowe. W toku realizacji tego planu inwestycyjnego będzie sprawą kluczową terminowość i jakość uzyskiwanych efektów, to jest bowiem warunkiem pełnego zdyskontowania nakładów poprzednich lat i szybkiego uruchomienia obiektów, które są dziś w budowie. Przykładem sprawnego działania inwestycyjnego jest budowana przy ogromnej pomocy Związku Radzieckiego i właśnie uruchomiona Huta — „Katowice”.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselKomenderZenon">Jak wiadomo, w projekcie planu nie można było uwzględnić wielu, często słusznych postulatów inwestycyjnych różnych branż produkcyjnych i terenów, musiały one ustąpić wcześniejszym i ważniejszym ogólnopaństwowym priorytetom. Stąd też konieczna jest szersza informacja i dyskusje wyjaśniające strukturę, konieczności i sens obecnego planu inwestycyjnego. Powinno to wpłynąć na pozytywne kształtowanie się świadomości społeczeństwa i kadry gospodarczej różnych szczebli, na lepsze zrozumienie racji państwowych. Niestety bowiem — jak to podkreślono na V Plenum KC PZPR — partykularne traktowanie inwestycji jest dziś jeszcze dość częstym zjawiskiem. W naszych dyskusjach trzeba ciągle mieć na uwadze i to, że mamy jeszcze w kraju wiele nie wykorzystanych pozainwestycyjnych czynników rozwoju i że właśnie po nie trzeba sięgać w pierwszej kolejności, że trzeba inwestować rozważniej i efektywniej.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselKomenderZenon">Wysoka Izbo! Ważną cechą rozwoju gospodarczego Polski w ostatnich latach jest skokowy wzrost i intensyfikacja powiązań gospodarczych z zagranicą. Sięgnęliśmy słusznie po szansę, jaką tworzyły dla kraju korzystne warunki uzyskiwania kredytów zagranicznych. Główną ich część przeznaczono na import nowoczesnej techniki, wysoce sprawnych kompletnych obiektów, nowych technologii. Kredyty te powiększały w poważnym stopniu dochód narodowy przeznaczony do podziału. Były one jednym z czynników wzrostu potencjału produkcyjnego wielu branż przemysłowych i tworzenia nowych możliwości eksportowych.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselKomenderZenon">Powszechnie dziś wiadomo, że kredyty są bardzo efektywnym instrumentem przyspieszania rozwoju gospodarczego, rozwijania współpracy i wymiany międzynarodowej. Instrument ten odgrywa coraz większą rolę także w stosunkach między krajami RWPG. Chodzi jednak o to, aby był on właściwie spożytkowany, aby przez wyważone, celowe decyzje importowe stanowił rzeczywisty stymulator postępu techniczno-produkcyjnego, aby umożliwiał pokonywanie barier naukowo-technicznych i organizacyjnych, tworząc odskocznię dla rodzimej^1^ twórczości w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselKomenderZenon">Poniesione dotychczas i planowane nakłady muszą owocować na znacznie większą skalę przede wszystkim przez wzrost eksportu wyrobów przemysłu elektromaszynowego i chemicznego szczególnie do krajów RWPG. Niezmiennie bowiem wszechstronny rozwój współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim i z innymi państwami socjalistycznymi ma dla nas podstawowe znaczenie. Ostatnia wizyta polskiej delegacji partyjno-państwowej w Związku Radzieckim dała tej współpracy kolejny impuls. Pozytywnej ocenie dotychczasowego dorobku towarzyszyły bowiem ustalenia zmierzające do określenia nowych dróg i sposobów dalszego rozszerzania rozmiarów i doskonalenia form wymiany w takich zwłaszcza dziedzinach, jak wzajemne dostawy surowców, paliw i materiałów, rolnictwo i cały kompleks zagadnień związanych z programem żywnościowym, przemysł przetwórczy, wzajemne dostawy towarów rynkowych, komunikacja, energetyka, a także współpraca naukowo-techniczna. Nie tylko ostatecznie zatwierdzono rezultaty koordynacji planów na obecne pięciolecie i ustalenia umowy gospodarczej na ten okres, ale wskazano wspólnie na możliwości i potrzebę wyjścia poza te ustalenia w toku ich realizacji oraz określono najważniejsze problemy, które trzeba będzie rozwiązać w okresie po 1980 roku. Przywódcy naszych państw potwierdzili raz jeszcze, że wspólnym dążeniem Polski i Związku Radzieckiego jest pogłębianie i dalsze wzbogacanie powiązań produkcyjnych i naukowo-technicznych zgodnie z kompleksowym programem socjalistycznej integracji gospodarczej w ramach RWPG.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselKomenderZenon">Wizyta naszej delegacji partyjno-państwowej w Związku Radzieckim była okazją do zamanifestowania zacieśniających się sojuszniczych więzi Polski ze Związkiem Radzieckim, do ukazania możliwości szerszej współpracy między naszymi narodami i państwami w umacnianiu pokoju i bezpieczeństwa europejskiego, w podejmowaniu na forum międzynarodowym nowych inicjatyw w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselKomenderZenon">Wysoka Izbo! Zgodnie ze strategią VI i VII Zjazdu PZPR zasadniczym założeniem rozpatrywanego projektu planu jest integracja celów społecznych i gospodarczych, kojarzenie postępu w jakości pracy z podnoszeniem poziomu i jakości życia narodu. Stąd też w codziennej praktyce musimy pamiętać o wdrażaniu — uznawanej przecież werbalnie przez wszystkich — zasady, która mówi o wzajemnej zależności poziomu i jakości życia społeczeństwa od poziomu ilościowego i jakości produkcji i usług. Chodzi tu zarówno o właściwe zaopatrzenie rynku, o zabezpieczenie potrzeb mieszkaniowych, o eliminowanie różnego typu niedociągnięć utrudniających życie na co dzień, jak i o działania zmierzające do podnoszenia ogólnych kwalifikacji i kultury obywateli, efektywność wypoczynku i inne elementy jakości życia, które warunkują z kolei społeczną wydajność pracy. Wszystkie te sprawy muszą być jasno osadzone w kontekście ogólnospołecznym, w perspektywicznym programie rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#PoselKomenderZenon">O takim właśnie wiązaniu naszych codziennych trosk i osiągnięć z interesem narodu i państwa mówią, wymagające przypomnienia właśnie w toku analizy zadań pięciolatki, treści III Plenum KC PZPR. Dziś bowiem bardziej niż kiedykolwiek potrzebne jest podnoszenie społecznej aktywności i zaangażowania patriotycznego wszystkich Polaków, niezależnie od wyznawanego światopoglądu.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#PoselKomenderZenon">W Polsce Ludowej faktem społecznym, potwierdzonym przez wiele wypowiedzi miarodajnych, jest aktywne uczestnictwo ludzi wierzących w budowie socjalistycznego państwa. Wynika to z tego, że nasze społeczeństwo, choć zróżnicowane pod względem światopoglądowym, podziela wspólną ideologię socjalistyczną. W naszym przekonaniu jest sprawą istotną, aby miało to swoje konkretne odniesienia w praktyce życia społecznego, we wszystkich jego przejawach, poczynając od wychowania szkolnego i kończąc na współuczestnictwie w codziennej twórczej pracy.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#PoselKomenderZenon">Coraz bardziej efektywne wykonywanie zadań, o których dziś z tej trybuny mówimy, wymaga powszechnego rozumienia mechanizmów i skutków działania praw ekonomicznych, a zwłaszcza ścisłej zależności między wydajną i efektywną pracą, między realizacją planów gospodarczych a dobrobytem każdego obywatela.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#PoselKomenderZenon">W praktyce życia codziennego musimy głębiej oświetlić te złożone problemy. Zdarzającym się przypadkom działania na szkodę całego społeczeństwa przez próby negowania czy podważania socjalistycznego kierunku rozwoju kraju przeciwstawiać trzeba — naszym zdaniem — zdecydowaną linię oddziaływania ideowo-politycznego. Chodzi tu o możliwie pełną informację i zaangażowany patriotyczno-socjalistyczny komentarz do niej. Chodzi o zdolność widzenia aktualnej rzeczywistości w świetle historycznego bilansu i perspektyw Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#PoselKomenderZenon">Jest bowiem rzeczą oczywistą, że zagraniczni i krajowi przeciwnicy spokoju społecznego w naszej ojczyźnie, bazując na aktualnych trudnościach i niedomaganiach w naszym rozwoju, szukają i szukać będą natrętnie sojuszników dla swoich kosmopolitycznych celów. Ze strony wszystkich obywateli potrzebna jest więc odporność wobec tych działań, wobec szerzonej przez nich plotki i dezinformacji. Uważamy, że obecnie szczególnym zadaniem ruchu społeczno-postępowego katolików w Polsce jest skuteczna troska o to, by duchowieństwo i świecka społeczność katolicka nie ulegały właśnie takiej dezinformacji, a przeciwnie — aby obiektywnie oceniając sytuację, przyczyniały się w zakresie nam dostępnym do twórczego przezwyciężania napięć i trudności, do zrealizowania historycznej szansy, jaką jest dynamiczny rozwój społeczno-gospodarczy — tak aby rosło nie tylko państwo polskie, ale i Polacy. Wymaga to zgodnego wysiłku całego społeczeństwa. Bowiem — jak mówił Edward Gierek z trybuny V Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — „Polska jest naszym wspólnym dobrem. Razem niesiemy historyczną odpowiedzialność za jej dziś i jutro. Niechaj poczucie tej odpowiedzialności stale towarzyszy naszym działaniom, niechaj kieruje postępowaniem każdego Polaka, niechaj potęguje skuteczność naszego zbiorowego wysiłku”.</u> + <u xml:id="u-16.22" who="#PoselKomenderZenon">Wysoki Sejmie! W przedstawionych przez Rząd i dyskutowanych tu dziś projektach planów i budżetu państwa — posłowie Koła Poselskiego „Pax”, w których imieniu mam zaszczyt przemawiać, widzą przede wszystkim wytyczne do działania Rządu i całego społeczeństwa w kierunku umacniania i kontynuacji dorobku lat siedemdziesiątych, do wyeliminowania zaistniałych trudności i napięć oraz realizowania zadań, które będą się pojawiać w toku najbliższych lat. W tym też przekonaniu głosować będziemy za przyjęciem przedstawionych dokumentów.</u> + <u xml:id="u-16.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję. Głos ma poseł Bernard Kus.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselKusBernard">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Zaistniały w ciągu minionych dwóch lat regres w produkcji rolnej, a zwłaszcza w produkcji zwierzęcej, wywołał wśród nas, rolników, odruch zaniepokojenia i rodzi swego rodzaju kompleksy. Objawiające się trudności na rynku żywnościowym, brak pełnej oferty artykułów spożywczych sprawiają wrażenie niewywiązywania się naszej wsi z obowiązku coraz pełniejszego i lepszego wyżywienia społeczeństwa. Odczucie to pogłębia się, gdy rozpatrujemy stan naszego rolnictwa w kontekście wzrastających ciągle wysiłków państwa, czynionych w intencji stwarzania optymalnych warunków dla produkcji rolnej i wzrostu rangi zawodu i pracy rolnika.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselKusBernard">Obok niepokoju jest i satysfakcja, wynikająca dla 3,5-milionowej rzeszy rolników z faktu, że stajemy się grupą zawodową, będącą w centrum zainteresowania społecznego. Oczywiste są i znane wszystkim przyczyny spadku wydolności rolnictwa. Nie posiedliśmy jeszcze w naszych warunkach środków i recepty na kiepskie dla plonowania naszych pól warunki atmosferyczne. Przynajmniej ostatnie 2 lata musimy traktować jako chude.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselKusBernard">Ośmielam się stwierdzić, że obok przyczyń natury obiektywnej, zaniżających efekty produkcyjne wielostronnych wysiłków rolnika i państwa, istnieje w naszym rolnictwie wcale pokaźny pakiet uwarunkowań subiektywnych, które w sposób coraz bardziej wyraźny hamują marsz postępu i nowoczesności w produkcji rolnej. Wiemy o tym, że w sąsiednich krajach socjalistycznych i na zachodzie Europy susze w ostatnich latach były nie mniej, jeśli nie bardziej dotkliwe niż u nas. Oferta żywnościowa jest tam jednak ciekawsza, rzec można prawie pełna.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselKusBernard">Intencje wzrastającego wysiłku społecznego, nakładów materialnych w naszym rolnictwie są limitowane przede wszystkim barierą strukturalną stosunków produkcyjnych. Niepokoić musi zwłaszcza duża stabilność tej struktury. Do zadań naszych strategów rolnych zaliczyłbym zbadanie wielostronne przyczyn tego, że w całym naszym 30-leciu powojennym nie zwiększył się średni obszar naszych gospodarstw chłopskich ani o jeden hektar. Wbrew ogarniającym cały świat tendencjom koncentracji, dysponujemy w naszym kraju ponad trzema milionami gospodarstw o niecałych pięciu hektarach schedy gruntowej. Taka granica Obszarowa żadnym incydentalnym, nawet heroicznym wysiłkiem nie zezwoli na uzyskanie rozmachu produkcyjnego.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselKusBernard">Uzasadnione wymogi konsumpcyjne, w tym głównie żywieniowe społeczeństwa, stawiają nas ultymatywnie pod presją opracowania i politycznego opowiedzenia się za klarowną koncepcją agrarną. Strategia ta w moim pojęciu musi być jasna i taka się ona staje. Warsztat chłopa-producenta trzeba w maksymalnie krótkim czasie ewidentnie zwiększyć. Dla pomyślności naszego rolnictwa stało się dobrze, a nazwałbym to historycznym zwrotem, że odchodzimy od lansowanych nie tak dawno dogmatów. Duże, nie wciskane w absurdalne już obecnie limity obszarowe, towarowe gospodarstwo rodzinne musi stać się stabilną formacją produkcyjną. Jestem przekonany, że umiejętne wkomponowanie takiej jednostki w socjalistyczną gospodarkę kraju nie spowoduje żadnych kolizji z naszymi pryncypiami politycznymi.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselKusBernard">Zasadne są uruchomione nie tak dawno — i myślę, że trochę późno — preferencje dla wprowadzenia większej towarowej, a także specjalistycznej produkcji w gospodarce indywidualnej. Opłaciłoby się w naszym społecznym rachunku wzmocnić te stymulatory. Proces koncentracji ziemi musi być prowadzony zarówno na rzecz gospodarki uspołecznionej, jak i dobrych wysoko produkcyjnych gospodarstw chłopskich. Walor takich decyzji polegałby oprócz wspomnianej atrakcyjności doraźnej, również na trwałości naszych zamysłów w kwestii polityki rolnej.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselKusBernard">Wypowiadając się z sejmowej trybuny za odrobieniem pewnych braków, w konsekwencji naszych kilkudziesięcioletnich medytacji nad koncentracją w rolnictwie, nie chcę być werbalny w argumentacji. Dla przykładu — dwie identyczne obszarowo gminy w naszym częstochowskim województwie różnią się w towarowości dokładnie dziesięciokrotnie. Jedna z nich ma średnią wielkość gospodarstwa 1,1 ha, druga 7 ha i ta gmina sprzedaj e państwu dziesięciokrotnie więcej produktów z jednego hektara. Wniosek jest logiczny. Byt chłoporobotników, a tylko tacy egzystują w rozdrobnionej gminie, jest niesłychanie trudny. Ich nadmierny wysiłek nie ma odbicia w proficie produkcyjnym ani w gospodarstwie, ani w zakładzie.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselKusBernard">Żałośnie, wprost archaicznie posiatkowane ogromną mnogością miedz pola tej gminy w istniejącym układzie nigdy nie zezwolą na sensowne wprowadzenie mechanizacji i jakichkolwiek technologii oraz uzyskanie pożądanej wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselKusBernard">Sporo gruntów rolnych, straconych dla produkcji przez miedze, pokaźne ilości karmy zjadanej przez hołubionego w każdej lilipuciej zagrodzie konia, nie mogą uzasadnić naszej dotychczasowej pasywnej postawy wobec tego problemu. Nawet nie chcąc, musimy zauważyć obraz tej rzeczywistości rolnej na większości obszaru kraju.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselKusBernard">Posłowie pozwolą, że w paru zdaniach podzielę się własnym — rolnika doświadczeniem produkcyjnym. Długo, wspólnie z dwoma moimi sąsiadami myśleliśmy nad zwiększeniem efektów prawie niewolniczej harówki w naszych kilkunastohektarowych gospodarstwach bądź co bądź intensywnie eksploatowanych. Muszę powiedzieć, że m.in. poziom naszych dochodów wywołał potrzebę sensownego bytu naszych rodzin. Rezultatem naszych chłopskich rozumowań było odstąpienie od zamierzonej budowy trzech oddzielnych w każdym gospodarstwie obiektów inwentarskich, które — jak każe tradycja i zwyczaj szanującego się rolnika — miały być duże i wielofunkcyjne. To z obawy przed ryzykiem chwiejnej opłacalności specjalistycznego chowu. Jesteśmy obecnie kontenci z naszej decyzji.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselKusBernard">Zeszłoroczny trud organizacyjny i wielki wysiłek nad budową dużego zespołowego budynku zaprocentował. Obrządek 260 sztuk bydła opasowego, czyli obsady dziesięciokrotnie większej niż dawniej, w naszych gospodarstwach angażuje nas wielokrotnie mniej niż dawniejsza, rozbudowana asortymentowo chudoba. Żony i dzieci odetchnęły, ich praca nie jest potrzebna w przyjętej technologii mechanicznego karmienia, opartego na monodiecie kiszonkowej. Zorganizowana praca zezwala na wolny czas i przeznaczenie go na potrzeby kulturowe.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselKusBernard">Zespół nasz zyskał uznanie fachowców od budownictwa i technologii chowu — wygrał wojewódzki konkurs — „Złotej Wiechy”.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselKusBernard">Nasze krajowe trudności paszowe, ograniczające zaopatrzenie w mięso, spowodowały uznanie przez nas — tak jak w każdym kraju naszej strefy klimatycznej — kukurydzy za najbardziej wydajną i podstawową kulturę pastewną. Uzysk jednostek karmowych z hektara tej uprawy, przy prawidłowej agrotechnice, jest bezkonkurencyjny. Mimo to roślina ta jest mało dostępna dla rolników indywidualnych u nas w kraju. Zbiór jej z małych działeczek i zakiszanie są technologicznie niemożliwe. Przy skomasowanej hodowli, jak np. w moim zespole, jest pełna szansa uzyskania taniej, prawie pełnoporcjowej paszy, ale uwarunkowane to jest zastosowaniem maszyn do zbioru na dużym areale. Między innymi i ten prozaiczny, wydawałoby się, argument przemawia za koncentracją chowu.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselKusBernard">Obok wyraźnego i wymagającego czasu do odrobienia spadku ilości chowanych u nas świń, mniej zauważalny, ale jakże niepokojący jest również spadek pogłowia bydła. Osiągany dzięki wysiłkowi hodowlanemu wzrost produkcji mleka znajduje odzwierciedlenie w dynamice skupu i w zasadzie zaopatrzenie rynku w nabiał jest dobre.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselKusBernard">Pragnę jednak wyrazić pogląd, że w niedostatecznym stopniu, w każdym razie o wiele mniej intensywnie niż w innych krajach, wykorzystujemy możliwości uzyskiwania mięsa wołowego. Genetyczne właściwości wielokomorowych żołądków przeżuwaczy umożliwiają budowę białka zwierzęcego z pasz niezbożowych, tj. z upraw dających stabilne i wysokie zbiory w postaci całych naziemnych części roślin, jak np. wspomniana kukurydza. Znaczącą rezerwą nazwałbym uzyskanie w naszym kraju tylko 100 kg żywca ze statystycznej krowy. Wykorzystanie tej szansy poprawy naszego bilansu mięsnego odciąży ewidentnie spory niedobór zboża.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselKusBernard">Relacje cen skupu żywca powodują obecnie zmniejszenie zainteresowania rolników opasem bydła. Cena żywej wołowiny powinna uzyskać pułap ceny wieprzowiny, co było regułą przed ostatnimi podwyżkami cen skupu trzody. Masowy jeszcze ubój cieląt, uruchamiany ostatnio eksport młodego bydła o bardzo niskiej wadze nie powinny być tolerowane. Większa podaż wołowiny musi spowodować rewizję uświęconych wiekową tradycją nawyków żywieniowych. Walory dietetyczne mięsa wołowego sankcjonują nasze działanie na rzecz zwiększenia jego udziału w spożyciu.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#PoselKusBernard">Wysoka Izbo! W projekcie planu w zakresie rolnictwa uwydatnia się ogrom wysiłku państwowego zmierzającego do poprawy deficytowego rynku środków do produkcji. My, rolnicy, rozumiemy pułap możliwości gospodarki w tym zakresie. W wywołanym trendzie intensyfikacji gospodarki rolnej nigdy jednak nie odczuwaliśmy tak głębokich luk zaopatrzenia produkcyjnego, jak obecnie. Poznaliśmy chłonność naszych pól na nawozy sztuczne, a także ich rolę plonotwórczą. Prawie permanentne tegoroczne niedobory nawozów fosforowych i azotowych stwarzają objaw, może pozorny, niezgodności odnotowanej dynamiki sprzedaży z nasyceniem potrzeb. Dla fachowca nie trudno było zauważyć w tym roku niedosiewy azotem przede wszystkim użytków zielonych i upraw pastewnych. Pewien areał zbóż ozimych wegetuje bez nawożenia przedsiewnego. Kłaniamy się pracownikom przemysłu nawozowego za to, że bez zasadniczych nakładów inwestycyjnych zwiększają rolnictwu dostawy o 5 kg NPK na hektar do wysokości zużycia 200 kg w 1977 r. Szkodą dla napiętego bilansu białka pastewnego był np. brak możliwości dodawania do kiszonek z kukurydzy mocznika w czasie latosiej jesieni. Stratę wartości 25 ton zboża, możliwy do uzyskania z jednej tony mocznika, komponując go do zakąszanej masy, przypisałbym jednak głównie nieporadności organizacyjnej służb rolnych i zaopatrzeniowych.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselKusBernard">Zwiększenie możliwości nawożenia zaliczałbym do prostych, nie wykorzystanych jeszcze rezerw wzrostu plonu. Skalę naszych opóźnień w zakresie nawożenia może zobrazować fakt wysiewu np. w NRD 400 kg czystego składnika na hektar, czyli dwukrotnie więcej niż u nas i średni przy tym plon zboża prawie 40 q z hektara.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselKusBernard">Eksponowane w planie preferencje inwestycyjne dla gospodarki żywnościowej i jego otwartość obligują do rozważenia możliwości uruchomienia dodatkowych mocy w tym dziale przemysłu.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#PoselKusBernard">Ogromnie cieszy zaistniały już i zapowiedziany w planie na rok 1977 i lata następne wzrost ilościowy materiałów budowlanych dla wsi. Należy to spożytkować dla wzrostu bazy inwentarskiej. Budowanie nowych domów dla rolników jest potrzebne. Naganne jest jednak, dostrzegane już obecnie, budowanie dużych bardzo budynków mieszkalnych w celu lokaty kapitału.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#PoselKusBernard">Potrzeby produkcyjne i nasza wizja wsi towarowej specjalistycznej domagają się rewizji za bardzo dużego, w moim pojęciu, tradycjonalizmu w budownictwie inwentarskim. Selektywność w tym budownictwie powinna polegać na wdrożeniu ostrego reżimu budowy budynków dla maksymalnie dużego pułapu obsady jednorodnej.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#PoselKusBernard">To co tworzy dużym wysiłkiem nasza generacja produkcyjna musi być wykorzystane jeszcze przez naszych następców. Trwonienie deficytowego materiału budowlanego na kilku- czy kilkunastostanowiskowe obiekty, a takie w swej masie wyrastają nam w krajobrazie wsi, nie zyska aprobaty młodej generacji i jest w ostrej kolizji z wymogami nowoczesności. W fazie projektowania dobrze byłoby przewidzieć każdorazowo alternatywę rozbudowy obiektu, a przede wszystkim uzyskanie przyzwoitej wydajności pracy. Chcę powiedzieć, że już po półtorarocznej eksploatacji naszego budynku zespołowego dochodzimy do wniosku, że minimalnie większym nakładem pracy można by obsłużyć 2-krotnie większą obsadę. I jest dobrze, że przyjęliśmy tę alternatywę przed rozpoczęciem budowy.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#PoselKusBernard">Pewne negatywne zjawiska każdy z rolników obserwuje w obrocie ziemią. Większość przejmowanych gruntów jest w stanie skrajnej dewastacji. Od lat ich produkcyjność wykazuje tendencje spadkowe. Opóźnienia w przekazywaniu ich innym, gwarantującym prawidłową gospodarkę użytkownikom wynikają często z braku chętnych. Są również rezultatem opieszałości w samej technice przekazywania. Jest naszym obowiązkiem uświadomić odpowiedzialnemu za ten stan rzeczy aparatowi gminnemu, że każdy skrawek ziemi powinien znaleźć się w rękach innego użytkownika, w stanie pełnej mobilności produkcyjnej. Wyrażam przy tym pogląd, że założone w planach ilości ziemi przekazywanej do sektora uspołecznionego są w wielu gminach realizowane mechanicznie. Uzasadnione w wielu rejonach kraju ożywienie sprzedaży ziemi dobrym rolnikom zagwarantuje poprawę struktury gospodarki chłopskiej. Zmniejszy się przy tym kapitałochłonność rekonstrukcji rolnictwa. Godzi się wspomnieć tutaj, że dysponujemy obecnie, chyba unikalnym w Europie, bardzo korzystnym systemem kredytowania zakupu ziemi przez gospodarstwa rozwojowe. Całość wysiłku organizacyjnego i politycznego powinna doprowadzić do wyrugowania częstych przypadków wymawiania dzierżaw dobrym rolnikom i przekazywania gruntów rozdrobnionych dysponentom uspołecznionym. Życzliwość w traktowaniu rolnika, chcącego zwiększyć areał gospodarstwa, wzmocni jego przekonanie o trwałości silnej gospodarki chłopskiej. Wzrosną wtedy elementy motywacji produkcyjnej i inwestycyjnej wsi indywidualnej.</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#PoselKusBernard">W podejmowaniu codziennych decyzji produkcyjnych, w prognozowaniu zamierzeń rozwojowych gospodarstw rolnikowi potrzebny jest precyzyjny instruktaż. Pokaźna w kraju liczba doradców rolnych swój czas i wiedzę fachową nie w pełni i nie zawsze dobrze wykorzystuje. Pod presją programowanych centralnie czynności sprawozdawczych, statystycznych i innych, przygotowuje monstrualnie wielkie opracowania o wątpliwej wartości produkcyjnej. Nie bójmy się decyzji luzujących rygory biurowe tej cennej kadry fachowej. Ich drogo opłacony czas pracy da wtedy rzeczywisty pożytek produkcyjny.</u> + <u xml:id="u-18.24" who="#PoselKusBernard">Dużej rozwagi wymaga nasza polityka paszowa. Konieczny w tej chwili nacisk na skarmienie własnych zbóż powinniśmy traktować jako działalność doraźną. Chcę z naciskiem powiedzieć, że nie ten sposób jest alternatywą nowoczesnej hodowli. Nie tak dawno rolnik śrutujący własne ziarno był traktowany prawie jak przestępca. Ten etap był jednak symptomem wdrażania postępu w technologię żywienia. Produkcja zwierząt zwiększa się ewidentnie przy prawidłowym stosowaniu komponowanych pasz, z całym zestawem przemysłowych stymulatorów intensywnej produktywności. Rolnik specjalista nie jest w stanie i nie będzie nigdy, przy dużej obsadzie, ani czasowo, ani technicznie wyręczyć przemysłowych wytwórni. Jest wiele zapóźnień w naszym przemyśle paszowym. Brak pełnej oferty przemysłu chemicznego, a także farmakologii — w postaci nowoczesnych premiksów, antybiotyków i składników śladowych w sprzedawanej rolnikom paszy powoduje anemiczne przyrosty i wydajność zwierząt.</u> + <u xml:id="u-18.25" who="#PoselKusBernard">Na podstawie doświadczenia wnioskuję, aby dać zespołom i gospodarstwom specjalistycznym dostęp do pasz przemysłowych w relacji 1 q paszy za 1 q zboża. Zużytkowanie własnej paszy treściwej w zespole hodowlanym i specjalistycznym gospodarstwie wiąże się zawsze z potrzebą budowy pojemnego magazynu, zainstalowaniem ciągów transportowych, suszarni, zestawów mieląco-mieszających. Podraża to zasadniczo koszt stanowiska, jest nierealne i nielogiczne. Gdybyśmy musieli śrutować własne zboża, nie bardzo umiejętnie mieszać i zadawać tę śrutę kilkudziesięciu czy kilkuset sztukom inwentarza — staniemy się niewolnikami tej roboty. Podnieść trzeba również aspekt mniejszej produktywności budynków przy tradycyjnym żywieniu własnym zbożem. Oczywiste jest, by w kontekście unowocześnienia żywienia wzmóc maksymalnie wysiłek inwestycyjny w przemyśle paszowym. Trzeba ten wysiłek traktować jako zasadniczą szansę pełnego wykorzystania naszej inwentarskiej szansy biologicznej i budynkowej.</u> + <u xml:id="u-18.26" who="#PoselKusBernard">Przedstawiony nam plan jest trudny w zakresie rolnictwa, ale nie do ostateczności napięty. Jego pełne wykonanie i przekroczenie zależne jest od pełnego wykonania jego ustaleń, od wszystkich partnerów pracujących na rzecz rozwoju produkcji żywności. Rytmika dostaw środków do produkcji, pełna podaż asortymentowa będą miały decydujące znaczenie w roku 1977, który traktować musimy w rolnictwie jako decydujący o zaspokojeniu potrzeb i aspiracji społecznych w zakresie żywności. Z należytym zaangażowaniem i twórczą inicjatywą wiejski aktyw i ogniwa ZSL i PZPR wprowadzają w życie rezultaty i idee IV plenarnych posiedzeń NK ZSL i KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-18.27" who="#PoselKusBernard">Odbywające się obecnie zjazdy gminnych instancji ZSL nadają sprawom wzrostu poziomu produkcyjnego wsi zasadniczy priorytet w toczących się tam gospodarskich rozmowach i konstrukcji planów pracy.</u> + <u xml:id="u-18.28" who="#PoselKusBernard">Sprawdzona pracowitość polskiego rolnika, jego dyscyplina i postawa społeczna są gwarantem pomyślności pełnej realizacji omawianych tutaj zamierzeń.</u> + <u xml:id="u-18.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma posłanka Stanisława Swiderska.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedmiotem naszych obrad są projekty planów na 1977 rok i bieżącą pięciolatkę. Projekt ten, zgodnie z postanowieniami VII Zjazdu partii, zakłada dalszy szybki wzrost produkcji przemysłowej o około 50%.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Praktyka ostatnich 6 lat potwierdziła, że społeczeństwo, działając zgodnie z programem partii, uzyskało nie notowane dotychczas efekty w rozwoju kraju. Osiągnięcie tych rezultatów było możliwe, ponieważ program nakreślony przez partię odpowiada oczekiwaniom narodu, jego ambicjom i potrzebom.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Efekty nie przyszły same. Zrodziły się one w trudzie ludzi pracy. Nadrzędnym więc zadaniem nas wszystkich powinna być wysoka dbałość i głęboka troska o powiększenie uzyskanego dorobku i umocnienie naszych osiągnięć. Przyjmując do wykonania zadania zawarte w projekcie planu, świadomi jesteśmy, że cel ten osiągniemy i w okresie całego dziesięciolecia uzyskamy ponad 2,5-krotny wzrost produkcji przemysłu.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Musimy przyjmować na siebie zadania wysokie, wymagające dużego zaangażowania całego społeczeństwa, bowiem każdy z nas chce żyć lepiej i dostatniej. W ostatnich latach zostały stworzone warunki ku temu. Nastąpił rozwój kraju we wszystkich dziedzinach. Spełnienie tych oczekiwań zależy więc od nas samych.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Przyjęte w planie kierunki rozwoju przemysłu preferują szybki wzrost produkcji na zaopatrzenie rynku wewnętrznego i na eksport. Zdawać jednak sobie musimy sprawę, że wraz z postępem ilościowym w zaopatrzeniu rynku musi następować postęp w jakości wytwarzanych produktów, w ich trwałości, w walorach użytkowych, estetyce, dostosowaniu do mody i gustów konsumentów.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Świadome i zaangażowane uczestnictwo w procesie produkcji poparte większą dyscypliną pracy, to jeden z elementów decydujących o powodzeniu w realizacji naszych zadań. Musimy pamiętać, że w każdej dziedzinie naszego życia o efektach decyduje człowiek, jego rzetelność, inicjatywa i poczucie odpowiedzialności. Stać nas na produkcję dobrą, dającą dobre wyroby, nowoczesne i poszukiwane. Mamy przecież zdolną kadrę i nowoczesny park maszynowy. Wystarczy powiedzieć, że w samym tylko łódzkim przemyśle w ostatnich latach przybyło nam 35 nowych zakładów, a ponad 100 zostało zmodernizowanych. Obserwujemy jednak w naszym życiu przypadki niegospodarności opóźniające rozwój kraju i zaspokajanie potrzeb ludzi. Czyż przykładem tego nie są zjawiska zalegania w sklepach towarów, których konsument nie chce kupić? Nie stać nas na żadne marnotrawstwo. Nie stać nas na marnowanie pracy ludzkiej, na marnotrawstwo surowca, który przecież jest coraz droższy. Zła praca wyrządza krzywdę nam wszystkim. Trzeba lepiej dostrzegać tych, którzy ponoszą winę za złą produkcję, a w stosunku do winnych wyciągać odpowiednie wnioski. Apeluję do załóg, do kadry technicznej, ekonomicznej o pełne i zaangażowane włączenie się do realizacji tych celów.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Jako robotnica uważam, iż nasi ministrowie, znajdujący się przecież w sali Sejmu, w stosunku do dyrektorów tych zakładów, które źle produkują powinni wyciągnąć odpowiednie wnioski. Przy okazji chcę podkreślić, że kadra techniczna naszego przemysłu nie jest słabsza pod względem fachowym od kadry w krajach wysoko rozwiniętych. Należy odpowiednio kadrą tą kierować i odpowiednio od niej wymagać.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Jeżeli chodzi o poprawę zaopatrzenia rynku, to cieszy nas staranie o jego wzbogacanie o szereg asortymentów poszukiwanych i oczekiwanych. Dotyczy to w szczególności pralek automatycznych, których dostawy w 1980 roku wzrosną do poziomu 300 tys. sztuk, co ułatwi nam pracę domową, telewizorów kolorowych, których dostawy w ciągu pięciolecia będą wyższe 11-krotnie, samochodów osobowych, których sprzedaż będzie 7-krotnie wyższa niż w 1970 r., mebli, których produkcja wzrośnie w pięcioleciu aż o 92%.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Czy to dużo, czy mało? Na pytanie to musimy sobie odpowiedzieć. Myślę, że w porównaniu do poziomu lat siedemdziesiątych jest to dużo. Świadczy to o postępie, jakiego dokonaliśmy. Porównując osiągnięcia do potrzeb, odpowiemy, że jest to jeszcze za mało. Ale jest to tyle, na ile nas na tym etapie rozwoju stać.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Na rozwój kraju ponosimy duże nakłady. Popatrzmy więc każdy u siebie, w swoim zakładzie i na swoim stanowisku pracy, czy zrobiliśmy już wszystko dla podniesienia poziomu jakości pracy i wyższej wydajności. Potwierdzenie istniejących możliwości — to dodatkowa produkcja załóg robotniczych Łodzi, dająca wartość 1,5 mid zł towarów przeznaczonych na rynek. Posłużyłam się tym przykładem, jako że to właśnie miasto mam zaszczyt reprezentować. Istota zobowiązań leży dziś w tym, czy te zobowiązania obejmują to, czego potrzebujemy na rynku. Rozumiem, że chodzi przede wszystkim o produkcję poszukiwaną.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Zdajemy sobie sprawę z faktu, że możliwości przemysłu lekkiego w rozwoju produkcji rynkowej są jeszcze duże, m.in. dzięki dokonującemu się w nim postępowi. Przykładowo podam, że dostawy wyrobów tylko w branży dziewiarskiej i odzieżowej wzrosną o 68%. Uświadomić sobie jednak: powinniśmy fakt, że obok wzrostu podaży, należy podjąć odpowiednie działania w kierunku stałej poprawy jakości i nowoczesności. Działalność ta powinna być kompleksowa. Powinna dotyczyć techniki i technologii wytwarzania, nadzoru produkcji, jak i ulepszania metod kontroli jakości. Większą uwagę winniśmy skierować na zaostrzenie dyscypliny w realizacji zadań kooperacyjnych tak w ramach resortu, jak i przez jednostki podległe innym resortom. Kooperacja — to jedna ze słabszych stron naszego przemysłu. Jest to dziedzina pozwalająca producentom szukać usprawiedliwienia i winę za złą jakość przerzucać na innych. Szukajmy takich rozwiązań, aby z tym skończyć.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Wysoki Sejmie! Chciałabym podkreślić, że w przemyśle lekkim 60% zatrudnionych — to kobiety pracujące w systemie trójzmianowym i niekiedy jeszcze w trudnych warunkach. Każda więc, choć najmniejsza poprawa w pracy na lepsze cieszy nas podwójnie. Na przykład, gdyby poprawiła się jakość włókien elanowych, produkowanych przez przemysł chemiczny, czy też poprawiło się zaopatrzenie w części zamienne, produkowane przez przemysł maszynowy — to nam, robotnikom, będzie pracowało się łatwiej, mniej będzie postojów, osiągniemy lepszą jakość produkcji własnej i wynagrodzenia nasze będą wyższe. Krytyczne uwagi w tym zakresie przedstawiliśmy na posiedzeniu Komisji Przemysłu Lekkiego, której mam zaszczyt być członkiem. Uświadomić musimy sobie, że żadna z branż nie jest tworem zamkniętym, wyizolowanym, a wręcz przeciwnie — wzajemne powiązania są bardzo ścisłe.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Powiedziałam na wstępie, że polityka rozwoju przemysłu preferuje szybki wzrost produkcji na zaopatrzenie rynku wewnętrznego i na eksport. Problematyka jakości w eksporcie — to zadanie szczególnej wagi. Odstępstwa jakościowe w tej dziedzinie powodują bardzo duże straty. Zła jakość — to przecież nic innego, jak utrata kontrahenta, a w najlepszym razie zmniejszenie obrotów, to utrata dobrej marki, to także zbyteczne nakłady na transport, energię, surowce. Niweczymy w ten sposób naszą pracę, zmniejszamy wpływy dewizowe, osłabiając możliwości importowe.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Wysoki Sejmie! Zadania zawarte w projekcie planu 5-letniego nie są łatwe. Powiem wprost — są trudne, ale możliwe do wykonania. Rzecz jednak w tym, aby każdy z nas spośród całej ich złożoności przyjął na siebie zadania, których dobre wykonanie zabezpiecza rozwój kraju. Nasz gospodarski obrachunek, zebrania w zakładach, które poprzedziły obrady Sejmu, pozwoliły nam na właściwe spojrzenie na zadania obecnej pięciolatki. Mówiliśmy o rezerwach tkwiących w lepszym wykorzystaniu czasu pracy maszyn i urządzeń, w bardziej racjonalnej gospodarce kadrami oraz w szybszym wdrażaniu do przemysłu postępu technicznego i organizacyjnego.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselSwiderskaStanislawa">Po V Plenum Komitetu Centralnego naszej partii w zakładach pracy wzrasta przekonanie, że wszystko co czynimy wiąże się z rozwojem całej naszej gospodarki, że prowadzi do poprawy warunków życia, że od nas samych zależy likwidacja występujących trudności, które utrudniają nam życie i niejednokrotnie są tak denerwujące. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Janusz Zabłocki.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselZablockiJanusz">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Obradujemy dzisiaj nad ważnymi dokumentami przedłożonymi przez Rząd, nad zamierzeniami dotyczącymi społeczno-gospodarczego rozwoju naszego kraju do roku 1980. Obradujemy w momencie, gdy dobiega końca pierwszy rok dyskutowanej tutaj pięciolatki, rok, który w dynamicznym rytmie rozwoju Polski Ludowej przyniósł wyjątkowe spiętrzenie trudności ekonomicznych i zakłóceń życia społecznego, rok, który przyniósł również znane, bolesne wydarzenia czerwcowe i ich skutki, których ciężar odczuwamy do dziś. I jakkolwiek o nich nie mówimy — spraw tych nie możemy wymazać z naszej świadomości. Przeciwnie, musimy starać się lepiej zrozumieć ich głębsze przyczyny i ich rzeczywisty moralny i polityczny sens, a nade wszystko — umieć z nich wyciągnąć pozytywne wnioski dla przyszłości.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselZablockiJanusz">Lata do roku 1980, na których skupiamy naszą uwagę, muszą być traktowane jako część dziesięciolatki, rozpoczętej w roku 1970, dziesięciolatki podporządkowanej jednolitym założeniom nowej, pogrudniowej strategii rozwoju, przyjętym przez VI i VII Zjazd PZPR. W okresie pierwszej pięciolatki, a zwłaszcza w latach 1971—1974 zastosowanie ich przyniosło wydatne i bardzo poważne zdynamizowanie naszego wzrostu ekonomicznego, tym bardziej cenne i godne uznania, że osiągane przy równoczesnej i odczuwalnej poprawie poziomu życia całego społeczeństwa i aktywnej polityce socjalnej państwa. Były to lata bez wątpienia najlepsze w gospodarczej historii Polski Ludowej. Trudno jednak było oczekiwać, że osiągnięte wówczas wskaźniki wzrostu będą możliwe do utrzymania na stałe. Każdy wie, że życie gospodarcze przeżywa pulsujący rytm przypływów i odpływów, tym więcej, iż ekonomika Polski nie da się wyizolować od ekonomiki światowej, a w okresie ostatnich lat, wskutek rozwoju współpracy międzynarodowej, zależność ta nawet się pogłębiła. Dlatego, jakkolwiek potrzebna jest rzeczowa krytyczna analiza gospodarczej, społecznej i politycznej sytuacji w naszym kraju, to nie powinna się ona odbywać w atmosferze katastrofizmu. Podstaw do nastrojów katastrofizmu nie ma, co wcale nie oznacza, że nie czekają nas lata trudne i wymagające wyrzeczeń.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselZablockiJanusz">Chcę jeszcze dodać, że występujące dziś na taką skalę trudności nie pojawiły się nagle, z dnia na dzień, i nie mogą być dla ekonomisty zaskoczeniem. O ich narastaniu było już wiadomo dawniej. O wielu z nich mówiliśmy z tej trybuny my sami, posłowie Koła Poselskiego — „Znak”, zwracając uwagę Wysokiej Izby jeszcze pod koniec poprzedniej kadencji, że gospodarka polska zbliża się do pewnych barier, które mogą spowodować zwolnienie jej dalszej dynamiki. Wskazywaliśmy na sygnały wyczerpywania się rezerw siły roboczej, zwłaszcza w rolnictwie, na napięcia inwestycyjne i niekorzystne zjawiska w handlu zagranicznym, na zaznaczający się brak równowagi na rynku. Dziś są to zagadnienia, na których przede wszystkim skupia się uwaga i troska Rządu, a także Wysokiej Izby.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselZablockiJanusz">Czy tegoroczne spiętrzenie ekonomicznych i społecznych napięć i trudności podważa słuszność generalnych założeń pogrudniowej strategii rozwoju społeczno-gospodarczego? W naszym przekonaniu nie.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselZablockiJanusz">Uważamy, że strategia ta, której istotą jest kojarzenie stałej poprawy warunków życia społeczeństwa z rozwojem gospodarki narodowej, była i jest strategią dobrą i powinna być kontynuowana. Równocześnie — w świetle przeprowadzonej analizy projektu planu — zdajemy sobie sprawę, że rzetelne i konsekwentne stosowanie tej strategii w nowych i bardziej niekorzystnych warunkach, jakie przynoszą najbliższe lata, nie będzie łatwe i wymagać będzie pewnych zmian w sposobach jej realizowania.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselZablockiJanusz">Najważniejsze co różni rozwój gospodarczy w obecnej pięciolatce od rozwoju w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych polega na obniżeniu tempa wzrostu dochodu narodowego. Dochód wytworzony ma wzrastać średnio o 7% rocznie, podczas gdy w ubiegłej pięciolatce zwiększał się rocznie prawie o 10%. Jeszcze widoczniejszy jest spadek w dochodzie do podziału — ma on obecnie rosnąć o 4,8% rocznie, podczas gdy w poprzednich pięciu latach rósł co roku prawie o 12%. W obecnej pięciolatce zmienia się zatem stosunek dochodu do podziału do dochodu wytworzonego. O ile poprzednio więcej dzieliliśmy niż wytwarzaliśmy, to obecnie będziemy musieli więcej wytwarzać niż dzielić. Jest to nieuchronna cena, jaką musimy zapłacić, by pod koniec tej pięciolatki powrócić do dodatniego salda w handlu zagranicznym.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselZablockiJanusz">Aby przy tym relatywnie obniżonym wzroście dochodu do podziału osiągnąć odczuwalne zwiększenie funduszu spożycia, co jest istotnym elementem pogrudniowej strategii rozwoju, konieczne się staje dokonanie pewnych zasadniczych przegrupowań, — „manewrów”, jak to się dziś zwykło określać, pozwalających sięgnąć do nowych, głębszych rezerw ekonomicznych i społecznych. Projekt planu 5-letniego proponuje pięć takich istotnych manewrów strukturalnych:</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselZablockiJanusz">po pierwsze — ograniczenie wzrostu inwestycji między krańcowymi latami obu pięciolatek do 12%, tak by udział inwestycji w całości dochodu spadł z 32% do 26%;</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselZablockiJanusz">po drugie — temu nowemu podziałowi dochodu narodowego ma być podporządkowana nowa struktura produkcji przemysłowej, w której dostawy na rynek mają rosnąć szybciej niż cała produkcja;</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselZablockiJanusz">po trzecie — ma się również zmienić struktura produkcji rolnej przez wzrost produkcji roślinnej, a zwłaszcza produkcji zbóż; plan przewiduje bardzo znaczny wzrost skupu zboża, co ma zapewnić naszemu krajowi większą samodzielność paszową dla odbudowanej hodowli;</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselZablockiJanusz">po czwarte — zakłada się równocześnie zmianę sytuacji w handlu zagranicznym. Przy wzroście eksportu o 75% i ograniczeniu wzrostu importu do 26% mamy przejść w końcu pięciolatki do salda dodatniego w wymianie towarowej z zagranicą.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselZablockiJanusz">Wreszcie — i to jest piąty manewr planu — przyrost siły roboczej w liczbie 1 100 tys. osób ma być tak rozdysponowany, że gospodarka uspołeczniona ma przyjąć tylko 55% tej liczby, natomiast reszta ma zasilić rolnictwo indywidualne, rzemiosło oraz pracę nakładczą i agencyjno-prowizyjną.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselZablockiJanusz">Realizacja tych przegrupowań, których kierunek generalnie uważamy za słuszny, ma zapewnić wzrost funduszu spożycia w ciągu pięciolecia o 31% (a więc więcej niż wzrośnie dochód narodowy do podziału). Dzięki temu można będzie zrealizować podniesienie dochodów pieniężnych ludności — nominalnych o 44% i realnych o 34% — co da między innymi wzrost płacy realnej o 16—18%. Temu zwiększeniu dochodów pieniężnych ludności odpowiada w planie wzrost dostaw towarów na rynek o 60%, co ma przywrócić równowagę na rynku, tak dotkliwie zakłóconą w obecnym czasie. Jeszcze raz podkreślam, że uważamy kierunek wyrażający się w tych zmianach strukturalnych za słuszny. Przy niektórych spośród nich nasuwają się jednak wątpliwości, czy założony efekt jest realny, czy znajduje zabezpieczenie w środkach, jakie plan nam przedstawia.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselZablockiJanusz">I tak, na przykład, ograniczenie wzrostu inwestycji ma kluczowe znaczenie dla całej strategii, ale będzie niezmiernie trudne. Przyczyny stałego przekroczenia planowanych wydatków inwestycyjnych są znane i w obecnej pięciolatce powinniśmy się przed nim zabezpieczyć. W tym celu proponowalibyśmy przede wszystkim z ustalonej kwoty nakładów wydzielić rezerwę i to nie w wysokości symbolicznej, ale w takich rozmiarach, aby zamortyzowała nieuniknione przecież przekroczenia wartości kosztorysowych i również nieuniknione włączanie w ciąg planowanego okresu nowych przedsięwzięć inwestycyjnych. Trzeba również nie dopuścić do rozszerzania inwestycji ponad plan przez kredyty zagraniczne. Jakkolwiek korzystanie z kredytów jest słuszne, to musimy jednak pamiętać, że każdy kredyt inwestycyjny z zagranicy pociąga za sobą dwa razy tyle nakładów krajowych, a więc obciąża nasze bilanse siły roboczej, materiałów i mocy przedsiębiorstw budowlanych. Zagraniczne kredyty inwestycyjne są więc dobre, jeżeli mieszczą się w przyjętych bilansach gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselZablockiJanusz">Szczególnie konieczny wydaje się wydatniejszy postęp w dziedzinie dotkliwie społecznie odczuwalnej, jaką jest gospodarka mieszkaniowa.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselZablockiJanusz">Spodziewamy się, że możliwości dalszego zwiększenia budownictwa mieszkaniowego do roku 1980 będą z należytą troską rozpatrzone przez II Krajową Konferencję Partyjną, przewidzianą w połowie pięciolatki. Łączyć się to musi oczywiście z odpowiednim zabezpieczeniem potencjału przedsiębiorstw budowlano-montażowych.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselZablockiJanusz">Nasuwa się również pytanie, czy przy słusznym kierunku zmian struktury produkcji przemysłowej zmiany te nie są zbyt płytkie. Przewiduje się bowiem, że udział produkcji na rynek wzrośnie z 30,5% zaledwie do 32,5%. Rodzi się obawa, czy jest to wystarczające dla zabezpieczenia wydatnej poprawy na rynku.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselZablockiJanusz">Na pozytywną ocenę zasługuje polityka wobec rolnictwa indywidualnego, a w szczególności popieranie gospodarstw dążących do powiększenia posiadanego areału ziemi, zapewnienie wszechstronnej pomocy dobrze gospodarującym rolnikom indywidualnym i stabilności dla ich gospodarstw. Jednakże w świetle doświadczeń ubiegłej pięciolatki należałoby stworzyć gwarancję, że te słuszne założenia będą przez niższe ogniwa administracji przyjmowane za wiążące, a nie pozostawione ich dobrej woli. Dlatego byłoby słuszne określić i wprowadzić do planu areał ziemi, jaki zostanie sprzedany z Państwowego Funduszu Ziemi gospodarstwom indywidualnym; należałoby również z planu dostaw środków produkcji dla rolnictwa, a zwłaszcza maszyn i traktorów wydzielić pulę przeznaczoną dla rolników indywidualnych. Podobne pociągnięcia utrwalałyby klimat stabilizacji w polityce wobec rolnictwa indywidualnego, która musi mu stwarzać perspektywę nie tylko na to pięciolecie, ale także na okres życia całego pokolenia. Tylko bowiem taka długofalowa perspektywa zatrzyma młodzież w tym sektorze rolnictwa, który jest ciągle główną i najtańszą rezerwą w gospodarce żywnościowej naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#PoselZablockiJanusz">Chcemy też wyrazić nadzieję, że następstwem przyjęcia takich założeń będzie wycofanie przez Rząd złożonego Sejmowi projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych, który — w wersji, jaka została zaproponowana — może prowadzić do naruszenia poczucia stabilizacji indywidualnych rolników. Toteż Koło Poselskie „Znak” od początku zgłaszało wobec tego projektu istotne zastrzeżenia.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#PoselZablockiJanusz">Czynnikiem, który natomiast służyć będzie umocnieniu tej stabilizacji i podniesieniu atrakcyjności zawodu rolnika, będzie zapowiedziane podjęcie w ciągu pięciolatki sprawy systemu emerytalnego dla rolników indywidualnych. Jest to reforma o doniosłym znaczeniu, która odpowiada oczekiwaniom wsi i będzie przez nią bardzo pozytywnie przyjęta.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#PoselZablockiJanusz">Pewne istotne uwagi budzi również zapowiadane przez plan nowe rozdysponowanie siły roboczej. Jest słuszne skierowanie jej przyrostów głównie do działów konsumpcji społecznej i usług, a zwłaszcza rzemiosła, które dotychczas były w tej dziedzinie niedoceniane. Ale decyzję tę należałoby wesprzeć odpowiednim planem dostarczenia do tych działów pozostałych środków produkcji: surowców i materiałów, maszyn i urządzeń, wreszcie lokali, a więc budownictwa usługowego. A wiemy, że z tym ostatnim jest bardzo źle.</u> + <u xml:id="u-22.21" who="#PoselZablockiJanusz">Na pozytywne podkreślenie zasługuje również zrealizowanie w ciągu tej pięciolatki podwyżek najniższych płac oraz rent i emerytur, zwłaszcza z tzw. — „starego portfela”. Jest to wciąż bardzo bolesny problem społeczny, zwłaszcza na tle ogólnego wzrostu płac i kosztów utrzymania. Czy jednak akcji przeliczania i podwyższania emerytur z tzw. — „starego portfela” nie należałoby przyspieszyć i zakończyć jej z dniem 1 stycznia 1978 r., a nie 1 stycznia 1980 r.? Biorąc pod uwagę wiek tej kategorii emerytów, którzy mają z reguły zdrowie zniszczone wojną i ciężkimi warunkami powojennymi, wielu z nich może nie doczekać tego zasłużonego zrównania w uprawnieniach.</u> + <u xml:id="u-22.22" who="#PoselZablockiJanusz">Poruszona sprawa emerytur prowadzi nas do refleksji bardziej generalnej. Ruch płac i cen, który jest wymogiem niezbędnym dla życia gospodarczego, wymaga przemyślenia uzupełniającego mechanizmu, który uwzględniałby potrzeby tych, którzy utrzymują się z emerytur, rent i innych świadczeń socjalnych. Chodzi o mechanizm automatycznych, bieżących korektur wysokości tych świadczeń, pozostających w relacji do zmian zachodzących równocześnie w poziomie płac i kosztów utrzymania. W różnych krajach znane są różne modele tego mechanizmu. Nie wypowiadając się na temat modelu właściwego naszym warunkom, chcę się ograniczyć tylko do podkreślenia, że potrzeba opracowania takiego mechanizmu w naszym przekonaniu dojrzewa i że już pierwsza zapowiedź pracy nad tym zagadnieniem budzi w społeczeństwio pozytywny oddźwięk.</u> + <u xml:id="u-22.23" who="#PoselZablockiJanusz">Wreszcie na zakończenie mojej analizy pragnę powrócić do problematyki systemowej. Nie jest tajemnicą, że w zakresie reform planowania i zarządzania nastąpił ostatnio zastój, a nawet pewien regres wyrażający się wzrostem dyrektywności zarządzania w stosunku do WOG-ów i wprowadzeniem nowych wskaźników ograniczających ich samodzielność. Tę samą politykę wobec WOG-ów realizuje projekt budżetu na 1977 rok. A musimy sobie zdać sprawę, że programu, jaki nam wyznacza strategia VI i VII Zjazdu, nie zrealizujemy bez istotnego podniesienia efektywności gospodarowania, to zaś będzie niemożliwe bez konsekwentnych zmian systemowych. Takie np. zadanie, jak obniżenie kosztów materiałowych produkcji przemysłowej w tej pięciolatce o 9% (podczas gdy w pięcioleciu ubiegłym zdołano je obniżyć o 3%), okaże się nie do wykonania bez rzeczywistego wprowadzenia rachunku gospodarczego w przedsiębiorstwach, to zaś wymaga respektowania zasad parametrycznego zarządzania i poszerzania samodzielności przedsiębiorstwa. Dlatego w naszym przekonaniu z realizacją planu 5-letniego powinno iść w parze pogłębienie i rozszerzenie zmian w systemie planowania i zarządzania, przyjmujące za punkt wyjścia poważny dorobek w tej dziedzinie Komisji Partyjno-Rządowej do Spraw Unowocześnienia Gospodarki i Państwa.</u> + <u xml:id="u-22.24" who="#PoselZablockiJanusz">Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu katowickim w dniu 2 lipca br. I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek powiedział: — „Byłem, jestem i będę zawsze przekonany, że w naszym kraju nie osiągnie się niczego, nie rozwiąże niczego, nie zbuduje niczego bez zrozumienia, poparcia i współdziałania ogółu Polaków”.</u> + <u xml:id="u-22.25" who="#PoselZablockiJanusz">Te ważkie słowa powinny być głęboko przemyślane na wszystkich szczeblach i we wszystkich ogniwach władzy, powinny zostać przyjęte za dewizę jej działania na nadchodzące lata. Wskazują one na podstawową prawdę, że wyprowadzenie naszego kraju z trudności gospodarczych, pomyślne wykonanie napiętych zadań, jakie wyznacza plan, a jakie wymagają od społeczeństwa cierpliwości, wyrzeczeń, dyscypliny i dobrej pracy nie będzie możliwe, jeżeli nie zostanie ono do tej sprawy przekonane, pozyskane i czynnie włączone. Stawia to przed nami na nowo, i to w sposób bardziej naglący niż dawniej, konieczność ożywienia i urealnienia dialogu i więzi władzy ze społeczeństwem.</u> + <u xml:id="u-22.26" who="#PoselZablockiJanusz">Jest pewne, że więzi ze społeczeństwem, która w roku minionym doznała poważnego osłabienia, nie odbuduje się samym mnożeniem kierowanych do niego apeli, jeśli w ślad za tym nie nastąpią kroki tworzące sprzyjający temu klimat. Klimat taki może zostać wypracowany jedynie stałym, wielostronnym wysiłkiem, zmierzającym do rozładowywania istniejących napięć społecznych — a przyniósł ich niemało upływający rok — i niedopuszczanie do narastania nowych.</u> + <u xml:id="u-22.27" who="#PoselZablockiJanusz">Podtrzymujemy uparcie pogląd, że — niezależnie od konieczności poszanowania dla obowiązującego prawa — władzę powinno być stać na wspaniałomyślność, zwłaszcza tam, gdzie odpowiedzialność rozkłada się na obie strony. Bardziej niż jakiekolwiek apele zjednuje to serca, służy wzajemnemu zbliżeniu i tworzy dogodny grunt psychologiczny dla zrozumienia prawdy, że jedynie wspólnym wysiłkiem pokonać można powstałe trudności. Prawdy, przed przyjęciem której nie cofa się żaden myślący Polak, a która mówi, iż dobro kraju wymaga dziś przede wszystkim wewnętrznego ładu i spokoju, wymaga najwyższej odpowiedzialności, a przede wszystkim wysiłku rzetelnej pracy, od której zależy poprawa ogólnej sytuacji.</u> + <u xml:id="u-22.28" who="#PoselZablockiJanusz">Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że społeczeństwo polskie lat siedemdziesiątych jest już inne niż kiedyś. Jest to społeczeństwo odmłodzone wyżem demograficznym tych, którzy już się w Polsce Ludowej urodzili; społeczeństwo wykształcone, o wyrównanym poziomie kulturalnym i dojrzałe politycznie, nie uchylające się przed obywatelskimi obowiązkami, ale i świadome przysługujących mu praw. Społeczeństwo to chce być należycie informowane o sytuacji kraju, chce znać o niej całą prawdę — także wtedy, gdy sytuacja ta nie jest dobra. Chce również mieć możność informowania o tym co samo myśli kierownictwa politycznego kraju i mieć pewność, że przekazywane opinie będą do niego docierały i będą poważnie brane pod uwagę.</u> + <u xml:id="u-22.29" who="#PoselZablockiJanusz">Nasze Koło, Koło Poselskie — „Znak”, jest zgodne z Episkopatem Polski, który w komunikacie ze swojej ostatniej 155 konferencji plenarnej w dniach 17 i 18 listopada br. — „daje wyraz przekonaniu, że w społeczeństwie naszym istnieją olbrzymie zasoby energii, twórczej myśli i inicjatywy. Społeczeństwo nasze cechuje również wielkie poczucie odpowiedzialności za losy ojczyzny. I dlatego celem przezwyciężenia obecnego kryzysu należy w programie działania uwzględniać najcenniejsze tradycje naszej kultury narodowej oraz powszechne w Polsce uwrażliwienie na właściwy styl sprawowania władzy. Chodzi m.in. o respektowanie praw przysługujących wszystkim obywatelom bez względu na wyznawany światopogląd, rodzaj wykonywanej pracy oraz stosunek do partii. Jest też pewne, że rozwiązanie trudności i nawet ekonomicznych może nastąpić przez poszerzenie i zarazem zabezpieczenie wolności obywatelskich”.</u> + <u xml:id="u-22.30" who="#PoselZablockiJanusz">Chcę na zakończenie podkreślić, że w kraju naszym, gdzie większość narodu stanowią ludzie wierzący, istotny i bardzo ważny element więzi między władzą a społeczeństwem stanowią stosunki między państwem a kościołem, polityka państwa wobec wierzących obywateli. Wszystko co jest postępem na drodze normalizowania tych stosunków, na drodze utwierdzania równości obywateli — niezależnie od różnic światopoglądowych — w ich prawach i obowiązkach, wszystko co podkreśla nadrzędność wobec tych różnic państwa, pojmowanego jako państwo ogólnonarodowe, służy umacnianiu jedności narodu i pozwala uruchomić dla jego celów nowe, dotąd nie wyzyskane rezerwy społecznej energii i dobrej woli. Swoje intencje w tym zakresie określiło kierownictwo partii i Rządu wkrótce po grudniowych przemianach w 1970 r., mówiąc o dążeniu do pełnej normalizacji stosunków z kościołem. Ostatnio doniosłym oświadczeniem w tej dziedzinie stała się wypowiedz mielecka I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka z dnia 3 września br., podkreślająca, iż — „istnieje szerokie pole dla owocnego współdziałania kościoła z państwem W realizacji ważnych celów narodowych”.</u> + <u xml:id="u-22.31" who="#PoselZablockiJanusz">Potrzebę takiego współdziałania głosiło nasze Koło już od dawna. Dlatego przytoczoną wypowiedź I Sekretarza przyjęliśmy z aprobatą i nadzieją, że znajdzie swoje praktyczne następstwa. Jesteśmy przekonani, że postępując drogą pogłębienia dialogu i zbliżenia ze społeczeństwem, drogą respektowania praw przysługujących kościołowi i ludziom wierzącym w państwie socjalistycznym, kierownictwo polityczne może liczyć na szerokie społeczne zrozumienie i pozytywny oddźwięk dla swego programu, dla działań dyktowanych interesem narodu i racjami państwa jako wspólnego dobra wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-22.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Józef Więckowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselWieckowskiJozef">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Zadania nauki i techniki w okresie najbliższych lat planu 5-letniego 1976—1980 wynikają z przyjętej strategii podziału środków stojących do dyspozycji państwa, podziału, który zdeterminowała ocena sytuacji ogólnogospodarczej kraju oraz realizacja polityki społeczno-gospodarczej wytyczonej przez PZPR i aprobowanej przez sojusznicze stronnictwa i Ogólnopolski Komitet Frontu Jedności Narodu. Trzeba sobie zatem zdać sprawę, że zadania te muszą być optymalnie dobrane, stosownie do wielkości części, jaką przeznaczono z całego zasobu środków na te cele.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselWieckowskiJozef">Pozycję startową do zadań lat nadchodzących mamy w nauce i technice dobrą, jeżeli zbilansować podstawowe osiągnięcia lat ubiegłych. Zostały stworzone podstawy organizacyjne zespołowych badań naukowych przy jednoczesnym wzroście zatrudnienia w dziale nauki o 70% i zwiększeniu kadry specjalistycznej z tytułami naukowymi profesora o około 2 200 osób, ze stopniem doktora habilitowanego o 2 600 osób i doktora — 15 000 osób.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselWieckowskiJozef">Przyrost ten na tle liczby zatrudnionych w dziale nauki w roku 1975 ok. 150 000 osób, jest przyrostem dużym. Liczba studentów przyjętych na I rok studiów zwiększyła się o 40%, a gospodarka uzyskała ponad ćwierć miliona osób z wyższym wykształceniem. Jednocześnie uruchomiono kilkadziesiąt technologii opartych na polskiej myśli naukowej i technicznej i około 200 zakładów doświadczalnych. W tej sytuacji pięciolatka 1976—1980 powinna być również dla nauki i techniki pięciolatką jakości, pięciolatką jeszcze ściślejszego współdziałania z gospodarką kraju nie tylko w sferze zwiększania ilości i jakości wyrobów i uzyskania tą drogą środków do dalszego rozwoju, ale również w sferze produkcji najtrudniej mierzalnej, a podstawowej dla rozwoju całego kraju, kształtowania kadr dla wszystkich dziedzin życia gospodarczego. Używam świadomie zwrotu kształtowanie, gdyż chodzi nie tylko o zasób umiejętności, ale również o ukształtowanie etyki, wpojenie zaangażowania, rozumowania kategoriami ogólnopaństwowymi. Chodzi o ukształtowanie młodej twórczej inteligencji, zaangażowanej patriotycznie i współdziałającej w organizowaniu nowoczesnego społeczeństwa socjalistycznego Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselWieckowskiJozef">Wysoki Sejmie! Plan przewiduje atrakcyjny program rozwoju badań naukowych na lata 1977—1980 w oparciu o przyznane na ten cel środki 200 mld złotych. Są to, uwzględniając zmianę cen, środki o niemal 50% większe od przeznaczonych na naukę i technikę w pięciolatce 1970—1975. Środki te oraz fakt, że dysponujemy obecnie dobrą strukturą organizacyjną badań naukowych, wypracowaną w ostatnich latach i wymagającą jedynie doskonalenia, stwarzają dobre perspektywy rozwoju nauki.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselWieckowskiJozef">Największy rozmach badawczy i koncentrację środków prezentuje 9 programów rządowych badawczo-rozwojowych. Każdy z nich zawiera istotne dla rozwoju nauki, dla poznania elementy podstawowe, cząstkowe cele utylitarne i cel główny, wytyczony przez potrzeby naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselWieckowskiJozef">Przez programy rządowe dążymy do poprawienia wyżywienia (produkcja białka), zdrowia (zwalczanie chorób nowotworowych), warunków życia (problemy budownictwa mieszkaniowego). Inne programy dotyczą wykorzystania naszych podstawowych surowców, jak węgiel, miedź, sól, a także niezwykle cennej wody słodkiej. Jak ważny jest problem wody świadczy fakt, że przy obecnym rozwoju przemysłu, w przeliczeniu na jednego mieszkańca, gęstość zaludnienia Polski limitowana zasobami wody jest oceniana na ok. 300 osób na 1 km^2^.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselWieckowskiJozef">Warto również podkreślić znaczenie programów rozwoju elektronizacji kraju, automatyzacji i sterowania produkcją.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselWieckowskiJozef">Nowym elementem łańcucha badań są tzw. — „technologie pilotowe”, będące w istocie wybranymi fragmentami programów rządowych. Dają one możliwość jednoczesnego działania naukowcom, konstruktorom i producentom. Zakładając ich współodpowiedzialność za rezultaty, będą dla naukowców szansą bezpośredniego wprowadzenia do produkcji i tym samym realizacji idei naukowych w sferze gospodarczej. Można tu wymienić technologię produkcji preparatu białkowego z ryb, wytwarzania olejów wysokowartościowych dla transportu i wiele innych.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselWieckowskiJozef">Problemy węzłowe — to problemy badawczo-wdrożeniowe na nieco mniejszą skalę. Jest w nich już dobrze wypracowana metoda działania i struktury organizacyjne. W 13 dziedzinach zgrupowano kilkadziesiąt problemów, z których wymienię tylko poświęcony stworzeniu podstaw krajowej energetyki jądrowej oraz całą dziedzinę poświęconą doskonaleniu technologii wytwarzania przez wprowadzanie nowych maszyn, urządzeń i narzędzi do przemysłu, opartych na naszej rodzimej myśli technicznej i naukowej.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselWieckowskiJozef">Pierwsze ogniwo w omawianym łańcuchu badawczym stanowią międzyresortowe problemy badań podstawowych realizowane przez Polską Akademię Nauk i Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Właśnie w ramach tych problemów badacze mają możliwość sformułowania i rozwiązania zagadnień poznawczych, które — ich zdaniem — są ważone, zarówno doraźnie, jak i perspektywicznie dla poznania i wykorzystania w gospodarce.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselWieckowskiJozef">Mają jednak oczywisty obowiązek przekazania uzyskanych rezultatów do dalszego wykorzystania i obiektywnej oceny przydatności i wagi wyników dla gospodarki i nauki. Wypracowanie optymalnych metod kierowania tą grupą problemów, analiza styków z przemysłem — to ważne zadania organizacyjne na najbliższe lata.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselWieckowskiJozef">Nowością — niezwykle ważną w bieżącej pięciolatce — jest plan badań naukowych w zakresie nauk społecznych i humanistycznych, zawarty zarówno w problematyce międzyresortowej, jak i węzłowej. Jest rzeczą oczywistą nawet dla laika, że badania w zakresie podstaw społeczno-ekonomicznych przebudowy wsi, handlu wewnętrznego i usług, planowania i zarządzania gospodarką narodową, osobowości człowieka i jego wychowania — to kluczowe kierunki dla sterowania prawidłowym rozwojem naszego kraju i podejmowania właściwych i skutecznych decyzji w sferach bezpośrednio odczuwalnych przez społeczeństwo na co dzień. Cały ten system, łącznie z grupą problemów resortowych, umożliwia koncentrację badań na ważnych kierunkach i koordynację całości. Należy tylko dokonać właściwych przegrupowań i udoskonalać system kontrolą losową, konfrontacją idei naukowych i innymi metodami, które będą prowadziły w naturalny sposób do rozwoju i eksponowania zespołów twórczych.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselWieckowskiJozef">Szczególną rolę w badaniach odgrywa grupa nauczycieli akademickich, którzy tylko część swego ustawowego czasu pracy poświęcają na badania naukowe. Dla utrzymania ich dotychczasowej intensywności działania w badaniach naukowych przeznacza się w każdym roku bieżącej pięciolatki 1 mld zł na honoraria dla tej grupy badaczy, tzn. tyle, ile wynosiły honoraria w 1976 roku i znacznie więcej niż w latach 1970—1975.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselWieckowskiJozef">Są również inne ważne dla rozwoju nauki i techniki obszary działania umożliwiające start z poziomu osiągniętego wcześniej przez innych. Mam tu na myśli licencje i współpracę naukową z zagranicą. Niezbędna jest dla nas centralnie kontrolowana i globalna polityka licencyjna. I zadaniami są tu nie tylko szybkie uruchomienie licencji, rozwinięcie badań i konstrukcji przewyższających poziom licencji zakupionych, ale również harmonijne wkomponowanie całości w gospodarkę kraju, aby te prace optymalnie wykorzystać.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselWieckowskiJozef">Dobrym przykładem może tu być modernizacja turbiny 200 MW licencji radzieckiej. Moc tej turbiny ważnej dla energetyki — w wyniku prac modernizacyjnych — zwiększono niemal o 10%. Istnieją tu zatem wszelkie podstawy, aby rozważyć możliwość realizacji maszyny pochodnej, własnej konstrukcji, o mocy do 750 MW, tak potrzebnej dla naszej energetyki i stymulującej rozwój przemysłu turbinowego.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselWieckowskiJozef">Będziemy również w bieżącym 5-leciu korzystali z licencji radzieckiej w zakresie energetyki jądrowej. I tutaj będzie również okazja do wykorzystania jej jako odskoczni do konstrukcji własnych.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#PoselWieckowskiJozef">Wysoki Sejmie! Druga sfera działania — współpraca z zagranicą — stawia przed nami zadania organizacyjne, znacznie łatwiejsze dzięki temu, że Polska znajduje się w rodzinie krajów socjalistycznych, z którymi łączą nas od wielu lat serdeczne kontakty i współpraca w wielu dziedzinach. Należy pogłębiać tę współpracę. Doprowadzać do konfrontacji różnych idei naukowych, służących osiągnięciu tego samego celu lub rozwiązywać skoordynowane różne problemy częściowe. Jest to niezbędna forma współpracy dla dalszego postępu wobec ciągle rozszerzającego się frontu badań naukowych i ograniczoności naszego potencjału. Dlatego szczególnie korzystna jest dla nas współpraca ze Związkiem Radzieckim, dysponującym ogromnym potencjałem badawczym, a także naszymi bezpośrednimi sąsiadami — CSRS, NRD i innymi krajami wspólnoty socjalistycznej. Nie wolno nam również żyć obok osiągnięć nauki i techniki w innych krajach świata. Istnieją i tu również konkretne plany współpracy. Generalnie chyba najważniejszą sprawą we współpracy z zagranicą jest podtrzymywanie osobistych roboczych kontaktów uczonych. Kontakty te w formie nie naruszającej interesów gospodarczych państwa powinny być zwykłą codzienną praktyką.</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#PoselWieckowskiJozef">Chciałbym na koniec zwrócić uwagę na możliwość eksportu polskiej myśli naukowej i struktur organizacyjnych w formie eksportu całych uczelni do krajów rozwijających się. Jest to niemierzalnej wartości forma eksportu naszych umiejętności i zyskiwania szacunku i życzliwości dla Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-24.18" who="#PoselWieckowskiJozef">Zadania kształtowania kadr dla nauki i techniki realizuje głównie szkolnictwo wyższe, oczywiście także Polska Akademia Nauk. Trzeba sobie zdać sprawę z punktu startowego w 1976 roku, aby właściwie ocenić i widzieć zadania w tej dziedzinie. W latach 1970—1975 przyrosty liczby studentów, stanu zatrudnienia, inwestycji były znaczne — rzędu 40%. Proporcje wzrostu jednoczesnego nie były dobre. Nie tylko nie poprawiały podstawowych wskaźników charakteryzujących warunki pracy w szkolnictwie wyższym, ale nawet je pogorszyły.</u> + <u xml:id="u-24.19" who="#PoselWieckowskiJozef">Przeciwdziała temu strategia rozwoju szkolnictwa wyższego w obecnej pięciolatce. Stabilizuje się liczbę studentów przyjmowanych na I rok studiów (69 tys.) na poziomie roku 1976, postulując jednocześnie zgodnie z potrzebami gospodarczymi kraju, wzrost liczby studentów na kierunkach rolniczych stopniowo do 130% pod koniec pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-24.20" who="#PoselWieckowskiJozef">Generalną sprawą kadrową, ważną dla nauki i nauczania, jest zadanie optymalnego rozmieszczenia kadry badawczej i jej części — nauczycieli akademickich. Z jednej strony należy popierać i bronić przed naruszaniem równowagi i zdolnością rozwoju zespoły dobre, a z drugiej strony należy wzmacniać ośrodki słabe do poziomu gwarantującego rozwój naukowy. Rozsądne i skuteczne metody działania w tym kierunku powinny być przedmiotem dyskusji lat najbliższych. Już teraz jednak wiadomo, że dobór odpowiedniego składu personalnego zespołu przenoszonego oraz metody zachęty w sferze ambicji zawodowych i warunków życia muszą górować nad postanowieniami administracyjnymi.</u> + <u xml:id="u-24.21" who="#PoselWieckowskiJozef">Wysoki Sejmie! Szczególną troską, na miarę możliwości materialnych państwa i umiejętności starszej kadry naukowców, powinniśmy otoczyć młodych badaczy w okresie ich największej chłonności i rozwoju, tzn. w wieku 20—30 lat. Przekazywanie im wiedzy drogą studiów doktoranckich, podyplomowych, na seminariach, a także stwarzanie relatywnie lepszych warunków socjalno-bytowych osobom wybitnie zdolnym powinno być normalną metodą działania.</u> + <u xml:id="u-24.22" who="#PoselWieckowskiJozef">Stoimy bowiem przed perspektywą kształtowania nowego modelu szkoły wyższej, która potrafi połączyć wysokie wymagania w zakresie wiedzy podstawowej z potrzebami przemysłu i innych dziedzin gospodarki i która musi być na kierunkach specjalistycznych ściśle związana z kluczowymi i nowoczesnymi zakładami przemysłowymi. W jednym i drugim kierunku podejmujemy już inicjatywy, planując budowę domów spółdzielczych młodego nauczyciela akademickiego, a także planując rozwój tzw. laboratoriów środowiskowych przy zakładach przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-24.23" who="#PoselWieckowskiJozef">W zakończeniu chciałbym zwrócić uwagę na dwa dalsze istotne elementy w działalności naukowej — inwestycje i płace. Dziedziny, w których obowiązuje nas w najbliższych latach szczególna ostrożność i rozsądek.</u> + <u xml:id="u-24.24" who="#PoselWieckowskiJozef">Na rozwój nauki i techniki, zaliczony do działów konsumpcji społecznej, przeznaczono w latach 1976—1980 kwotę 19,7 mid złotych, tzn. w cenach porównywalnych o 4,4 mid złotych więcej niż w ubiegłej pięciolatce. Jednak w robotach budowlano-montażowych kwota przyznana stanowi tylko około 90% przyznanej w pięciolatce ubiegłej. Kwota ta nie wystarczy nawet w niektórych wypadkach na zakończenie inwestycji rozpoczętych. Dlatego bardzo ważną sprawą jest mecenat resortów w działach produkcyjnych gospodarki nad odpowiednimi kierunkami szkolenia i badań. Przewidywana szacunkowo kwota 1,5 mld złotych na ten cel, inwestowana odpowiednio i zgodnie z istniejącymi już umowami między uczelniami i ministerstwami, zwróci się gospodarce narodowej wielokrotnie.</u> + <u xml:id="u-24.25" who="#PoselWieckowskiJozef">Sprawa płac w nauce i szkolnictwie wyższym wymaga szczególnej troski. Plan przewiduje wzrost płac o 27,9% do roku 1980 w dziale nauki i taka jest w tej chwili granica wyznaczona oceną możliwości kraju. Jestem przekonany jednocześnie, że w miarę wzrostu naszej gospodarki i widocznych skutków oddziaływania nauki na sferę produkcyjną, powielającą produkt myśli naukowej, dalszy wzrost płac będzie mógł być przyspieszony, a szczególnie płac badaczy młodych, wykazujących się twórczą i rzetelną pracą.</u> + <u xml:id="u-24.26" who="#PoselWieckowskiJozef">Wysoka Izbo! Podsumowując całość, jestem przekonany, że pracownicy działu nauki mają w ramach narodowego planu społeczno-gospodarczego na lata 1976—1980 zadania atrakcyjne, o kluczowym znaczeniu dla dalszego rozwoju Polski Ludowej. Jestem przekonany, że nie zabraknie im zapału i inwencji w budowie naszego kraju. Świadomość tego oraz to, że mam możność bezpośrednio uczestniczyć w realizacji tych zadań sprawia mi głęboką satysfakcję.</u> + <u xml:id="u-24.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Leon Kłonica.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselKlonicaLeon">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Zaakcentowana wyraźnie w projekcie planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju duża ranga gospodarki żywnościowej wskazuje, że najbliższe lata będą wymagały bardzo ofensywnego działania na rzecz wzrostu produkcji rolniczej i jej społeczno-ekonomicznej efektywności.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselKlonicaLeon">Projekt planu zakłada realistyczne proporcje pomiędzy wzrostem produkcji a ilościowym i jakościowym zabezpieczeniem rolnictwa w środki obrotowe i środki trwałe. Aktualny potencjał wytwórczy rolnictwa i jego poziom produkcyjny pozwalają uznać te w sumie niełatwe zadania za wykonalne, nawet w przeciętnych warunkach atmosferycznych. Wymagają one jednak optymalnego układu ekonomicznego i starannego wykorzystania rezerw, jakie nadal bezspornie istnieją w całym polskim rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselKlonicaLeon">W ciągu ostatnich lat w zasadzie zbudowaliśmy system ekonomiczny zachęcający do rozwijania produkcji wszystkie kategorie gospodarstw. Jego najistotniejszą cechą jest to, iż stwarza sytuację, wywołującą największe zainteresowanie wzrostem produkcji wśród samych wytwórców. Jest to moment pozytywny, na który warto zwracać uwagę w dalszej pracy z producentami rolnymi. Jak informuje projekt planu, w latach 1976—1980 nastąpi znaczny wzrost dostaw różnorakich środków produkcji. Wzrosną też wydatnie usługi rolniczo-przemysłowe.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselKlonicaLeon">Bardziej korzystnie kształtować się będzie relacja między nakładami na środki obrotowe i nakładami na inwestycje. Oczywiście, istotna rola przypada tym ostatnim, zwłaszcza inwestycjom, których funkcją jest zwiększenie potencjału produkcyjnego, a nie tylko substytucja czynników produkcji. Czuję się zobowiązany do podkreślenia, że w obecnej fazie rozwoju rolnictwa polskiego, dla której właściwa jest rosnąca towarowość, wsparcie przez przemysł staje się jednym z głównych czynników przyśpieszających tempo rozwoju gospodarki żywnościowej. Można wyrazić przekonanie, iż świadomość tej współzależności będzie towarzyszyła stale operatywnym działaniom Rządu w trakcie realizacji obecnego planu 5-letniego. Z punktu widzenia praktyki gospodarczej chodzi zwłaszcza o to, aby środki produkcji pochodzenia przemysłowego przeznaczone dla rolnictwa w planie 5-letnim dostarczane były terminowo.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselKlonicaLeon">Istotnie przyśpieszać rozwój produkcji rolniczej może postęp społeczno-ekonomiczny i organizacyjny w samym rolnictwie. W indywidualnej gospodarce chłopskiej przejawiać się on będzie w rozszerzaniu i udoskonalaniu specjalizacji gospodarstw i rejonów, w rozwijaniu różnorodnych form współpracy produkcyjnej, a także w nawiązywaniu rozmaitych form kooperacji z uspołecznionymi przedsiębiorstwami rolniczymi i pozarolniczymi.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselKlonicaLeon">W gospodarce uspołecznionej postęp społeczno-ekonomiczny i organizacyjny powinien powodować poprawę efektywności i intensywności gospodarowania. Wyrażam przekonanie, że zadania rolnictwa mogą być nawet przekraczane, głównie w województwach o dużym udziale sektora uspołecznionego, o ile potrafimy zmobilizować i wykorzystać wszystkie siły tkwiące w samym rolnictwie, a także siły przedsiębiorstw przemysłowych, wytwarzających środki produkcji dla rolnictwa. Efektywność tego, co zamierzamy dokonać w sprawach poprawy wyżywienia narodu będzie tym większa, im lepiej wykorzystamy kadrę inżynieryjno-techniczną pracującą bezpośrednio w produkcji i sferze obsługi oraz zintensyfikujemy cały system kształcenia kadr rolników. Musimy więc w najbliższych latach wykorzystać pełniej doświadczenia i możliwości znanych ośrodków kształcenia rolniczego, głównie na poziomie wyższym. Wymagać to będzie odpowiedniego ukierunkowania programu inwestycyjnego. Takie całościowe ujęcie wytyczyły uchwały VI i VII Zjazdu i decyzje IV i V Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselKlonicaLeon">Pozwólcie, obywatele posłowie, że poruszę bardziej szczegółowo kilka problemów. Jednym z nich jest uzyskanie wydatnego wzrostu zbiorów zbóż, Poziom zbiorów zbóż decyduje o możliwościach zrównoważenia bilansu paszowego, gdyż właśnie ziarno zbóż jest najważniejszym składnikiem wszystkich mieszanek paszowych. A zatem, zwiększając stopień zaspokojenia potrzeb rodzimą produkcją, poprawiamy bilans płatniczy kraju, zmniejszamy stopień importochłonności produkcji zwierzęcej, a nade wszystko zapewniamy jej stabilność. Jest bezsporne, że już obecnie, także w średnich warunkach atmosferycznych, możemy uzyskiwać znaczny przyrost plonów i zbiorów. Wszak dysponujemy już całym kompleksem czynników plonotwórczych takich, jak choćby nawozy i bardziej plenne odmiany. Poza tym właśnie produkcję zbóż mamy najbardziej zmechanizowaną, co czyni łatwiejsze zamiary na tym polu. Rozwijać będziemy system kompleksowych usług w powiązaniu z wieloletnią kontraktacją. Stwarzane dotychczas przez Rząd warunki ekonomiczno-organizacyjne gwarantują wykonanie tego zadania.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselKlonicaLeon">Plan zakłada wzrost nakładów na melioracje wodne oraz na inwestycje związane z zaopatrzeniem wsi i rolnictwa w wodę. W tej dziedzinie dążyć należy do wykorzystania wszelkich rezerw materialnych, aby osiągnąć możliwie najwyższy przyrost powierzchni gruntów zmeliorowanych i wsi korzystających z nowoczesnych ujęć wodnych. Jest bowiem dowiedzione, że regulacja stosunków wodnych w glebie najistotniej zmniejsza zawodność plonów. Ten kierunek inwestycji ma w naszych warunkach także charakter antyimportowy i stąd warto traktować go priorytetowo.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselKlonicaLeon">Założenia planu zobowiązują do odbudowy stanu zwierząt gospodarskich w najbliższej przyszłości, opierając się między innymi na przedsięwzięciach sprzyjających wzrostowi nielimitowanych nakładów inwestycyjnych na budownictwo i przemysł paszowy. W systemie wykonawstwa własnego PGR i SKR tkwią znaczne rezerwy, które można przy tym zatrudnieniu szybko uruchomić, pod warunkiem lepszego wyposażenia w środki transportowe, sprzęt budowlany oraz poprawy zaopatrzenia w materiały budowlane. W tym systemie PGR przerobiły w roku gospodarczym 1975/1976 ponad 9 mld zł. Po spełnieniu wymienionych warunków można by przerób ten w stosunkowo krótkim czasie podwoić. Dotyczy to głównie województw północnych i zachodnich.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselKlonicaLeon">Chciałbym także zauważyć, że obok wzrostu, ilościowego wszelkie względy przemawiają za potrzebą położenia nacisku na jakość pogłowia zwierząt gospodarskich. Oznacza to, że tempo wzrostu produktywności jednostkowej zwierząt powinno być znacznie wyższe niż tempo wzrostu pogłowia. Łączyć się to będzie równocześnie z podniesieniem efektywności produkcji zwierzęcej, z możliwością obniżenia jednostkowych kosztów produkcji.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselKlonicaLeon">Podstawowym jednakże gwarantem realizacji planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju będzie pełne, racjonalne zagospodarowanie ziemi i jej intensywne użytkowanie. Niewątpliwie najbardziej złożonym i specyficznym dla obecnego etapu rozwoju rolnictwa zagadnieniem jest zagospodarowanie gruntów przekazywanych na rzecz państwa w zamian za rentę. Powszechnie znane są warunki i kryteria przejmowania tych gruntów oraz zasady ich zagospodarowania. Pragnę jedynie zwrócić uwagę, że w sytuacji, gdy potrzeby żywnościowe społeczeństwa stają się problemem tak palącym, gdy coraz trudniejsze staje się importowanie surowców rolniczych, przejawem marnotrawstwa jest niepełne wykorzystanie ziemi jako dobra ogólnonarodowego. W tej sprawie ważne znaczenie ma bieżąca analiza stanu gospodarki rolnej prowadzona przez administrację państwową, służbę rolną i na jej podstawie wyciąganie bieżących praktycznych wniosków. Gospodarka ziemią wymagać będzie dużej elastyczności w działaniu władzy terenowej tak w zakresie przejmowania, jak i zagospodarowywania ziemi, łącznie z decyzjami o charakterze inwestycyjnym.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselKlonicaLeon">Wysoki Sejmie! Poruszone problemy dotyczą niektórych tylko sfer gospodarki żywnościowej i jej uwarunkowań.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselKlonicaLeon">Wzrost produkcji rolniczej jest podstawowym warunkiem planowanego wzrostu realnych dochodów społeczeństwa, a także główną formą wkładu rolnictwa w rozwój ekonomiczny kraju. Plan 5-letni jest przecież planem otwartym. Można więc liczyć, że w trakcie jego realizacji będą rozważane dalsze możliwości skierowania dodatkowych środków na rozwój produkcji żywności zgodnie z jej priorytetowym charakterem, jaki został nadany decyzjami V Plenum KC PZPR. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Mieczysław Tarnawa.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejsza debata stanowi bezpośrednią kontynuację obrad plenarnych Sejmu w dniu 2 grudnia br. Zatwierdzony przez Wysoki Sejm rządowy program rozwoju usług i rzemiosła stanowi integralną część planu 5-letniego. Ściśle się też z nim wiążą proponowane rozwiązania w pięciu projektach ustaw.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Skala i zakres zadań zawartych w tym programie wymaga maksymalnego wykorzystania rezerw i możliwości rozwojowych. Przed rzemiosłem postawiono duże i niełatwe zadania podwojenia do 1980 r. świadczonych usług i produkcji rynkowej. Dotyczy to w szczególności usług i wyrobów takich branż, jak spożywcza, motoryzacyjna, budowlano-remontowa, drzewna, elektrometalowa, usługi dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Chciałbym podkreślić, że rzemiosło aktywnie uczestniczy w realizowaniu zadań ogólnonarodowych programów: żywnościowego, rozwoju motoryzacji oraz budownictwa mieszkaniowego. Odczuwalnemu udziałowi rzemiosła w zaspokajaniu potrzeb społecznych w tym zakresie sprzyja rozmieszczenie sieci zakładów rzemieślniczych, które są szczególnie zbliżone do lokalnych odbiorców.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Rzemiosło rozwija swoją działalność w miastach i na wsi, na obszarach zarówno o skoncentrowanym, jak i rozproszonym popycie, zaspokajając w dużej mierze zindywidualizowane potrzeby ludności. Uzupełniając i wzbogacając zaopatrzenie rynku, rzemiosło, ze względu na swa specyfikę, może w odpowiednich warunkach działać szybko i skutecznie, elastycznie reagować na zjawiska rynkowe.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Faktem jest, że w rzemiośle istnieją jeszcze duże, nie wykorzystane możliwości. W świetle wyników przeglądu usługowych potrzeb i możliwości przeprowadzonego w roku bieżącym z inicjatywy Stronnictwa Demokratycznego są one oceniane na ok. 30% jego zdolności produkcyjno-usługowych.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Wyzwolenie wszystkich możliwości tkwiących w potencjale gospodarczym rzemiosła, wykorzystanie istniejących rezerw i dalszy wydatny jego rozwój, uwarunkowane m.in. wyraźną poprawą zaopatrzenia materiałowo-surowcowego — służyć będzie lepszemu zaspokajaniu potrzeb ludności i będzie miało liczący się wpływ na kształtowanie równowagi pieniężno-rynkowej.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Postawione przed rzemiosłem zadania są, jak już powiedziałem, duże i niełatwe. O ich wykonaniu decydować będą czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. A więc zarówno klimat, jak i postawy samego środowiska. Równocześnie jednak ich wykonanie znajduje mocne oparcie w decyzjach najwyższych władz w naszym państwie, w szczególności zaś w pięciu projektach ustaw dotyczących wykonywania i organizacji rzemiosła, systemu podatkowego oraz tak ważnej dla nas sprawy — ubezpieczeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Oczywiście, zarówno program, jak i podejmowane decyzje stworzą określone uwarunkowania dla działalności rzemiosła. Bardzo ważne jest jednak, by w praktyce znalazły one swe pełne odbicie, by wynikające z nich ustalenia były powszechnie respektowane i wcielane w życie. Jak podkreśliłem — bardzo wiele będzie zależało od samego środowiska rzemieślniczego, od jego samorządu, od aktywności i zaangażowania wielotysięcznej rzeszy rzemieślników. Dużą rolę do spełnienia mieć będzie spółdzielczość rzemieślnicza jako organizator działalności usługowo-wytwórczej rzemiosła w warunkach socjalistycznej gospodarki planowej. Bardzo dużo zależeć będzie od ścisłego współdziałania organizacji rzemiosła z administracją terenową w miastach i w gminach.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Uznanie rzemiosła jako pełnoprawnego partnera w dziedzinie usług, a także w rozwijaniu produkcji rynkowej oraz rosnąca odpowiedzialność władz lokalnych za jego rozwój wymaga jednak przełamania istniejących jeszcze uprzedzeń do środowiska rzemieślniczego, przezwyciężenia różnych, często niewłaściwych ocen.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">W całej działalności rzemiosła tak usługowej, jak i produkcyjnej, o końcowym efekcie decydują wysoki udział pracy żywej i konkretne umiejętności rzemieślnika. Posłużę się tu przykładem wytwórczości o znamionach rękodzieła artystycznego, w którym sam pracuję.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Rozwój rzemiosła o walorach artystycznych ma podwójne znaczenie. Pierwsze dotyczy coraz lepszego zaspokajania potrzeb ludności w sferze kultury materialnej, kształtowania wrażliwości estetycznej, wzbogacania świadomości społecznej o niewyczerpane bogactwo folkloru, tradycji regionalnych w sztuce ludowej i stosowanej. Praktyka dowiodła dużej roli rękodzieła artystycznego w dziedzinie utrwalania i rozwijania naszych kontaktów z Polonią rozsianą na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Po drugie — wyroby rzemiosła artystycznego, z uwagi na wysoki udział robocizny bezpośredniej oraz osobisty kunszt rzemieślnika, należą do poszukiwanych wyrobów rynkowych. Wzrost popytu na te dobra jest prawidłowością występującą w społeczeństwach o rosnącej zamożności. Dlatego też w przyspieszaniu rozwoju rzemieślniczej produkcji artystycznej należy widzieć również istotny element oddziaływania na kształtowanie modelu konsumpcji.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Mamy realną szansę podwojenia, a nawet i potrojenia w bieżącym pięcioleciu wartości produkcji rzemiosł artystycznych zarówno na rynek krajowy, jak i na eksport. Dotyczy to również usług, zwłaszcza zaś napraw i konserwacji przedmiotów artystycznych, jak również odbudowy i konserwacji zabytkowych obiektów.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Wysoki Sejmie! Ustalenia podjęte na wspólnym posiedzeniu Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego i Prezydium Rządu w dniu 4 listopada mają zasadnicze znaczenie dla rozwoju usług i rzemiosła, zgodnie ze zwiększającymi się stale potrzebami naszego społeczeństwa, całej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Pełna realizacja zamierzeń dotyczących przyspieszonego rozwoju usług i produkcji rynkowej rzemiosła oznaczać będzie odczuwalne zwiększenie ich podaży wyrażającej się wielomiliardowymi kwotami. To zaś, powiedzmy wyraźnie, ważyć będzie na rynku, nadając jednocześnie wymierny kształt naszym wysiłkom.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselTarnawaMieczyslaw">Rzemiosło niejednokrotnie dawało przykłady dużego zaangażowania i dowody, że nie kieruje się wyłącznie sprawami związanymi z ekonomicznymi aspektami prowadzonej działalności usługowo-wytwórczej. Żywe tradycje polskiego rzemiosła, jego uczestnictwo w przeobrażeniach i rozwoju naszej socjalistycznej ojczyzny połączone z rzetelną pracą zawodową i społeczną dają rękojmię, że rzemieślnicy, zasłużeni mistrzowie wraz z młodą wkraczającą do zawodu generacją, wychowaną i wykształconą w Polsce Ludowej — jak najlepiej, jak najbardziej efektywnie wykonywać będą postawione przed nimi zadania, dla dobra całego społeczeństwa, dla dobra nas wszystkich. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Kazimierz Fortuna.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselFortunaKazimierz">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! W polskim społeczeństwie, a zwłaszcza wśród młodzieży utrwaliło się przekonanie, że jedynie słuszną drogą naszego rozwoju jest ta, która prowadzi do wszechstronnego, prężnego i harmonijnego rozwoju kraju. Droga ta określona przez VI i VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wiedzie nasz kraj ku nowoczesności i zasobności, łącząc postęp w podnoszeniu poziomu i jakości życia narodu z umacnianiem siły i pozycji socjalistycznej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselFortunaKazimierz">Dla realizacji wytyczonych celów niezwykle ważne jest podnoszenie poziomu wiedzy, kwalifikacji i umiejętności ludzi, rozwój nauki oraz zaspokajanie potrzeb kulturalnych, będących nieodzownymi czynnikami kształtowania rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselFortunaKazimierz">W przedłożonym projekcie planu społeczno-gospodarczego zakłada się, że w oświacie i wychowaniu podstawowym kierunkiem działania w latach 1976—1980 powinno być zapewnienie warunków dla wdrażania reformy systemu edukacji narodowej oraz zaspokajanie potrzeb gospodarki narodowej na kadry kwalifikowane, zwłaszcza dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselFortunaKazimierz">Tymi właśnie problemami, w odniesieniu do wsi i rolnictwa zajmę się w swoim wystąpieniu. Ich znaczenie nie sprowadza się bowiem tylko do gospodarki żywnościowej, lecz dotyczy perspektyw rozwojowych całego społeczeństwa. Jeśli mówimy o młodzieży wiejskiej, to mamy na myśli co najmniej połowę młodzieży naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselFortunaKazimierz">Według ostatniego spisu powszechnego, z ogólnej liczby młodzieży w wieku 15—19 lat mieszkało i uczyło się lub pracowało na wsi 53,6%, a w grupie wieku 20—24 lat, czyli w wieku studenckim, odsetek ten wynosił 49,2%. Zgodnie z prognozami demograficznymi, w najbliższych kilkunastu latach we wsi wyrastać będą nadal młode roczniki, nie tylko na potrzeby wsi i rolnictwa, ale i dla miast. Z tego środowiska wywodzić się będą nowe zastępy klasy robotniczej, specjaliści różnych dziedzin życia społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselFortunaKazimierz">Jak wykazują szczegółowe analizy, ta połowa młodzieży polskiej ma jeszcze dziś znacznie trudniejsze szanse kształcenia się niż młodzież miejska. W tym kontekście z pełnym uznaniem należy odnosić się do wysiłków zmierzających do wdrażania reformy systemu edukacji narodowej, powoływania i umacniania gminnych szkół zbiorczych. Reforma systemu edukacji narodowej jest wielką społeczną sprawą.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselFortunaKazimierz">Gminne szkoły zbiorcze, w połączeniu z rozwijaną opieką przedszkolną, spotkały się z poparciem i dużym uznaniem społeczeństwa wiejskiego, które dostrzega w nich szansę wyrównania startu życiowego dzieci i młodzieży. Powoływanie więc dalszych szkół zbiorczych, dążenie do objęcia w tej pięciolatce wszystkich uczniów szkół podstawowych na wsi, musi iść w parze z doskonaleniem ich funkcjonowania i stałym umacnianiem. Dlatego też istnieje potrzeba przyspieszenia rozbudowy bazy materialne] gminnych szkół zbiorczych, doskonalenia dowozu i dożywiania dzieci.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselFortunaKazimierz">Wysoka Izbo! Rolnictwo i cała gospodarka żywnościowa, po doniosłych decyzjach politycznych i państwowych, weszły na nowy jakościowo etap rozwoju. Znajduje to potwierdzenie w przedłożonym projekcie 5-letniego planu społeczno-gospodarczego. Nieodzownym warunkiem wykonania stawianych w nim przed rolnictwem zadań racjonalnego wykorzystania środków materialnych, a przede wszystkim efektywnego przyjęcia techniki i mechanizacji — są kwalifikowane kadry. Tymczasem rolnictwo i wieś kumulowały niedostatki funkcjonowania szczególnie szkoły podstawowej i systemu oświaty, które przez lata urosły do rangi problemu społecznego. Ostrzej widać ten problem w pięciolatce jakości. W efekcie na 1000 ludności rolniczej przypada dziś tyle osób bez ukończonej szkoły podstawowej, ile było wśród ludności pozarolniczej 20 lat temu. Jest to już dzisiaj jeden z działów gospodarki narodowej o najniższych kwalifikacjach pracowników. Tylko co dziesiąty pracujący w rolnictwie ma wykształcenie ponadpodstawowe, podczas gdy w pozostałych działach gospodarki narodowej wskaźnik ten wynosi 56%.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselFortunaKazimierz">Jak wynika z danych komisji rządowej do spraw kształcenia kadr dla rolnictwa, bardzo niski jest także poziom wykształcenia młodych rolników. Wśród rolników w wieku do lat 25 wykształcenie ponadpodstawowe ma około ^1^/4, natomiast wśród pracowników działów pozarolniczych około ^2^/3. Szczególnie negatywnym zjawiskiem jest fakt podejmowania pracy w rolnictwie przez młodzież bez ukończonej szkoły podstawowej — corocznie jeszcze około 20 tys. osób.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselFortunaKazimierz">Jeśli więc z prognozy wynika, że ludność obecnie czynna zawodowo w rolnictwie stanowić będzie około ^2^/3 pracujących w rolnictwie w 1990 roku, to podnoszenie kwalifikacji osób pracujących w tym dziale gospodarki nabiera szczególnego znaczenia. Jest to zadanie równie wielkie, jak kształcenie nowych kadr dla rolnictwa i całej gospodarki narodowej w systemie szkolnym. Można więc stwierdzić, że wykształcenie staje się główną barierą intensyfikacji i rekonstrukcji rolnictwa. Dlatego też z zadowoleniem należy odnieść się do rządowego programu w sprawie kształcenia kadr na potrzeby rolnictwa w latach 1976—1990. Zawarte w nim kompleksowe oceny i propozycje zmian, przy konsekwentnym ich wdrażaniu, przyczynią się niewątpliwie do rozwiązania tego szczególnie ważnego problemu.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselFortunaKazimierz">Zgodnie z założeniami projektu 5-letniego planu społeczno-gospodarczego, rolnictwo indywidualne powinno zasilić około 200 tysięcy rolników oraz robotników wykwalifikowanych, a także specjalistów z wyższym wykształceniem rolniczym. Rolnictwo nasze wkracza w taki etap rozwoju, w którym zwiększenie dopływu kwalifikowanych kadr jest nieodzownym warunkiem wykonania założonych zadań.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselFortunaKazimierz">Obok troski o racjonalne wykorzystanie już przygotowanych i przygotowywanych kadr dla rolnictwa i gospodarki żywnościowej, poszukiwać musimy nowych rozwiązań zmierzających do wzrostu zainteresowania młodzieży szkolnictwem rolniczym, rozważyć możliwości ustalenia preferencji dla szkolnictwa rolniczego w polityce stypendialnej i internatowej, większego zainteresowania szkoleniem kadr ze strony przedsiębiorstw, organizacji i instytucji obsługujących wieś i rolnictwo. Jest to tym bardziej ważne, że problem przygotowania kadr dotyczy zarówno rolnictwa, jak też szeroko rozumianych potrzeb społeczeństwa wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselFortunaKazimierz">Ze względu na szczególne zapotrzebowanie na kadrę z wyższym wykształceniem — zgodnie z propozycją planu — zwrócić musimy uwagę na udział młodzieży wiejskiej i rolniczej w studiach wyższych. Na podstawie analizy udziału młodzieży wiejskiej, szczególnie chłopskiej, w studiach wyższych można stwierdzić systematyczny spadek jej udziału na I roku studiów. Dziesięć lat temu młodzież chłopska wśród przyjętych na I rok studiów stanowiła 15,2%, pięć lat temu — 12,4%, a w roku obecnym już tylko 8,9%. Wśród ogółu przyjętych na I rok studiów w roku akademickim 1976— 1977, młodzież pochodzenia robotniczego i chłopskiego stanowi łącznie 39,5%, co jest najniższym z dotychczasowych wskaźników od roku 1951. Dla pełnej ilustracji zjawiska dodam jeszcze, że wśród przyjętych w br. na akademie rolnicze — młodzież pochodzenia chłopskiego stanowi wprawdzie więcej niż w innych typach uczelni wyższych, ale tylko niecałe 23%.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselFortunaKazimierz">Przedłożone projekty planów społeczno-gospodarczych zakładają usprawnienie działalności wyższych uczelni, poprawę warunków dydaktycznych i socjalnych, poziomu kształcenia, wzrost liczby studentów i miejsc w domach studenckich. W tym kontekście niezbędne jest także zapewnienie większego udziału młodzieży robotniczej i chłopskiej w stacjonarnych studiach wyższych. Istnieje potrzeba opracowania określonego systemu preferencji.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselFortunaKazimierz">Wysoki Sejmie! W tworzeniu nowoczesnego rolnictwa, w socjalistycznych przeobrażeniach wsi od lat aktywnie uczestniczy młode pokolenie. Z wypowiedzi i opinii młodych mieszkańców wsi wynika, że przede wszystkim pragnie ona nowocześniej, intensywniej gospodarować i więcej produkować przy zmniejszaniu uciążliwości pracy w rolnictwie, pełniejszym zmechanizowaniu procesów produkcyjnych, unowocześnianiu organizacji pracy, pozwalającej wygospodarować czas wolny od zajęć zawodowych, niezbędny do godziwego wypoczynku i kulturalnej rozrywki.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselFortunaKazimierz">Są to czynniki decydujące o popularności zawodów rolniczych, o atrakcyjności pracy i życia na polskiej wsi. Młodzież uważa czynniki kulturalne za ważne, wręcz decydujące o rozwoju gospodarki żywnościowej i pozostawaniu na wsi. Są to zjawiska o doniosłym znaczeniu społecznym, świadczące o dokonaniu się istotnych przeobrażeń w świadomości i w sposobie myślenia młodzieży o przyszłości wsi.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselFortunaKazimierz">W przedłożonych projektach planów znajdujemy potwierdzenie dla tych dążeń zarówno we wzroście nakładów na rolnictwo, jak też dalszych rozwiązaniach socjalno-społecznych, które w zestawieniu z podjętymi już historycznymi decyzjami — stanowić będą o dalszych istotnych przeobrażeniach. Te rozwiązania są szansą dla wykształconego, myślącego rolnika. Służą one pogłębianiu procesu budowania społecznej rangi i autorytetu zawodu rolnika.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#PoselFortunaKazimierz">W Polsce Ludowej wyrosło, przy udziale ruchu młodzieżowego, młode pokolenie nowoczesnych rolników i pracowników rolnictwa. Ci młodzi ludzie są dziś wzorem producentów, wzorem społecznych i zawodowych karier w rolnictwie, argumentem potwierdzającym wzrost atrakcyjności zawodu rolnika i dokonującej się, przyśpieszonej ewolucji od chłopa do rolnika — nowoczesnego producenta żywności.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#PoselFortunaKazimierz">Społeczny ruch przodujących gospodarzy rozwija wśród młodzieży ambicje zawodowe, społeczne i osobiste w zawodzie rolnika i troskę, aby coraz większa grupa wykształconej młodzieży świadomie wiązała swą przyszłość z gospodarką żywnościową.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#PoselFortunaKazimierz">Rozumiany dynamicznie autorytet rolnika, a młodego rolnika w szczególności, określa w środowisku zarówno poziom kwalifikacji, sposób prowadzenia warsztatu rolnego, osiągane efekty w produkcji towarowej, jak też myślenie kategoriami państwa, uwzględniające społeczny charakter wykonywanej pracy. Właśnie sposób myślenia i działania, w parze z osiąganymi efektami, określa dziś pozycję współczesnego rolnika i jego wpływ na socjalistyczne przeobrażenia w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#PoselFortunaKazimierz">Wysoki Sejmie! Realizacja zadań planu na lata 1976—1980 przez wieś i rolnictwo wymaga dalszego upowszechniania zasad polityki rolnej PZPR i ZSL oraz przedmiotowej znajomości współczesnej gospodarki żywnościowej w całym społeczeństwie, a szczególnie wśród młodzieży. Kształtowaniu nowoczesnego myślenia o perspektywie wsi i rolnictwa oraz działaniu na rzecz jej przybliżania wysiłkiem całego młodego pokolenia Polaków, dobrze służą połączone działania młodzieży z miast i wsi w ramach prac programowych nowej organizacji młodzieżowej — Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej.</u> + <u xml:id="u-30.21" who="#PoselFortunaKazimierz">Wspólne działania młodych z miast i wsi praktycznie ukazują kształt nowego jakościowo sojuszu robotniczo-chłopskiego. Zasada budowy socjalizmu dla ludzi i przez ludzi, leżąca u podstaw naszej strategii społeczno-gospodarczej sprawia, że ambitne zadania obecnej pięciolatki przyjmowane są za własne przez każdego Polaka, a ich pełna realizacja będzie miarą patriotyzmu, sprawą ambicji i honoru obywatelskiego. Urzeczywistniać te działania będzie społeczeństwo coraz bardziej światłe i wykształcone, o coraz bogatszym życiu duchowym, działające celowo i racjonalnie, społeczeństwo wydajnej pracy, wysokiej organizacji i świadomej dyscypliny, przy równoczesnym pełnym rozkwicie twórczych możliwości każdej jednostki. Z głębokiego zrozumienia zadań i celów rozwoju kraju rodzić się musi powinność, aby każdy zrobił więcej niż nakazuje obowiązek. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-30.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zofia Mroczka.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PoselMroczkaZofia">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożone przez Rząd projekty planów na lata 1976—1980 i na 1977 rok oraz budżetu państwa na 1977 rok odpowiadają celom wytyczonym na VII Zjeździe PZPR. Są to zadania, których wykonanie powinno przynieść dalszą poprawę warunków życia społeczeństwa oraz umocnienie potencjału ekonomicznego kraju.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PoselMroczkaZofia">Istotną cechą budżetu państwa jest zgromadzenie środków potrzebnych na finansowe zabezpieczenie realizacji zadań społeczno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PoselMroczkaZofia">Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt budżetu państwa na rok 1977 odpowiada w pełni tym założeniom. Ustala on bowiem dochody według poszczególnych źródeł zasilenia budżetu, a także kierunki wydatkowania środków na zadania określone w planie społeczno-gospodarczym. Problemy te zostały ujęte w harmonijną całość i wzajemnie się warunkują. Przy ustalaniu poszczególnych pozycji dochodów i wydatków budżetowych zwrócono większą niż zazwyczaj uwagę na szerokie wykorzystanie możliwości wzmocnienia równowagi finansowej państwa przez maksymalne zwiększenie planu dochodów od gospodarki uspołecznionej i oszczędne planowanie wydatków. Planowane dochody budżetu państwa wzrastają o 9,5%. Założenie tak wysokiej dynamiki jest możliwe do zrealizowania w związku z planowanym wzrostem produkcji i usług oraz obniżki kosztów własnych. Wymaga to wydatnego zwiększenia efektywności gospodarowania w przedsiębiorstwach gospodarki uspołecznionej oraz znacznego zmniejszenia zaległości w podatkach i opłatach od ludności i gospodarki nie uspołecznionej. Ponadto wzmocnienie dyscypliny finansowej stworzy dalsze możliwości zapewnienia dopływu środków do budżetu. Ustalone w projekcie budżetu państwa wydatki w kwotach wyższych od kwot w 1976 roku o 71,2 mld zł, tj. o 8,9%, zabezpieczają w sposób oszczędny sfinansowanie rozwoju gospodarki narodowej. Pozwala to zwiększyć środki między innymi na:</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PoselMroczkaZofia">— realizację programu rozwoju produkcji rolnej, — sfinansowanie podjętych wcześniej decyzji o podwyżkach płac pracowników sfery nieprodukcyjnej, — pełną realizację programu rozwoju ubezpieczeń społecznych i założony w projekcie narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwój usług komunalnych, socjalnych i kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PoselMroczkaZofia">Oszczędnie zaplanowane są wydatki na administrację państwową. Wydatki z budżetu na podróże służbowe krajowe i zagraniczne w zakresie działów gospodarczych utrzymano na poziomie ich wykonania w roku bieżącym, a w pozostałych działach zmniejszono o 5%, co da je oszczędność około 40 mln zł.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PoselMroczkaZofia">Słusznie zakłada się reżim oszczędnościowy w wydatkach, które nie decydują o rozwoju produkcji rynkowej, eksportowej czy o bezpośrednich potrzebach spożycia społecznego. Istnieje bowiem wiele dziedzin, w których efektywność gospodarowania środkami wymaga znacznej poprawy.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PoselMroczkaZofia">Cechą charakterystyczną budżetów terenowych na 1977 rok jest wzmocnienie zapoczątkowanej w 1976 roku stabilizacji ich sytuacji finansowej przez zapewnienie bardziej pewnych źródeł dochodów.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PoselMroczkaZofia">Realizacja stale rosnących zadań społeczno-gospodarczych wymaga daleko idącej koncentracji środków na dziedziny decydujące o rozwoju kraju. Dlatego projekt budżetu państwa zakłada najwyższe tempo wzrostu wydatków na działalność gospodarczą, gdzie planowany wzrost wynosi 16,7%.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PoselMroczkaZofia">Również w pełni zabezpieczone zostają środki na wydatki związane z całą sferą potrzeb socjalno-bytowych społeczeństwa, a więc oświaty i wychowania, ochronę zdrowia. Wzrost wydatków na te cele wynosi około 5 mld zł i zapewnia sfinansowanie zadań wynikających z planu społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PoselMroczkaZofia">Pozytywnym zjawiskiem jest zabezpieczenie wysokiego wzrostu wydatków na ubezpieczenia społeczne wynoszącego prawie 13%. Pozwoli to, zgodnie z polityką socjalną partii, na wypłaty wyższej liczby emerytur i rent oraz na wzrost przeciętnej wysokości świadczeń. Zakłada się również sfinansowanie wzrostu ilości zasiłków rodzinnych, macierzyńskich, opiekuńczych i podniesienie średniej wysokości zasiłków.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#PoselMroczkaZofia">Wysoki Sejmie! Przedstawiony projekt budżetu państwa na 1977 rok jest wynikiem naszych możliwości i na miarę tych możliwości przyczyniać się będzie do zaspokojenia wzrastających potrzeb. Aby potrzeby te mogły być jeszcze szybciej zaspokojone, niezbędne jest działanie skierowane na rzecz dalszej poprawy efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#PoselMroczkaZofia">W całym społeczeństwie powinna ugruntować się świadomość, że poprawa efektywności w zakresie oszczędnej gospodarki materiałami, surowcami, wzrost dyscypliny i wydajności pracy, to źródła uzyskania dodatkowych środków, które mogą być przeznaczone na rozwój kraju i na poprawę warunków socjalno-bytowych społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#PoselMroczkaZofia">Dla utrzymania tej równowagi, którą projekt budżetu na 1977 rok w pełni zapewnia, niezbędne jest zachowanie dyscypliny finansowej przez wszystkich wykonawców budżetu. W wydatkowaniu środków każdy realizator budżetu musi bezwzględnie przestrzegać zasad celowości, gospodarności i oszczędności. Od prawidłowej realizacji budżetu zależeć będzie w znacznym stopniu osiągnięcie założonych celów, a więc utrwalenie wysokiego tempa rozwoju gospodarczego kraju i poprawa warunków socjalno-bytowych ludzi pracy. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Na tym kończymy obrady w dniu dzisiejszym. Jutro kontynuować będziemy dyskusję nad projektami: planu 5-letniego na lata 1976—1980 oraz planu i budżetu na 1977 rok.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Adama Fuszarę o odczytanie komunikatów.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#SekretarzposelAdamFuszara">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu w dniu dzisiejszym odbędą się posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#SekretarzposelAdamFuszara">1) Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — w sali nr 101, 2) Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług — w sali nr 67, Dom Poselski, 3) wspólne posiedzenie Komisji Oświaty i Wychowania oraz Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej — w sali nr 118, 4) Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej — w sali posiedzeń Sejmu.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#SekretarzposelAdamFuszara">W dniu jutrzejszym, tj. w sobotę, dnia 18 grudnia odbędą się posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#SekretarzposelAdamFuszara">1) Komisji Przemysłu Lekkiego — o godz. 8 min. 15 — w sali nr 70, Dom Poselski, 2) Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu — w sali nr 118, 3) Polsko-Włoskiej Grupy Parlamentarnej — bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu — w sali nr 70, Dom Poselski, 4) Polsko-Belgijskiej Grupy Parlamentarnej — bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia Sejmu — w sali nr 72, Dom Poselski.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Zarządzam przerwę w posiedzeniu do jutra, tj. do dnia 18 grudnia, do godz. 9.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 20 min. 5)</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9 min. 5)</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczy Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#Marszalek">Powołuję na sekretarzy posłów Andrzeja Bondarewskiego i Bronisławę Grochowską.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Andrzej Bondarewski.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#Marszalek">Kontynuujemy rozpoczętą w dniu wczorajszym łączną dyskusję nad projektami: planu 5-letniego na lata 1976—1980 oraz planu i budżetu na 1977 r.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#Marszalek">Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#PoselMorawskiKazimierz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Strategia dynamicznego rozwoju Polski, wysunięta na przełomie 1970 i 1971 roku przez kierownictwo partii z Edwardem Gierkiem na czele, a następnie rozwinięta i skonkretyzowana na VI Zjeździe PZPR, była wyrazem zarówno pilnych potrzeb społeczno-ekonomicznych Polski, jak i wyjściem naprzeciw odczuciom, nadziejom i aspiracjom wszystkich Polaków. Znane stwierdzenie Edwarda Gierka — „stać nas na więcej” było odczytaniem potrzeb ogólnospołecznych i nadziei na porzucenie stagnacji i stworzenie warunków w naszym kraju, aby robić więcej i lepiej, aby przyspieszyć dźwiganie ojczyzny na wyższy szczebel rozwoju. Te wielkie nadzieje nie zostały zawiedzione. Nigdy bowiem jeszcze w tak krótkim czasie nie dokonaliśmy tak wiele w całokształcie rozwoju społeczno-gospodarczego Polski. Stworzyliśmy silny i nowoczesny potencjał gospodarczy, pozwalający obecnie na coraz lepsze i pełniejsze zaspokajanie potrzeb społecznych.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#PoselMorawskiKazimierz">VI Zjazd PZPR, obok zainicjowania koniecznego rozmachu procesów inwestycyjnych i modernizacyjnych, obok aktywnej polityki płac i świadczeń socjalnych oraz działań na rzecz ulepszenia funkcjonowania państwa i gospodarki, uruchomił postawieniem na człowieka wielkie dźwignie aktywności społecznej, tworząc jednocześnie nowy klimat społeczny w kraju, zespalający naród wokół polityki partii.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#PoselMorawskiKazimierz">Przedstawione przez Rząd projekty planów społeczno-gospodarczych na lata 1976—1980 i na rok 1977 są wyrazem kontynuacji dotychczasowej strategii VI i VII Zjazdu PZPR. Realizacja tego programu ma zapewnić warunki do życia godnego i do integralnego rozwoju osoby ludzkiej na płaszczyźnie materialnej i duchowej. Warunki te —- to większa ilość, powszechna dostępność oraz wyższa jakość dóbr służących doskonaleniu ludzkiego życia. Realizacja tych zadań wymaga w chwili obecnej uruchomienia czynników harmonizujących życie gospodarcze. Przegrupowanie, jakiego dokonujemy w bieżącej pięciolatce jest w obecnych, niełatwych przecież warunkach, programem, który pozwoli w pełni osiągnąć cele nakreślone uchwałą VI i VII Zjazdu. Wysunięte podstawowe priorytety, jak zwiększenie produkcji rynkowej i usług, znaczne przyspieszenie rozwoju rolnictwa i całego kompleksu gospodarki żywnościowej oraz dynamiczny rozwój budownictwa mieszkaniowego — wyrażają przecież istotę filozofii, która legła u podstaw nowej strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, zrodzonej i ustalonej w 1971 roku. I właśnie dziś, w obliczu trudności rozwojowych, dysponując dużym i unowocześnionym potencjałem wytwórczym, dzięki temu, co zrobiliśmy i zbudowaliśmy w minionych sześciu latach, możemy tym priorytetom wysuniętym w obecnej pięciolatce sprostać i skuteczniej skoncentrować wysiłek na ich urzeczywistnieniu. Naszej aprobaty i poparcia dla tego ambitnego kierunku rozwoju społeczno-gospodarczego, powstałego na początku lat siedemdziesiątych, nie naruszą aktualnie przeżywane trudności. Nie można pozwolić, aby obecne napięcia zaciemniały obraz wielkiego skoku rozwojowego, jakiego dokonaliśmy w Polsce w minionych latach wysiłkiem całego narodu. Jest to już inna Polska. Polska, której potencjał gospodarczy stwarza możliwości rozwiązywania wielu nabrzmiałych problemów i trudności, umacnia nasz byt niepodległy, naszą pozycję zarówno w obozie socjalistycznym, jak i wśród wielu innych krajów. Występującym nieraz nastrojom zobojętnienia, przejawom bierności czy wytwarzanego czasem czarnowidztwa, przeciwstawić trzeba wolę działania aktywnego i ofensywnego w przezwyciężaniu napięć i trudności, a także wymóg zdyscyplinowanej pracy i zrozumienia, że wszelkie wielkie przedsięwzięcia nie dokonują się łatwo, że wymagają zmagań z trudnościami i że od tych zmagań nikt z nas nie jest zwolniony.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#PoselMorawskiKazimierz">Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że realizacja przedstawionego przez Rząd planu społeczno-gospodarczego na lata następne odbywać się będzie w warunkach, w których sprawą o kluczowym znaczeniu staje się — obok organizacji pracy — wydajność pracy każdego Polaka. Kontynuacja i rozwijanie dotychczasowej strategii rozwojowej kraju wyrażać się ma w utrwalaniu intensywnych i jakościowych czynników, a dla realizacji tego programu działania niezbędne jest Skuteczne oddziaływanie w kierunku zmiany psychiki społeczeństwa. Chciałbym szczególnie mocno podkreślić w związku z tym konieczność dokonania nie tylko przesunięć w priorytetach rozwoju gospodarczego, ale przeobrażeń w psychice i świadomości społecznej, w rozumieniu celów działania wśród ludzi, którzy ów manewr ekonomiczny będą na co dzień realizować.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#PoselMorawskiKazimierz">Trzeba, aby bardziej i powszechniej zadomowiło się myślenie kategoriami jakościowymi, bowiem nieraz działacze gospodarczy przywykli do fetyszyzowania kryteriów ilościowych, które tworzyły często ich horyzont myślenia. Chcemy zrozumienia szerszego, że liczyć się muszą rezultaty mierzone stosunkiem nakładów do efektów i że rozwój takich czy innych dziedzin gospodarki powinien być określany skalą potrzeb społecznych. Kierując się tą samą strategią, przychodzi nam działać w innych zmieniających się warunkach.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#PoselMorawskiKazimierz">Musimy stawiać coraz większe wymagania kadrze administracyjnej i gospodarczej w zakresie przeciwdziałania tolerancji wobec braku odpowiedzialności i zdyscyplinowania oraz nieprzestrzegania norm zarówno technicznych, jak i moralnych, a także postawom wyrażającym się tendencją do zatracania poczucia związku między płacą a pracą, a także znieczuleniu na ludzkie potrzeby. Jak podkreśliłem w obecnym Okresie rozwoju naszej gospodarki coraz większą rolę odgrywać muszą czynniki intensywne, zależne w decydującej mierze od ludzkich postaw w procesie pracy. Postawy te z jednej strony stymulowane są przez dobrą organizację i nasycenie dobrami materialnej sfery naszego życia, z drugiej jednak strony pobudzane są przez poczucie sensu i społecznej użyteczności pracy, przez świadomość, że wysiłek każdego pracownika zostanie właściwie wykorzystany. Wysiłek całego społeczeństwa powinien zbiegać się z intensywnym dążeniem naszych menadżerów produkcji i pracowników administracji na wszystkich szczeblach do racjonalnego wykorzystywania owoców pracy każdego człowieka. Swą podmiotowość w życiu społeczno-gospodarczym ludzie pragną wyrazić przez poczucie realność! swego udziału w pracy całego społeczeństwa. Pragną wnosić w działalność zawodową twórczą inicjatywę, zaangażowanie i poczucie odpowiedzialności, ale czynnikiem demobilizacja staje się każdy obserwowany brak gospodarności, marnotrawstwo i niewykorzystywanie szans — wynikające ze złej organizacji produkcji czy błędów w zarządzaniu. Gdy występuje widzialne gołym okiem marnotrawstwo mienia społecznego przez ludzi powołanych do tego, aby je strzec, gdy ujawnia się niedbalstwo w wykonywaniu obowiązków, przynosi to nie tylko straty mierzone w złotówkach, ale często powoduje może jeszcze kosztowniejsze straty w infrastrukturze społecznej.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#PoselMorawskiKazimierz">Nie mniej istotne jest takie organizowanie życia społecznego i pracy całego społeczeństwa, by każdy w zależności od swoich kwalifikacji i sił znajdował właściwe miejsce do ich wykorzystywania. Zgodnie z założeniami polityki PZPR, jedynym kryterium oceny i awansowania ludzi w pracy powinien być realny wkład w pomnażanie bogactwa narodowego.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#PoselMorawskiKazimierz">Wysoka Izbo! Wyższe zadania rozwojowe stawiają większe wymagania świadomości społecznej i kulturze politycznej obywateli w naszym kraju. Stawianie 'większych wymagań ideowo-moralnych wiąże się z aktywniejszym przeciwdziałaniem tym zjawiskom i tym cechom ludzkim, które już nieraz w naszej historii odegrały tak negatywną rolę. Zwracać więc dziś musimy szczególną uwagę na upowszechnianie poczucia gospodarskiej współodpowiedzialności za wspólne dobro. Jak stwierdził na V Plenum KC PZPR I Sekretarz Edward Gierek: — „Kształtowanie w naszym społeczeństwie odporności na trudności, wytrwałości w zamiarach, zdolności do obiektywnej oceny złożonych sytuacji i zdyscyplinowanego działania w ich obliczu, to nader ważne zadanie edukacji obywatelskiej i pracy wychowawczej”.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#PoselMorawskiKazimierz">Świadomość społeczną kształtują różne czynniki kulturotwórcze — od szkoły po środki masowego przekazu, od instytucji życia społecznego aż po kościół. Zwiększają się obszary życia, na których rola tych wszystkich czynników staje się wspólna w imię ważnych celów narodowych. Chodzi więc o to, aby ta wspólna troska o urzeczywistnianie polskich interesów narodowych zespalała wszystkie odłamy naszego społeczeństwa wokół programu przedstawionego przez Rząd pod obrady sejmowe.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#PoselMorawskiKazimierz">Ogromna część naszego społeczeństwa to ludzie wierzący. Od ich postawy, zaangażowania zależy wiele w realizacji rozwojowego programu Polski. Religia i przynależność do kościoła nie determinują poglądów politycznych ludzi wierzących, którzy dokonują wyborów politycznych w oparciu o analizę rozwoju społecznego, w oparciu o rozeznanie potrzeb własnego kraju — ale mają zasadniczy wpływ na ich postawy moralne także w odniesieniu do życia społecznego. Etyka i moralność chrześcijańska mogą być ważnymi czynnikami obywatelskiego wychowania i szeroko pojętej społecznej aktywności. Spożytkowanie tych właśnie wartości staje się dziś szczególnie ważnym problemem i zadaniem w naszym kraju. Zasady etyczno-moralne obowiązują ludzi wierzących nie tylko w życiu indywidualnym, ale w takim samym stopniu w życiu zbiorowym. Poszanowanie własności społecznej, rzetelna praca, zaangażowany stosunek do obowiązków zawodowych, szeroko pojęta służba społeczna — oto przykładowo sprawy, które w żadnym wypadku nie mogą być obojętne z punktu widzenia moralności chrześcijańskiej. Nie ma dwóch moralności — jednej na użytek prywatny, a drugiej w odniesieniu do społeczeństwa i państwa.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#PoselMorawskiKazimierz">Znane słowa wypowiedziane przez I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka w Mielcu dotyczące problematyki współdziałania kościoła i państwa w naszym kraju spotkały się z aprobatą i poparciem opinii katolickiej w naszym kraju, stając się nową zachętą do zespalania wysiłków w budowie siły Polski. Stowarzyszenie, w którego imieniu przemawiam, podjęło aktywną działalność w szerokich kręgach środowisk katolickich nad tym, by odpowiedzią na mieleckie stwierdzenia Edwarda Gierka, że — „istnieje szerokie pole dla owocnego współdziałania kościoła i państwa w realizacji ważnych celów narodowych” — było aktywne i świadome poparcie uchwał V Plenum KC PZPR, by realizowało się ono w uruchamianiu nowych zasobów energii społecznej. Pragniemy, aby wierzący, wychodzący tak licznie co niedziela z kościołów w naszym kraju, coraz lepiej rozumieli sens swych obowiązków społeczno-moralnych, wynikających z ich przynależności do rodziny chrześcijańskiej i do społeczności narodowej, i aby stawali się przykładem dobrego życia, rzetelnej i uczciwej pracy, prawości, a także troski o nasze wspólne dobro, jakim jest Polska i jej sprawy. Dawał temu wyraz niejeden raz Episkopat Polski. Dziś jednak podkreślam szczególnie te sprawy, gdyż obecnie trzeba, aby połączyły się wszystkie patriotyczne siły — niezależnie od występujących różnic — w działaniu nad przezwyciężeniem barier, zarówno psychologicznych, świadomościowych, jak i społecznych i gospodarczych na drodze, którą wyznaczają zadania postawione w referacie I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka na V Plenum. Kościół katolicki jest w Polsce wielką siłą moralną, zdolną współkształtować postawy ludzkie i wnosić w całokształt naszego życia narodowego, społecznego — cenne, konstruktywne i twórcze wartości. Toteż musimy dziś głębiej przemyśleć istotę powstających możliwości, wypływających z nowej perspektywy współdziałania kościoła i państwa.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#PoselMorawskiKazimierz">Możliwości te, w oparciu o dotychczasowe doświadczenia współdziałania wierzących i niewierzących w naszym kraju, mogą wzbogacić nasze życie o nowe wartości pomagające w szybszym posuwaniu się naprzód w realizacji programu dynamicznego rozwoju Polski oraz pogłębianiu atmosfery zgodnego i harmonijnego współżycia wszystkich Polaków na gruncie spraw ogólnonarodowych. Nie znaczy to, że między kościołem a państwem nie ma spraw spornych. Istnieje natomiast coraz więcej spraw wspólnych. Polityka kierownictwa politycznego naszego kraju stawia w centrum uwagi sprawy człowieka, jego potrzeby duchowe i materialne i jest zbieżna z odczuciami katolickiej opinii w Polsce. Konkretyzacja idei współdziałania nie jest więc aktem do zadekretowania czy kanonem zasad do wynegocjowania. Jest to złożony proces wykuwania z dotychczasowych doświadczeń społecznych nowej potrzebnej i oczekiwanej praktyki społecznej. Rozwój tego procesu zostanie zrealizowany, im konsekwentniej będą zbiegały się dobra wola i poczucie odpowiedzialności wszystkich stron w tym zainteresowanych. Można by tu wskazać na różne dziedziny, w których współdziałanie takie byłoby zarówno możliwe, jak i nader pożądane. Nie miejsce tu na wyliczanie wszystkich tych spraw. Chciałbym tu jednak na jeden moment zwrócić przykładowo uwagę. Sprawa to na pozór drobna. Istnieją, jak wiemy, duże braki personelu pomocniczo-pielęgniarskiego w szpitalach. Mogłyby tę lukę z powodzeniem wypełnić siostry zakonne przygotowane do tej pracy. Istnieje także odczuwany brak domów opieki dla ludzi starych i nieuleczalnie chorych oraz punktów pobytu dziennego dla dzieci w wieku przedszkolnym. Jest tu miejsce dla pożytecznej społecznie i wychowawczo pracy licznych rzesz sióstr zakonnych, które tylko w małej części są w tej dziedzinie wykorzystywane, nie mówiąc już o możliwościach współdziałania duchowieństwa z akcją pomocy społecznej.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#PoselMorawskiKazimierz">Przykładem poczucia odpowiedzialności za sprawy swego kraju mogą być ostatnie wystąpienia Papieża Pawła VI, który wzywał wiernych do niezbędnych wyrzeczeń wobec trudnej sytuacji gospodarczej Włoch, a prasowy organ watykański w specjalnym artykule podkreślał chrześcijański obowiązek dobrej pracy i potępił absencję w pracy jako sprzeczną z moralnością katolicką. Papież udzielił też swego poparcia decyzjom rządu włoskiego wprowadzającego daleko idące posunięcia oszczędnościowe. Te apele i zalecenia odnosiły się wprawdzie do sytuacji włoskiej, a więc państwa kapitalistycznego. Tym bardziej jednak można o nich mówić u nas w kraju, w którym ludzie pracy są współgospodarzami całej gospodarki i w którym nie występują — jak we Włoszech — sprzeczności klasowe.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#PoselMorawskiKazimierz">Wysoki Sejmie! Warunki życia międzynarodowego, jakie towarzyszyć będą realizacji ambitnie nakreślonych celów społeczno-gospodarczych, mają istotne znaczenie dla pomyślnego rozwoju naszego kraju. Świadomi tego przywiązujemy szczególną wagę do wyników odbytej ostatnio w Bukareszcie narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw-Stron Układu Warszawskiego, jak również do wyników wizyty w ZSRR partyjno-państwowej delegacji, której przewodniczył Edward Gierek. Wyniki te jednocześnie potwierdzają niewzruszony sojusz i coraz to wyższe formy współpracy obu państw, jak i stały dynamizm jednolitej linii działania wspólnoty socjalistycznej. Są to czynniki podstawowe, gwarantujące Poseł Morawski rozwój Polski, nasze bezpieczeństwo i perspektywy umacniania pokoju na świecie.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#PoselMorawskiKazimierz">Wysoka Izbo! Kończąc, pragnę podkreślić, że w poczuciu głębokiej słuszności przedstawionych projektów planów społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1977 i na lata 1976— 1980 Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego głosować będzie za ich przyjęciem.</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Tadeusz Grabski.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#PoselGrabskiTadeusz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedłożone Sejmowi projekty planu 5-letniego na lata 1976—1980 i na rok przyszły — wyznaczają szczególnie ważną rolę wymianie towarowej i współpracy gospodarczej z zagranicą.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#PoselGrabskiTadeusz">Podobnie jak w pierwszych latach bieżącej dekady — handel zagraniczny pozostanie nadal ważnym czynnikiem współdecydującym o tempie dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski oraz o utrzymaniu równowagi ekonomicznej państwa.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#PoselGrabskiTadeusz">Zdaniem Komisji Handlu Zagranicznego — w imieniu której mam zaszczyt przemawiać — cele i zadania wyznaczone w projektach planów, w części dotyczącej wymiany towarowej i współpracy gospodarczej z zagranicą, w pełni odpowiadają postanowieniom zawartym w uchwale VII Zjazdu PZPR ponieważ:</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#PoselGrabskiTadeusz">po pierwsze — zakłada się w nich dynamiczny wzrost obrotów, wyższy niż wzrost dochodu narodowego;</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#PoselGrabskiTadeusz">po drugie — w celu osiągnięcia z krajami kapitalistycznymi w ostatnich latach bieżącego pięciolecia dodatniego salda bilansu handlowego — przewidują konieczną zmianę proporcji i tempa wzrostu eksportu w porównaniu z importem;</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#PoselGrabskiTadeusz">po trzecie — zakładają znaczne zwiększenie udziału obrotów z krajami socjalistycznymi w ogólnej wymianie oraz dalszą poprawę struktury towarowej.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#PoselGrabskiTadeusz">Mając na uwadze doświadczenia ostatnich lat, a zwłaszcza skłonność naszego przemysłu do zwiększania importochłonności produkcji, nie będą to na pewno zadania łatwe. Ich pomyślna realizacja uzależniona będzie od wysiłku całej gospodarki narodowej, od wysokiego poczucia dyscypliny i odpowiedzialności wszystkich ogniw uczestniczących w wymianie towarowej i współpracy gospodarczej z zagranicą.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#PoselGrabskiTadeusz">Wytyczenie tak ambitnych zadań możliwe było dzięki ogromnym nakładom poniesionym przez państwo w minionych sześciu latach na modernizację i unowocześnienie krajowego potencjału wytwórczego, w wyniku czego nastąpiło widoczne, obserwowane w każdym niemal zakładzie, odnowienie majątku narodowego.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#PoselGrabskiTadeusz">W nadchodzących latach będziemy uzyskiwać znaczne z tego efekty, które w postaci większej ilości i wyższej jakości wyrobów, lepiej zaspokajać będą potrzeby rynku wewnętrznego i eksportu. Taka jest bowiem konsekwencja realizacji celów strategicznych naszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#PoselGrabskiTadeusz">W dynamizowaniu obrotów handlowych szczególne miejsce — co znalazło swój wyraz w projektach omawianych dziś planów — zajmują nasze stosunki z krajami socjalistycznymi, z którymi obroty stanowią ^2^/3 całości naszej wymiany. Realizacja tych zadań przyczyni się niewątpliwie do pogłębienia socjalistycznej integracji, do rozszerzenia skali i zakresu związków specjalizacyjnych i kooperacyjnych z bratnimi krajami.</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#PoselGrabskiTadeusz">Odrębnego podkreślenia wymaga wielostronny charakter naszej współpracy i wymiany handlowej ze Związkiem Radzieckim. Jej wagę w rozwoju naszego kraju oraz nowe perspektywy potwierdziła niedawna wizyta naszej delegacji partyjno-państwowej pod przewodnictwem towarzysza Edwarda Gierka w Związku Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-39.11" who="#PoselGrabskiTadeusz">Doniosłe znaczenie dla kształtowania naszych stosunków miała narada bukareszteńska, dla wyników której wyrażamy nasze pełne poparcie.</u> + <u xml:id="u-39.12" who="#PoselGrabskiTadeusz">I choć poziom wymiany z państwami RWPG przewidziany w projektach planów uwzględnia w pełni zakres uzgodnień przyjętych w 5-letnich umowach handlowych, wydaje się celowe podkreślić potrzebę i możliwość dalszego ich wzbogacania o nowe inicjatywy, aktywizujące wzajemną wymianę ponad ustalenia podpisanych umów.</u> + <u xml:id="u-39.13" who="#PoselGrabskiTadeusz">Jak dowodzi tego dotychczasowa praktyka, nadal duże rezerwy tkwią w zakupach licencyjnych, w wymianie osiągnięć nauki i myśli technicznej między państwami socjalistycznymi. W rozwoju handlu z krajami kapitalistycznymi przywiązuje się słusznie dużą uwagę do zdynamizowania eksportu oraz ustabilizowania importu na dość już obecnie wysokim poziomie. Podwojenie eksportu do tych krajów jest zadaniem niełatwym, gdyż zobowiązuje do osiągania, począwszy od roku przyszłego, zwiększonych dostaw o 17% średnio rocznie. Duże rezerwy potencjału produkcyjnego przemysłu, możliwości zmiany struktury towarowej oraz poprawy opłacalności eksportu potwierdzają pełną realność tego zadania. Nowego natomiast spojrzenia wymaga aktywizacja kooperacji produkcyjnej i handlowej z firmami państw kapitalistycznych jako nie w pełni jeszcze doceniana możliwość zdynamizowania naszego eksportu.</u> + <u xml:id="u-39.14" who="#PoselGrabskiTadeusz">Wysoki Sejmie! O zapewnieniu realności naszych ambitnych zamierzeń w dziedzinie handlu zagranicznego w latach 1977—1980 decydować będzie skuteczne rozwiązanie trzech problemów, którego musimy poszukiwać w systemie kierowania i sterowania naszą gospodarką.</u> + <u xml:id="u-39.15" who="#PoselGrabskiTadeusz">Pierwszym z nich — o wyjątkowo dużym znaczeniu — jest poziom jakości i nowoczesności produkcji. W naszej ekspansji eksportowej na rynki zagraniczne potrzebny nam jest przede wszystkim towar nowoczesny, atrakcyjny, wysoce użytkowy, konkurencyjny jakością i ceną. I mimo dokonania ogromnego postępu w technologii wytwarzania, w unowocześnianiu potencjału wytwórczego, poniesienia znacznych nakładów na rozwój nauki i zaplecza naukowo-badawczego w przemyśle — z dotychczasowych rezultatów w tej ważnej społecznie i ekonomicznie dziedzinie, jaką jest jakość produkcji, choć obserwujemy niewątpliwy postęp, nie możemy być w pełni jeszcze zadowoleni. Niedostatki tego stanu rzeczy odczuwamy zresztą nie tylko w handlu zagranicznym, ale i na rynku wewnętrznym. Dlatego zapowiedź zmian na lepsze w tej dziedzinie, zawartą w postanowieniach V Plenum Komitetu Centralnego PZPR, należy wyraźnie wiązać z nadzieją na szybki zmierzch partactwa i brakoróbstwa oraz wzmocnienia kontroli w wielu jeszcze zakładach nad jakością produkowanych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-39.16" who="#PoselGrabskiTadeusz">Dyrektywą naszego działania w tym zakresie powinny stać się słowa tow. Edwarda Gierka wypowiedziane w czasie V Plenum Komitetu Centralnego: „Absolutną koniecznością jest konsekwentne kształtowanie warunków sprzyjających wzrostowi jakości, a także zdecydowane zaostrzenie dyscypliny w realizacji zadań kooperacyjnych oraz wyciąganie wniosków wobec winnych”.</u> + <u xml:id="u-39.17" who="#PoselGrabskiTadeusz">Wysoki poziom standardu naszych towarów wydaje się być obecnie najważniejszą dźwignią rozwoju eksportu. Ale mówiąc o jakości, należałoby także zwrócić baczniejszą uwagę zainteresowanym centralom importującym towary, by wzmogły kontrolę dostaw, aby nie trafiały na nasz rynek artykuły niskiej jakości. Nie stać nas po prostu na to, by za dewizy zwiększać zapasy towarów trudno zbywalnych.</u> + <u xml:id="u-39.18" who="#PoselGrabskiTadeusz">Drugim istotnie ważnym czynnikiem dalszej pomyślnej aktywizacji eksportu jest system skutecznych bodźców materialnego zainteresowania. Ogromny wysiłek załóg musi być odpowiednio stymulowany. Wiąże się to. z doskonaleniem funkcjonowania instrumentów ekonomiczno-finansowych, a zwłaszcza z modyfikacją zasad i parametrów systemu ekonomiczno-finansowego wielkich organizacji gospodarczych, Dobrze się więc stało, że w ostatnim czasie pracuje się nad rozwiązaniem tych problemów.</u> + <u xml:id="u-39.19" who="#PoselGrabskiTadeusz">Produkcja eksportowa wymaga wyższych kwalifikacji, większego niż przeciętnie zaangażowania załóg, a także często jest nietypowa i wykonywana w skróconych terminach.</u> + <u xml:id="u-39.20" who="#PoselGrabskiTadeusz">I wreszcie sprawa ostatnia. Wysokie zadania eksportowe uzasadniają potrzebę wzmocnienia pozycji Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej, jako generalnego koordynatora handlu zagranicznego, z jednoczesnym podniesieniem odpowiedzialności resortów przemysłowych za rozwój eksportu. Lepsza i skuteczniejsza praca załóg powinna iść w parze z efektywniejszą działalnością przedsiębiorstw handlu zagranicznego i coraz lepszym dostosowaniem zagranicznej sieci sprzedaży do aktualnych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-39.21" who="#PoselGrabskiTadeusz">W sterowaniu działalnością importową — resort handlu zagranicznego i gospodarki morskiej oraz wszystkie resorty gospodarcze, wykazywać powinny wyjątkową troskę o wysoką opłacalność wydatkowanych środków dewizowych na zakup towarów i usług wysokiej jakości tak, by zabezpieczały one potrzeby naszej gospodarki, jej rozwoju i rytmiczne funkcjonowanie procesu produkcji materialnej. Jest to podstawowy wymóg, wynikający z obiektywnych uwarunkowań rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-39.22" who="#PoselGrabskiTadeusz">Nowe jakościowe zjawiska na rynkach światowych i wynikające z nich zadania dla handlu zagranicznego — stwarzać będą niewątpliwie wiele trudności w realizacji naszych zamierzeń. Na drodze do osiągnięcia wytyczonych celów będziemy musieli przezwyciężać i pokonywać bariery wynikające z powstawania nowych uwarunkowań zewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-39.23" who="#PoselGrabskiTadeusz">Od wysokiej sprawności i skuteczności naszego działania zależeć będzie efektywność w dynamicznym rozwijaniu produkcji eksportowej. Mamy jednak po temu warunki, by pomyślnie zrealizować założone w planie zadania.</u> + <u xml:id="u-39.24" who="#PoselGrabskiTadeusz">Wysoki Sejmie! Ogólnospołeczna dyskusja nad projektem planu 5-letniego, wnikliwe rozważania jego założeń w komisjach sejmowych, a także obecna debata potwierdzają w pełni słuszność przyjętych rozwiązań na V Plenum KC jako wyraz konsekwentnej realizacji strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w myśl uchwał VI i VII Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-39.25" who="#PoselGrabskiTadeusz">Wczoraj z tej trybuny poseł Zabłocki, mówiąc o sytuacji w naszym kraju, uznał za właściwe posłużyć się określeniem — „kryzys”. Jeżeli nie było to przejęzyczenie, użycie tego określenia jest co najmniej dziwne w świetle faktów charakteryzujących zarówno rozwój społeczno-gospodarczy, jak też sytuację polityczną. Sam zresztą poseł Zabłocki to przyznawał w innym miejscu swojego wystąpienia, mówiąc o bezprecedensowym dorobku gospodarczym obecnej dekady.</u> + <u xml:id="u-39.26" who="#PoselGrabskiTadeusz">O odcinkowych trudnościach, jakie napotkaliśmy w rozwoju społeczno-gospodarczym, mówimy otwarcie. Przyczyny tych zjawisk zostały wnikliwie zanalizowane, a sposoby skutecznego przezwyciężenia nakreślone w planie rozpatrywanym przez Wysoki Sejm.</u> + <u xml:id="u-39.27" who="#PoselGrabskiTadeusz">Są oczywiście nieliczne, choć głośne grupy przeciwników władzy ludowej, które, sprzymierzając się z siłami antypolskimi z zagranicy, chciałyby doprowadzić do sytuacji kryzysowej w Polsce. Nie sądzę, aby poseł Zabłocki zamiary te podzielał. Powinien jednak dbać o to, aby nawet w ferworze oratorskim nie robić takiego wrażenia.</u> + <u xml:id="u-39.28" who="#PoselGrabskiTadeusz">Co się zaś tyczy apelu pod adresem państwa ludowego o wspaniałomyślność — to warto przypomnieć, iż z górą trzy dziesięciolecia naszej historii świadczą o tym, że władza ludowa była i jest wspaniałomyślna, nawet dla ludzi, którzy wobec Polski ciężko zawinili. Nietrudno by tu o fakty z dalszej i bliższej przeszłości. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-39.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Barbara Koziej-Żukowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W planie na rok 1977, jak i na lata 1976—1980, istotną rolę odgrywa rozwój usług. Każdy w potocznym rozumieniu dziedzinę tę wiąże bezpośrednio z usługami bytowymi. I słusznie. Zwiększenie ich udziału odpowiada rosnącym potrzebom społecznym. Potrzebom tym odpowiadają też nakłady na rozwój usług niematerialnych. Zabezpieczają one rozległe, ważne obszary funkcjonowania społeczeństwa, wiążące się ze stałym podnoszeniem jakości życia wszystkich obywateli naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Projekt planu 5-letniego stawia ambitne zadania w zakresie poprawy stanu zdrowotnego społeczeństwa, stworzenia ludziom pracy, ich rodzinom warunków do wypoczynku, rekreacji i podnoszenia sprawności fizycznej, zakłada systematyczną realizację poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, dalszy rozwój nauki, oświaty i kultury. Na te dziedziny wydatki państwa przewidziane na rok 1977 sięgają około 20% całości sum budżetowych, a plan na lata 1976—1980 przewiduje, proporcjonalne do potrzeb, zwiększanie środków.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Szczególnie wysokie nakłady przewidziane są na ochronę zdrowia i opiekę społeczną. Wyprzedzają one nie tylko ogólne tempo nakładów inwestycyjnych, ale także nakładów na całą sferę produkcji materialnej, w tym — przemysłu.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Istotną uwagę zwraca się na poprawę sytuacji w lecznictwie szpitalnym. Do roku 1980, zgodnie z uchwałą VII Zjazdu partii, przybędzie nam około 27 tys. nowych łóżek szpitalnych. Mówił o tym wczoraj poseł Binkowski. Nastąpić ma skrócenie cykli budowy szpitali metodami tradycyjnymi, rozwijanie budownictwa szpitali na podstawie nowych technologii, jak również — co jest szczególnie ważne, wydatne skracanie czasu trwania remontów. Wieloletnie trudności w zakresie bazy lecznictwa szpitalnego zostaną w ten sposób skutecznie przezwyciężone.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Bardziej wszechstronnie uwzględniane też będą potrzeby nowo powstałych województw.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Plan przewiduje poważny wzrost liczby wiejskich ośrodków zdrowia — do 3 245. Pozwoli to na poprawę opieki nad kobietami wiejskimi. Otoczenie większą opieką kobiety — przyszłej matki, będzie miało istotny wpływ na zmniejszanie się ciągle jeszcze zbyt wysokiego odsetka umieralności niemowląt.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Z uznaniem należy przyjąć pełną realizację postanowień Biura Politycznego, dotyczących walki z chorobami nowotworowymi. Zabezpieczenie odpowiednich środków materialnych, rozszerzenie profilaktyki, lecznictwa i prac naukowo-badawczych sprzyjać niewątpliwie powinno wdrażaniu badań w zakresie wczesnego wykrywania nowotworu, szczególnie powszechnemu badaniu kobiet.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Podjęcie spraw bytowych pracowników służby zdrowia w ubiegłym 5-leciu, powinno być kontynuowane zarówno w sferze zagadnień płacowych, spraw mieszkaniowych, jak i problemów społeczno-rodzinnych, warunkujących bardziej prawidłowe rozmieszczanie na terenie kraju kadr służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wysoka Izbo! W dziedzinie oświaty i wychowania w latach 1976—1980 będą rozszerzane warunki do wdrażania reformy systemu edukacji narodowej. Objęcie w 1980 r. około 97% dzieci w wieku 6 lat wychowaniem przedszkolnym, wyrównanie poziomu nauczania w mieście i na wsi, a także objęcie nauczaniem w zbiorczych szkołach gminnych ponad 99% uczniów szkół wiejskich, jest wielkim zadaniem. Przysporzy ono gospodarce naszej ludzi światłych i należycie przygotowanych do pracy. Pełne skorelowanie programów nauczania, poczynając od szkolnictwa podstawowego poprzez średnie aż do wyższego, wpłynie także na jakość absolwentów szkół wyższych. Wysiłki nasze zmierzać przeto muszą zarówno w kierunku stworzenia odpowiedniej bazy dla nowej 10-letniej szkoły, jak i przygotowania odpowiedzialnej, sumiennej, o wysokich walorach moralnych i kwalifikacjach zawodowych kadry nauczycielskiej. Uzasadnione jest także rozszerzanie i pogłębianie współpracy szkoły i domu. Praca ta, choć doceniana przez obie strony, ogranicza się często do dość tradycyjnych form. Kształtowanie bowiem już od najwcześniejszych lat życia dziecka jego postaw, szacunku do pracy, podstawowych zasad współżycia, zdyscyplinowania i wytrwałości, powinno harmonijnie przebiegać zarówno w procesach wychowawczych szkoły, jak i domu rodzicielskiego. Miłość i mądrość rodzicielska, a także wiedza i doświadczenia nauczycieli i wychowawców służą jednemu celowi i powinny być coraz bardziej zespalane dla realizowania zasady jednolitego oddziaływania. Dalszy rozwój szkolnictwa zawodowego powinien się łączyć ze stałym wzrostem społecznego autorytetu tego szkolnictwa.</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Szersze popularyzowanie szkół zawodowych i efektów ich pracy przyczyni się do trafniejszego doboru młodzieży, zwiększy ambicje tej młodzieży w kierunku osiągania jak najlepszej sprawności zawodowej i pozycji społecznej, a także przyczyni się do wzrostu rangi wielu zawodów służących społeczeństwu w sferze handlu, usług, produkcji rynkowej, gospodarki komunalnej, komunikacji czy łączności.</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Z polityką rozdziału nowych zasobów pracy, uwzględniającą najpilniejsze potrzeby z punktu widzenia całej gospodarki narodowej, wiązać należy lepsze dostosowanie profilu szkolenia zawodowego. Uzasadnione byłoby egzekwowanie z większą konsekwencją zatrudniania absolwentów zgodnie z wyuczonym zawodem.</u> + <u xml:id="u-41.11" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wysoki Sejmie! Istotne znaczenie wśród usług mają usługi w zakresie łączności. Dobry system łączności —to lepsza i bardziej sprawna organizacja życia i pracy, to możliwość nawiązywania i zacieśniania kontaktów międzyludzkich. Dobra łączność pozwala na wzajemną wymianę doświadczeń i informacji. Nakłady na tę dziedzinę gospodarki są nakładami szybko rentującymi się zarówno w sferze jakości życia społecznego, jak i w sferze materialnej. Telefon, który ciągle jest jeszcze u nas wyznacznikiem odpowiedniego statusu społeczno-zawodowego użytkownika, jest przecież w istocie swej dobrym towarem rynkowym. Liczba abonentów wzrośnie w najbliższym pięcioleciu o około 510 tysięcy. Nie zaspokoi to jeszcze szybciej rosnących potrzeb. W dziedzinie telefonii należałoby szukać rezerw i możliwości zwiększenia środków na rozwój tej tak dziś potrzebnej i społecznie uzasadnionej usługi.</u> + <u xml:id="u-41.12" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wysoka Izbo! Cieszy nas, że tak wysoką rangę nadano w projekcie planu społeczno-gospodarczego na lata 1976—1980 sprawom budownictwa mieszkaniowego. Podkreślając jego rolę, uwzględnić należy także znaczenie rozwoju budownictwa jednorodzinnego. W ramach tej formy budownictwa przewiduje się zbudowanie około 328 tys. mieszkań, co w przeliczeniu na powierzchnię użytkową stanowi 1/3 całego budownictwa mieszkaniowego. W większości województw opracowano plany rozwoju tego budownictwa i dokonano bilansu potrzeb w zakresie działek budowlanych. Zapotrzebowanie wynosi ponad 95 tys. działek, natomiast w czasie przeglądu gmin w dyspozycji naczelników znajdowało się tylko około 27 tys. działek. Uzasadnione wydaje się więc przyspieszenie przejmowania ziemi na rzecz skarbu państwa, jak również szybsze i sprawniejsze dokonywanie pomiarów geodezyjnych. Istotnym hamulcem rozwoju budownictwa jednorodzinnego jest brak pokrycia zapotrzebowania na materiały budowlane. Lokalna produkcja tych materiałów zaspokaja potrzeby w wysokości od 2—8%. Prezydium Rządu omówiło ostatnio obecny stan i zamierzenia rozwoju produkcji materiałów budowlanych z surowców miejscowych. Urzędy wojewódzkie i gminne powinny podjąć bardzie] skuteczne środki organizacyjne i techniczne, a także udzielać większej pomocy lokalnym producentom materiałów budowlanych. Sprawy budownictwa jednorodzinnego wiążą się z wieloma usługami komunalnymi. Wymienić tu należy uzbrojenie terenu, dostawy wody z wodociągów, gazu bezprzewodowego, poprawę technicznego stanu dróg. Planowy rozwój wielu z tych usług realizowany być może w poważnej mierze przy udziale i w oparciu o inicjatywy mieszkańców i wykorzystanie aktywności społecznej.</u> + <u xml:id="u-41.13" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Wysoka Izbo! W procesie realizacji wszystkich ambitnych założeń, w wykonawstwie planów liczyć się będzie przede wszystkim człowiek, jego postawa, jego praca, jego świadomość celów i znajomość dróg do ich osiągnięcia.</u> + <u xml:id="u-41.14" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">W dniu wczorajszym poseł Janusz Zabłocki w swym wystąpieniu pokazał nam, jak przy aprobacie dla planu i jego koncepcji można zaprezentować postawę podważającą realność przyjętego kierunku. Jak można znając plan, jego napięcia i wiedząc dobrze w jakim czasie, w jaki sposób i na podstawie jakich środków będziemy realizować istotne, pilne potrzeby obywateli naszego kraju, wysuwać postulaty — nie biorąc za nie odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-41.15" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Głębokie w swej treści są słowa tow. Edwarda Gierka, że — „w naszym kraju nie osiągnie się niczego, nie rozwiąże niczego, nie zbuduje niczego bez zrozumienia, poparcia i współdziałania Ogółu Polaków”. Odnoszą się one do jedności naszego narodu, która umocniła się na przestrzeni minionych 6 lat, jedności, w nakreśleniu zadań i celów, w ciężkiej nieraz i ofiarnej pracy, dzięki której mogliśmy osiągnąć dotychczasowe wyniki. Ta jedność, ugruntowana na zrozumieniu, poparciu i współdziałaniu nas wszystkich jest tą siłą, która pomoże nam, Polakom, skutecznie przezwyciężać występujące trudności i osiągnąć ambitne zamierzenia.</u> + <u xml:id="u-41.16" who="#PoselKoziejZukowaBarbara">Tak widzą swe zadania członkowie Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-41.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Mieczysław Derejski.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Zadania postawione przed rolnictwem, stanowiącym bazę surowcową gospodarki żywnościowej, są poważne; na czoło wysuwają się dwa podstawowe problemy. Pierwszy z nich to problem zbożowo-paszowy, a drugi — to możliwie maksymalny rozwój wszystkich gałęzi produkcji zwierzęcej, mający szczególne znaczenie dla dalszej poprawy wyżywienia ludności.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Wzrost produkcji zbóż i pasz powinien stworzyć warunki do odbudowy produkcji zwierzęcej i stopniowego ograniczania importu zbóż. Dla realizacji tych zadań w projekcie planu słusznie zakłada się tworzenie dalszych korzystnych warunków intensyfikacji produkcji we wszystkich sektorach gospodarki rolnej. Mam tu na myśli wzrost nakładów inwestycyjnych na budownictwo inwentarskie i melioracje, środków do produkcji rolnej, zwłaszcza ciągników i maszyn, materiałów budowlanych, nawozów mineralnych, środków ochrony roślin oraz kredytów udzielanych na dogodnych warunkach.</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Te sprzyjające warunki, odpowiednia atmosfera, aktywny i właściwy stosunek do tych spraw władz terenowych tworzą dobrą podstawę do stabilności oraz produkcyjnych decyzji i gospodarskich inicjatyw rolników indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Sprawa rolnictwa, jak wiadomo, jest sprawą ogólnonarodową, ale za wzrost produkcji w pierwszej kolejności muszą czuć się odpowiedzialni sami rolnicy. Do zawodowych i obywatelskich obowiązków każdego rolnika należy wysoko produkcyjne wykorzystanie ziemi, środków produkcji, co wiąże się z planem społeczno-gospodarczym, umowami kontraktacyjnymi i sumiennym wywiązywaniem się z nich.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Zgodnie z pryncypialną zasadą wspólnej polityki rolnej partii i ZSL, popieramy i będziemy popierać dobrych rolników, rolników wymagających tego, co im się należy, ale i wywiązujących się w pełni ze swych zobowiązań. Nie stać nas bowiem na finansowanie i społeczne tolerowanie złego gospodarowania, marnotrawienia ziemi, środków produkcji oraz narzekania na wszystko i wszystkich.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Zasadniczy wpływ na rozwój produkcji roślinnej i wzrost plonów — oprócz stosowania przez rolników nowoczesnej agrotechniki — będzie miało zaopatrzenie rolnictwa w nawozy mineralne, wapno nawozowe i środki ochrony roślin. Plan zabezpiecza wzrost dostaw nawozów azotowych o ponad 48%, nawozów fosforowych o około 38%, nawozów potasowych o 26% i wapna nawozowego o 65%, ale niezmiernie ważną sprawą, w tym również dla naszego województwa, będzie jak najlepsze, jak najbardziej efektywne ich wykorzystanie.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Plan zakłada również znaczne zwiększenie i unowocześnienie produkcji środków ochrony roślin. Produkcja ich w przeliczeniu na koncentraty ma wzrosnąć w roku 1980 o 68%, co łącznie z dodatkowym importem tych środków pozwoli zwiększyć powierzchnię chronioną do ok. 70%. Stwarza to gwarancję wzrostu plonów, ale zarazem stwarza potrzebę rozwoju specjalistycznych służb ochrony roślin, zabezpieczających terminowe i racjonalne stosowanie tych środków w celu zapewnienia maksymalnej skuteczności stosowanych zabiegów chemicznej ochrony roślin, a jednocześnie ochrony środowiska i żywności przed szkodliwym wpływem niewłaściwie stosowanych preparatów chemicznych.</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Na wzrost intensywności produkcji rolniczej duży wpływ będzie miała działalność inwestycyjna. Dobrze, że preferowane będzie budownictwo inwentarskie i budownictwo związane z produkcją, konserwowaniem i przetwórstwem pasz, jak również melioracje, zaopatrzenie wsi i rolnictwa w wodę oraz mechanizacja procesów produkcyjnych w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Godne podkreślenia są decyzje o wydatnej rozbudowie zbiorników, tzw. małej retencji, co ma szczególne znaczenie dla rozszerzenia zakresu nawodnień oraz poprawy mikroklimatu stwarzającego lepsze warunki do wegetacji roślin.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Zasadnicze znaczenie dla rolnictwa mieć będzie założony wzrost dostaw maszyn i sprzętu rolniczego, umożliwiający postęp techniczny oraz zwiększenie stopnia mechanizacji prac ciężkich i czasochłonnych.</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">W minionych 6 latach nastąpił wyraźny i znaczący postęp w wyposażeniu technicznym rolnictwa w kraju, a także — muszę przyznać — w reprezentowanym przeze mnie regionie.</u> + <u xml:id="u-43.11" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Uwzględniając jednak warunki demograficzne, szybko postępujący proces urbanizacji, przyspieszenie rozwoju specjalizacji i kooperacji gospodarstw — potrzeby w zakresie mechanizacji prac w rolnictwie na naszym terenie wzrastają bardzo szybko. Wprawdzie w województwie kieleckim w bieżącym roku zmalała ilość hektarów użytków rolnych na 1 ciągnik ze 100 do 80, wciąż jednak wskaźnik ten mamy dwukrotnie niższy niż średnio w kraju. Niski mamy również udział w mechanicznym sprzęcie zbóż, zielonek, mechanizacji upraw, w hodowli i transporcie rolniczym. W tej sytuacji, mimo koncentracji uwagi na efektywności wykorzystania potencjału technicznego w rolnictwie, szerszy i szybszy dopływ traktorów, kombajnów i nowoczesnego sprzętu technicznego warunkuje proces dynamizacji produkcji oraz proces koncentracji ziemi tak w dobrych gospodarstwach chłopskich, jak i w gospodarce uspołecznionej. Po prostu duży odsetek właścicieli gospodarstw indywidualnych osiągnął — jak powszechnie wiadomo — wiek podeszły, wymagający wzmożonej pomocy w postaci usług mechanizacyjnych ze strony spółdzielni kółek rolniczych, a jednocześnie niewielka liczba państwowych gospodarstw rolnych i rolniczych spółdzielni produkcyjnych zmusza nas do przekazywania ziemi SKR i proces ten będzie z każdym rokiem narastał.</u> + <u xml:id="u-43.12" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Wzrost dostaw ciągników do ponad 330 tys. sztuk pozwoli na zmniejszenie pogłowia koni o ok. pół miliona sztuk, co będzie miało dodatni wpływ na poprawę bilansu paszowego. Ilość hektarów przypadająca na 1 ciągnik zmniejszy się z 48 do 29. Nastąpi, jak już wiadomo, zwiększenie zbioru zbóż kombajnami do ok. 65%, ziemniaków do ok. 40%, buraków cukrowych do ok. 90% itd.</u> + <u xml:id="u-43.13" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Znaczna ilość wyprodukowanych i dostarczonych przez przemysł ciągników i maszyn przeznaczona będzie do obsługi gospodarstw indywidualnych. Chodzi o to, aby ciągniki te i maszyny trafiły do takich rejonów i rolników, gdzie będą jak najbardziej efektywnie wykorzystane i w konsekwencji przyniesie to efektywny wzrost produkcji towarowej.</u> + <u xml:id="u-43.14" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Duże znaczenie dla rozwoju produkcji zwierzęcej będzie miało zaspokojenie potrzeb rolnictwa w sprzęt do mechanizacji udoju mleka, zadawania pasz oraz usuwania obornika w gospodarstwach uspołecznionych, specjalistycznych i towarowych. Bardzo ważnym problemem do rozwiązania jest przyspieszenie zaopatrzenia wsi w wodę, a w szczególności gospodarstw i rejonów specjalizujących się w hodowli. Chciałbym tu zasygnalizować potrzebę przyspieszenia przez instytuty i specjalistów prac w zakresie mechanizacji w hodowli i ogrodnictwie.</u> + <u xml:id="u-43.15" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Najważniejszym jednak problemem w rolnictwie, również w naszym regionie, jest i pozostanie właściwe wykorzystanie ziemi. Sytuacja na wsi kieleckiej jest wielce zróżnicowana tak pod względem produkcyjnym, jak i demograficznym. Mamy gminy i wsie, w których jest wielu chętnych i to dobrych rolników do nabycia ziemi. Tam sprzedajemy ziemię najlepszym spośród dobrych. Ale mamy też gminy i wsie, w których podaż ziemi wypadającej z produkcji wielokrotnie przewyższa popyt i w których jedyną alternatywą jest racjonalne jej zagospodarowanie, racjonalne zorganizowanie gospodarstw kółek rolniczych czy też przejęcie przez spółdzielnie produkcyjne lub inne gospodarstwa uspołecznione.</u> + <u xml:id="u-43.16" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Temu niezwykle ważnemu problemowi poświęcono w ostatnich latach wiele uwagi zarówno ze strony władz politycznych, jak i państwowych. Przypomnę tylko doniosłe, nie tylko zresztą w kontekście zagadnienia ziemi, XV Plenum KC PZPR, a w tym roku IV i V Plenum oraz szereg plenarnych posiedzeń Naczelnego Komitetu Z jednoczonego Stronnictwa Ludowego. Moi przedmówcy, koledzy posłowie Malinowski, Kus, Kłonica, przemawiając z tej trybuny, przypominali bezsporną zasadę, doniosłą w całokształcie polityki rolnej, głoszącą, że ziemia wypadająca z różnych przyczyn z intensywnego użytkowania, powinna przechodzić w ręce tych, którzy gwarantują jak najbardziej efektywne jej wykorzystanie.</u> + <u xml:id="u-43.17" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Jest powszechnie wiadomo, jak bardzo zróżnicowana jest struktura agrarna i warunki, a także możliwości zagospodarowania ziemi w poszczególnych rejonach kraju i dlatego elastyczne stosowanie tej zasady jest po prostu obiektywną koniecznością. Zrozumiałe też jest, że wymóg jak najbardziej efektywnego wykorzystania ziemi może być spełniony wówczas tylko, jeśli realizacja tego zadania, w ramach nadrzędnej zasady — ziemia w ręce tych, którzy gwarantują maksymalną z niej produkcję — pozostawać będzie w dyspozycji władz terenowych, mogących podejmować w konkretnych warunkach najbardziej słuszne decyzje. Dlatego ze zdziwieniem wysłuchałem, wygłoszonej wczoraj z tej trybuny, propozycji posła Zabłockiego głoszącego, w ramach krytykowanej przezeń nadmiernej dyrektywności decyzji, postulat, że tak powiem, odgórnego zadekretowania w sprawie ziemi. Sprawa ta, według mnie, powinna być załatwiona nie przez Rząd, a w gminie. Moim zdaniem, a nie jest to w tej Izbie zdanie odosobnione, takie odgórne zadekretowanie na szczeblu centralnym, prowadziłoby tylko do zamrażania areału ziemi, wymagającej nowych użytkowników tam, gdzie nie ma warunków jej przejmowania przez rolników indywidualnych, a takie sytuacje w praktyce w różnych warunkach i w różnych rejonach kraju istnieją. W innych rejonach groziłoby to niespełnieniem oczekiwań rolników w tym zakresie. Jednym słowem pójście za sugestią posła Zabłockiego byłoby niepotrzebnym komplikowaniem problemu i tak już złożonego.</u> + <u xml:id="u-43.18" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Wysoka Izbo! Dla realizacji zadań już w 1977 roku KW PZPR, WK ZSL, WRN i kierownictwo Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach podjęły i prowadzą działanie w zakresie rozwiązania wielu spraw i problemów, a zwłaszcza odbudowy w naszych warunkach stanu pogłowia oraz prawidłowego zagospodarowania ziemi.</u> + <u xml:id="u-43.19" who="#PoselDerejskiMieczyslaw">Chciałbym oświadczyć — w oparciu o posiadane rozeznanie — że sprzyjający klimat na wsi dla dynamicznego rozwoju naszej gospodarki narodowej, w połączeniu z nasileniem pracy politycznej i organizatorskiej, prawidłowym wykorzystaniem pomocy państwa w zakresie produkcji — pozwoli na wykonanie zadań 1977 roku i zadań do roku 1980. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-43.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Jerzy Bukowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#PoselBukowskiJerzy">Obywatelu Marszałku! Koledzy Posłowie! Wczorajsze wystąpienia posłów Malinowskiego, mojego kolegi z zespołu łódzkiego, i posła Kusa w sprawach, jak się wyrazili, stabilizacji polityki agrarnej, zachęciło mnie do zabrania głosu, jakkolwiek nie zamierzałem uczestniczyć w dyskusji. Problem ten nurtuje mnie nie od dzisiaj, a z jakich względów — wyniknie to z dalszego ciągu mojego wystąpienia.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#PoselBukowskiJerzy">Jest sprawą jasną, o której nie trzeba przypominać, że nasz ustrój agrarny różni się od ustrojów agrarnych wszystkich krajów socjalistycznych naszego obozu.</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#PoselBukowskiJerzy">Ale zachodzi pytanie, czy w tych warunkach — gdy kraje socjalistyczne dokonały o wiele skuteczniejszego i szczęśliwszego kroku w dziedzinie industrializacji niż w dziedzinie rozwoju rolnictwa — nie powinniśmy tej odmienności raczej wykorzystać dla przezwyciężania naszych trudności niż przyśpieszać proces przejścia do modelu, który mamy w innych krajach, Stąd też wydaje mi się, że musi być pełna harmonia między ustaleniami politycznymi, cytowaną tutaj wypowiedzią I Sekretarza w Poseł Bukowski sprawie dobrych gospodarzy a praktyką realizacji przekazywania ziemi w ręce dobrych rolników.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#PoselBukowskiJerzy">Wyda je mi się, że byłoby pożyteczne nie tylko w politycznych, ale przede wszystkim w gospodarczych kategoriach oszacowanie możliwości racjonalnego przejęcia ogólnego areału ziemi w ciągu najbliższych 20—30 lat przez uspołecznione formy gospodarki. Krótko mówiąc — ażeby było wiadomo, że w ciągu najbliższych 20—30 lat, po prostu ze względów ekonomicznych, nie przebudujemy naszego ustroju w pełni na model krajów nas otaczających, ale stworzymy pewną perspektywę dla indywidualnego towarowego gospodarstwa. Oczywiście, to co wszyscy dyskutanci podnosili, że nie ma dzisiaj miejsca na „bieda-gospodarstwa”, że konieczna i racjonalna jest tylko specjalizacja związana z łączeniem gospodarstw w większe jednostki — to jest wszystko prawda, ale chyba trzeba byłoby powiedzieć, na jak długo to będzie. Mówię nie bez przyczyny — „na jak długo” dlatego, że kiedy w latach 1972— 1973 miałem w moim okręgu, wyborczym również powiaty wiejskie, na spotkaniach często mnie pytano — panie pośle, ale na jak to długo? To jest dobrze; mówiono: nowa polityka jest dobra, ale jak to długo potrwa? Ja odpowiadałem jak inżynier: — „Słuchajcie — ja rozumuję tak, że ta polityka musi potrwać przynajmniej 10 albo 20 lat, dlatego że się musi zamortyzować to, co wy teraz w gospodarkę włożycie. Jak kupicie traktor — 10 lat. Budynek gospodarski, którego okres amortyzacji ma trwać krócej niż 20—30 lat, to przecież jest barbarzyństwo. Tak to sobie tłumaczyłem. Tymczasem na ostatnich spotkaniach w okresie przedwyborczym do obecnego Sejmu, a nawet na spotkaniach, które już w czasie tej kadencji miałem, uderza mnie do pewnego stopnia przechwalanie się organów miejscowej władzy: ile to już na koniec pięciolatki, a na koniec następnej pięciolatki — będziemy mieć w uspołecznionych formach gospodarki. Tego rodzaju nastawienie, tego rodzaju stanowisko na pewno nie wpływa uspokajająco na dobrych gospodarzy. A — proszę obywateli posłów — co mnie szczególnie tutaj skłoniło do wystąpienia? Otóż realizacja naszej dziesięciolatki, to jest problem niełatwy, skomplikowany. W tej chwili w centrum uwagi stoi rolnictwo, ale są i inne zagadnienia. Nie widzę możności rozwiązania następujących spraw — bez zajęcia racjonalnego stanowiska w sprawie właśnie polityki agrarnej.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#PoselBukowskiJerzy">Po pierwsze — nie widzę możliwości zbudowania racjonalnego programu umaszynowienia wsi. Nie muszę rozwijać tego tematu. W zależności od tego, jaka będzie struktura: czy pół na pół, czy 1/4 i ^3/4^, czy na odwrót — ^3/4^ i 1/4 — we władaniu własności indywidualnej, i w gospodarce wielkoobszarowej — musi być w odpowiednim stopniu zróżnicowany sprzęt, który dostarczamy. Sprawa organizacji produkcji sprzętu — jego dostarczenia, potem jego użytkowania i amortyzacji — to nie jest rok, ani dwa lata.</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#PoselBukowskiJerzy">Te rzeczy muszą być zdecydowane w przygotowaniu produkcji, muszą być zrealizowane w produkcji, a dalej — w obsłudze i serwisie.</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#PoselBukowskiJerzy">Druga sprawa, która nas ostatnio niesłychanie dręczy, to jest sprawa kształcenia kadr dla rolnictwa. Jakich kadr dla rolnictwa? Na razie mówimy, że wyższe szkoły rolnicze czy zawodowe szkoły rolnicze w stosunku do innych, np. techników itd. — mają mało absolwentów. Ale zastanówmy się, jak mamy kształcić, do jakiej specjalności tego człowieka mamy przygotować. Na pewno dzisiaj dzieci wielu przodujących rolników indywidualnych kończą wyższe studia, ale nie bardzo duży odsetek ich wraca do ojczystego gospodarstwa. Może i dlatego, że przez te lata nauki do tego typu gospodarki nie byli przyuczeni, przystosowani. Nie ma w tej sprawie jasności.</u> + <u xml:id="u-45.7" who="#PoselBukowskiJerzy">Następna sprawa poważna, bardziej długoterminowa, to jest cała infrastruktura wiejska, to jest sprawa przestrzennego zagospodarowania wsi. To też przecież zależy od tego, jak my tę wieś, te obszary rolne za lat 30 będziemy widzieć.</u> + <u xml:id="u-45.8" who="#PoselBukowskiJerzy">I wreszcie mam głębokie przekonanie, że gdybyśmy powiedzieli bardziej męskie, twarde słowo w sprawie zamierzeń w naszej polityce agrarnej, to by to znakomicie ułatwiło przezwyciężenie bieżących trudności i szybciej zmobilizowało te z górą 70% ziemi, która jest w tej chwili we władaniu indywidualnych gospodarzy. Dziękuję Obywatelu Marszałku.</u> + <u xml:id="u-45.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Zdzisław Malicki.</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#PoselMalickiZdzislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Kiedy VI Zjazd partii wytyczał drogę przyśpieszonego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju wraz z nadzieją na lepszy narodowy byt rodziła się obawa, czy przyjęte tempo jest realne, czy nie przekracza naszych sił i możliwości. Gdy rok po roku realizowane plany przeobrażały nasz kraj i nasze życie, gdy na bilans całego pięciolecia złożył się bezprecedensowy w historii kraju wzrost dochodu narodowego, produkcji przemysłowej, dochodów ludności i świadczeń socjalnych, gdy nastąpiła wyraźna, przez wszystkich odczuwalna poprawa warunków życia, utwierdziliśmy się w przekonaniu, że obrana strategia rozwoju kraju jest słuszna. Dlatego też i uchwały VII Zjazdu, zakładające kontynuację tej strategii na następną pięciolatkę, uznaliśmy za jedyną drogę, zapewniającą w całym dziesięcioleciu właściwy wzrost poziomu życia i potencjału gospodarczego. W realizacji tak dynamicznego rozwoju wystąpiły i będą występować trudności. Wywołują je szybko zmieniające się warunki wewnętrzne i zewnętrzne. Złe lata w rolnictwie odbiły się niekorzystnie na rynku artykułów żywnościowych. Rosnące w świecie ceny surowców i materiałów, których importu rozbudowująca się gospodarka wymagała coraz więcej, zwiększyły wydatki dewizowe państwa.</u> + <u xml:id="u-47.1" who="#PoselMalickiZdzislaw">Plan na lata 1976—1980, oparty na analizie trudności występujących w realizacji programu rozwoju kraju, uwzględniając osiągnięty potencjał gospodarczy, poziom i doświadczenie kadr pracowniczych, ich zdolność do zrozumienia strategicznych założeń — zakłada zmianę priorytetów, i jak powiedział tow. Gierek na V Plenum: — „Z szybkiego postępu na wszystkich odcinkach, gdzie pozostaliśmy w tyle, partia czyni zasadniczy kierunek swej pracy w latach najbliższych”.</u> + <u xml:id="u-47.2" who="#PoselMalickiZdzislaw">Założenia planu 5-letniego zakładają dalszą poprawę w zaspokajaniu rosnących potrzeb społeczeństwa, rozbudowę i unowocześnienie potencjału produkcyjnego z równoczesnym zapewnieniem dalszego wzrostu gospodarczego, również poza okresem objętym planem.</u> + <u xml:id="u-47.3" who="#PoselMalickiZdzislaw">Mimo bieżących trudności na rynku wewnętrznym i międzynarodowym plan zakłada dalszy wyraźny wzrost konsumpcji indywidualnej i społecznej. Zakłada się, że dostawy towarów na rynek będą wyższe od siły nabywczej ludności, co jest podstawą utrzymania równowagi rynkowej.</u> + <u xml:id="u-47.4" who="#PoselMalickiZdzislaw">Na realizację planu przeznacza się kwotę 2,7 biliona złotych, jest to o 43% więcej niż w rekordowych przecież latach 1971—1975. Największe środki zostaną skierowane na przemysł produkujący sprzęt rolniczy, towary rynkowe oraz eksportowe. Poważne nakłady przewidziane są dla przemysłu węglowego, energetyki i przemysłu hutniczego. Są to przemysły warunkujące dalszy wzrost zdolności produkcyjnej kraju, a zarazem mające kolosalny wpływ na nasz bilans handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-47.5" who="#PoselMalickiZdzislaw">Zachodzi również konieczność zmiany niektórych programów rozwojowych lub przesunięcia w czasie ich realizacji. Budzić to będzie niemałe opory wśród działaczy gospodarczych. Wydaje się zatem, że w programie inwestycyjnym niezbędna jest szczegółowa kontrola budowy i realizacji planów pod kątem odpowiedniego przesunięcia środków na rozwój produkcji rynkowej i eksportowej.</u> + <u xml:id="u-47.6" who="#PoselMalickiZdzislaw">Tylko zdyscyplinowanie, zrozumienie konieczności i celowości dokonania takich zmian zapewnić mogą osiągnięcie założonej struktury wytwarzania. Realizacja celów założonych w planie oznaczać będzie, że dekada lat siedemdziesiątych będzie okresem najszybszego rozwoju gospodarki, największych wzrostów płac i dochodów, najbardziej odczuwalnej poprawy zaspokojenia potrzeb społecznych.</u> + <u xml:id="u-47.7" who="#PoselMalickiZdzislaw">Dochód narodowy wzrośnie w tym dziesięcioleciu 2,2 raza, produkcja przemysłowa 2,6 raza, fundusz spożycia indywidualnego 2 razy, płace realne o 65%, a dochody pieniężne 2,6 raza.</u> + <u xml:id="u-47.8" who="#PoselMalickiZdzislaw">Trudno faktów tych nie uznać za satysfakcjonujące, a w istniejącej sytuacji czy trudnościach za maksymalne, stawiające nas pod względem dynamiki w czołówce światowej. Tak nakreślone cele są całkowicie realne, istniejący poziom rozwoju gospodarczego, doświadczenia zawodowego i wyszkolenia kadry pracowniczej są w stanie zapewnić pełną realizację zadań bieżącej pięciolatki. Wymagać to jednak będzie przyswojenia globalnej strategii zawartej w planie 5-letnim, mądrze i skutecznie realizowanych planów na każdym odcinku, w każdym zakładzie pracy. Nasuwa to potrzebę rzetelnego opracowania programów działania usprawniających proces produkcyjny i inwestycyjny, poprawiających gospodarowanie wszystkimi czynnikami produkcyjnymi, zasobami pracy, majątkiem trwałym, materiałami itp.</u> + <u xml:id="u-47.9" who="#PoselMalickiZdzislaw">Plan przewartościowuje pewne zastałe już pojęcia. Niepożądany staje się wzrost produkcji każdego wyrobu i dowolnej jakości. Produkcja dla samej produkcji, bez oceny jej wartości i wpływu na sytuację rynkową i budżet państwa staje się równie szkodliwa jak niewykonanie planu gospodarczego. Oznaczać to będzie w praktyce znaczne zróżnicowanie dynamiki wzrostu produkcji między poszczególnymi jednostkami gospodarczymi, branżami i przedsiębiorstwami. W ten sposób rozdzielone już zostały zadania na rok 1977.</u> + <u xml:id="u-47.10" who="#PoselMalickiZdzislaw">Istnieje jednak obawa, by zbyt schematyczny, wskaźnikowy rozdział środków nie wywołał podobnie jak w produkcji, także dysproporcji w realizacji zadań związanych z wydajnością pracy w poszczególnych zakładach. Duże zadania wzrostu produkcji i wydajności, aczkolwiek nie wykluczają się wzajemnie, nie mogą stanowić reguły, gdyż z jednej strony stwarzają znaczne zagrożenie dla produkcji najbardziej poszukiwanych i potrzebnych wyrobów, a z drugiej strony — niejako „premiują” zakłady produkujące mało atrakcyjne wyroby. Równomierny stopień napięcia zadań sprzyjałby dążeniu do właściwego wykorzystania potencjału ludzkiego i produkcyjnego, rozszerzania kooperacji z jednostkami o dużych przyrostach produkcji, ułatwiając rozwiązanie jednego z najtrudniejszych problemów naszej gospodarki. Na fakt ten godzi się zwrócić uwagę, gdyż zachwianie produkcji, niedobór w asortymentach preferowanych stwarza tendencję do pokrycia powstałego niedoboru w dowolnym, najłatwiej osiągalnym, aczkolwiek nie najbardziej pożądanym na rynku towarem.</u> + <u xml:id="u-47.11" who="#PoselMalickiZdzislaw">Zdajemy sobie sprawę ze złożoności i trudności rozdziału środków i zadań. Stąd też działanie na rzecz poprawy efektywności może i powinno znaleźć wsparcie we właściwym systemie finansowo-ekonomicznym. Powszechne jest oczekiwanie na udoskonalenie i wdrożenie systemu WOG, dającego znaczną swobodę w kierowaniu przemysłem, wyzwalającego inicjatywę załóg w wyszukiwaniu rezerw wzrostu produkcji, szerokiego stosowania postępu technicznego, obniżenia kosztów produkcji i kosztów materiałowych. Rezerwy istniejące w naszej gospodarce są jeszcze znaczne, wykazały to działania podjęte po II Plenum KC i osiągnięte rezultaty. Gospodarność, oszczędność, poszukiwanie coraz to nowych, lepszych i tańszych metod wytwarzania musi być procesem ciągłym i występującym na każdym stanowisku pracy.</u> + <u xml:id="u-47.12" who="#PoselMalickiZdzislaw">Tak głębokie i powszechne zaangażowanie pracowników w analizę skutków gospodarczych ich postępowania można osiągnąć wówczas, gdy zrozumieją oni związek między swą pracą a poziomem zarobków, gdy mechanizm ekonomicznych zależności stanie się zrozumiały i oczywisty.</u> + <u xml:id="u-47.13" who="#PoselMalickiZdzislaw">Dotychczasowe doświadczenia systemu finansowo-ekonomicznego pozwalają przypuszczać, że po niewielkiej modyfikacji i uproszczeniu stosunkowo szybko dałby się adaptować nawet do najniższych komórek produkcyjnych i powszechnością działania zwiększał swą efektywność. Sam fakt oczekiwania na uruchomienie dźwigni finansowo-ekonomicznych gwarantuje szybkie i skuteczne ich działanie.</u> + <u xml:id="u-47.14" who="#PoselMalickiZdzislaw">Zadania, które wraz z zatwierdzeniem planu 5-letniego stawiamy przed sobą nie są łatwe ani małe. Wyzwalają jednak w ludziach ambicję, ofiarność i inicjatywę, a to są cechy charakterystyczne dla naszych załóg, dla naszego społeczeństwa. Powinniśmy je zawsze w pełni wykorzystać. Nasze dotychczasowe doświadczenia, osiągnięte wyniki, zaangażowanie i umiejętności załóg, wraz z potężnie rozbudowanym potencjałem gospodarczym czynią plan na lata 1976—1980 w pełni realnym.</u> + <u xml:id="u-47.15" who="#PoselMalickiZdzislaw">Chciałbym na zakończenie włączyć się również do dyskusji na temat rolnictwa. Wprawdzie nie jestem rolnikiem, ale zagadnienia te interesują nas jako producentów, gdyż zakład nasz zgłosił podjęcie produkcji ciężkich ciągników rolniczych. Zrobiliśmy to z tego względu, ponieważ w całym programie rozwoju inwestycyjnego wyraźnie nastawiona jest polityka na wzmocnienie gospodarstw indywidualnych, tworzenie z nich dużych jednostek ekonomicznie uzasadnionych. Natomiast w programie rozwoju produkcji maszyn rolniczych dla dużych gospodarstw rolnych nie przewiduje się uruchomienia maszyn specjalnie dostosowanych do dużych gospodarstw. Dlatego wydaje się, że mówiąc o polityce, nie należy dyskusji sprowadzać do tego, jaka jest polityka, a patrzeć na fakty, które wyraźnie świadczą, gdzie środki finansowe są kierowane. Zdaje mi się, że plan inwestycyjny na lata 1976—1980 jest bardzo wyraźny, że poważne są nakłady na rozwój produkcji ciągników rolniczych, które przecież nie w pełni odpowiadają dużym PGR. Wobec tego jasne jest, że poważne, wielomiliardowe kwoty są przeznaczone na wzmocnienie gospodarki, na wzmocnienie ekonomiczne gospodarstw rolnych przyszłościowych. Dlatego sądzę, że nie tyle deklaracje, zapewnienia, co raczej rzeczowe nakłady inwestycyjne wykazują, że program inwestycyjny jest najlepszym świadectwem, jaka jest polityka, a jest rzeczą oczywistą, że tak jak w gospodarce przemysłowej, tak samo i w rolnictwie będzie musiała trwać ocena dalszej polityki w zależności od efektów ekonomicznych osiąganych przez różne jednostki produkcyjne — i takie w przyszłości kryteria chyba będą musiały nas obowiązywać.</u> + <u xml:id="u-47.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#Marszalek">Lista mówców zgłoszonych do dyskusji została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-48.1" who="#Marszalek">Obecnie proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Do biegła końca generalna debata nad projektem narodowego planu społeczno-gospodarczego na pięciolecie 1976—1980 oraz nad projektem planu i budżetu na 1977 rok. Była ona głęboka i wnikliwa.</u> + <u xml:id="u-49.1" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele posłowie zgodnie zaaprobowali w niej założenia społeczno-gospodarczego rozwoju Polski, zawarte w obu projektach planów i budżetu. Zgłosili także wiele uwag i propozycji, z których duże znaczenie mają wnioski dotyczące dokonywanego w gospodarce przegrupowania sił i środków oraz wskazujące na dalsze możliwości podciągnięcia słabszych odcinków, skupiających obecnie całą naszą uwagę. Wnioski te traktujemy jako oddźwięk na stwierdzenie zawarte w referacie I Sekretarza naszej partii tow. Edwarda Gierka na V Plenum, że: — „Z szybkiego postępu na wszystkich odcinkach, gdzie pozostajemy w tyle, partia nasza czyni zasadniczy kierunek swej pracy w latach najbliższych, wokół tego skupiamy wszystkie siły narodu, całą jego energię i mądrość”.</u> + <u xml:id="u-49.2" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że opinie i postulaty zgłoszone w toku prac komisji sejmowych, a także zawarte w wystąpieniach obywateli posłów w czasie wczorajszej i dzisiejszej debaty generalnej, zostaną wnikliwie rozpatrzone przez Rząd.</u> + <u xml:id="u-49.3" who="#PiotrJaroszewicz">Uwagi poselskie będą dla Rządu pomocą w urzeczywistnianiu zadań, planów gospodarczych i ustawy budżetowej, a także w usuwaniu słabości i niedociągnięć.</u> + <u xml:id="u-49.4" who="#PiotrJaroszewicz">Wykorzystamy te wnioski —- w miarę tworzonych środków — w kolejnych planach rocznych i budżetach. Część uwag i wniosków znajdzie swe odbicie już w projektach dokumentów, które uchwali Wysoka Izba.</u> + <u xml:id="u-49.5" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę podziękować Obywatelom Posłom za wnikliwą i wszechstronną ocenę przedłożonych projektów, za wyrażone poparcie dla zamierzeń Rządu.</u> + <u xml:id="u-49.6" who="#PiotrJaroszewicz">Jeszcze raz chciałbym podkreślić, że najważniejszym zadaniem dla Rządu oraz jego organów centralnych i terenowych jest i będzie stałe i uporczywe dążenie do osiągnięcia celów wyznaczonych w ogólnonarodowym programie VII Zjazdu, do zrealizowania zadań skonkretyzowanych przez V Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-49.7" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, iż Rząd opracował program wcielania w życie postanowień V Plenum. Precyzuje on zadania na 1977 rok, określa sposoby i terminy ich realizacji. Jego rozwinięciem i uściśleniem będą szczegółowe programy realizacyjne dla resortów, zjednoczeń, zakładów pracy, województw i gmin.</u> + <u xml:id="u-49.8" who="#PiotrJaroszewicz">Od wszystkich nas zależy, aby wykonanie przyjętych postanowień przebiegało rytmicznie i sprawnie, aby przyniosło oczekiwane rezultaty. Otwiera to rozległe pole dla aktywności milionów ludzi pracy, załóg robotniczych, naukowców, rolników, kadr kierowniczych wszystkich szczebli. Ale też zobowiązuje zarazem Rząd do skutecznego sterowania procesem realizacji planów — do systematycznej kontroli jego przebiegu i wyciągania wniosków, jakie nasunie praktyka.</u> + <u xml:id="u-49.9" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Najwyższy priorytet nada jemy zadaniom mającym na celu poprawę zaopatrzenia rynku. Ministrów i wojewodów i dyrektorów wszystkich zakładów pracy zobowiązaliśmy do dokonania oceny rezerw istniejących w tej mierze zarówno u producentów, jak i w placówkach usługowych oraz w aparacie handlu.</u> + <u xml:id="u-49.10" who="#PiotrJaroszewicz">Podejmujemy doraźne i długofalowe działania, które zmierzają do optymalnego wykorzystania potencjału produkcyjnego i usługowego. O wiele skutecznej sięgniemy do niemałych jeszcze możliwości pozwalających na zwiększenie produkcji i podniesienie jej jakości.</u> + <u xml:id="u-49.11" who="#PiotrJaroszewicz">Producenci i aparat handlu we współdziałaniu dostosowywać będą podaż towarów rynkowych do popytu, do stałych lub sezonowych potrzeb różnych grup społecznych, w tym — w znacznie wyższym stopniu — do specyfiki rynku wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-49.12" who="#PiotrJaroszewicz">Kardynalną zasadą dobrej roboty przemysłu i handlu musi być reagowanie na zmieniające się wymagania odbiorców, na terminowe i elastyczne kształtowanie rytmu produkcji i dostaw towarów dla rynku.</u> + <u xml:id="u-49.13" who="#PiotrJaroszewicz">Rozszerzona i zaostrzona zostanie kontrola jakości. Przed producentami stawiamy zadanie zdecydowanego eliminowania z produkcji towarów nie zaspokajających wymagań nabywców. Handel państwowy i spółdzielczy zobowiązaliśmy do znacznie ostrzejszego kontrolowania jakości towarów kierowanych na rynek. Zarazem jednak wymagamy sprawniejszego funkcjonowania sieci handlowej i zwiększania jej wydajności oraz podnoszenia kultury obsługi klientów.</u> + <u xml:id="u-49.14" who="#PiotrJaroszewicz">Ograniczyliśmy uprawnienia jednostek gospodarczych i administracyjnych do dokonywania w sieci detalicznej nadmiernych zakupów, które uszczuplają zasoby towarów przeznaczonych na zaopatrzenie ludności. Wzmocnimy znacznie kontrolę przestrzegania tych przepisów.</u> + <u xml:id="u-49.15" who="#PiotrJaroszewicz">Do poprawy sytuacji rynkowej przyczyni się również aktywność handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-49.16" who="#PiotrJaroszewicz">Zamierzamy wykorzystać wszystkie możliwości zwiększenia importu towarów rynkowych, m.in. stwarzając warunki sprzyjające przeprowadzaniu transakcji wymiennych z zagranicą.</u> + <u xml:id="u-49.17" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie konsekwentnie wprowadzać w życie — rozpatrywany dzisiaj przez Wysoką Izbę — program dotyczący rozwoju usług i rzemiosła oraz usuwać przeszkody na tej drodze. Wojewodowie i naczelnicy gmin poświęcą tej ważnej i nie wszędzie docenianej dziedzinie znacznie więcej uwagi. Poprawie ulegnie zaopatrzenie usług i rzemiosła w surowce i materiały, a także polepszy się sytuacja lokalowa. Uproszczony zostanie system opodatkowania rzemiosła, zmaleje skala jego obciążeń finansowych.</u> + <u xml:id="u-49.18" who="#PiotrJaroszewicz">Tak więc w sposób zasadniczy zwiększamy odpowiedzialność ministrów, wojewodów i naczelników gmin za rozwój produkcji rynkowej i usług dla ludności, za usprawnienie zaopatrzenia rynku. Sprawami tymi Rząd zajmuje się nieustannie, doceniając znaczenie nie tylko wielkich, ale i pozornie drobnych, lecz jakże ważnych problemów.</u> + <u xml:id="u-49.19" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! W dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej wysuwamy na czoło zadanie pełnego i racjonalnego wykorzystania ziemi, zwiększenia produkcji zbóż i pasz oraz szybkiej odbudowy hodowli i lepszego zagospodarowania surowców rolnych we wszystkich sektorach gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-49.20" who="#PiotrJaroszewicz">Popierając rozszerzanie obszaru gospodarstw uspołecznionych, będziemy jednocześnie stwarzać sprzyjające warunki rozwoju dobrze zorganizowanych gospodarstw indywidualnych, które chcą się specjalizować i są zdolne szybko zwiększać produkcję towarową. Gospodarstw takich powinno przybywać we wszystkich województwach. Jest to ważne zadanie kółek rolniczych, wojewodów i naczelników gmin.</u> + <u xml:id="u-49.21" who="#PiotrJaroszewicz">Weszliśmy w okres przyśpieszonej rozbudowy przemysłowego zaplecza produkcji rolnej. Będziemy systematycznie polepszać zaopatrzenie rolnictwa w środki produkcji, w tym i w nawozy sztuczne. Zamiary Rządu pokrywają się tu z postulatami zgłaszanymi w debacie sejmowej.</u> + <u xml:id="u-49.22" who="#PiotrJaroszewicz">Energicznie przeciwstawimy się przechwytywaniu na inne cele materiałów budowlanych, które w stale rosnących ilościach przeznaczamy dla rolnictwa i wsi.</u> + <u xml:id="u-49.23" who="#PiotrJaroszewicz">W toku realizacji planu będziemy wykorzystywać wszelkie okoliczności sprzyjające zwiększaniu melioracji. Minister Rolnictwa rozszerzy zakres robót nawadniających i odwadniających.</u> + <u xml:id="u-49.24" who="#PiotrJaroszewicz">Szybko rozbudowujemy przemysł rolno-spożywczy. Jesteśmy jednak świadomi istnienia w tym przemyśle znacznych rezerw, których wykorzystanie zależy głównie od lepszego zagospodarowania mocy wytwórczych i surowców rolnych, od likwidacji przejawów marnotrawstwa.</u> + <u xml:id="u-49.25" who="#PiotrJaroszewicz">Na potrzeby rolnictwa i gospodarki żywnościowej przeznaczamy olbrzymie środki. W roku bieżącym są one znacznie większe i bardziej nowoczesne w porównaniu z 1974 i 1975 rokiem i nadal będą rosły, choć efekty produkcyjne w tych latach są znacznie niższe od spodziewanych. Warto o tym zawsze pamiętać. Niepokoi nas bardzo niski skup żywca, nazwany przez jednego z posłów — „ofertą” w listopadzie i grudniu. Spadek ten nie jest uzasadniony faktycznymi rozmiarami pogłowia i produkcji zwierzęcej. Trzeba o tym mówić z producentami rolnymi i podnosić powszechnie dyscyplinę dostaw kontraktacyjnych.</u> + <u xml:id="u-49.26" who="#PiotrJaroszewicz">Zgodnie z polityką wyżywienia narodu, zgodnie z zasadami sojuszu robotniczo-chłopskiego nadal czynić będziemy wszystko dla doskonalenia warunków produkcji rolniczej we wszystkich sektorach, w przekonaniu, że przynosić one będą odczuwalne efekty w postaci zwiększenia skupu i coraz wyższych dostaw artykułów spożywczych na rynek. Tymi właśnie kryteriami będziemy rozliczać województwa, gminy, organizacje rolnicze i służbę rolną, każde gospodarstwo rolne.</u> + <u xml:id="u-49.27" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W nadchodzącym roku — zgodnie z zapowiedzią I Sekretarza partii tow. Edwarda Gierka, wyrażoną na Kongresie Związków Zawodowych — uczynimy dalszy krok w kierunku poprawy sytuacji materialnej emerytów i rencistów. W pełnym toku są prace nad przygotowaniem decyzji o stopniowym podwyższeniu od 1 maja przyszłego roku emerytur i rent oraz płacy minimalnej.</u> + <u xml:id="u-49.28" who="#PiotrJaroszewicz">Zgromadzenie niezbędnych w tym celu środków i wprowadzenie w życie tej niemałej i niełatwej dla budżetu i rynku decyzji stanowi istotny punkt rządowego programu realizacji postanowień V Plenum KC partii.</u> + <u xml:id="u-49.29" who="#PiotrJaroszewicz">Wiele uzasadnionych uwag i propozycji kierowanych jest pod adresem służby zdrowia. Zobowiązujemy wojewodów, aby we współdziałaniu z zainteresowanymi ministrami i Centralną Radą Związków Zawodowych dokonali krytycznej oceny stopnia wykorzystania urządzeń leczniczych i socjalnych i na tej drodze również osiągnęli pełniejsze zaspokojenie potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-49.30" who="#PiotrJaroszewicz">Zgodnie z postulatami obywateli posłów Rząd zwiększy środki dla zakładów opiekuńczo-wychowawczych, na poprawę zaopatrzenia inwalidów w sprzęt rehabilitacyjny i na zasiłki dla nich, na import leków oraz na prace badawcze w dziedzinie ochrony zdrowia, prowadzone przez akademie medyczne.</u> + <u xml:id="u-49.31" who="#PiotrJaroszewicz">Istotnym punktem na długiej liście planowanych działań w sferze społecznej i socjalnej będzie zapewnienie odpowiednich środków na dalszą poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.</u> + <u xml:id="u-49.32" who="#PiotrJaroszewicz">Niełatwym i nieprostym zadaniem będzie przyspieszenie tempa budownictwa mieszkaniowego. Optymalizując wykorzystanie stworzonego w ostatnich latach potencjału przemysłu mieszkaniowego, będziemy jednocześnie powiększać go o nowe fabryki domów, rozbudowywać i modernizować przemysł materiałów budowlanych i cały przemysł mieszkaniowy, w tym i może szczególnie, produkcji mebli. Zamierzamy również kontynuować liczne ważkie inwestycje w gospodarce komunalnej.</u> + <u xml:id="u-49.33" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd poświęcać będzie coraz większą uwagę poprawie jakości budownictwa mieszkaniowego oraz zmniejszaniu kosztów i terminowemu realizowaniu planów w tej ważkiej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-49.34" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Stoimy przed zadaniem osiągnięcia szczególnie szybkiego wzrostu eksportu. Ponieśliśmy poważne nakłady na rozbudowę i modernizację wielu zakładów i całych branż przemysłu, wyposażyliśmy je w najnowocześniejsze technologie, dostarczyliśmy niezbędnych licencji.</u> + <u xml:id="u-49.35" who="#PiotrJaroszewicz">Wysiłek ten powinien coraz obficiej owocować wyrobami wysokiej jakości i ciągłym zwiększaniem ich dostaw na eksport.</u> + <u xml:id="u-49.36" who="#PiotrJaroszewicz">Często jednak dystans między nakładami i efektami wydłuża się, a zobowiązania zakładów dotyczące szybkiej samospłaty zakupionej techniki nie są w pełni realizowane. Rząd będzie kontynuował kontrolę efektywności już zrealizowanych inwestycji, zwłaszcza opartych na kredytach i zakupach zagranicznych, egzekwując od inwestorów szybkie osiąganie planowanych efektów produkcyjnych i dewizowych.</u> + <u xml:id="u-49.37" who="#PiotrJaroszewicz">Zasadnicze znaczenie ma racjonalne gospodarowanie dobrami pochodzącymi z importu. Ważnym zadaniem jest też ścisłe koordynowanie dostaw importowanych maszyn i urządzeń z realizacją zadań inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-49.38" who="#PiotrJaroszewicz">Konieczność umocnienia równowagi płatniczej kraju wymaga zintensyfikowania działań poprawiających efektywność obrotów polskiego handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-49.39" who="#PiotrJaroszewicz">Szybkiemu rozwojowi handlu zagranicznego i rozszerzaniu udziału Polski w międzynarodowym podziale pracy służyć będą coraz wszechstronniejsze stosunki z krajami RWPG, a przede wszystkim z naszym największym partnerem Związkiem Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-49.40" who="#PiotrJaroszewicz">Nasze ostatnie kontakty z ZSRR wskazują, że dwustronna współpraca rozwijać się będzie szczególnie intensywnie i ma wielce pomyślne perspektywy. Stanowi to doniosły czynnik naszej strategii rozwojowej, pomaga nam wydatnie w przezwyciężaniu obecnych przejściowych trudności. Rośnie znaczenie i coraz bardziej pogłębia się proces integracji gospodarczej z krajami RWPG.</u> + <u xml:id="u-49.41" who="#PiotrJaroszewicz">Wczoraj wróciłem z Londynu, gdzie złożyłem oficjalną wizytę. Moje rozmowy z brytyjskim premierem panem Callaghanem i przedstawicielami rządu Wielkiej Brytanii oraz zawarte porozumienia podkreślają dotychczasowy pomyślny stan polsko-brytyjskich stosunków oraz stanowią dobrą podstawę dalszego ich wzajemnie korzystnego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-49.42" who="#PiotrJaroszewicz">Także nasze liczne aktywne kontakty z innymi krajami zachodnimi oraz krajami rozwijającymi się wskazują, że i w tej płaszczyźnie możemy oczekiwać dalszego wydatnego postępu. Rzecz jasna, decydujące znaczenie mieć tu będą rezultaty, jakie osiągnie nasza gospodarka — ilość, a zwłaszcza jakość towarów stawianych przez przemysł do dyspozycji handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-49.43" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Skuteczne sterowanie zatrudnieniem będzie niezbędne, aby zrealizować ustalone kierunki rozdysponowania zasobów pracy, aby urzeczywistnić priorytet dla rolnictwa i usług, dla nowo uruchomionych zakładów i transportu. Trzeba też uczynić dalszy krok na drodze zmniejszania fluktuacji kadr i lepszego wykorzystywania ich kwalifikacji.</u> + <u xml:id="u-49.44" who="#PiotrJaroszewicz">Jak słusznie podkreślono z tej trybuny, zasadniczą płaszczyznę dokonywanego w gospodarce manewru stanowią również procesy inwestycyjne.</u> + <u xml:id="u-49.45" who="#PiotrJaroszewicz">Nasz plan inwestycyjny jest nadal bardzo rozległy i zapewnia dalszy dynamiczny i wszechstronny rozwój Polski. Konieczne jest jednak utrzymanie rozmiarów nakładów i przedsięwzięć inwestycyjnych w ramach określonych planem, gdyż to właśnie stanowi istotny warunek wzmocnienia równowagi w gospodarce oraz zasadniczą przesłankę poprawy efektywności i terminowości całego procesu inwestowania.</u> + <u xml:id="u-49.46" who="#PiotrJaroszewicz">Maksymalna koncentracja środków i potencjału powinna zapewnić szybkie ukończenie inwestycji będących w trakcie realizacji. Chodzi przede wszystkim o przedsięwzięcia, które trzeba oddać do użytku w 1977 roku, a jest ich wiele, i w pierwszym półroczu 1978 roku. Te więc względy zadecydują o rozdziale i przesunięciach potencjału wykonawczego. Inwestycje modernizacyjne, zwłaszcza w przemyśle i komunikacji, będą miały pierwszeństwo w dostawach maszyn i urządzeń, w dostępie do potencjału wykonawczego.</u> + <u xml:id="u-49.47" who="#PiotrJaroszewicz">Stanowczo i konsekwentnie przeciwstawiać się będziemy nadmiernemu wzrostowi kosztów budownictwa.</u> + <u xml:id="u-49.48" who="#PiotrJaroszewicz">Kraj dotkliwie odczuwa opóźnienia w rozwoju transportu i niedociągnięcia w jego funkcjonowaniu. W planie przeznaczamy więc zwiększone środki na rozbudowę i modernizację sieci dróg i wzrost dostaw taboru.</u> + <u xml:id="u-49.49" who="#PiotrJaroszewicz">Równolegle nasilamy działania organizacyjne, które, jak dowodzi praktyka, pozwalają lepiej wykorzystać posiadane środki transportowe, skracać czas prac przeładunkowych i wydajniej pracować.</u> + <u xml:id="u-49.50" who="#PiotrJaroszewicz">Wszystkie resorty zostały zobowiązane do znacznie lepszego wykorzystywania wagonów towarowych, a Minister Komunikacji do poprawy-pracy węzłów decydujących o funkcjonowaniu całej sieci kolejowej, a szczególnie w okręgu śląskim, w portach i na punktach granicznych.</u> + <u xml:id="u-49.51" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! V Plenum Komitetu Centralnego partii poddało krytycznej ocenie dotychczasowy stan rzeczy na odcinku jakości produkcji. Rozwiązanie tego problemu zajmuje czołowe miejsce w rządowym programie działania.</u> + <u xml:id="u-49.52" who="#PiotrJaroszewicz">Resorty otrzymały zadania poprawienia jakości i nowoczesności wyrobów. W programach resortów na pierwszym miejscu stawiamy sprawę poprawy jakości towarów rynkowych, zwłaszcza tych, które stanowią przedmiot uzasadnionej krytyki oraz tych, które nie odpowiadają wymaganiom nabywców zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-49.53" who="#PiotrJaroszewicz">Przewidujemy stworzenie zachęt ekonomicznych, sprzyjających poprawie jakości produkcji, zwłaszcza wielu wyrobów przemysłu lekkiego, poszczególnych asortymentów żywnościowych oraz wyrobów trwałego użytku.</u> + <u xml:id="u-49.54" who="#PiotrJaroszewicz">Kolejnym problemem, nad którym będziemy koncentrować uwagę, jest bariera materiałowa. Dla jej przezwyciężenia konieczne jest systematyczne obniżanie materiałochłonności produkcji. Przygotowywany przez Rząd program oszczędnościowy sformułował w tej dziedzinie znacznie zwiększone i ostrzejsze zadania.</u> + <u xml:id="u-49.55" who="#PiotrJaroszewicz">Generalnym kierunkiem przyszłorocznej działalności Rządu, resortów i całej administracji gospodarczej czynimy podniesienie wydajności i jakości pracy we wszystkich dziedzinach i na wszystkich szczeblach gospodarowania. Mimo złożoności tego zadania, o czym była mowa w debacie generalnej, napawa nas optymizmem coraz powszechniejsze poczucie konieczności dobrej roboty.</u> + <u xml:id="u-49.56" who="#PiotrJaroszewicz">Ale nie brak nam również przykładów wysoce negatywnych. Niektóre przedsiębiorstwa systematycznie nie wykonują swoich zadań. W globalnym rachunku oznacza to utratę produkcji o poważnej wartości. Nie ma usprawiedliwienia dla brakoróbstwa, dla niskiej jakości produkcji i usług. Zbyt częste jeszcze są zjawiska marnotrawstwa surowców i materiałów czy rozrzutności w gospodarowaniu energią. Słuszne są krytyczne uwagi pod adresem pracy niektórych jednostek handlu, transportu oraz różnych ogniw administracji państwowej i gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-49.57" who="#PiotrJaroszewicz">Każdy z nas — robotnik, rolnik, pracownik umysłowy powinien wnikliwie ocenić swoją pracę, jej wyniki i efektywność, zastanowić się, czy i w jakiej mierze jego własna, coraz lepsza praca, jego aktywność zawodowa i społeczno-polityczna wpływają na ogólne rezultaty narodowego wysiłku wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-49.58" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Do najpilniejszych obecnie zadań należy sprawne przekazanie ustaleń planu jednostkom gospodarczym oraz terminowe opracowanie przez nie planów branżowych i zakładowych na 1977 rok.</u> + <u xml:id="u-49.59" who="#PiotrJaroszewicz">Wyrażam głębokie przekonanie, że konferencje samorządów robotniczych uwzględnią wymogi sytuacji, nakazujące poprawę efektywności gospodarowania oraz maksymalne zwiększanie produkcji na rynek wewnętrzny i na eksport. Koncentracja wysiłków na węzłowych odcinkach wymaga umacniania strategicznej roli planowania centralnego, wymaga wzmożenia kontroli realizacji planów, a równocześnie rozwijania inicjatyw i zwiększenia samodzielności jednostek gospodarczych w ramach jednolitej strategii i powszechnie przestrzeganych priorytetów rozwoju kraju oraz świadomej, surowej, bezwzględnej dyscypliny planu.</u> + <u xml:id="u-49.60" who="#PiotrJaroszewicz">W tym właśnie kierunku zmierzać będą decyzje Rządu. Nie przeceniamy administracyjnej działalności i systematycznie eliminujemy przerosty administrowania. Kształtujemy instrumenty ekonomicznego i finansowego oddziaływania dla wykonawców planu tak, aby stymulowały one poprawę efektywności gospodarowania, oszczędne wykorzystanie pracy i środków, podnoszenie jakości produkcji, zwiększanie dostaw na rynek wewnętrzny i na eksport. Nie zawsze jednak najlepiej przemyślane instrumenty ekonomicznego sterowania są prawidłowo i z korzyścią dla kraju stosowane w praktyce.</u> + <u xml:id="u-49.61" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele posłowie podkreślali w swoich wystąpieniach, że mamy dobre, ambitne i realne plany na przyszły rok i całe obecne pięciolecie, że przyjęte w nich założenia wywodzą się z programu VII Zjazdu, z postanowień IV ii V Plenum KC partii, z trafnej oceny dorobku naszej gospodarki i występujących w niej napięć zarówno z naszych wielkich możliwości, jak i z niemałych potrzeb oczekujących zaspokojenia.</u> + <u xml:id="u-49.62" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd dołoży wszelkich starań, aby plany te zostały urzeczywistnione. Pozwalają na to dotychczasowe osiągnięcia, zwłaszcza silna, nowoczesna baza wytwórcza oraz coraz wyższy poziom umiejętności i kwalifikacji zawodowych ludzi pracy. Sprzyjać temu będą również pomyślne wyniki realizacji tegorocznych zadań, uruchomienie poważnych rezerw, które mamy jeszcze w całej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-49.63" who="#PiotrJaroszewicz">Nasze liczne pozytywy górują nad trudnościami i napięciami. O metodach ich przezwyciężania mówiliśmy na V Plenum, na VIII Kongresie Związków Zawodowych, a także szeroko na początku i w czasie obecnej debaty sejmowej. Toczy się nad nimi żywa dyskusja w społeczeństwie. Zdecydowanie przeważają w niej poglądy trzeźwe i konstruktywne, postawy nacechowane poczuciem współodpowiedzialności, wolą działania, wiarą we własne siły. Manifestacją takich prawdziwie patriotycznych i twórczych postaw było uruchomienie Huty — „Katowice”. Wydarzenie to z całą mocą zadokumentowało słuszność i owocność strategii realizowanej konsekwentnie po 1970 roku.</u> + <u xml:id="u-49.64" who="#PiotrJaroszewicz">Jest to zarazem jakże wymowny i optymistyczny przykład nowych wielkich możliwości, jakie powstają i będą powstawać w naszym kraju dzięki polityce naszej partii, kształtowanej wspólnie z ZSL i SD, dzięki wytrwałej, coraz lepiej organizowanej i coraz wydajniejszej pracy klasy robotniczej i całego społeczeństwa. Już w przyszłym roku uzyskamy z katowickiego giganta dwa miliony ton stali. A przecież jakże często kraj nasz wzbogaca się o nowe, poważne obiekty produkcyjne. Z każdym tygodniem i miesiącem będziemy więc dysponowali większymi możliwościami i większym potencjałem. Nie należy też wykluczać, że rok 1977 może być pomyślniejszy w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-49.65" who="#PiotrJaroszewicz">Pracujemy w imię wielkich celów i cele te potrafimy osiągnąć wbrew wszelkim przeszkodom, wbrew krakaniom naszych przeciwników.</u> + <u xml:id="u-49.66" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-49.67" who="#PiotrJaroszewicz">Osiągniemy te cele wbrew przepowiedniom różnego autoramentu proroków, przywdziewających togi mentorów, mających, jak wykazują to wieloletnie doświadczenia, na wszystko swoje wątpliwej jakości recepty.</u> + <u xml:id="u-49.68" who="#PiotrJaroszewicz">Przedstawiłem Wysokiej Izbie zarys programu działań, które podejmujemy dla zapewnienia pomyślnej realizacji zadań nadchodzącego roku i całego obecnego pięciolecia. Rząd uczyni wszystko, aby zostały one wykonane sprawnie i pomyślnie. Dziś najważniejszą rzeczą jest jakość pracy i czasu. Te dwa czynniki zadecydują o przyszłych rezultatach.</u> + <u xml:id="u-49.69" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę obywateli posłów o uchwalenie przedłożonych przez Rząd projektów: 5-letniego narodowego planu społeczno-gospodarczego na lata 1976—1980 oraz narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na rok 1977. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-49.70" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-50.1" who="#Marszalek">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-50.2" who="#Marszalek">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu uchwały o 5-letnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976—1980 są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 47.</u> + <u xml:id="u-50.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-50.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały o 5-letnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976—1980 wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-50.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-50.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.8" who="#Marszalek">Stwierdzam że Sejm powziął uchwałę o 5-letnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976—1980.</u> + <u xml:id="u-50.9" who="#Marszalek">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1977 rok są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 48.</u> + <u xml:id="u-50.10" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1977 rok wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-50.11" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-50.12" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.13" who="#Marszalek">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.14" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1977 rok.</u> + <u xml:id="u-50.15" who="#Marszalek">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu ustawy budżetowej na rok 1977 wraz z załącznikami nr 1 i 2 są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 49.</u> + <u xml:id="u-50.16" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy budżetowej na rok 1977 wraz z załącznikami nr 1 i 2 oraz poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-50.17" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-50.18" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.19" who="#Marszalek">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.20" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę budżetową na rok 1977 wraz z załącznikami nr 1 i 2.</u> + <u xml:id="u-50.21" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W związku z przedstawioną na posiedzeniu Sejmu w dniu 2 grudnia br. informacją Prezesa Rady Ministrów w sprawie przebiegu i wyników wizyty delegacji partyjno-państwowej w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i rezultatów bukareszteńskiej narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego — Komisja Spraw Zagranicznych wniosła projekt uchwały, który Prezydium Sejmu przedstawia Wysokiej Izbie do uchwalenia.</u> + <u xml:id="u-50.22" who="#Marszalek">Projekt uchwały ma następujące brzmienie:</u> + <u xml:id="u-50.23" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje do aprobującej wiadomości informację Prezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza o przebiegu i wynikach wizyty delegacji partyjno-państwowej pod przewodnictwem I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich oraz o rezultatach bukareszteńskiej narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego.</u> + <u xml:id="u-50.24" who="#Marszalek">Sejm stwierdza z zadowoleniem, że przyjaźń, sojusz i współpraca polsko-radziecka, stanowiące od zarania Polski Ludowej niezmienne fundamentalne zasady polityki naszego państwa, w ostatnich latach charakteryzują się dalszym pogłębieniem współdziałania we wszystkich dziedzinach. Służy to dobrze żywotnym interesom narodu, umacnianiu bezpieczeństwa Polski i jej socjalistycznego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-50.25" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdza, że wyniki ostatniej narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego przyczyniać się będą do dalszego umacniania wszechstronnej współpracy bratnich krajów, służąc nadrzędnej sprawie pokoju i odprężenia międzynarodowego oraz zbudowaniu na kontynencie europejskim stosunków opartych na zasadach przyjętych w Akcie Końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Helsinkach.” Czy w sprawie projektu uchwały ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-50.26" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-50.27" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-50.28" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-50.29" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-50.30" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.31" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.32" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm, jednomyślnie podjął proponowaną przez Komisję Spraw Zagranicznych uchwałę.</u> + <u xml:id="u-50.33" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowych projektach ustaw:</u> + <u xml:id="u-50.34" who="#Marszalek">1) zmieniającej ustawę o podatku dochodowym (druki nr 35 i 44), 2) zmieniającej ustawę o podatku obrotowym (druki nr 36 i 45), 3) zmieniającej ustawę o podatku wyrównawczym (druki nr 37 i 46).</u> + <u xml:id="u-50.35" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Zofia Ładyńska.</u> + </div> + <div xml:id="div-51"> + <u xml:id="u-51.0" who="#PoselLadynskaZofia">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia sejmowej Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie projekt zmian w dotychczasowych ustawach: o podatku dochodowym, o podatku obrotowym oraz o podatku wyrównawczym.</u> + <u xml:id="u-51.1" who="#PoselLadynskaZofia">Proponowane zmiany w ustawach, dotyczące zastosowania ulg w opłacaniu podatków dla rzemiosła i usług mają na celu stworzenie korzystniejszych warunków dla ich rozwoju, a tym samym sprzyjać będą zwiększeniu bazy i rozszerzaniu całej działalności usługowej.</u> + <u xml:id="u-51.2" who="#PoselLadynskaZofia">Przyjęty przez Biuro Polityczne KC PZPR. Prezydium CK SD i Prezydium Rządu program rozwoju usług dla ludności na lata 1976—1980 przewiduje dynamiczny rozwój usług oraz produkcji rynkowej. Program ten wytycza ambitne i jakościowo nowe zadania oraz ukazuje sposoby ich realizacji. Dla zilustrowania tych zadań przypomnę, że wartość usług dla ludności wynosiła w 1975 r. 20,6 mld zł, a na rok 1980 zakłada się 40 mld zł, czyli przewiduje się osiągnięcie wzrostu o 94,2%.</u> + <u xml:id="u-51.3" who="#PoselLadynskaZofia">Dla zapewnienia od strony polityki finansowej warunków pełnej realizacji zadań w rzemiośle i usługach, konieczne jest dokonanie zmian w dotychczasowym ustawodawstwie podatkowym. Nowe propozycje podatkowe zawarte w tych ustawach zmierzają, we współdziałaniu z innymi instrumentami, do stworzenia dalszych bodźców do intensywnego rozwoju usług, rzemiosła i pozostałej indywidualnej działalności usługowej oraz rzemieślniczej produkcji rynkowej. Wyraża się to przyjętą w projektach ustaw podstawową zasadą, że wzrost obrotów, oznaczający przyrost usług dla ludności i produkcji rynkowej, powinien być dla rzemieślnika opłacalny, tzn. nie powodować nadmiernego zwiększenia obciążenia podatkowego, mimo wzrostu zysku. Realizują to zaproponowane zmiany w projekcie ustawy zmieniającej ustawę o podatku dochodowym.</u> + <u xml:id="u-51.4" who="#PoselLadynskaZofia">Według obecnych przepisów wolny od podatku dochodowego jest dochód nie przekraczający 12 000 zł rocznie bez względu na źródło jego pochodzenia. Nowa ustawa przewiduje zwolnienie od podatku dochodowego kwoty 72 tys. zł. w skali rocznej. Kwota ta będzie ulegała podwyższeniu o składki na osobiste ubezpieczenie podatnika, a ponadto o 24 000 zł na małżonka podatnika oraz o 12 000 zł na każde dziecko, będące na utrzymaniu podatnika, a także na każdego z rodziców i rodzeństwa niezdolnych do pracy i pozostających na utrzymaniu podatnika. Dla przykładu podam, że podatnik mający na utrzymaniu współmałżonka i jedno dziecko nie będzie płacił podatku dochodowego od dochodu w wysokości 108 tys. zł w skali rocznej.</u> + <u xml:id="u-51.5" who="#PoselLadynskaZofia">Projekt ustawy przewiduje również znaczne złagodzenie progresji w podatku dochodowym, przy równoczesnym objęciu tym podatkiem dotychczasowego obciążenia podatkiem wyrównawczym. Należy jednak podkreślić, że złagodzenie progresji podatkowej nie będzie dotyczyło nadmiernie wysokich dochodów; byłoby to społecznie nieuzasadnione. W ten sposób w polityce podatkowej będą aktywnie wspierane drobne i średnie zakłady decydujące o ilości i poziomie usług.</u> + <u xml:id="u-51.6" who="#PoselLadynskaZofia">Projekt ustawy zmieniającej ustawę o podatku obrotowym przewiduje udzielenie Ministrowi Finansów upoważnienia do ustalenia stawek tego podatku w granicach od 1% do 6% dla poszczególnych rzemiosł i innych usług. Upoważnienie to stworzy możliwość elastycznego opodatkowania podatkiem obrotowym, w zależności od przesłanek wynikających z aktualnych potrzeb gospodarczych. Minister Finansów zapowiedział, że wykorzystując to upoważnienie zamierza ustalić ulgowe stawki podatku obrotowego dla niektórych rzemiosł spożywczych, np. dla piekarnictwa — 1% oraz dla wędliniarstwa — 3%.</u> + <u xml:id="u-51.7" who="#PoselLadynskaZofia">Jeżeli chodzi o podatek wyrównawczy, to projekt ustawy zmieniającej ustawę o tym podatku przewiduje wyłączenie spod działania przepisów o podatku wyrównawczym dochodów z rzemiosła i pozostałej indywidualnej działalności usługowej. Jest to konsekwencja włączenia dotychczasowego obciążenia podatkiem wyrównawczym dochodów z rzemiosła i pozostałej indywidualnej działalności usługowej do podatku dochodowego, o czym już wspomniałam.</u> + <u xml:id="u-51.8" who="#PoselLadynskaZofia">Projekt ustawy reguluje zarazem zasady ustalania podatku wyrównawczego od wynagrodzeń, np. ze stosunku pracy, z tytułu umowy- zlecenia oraz od innych przychodów, w wypadku równoczesnego osiągania dochodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. Zasada przyjęta w projekcie ustawy jest znacznie korzystniejsza dla podatników, gdyż dochody już opodatkowane podatkiem dochodowym nie będą poddawane po raz drugi opodatkowaniu podatkiem wyrównawczym.</u> + <u xml:id="u-51.9" who="#PoselLadynskaZofia">Zgodnie z programem rozwoju usług dla ludności, w następstwie zmian zaproponowanych w projektach ustaw zostaną wydane dalsze akty prawne (rozporządzenia i zarządzenia) znacznie rozszerzające uproszczone, stabilne formy opodatkowania. Utrzymane zostaną ulgi inwestycyjne, zwolnienia od podatków nowo założonych zakładów rzemieślniczych i gastronomicznych oraz podwyższone zostaną ulgi z tytułu szkolenia uczniów.</u> + <u xml:id="u-51.10" who="#PoselLadynskaZofia">Poczuciu stabilizacji sprzyjać będzie zasada niepowracania do raz już ustalonego podatku, z wyjątkiem przypadków przestępców podatkowych. Terenowe organy administracji państwowej będą współdziałać z organizacjami społeczno-zawodowymi podatników, a więc izbami rzemieślniczymi, cechami, zrzeszeniami prywatnego handlu i usług w zakresie kontroli prywatnych zakładów i ustalania podatków.</u> + <u xml:id="u-51.11" who="#PoselLadynskaZofia">Proponowane ustawy prowadzą w rezultacie do znacznego złagodzenia obciążenia podatkowego łącznie podatkami obrotowymi i dochodowym w stosunku do obecnego obciążenia tymi podatkami wraz z podatkiem wyrównawczym. Jestem przekonana, że rzemieślnicy odpowiedzą na to wzrostem ilości i jakości usług oraz rzetelnym wywiązywaniem się ze swych obowiązków podatkowych.</u> + <u xml:id="u-51.12" who="#PoselLadynskaZofia">Podejmowane dziś decyzje przyniosą oczekiwane rezultaty, pod warunkiem równoczesnego wykorzystania wszystkich ekonomicznych i społecznych środków działania dla szybkiego i racjonalnego rozwoju usług i produkcji rynkowej.</u> + <u xml:id="u-51.13" who="#PoselLadynskaZofia">W przeświadczeniu, że proponowane rozwiązania podatkowe służyć będą temu rozwojowi, a w konsekwencji całemu społeczeństwu, wnoszę o przyjęcie przez Sejm rządowych projektów ustaw zmieniających ustawy: o podatku dochodowym (druki nr 35 i 44), o podatku obrotowym (druki nr 36 i 45) oraz o podatku wyrównawczym (druki nr 37 i 46). Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-51.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-52"> + <u xml:id="u-52.0" who="#Marszalek">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-52.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tych sprawach?</u> + <u xml:id="u-52.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-52.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-52.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o podatku dochodowym w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-52.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-52.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-52.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-52.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o podatku dochodowym.</u> + <u xml:id="u-52.9" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o podatku obrotowym w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-52.10" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-52.11" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-52.12" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-52.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o podatku obrotowym.</u> + <u xml:id="u-52.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o podatku wyrównawczym wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-52.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-52.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-52.17" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-52.18" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o podatku wyrównawczym.</u> + <u xml:id="u-52.19" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług o rządowych projektach ustaw:</u> + <u xml:id="u-52.20" who="#Marszalek">1) zmieniającej ustawę o wykonywaniu i organizacji rzemiosła (druki nr 33 i 42), 2) o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek (druki nr 34 i 43).</u> + <u xml:id="u-52.21" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Edward Wiśniewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-53"> + <u xml:id="u-53.0" who="#PoselWisniewskiEdward">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług mam zaszczyt przedstawić sprawozdania Komisji z prac nad rozpatrzeniem dwóch rządowych projektów ustaw:</u> + <u xml:id="u-53.1" who="#PoselWisniewskiEdward">1) zmieniającej ustawę o wykonywaniu i organizacji rzemiosła, 2) o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek.</u> + <u xml:id="u-53.2" who="#PoselWisniewskiEdward">Oba te projekty były przedmiotem szczegółowego rozpatrzenia na posiedzeniach Komisji w dniach 7 i 8 grudnia 1976 roku z udziałem przedstawicieli Komisji Pracy i Spraw Socjalnych, a także przez Komisję Prac Ustawodawczych, której wnioski zostały uwzględnione w przedłożonych sprawozdaniach.</u> + <u xml:id="u-53.3" who="#PoselWisniewskiEdward">Zanim przejdę do omówienia projektów ustaw, obywatele posłowie pozwolą, że wspomnę o podstawowych przesłankach i motywacjach, które stały się źródłem wielostronnych przedsięwzięć Rządu, zmierzających do doskonalenia funkcjonowania ważnej dziedziny naszej gospodarki narodowej, jaką jest sfera usług.</u> + <u xml:id="u-53.4" who="#PoselWisniewskiEdward">Usługi jako działalność gospodarcza znajdują swoje odzwierciedlenie w narodowym planie społeczno-gospodarczym, w obszarze kompleksu działań o charakterze rynkowym i mają wpływ na kształtowanie nowoczesnego modelu konsumpcji. Stąd też — zgodnie z przyjętą strategią rozwoju — integralną częścią naszej polityki społeczno-gospodarczej są założenia rozwoju usług. Miernikiem w tym względzie jest ich dostępność. Nie jest to dziś jeszcze u nas dostępność powszechna. Są to braki niezmiernie dokuczliwe, a przy tym wpływają one na pomniejszanie rzeczywistego obrazu społeczno-gospodarczych osiągnięć ostatnich lat i społecznej energii działania.</u> + <u xml:id="u-53.5" who="#PoselWisniewskiEdward">Usługi od lat należą do słabych ogniw naszej gospodarki. Wymagają przeto podjęcia szybkich i skutecznych działań, zmierzających do zapewnienia optymalnych warunków społeczno-ekonomicznych ich rozwoju i dostosowania do szybko rosnących potrzeb społecznych.</u> + <u xml:id="u-53.6" who="#PoselWisniewskiEdward">Wyrazem głębokiej troski o te sprawy było wspólne posiedzenie Biura Politycznego KC PZPR, Prezydium CK SD oraz Prezydium Rządu, na którym rozpatrzony został i przyjęty rządowy program rozwoju usług i rzemiosła. Wydarzenie to dużej wagi ze względu i na rangę problemu, i szczebel, na jakim był on rozpatrywany oraz na ustalenia, jakie były tego rezultatem.</u> + <u xml:id="u-53.7" who="#PoselWisniewskiEdward">Pełną aprobatę dla przedstawionych w tym programie koncepcji i rozwiązań wyraził Wysoki Sejm w dniu 2 grudnia br., podejmując w tej sprawie uchwałę. Godzi się zatem podkreślić, że zarówno program rozwoju usług i rzemiosła oraz przedłożone na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu projekty ustaw są konsekwentną realizacją przez Rząd wspólnych decyzji i ustaleń politycznych Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-53.8" who="#PoselWisniewskiEdward">W rozwijaniu różnego rodzaju usług bytowych, a także produkcji artykułów rynkowych uzupełniającej i wzbogacającej zaopatrzenie ludności — ważną rolę ma do spełnienia rzemiosło.</u> + <u xml:id="u-53.9" who="#PoselWisniewskiEdward">Społecznie użyteczna działalność rzemiosła wskazuje, iż jest ono trwałym składnikiem gospodarki narodowej. Podjęte obecnie przedsięwzięcia Rządu o charakterze gospodarczym i społecznym mają swoje uzasadnienie i związek z podwojeniem zadań w usługach i produkcji rynkowej rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-53.10" who="#PoselWisniewskiEdward">Chodzi głównie o to, aby tworzyć stabilne i korzystne warunki ekonomiczne i prawne rozwoju działalności rzemiosła, aby przez realizację nowoczesnych i postępowych założeń uruchomić zamrożone jego rezerwy usługowe i wytwórcze, wpływać na wyzwalanie inicjatyw służących jak najlepszemu wykorzystaniu sił i środków dla realizacji programu rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-53.11" who="#PoselWisniewskiEdward">Wysoki Sejmie! Rządowy projekt ustawy zmieniającej ustawę o wykonywaniu i organizacji rzemiosła jest jednym z ważnych czynników mających na celu stworzenie korzystnych stymulatorów w działaniu na rzecz wykorzystania rezerw tkwiących w potencjale gospodarczym rzemiosła i pełnego dostosowania jego działalności do potrzeb społeczno-gospodarczych naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-53.12" who="#PoselWisniewskiEdward">Proponowane zmiany podyktowane są również potrzebami dostosowania zawartych w nim rozwiązań do rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła, a także koniecznością wynikającą z 4-letniego okresu stosowania przepisów ustawy i konfrontacji ich z życiem.</u> + <u xml:id="u-53.13" who="#PoselWisniewskiEdward">Zmiany o charakterze merytorycznym dotyczą przede wszystkim, art. 4, 5, 17 i 18, a także dodania nowego art. 43a. Pozostałe zmiany mają charakter formalno-prawny i porządkowy.</u> + <u xml:id="u-53.14" who="#PoselWisniewskiEdward">Zmiana w odniesieniu do art. 4 przewiduje w zakładach prowadzonych na podstawie — „potwierdzenia zgłoszenia wykonywania rzemiosła” możliwość zatrudnienia jednego pracownika oraz dwóch emerytów lub rencistów. Dotychczas rzemieślnik, korzystający z — „potwierdzenia”, może pracować sam bądź z członkami rodziny pozostającymi we wspólnym gospodarstwie domowym. Zmiana ta podyktowana jest dążeniem do nieprzerwanej pracy zakładu rzemieślniczego, co w wypadku zakładu jednoosobowego nie zawsze było możliwe. Biorąc pod uwagę fakt, że około 110 tys. zakładów rzemieślniczych na ogólną liczbę 190 tys. korzysta z „potwierdzenia”, proponowana zmiana w sposób istotny wpłynie na intensyfikację działalności poważnej części rzemiosła i przyczyni się do lepszego wykorzystania potencjału usługowo-wytwórczego tych zakładów.</u> + <u xml:id="u-53.15" who="#PoselWisniewskiEdward">Druga zmiana, dotycząca art. 5, wprowadza również możliwość dodatkowego zatrudnienia w zakładach rzemieślniczych, działających na podstawie zezwolenia. Propozycja ta zmierza do możliwości zatrudnienia do dwóch emerytów lub rencistów oraz pracowników pomocniczych, nie zatrudnionych bezpośrednio przy wykonywaniu rzemiosła, a więc wykonujących czynności związane ze sprzedażą wyrobów, utrzymywaniem czystości, prowadzeniem kasy. Rozwiązanie to ma na celu wyjście naprzeciw specyfice niektórych rodzajów rzemiosł, szczególnie spożywczych, w których oprócz pracowników zatrudnionych w procesie świadczenia usług i produkcji niezbędni są pracownicy pomocniczy. Pracownicy ci nie będą wliczani do dotychczasowych limitów zatrudnienia w zakładach pracujących na podstawie — „zezwolenia”.</u> + <u xml:id="u-53.16" who="#PoselWisniewskiEdward">Zmiany te powinny obok innych korzystnych działań zapewnić wzrost zatrudnienia w rzemiośle o ok. 130 tys. osób do końca bieżącego pięciolecia. Przyczynić się to także powinno do wzrostu zatrudnienia kobiet w wielu rzemiosłach oraz większego wykorzystania w pracy inwalidów, emerytów i rencistów.</u> + <u xml:id="u-53.17" who="#PoselWisniewskiEdward">Na uwagę zasługuje również zmiana dotycząca wyeliminowania pojęcia „pracownika najemnego” jako konieczność dostosowania przepisów ustawy do obowiązującego Kodeksu pracy.</u> + <u xml:id="u-53.18" who="#PoselWisniewskiEdward">Intencją zmian proponowanych w art. 17 i 18, dotyczących cofania i wygasania zezwoleń, jest dążenie do objęcia tymi przepisami również osób prowadzących działalność na podstawie — „potwierdzenia zgłoszenia wykonywania rzemiosła”. Proponowane zmiany wychodzą naprzeciw wnioskom wielokrotnie zgłaszanym przez terenowe organy administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-53.19" who="#PoselWisniewskiEdward">Ostatnia zmiana odnosi się do art. 43a i ma na celu podniesienie społecznej rangi zawodu rzemieślniczego, tworzenia korzystnych warunków dla realizacji zadań przez rzemiosło, co znajdzie swój wyraz w Karcie Praw i Obowiązków Rzemieślnika.</u> + <u xml:id="u-53.20" who="#PoselWisniewskiEdward">' Przedstawione zmiany, zawarte w projekcie ustawy, upoważniają do wyprowadzenia podstawowej tezy, iż zgodna z interesem społecznym i gospodarczym kraju działalność rzemiosła mą trwałą perspektywę rozwoju i może liczyć na poparcie i pomoc ze strony państwa.</u> + <u xml:id="u-53.21" who="#PoselWisniewskiEdward">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek stanowi ważny krok na drodze dalszej poprawy warunków socjalnych tej grupy ludności, jest wyrazem dalszego doskonalenia ubezpieczeń społecznych w naszym kraju w kierunku maksymalnego zbliżenia rozwiązań stosowanych w poszczególnych systemach.</u> + <u xml:id="u-53.22" who="#PoselWisniewskiEdward">Aktualny system ubezpieczenia rzemieślników oparty jest na przepisach ustawy z dnia 8 czerwca 1972 roku. Od tego czasu nastąpiły istotne zmiany w systemie powszechnych ubezpieczeń społecznych, które spowodowały, że ubezpieczenie społeczne rzemieślników stało się mniej korzystne zarówno pod względem zakresu, jak i poziomu świadczeń.</u> + <u xml:id="u-53.23" who="#PoselWisniewskiEdward">Projekt ustawy stanowi prawny wyraz decyzji o włączeniu rzemieślników do powszechnego systemu ubezpieczenia społecznego, podjętych na wspólnym posiedzeniu Biura Politycznego KC PZPR, Prezydium CK SD i Prezydium Rządu.</u> + <u xml:id="u-53.24" who="#PoselWisniewskiEdward">Ubezpieczeniu społecznemu podlegają osoby prowadzące działalność zarobkową w zakresie rzemiosła, prywatnego handlu i usług, indywidualnego rybołówstwa morskiego oraz flisactwa turystycznego.</u> + <u xml:id="u-53.25" who="#PoselWisniewskiEdward">Projekt ustawy ma na celu:</u> + <u xml:id="u-53.26" who="#PoselWisniewskiEdward">— zasadniczą poprawę świadczeń dla osób objętych systemem rzemieślniczego ubezpieczenia społecznego przez zbliżenie systemu tych świadczeń do systemu świadczeń pracowniczych;</u> + <u xml:id="u-53.27" who="#PoselWisniewskiEdward">— włączenie systemu finansowania ubezpieczenia społecznego rzemieślników do powszechnego systemu ubezpieczenia społecznego i dokonania innych niezbędnych zmian w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-53.28" who="#PoselWisniewskiEdward">Dla podkreślenia znaczenia wzrostu z zakresu uprawnień ubezpieczeniowych rzemieślników pragnę przypomnieć, że dotychczasowe ubezpieczenie społeczne rzemieślników zapewnia tylko świadczenia lecznicze, emerytury i renty inwalidzkie I i II grupy oraz renty rodzinne i zasiłek pogrzebowy.</u> + <u xml:id="u-53.29" who="#PoselWisniewskiEdward">W projekcie ustawy proponuje się rozszerzenie świadczeń o:</u> + <u xml:id="u-53.30" who="#PoselWisniewskiEdward">— zasiłek porodowy i zasiłek macierzyński;</u> + <u xml:id="u-53.31" who="#PoselWisniewskiEdward">— zasiłki rodzinne dla ubezpieczonych i dodatki rodzinne dla emerytów i rencistów oraz dodatki na dzieci kalekie;</u> + <u xml:id="u-53.32" who="#PoselWisniewskiEdward">— zasiłek chorobowy w razie choroby przekraczającej 30 dni;</u> + <u xml:id="u-53.33" who="#PoselWisniewskiEdward">— rentę chorobową, przysługującą w razie konieczności kontynuowania leczenia po wyczerpaniu zasiłku chorobowego, gdy stan zdrowia nie uzasadnia uznania inwalidztwa;</u> + <u xml:id="u-53.34" who="#PoselWisniewskiEdward">— renty inwalidzkie i rodzinne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.</u> + <u xml:id="u-53.35" who="#PoselWisniewskiEdward">Nowe świadczenia przyznawane będą w wysokości i na zasadach świadczeń pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-53.36" who="#PoselWisniewskiEdward">Proponowane modyfikacje wynikają przede wszystkim ze specyfiki pracy w rzemiośle i pracy na własny rachunek. Zasady działalności na własny rachunek różnią się bowiem znacznie od zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej. Polegają one głównie na różnicach w zakresie warunków wykonywanej pracy, jak i sytuacji materialnej osób prowadzących działalność na własny rachunek, które mają szersze możliwości elastycznego organizowania pracy i czasu jej wykonywania.</u> + <u xml:id="u-53.37" who="#PoselWisniewskiEdward">Stąd też, uwzględniając specyfikę tej pracy, projekt ustawy nie przewiduje:</u> + <u xml:id="u-53.38" who="#PoselWisniewskiEdward">— zasiłku chorobowego w razie krótkotrwałej (do 30 dni) choroby ubezpieczonego i zasiłku opiekuńczego przysługującego pracownikom w razie konieczności doraźnej opieki nad członkami rodziny, — zasiłku wyrównawczego i renty inwalidzkiej III grupy, a więc świadczeń przewidzianych dla osób o ograniczonej częściowo sprawności do pracy;</u> + <u xml:id="u-53.39" who="#PoselWisniewskiEdward">— jednorazowych odszkodowań i świadczeń wyrównawczych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, które w systemie pracowniczym przysługują od zakładu pracy, podczas gdy osoby prowadzące działalność na własny rachunek same odpowiadają za warunki pracy.</u> + <u xml:id="u-53.40" who="#PoselWisniewskiEdward">Wydatne podwyższenie emerytur, rent inwalidzkich i rodzinnych do poziomu analogicznych świadczeń przysługujących pracownikom znajduje wyraz w:</u> + <u xml:id="u-53.41" who="#PoselWisniewskiEdward">— znacznym podwyższeniu świadczeń minimalnych np.: emerytury z 920 zł do 1 100 zł, rent inwalidzkich II grupy z 840 zł do 1 050 zł, rent rodzinnych z 720 zł do 900 zł;</u> + <u xml:id="u-53.42" who="#PoselWisniewskiEdward">— podwyższeniu stawek procentowych obliczenia emerytur i rent. Przykładowo emerytura przyznana w 1977 roku od podstawy wymiaru 3 tys. zł, która według dotychczasowych stawek wynosiłaby 1 550 zł miesięcznie, według nowych stawek wyniesie w 1977 roku 1 950 zł, a w 1980 r. 2 100 zł.</u> + <u xml:id="u-53.43" who="#PoselWisniewskiEdward">Odpowiednio wzrosną renty inwalidzkie i rodzinne.</u> + <u xml:id="u-53.44" who="#PoselWisniewskiEdward">Projekt ustawy przewiduje również podwyższenie wzrostu świadczeń z tytułu stażu ubezpieczenia, a także ustalenie wysokości kwot zryczałtowanych, od których oblicza się świadczenia ubezpieczeniowe, a więc podstawy wymiaru tych świadczeń. Obecnie kwoty przyjmowane za podstawę wymiaru świadczeń rzemieślniczych są zaniżone i wynoszą do 1 200 zł do 4 000 zł. Odbija się to niekorzystnie na wysokości świadczeń dla rzemieślników.</u> + <u xml:id="u-53.45" who="#PoselWisniewskiEdward">Do określenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie oraz wysokości tych składek, ustawa upoważnia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, który w porozumieniu z Ministrem Handlu Wewnętrznego i Usług unormuje to zagadnienie w drodze rozporządzenia.</u> + <u xml:id="u-53.46" who="#PoselWisniewskiEdward">Szacuje się, że rozszerzenie zakresu świadczeń i podniesienie ich poziomu, zgodnie z propozycjami zawartymi w projekcie ustawy, przyczyni się do zwiększenia wydatków o około 500 mln złotych z tendencją wzrostu w następnych latach w miarę dalszego doskonalenia powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-53.47" who="#PoselWisniewskiEdward">Poprawki Komisji do rządowego projektu ustawy mają charakter przede wszystkim legislacyjny i sprzyjają większej komunikatywności tekstu.</u> + <u xml:id="u-53.48" who="#PoselWisniewskiEdward">Pragnę także zgłosić do sprawozdania z druku nr 43 poprawki natury techniczno-redakcyjnej, niezbędne w związku ze zmianą oznaczenia art. 6 na art. 5.</u> + <u xml:id="u-53.49" who="#PoselWisniewskiEdward">Zmiana ta nie znalazła odzwierciedlenia w treści dalszych artykułów, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-53.50" who="#PoselWisniewskiEdward">— w art. 16 ust. 1, w którym odwołanie do art. 6 pkt. 1-3 należy zastąpić odwołaniem do art. 5 pkt. 1-3, — podobnie w art. 17 ust. 1, w którym odwołanie do art. 6 pkt 4 należy zastąpić odwołaniem do art. 5 pkt 4, z — w art. 19, w którym odwołanie do art. 6 pkt, 2 i 4—7, należy zastąpić odwołaniem do art. 5 pkt. 2 i 4—7.</u> + <u xml:id="u-53.51" who="#PoselWisniewskiEdward">Projekt ustawy zawiera szereg delegacji dla właściwych ministrów do szczegółowych uregulowań określonych spraw. Zgodnie z przyjętą praktyką, projekty tych aktów wykonawczych będą konsultowane z właściwymi komisjami sejmowymi.</u> + <u xml:id="u-53.52" who="#PoselWisniewskiEdward">Wysoki Sejmie! Omawiając podstawowe założenia przedłożonego projektu ustawy, pragnę podkreślić doniosłe znaczenie społeczne, gospodarcze i polityczne proponowanych rozwiązań. Niech mi wolno będzie wyrazić przekonanie, że rzemieślnicy codzienną swoją rzetelną pracą i wzorowym postępowaniem wnosić będą cenne wartości do tworzenia coraz lepszych warunków dla wszechstronnego rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-53.53" who="#PoselWisniewskiEdward">Wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy zmieniającej ustawę o wykonywaniu i organizacji rzemiosła z druku nr 33 wraz z poprawkami Komisji zawartymi w druku nr 42 i projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz niektórych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek z druku nr 34 wraz z poprawkami Komisji zawartymi w druku nr 43 i zgłoszonymi przeze mnie w toku omawiania sprawozdania. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-53.54" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-54"> + <u xml:id="u-54.0" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tych sprawach?</u> + <u xml:id="u-54.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-54.2" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-54.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o wykonywaniu i organizacji rzemiosła wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-54.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-54.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o wykonywaniu i organizacji rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-54.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług oraz z poprawkami zgłoszonymi przez posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-54.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-54.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.12" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników i niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek oraz ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-54.13" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Wybór uzupełniający do Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-54.14" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Zgodnie z wnioskiem Klubów Poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego przedstawiam Wysokiemu Sejmowi propozycję wyboru obywatelki poseł Eugenii Kempary na stanowisko członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-54.15" who="#Marszalek">Obywatelka Eugenia Kempara jest wieloletnim aktywnym działaczem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, aktywnym działaczem społecznym, zastępcą członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przewodniczącą Zarządu Głównego Ligi Kobiet.</u> + <u xml:id="u-54.16" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonej propozycji?</u> + <u xml:id="u-54.17" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-54.18" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-54.19" who="#Marszalek">Przypominam, że zgodnie z art. 50 ust. 3 regulaminu Sejmu — uchwały w sprawie wyboru do Rady Państwa zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-54.20" who="#Marszalek">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u> + <u xml:id="u-54.21" who="#Marszalek">Proponuję, aby Sejm podjął następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-54.22" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dokonuje wyboru obywatelki poseł Eugenii Kempary na stanowisko członka Rady Państwa.” Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-54.23" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-54.24" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.25" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.26" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wybrał posła Eugenię Kemparę na stanowisko członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-54.27" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji Sejmu (druk nr 50).</u> + <u xml:id="u-54.28" who="#Marszalek">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi propozycję podjęcia uchwały, zamieszczonej w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 50, w sprawie zamknięcia pierwszej sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-54.29" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-54.30" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-54.31" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną przez Konwent Seniorów uchwałę.</u> + <u xml:id="u-54.32" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-54.33" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie zamknięcia pierwszej sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-54.34" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-54.35" who="#Marszalek">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Bronisławę Grochowską o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-55"> + <u xml:id="u-55.0" who="#SekretarzposelBronislawaGrochowska">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędą się posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-55.1" who="#SekretarzposelBronislawaGrochowska">Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — w sali nr 118,</u> + <u xml:id="u-55.2" who="#SekretarzposelBronislawaGrochowska">Polsko-Włoskiej Grupy Parlamentarnej — w sali nr 70, Dom Poselski, Polsko-Belgijskiej Grupy Parlamentarnej — w sali nr 72, Dom Poselski.</u> + </div> + <div xml:id="div-56"> + <u xml:id="u-56.0" who="#Marszalek">Na tym kończymy 7 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-56.1" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-56.2" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Ostatnie w bieżącym roku posiedzenie Sejmu dobiega końca. W rezultacie 2-dniowej debaty, poprzedzonej intensywnymi pracami komisji sejmowych, uchwaliliśmy w dniu dzisiejszym doniosłe dokumenty: pięcioletni narodowy plan społeczno-gospodarczy na lata 1976—1980 oraz plan i budżet na 1977 rok. Sejm wyraził pełne poparcie dla rządowych przedłożeń. Stanowią one bowiem konsekwentną realizację idei VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, popartej przez Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne, a mianowicie niezmiennego dążenia do wszechstronnego rozwoju kraju oraz coraz lepszego zaspokajania potrzeb ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-56.3" who="#Marszalek">Dzięki rzetelnej pracy klasy robotniczej, chłopów i inteligencji oraz słusznej strategii w ostatnich sześciu latach przyspieszyliśmy społeczno-ekonomiczny rozwój kraju, uzyskaliśmy znaczny postęp techniczny i organizacyjny, a także istotne podniesienie poziomu życia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-56.4" who="#Marszalek">W ciągu minionych lat wzmocniła się także międzynarodowa pozycja naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-56.5" who="#Marszalek">Osiągnęliśmy ją w ścisłej, braterskiej współpracy ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami socjalistycznymi, dzięki polityce pokoju i współpracy międzynarodowej, konsekwentnie realizowanej przez nasze państwo. Swemu poparciu dla tej polityki daliśmy również dzisiaj wyraz, podejmując uchwałę w sprawie przebiegu i wyników wizyty delegacji partyjno-państwowej w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich oraz rezultatów bukareszteńskiej narady Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego.</u> + <u xml:id="u-56.6" who="#Marszalek">Możemy stwierdzić, że wszystkie doniosłe wydarzenia, mające wpływ na rozwój kraju i jego pozycję w świecie, znajdowały żywy oddźwięk w plenarnych i komisyjnych pracach Sejmu.</u> + <u xml:id="u-56.7" who="#Marszalek">We wszystkich naszych poczynaniach przyświeca nam troska o dalszy rozwój kraju, o dobro ludzi pracy, o skuteczniejsze przezwyciężanie przejściowych trudności i napięć, towarzyszących ambitnym zadaniom i zamierzeniom.</u> + <u xml:id="u-56.8" who="#Marszalek">Uchwalony w dniu dzisiejszym plan pięcioletni oraz plan i budżet ma 1977 rok, kontynuując realizację celów VI i VII Zjazdu, stwarzają jednocześnie warunki do stopniowego eliminowania obiektywnych i subiektywnych źródeł tych trudności i napięć. Wymagają one od nas wszystkich maksymalnego wykorzystania potencjału gospodarczego, umocnienia dyscypliny pracy i dyscypliny społecznej, doskonalenia funkcjonowania gospodarki i administracji na wszystkich szczeblach.</u> + <u xml:id="u-56.9" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! W związku ze zbliżającym się nowym rokiem, chciałbym w imieniu całej Izby złożyć serdeczne życzenia dalszej owocnej działalności politycznej I Sekretarzowi KC PZPR posłowi Edwardowi Gierkowi.</u> + <u xml:id="u-56.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-56.11" who="#Marszalek">Najlepsze życzenia składam Przewodniczącemu Rady Państwa obywatelowi Henrykowi Jabłońskiemu i członkom Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-56.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-56.13" who="#Marszalek">Pragnę przekazać w imieniu Sejmu najlepsze życzenia Prezesowi Rady Ministrów obywatelowi Piotrowi Jaroszewiczowi i członkom Rządu.</u> + <u xml:id="u-56.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-56.15" who="#Marszalek">W imieniu Prezydium Sejmu wyrażam Wam, Obywatele Posłowie, podziękowanie za Waszą pracę w Sejmie i wśród wyborców oraz przekazuję najlepsze życzenia owocnej działalności społecznej i zawodowej oraz wszelkiej pomyślności w życiu osobistym. Niech rok 1977 będzie rokiem owocnej pracy nas wszystkich, niech przyniesie dalszy postęp w rozwoju naszej ojczyzny i narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-56.16" who="#Marszalek">Wszystkiego najlepszego.</u> + <u xml:id="u-56.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-56.18" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-56.19" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-56.20" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 11 min. 50)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00008-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00008-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..49874d8 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00008-01/header.xml @@ -0,0 +1,97 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00008-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>8 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>8 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">8</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1977-03-31</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAntczakBronislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Antczak Bronisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBenderRyszard" role="speaker"> + <persName>Poseł Bender Ryszard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCaluzynskiStefan" role="speaker"> + <persName>Poseł Całużyński Stefan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDabalFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Dąbal Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJankowskiWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Jankowski Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimierczakJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimierczak Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKlasekEryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Klasek Eryk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKotarbaLeon" role="speaker"> + <persName>Poseł Kotarba Leon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKwiatkowskaEwa" role="speaker"> + <persName>Poseł Kwiatkowska Ewa</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLiberadzkaDaniela" role="speaker"> + <persName>Poseł Liberadzka Daniela</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMalinowskaJadwiga" role="speaker"> + <persName>Poseł Malinowska Jadwiga</persName> + </person> + <person xml:id="PoselModerackaCecylia" role="speaker"> + <persName>Poseł Moderacka Cecylia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRostworowskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Rostworowski Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSetaAntoni" role="speaker"> + <persName>Poseł Seta Antoni</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSroczynskaIrena" role="speaker"> + <persName>Poseł Sroczyńska Irena</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="PrzewodniczacyRadyPanstwa" role="speaker"> + <persName>Przewodniczący Rady Państwa</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelMarekOrdon" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Marek Ordon</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekPiotrStefanski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Piotr Stefański</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00008-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00008-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..49cb8fa --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00008-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,682 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja II</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 8 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 31 marca 1977 r.</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 7</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 14)</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Piotr Stefański i Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 24 marca 1977 r. Rada Państwa podjęła następującą uchwałę w sprawie zwołania sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">„Na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa postanawia zwołać drugą sesję Sejmu VII kadencji z dniem 26 marca 1977 r.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Henryk Jabłoński</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Sekretarz Rady Państwa</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#komentarz">Ludomir Stasiak”.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">W związku z tą uchwałą Prezydium Sejmu na podstawie art. 45 regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ustaliło termin posiedzenia na dzień dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Na sekretarzy powołuję posłów Marka Ordona i Czesława Wojterę.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Czesław Wojtera.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Protokół 7 posiedzenia Sejmu uważam za Przyjęty wobec nie wniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Do Prezydium Sejmu wpłynął wniosek Prezesa Rady Ministrów dotyczący zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">W związku z tym Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie przedstawionego Obywatelom Posłom porządku dziennego przez dodanie nowego, z kolei 6 punktu, w brzmieniu następującym:</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">„6. Zmiany w składzie Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja Prezydium Sejmu została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Informacja Rządu o realizacji programu społecznego wynikającego z uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby Wysoki Sejm rozpatrzył punkt pierwszy porządku dziennego łącznie z punktem drugim.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja ta została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PrzewodniczacyRadyPanstwa">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Tematem dzisiejszej informacji Rządu jest dotychczasowa realizacja programu społecznego, wynikającego z uchwał VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz z uchwał posiedzeń plenarnych Komitetu Centralnego PZPR i postanowień Wysokiej Izby. Są to problemy bliskie ludziom pracy i całemu społeczeństwu.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#PiotrJaroszewicz">Poprawa warunków pracy i życia narodu, zaspokajanie rosnących potrzeb społecznych, umacnianie różnorodnych czynników rozwoju i pomyślności człowieka, jego bezpieczeństwa socjalnego stanowią niezmiennie nadrzędny cel społecznej strategii partii i działania Rządu.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#PiotrJaroszewicz">Tak właśnie rozumiemy praktyczną realizację podstawowych praw człowieka, osadzając je w mocnych realiach gospodarczych i społecznych, bez których byłyby one tylko hasłem i pustym frazesem. Niezbitym tego potwierdzeniem jest osiągnięcie wszystkich zakładanych na lata 1971—1976 społecznych celów.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#PiotrJaroszewicz">Obiektywnie, bez zbędnych zachwytów, ale i bez czarnowidztwa oceniamy skalę dotychczasowego postępu w sferze społecznej. Znaczenie zasadnicze ma to, że pomimo licznych trudności i przeszkód nie zrezygnowaliśmy z żadnego zadania programu społecznego VI i VII Zjazdu partii. Przeciwnie, w latach 1971— 1976 znacznie rozszerzyliśmy te zadania, a istota dokonywanego obecnie przegrupowania sił i środków polega na tworzeniu warunków dla dalszego postępu w rozwiązywaniu społecznych i socjalnych zadań naszego programu, określonego przez partię, przyjętego przez Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Demokratyczne i Front Jedności Narodu we wspólnej platformie wyborczej do Sejmu obecnej kadencji.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Głównym dorobkiem społecznym minionego sześciolecia było zapewnienie pełnego zatrudnienia w warunkach najwyższego przyrostu zasobów rąk do pracy.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#PiotrJaroszewicz">W ciągu sześciu lat podjęło pracę zawodową ponad trzy i pół miliona Polek i Polaków, czyli więcej niż jedna czwarta ogółu pracujących obecnie w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#PiotrJaroszewicz">Nigdy w przeszłości nie mieliśmy tak wielkiego dopływu młodzieży do pracy. Nigdy też nie realizowaliśmy na taką skalę konstytucyjnego prawa do pracy, które uważamy za podstawowe prawo człowieka, a jego urzeczywistnienie — za podstawowy obowiązek ludowego państwa.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#PiotrJaroszewicz">Nie było to łatwe zadanie. Wymagało bowiem wielkiego wysiłku inwestycyjnego, tym większego, że organizowaliśmy nowe stanowiska pracy na wysokim poziomie technicznym, uzbrajając naszą gospodarkę w najnowsze maszyny i technologie.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#PiotrJaroszewicz">Rozwiązaliśmy ten problem, zaciągając również kredyty zagraniczne na zakup nowoczesnej techniki i licencji. Stworzyło to określone obciążenia, które spłacamy, ale przyniosło zdecydowanie korzystne przeobrażenia w całej gospodarce, zapewniło awans techniczny kraju, ludziom pracy, a szczególnie naszej młodzieży.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#PiotrJaroszewicz">Przeżywamy obecnie — bez przesady — rewolucję techniczną, skałę której można porównywać tylko z rozmachem rewolucji społecznej, dokonanej w zaraniu Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#PiotrJaroszewicz">W ciągu sześciu lat wiele milionów ludzi pracy w Polsce opanowało nowe złożone procesy technologiczne, nauczyło się władać nową techniką i lepiej organizować pracę. Na przykład nasze włókniarki i włókniarze przechodzili masowo z techniki z pogranicza ubiegłego i obecnego stulecia na najbardziej nowoczesne technologie i maszyny. Wywiązali się z tego niełatwego zadania na ogół dobrze, czego dowodzi nowoczesność i wysoka jakość większości produkowanych przez nich wyrobów.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#PiotrJaroszewicz">Wielki rozmach osiągnął nasz wysiłek inwestycyjny i modernizacyjny w pokonywaniu luki technologicznej i unowocześnianiu górnictwa, hutnictwa, przemysłu ciężkiego, chemii, przemysłu elektromaszynowego i elektronicznego, przemysłu spożywczego, komunikacji, stoczni, żeglugi i portów morskich, a także rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#PiotrJaroszewicz">Przechodzenie całych branż i milionów ludzi na nowe, wydajne technologie, zdobywanie znacznie wyższych kwalifikacji, nie notowany nigdy przedtem zwrot ku nowoczesności nie był i nie jest procesem łatwym. Choć proces ten przebiegał w zasadzie sprawnie, luki technologicznej liczonej na dziesięciolecia nie można było pokonać w krótkim czasie bez potknięć i opóźnień inwestycyjnych i w osiąganiu właściwej jakości wyrobów, a czasem i bez zwykłych strat. Jednak rosnące kwalifikacje i aktywność społeczna klasy robotniczej i inteligencji, które widzą w tym procesie awans i wydatną poprawę warunków pracy i bytu, ich ofiarna walka o efektywność gospodarowania i wysoką jakość pracy i produkcji pozwalają coraz skuteczniej przezwyciężać i eliminować to, co jeszcze hamuje postęp i ogranicza jego efekty ilościowe i jakościowe.</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#PiotrJaroszewicz">Dynamiczny rozwój gospodarki i jej szybki marsz ku nowoczesności wymaga ogromnych środków i wielkiego wysiłku, coraz wyższej wydajności i coraz lepszej organizacji pracy, wzrostu gospodarności, bardziej skutecznego wykorzystywania surowców i wszelkich rezerw.</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#PiotrJaroszewicz">Wielkie przemiany wymagają też codziennej i uporczywej wałki z dość pospolitymi jeszcze przywarami ludzkimi, z niedojrzałością części organizatorów produkcji i administratorów, z przypadkami niegospodarności i niskiej dyscypliny społeczno-produkcyjnej, a czasem i awanturnictwa, z przeciwstawiającą się postępowi rutyną i konserwatyzmem, z przejawami biurokracji.</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd podejmuje i będzie podejmował wysiłki na rzecz eliminowania tych negatywnych zjawisk oraz doskonalenia mechanizmów funkcjonowania gospodarki.</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Dźwignią rozwoju i postępu, czynnikiem stałej poprawy warunków życiowych uczyniliśmy politykę płac. Poszliśmy drogą szybkiego wzrostu płac i dochodów rolników, wiążąc to z przyśpieszeniem rozwoju kraju. Nie zawiedliśmy się na tej polityce.</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#PiotrJaroszewicz">W 1976 r. regulacjami płac objęliśmy 1,9 mln osób, zamykając tym samym pełny cykl procesu, który dotyczył wszystkich zatrudnionych i objął łącznie w 6-leciu prawie 12 mln pracowników. Zniesiony został wadliwie skonstruowany podatek od wynagrodzeń. Znacznie powiększył się krąg pracowników, którzy korzystają z dodatków za staż pracy. Ulepszono i uproszczono zasady wynagradzania.</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#PiotrJaroszewicz">Średnia płaca realna w gospodarce uspołecznionej wzrosła w ciągu sześciu ubiegłych lat o 47%.</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#PiotrJaroszewicz">Zapewniamy dalszy wzrost płac najniżej zarabiającym. Od 1 maja br. najniższa płaca miesięczna zostanie podniesiona z 1 200 zł do 1 400 zł, a więc wzrośnie w stosunku do 1970 r. o 550 zł. Należy przy tym wziąć pod uwagę, że liczba pracowników otrzymujących płacę na tym poziomie wynosi już tylko 0,2% ogółu zatrudnionych i szybko maleje.</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#PiotrJaroszewicz">Wzrost płac wiążemy coraz silniej z podnoszeniem kwalifikacji, wydajności pracy, jakości produkcji i z efektywnością gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-4.21" who="#PiotrJaroszewicz">Realizacja naszej polityki płacowej nie wszędzie jednak przebiega prawidłowo. Nie zawsze opłacanie pracowników rzeczywiście odpowiada ilości i jakości wykonywanej pracy.</u> + <u xml:id="u-4.22" who="#PiotrJaroszewicz">Wielu działaczy gospodarczych i nawet wysokich administratorów z przymrużeniem oka toleruje odstępstwa od przepisów płacowych i finansowych. Nie wszędzie jeszcze jest szanowany państwowy grosz. Banki i organy kontroli niedostatecznie wnikają w istotę tej złożonej problematyki. Szacuje się, że nieuzasadnione wypłaty z funduszu płac sięgnęły w roku 1976 ok. pół procent tego funduszu, a więc 12% funduszu płac, co stanowi jednak kwotę 2,5 mld złotych.</u> + <u xml:id="u-4.23" who="#PiotrJaroszewicz">Zaostrzamy więc kontrolę wypłat i wyciągamy konsekwencje wobec winnych naruszeń dyscypliny płac, eliminujemy samowolę finansową, a jednocześnie powiększamy zachęty płacowe dla tych, którzy uzyskują wyższą jakość produkcji, wytwarzając wyroby najbardziej potrzebne krajowi i społeczeństwu.</u> + <u xml:id="u-4.24" who="#PiotrJaroszewicz">Nie twierdzimy, że obowiązujące systemy płac są w Polsce idealne. Widzimy ich zalety i braki. Z uwagą przyjmujemy krytykę i propozycje robotników, działaczy gospodarczych i ekonomicznych, naukowców w tej niełatwej sprawie. Bez przesady można jednak powiedzieć, że w żadnym z okresów poprzednich nie zrobiono tak wiele porządku i nie dokonano tak dużego postępu na tym jakże skomplikowanym i czułym odcinku.</u> + <u xml:id="u-4.25" who="#PiotrJaroszewicz">Trzeba przy tym uprzytomnić sobie skalę dokonywanych posunięć w dziedzinie podwyżek i regulacji płac oraz ich konsekwencje społeczno-gospodarcze. Podniesienie na przykład średniej płacy w Polsce tylko o 100 zł miesięcznie dla 12 mln pracujących oznacza wydatkowanie w skali roku blisko 15 miliardów złotych.</u> + <u xml:id="u-4.26" who="#PiotrJaroszewicz">Przy wyższym poziomie dochodów ludności w mieście i na wsi w sposób naturalny zwiększa się popyt na towary i usługi. Ludzie mają prawo oczekiwać, że towarów będzie więcej i że będą one coraz lepsze i bardziej nowoczesne. Krytyka standardu i jakości niektórych przemysłowych towarów rynkowych jest słuszna, a walka o ich poprawę nie wszędzie dostateczna. Czynimy i będziemy czynić starania, aby zjawiska, wywołujące krytykę społeczną, konsekwentnie likwidować.</u> + <u xml:id="u-4.27" who="#PiotrJaroszewicz">Zakupy przez ludność towarów rynkowych wzrosły w ciągu ostatnich sześciu lat w cenach porównywalnych o 75%. Oznacza to, że w ubiegłym sześcioleciu społeczeństwo nasze osiągnęło wydatnie wyższy poziom konsumpcji. Także trudności i zakłócenia powstające na rynku mają dziś inny wymiar i rezonans.</u> + <u xml:id="u-4.28" who="#PiotrJaroszewicz">W ubiegłym sześcioleciu nie zawsze i nie na wszystkich odcinkach byliśmy w pełni przygotowani do sprostania zwiększonym i uzasadnionym wymaganiom i potrzebom rynku wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-4.29" who="#PiotrJaroszewicz">Nakłady inwestycyjne w przemyśle produkującym towary rynkowe, choć w ostatnim sześcioleciu przeszło 2-krotnie wyższe niż w całej dekadzie lat 1961—1970, okazały się jednak niewystarczające, tym bardziej że niektóre nowe obiekty przekazane zostały do produkcji z opóźnieniem, a ich załogi nie zawsze osiągały od razu produkcję należytej jakości. Dlatego w obecnym 5-leciu dokonujemy manewru na rzecz dalszego rozwoju produkcji rynkowej, usprawniania inwestycji i wykorzystania rezerw oraz zdecydowanej poprawy jakości towarów.</u> + <u xml:id="u-4.30" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd podejmuje dodatkowe decyzje inwestycyjne, importowe i produkcyjne, aby zwiększyć dostawy towarów na rynek, a szczególnie tłuszczów i mięsa. Przeznaczyliśmy w bież. roku dodatkowo ponad założenia planu, ze specjalnie utworzonej rezerwy, 10 mld zł nakładów inwestycyjnych na rozbudowę zakładów produkujących towary przemysłowe, surowce spożywcze i towary spożywcze dla rynku.</u> + <u xml:id="u-4.31" who="#PiotrJaroszewicz">Ocena pierwszych dwóch miesięcy bieżącego roku wskazuje na dalszy wzrost produkcji rynkowej. Zwiększa się udział wyrobów rynkowych w całości produkcji.</u> + <u xml:id="u-4.32" who="#PiotrJaroszewicz">Świadomość istnienia jeszcze braków i niedostatków w asortymentowym zaopatrzeniu rynku nie powinna przesłaniać nam wielkiego wysiłku, jaki już podjęliśmy dla uzyskania poprawy i jaki będziemy z całą energią podejmować w przyszłości.</u> + <u xml:id="u-4.33" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Niezwykle doniosłym problemem naszej polityki społecznej jest definitywne rozwiązanie kwestii mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-4.34" who="#PiotrJaroszewicz">W ostatnich sześciu latach zwielokrotniliśmy wysiłki na rzecz budownictwa mieszkaniowego. Jednak skala potrzeb i zaległości powoduje, że dla pełnego rozwiązania problemu mieszkaniowego potrzeba nam jeszcze lat. Na przemysł mieszkaniowy przeznaczamy obecnie i będziemy przeznaczać w przyszłości ogromne nakłady inwestycyjne i materiałowe. Rozumiemy niecierpliwość tych, którzy na nowe mieszkania czekać muszą zbyt długo. Warto jednak przypomnieć, że na początku lat siedemdziesiątych budowaliśmy rocznie mniej niż 200 tysięcy mieszkań, a obecnie zbliżamy się już do 300 tysięcy rocznie.</u> + <u xml:id="u-4.35" who="#PiotrJaroszewicz">Pracujemy nad stworzeniem takich warunków, aby możliwe było oddawanie każdego roku do użytku 500 tysięcy i więcej mieszkań. W tym celu zbudowaliśmy i budujemy dziesiątki nowych fabryk domów, nowe wielkie cementownie i inne fabryki materiałów budowlanych i przemysłu mieszkaniowego, wytwórnie wyposażenia i instalacji. Uzbrajamy technicznie budownictwo i doskonalimy jego organizację.</u> + <u xml:id="u-4.36" who="#PiotrJaroszewicz">Chcielibyśmy, aby każdy oczekujący na mieszkanie miał świadomość naszej troski i wielkiego zaangażowania państwa ludowego w tę sprawę. Chcielibyśmy także, aby społeczeństwo nasze rozumiało, że pełne rozwiązanie kwestii mieszkaniowej byłoby nierealne, gdybyśmy nie tworzyli potężnego zaplecza hutniczego, energetycznego, maszynowego i chemicznego, co wszakże wymaga ogromnych środków i czasu.</u> + <u xml:id="u-4.37" who="#PiotrJaroszewicz">Nie muszę chyba Wysokiej Izby zapewniać, że doceniamy ogromny wysiłek włożony w przyspieszenie tempa budownictwa mieszkaniowego, mając również pełną świadomość licznych jeszcze niedociągnięć w tym budownictwie, niepełnego jeszcze wykorzystania przez budowlanych istniejących możliwości, niskiej często jakości budownictwa, schematyzmu rozwiązań urbanistycznych i architektonicznych. Rząd poświęca i będzie poświęcał tym sprawom wiele uwagi, stwarzając budowlanym warunki do znacznej i szybkiej poprawy jakości budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-4.38" who="#PiotrJaroszewicz">W rozwiązywaniu kwestii mieszkaniowej istotną rolę przypisujemy tworzonym powszechnie zakładowym funduszom mieszkaniowym, które w tym roku sięgają kwoty 27 mld zł.</u> + <u xml:id="u-4.39" who="#PiotrJaroszewicz">Ważną rolę spełnia też budownictwo jednorodzinne, dla którego rozwoju tworzymy coraz lepsze warunki.</u> + <u xml:id="u-4.40" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Ważnym składnikiem programu społecznego jest wszechstronna poprawa warunków rozwoju rodziny, a przede wszystkim pomoc materialna i ułatwianie życia rodzinom wielodzietnym i kobietom wychowującym małe dzieci.</u> + <u xml:id="u-4.41" who="#PiotrJaroszewicz">O aktywności polityki państwa w tej mierze świadczy zwiększenie wypłat na zasiłki rodzinne z 8,5 mld zł w roku 1970 do ponad 16 mld zł w roku 1976. Szybko rosną świadczenia z państwowego funduszu alimentacyjnego, który okazał się dla wielu matek prawdziwym dobrodziejstwem.</u> + <u xml:id="u-4.42" who="#PiotrJaroszewicz">Znane są obywatelom posłom liczne inne działania w tej dziedzinie. Z długiej listy działań podejmowanych dla dobra rodziny, matki i dziecka oraz całej młodzieży chciałbym przypomnieć tylko, że w bieżącym roku opieką przedszkolną otoczy się już ponad milion dzieci, w tym blisko 96% ogółu sześciolatków, a ze stypendiów przeznaczanych dla młodzieży szkolnej i studenckiej skorzysta w tym roku blisko pół miliona osób.</u> + <u xml:id="u-4.43" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Wytrwale dążymy do doskonalenia warunków pracy załóg i działalności socjalnej zakładów pracy oraz do poprawy ochrony zdrowia.</u> + <u xml:id="u-4.44" who="#PiotrJaroszewicz">W bieżącym 6-leciu podwoiliśmy nakłady na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy. Istotne miejsce w naszej polityce zajmują problemy związane z polepszeniem warunków pracy, z jej rzeczywistą humanizacją.</u> + <u xml:id="u-4.45" who="#PiotrJaroszewicz">Obecnie praca wymaga mniej wysiłku fizycznego, staje się wydajniejsza, bardziej bezpieczna. Pójdziemy tą drogą dalej, stale zwiększając odpowiednie wymagania.</u> + <u xml:id="u-4.46" who="#PiotrJaroszewicz">Napotykamy jeszcze wiele zaniedbań w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Inicjatywy Centralnej Rady Związków Zawodowych i jej inspekcji pracy służące poprawie warunków pracy spotykają się zawsze z poparciem i egzekutywą Rządu. Chodzi między innymi o coraz skuteczniejsze usuwanie zagrożeń nie tylko wypadkowych, lecz także zdrowotnych, tym bardziej że w roku 1976 sytuacja na tym odcinku w niektórych zakładach pogorszyła się. Od naukowców, projektantów, konstruktorów, od technologów i wykonawców, od dozoru i całej administracji żądamy więc, aby obok technicznej sprawności maszyn, urządzeń czy technologii mieli zawsze na uwadze dobre warunki pracy, bezpieczeństwo, ochronę zdrowia zatrudnionych i aby wszyscy przestrzegali obowiązujących w tej dziedzinie dobrych i słusznych przepisów. Uważnie odbieramy głosy krytyki dotyczące tych spraw. Słuszne i realistyczne wnioski konsekwentnie wcielamy w życie.</u> + <u xml:id="u-4.47" who="#PiotrJaroszewicz">Z roku na rok poszerza się działalność socjalna w zakładach pracy. Sprzyja temu powszechny zakładowy fundusz socjalny, który w ubiegłym roku wyniósł już niemal 12 mld złotych, to jest około 1000 zł na jednego zatrudnionego. Stanowi on źródło dopłat na cele związane z wypoczynkiem pracowników i ich rodzin, dzieci i młodzieży, z właściwym spożytkowaniem dodatkowych dni wolnych od pracy, z rozwojem kultury, oświaty, sportu i turystyki.</u> + <u xml:id="u-4.48" who="#PiotrJaroszewicz">Wspólnie z Centralną Radą Związków Zawodowych doskonalimy kierunki i sposób wykorzystania zakładowych funduszy socjalnych, preferując rozwój materialnej bazy opieki nad matką i dzieckiem, zwłaszcza żłobków i przedszkoli oraz obiektów wypoczynku pracowników i ich rodzin, a także pomoc rodzinom mniej zamożnym.</u> + <u xml:id="u-4.49" who="#PiotrJaroszewicz">Zakładowa działalność socjalna przynosi dobre rezultaty. W minionym roku liczba pracowników korzystających z różnych form wczasów wzrosła o dalsze ćwierć miliona, osiągając poziom 4,3 mln osób. Poprawiło się też wykorzystanie ośrodków wczasowych.</u> + <u xml:id="u-4.50" who="#PiotrJaroszewicz">Liczba dzieci i młodzieży objętych różnymi formami wypoczynku wyniosła w 1976 r.</u> + <u xml:id="u-4.51" who="#PiotrJaroszewicz">6,9 mln osób. Dzięki ofiarności nauczycieli, wychowawców oraz dzięki pracy harcerstwa i innych organizacji młodzieżowych nastąpiło też polepszenie warunków i wzbogacenie form wypoczynku; zwiększyły się jego wychowawcze walory.</u> + <u xml:id="u-4.52" who="#PiotrJaroszewicz">U progu wakacji bieżącego roku odwołujemy się do aktywności i inicjatywy zakładów pracy, do ofiarności nauczycieli i wychowawców, do pomocy organizacji młodzieżowych i związkowych, aby tą drogą uzyskać znacznie wyższą efektywność działania w tej tak istotnej dla młodzieży i rodziców sprawie.</u> + <u xml:id="u-4.53" who="#PiotrJaroszewicz">Do osiągnięć naszej polityki społecznej i do wielkich naszych zadań należy rozwój lecznictwa, różnorodnych form opieki zdrowotnej. Opieką tą objęliśmy wszystkich ludzi pracy i wszystkie rodziny. Dziś chodzi o to, aby ją systematycznie ulepszać i doskonalić.</u> + <u xml:id="u-4.54" who="#PiotrJaroszewicz">Sprawą najważniejszą jest poprawa trudnej jeszcze sytuacji w lecznictwie szpitalnym. Choć bowiem w 1977 r. łączna liczba łóżek w szpitalach zbliży się do 200 tysięcy, do pełnego zaspokojenia potrzeb w tej dziedzinie wciąż jeszcze daleko.</u> + <u xml:id="u-4.55" who="#PiotrJaroszewicz">Rosnące potrzeby lecznictwa wiejskiego wymagają dalszej rozbudowy sieci wiejskich ośrodków zdrowia. W tym roku powstanie ich 41.</u> + <u xml:id="u-4.56" who="#PiotrJaroszewicz">Poważne środki przeznaczamy na ochronę zdrowia załóg pracowniczych. W ostatnim czasie szybko rozwija się lecznictwo uzdrowiskowe.</u> + <u xml:id="u-4.57" who="#PiotrJaroszewicz">Coraz większego znaczenia nabiera rozwój różnorodnych form opieki zdrowotnej nad ludźmi starszymi. Czynimy wiele, aby rozwój ten przyspieszać.</u> + <u xml:id="u-4.58" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Niezmiernie ważną dziedziną programu społecznego jest poprawa warunków bytowych emerytów i rencistów. Skala tego problemu rośnie, tym bardziej że w Polsce Ludowej życie człowieka wydłużyło się przeciętnie o z górą 20 lat.</u> + <u xml:id="u-4.59" who="#PiotrJaroszewicz">Warunki bytowe emerytów i rencistów, to problem nie tylko społeczny i finansowy, lecz także problem moralny. Chodzi przecież o ludzi, którzy w nieporównywalnie trudniejszych niż dzisiaj warunkach, przy znacznie niższych zarobkach, często o głodzie i chłodzie, nie szczędzili sił, aby dźwignąć ojczyznę z ruin i zacofania, i zapewnić dobry start następnym pokoleniom. Chodzi o generację, która na swoich barkach dźwigała ciężar najtrudniejszego dla przeszłości Rzeczypospolitej okresu.</u> + <u xml:id="u-4.60" who="#PiotrJaroszewicz">Problem poprawy warunków bytowych emerytów i rencistów podjęliśmy zgodnie z uchwałą XII Plenum KC partii już na początku 1974 roku i nadal stopniowo, lecz konsekwentnie go realizujemy. W latach 1975— 1980 systematycznie podwyższamy stawki naliczania emerytur i rent nowo przyznawanych. Dwukrotnie już podwyższyliśmy najniższe świadczenia emerytalne i rentowe oraz zwiększyliśmy dodatki do emerytur osobom, które przepracowały w PRL ponad 10 lat.</u> + <u xml:id="u-4.61" who="#PiotrJaroszewicz">Prawo do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę i szereg innych preferencji otrzymali kombatanci, inwalidzi oraz kobiety o dłuższym stażu pracy.</u> + <u xml:id="u-4.62" who="#PiotrJaroszewicz">W wyniku wzrostu płac, a także w wyniku reformy zapoczątkowanej decyzjami XII Plenum partii, przeciętna nowo przyznawana emerytura wzrosła z 1 615 zł w roku 1970 do 2 678 zł w roku 1976, a więc o ponad 1 000 zł. Ubezpieczeniami społecznymi objęci zostali członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych. Wielkie znaczenie dla ludności rolniczej miało wprowadzenie powszechnej bezpłatnej opieki lekarskiej oraz rent przyznawanych za gospodarstwa przekazywane państwu. Znacznie podwyższono podstawy wymiaru emerytur dla nauczycieli. Uchwalona została nowa, znacznie korzystniejsza ustawa o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Od 1 marca br. nowe, znacznie korzystniejsze przepisy emerytalne obowiązują w stosunku do rzemieślników i niektórych osób wykonujących działalność zarobkową na własny rachunek.</u> + <u xml:id="u-4.63" who="#PiotrJaroszewicz">Całość wydatków państwa na świadczenia emerytalne i rentowe wzrosła z 34 mid zł w 1970 r. do ponad 73 mid zł w 1976 r.</u> + <u xml:id="u-4.64" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Szczególnie istotnym obecnie problemem w naszej polityce socjalnej jest likwidacja trudnej i nabolałej kwestii niskiego poziomu emerytur i rent z tzw. — „starego portfela”. Rozwiązanie tej sprawy zapowiedział tow. Edward Gierek na ubiegłorocznym Kongresie Związków Zawodowych.</u> + <u xml:id="u-4.65" who="#PiotrJaroszewicz">Obecnie Rząd, po porozumieniu się z Centralną Radą Związków Zawodowych, przedstawia Wysokiej Izbie projekt rozwiązania tego problemu. Przewiduje on podwyższenie z dniem 1 maja br. wypłat dla 2 min 600 tys. emerytów i rencistów, którym świadczenia zostały przyznane przed 1975 r. Podwyżki te będą różnicowane w zależności od okresu, w którym świadczenia przyznano.</u> + <u xml:id="u-4.66" who="#PiotrJaroszewicz">Emerytury i renty inwalidzkie I i II grupy oraz renty rodzinne dla dwóch i więcej osób, przyznane w 1961 roku i wcześniej, zostaną podwyższone w latach 1977—1980 o 700 zł. Renty inwalidzkie III grupy i renty rodzinne dla jednej osoby wzrosną w tym czasie o 500 zł. Świadczenia przyznane później — w przedziale lat 1962—1974 — będą podwyższane o określone kwoty, tym większe, im dawniej je przyznano.</u> + <u xml:id="u-4.67" who="#PiotrJaroszewicz">Równocześnie zakłada się, że w 1981 r. emerytura nie będzie mogła być niższa niż 2000 zł, a renta inwalidzka I i II grupy — niż 1 950 zł. Najniższa renta rodzinna dla jednej osoby wyniesie 1 600 zł. Oznacza to, że w ciągu 5 lat podwyżka najniższego poziomu emerytur i rent inwalidzkich I i II grupy wyniesie 900 zł, rent inwalidzkich III grupy i rent rodzinnych na 1 osobę — 700 zł, a rent rodzinnych dla większej liczby osób — 900 zł.</u> + <u xml:id="u-4.68" who="#PiotrJaroszewicz">Ze względu na bardzo wysoki koszt operacja ta musi być rozłożona w czasie. Proponujemy rozpocząć podwyżki z dniem 1 maja 1977 r. i kolejne ich etapy realizować z początkiem każdego następnego roku. Wychodząc naprzeciw sytuacji osób najstarszych wiekiem proponujemy, aby każdy emeryt lub rencista, który ukończył 80 rok życia, nabył uprawnienia do całej przysługującej mu w ciągu 5 lat podwyżki jednorazowo, tzn. — z dniem 1 maja 1977 r. Jednorazową podwyżkę otrzymają również osoby uprawnione do rent przysługujących inwalidom wojennym i wojskowym. Podwyżki emerytur i rent dla osób, które ukończyły 75 rok życia wypłacane będą w 2 ratach.</u> + <u xml:id="u-4.69" who="#PiotrJaroszewicz">Proponuje się ponadto zwiększenie świadczeń przyznanych rencistom, którzy pobierają renty z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, przyznane im przed 1968 rokiem. Zabiegały o to nasze związki zawodowe. Wszystkim emerytom i rencistom, którzy ukończyli 80 lat życia, pięciusetzłotowe dodatki będą przyznawane obecnie z urzędu, bez konieczności uprzedniego orzeczenia komisji do spraw inwalidztwa. Przewiduje się także podwyższenie dodatków dla żon emerytów i rencistów.</u> + <u xml:id="u-4.70" who="#PiotrJaroszewicz">Zarobek, który nie powoduje zawieszania emerytur i rent podniesiony zostanie do 24 tys. zł rocznie.</u> + <u xml:id="u-4.71" who="#PiotrJaroszewicz">Już w 1977 r. wydatki państwa związane z reformą wyniosą około 5,5 mld zł, a w roku 1981 wzrosną do 18 mld zł rocznie. Wzrost wydatków przeznaczonych na finansowanie emerytur i rent będzie obecnie niemal 3-krotnie szybszy od wzrostu wynagrodzeń pracowniczych. Podczas gdy w 1975 roku na renty i emerytury przeznaczono około 4% dochodu narodowego, to na koniec tego pięciolecia wskaźnik ten przekroczy 6%.</u> + <u xml:id="u-4.72" who="#PiotrJaroszewicz">Reformę o tak dużej skali i głęboko humanistycznym charakterze proponujemy w głębokim przekonaniu, że potrzebne na jej realizację środki zostaną wypracowane przez społeczeństwo, że stworzy je owocny trud i ofiarność milionów czynnych w pracy obywateli, pomyślnie wykonujących zadania bieżącego planu pięcioletniego.</u> + <u xml:id="u-4.73" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Przedsięwzięciem o równie szerokim zasięgu społecznym i równie doniosłej wadze politycznej i moralnej będzie zapowiedziane przez tow. Edwarda Gierka na VI Plenum KC PZPR stworzenie systemu emerytalnego zaopatrzenia rolników indywidualnych. System ten obejmowałby świadczenia emerytalne zbliżone do świadczeń przewidzianych w powszechnym systemie emerytalnym.</u> + <u xml:id="u-4.74" who="#PiotrJaroszewicz">Wprowadzenie tego systemu wyzwoli wieś polską z gnębiącej ją przez wieki zmory — „dożywocia”. Zapewni strudzonym pracą na roli spokojną starość i odpoczynek, nie zakłócony troską o zdobycie — gdy brak już na to sił i zdrowia — środków do życia, zlikwiduje źródło bolesnych i często gorszących konfliktów rodzinnych.</u> + <u xml:id="u-4.75" who="#PiotrJaroszewicz">Wprowadzenie powszechnego systemu emerytalnego dla rolników indywidualnych — po objęciu ich powszechną bezpłatną opieką zdrowotną — stanowić będzie kolejny ważny etap polityki społecznej państwa wobec wsi. Jest to historycznej wagi wyraz sojuszu robotniczo-chłopskiego w Polsce, dalszy krok naprzód w niwelowaniu różnic w warunkach życia i pracy na wsi i w mieście.</u> + <u xml:id="u-4.76" who="#PiotrJaroszewicz">Równocześnie nowy system przyczyni się do silniejszego powiązania gospodarki rolnej z socjalistycznym państwem. Będzie sprzyjać intensyfikacji produkcji towarowej rolnictwa indywidualnego, na czym zależy samym rolnikom i społeczeństwu jako całości.</u> + <u xml:id="u-4.77" who="#PiotrJaroszewicz">Założenia systemu zaopatrzenia emerytalnego rolników przewidują, że będzie to system powszechny, obejmie wszystkich właścicieli i użytkowników gospodarstw rolnych, którzy osiągną określoną roczną wartość produkcji sprzedanej organizacjom gospodarki uspołecznionej. Przyjęcie za podstawę do uprawnień emerytalnych — obok spełnienia innych warunków — produkcji sprzedanej państwu jest podyktowane potrzebami ogólnospołecznymi, troską o stałe podnoszenie poziomu wyżywienia narodu. Będzie ono również korzystne dla samych rolników, albowiem będzie ich skłaniać do zwiększania produkcji w swoich gospodarstwach, a tym samym do podnoszenia ich dochodowości; powstrzyma proces degradacji gospodarstw starszych rolników. Zakłada się, że ponad ^2^/3 wydatków na sfinansowanie tego systemu poniesie państwo, a tylko około 1/3 sami rolnicy.</u> + <u xml:id="u-4.78" who="#PiotrJaroszewicz">Założenia systemu zostaną w najbliższym czasie poddane konsultacji na wsi. Będziemy z uwagą śledzić opinię rolników, kobiet i młodzieży wiejskiej; rozważymy zgłoszone wnioski, propozycje i poprawki. Po konsultacji zostanie opracowany ostateczny projekt ustawy, który Rząd przedłoży Wysokiej Izbie.</u> + <u xml:id="u-4.79" who="#PiotrJaroszewicz">Realizacja decyzji podjętych na XII Plenum KC oraz przedstawionego Wysokiemu Sejmowi programu pozwolą do końca 1981 r. definitywnie ukształtować system ubezpieczeń w Polsce, zapewniający w praktyce ogółowi ludności bezpieczeństwo socjalne, co zostało zrealizowane w niewielu tylko krajach świata.</u> + <u xml:id="u-4.80" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Jest już dobrą i stałą praktyką informowanie Sejmu o wykonywaniu programów narodowych oraz o dalszych zamierzeniach Rządu. Rząd będzie stosować tę praktykę nadal i coraz szerzej.</u> + <u xml:id="u-4.81" who="#PiotrJaroszewicz">Przedstawianie istotnych problemów naszej polityki Sejmowi, a zatem także całemu społeczeństwu, jest praktycznym urzeczywistnieniem zasad społecznej i parlamentarnej kontroli nad pracą Rządu i administracji. Jest to pomocne także dla ciągłego doskonalenia stylu i metod pracy Rządu. Mamy świadomość, że w tej dziedzinie jest jeszcze wiele do poprawienia i zrobienia.</u> + <u xml:id="u-4.82" who="#PiotrJaroszewicz">Zawsze przywiązywaliśmy doniosłą wagę do współpracy Rządu z Sejmem i skrupulatnego wypełniania naszych konstytucyjnych obowiązków w tym względzie. Wiem, obywatele posłowie, że mimo wydatnego postępu, który nastąpił w ostatnich sześciu latach można i trzeba nadal polepszać pracę Rządu w tej ważnej dziedzinie. Bierzemy pod uwagę wszystkie słuszne postulaty i propozycje, wyrażone niedawno na rozszerzonym posiedzeniu Prezydium Klubu Poselskiego PZPR z udziałem I Sekretarza KC tow. Edwarda Gierka.</u> + <u xml:id="u-4.83" who="#PiotrJaroszewicz">Kierownictwo Rządu zobowiązuje przedstawicieli administracji do referowania Wysokiej Izbie i jej organom wszystkich problemów kompleksowo zarówno w świetle osiągnięć, jak też i trudności, braków, potknięć i niedostatków. Chodzi nam o to, aby obywatele posłowie mogli wszechstronnie ustosunkować się do wszystkich spraw, wnikliwie i krytycznie oceniać realizowane i proponowane przez Rząd i administrację rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-4.84" who="#PiotrJaroszewicz">Tam, gdzie informacje przedstawicieli Rządu wydawać się mogą obywatelom posłom jednostronne lub niepełne, prosimy o stawianie dodatkowych pytań, postulatów i interpelacji. Odnosimy i odnosić będziemy się nadal do nich z pełną uwagą i coraz większą wnikliwością. Taka praktyka istnieje zresztą i dziś. Chcemy ją jednak wzbogacić. Jest to ważna metoda doskonalenia pracy Rządu.</u> + <u xml:id="u-4.85" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Przedstawiłem w zarysie bilans dotychczasowych działań w realizacji naszego programu społecznego oraz niektóre tylko najbliższe zamierzenia w tej dziedzinie, która wyraziście potwierdza w praktyce humanistyczne cele socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-4.86" who="#PiotrJaroszewicz">Zdajemy sobie sprawę, że jest jeszcze wiele problemów społecznych, nie do końca rozwiązanych, a byt i położenie wielu ludzi i rodzin nie są wolne od trosk i kłopotów. Troska o te trudne ludzkie sprawy, nieustanne poszukiwanie środków i sposobów, przybliżających ich rozwiązanie jest zawsze i niezmiennie najważniejszym celem naszej pogrudniowej polityki.</u> + <u xml:id="u-4.87" who="#PiotrJaroszewicz">Nie idealizując sytuacji i nie wyolbrzymiając naszego dorobku ponad rzeczywistą jego miarę, otwarcie mówimy o występujących trudnościach. Widzimy też wiele braków w pracy administracji. Widzimy niewłaściwy jeszcze gdzieniegdzie stosunek do obywatela w naszych urzędach i instytucjach, w handlu i komunikacji. Surowo oceniamy te braki i energicznie je eliminujemy.</u> + <u xml:id="u-4.88" who="#PiotrJaroszewicz">Mamy jednakże prawo i myślę, że nikt kto rzetelny i obiektywny temu nie zaprzeczy — mówić pełnym głosem o wielkich osiągnięciach i pomyślnych trendach społeczno-gospodarczych rozwoju naszego kraju. Niezbite fakty dają świadectwo prawdzie, że w naszym kraju nie było, nie ma i nie będzie kryzysu gospodarki, nie ma i nie będzie bezrobocia, nie będzie też i być nie może odwrotu ani odstępstw od głęboko humanistycznych celów linii generalnej partii i państwa, w której człowiek, jego prawa i dobro zajmują naczelne miejsce.</u> + <u xml:id="u-4.89" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-4.90" who="#PiotrJaroszewicz">Zaufanie do naszej polityki robotnicy i rolnicy, inteligencja, ludzie nauki i twórczej pracy, rzemieślnicy wyrażają na co dzień aktywnym poparciem.</u> + <u xml:id="u-4.91" who="#PiotrJaroszewicz">Taka jest nasza rzeczywistość, choć nie odpowiada to niektórym ludziom wyobcowanym z naszego życia, niewygasłym kombinatorom politycznym, mącicielom niejako z zawodu, epigonom bezpowrotnie minionych czasów.</u> + <u xml:id="u-4.92" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Ostatnio ośrodki wrogie Polsce Ludowej na Zachodzie ze szczególną zaciekłością próbują oczernić nasz kraj i naszą politykę. Nasze trudności i kłopoty przedstawiają jako kryzys gospodarczy, negują również osiągnięcia naszej polityki socjalnej i kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-4.93" who="#PiotrJaroszewicz">Koła wrogie Polsce Ludowej i ośrodki dywersji antysocjalistycznej rozpętały antypolską zaciekłą kampanię. Chodzi o zatruwanie atmosfery politycznej, o zahamowanie postępującego procesu odprężenia w stosunkach międzynarodowych i o nawrót do stanu zimnej wojny.</u> + <u xml:id="u-4.94" who="#PiotrJaroszewicz">Postępowanie naszych wrogów nie dziwi nas ani nie jest dla nas zaskoczeniem. Znamy ich nie od dziś. Ubolewać natomiast należy, że i u nas w Polsce znajdują się ludzie, co prawda bardzo nieliczni, ale nadto histerycznie hałaśliwi, którzy im wtórują. Wyolbrzymiając i przedstawiając w fałszywym świetle trudności, z jakimi coraz skuteczniej walczymy, usiłują szerzyć niewiarę w słuszność socjalistycznej drogi rozwoju i naszej polityki. Zmierzają do osłabienia jedności moralno-politycznej Polaków.</u> + <u xml:id="u-4.95" who="#PiotrJaroszewicz">Ludzie, o których mówię, powinni rozważyć w swoim narodowym sumieniu — jeśli je jeszcze zachowali — że występując przeciw socjalistycznemu państwu i jego polityce stają się — czy tego chcą, czy nie — sprzymierzeńcem naszych przeciwników, zajadłych wrogów Polski i postępu, a wśród nich głównie rewizjonistycznych i zimnowojennych sił w RFN, które od dawna zatruwają atmosferę polityczną w Europie i z nienawiścią odnoszą się do Polski.</u> + <u xml:id="u-4.96" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Pełne wykonanie naszego programu społecznego zależy w prostej linii od żmudnej pracy na co dzień, od wytrwałego i coraz lepiej zorganizowanego działania wszystkich ogniw i szczebli gospodarki, od jakości pracy, zdyscyplinowania i patriotycznego zaangażowania wszystkich Polaków. Uświadomienie sobie tej prawdy i przetwarzanie jej w rzeczywistość jest ogólnonarodowym zadaniem naszych czasów.</u> + <u xml:id="u-4.97" who="#PiotrJaroszewicz">Fakt, iż Rząd może dziś przedłożyć Wysokiej Izbie projekty kolejnych decyzji socjalnych, które wymagają wielkich środków, jest rezultatem, a zarazem świadectwem tego, że rozwijając pod kierownictwem PZPR nasz kraj, tworzymy materialne podstawy do dalszej trwałej poprawy warunków życia narodu.</u> + <u xml:id="u-4.98" who="#PiotrJaroszewicz">Dowodzi tego bilans minionych sześciu lat urzeczywistniania nowej strategii. Dowodzą pomyślne rezultaty pracy naszego narodu w pierwszym kwartale bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-4.99" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę Wysoką Izbę o przyjęcie złożonego przeze mnie sprawozdania Rady Ministrów oraz o uchwalenie wniesionego do laski marszałkowskiej przedstawionego projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-4.100" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi za przedstawienie informacji o realizacji programu społecznego VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a także za zapowiedź dalszego doskonalenia współpracy Rządu z organami Sejmu.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#Marszalek">Obecnie przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Pracy i Spraw Socjalnych o rządowym projekcie ustawy o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (druki nr 52 i 54).</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Irena Sroczyńska.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#PoselSroczynskaIrena">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrywany w dniu dzisiejszym projekt ustawy o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym ma doniosłe znaczenie społeczne. Zapewnia on dalszą poprawę sytuacji materialnej emerytów i rencistów zgodnie z uchwałą VII Zjazdu i zapowiedzią I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka na VIII Kongresie Związków Zawodowych.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#PoselSroczynskaIrena">Stała i systematyczna poprawa warunków życia wszystkich ludzi pracy, a więc zarówno zawodowo czynnych, jak i tych, którzy po długoletniej pracy przeszli na emeryturę bądź też nie są w stanie pracować ze względu na inwalidztwo, stanowi podstawowe założenie polityki społecznej realizowanej konsekwentnie w Polsce Ludowej w miarę wzrostu potencjału gospodarczego i możliwości finansowych państwa.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#PoselSroczynskaIrena">Wyrazem tej polityki, realizowanej z pełną konsekwencją po VI Zjeździe PZPR, było uchwalenie przez Sejm w ostatnich kilku latach szeregu ustaw doskonalących nasz system emerytalno-rentowy. Zwiększyły one poziom świadczeń oraz rozszerzyły uprawnienia do emerytur i rent na nowe grupy ludności.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#PoselSroczynskaIrena">Pozwolę sobie w szczególności zwrócić uwagę na takie ustawy, jak:</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#PoselSroczynskaIrena">— z 29 maja 1974 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym, która określiła zasady podwyższania emerytur do 1980 r.;</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#PoselSroczynskaIrena">— z 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, wnosząca korzystne zmiany w zasadach ustalania tych rent, — z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, która w sposób istotny poprawiła warunki socjalno-bytowe tej grupy ludności, — ustawa z 29 maja 1974 r. o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność państwa za rentę i spłaty pieniężne.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#PoselSroczynskaIrena">Przypomnę również ustawy rozszerzające zakres stosowania rent i emerytur na nowe grupy społeczno-zawodowe, z których można chociażby wymienić ustawę z grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz z grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników i niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek oraz ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#PoselSroczynskaIrena">Pragnę jednocześnie podkreślić, że zgodnie z decyzjami VI Plenum KC PZPR Rząd przygotowuje projekt nowej ustawy o objęciu świadczeniami emerytalnymi rolników indywidualnych. Informował o tym przed chwilą Prezes Rady Ministrów tow. Piotr Jaroszewicz.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#PoselSroczynskaIrena">To niepełne wyliczenie nowych ustaw, doskonalących system zabezpieczenia emerytalno-rentowego w naszym kraju i rozszerzających świadczenia na nowe środowiska społeczne wskazuje, że nasza polityka socjalna na rzecz weteranów pracy ma charakter aktywny i długofalowy, zmierzając do zapewnienia im coraz lepszych warunków bytu. Świadczy o tym znaczny wzrost wydatków państwa na świadczenia emerytalno-rentowe. Zwiększyły się one z ok. 34 mld zł w 1970 r. do prawie 74 mld zł w 1976 r., czyli wzrosły ponad dwukrotnie. Obecnie renty i emerytury otrzymuje prawie 3,5 mln obywateli naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#PoselSroczynskaIrena">Poprawa warunków życia tej grupy obywateli wymaga dużych środków i znowelizowanych rozwiązań instytucjonalnych. Projektowana ustawa, przygotowana przez Rząd, przy ścisłym współdziałaniu z Centralną Radą Związków Zawodowych, stanowi ważne ogniwo w tym procesie.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#PoselSroczynskaIrena">Wysoka Izbo! Projekt ustawy reguluje wiele zasadniczych problemów o szerokim zasięgu i poważnych skutkach społecznych, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#PoselSroczynskaIrena">— zwiększa w znacznym stopniu wysokość świadczeń z tzw. starego portfela, — rozszerza i kształtuje w sposób jednolity uprawnienia osób mających prawo do rent z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, — podnosi wysokość świadczeń dla kombatantów, inwalidów wojennych oraz byłych więźniów obozów koncentracyjnych, — zwiększa wysokość najniższych świadczeń emerytalno-rentowych, — przyznaje z urzędu wszystkim emerytom i rencistom, którzy ukończyli 80 lat — 500-złotowe dodatki przewidziane dla osób wymagających stałej opieki, — wprowadza korzystniejsze dla emerytów i rencistów zmiany w zasadach zawieszania prawa do świadczeń w razie zarobkowania, — porządkuje sposób obliczania świadczeń emerytalno-rentowych.</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#PoselSroczynskaIrena">Pozwolą obywatele posłowie, że w skrócie omówię wspomniane projekty rozwiązań. Przewidziana w ustawie podwyżka emerytur i rent z tzw. starego portfela rozwiązuje ważny problem społeczny i odpowiada zgłaszanym w tym względzie licznym postulatom. Podwyżka tych emerytur i rent dotyczy byłych pracowników, którzy w znacznie trudniejszych warunkach budowali podstawy Polski Ludowej, pracując ofiarnie dla dobra kraju, dla jego społeczno-ekonomicznego rozwoju. Pracownicy ci przeszli na emeryturę lub rentę, uzyskując wówczas znacznie niższe od obecnych zarobki, a w następstwie tego również niższe świadczenia emerytalno-rentowe. Nowa ustawa, regulując ten nabrzmiały problem, daje tym osobom odpowiednią satysfakcję i uznanie społeczne.</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#PoselSroczynskaIrena">Podwyżka, którą zakłada projektowana ustawa, obejmuje emerytury i renty przyznane do końca 1974 r. Emerytury i renty przyznawane od 1 stycznia 1975 r. objęte zostały systemem podwyżek wynikającym z ustawy z 29 maja 1974 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym. Obliczane są one przy tym od wyższego poziomu zarobku.</u> + <u xml:id="u-6.14" who="#PoselSroczynskaIrena">Podwyżka obejmuje około 2 min 600 tys. osób pobierających renty i emerytury. Będzie ona realizowana w sposób uwzględniający zarówno potrzeby społeczne, jak i możliwości gospodarcze państwa. Wysokość podwyżki będzie uzależniona od daty przyznania świadczenia. W sposób preferowany traktuje się emerytów i rencistów w wieku najbardziej zaawansowanym. I tak, największą podwyżkę otrzymają osoby, które uzyskały świadczenia w 1961 r. i wcześniej. Osoby, które uzyskały renty czy emerytury w następnych latach otrzymają podwyżkę odpowiednio mniejszą. Takie unormowanie uzasadnia się tym, że najniższe renty i emerytury posiadają osoby, które uzyskały te świadczenia najdawniej. Z biegiem lat poziom uzyskiwanych rent i emerytur rósł wraz ze wzrostem płac.</u> + <u xml:id="u-6.15" who="#PoselSroczynskaIrena">Założone w projekcie ustawy zwiększenie wysokości emerytury lub renty pociągnie za sobą także podwyższenie dochodów stanowiących określony procent świadczeń, jak np. z tytułu odznaczeń państwowych, z tytułu pracy górniczej, kolejowej, nauczycielskiej itp.</u> + <u xml:id="u-6.16" who="#PoselSroczynskaIrena">Projektowana ustawa przewiduje, że podwyżka będzie realizowana w czterech etapach.</u> + <u xml:id="u-6.17" who="#PoselSroczynskaIrena">Zgodnie z wypowiedzią I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka na VIII Kongresie Związków Zawodowych, realizacja podwyżki ma być zapoczątkowana w dniu święta klasy robotniczej, to jest 1 maja bieżącego roku. Następne etapy będą realizowane od 1 stycznia 1978 r., w 1979 r. i 1980 r.</u> + <u xml:id="u-6.18" who="#PoselSroczynskaIrena">Jak wspomniałam poprzednio, przy podwyższaniu świadczeń preferowane będą osoby w wieku najbardziej sędziwym, a przede wszystkim osoby, które ukończyły 80 lat. Zgodnie z ustawą osoby te otrzymają podwyżkę świadczeń jednorazową już od 1 maja br. Wszyscy emeryci i renciści, którzy osiągnęli ten wiek, otrzymają jednocześnie 500 zł dodatku. Jest to istotne ułatwienie, gdyż dotychczas uzyskanie takiego dodatku uzależnione było od stwierdzenia potrzeby stałej opieki przez komisję lekarską do spraw inwalidztwa i zatrudnienia. Dla wielu sędziwych emerytów i rencistów było to zbyt uciążliwe.</u> + <u xml:id="u-6.19" who="#PoselSroczynskaIrena">Podwyżka świadczeń dla emerytów w wieku 80 lat będzie natychmiastowa i znaczna. Tak np. osoby, które uzyskały świadczenia w 1961 roku lub wcześniej uzyskają podwyżkę 1 200 zł, jeśli nie pobierały dotąd 500-złotowe- go dodatku. W przypadku, gdy otrzymywały emeryturę minimalną, tj. 1 100 zł — podwyżka wraz z 500-złotowym dodatkiem wyniesie odpowiednio 1 400 zł. Powyższy uprzywilejowany system podwyżek obejmie łącznie ok. 200 tys. osób. Projektowana ustawa preferuje również osoby w wieku 75—80 lat. Przysługująca tym osobom podwyżka będzie realizowana w 2 ratach, to jest od 1 maja br. i od 1 stycznia 1979 r.</u> + <u xml:id="u-6.20" who="#PoselSroczynskaIrena">Wysoki Sejmie! Szybki rozwój i modernizacja naszego przemysłu, znaczny wzrost środków z budżetu państwa na bezpieczeństwo i ochronę pracy, przynosi stały postęp w warunkach pracy i ochronie zdrowia załóg pracowniczych. Państwo nasze doskonali jednocześnie system zabezpieczenia materialnego dla osób, które ulegają wypadkom lub chorobie zawodowej. W trosce o dalszą poprawę świadczeń rentowych, proponuje się objąć przepisami ustawy wypadkowej z 12 czerwca 1975 r. również i rencistów tzw. starego portfela. Oznacza to, że renty inwalidzkie i rodzinne dla tych osób liczone będą od pełnego zarobku. W razie posiadania uprawnień do emerytury, przysługiwać ma, według wyboru przez zainteresowanego, renta inwalidzka zwiększona o połowę emerytury albo emerytura zwiększona o połowę renty.</u> + <u xml:id="u-6.21" who="#PoselSroczynskaIrena">Nowe unormowania prawne oznaczają, że wszyscy renciści z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych objęci będą tym samym systemem rent bez względu na datę wypadku przy pracy czy też zachorowania na chorobę zawodową.</u> + <u xml:id="u-6.22" who="#PoselSroczynskaIrena">Wysoki Sejmie! Ustawa daje wyraz troski o dalszą poprawę warunków socjalno-bytowych obywateli, którzy walczyli o narodowe i społeczne wyzwolenie ojczyzny oraz o utrwalenie władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-6.23" who="#PoselSroczynskaIrena">Zgodnie z nią podwyższone zostaną renty z tytułu inwalidztwa wojennego lub będącego następstwem pobytu w hitlerowskich obozach koncentracyjnych. Projekt ustawy podwyższa podstawę wymiaru tych świadczeń z kwoty 2 200 zł do 3 000 zł. Dla inwalidów I i II grupy podwyżka ta wyniesie 800 zł. Będzie ona realizowana jednorazowo od 1 maja bieżącego roku, a więc bez podziału jej na raty. Jeżeli kombatant korzysta ze świadczeń emerytalno-rentowych z tytułu zatrudnienia, otrzyma podwyżkę na ogólnych zasadach.</u> + <u xml:id="u-6.24" who="#PoselSroczynskaIrena">W ramach całościowego potraktowania problematyki podwyżek niezbędne były również unormowania odrębne dotyczące nauczycieli, a to z uwagi na fakt, iż emerytury i renty tej grupy osób zostały podwyższone od 1 czerwca 1976 r., przy czym podwyżka ta objęła również stary portfel. Nauczyciele korzystać będą z podwyżek na zasadach ogólnych w tych szczególnych przypadkach, w których byłyby one korzystniejsze niż podwyżki z ubiegłego roku.</u> + <u xml:id="u-6.25" who="#PoselSroczynskaIrena">Projekt ustawy zakłada również podwyżkę rent rodzinnych, w tym relatywnie większą rodzinom liczniejszym. Przewiduje też podwyższenie dodatków na nie pracujące żony emerytów i rencistów.</u> + <u xml:id="u-6.26" who="#PoselSroczynskaIrena">Obywatele Posłowie! Poprawa sytuacji materialnej emerytów i rencistów następować będzie również w wyniku zwiększenia najniższych emerytur i rent, które obejmować ma wszystkie świadczenia, a więc zarówno przyznane do końca 1974 r., jak i po tym terminie, jeżeli wynikająca z wyliczeń kwota świadczeń byłaby niższa od przewidzianej emerytury i renty minimalnej dla danego roku.</u> + <u xml:id="u-6.27" who="#PoselSroczynskaIrena">Najniższa emerytura zwiększać się będzie sukcesywnie z obowiązującej obecnie 1100 zł do 2000 zł w 1981 r. Również i w tym zakresie korzystać będą z uprzywilejowania osoby w wieku zaawansowanym. Najniższa emerytura w kwocie 2000 zł wypłacana będzie emerytom poczynając od ukończenia przez nich 80 lat, a podwyżka dla emerytów, którzy ukończyli 75 lat wypłacana będzie poczynając od 1 stycznia 1979 r. — a zatem w przyspieszonym terminie.</u> + <u xml:id="u-6.28" who="#PoselSroczynskaIrena">Proponowana ustawa ustala także bardziej korzystne zasady zawieszania prawa do świadczeń w razie zarobkowania. Wśród pracowników przechodzących na emeryturę wielu jest takich, którzy chcieliby kontynuować pracę zawodową. Dotychczasowy system zawieszania rent i emerytur nie zawsze sprzyjał podejmowaniu zatrudnienia, ponieważ kwota zarobków, nie pociągająca za sobą zawieszania emerytury lub renty, była ustalona na poziomie 750 zł miesięcznie, a więc 9000 zł rocznie, a dla niektórych tylko branż i zawodów podlegała ona zwiększeniu. Przekroczenie tej granicy zarobkowej pociągało za sobą zawieszenie prawa do całego świadczenia, nawet gdy przekroczenie było nieznaczne.</u> + <u xml:id="u-6.29" who="#PoselSroczynskaIrena">Zmiany, jakie w oparciu o liczne w tej sprawie postulaty przewiduje projektowana ustawa, polegają na tym, że kwota zarobku nie pociągająca za sobą zawieszenia prawa do świadczeń zostaje zwiększona z 9 tys. zł rocznie do 24 tys. zł rocznie. Przekroczenie tych zarobków nie będzie powodować zawieszenia prawa do świadczeń, a wyłącznie zmniejszenie renty lub emerytury o sumę przekraczającą maksymalny zarobek.</u> + <u xml:id="u-6.30" who="#PoselSroczynskaIrena">Jest to zasadnicza zmiana umożliwiająca wielu emerytom i rencistom uzyskiwanie dodatkowych zarobków, a wielu zakładom pracy rozwiązanie ich trudności wynikających z braku niezbędnej liczby pracowników.</u> + <u xml:id="u-6.31" who="#PoselSroczynskaIrena">Nowe przepisy korzystne są więc zarówno dla emerytów i rencistów, jak też dla gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-6.32" who="#PoselSroczynskaIrena">Obywatele Posłowie! Chciałabym zwrócić uwagę na jeszcze jedno postanowienie ustawy, jakim jest uproszczenie i modyfikacja zasad obliczania wysokości rent i emerytur. Było to niezbędne z uwagi na zniesienie podatku od wynagrodzeń oraz składki na cele emerytalne. Z tego też względu słuszne jest, aby świadczenia emerytalno-rentowe były obliczane od zarobku netto.</u> + <u xml:id="u-6.33" who="#PoselSroczynskaIrena">W związku z tym stawki np. przy obliczaniu emerytury ulegają zwiększeniu z 80% do 90% od części zarobku do 2000 zł, oraz o pięć punktów od nadwyżki zarobku ponad 2000 zł. Uprości to zasady obliczania emerytur.</u> + <u xml:id="u-6.34" who="#PoselSroczynskaIrena">Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu zwróciłam uwagę przede wszystkim na sprawy o charakterze węzłowym. Unormowania prawne zawarte w projektowanej ustawie świadczą o tym, że chodzi o decyzję o istotnym znaczeniu dla naszego systemu zabezpieczenia emerytalno-rentowego. Stanowią one ważny etap w procesie generalnej jego reformy.</u> + <u xml:id="u-6.35" who="#PoselSroczynskaIrena">Szeroki zasięg zmian w systemie emerytalno-rentowym pociąga za sobą poważne skutki finansowe wyrażające się kwotą około 5,5 mld zł w bieżącym roku, a w dalszych latach znacznie wyższą. W 1981 r. — wynosić ona będzie ponad 18 mld zł.</u> + <u xml:id="u-6.36" who="#PoselSroczynskaIrena">Decyzje, którym prawny wyraz daje rozpatrywana ustawa — wynikają z zasad naszej polityki społecznej, której celem jest dobro człowieka pracy i jego rodziny.</u> + <u xml:id="u-6.37" who="#PoselSroczynskaIrena">Niezmiernie ważnym zadaniem jest, aby nowe przepisy zostały sprawnie i prawidłowo wprowadzone w życie. Zasadnicza rola przypadnie tutaj Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, który z pewnością poczyni wszystko, aby tak trudne i odpowiedzialne zadanie dobrze wykonać.</u> + <u xml:id="u-6.38" who="#PoselSroczynskaIrena">Ze swej strony Centralna Rada Związków Zawodowych i wszystkie instancje związkowe udzielą pomocy w sprawnej realizacji tej społecznie ważnej ustawy.</u> + <u xml:id="u-6.39" who="#PoselSroczynskaIrena">Z upoważnienia Komisji Pracy i Spraw Socjalnych wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym (druk nr 52) wraz z poprawkami wniesionymi przez Komisję (druk nr 54). Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-6.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#Marszalek">Dziękuję obywatelce poseł sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#Marszalek">Udzielam głosu sekretarzowi posłowi Markowi Ordonowi — dla odczytania komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#SekretarzposelMarekOrdon">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędą się następujące posiedzenia Komisji:</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#SekretarzposelMarekOrdon">1. Komisji Handlu Zagranicznego — w sali nr 72, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#SekretarzposelMarekOrdon">2. Wspólne posiedzenie Komisji Oświaty i Wychowania oraz Komisji Nauki i Postępu Technicznego — w sali nr 118.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#SekretarzposelMarekOrdon">3. Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości — w sali nr 67, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#SekretarzposelMarekOrdon">4. Wspólne posiedzenie Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — w sali kolumnowej —</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 15 min. 15 do godz. 15 min. 50)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Otwieram łączną dyskusję nad informacją Rządu oraz sprawozdaniem Komisji Pracy i Spraw Socjalnych.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Leon Kotarba.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselKotarbaLeon">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrywany dziś projekt ustawy o dalszym zwiększeniu emerytur i rent jest wyrazem konsekwentnej realizacji polityki społecznej, wytyczonej przed sześciu laty na VI i rozwiniętej na VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselKotarbaLeon">Całokształt efektów tej polityki przedstawił Wysokiemu Sejmowi w swym wystąpieniu Prezes Rady Ministrów towarzysz Piotr Jaroszewicz.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselKotarbaLeon">Dynamiczny rozwój naszego kraju potwierdza słuszność wypracowanej przez partię strategii społeczno-gospodarczej, której najgłębszy sens wyraża hasło — „budujemy socjalizm przez ludzi i dla ludzi”. Dowiodła tego praktyka ostatnich kilku lat. W miarę rozwoju gospodarczego kraju i wzrostu dochodu narodowego rósł bowiem poziom płac oraz stopień zaspokajania potrzeb socjalno-bytowych społeczeństwa. Świadczy o tym między innymi zakończenie w roku ubiegłym przyjętego programu podwyżek i regulacji płac, którym objęto 12 milionów osób, a więc wszystkich zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej. Jakże zasadniczą wymowę w porównaniu z sytuacją wielu krajów bardziej od nas rozwiniętych i zamożniejszych ma fakt zatrudnienia w ubiegłej pięciolatce około 3 milionów osób, w tym stworzenia dla 1 800 tys. nowych miejsc pracy. Polityka pełnego zatrudnienia jest wielką zdobyczą naszego socjalistycznego ustroju.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselKotarbaLeon">Wzrost dochodów ludności oraz pełne zatrudnienie, choć społecznie najistotniejsze, są tylko częścią kompleksu spraw, które składają się na poziom życia ludzi pracy. Program socjalny, wynikający z uchwał partii, jest wielokierunkowy. Szczególne w nim miejsce zajmuje budownictwo mieszkaniowe, którego powiększony zakres spotkał się z powszechną aprobatą. W ubiegłym pięcioleciu mieszkania z nowego budownictwa otrzymało 1 125 tysięcy rodzin. Natomiast w obecnym pięcioleciu z nowych mieszkań skorzysta przeszło półtora miliona rodzin. Jest to przy tym plan otwarty i możliwy do przekroczenia. Postawiliśmy sobie ambitny cel — samodzielne mieszkanie dla każdej rodziny i będziemy zmierzać do osiągnięcia tego celu.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselKotarbaLeon">Wysoką rangę nadano ochronie zdrowia, co znalazło wyraz w przyspieszonym rozwoju bazy lecznictwa otwartego i zamkniętego, przemysłowej służby zdrowia, w rozwoju profilaktyki, we wzroście liczby kadr medycznych oraz objęciu opieką lekarską wszystkich rolników i ich rodzin. Tak więc praktycznie, z bezpłatnych świadczeń służby zdrowia korzysta obecnie całe społeczeństwo.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselKotarbaLeon">W wyniku budowy nowoczesnych zakładów, modernizacji istniejących, wprowadzenia nowoczesnych technologii znacznie poprawiły się warunki pracy. Coraz więcej środków przeznacza się na działalność socjalną. Rozwijane są różne formy wypoczynku dla pracowników i ich rodzin; prawie wszystkie zgłoszone przez rodziców dzieci i młodzież korzystają z obozów i kolonii, wzrasta liczba żłobków i przedszkoli.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselKotarbaLeon">Jednoznaczną wymowę mają też decyzje dotyczące zwiększenia opieki nad uczestnikami walk o narodowe i społeczne wyzwolenie oraz różne formy pomocy i opieki ze strony zakładów pracy dla emerytów i rencistów.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselKotarbaLeon">Zwiększono opiekę nad matką i dzieckiem, stworzono lepsze warunki dla matek pracujących, a czynniki stymulujące umacniania rodziny podniesione zostały do rangi konstytucyjnej.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselKotarbaLeon">W ostatnim sześcioleciu stworzono również nowe jakościowo podstawy rozwoju oświaty i wychowania. Podjęte w tej dziedzinie przedsięwzięcia podnoszą powszechne wykształcenie, utrwalają socjalistyczne przemiany świadomościowe w społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselKotarbaLeon">W ślad za wspólnymi decyzjami Biura Politycznego KC naszej partii, Prezydium CK SD i Prezydium Rządu — Sejm podjął uchwałę o dużym społecznym znaczeniu, dotyczącą podwojenia usług bytowych do roku 1980. Jest to kolejny przejaw troski o poprawę warunków życia ludzi pracy w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselKotarbaLeon">W treściach polityki społecznej mieści się również wielopłaszczyznowy problem kształtowania socjalistycznych stosunków międzyludzkich. Jest to proces, który należy stale rozwijać i umacniać w toku codziennej działalności wychowawczej prowadzonej przez organizacje polityczne, społeczne i administrację. Praktyka potwierdza bowiem, że w tych przedsiębiorstwach, zakładach, kolektywach pracowniczych, w których istnieje atmosfera zaangażowania, życzliwości, szacunku dla pracy innych, osiąga się wysokie efekty i zadowolenie z dobrze wykonywanych zadań.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselKotarbaLeon">Obywatele Posłowie! Osiągnięcia polityki społecznej partii, wyrażające się wyższym poziomem życia, są odczuwalne i widoczne w każdej rodzinie. Ale zaspokojenie jednych potrzeb, osiągnięcie wyższego poziomu życia, rodzi nowe. Zaspokajamy te potrzeby w miarę rozwoju kraju, jego gospodarki i wzrostu dochodu narodowego. A ten zależy od nas samych, od skali wysiłku społecznego, od efektów uzyskanych w każdym środowisku, zakładzie i na każdym stanowisku pracy. Istnieje bowiem ścisły związek między wzrostem płac i zaspokojeniem potrzeb socjalnych a wzrostem wydajności pracy i poprawą efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselKotarbaLeon">W kontekście rozpatrywanych spraw socjalnych i stwarzania warunków do dalszego ich rozwiązywania, szczególnego znaczenia nabierają zadania nakreślone przez V i VI Plenum Komitetu Centralnego. W społeczeństwie naszym istnieje pełna świadomość słuszności podjętych decyzji zmierzających do zwiększenia produkcji rynkowej i eksportowej, rozwoju rolnictwa, budownictwa mieszkaniowego i usług, gdyż kompleks tych spraw decyduje o dalszym wzroście poziomu życia.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselKotarbaLeon">Postanowienia partii, nacechowane humanistyczną troską o wszechstronny rozwój człowieka, wytworzyły w naszym społeczeństwie dobry klimat polityczny i atmosferę twórczego zaangażowania. Świadczy o tym ponadplanowa realizacja zadań w I kwartale bieżącego roku, lepsze wykorzystanie rezerw oraz wyższe efekty w pracy.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselKotarbaLeon">Dobra atmosfera na wsi i sprawny na ogół przebieg prac wiosennych pozwalają stwierdzić, że wyniki w rolnictwie powinny być w tym roku lepsze.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselKotarbaLeon">Wysoka Izbo! Z politycznych i ideowych przesłanek leżących u podstaw działania naszej partii, z pryncypiów naszego ustroju wywodzi się głęboko humanistyczna treść naszej polityki społecznej.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselKotarbaLeon">W 1971 roku na VIII Plenum KC I Sekretarz Komitetu Centralnego tow. Edward Gierek stwierdził: — „Najważniejszym i najpilniejszym ze wszystkich zadań (...) jest zapewnienie rozwoju produkcji i wzrostu wydajności pracy, a na tej podstawie — poprawy warunków bytu ludzi pracy, polepszenie ich sytuacji socjalnej”. Teza ta stanowiła podstawę ustalonych przez partię programów, których nadrzędnym celem jest człowiek i jego potrzeby. Fakty przedstawione przez towarzysza Premiera świadczą, że zostały one w pełni zrealizowane, a w wielu dziedzinach przekroczone.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselKotarbaLeon">Kolejnym dowodem troski o człowieka jest rozpatrywany dzisiaj projekt ustawy o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym. Projekt ten zakłada bowiem odczuwalną poprawę warunków materialnych tych emerytów i rencistów, którzy otrzymywali najniższe świadczenia. Szczególnie humanitarnie odniesiono się w nim do najstarszych wiekiem emerytów, rencistów i inwalidów wojennych. Słuszna jest też proponowana likwidacja — „starego portfela”, rent wypadkowych oraz stworzenie korzystniejszych warunków materialnych dla tych rencistów i emerytów, którzy podejmą pracę, zgodnie z potrzebami społecznymi.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselKotarbaLeon">Warto również zwrócić jeszcze raz uwagę na podjęte już decyzje w sprawie zaopatrzenia emerytalnego — propozycje przedstawione na VI Plenum przez I Sekretarza KC naszej partii tow. Edwarda Gierka — bo jeśli po konsultacji z rolnikami Wysoki Sejm podejmie w tej sprawie decyzję, oznaczać to będzie, że zostanie rozwiązany drugi generalny problem socjalny, po wprowadzeniu powszechnej, bezpłatnej opieki lekarskiej.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselKotarbaLeon">Dalsze rozwiązanie problemów socjalnych jest w założeniach partii procesem ciągłym, realizowanym konsekwentnie w miarę wzrostu potencjału gospodarczego i możliwości finansowych państwa.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselKotarbaLeon">W ostatnich latach znacznie wzrosła i rozszerzyła się baza socjalna, jak też coraz większe środki finansowe przeznaczane są na różnego rodzaju świadczenia, ale rzecz również i w tym, aby tę bazę lepiej wykorzystać i efektywniej gospodarować tymi środkami.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselKotarbaLeon">Doświadczenia województwa rzeszowskiego wykazują, że przy racjonalnym wykorzystaniu istniejących środków można zdecydowanie poprawić warunki socjalne ludzi pracy. Wydatkowaliśmy w województwie rzeszowskim w ubiegłym pięcioleciu o 10% więcej niż planowano na kompleksową poprawę warunków pracy szczególnie w miejscach pracy najbardziej uciążliwej. Nadal jednak będziemy podejmować działania w tej sprawie, zgodnie z wczorajszymi decyzjami Biura Politycznego, aby kontynuować dalszą poprawę.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselKotarbaLeon">Dzięki stworzeniu odpowiedniej bazy służby zdrowia, w tym również w ramach skoordynowanych środków, oraz zaangażowaniu zatrudnionych kadr medycznych, zakładową służbą zdrowia objęto już 83% zatrudnionych w przemyśle, budownictwie i transporcie. Osiągnięto też znaczny postęp w upowszechnianiu badań profilaktycznych.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselKotarbaLeon">W ostatnich dwóch latach zwiększono powierzchnię urządzeń socjalnych o ponad 26 tys. metrów kwadratowych. W pełni — na podstawie opinii kolektywów pracowniczych — wykorzystywane są środki zakładowego funduszu mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselKotarbaLeon">Mamy również przykłady, iż mimo braku jeszcze środków transportowych, przy racjonalnym ich wykorzystaniu można znacznie poprawić warunki dojeżdżających do pracy. Doceniając rekreacyjne i bytowe wartości oraz charakter ogródków działkowych, zwiększymy w tym roku ich liczbę o ponad 1 200.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselKotarbaLeon">Uważamy, że racjonalne wykorzystanie środków pochodzących z budżetu państwa i zakładów, przy pomocy społecznego zaangażowania w budowę między innymi ośrodków zdrowia, przedszkoli, bazy wypoczynkowej, pozwala na poszerzanie i wzbogacanie różnych form wpływających na osiąganie wyższego poziomu warunków socjalno-bytowych.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselKotarbaLeon">Istotnym problemem jest zapewnienie ludziom samotnym spokojnej starości; przyczyni się do tego budowa domów opieki nad ludźmi starymi. Na podstawie dotychczasowych doświadczeń organizować też będziemy domy rencisty — rolnika. Pojęcie spokojnej starości rozumiemy znacznie szerzej, wychodząc z założenia, że stosunek do ludzi starszych jest świadectwem poziomu etyczno-moralnego społeczeństwa. W codziennej działalności inspirujemy kierownictwo zakładów pracy, organizacje społeczne, samorządy mieszkańców, aby utrzymywały one stałe kontakty z weteranami walki i pracy. Potrzeby tych ludzi są różne. Czasami chodzi o udzielenie konkretnej pomocy, a często o zwykłą ludzką życzliwość i pamięć. Uważamy, że działania te mają ogromne znaczenie społeczno-wychowawcze i dlatego będziemy je rozwijać.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselKotarbaLeon">Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy dziś problemy przedstawione w informacji Prezesa Rady Ministrów wiążące się z treścią przedłożonego projektu ustawy. Są one fragmentem wytyczonego przez VII Zjazd programu, na który składa się wyższa jakość życia społeczeństwa, rozwój gospodarczy kraju, sprawiedliwość społeczna, pełne funkcjonowanie praw i obowiązków, bezpieczeństwo kraju i jego międzynarodowa pozycja, współuczestnictwo w wytyczaniu postępu w świecie.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselKotarbaLeon">Możemy z całą satysfakcją stwierdzić, że wszystkie cele tego programu konsekwentnie są wcielane w życie. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Jan Kazimierczak.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselKazimierczakJan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Każde posiedzenie Sejmu skupia uwagę całego narodu, bowiem rozważa się tu zagadnienia wielkiej wagi. Dzisiejsze posiedzenie ma również istotne znaczenie, ponieważ poświęcone jest ono sprawom bliskim i niezwykle ważnym bezpośrednio dla każdego człowieka.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselKazimierczakJan">Dzisiaj z całą konsekwencją podjęte są zagadnienia warunków bytu ludności. Nadanie właściwej rangi tym sprawom świadczy o tym, że problemy socjalne są ważnym elementem strategii społeczno-gospodarczego rozwoju naszego kraju. Ich rozwiązywanie jest najlepszym dowodem konsekwentnego zwiększania praw ekonomicznych i socjalnych ludzi pracy w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselKazimierczakJan">W dziejach Polski Ludowej poszczególne okresy charakteryzowały się z konieczności nadrzędnością wybranych celów. Obecnie powstały warunki, gdy owa nadrzędność dotyczy celów społecznych. Dlatego też nie jest przesadą twierdzenie, że lata przypadające między VI i VII Zjazdem partii przejdą do historii narodu jako etap podstawowych zmian jakościowych w polityce społecznej.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselKazimierczakJan">Mówiąc o sprawiedliwości społecznej i o nadrzędności problemów socjalnych, jako działacz ruchu ludowego pragnę zwrócić uwagę na te elementy programu, które służą poprawie warunków pracy i życia ludności wiejskiej, a przez to służą sprawie wzrostu produkcji rolnej i wyżywienia narodu. Istnieje bowiem sprzężenie zwrotne między rozwojem produkcji a egzystencją człowieka, między wydajnością pracy a sytuacją socjalno-bytową.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselKazimierczakJan">Poprawa warunków materialnych ludności rolniczej dokonać się mogła w wyniku rozwoju polityki społecznej, która znalazła swe odbicie w uchwalonych dotychczas aktach normatywnych i w przygotowywanych dalszych działaniach na rzecz wsi.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselKazimierczakJan">Najważniejszym aktem normatywnym była uchwała, na mocy której od 1 stycznia 1972 r. objęto całą ludność rolniczą powszechną, bezpłatną opieką lekarską. Po raz pierwszy w naszych dziejach w społecznej ochronie zdrowia możemy mówić o pełnym zrównaniu praw ludności rolniczej i nierolniczej. O znaczeniu tego historycznego faktu niech świadczy jakże wymowny spadek umieralności niemowląt i prawie całkowite zrównanie tego wskaźnika dla wsi i miasta. W 1960 r. na każde 1 000 urodzeń żywych przypadało w mieście 49,7 zgonów niemowląt, a na wsi — 58,5; natomiast w 1976 r. w mieście — 23,7, a na wsi — 24,4.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselKazimierczakJan">Problemy socjalne były tematem obrad Sejmu w 1974 r. Zaaprobowano wówczas program poprawy sytuacji materialnej ludności w latach 1974—1975, przewidując regulację płac i wzrost świadczeń socjalnych ze szczególnym uwzględnieniem podwyżki najniższych zarobków, emerytur i rent, ochrony zdrowia oraz opieki nad matką i dzieckiem. Te wszystkie kwestie znalazły swe odbicie w działaniach na rzecz wsi.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselKazimierczakJan">Należy z wielką satysfakcją zaakcentować troskę okazywaną samotnym matkom, których los w warunkach wiejskich jest trudniejszy, gdyż nie korzystają z tych świadczeń, jakie są udziałem kobiet pracujących w mieście. W dużym więc stopniu z myślą o nich powołano w lipcu 1974 r. fundusz alimentacyjny, który ma na celu złagodzenie sytuacji konfliktowych i ułatwienie procedury uzyskania świadczeń w imię równych praw wszystkich dzieci.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselKazimierczakJan">Na jedno z pierwszych miejsc w hierarchii potrzeb i w programach rozwoju społecznego wysunął się problem ludności w wieku podeszłym. Jego szczególna ranga i drastyczność w środowisku wiejskim wynika z kompleksowości aspektów ekonomicznych i społecznych. Na wsi odsetek ludności w wieku 60 lat i więcej wynosi 15,2%, jest więc wyższy niż w mieście, a równocześnie możliwości zabezpieczenia emerytalnego były tutaj dotychczas ograniczone. Według spisu powszechnego w Polsce z 1970 r., renciści stanowili 65% ogółu osób w wieku poprodukcyjnym, natomiast tylko 2% ogółu ludności w wieku poprodukcyjnym w indywidualnych gospodarstwach chłopskich. Z tych względów podstawowym źródłem utrzymania była dla nich praca w gospodarstwie, praca, która z ekonomicznego punktu widzenia nie przyczyniała się w dostatecznym stopniu do podnoszenia poziomu produkcji i zaspokajania potrzeb żywnościowych społeczeństwa w kraju. Skoro w 1970 r. prawie co 10 użytkownik gospodarstwa rolnego przekroczył wiek 70 lat, trudno się było spodziewać wzrostu produkcji, która by zaspokoiła wzrastający popyt na żywność.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselKazimierczakJan">Dlatego więc nie tylko wieś polska, ale i cały naród w dobrze pojętym interesie społecznym z uznaniem przyjął kolejne działania pogrudniowego kierownictwa, zmierzające do sukcesywnego poprawiania bytu ludzi starych na wsi. W 1971 r. wprowadzono istotne zmiany do ustawy z 1968 r. o przekazywaniu ziemi za rentę.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselKazimierczakJan">W 1974 r. ustalono dalsze rozszerzenie zasad przejmowania ziemi, podwyżkę rent oraz obligatoryjność ich przyznawania na wniosek rolnika oddającego państwu swe gospodarstwo. Mimo to należało poszukiwać dalszych rozwiązań materialnego zabezpieczenia ludzi starych na wsi. Na VI Plenum KC PZPR w styczniu 1977 r. tow. Edward Gierek powiedział: — „Jestem zdania, że dojrzały warunki materialne, by zgodnie z zasadami socjalizmu zapewnić prawo do emerytury dla wszystkich rolników, którzy kontraktują i sprzedają produkcję państwu, posiadają określony staż pracy w rolnictwie, osiągną wymagany wiek oraz przekażą swoje gospodarstwo w dobrym stanie”.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselKazimierczakJan">Z punktu widzenia społecznego objęcie rolników powszechnym ubezpieczeniem emerytalnym zrówna ich w świetle prawa z innymi kategoriami zawodowymi, zapewni samodzielność materialną, złagodzi konflikty rodzinne o podział spadku i o przeklęte, jak mówił tow. Premier, prawo dożywocia. Projekt ma również ogromne znaczenie moralne. Znosi on poczucie krzywdy i upośledzenia, przywraca człowiekowi staremu należną mu godność.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselKazimierczakJan">Z punktu widzenia ekonomicznego projektowana ustawa przyczyni się do wzrostu liczby młodych rolników przejmujących gospodarstwa rolne, zahamuje nadmierny, niepożądany odpływ z rolnictwa ludzi młodych, podniesie rangę zawodu rolnika. Będzie więc stymulatorem wzrostu poziomu produkcji rolnej. Obecnie wchodzimy w okres powszechnej konsultacji z rolnikami projektu zasad systemu emerytalnego rolników. Będzie to dobra okazja do przedyskutowania zasad tego systemu, jak również utrwalenia klimatu zaangażowania produkcyjnego wsi, przyspieszenia podejmowania decyzji produkcyjnych przez bardzo wielu młodych rolników.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselKazimierczakJan">Wszystkie wspomniane tu działania o charakterze socjalnym, wprowadzone przez PZPR przy ścisłym współdziałaniu z ZSL, spotkały się z ogromnym zainteresowaniem i znalazły uzasadnienie oraz poparcie wśród ludności wiejskiej — są zachętą do intensyfikacji produkcji rolnej, co pomoże nadrobić straty zaistniałe w latach nieurodzaju. Wyzwalają inicjatywy w podejmowaniu czynów społecznych na rzecz środowiska. Mają więc kolosalne znaczenie w integracji całego środowiska.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselKazimierczakJan">Otwierając obrady VII Kongresu ZSL, Prezes Naczelnego Komitetu Stronnictwa Stanisław Gucwa powiedział: — „W pełni akceptując kierunki działań politycznych i społeczno-gospodarczych wyznaczonych przez uchwały VII Zjazdu PZPR i projekt uchwały VII Kongresu ZSL ludowcy chcąc zadokumentować swą wolę poparcia dla Zjazdu partii i Kongresu Stronnictwa podjęli dodatkową produkcję w swych gospodarstwach i włączyli się do akcji czynów społecznych”.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselKazimierczakJan">W swej codziennej pracy ludowcy stołecznego województwa warszawskiego — lepszą jakością pracy, wysiłkiem dla odbudowania wysokiej dynamiki produkcji potwierdzają swe poparcie dla uchwał VII Zjazdu partii i VII Kongresu ZSL.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselKazimierczakJan">Znaczny jest udział czynów społecznych wsi w budowie ośrodków zdrowia, izb porodowych, dróg, wodociągów, gazociągów — wieś chce żyć lepiej i wie, że w jej rękach w dużym stopniu spoczywa klucz do poprawy jakości życia. Znaczny jest udział ludności wiejskiej w świadczeniach na Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia, bowiem potrzeby wsi, jak i całego społeczeństwa w zakresie ochrony zdrowia są jeszcze bardzo duże. Na wsi dotyczą one nie tylko poprawy bazy lokalowej i zagwarantowania kadry specjalistów, dotyczą także odmienności warunków pracy, jak sezonowość i spiętrzenia w pewnych okresach roku, dotyczą zagrożeń związanych z mechanizacją i chemizacją rolnictwa. Dotyczą wreszcie całej infrastruktury.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselKazimierczakJan">Bardzo ważnym elementem programu socjalnego dla wsi powinno być udzielanie rodzinie rolnika znacznej pomocy w pełnieniu funkcji opiekuńczych i wychowawczych. Rodzinom zatrudnionym w gospodarce uspołecznionej przysługują zasiłki rodzinne w ramach ochrony macierzyństwa, urlopy płatne i bezpłatne, dodatki dla matek wychowujących dzieci. Ze względu na charakter pracy w rolnictwie postulat identyfikacji świadczeń dla wsi i miasta byłby nieuzasadniony. Wydaje się jednak rzeczą ważną stworzenie obecnie dla rodzin wiejskich ekwiwalentu świadczeń w postaci rozwoju usług bytowych i placówek opiekuńczych, bowiem międzyśrodowiskowe dysproporcje w tym zakresie są jeszcze duże.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselKazimierczakJan">Poddany pod dyskusję projekt systemu emerytur w zasadniczy sposób poprawi warunki socjalne starych rolników. Należy podkreślić, że jest on możliwy do zrealizowania przy dużym wysiłku państwa. Sądzę, że warto przy tej okazji przypomnieć, że los rodziców otrzymujących renty nie może być obojętny dzieciom, że wielu starych rolników oczekuje od nich więcej pomocy, serca i troski bez względu na to czy żyją i pracują w mieście, czy na wsi.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselKazimierczakJan">Nie sposób w jednym wystąpieniu omówić wszystkich kwestii socjalnych wsi, wymagających stopniowego rozwiązywania. Sygnalizuję więc jedynie te, które mają dziś szczególne znaczenie w katalogu potrzeb. Wyrażam pogląd, że analogicznie do współzależności polityki społecznej i polityki gospodarczej istnieje współzależność decyzji rządowych i aktywności społecznej. Ogólna aprobata dla przyjętego na VII Zjeździe programu socjalnego ' i pełne poparcie dla tego programu przez VII Kongres ZSL jest gwarancją realizacji przez wieś dalszych uchwał na zasadzie sojuszu robotniczo-chłopskiego w imię likwidowania różnic między miastem i wsią.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselKazimierczakJan">Sądzę, że będę wyrazicielem poglądów i odczuć wszystkich członków ZSL oraz wszystkich rolników, gdy z tej trybuny złożę Wam Towarzyszu I Sekretarzu serdeczne podziękowanie za wielką troskę o wieś polską, za los wiejskiego dziecka, za wyrównywanie jego startu w dostępie do oświaty, za objęcie powszechną opieką lekarską całej wsi, za pomoc kredytową dla budownictwa wiejskiego, za podjęcie jakże pilnej, nabrzmiałej sprawy zabezpieczenia bytu ludzi starych na wsi.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselKazimierczakJan">Wasze częste wizyty Towarzyszu Sekretarzu w terenie cieszą się wśród społeczeństwa powszechną sympatią, a fakt, że podczas tych wizyt interesujecie się nie tylko produkcją, ale poświęcacie dużo czasu, uwagi i serca warunkom pracy i warunkom życia załóg odwiedzanych fabryk, ludności pracującej w gospodarstwach rolnych i całych regionów, przyjmowany jest przez społeczeństwo z najwyższym uznaniem, a jakże często również i z głębokim wzruszeniem. Jest to bowiem na co dzień potwierdzenie tej prawdy, czego dowodzi zresztą i cała debata dzisiejsza, że w naszym ustroju produkcja nie jest celem samym w sobie, że jest ściśle związana z potrzebami człowieka i tym potrzebom służy, że cały wielki program społeczno-ekonomiczny służy realizacji najwyższego celu w socjalizmie — stałej poprawie warunków pracy i życia całego naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma obywatelka poseł Cecylia Moderacka.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselModerackaCecylia">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego z głęboką uwagą zapoznał się z projektem ustawy o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselModerackaCecylia">Z dużym zainteresowaniem wysłuchaliśmy też informacji Prezesa Rady Ministrów o dotychczasowych dokonaniach w zakresie poprawy warunków bytu ludności w toku realizacji programu społecznego po VI i VII Zjeździe partii.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselModerackaCecylia">Zostałam upoważniona do złożenia oświadczenia, że Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego będzie głosował za przyjęciem rządowego projektu ustawy i to ze szczególną satysfakcją.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselModerackaCecylia">Skąd bierze się ów — przejawiający się również w dotychczasowej dyskusji — życzliwy i gorący stosunek do omawianego tematu? Wywodzi się on z dwóch podstawowych źródeł.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselModerackaCecylia">Tak się składa, że pierwsze w wiosennej sesji posiedzenie zbiega się z rocznicą pracy Sejmu w kolejnej VII kadencji. Nie był łatwy ów rok miniony. Wymagał on skupienia wszystkich sił na poszczególnych odcinkach frontu gospodarczego. Aczkolwiek od tych racji i priorytetów nadal odstępować nie możemy, to jednak wpłynął projekt tej właśnie ustawy, którą dzisiaj rozpatrujemy. I to jest pierwszy powód do wielkiego zadowolenia.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselModerackaCecylia">Wiemy również doskonale, a wskazuje na to prosty, zdrowy rozsądek, że każda koncentracja sił i nakładów na jednym wybranym odcinku — musi odbywać się kosztem pozostałych. W tym jednak przypadku nie następuje to kosztem najbardziej zasadniczych i podstawowych zadań społecznych. Podjęte zostało oczekiwane uregulowanie jednej z najistotniejszych i społecznie najtrudniejszych spraw. I to jest motyw drugi, który skłania do głęboko uzasadnionej satysfakcji.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselModerackaCecylia">W toku prac komisji i posiedzeń plenarnych Sejmu rozpatrywane są projekty ustaw, propozycje konkretnych rozwiązań i wielkości nakładów na różne cele. Wynika to ze społeczno-gospodarczego charakteru wszelkich planów i podejmowanych działań. Obejmują one nie tylko parametry i wskaźniki czysto ekonomiczne. Formułują również szerokie zadania w ich dostosowaniu do celów społecznych, decydujących w nie mniejszym stopniu o poziomie życia i zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa. A były przecież w przeszłości sprawy, które z uwagi m.in. na bardzo wysokie niezbędne środki, musiały być w poprzednich okresach po prostu odkładane. Potrzeba było czasu na stworzenie warunków sprzyjających pozytywnemu ich załatwieniu.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselModerackaCecylia">Do spraw już pomyślnie uregulowanych zaliczyć m.in. należy: zrównanie uprawnień socjalnych pracowników umysłowych i fizycznych; stopniowe niwelowanie różnic w podstawowych dziedzinach socjalnych między miastem i wsią; objęcie rzemiosła systemem ubezpieczeń; zwiększenie świadczeń dla kombatantów i więźniów obozów koncentracyjnych. Doskonali się więc nadal i konsekwentnie — mówił o tym obszernie Prezes Rady Ministrów — system ubezpieczeń społecznych. Czynne zawodowo pokolenia dopełniają swego obowiązku, jak to głosi wstęp rozpatrywanego projektu ustawy, w stosunku do — „weteranów walki i pracy”.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselModerackaCecylia">W obu tych grupach, w miarę przemijania czasu, występują różne zjawiska. Jednych ubywa, drugich szeregi rosną z każdym rokiem. Demografowie obliczają, że przy utrzymaniu obecnych granic wieku emerytalnego, liczba osób tzw. trzeciego wieku będzie wynosić w 1980 roku 4,2 mln osób, w roku 1985 — 4,5 mln osób, w roku 1990 — 5 mln osób. Obok statystycznie mierzonego wzrostu liczebnego tej grupy społeczeństwa — występuje tu szczególny problem. Wzrostowi standardu życiowego społeczeństwa towarzyszą równolegle coraz to wyższe ilościowo i jakościowo potrzeby, także i tej najstarszej generacji. Nie mogły być one zawsze w porę zaspokajane. Należy i to mieć również na uwadze przy ustalaniu zadań i w toku bieżącej realizacji polityki społecznej właśnie w zakresie rent i emerytur.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselModerackaCecylia">Chodzi więc o to, aby system rent i emerytur był możliwie spójnie sprzężony ze stałym wzrostem dochodów społeczeństwa, a co ważniejsze — ze wzrostem średnich kosztów utrzymania. Nie mogą powstawać co pewien okres grupy o zróżnicowanym standardzie życiowym.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselModerackaCecylia">Obywatele Posłowie! Należy wysoko ocenić wielki wysiłek włożony obecnie przy uregulowaniu tych spraw. Pozornie sucho brzmiący tytuł tej ustawy oznacza w rzeczywistości poprawę warunków życia 2 mln 600 tys. osób, którym świadczenia emerytalne bądź rentowe przyznane zostały przed 1974 r. Oznacza także podjęcie wysiłku zabezpieczenia rynku, na który dotrze niewątpliwie określona ilość środków materialnych. Koszt tego działania przekroczy bowiem do 1980 r. 45 mld zł.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselModerackaCecylia">Walor ustawy polega także na tym, że uregulowane zostają najbardziej nabolałe sprawy emerytur tzw. starego portfela.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselModerackaCecylia">Kolejna szczególna korzyść polega na proponowanym rozwiązaniu, że przy ogólnej zasadzie ratalnych wypłat podwyżek, będą obowiązywały natychmiastowe bądź skrócone terminy dla osób poważnie zaawansowanych wiekiem. Umożliwi to najszybsze spożytkowanie w pełni korzystnych skutków nowego systemu. Podobnie ocenić należy przyznawanie z urzędu dodatku w wysokości 500 zł dla wszystkich, którzy ukończyli 80 lat.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselModerackaCecylia">I jeszcze na jedno pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby. Ustawa wprowadza powszechną zasadę niezawieszania rent i emerytur przy dalszej pracy i zarobkach nie przekraczających 24 tys. zł w skali rocznej. Najbardziej uproszczony rachunek wykazuje, że dla szybko rosnącej grupy ludzi starszych — połowa co najmniej ich życia przypada na okres Polski Ludowej. W zmienionych i całkowicie nieporównywalnych warunkach życia, przy wydatnej poprawie sytuacji mieszkaniowej, szeroko stosowanej profilaktyce i rozwoju lecznictwa, w nowoczesnym systemie pracy faktem jest, że osoby te mają przed sobą wiele lat życia. Przechodzący na renty i emerytury są najczęściej ludźmi o wieloletniej praktyce, doskonałej znajomości zawodu, wysokiej specjalizacji. Przy zachowanej jeszcze sprawności fizycznej i umysłowej, są oni przydatni do pracy w gospodarce narodowej. Wykorzystania tej rezerwy nie załatwia jednak automatycznie sam przepis o niezawieszaniu renty lub emerytury. Dotychczasowe możliwości przyznawane w różnych okresach niektórym grupom zawodowym, jak kolejarzom, nauczycielom, pracownikom nauki, handlu i usług spowodowały, że perspektywy dalszego czynnego życia wydłużają się. Obecnie otwierają się szersze możliwości, lecz trudno ukrywać, że istnieje w kierownictwie wielu zakładów i instytucji sporo jeszcze uprzedzeń do zatrudniania osób starszych. Uprzedzenia te należy przełamywać.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselModerackaCecylia">Niezależnie jednak od dodatkowego, odpłatnego zatrudnienia, rysują się tutaj dalsze olbrzymie możliwości wykorzystania tej kadry rezerwowej. W miarę podwyższania rent i emerytur, nie tylko zabezpieczenie materialne będzie sprawą decydującą, ale także rola, jaka zostanie tej części populacji zapewniona w społeczeństwie, w przypadku normalnego czy nawet wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Mam na myśli tworzenie warunków do korzystnej dla ogółu ich dalszej działalności społecznej w miejscu zamieszkania, a więc w samorządzie mieszkańców, a także w innych organizacjach społecznych, opiekuńczych, kulturalnych itp. Zapewnienie odpowiedniej sytuacji ekonomicznej nie powinno być jednoznaczne z odsyłaniem na emeryturę bogatego dorobku wiedzy, doświadczenia i nabytej w życiu aktywności.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselModerackaCecylia">Skoro więc traktujemy rozpatrywaną dzisiaj ustawę jako kolejny etap w tworzeniu jednolitego, powszechnego systemu ubezpieczenia oraz w przygotowaniu warunków do zapowiedzianej przez Prezesa Rady Ministrów kompleksowej kodyfikacji prawa ubezpieczeniowego, przewidzieć należy taką elastyczność dalszych rozwiązań, aby wytrzymywały one zarówno próbę czasu, jak i zapewniały możliwie pełne zabezpieczenie interesu jednostki oraz interesu społecznego i gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselModerackaCecylia">I sprawa ostatnia. Dzisiejsza informacja Prezesa Rady Ministrów oraz debata nad projektem ustawy o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym następują w niewiele dni po ratyfikowaniu przez Polskę międzynarodowej konwencji o prawach człowieka i obywatela. Zbieżność w czasie wcale nie jest dziwna, skoro w ostatnim okresie tak często rozpatrujemy akty prawne niosące nowe zdobycze socjalne.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselModerackaCecylia">Zaledwie zdołały wyschnąć podpisy na dokumentach — a już pojawili się ich rzekomi strażnicy, natchnieni posłannictwem czuwania nad respektowaniem przez Polskę praw uchwalonych w Organizacji Narodów Zjednoczonych. Trudno jest nawet nazwać ich samozwańcami, wiadomo bowiem komu i czemu służą, działając na szkodę kraju, w którym całe pokolenia walczyły o prawa i swobody. Te najwyższe wartości społeczne urzeczywistnione zostały dopiero w socjalistycznym ustroju i w socjalistycznej praktyce Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselModerackaCecylia">Jedni — nie martwiąc się zbytnio u siebie o stosowanie praw człowieka i obywatela — postanawiają czuwać nad pełnią ich realizacji w Polsce.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselModerackaCecylia">Inni z kolei — gdy władza ludowa przejawia troskę o los uczestników walk wyzwoleńczych, podwyższa renty rodzinne po poległych, zamęczonych w obozach ofiarach hitlerowskiego ludobójstwa — usiłują kolportować hasła odwetowe, ułaskawiać zbrodniarzy wojennych lub wręcz wytaczać nam procesy.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselModerackaCecylia">Jeszcze inni wreszcie zapowiadają dofinansowanie i rozbudowę aparatu dywersji na naszym kontynencie, nasilenie głosu rzekomego sumienia ludzkości, sączonego przez mikrofony — „Wolnej Europy”.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselModerackaCecylia">W sumie — choć wielce hałaśliwa — jest to kiepska i podejrzana orkiestra, aczkolwiek gra z tych samych nut. Jej dyrygenci i kasjerzy liczą na szerszy rezonans w społeczeństwie polskim i pozostałych krajach socjalistycznego obozu.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselModerackaCecylia">Te rachuby i oczekiwania zawodzą, są więc zdenerwowani. Zdenerwowanie tych, którzy nie są nam przyjaźni — oznacza zawsze, że nasza droga jest właściwa.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselModerackaCecylia">Nie trzeba więc, aby nas ktokolwiek próbował pouczać lub kontrolować — gdy uchwalamy ustawę będącą jeszcze jednym świadectwem poszanowania praw człowieka</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelce poseł. Głos ma poseł Stefan Całużyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselCaluzynskiStefan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Realizowana od VII Plenum KC PZPR strategia rozwoju kraju dowiodła, że postęp gospodarczy jest i powinien być ściśle związany z postępem w dziedzinie warunków socjalno-bytowych ludzi pracy. Współzależność tych celów wyzwala nowe rezerwy, wpływa na klimat dobrej roboty, przyczynia się do dużego zaangażowania w to, co się robi, powoduje przekonanie, iż warto dobrze pracować.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselCaluzynskiStefan">Wokół poprawy warunków socjalno-bytowych wytworzony został dobry klimat polityczny — wysiłek samych załóg, zainteresowanie instancji partyjnych, terenowych organów władzy i administracji oraz ogniw związkowych.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselCaluzynskiStefan">W województwie lubelskim zagadnienia dotyczące poprawy warunków socjalno-bytowych ludzi pracy były dwukrotnie przedmiotem wspólnych obrad Wojewódzkiej Rady Narodowej i Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselCaluzynskiStefan">Uchwalone przez Sejm w 1973 r. i wprowadzone w życie z dniem 1 stycznia 1974 roku zakładowe fundusze nagród oraz socjalny i mieszkaniowy wprowadziły nowe jakościowo elementy. Przyczyniły się one do lepszego zaspokajania potrzeb socjalno-bytowych załóg. Zrealizowana została zasada powszechności tworzenia funduszu socjalnego i mieszkaniowego. Stopniowo likwidowano narosłe od lat dysproporcje międzybranżowe i międzyzakładowe w poziomie uzyskiwanych środków na te cele.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselCaluzynskiStefan">Wysoka Izbo! Wiadomo, że jednym z najważniejszych czynników określających sytuację bytową rodzin pracowniczych jest budownictwo mieszkaniowe. W tym zakresie w województwie lubelskim, którego jestem przedstawicielem, potrzeby są ogromne. Dużą pomoc w rozwiązywaniu tych trudnych problemów stanowi będący w dyspozycji zakładów pracy fundusz mieszkaniowy. Przy ogólnej aprobacie jego zasad, w czasie spotkań poselskich z załogami zakładów pracy wysuwane są najczęściej postulaty większego w nim udziału i wyższych pożyczek na remonty mieszkań oraz podniesienie pułapu wysokości zarobków przypadających na jednego członka rodziny, stanowiących podstawę do umorzenia pożyczki.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselCaluzynskiStefan">Z krytyczną oceną spotykają się wypadki niecałkowitego wykorzystywania środków tego funduszu mimo istniejących potrzeb mieszkaniowych pracowników. Powoduje to występowanie dysproporcji w wielkości tego funduszu, przypadającego w poszczególnych zakładach na jednego pracownika. W Lubelskiem np. mamy Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „Trawena”, gdzie na jednego pracownika przypada 3 tys. zł tego funduszu i takie zakłady, jak — „Gracja”, — „Viola” i — „Stilana”, gdzie kwota ta waha się w granicach 200—500 zł. Musimy, a zwłaszcza władze związkowe, ten problem wnikliwie przeanalizować, ażeby wyjaśnić przyczyny takiego stanu rzeczy, gdyż jest mało prawdopodobne, aby leżały one wyłącznie w płaszczyźnie naliczania tego funduszu.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselCaluzynskiStefan">Preferencje związane z wartością społecznie użytecznej pracy i kwalifikacji załóg są preferencjami sprawiedliwymi. Ale jeśli istnieją duże potrzeby mieszkaniowe załóg, których jednostkowy fundusz mieszkaniowy jest jeszcze niższy, co powoduje odczucie nierówności szans na uzyskanie mieszkania, to powinniśmy znaleźć odpowiednie sposoby łagodzenia tej kwestii.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselCaluzynskiStefan">Istotną dziedziną działalności socjalnej z punktu widzenia regeneracji sił do dalszej wydajnej pracy jest wypoczynek pracowników i ich rodzin. Na ten cel przeznaczane jest ponad 50% środków z zakładowego funduszu socjalnego. W ostatnim okresie nastąpił wyraźny wzrost liczby osób wypoczywających na wczasach. W roku ubiegłym z zorganizowanego wypoczynku skorzystało 4 300 tys. osób, z tego 3 650 tys. w ośrodkach zakładowych. Godny podkreślenia jest fakt, że dzięki lepszemu rozdziałowi skierowań uległ pewnej poprawie skład społeczno-zawodowy korzystających z wczasów. Jednakże w związku z występującym niedoborem miejsc, zwłaszcza w okresie sezonowym, szczególnego znaczenia nabiera sprawa dbałości o istniejącą bazę oraz jak najbardziej racjonalne jej wykorzystanie. Z ogólnej liczby 502 tys. miejsc wczasowych — w eksploatacji całorocznej znajduje się 81 tys., tj. 15,4%, a w eksploatacji sezonowej — 421 miejsc, tj. 84,6%.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselCaluzynskiStefan">Stąd też rodzi się potrzeba poprawy funkcjonowania ośrodków istniejących, dostosowywania ich do wydłużonego sezonu wypoczynkowego oraz pełne wykorzystanie miejsc w poszczególnych turnusach, niezależnie od gestora, a także wspólne podejmowanie przez sąsiadujące ze sobą ośrodki takich spraw, jak organizacja życia kulturalno-rozrywkowego, sportowego, nauki pływania, pracy z dziećmi, ochrony zdrowia itp. w oparciu o wspólnie opracowane programy tej działalności.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselCaluzynskiStefan">Szczególnego znaczenia w ostatnim okresie nabrała działalność na rzecz organizacji wypoczynku sobotnio-niedzielnego. Jest to wynik rosnących potrzeb społeczeństwa w tym względzie — głównie w konsekwencji zwiększania ilości czasu wolnego. Plany zakładowe są zbyt skromne, działania bardzo schematyczne i nie zawsze odpowiadające potrzebom załóg. Wiodącą rolę w programowaniu organizacji tej działalności powinny spełniać zakładowe rady kultury fizycznej i turystyki, nadzorowane przez rady zakładowe.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselCaluzynskiStefan">W wyniku inicjatywy partii, Rządu i ruchu zawodowego podejmowane były w ostatnich latach konkretne przedsięwzięcia, prowadzące do trwałej poprawy warunków pracy załóg oraz ograniczenia skutków zagrożeń zawodowych. Wielokierunkowe i kompleksowe działania instancji i organizacji partyjnych, jednostek administracji państwowej i gospodarczej oraz związków zawodowych przyczyniły się do lepszego rozwiązania wielu problemów organizacyjno-prawnych, ochrony pracy i bhp, przynosząc w efekcie poprawę warunków pracy dla znacznej części zatrudnionych.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselCaluzynskiStefan">Nadal jednak potrzeby w tym zakresie są duże. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy powinny być przestrzegane nie tylko przez kierownictwo i nadzór techniczny, ale również przez samych pracowników. Dbałość o porządek i kulturę pracy jest elementarnym obowiązkiem wszystkich zatrudnionych.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselCaluzynskiStefan">W celu dalszej poprawy stanu zdrowia załóg niezbędny jest dalszy rozwój przemysłowej służby zdrowia. Aktualne braki kadrowe oraz trudności lokalowe i niedostateczne wyposażenie w specjalistyczny sprzęt medyczny utrudniają wykonywanie zadań profilaktycznych.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselCaluzynskiStefan">Wydaje się, że cenną inicjatywę w tym zakresie wykazały władze województwa lubelskiego, które postanowiły powołać Centrum Medycyny Przemysłowej. Centrum to będzie spełniać rolę ośrodka kształcenia i dokształcania kadr lekarskich, jak również ośrodka leczniczo-koordynacyjnego. Wymieniona inwestycja realizowana będzie w całości w ramach nakładów, zebranych od partycypujących w budowie zainteresowanych przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselCaluzynskiStefan">Wysoka Izbo! Notowany w ostatnich latach szybki wzrost zadań produkcyjnych wymaga podejmowania coraz skuteczniejszych zabiegów mających na celu stabilizację załóg. Specjalnego znaczenia nabrał problem właściwej adaptacji pracowników do określonych warunków pracy, szczególnie podejmujących pracę po raz pierwszy.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselCaluzynskiStefan">Problematyka adaptacji społeczno-zawodowej pracowników znajduje się w centrum zainteresowania kierownictwa wielu zakładów pracy. Nie mą tu wypracowanych jednolitych wzorców postępowania, ponieważ zależy to od specyfiki danego zakładu.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselCaluzynskiStefan">Istniejąca w dalszym ciągu nadmierna fluktuacja kadr w niektórych branżach świadczy, że nie zawsze stosowane są odpowiednie metody postępowania. W celu wyeliminowania tego zjawiska potrzebne jest konsekwentne współdziałanie wszystkich służb i organizacji w oparciu o realizację zintegrowanego zakładowego programu działalności ideowo-wychowawczej. Kierownictwo zakładów pracy powinna cechować troska o wszechstronny rozwój osobowości pracowników, o wzrost poziomu ich kwalifikacji, umiejętności i zaangażowania w pracy zawodowej i społecznej. Oczekiwać należy, że dużą rolę w tym względzie spełniać będą powołani w zakładach produkcyjnych mistrzowie do spraw adaptacji społeczno-zawodowej pracowników.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselCaluzynskiStefan">Troska o sprawy socjalno-bytowe powinna przejawiać się również w środowiskach zamieszkałych przez pracowników zakładu pracy. Dotyczy to zwłaszcza takich zagadnień, jak pomoc w wyposażeniu ogródków jordanowskich, placów zabaw przedszkolnych i szkolnych oraz podejmowanie niektórych inwestycji komunalnych, sportowo-rekreacyjnych itp.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselCaluzynskiStefan">Znane są również fakty rozszerzania poza zakład pracy działalności kulturalno-oświatowej w zakładowych domach kultury, w kinach, modelarniach i klubach zainteresowań. Wypracowanie w tym względzie metod współdziałania i współzarządzania warte jest szerszego upowszechniania i zastosowania.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselCaluzynskiStefan">Wysoka Izbo! Omówiłem tylko niektóre z zagadnień składających się na pojęcie szeroko rozumianych warunków socjalno-bytowych załóg naszych zakładów pracy. Istnieją wszelkie podstawy polityczno-społeczne i prawne, aby ich realizacja przebiegała zgodnie z interesami ludzi pracy. Konsekwentna realizacja uchwał VII Zjazdu stwarza warunki do równoczesnego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz poprawy jakości pracy i życia wszystkich pracujących. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Witold Jankowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselJankowskiWitold">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Obywatel Premier scharakteryzował w swym dzisiejszym wystąpieniu najważniejsze osiągnięcia w dziedzinie socjalno-bytowej w okresie ostatnich lat. Są to osiągnięcia ewidentne i poważne. Dowodzą one konsekwencji, z jaką realizowane są założenia strategiczne programu społecznego i gospodarczego, przyjętego na VI Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i następnie potwierdzonego i rozwiniętego na VII Zjeździe. W świetle tych osiągnięć widoczne jest, jak dalece w naszym kraju i w naszym socjalistycznym ustroju urzeczywistniane są podstawowe, społeczne i gospodarcze prawa obywatelskie.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselJankowskiWitold">Jednym z głównych założeń ustroju socjalistycznego jest zapewnienie i urzeczywistnienie prawa do pracy. Zostało ono w pełni zrealizowane, chociaż było to w ubiegłej pięciolatce zadanie niełatwe, ze względu na konieczność zapewnienia pracy najliczniejszym w okresie powojennym rocznikom młodzieży wchodzącej w wiek produkcyjny. Łącznie przyrost brutto zasobów pracy w tamtych latach wyniósł ponad 3,5 miliona osób. Oznaczało to konieczność stworzenia ponad 1,9 miliona nowych stanowisk pracy, odpowiadających potrzebom gospodarki oraz aspiracjom i kwalifikacjom pracowników po raz pierwszy podejmujących pracę.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselJankowskiWitold">Polityce pełnego zatrudnienia towarzyszyła aktywna polityka płac i wzrostu innych dochodów ludności. W latach 1971—1975 nastąpił, jak wszyscy dobrze wiemy, ponad 40-procentowy wzrost płac realnych, czyli wzrost przekraczający więcej niż dwukrotnie założenia programu przyjętego na VI Zjeździe partii. Także na bieżące pięciolecie założony jest dalszy wzrost nominalnych i realnych dochodów ludności, realizowany — jak dowodzą tego bieżące analizy — w pełnym zakresie, chociaż tak dynamiczny wzrost płac i dochodów ludności jest także źródłem niejednej bieżącej trudności.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselJankowskiWitold">Realizowany jest wielki program budownictwa mieszkaniowego, który docelowo ma zapewnić każdej rodzinie samodzielne, w pełni wyposażone mieszkanie. Rodzina jako podstawowa komórka społeczna, jej potrzeby i warunki życia, problemy opieki nad kobietami wychowującymi małe dzieci, doskonalenie działalności socjalnej w tym zakresie, znajduje się w centrum uwagi kierownictwa państwowego i osobiście I Sekretarza Edwarda Gierka, co znajdowało wyraz w wielu jego wystąpieniach — Powszechną społeczną służbą zdrowia objęta została praktycznie cała ludność kraju. Jest to również wielkie osiągnięcie, niezależnie od niedomagań i braków ciągle jeszcze odczuwalnych w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselJankowskiWitold">Lista osiągnięć jest długa. Została ona przypomniana i w wystąpieniu obywatela Premiera, i w wystąpieniach poprzedzających mnie obywateli posłów. W sumie, w ciągu krótkiego okresu paru lat uczyniony został w dziedzinie świadczeń społecznych postęp przewyższający ten, który uprzednio dokonywał się w okresie dziesięcioleci. Jednak osiągnięcia dotychczasowe nie powinny nam równocześnie przesłaniać i tego faktu, że dalszy rozwój tych świadczeń i doskonalenie całego systemu socjalnego są konieczne, a zgodnie z uchwałą VII Zjazdu jest to jeden z podstawowych kierunków polityki społecznej na lata bieżące i na lata przyszłe.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoka Izbo! Postęp społeczny to oczywiście nie tylko i na pewno nie wyłącznie wzrost dobrobytu materialnego obywateli i społeczeństwa. Na VII Zjeździe partii mówił słusznie I Sekretarz Edward Gierek: — „Płytką byłaby polityka wiążąca pomyślność człowieka wyłącznie z dostatkiem materialnym. Człowiek, aby nazwać swoje życie bogatym i pełnym — potrzebuje o wiele więcej. Na wyższym poziomie rozwoju społecznego coraz ważniejsze stają się warunki społeczne i kulturalne: świadomość rozwoju kraju, poczucie społecznej sprawiedliwości i bezpieczeństwa socjalnego, więź społeczna i współudział w życiu narodu, dostęp do wiedzy i kultury, zapewnienie opieki nad zdrowiem i dobrych warunków wypoczynku, ochrona i kształtowanie środowiska naturalnego oraz wiele innych czynników”.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselJankowskiWitold">Dobrobyt materialny więc, choć na naszym etapie rozwoju jest wciąż sprawą podstawową, jest tylko częścią bardziej złożonego zadania, a mianowicie — wszechstronnego rozwoju jednostki, jej roli i położenia w społeczeństwie, podmiotowego i autentycznego udziału w różnych dostępnych jej formach życia społecznego, doskonalenia i poszerzania demokracji socjalistycznej, zaspokajania osobistych aspiracji obywateli, humanizacji stosunków międzyludzkich itp. W takim ujęciu zagadnienia nie trudno dostrzec bliskości wielu zasad chrześcijańskich z tendencjami programowymi ideologii marksistowskiej.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselJankowskiWitold">Rzecz jasna, wymienione przeze mnie niektóre tylko elementy szeroko pojętej polityki społecznej, niezależnie od stopnia i zakresu ich realizacji w dniu dzisiejszym, pozostają zarówno dla władzy, jak i obywateli stałym zadaniem, stałym zobowiązaniem do ich doskonalenia.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselJankowskiWitold">Trzeba także poczynić i taką obserwację, że w sytuacji, kiedy wiele potrzeb materialnych jest wciąż jeszcze nie w pełni zaspokojonych, a rozmaite trudności kładą się cieniem na dniu codziennym, istnieje u wielu ludzi naturalna skłonność do mierzenia postępu wyłącznie kryteriami osobistego dobrobytu względnie niedostatków, z pominięciem całej strefy spraw wchodzących w skład funduszu spożycia społecznego. Podobnie ośrodki władzy planującej i kierującej rozwojem życia społeczno-gospodarczego mogą pod presją bieżących konieczności skłaniać się do podejmowania decyzji wyłącznie według kryteriów ekonomicznych. Nie zawsze byłoby to słuszne ani nawet możliwe. Na przykład nie kwestionowana jest przez nikogo wielka rola szeroko pojętej kultury dla postępu i społecznego, i ekonomicznego. Trudno jednak pytać tu wyłącznie o rentowność i akumulację wyrażoną w konkretnych liczbach, ponieważ w kulturze są to nader często wartości niewymierzalne. I trudno także godzić się z odsuwaniem jedynie z tych powodów potrzeb w dziedzinie rozwoju kultury na plan dalszy, do bardziej sprzyjającej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselJankowskiWitold">Postęp społeczny ma niewątpliwie swoją cenę ekonomiczną. Wymaga nakładów na naukę i oświatę, na ochronę zdrowia, na uczynienie pracy lżejszą i bardziej ludzką itp. Mogą więc pojawiać się sprzeczności między kryteriami efektywności ekonomicznej i kryteriami postępu społecznego. Skoro jednak celem strategicznym rozwoju społecznego w socjalizmie jest wszechstronny i harmonijny rozwój człowieka, coraz pełniejsze zaspokojenie wszystkich jego potrzeb, a więc potrzeb zarówno materialnych, jak i społecznych, biologicznych, moralnych, intelektualnych, skoro nakłady na tę sferę potrzeb zwracają się, ponieważ przyczyniają się do rozwoju twórczych zdolności człowieka, jego zainteresowania dla osiągnięcia społecznego dorobku, jego identyfikacji z interesami państwa i społeczeństwa jako całości — to oczywiste jest, że podejmowane decyzje powinny być efektywne nie tylko według kryteriów ekonomicznych, ale i według kryteriów społecznych.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselJankowskiWitold">Harmonizowanie polityki gospodarczej i społecznej~:~ choć może być czasami trudne, powinno być zawsze zobowiązującą wytyczną działania.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselJankowskiWitold">Jest rzeczą oczywistą, że rozwiązywanie kluczowych zadań z dziedziny polityki społecznej, w tym także najważniejszych zadań socjalno-bytowych, może odbywać się jedynie przez pomnażanie dorobku materialnego państwa. Choć jest to oczywiste i zrozumiałe, tym niemniej trudno byłoby powiedzieć, aby w powszechnej świadomości społecznej te współzależności między postępem społecznym i realną, i systematyczną poprawą warunków bytowych i socjalnych a wymiernymi efektami gospodarczymi czy produkcyjnymi były nie tyle rozumiane, ile przede wszystkim konkretnie realizowane w codziennej rzetelnej pracy na każdym stanowisku. Przykładów lekceważenia podstawowych obowiązków, lekkomyślności i marnotrawstwa jest wciąż jeszcze, niestety, zbyt wiele.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselJankowskiWitold">Trzeba w związku z tym powiedzieć, że fałszywa i złudna jest taka postawa, która polega na stawianiu postulatów, nawet najbardziej uzasadnionych, i oczekiwaniu na załatwienie ich przez władzę, bez osobistego udziału w tworzeniu wspólnego dobra, bez osobistego wkładu w pomnażanie majątku narodowego, który jest jedynym rezerwuarem środków na realizację tych postulatów. Podobnie fałszywa i bezpłodna byłaby taka postawa, która by dostrzegała jedynie bieżące trudności i braki, niezależnie od tego, jak dalece są one rzeczywiste i dotkliwe, a nie uwzględniała osiągnięć, które są bezspornym faktem i które wyznaczają współczesną, rozwojową drogę naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselJankowskiWitold">Warto, aby zapamiętali to sobie dobrze także i ci wszyscy nieproszeni „doradcy” i — „poprawiacze”, rodzimi i obcy, którzy w rzeczywistości usiłują dyskredytować nasz kraj, jego autentyczne osiągnięcia i dorobek.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoka Izbo! Rozpatrywany dziś projekt ustawy o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym stanowi istotny i ważny element składowy polityki społecznej państwa. Dotyczy bardzo licznej, bo dziś już ponad trzymilionowej i wciąż rosnącej grupy tych naszych współobywateli, którzy z różnych przyczyn — wieku, choroby, inwalidztwa lub innych wypadków losowych — nie uczestniczą w działalności zawodowej, lub mogą w niej uczestniczyć jedynie w ograniczonym zakresie. Oni, którzy walczyli o wolność ojczyzny, albo którzy w znacznie trudniejszych niż dziś warunkach przez swoją ofiarną pracę byli współtwórcami ogólnonarodowego dorobku, mają niekwestionowane prawo do tego, aby w pełni korzystali z efektów tego dorobku. Naszym obowiązkiem jest zapewnić im odpowiednie po temu warunki.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselJankowskiWitold">Proponowane w projekcie dyskutowanej ustawy rozwiązania, które zostały już tu szczegółowo omówione, stwarzają doraźnie niewątpliwą poprawę materialnych warunków bytowania dla emerytów i rencistów, przede wszystkim tych najstarszych i tych, których emerytury są najniższe, i porządkują na najbliższe lata trudny problem społeczny.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselJankowskiWitold">Z zadowoleniem należy przyjąć także rozszerzenie możliwości podejmowania przez emerytów dodatkowej pracy z wynagrodzeniem do wysokości 24, a nawet 36 tys. złotych rocznie. Ma to znaczenie nie tylko czysto materialne, ale także moralne. Wiek emerytalny jest przecież wielkością umowną i bynajmniej nie oznacza automatycznie kresu twórczej aktywności ludzkiej. Kwalifikacje i możliwości człowieka, który przekroczył tę umowną barierę wieku, należy w pełni wykorzystać i dla jego osobistego zdrowia i samopoczucia, jak i z pożytkiem dla całości życia narodowego.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselJankowskiWitold">Ze szczególną uwagą wysłuchaliśmy stwierdzenia obywatela Premiera, że wszystkie reformy podejmowane w dziedzinie emerytalno-rentowej w dekadzie lat 1971—1980, a takie reformy i to znaczące społecznie, przeprowadzane były już kilkakrotnie — oznaczają nie tylko postęp ilościowy w zakresie wymiaru i zakresu podmiotowego ubezpieczeń na starość i na wypadek inwalidztwa, ale że realizacja tych reform stwarza warunki do stworzenia jednolitego i powszechnego systemu zabezpieczenia społecznego.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselJankowskiWitold">Otóż wydaje się, że obowiązujące dotąd systemy zabezpieczenia emerytalno-rentowego — a jest tych systemów właściwie kilkanaście i ich liczba ulegnie zwiększeniu z chwilą wprowadzenia w życie oczekiwanego zabezpieczenia emerytalnego ludności rolniczej, gospodarującej indywidualnie — mają istotny mankament, a mianowicie brak w nich samoczynnych mechanizmów dostosowujących te systemy do ogólnego rozwoju kraju i wzrostu dobrobytu ludności pracującej. Tymczasem każdy osiągnięty i wypracowany postęp w rozwoju gospodarczym powinien owocować także odpowiednim wzrostem poziomu życia i warunków bytu i tej części ludności, która przekroczyła już wiek produkcyjny.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselJankowskiWitold">Wszystkie podejmowane w tej dziedzinie w przeszłości reformy były próbą nadgonienia ex post dokonywającego się wzrostu płac i wzrostu kosztów utrzymania. Przypomnijmy, że w minionych latach bieżącej dekady wprowadzaliśmy już dwukrotnie podwyżkę przede wszystkim najniższych emerytur i rent — na przełomie 1970—1971 r. i w roku 1974 — a obecnie czynimy to po raz trzeci. W sumie, począwszy od 1956 roku, takich reform było już bodajże 11. Już po krótkim okresie czasu okazywały się one jednak niewystarczające. Opracowania statystyczne pokazują, że mimo systematycznego wzrostu bezwzględnej wartości przeciętnej miesięcznej emerytury i renty — stosunek tej emerytury i renty do przeciętnej płacy miesięcznej w gospodarce uspołecznionej ma ruch falisty i w ostatnich latach znowu zaczął kształtować się niekorzystnie.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselJankowskiWitold">Obecnie proponuje się ustalenie najniższej emerytury w 1981 roku na 2 000 zł, a więc o 900 zł więcej. Tymczasem już dzisiaj przeciętna płaca w gospodarce uspołecznionej przekracza 4 000 zł i będzie dalej rosła, zgodnie zresztą z założeniami planu, które przewidują na bieżące pięciolecie wzrost płac o 16—18%. Należy także uwzględnić wzrost kosztów utrzymania, co łącznie w jakimś momencie postawi znowu problem emerytur i rent na porządku dziennym.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselJankowskiWitold">Wydaje się, że stworzenie rozwiniętego systemu zabezpieczenia emerytalnego o pełnym zakresie podmiotowym i przedmiotowym oraz o nowoczesnych mechanizmach funkcjonowania urasta dzisiaj do jednego z najważniejszych zadań polityki społecznej. System ten powinien zapewnić stałe świadczenia dla uprzednio czynnych zawodowo w godziwej proporcji do uprzednich dochodów z pracy oraz stałe świadczenia dla innych osób w wieku emerytalnym w godziwej proporcji do minimum kosztów utrzymania, czyli tak zwanego minimum socjalnego. Powinien też zapewnić świadczenia dla osób będących na utrzymaniu emerytów i rencistów.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselJankowskiWitold">Przede wszystkim jednak automatycznie działające mechanizmy powinny dostosowywać poziom świadczeń nie tylko do dokonującego się ruchu kosztów utrzymania, ale także, a nawet przede wszystkim do ogólnego wzrostu płac i dochodów ludności pracującej. Można sobie wyobrazić takie na przykład rozwiązanie, że jeżeli plan rozwoju społeczno- gospodarczego kraju przewiduje określony wzrost płac, to w takim samym stopniu czy podobnym zakładać powinien odpowiedni wzrost emerytur i rent. Według opinii ekspertów taki system automatycznego dostosowania nie musi być w zasadzie droższy od reform podejmowanych doraźnie, natomiast pozbawiony byłby ich wad. Poprawiłby znakomicie nastroje rencistów i ludzi zbliżających się do wieku emerytalnego. Powinien więc być z oczywistych względów społecznych wmontowany do naszego systemu emerytalno-rentowego. Oczywiście, taki system nie rozwiązałby jeszcze problemu rent dawnych, które w ogromnej większości oscylują wokół stawek najniższych. Tutaj potrzebne byłyby odrębne decyzje rewaloryzujące renty dawne.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselJankowskiWitold">Wysoka Izbo! Kończąc, chciałbym w imieniu Koła Posłów — „Pax”, które mam zaszczyt reprezentować, oświadczyć, że będziemy głosować za przyjęciem proponowanej ustawy w oczekiwaniu na pełne unowocześnienie całości prawa ubezpieczeniowego. (</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#komentarz">Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Jadwiga Malinowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Reprezentuję kobiety pracujące Łodzi. W mojej fabryce, jak w całym przemyśle włókienniczym, a także w handlu, służbie zdrowia i innych gałęziach gospodarki, przewagę zatrudnionych stanowią kobiety. Czynnych zawodowo kobiet jest w Łodzi ponad 200 tys., co oznacza, że mamy najwyższy w kraju odsetek pracujących kobiet. Wysoki poziom aktywizacji zawodowej kobiet występuje w całym kraju. Kobiety stanowią ponad 43% ogółu zatrudnionych. Zajmują one często stanowiska uznawane dawniej za wyłączną domenę mężczyzn. Cenimy sobie swój awans zawodowy i społeczny osiągnięty w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Pracujące zawodowo kobiety są również obarczone obowiązkami domowymi. Wymaga to niemało wysiłku i przysparza wielu trosk. Jako robotnica znam to dobrze. Bo czy np. tkaczka obsługująca krosno nie wybiega myślami do domu, nie niepokoi się o sprawy rodzinne? I odwrotnie — czy przebywając w domu jest wolna od myśli o fabryce? Przecież chciałaby, żeby dobrze działo się i tu i tam.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Jedno z ważnych miejsc w polityce społecznej naszego państwa zajmuje sprawa ochrony rodziny i udzielenia jej pomocy, polityka zmierzająca do umacniania podstawowej komórki społecznej, jaką jest rodzina. Systematycznie umacniamy jej pozycję ekonomiczną i kulturalną, zapewniamy każdej rodzinie poczucie bezpieczeństwa socjalnego i pewności jutra.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselMalinowskaJadwiga">To bezpieczeństwo socjalne daje członkom polskiej rodziny nie tylko zagwarantowane Konstytucją prawo do pracy, ale także cały, doskonalony system świadczeń socjalnych. Podjęte, zwłaszcza w ostatnim okresie, wysiłki państwa zmierzające w kierunku poprawy warunków życia i pracy społeczeństwa przez regulacje płac, podwyżki zasiłków, rent i emerytur, rozwój budownictwa mieszkaniowego i komunalnego, służby zdrowia itp. są wyrazem praktycznej realizacji w naszym kraju praw ekonomicznych i socjalnych ludzi pracy, daleko szerszych niż postanowienia zawarte w paktach Praw Człowieka, które na początku bieżącego miesiąca ratyfikowała Rada Państwa.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Konsekwentna realizacja programu socjalnego wynikającego z uchwał VII Zjazdu PZPR zmierza wieloma drogami do coraz lepszego zaspokajania potrzeb społecznych i kulturalnych rodziny.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Z zadowoleniem przyjmujemy każdą decyzję partii i Rządu rozwiązującą problemy pracujących kobiet. Ważne są tu między innymi postanowienia, które dotyczą ochrony rodziny i sytuacji dzieci. A więc podwyższenie zasiłków rodzinnych ze specjalnym uwzględnieniem dzieci kalekich, podniesienie do 100% zasiłku opiekuńczego, przy jednoczesnym przedłużeniu go z 30 do 60 dni. Niezwykle ważne dla wielu rodzin było utworzenie funduszu alimentacyjnego. Jesteśmy jednym z nielicznych krajów świata, który tak humanitarnie rozwiązuje ten problem, poprawiając sytuację dzieci opuszczonych, przynosząc ulgę matkom zdanym na samotne wychowywanie dzieci.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Wysoko ceniona jest, wynikająca z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, możliwość stwarzania i rozwijania instytucji rodzin zastępczych. Każdy, kto zetknął się z problemem dzieci pozbawionych własnych rodzin, kto śledzi późniejsze życie tych dzieci rozumie, jak wielkie to ma znaczenie. Pomocą dla matek jest przedłużenie urlopów macierzyńskich oraz prawo do bezpłatnego urlopu do 3 lat, a więc w okresie, gdy niemowlę najbardziej potrzebuje matczynego ciepła.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Mówiąc o problemie kobiet, wspomnieć muszę także o Kodeksie pracy, który przyniósł szereg nowych decyzji z zakresu ochrony pracy i zdrowia kobiet oraz młodzieży. W kodeksie zapisano korzystne unormowanie dotyczące zasad zatrudnienia, wynagrodzenia, a także ochrony kobiet ciężarnych.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Z dużym uznaniem odnoszą się kobiety do postępu, jaki dokonał się na ich rzecz w zakładach pracy dzięki poprawie warunków socjalnych. Fabryki rozporządzają dziś funduszem socjalnym, który umożliwia organizowanie rozmaitych form opieki i pomocy.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselMalinowskaJadwiga">W ostatnich trzech latach w naszym województwie uzyskaliśmy pełne zabezpieczenie odpoczynku dzieci i młodzieży na koloniach i obozach. A dotyczy to przecież nie tylko naszego województwa. Jak wynika z danych statystycznych, ze zorganizowanych form wypoczynku poza miejscem zamieszkania skorzystało w czasie ostatnich wakacji ponad 2,8 mln dzieci i młodzieży z całej Polski, zaś dla około 2 milionów zorganizowano wypoczynek w miastach. Matki tych wszystkich dzieci mogły w tym czasie spokojnie pracować lub same wypoczywać.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Budujemy w naszym kraju sieć żłobków i przedszkoli. Mimo jednak, iż żłobków i przedszkoli jest coraz więcej, potrzeby rosną bardzo szybko.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Jak wynika z opracowania Łódzkiego Miejskiego Zespołu Poselskiego na temat — „Oceny stanu warunków pracy oraz zakładowej działalności socjalno-bytowej w zakładach przemysłowych”, jedną ze spraw najczęściej podnoszonych na spotkaniach z wyborcami, na sesjach KSR i w interwencjach kierowanych do posłów i radnych, jest ciągle problem zbyt małej liczby miejsc w żłobkach i przedszkolach. U nas problem ten występuje szczególnie ostro. Stąd rodzi się pilna potrzeba ustalenia wiążących priorytetów dla władz terenowych wykonywania tych inwestycji na równi z planem budownictwa mieszkaniowego, z bezwzględnym przestrzeganiem zasady kompleksowego oddawania nowych osiedli mieszkaniowych. Należy również w szerszym zakresie realizować porozumienia w sprawie partycypacji przemysłu w budowie żłobków i przedszkoli z uwzględnieniem lokalizacji tych obiektów najbliżej miejsca zamieszkania pracowników.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Pierwsze miesiące życia w nowych osiedlach, właśnie ze względu na opóźnienia w budownictwie towarzyszącym, nie należą do łatwych. Słuszne więc są te wszystkie inicjatywy, które mogą łagodzić istniejące trudności. Tak na przykład w nowo wznoszonym w Łodzi osiedlu Widzew-Wschód postanowiono, na okres przejściowy, partery niektórych domów przeznaczyć na żłobki i przedszkola, choć oznacza to zmniejszenie puli nowych mieszkań.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Niezadowalający jest również rozwój sieci usług i obiektów handlowych, zwłaszcza w nowych osiedlach. Budownictwo towarzyszące powinno być wznoszone równolegle z oddawanymi mieszkaniami. My, kobiety, odczuwamy potrzebę lepszego zaopatrzenia placówek handlowych w te artykuły codziennego użytku, które są niezbędne w gospodarstwie domowym i ułatwiają zorganizowanie czasu każdej kobiecie. A więc więcej półproduktów, mrożonek, koncentratów. Myślę, że producenci są w stanie dostarczyć ich więcej i w lepszym gatunku na rynek. Nadal powinno się poświęcać wiele uwagi sprawie rozwoju produkcji mebli i niezbędnego sprzętu gospodarstwa domowego. Co prawda w latach 1971—1975 nastąpił wzrost dostaw zmechanizowanego sprzętu gospodarstwa domowego, jednak jakość tego sprzętu jest, niestety, niezadowalająca. W imieniu kobiet zwracam się z tymi sprawami do odpowiedzialnych za te sprawy ministrów.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Zła jakość, to jedna z bolączek, z którą musimy wszyscy bez wyjątku walczyć. Bo jakość naszego życia — to jakość wszystkiego co temu życiu służy. To zaś zależy przecież przede wszystkim od producentów, od nas samych. Naszymi rękami wykonywane są tysiące przedmiotów, które kupujemy na rynku. Mówiąc o jakości pracy, każdy z nas musi widzieć także jakość własnej roboty.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Wysoka Izbo! Życie potwierdziło słuszność programu przyjętego przez VI i VII Zjazd.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselMalinowskaJadwiga">Kobiety polskie aktywnie włączają się do wszystkiego, co zmierza w kierunku dalszego rozwoju gospodarki i poprawy warunków życia ludzi pracy, do umocnienia gospodarczej i politycznej pozycji naszego kraju. W jego bowiem socjalistycznym rozwoju widzimy dalsze pomyślne rozwiązywanie problemów ludzi pracy, rodziny i naszych dzieci.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelce posłance. Głos ma poseł Ryszard Bender.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselBenderRyszard">Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komparatystyka, porównawcze ujmowanie problemów, jest metodą bardzo owocną dla analizy wielu zjawisk, ale jakże ją zastosować do dzisiejszych naszych obrad dotyczących polityki socjalnej, tak z rozmachem prowadzonej w naszym kraju. Polityka socjalna zapoczątkowana w Polsce po grudniu 1970 roku pod względem intensywności nie ma sobie równej w powojennych dziejach naszego kraju. Milowymi krokami nadrabia zaległości. Podejmuje inicjatywy, których nie ośmielały się ruszyć poprzednie ekipy rządzące. Poprzestawały one zazwyczaj na tym co przed pół wiekiem zainicjowano w tym zakresie. Szukam analogii historycznej. Śmiało chyba rzec można, bez przesady, że od przełomu lat 1918/1919, od czasu PPS-owsko Wyzwoleniowego rządu Jędrzeja Moraczewskiego, dopiero po grudniu 1970 roku Edward Gierek z nowym Biurem Politycznym pchnął lawinę wielorakich rozwiązań palących problemów socjalnych. Nastąpiło m.in ubezpieczenie rzemieślników — bliskich klasie robotniczej swoją znojną pracą, taką, jak ich — zwiększono urlopy macierzyńskie dla kobiet, umożliwiono szybsze przechodzenie na emeryturę niewiastom i mężczyznom o długim stażu pracy, objęto bezpłatną opieką lekarską indywidualnych rolników i ich rodziny. W przygotowaniu jest, jak się dowiedzieliśmy dzisiaj z informacji Prezesa Rady Ministrów, akt prawny dotyczący zapewnienia indywidualnym rolnikom emerytur. Należy sobie życzyć jedynie, ażeby Rząd jak najszybciej odpowiedni projekt ustawy skierował do laski marszałkowskiej.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselBenderRyszard">Wysoka Izbo! Przejdę do projektu ustawy najbardziej związanej z programem socjalnym, zaprezentowanym w wystąpieniu pana Premiera, do projektu ustawy o dalszym zwiększaniu emerytur i rent. Od siebie i w imieniu kolegów z Koła Poselskiego — „Znak” stwierdzić pragnę, iż generalnie nań patrząc, jest to dobry, mówię może mało dosadnie — bardzo dobry projekt. Stanowi on znaczny krok naprzód w dotychczasowym ustawodawstwie.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselBenderRyszard">Sukcesywnie, jak wiemy z materiałów nam przedstawionych, w ciągu czterech lat, od bieżącego roku począwszy po rok 1981, podwyżką objętych zostanie 2,6 mln świadczeń przyznanych do końca 1974 r. I to nie tylko z systemu powszechnego zaopatrzenia emerytalnego, ale i z innych systemów: spółdzielczego, agencyjnego, rzemieślniczego itd.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselBenderRyszard">Na rok 1981 najniższą kwotę emerytury projekt ustala na 2000 zł, chociaż jeszcze na VIII Kongresie Związków Zawodowych wydawało się, że poza emeryturę w wysokości 1800 zł w 1980 r. nie uda się wyjść.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselBenderRyszard">Wzrastają stawki procentowego naliczania emerytury od zarobku w części do 2000 zł o 10%, a w pozostałych o 5%, przy rentach zaś rodzinnych ten procentowy wzrost jest jeszcze większy.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselBenderRyszard">Znacznie podwyższona została, bo do 24 tys. zł rocznie, a w szczególnych wypadkach, jak z materiałów nam doręczonych wiemy, będzie jeszcze mogła być wyższa, górna granica zarobków nie powodująca zawieszenia emerytury. Bardzo ważne to postanowienie. Bezsprzecznie pomagamy tym emerytom, pomagamy w ten sposób jednak i sobie. To też warto podnieść. Potencjał ich wiedzy, ich talentu, doświadczenia nadal stoi dla nas otworem. Nie wolno z tego potencjału nic uronić, mimo że ludzie ci przeszli na emeryturę.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselBenderRyszard">Szczególną chwałę obecnemu projektowi przynosi uhonorowanie ponad 0,5-milionowej rzeszy najstarszych wiekiem emerytów i rencistów. Po raz pierwszy w dziejach naszego kraju przejawiamy taką troskę o tych sędziwych ludzi. Ci spośród nich, którzy osiągnęli lub osiągną po wejściu w życie ustawy 80 lat uzyskają od razu najwyższe świadczenia przewidziane dla innych w 1981 roku. Otrzymają oni ponadto nowe świadczenia przysługujące obecnie inwalidom I grupy, mianowicie 500- złotowy dodatek. I to bez obowiązującej dotąd, trudnej niekiedy przy ich wieku i krępującej — jak to trafnie zauważyła sprawozdawczym poseł Irena Sroczyńska z Komisji Pracy i Spraw Socjalnych — procedury orzekania o inwalidztwie. Dla wielu taka procedura była krępująca. Z kolei osoby 75-letnie podwyżkę emerytur i rent uzyskają w dwóch etapach w bieżącym roku i w 1979 r. Tu chciałbym chwilkę się zatrzymać. Też ważne to postanowienie, że w dwóch etapach otrzymają oni emerytury. Zauważyć jednak trzeba, iż z tzw. tablicy wymieralności wynika, że właśnie tuż po osiągnięciu 75 lat życia zwiększa się gwałtownie umieralność. Czy więc w przyszłych aktach prawnych nie obniżyć wieku sędziwego do 75 lat i tym osobom, które ten wiek osiągnęły nie przyznać dodatkowych świadczeń socjalnych? Warto to chyba w przyszłych projektach rządowych rozważyć.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselBenderRyszard">Wysoka Izbo! W przedrozbiorowej Rzeczypospolitej Polskiej panis bene merentium — ten chleb dobrze zasłużonych — otrzymywali dobrze urodzeni w postaci starostw niegrodowych. Dziś starostw nie ma, podobnie jak wójtostw, chociaż cieszą ucho brzmieniem starodawnym sołtysi i wojewodowie, niedawno do języka codziennego z powrotem wprowadzeni.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselBenderRyszard">Inne zresztą obecnie czasy, inne prawa, inne obyczaje. Nie starostw wymaga pełen zasług dla kraju wiek sędziwy i trud pracy podjętej nierzadko jeszcze w latach zaborów, a kontynuowany w Polsce odrodzonej i za władzy ludowej. Nagrodą słuszną dla tych ludzi — uprzywilejowany w dobrym słowa znaczeniu — system emerytalny, który dzisiaj uchwalamy.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselBenderRyszard">Przysłowie mówi, że nie ma rzeczy doskonałej pod słońcem. Tak więc i w omawianym projekcie ustawy — Rząd chyba nie odbierze tego z nadmierną krytyką — jawią się pewne braki. Zastanówmy się więc nad paru kwestiami, np. robotników, byłych chłopów, którzy późno zaczęli pracę zawodową; może im zabraknąć tych kilku lat potrzebnych do stażu pracy, przy którym przysługuje emerytura. Czy będą jej pozbawieni, czy nie? Czy nie warto w przyszłym projekcie — jeżeli to jest już uwzględnione, to dobrze — nad tym się zastanowić?</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselBenderRyszard">Chciałbym zwrócić uwagę również na problem emerytur socjalnych. Chodzi o osoby, które by w jakiś sposób nie uzyskały praw do emerytury. To są nieliczne wypadki, ale są. Komuś zabraknie parę lat pracy, ktoś inny miał wypadek losowy. Dam skrajny przykład — sklepikarz bankrutuje (to u nas nie grozi, sklepikarz nie zbankrutuje), ale jeżeli taka sytuacja będzie miała miejsce, czy ma iść po opiekę socjalną do pomocy społecznej, czy byłyby przewidziane emerytury socjalne? Tutaj, w tym wypadku, brzmienie też nie jest bez znaczenia. Nie ruszamy dotychczas w ustawie kategorii inwalidztwa, ich liczby. Są trzy kategorie inwalidztwa — czy nie pomyśleć o czterech lub pięciu? Może byłoby wówczas łatwiej właściwie ustawić sprawę. Nie przeprowadza się nowych charakterystyk inwalidztwa. Wczoraj mówiono mi o takim wypadku, że dyrygent, który był w terenowych wyjazdach ze swoją orkiestrą, na skutek przeciągów (w które niektórzy nie wierzą, a jednak one w grę wchodzą) — stracił słuch. Poza tym to człowiek zdrowy, silny. Dostał jednak trzecią kategorię inwalidztwa. Przecież w jego zawodzie to jest pierwsza kategoria inwalidztwa. Zastanowić się nad tym warto, czy nie należałoby tych spraw jeszcze raz przemyśleć. W projekcie, nad którym debatujemy, inwalidzi, którzy doznali wypadku przy pracy lub ulegli chorobie zawodowej w okresie od 1 stycznia 1968 r. do 31 grudnia 1975 r. będą od maja 1977 r. mieli nieco korzystniejsze renty i uprawnienia do pobierania połowy renty obok emerytury (w przypadku odpowiedniej wysługi lat). Jednak art. 16 ust. 1 projektu ustawy przewiduje, iż osoby, którym podwyższono renty w myśl art. 2, nie mogą po dniu wejścia w życie ustawy dochodzić od zakładów pracy roszczeń z tytułu uszczerbku zdrowia, będącego następstwem tego wypadku lub tej choroby.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselBenderRyszard">Z takiego ujęcia może wynikać, iż począwszy od 1 maja 1977 r. wspomniani poszkodowani będą pozbawieni tzw. zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (w wysokości 30—50 tys. zł). Wydaje się, że to nie może i nie powinno leżeć w intencjach ustawodawcy. Poza tym zakład pracy, który nie dba o odpowiednie warunki bezpieczeństwa swoich pracowników, powinien w razie wypadku świadczyć na rzecz tego pracownika. Nie może on być premiowany zdjęciem z niego świadczeń na rzecz pokrzywdzonego. Nie wszystko poza tym należy przerzucać na państwo. Nie musi ono, a nawet nie powinno odpowiadać za niedbalstwo podstawowych ogniw gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselBenderRyszard">Budzi również zastrzeżenia projektowana w art. 2 ust. 1 zasada zachowania dla tych poszkodowanych, inwalidów, jedynie dotychczasowej podstawy wymiaru renty, podczas gdy ustawa ma na celu, w generalnym odczuciu, aktualizację rent w sensie dostosowywania ich do panujących warunków ekonomicznych. Należy pamiętać też, że renta, nawet najwyższa, nie wyrówna świadczeń uzyskiwanych w latach zatrudnienia. Odpadają chociażby korzyści wynikające często ze wzrostu wydajności pracy. Nie mówię już o godzinach nadliczbowych, premiach itp.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselBenderRyszard">Dodatkowa kwestia związana z problemem, nad którym debatujemy: renciści i emeryci szybko też zaczynają odczuwać gorsze warunki mieszkaniowe. Pan Premier mówił, jak to nasze budownictwo wzrasta skokowo, niemniej trudności obiektywne są wyraźne, a w przypadku rencistów szczególnie się uwypuklają. Mieszkania są u nas dwupokoleniowe. Gdy zjawia się trzecie pokolenie, dziadkowie emeryci — często oni sami to proponują — otrzymują z reguły najmniejszą powierzchnię mieszkaniową, mimo iż całą niegdyś nabyli. Ileż konfliktów i waśni to wywołuje. Obok więc finansowych problemów rewaloryzacji emerytur i rent, pomyśleć należałoby o pozostałej materialnej stronie związanej z tym problemem. Czy nie udałoby się zwiększyć pewnej liczby mieszkań, tych małych, przeznaczonych dla emerytów M-1 czy M-1 1/2, i przyznać je sposobem dożywotnim emerytom i rencistom?</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselBenderRyszard">Domów starców czy, jak zgrabnie się mówi, domów złotego wieku nadal u nas niewiele, a w nich ciasnota i warunki nierzadko złe. Należy przełamać tę barierę jeszcze jedną, niestety, w budownictwie i wyjść naprzeciw 75-, 80- latkom. Kiedy czynimy krok jeden w ustawie emerytalnej — warto byłoby pomyśleć o drugim.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselBenderRyszard">Skoro mówimy o domach dla ludzi wiekowych, to nie zapominajmy o atmosferze w nich panującej, bo przy ciasnocie ta atmosfera wymaga ogromnego poświęcenia od osób opiekujących się staruszkami, a nie administracyjnego odfajkowania codziennych czynności. Tutaj chciałbym zwrócić uwagę na kościół. Jego wyspecjalizowane zgromadzenia zakonne i dziś służą swymi siłami w wielu domach dla beznadziejnie chorych. Czy nie rozszerzyć samarytańskiej pracy chociażby zakonnic na owe domy złotego wieku, jeśli ich praca ozłocić może rzeczywiście wiek sędziwy wielu emerytom czy rencistom?</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselBenderRyszard">Czy nie zwiększyć możliwości tym ^zakonnicom, które mają przygotowanie zawodowe, pielęgniarskie i w innych umiejętnościach związanych ze szpitalnictwem? Czy nie zwiększyć ich udziału w opiece nad chorymi w szpitalach? Bo tam nie tylko brak jest łóżek, ale dziś alarmują nas, że również brak jest obsługi pielęgniarskiej. To również wysuwam pod rozwagę.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselBenderRyszard">Wysoki Sejmie! Wydaje mi się, że w odniesieniu do całej ustawy ważne będzie w przyszłości dostosowanie jej postanowień do zmieniającej się stale sytuacji ekonomicznej i pieniężnej ludności.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselBenderRyszard">Należało będzie w drodze przewidzianych przepisów wykonawczych dokonywać periodycznie rewaloryzacji emerytur i rent stosownie do ogólnego wzrostu płac, kosztów utrzymania i cen, zwłaszcza artykułów powszechnego użytku.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselBenderRyszard">Obok stałej troski o okresową rewaloryzację emerytur i rent, jeszcze jeden moment i to niebagatelny wiąże się z omawianą ustawą. Poważnie łagodzi ona — to prawda — tzw. stary portfel rent, dokuczliwy, żeby nie powiedzieć krzywdzący dotąd dla wielu. Bogu dzięki, że doczekaliśmy chwili, w której państwo nasze stać na odejście od tego portfela. Problem jednak w tym, żeby nie wytworzył się nowy stary portfel. Podwyżki bowiem emerytur i rent przewidziane są w 4 etapach na 4 lata do 1981 r. A potem? Nadzieja w tym, co usłyszeliśmy w exposé rządowym o dalszej długofalowej polityce socjalnej. Należy liczyć też, że dojdzie z czasem do kodyfikacji ubezpieczeń. Należy również sądzić, że podejdzie ona do sprawy emerytur i rent w sposób dynamiczny, po wiąże je z naturalnym ruchem płac, cen i kosztów utrzymania.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselBenderRyszard">Obywatele Posłowie! Zdajemy sobie sprawę, że realizacja uchwalanej obecnie ustawy emerytalnej będzie wymagała wielkich nakładów finansowych ze strony państwa. Wysiłek Rządu w tym zakresie doceniamy. Należy sądzić, że sami zainteresowani, jak też ogół społeczeństwa zdaje sobie sprawę, że rozwój ustawodawstwa socjalnego zależeć będzie od wyników pracy ludności naszego kraju. Fundusz ubezpieczeń społecznych wzrastać może naturalnie tylko wraz ze wzrostem dochodu narodowego. Ten zaś wiąże się organicznie z dobrą pracą wszystkich tych, którzy przejdą z czasem na emeryturę. Wiele jednak zależy i od tych, co Rzecząpospolitą władają — od Rządu. Właściwa organizacja pracy w całokształcie życia gospodarczego podległego Rządowi wiele może dokonać.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselBenderRyszard">Podwyżka emerytur i rent już w części tylko bieżącego roku pochłonie — jak słyszeliśmy w tej Izbie — dodatkowo 5 mld zł, a w latach następnych, w każdym roku wymagać będzie 18 mld zł. Wzrośnie więc dość raptownie siła nabywcza ludności i to najmniej dotychczas zarabiającej. Te pieniądze tej grupy ludności — jak można przewidywać — przeznaczone zostaną na artykuły podstawowe, masowej konsumpcji, także żywnościowe. Stąd apel znowu do Rządu, do ministerstw, od których zależy właściwe nasycenie rynku, o wytworzenie przez podległe im przedsiębiorstwa artykułów, na które skierowany zostanie strumień pieniędzy uzyskany z podwyżek emerytur i rent. Apel jednocześnie o taką politykę rolną, która zapewniając całemu rolnictwu, również rolnictwu indywidualnemu stabilność i pomoc, zachęci rolników do wszechstronnej produkcji rolnej i właściwej hodowli.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselBenderRyszard">W związku ze wzrostem siły nabywczej ludności, dzięki nowemu systemowi emerytalnemu, nie może dojść do najmniejszego zachwiania równowagi rynkowej. Musimy systematycznie wychodzić z trudności ekonomicznych, które ujawnił czerwiec ubiegłego roku i bolesne wydarzenia tamtych dni. Spraw tych — jak powiedział w czasie debaty grudniowej wiceprzewodniczący naszego Koła Poselskiego — „Znak” Janusz Zabłocki — „nie możemy wymazać z naszej świadomości. Musimy — cytuję nadal — nade wszystko umieć z nich wyciągnąć pozytywne wnioski dla przyszłości”.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselBenderRyszard">W ustawie, nad którą debatujemy, przy jej jakże licznych pozytywach, jedna kwestia budzi wyraźny niedosyt. Mam na myśli dodatek rodzinny na żonę emeryta wychowującą dzieci. Podwyższenie tego dodatku ze 120 do 200 zł — proszę wybaczyć koleżanki i koledzy posłowie — to wygląda trochę żartobliwie. Nie chciałbym interpelować Pana Ministra Rudolfa o sekret stanu, ale tak przypuszczam, że koncepcję tej części ustawy musieli układać kawalerowie, bezdzietni, albo wdowcy, inaczej trudno sobie wytłumaczyć tę podwyżkę zaledwie 80-złotową.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselBenderRyszard">Dzisiaj, gdy na szczęście odchodzimy już powoli w kraju od szkodliwych narodowo teorii neomaltuzjańskich, gdy coraz więcej głosów wraz z kościołem domaga się uznania za istotę ludzką poczętego życia i z nadzieją czeka na zmianę przepisów prawnych eliminujących lekkomyślne jakże często przerywanie ciąży, matce należałoby zapewnić nie tylko symboliczną, ale i efektywną pomoc materialną. W moim wewnętrznym przekonaniu pomoc ta powinna nastąpić nawet kosztem mniej hojnego szafowania innymi świadczeniami socjalnymi. Albo dać spokój tym 200 złotym. Zresztą należałoby się zastanowić, czy w niektórych wypadkach nie zrezygnować w ogóle z dodatków. Trzeba zauważyć, że emerytura emeryturze nierówna. Przy wysokiej emeryturze (a są i takie, i to dobrze) żona nie musi otrzymywać dodatku, i tak przerwie pracę, by wychować dzieci. Przy niskiej emeryturze dodatek dla żony wychowującej dzieci jest konieczny, i to spory dodatek. Inaczej — „kraść” ona będzie czas domowy na pracę zarobkową.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselBenderRyszard">Skoro jesteśmy już przy problemie niewieścim, trzeba podnieść sprawę podstawy wymiaru renty dla kobiet. Trzeba jak najszybciej uwzględnić przy wymiarze renty również czas wychowywania dzieci, który opóźnił przystąpienie matki do pracy zawodowej. Jeżeli wychowywała ona dzieci i przystąpiła do pracy po okresie kilkuletnim, nie będzie miała prawa do emerytury. Dlaczego? Czy wychowując dzieci nie pracowała? Pracowała. Wszyscy zdajemy sobie z tego sprawę. Trzeba to jednak ująć w przepisach prawnych. Należałoby również uwzględnić większe niż dotąd przerwy, jako liczące się do emerytury, większe niż 3-letnie. Niejednokrotnie może 5-, 6-, 10-letnie.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselBenderRyszard">Wysoka Izbo! Już ostatnia sprawa związana nie tyle z ustawą, co z całą polityką socjalną doby pogrudniowej, z której z pewnością możemy być dumni. Idzie mi o powszechność zupełną naszych świadczeń socjalnych. Powszechność, która nawet wzięta pod światło, pod szkło powiększające, nie wykaże rysy. Taką powszechność osiągniemy, gdy uda nam się zapewnić również duchowieństwu korzystanie z ogólnej pomocy lekarskiej na tych samych zasadach co pozostali obywatele. Duchowni, siostry zakonne — to chyba jedna z ostatnich grup nie objętych jeszcze przez powszechną służbę zdrowia. Czy muszą oni pozostać poza tą służbą zdrowia? Jakiż to kąsek smakowity, taka rzeczywistość, gdyby pozostała w przyszłości, dla tych, którzy pragnęliby ją tendencyjnie interpretować.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselBenderRyszard">Należałoby też włączyć duchowieństwo do powszechnego systemu ubezpieczeń emerytalnych. W szczególności idzie o osoby duchowne zatrudnione w instytucjach duchownych. Instytucje zaś duchowne, ubezpieczające te osoby, powinny opłacać stawki ubezpieczeniowe te same, co i inne instytucje społeczne. To są również instytucje społeczne, również prowadzące społeczną działalność. Dochodzą nas wieści, że są prowadzone negocjacje na ten temat. Wraz z kolegami posłami z naszego Koła — „Znak” cieszylibyśmy się bardzo, gdyby owocnie zostały sfinalizowane. Oczywiście, uczynić to wszystko można, przyznać wspomniane świadczenia dla duchowieństwa, tylko w ścisłym kontakcie, w ścisłej zgodności z władzami duchownymi, z hierarchią kościelną, a nie jakimiś bocznymi torami poprzez organizacje, których cele główne są inne niż ta problematyka.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselBenderRyszard">Z tego samego pnia narodowego jesteśmy ciosani i kapłani, i my, świeccy Polacy. O zasługach duchowieństwa i kościoła polskiego dla narodu wczoraj i dziś nie będę mówił, byłoby to truizmem, to jest ewidentne. Nie powinno więc duchowieństwo pozostawać poza obrębem naszych socjalnych osiągnięć w Polsce Ludowej. Szerokie — „pole dla owocnego współdziałania kościoła z państwem w realizacji ważnych celów narodowych” — o czym mówił w dniu 3 września ubiegłego roku Edward Gierek — może stawać się jeszcze szersze.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselBenderRyszard">Wysoki Sejmie! Poruszyłem problemów szereg. Zdaję sobie sprawę, że niektóre z nich załatwi dopiero przyszła kodyfikacja prawa o ubezpieczeniach, która przypuszczalnie powinna uwieńczyć naszą śmiałą politykę socjalną. Przekonany jestem jednak, że dużo zdziałać mogą wyważone należycie przepisy wykonawcze do uchwalonej przez nas ustawy, wydane przez Rząd czy też odpowiednie jego resorty. Niemało też zależy zawsze jak wiemy od właściwej interpretacji. Przychodzi mi w tej chwili na myśl wydarzenie z przeszłości, dotyczące spraw dawnych. W swoim Liceum Krzemienieckim Tadeusz Czacki zaznajamiał kiedyś Hugona Kołłątaja z organizacją uczelni. Wskazał statut. Natomiast iks. Hugo ciągle był z tego statutu niezadowolony: za mały, nie porusza wszystkich spraw. A gdzie gracje, gracjaliści? Tak kiedyś nazywano emerytów. Tadeusz Czacki upierał się, że wszystko w statucie jest. Zniecierpliwiony ks. Hugo wołał: Tadeuszu, proszę mi w takim razie powiedzieć, gdzie to wszystko jest, gdzie ci gracjaliści? Są, czytaj ostatni wyraz, jak brzmi: — „itd.” To owo właśnie — „itd.” wiele — wydaje mi się—może znaczyć przy interpretacji naszych aktów prawnych.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#PoselBenderRyszard">Czymże zakończyć można to wszystko, co wyżej zostało powiedziane? Chyba rekapitulacją. Stwierdzeniem, iż należytą uchwalamy ustawę emerytalną. W niejednym nadrabia ona ponad półwiekowe opóźnienia. Pewne mankamenty dadzą się załatwić w drodze wykonawczej lub chociażby poprzez wspomniane wyżej — „itd.” Tadeusza Czackiego. W przyszłości — przez kodyfikację.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#PoselBenderRyszard">W imieniu Koła Poselskiego — „Znak” wnoszę więc o uchwalenie przedłożonego Sejmowi projektu ustawy o dalszym zwiększeniu emerytur i rent, a także o zaakceptowanie polityki socjalnej przedstawionej w exposé Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Ewa Kwiatkowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Debata w dniu dzisiejszym nad informacją Prezesa Rady Ministrów o realizacji programu społecznego, wynikającego z uchwały VII Zjazdu PZPR oraz projektem ustawy o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym — jest wyrazem aktywnej polityki socjalnej naszego państwa, która zgodnie z założeniami partii i Rządu, stanowi proces ciągły, realizowany konsekwentnie w miarę wzrostu potencjału gospodarczego i możliwości finansowych państwa.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Podkreślenia przy tym wymaga fakt, że polityka socjalna znajduje swe odbicie we wszystkich przepisach określających prawa i obowiązki pracownicze oraz prawne gwarancje służące ich urzeczywistnieniu.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Tak więc nie tylko poszczególne ustawy, dotyczące zabezpieczenia emerytalno-rentowego, ale i nowe prawo pracy — jako całość stanowią ważny instrument tejże polityki socjalnej państwa. Polityka ta jest więc realizowana również za pośrednictwem Kodeksu pracy, którego wdrożenie w zakładach pracy potwierdziło prawidłowość zawartych w nim unormowań. Można zatem stwierdzić, że nowy Kodeks pracy odpowiada wymaganiom aktualnego etapu rozwoju naszego państwa, służąc człowiekowi pracy oraz dalszemu społeczno-gospodarczemu rozwojowi kraju. Kodeks ten jest więc ważnym instrumentem polityki socjalnej państwa, odpowiadającej idei sprawiedliwości społecznej i postępu. Na potwierdzenie tego stanowiska można by przytoczyć wiele przykładów i tak: zasadzie egalitaryzmu społecznego odpowiada likwidacja różnic sytuacji prawnej robotników i pracowników umysłowych. Po wejściu w życie Kodeksu pracy wszyscy bowiem pracownicy są objęci jednolitym systemem praw i obowiązków, a istniejące, niezbędne zresztą zróżnicowanie wynika wyłącznie z przesłanek obiektywnych, jakimi są specyficzne warunki pracy lub zawodu.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Podstawowym dla pracownika prawem jest prawo do pracy, które w warunkach społeczno-ustrojowych naszego kraju otrzymało nową, pogłębioną treść, obejmującą nie tylko gwarancję uzyskania pracy, lecz także zasadę racjonalnego zatrudnienia, uwzględniającego zarówno interes pracownika, jak i interes gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Akcentując rolę polityki racjonalnego zatrudnienia, Kodeks pracy wprowadził ochronę prawa do pracy, dopuszczając zwolnienie pracownika przez zakład pracy tylko z przyczyn obiektywnie uzasadnionych, przy czym decyzja zakładu pozostaje pod kontrolą związków zawodowych oraz organów wymiaru sprawiedliwości. Ponad dwuletni okres stosowania nowych przepisów Kodeksu pracy doprowadził do faktycznego umocnienia pozycji pracownika w zakładzie, w którym pracownik staje się coraz bardziej współgospodarzem.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Na dalsze podkreślenie zasługują również te aspekty socjalne zawarte w kodeksie, które gwarantują pracownikowi szczególną ochronę przed zwolnieniem w trudnych dla niego sytuacjach życiowych, jak np. w czasie choroby, w wieku przedemerytalnym, kobiet w okresie ciąży itp.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Także przepisy kodeksu, dotyczące polityki płac, chronią w należyty sposób interes pracownika przed nieterminową wypłatą zarobków lub ich nieuzasadnionym uszczupleniem. Dodać przy tym należy, że gwarantują one także pracownikowi otrzymanie wynagrodzenia, mimo nieświadczenia pracy z przyczyn leżących po stronie zakładu.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselKwiatkowskaEwa">W sposób szczególnie wszechstronny Kodeks pracy potraktował ciążący na zakładach obowiązek ochrony zdrowia i życia pracowników w procesie produkcji, przy czym obowiązek ten traktuje się na równi z produkcyjnymi i innymi podstawowymi zadaniami zakładu. Unormowania w tej kwestii mają charakter profilaktyczny jako że kładą główny nacisk na usunięcie przyczyn, będących zagrożeniem dla zdrowia i życia pracowników.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Urzeczywistnianie regulacji prawnych w zakresie poprawy warunków pracy zostaje zapewnione w wyniku poczynań zakładu o charakterze ekonomicznym, technicznym, w organizacji służby zdrowia, budowy zaplecza socjalnego itp., w rezultacie czego obserwujemy zmniejszanie się liczby ciężkich wypadków przy pracy oraz zachorowań na choroby zawodowe. Równocześnie doskonalony jest system świadczeń przysługujących w razie wypadku przy pracy i chorób zawodowych.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselKwiatkowskaEwa">W przepisach Kodeksu pracy znalazła również swój wyraz polityka socjalna zmierzająca do zapewnienia szczególnej ochrony kobiecie pracującej oraz rodzinie. Przykładowo można tutaj wymienić, zwłaszcza wydłużone w stosunku do stanu przed wprowadzeniem nowego Kodeksu pracy urlopy macierzyńskie, urlopy w celu sprawowania opieki nad małym dzieckiem, urlopy bezpłatne, preferencje w zakresie egzekwowania należności z tytułu alimentów itp. Unormowania kodeksu w tym względzie zostały uzupełnione ustawą o świadczeniach chorobowych, która preferuje ochronę interesów rodziny, w szczególności przez zwiększenie zasiłków opiekuńczych w wypadku niemożności świadczenia pracy i z powodu sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Dużą wagę społeczną mają również przepisy dotyczące podwyższania kwalifikacji zawodowych pracowników. Stwarzają one zakładom pracy możliwości wykonywania coraz bardziej odpowiedzialnych i skomplikowanych zadań produkcyjnych. W odniesieniu zaś do pracy młodocianych obowiązuje i jest w pełni przestrzegana zasada, że są oni zatrudnieni wyłącznie w celu przygotowania ich do zawodu.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu zwróciłam uwagę tylko na niektóre aspekty socjalne Kodeksu pracy. Chciałabym w związku z tym podkreślić, że całokształt unormowań kodeksowych oraz aktów towarzyszących służy dobrze procesowi dynamizacji stosunków pracy w sposób odpowiadający wymaganiom rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Można tutaj zwłaszcza wymienić zasady prawa pracy jako normy nadrzędnie obowiązującej zarówno w sferze tworzenia, jak i stosowania prawa pracy. Zawarte w Kodeksie pracy normy prawne sprzyjają kształtowaniu się w zakładach stosunków międzyludzkich, opartych na zasadach solidarności i koleżeństwa, równości praw i obowiązków, świadomej dyscypliny i odpowiedzialności za wspólne dobro, jak też zaspokajaniu aspiracji pracowniczych i rozwojowi osobistych inwencji.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Wymaga też podkreślenia doniosłe praktyczne znaczenie przepisów sprzyjających procesowi umacniania demokracji w zakładach. Mam tu na myśli różne formy uczestnictwa pracowników w zarządzaniu, a także uprawnienia związków zawodowych w sferze współdziałania przy podejmowaniu przez zakłady pracy decyzji w żywotnych dla pracowników sprawach, kontroli przestrzegania prawa pracy, a także przy tworzeniu i funkcjonowaniu organów rozpatrujących spory o roszczenia pracownicze.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Pełna i rzeczywista realizacja postanowień Kodeksu pracy w zakresie zagadnień socjalnych jest więc problemem złożonym, którego w żadnym razie nie można ograniczyć tylko do strony formalno-prawnej.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Regulacje prawne niewątpliwie odgrywają bardzo istotną rolę w rozwoju i realizacji zadań polityki społecznej. Jednakże rozwiązanie wielu problemów w zakresie kształtowania stosunków pracy zależy nie tylko od przepisów prawa, ale również od autorytetu kierownictwa zakładów, od układu stosunków wśród załogi, od wychowawczego oddziaływania całego środowiska pracy, od właściwej organizacji i rytmiczności procesu produkcji.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselKwiatkowskaEwa">Nadal więc konieczny będzie wysiłek organizacyjny ze strony kierownictwa zakładów pracy, ich jednostek nadrzędnych, instancji związkowych oraz samych pracowników, polegający na realizacji Kodeksu pracy, zgodnie z jego literą i intencją, a nadto na podejmowaniu działań zmierzających do umacniania socjalistycznych stosunków pracy oraz coraz lepszego zaspokajania potrzeb materialnych i kulturalnych załóg pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelce poseł. Proszę Obywatela Sekretarza Posła Marka Ordona o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#SekretarzposelMarekOrdon">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Oświaty i Wychowania oraz Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego —~ ~w sali nr 118.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę w obradach.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 do godz.18 min. 35)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wysoka Izbo! Wznawiamy posiedzenie i kontynuujemy debatę. Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiejsze expose obywatela Premiera zarysowało wszechstronny obraz dynamicznej polityki społecznej naszego państwa. Jednocześnie przedłożona Wysokiej Izbie ustawa zmieniająca przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym stanowi dowód konsekwencji realizowania postanowień zjazdów partii, jak i zapowiedzi prezentowanych w przemówieniach I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka. Konsekwencja ta ma doniosłe znaczenie, jest bowiem świadectwem akceptowanej jedności dążeń ekonomicznych i społecznych, przekonania, iż wzrost wydajności w sferze produkcyjnej nieodłącznie wiążemy z troską o podniesienie poziomu warunków socjalnych życia ludności. Potwierdza ona także wysoki stopień potencjalnych zasobów naszej gospodarki, która nie tylko znajduje środki na stałą reprodukcję sił wytwórczych, ale również jest w stanie zwiększać zakres świadczeń socjalnych służących grupom ludzi znajdujących się już poza procesem wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Ustalenia przedstawionej ustawy są w zasadzie kolejnym etapem zbliżającym nas do stawianych sobie celów w zakresie polityki społecznej państwa, niemniej jednak przynoszą one także wyczerpujące rozwiązanie niektórych dostatecznie ważkich problemów. Dotyczy to przede wszystkim tych grup odbiorców świadczeń, które projekt ustawy w szczególny sposób preferuje. Mam tu na myśli grupę emerytów w wieku 75—80 lat oraz więcej, dla których skala podwyższonych świadczeń, łącznie z 500-złotowym dodatkiem opiekuńczym dla 80-latków, powinna we właściwy sposób rekompensować wzrost zmieniających się kosztów utrzymania. Wprowadzona podwyżka, jakkolwiek ma charakter uznaniowy, to jest jednak uznaniem szczodrym i liczącym się ekonomicznie. Jej konsekwencją będzie także stworzenie pewnego przedziału w stanowieniu zabezpieczeń socjalnych pomiędzy grupą emerytów w wieku 75 i więcej lat oraz grupą znajdującą się poniżej tej cezury wiekowej. Ma to jednak swoje uzasadnienie w szerokim programie zatrudnienia osób, które dopiero przekroczyły wiek emerytalny.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Kolejną grupą uprzywilejowaną stają się inwalidzi wojenni i wojskowi, a wraz z nimi korzystający z przywilejów ustawy kombatanckiej, dla których łącznie uznaniowa podstawa wymiaru rent została podwyższona o odczuwalną ekonomicznie kwotę 800 złotych. Tak wyraźne respektowanie potrzeb socjalnych tej grupy społecznej zasługuje na niewątpliwe uznanie.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wreszcie proponowana nowelizacja rozszerza uprawnienia szczególnie korzystnej ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych na tych pracowników gospodarki uspołecznionej i nie uspołecznionej, którzy ze względu na poprzednio przyjęte cezury czasowe z niej nie korzystali.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Znacznie zostają także podwyższone dodatki do rent i emerytur dla żon odbiorców świadczeń, które nie uzyskały uprawnień z tytułu ubezpieczenia społecznego. Jest to sprawa pozornie o niewielkiej wymowie materialnej, jednakże bardzo często podnoszona na spotkaniach ze środowiskiem emerytów. Rewaloryzacja tych dodatków ze względu na postulaty opinii publicznej jest rzeczą społecznie uzasadnioną. Niemniej jednak samo istnienie tego dodatku stanowi problem dyskusyjny. Nie ma bowiem przesłanek ku temu, aby stał się on odrębną podstawą utrzymania nie legitymujących się zatrudnieniem żon emerytów. Stąd też wysokość tego dodatku w odczuciu społecznym będzie zawsze zbyt niska. Ma on bowiem charakter uznaniowy jako jedna z form zwiększania dochodów z ubezpieczenia społecznego, które oceniamy nieraz jako zbyt skromne. I dlatego mam tu może nieco inną opinię niż jeden z moich przedmówców, gdyż uważam, że w miarę jak będziemy zbliżali poziom rent i emerytur do granic uposażenia pracowniczego, utrzymywanie tego dodatku może być rzeczą dyskusyjną, może być rzeczą niekonieczną. Natomiast ustawodawstwo socjalne mogłoby pójść inną drogą: np. wprowadzić prawo przyznawania rent osobom opiekującym się chorym członkiem rodziny, w szczególności dzieckiem kalekim, lub też kobietom wychowującym dzieci do lat 8. Przy czym okres tej opieki byłby uznawany za wysługę lat pracy, które by upoważniały do uzyskania świadczeń socjalnych.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wysoka Izbo! Rozpatrując przedłożony projekt ustawy, trzeba przede wszystkim wysoko ocenić zawartą w nim tendencję do zbliżania poziomu rent i emerytur do wysokości dochodów pracowniczych. Wyrazem tej tendencji jest wydatne podwyższenie stawek procentowych stosowanych przy naliczaniu świadczeń od zarobków — obecnie od zarobków netto. A dalej etapowe podwyższanie najniższych rent i emerytur oraz ogółu świadczeń przyznanych do 1974 roku. Pierwsze z wymienionych tu postanowień ma charakter systemowy, wiąże się z przejściem pracowników gospodarki narodowej na płace netto i w przyszłości powinno ono nawet skarbowi państwa zapewnić określone oszczędności. Dwa dalsze — oparte są na zasadzie uznaniowego podwyższania świadczeń socjalnych.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Z tej trybuny podczas debaty nad poprzednią nowelizacją ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym zwracaliśmy uwagę na odrębną sytuację około miliona pięćset tysięcy świadczenioodbiorców, którym wprowadzona wówczas dwustopniowa podwyżka świadczeń mogła nie rozwiązywać najbardziej podstawowych potrzeb materialnych. Dlatego dziś z aprobatą odnotowujemy fakt, iż projekt nowej ustawy zakłada, że do 1981 roku żadna emerytura nie będzie niższa od 2000 złotych.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Podjęcie w tej kwestii korekt wzwyż jest rzeczą niezbędną, gdyż pragnę zwrócić Wysokiej Izby uwagę na występującą niekorzystną relację pomiędzy wysokością płac i świadczeń ubezpieczeniowych. Przyjmując, że przeciętna płaca pracownicza wynosi obecnie 4 100 złotych, a przeciętna renta-emerytura 1 739 zł, zauważamy, że stanowi ona 42,4% zarobku pracowniczego. Jeśli renta-emerytura wzrośnie do zamierzonych 1 825 zł, to będzie stanowiła 44,5% zarobków przy założeniu, że płace naturalnie nie pójdą w górę. Jeszcze w 1970 roku, przy niskim stanie zarówno płac, jak i świadczeń socjalnych, renta-emerytura wynosiła 51,2% zarobku pracowniczego. Na skutek zatem dynamicznego wzrostu uposażeń osób czynnych zawodowo weszliśmy w stadium niekorzystnego kształtowania się relacji pomiędzy płacami pracowniczymi i świadczeniami socjalnymi.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wzrostowi uposażeń, rzecz zrozumiała, towarzyszy także wzrost kosztów utrzymania, przy czym ta druga tendencja powinna znajdować odzwierciedlenie w kształtowaniu wysokości świadczeń emerytalnych.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselRostworowskiStanislaw">W planie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju na lata 1976—1980 założyliśmy średniorocznie tempo przyrostu rent i emerytur w granicach 12,5%, natomiast analogiczne tempo przyrostu płacy nominalnej na 4,6%. Przyjęliśmy zatem założenie zniwelowania występujących dysproporcji w relacjach płacowo-świadczeniowych. Jest jednak kwestia, czy program ten przy dynamicznym wzroście uposażeń pracowniczych uda nam się zrealizować, tym bardziej, że jak dotąd stosujemy jedynie uznaniową metodę podwyższania świadczeń, reagującą w zasadzie z opóźnieniem na ruch płac i cen. Natomiast optymalny system ustalania wysokości świadczeń, likwidujący tak zwane zjawisko starego portfela — powinien operować sumą dwóch relacji: relacją do przeciętnej płacy pracowniczej i relacją do współczynnika wzrostu kosztów utrzymania jako korektora pierwszej relacji. Uwzględnienie tego korektora ma szczególne znaczenie w aspekcie świadczeń niższych, których przeważająca część wydawana jest na artykuły służące konsumpcji bezpośredniej.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Przedstawiony przeze mnie postulat ma naturalnie charakter optymalny i o ile się orientuję jest on uwzględniany w perspektywicznym programie prac Rządu. Natomiast rzecz ciekawa, że na ogół nie jest on wysuwany przez najszersze kręgi rencistów i emerytów. Środowiska te przywiązują większą wagę do wzbogacania świadczeń typu niefinansowe- go. Między innymi stale podnoszone są prośby o wprowadzenie jednorazowych w ciągu roku zniżek kolejowych na przejazdy w celu odwiedzania zamieszkałych na terenie kraju rodzin. Sprawa ta jest również stawiana przez Zarząd Główny Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów wobec Ministra Komunikacji. Poruszałem ją również w 1974 roku w formie zgłoszonej interpelacji sejmowej. Ówczesne stanowisko obywatela Ministra było takie, że wprowadzenie dla tak dużej populacji nawet jednorazowych zniżek kolejowych wymagałoby przekazania określonej dotacji dla PKP. Z przejazdów kolejowych będzie jednak korzystała bliżej nieokreślona liczba osób. Słuszniejszą jest więc rzeczą związanie sumy pieniędzy odpowiadającej tej dotacji z całością świadczeń socjalnych, gdyż wówczas będzie ona służyła wszystkim rencistom i emerytom. Stanowisko to wydaje się słuszne, lecz uważam, że argumentacja ta powinna być szerzej spopularyzowana w środowisku emerytów.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Z kręgu innych postulatów sfery pozafinansowej podnoszone są sprawy zbyt długiego, często dwuletniego oczekiwania na miejsca w sanatoriach, braku jadłodajni dietetycznych w rozrastających się dzielnicach wielkich miast oraz ostatnio powtarzających się faktów nie- respektowania umów na przydział mieszkań zawieranych przez emerytów z zarządami spółdzielni mieszkaniowych. Sądzę, że rozwiązanie tych spraw mogłoby być przedmiotem uwagi odpowiednich resortów Warto by także zachęcić resort zdrowia i opieki społecznej do energiczniejszego egzekwowania od władz wojewódzkich potrzeby tworzenia domów dziennego pobytu, których działalność rozwiązywałaby sporo problemów socjalnych ludzi tzw. wieku poprodukcyjnego.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obywatele Posłowie! Projekt rozpatrywanej dzisiaj ustawy w jakimś sensie niweluje ową cezurę wieku poprodukcyjnego. Otwarte bowiem zostaje szerokie pole do kontynuowania pracy zawodowej przez osoby w wieku emerytalnym. Projekt ustawy ma zatem również zrozumiały w naszej obecnej sytuacji aspekt zatrudnieniowy. Przewiduje on, że emeryt będzie mógł zarabiać 2 tysiące złotych, a mając wyższe wykształcenie — 3 tysiące złotych miesięcznie, bez zawieszania świadczeń socjalnych.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Jest to decyzja ambiwalentna w swej wymowie. Z jednej strony zaspokaja ona wiele roszczeń, które wniosło środowisko emeryckie, iż dotychczasowe wynagrodzenia za pracę na pół etatu były zbyt niskie. Pozwoli ona jednocześnie emerytom, których wymiary rent szybko się dewaloryzują, pozyskać nowe środki, utrzymania. Jednocześnie jednak wywoła zjawisko, iż większość odchodzących na emeryturę pracowników będzie się domagało, aby kierownictwo zakładów pracy pozostawiło ich w stanie czynnego zatrudnienia. Może to stwarzać sytuację tzw. zatrudnienia socjalnego, niekorzystnego z punktu widzenia efektywności pracy. W zasadzie jednak, zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym przygotowanym w ślad za ustawą, kierownictwo zakładów pracy będzie krępowane ustalonym limitem funduszów płac. Tak, że niektóre wnioski o zatrudnienie półetatowe nie będą mogły być respektowane, co może wywoływać subiektywne poczucie krzywdy u odchodzącego pracownika.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Obecnie uważa się, że nie można ustalić ścisłej korelacji pomiędzy wiekiem pracownika a jego zdolnością do pracy. Stąd postuluje się wprowadzenie elastycznej granicy wieku upoważniającego do przejścia na emeryturę. Ustawodawstwo nasze częściowo poszło w tym kierunku, wprowadzając dla różnych zawodów odrębne granice wieku emerytalnego. Całkowita jednak niwelacja tej granicy byłaby postanowieniem nieuzasadnionym. Odnoszę wrażenie, że najłatwiej elastyczność owej granicy wieku emerytalnego można osiągnąć drogą akceptacji przedłużonej aktywności zawodowej ludzi w wieku poemerytalnym. Akceptacji pozytywnej, wyrażającej się w ustanowieniu uprawnień do procentowego wzrostu emerytury tytułem lat przepracowanych po przekroczeniu granicy wieku emerytalnego, ustalonej dla danego zawodu. Obecnie takie naliczenia procentowe wymiaru emerytur istnieją, ale jedynie za lata przepracowane w Polsce Ludowej w okresie czasu poprzedzającego wiek emerytalny danego pracownika. Z punktu widzenia polityki zatrudnieniowej naliczenia te nic nie wnoszą, podczas gdy mechanizm ten mógłby być skutecznie wykorzystany dla celów, jakie stawia sobie obecnie przedłożona ustawa.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Zastosowanie takiego mechanizmu w miejsce bądź równolegle wobec zawężonych ustaleń proponowanych w dyskutowanej ustawie ograniczałoby zwiększenie wydatków skarbu państwa jednocześnie z funduszu emerytalnego i z funduszu płac. Sprawa ta nie była dyskutowana na posiedzeniu Komisji Pracy i Spraw Socjalnych. W ogóle odnoszę wrażenie, że sam charakter systemowy poszczególnych projektów ustaw jest często przedmiotem zbyt zawężonych dyskusji. Ponadto prasa informacjami swymi często wyprzedza tok prac sejmowych, informując niekiedy opinię publiczną o dokładnej treści takich ustaw, których np. Sejm, jak dotąd, nie uchwalił. Jakkolwiek prasa powinna w jakiejś mierze powiadamiać opinię publiczną o treści ustaw, to jednocześnie powinna także nieco dokładniej informować o treści dyskusji, jakie podejmują obywatele posłowie w toku analizowania stanowiska projektodawcy ustaw.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselRostworowskiStanislaw">W przemówieniu obywatela Premiera zawarte było oświadczenie, że Rząd jak najszerzej będzie informował Sejm o kierunkach swoich prac. I dotychczas miało to miejsce w bardzo licznych przemówieniach Prezesa Rady Ministrów, członków Rady Ministrów, niemniej jednak dalsze doskonalenie i pogłębienie współpracy będzie z pożytkiem dla spraw kraju i umocni kontrolne funkcje Sejmu. Jest to kierunek pożądany i cenimy go sobie wysoko.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#PoselRostworowskiStanislaw">W kręgu polityki socjalnej ostatnich lat jest bardzo wiele doniosłych dokonań. Myślę jednak, że największą dziś wagę ma fakt podjęcia zapowiedzianych wcześniej przez I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka i zaakcentowanych dziś tak wyraźnie w przemówieniu obywatela Premiera prac przygotowawczych do powołania Funduszu Emerytalnego Rolników. Skala tego przedsięwzięcia jest ogromna i stąd jego realizacja będzie przebiegała w ciągu paru lat. Fundusz obejmie całość świadczeń rentowych i emerytalnych pracowników rolnictwa indywidualnego. Należy przypuszczać, że przyczyni się on również do pewnej rewaloryzacji dotychczasowych rent przyznawanych za przekazywanie ziemi państwu, których wymiar, globalnie rzecz biorąc, nie jest wysoki.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Wysoka Izbo! Dotychczas na marginesie naszych rozważań pozostała druga istotna część polityki socjalnej państwa, dotycząca kierunków działania o cechach propopulacyjnych. O rozszerzonych formach opieki nad matką i dzieckiem mówił dziś szeroko Premier Jaroszewicz. W opinii chrześcijańskiej wszelkie dokonania w tym względzie są szczególnie cenione. Z tych też pozycji pragnę zwrócić uwagę na pewną publikację ministerialnego organu prasowego, w której autorka stwierdziła, że politykę zasiłków rodzinnych można traktować jako ważki instrument w sterowaniu aktywnością zawodową kobiet. Muszę przyznać, że zaniepokoiło mnie to oświadczenie. Obyśmy nie poszli zbyt daleko ku jednokierunkowym tylko rozwiązaniom dotyczącym spraw wytwórczości materialnej i zatrudnienia. Prawdą jest chyba, że zdrowa polityka socjalna powinna wiązać w jedną organiczną całość aspekty gospodarcze i demograficzne, populacyjne i wytwórcze, biologiczne i socjalne. W praktyce zaś działania cele te osiąga się, gdy następuje harmonijny wzrost wszystkich zagwarantowanych świadczeń socjalnych, płynących z ducha naszego ustawodawstwa. Przypomnieć tu wypada, iż 5-letni plan rozwoju społeczno-gospodarczego zakłada wzrost przeciętnej rocznej płacy nominalnej o 4,6%, świadczeń emerytalnych trzykrotnie wyżej — o 12,5%, natomiast na rok bieżący wzrost przeciętnego miesięcznego zasiłku rodzinnego przewidziany jest o 1,6%. Będzie to rodziło określone dysproporcje, do skutków których można już zaliczyć ogromnie niską dzietność kobiet czynnych zawodowo w przedziale wiekowym 20—29 lat. Odnoszę wrażenie, że najpilniejszym postulatem tego jeszcze pięciolecia byłoby ustanowienie dynamicznego systemu zasiłków rodzinnych, waloryzowanych w odpowiedniej relacji do wzrostu przeciętnych płac pracowników.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Słusznie jednak wskazał obywatel Premier, że prognozowanie naszych dalszych dokonań w dziedzinie rozszerzania podmiotowego i zakresowego świadczeń socjalnych warunkowane jest efektywnością wytwórczości społeczeństwa czynnego zawodowo, jest uzależnione od umiejętności nadawania naszej pracy rezultatów przynoszących rzeczywiste umocnienie potencjału gospodarczego naszego państwa. Jak dotąd, przeznaczyliśmy w sumie ogromne środki na cele świadczeń socjalnych. Starczy wskazać, że w ciągu bieżącego 10-lecia wzrosną one o ogromną sumę 107 miliardów złotych.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#PoselRostworowskiStanislaw">Dziś zaś przedstawiony nam projekt ustawy jest również ważnym krokiem na drodze rozwoju polskiego ustawodawstwa socjalnego. Jest niewątpliwym wyrazem poszanowania uprawnień obywatelskich w ich wymiarze socjalnym. Dlatego też Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego będzie głosowało za przyjęciem przedłożonego projektu ustawy. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-30.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma posłanka Daniela Liberadzka.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PoselLiberadzkaDaniela">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Duża jest skala społecznego zainteresowania tematem dzisiejszych obrad naszego parlamentu. Dotyczy bowiem realizacji poprawy warunków życia społeczeństwa, a w szczególności tej jego generacji, której wkładu w stworzenie socjalistycznych podstaw bytu narodowego nie da się wyrazić prostymi słowami. Stąd istotne rozwiązanie problemów życiowych 80-latków i inwalidów wojennych — w moim odczuciu — jest czymś z symbolu uznania i szacunku. Także projektowana zmiana zasad zawieszania emerytur i rent w razie zarobkowania stwarza nie tylko szersze możliwości poprawy warunków bytowych, ale utrzymuje wolną od stresów możliwość realizowania siebie, swoich umiejętności i doświadczeń zawodowych przez tych emerytów i rencistów, którzy cieszą się zdrowiem i chcą nadal być potrzebni w pracy dla kraju.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PoselLiberadzkaDaniela">Należy podkreślić, iż każda decyzja socjalna na rzecz weteranów walki i pracy oraz ludzi codziennego trudu uzyskuje w naszym społeczeństwie powszechną aprobatę i stanowi źródło pozytywnych motywacji. Z takim odbiorem spotkała się zapowiedź utworzenia społecznego systemu zabezpieczenia emerytalnego rolników. Stała się ona źródłem impulsów do zweryfikowania możliwości produkcyjnych i poczynienia korekty w planach indywidualnych każdego gospodarstwa, a nawet w planach życiowych wielu młodych mieszkańców wsi.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PoselLiberadzkaDaniela">Rządowy projekt o emeryturach i rentach dla rolników, który wejdzie niebawem w etap powszechnej konsultacji, będzie czynnikiem wzmacniającym te impulsy i będzie działać na rzecz dalszego przyspieszenia procesów unowocześniania wsi. Pragnę podkreślić, że społeczność rolnicza chce bezpośrednio uczestniczyć w konsultowaniu rządowego projektu powyższej ustawy.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PoselLiberadzkaDaniela">Wysoki Sejmie! Treść dzisiejszej debaty jest wynikiem konsekwentnej realizacji polityki społecznej partii i Rządu sformułowanej na VI Zjeździe PZPR i rozwiniętej w uchwale VII Zjazdu partii.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PoselLiberadzkaDaniela">Wśród wielu czynników współdecydujących o optymalnym zaspokajaniu potrzeb rozwojowych społeczeństwa i gospodarki jest nowoczesny system oświaty i wychowania. Podjęliśmy wielki program reformy systemu edukacji narodowej. Wynikiem wielostronnych działań resortu oświaty i wychowania w kierunku unowocześnienia i torowania drogi reformie jest wypracowanie koncepcji gminnej szkoły zbiorczej. Gminna szkoła zbiorcza jest naszą ogromną szansą i nadzieją. Jestem pedagogiem szkolnictwa specjalnego i chcę w dzisiejszej debacie poruszyć problem dziecka wymagającego specjalnej troski. Problemy tego dziecka wiążą się bowiem z bogatym programem socjalnym i ambitnym programem systemu edukacji narodowej. Zaś z humanitarnego punktu widzenia — nigdy nie jest za wiele troski o człowieka.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PoselLiberadzkaDaniela">Obecny stan wiedzy o człowieku, o możliwościach wychowania i kształcenia jego osobowości oraz ogromny postęp medycyny umożliwiają prawidłową selekcję dzieci specjalnej troski i wypełniają wobec nich zadania lecznicze, rehabilitacyjne i korekcyjne, aby złagodzić lub wyrównać skutki cywilizacyjne i skąpstwo natury.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PoselLiberadzkaDaniela">Państwo ludowe bardzo wiele uczyniło w zakresie opieki nad dzieckiem i rodziną. Przejawem tej troski jest dobrze rozbudowana sieć szkół specjalnych i zakładów wychowawczych. Absolwenci tych placówek znajdują możliwość dalszego kształcenia w zasadniczych szkołach zawodowych specjalnych. Zdobywają w nich zawód i podejmują pracę w uspołecznionych zakładach produkcyjnych, stając się w ten sposób pełnowartościowymi obywatelami kraju.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PoselLiberadzkaDaniela">Na wyjątkowe podkreślenie zasługuje fakt pełnego objęcia nauczaniem i wychowaniem wszystkich dzieci głuchych i niewidomych, niedosłyszących i niedowidzących. Jest to zarazem spełnienie jakże pięknej idei wyrażonej przez twórcę szkolnictwa specjalnego Marię Grzegorzewską, że — „nie ma kaleki — jest człowiek”.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PoselLiberadzkaDaniela">Jednakże do pełnego zadowolenia brak nam powszechnego wychowania przedszkolnego. Jest to bowiem najwłaściwszy okres w życiu dziecka dla wykrycia opóźnień i braków w jego rozwoju oraz przyjścia mu w porę z pomocą. Wciąż jeszcze duży odsetek dzieci, szczególnie wiejskich, pozostaje poza tą instytucją, a najwięcej pod tym względem mają do odrobienia województwa, których geografia jest typowo rolnicza. Na przykład w moim okręgu wyborczym, to jest w woj. ciechanowskim, zabezpieczamy opiekę przedszkolną zaledwie w około 40%. To określa skalę naszych zadań inwestycyjnych w województwie.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PoselLiberadzkaDaniela">Pozytywnie należy ocenić wysiłki władz oświatowych i szkół zmierzające w kierunku objęcia opieką przedszkolną 6-latków, co sprzyja wyrównaniu ich poziomu.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#PoselLiberadzkaDaniela">Obywatele Posłowie! W moich rozważaniach przewija się przez cały czas dziecko, szkoła, rodzice. W tym układzie brak specjalistów takich, jak lekarz, psycholog, psychiatra, socjolog lub logopeda. Brak tych specjalistów jest coraz dotkliwiej odczuwalny w szkołach i placówkach specjalnych. Problem narasta. Dzięki postępowi medycyny i świadomości społecznej rodziców coraz więcej dzieci powinno być objętych opieką rehabilitacyjną, korekcyjną i wyrównawczą. Potrzebna jest szeroko rozumiana i szeroko rozwinięta profilaktyka. W kontekście tego — zasadnicze znaczenie miałoby silniejsze zespolenie wysiłków społecznej służby zdrowia z rodziną, przedszkolem i szkołą. Ta współpraca w rozwiązywaniu trudnych problemów dziecka jest tak bardzo potrzebna, a jest wciąż niepełna, a niekiedy wręcz przypadkowa. Pomocy potrzebują również matki. Tymczasem obserwujemy nadal niedostatek opieki i nad nimi, i nad dziećmi. Przy czym lepiej powinność ta realizowana jest w mieście, a dalece niewystarczająco na wsi. Obecność służby zdrowia w systemie oświaty i wychowania zaznacza się mocniej w przedszkolu. Jednakże więź lekarza z przedszkolakiem wyraźnie rozluźnia się z późniejszym uczniem. I nie powiedziałabym, że jest to równoznaczne z zaniedbywaniem obowiązków służbowych. Istnieje raczej obiektywna przyczyna tego stanu, a jest nią niedobór kadry lekarskiej w lecznictwie otwartym.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#PoselLiberadzkaDaniela">Z tych ważnych względów wychodząc, myślę, że zwiększenie liczby studiujących na akademiach medycznych i równomierne rozmieszczenie w terenie ich absolwentów pozwoliłoby na wypełnienie luki w opiece nad dzieckiem w ogóle, a nad dzieckiem specjalnej troski — w szczególności. Należałoby także rozważyć sprawę zwiększenia liczby przyjęć na kierunek psychologii. Odczuwalny jest bowiem brak tej kadry w placówkach zajmujących się orzecznictwem i poradnictwem wychowawczo-zawodowym dla rodziców i szkoły. Na tym forum nie muszę uzasadniać opłacalności tych inwestycji.</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#PoselLiberadzkaDaniela">Wysoki Sejmie! W swej wypowiedzi skupiłam uwagę obywateli posłów nad problematyką dziecka.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#PoselLiberadzkaDaniela">Informacja o realizacji programu społecznego i dalszych przedsięwzięciach w tym zakresie przedstawiona przez obywatela Premiera jest wyrazem konsekwentnej realizacji strategii VI i VII Zjazdu PZPR, popartej w pełni przez VI i VII Kongres ZSL, strategii, której celem jest stwarzanie pomyślnych warunków pracy i życia człowieka, wszechstronny rozwój jego osobowości. Jest wyrazem wysiłku na rzecz aktywnego jego uczestnictwa w budowie nowoczesnej i silnej Polski naszego wspólnego dobra. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-32.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelce posłance. Głos ma poseł Antoni Seta.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#PoselSetaAntoni">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Polska lat siedemdziesiątych — to kraj zwielokrotnionych możliwości społecznego i gospodarczego rozwoju, ważkich osiągnięć ekonomicznych i zdobyczy socjalnych, wysokiego prestiżu i autorytetu na arenie międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#PoselSetaAntoni">Moje codzienne kontakty z wyborcami — spotkania z załogami hut i koksowni utwierdzają mnie w przeświadczeniu, że w społeczeństwie gruntuje się coraz silniej przekonanie o ścisłych, wzajemnych związkach między ambitnym działaniem w sferze unowocześniania i rozwoju gospodarki narodowej a realizacją celów społecznych, wyrażających się możliwością pełniejszego niż dotąd zaspokajania wzrastających potrzeb życiowych.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#PoselSetaAntoni">Na V Plenum I Sekretarz KC naszej partii tow. Edward Gierek stwierdził: „Rozwój kraju i państwa tworzy podstawę pomyślności i rozwoju narodu, a wzrost materialnego i duchowego poziomu życia obywateli, każdej polskiej rodziny umacnia więź społeczną i fundamenty siły państwa. Tej współzależności jesteśmy świadomi i dajemy jej wyraz w naszej strategii i wynikających z niej planach społeczno-gospodarczych”.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#PoselSetaAntoni">Słowa te znajdują pełne potwierdzenie w podejmowanych na co dzień przez kierownictwo partii i Rządu działaniach społeczno-gospodarczych i politycznych.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#PoselSetaAntoni">Przekonujący tego wyraz stanowi m.in. projekt ustawy o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym, który rozpatrujemy ina dzisiejszym posiedzeniu Izby. Jest to dokument wychodzący naprzeciw podstawowym potrzebom i oczekiwaniom licznej grupy starszych wiekiem ludzi, którzy swe siły, energię i zdrowie poświęcili sprawie najważniejszej dla każdego z nas — walce o socjalistyczną Polskę, o jej społeczny i gospodarczy rozwój.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#PoselSetaAntoni">Postawa załóg, przejawiająca się w zwiększonej ich aktywności, w trosce o efektywność podejmowanych działań gospodarczych, o stałą poprawę jakości produkcji jest wyrazem akceptacji programu VII Zjazdu i społecznego zrozumienia dróg jego realizacji.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#PoselSetaAntoni">Wspominam o tym nie dlatego, bym nie zdawał sobie sprawy, iż są to prawdy znane. Przypominając je, chcę podkreślić, że właśnie konsekwentne zespalanie podejmowanych przez mas działań gospodarczych z równoczesnym rozwiązywaniem problemów społecznych wyzwala wolę i energię ludzi pracy, mobilizując do rzetelnego wysiłku.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#PoselSetaAntoni">Wiedzą o tym szczególnie dobrze hutnicy. W okresie lat 1971—1976 nakłady na inwestycje hutnicze wyniosły 121 mld zł. Stały się one podstawą szerokiej rozbudowy przemysłu hutniczego, kompleksowej modernizacji jego bazy wytwórczej, widocznej zmiany na lepsze warunków pracy załóg, podniesienia jej bezpieczeństwa i higieny, rozbudowy zakładowych urządzeń socjalnych, kulturalnych i zdrowotnych.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#PoselSetaAntoni">Rozpoczęła pracę i jest dalej budowana największa inwestycja przemysłowa w historii naszego kraju — Huta — „Katowice”. Nowoczesna technika i technologia wkroczyła szeroką falą do hut im. Lenina, im. Buczka, „Floriana”, — „Pokoju”, im. Nowotki, — „Zawiercie”, im. Batorego, „Szopienice” i wielu innych. Z obciążającego budżet państwa importera, metalurgia przeobraża się w przemysł, który dzięki nowoczesnej, wysoko jakościowej produkcji przynosić będzie gospodarce narodowej konkretne korzyści i zaowocuje również lepszymi jakościowo oraz bogatszym asortymentem wyrobów rynkowych, materiałów dla budownictwa mieszkaniowego, maszyn dla mechanizacji rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego, a więc tym wszystkim, co jest niezbędne dla wyższej jakości pracy i życia narodu.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#PoselSetaAntoni">Jest jeszcze inny niezwykle ważny aspekt społeczny tego procesu. Praca hutników cechuje się szczególnym stopniem uciążliwości. Specyfika produkcji hutniczej, zwłaszcza w starych wydziałach surowcowych powoduje, że ludzie pracują w niezwykle trudnych warunkach. W wysokiej temperaturze, w zapyleniu, w nadmiernej ciasnocie, w męczącym hałasie. Prymitywna technologia wytwarzania zmusza robotników do poważnego wysiłku fizycznego.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#PoselSetaAntoni">Wtłoczone w centrum miasta zakłady hutnicze („Kościuszko”, — „Batory”, „Pokój”) stanowiące jedną' z charakterystycznych cech przemysłowego pejzażu Śląska, sprawiają, że trudnym warunkom pracy w hucie odpowiadają niewiele łatwiejsze warunki życia w środowisku.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#PoselSetaAntoni">Nie chcę przytaczać znanych wskaźników ilustrujących stan skażenia, środowiska naturalnego w takich miastach, jak Chorzów, Ruda Śląska czy Bytom. Wspomnę tylko, że do niedawna stare hutnictwo na Śląsku emitowało do atmosfery około 10% pyłów i około 5% dwutlenku siarki wszystkich zanieczyszczeń przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#PoselSetaAntoni">W tej sytuacji modernizacja hutnictwa, połączona z koncentracją produkcji surowcowej w wielkich jednostkach, przy równoczesnym przejściu starych hut na działalność przetwórczą, stwarza szczególne możliwości ograniczenia negatywnych skutków, jakie wywiera przemysł hutniczy na środowisko naturalne człowieka.</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#PoselSetaAntoni">W unowocześnionym hutnictwie — dzięki hermetyzacji urządzeń, instalowaniu aparatury oczyszczającej, odsiarczaniu gazu koksowniczego oraz likwidacji w starym hutnictwie najbardziej uciążliwych dla otoczenia wydziałów wielkich pieców, stalowni martenowskich i stacji czadnic — ilość zanieczyszczeń ulegnie poważnemu zmniejszeniu. Przykładowo, mimo dwukrotnego wzrostu produkcji stali, ilość odprowadzonych ścieków obniży się o połowę.</u> + <u xml:id="u-34.14" who="#PoselSetaAntoni">Wysoka Izbo! Załogi hut i koksowni mają pełną świadomość, iż nie tylko kraj, ale i one otrzymały ogromny kapitał. Zwiększa on dochód narodowy, od którego wielkości zależy rozwiązywanie naszych społecznych problemów i zaspokajanie socjalnych i bytowych potrzeb ludzi pracy. Ich ambicją i obywatelskim obowiązkiem jest takie :nim gospodarowanie, by przyniósł gospodarce narodowej, całemu społeczeństwu maksymalne korzyści i dalszy postęp w warunkach pracy i życia hutniczych załóg i ich rodzin. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zamykam zatem dyskusję.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiej Izbie — w celu uchwalenia — następujący projekt uchwały:</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — po wysłuchaniu wystąpienia Prezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza oraz przeprowadzonej dyskusji — przyjmuje do zatwierdzającej wiadomości informację Rządu o realizacji programu społecznego, wynikającego z uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm z uznaniem stwierdza konsekwentną działalność Rządu w dziedzinie rozwoju ochrony zdrowia, pomocy rodzinie, doskonalenia systemu ubezpieczeń społecznych, przyspieszania budownictwa mieszkaniowego, poprawy warunków pracy oraz lepszego zaspokajania socjalnych potrzeb ludzi pracy. Nowe rozwiązania w zakresie zwiększania emerytur i rent są dalszym, istotnym krokiem w realizacji programu społecznego. Ogromne znaczenie mieć będzie również objęcie ubezpieczeniem społecznym rolników.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdza, że polityka socjalna naszego państwa jest zgodna z wytycznymi VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i ma doniosłe znaczenie dla poprawy warunków pracy i życia narodu”.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy w sprawie projektu uchwały ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeżeli nie słyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął propozycje Konwentu Seniorów.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm proponowaną uchwałę podjął.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie przystępujemy do głosowania nad projektem ustawy.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym wraz z poprawkami, które zaproponowała Komisja Pracy i Spraw Socjalnych — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-35.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o dalszym zwiększeniu emerytur i rent oraz o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym.</u> + <u xml:id="u-35.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Prac Ustawodawczych o przedstawionym przez Radę Państwa projekcie ustawy o zmianie ustawy o radach narodowych (druki nr 51 i 53).</u> + <u xml:id="u-35.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Franciszek</u> + <u xml:id="u-35.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dąbal.</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#PoselDabalFranciszek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Prac Ustawodawczych mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie wniesiony z inicjatywy Rady Państwa projekt ustawy o zmianie ustawy o radach narodowych.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#PoselDabalFranciszek">Projekt ten został pozytywnie rozpatrzony na wspólnym posiedzeniu obydwu komisji w dniu 19 marca br.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#PoselDabalFranciszek">Należy podkreślić, że uzasadnienie proponowanej zmiany ma nie tylko charakter prawny, ale również społeczny, wynika z troski o większą aktywność i efektywność pracy terenowych organów przedstawicielskich na rzecz dynamicznego rozwoju naszego kraju w okresie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#PoselDabalFranciszek">Ustawa z dnia 10 lutego 1976 roku o zmianie Konstytucji PRL przekazała określenie kadencji rad narodowych na drogę ustawodawstwa zwykłego, utrzymując przejściowo dotychczasowy czteroletni mandat tych organów, do czasu wprowadzenia odpowiedniego przepisu do ustawy o radach narodowych. Wobec tego uregulowanie tej kwestii jest obecnie celowe.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#PoselDabalFranciszek">Przedstawiony projekt proponuje utrzymanie czteroletniego okresu trwania kadencji rad narodowych, licząc od dnia wyborów, jako optymalnego, stwarzającego warunki do pełnej realizacji zadań programu wyborczego, do rozwinięcia w przekroju czasowym pracy organów przedstawicielskich i należytego wypełniania przez nie obowiązków wynikających z mandatu społecznego zaufania i potrzeb własnego środowiska. Jednolity okres trwania kadencji Sejmu i rad narodowych podnosi rangę i znaczenie terenowych organów w życiu publicznym.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#PoselDabalFranciszek">Dotychczasowe doświadczenia uzyskane w praktycznym działaniu potwierdzają słuszność takiego rozwiązania, najbardziej korzystnego w naszych warunkach ustrojowych, dla dalszego pogłębiania konstytucyjnej zasady ludowładztwa oraz wzmacniania roli i autorytetu terenowych organów władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#PoselDabalFranciszek">Przyjęcie proponowanego przepisu potwierdza założenie odrębnego przeprowadzania wyborów do rad narodowych stopnia podstawowego.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#PoselDabalFranciszek">Fakt odbycia ostatnich wyborów do rad narodowych stopnia wojewódzkiego w dniu 21 marca 1976 r. łącznie z wyborami do Sejmu, natomiast zakończenie bieżącej kadencji rad narodowych stopnia podstawowego z dniem 9 grudnia br. oznacza utrwalenie zastosowanej praktyki. Przyjęcie takiego modelu wydaje się korzystne, gdyż przemawia za tym odrębna specyfika zagadnień lokalnych.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#PoselDabalFranciszek">Reforma terenowych organów władzy i administracji państwowej stworzyła korzystne warunki dla dalszego społeczno-gospodarczego rozwoju miast i gmin, dla większej sprawności w zarządzaniu gospodarką narodową oraz efektywniejszego zaangażowania energii społecznej w realizację zadań państwa i programu Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#PoselDabalFranciszek">Rezultatem tego jest owocna działalność rad narodowych i pozytywne doświadczenia w ostatnim, prawie dwuletnim okresie, po wprowadzeniu trzeciego etapu reformy, zakończonego zniesieniem powiatów i dokonaniem nowego podziału administracyjnego kraju.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#PoselDabalFranciszek">Obecnie nadal w sprzyjającym klimacie społeczno-politycznym, w atmosferze inicjatywy i aktywności ludzi pracy w realizacji zadań drugiego roku obecnego planu 5-letniego zwiększa się sprawność, operatywność i samodzielność działania rad narodowych, wzrasta ich zaangażowanie na rzecz pogłębiania i umacniania procesów budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#PoselDabalFranciszek">Wzrost znaczenia gminy, proces stabilizacji życia społecznego, wysoka dynamika rozwoju gospodarczego, lokalna specyfika problemów wywołują potrzebę wnikliwego rozpatrywania spraw w czasie kampanii wyborczej do tych rad, pobudzają aktywność społeczną zarówno w dyskusji, jak też w realizacji zadań społeczno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#PoselDabalFranciszek">W 4-letnim okresie organy przedstawicielskie i radni mają warunki, żeby wpływać na rozwiązanie nawet trudnych problemów swojego środowiska.</u> + <u xml:id="u-36.13" who="#PoselDabalFranciszek">Można wyrazić przekonanie, że wprowadzenie proponowanej zmiany w ustawie o radach narodowych służyć będzie dalszemu doskonaleniu pracy terenowych organów przedstawicielskich, utrwalaniu socjalistycznej demokracji dla dobra naszej ludowej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-36.14" who="#PoselDabalFranciszek">W imieniu Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Prac Ustawodawczych wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o zmianie ustawy o radach narodowych, w brzmieniu zawartym w druku sejmowym nr 51, tj. bez poprawek. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-36.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt o głos nie prosi, zatem możemy przystąpić do głosowania.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o radach narodowych w brzmieniu proponowanym przez Komisje: Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Prac Ustawodawczych, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o radach narodowych.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi o dekrecie z dnia 12 marca 1977 r. o zmianie ustawy Kodeks morski (Dz. U.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">nr 8, poz. 31) (druk nr 55).</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Bronisław Antczak.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#PoselAntczakBronislaw">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W dniu 12 marca 1977 r. w okresie między sesjami Sejmu Rada Państwa wydała dekret o zmianie ustawy Kodeks morski.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#PoselAntczakBronislaw">Komisja Gospodarki Morskiej i Żeglugi, po zaznajomieniu się z pozytywną opinią Komisji Prac Ustawodawczych, przeanalizowała wymieniony dekret i pozytywnie go zaopiniowała.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#PoselAntczakBronislaw">Zmiana Kodeksu morskiego podyktowana była zasygnalizowaną przez Rząd szczególną pilnością usunięcia z 3 artykułów Kodeksu morskiego przestarzałych i nadmiernie sformalizowanych przepisów. Dotyczy to sformułowania artykułów 15, 17 i 18 kodeksu. Stały one na przeszkodzie sfinalizowaniu toczących się już rokowań z państwami dysponującymi wydajnymi łowiskami. Zmieniające się warunki połowów morskich przemawiają za elastycznym kształtowaniem praktyki w tym zakresie, zwłaszcza wobec rosnącego znaczenia połowów dalekomorskich w bilansie żywnościowym.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#PoselAntczakBronislaw">Polityka połowowa musi obejmować możność tworzenia wspólnych przedsięwzięć gospodarczych z różnymi państwami dysponującymi bogatymi zasobami rybnymi. Przy podejmowaniu wspólnych przedsięwzięć w pełni zostają zabezpieczone dotychczasowe prawa naszych załóg.</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#PoselAntczakBronislaw">Dopuszczalne obecnie zwolnienie od obowiązku podnoszenia bandery polskiej będzie mieć charakter wyjątkowy i tymczasowy oraz ograniczać się będzie w zasadzie do sytuacji przekazania statku pod obcą banderę na podstawie umów, przyjętych w międzynarodowym obrocie morskim.</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#PoselAntczakBronislaw">Jednocześnie, zgodnie z proponowanymi w kodeksie zmianami — wpis statku polskiego do rejestru zagranicznego nie będzie wymagał przeniesienia prawa własności.</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#PoselAntczakBronislaw">Wysoki Sejmie! Wyrażając przekonanie, że omówiony dekret właściwie rozwiązuje problem zabezpieczenia dostępności łowisk dla floty polskiej, z upoważnienia Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi, zgodnie z wnioskiem Komisji Prac Ustawodawczych wnoszę, by Wysoki Sejm podjąć raczył uchwałę — zawartą w druku nr 55 — w sprawie zatwierdzenia dekretu z dnia 12 marca 1977 roku o zmianie ustawy Kodeks morski w brzmieniu podanym w Dzienniku Ustaw nr 8, pozycja 31. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie wypowiedzieć się w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt o głos nie prosi.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Możemy zatem przystąpić do głosowania.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 12 marca 1977 r. o zmianie ustawy Kodeks morski — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 12 marca 1977 roku o zmianie ustawy Kodeks morski.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach (druki nr 27 i 29).</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Eryk Klasek.</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#PoselKlasekEryk">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach, zawarty w doręczonym obywatelom posłom druku nr 27, przewiduje wprowadzenie zmiany w dotychczasowych przepisach ustawy z dnia 29 marca 1963 r. o cudzoziemcach.</u> + <u xml:id="u-40.1" who="#PoselKlasekEryk">Zmiana ta polega przede wszystkim na wprowadzeniu do ustawy obowiązku dla cudzoziemców przybywających do Polski na pobyt czasowy, wymiany zagranicznych środków płatniczych na złote w uprawnionych punktach wymiany dewiz na pokrycie kosztów pobytu w naszym kraju. Jest rzeczą naturalną, że cudzoziemcy przybywający do naszego kraju powinni mieć zagwarantowane środki na pokrycie kosztów utrzymania. Wprowadzenie obowiązku wymiany dewiz na koszty pobytu w Polsce nie oznacza jakiegokolwiek utrudnienia dla cudzoziemców przyjeżdżających do Polski, a ma na celu jedynie wprowadzenie ładu i porządku w tych sprawach i zapewnienie uzyskania dla naszej gospodarki narodowej pewnego ekwiwalentu dewizowego za świadczenie usług dla tych cudzoziemców oraz sprzedawanych im towarów.</u> + <u xml:id="u-40.2" who="#PoselKlasekEryk">Cudzoziemcy przybywający do Polski korzystają z coraz większej i nowocześniejszej bazy hotelowej, rozszerzanej znacznym nakładem środków, w tym także i przy pomocy zaciąganych za granicą kredytów dewizowych, które powinny być zwrócone naszej gospodarce, m.in. z wpływów dewizowych uzyskanych od cudzoziemców.</u> + <u xml:id="u-40.3" who="#PoselKlasekEryk">Należy zaznaczyć, że obowiązkowa wymiana dla cudzoziemców z krajów kapitalistycznych obejmować będzie kwoty, zapewniające minimum kosztów pobytu i będzie realizowana po ekwiwalentnym, korzystnym kursie z dopłatą, umożliwiającym im korzystanie z usług i nabywanie towarów w Polsce w większych nawet rozmiarach aniżeli mogliby to uzyskać za tę samą kwotę dewiz we własnych krajach.</u> + <u xml:id="u-40.4" who="#PoselKlasekEryk">Ustalenie minimalnych kwot zagranicznych środków płatniczych, jakie cudzoziemcy obowiązani będą wymieniać na pokrycie kosztów pobytu w Polsce, projektowana ustawa powierza Przewodniczącemu Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki w porozumieniu z Ministrem Finansów oraz Ministrem Spraw Zagranicznych. Zakłada się, iż w rozporządzeniu w tej sprawie określone zostaną kwoty obowiązkowej wymiany zagranicznej środków płatniczych w relacji za każdy dzień pobytu na terenie naszego kraju. Obowiązek pokrywania w dewizach kosztów pobytu i utrzymania wprowadziło wiele krajów socjalistycznych, a także niektóre państwa kapitalistyczne. W zależności od posiadanych środków płatniczych zakreślają one turystom okres pobytu na terenie swego kraju.</u> + <u xml:id="u-40.5" who="#PoselKlasekEryk">Dotychczas sprawy obowiązkowej wymiany dewiz były normowane uchwałą Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów z dnia 15 maja 1956 r. Uzależniała ona udzielenie wizy przez polską placówkę dyplomatyczną od uprzedniego zapewnienia sobie przez cudzoziemca, wybierającego się do Polski, usług polskich biur podróży. W związku jednakże z coraz szerszym wprowadzaniem ruchu bezwizowego oraz wydawaniem wiz na granicy, dotychczasowe uregulowanie jest niewystarczające i zachodzi potrzeba ustawowego uregulowania tego zagadnienia jednolicie w stosunku do wszystkich cudzoziemców, bez względu na to, czy mają obowiązek uzyskania wizy wjazdowej do Polski, czy też są od tego obowiązku zwolnieni.</u> + <u xml:id="u-40.6" who="#PoselKlasekEryk">Projekt ustawy był rozpatrywany na posiedzeniu Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości w dniu 14 września 1976 r. Komisja wyraziła pozytywną opinię dla proponowanej zmiany, wnosząc równocześnie o przyjęcie przez Wysoki Sejm do powyższego projektu poprawek zawartych w rozesłanym obywatelom posłom druku nr 29.</u> + <u xml:id="u-40.7" who="#PoselKlasekEryk">Poprawka nr 1 uwzględnia wprowadzone na podstawie umów międzynarodowych zasady bezwizowego ruchu granicznego. Pozostałe proponowane poprawki mają charakter porządkowy, doskonalą i uściślają tekst projektowanej ustawy.</u> + <u xml:id="u-40.8" who="#PoselKlasekEryk">Ponadto w imieniu Komisji chciałbym zgłosić, aby poprawce nr 6 do art. 2 projektu nadać następujące brzmienie: wyrazy — „z dniem 1 października 1976 r.” zastępuje się wyrazami — „z dniem 15 kwietnia 1977 r.”.</u> + <u xml:id="u-40.9" who="#PoselKlasekEryk">Wyrażając przekonanie, że powyższy projekt ustawy jest uzasadniony — z upoważnienia Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach (druk nr 27) wraz z poprawkami wniesionymi przez Komisję (druk nr 29) i dodatkową poprawkę uchwaloną przez Komisję w dniu dzisiejszym. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-40.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Posłowi.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów chce zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach wraz z poprawkami, które zaproponowała Komisja Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz dodatkową poprawką, którą zgłosił poseł sprawozdawca — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o cudzoziemcach.</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Zmiany w składzie Bady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę przedstawić wysokiej Izbie wnioski w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-42.1" who="#PiotrJaroszewicz">Minister Górnictwa obywatel Jan Kulpiński złożył prośbę o odwołanie go z dotychczas zajmowanego stanowiska, umotywowaną względami osobistymi.</u> + <u xml:id="u-42.2" who="#PiotrJaroszewicz">Przychylając się do tej prośby wnoszę, żeby Wysoki Sejm raczył odwołać mgr. inż. Jana Kulpińskiego ze stanowiska Ministra Górnictwa.</u> + <u xml:id="u-42.3" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Jan Kulpiński zostanie zatrudniony na stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom i zainteresowaniom. Za dotychczasową pracę pragnę złożyć podziękowanie obywatelowi Janowi Kulpińskiemu.</u> + <u xml:id="u-42.4" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę o powołanie na stanowisko Ministra Górnictwa obywatela Włodzimierza Lejczaka. Włodzimierz Lejczak urodził się w 1924 roku w Krakowie w rodzinie inteligenckiej. Studia wyższe ukończył w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, uzyskując w 1949 roku dyplom mgr. inżyniera górnika.</u> + <u xml:id="u-42.5" who="#PiotrJaroszewicz">Od roku 1948 pracuje w przemyśle węglowym; był dyrektorem Kopalni „Mikulczyce”, a następnie naczelnym inżynierem w Zabrzańskim Zjednoczeniu Przemysłu Węglowego. W latach 1965—1968 był wiceprezesem Wyższego Urzędu Górniczego, a od roku 1969 do 1970 — podsekretarzem stanu w Ministerstwie Przemysłu Ciężkiego. W roku 1970 został powołany na stanowisko Ministra Przemysłu Ciężkiego, wnosząc poważny wkład w rozbudowę kopalń miedzi, całego górnictwa i przetwórstwa metali nieżelaznych. Od 8 kwietnia 1976 r. jest prezesem Wyższego Urzędu Górniczego. Jest członkiem PZPR.</u> + <u xml:id="u-42.6" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Włodzimierz Lejczak ma duże doświadczenie zawodowe i organizacyjne oraz wiedzę fachową z dziedziny górnictwa węglowego.</u> + <u xml:id="u-42.7" who="#PiotrJaroszewicz">Zwracam się do Wysokiej Izby z prośbą o zatwierdzenie moich wniosków.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionych przez Prezesa Rady Ministrów wniosków?</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt nie prosi o głos.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przypominam, że zgodnie z art. 51 regulaminu — Sejm powołuje i odwołuje członków Rządu zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że na posiedzeniu obecnych jest więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej proponuję podjęcie następujących uchwał:</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Jana Kulpińskiego ze stanowiska Ministra Górnictwa.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-43.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-43.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie powołania obywatela Włodzimierza Lejczaka na stanowisko Ministra Górnictwa.</u> + <u xml:id="u-43.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-43.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-43.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-43.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-43.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął uchwałę w sprawie odwołania obywatela Jana Kulpińskiego ze stanowiska Ministra Górnictwa oraz uchwałę w sprawie powołania na to stanowisko obywatela Włodzimierza Lejczaka.</u> + <u xml:id="u-43.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-43.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Marka Ordona o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#SekretarzposelMarekOrdon">W dniu jutrzejszym, tj. w piątek dnia 1 kwietnia br. odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u> + <u xml:id="u-44.1" who="#SekretarzposelMarekOrdon">Wspólne posiedzenie Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług oraz Komisji Przemysłu Lekkiego — o godz. 9, w sali kolumnowej. Po zakończeniu wspólnego posiedzenia odbędą się również oddzielne posiedzenia tych Komisji;</u> + <u xml:id="u-44.2" who="#SekretarzposelMarekOrdon">Nauki i Postępu Technicznego — o godz. 9, w sali nr 118;</u> + <u xml:id="u-44.3" who="#SekretarzposelMarekOrdon">Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — o godz. 9, w sali nr 102;</u> + <u xml:id="u-44.4" who="#SekretarzposelMarekOrdon">8 posiedzenie z 31 marca 1977 r.</u> + <u xml:id="u-44.5" who="#SekretarzposelMarekOrdon">Komunikat</u> + <u xml:id="u-44.6" who="#SekretarzposelMarekOrdon">Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa — o godz. 10, w sali nr 101.</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na tym kończymy 8 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">O terminie następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 45)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00009-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00009-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..642788b --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00009-01/header.xml @@ -0,0 +1,106 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00009-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>9 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>9 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">9</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1977-05-30</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="AdamKowalik" role="speaker"> + <persName>Adam Kowalik</persName> + </person> + <person xml:id="JerzyKuberski" role="speaker"> + <persName>Jerzy Kuberski</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="MariaMilczarek" role="speaker"> + <persName>Maria Milczarek</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterAdministracjiGospodarki" role="speaker"> + <persName>Minister Administracji, Gospodarki</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHenrykHalas" role="speaker"> + <persName>Poseł Henryk Hałas</persName> + </person> + <person xml:id="PoselIzydorAdamski" role="speaker"> + <persName>Poseł Izydor Adamski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyJozwiak" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Jóźwiak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJozefPinkowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Józef Pińkowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimierzMorawski" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimierz Morawski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimierzRaszkowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimierz Raszkowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLudwikaMieszkowska" role="speaker"> + <persName>Poseł Ludwika Mieszkowska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMieczyslawRogSwiostek" role="speaker"> + <persName>Poseł Mieczysław Róg-Świostek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMieczyslawZietek" role="speaker"> + <persName>Poseł Mieczysław Ziętek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRyszardDziopak" role="speaker"> + <persName>Poseł Ryszard Dziopak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStefaniaOryl" role="speaker"> + <persName>Poseł Stefania Oryl</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTadeuszFiszbach" role="speaker"> + <persName>Poseł Tadeusz Fiszbach</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTadeuszHoluj" role="speaker"> + <persName>Poseł Tadeusz Hołuj</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTadeuszOrlof" role="speaker"> + <persName>Poseł Tadeusz Orlof</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWaclawAuleytner" role="speaker"> + <persName>Poseł Wacław Auleytner</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZenonKomender" role="speaker"> + <persName>Poseł Zenon Komender</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelAdamFuszara" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Adam Fuszara</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekPiotrStefanski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Piotr Stefański</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00009-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00009-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..719096a --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00009-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,675 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII -- Sesja II</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 9 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 30 maja 1977 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 7</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 14)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Piotr Stefański)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza łaską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Adama Fuszarę i Adolfa Sobieraja.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Adolf Sobieraj.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Protokół 8 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Z głębokim żalem komunikuję, że w dniu 26 maja br. zmarł były Marszałek Sejmu, zasłużony działacz polityczny, społeczny i państwowy, Budowniczy Polski Ludowej — Czesław Wycech.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Czesław Wycech urodził się w Wilczogębach w rodzinie chłopskiej. W okresie przedwojennym od lat młodzieńczych związany był z ruchem ludowym, jako nauczyciel aktywnie uczestniczył w działalności na rzecz rozwoju i upowszechniania oświaty na wsi, jako przywódca lewicy nauczycielskiej działał we władzach Związku Nauczycielstwa Polskiego.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Podczas okupacji współkierował tajnym nauczaniem na terenie kraju.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Po wyzwoleniu zajmował kierownicze stanowiska w ruchu ludowym; w latach 1962— 1971 pełnił funkcję Prezesa Naczelnego Komitetu ZSL. Przez wiele lat sprawował funkcję przewodniczącego Zarządu Głównego TPPR.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Czesław Wycech zajmował szereg odpowiedzialnych stanowisk państwowych. W okresie Krajowej Rady Narodowej pełnił funkcję Ministra Oświaty, w latach 1956—1957 był zastępcą Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Czesław Wycech był wybitnym działaczem naszego parlamentu. Mandat poselski piastował nieprzerwanie od Krajowej Rady Narodowej, w Sejmie Ustawodawczym i Sejmie PRL do roku 1972. W latach 1957—1971 był Marszałkiem Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Zmarły był autorem wielu prac naukowych i publicystycznych.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Czesław Wycech pozostanie na zawsze w naszej pamięci jako zasłużony działacz ruchu ludowego, działacz państwowy i społeczny o nieprzemijających zasługach dla rozwoju naszej socjalistycznej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć Czesława Wycecha chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Informacja Rządu o przebiegu realizacji narodowego planu społeczno-gospodarczego w 1977 roku, z uwzględnieniem zadań wynikających z uchwał V i VI Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę przedstawić informację o realizacji planu społeczno-gospodarczego w roku 1977 z uwzględnieniem zadań wynikających z uchwał V i VI Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PiotrJaroszewicz">Podczas debaty sejmowej nad planem 5-letnim stwierdziliśmy, że w zmienionych warunkach zewnętrznych i wewnętrznych okres lat 1976—1980 nie będzie prostą kontynuacją poprzedniego 5-lecia. Musi go cechować istotne przegrupowanie sił i środków składające się na manewr gospodarczy, który jest konieczny dla dalszej pomyślnej realizacji strategii ustalonej na VI i VII Zjeździe partii.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PiotrJaroszewicz">Byliśmy świadomi, że decydujące znaczenie dla tego manewru będzie miał rok obecny, w którym trzeba zmodyfikować wiele kierunków naszej działalności i osiągnąć postęp w efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PiotrJaroszewicz">Wstępna ocena rezultatów uzyskanych w okresie 5 miesięcy br. wskazuje, że zadania tegorocznego planu realizujemy pomyślnie, choć są dziedziny, w których występują napięcia, a rezultaty nie są w pełni zadowalające. Wynika to zarówno z przyczyn obiektywnych — przedłużającego się procesu oddziaływania niekorzystnych dla nas zjawisk na rynkach światowych i skutków trzech kolejnych słabych lat w produkcji rolnej, jak też z przyczyn subiektywnych — niedostatecznego jeszcze postępu w niektórych dziedzinach gospodarki i nieosiągania koniecznej poprawy efektywności i jakości pracy.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PiotrJaroszewicz">Dla przezwyciężenia tych niekorzystnych zjawisk podjęliśmy niezbędne działania.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Od początku bieżącego roku osiągamy wysokie tempo wzrostu produkcji przemysłu. Wynosi ono blisko 9% wobec 7,3% ustalonych w planie. Jednakże nie w pełni jeszcze osiągana jest założona w planie struktura produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PiotrJaroszewicz">W okresie pierwszych pięciu miesięcy br. przekroczony został plan produkcji rynkowej. Problemem do rozwiązania pozostaje natomiast niepełne wykonywanie planu produkcji na eksport oraz niedostateczne tempo przestawiania produkcji zaopatrzeniowej i inwestycyjnej na cele rynkowe i eksportowe. Większość zatem zadań dokonywanego na rzecz potrzeb społecznych manewru jest jeszcze przed nami.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PiotrJaroszewicz">Konferencje samorządu robotniczego ustaliły w oparciu o efekty poprawy gospodarowania zadanie przekroczenia w tym roku planu produkcji przemysłowej o ok. 13 mld zł, z czego więcej niż połowę, bo ponad 7 mld zł — będzie stanowić dodatkowa produkcja na rynek wewnętrzny. Jest to wyraz zrozumienia przez klasę robotniczą zadań postawionych na V Plenum KC PZPR i jej zaangażowania w ich pomyślną realizację. Jednak w niektórych organizacjach nie ma jeszcze pełnego zrozumienia potrzeb wynikających z sytuacji gospodarczej. Znajduje to odbicie w żądaniach zwiększenia zatrudnienia, funduszu płac, środków dewizowych czy inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PiotrJaroszewicz">Patrząc na takie niefrasobliwe wnioski przez pryzmat całej naszej gospodarki odrzucamy je, wskazując na obowiązek i konieczność wykorzystania wszystkich istniejących w zakładach rezerw, podnoszenia dyscypliny i efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PiotrJaroszewicz">Nie oznacza to odstępstwa od zasady otwartości planu. Obowiązuje ona nadal. Ale plan jest otwarty w granicach posiadanych środków i poprawy efektywności i tylko dla dodatkowej produkcji, która ma zapewniony zbyt na rynku krajowym lub zagranicznym.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Niewzruszoną zasadą w działalności Rządu jest zapewnienie pełnego wykonania zadań społecznych, a więc wzrostu realnych płac i dochodów oraz zwiększenia budownictwa mieszkaniowego, polepszenia opieki nad rodziną i macierzyństwem, dalszego rozwoju oświaty, kultury i ochrony zdrowia.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PiotrJaroszewicz">Kłopoty i trudności, z jakimi mamy do czynienia, nie wpłynęły na zmniejszenie ani opóźnienie realizacji programu społecznego. Przypomnę, że w 1976 r. zapewniliśmy wzrost przeciętnej płacy realnej wyższy niż przeciętne roczne tempo przyjęte na obecne pięciolecie. Pieniężne świadczenia społeczne powiększyły się w ubiegłym roku o 15 mld zł, tzn. o 16,5%. W budownictwie mieszkaniowym po raz pierwszy oddaliśmy do użytku przeszło milion izb w ciągu jednego roku. Przybyło wiele obiektów służby zdrowia, oświaty, kultury i gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PiotrJaroszewicz">Zasada pełnej realizacji programu społecznego jest tak samoprzestrzegana w roku bieżącym. Wyrazem tego jest podwyższenie z dniem 1 maja emerytur i rent dla ponad 2,5 mln emerytów i rencistów, a także podniesienie najniższych płac do 1 400 zł miesięcznie. Przekraczamy zaplanowany na ten rok przyrost płacy realnej.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PiotrJaroszewicz">Przychody pieniężne ludności szybko rosną. Były one w okresie 4 miesięcy tego roku o około 44 mld zł, tj. o ponad 13% wyższe niż w tym samym okresie roku ubiegłego i o 3% wyższe od założeń przyjętych w planie.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PiotrJaroszewicz">Wynagrodzenia za pracę wzrosły w okresie czterech miesięcy br. o ponad 24 mid zł i przekroczyły założenia planu o przeszło 6 mld zł. Część ponadplanowych wypłat uzasadniona jest wyższym niż planowano wzrostem produkcji i wydajności pracy. Ale jest też faktem, że niemałą kwotę, bo około miliarda złotych wydatkowano przemyśle i budownictwie na skutek nieprawidłowości w gospodarowaniu zatrudnieniem i funduszem płac, a nie w wyniku zwiększenia wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PiotrJaroszewicz">Dalszy wzrost płac coraz ściślej uzależniamy od wydajności i jakości pracy. Polityka nasza nie ma jednak nic wspólnego z zamrażaniem płac. Wzrost przeciętnej płacy nominalnej w gospodarce uspołecznionej był na koniec kwietnia o blisko 4 punkty wyższy od założeń przyjętych w planie.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PiotrJaroszewicz">Idąc drogą pełnej realizacji programu społecznego VII Zjazdu, utrzymując rolę płac jako czynnika pobudzającego wzrost wydajności pracy, zdecydowanie przeciwstawiamy się wszelkim nieprawidłowościom w polityce zatrudnienia i gospodarce funduszem płac. Zaostrzamy kontrolę i sankcje w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PiotrJaroszewicz">Na poprzednim posiedzeniu Wysokiej Izby przedstawiłem dynamikę wzrostu wypłat na świadczenia socjalne. Przypomnę, że przeciętna emerytura i renta była w kwietniu br. o ponad 11% wyższa niż przed rokiem.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PiotrJaroszewicz">Przychody pieniężne ludności rolniczej wzrosły o ponad 15 mld zł, z czego na pomoc kredytową przypada ponad 5 mld zł. Pozostała część przyrostu przychodów wynikała przede wszystkim z podwyższonych cen skupu.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PiotrJaroszewicz">Przewidujemy, że przychody pieniężne ludności będą w tym roku wyższe od przyjętych w planie. W tych warunkach zwiększenie dostaw towarów na rynek jest zadaniem ogromnej wagi.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PiotrJaroszewicz">W ciągu 4 miesięcy dostawy towarów z produkcji krajowej i z importu osiągnęły wartość 371 mld zł, a więc w porównaniu z tym samym okresem ubiegłego roku wzrosły o ponad 15% i znacznie przekroczyły założenia planu.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PiotrJaroszewicz">Poprawa sytuacji rynkowej nastąpiła w wielu asortymentach towarów przemysłowych. Lepsze jest także zaopatrzenie w artykuły mleczarskie, makarony, kasze, ryż, tłuszcze, konserwy rybne, owoce i przetwory owocowe i warzywne. Pomimo to nadal występują na rynku napięcia, nie zawsze uzasadnione przyczynami obiektywnymi. Niektóre przemysły opóźniają dostawy i dlatego resorty gospodarcze oraz organizacje spółdzielcze zostały zobowiązane do wyrównania niedoborów asortymentowych, powstałych w pierwszym kwartale br.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PiotrJaroszewicz">Z rezerwy planu przeznaczyliśmy w bieżącym roku na rozwój przemysłów rynkowych dodatkowe nakłady inwestycyjne w wysokości 10 mld zł. Ogólna wartość kosztorysowa tych inwestycji wyniesie ok. 22 mld zł. Aby zapewnić ich szybszą realizację i rentowność, dokonaliśmy w wielu przypadkach przesunięć potencjału wykonawczego. Dzięki temu już w roku bieżącym rynek otrzyma dodatkowe towary wartości 3 300 mln zł, w roku przyszłym — około 12 mld zł, a do 1980 r. — łącznie 67 mld zł. Będą to przede wszystkim wyroby przemysłów: spożywczego, lekkiego, elektromaszynowego, mineralnego i chemicznego.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PiotrJaroszewicz">Sytuacja wymaga, aby jeszcze staranniej dostosowywać podaż towarów do popytu ludności, nadal dyscyplinować sprzedaż pozarynkową dla instytucji i organizacji, uzyskiwać coraz lepszy jakościowo i asortymentowo przyrost dostaw towarów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PiotrJaroszewicz">Stworzyliśmy dogodniejsze warunki dla rozwoju usług i rzemiosła. W rezultacie liczba zakładów rzemieślniczych wzrosła o ponad 3 tysiące.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PiotrJaroszewicz">Tempo rozwoju usług dla ludności pozostawia jednak jeszcze wiele do życzenia. W stopniu niedostatecznym wykorzystywane są możliwości rozwijania przede wszystkim tych usług, które nie wymagają poważniejszych nakładów. Nie wszystkie ogniwa gospodarki i administracji terenowej podchodzą do tych spraw w sposób konkretny i dostatecznie ofensywny.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PiotrJaroszewicz">Wzmożonej aktywności wymaga też realizacja programu budownictwa mieszkaniowego. W rządowym programie realizacji uchwał V Plenum KC partii nadaliśmy tym sprawom znaczenie priorytetowe. Rząd koncentruje siły na pełnej realizacji tego programu.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PiotrJaroszewicz">W minionych miesiącach, ze względu na potrzebę zrekompensowania wzrostu kosztów produkcji i importu oraz stworzenia warunków ekonomicznych, które umożliwiłyby ściślejsze dostosowywanie podaży do potrzeb odbiorców, stanęliśmy przed koniecznością podniesienia cen niektórych towarów. Równocześnie mogliśmy jednak obniżyć ceny kilku innych asortymentów. Utrzymywanie w 1977 roku dotychczasowych cen na podstawowe artykuły żywnościowe zmusza do elastycznego kształtowania cen niektórych pozostałych towarów. Dokonując zmian cen, pamiętamy o zapewnieniu planowanego wzrostu realnych płac i dochodów ludności i wzrost ten w pełni zapewniamy.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W tegorocznym planie dokonaliśmy poważnego przesunięcia środków na rzecz rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PiotrJaroszewicz">Sprawą podstawową w rolnictwie jest pełne i intensywne wykorzystanie użytków rolnych. Zwiększa się wkład rolników indywidualnych w trwałe zagospodarowywanie gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, wzrasta zainteresowanie ich zakupem. Zwiększa się też obrót ziemią pomiędzy rolnikami. Dzięki temu szybciej przechodzi ona w ręce tych, którzy zapewniają jej należyte wykorzystanie. W tym samym kierunku będzie również oddziaływać system emerytalny rolników, którego projekt zostanie niedługo przedstawiony Wysokiemu Sejmowi.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PiotrJaroszewicz">Aby zapewnić odbudowę pogłowia zwierząt, utrzymaliśmy na wysokim poziomie import zbóż i pasz. Pozwoliło to zwiększyć pomoc paszową państwa dla producentów. Wprowadziliśmy dodatek do ceny skupu żywca wieprzowego. Podwyższone zostały ceny skupu cieląt oraz niektórych produktów rolnych.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PiotrJaroszewicz">Budownictwo inwentarskie otrzymało należyty priorytet. Poprawiło się zaopatrzenie wsi w materiały budowlane i węgiel. W ciągu czterech miesięcy br. sprzedaż węgla dla rolnictwa wzrosła w stosunku do ub. roku o blisko 27%, a cementu — o ok. 15%. Mimo trudności produkcyjnych półroczny plan dostaw nawozów sztucznych zostanie wykonany. Niedobór nawozów azotowych staraliśmy się kompensować importem z ZSRR.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PiotrJaroszewicz">Przystąpiliśmy do realizacji decyzji, które przyspieszą rozwój przemysłu maszyn rolniczych. Kosztem wielu miliardów złotych i przy poważnych wydatkach dewizowych prowadzona jest rekonstrukcja całego przemysłu ciągnikowego. Realizacja wielkich inwestycji w tej dziedzinie pozwoli na wyprodukowanie w 1980 roku — 105 tys. ciągników, w całym bieżącym 5-leciu — 377 tys., a w latach 1981— 1985 — pół miliona ciągników rolniczych.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PiotrJaroszewicz">Podjęliśmy także przedsięwzięcia produkcyjne i inwestycyjne, które pozwolą szybciej wyposażyć rolnictwo w kombajny zbożowe, ziemniaczane i buraczane, do zbioru zielonek, w suszarnie, urządzenia do mechanizacji prac w hodowli, a także w inne potrzebne maszyny rolnicze.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PiotrJaroszewicz">Zwiększamy dokonywane w Związku Radzieckim zakupy wielu środków produkcji dla rolnictwa, w tym ciągników, maszyn rolniczych, urządzeń do przetwórstwa pasz, deszczowni.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PiotrJaroszewicz">Przyśpieszyliśmy rozbudowę przedsiębiorstw i jednostek obsługi rolnictwa, głównie zaś jego bazy technicznej i remontowej. Usprawniamy kontraktację i rozszerzamy odbiór produktów rolnych bezpośrednio z gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd zwraca baczną uwagę na doskonalenie usług świadczonych rolnictwu. Chociaż następuje systematyczna poprawa, choć spółdzielnie kółek rolniczych lepiej współpracują z rolnikami indywidualnymi, to jednak drugi powszechny przegląd gmin wykazał, że istnieją tu jeszcze poważne rezerwy.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PiotrJaroszewicz">Na postanowienia IV i VI Plenum KC PZPR i wysiłki Rządu rolnicy polscy odpowiadają zrozumieniem i aktywną pracą produkcyjną, co pozwala sądzić, że rolnictwo stopniowo przezwycięży istniejące trudności.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PiotrJaroszewicz">Wzrósł skup mleka, jaj i drobiu. Wykonany został plan skupu zbóż, ziemniaków, rzepaku, warzyw i owoców ze zbiorów ubiegłego roku.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PiotrJaroszewicz">Zwiększa się zainteresowanie rozwojem hodowli. Na początku kwietnia stan pogłowia bydła był wprawdzie o 3% niższy niż w tym samym okresie ubiegłego roku, ale o ponad 3% wyższy niż na przełomie ubiegłego i bieżącego roku. Pogłowie trzody chlewnej było o około 14% niższe niż przed rokiem, ale o ponad 10% wyższe niż na przełomie ubiegłego i bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PiotrJaroszewicz">Nie możemy jeszcze mówić o pełnej odbudowie pogłowia z głębokiego regresu. Biorąc jednak pod uwagę strukturę stada, w której zwiększa się udział loch i prosiąt, możemy spodziewać się dalszego wzrostu pogłowia trzody i produkcji żywca wieprzowego. Pierwsze tego efekty w skupie uzyskamy jednak nie wcześniej niż pod koniec bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PiotrJaroszewicz">Skup mięsa nadal jest niższy niż w ubiegłym roku. W okresie czterech miesięcy skup ten był o 94 tys. ton niższy niż przed rokiem. Kontraktacja trzody chlewnej wciąż jeszcze odbiega od założeń planu. Potrzeby rynku uzupełniamy dostawami mięsa i smalcu z importu. Dzięki temu w okresie 4 miesięcy bież. roku sprzedaliśmy na rynku wewnętrznym 620 tys. ton mięsa, a więc tylko o 15 tys. ton, czyli o 2,4% mniej niż w analogicznym okresie 1976 r. Tym większe znaczenie ma rzetelne wywiązywanie się rolników z zawartych umów kontraktacyjnych, wzmożenie dyscypliny dostaw.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PiotrJaroszewicz">Powierzchnia zasiewów zbóż wzrosła o około 270 tys. ha. Stan ozimin i zbóż jarych oraz łąk i pastwisk jest przeciętnie lepszy niż w poprzednim roku o tej porze, ponieśliśmy jednak pewne straty w niektórych regionach kraju wskutek przymrozków i gradobicia oraz ulewnych deszczów i burz na zachodzie kraju. Przywiązujemy najwyższą wagę do zwiększenia produkcji pasz i ich racjonalnego wykorzystania. W miarę powstających możliwości pomagamy rolnictwu w dążeniu do lepszego wykorzystania rezerw i zwiększania produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Poważne trudności nadal przeżywa kolej, chociaż w ciągu 4 miesięcy bież. roku PKP przewiozły o ponad 5% więcej różnorodnych ładunków niż w analogicznym okresie roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PiotrJaroszewicz">Niedobór w przewozach koleją częściowo kompensował transport samochodowy, który zwiększył przewozy prawie o 14%.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PiotrJaroszewicz">Napięcia w pracy transportu zakłócają normalny rytm wielu zakładów gospodarczych. Poprawa pracy w tym ważnym dziale wymaga wielkiego wysiłku i ogromnych środków. Podejmujemy działania na rzecz przyśpieszonej rozbudowy i modernizacji transportu. Wzrasta mechanizacja prac ładunkowych, racjonalizacja przewozów i koncentracja taboru. Poprawiła się także dyscyplina w jednostkach transportowych i wśród ich użytkowników. Nadal jednak pozostaje wiele do zrobienia.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Istotne zmiany zachodzą na froncie inwestycyjnym. Obciążenie dochodu narodowego inwestycjami zmalało z przeszło 32% w 1975 r. do 30% w roku ubiegłym. Przewidujemy, że w bieżącym roku nakłady utrzymają się na poziomie roku ubiegłego, co pozwoli zmniejszyć obciążenie dochodu narodowego inwestycjami do 29%. Zadanie obniżenia tempa inwestowania jest więc realizowane.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PiotrJaroszewicz">Dokonaliśmy zmian w strukturze nakładów inwestycyjnych zgodnie z uchwałami V Plenum KC partii. Priorytet uzyskały inwestycje w dziedzinie produkcji rynkowej, rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz budownictwo mieszkaniowe. Rozbudowujemy także bazę paliwowo-energetyczną i surowcową oraz zwiększamy nakłady na transport, o czym już wspominałem. Ze szczególnych ułatwień korzystają inwestycje modernizacyjne.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PiotrJaroszewicz">Nie zadowala jeszcze realizacja rzeczowego planu inwestycyjnego. Rok ubiegły pozostawił tu pewne dotkliwe zaległości. Również nie w pełni wykonany został plan oddawania inwestycji do użytku w I kwartale bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PiotrJaroszewicz">Podjęliśmy kroki, aby zwiększyć zaawansowanie planu budownictwa mieszkaniowego. W I kwartale br. roczny plan efektów budownictwa mieszkaniowego dla ludności nierolniczej został bowiem wykonany tylko w 11,3%. Koncentrujemy potencjał wykonawczy na odrabianiu opóźnień, a także na inwestycjach kontynuowanych, których termin zakończenia przypada na ten rok lub pierwszą połowę roku przyszłego. Przesuwamy terminy rozpoczęcia szeregu nowych inwestycji. Nowe zadania podejmujemy tylko w budownictwie mieszkaniowym, w kompleksie żywnościowo-rynkowym i w niektórych innych dziedzinach szczególnie ważnych dla gospodarki, nie licząc drobnych, szybko rentujących się inwestycji uzupełniających. Surowo traktujemy pojedyncze próby rozpoczynania tak zwanych inwestycji dzikich. Banki zaostrzyły kontrolę procesów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PiotrJaroszewicz">Wiele uwagi poświęcamy dalszemu doskonaleniu procesu inwestycyjnego oraz poprawie pracy przedsiębiorstw budowlanych. Prowadzony obecnie przegląd przedsiębiorstw, a także przegląd wykorzystania sprzętu wykazał, że przy niewątpliwym postępie przedsiębiorstwa te mają jeszcze poważne rezerwy.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Trudne i złożone w bieżącym roku są problemy handlu zagranicznego. Zgodnie z planem dynamika eksportu powinna być dwa razy wyższa niż tempo wzrostu produkcji przemysłu. Realność tego założenia wynika z rosnących możliwości eksportowych naszej gospodarki, szybko rozbudowującej się i modernizującej.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PiotrJaroszewicz">Istotne zadania wynikają także z konieczności zwolnienia dynamiki wzrostu importu, co było możliwe dzięki zmniejszeniu tempa inwestowania oraz zwiększeniu mocy wytwórczych w przemysłach, które produkują wyroby poprzednio przez nas importowane. Idziemy też drogą zmniejszania importochłonności w rozwoju produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PiotrJaroszewicz">Rośnie udział naszej gospodarki w międzynarodowym podziale pracy, przede wszystkim w procesie integracji ekonomicznej krajów RWPG. Stosunki z krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej odgrywają w naszych obrotach handlowych i stosunkach gospodarczych decydującą rolę. Rosną wzajemne dostawy towarów. W ciągu czterech miesięcy bieżącego roku w stosunku do odpowiedniego okresu roku ubiegłego — eksport do krajów socjalistycznych wzrósł o blisko 12%, a import z tych krajów o około 24%.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PiotrJaroszewicz">Decydująca rola w naszych stosunkach gospodarczych z zagranicą przypada niezmiennie współpracy ze Związkiem Radzieckim. Jej waga wynika z rosnącej skali obrotów, z kluczowej roli, jaką w rozwoju naszej gospodarki odgrywają dostawy radzieckich surowców, zboża, materiałów i dóbr inwestycyjnych, z ogromnego znaczenia radzieckiego rynku dla eksportu polskich towarów. Przywiązujemy szczególną wagę do zwiększania i ulepszania produkcji przeznaczonej na rynek radzieckiego partnera, do wzmocnienia wszechstronnych powiązań kooperacyjnych i specjalizacyjnych z przemysłem radzieckim.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PiotrJaroszewicz">Duże znaczenie ma także rozwijanie kooperacji z wszystkimi krajami RWPG. Jest ona wyrazem postępu socjalistycznej integracji, dowodzi siły więzi, jakie łączą naszą gospodarkę z gospodarką bratnich krajów.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PiotrJaroszewicz">W ostatnich latach obroty o charakterze kooperacyjnym poważnie wzrosły, ale możliwości są jeszcze bardzo duże. Rozwijamy dalsze inicjatywy w tej dziedzinie. Starania te przynoszą pomyślne rezultaty. Nowe postępy przyniosły tu ostatnie rozmowy z czołowymi działaczami Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej, a także wizyta partyjno-państwowej delegacji Socjalistycznej Republiki Rumunii w Polsce. Duże znaczenie dla rozwoju dwustronnych stosunków gospodarczych będą miały ustalenia dokonane w czasie ostatniej wizyty naszej delegacji partyjno-państwowej w Niemieckiej Republice Demokratycznej.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PiotrJaroszewicz">Znacznie trudniejsze, zwłaszcza w dziedzinie eksportu, są tegoroczne zadania w obrotach z krajami kapitalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PiotrJaroszewicz">Dotychczasowe wyniki są niezadowalające. W ciągu czterech miesięcy roczne zadania eksportowe do tych krajów zostały wykonane tylko w 26,3%, a importu — w 30%. Przyspieszenie eksportu jest więc głównym zadaniem w naszym handlu zagranicznym z krajami kapitalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PiotrJaroszewicz">Jednym ze źródeł trudności jest utrzymująca się w krajach kapitalistycznych dekoniunktura gospodarcza, ograniczająca popyt na szereg naszych towarów. Nadal stosowane są ograniczenia kontyngentowe, taryfowe i pozataryfowe w stosunku do wielu naszych towarów.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#PiotrJaroszewicz">Niekorzystny dla nas jest też układ cen. Ceny uzyskiwane za niektóre eksportowane przez nas towary są dziś niższe niż w ubiegłym roku i niższe niż zakładaliśmy w planie. Równocześnie wzrosły ceny niektórych surowców i materiałów, które musimy importować. Dla przykładu podam, że w stosunku do średniego poziomu z ubiegłego roku ceny zakupionych przez nas w okresie czterech miesięcy br. w krajach kapitalistycznych produktów naftowych wzrosły o 47%, ceny wyrobów hutniczych o 11%, cyny o 34%, bawełny o 37%, skór surowych o 17%, mączki rybnej o 23%, a wełny o 18%. Parokrotnie wzrosły ceny kawy i ziarna kakaowego.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#PiotrJaroszewicz">Sytuacja ta wymaga od nas odpowiedniej zmiany struktury naszego eksportu. Musimy ponadto oferować takie towary eksportowe, których sprzedaż na rynkach zachodnich pozwoli nam wyrównać straty wynikające ze wzrostu cen w imporcie. Zadanie nie jest łatwe, ale przecież zbudowaliśmy nowoczesny przemysł, który może i musi temu sprostać. Jesteśmy poważnym, liczącym się partnerem, który może oferować dostateczną ilość towarów na eksport w asortymencie i jakości odpowiadającej aktualnym potrzebom rynku światowego.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd nieustannie zajmuje się tymi problemami. Od ich rozwiązania jest bowiem uzależniona zdolność realizowania importu, potrzebnego do dalszego zwiększania produkcji, rozbudowy i modernizacji potencjału ekonomicznego, a także utrzymania normalnego zaopatrzenia rynku wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#PiotrJaroszewicz">Przykładamy największą wagę do stworzenia warunków dla wzrostu eksportu. Nasi kontrahenci w krajach zachodnich powinni też zrozumieć, że bez otworzenia drogi na ich rynki dla naszych towarów na wzajemnie korzystnych warunkach niemożliwy będzie wzrost naszych zakupów, a nawet może nastąpić ich spadek. Przeprowadzamy obecnie przegląd struktury produkcji, który powinien wskazać, gdzie istnieje możliwość podjęcia doraźnych kroków na rzecz zwiększenia polskiej oferty eksportowej. Rząd polepszył także ekonomiczne warunki rozwiązywania tych zadań.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#PiotrJaroszewicz">Równoległym kierunkiem działania pozostaje racjonalizacja importu. Mamy możliwości sprowadzenia importu do racjonalnych rozmiarów. Zbyt łatwo sięga się jeszcze po środki importowe. Zdarzają się przypadki gromadzenia nadmiernych zapasów importowanych surowców i materiałów czy też zbyt wczesnego sprowadzania maszyn. Takie zjawiska konsekwentnie zwalczamy.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#PiotrJaroszewicz">Chodzi także o rezygnację z zakupu towarów nie pierwszej potrzeby czy też wyrobów, które mogą być wytworzone w kraju. Dyscyplinujemy wydatki na import i wzmacniamy czynniki ekonomicznego oddziaływania w tym kierunku.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Notujemy pewien postęp w dziedzinie zatrudnienia. Jego przyrost był w okresie styczeń — kwiecień znacznie niższy niż w latach ubiegłych. Trudno jednak uznać, że osiągnęliśmy już stan zadowalający. Przyrost zatrudnienia w pierwszych czterech miesiącach jest bowiem jeszcze zbyt wysoki. Musimy w tej dziedzinie osiągnąć większe zdyscyplinowanie, gdyż przerosty zatrudnienia są jeszcze nadal dość powszechne, a jednocześnie występują braki zatrudnienia w niektórych działach gospodarki, szczególnie w usługach. Na koniec kwietnia bieżącego roku liczba wolnych miejsc pracy w Polsce wynosiła 125 tysięcy, a liczba osób zgłaszających się do wydziałów zatrudnienia — w całym kraju ok. 15 tysięcy.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#PiotrJaroszewicz">Uwagę wszystkich szczebli i ogniw zarządzania skupiamy na podnoszeniu jakości produkcji i usług.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd podjął w tej dziedzinie wiele nowych przedsięwzięć. Zaostrzyliśmy środki mające na celu niedopuszczanie wyrobów niskiej jakości do produkcji i obrotu handlowego. W uzasadnionych przypadkach następuje nawet wstrzymanie produkcji. W stosunku do osób winnych złej jakości towarów stosowane są surowe sankcje.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#PiotrJaroszewicz">Wzmagamy starania o oszczędność paliw, energii, materiałów i surowców. Osiągnięte w ciągu 4 miesięcy postępy odpowiadają w zasadzie zadaniom planu rocznego. Są one jednak nierównomierne i często niedostateczne, a może i plan roku 1977 na tym odcinku można by uznać za zbyt łagodny, niski. Zaostrzamy więc zadania planu w tej ważnej dziedzinie jeszcze w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#PiotrJaroszewicz">Sporo do życzenia pozostawia nadal gospodarka zapasami. W wielu przedsiębiorstwach nadmierne zapasy powstają na skutek niewykonania planu sprzedaży bądź nierytmiczności i niekompletności dostaw.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#PiotrJaroszewicz">Budżet państwa jest realizowany pomyślnie. Dochody budżetowe wykonano w okresie czterech pierwszych miesięcy roku w około 36%, a wydatki w około 34%.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#PiotrJaroszewicz">Jesteśmy przekonani, że ważnym czynnikiem zwiększenia efektywności gospodarowania będą podjęte ostatnio przez Rząd decyzje w sprawie modyfikacji i udoskonalenia zasad funkcjonowania państwowych organizacji gospodarczych. Stanowią one ważny element działań na rzecz dokonywanego w gospodarce przegrupowania sił i środków.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#PiotrJaroszewicz">Wprowadzaniu zmodyfikowanych zasad systemu wielkich organizacji gospodarczych, tzw. WOG-ów, towarzyszą istotne zmiany w funkcjonowaniu resortów branżowych. Uzyskują one nowe kompetencje i nowe instrumenty ekonomicznego sterowania. Równocześnie wzrasta ich odpowiedzialność za wykonywanie planów społeczno-gospodarczych. Zmodyfikowany system ekonomiczno-finansowy objął w tym roku resorty przemysłu maszynowego, chemicznego, lekkiego oraz maszyn ciężkich i rolniczych.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#PiotrJaroszewicz">Nie muszę, obywatele posłowie, podkreślać, że żaden system sam przez się nie gwarantuje sprawnego funkcjonowania gospodarki. Wywiera on korzystny wpływ tylko wtedy, gdy jest powszechnie, prawidłowo i rzetelnie interpretowany i realizowany. To ludzie, z imieniem i nazwiskiem, z konkretną funkcją, stosują ekonomiczne instrumenty i mechanizmy działania. Od nich zależy właściwe ich wykorzystanie. W ich rękach spoczywa sprawa najważniejsza — zapewnienie, aby nasza codzienna praca przynosiła optymalne efekty.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Przedstawiając podstawowe problemy sytuacji społeczno-gospodarczej w ostatnich miesiącach, skoncentrowałem się na tych odcinkach, gdzie występują napięcia bądź gdzie realizacja planu nas nie zadowala.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#PiotrJaroszewicz">Ocena ta nie powinna nikomu przesłaniać wielkiego dorobku naszej gospodarki, jej generalnie pomyślnych tendencji rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#PiotrJaroszewicz">Krytycyzm ocen i wniosków uzasadniony jest skalą naszych współczesnych aspiracji narodowych i świadomością, że ich spełnienie w obecnych, niełatwych warunkach zależy wyłącznie od coraz lepiej organizowanego i coraz mądrzej wykorzystywanego wysiłku, od należytego wykorzystania posiadanych środków produkcji. Polska drugiej połowy lat siedemdziesiątych jest krajem ludzi wykształconych, rozumnych i ambitnych, pragnących wprowadzić ojczyznę do światowej czołówki. Wielu Polaków cechuje niecierpliwość, chęć jak najszybszego dorównania krajom, których losy układały się nieporównanie pomyślniej.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki poziom aspiracji jest potężnym motorem rozwoju. Pomaga nam realizować nasze zamierzenia. Musi mu jednak towarzyszyć świadomość uwarunkowań, a jednocześnie zrozumienie szansy, jaką stwarza Polakom i naszemu państwu socjalizm, planowa gospodarka i trafna strategia rozwojowa partii, popierana przez jej sojuszników — Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Demokratyczne i cały Front Jedności Narodu. Wykorzystanie tej szansy zależy od ilości i jakości wspólnej pracy, od zespolenia twórczych sił całego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#PiotrJaroszewicz">Krok po kroku, dzień po dniu idziemy drogą wytyczoną przez VII Zjazd PZPR, który nakreślił cele pracy narodu w obecnych warunkach naszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#PiotrJaroszewicz">Nie ma w gospodarce czarodziejskich różdżek, ani czarodziejskich teorii ekonomicznych, które pozwalałyby uporać się z trudnymi problemami za jednym zamachem. Jedyną drogą, która wiedzie do celu jest konsekwentna, uporczywa, codzienna praca podporządkowana naszej niezmiennej strategii: — „dla ludzi i przez ludzi”.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#PiotrJaroszewicz">W imię humanistycznych celów tej strategii usuwamy przeszkody natury obiektywnej i przezwyciężamy subiektywne niedomagania. Przeciwstawiamy się wszelkim zrodzonym z wrogich pozycji i podszeptów próbom dezintegrowania społeczeństwa, odwracania jego uwagi od spraw dla Polski i Polaków najistotniejszych.</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#PiotrJaroszewicz">Na VII Plenum KC partii towarzysz Edward Gierek powiedział: — „Czekają nas niełatwe zadania. Ale idąc wspólnie słuszną, potwierdzoną dotychczasowymi dokonaniami drogą, osiągniemy wytyczone cele, zapewnimy pomyślny byt naszego narodu, Siłę i zasobność naszej socjalistycznej ojczyzny”. Bilans pierwszych miesięcy bieżącego roku potwierdza słuszność tej oceny.</u> + <u xml:id="u-3.83" who="#PiotrJaroszewicz">Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-3.84" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Tadeusz Fiszbach.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselTadeuszFiszbach">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przed niedawnym czasem Wysoki Sejm uchwalił narodowy plan społeczno-gospodarczy na rok 1977 i na lata 1976—1980. Stanowi on konkretyzację uchwał VII Zjazdu partii. Realizacja ambitnych celów w trudniejszych uwarunkowaniach wymagała odpowiednich priorytetów polityki społeczno-gospodarczej i stworzyła wymogi podwyższania efektywności we wszystkich ogniwach gospodarki.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselTadeuszFiszbach">Istota manewru ekonomicznego przyjętego na V Plenum KC naszej partii polegała na szczególnym zaktywizowaniu jakościowych czynników wzrostu gospodarczego w oparciu o silne podstawy ekonomiczne, stworzone w następstwie polityki partii i Rządu po VI Zjeździe.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselTadeuszFiszbach">Wielkie nakłady inwestycyjne w latach 1971—1976 spowodowały, że dysponujemy stosunkowo nowoczesnym aparatem wytwórczym. I choć dynamiczny rozwój społeczno-gospodarczy rodzi w tej dziedzinie nowe potrzeby, to jednak konieczne jest znacznie lepsze wykorzystanie tego potencjału, jakim gospodarka dysponuje już obecnie. Wiadomo bowiem, że wzrost efektywności gospodarowania oznacza lepsze wykorzystanie istniejących mocy przez zwiększenie udziału intensywnych czynników kształtujących dynamikę wzrostu gospodarczego. Do najważniejszych z nich należy właściwe gospodarowanie zasobami siły roboczej i to w dwóch aspektach: racjonalnej gospodarki kadrami oraz pełniejszego wykorzystania czasu pracy. W latach 1971—1975 zapewniliśmy prawie 2 miliony miejsc pracy. Ocenia się, że w obecnym pięcioleciu przyrost kadr pracowniczych będzie wynosił około 1 mln osób. Z myślą o tym już obecnie przygotowuje się nowe stanowiska pracy. Ponosimy wielomiliardowe nakłady nie tylko na tworzenie nowych zakładów i instytucji, ale także na kształcenie kadr. Polityka ta zawiera w sobie wielki ładunek humanistycznych wartości socjalizmu. Jednakże wysiłek, jaki państwo ponosi na wykształcenie kadr nie zawsze przynosi oczekiwane rezultaty. Zbyt często bowiem pracownicy o wysokich kwalifikacjach zatrudniani są na stanowiskach nie wymagających takich umiejętności. Jest to problem o dużym znaczeniu społecznym, ujemnie wpływający na efektywność gospodarowania. W połowie lat 70-tych w grupie pracowników z wyższym wykształceniem — 20% było zatrudnionych niezgodnie z wyuczonym zawodem, całkowicie lub w znacznym stopniu. Jest to sprawa złożona, gdyż dość często mamy do czynienia z zatrudnieniem w organach administracji i zarządzania, jednak na stanowiskach nie wymagających kwalifikacji wysoce specjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselTadeuszFiszbach">W wielu zawodach, jak inżynierowie komunikacji, budownictwa wodnego, chemii i energetyki — wskaźnik zatrudnienia niezgodnie z kwalifikacjami przekraczał 30%. Wprawdzie rozmiary tego zjawiska ulegają stałemu zmniejszaniu, jednakże w dalszym ciągu są one czynnikiem hamującym wyzwolenie wszystkich rezerw, jakie tkwią w potencjale ludzkim. Istnieje więc potrzeba zastanowienia się nad zagadnieniem ściślejszej korelacji systemów kształcenia kadr z potrzebami gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselTadeuszFiszbach">Czynnikiem ujemnie odbijającym się na rezultatach gospodarczych jest niewłaściwe wykorzystanie czasu pracy, wynikające zarówno z wadliwej organizacji, jak i braku poszanowania dyscypliny pracy. Straty, jakie ponosi z tego tytułu nasza gospodarka, są niemałe, a zarazem trudne do przedstawienia w wielkościach wymiernych. Ze względu na wydatne zwiększenie poziomu technicznego uzbrojenia pracy, każda nie przepracowana godzina kosztuje obecnie znacznie więcej niż przed paroma laty. Z powodu nieusprawiedliwionej absencji straty w budownictwie wyniosły w 1975 roku ponad 3 mld zł, podczas gdy w 1970 roku — 1,7 mld zł. W przemyśle maszynowym analogiczne wskaźniki wynosiły w 1975 roku 710 mln zł, w 1970 roku — 410 mln zł. Jeżeli zaś weźmiemy pod uwagę wszystkie nie przepracowane godziny (bez urlopów), to straty z tego powodu w budownictwie wyniosły w 1975 roku 30 mld zł, w przemyśle maszynowym — 31 mld zł, a w transporcie — 9,5 mld zł. Te wycinkowe dane obrazują straty, jakie ponosi gospodarka z powodu braku dyscypliny w zakładzie pracy, tolerancyjnego traktowania nieusprawiedliwionej absencji i zakłócania rytmu produkcji nieterminowymi dostawami kooperacyjnymi. Zbyt często jeszcze niewłaściwie rozumiane jest jedno z fundamentalnych osiągnięć Polski Ludowej — prawo każdego do pracy. Prawo to nie może oznaczać lekceważącego stosunku do wykonywanej pracy, braku jej poszanowania, braku dyscypliny pracowniczej.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselTadeuszFiszbach">Na krajowej naradzie sekretarzy terenowych instancji partyjnych towarzysz Edward Gierek powiedział: — „Podstawowym warunkiem zwiększania efektywności gospodarowania jest powszechne umocnienie dyscypliny gospodarczej, a przede wszystkim podporządkowanie działalności społeczno-gospodarczej preferencjom ogólnonarodowym”.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselTadeuszFiszbach">Nieprawidłowa organizacja pracy, zwiększający się udział godzin nie przepracowanych powodują, że trudne, ale zarazem realne zadania nakreślone na V Plenum KC PZPR i zawarte następnie w uchwale Wysokiego Sejmu wymagają zbyt często dodatkowych nakładów, przede wszystkim w postaci znacznej ilości godzin nadliczbowych. Powoduje to nieuzasadniony wzrost płac, nie znajdujący realnego pokrycia w proporcjonalnie zwiększającej się masie dóbr i usług na rynku. Te negatywne tendencje z całą stanowczością musimy przezwyciężyć.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselTadeuszFiszbach">W uchwale VI Zjazdu podkreślano, że dynamicznemu rozwojowi gospodarki narodowej powinna sprzyjać aktywna polityka płac, pobudzająca bardziej wydajną pracę, sprzyjająca wprowadzeniu postępu technicznego i organizacyjnego. Dowodem tego, że płace były jednym z głównych czynników stymulujących wzrost gospodarczy jest fakt, iż w latach 1971— 1975 nastąpił ponad 40-procentowy ich wzrost. Również w latach 1976—1980 prowadzimy aktywną politykę wzrostu płac. Więcej jednak uwagi musimy poświęcać ściślejszemu wiązaniu płac z rzeczywistym nakładem pracy. Zadanie doskonalenia systemu płac odnosi się do wszystkich szczebli i ogniw gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselTadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Szybki wzrost zapotrzebowania na surowce i materiały, paliwo i energię — występuje w naszym kraju, podobnie jak i na całym świecie. Stały wzrost cen w tym zakresie sprawia, że w kompleksie przedsięwzięć służących dalszemu rozwojowi społeczno-gospodarczemu systematyczne doskonalenie gospodarki materiałowej nabiera szczególnego znaczenia. W 1976 r. zużycie surowców i materiałów, paliw i energii w gospodarce narodowej osiągnęło wartość ponad 2 bilionów złotych. Stanowi to około połowę ogólnej wartości wytworzonego produktu globalnego. Zużycie surowców, materiałów, paliw i energii na 1 mieszkańca ma wartość ok. 60 tys. zł w cenach zbytu, a na jednego zatrudnionego w przemyśle ok. 300 tys. zł. Stawia to Polskę w rzędzie krajów o największej materiało-i energochłonności produkcji. Stąd konieczność zdecydowanego działania na rzecz obniżenia kosztów materiałowych, przy jednoczesnym utrzymaniu tempa rozwoju gospodarki.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselTadeuszFiszbach">W ubiegłym pięcioleciu zmniejszenie zużycia materiałów, surowców, paliw i energii w przemyśle przyniosło oszczędności w kwocie ok. 80 mld zł. W 1976 roku natomiast obniżka kosztów materiałowych wyniosła ponad 38 mld zł, przekraczając o 1,2% założenia planowe. Jest to zjawisko pozytywne, świadczące zarazem o istniejących w tej dziedzinie możliwościach. Dlatego też narodowy plan społeczno-gospodarczy na rok 1977, jak i na całe bieżące 5-lecie zakłada dalszą obniżkę kosztów materiałowych i energochłonności produkcji. Powinny temu służyć korzystne zmiany w strukturze zużycia surowców i materiałów, szybsze tempo uzasadnionej substytucji materiałów tradycyjnych materiałami nowymi, tańszymi i lżejszymi.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselTadeuszFiszbach">Podejmując działania mające na celu poprawę jakości produkcji, co tak silnie zaakcentował VII Zjazd naszej partii, należy pamiętać o tym, iż ma to znaczenie nie tylko dla kształtowania się sytuacji rynkowej czy możliwości eksportu, ale również dla racjonalnej gospodarki materiałowej. Poprawienie jakości, trwałości i niezawodności wytwarzanych produktów pozwala ograniczyć ilość i masę materiałów zużywanych w produkcji przez wydłużenie czasu eksploatacji wyrobów.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselTadeuszFiszbach">Istotnym kierunkiem działań powinno być także skuteczne wpływanie na poziom i strukturę rozmieszczania zapasów materiałowych, robót w toku i wyrobów gotowych oraz przeciwdziałanie powstawaniu zapasów nadmiernych i zbędnych.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselTadeuszFiszbach">W wielu przedsiębiorstwach nadal prowadzi się nieracjonalną gospodarkę w tym zakresie. Chociaż w stosunku do planu na 1976 rok w całym przemyśle osiągnięto lepsze relacje przyrostu zapasów do produkcji, to jednak wskaźnik przyrostu zapasów wyrobów gotowych w relacji do produkcji jest gorszy niż zakładano.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselTadeuszFiszbach">Wzrost racjonalności w zakresie gospodarki materiałowej, to również kompleksowe i zgodne z potrzebami ochrony środowiska wykorzystanie wszelkich surowców, paliw i energii, to opracowanie i uruchomienie technologii bezodpadowych oraz minimalizacja braków. Fakt, iż obniżenie o 1% zużycia materiałów zapewnia wzrost dochodu narodowego o ok. 3%—4%, że oszczędne gospodarowanie surowcami zapobiega wydatkowaniu nakładów na ich poszukiwanie, eksploatację i import, świadczy o tym, że jest to problem i gospodarczy, i społeczny.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselTadeuszFiszbach">Wysoka Izbo! Świadomi jesteśmy faktu, że rozbudowa aparatu wytwórczego, bez której nie może być dynamicznego rozwoju, jest decydującym czynnikiem budowy materialnej bazy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Jest to również dowód wzrostu siły ekonomicznej kraju.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselTadeuszFiszbach">Dysponujemy dziś poważnym majątkiem produkcyjnym. Od tego, w jaki sposób zdołamy go wykorzystać, zależy stopień zaspokojenia potrzeb społecznych i nasz przyszły rozwój.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselTadeuszFiszbach">Należy jednak stwierdzić, że w wielu zakładach pracy zbyt. długo trwa dochodzenie do planowanej zdolności wytwórczej. Zbyt często zdarzają się przypadki niewłaściwej eksploatacji drogiego, w tym również importowanego sprzętu. W wielu przedsiębiorstwach zapomina się, że posiadanie nowoczesnych maszyn i urządzeń, dysponowanie nową techniką wymaga zmian w organizacji pracy. Nierzadko więc nowej technice towarzyszą stare nieprawidłowości, a nakłady poniesione na jej wprowadzenie zbyt wolno zwracają się społeczeństwu w postaci produkcji o wysokich parametrach jakościowych.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselTadeuszFiszbach">Trzeba pamiętać o tym, że niewłaściwe wykorzystanie istniejącego już aparatu wytwórczego — to nie tylko przejaw niegospodarności, to również jedna z przyczyn presji inwestycyjnej ze strony różnych ogniw gospodarczych. Dlatego przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych należy przywiązywać dużą wagę do zbadania stopnia wykorzystania już istniejącego majątku produkcyjnego. Słuszne są więc wysiłki Rządu zmierzające do zwiększenia stopnia koncentracji i doskonalenia procesu inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselTadeuszFiszbach">Zarówno w dokumentach VII Zjazdu, jak i na kolejnych posiedzeniach plenarnych Komitetu Centralnego PZPR oraz w trakcie plenarnej debaty sejmowej nad projektem planu z całą mocą podkreślano, iż w polityce inwestycyjnej drugiej połowy lat siedemdziesiątych powinien nastąpić zwrot wyrażający się m.in. zmianą struktury rzeczowej nakładów inwestycyjnych, zmianą relacji między inwestycjami nowymi a modernizacyjnymi. Kierunek na inwestycje modernizacyjne to działanie na rzecz obniżenia kapitałochłonności wzrostu gospodarczego, a tym samym zwiększenia konsumpcji. To zarazem jedna z najbardziej istotnych cech decyzji V Plenum Komitetu Centralnego. Rangę tych problemów podkreślił w swoim dzisiejszym wystąpieniu Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselTadeuszFiszbach">Dążenie do zwiększenia efektywności gospodarowania występuje w całym kraju.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselTadeuszFiszbach">Przywiązujemy do tego szczególną wagę również w województwie gdańskim. Mamy jednak świadomość, że istnieje jeszcze w tej dziedzinie wiele do zrobienia. Od pracy przemysłu okrętowego — nastawionego w głównej mierze na rynki zagraniczne — w niemałym stopniu zależą wyniki naszego eksportu. Sprawność portów decyduje o terminowości realizacji zobowiązań handlowych, a jednocześnie umożliwia niezakłócony przebieg procesów produkcyjnych w przedsiębiorstwach korzystających z dostaw zagranicznych. Dlatego też te ogniwa gospodarki są i będą głównym przedmiotem naszych wysiłków w zakresie aktywizacji rezerw i podniesienia efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselTadeuszFiszbach">Obywatele Posłowie! Znaczenie intensywnych czynników wzrostu nie sprowadza się jednak wyłącznie do kategorii ekonomicznych. Ma ono głęboki sens społeczno-wychowawczy, ponieważ angażuje wysiłek, talent i inicjatywę milionów ludzi na rzecz skutecznego rozwiązywania bieżących zadań produkcyjnych, na rzecz lepszego wykonywania codziennej pracy.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselTadeuszFiszbach">W codziennym trudzie budujemy nasz byt powszedni na dziś i na przyszłe lata. Wielki i odpowiedzialny jest to wysiłek, napotykamy bowiem utrudnienia, których przezwyciężenie wymaga wiele hartu, samozaparcia i poświęcenia. Świadomi jesteśmy tego, że droga, jaką obraliśmy, jest jedynie słuszna. Jest ona wyznacznikiem ambicji i aspiracji wszystkich Polaków miłujących swój socjalistyczny kraj.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselTadeuszFiszbach">W twórczej pracy dla dobra ojczyzny jest miejsce dla wszystkich jej obywateli. Dlatego kategorycznie przeciwstawiamy się tym nielicznym, którzy czerpiąc inspirację z obcych źródeł usiłują komplikować nasze życie, pomniejszać dorobek narodu i podważać dobre imię Polski w świecie.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselTadeuszFiszbach">Starali się oni wykorzystać dla swych celów wrażliwość i otwartość części młodzieży. Jednak młodzież udzieliła im właściwej odprawy. Młode pokolenie Polaków, jak żadne inne dotąd w historii kraju, ma możliwość zrealizowania swoich najambitniejszych zamierzeń. Dokonać tego może w twórczym zespolonym wysiłku wszystkich obywateli naszego kraju, realizujących program partii — program narodu.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselTadeuszFiszbach">W ludziach, w zespołach pracowniczych tkwią zasoby inwencji, woli pracy, gotowości aktywnego służenia krajowi. Przetwarzanie wszystkich tych wartości w kształt materialny, mogący stać się jeszcze skuteczniejszą siłą napędową naszego rozwoju, jest powinnością szczególnie tych wszystkich, którzy organizują pracę, wyznaczają jej rytm i są odpowiedzialnymi za osiągane rezultaty.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselTadeuszFiszbach">Doniosłym zadaniem ogniw zarządzania gospodarką narodową wszystkich zakładów produkcyjnych jest umiejętne kojarzenie wysiłku społecznego z priorytetami polityki społeczno-gospodarczej. Jest to jedyna droga wiodąca do osiągania celów, jakie zostały postawione przez VII Zjazd i V Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Izydor Adamski.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselIzydorAdamski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Sejm analizuje dziś przebieg realizacji swej uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym nie po zakończeniu roku, by post factum skwitować działalność Rządu, lecz w trakcie realizacji ocenia podjęte wysiłki i osiągnięte rezultaty, by wnieść ewentualnie sugestie i zaproponować wnioski służące lepszemu wykonaniu ogólnonarodowych przedsięwzięć. Chodzi zwłaszcza o to, by w konkretnych warunkach 1977 roku uczynić wszystko co możliwe, by w ramach posiadanych środków i możliwości uzyskać jak największe efekty gospodarcze i społeczne.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselIzydorAdamski">Narodowy plan społeczno-gospodarczy na rok bieżący oparty został na kierunkowych wytycznych programu społeczno-gospodarczego VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a zwłaszcza na postanowieniach V Plenum KC PZPR, wskazujących na konieczność dokonania w gospodarce przegrupowania sił i środków wobec zmienionych warunków wewnętrznych i zewnętrznych. Manewr ten, widoczny już w realizacji tegorocznego planu, jest niezbędny dla kontynuowania zapoczątkowanej po 1970 roku strategii szybszego wydźwignięcia Polski na wyższy etap rozwojowy, a zarazem dla uczynienia dalszego wyraźnego postępu w zakresie stopy życiowej przez zwrócenie szczególnej uwagi na zaopatrzenie rynku oraz poprawę warunków mieszkaniowych, a także na dalszy rozwój rolnictwa. Podstawowe założenia tego przedsięwzięcia, jak wynika z analizy procesów gospodarczych od początku br. zawartej w wystąpieniu obywatela Premiera Piotra Jaroszewicza, mimo występujących trudności, są realizowane. Trudności wynikają ze złożoności gospodarki na obecnym etapie jej rozwoju oraz niesprzyjających zjawisk na rynkach międzynarodowych, zwłaszcza niekorzystnych dla nas układów cenowych i ogólnej dekoniunktury w świecie zachodnim.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselIzydorAdamski">Nastąpiła pewna poprawa w skoncentrowaniu frontu inwestycyjnego, w wydajności pracy, w zmianie struktury produkcji przemysłowej z większym uwzględnieniem udziału produkcji rynkowej. Nadal jednak występuje w tych dziedzinach wiele 'braków i trudności. Są one i będą nadal przezwyciężane, jak zapewniał obywatel Premier — w wyniku konsekwentnych działań Rządu i oddolnych inicjatyw kierownictwa i załóg zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselIzydorAdamski">W wyniku korzystnych w ostatnim czasie posunięć ekonomicznych, pracy organizatorskiej administracji państwowej, służby rolnej oraz oddziaływania politycznego ogniw i instancji PZPR i ZSL kształtuje się na wsi korzystniejsza sytuacja społeczno-gospodarcza. Występują pozytywne objawy w zakresie rozwoju pogłowia trzody chlewnej, dobrze przebiega skup mleka. W związku ze spodziewanym dalszym wzrostem pogłowia prosiąt w okresie jesiennym — jak przewidują rolnicy — już dziś należy przedsięwziąć odpowiednie środki, by materiał hodowlany został w pełni w tym zakresie zagospodarowany.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselIzydorAdamski">Najważniejsze prace w rolnictwie, poza siewami wiosennymi, są jeszcze przed rolnikami. Rolnicy, instytucje obsługi produkcyjnej, służby doradcze powinny zdobyć się na maksymalny wysiłek, by zgromadzić jak najwięcej pasz, zebrać plony starannie i bez strat. W celu wsparcia wysiłków produkcyjnych rolników oraz korzystnego ukierunkowania produkcji, zwiększyć należy zaopatrzenie produkcyjne rolnictwa, by odrobić zaległości tam, gdzie one powstały, a w miarę możliwości przekraczać zadania planowe w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselIzydorAdamski">Wysoki Sejmie! Założenia manewru ekonomicznego, których realizacja znalazła wyraz w wykonania zadań pierwszych miesięcy planu, wymagają oprócz podejmowanych środków ze strony centralnych organów zarządzania gospodarką również konsekwentnych działań oddolnych, zmierzających do istotnej poprawy efektywności gospodarowania, zwłaszcza jeśli chodzi o lepsze wykorzystanie urządzeń technicznych, surowców, zasobów pracy oraz podniesienie jakości wyrobów. Zwielokrotnione wtedy będą efekty tego ważnego przedsięwzięcia. Uwaga ta odnosi się również do rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselIzydorAdamski">Cechą wyraźnie zauważalną w rozwoju gospodarki rolnej jest w ostatnich latach zwiększenie tempa wzrostu kapitało-i materiałochłonności produkcji. W latach 1970—1975 ogólny koszt zużycia materiałów, energii i środków trwałych w całym rolnictwie wzrósł z 215 mld zł do 360 mld zł, czyli średniorocznie zwiększył się o ponad 10%. Proces ten ma znamiona prawidłowości techniczno-ekonomicznej i może w przyszłości ulegać dalszemu nasileniu. Niezbędne są przecież nakłady zastępujące pracę rąk — pracą maszyn; trzeba stworzyć techniczne warunki dla rozwoju nowoczesnych form produkcji w rolnictwie, w pełni wykorzystać postęp biologiczny i techniczny, wreszcie zapewnić zatrudnionym w rolnictwie korzystniejsze warunki życia i pracy.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselIzydorAdamski">Dalszy wzrost produkcji rolnej staje się kosztowny i właśnie dlatego sprawą ogromnie ważną jest dbanie o należytą efektywność ponoszonych nakładów. Przykładowo, zużycie nawozów mineralnych w rolnictwie wynosi w Polsce w przeliczeniu na NPK ponad 3,5 mln ton rocznie. Zbliżamy się do dość wysokiego poziomu nawożenia — 200 kg/ha. Tymczasem w Czechosłowacji nawożenie mineralne jest wyższe niż u nas o 35%; plony pszenicy są tam wyższe o 45%. We Francji nawożenie mineralne jest wyższe niż u nas o 30%, ale plony pszenicy są wyższe o prawie 50%, zaś buraków cukrowych — o 55%. Przykładowo — Duńczycy przy nawożeniu o 25% wyższym niż u nas uzyskują plony jęczmienia o 40% wyższe.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselIzydorAdamski">Występują również poważne dysproporcje pod względem efektywności nawożenia pomiędzy regionami i grupami gospodarstw. Przykłady przodujących gospodarstw chłopskich i uspołecznionych dowodzą, że uzyskiwane są w nich nieraz dwukrotnie wyższe plony przy podobnym poziomie nawożenia i niewiele różniących się warunkach glebowych niż w innych gospodarstwach. Świadczy to o wielkości rezerw tkwiących w naszym rolnictwie, ale również o tym, jak ogromny wpływ na kształtowanie się efektywności ponoszonych w rolnictwie nakładów ma ogólny poziom kultury rolnej, jakość doradztwa fachowego, a czasami zwykła gospodarność. Słuszna jest teza, że wzrost produkcji rolnej musi kosztować, i to kosztować coraz więcej, ale nie wolno dopuścić do niegospodarności i rozrzutności środków. Krytycznie trzeba odnosić się np. do tych rolników i niektórych kierownictw gospodarstw uspołecznionych, którzy niedostatki agrotechniki, nie tak przecież kosztowne, żeby je poprawić, chcą wyrównać uderzeniowymi dawkami nawozów mineralnych czy środków ochrony roślin. Jest to zbyt kosztowny sposób zwiększania plonów.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselIzydorAdamski">W związku z tym należy w pracy służby rolnej nasilić doradztwo ekonomiczne, upowszechniać wśród rolników umiejętność dokonywania kalkulacji ekonomicznych, co jest szczególnie ważne po ostatnich głębokich zmianach w systemie cen rolnych i cen środków do produkcji rolnej, preferujących produkcję zbożową oraz produkcję zwierzęcą opartą na własnych paszach. Jednym z najbardziej kosztownych surowców używanych w produkcji rolnej są pasze przemysłowe. Roczne ich zużycie wynosi ponad 7 mln ton i sięga wartości 40 mld zł, w czym zawarta jest znaczna kwota dewiz. Prawdopodobnie kwota ta byłaby jeszcze wyższa, gdyby doliczyć dotacje, które są przecież przeznaczane na ten przemysł.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselIzydorAdamski">Różnice w efektywności spasanych pasz pomiędzy gospodarstwami są ogromne. Przyczyn jest wiele, jak np. warunki zoohigieniczne, kwalifikacje hodowców, łatwość do niedawna uzyskiwania pasz kupnych. Doświadczenia przodujących rolników wskazują, że dobrze rozwinięta własna baza paszowa oraz uzupełniające pasze kupne i komponenty dają najlepsze produkcyjne i finansowe efekty hodowli przy obecnym układzie cen.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselIzydorAdamski">Dobrze się stało, że od pewnego czasu Rząd okresowo analizuje wielkość dostaw pasz przemysłowych dla rolnictwa w zestawieniu ź wynikami skupu produktów zwierzęcych. Jest to na pewno środek dyscyplinujący nabywców pasz i skłania ich do większej troski o własną bazę paszową.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselIzydorAdamski">Pragnę w tym miejscu zasygnalizować przy okazji opinie wielu hodowców o pewnym pogorszeniu się w ostatnim czasie jakości pasz przemysłowych. Nie chodzi tyle o zawartość składników karmowych, bo ta jest na ogół dobra i nie krytykowana, lecz o niewłaściwości technologiczne, polegające na niedostatecznym wymieszaniu i rozdrobnieniu składników, przeterminowaniu czy przesoleniu pasz, co prowadzi nieraz do zatruć, a nawet padnięć prosiąt, które są szczególnie wrażliwe. Konieczne jest wzmożenie kontroli jakościowej zwłaszcza w małych mieszalniach, a także lepsze ich wyposażenie w sprawniejsze urządzenia.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselIzydorAdamski">Wysoki Sejmie! Minione lata, tak trudne dla rolnictwa, dostarczyły nam wielu dowodów na to, jaką skomplikowaną sprawą jest sterowanie procesami wzrostu produkcji rolnej. Doświadczenie wskazuje, że potrzebne są tu działania długofalowe, konsekwentne, a zarazem dobrze wyważone.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselIzydorAdamski">Podejmowane przez Rząd środki dla odwrócenia niekorzystnych tendencji w produkcji zwierzęcej, wywołanych w końcu minionej pięciolatki nadmierną dysproporcją między zasobami paszowymi a wielkością pogłowia, dają pierwsze korzystne efekty. Dbając nadal o stopniową, w miarę szybką odbudowę pogłowia, trzeba już dziś wypracowywać skuteczniejsze metody wyeliminowania lub przynajmniej znacznego osłabienia na przyszłość wahań w pogłowiu zwierząt i produkcji, zwłaszcza mięsa. Zapewne najważniejszym tutaj środkiem okaże się posiadanie przez rolników, a także przez państwo odpowiedniej rezerwy paszowej na wypadek nieurodzaju. Wskazane by też było organizowanie w gospodarstwach uspołecznionych i zespołach chłopskich ferm macior, mających priorytet w zaopatrzeniu paszowym i gwarancję korzystnego odbioru wyprodukowanego materiału hodowlanego.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselIzydorAdamski">Konieczne wydaje się także szersze posługiwanie się badaniami naukowymi z zakresu prognozowania pogłowia zwierząt, zasobów paszowych, warunków opłacalności i podejmowanie na tej podstawie w porę właściwych decyzji przeciwdziałających ewentualnym niekorzystnym zjawiskom.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselIzydorAdamski">Po okresie trudności wywołanych spadkiem w hodowli, co rolnicy również dotkliwie odczuwają nie tylko w sensie materialnym, ale i psychicznym, bo rolnik po prostu nie bardzo się dobrze czuje, kiedy ma niepełny stan w oborze, kiedy są puste stanowiska — obecnie na wsi jest więcej optymizmu. Wśród rolników kształtują się korzystne nastawienia produkcyjne, o czym już wspomniałem. W wytworzeniu atmosfery zaangażowania produkcyjnego i dobrego klimatu społeczno-politycznego na wsi doniosłą rolę odegrała powszechna konsultacja w sprawie założeń systemu emerytalnego dla rolników indywidualnych i ich rodzin. Po raz pierwszy na tak ogromną skalę na wsi wypróbowana została nowa konstytucyjna zasada konsultacji jako forma pogłębiania demokracji socjalistycznej i angażowania ludzi pracy do współrządzenia krajem.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselIzydorAdamski">Rolnicy swą postawą społeczną i produkcyjnym zaangażowaniem dokumentują poparcie dla polityki rolnej PZPR i ZSL, której zasady odpowiadają warunkom oraz możliwościom naszego kraju. Dzięki tej polityce nasze rolnictwo z każdym rokiem unowocześnia się technicznie, w czym jest ogromna zasługa klasy robotniczej, realizującej swój wycinek ogólnonarodowego programu żywnościowego. Tworzą się na wsi postępowe formy gospodarowania — gospodarstwa specjalistyczne i zespoły chłopskie. Zwiększa się udział gospodarki uspołecznionej w wytwarzaniu żywności, systematycznie poprawiają się warunki życia i pracy rolników we wszystkich sektorach. Na nowych płaszczyznach technicznego i ekonomicznego współdziałania umacnia się sojusz robotniczo-chłopski.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselIzydorAdamski">Polityka rolna PZPR i ZSL jest częścią składową społeczno-gospodarczej strategii partii zmierzającej konsekwentnie do wydźwignięcia Polski na wyższy etap rozwoju. Mamy na tej drodze wiele osiągnięć, ale jest to proces trudny i kosztowny. Jest wiele czynników przesądzających o powodzeniu tego przedsięwzięcia. W płaszczyźnie ekonomicznej decyduje wysoko wydajna, dobrze zorganizowana praca całego społeczeństwa. W płaszczyźnie politycznej — patriotyczna jedność narodu.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselIzydorAdamski">Przebieg realizacji narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok bieżący świadczy o ogromnym zaangażowaniu ludzi pracy w osiągnięcie tegorocznych oraz bardziej długofalowych celów społecznych i gospodarczych. Dlatego oburzające są przejawy działalności nielicznej, wyizolowanej z narodu grupki przegranych politykierów i zwykłych prowokatorów politycznych, którzy usiłowali ostatnio zatruć polityczną atmosferę w kraju i wciągnąć do swych awanturniczych poczynań młodzież. Działania tych ludzi, służące zaciekłym wrogom naszej ojczyzny — zasługują na stanowcze potępienie. Nie jest przypadkiem, że ich postępowanie, wymierzone przeciwko jedności narodu i demokracji socjalistycznej, przeciwko codziennej, wytężonej pracy narodu entuzjastycznie powitane zostało przez najbardziej wrogie, reakcyjne siły na Zachodzie, przez rewizjonistyczne i odwetowe koła w RFN, które chciałyby widzieć Polskę słabą ekonomicznie, a Polaków skłóconych.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselIzydorAdamski">W Polsce Ludowej jest miejsce do działania w interesie ojczyzny dla ludzi kierujących się różnymi motywacjami wyrosłymi na patriotycznym podłożu. Nie może być natomiast pobłażania dla tych, którzy godzą w podstawowe racje państwa i narodu.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Jerzy Jóźwiak.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselJerzyJozwiak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Na 7 posiedzeniu Sejmu, w grudniu ubiegłego roku rozpatrzyliśmy rządowe projekty planu 5-letniego na lata 1976—1980 oraz planu i budżetu na rok 1977. Owe dokumenty opracowane zostały w oparciu o dokonaną na V Plenum Komitetu Centralnego PZPR ocenę aktualnych problemów rozwoju kraju, w określonych warunkach zewnętrznych i wewnętrznych, przy równoległym rozwiązywaniu zarówno bieżących, jak i długofalowych problemów socjalnych i ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselJerzyJozwiak">Wedle stwierdzeń grudniowej debaty sejmowej zapewnione zostały w uchwalonych planach wszystkie warunki i aktualnie dostępne możliwości dla urzeczywistnienia rozwoju kraju oraz wzrostu poziomu życia obywateli.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselJerzyJozwiak">Obywatele Posłowie! Dzisiaj przypada nam w udziale obowiązek spojrzenia na dokonania minionych pięciu miesięcy realizacji narodowego planu społeczno-gospodarczego w roku 1977. Spojrzenie to musi zawierać w sobie również elementy oceny współudziału w realizacji tegorocznych zadań, wyrażające się m.in. w tym, co my jako posłowie, aktywni członkowie komisji sejmowych, zapewniający bezpośrednią możliwość konsultacji naszych koncepcji z propozycjami społeczeństwa, zdołaliśmy wnieść nowego, twórczego do realizacji bieżącego planu.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselJerzyJozwiak">Przeszłość miniona, w każdym przypadku i temacie, jest faktem dokonanym i niezmiennym. Zmienne natomiast są — i zawsze mogą być — aktualne warunki wewnętrzne i zewnętrzne. Bacznej uwagi wymagają zwłaszcza te ostatnie — w świetle naszego uczestnictwa w życiu międzynarodowym, udziału handlu zagranicznego i jego kosztów w ogólnej gospodarce i wymagań światowego obrotu towarowego.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselJerzyJozwiak">W realizacji tegorocznego planu znajdowało wyraz sprzężenie wzajemnie przenikających się treści społecznych i wartości gospodarczych. W trakcie dzisiejszej debaty mamy sposobność spojrzeć na te problemy. Spojrzeć z poczuciem odpowiedzialności takim, z jakim miliony Polaków codzienną pracą i aktywnością społeczną świadomie budują siłę i autorytet kraju. Jakże obco i żałośnie rysują się na tym tle próby atakowania naszego dorobku przez jednostki, które zatraciły więź ze społeczeństwem i chyba tylko na tej podstawie opierają swe niepoważne roszczenia oraz, niestety, konkretne akty prowokacji, nad którymi nie możemy przechodzić do porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselJerzyJozwiak">Wysoki Sejmie! Z przebogatej gamy problemów i spraw podjętych w wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów chciałbym podjąć z racji moich osobistych zainteresowań, doświadczeń i kontaktów poselskich kilka kwestii, związanych z realizacją planu, leżących w sferze zaopatrzenia rynku w towary i usługi oraz budownictwa. Są to bowiem grupy spraw, które obok rolnictwa i kompleksu gospodarki żywnościowej szczególnie mocno przyciągają uwagę społeczeństwa, kształtują jego nastroje i opinie o skuteczności naszego działania. Jest to jednocześnie ważna płaszczyzna realizacji kierunków działania, zawartych w uchwałach V Plenum Komitetu Centralnego PZPR, a przyjętych do realizacji w treści tegorocznego narodowego planu społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselJerzyJozwiak">Obywatele Posłowie! Przekazane nam materiały, obrazujące efekty realizacji bieżącego planu, wskazują na szereg korzystnych zjawisk w dziedzinie dostaw towarów na zaopatrzenie rynku. I tak, w I kwartale globalnie wartość dostaw towarów na zaopatrzenie rynku była w granicach 15% wyższa niż przed rokiem, wyprzedzając równocześnie o 5 punktów założenia tegorocznego planu.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselJerzyJozwiak">Mimo niewykonania zadań, w niektórych asortymentach towarowych zaobserwowano korzystne zjawiska w ilościowym wzroście dostaw szeregu artykułów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselJerzyJozwiak">Przedsiębiorstwa i jednostki produkujące na potrzeby rynku poczyniły postęp w dziedzinie nowoczesności i jakości produkowanych towarów, chociaż nie odpowiada on jeszcze w pełni stworzonym w ostatnim okresie możliwościom technicznym nowych i zmodernizowanych zakładów. Z całą też konsekwencją należy realizować decyzje Rządu, o których mówił z tej trybuny obywatel Premier. W sprawie poprawy jakości produkowanych towarów generalnie można stwierdzić, że osiągnięte wyniki w postaci przyśpieszenia dostaw towarów na rynek potwierdzają, że przeprowadzony manewr gospodarczy dał już wymierne efekty. O wielu aspektach skutków dokonywanego manewru mówił obszernie Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz. Wywierają one wpływ na kształtowanie równowagi towarowo-pieniężnej, przyczyniają się do zwiększenia towarów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselJerzyJozwiak">Na utrzymanie równowagi towarowo-pieniężnej określony wpływ wywierały i wywierają usługi. Moje wzmożone zainteresowanie, jak również zainteresowanie mojego Stronnictwa tym problemem wynika z faktu, że przed niespełna pół rokiem, w dniu 2 grudnia 1976 r. Sejm, na wniosek Rządu, uchwalił program rozwoju usług i rzemiosła na rok 1977 i założenia do roku 1980. Podejmując wówczas tę uchwałę, byliśmy świadomi opóźnień w sferze usług w stosunku do szybko rozwijającego się i szybko modernizującego się przemysłu. Byliśmy również świadomi społecznej rangi usług w harmonijnym rozwoju kraju, a w szczególności wpływu usług na zapewnienie odczuwalnej poprawy warunków życia naszego społeczeństwa. Znane nam z poprzednich okresów trudności w wykonywaniu zadań planowych w sferze usług dla ludności utrzymywały się w pierwszych miesiącach br. W I kwartale nie w pełni zrealizowany został plan wzrostu wartości usług dla ludności, mimo że dynamika ich rozwoju jest wyższa od osiągniętej w analogicznym okresie roku ubiegłego. Wysoka dynamika świadczenia usług bytowych wystąpiła w większości województw, a w 12 województwach kształtowała się nawet w granicach od 130% do ponad 150%.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselJerzyJozwiak">Najwyższe tempo wzrostu odnotowano w usługach motoryzacyjnych, remontowo-budowlanych, napraw zmechanizowanego sprzętu gospodarstwa domowego. Korzystne zmiany zaobserwowano w działalności rzemiosła. Pierwszy kwartał przyniósł wzrost jego aktywności: liczba zakładów rzemieślniczych zwiększyła się o ponad 1 800, liczba zatrudnionych o niecałe 4 tysiące, w tym po raz pierwszy od wielu lat wzrosła liczba uczniów. Wynika to z faktu, że na przestrzeni I kwartału Rząd wydał większość zapowiadanych aktów normatywnych. Dźwignie w nich zawarte, wynikające z rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła, zaczęły więc skutkować przy końcu pierwszego kwartału. O tym, że znajdujemy się dopiero w fazie początkowej działania warunków stworzonych wspomnianą uchwałą sejmową, może świadczyć fakt, że tylko w kwietniu br. liczba zakładów rzemieślniczych wzrosła o ponad 1 500. Dalszy zauważalny wzrost odnotowuje się także w tym miesiącu.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselJerzyJozwiak">Wszystko wskazuje więc na to, że trendy rozwoju rzemiosła będą się utrwalały, tym bardziej że świadomość potrzeby należytego wykorzystania tego ogniwa gospodarki narodowej staje się coraz bardziej powszechna we wszystkich jednostkach podstawowych.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselJerzyJozwiak">Wysoka Izbo! Zgodna ze społecznymi potrzebami i oczekiwaniami realizacja zadań tegorocznego planu w dziedzinie usług wymaga właściwego wykorzystania i doskonalenia uruchomionych dźwigni i instrumentów. Chcę się w tym miejscu posłużyć przykładem z dziedziny zaopatrzenia materiałowo-technicznego. Pierwsze doświadczenia wykazały, że wielkości przyjęte w rządowym programie centralnych dostaw podstawowych materiałów i środków technicznych były w minionym okresie właściwie realizowane. Jednocześnie jednak asortyment i formy realizacji nie zawsze uwzględniały specyfikę drobnych odbiorców, co wyraziło się np. w dostawach cementu luzem czy też w dostawach szkła o nieodpowiedniej grubości. W odróżnieniu od materiałów nie objętych centralnym rozdzielnictwem konsekwentnie wcielane muszą być dyspozycje programu.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselJerzyJozwiak">W związku z dokonanym wzrostem zaopatrzenia sfery usług ze źródeł centralnych — centrale zaopatrzeniowe nie mogą czuć się zwolnione z obowiązku dalszego priorytetowego traktowania jednostek usługowych. Jak widać, rządowy program w tej dziedzinie musi być w przyszłości wykonany nie tylko co do globalnych wielkości, ale usprawniony co do form i asortymentu. Dotyczy to także zaopatrzenia w części zamienne. Mimo obserwowanej poprawy, dostawy części zamiennych ze strony przemysłu są ciągle niewystarczające. Trudności w tym względzie pogłębiane są nadal przez nie zawsze właściwą ich dystrybucję oraz używanie części zamiennych przy naprawach gwarancyjnych z uwagi na słabą jeszcze jakość wyrobów przemysłu.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselJerzyJozwiak">Warunkiem więc osiągnięcia odczuwalnego postępu w rozwoju usług dla ludności i stworzenia korzystnych przesłanek do wykonania tegorocznych zadań planowych jest stała troska o pełne i terminowe udostępnianie usługodawcom przez producentów części zamiennych w odpowiednich ilościach i stopniowe ograniczanie zaangażowania potencjału usługowego przy naprawach gwarancyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselJerzyJozwiak">Kolejnym warunkiem pomyślnego wykonania zadań w sferze usług jest stała troska o postęp techniczny w ich świadczeniu oraz należyte traktowanie budownictwa towarzyszącego na rzecz handlu i usług. Realizacja budownictwa lokali użytkowych dla usług w I kwartale na poziomie 10% zadań rocznych wskazuje na konieczność poświęcenia większej uwagi tej sprawie. Wyraźne opóźnienia w budownictwie towarzyszącym zmniejszają w powszechnym odczuciu społeczne efekty budowy nowych osiedli mieszkaniowych. Dlatego też nie jest dziełem przypadku, że problem ten podnoszony jest stale w trakcie spotkań poselskich. Na tym tle, szukając odpowiednich środków zaradczych i znając napięcia towarzyszące realizacji zadań w budownictwie, energicznie trzeba przystąpić do praktycznego wykorzystania sugestii zgłaszanych przez posłów na posiedzeniach komisji sejmowych. Zmierzają one do tego, aby powiększać ciągle deficytową powierzchnię pomieszczeń handlowo-usługowych m.in. przez lokalizowanie nieuciążliwych placówek na parterach budynków mieszkalnych. Konieczne jest również wydatne przyspieszenie wykonawstwa lokali handlowo-usługowych w lekkich pawilonach. W kraju jest wiele przykładów rozwiązania sprawy lokalizacji nieuciążliwych dla lokatorów placówek handlowo- -usługowych na parterach budynków mieszkalnych, a więc są to sprawy, które skutecznie rozwiązywane mogą być dzięki inicjatywie i działaniu szczebla podstawowego.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselJerzyJozwiak">Powiązanie działań terenowych z kierunkami polityki dotyczącej usług, ukształtowanej na szczeblu centralnym, zapewniło obecnie uzyskanie pożądanej efektywności w pracy jednostek usługowych, wyrażające się w oszczędnościach w nakładach pracy i materiałach. Dalszej poprawy w realizacji planu wymaga jednak jakość usług budząca nadal wiele krytycznych opinii społecznych. Zwiększenie samokontroli usługodawców jest tutaj najbardziej pożądane.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselJerzyJozwiak">Wysoki Sejmie! Ważnym elementem dalszej poprawy warunków życia ludzi pracy w naszym kraju jest obok rozwoju gospodarki żywnościowej i poprawy zaopatrzenia rynku w towary i usługi rozwój budownictwa mieszkaniowego, realizowanego zarówno w systemie budownictwa wielomieszkaniowego, jak i jednorodzinnego. Budownictwo jednorodzinne może znacznie poprawić sytuację mieszkaniową, angażując słusznie najczęściej osobistą pracę przyszłych jego użytkowników. W realizacji tego budownictwa już tradycyjnie istotną rolę odgrywają jednostki drobnej wytwórczości oraz rzemiosła i to zarówno przy samym wykonawstwie, jak i lokalnej produkcji materiałów budowlanych. Istniejąca w kraju baza surowcowa, przy bardziej racjonalnym zagospodarowaniu wycofanego z gospodarki uspołecznionej ciężkiego sprzętu maszyn i urządzeń, pozwala na efektywniejsze spożytkowanie istniejących rezerw.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselJerzyJozwiak">Chcę zauważyć, że mamy wszelkie warunki, aby przywrócić m.in. cegle należne jej miejsce wśród materiałów niezbędnych w budownictwie jednorodzinnym. Zwolnione w ten sposób zostaną niemałe ilości deficytowego cementu, używanego obecnie do produkcji różnych elementów ściennych dla budownictwa jednorodzinnego, co stanowić może praktyczny wyraz działań na rzecz oszczędnej gospodarki materiałowej.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselJerzyJozwiak">Wysoki Sejmie! Dzisiejszą debata pokazuje, że nakreślony na V i VI Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej program jak najściślejszego kojarzenia celów społecznych z dynamicznym rozwojem naszego kraju jest konsekwentnie realizowany. Takie stanowisko w pełni potwierdzają wyniki uzyskane na przestrzeni minionych miesięcy. Jest sprawą nas wszystkich, ażeby usuwając w działaniu występujące napięcia i trudności, wnosić jak największy osobisty wkład w realizację przyjętych kierunków rozwoju. Da temu na pewno wyraz podjęta dzisiaj uchwała, która też w moim głębokim przekonaniu spotka się z pewnością z jednomyślną aprobatą tej sali. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Ludwika Mieszkowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Uchwały V Plenum Komitetu Centralnego naszej partii jeszcze raz podkreśliły nieugiętą rolę kontynuowania uchwalonej przez VII Zjazd strategii rozwoju — „dla ludzi i przez ludzi”, a więc polityki podwyższania poziomu życia ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Oceniając występujące na drodze realizacji programu społeczno-gospodarczego trudności, określając subiektywne i obiektywne źródła ich powstawania, przyjęto w planach rozwoju na lata 1976—1980 kierunki działania zapewniające pełną realizację linii VII Zjazdu, skuteczne umocnienie równowagi ekonomicznej i stopniowe przezwyciężenie trudności rynkowych.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Pracownicy warszawskich zakładów pracy, rolnicy stołecznego województwa dobrze zrozumieli konieczność dokonania manewru w kierunku koncentracji sił i środków na odcinkach bezpośrednio decydujących o zaspokojeniu potrzeb społecznych i zapewnieniu dalszego rozwoju gospodarczego kraju.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Przyśpieszony rozwój produkcji artykułów żywnościowych, zwiększenie przemysłowych dostaw konsumpcyjnych, rozwój budownictwa mieszkaniowego, postęp w dziedzinie jakości produkcji — oznacza głębokie zespolenie celów społecznych i gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Realizując uchwały V Plenum KC PZPR w stołecznym województwie, projekt planu 5-letniego poddano szerokiej konsultacji we wszystkich środowiskach, przyjmując w nim jako cel nadrzędny stałą poprawę warunków życia i pracy mieszkańców stołecznej aglomeracji.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Podstawowym środkiem do realizacji tych celów jest wzrost produkcji przemysłowej i rolniczej oraz ukierunkowanie struktury tej produkcji przede wszystkim na potrzeby zaopatrzenia ludności i eksport. W obydwu tych dziedzinach przemysł naszego województwa ma szerokie możliwości. Wyroby warszawskiego przemysłu: obuwie, odzież, kosmetyki, leki, magnetofony, telewizory, samochody osobowe — to artykuły poszukiwane, niektóre z nich cieszą się już dobrą marką, a jednocześnie znajdują się na rynku w niedostatecznej ilości.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Dla pełnego wykorzystania istniejących możliwości, z inicjatywy warszawskiej instancji partyjnej, w przemyśle i drobnej wytwórczości województwa opracowane zostały partyjne programy wzrostu produkcji rynkowej i eksportowej. Programy te sprecyzowały zadania we wszystkich sferach działalności przedsiębiorstw przemysłowych i handlowych dla zwiększenia rozmiarów produkcji rynkowej, podniesienia jej jakości, a także obniżenia społecznych kosztów wytwarzania. W wyniku prac nad partyjnymi programami załogi zakładów pracy stolicy i województwa, zwiększając wydajność pracy poprzez poprawę organizacji produkcji i pełniejsze wykorzystanie czasu pracy — zadeklarowały ponadplanową produkcję przeznaczoną na potrzeby rynku krajowego o wartości ponad 2 mld zł. Podjęcie dodatkowej produkcji pozwoliło w niektórych asortymentach już zabezpieczyć potrzeby rynku, w niektórych zaś nastąpiła znaczna poprawa stopnia zaspokojenia potrzeb.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Występują jednak nadal asortymenty, na które handel zgłasza większe zapotrzebowanie niż możliwości produkcyjne. Pamiętać należy, że na niektóre wyroby istnieje jednakowo silny popyt zarówno na rynku zagranicznym, jak i krajowym. W takim przypadku jedynie słusznym rozwiązaniem jest zwiększenie rozmiarów produkcji. Niewiele natomiast korzyści przyniosą decyzje o przemieszczeniu produkcji eksportowej na zaopatrzenie rynku wewnętrznego czy też odwrotnie.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Ważnym problemem jest także właściwe określenie produkcji przeznaczonej na cele kooperacyjno-zaopatrzeniowe dla wyrobów finalnych. Zmiana struktury produkcji powinna następować w niektórych przedsiębiorstwach po dokładnej analizie, bowiem bez zwykłej — „uszczelki” produkowanej przez drobną wytwórczość nie wyjedzie samochód, bez odpowiedniej jakości materiałów nie można uszyć odzieży. Wydaje się, że zbyt często zjednoczenia i resorty sprawę produkcji rynkowej traktują jednostronnie, nie widząc całej złożoności procesu produkcyjnego dla otrzymania końcowego wyrobu na rynek, co powoduje niepotrzebne zakłócenia w zaopatrzeniu materiałowym i utratę jakże cennego czasu pracy.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Wzrost produkcji rynkowej w naszym województwie będzie miał silne wsparcie w przyjętych w planie programach inwestycyjnych. Uruchomiona zostanie produkcja odbiorników telewizji kolorowej, w budowie jest nowa fabryka obuwia — „Syrena”, rozbudowują się Zakłady Jedwabiu Naturalnego w Milanówku. Rozpocznie się budowa nowych fabryk — „Urody”, Zakładów Przemysłu Odzieżowego — „Renoma”, Przemysłowego Centrum Optyki, Tarchomińskich Zakładów Farmaceutycznych — „Polfa”.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Inwestycje te, będąc odbiciem polityki koncentracji nakładów m.in. na przemyśle rynkowym, przyczynią się do zabezpieczenia społecznych potrzeb na produkowane asortymenty i dlatego wobec występujących braków w potencjale budownictwa, poświęca się im szczególną uwagę.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Nie możemy jednak i nie liczymy wyłącznie na efekty, jakie przyniosą nowe inwestycje. Szukamy w całym przemyśle rezerw dla dynamizowania produkcji rynkowej od zaraz. Stawiamy tutaj przede wszystkim na zaangażowanie kolektywów pracowniczych, na każdego pracownika, wprowadzając w zakładach powszechny szacunek dla dobrej, wysoko wydajnej pracy według socjalistycznej zasady — „każdemu według jego pracy”.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Na podkreślenie zasługuje fakt, że stołeczny przemysł spełnia postulat handlu dotyczący przyspieszenia niektórych dostaw rynkowych. Znajduje to wyraz w szybkiej realizacji rocznych zadań — po czterech miesiącach w wysokości 38,7%, przy wzroście w stosunku do roku ubiegłego o 17,5%.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Obecnie zadaniem najważniejszym jest stwarzanie warunków i klimatu dla utrzymania osiągniętej w I kwartale wysokiej dynamiki wzrostu produkcji rynkowej i dalsze powiększanie jej rozmiarów.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Mimo przemysłowo-miejskiego charakteru naszego województwa, problemy rozwoju rolnictwa pochłaniają wiele uwagi stołecznych władz partyjnych i administracyjnych. Stworzone zostały dobre warunki do dalszego rozwoju produkcji artykułów żywnościowych, w tym szczególnie przemysłów: piekarniczego, mleczarskiego, owocowo-warzywnego, drobiarskiego, przetwórstwa garmażeryjnego oraz produkcji napojów bezalkoholowych.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Realizowany jest w województwie program budowy wokół Warszawy ferm bydła mlecznego, co przyczyni się do zwiększenia produkcji mleka; nadal intensywnie rozwijane są formy uprawy warzyw i owoców na obszarach podwarszawskich. Duże znaczenie ma właściwe zagospodarowanie wszystkich zbiorników wodnych i stawów dla hodowli ryb, w tym także metoda kontenerowa hodowli ryb w Zalewie Zegrzyńskim. Wszystkie te zamierzenia wpłyną na poprawę zaopatrzenia Warszawy w produkty żywnościowe.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselLudwikaMieszkowska">W prawidłowej realizacji uchwał V Plenum dużą rolę odgrywa rozwój szerokiej sfery usług. W wyniku rządowego programu władze miasta Warszawy określiły w tym zakresie zadania do 1980 roku. Założono dwukrotny wzrost usług, w tym znacznie szybszy w najbardziej deficytowych, jak motoryzacyjne czy dotyczące wyposażenia mieszkań. Ważnym zadaniem jest także wyrównanie występujących jeszcze w tym zakresie dysproporcji pomiędzy Warszawą a województwem, na którego terenie wzrost usług musi następować znacznie szybciej.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Znane są władzom podstawowe bariery hamujące szybki wzrost usług, należą do nich: brak odpowiednich lokali, niewłaściwe zaopatrzenie w surowce i materiały, niskie uzbrojenie w maszyny i sprzęt techniczny. Na tych właśnie problemach koncentruje się praca Urzędu m.st. Warszawy, jak również na wprowadzaniu nowych form świadczonych usług. Uruchomiono przykładowo w Warszawie pralnię samoobsługową, w której zmniejszono zatrudnienie z 12 do 2 osób, co jest szczególnie cenne na stołecznym rynku pracy. Można by takich pralni zorganizować więcej, gdyby przemysł podjął produkcję niezbędnych maszyn. Prawidłowością ogólną jest szybszy wzrost wydatków na usługi aniżeli na towary. U nas, jak dotychczas, jest odwrotnie. Świadczy to o nie dość energicznym podjęciu problemu przez zainteresowane resorty. Należy oczekiwać, że rządowy program wzrostu usług będzie bardziej energicznie realizowany przez zainteresowane resorty i związki.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Wysoka Izbo! W kształtowaniu sytuacji rynkowej coraz większą rolę odgrywa handel. Zaspokojenie stale rosnących potrzeb społecznych w dużym stopniu zależy od jakości i kultury pracy handlu, od usprawnienia sposobu funkcjonowania wszystkich jego ogniw. Przez pryzmat handlu często kształtowane są opinie o stanie całej naszej gospodarki. Zdarzają się przecież wypadki, że występują w sklepach okresowe deficyty towarów, kórych mamy dostateczne ilości. Nie należą one do rzadkości, występują dość często. Co prawda ostatnie zmiany organizacyjne w handlu pozwalają na umiejscowienie odpowiedzialności za zaopatrzenie w towary, jednak należy pamiętać, że podstawowym ogniwem będzie zawsze sklep i człowiek w nim pracujący. Dlatego też niezwykle wielką wagę władze stolicy przywiązują do właściwego funkcjonowania jednostek handlowych.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Z jednej strony rozwijana jest praca na rzecz lepszej organizacji handlu, dostosowania sieci sklepów i godzin ich pracy do potrzeb mieszkańców, z drugiej zaś — poprawa warunków pracy w handlu, który zatrudnia w województwie ponad 80% kobiet. Główną zasadą jest budowa dużych pawilonów handlowych w osiedlach z całym asortymentem potrzebnym gospodyni w gospodarstwie domowym, likwidacja jednostek sklepowych o powierzchni poniżej 50 m^2^, które są uciążliwe dla obsługi, a mogą być przeznaczone na lokale usługowe.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Kontrolowane są na bieżąco, wynikające z uchwały Sekretariatu Komitetu Centralnego PZPR, programy poprawy obsługi klienta, wprowadzono zasady współzawodnictwa pracy, konkursy itp. Organizacje handlowe mają też doniosłą rolę do spełnienia w dziedzinie ukierunkowania struktury produkcji. Od dwóch lat wspólnie przedsiębiorstwa produkcyjne i handlowe opracowują programy wzrostu dostaw rynkowych, co daje pierwsze efekty, szczególnie w większych dostawach oraz lepszym dopasowaniu struktury asortymentowej produkcji do potrzeb konsumenta.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Obywatele Posłowie! Przedstawiłam na przykładzie stołecznego województwa tylko niektóre sprawy w zakresie przedsięwzięć zmierzających do zapewnienia równowagi rynkowej. Są one ilustracją zjawisk, które występują w kraju.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Myślę, że wspólnym wysiłkiem organów administracji państwowej i rad narodowych, kierownictw gospodarczych i załóg możemy zapewnić realizację zadań wynikających z uchwał V Plenum KC PZPR i planu na rok 1977.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Zenon Komender.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselZenonKomender">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” pragnę podkreślić, że, jak wynika z informacji Rządu, w rezultacie dążenia do przewidzianego planem przegrupowania środków osiągnięto wyższe od założonego tempo wzrostu produkcji przemysłowej. Przez poprawę struktury produkcji następuje stopniowe wychodzenie z niedoboru szeregu artykułów na rynku. Koncentracja inwestycji na tytułach kontynuowanych obniża obciążenie dochodu narodowego nakładami inwestycyjnymi.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselZenonKomender">W coraz większym stopniu realizowane są potrzeby inwestycyjne gospodarki żywnościowej i komunalnej oraz budownictwa mieszkaniowego. Zwiększają się dostawy niektórych środków produkcji dla rolnictwa i zarysowała się możliwość wyjścia ze złego stanu w hodowli.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselZenonKomender">Jednak obok tych tendencji pozytywnych występuje wiele zjawisk i faktów społecznych i gospodarczych, które trzeba przezwyciężyć i eliminować, aby można było w pełni zrealizować wytyczne V i VI Plenum KC PZPR, a więc utrzymać wysoką dynamikę rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju w całym bieżącym 10-leciu.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselZenonKomender">Chodzi tu przede wszystkim o szybkie i elastyczne dostosowywanie produkcji do rzeczywistych potrzeb społecznych zarówno w odniesieniu do rynku wewnętrznego, jak i do wymiany międzynarodowej oraz do sfery zaopatrzenia inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselZenonKomender">Mówiąc o potrzebie dostosowywania produkcji do rzeczywistych potrzeb społecznych, mam na myśli nie tylko aspekt ilościowy, ale przede wszystkim jakościowy. Taki punkt widzenia jest zresztą, jak wiemy, preferowany w obecnych działaniach Rządu. Na pewno ważnym faktem w tej dziedzinie jest szczegółowy, a równocześnie kompleksowy przegląd zagadnień warunkujących jakość produkcji. Na poziom nowoczesności i jakości wyrobów wpływa bowiem bardzo wiele różnorodnych czynników. W miarę pogłębiania społecznego podziału pracy ten poziom często tylko w nieznacznym stopniu zależy od zakładu bezpośrednio wykonującego dany wyrób finalny.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselZenonKomender">Źródła złej jakości produktu tkwią zwykle znacznie głębiej. Dziś coraz powszechniej o jakości i nowoczesności poszczególnych produktów decydują wyniki pracy instytutów naukowo-badawczych, biur konstrukcyjnych, projektowych, przedsiębiorstw produkujących surowce, materiały i półfabrykaty. Zależy to od jakości maszyn i urządzeń używanych w toku produkcji, wreszcie od zakładów produkujących wyrób finalny, a potem od przedsiębiorstw transportowych i handlowych zajmujących się dystrybucją wyrobów. W każdym z wymienionych ogniw tego łańcucha organizacji decydujących o jakości produktu występuje znowu cały zespół czynników mających wpływ na jakość i nowoczesność wyrobu czy usługi. Tak np., o jakości prac instytutów naukowo-badawczych decydują takie czynniki, jak: dostęp do literatury światowej, aparatura, sprzęt, warsztaty doświadczalne, urządzenia, laboratoria itp.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselZenonKomender">We wszystkich jednak wymienionych ogniwach najważniejszym czynnikiem jest organizacja pracy ludzkiej i jej jakość, stopień umiejętności, zapał, chęć do pracy, a obok tego poczucie odpowiedzialności i głębokie zrozumienie sensu moralnego pracy dla wspólnego dobra. Niestety, jak wiemy, zbyt częste są wypadki świadomego wypychania do odbiorcy wyrobów złej jakości, wykonywania kiepskich, niedbałych usług. Dzieje się to często wbrew protestom służb kontroli jakości, które starają się rzetelnie wypełniać ciążące na nich obowiązki. Jednak presja kierownictwa, a często i wielu załóg, kierujących się wąskim, źle pojętym interesem przedsiębiorstwa czy wydziału, powoduje, że kontrolerzy w imię wykonania zadań planu, które, niestety, ciągle jeszcze konstruowane są w oparciu o wskaźniki ilościowe, podpisują dokumenty niezgodne ze stanem faktycznym i wypuszczają ewidentne braki.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselZenonKomender">Nie trzeba nikomu dziś udowadniać, że niska jakość w zasadniczy sposób obniża efektywność gospodarowania. Przejawy tego są rozległe. Jeżeli produkcja o niskiej jakości trafia na rynek wewnętrzny, to naraża zwykle konsumenta-użytkownika tego towaru na dodatkowe koszty związane z koniecznością nieuzasadnionych, nadzwyczajnych napraw, lub też powoduje konieczność dodatkowych zakupów jako rezultat przedwczesnego zużycia się wyrobu. Stąd też handel, chroniąc konsumentów przed tymi stratami, musi coraz skuteczniej zapobiegać przenikaniu na rynek towarów wadliwych, o niskiej jakości. Obok tych strat czysto materialnych — zła jakość wyrobów konsumpcyjnych i szeroko rozumianych usług dla ludności powoduje rozległe ujemne skutki społeczne, a często generalnie podrywa zaufanie do prawidłowości funkcjonowania całej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselZenonKomender">Ogromne szkody dla gospodarki narodowej wynikają i z tego, że wyroby nie odpowiadające przyjętym wymogom jakości i nowoczesności trafiają na rynek zagraniczny. Tam spotykają się one z tym samym asortymentem towarów, ale o wyższej jakości i wtedy albo są w ogóle niezbywalne, albo cena, jaką możemy otrzymać za nasze towary, jest znacznie niższa. Ta różnica w jakości pozbawia nas ciągle jeszcze określonej kwoty zagranicznych środków płatniczych.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselZenonKomender">Niska jakość dostaw inwestycyjnych i surowców materiałowych, robót budowlano-montażowych, zły transport itp. powoduje straty, które się multiplikują w dalszych procesach produkcyjnych, w eksploatacji nowych obiektów, maszyn i urządzeń, ciągnąc w dół ogólny poziom efektywności ekonomicznej naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselZenonKomender">Świadomość tego wszystkiego powinna być głównym hamulcem dla zbyt pochopnych decyzji o wprowadzaniu do sprawozdań z wykonania planu różnego typu braków i bubli, dla pobłażania niedbalstwu i niesolidności, dla tolerowania niedoróbek i poślizgów.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselZenonKomender">Sprawy te mają bezpośredni związek z rzetelnością informacji i prawidłowością statystyki. Na pewno w tej dziedzinie, jak w każdym ludzkim działaniu, mogą się zdarzać błędy i potknięcia, ale nie można deformować obrazu poszczególnych spraw, podając niewłaściwe wielkości przy różnego typu spisach czy zaliczając do wykonania planu inwestycyjnego obiekty, nad którymi pracuje się potem przez wiele miesięcy. Niestety, tak się dzieje m.in. w stosunku do budynków mieszkalnych czy obiektów towarzyszących.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Pozytywnie oceniając rozległe wysiłki zmierzające do stałej poprawy zaopatrzenia rynku wewnętrznego i zapewnienia równowagi towarowo-pieniężnej, chciałbym zwrócić uwagę na niektóre problemy, których załatwienie może wzmocnić te pozytywne tendencje. Zagadnienia te były zresztą analizowane przez niektóre komisje sejmowe.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselZenonKomender">Wiadomo, że pomimo wysokiej skłonności do wydatkowania pieniędzy na zakup towarów i na usługi, konsumenci coraz częściej pragną je wydawać na towary odpowiedniej jakości, mające pożądane przez nich cechy użytkowe. Powstaje zatem zjawisko współistnienia na rynku stosunkowo obszernego pola niedoborów asortymentowych określonych towarów i usług, a obok tego odkładania się w zapasach handlu i przemysłu innych artykułów nie w pełni odpowiadających tym nowym gustom i potrzebom konsumentów. Przeciwdziałać temu należałoby zarówno przez odpowiednie sterowanie produkcją, jak i przez śmielsze przeceny i przesunięcia towaru. Magazynowanie wyrobów niechodliwych, a często wręcz niezbywalnych, uniemożliwia bowiem prawidłową pracę wielu placówek handlowych i im trwa dłużej, tym większe w efekcie przynosi straty. Oczywiście, koszty przeceny muszą obciążać nie tylko handel, ale i producentów tych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselZenonKomender">W trudnej sytuacji na rynku mięsnym pozytywne rezultaty daje wprowadzona zasada przydziału surowca mięsnego do województw. Stymuluje to jak najlepsze wykorzystanie surowca mięsnego i pozwala na dostosowanie asortymentu do miejscowych preferencji.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselZenonKomender">W całym kompleksie działań na rzecz poprawy zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe coraz większej wagi nabierają sprawy jakości produktów i sprawności handlu. Chodzi tu szczególnie o produkcję wędlin, przetworów mlecznych i owocowo-warzywnych, konserw rybnych i pieczywa. Wydaje się, że zakłady tej branży, szczególnie drobnej wytwórczości, z rzemieślniczymi włącznie, mogą poważnie poprawić i urozmaicić zaopatrzenie rynku spożywczego. Trzeba jednak pamiętać o ich pracochłonności. Stąd na pewno wymaga pozytywnego załatwienia zgłaszany postulat odejścia w stosunku do nich od zasady limitowania zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselZenonKomender">W tym miejscu chciałbym zwrócić uwagę na ograniczenie rozmiarów produkcji rynkowej i usług w wielu dawnych zakładach państwowego przemysłu terenowego po ich podporządkowaniu przedsiębiorstwom przemysłu kluczowego. Zjawisko to ma tym bardziej negatywne skutki dla rynku, że koncentrowało się na wybranych grupach wyrobów typowych dla drobnej wytwórczości, takich jak drobne wyroby z drewna i metalu dla gospodarstwa domowego, zabawki, pamiątki, wózki dziecięce, krótko- seryjne wyroby przemysłu lekkiego i innych przemysłów. Te braki muszą być szybko odrobione właśnie w ramach drobnej wytwórczości, której rola w produkcji rynkowej powinna stale wzrastać.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselZenonKomender">Przy rozpatrywaniu struktury dostaw na rynek niepokój budzi wysoki udział napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych — stanowiący w 1977 roku wg założeń planu 14,7% całości dostaw. Te poważne dostawy powodują to, że spożycie na 1 mieszkańca w roku 1977 ukształtuje się na poziomie ok. 5,6 1 wódki w przeliczeniu na czysty spirytus, a obok tego 39,2 1 piwa i 8,4 1 wina i miodów pitnych. Wiemy, jak nierównomiernie kształtuje się spożycie alkoholu w stosunku do ogółu ludności, jak poważne są skutki jego nadużywania przez pewną grupę nałogowych alkoholików, a i ludzi, którym ta choroba grozi. Odbija się to negatywnie na sytuacji materialnej i trwałości wielu rodzin, a i godzi w dyscyplinę, wydajność pracy i generalnie obniża jakość pracy. Stąd też konieczne jest konsekwentne egzekwowanie państwowych przepisów i dyrektyw w zakresie zwalczania alkoholizmu i jego skutków.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Wspólną pracą w latach siedemdziesiątych zaangażowaliśmy się skutecznie w zasadniczy skok cywilizacyjny naszego kraju. Musimy zrobić wszystko, aby ten proces pogłębiać. Stąd też w swym wystąpieniu pragnę raz jeszcze podkreślić konieczność eliminowania z naszego życia wszystkich tych elementów, które osłabiają dynamikę rozwoju społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselZenonKomender">Wysoki Sejmie! Wiemy, że nie mają szans podejmowane przez antypolskie i kosmopolityczne ośrodki próby osłabienia jedności moralno-politycznej wszystkich Polaków w realizacji zadań narodowych — w tym także próby wciągnięcia kościoła do tych działań. Kościół w Polsce zajmował zawsze w węzłowych problemach narodu i zajmuje dziś stanowisko zdecydowanie patriotyczne, czego dowody znajdujemy w całej historii naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselZenonKomender">Trzeba umieć odróżniać własne cele — pisaliśmy niedawno bez ogródek w artykule w — „Słowie Powszechnym” — które musimy realizować konsekwentnie, jeżeli chcemy wzmocnić i wzbogacić kraj oraz przezwyciężać czasowe trudności, od celów, jakie chcą nam i innym zaprzyjaźnionym krajom narzucić przeciwnicy.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselZenonKomender">Sprawy polskie powinny pozostawać sprawami polskimi, musimy je rozwiązać i na pewno je rozwiążemy, jeśli połączymy twórczą myśl z coraz lepszą pracą.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselZenonKomender">Wysoki Sejmie! Występujące dziś jeszcze braki i nie zaspokojone potrzeby — o których mówił również w swojej informacji Prezes Rady Ministrów — mogą być i będą przezwyciężone wspólnym wysiłkiem i codzienną rzetelną pracą, jednoczącą wszystkich Polaków, niezależnie od postawy światopoglądowej. Przeważają u nas bowiem, jak to podkreślił Edward Gierek na niedawnym spotkaniu z załogą Fabryki Samochodów Małolitrażowych w Bielsku — „ludzie, których poglądy nacechowane są troską o dobro kraju, ludzie, którzy jeśli widzą coś złego starają się to naprawić, ludzie, którzy optymizm czerpią z aktywnej, obywatelskiej postawy, wyrażającej się rzetelną pracą. Takich ludzi jest ogromna większość wśród klasy robotniczej, wśród naszego narodu i takim rytmem biją serca wszystkich patriotycznie myślących Polaków. W tym tkwi właśnie najpewniejsza gwarancja pomyślnego rozwoju naszej ojczyzny”.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Wacław Auleytner.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselWaclawAuleytner">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dokonujemy dziś przeglądu realizacji zadań gospodarczych, jakie zostały wyznaczone przed pół rokiem, a które określono jako głęboki manewr gospodarczy, jako przegrupowanie sił i środków w naszej ekonomice. Przypomnę, że to przegrupowanie miało się dokonać w następujących najważniejszych kierunkach:</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselWaclawAuleytner">po pierwsze — wydatnego zwiększenia podaży towarów rynkowych i usług, tak aby rosnącym dochodom pieniężnym ludności można było przeciwstawić dostateczne pokrycie w masie towarowej i usługach, a przez to przywrócić zachwianą równowagę rynkową;</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselWaclawAuleytner">po drugie — poprawienia sytuacji w rolnictwie, a przez to umocnienia podstawy dla rozwiązania problemu wyżywienia narodu;</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselWaclawAuleytner">po trzecie — przegrupowania sił i środków w produkcji budowlanej w kierunku wydatnego zwiększenia budownictwa mieszkaniowego;</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselWaclawAuleytner">po czwarte — skojarzenia tych posunięć z ograniczeniem wzrostu i zmianą kierunków nakładów inwestycyjnych, których udział w dochodzie narodowym powinien już w roku bieżącym zmniejszyć się do poziomu poniżej 30%;</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselWaclawAuleytner">po piąte wreszcie — podjęcia wysiłków w kierunku zrównoważenia naszego bilansu płatniczego przez zwiększenie eksportu i zmniejszenie tempa wzrostu importu.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselWaclawAuleytner">W dzisiejszej debacie stawiamy sobie pytanie — czy zadania te realizujemy z dostateczną energią i konsekwencją oraz jak udoskonalić i wzmóc dynamikę ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselWaclawAuleytner">Obszerne exposé obywatela Premiera omawia realizację manewru gospodarczego i podaje szereg danych statystycznych. Otrzymaliśmy również w ostatnich dniach materiał informacyjny z GUS, który jest bardzo skąpy i ogólnikowy i nie ułatwia nam dostatecznie oceny pierwszych wyników zapowiedzianych reform.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselWaclawAuleytner">Sięgając do wyżej wymienionych danych oraz korzystając z poselskich źródeł informacji i oceny stanu realizacji uchwał V Plenum muszę stwierdzić, co zresztą wynika też z wypowiedzi obywatela Premiera — że mimo niewątpliwych osiągnięć nie wszędzie ta realizacja przebiega zadowalająco i rytmicznie.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselWaclawAuleytner">Chciałbym ustosunkować się — jako poseł Koła — „Znak”, w imieniu którego przemawiam — do niektórych problemów realizacji tego manewru ekonomicznego, tj. do problemów inwestycji, gospodarki żywnościowej i rolniczej oraz budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoka Izbo! Rząd czyni niewątpliwie wysiłki, aby ograniczyć tzw. front inwestycyjny i zmniejszyć liczbę placów budów, która sięgnęła 30 tysięcy w skali kraju. Ale po pierwsze — przy tym ograniczeniu wypadają nierzadko budowy, które mają — „słabszych” inwestorów, choć są bardzo potrzebne. Po drugie — nie ustaje nacisk interesów partykularnych, resortowych i terenowych, by do portfela zleceń przedsiębiorstw budowlanych wpychać wciąż nowe zadania. W rezultacie kwota nakładów inwestycyjnych, planowana na ten rok już po zmianach planu rozwoju, wzrosła do 675 miliardów złotych. Równocześnie wskutek przeprowadzonego zwężenia frontu inwestycyjnego struktura gałęziowa tych nakładów może nie być optymalna z punktu widzenia zadań nakreślonych przez V Plenum. Sytuacja ta wymaga jeszcze bardziej wnikliwego i skutecznego działania Rządu.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselWaclawAuleytner">Obywatele Posłowie! Na rynku żywnościowym, mimo pewnej poprawy, sytuacja nadal jest trudna i jeszcze daleka od stabilizacji. Naczelnym zadaniem gospodarki narodowej po-zostaje nadal zrównoważenie tego rynku, a przede wszystkim zaspokojenie popytu na żywność, likwidacja kolejek w sklepach mięsnych i innych. Wymaga to oczywiście- dalszego szybkiego wzrostu produkcji rolnej zarówno roślinnej, jak i zwierzęcej. I tu znów wrócić muszę do problemu inwestycji tylko — „à rebours”. Ażeby bowiem osiągnąć cele wyznaczone rolnictwu przez VI Plenum Komitetu Centralnego współpracować muszą wszystkie zainteresowane resorty gospodarcze. Szczególnie resorty rolnictwa i budownictwa zadbać muszą, aby w terminie wykonywane były inwestycje rolne, aby nadrobić jak najszybciej powstałe w tym zakresie opóźnienia w 1976 r. Wiadomo przecież, że łącznie we wszystkich sektorach rolnictwa nie wybudowano 103 tys. stanowisk dla bydła, 172 tys. stanowisk dla trzody chlewnej, 31 tys. stanowisk dla owiec i 13 tys. izb mieszkalnych. W sumie aż 2 341 obiektów nie zostało oddanych do użytku w zaplanowanym terminie. Podstawowym więc zagadnieniem jest poprawienie terminowości i jakości wykonawstwa, a przede wszystkim rytmiczności dostaw materiałów budowlanych, a wreszcie jakości dokumentacji projektów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselWaclawAuleytner">Trzeba sobie też zdać sprawę, że o wyżej wymienionych opóźnieniach z 1976 r. zadecydowały nie tylko obiektywne trudności, ale również błędy i zaniedbania odpowiedzialnych za inwestycje rolne różnych szczebli kierowania.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselWaclawAuleytner">Ważną sprawą jest niedostateczne zaopatrzenie wsi w węgiel i nawozy sztuczne. Wydaje się, że zwłaszcza resort chemii winien lepiej analizować zapotrzebowanie na te nawozy, aby nie powtórzyły się braki nawozów azotowych, jakie zarejestrowaliśmy na jesieni 1976 r., jak również wiosną 1977 r., co musi niekorzystnie odbić się na zbiorach.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselWaclawAuleytner">Następny problem — to sprawa maszyn rolniczych. Przemysł stale zwiększając produkcję tych maszyn, winien zadbać o to, aby ani jeden produkowany u nas ciągnik czy inne maszyny rolnicze nie były wyłączane z eksploatacji na skutek braku części zamiennych. Jak wiadomo, z powodu braku części zamiennych rolnicy czekają niejednokrotnie na wyremontowanie maszyny znacznie dłużej niż przewidują to przepisy resortowe. Jeżeli remont taki przeciąga się na okres pilnych prac polowych, straty w produkcji rolnej, spowodowane brakiem sprzętu i w konsekwencji niedotrzymaniem terminów agrotechnicznych, są bardzo wysokie. Straty te obciążają nie tylko poszczególnych rolników, ale i całą gospodarkę narodową.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselWaclawAuleytner">Resort skupu i przemysłu spożywczego zadbać powinien bardziej o lepsze zagospodarowanie oferowanych przez rolników produktów. A w każdym razie winien wywiązać się konsekwentnie z zobowiązań kontraktacyjnych. Tymczasem jeszcze przed tygodniem miałem sygnały, że rolnicy mieli trudności ze sprzedażą przechowywanych przez nich do wiosny ziemiopłodów, np. ziemniaków czy jabłek. Jest to problem nie tylko gospodarczy, ale i moralny, aby nie marnował się ani jeden kilogram żywności wtedy, gdy na świecie żywności tej brak.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselWaclawAuleytner">Słuszny jest postulat sterowania produkcją rolną przez władze gminne. Właśnie takie umiejętne sterowanie mogłoby m.in. zapobiec powstawaniu zjawiska pozornej nadprodukcji. Wymaga to jednak polepszenia, a w niemałej ilości wypadków — zmiany stylu pracy urzędów gminnych i instytucji wiejskich. Pracownicy tych agend powinni zrozumieć, wiele już razy mówiliśmy o tym z tej trybuny, że to rolnik jest producentem, to on i jego praca decydują o rozwoju produkcji żywnościowej, a w konsekwencji o sytuacji gospodarczej kraju. Aparat administracyjny zaś stale musi być świadomy, że jego zadaniem najważniejszym jest ułatwienie rolnikowi wykonania jego trudnych obowiązków, tworzenie odpowiedniego klimatu zaufania, w którym rolnik miałby pełne poczucie stabilizacji, pewności jutra, jak i przekonanie, że w każdej potrzebie może liczyć na zrozumienie i pomoc aparatu administracyjnego. Ten właśnie klimat zaufania, tak potrzebny na wsi, pozostawia jeszcze wiele do życzenia. Rolnik polski ma prawo oczekiwać, że w ślad za miarodajnymi deklaracjami pójdzie konsekwentne i wielostronne poparcie jego produkcyjnych wysiłków przez wszystkie ogniwa i szczeble administracji.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselWaclawAuleytner">Chcę także zwrócić uwagę na to, że jeszcze ciągle występują np. wypadki niezrozumienia przez administrację gminną zasad polityki dotyczącej gospodarki ziemią. Jeszcze ciągle występują tu i ówdzie trudności z nabywaniem ziemi przez rolników indywidualnych, niezbędnej dla rozwoju gospodarstw specjalistycznych i zespołów rolników indywidualnych, chcący zaś podjąć produkcję specjalistyczną oczekują zbyt długo na konieczne plany urządzeniowe i ich zatwierdzenie. Nie wolno nam też tracić z pola widzenia faktu, że o stałym wzroście produkcji żywności, a więc o powodzeniu polityki rolnej decydować będzie przede wszystkim promocja cywilizacyjna wsi polskiej i szybkie niwelowanie różnic między wsią a miastem.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoka Izbo! Trzecim problemem, który chciałbym podnieść, jest budownictwo mieszkaniowe. Omawiany bowiem program kładł duży nacisk na przesunięcie sił i środków właśnie na to budownictwo. Wiadomo, że w ubiegłym roku plan budownictwa mieszkaniowego nie został wykonany, a do tego wykonania na niektórych terenach Polski zabrakło nawet kilkanaście procent. Wiadomo, że okres oczekiwania na mieszkania się przedłużył, co stwarza określone trudności socjalne najróżniejszego typu, tym bardziej że również plan nie był wykonany na odcinku budownictwa towarzyszącego.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselWaclawAuleytner">Niestety, w tym roku sytuacja w budownictwie mieszkaniowym nie jest lepsza. Wykonanie w I kwartale tego roku w skali całego kraju nie sięga nawet 80% roku ubiegłego, a są takie województwa, gdzie liczba oddanych w I kwartale tego roku mieszkań stanowi zaledwie kilkanaście procent w stosunku do liczby mieszkań, które wybudowano w ubiegłym roku, nie mówiąc już o ich jakości. Wymaga to niewątpliwie analizy w ramach odpowiedzialnych za ten odcinek gospodarki narodowej resortów — czy w tym zakresie dokonano i w jakim stopniu przesunięcia sił i środków zgodnie z grudniowymi założeniami.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselWaclawAuleytner">Choć — jak z powyższych wywodów wynika — realizacja tego programu ma jeszcze szereg usterek, to jednak stwierdzić należy, że same jego założenia, sam kierunek polityki gospodarczej jest koniecznością, która wynika z konkretnego etapu, na jakim znalazła się nasza gospodarka, z szeregu uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych. Jest on koniecznością nie tylko gospodarczą, ale i polityczną. Należy też sobie zadać pytanie: jak dalece świadomość tej konieczności trafiła do społeczeństwa, a szczególnie do 11-milionowej rzeszy populacji pracującej, oraz czy rezultaty manewru już są społecznie odczuwalne.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselWaclawAuleytner">Sądzę, że cechą każdego człowieka jest dążenie do stabilizacji, pewności jutra, widzenia i wypracowywania dla siebie perspektyw życiowych. Dlatego człowiek angażuje się w pracę zawodową, dlatego często identyfikuje się w swych dążeniach i ambicjach z dążeniami rozwojowymi zakładu pracy. I tu spotykają się i wzbogacają wzajemnie inspiracje patriotyczno-obywatelskie i osobiste aspiracje i marzenia. Dla tego typu zaangażowania i organicznych powiązań potrzebna jest jasna diagnoza sytuacji gospodarczej na danym odcinku życia, diagnoza, która obejmowałaby nie tylko ogólne założenia rozwoju gospodarczego, ale i indywidualne propozycje dla poszczególnych jednostek ludzkich. Jasne perspektywy rozwojowe, umiejscowione w czasie i przestrzeni, tworzą człowiekowi poczucie pewności jutra, umożliwiające wiązanie jego losu z losem zakładu, realizacją jego zawodu i interesem narodowym. Sądzę, że tych właśnie jasnych diagnoz i jasnych perspektyw, umożliwiających większe, bardziej organiczne zaangażowanie człowieka ciągle jeszcze jest za mało. Sprawa ta jest szczególnie ważna dla załóg w wielkich zakładach pracy, gdzie takie diagnozy i perspektywy życiowe pracowników są bardzo istotne z punktu widzenia efektów ekonomicznych i postaw politycznych.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselWaclawAuleytner">Jesteśmy świadomi, że wreszcie o wynikach każdego manewru gospodarczego czy społecznego decyduje człowiek, decyduje społeczeństwo, decydują stosunki międzyludzkie w tym społeczeństwie. Najważniejszy jest klimat stosunków międzyludzkich. Wymaga on wzajemnego zrozumienia, co jest szczególnie ważne w społeczeństwie polskim pluralistycznym światopoglądowo, tolerancji, zaufania oraz wspólnego wysiłku dla realizacji wspólnych celów narodowych. Demokratyzacja i humanizacja stosunków międzyludzkich oraz konsekwentny i wytrwały dialog między Polakami jest warunkiem sine qua non rozwoju tego klimatu.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselWaclawAuleytner">Wszyscy Polacy powinni zrozumieć, że zadaniem najważniejszym na dziś jest zapewnienie Polsce warunków integralnego rozwoju każdego obywatela i całego narodu, odrobienie zaległości, które wciąż o sobie dają znać, a nawarstwiły się jeszcze w okresie zaborów czy nawet Rzeczypospolitej szlacheckiej, nie mówiąc o latach wojny i okupacji. Tylko wówczas bowiem można będzie zespolić uzasadnione społecznie aspiracje narodu z aspiracjami wszystkich jego obywateli. I tu trzeba wyraźnie powiedzieć, że aby to osiągnąć konieczny jest pokój — pokój na świecie i spokój wewnętrzny. Musi on być wspólną troską rządzących i rządzonych. Trzeba, abyśmy na równi dbali o pogłębienie demokracji w socjalizmie, abyśmy strzegli już osiągniętych w tej dziedzinie zdobyczy, jak też, aby nadal rozwijał się i nie był zakłócany z żadnej strony, również przez czynniki trzecie, konstruktywny i autentyczny dialog społeczeństwa z jego politycznym kierownictwem.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselWaclawAuleytner">Jest to zadanie szczególnie istotne i ważne, które wymaga pilnego wspólnego działania nas wszystkich już dziś. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Henryk Hałas.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselHenrykHalas">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Partia w swej polityce pogrudniowej uznała rozwiązanie problemu mieszkaniowego za sprawę wagi zasadniczej i nakreśliła na V Plenum w 1972 roku perspektywiczny program jego rozwiązania. Sprawom tym wiele uwagi poświęciła Wysoka Izba, podejmując ten temat w ubiegłej kadencji na jednym ze swych posiedzeń plenarnych. Tworzenie warunków dla jak najpełniejszej jego realizacji stanowiło treść wielu posiedzeń sejmowej Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, której mam zaszczyt być członkiem.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselHenrykHalas">W realizacji perspektywicznego programu budownictwa mamy poważne osiągnięcia. Świadczą o tym nie tylko liczby, ale także społeczne odczucie.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselHenrykHalas">Jako poseł ziemi bydgoskiej chciałbym na sprawy budownictwa mieszkaniowego spojrzeć przez pryzmat jego osiągnięć i niedostatków zarówno w skali województwa, jak i kraju.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselHenrykHalas">W latach 1971—1975 na terenie miast i wsi województwa bydgoskiego wybudowano ogółem 35 tys. mieszkań, co oznaczało wykonanie planu w 112,7 procentach. W 1976 roku przybyło dalszych prawie 8 tys. mieszkań.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselHenrykHalas">Podkreślić należy, że systematycznie wzrasta powierzchnia użytkowa nowo oddawanych mieszkań. W 1976 r. powierzchnia użytkowa nowo oddawanych mieszkań była przeciętnie o ponad 10% większa niż w roku 1970. Nowo zasiedlona powierzchnia liczona na 1 mieszkańca, wynosząca 14,2 m^2^, jest dziś o około 20% wyższa niż w 1970 r. Liczba osób zamieszkałych średnio w 1 izbie zmniejszyła się w tym czasie z 1,37 do 1,17.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselHenrykHalas">Wprowadzony w poprzednim pięcioleciu nowy normatyw urbanistyczny zapewnił poprawę rozwiązań przestrzennych i funkcjonalnych osiedli mieszkaniowych.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselHenrykHalas">Mimo wielu widocznych pozytywnych przemian w budownictwie mieszkaniowym i towarzyszącym, jest ono jednak nadal jednym z trudniejszych problemów społeczno-gospodarczych naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselHenrykHalas">Według stanu na koniec 1976 r. na mieszkania z budownictwa spółdzielczego oczekiwało w województwie 36 tys. członków spółdzielni oraz 25 tys. pełnoletnich kandydatów z pełnymi wkładami mieszkaniowymi. Łącznie zatem ponad 60 tys. potencjalnych rodzin. Mając na uwadze fakt, że w pięcioleciu 1976— 1980 ma się wybudować 41,5 tys. mieszkań, dysproporcja pozostaje duża, mimo założonego wzrostu budownictwa mieszkaniowego o 62,4% w stosunku do poprzedniego pięciolecia.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselHenrykHalas">Bieżąca realizacja budownictwa mieszkaniowego niesie ze sobą wiele problemów. W pierwszych miesiącach 1977 r. Bydgoskie Zjednoczenie Budownictwa notuje słabe wyniki. Sytuacja ta jest następstwem nadrabiania w 1 kwartale br. zaległości z 1976 roku.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselHenrykHalas">Plan roku 1977 będzie więc trudny, jednak możliwy do wykonania. Na dalsze lata jednak, wobec coraz to wyższych potrzeb, niezbędny jest dalszy, większy potencjał przemysłowy.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselHenrykHalas">Z myślą o tym podjęto budowę nowej fabryki domów o zdolności produkcyjnej 6 tys. izb, która zacznie przynosić efekty w 1980 r. Natomiast, aby uniknąć zahamowań w latach 1978 i 1979, niezbędne jest zapewnienie:</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselHenrykHalas">— pilnej modernizacji istniejących fabryk i poligonowych wytwórni wielkopłytowych elementów prefabrykowanych, — poprawy wyposażenia techniczno-materiałowego przedsiębiorstw budowlano-montażowych i wyższego poziomu efektywności ich pracy.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselHenrykHalas">Unikanie spiętrzenia robót pod koniec kwartałów, wyposażenie załóg w nowoczesny sprzęt i narzędzia oraz podnoszenie kwalifikacji pracowników powinno przyczynić się do stałej poprawy jakości oddawanych do użytku mieszkań.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselHenrykHalas">Do najistotniejszych problemów warunkujących przyspieszony rozwój budownictwa mieszkaniowego oraz rytmikę oddawania mieszkań należy likwidacja opóźnień w uzbrojeniu terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Niewystarczalność nakładów inwestycyjnych na ten cel oraz braki specjalistycznego potencjału wykonawczego stwarzają wyjątkowo trudną sytuację w terminowym przygotowaniu osiedli do realizacji.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselHenrykHalas">Opóźnienia w tym zakresie dotyczą zarówno ogólnomiejskiego uzbrojenia terenów, jak i uzbrojenia wewnątrzosiedlowego. W tej sytuacji zachodzi konieczność pozyskania niezbędnych nakładów dla planu terenowego oraz zaangażowania potencjału wszystkich działających w województwie organizacji budowlanych do robót w zakresie inżynierii miejskiej.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselHenrykHalas">Wysoka Izbo! Przedstawiona sytuacja budownictwa mieszkaniowego w woj. bydgoskim nie odbiega w zasadniczy sposób od sytuacji ogólnokrajowej. W latach 1971—1975 zadania wynikające z przyjętego programu mieszkaniowego wykonano z nadwyżką. Ale nie były to zadania łatwe. W okresie tym niemal od podstaw utworzono nowoczesną bazę produkcyjną budownictwa mieszkaniowego. Do niewątpliwych osiągnięć należy również zwiększenie średniej powierzchni mieszkań oraz poprawa ich układów funkcjonalnych.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselHenrykHalas">Należy jednak powiedzieć, że w kraju ogółem na mieszkania z budownictwa spółdzielczego w końcu 1976 r. oczekiwało 850 tys. członków oraz prawie 800 tys. pełnoletnich kandydatów. Plan na lata 1976—1980 przewiduje oddanie do użytku 1 575 tys. mieszkań. Zdajemy sobie jednocześnie sprawę, że społeczną presję na mieszkania pogłębiają określone zjawiska demograficzne. Dorosło liczne pokolenie, które wychowane i wykształcone w Polsce Ludowej zakłada dzisiaj rodziny. Duże i nie pokrywane w pełni zapotrzebowanie na mieszkania skłania do rozważenia możliwości dalszego zwiększenia programu budownictwa mieszkaniowego. Warunkiem realizacji togo założenia jest nadrobienie zaistniałych na niektórych odcinkach opóźnień oraz przeprowadzenie zmian strukturalnych, zapewniających przyspieszony wzrost potencjału budowlanego dla przemysłu mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselHenrykHalas">Podejmując działania w kierunku zwiększenia ilości budowanych mieszkań, baczną uwagę musimy zwracać na ich jakość. Zagadnienia te kompleksowo ujmuje resortowy program poprawy jakości mieszkań. Zakłada on konieczność lepszej współpracy wszystkich resortów produkujących na potrzeby budownictwa. Dotyczy to w wielu przypadkach zarówno terminowości, jak i jakości dostarczanych materiałów. Zwiększenia wymogów jakościowych należy oczekiwać na każdym stanowisku, począwszy od wznoszenia domów, a skończywszy na robotach wykończeniowych.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselHenrykHalas">Ze względu na to, że jakość budownictwa budzi ze zrozumiałych względów żywe zainteresowanie opinii społecznej należałoby zwiększyć kontrolę ze strony czynników społecznych oraz rad narodowych. Szczególnie komisje rad narodowych i samorządy spółdzielcze powinny mieć możliwość udziału przy odbiorze i ocenie jakości mieszkań. Jest to postulat, który często wysuwany jest na spotkaniach posłów z wyborcami.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselHenrykHalas">Mówiąc o możliwości pełnego wykonania zadań w roku bieżącym, a także stworzenia pomyślnych warunków dla dalszej realizacji perspektywicznego programu mieszkaniowego oraz ewentualnego ich przekroczenia, chciałbym zwrócić uwagę tylko na niektóre czynniki warunkujące rozwiązanie tych zadań.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselHenrykHalas">1. Usunięcie zaległości w uzbrojeniu terenów, o czym już wspominałem, przyjęcie zasady wyprzedzania uzbrojenia terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Widzę tutaj pilną potrzebę opracowania dla wszystkich województw pełnego programu uzbrojenia terenów pod budownictwo na najbliższe lata. Rysuje się także konieczność utworzenia specjalistycznych przedsiębiorstw, wyposażonych w niezbędny sprzęt dla tego rodzaju prac.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselHenrykHalas">2. Przesunięcie do budownictwa mieszkaniowego potencjału budowlanego z innych rodzajów budownictwa, przygotowanie przez część przedsiębiorstw budownictwa przemysłowego tzw. — „stanów surowych” dla budownictwa mieszkaniowego. Decyzję resortu budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych w sprawie przeprowadzenia manewru polegającego na przesunięciu do budownictwa mieszkaniowego części potencjału budownictwa przemysłowego należy uznać za słuszną.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselHenrykHalas">3. Dalsza rozbudowa przemysłu mieszkaniowego oraz zaplecza technicznego przedsiębiorstw budowlanych. Za słuszne należy uważać decyzje o budowie dalszych fabryk domów. Postęp w budowie obrazują następujące liczby: jeżeli w roku 1970 było czynnych 27 wytwórni, to na początku 1977 r. działało 100 fabryk domów. Do 1980 r. przewiduje się oddanie do eksploatacji dalszych 40 wytwórni. Budując sposobem tradycyjnym, realizacja tego wielkiego i ambitnego programu długo jeszcze nie byłaby możliwa. Dalsze uprzemysłowienie budownictwa ma podstawowe znaczenie dla liczby oddawanych do użytku mieszkań. Udział technologii wielkopłytowej sięga już dzisiaj 60% ogólnych rozmiarów budownictwa mieszkaniowego i szacuje się, iż do końca bieżącej pięciolatki osiągniemy ok. 80%. Warto dla porównania zaznaczyć, że udział budownictwa wielkopłytowego w ogólnych rozmiarach budownictwa w 1970 r. wynosił zaledwie 19%.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselHenrykHalas">4. Zmniejszenie pracochłonności robót budowlano-montażowych i wykończeniowych. Pracochłonność ta w naszym budownictwie jest niemal dwukrotnie wyższa niż w krajach stosujących najnowocześniejsze technologie.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselHenrykHalas">Jesteśmy zdecydowanie za dalszą koncentracją frontu inwestycyjnego i zmniejszeniem zaangażowania inwestycyjnego, upatrując w tym zapewnienie niezbędnych środków finansowych i produkcyjnych oraz potencjału wykonawczego na dalszy wzrost rozmiarów budownictwa mieszkaniowego i poprawę rytmiki oddawania mieszkań do użytku.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselHenrykHalas">Ocena istniejącej w tym zakresie sytuacji wskazuje na konieczność zastosowania bardziej skutecznych środków niż dotychczas. Do środków tych zaliczam:</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselHenrykHalas">po pierwsze — dopuszczanie do realizacji w 1977 r. i w najbliższych latach jedynie najpilniejszych nowych inwestycji, po drugie — bardziej precyzyjną ocenę potencjału budowlanego w poszczególnych województwach i zjednoczeniach budownictwa. Spotykamy się bowiem z praktyką, że zaprzestaje się prac na określonej budowie, aby wykazać, że posiada się możliwości podjęcia nowych inwestycji, po trzecie — zlikwidowanie utrzymującej się negatywnej praktyki tzw. „zaczepiania się o plan” przy rozpoczynaniu nowych inwestycji, po czwarte — dalsze preferencje dla inwestycji modernizacyjnych w przemyśle, gwarantując w tym dziale gospodarki przyspieszony rozwój produkcji, a w dziedzinie inwestycji — relatywne zmniejszenie zużycia materiałów i zaangażowania potencjału wykonawczego.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselHenrykHalas">Wymienione działania stanowią źródła pozyskania środków dla:</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselHenrykHalas">— zwiększenia rozmiarów bieżąco realizowanego budownictwa, — wysokiego zaangażowania — „stanów surowych” obiektów budowanych w następnych latach, niezbędnego dla zapewnienia rytmiki, szybkiego tempa i terminowej realizacji zadań, — przyspieszenia uzbrojenia terenów pod budownictwo mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselHenrykHalas">Wysoka Izbo! W roku bieżącym przewiduje się wybudowanie w budownictwie uspołecznionym 205 tys. mieszkań. Po upływie 4 miesięcy br. realizacja zadań rocznych w resorcie budownictwa wskazuje zaawansowanie w budownictwie mieszkaniowym 16,1%, w budownictwie towarzyszącym 12,5%.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselHenrykHalas">Liczby mówią same za siebie. Wskazują jak niełatwa jest realizacja ambitnego programu budownictwa tego roku.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselHenrykHalas">Wyrażam głębokie przeświadczenie, że mamy tu do czynienia z trudnościami przejściowymi, których przezwyciężenie jest możliwe i realne. Tym niemniej warto zastanowić się nad zaniechaniem praktyki zaliczania do planu danego roku mieszkań, w których prace wykończeniowe prowadzone są w ciągu kwartału czy nawet półrocza roku następnego. Pociąga to za sobą opłacanie pracy, która nie jest praktycznie wykonana oraz usprawiedliwia niedomogi organizacyjne i brak gospodarności.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselHenrykHalas">Obywatele Posłowie! Zbudowaliśmy wiele, jednak potrzeby nasze są w dalszym ciągu ogromne. W tej sytuacji sprawą istotnej wagi jest prawidłowa gospodarka posiadanymi zasobami mieszkaniowymi oraz szeroko rozumiana polityka mieszkaniowa, której podstawowe zasady sformułowane zostały na V Plenum KC naszej partii.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselHenrykHalas">Utrzymanie posiadanych zasobów mieszkaniowych w należytym stanie technicznym wymaga doskonalenia systemu zarządzania oraz rozbudowy bazy materialno-technicznej. Większą uwagę należałoby zwrócić na rosnące potrzeby w zakresie różnorodnych usług lokatorskich. Podejmując związane z tym działania organizacyjno-techniczne, urzędy wojewódzkie, prezydia i rady narodowe powinny w większym stopniu współpracować z samorządami mieszkańców, wysłuchiwać ich uwag i opinii. Sprzyjałoby to opracowaniu rozwiązań bliższych rzeczywistym potrzebom mieszkańców, a także podniosło rangę społecznego nadzoru nad działalnością jednostek gospodarki mieszkaniowej. Chodzi tutaj o pełne wykorzystanie możliwości działania samorządu mieszkańców, jakie wytyczone zostały na pierwszej Krajowej Naradzie Samorządu Mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselHenrykHalas">Istotną sprawą w gospodarowaniu istniejącymi zasobami mieszkaniowymi jest poprawa warunków zamieszkania w budynkach, których standard wyposażenia byłby niski. Poprawy wymagają tutaj przede wszystkim formy pracy, a także wyposażenie techniczne załóg prowadzących prace remontowe. Często w praktyce działanie mające na celu podniesienie standardu mieszkań staje się dla mieszkańców rodzajem klęski żywiołowej, której końca nikt nie jest zdolny przewidzieć. Remonty, renowacje mieszkań stanowią jedno ze słabych ogniw w systemie gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselHenrykHalas">Realizacja polityki mieszkaniowej w odniesieniu do przydziału nowo wybudowanych mieszkań była zgodna z zasadami. Dążyliśmy do zaspokojenia potrzeb: pracowników zakładów pracy o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej; osób związanych z funkcjonowaniem miast i gmin; członków spółdzielni budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselHenrykHalas">Prawie 40% wszystkich przydziałów otrzymały młode małżeństwa. Problem rozdziału mieszkań poddany był kontroli władz i społeczeństwa. Począwszy od 1972 roku stwarzane były sprzyjające warunki do uzyskiwania uprawnień własnościowych do zajmowanych lokali mieszkaniowych w latach 1972—1975. W wyniku wdrażania zasady — „mieszkanie osobistą własnością obywatela” znacznie zwiększyła się aktywność mieszkańców i dbałość o stan i gospodarkę zasobami mieszkaniowymi.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselHenrykHalas">Tym niemniej rysują się obecnie problemy, które w moim przekonaniu należy rozważyć, aby lepiej realizować cele zawarte w uchwałach V Plenum KC. Do nich zaliczyłbym:</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#PoselHenrykHalas">— stworzenie funkcjonujących bardziej obiektywnie kryteriów stosowanych przy przydziale mieszkań, — wykorzystanie funduszu mieszkaniowego w zakładach pracy jako środka stabilizacji załóg, — stworzenie bardziej atrakcyjnych warunków dla osób kupujących mieszkania na własność.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#PoselHenrykHalas">Rozważenia wymagają także możliwości otrzymania i użytkowania mieszkań spółdzielczych przez osoby o niskich dochodach na innych zasadach niż powszechnie obowiązujące.</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#PoselHenrykHalas">Wysoka Izbo! Nasze dzisiejsze budownictwo mieszkaniowe określi kształt architektoniczny Polski na przełomie XX i XXI wieku, sprawę interesującą cały naród, a więc sprawę o charakterze wybitnie społecznym. Ustalając wzorzec procesu inwestycyjnego naszego przemysłu mieszkaniowego musimy pamiętać, że mieszkanie jest również inwestycją i to w sensie ludzkim w pełni produkcyjną, stanowi ono niezbędny warunek owocnej i wydajnej pracy. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Proszę Posła Sekretarza Adama Fuszarę o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#SekretarzposelAdamFuszara">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#SekretarzposelAdamFuszara">Komisja Oświaty i Wychowania — sala nr 101,</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#SekretarzposelAdamFuszara">Komisja Zdrowia i Kultury Fizycznej — sala nr 72, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#SekretarzposelAdamFuszara">Wspólne posiedzenie Komisji: Pracy i Spraw Socjalnych, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Prac Ustawodawczych — sala kolumnowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min. 45 do godz. 17 min. 30)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Mieczysław Róg-Świostek.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Nie jest przypadkiem, że rolnictwo pojmowane dziś w szerokim, nowoczesnym tego słowa znaczeniu jako wielki kompleks gospodarki żywnościowej skupia na sobie coraz więcej uwagi zarówno kierownictwa naszej partii, jak i kierownictwa Rządu, w tym samym stopniu, w jakim złożone kwestie produkcji rolnej stają się przedmiotem coraz większego zainteresowania różnych środowisk nierolniczych poza wsią. Jest to zrozumiałe, gdyż chodzi tu nie tylko o dzień dzisiejszy, lecz i o perspektywę zapewnienia krajowi naszemu rzeczy tak ważnej i tak zawsze niezbędnej, jaką jest żywność.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Uchwały V i VI Plenum KC partii spowodowały korzystne ożywienie produkcyjne na wsi. Widać wyraźnie, choć obraz pod tym względem jest jeszcze zróżnicowany, że rolnicy stawiają sobie w wielu podstawowych dziedzinach produkcji coraz ambitniejsze zadania. Znajduje to wyraz m.in. — co podkreślił już dzisiaj Premier Jaroszewicz — w wielokrotnie większym niż dotąd zainteresowaniu rolników sprawą dokupu ziemi. Jest to bardzo dobry znak. To zainteresowanie ziemią jest szczególnie cenne, pociąga bowiem za sobą jako skutek wzrost inwestycji własnych, a za tym zawsze szło i idzie — i co notujemy właśnie teraz — ożywienie hodowlane, to z kolei pociąga za sobą tak pożądane zjawiska, jak wzrost zainteresowania rolników powiększeniem i gromadzeniem własnych pasz gospodarskich itd. Te pomyślne symptomy, wywołane przez uchwały V i VI Plenum KC sprawiły, iż notujemy na przykład rosnący popyt na materiał mateczny w trzodzie chlewnej, że skupiono w I kwartale br. znacznie więcej zboża niż przewidywał plan, że wzrosła podaż jaj, że utrzymują się wysokie dostawy mleka itd. Wpłynął na to również fakt, że po VI Plenum partia nasza razem z ZSL odbyła na wsi powszechną gospodarską i obywatelską rozmowę ze wszystkimi rolnikami na temat planów i perspektyw, a także indywidualnych zamiarów produkcyjnych rolników. Miało to duże znaczenie, gdyż każdy rolnik, mieszkaniec wsi mógł w tej rozmowie uczestniczyć i wnieść do niej swój konstruktywny wkład. Rozmowy te stanowiły zarazem wyraz ważnej praktyki politycznej naszej partii, która w szczególnie ważnych sprawach narodu i państwa stosuje coraz szerzej zasadę szerokiej konsultacji społecznej.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Wielce pozytywnie należy też ocenić skuteczność wysiłków Rządu w tak bardzo ważnej sprawie, jak zaopatrzenie rolników w pasze przemysłowe. Wsparły one i zabezpieczyły rozwijający się trend hodowli we wszystkich sektorach rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Wszystko to stworzyło dobry klimat polityczny na wsi, sprzyjający chłopskim ambicjom produkcyjnym. Tym bardziej powinniśmy teraz zrobić wszystko, co jest tylko możliwe, aby ten dobry klimat, to ożywienie produkcyjne podtrzymać i utrwalić.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">W tym kontekście pragnę wypowiedzieć kilka uwag na temat niektórych ważnych kwestii, stymulujących wzrost produkcji rolnej. Otóż trzeba powiedzieć, iż ta zwiększona aktywność produkcyjna rolników wyraża się przede wszystkim wzmożonym popytem na środki produkcji pochodzenia przemysłowego. Jest to zjawisko trwałe, które będzie z każdym rokiem narastać. Zjawisko to — o czym mówi wyraźnie program rozwoju rolnictwa i wyżywienia narodu, rozpatrywany i zatwierdzony niedawno przez Wysoką Izbę — musi uwzględniać cała nasza przemysłowa gospodarka narodowa.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Szczególnie ważne jest, by dopływ środków produkcji dla rolnictwa, zwłaszcza takich jak nawozy sztuczne, środki ochrony roślin, a także węgiel odbywał się bez przerw i zakłóceń, powodujących niekiedy poważne straty w rolnictwie, dezorientując przy tym rolnika i wnosząc nerwowość do wzajemnych stosunków między gminnymi ogniwami władzy a obywatelami wsi. Dlatego też z pełnym poparciem powinny spotkać się wszystkie przedsięwzięcia Rządu i poszczególnych resortów, a także organizacji gospodarczych, zmierzające do wyeliminowania tych niekorzystnych zjawisk, chociażby w takim zakresie, by nie występowały one już nigdy masowo i w zbyt rażących formach.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Co się zaś tyczy maszyn i narzędzi rolniczych — to przy najbardziej zrozumiałej konieczności etapowego rozwiązania zaopatrzenia rolnictwa w ciągniki i nowoczesny, ciężki sprzęt specjalistyczny (taki jak kombajny bizon, stanowiące niewątpliwą dumę polskiego przemysłu maszynowego, czy kombajny do zbioru sprzętu buraków cukrowych, kombajny ziemniaczane itp.) istnieje i narasta równocześnie nagląca potrzeba radykalnego przyspieszenia produkcji i zwiększenia dostaw niektórych prostych maszyn i narzędzi rolniczych, bardzo poszukiwanych przez rolników, szczególnie tych maszyn, które decydują bezpośrednio o gospodarce paszowej. Potrzeba ta jest szczególnie paląca. Chodzi tu przede wszystkim o takie maszyny, jak samobieżne sieczkarnie i kosiarki, o konne widłowe przetrząsacze do siana, o przetrząsaczo-zgrabiarki ciągnikowe — o te, jak powiadają, widły mechaniczne, które dają rolnikowi tak wielką ulgę w pracy i zapewniają sukces podczas sianokosów.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Sądzę, że deficyt tego typu maszyn może być w najbliższym czasie wydatnie złagodzony. Dotyczy to także takich narzędzi, jak roztrząsacze do obornika i rozsiewacze nawozów, przyczepy traktorowe, a także grabie konne. Bo realia nasze są takie, że jeżdżą na naszych polach sławne bizony, a jednocześnie sprzedajemy nadal corocznie — bo jest taka potrzeba — kilkaset tysięcy kos. Trzeba przy tym mieć na uwadze, iż niezależnie od wielkości i rodzaju gospodarstwa rolnego potrzebne są i będą każdemu, gospodarstwu przez długie lata te proste narzędzia, owe najprzeróżniejsze drobnostki, które w praktyce życia i produkcji bynajmniej drobnostkami nie są. Nie jest dobrze, gdy brakuje nam, i braki te stają się wyjątkowo dokuczliwe, wielu prostych narzędzi, takich jak młotki i obcęgi, klucze, szczypce itp., potrzebnych do konserwacji maszyn, do silników używanych w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">W deficytowych wyrobach metalowych — prócz wzrastającego zapotrzebowania na artykuły instalacyjne, elektryczne i sanitarne, co wiąże się ze wzrostem standardu mieszkań na wsi, brakuje nam zbyt często prostych wyrobów metalowych, które są i będą niezbędne do bezpośredniej produkcji w rolnictwie. Są to widły, drobny sprzęt ogrodniczy, a także deficytowe znów — bańki do mleka. Muszę dodać, iż podejmowane dotychczas próby rozwiązania tego ważnego problemu przy pomocy doraźnych półśrodków nie dały oczekiwanych rezultatów. Jest więc już czas najwyższy, by problem ten załatwić generalnie.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Wysoka Izbo! Ważną drogą otwierającą trwały szlak postępu w rolnictwie jest specjalizacja produkcji. Specjalizacja jest procesem, w którym realizuje się dziś najskuteczniej nowoczesność produkcji rolnej. Gospodarstwa, które już weszły na tę drogę — a jest ich coraz więcej — stają się atrakcyjnymi gospodarstwami, wzorami przyszłości, ukazującymi pomyślne perspektywy dla młodzieży rolniczej, ponadto są to gospodarstwa, które legitymują się zazwyczaj najwyższymi wskaźnikami wydajności; stabilizują jednocześnie producenta rolnego w określonym kierunku produkcji. Znamienne jest, że podczas ostatniego spadku pogłowia trzody, poza sektorem gospodarki uspołecznionej, najstabilniej utrzymała się właśnie hodowla w gospodarstwach specjalistycznych. Jest więc naszym wielkim obowiązkiem, by ze wszech miar popierać te rozwojowe i przyszłościowe gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Oznacza to m.in., iż w praktycznej polityce kreowania tych gospodarstw, wydawania kart, w których zapisane są tzw. priorytety, przywileje, powinniśmy również eliminować wszelkie pozory i fikcje. Nietrudno jest bowiem przewidzieć takie przypadki w warunkach niedoboru środków produkcji, gdy powstaną pokusy do uznawania takich gospodarstw za specjalistyczne, które takimi nie są i być nie zamierzają, a tylko dlatego, by w ten sposób uzasadnić pojedyncze przydziały maszyn, materiałów budowlanych itp. Nierzadko mogą też powstawać fikcje — co już miało miejsce — dla samej statystyki. A przecież specjalizacja to ważny, ale i niełatwy proces. Występuje w związku z nim wiele trudnych problemów. Jest pocieszające, że następuje i ma jeszcze nastąpić znaczna poprawa w zaopatrzeniu wsi w materiały budowlane (cement, materiały ścienne, materiały pokryciowe). Już dziś jest możliwość, by przy szybko rosnącym zapotrzebowaniu na te materiały — wobec powiększania dostaw i przy racjonalnym ich podziale, jeśli w dodatku zdołalibyśmy zaryglować różne przecieki tych materiałów z puli wiejskiej na inne cele nierolnicze — w pełni zabezpieczyć potrzeby w tym zakresie właśnie gospodarstw specjalistycznych. Gdybyśmy to osiągnęli, byłby to naprawdę wielki sukces. Z drugiej strony nie możemy zamykać oczu na fakt, iż brakuje nam, i to bardzo dotkliwie, niektórych bardzo ważnych, że tak się wyrażę „komponentów” dla rozwoju specjalistycznego budownictwa. Są to proste, lecz niezbędne w budownictwie, zwłaszcza inwentarskim, wyroby hutnicze; brakuje nam mianowicie zwykłych rur, tzw. tregrów, dźwigarów, a także poideł. Brakuje metalowej armatury do wodociągów i kanalizacji, a problem ten narasta i to z wielką siłą, ponieważ na dłuższą metę, bez mechanicznego uciągu wody, w hodowli daleko nie zajedziemy. Już dziś, gdy w gospodarstwie jest 20 krów, kilkadziesiąt tuczników, niepodobna obsłużyć, napoić takiego stada przy pomocy ręcznego żurawia. Problem narasta, gdyż bez stopniowego, przyśpieszonego wprowadzania do obejść gospodarskich wodociągów nie będziemy mogli szeroko rozwijać specjalizacji produkcji.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Mówiąc o preferencjach dla gospodarstw specjalistycznych, należy stwierdzić, iż ożywienie produkcyjne nastąpiło nie tylko w tych gospodarstwach towarowych, ale również w znacznej części gospodarstw drobnych, w tym w gospodarstwach chłopsko-robotniczych. Jest to także korzystny objaw mający duże znaczenie z punktu widzenia bilansu żywnościowego naszego kraju. Drobni rolnicy bowiem nie tylko zapewniają sobie tzw. samozaopatrzenie, lecz również dostarczają niemałej ilości produktów żywnościowych na rynek. Dlatego też przy istnieniu znanych priorytetów dla gospodarstw wysoko towarowych, co jest słuszne i ekonomicznie uzasadnione, nie powinny wypadać z pola widzenia władz terenowych i gospodarczych instytucji związanych z rolnictwem również te gospodarstwa — obszarowo mniejsze — które też dają produkcję, w tej liczbie również gospodarstwa chłoporobotników.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Następny palący problem to rzemiosło wiejskie, w szczególności rzemiosło budowlane. Wiele tradycyjnych rzemiosł wiejskich na skutek burzliwego uprzemysłowienia kraju, zwłaszcza w ostatnich latach, przestało egzystować lub egzystuje tylko peryferyjnie. Wprawdzie istnieją przedsiębiorstwa budownictwa rolniczego, nie mogą one jednak i nie zaspokajają potrzeb na usługi budowlane indywidualnych producentów rolnych, a nawet zespołów chłopskich i, co ewidentnie hamuje postęp w rolnictwie, również gospodarstw specjalistycznych. Nie mogą — bo jest ich stanowczo za mało, są za słabo uzbrojone, za ubogie kadrowo, nie mówiąc o tym, iż są angażowane do większych budów, nierzadko pozarolniczych. Jest dziś taka sytuacja, że młodzi rolnicy nastawiający się na specjalistyczne typy gospodarstw nie mają się do kogo udać po usługę budowlaną, a przecież nie zamierzają stawiać chlewików, ale duże nowoczesne budynki inwentarskie. Jest więc wielki problem — kto ma je w szerokiej skali budować, a także modernizować, bo i ta sprawa staje w szerokiej skali na porządku dziennym. Potrzebne są zatem dalsze i konsekwentne wysiłki w kierunku tworzenia dostatecznie atrakcyjnych warunków do powstawania i rozwoju indywidualnego, koncesjonowanego rzemiosła budowlanego na wsi. Tu należy stwierdzić, iż opinia społeczna wsi w pełni doceniła dotychczasowe wysiłki Rządu, zmierzające do aktywizacji rzemiosła. Pozytywnym echem odbiły się takie posunięcia rządowe, jak objęcie rzemieślników powszechnym ubezpieczeniem, zastosowanie wobec nich znacznych ulg podatkowych i innych preferencji. Niemniej sądzę osobiście, iż sprawa wymaga dalszej praktycznej działalności, bardzo uporczywej i konsekwentnej w tej dziedzinie, głównie ze strony władz i instytucji terenowych. Rzemieślnik nie może być pozostawiony samemu sobie; musi on i powinien mieć zapewnione życzliwe poparcie w zakresie dostaw materiałów, które są niezbędne dla jego zawodu, a także poparcie w spółdzielniach kółek rolniczych, które powinny wspierać rzemiosło wiejskie swoim wcale już niemałym potencjałem maszynowym i materiałowym, a także udzielać majstrom rzemieślniczym wydatnej pomocy w szkoleniu młodzieży rzemieślniczej.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Obywatele Posłowie! W wyniku uchwał V i VI Plenum notujemy pomyślne i wielce obiecujące objawy zwiększania się — jak już wspomniałem — poszanowania dla ziemi. Przegląd gmin ujawnił poważny postęp w tej dziedzinie. Trzeba jednak utrwalać to poszanowanie, stwarzać warunki ku temu, by ziemia u nas była w cenie. Mówię o tym, ponieważ były do niedawna i mogą się jeszcze powtórzyć niedobre praktyki odmawiania możliwości kupna ziemi rolnikom pragnącym powiększać swe warsztaty rolne bądź też arbitralnego i zaskakującego wymawiania dzierżaw. Wydaje się w związku z tym, że potrzebny jest zasadniczy przepis ustawowy, by dzierżawa ziemi była zagwarantowana przynajmniej na okres 5 lat, a wymówienie jej również było obligatoryjne z wyprzedzeniem co najmniej 3-letnim. Chodzi tu o rzecz, której nigdy nie można przecenić, o niezwykle ważne poczucie pewności, stabilności gospodarza na ziemi. Chodzi wraz z tym o zaufanie do władzy, która w stosunku do rolników powinna być bardziej niż hipotecznym poręczycielem. Jest ważne, aby słowa, ustne decyzje naczelnika gminy, który jest dzisiaj najbardziej reprezentatywnym na wsi eksponentem naszej władzy, były szanowane i zdobywały walor poważnego zobowiązania. Chcę powiedzieć, że nie mamy jeszcze w tej dziedzinie zbyt dobrych praktyk. Nierzadko dezawuuje się zbyt lekko dawane obietnice. Nazbyt często ustala się postępowanie z rolnikiem w oparciu o formalną literę przepisów, które ulegają niekiedy zbyt częstym zmianom, poza tym, że bywa ich w ogóle za dużo. A musimy pamiętać, że rolnictwo i rolnik szczególnie nie znosi takiej niestabilności; jest to taki dział wytwórczości, w którym bieżące nakłady, najlepsze ludzkie wysiłki i starania owocują w wielu wypadkach dopiero po upływie kilku lat. Na gruntowny awans gospodarczy rolnik potrzebuje czasu i spokoju, pewności, że to co jest zapisane w kontrakcie, w umowie, w zapewnieniu władzy — nie będzie przez nikogo jutro zakwestionowane bez ważnych, uzasadnionych przyczyn. Wiąże się z tym ważny problem obustronnego respektowania zobowiązań zapisanych w umowach kontraktacyjnych. Powinniśmy unikać zbyt łatwych i jednostronnych zmian w tym, co zostało uprzednio ustalone lub zapewnione. Jest to niezwykle ważne z punktu widzenia budowy i budowania zaufania do polityki państwa.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">W tym kontekście nie mniej ważnego znaczenia nabiera codzienna aktywność wielu ogniw samorządu wiejskiego. Aktywny samorząd wiejski może i powinien stać się doniosłym czynnikiem w dziedzinie budowania autorytetu władzy na wsi, władzy wymagającej, lecz sprawiedliwej, takiej, która chce i potrafi wszystkimi możliwościami służyć wsi, służyć wielkiej sprawie sojuszu robotniczo-chłopskiego. Aktywny samorząd — to także aktywna opinia społeczna, która może i powinna korygować wiele spraw grupowych i jednostkowych na wsi, to niezwykle ważny instrument kontroli społecznej. Samorząd wreszcie — to zbiorowy rozum wiejski, który może przybliżać do realiów życia wiele przepisów i operatywnych dyrektyw władz administracyjnych, które jakby nie były zgodne z wymogami litery prawa, to jednak zawsze wymagają rozumnej interpretacji społecznej. Jest oczywiste, że żywej i autentycznej działalności samorządu nie da się zadekretować. Jest to i musi być proces długi, nakierowany zwłaszcza na te strony życia społecznego i ekonomicznego na wsi, w których potrzebne są nam najbardziej widoczne i sprawdzalne, służebne przejawy w pozycji władzy wobec społeczności wiejskiej, wobec producentów rolnych. Samorząd wiejski może wreszcie stać się dużym atutem w codziennych staraniach, w naszej walce trudnej i mozolnej o pomnażanie wielu rezerw potrzebnych dla rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Wysoka Izbo! Mówimy i jest to wielka prawda, że najbliższe rolnicze lata wymagać będą szczególnie dużych nakładów ze strony samych rolników i przede wszystkim ze strony naszego państwa. Ważne jest dlatego, by doprowadzać do świadomości wszystkich, w mieście i na wsi, iż środki produkcji dla rolnictwa to szczególnie cenny towar rynkowy, zaś nakłady na rolnictwo to nie filantropia, że są one niezbędne i konieczne i muszą być poniesione zarówno w interesie miasta, jak i wsi. Nie możemy zapominać o tym, że ilekroć mówi się o nakładach na rolnictwo, o inwestycjach dla ziemi, dla chleba, tylekroć odzywa się zaraz prymitywne echo mieszczańskich uprzedzeń antychłopskich. Te niedobre echa, będące prymitywną spuścizną dawnych czasów, gdy egzystowała brutalna eksploatacja wsi przez kapitał i wielką własność ziemską, przedostają się jeszcze, niestety, do mniej świadomych grup ludności miejskiej i wyrządzają nam duże szkody, godzą w jedność robotniczo-chłopską, mącą opinię społeczną i wypaczają tę niepodważalną prawdę, że kto naprawdę dobrze życzy klasie robotniczej, kto kocha nasz kraj, kto rzetelnie troszczy się o jego przyszłość, ten musi równie serdecznie dbać o ziemię-żywicielkę, a więc o wieś, o producenta rolnego, o pług dla ziemi, o zachęcające warunki pracy w produkcji chleba, gdyż wszystkie te sprawy były i są zawsze nierozdzielne.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Kończąc, pragnę wyrazić przekonanie, iż opierając się na uchwałach V i VI Plenum Komitetu Centralnego naszej partii, które spowodowały tak duże ożywienie i nadzieje na wsi, mając tak duży atut, jak poparcie wsi dla polityki rolnej naszego państwa, jak najszczerszą przychylność partii, awangardy narodu, której pionierskim wysiłkom na przestrzeni całego 30-lecia wieś polska zawdzięcza swój bezprecedensowy awans materialny i kulturalny, kierując się słowami wypowiedzianymi przez towarzysza Edwarda Gierka na VI Plenum Komitetu Centralnego, iż popieramy i popierać będziemy wszystkie sektory rolnictwa, wszystkich rolników — pchniemy na pewno naprzód rozwój polskiego rolnictwa, którego postęp warunkuje nie tylko osiągnięcie dostatku chleba, lecz i dalszy awans rozwoju całej naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselKazimierzMorawski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpoczęty przed przeszło sześcioma laty proces dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski wyżłobił trwałe ślady w świadomości społecznej. Obecnie nikt w Polsce nie wyobraża sobie możliwości zahamowania tempa szybkiego wzrostu ekonomicznego i poziomu życia ludności, odejścia od programu, który głównym celem uczynił lepsze, szybsze i pełniejsze zaspokajanie materialnych i duchowych potrzeb naszego społeczeństwa. Dotychczasowe widoczne osiągnięcia na tej drodze zobowiązują do działań gwarantujących ich kontynuację. Manewr ekonomiczny, którego dokonujemy i o którego realizacji mówił dziś obywatel Premier, jest właśnie wyrazem troski, by koncentrując siły i środki na celach szczególnie pilnych społecznie — konsekwentnie kontynuować dotychczasową strategię społeczno-gospodarczego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselKazimierzMorawski">Rząd, jak mówił obywatel Premier, koncentruje konsekwentnie wysiłki na trzech wielkich, o znaczeniu ogólnospołecznym, problemach — budownictwie mieszkaniowym, gospodarce żywnościowej i przemyśle rynkowym. Towary rynkowe, produkty rolne i mieszkania są bowiem obecnie wśród potrzeb społecznych na pierwszym miejscu. Nasycenie rynku pieniędzmi przeniosło zainteresowania ludzi na jakościowo coraz wyższe dobra materialne. Rozwój produkcji rynkowej nie tylko zaspokaja popyt na dobra materialne, ułatwiające życie, ale stwarza także nowe potrzeby, będące dowodem naszego awansu cywilizacyjnego i kulturalnego i stanowiące bodziec do dalszych intensywnych wysiłków w sferze ulepszania pracy. Rozwój rolnictwa, zapewniający dostatek dóbr spożywczych, ma poważne znaczenie w kształtowaniu samopoczucia społecznego, a jednocześnie osłabia negatywne zjawiska spekulacji i przenosi zainteresowanie społeczeństwa na inne, bardziej konstruktywne dla życia społecznego sfery.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselKazimierzMorawski">Budownictwo mieszkaniowe zaspokaja z jednej strony fundamentalne potrzeby ludzkie, a z drugiej zaś jest ważnym instrumentem równowagi rynkowej. Wzrost ilościowy i jakościowy budownictwa mieszkaniowego, realizowany w ostatnich latach, i szukanie w tej dziedzinie dalszych rezerw i możliwości tak, by zamierzenia obecnej pięciolatki w tej dziedzinie przekroczyć, ma szczególne znaczenie z punktu widzenia potrzeb społecznych. Nie muszę podkreślać przecież, że mieszkanie jest podstawą dobrego życia rodzinnego i wielkości rodziny. Dom jest bazą całej polityki rodzinnej, jej rozwoju kulturalno-duchowego i należytego wychowania młodego pokolenia.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselKazimierzMorawski">Pełne zharmonizowanie życia społeczno-gospodarczego w bieżącej pięciolatce i rozwiązanie istniejących problemów nie może opierać się tylko na równowadze rynkowej, lecz musi być wsparte równowagą społeczną. Ta zaś wymaga regulacji zarówno stosunków rynkowych, jak i stosunków w sferze pracy i życia społecznego. Ich osiągnięcie coraz bardziej zależne się staje od ludzkiej woli pracy, jej wydajności, powszechnej aktywności i zaangażowania. Chodzi obecnie głównie o to, aby w naszym społeczeństwie, i to na wszystkich szczeblach drabiny społecznej, ugruntowywało się przekonanie, że droga do wyższej jakości warunków życia prowadzi jedynie przez wyższą jakość pracy. Trzeba podkreślić, że postawy ludzkie w procesie pracy z jednej strony są stymulowane przez perspektywę dobrej organizacji i nasycenia dobrami materialnymi naszego życia, z drugiej jednak strony — pobudzane są one przez poczucie sensu i społecznej użyteczności pracy przez świadomość, że wysiłek każdego pracownika zostanie właściwie wykorzystany, przyczyniając się do poprawy naszej sytuacji gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselKazimierzMorawski">Wzrost aktywności i wysiłku społeczeństwa zbiegać się więc musi z intensywnym dążeniem działaczy gospodarczych i administracyjnych na wszystkich szczeblach do racjonalnego wykorzystania owoców pracy każdego człowieka. Swą podmiotowość w życiu społeczno-gospodarczym obywatele pragną wyrażać przez poczucie realności swego wkładu w całokształt pracy naszego społeczeństwa. Chcą wnosić w działalność zawodową twórczą inicjatywę, zaangażowanie i poczucie odpowiedzialności, ale równocześnie na pewno ich demobilizuje każdy brak gospodarności, marnotrawstwo i niewykorzystywanie możliwości.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselKazimierzMorawski">Ważnym elementem w kształtowaniu i doskonaleniu procesów rozwojowych staje się ukierunkowywanie konsumpcji nie tylko na dobra, które podnoszą stan posiadania materialnego. Chodzi o nieustanną aktywizację i wspieranie wszelkich autentycznych, wartościowych, służących narodowi sił kulturotwórczych. Rozwój kultury i oświaty jest nieodzowny w procesie podnoszenia jakości najważniejszej substancji narodu, jaką są ludzie.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselKazimierzMorawski">Zarówno nowoczesny, wysoko wydajny pracownik, jak i świadomy swych potrzeb konsument, wzrastać musi na glebie społeczeństwa oświeconego, czerpiącego bogato z życia kulturalnego. Kultura jest dobrem, którego udział w życiu społeczeństwa jest miernikiem zaawansowania na drodze rozwoju cywilizacyjnego. Jest to jednocześnie czynnik decydujący o tempie poruszania się po tej drodze. Wstęp zaś na nią mają tylko te społeczeństwa, których świadomość dojrzała do uruchamiania najistotniejszych rezerw, niezbędnych dla prawidłowego i pełnego wykorzystania możliwości rozwojowych. Są to rezerwy ukryte w postawach ludzkich, w sile duchowej i moralnej społeczeństwa. Do ich zaktywizowania niezbędny jest wysoki poziom dojrzałości, świadomości, praktycznej nierozłączności praw i obowiązków, umiejętności czerpania satysfakcji z pracy, z wysiłku na rzecz lepszej przyszłości oraz powszechne zrozumienie prostej, lecz nie dla wszystkich jeszcze oczywistej prawdy, że sami jesteśmy kowalami swojego losu.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Zadania, które mamy przed sobą, a o których mowa była w wystąpieniu obywatele Premiera, są niemałe. Ich urzeczywistnienie wymaga koncentracji całej energii społecznej naszego narodu. Jedność narodowa, stale doskonalona i umacniana, wyznacza dziś szczególnie kierunek wszelkiej aktywności społecznej i działań w życiu publicznym. Jedność, oparta na poczuciu wspólnoty w dążeniu do celów wspólnie uznawanych za własne, nie oznacza unifikacji poglądów, ujednolicenia sposobów myślenia o świecie i życiu, stworzenia schematycznej jednolitej kultury materialnej i duchowej. Współczesne społeczeństwo polskie jest bowiem wewnętrznie bogate, właśnie dzięki istnieniu w nim różnych motywacji filozoficznych i moralnych, współistniejących i zdolnych do współpracy w imię wyższego dobra. Zło społeczne w naszych warunkach — to moralne zobojętnienie, to przejawy oportunizmu, to nieprzezwyciężone jeszcze tendencje ku nietolerancji. Jesteśmy narodem o bogatych i pięknych tradycjach tolerancji i wzajemnego poszanowania prawa do samodzielnego wyboru wizji świata i życia. Ugruntowanie tych tradycji w dobie realizacji przez nasz naród wielkiego przedsięwzięcia, jakim jest program dynamicznego rozwoju Polski, jest ważnym czynnikiem kształtowania warunków, w których wszystkie wartościowe postawy i różne motywacje, prowadzące ludzi do aktywnej pracy dla Polski Ludowej, znajdują uznanie i możliwości rozwoju. Pluralizm w tej dziedzinie stanowi wielką siłę społeczno-patriotyczną, której jak najszersze uruchomienie będzie wzmagać potencjał energii twórczej narodu i obywatelskości.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselKazimierzMorawski">Przezwyciężamy trudności i napięcia, które na tej drodze naszego rozwoju powstały. Potrzeba nam więc rozwagi, dyscypliny i zespolenia wokół polityki PZPR w rozwiązywaniu tych złożonych i niełatwych zadań, potrzeba nam w narodzie uporu i konsekwencji w działaniu i osiąganiu słusznych celów, kształtując siły moralne i duchowe pozwalające, by nie łamać się przed przeszkodami, ale uparcie, z wiarą we własne siły je przezwyciężać, podążając do wytkniętego celu.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Poczucie odpowiedzialności i zrozumienia dla racji decydujących o życiu całego narodu, tłumienie odruchów egoizmu i partykularyzmu, musi być stale wspierane coraz silniejszym poczuciem możności współdecydowania o sprawach publicznych. Sprzyja temu procesowi rozwój demokracji oraz umacnianie i rozszerzanie samorządności obywatelskiej, aktywne włączanie się coraz szerszych kręgów naszego społeczeństwa w rzeczową, odpowiedzialną, gospodarską dyskusję nad żywotnymi dla nas wszystkich sprawami. Wprowadzony przez pogrudniowe kierownictwo z Edwardem Gierkiem na czele styl rządzenia krajem przyczynia się do rozwoju dialogu między społeczeństwem a władzą, do coraz aktywniejszego funkcjonowania demokratycznych instytucji naszego państwa. Wyrazem tego jest m.in. widoczna troska o pogłębienie roli Sejmu.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselKazimierzMorawski">Pragnę podkreślić, że w minionych sześciu latach kierownictwo kraju uczyniło wiele dla rozwoju socjalistycznej demokracji. Dawano nieraz wyraz temu, że władze pragną działać w łączności z opinią publiczną, licząc się z jej uwagami i postulatami. Ważniejsze decyzje są konsultowane uprzednio z ludźmi pracy naszego kraju, a gdy przychodzi potrzeba, korygowane.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselKazimierzMorawski">Jak stwierdził w swym przemówieniu na spotkaniu w Bielsku-Białej Edward Gierek: — „Wysłuchujemy uważnie każdego, komu przyświeca dobro naszego kraju, kto kieruje się uczciwymi intencjami”. Ten właśnie kierunek polityki naszego kierownictwa państwowego umacnia zaufanie do polityki partii i jest jedyną drogą, na której można pogłębiać jedność narodu, przezwyciężać trudności i budować wielkie dzieła. Sprawą odpowiedzialności politycznej naszego narodu jest, aby dojrzałością polityczną, szeroką aktywnością wszystkich Polaków wspierać ten kierunek polityki partii, a przeciwdziałać stwarzaniu sztucznych podziałów czy próbom wywoływania niepokoju i konfliktów. Im bowiem silniejsza jest jedność narodu, im więcej uwagi i odpowiedzialności w naszym społeczeństwie, tym szybciej i szerzej może owocować proces demokratyzacji życia. Oczywiście, z wyłączeniem tych propozycji, które chciałyby przenosić na nasz grunt obce nam wzory i mechanizmy demokracji burżuazyjnej, bowiem Polska rozwijać się tylko może pomyślnie i suwerennie na sprawdzonym przez historię szlaku socjalistycznego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselKazimierzMorawski">Mamy prawo twierdzić, iż naród polski daje codziennie dowody swej dojrzałości i tym ważniejsze stają się wszelkie poczynania, które umacniają więzi międzyludzkie w naszym kraju i stwarzają nowe twórcze bodźce dla osiągnięcia coraz to lepszych wyników naszej pracy. Zaliczyć do nich trzeba także działania kościoła w Polsce, które na uwadze mają troskę o dobro ogólnonarodowe. Kościół katolicki w naszym kraju zawsze towarzyszył narodowi w jego walce i pracy o dobro Polski, wzbogacając życie kraju, wnosząc doń swe wielkie wartości moralne, etyczne, kulturowe, a także patriotyczne. Dzieje się tak i dziś. Służy temu dobrze pogłębiająca się harmonia w stosunkach między kościołem a państwem i docenianie przez państwo wartości wnoszonych do naszego życia przez chrześcijaństwo. Polityka szeroko rozumianej jedności narodu owocuje od sześciu lat także i na tym odcinku. Dlatego z głębokim niepokojem obserwujemy te zjawiska i te incydenty, które wyrażają próbę wykorzystania kościoła i jego autorytetu religijnego w naszym kraju do celów niezgodnych z dobrem kraju i nie mających nic wspólnego z dobrem kościoła.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselKazimierzMorawski">Jesteśmy w pełni świadomi, że poza naszymi granicami istnieją aktywne siły, których działalność skierowana jest przeciw rozwojowi Polski socjalistycznej i które stawiają sobie za cel osłabianie, a jeśli to tylko możliwe, rozbijanie naszej narodowej jedności. Te wojujące, agresywne siły świata kapitalistycznego wiedzą bowiem doskonale, iż właśnie jedność narodowa jest gwarancją naszej siły i warunkiem naszych osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselKazimierzMorawski">Z głęboką troską trzeba stwierdzić, iż nieprzyjazna w stosunku do narodu polskiego działalność, prowadzona aktywnie przez antypolskie ośrodki na obszarze zachodnioniemieckim, przejawia się również w niektórych kręgach zachodnioniemieckich środowisk chrześcijańskich. Różnorodne ośrodki masowego przekazu reprezentatywne dla tych środowisk nie tylko świadomie fałszują informacje o rozwoju Polski i jej problemach, ale różnymi metodami usiłują oddziaływać na bardziej podatne na tę propagandę jednostki czy grupy ludzi w naszym kraju, by siać zwątpienie i niezgodę. W tej antypolskiej grze próbuje się szukać sojuszników wewnątrz naszego kraju. Czyż inaczej możemy potraktować przemówienie prezesa Centralnego Komitetu Katolików Niemieckich prof. Hansa Meiera, w którym zaleca on publicznie wykorzystywanie zachodnioniemieckich pielgrzymek i innych wyjazdów do Polski dla bardzo określonego oddziaływania politycznego na polskich rozmówców. Ten sam prof. Meier oświadczył również, iż jego organizacja rozpatruje możliwość udzielania stosownej pomocy dla wsparcia w Polsce działalności tych ośrodków, które cieszą się ich nieukrywaną sympatią. Sądzę, iż takie oferty powinny być z całą stanowczością odrzucane przez wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselKazimierzMorawski">Te mnożące się w ostatnim okresie próby ingerencji z zewnątrz w nasze życie narodowe czy w życie innych społeczeństw socjalistycznych nie są przejawem idealistycznych intencji doskonalenia świata. Gdyby takie były prawdziwe intencje, ich autorzy mieliby aż nadto dużo okazji do podejmowania walki z krzywdą, niesprawiedliwością, wieloma schorzeniami społecznymi trapiącymi świat zachodni. Z ludźmi o takiej postawie byłby sens prowadzić dialog, konfrontować osiągnięcia, szukać najlepszych rozwiązań istniejących ludzkich problemów. Ale demagogię i dywersję należy demaskować i potępiać.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! W dobie, gdy tak bardzo potrzebny nam jest rzetelny i zgodny wysiłek twórczy całego społeczeństwa dla szybszej i pełniejszej realizacji naszych celów gospodarczych i społecznych strzec więc będziemy jak źrenicy oka naszej narodowej jedności przed wszelkimi próbami siania wśród nas zamętu i niezgody.</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#PoselKazimierzMorawski">Jak stwierdził w swym przemówieniu I Sekretarz KC PZPR: — „Robimy wszystko, aby umacniać to, co zespala nasz naród i oddalać wszystko, co może dzielić”. Widzimy w tych słowach kolejne potwierdzenie polityki zorientowanej na budowanie harmonii społecznej i pogłębiania więzi, dialogu i łączności władzy z narodem. Widzimy w tym wreszcie wyraz poszanowania dla wartości, które są drogie dla różnych odłamów naszego społeczeństwa. Opinia katolicka w Polsce przyjmuje tę linię działania z zadowoleniem i poparciem. Będziemy z naszej strony czynić wszystko, aby współkształtować konstruktywny klimat społeczny w naszym kraju i wszystko to, co służy atmosferze spokoju, dobrej pracy, jedności narodu i odpowiedzialności za państwo, które jest naszym wspólnym dobrem. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-24.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-24.19" who="#PoselKazimierzMorawski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Tadeusz Orlof.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselTadeuszOrlof">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Nasza debata poselska skupia się dziś na realizacji zadań gospodarczych kraju w drugim roku planu 5-letniego. W sterowaniu polityką ekonomicznego, niesłychanie dynamicznego w tym dziesięcioleciu rozwoju Polski decyzja, by w drugim roku obecnego planu przeprowadzić analizę wykonania zadań gospodarczych za pięć miesięcy ma wyjątkowo ważne znaczenie, pozwala bowiem w oparciu o terenowe obserwacje poselskie wysuwać odpowiednie wnioski.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselTadeuszOrlof">Obecnie szczególnie potrzebne jest, byśmy również ciągle skupiali swoją uwagę na rolnictwie i bilansie żywnościowym kraju, gdyż decyduje to o zaspokojeniu potrzeb narodu i ma poważny wpływ na bilans handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselTadeuszOrlof">Od historycznego już dziś XV Plenum Komitetu Centralnego PZPR, VII Zjazdu naszej partii, VII Kongresu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego oraz kolejnych plenarnych posiedzeń Sejmu poświęconych rolnictwu, rolnikom, produkcji i przetwarzaniu żywności — program zaopatrzenia w artykuły spożywcze do 1990 roku dla prawie 40-milionowej w przyszłości Polski jest ważny dla każdego obywatela.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselTadeuszOrlof">Występując dziś z tej trybuny, pragnę — w oparciu o informację o przebiegu realizacji narodowego planu społeczno-gospodarczego zaprezentowaną przez Premiera Piotra Jaroszewicza — zwrócić uwagę na te problemy, które we współczesnej strategii rozwoju rolnictwa są szczególnie ważne.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselTadeuszOrlof">Podstawowym dobrem narodowym, jak już z tej trybuny mówiono, jest ziemia. Rolnicze intensywne użytkowanie jej stanowi o poziomie życia narodu, o poziomie życia każdego obywatela. Myślę, że powinniśmy w całym kraju pogłębiać potrzebę szanowania ziemi jako najwyższego narodowego dobra, podnosić pułap wytwórczy dla jej użytkowników, wytwarzać pojęcie rywalizacji pomiędzy poszczególnymi gospodarstwami, a ziemię o wysokiej bonitacji bronić przed nierozważnym przeznaczaniem na cele nierolnicze.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselTadeuszOrlof">Główne kierunki koncentracji ziemi będą określane przez ilość zwalnianej ziemi i konkretne warunki lokalne poszczególnych województw. W województwach zachodnich i północnych przepływ ziemi dotyczy w dużym stopniu PGR i RSP, gdyż one mają w naszych warunkach największe w tym zakresie możliwości jej zagospodarowania.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselTadeuszOrlof">Znaczny też areał gruntów z PFZ przejmują — jak mówił Premier — w zagospodarowanie rolnicy indywidualni, dobrzy gospodarze. Obrót ziemią ma duże znaczenie dla intensyfikacji produkcji rolnej, gdy przekazuje się ją sprawiedliwie, w drodze odpowiedniej polityki lokalnej, w dobre, uczciwe, rolnicze ręce.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselTadeuszOrlof">Wysoka Izbo! W latach 1975—1976 rozwój hodowli został zahamowany poważnymi trudnościami paszowymi. Nie mogliśmy wówczas zaopatrzyć w przemysłowe pasze treściwe rolników wykorzystujących w hodowli głównie pasze treściwe dostarczane przez państwo.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselTadeuszOrlof">W ostatnich sześciu latach wydatnie wzrósł udział intensywnych odmian zbóż, głównie pszenicy i jęczmienia oraz nastąpił przyspieszony wzrost plonów z jednego hektara. Potrzeby jednak, zwłaszcza rozwój chowu zwierząt, wyznaczyły w programie na bieżące pięciolecie zadanie wzrostu areału zbóż do 8,5 mln ha, co będzie stanowiło 58% ogólnej powierzchni gruntów ornych. Ma nam to zapewnić uzyskanie około 26 mln ton ziarna, czyli o około 6—7 mln ton więcej niż w 1975 roku. Występujące w ostatnich latach tendencje do zmniejszenia udziału zbóż w strukturze zasiewów musimy przełamać i zapewnić pełną realizację programu zbożowego. Zboża bowiem stanowią podstawę naszych pasz. Ich uprawy dają się w pełni zmechanizować, co w przypadku odpływu siły roboczej ze wsi ma duże znaczenie. Zboża można łatwo magazynować bez strat dla wartości pokarmowej, co w przypadku pasz objętościowych jest wciąż połączone z dużymi ubytkami.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselTadeuszOrlof">Gospodarka paszowa, w części uzyskiwanej z użytków zielonych upraw roślin okopowych oraz upraw poplonów, wymaga konsekwentnych przedsięwzięć uruchamiających duże rezerwy w tym zakresie. Generalnie można powiedzieć, że za słabo rozwijamy konserwację pasz objętościowych, stosując ich kiszenie.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselTadeuszOrlof">Uchwalone zadania z zakresu wyżywienia ludności powodują, że w dalszym ciągu najbardziej dynamicznie rozwijającym się kierunkiem pozostanie produkcja zwierzęca. Dlatego też w rolnictwie szczególną uwagę zwracamy na rozwój bazy paszowej. Czynnikiem poprawiającym bilans paszowy i tym samym ograniczającym import pasz powinien być szybki wzrost ich produkcji oraz poprawa efektywności ich spasania. Celem, do którego trzeba zmierzać, jest uzyskanie takiego stanu, wykorzystania pasz, przy którym tylko 40% będzie zużywane na zaspokojenie potrzeb bytowych zwierząt, a 60% na produkcję. Tysiące gospodarstw indywidualnych taki stan osiąga, ale w dużej części gospodarstw rolnych chów zwierząt charakteryzuje się odwrotnym stosunkiem wykorzystania pasz. Około 60% pasz wykorzystywanych jest na pokrycie potrzeb bytowych zwierząt, a tylko 40°/o na pokrycie potrzeb produkcyjnych, na przyrost mięsa czy mleka. Służby rolne, rolnicy, zootechnicy winni w najbliższym czasie temu tematowi poświęcić więcej uwagi.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselTadeuszOrlof">Jednym z głównych czynników rozwiązania problemu paszowego będzie wzrost plonów m.in. przez wzrost nawożenia. Bardzo ważne dla wzrostu plonów będzie dostosowanie do nowych odmian nawozów mineralnych przeznaczonych na zaopatrzenie rolnictwa. Intensywne odmiany zbóż i innych roślin wymagają dużo większego udziału azotu niż wynikałoby to z obecnie stosowanych proporcji.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselTadeuszOrlof">W tej sytuacji istnieje potrzeba ponownego przeanalizowania rozwoju przemysłu nawozów mineralnych w Polsce — w celu przyspieszenia ich produkcji dla zapewnienia niezbędnych potrzeb rolnictwa w tym zakresie. Nie możemy bowiem w warunkach intensyfikacji produkcji rolnej przeżywać trudności, jakie powstały w bieżącym roku w zakresie zaopatrzenia rolników w nawozy azotowe i fosforowe.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselTadeuszOrlof">Dla rolników niewytłumaczalny jest nie tylko brak nawozów azotowych i fosforowych, ale także, w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego, niższa o 15% sprzedaż wapna nawozowego. Mówi się o wyzyskaniu wapna lokalnego, ale dość często nie zawiera ono ani magnezu, ani mikroelementów tak potrzebnych roślinom. Nie brak przecież w Polsce wapna. Mogą tylko być trudności transportowe, które musimy przezwyciężyć, aby zaspokoić występujące potrzeby.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselTadeuszOrlof">Coraz szybciej będzie wzrastać rola postępu biologicznego w przyroście zbiorów. W przodujących gospodarstwach udział postępu biologicznego w przyroście plonów zbóż przekracza 30%. Szybciej wdrażać powinniśmy dobre odmiany zbóż. W tym celu unowocześnienia wymaga praca centrali nasiennej i służb rolnych, szczególnie w kierunku bardziej precyzyjnego dostosowania odmian zbóż do warunków klimatyczno-glebowych poszczególnych gospodarstw, z uwzględnieniem stosowanej agrotechniki.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselTadeuszOrlof">Obok odpowiednio prowadzonej produkcji zbożowej trzeba planowo wykorzystać rezerwy tkwiące w możliwościach intensyfikacji łąk i pastwisk. Konieczne jest przechodzenie na 3 pokosy oraz taki wzrost plonów z pastwiska, aby w roku 1980 mogły dorównać plonom z łąk.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselTadeuszOrlof">Ale szczególnie chciałbym zwrócić uwagę na uprawy mające ciągle zasadnicze znaczenie dla hodowli, tj. na uprawy ziemniaka i buraka cukrowego z przeznaczeniem na pasze. Warto też podkreślić, iż mimo, że jesteśmy krajem uprawy ziemniaka, to przyrost w ciągu 10 lat wyniósł 4 q ziemniaków z 1 ha, co jest wybitnie niezadowalające. Przykłady dobrych gospodarstw uspołecznionych i chłopskich, które od wielu lat osiągają plony powyżej 300 q ziemniaków z ha, świadczą, że można w tej dziedzinie uzyskać szybki i liczący się postęp.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselTadeuszOrlof">Jednym z zaniedbanych odcinków w gospodarce paszowej jest konserwacja pasz objętościowych, skutkiem czego ponosimy straty wynoszące około 10 mld jednostek pokarmowych rocznie, tj. 1/6 średniorocznych zasobów pasz. Aktualnie tylko 20% kiszonek jest sporządzanych w dostatecznie funkcjonalnych silosach, a zaledwie 3% pasz jest suszonych mechanicznie. Wymaga to podjęcia skutecznych działań tak w resorcie, jak i przemyśle maszyn ciężkich i rolniczych.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselTadeuszOrlof">Należy podkreślić, że coraz lepsze jest zaopatrzenie rolnictwa w maszyny. Zaopatrzenie w maszyny rolnicze trzeba w przyszłości rozpatrywać, biorąc pod uwagę intensyfikację produkcji towarowej z hektara i możliwości zatrudnienia rolniczego w poszczególnych województwach.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselTadeuszOrlof">W dotychczasowym rozwoju polskiego rolnictwa siła robocza nie była wąskim gardłem. W latach poprzednich, do 1970 roku, występowała stabilizacja bardzo wysokiego poziomu zatrudnienia w przeliczeniu na 100 ha użytków rolnych. Jedyna droga wzrostu wydajności pracy — to dążenie do wzrostu wydajności z hektara na jednego zatrudnionego.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselTadeuszOrlof">Wąskim gardłem rozwoju były ograniczone ilości środków obrotowych, których dostawy określiły stopień wzrostu intensywności produkcji rolnej. Mechanizacja miała znaczenie drugoplanowe. Jedynie w niektórych rejonach stawała się podstawowym czynnikiem warunkującym wzrost produkcji rolnej. Obecnie, w związku z koniecznością dalszego bardzo szybkiego wzrostu produkcji z hektara oraz spadku zatrudnienia, problem mechanizacji staje się kluczowym czynnikiem rozwoju produkcji rolnej. Tempo rozwoju mechanizacji będzie warunkowało możliwość zastosowania dodatkowych ilości nawozów, wapna, pasz, środków ochrony roślin i innych środków obrotowych. Program rozwoju gospodarki żywnościowej, zaprezentowany na VII Zjeździe naszej partii i VII Kongresie ZSL, zakłada prawie 3-krotne zwiększenie w latach 1976—1990 dostaw środków produkcji. Uwzględniając ubytek siły roboczej, musimy się liczyć z 5-, 6-krotnym wzrostem dostaw środków do produkcji na jednego zatrudnionego. Tylko rolnik mający nowoczesne maszyny i urządzenia będzie mógł wykorzystać tę wielką masę środków intensyfikujących produkcję rolną. Kompleksowa mechanizacja, wypełnianie przez przemysł maszyn ciężkich i rolniczych luk w ciągach technologii upraw (np. generalnie mamy trudności z brakiem przetrząsaczy do siana, do upraw międzyrzędowych, za mało jest dobrych siewników) muszą neutralizować trudności, które pociąga za sobą spadek zatrudnienia w najbardziej pracochłonnych, a jednocześnie priorytetowych gałęziach rolnictwa, jakimi się stają hodowla i ogrodnictwo.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselTadeuszOrlof">Wspólna polityka rolna PZPR i ZSL zdąża do wykształcania tak w rolnictwie uspołecznionym, jak i indywidualnym wysokoprodukcyjnych, wyspecjalizowanych gospodarstw oraz zespołów chłopskich, gwarantujących wysoką dynamikę rozwoju produkcji rolnej. Gospodarka specjalistyczna stwarza konieczność rozbudowy zaplecza inwentarskiego — mówiono już o tym z tej trybuny. Odczuwa się jednak w kraju, szczególnie w ostatnich miesiącach, brak cementu, stali zbrojeniowej i armatury. Na przykład w woj. szczecińskim zamówienia rolników indywidualnych na budowę i modernizację obór i chlewni wynoszą na 1977 r. 7 tys. stanowisk, a SKR mogą przyjąć do realizacji zaledwie 50% zamówień na skutek braku podstawowych materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselTadeuszOrlof">Systematycznie zwiększać powinniśmy jakość, asortyment i ilość usług świadczonych na rzecz rolnictwa. Rok obecny powinien przynieść zwyżkę usług kompleksowych przy uprawie i sprzęcie zbóż, buraków cukrowych i rzepaku. W okresie tegorocznych zbiorów poprawiać powinniśmy handlową obsługę rolnictwa, zwiększając tonaż produktów rolnych odebranych z zagrody lub z pola producenta. Im mniejsza strata czasu rolnika, czasu przeznaczonego na załatwianie, tym lepsza kultura upraw i lepsza wydajność; stąd w tym roku, drugim roku realizowanej pięciolatki, wdrażać trzeba dobrą organizację pracy wszystkich usługodawców, współzawodnictwo socjalistyczne, usprawniać system zarządzania, a co szczególnie ważne — system rzetelnej współpracy instytucji obsługujących wieś z urzędem gminy. Jest to także istotny front pracy społeczno-politycznej dla samorządu, dla terenowych organów władzy państwowej. Po prostu w tym roku wygrać musimy batalię o każdą tonę, o każdy kilogram paszy, bo wtedy będziemy mieli dobrą hodowlę.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselTadeuszOrlof">Wysoka Izbo! W moim wystąpieniu pragnę zwrócić uwagę na jeden z podstawowych czynników, który w produkcji rolnej ma zasadnicze znaczenie — to jest czynnik ludzki, łączący się nierozerwalnie z pracą samorządu spółdzielczego i rad narodowych. Towarzysz Edward Gierek na VI Plenum podkreślił wielką rolę świadomości państwowej i obywatelskiej oraz wielką rolę autorytetu twórcy gospodarki żywnościowej — mistrza rolnika. Z rozważań tych wynika wniosek dotyczący awansu społecznego za dobry rolniczy autorytet, za świadomą postawę i pracę rolnika, za jego efekty produkcyjne, liczące się w opinii wsi, gminy i województwa.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PoselTadeuszOrlof">Po VI Plenum KC PZPR wytworzył się na wsi wśród rolników dobry klimat polityczny, służący produkcji rolnej. Został on pogłębiony w trakcie kwietniowej konsultacji nad założeniami systemu emerytalnego dla rolników, co sterali swe lata w pracy, w rolniczej służbie, co żywili i żywią. Ten klimat — we współpracy PZPR i ZSL — na wsi utrwalamy i podtrzymujemy dla wysokiej produkcji rolnej, dla specjalizacji, kooperacji i zespołowych form gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PoselTadeuszOrlof">Na VII Plenum KC PZPR w dyskusji dano wyraz potrzebie współczesnej kultury politycznej. Kultura polityczna to identyfikacja samego siebie, ziemi, którą się posiada i zawodu, który się spełnia — z państwem, z narodem z ojczyzną. Charakterystyczne, że tej identyfikacji dają dość często wyraz dobrzy rolnicy- producenci.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#PoselTadeuszOrlof">Tak jak szczycimy się w kraju honorem górnika, hutnika, naukowca, tak jest nam potrzebny honor rolnika, mistrza urodzaju, hodowcy, twórcy dóbr żywnościowych, najcenniejszych w ustroju socjalistycznym, głęboko humanitarnych, bo służących życiu i rozwojowi człowieka. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-25.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Ryszard Dziopak.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselRyszardDziopak">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Handel zagraniczny stał się w ostatnich latach integralnym elementem i czynnikiem społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, a jego wpływ jest dzisiaj widoczny w każdym zakładzie produkcyjnym i w każdym polskim domu. Przez aktywną politykę w handlu zagranicznym, w myśl uchwał VI i VII Zjazdu PZPR, stworzyliśmy w naszej socjalistycznej gospodarce możliwości przyspieszenia procesów modernizacyjnych, unowocześnienia struktury produkcji materialnej, a także opanowania produkcji wyrobów na światowym poziomie technicznym.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselRyszardDziopak">Dla kadry inżynieryjnej i robotniczej stworzyło to praktyczną możliwość szerokiej i surowej zarazem konfrontacji własnego dorobku produkcyjno-technicznego na rynku światowym. Dzisiaj nie wymaga już chyba dla nikogo w Polsce uzasadnienia teza, iż handel zagraniczny, a zwłaszcza współpraca z krajami RWPG, jest ważnym czynnikiem naszego rozwoju, przyspieszającym ten rozwój i pozwalającym obniżać jego społeczne koszty produkcji. Handel zagraniczny jest także, jak pokazuje praktyka życia gospodarczego, stymulatorem poprawy jakości produkcji.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselRyszardDziopak">W obecnym pięcioleciu, zgodnie z uchwałami VII Zjazdu PZPR oraz V Plenum KC i kompleksem zadań, które potocznie określamy mianem manewru gospodarczego, aktywna rola handlu zagranicznego polega głównie na dynamizacji eksportu oraz racjonalizacji importu. Dotyczy to zwłaszcza wymiany handlowej z krajami kapitalistycznymi. Oznacza to przede wszystkim, jak to podkreślał Prezes Rady Ministrów w rządowym przedłożeniu, konieczność zasadniczego przyspieszenia tempa wzrostu eksportu. Działacze partyjni, kadra kierownicza organizacji gospodarczych i załogi fabryk rozumieją to dobrze. Mamy też świadomość, że pełne wykonanie powierzonych nam zadań eksportowych warunkuje wykonanie pozostałych zadań produkcyjno-gospodarczych, a tym samym pełne urzeczywistnienie założonych w narodowych planach społeczno- gospodarczych celów społecznych.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselRyszardDziopak">Należy spodziewać się, że niezwykle pozytywną rolę w pełnej realizacji zadań eksportowych odegra podjęta niedawno uchwała Rady Ministrów w sprawie wprowadzenia zmodyfikowanych zasad systemu ekonomiczno-finansowego, a zwłaszcza rozwiązania systemowo-bodźcowe nakierowane na stymulowanie wzrostu eksportu i poprawy jego ekonomicznej efektywności. Stwarza ona szerokie pole dla inicjatyw produkcyjno-eksportowych oraz w dziedzinie racjonalizacji importu. Zmodyfikowane zasady działania wielkich organizacji gospodarczych zostały pozytywnie przyjęte w zakładach produkcyjnych. Stanowią one także krok naprzód w procesie doskonalenia systemu funkcjonowania naszej socjalistycznej gospodarki, przyczynią się zwłaszcza do poprawy społecznej efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselRyszardDziopak">Obywatele Posłowie! Istotnym elementem aktywnej polityki w handlu zagranicznym jest zakup licencji połączony z kooperacją z licencjodawcą oraz konsekwentne doskonalenie rozwiązań licencyjnych we własnym zapleczu naukowo-badawczym i projektowo-konstrukcyjnym. Pozwala to z jednej strony na efektywną spłatę zakupionych na kredyt licencji i urządzeń technologicznych produkowanymi wyrobami, z drugiej zaś strony — umożliwia i ułatwia wchodzenie na rynki zagraniczne jako liczący się współpartner licencjodawcy. Teza ta ma materialne potwierdzenie m.in. w powstaniu i dynamicznym rozwoju Fabryki Samochodów Małolitrażowych, a ponad 150 tys. właścicieli naszego — „malucha” przekonuje się niemal codziennie o słuszności decyzji podjętych z inicjatywy I Sekretarza Komitetu Centralnego tow. Edwarda Gierka oraz słuszności polityki wytyczonej przez partię na VI Zjeździe. W tym miejscu muszę podkreślić inspiratorską, organizatorską i kontrolną rolę wojewódzkich władz partyjnych, których skuteczna pomoc zapewniła pełną mobilizację sił i środków dla terminowej realizacji tego wielkiego i skomplikowanego pod każdym względem przedsięwzięcia.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselRyszardDziopak">Uruchamiając w stosunkowo krótkim czasie seryjną produkcję fiata 126 p, przedterminowo spłacamy zaciągnięty kredyt dewizowy. Chcemy do końca roku bieżącego — roku poprzedzającego osiągnięcie docelowej zdolności produkcyjnej — spłacić go już w ok. 42%. Spłata kredytu następuje opłacalnym eksportem do naszego licencjodawcy zespołów i elementów kooperacyjnych, a także gotowych samochodów. Wartość tego eksportu w ubiegłym roku wyniosła ponad 40 mln dolarów, a w roku bieżącym przekroczy 85 mln dolarów.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselRyszardDziopak">Na podkreślenie zasługuje fakt, iż w roku ubiegłym rozpoczęliśmy eksport samochodów do RFN — aktualnie najbardziej wymagającego rynku europejskiego w zakresie wymogów jakościowych. Sprostanie tym wymaganiom było naszym naczelnym zadaniem w zakresie eksportu samochodów w roku ubiegłym i z zadania tego kadra techniczna i robotnicza wywiązała się dobrze. Najlepszym tego potwierdzeniem jest podwojenie otrzymanych zamówień z tego rynku w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselRyszardDziopak">Rozpoczęliśmy również regularny eksport do krajów socjalistycznych, m.in. w zamian za dostawy elementów kooperacyjnych. Zarówno kooperację z tymi krajami, jak i eksport chcemy kontynuować i rozwijać także w .przyszłości. Jesteśmy obecnie w trakcie rozmów z dalszymi potencjalnymi kooperantami w tych krajach. Jest to korzystne dla ekonomiki produkcji i rozwoju eksportu.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselRyszardDziopak">Nadmienić tu także warto i należy, że rozwijany przez naszą fabrykę eksport zwiększa wymagania jakościowe oraz stawia przed naszą kadrą techniczną zadanie uzyskiwania wysokich parametrów produkcji. Ostra konfrontacja na rynku zagranicznym przyczynia się zatem do utrzymania wysokiej jakości całości produkcji. Handel zagraniczny jest surowym sprawdzianem naszych kwalifikacji technicznych, ekonomicznych i organizatorskich. Jest szkołą dobrej roboty.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselRyszardDziopak">Zdajemy sobie równocześnie sprawę i uwzględniamy to w polityce technicznej Fabryki Samochodów Małolitrażowych i całej branży motoryzacyjnej, że jednorazowy zakup licencji zobowiązuje nas do niezwłocznego podejmowania dalszego doskonalenia rozwiązań konstrukcyjnych i technologii produkcji samochodu, czyli tego, co nazywamy postępem post- licencyjnym, a jako bezwzględne minimum — do dotrzymania kroku postępowi techniczno-technologicznemu, jaki następuje u licencjodawcy. Kadra inżynieryjno-techniczna i robotnicy przywiązują do tego zadania należytą wagę i z ambicją je realizują.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselRyszardDziopak">Istnieją nie tylko blaski, ale i cienie w naszej produkcji. Uważamy, że zbyt wolno przebiega uruchamianie produkcji podzespołów i elementów kooperacyjnych u naszych partnerów krajowych. Pociąga to za sobą konieczność wydatkowania dużych środków dewizowych na import tych elementów. Ważność tego zagadnienia wystąpiła z całą jaskrawością podczas konferencji kierownictwa zainteresowanych resortów, zjednoczeń i bezpośrednich producentów, kiedy to stwierdzono, że nie wszyscy partnerzy respektują w pełnym zakresie decyzję Rządu dotyczącą zabezpieczenia produkcji samochodu fiat 126 p w elementy kooperacyjne. Opóźnienia w uruchomieniu produkcji elementów kooperacyjnych spowodują konieczność dodatkowego importu, którego wartość wyniesie w 1977 roku około 130 mln zł dewizowych.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselRyszardDziopak">Podjęto na wspomnianej konferencji postanowienia odnoszące się do przyspieszenia i rozwinięcia produkcji elementów kooperacyjnych. Tą drogą zmierzać powinniśmy do racjonalizacji importu.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselRyszardDziopak">Bardzo ważnym zagadnieniem osiągnięcia pełnej, projektowej zdolności produkcyjnej, a tym samym wywiązanie się ze spłaty zaciągniętych kredytów na zakup licencji i zadań dostaw rynkowych, jest terminowe zakończenie wszystkich zadań inwestycyjnych fabryki.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselRyszardDziopak">W tym zakresie napotykamy w chwili obecnej poważne trudności spowodowane całkowitym przesunięciem priorytetów na inne budowy. Uważam to za niewłaściwe dla dalszego rozwoju eksportu fabryki.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselRyszardDziopak">Dobrze realizowane są zadania eksportowe w roku bieżącym w zakładach województwa bielskiego. Udział produkcji eksportowej w odniesieniu do całkowitej produkcji, wynoszący aktualnie ponad 18%, ma tendencję wzrostu.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselRyszardDziopak">Z inicjatywy wojewódzkiej instancji partyjnej odbyły się konferencje samorządów robotniczych w zakładach pracy, w czasie których ustalono szczegółowe programy działania zabezpieczające dalszy rozwój produkcji eksportowej w województwie bielskim.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselRyszardDziopak">Na tle naszych doświadczeń oraz doświadczeń innych eksporterów chciałbym zgłosić kilka bardziej generalnych wniosków dotyczących handlu zagranicznego, a szczególnie dalszego rozwoju eksportu.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselRyszardDziopak">Po pierwsze — pomyślny rozwój naszego eksportu zależy w głównej mierze od trafności przyjętej koncepcji rozwoju produkcji eksportowej. Myślę, że istnieje w naszym dotychczasowym działaniu luka polegająca na braku dostatecznie rozwiniętych badań prognostycznych oraz badań potrzeb rynku zarówno w krótkim, jak i dłuższym czasie. Jest to szczególnie ważne przy podejmowaniu zasadniczych decyzji inwestycyjno-rozwojowych, ale też nie mniej ważne przy unowocześnianiu wyrobów bądź bieżącym dostosowywaniu struktury asortymentowej produkcji do potrzeb rynków zagranicznych. Dlatego też stawiam wniosek, aby tej sprawie poświęcić więcej uwagi w pracach ministerstw i organizacji gospodarczych oraz w przedsiębiorstwach handlu zagranicznego. Ma to szczególne znaczenie w wymianie handlowej z rynkami mało stabilnymi, tj. rynkami krajów kapitalistycznych. Niezbędne dla przyjęcia prawidłowej koncepcji rozwoju produkcji eksportowej jest także dokonanie dogłębnej analizy eksportu i importu pod względem opłacalności na tle występujących niekiedy zjawisk równoległego eksportu importu analogicznych wyrobów tej samej branży przez różne jednostki gospodarcze. Uważam, iż problem ten powinien zostać szczegółowo przeanalizowany przez Komisję Planowania.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselRyszardDziopak">Po drugie — należy polepszyć współpracę między przemysłem i handlem zagranicznym, umacniając wpływ przedsiębiorstw handlu zagranicznego na kierunki rozwoju produkcji proeksportowej, a jednocześnie podnosić współodpowiedzialność tych przedsiębiorstw za osiągane wyniki w handlu zagranicznym, które mają bezpośrednie odbicie w ekonomice przedsiębiorstwa przemysłowego.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselRyszardDziopak">Należałoby również dokonać kompleksowej oceny funkcjonowania i osiąganych wyników biur handlu zagranicznego powołanych przy niektórych wielkich zakładach przemysłowych. Zastanawiające jest, iż mimo niewątpliwych osiągnięć istniejących zakładowych biur handlu zagranicznego istnieje zdecydowana niechęć do tworzenia nowych biur.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#PoselRyszardDziopak">Wydaje się, że tę formę powiązań ekonomiczno-organizacyjnych, która zyskała sobie także pozytywną opinię sejmowej Komisji Handlu Zagranicznego, należałoby szerzej upowszechniać, zwłaszcza zaś w takich wypadkach, gdy eksport stanowi znaczną część całości produkcji, a rodzaj i specyfika produkcji oraz rozwinięte kontakty i współpraca z partnerami zagranicznymi uzasadniają taką integrację.</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#PoselRyszardDziopak">Zgłaszając te dwa problemy, chciałbym jednocześnie podkreślić, że prace sejmowej Komisji Handlu Zagranicznego mają charakter rzeczowy i twórczy. Na ostatnich posiedzeniach ocenialiśmy np. problematykę jakości produkcji eksportowej oraz zagadnienia realizacji inwestycji na zasadach samospłaty.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#PoselRyszardDziopak">Oceniamy, że zarówno przedstawiane przez ministerstwa materiały, udzielane nam informacje, jak również przebieg dyskusji poselskiej stanowią przykład dobrego współdziałania organów rządowych i przedstawicielskich dla skutecznego rozwiązywania stojących przed nami problemów. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Obywatele Posłowie! Na wniosek Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, Konwent Seniorów przedstawia Wysokiej Izbie, w celu uchwalenia, następujący projekt uchwały:</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — po wysłuchaniu wystąpienia Prezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza oraz przeprowadzonej dyskusji — przyjmuje do zatwierdzającej wiadomości informację Rządu o przebiegu realizacji narodowego planu społeczno-gospodarczego w 1977 r. z uwzględnieniem zadań wynikających z uchwał V i VI Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Podjęte w 1977 roku przedsięwzięcia, zmierzające do urzeczywistnienia założeń polityki społeczno-gospodarczej nakreślonej w uchwałach VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, zapewniły pomyślną na ogół realizację zadań tegorocznego planu. Osiągnięto wyższe ód założonego tempo wzrostu produkcji przemysłowej i wydajności pracy oraz poprawę struktury produkcji, wyrażającą się zwiększeniem udziału towarów rynkowych. Następuje proces koncentracji inwestycji na kierunkach wskazanych przez V i VI Plenum KC PZPR. Rozwijane są działania zmierzające do zwiększenia produkcji roślinnej i odbudowy hodowli.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Określone trudności występują w sferze handlu zagranicznego, głównie wskutek ograniczeń polskiego eksportu na tle recesji w krajach kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sejm stwierdza, że pełne wykonanie zadań narodowego planu społeczno-gospodarczego w 1977 roku wymaga — zgodnie z uchwałami V i VI Plenum KC PZPR — dalszych konsekwentnych wysiłków organów administracji państwowej, rad narodowych, organizacji społecznych i samorządowych oraz wszystkich przedsiębiorstw w celu zwiększenia jakości pracy i efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Należy systematycznie dążyć do dalszej poprawy zaopatrzenia rynku wewnętrznego, a w szczególności poprawy struktury asortymentowej oraz jakości towarów. Należy zapewnić szerszy rozwój usług, które — aczkolwiek wyższe od poziomu ubiegłego roku — nie osiągają wielkości planowych.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Należy nadal dążyć do zwiększenia koncentracji nakładów i wykonawstwa na inwestycjach związanych z produkcją rynkową i eksportową oraz do zapewnienia pełnej realizacji zadań budownictwa mieszkaniowego, w którym nastąpiły opóźnienia.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Konieczne są dalsze wysiłki w dziedzinie handlu zagranicznego, zwiększanie produkcji eksportowej w tempie przewidzianym planem przy równoczesnej racjonalizacji importu. Niezbędna jest stała dbałość o poprawę zaopatrzenia i kooperacji w przemyśle, o usprawnianie transportu oraz postęp w oszczędnym gospodarowaniu surowcami, paliwami i energią.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">W rolnictwie należy zwracać szczególną uwagę na zagospodarowanie rezerw dla zwiększenia produkcji roślinnej i odbudowy hodowli, na systematyczne i rytmiczne dostawy nawozów oraz innych środków produkcji.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Istnieje potrzeba podjęcia skuteczniejszych działań dla racjonalnego gospodarowania zasobami pracy oraz ścisłego przestrzegania dyscypliny finansowej.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przekonanie, że zespolenie wszystkich ludzi pracy, całego społeczeństwa zapewni pełną realizację narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju w 1977 r. i osiągnięcie celów nakreślonych w uchwale VII Zjazdu PZPR”.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czy w sprawie projektu uchwały ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął propozycję.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej proponowaną uchwałę podjął.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Informacja o wynikach społecznej konsultacji nad założeniami powszechnego systemu emerytalnego rolników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Z upoważnienia Klubów Poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, a także w imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego głos zabierze przewodniczący Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — poseł Józef Pińkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z inicjatywy Klubów Poselskich Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, a także z poruczenia komisji sejmowych Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego mam zaszczyt przedstawić obywatelom posłom informację o wynikach konsultacji założeń systemu emerytalnego rolników indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselJozefPinkowski">Założenia systemu emerytalnego rolników, zgodnie z uchwałą VI Plenum KC PZPR i propozycjami przedstawionymi na tym Plenum przez I Sekretarza KC partii towarzysza Edwarda Gierka — zostały opracowane przez Rząd i poddane powszechnej konsultacji na wsi w kwietniu bieżącego roku. Przedmiotem konsultacji były założenia systemu emerytalnego, a nie gotowy projekt ustawy. Podkreślam ten fakt, gdyż jest on wyrazem dążenia Rządu, aby jeszcze przed sporządzeniem projektu ustawy zasięgnąć opinii społecznej, by można było opracować trafne i obiektywne rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselJozefPinkowski">Konsultacje miały charakter powszechny. Zebrania ogólnowiejskie zwoływane w tej sprawie odbyły się niemal w każdej wsi i wzięła w nich udział przeważająca część ludności wiejskiej, a ponadto wielu specjalistów, ludzi nauki, działaczy społecznych. Każdy więc zainteresowany przedmiotem sprawy miał pełną i nieskrępowaną możliwość uczestniczenia w konsultacji, zabrania głosu i ustosunkowania się do założeń przyszłego systemu zabezpieczenia materialnego rolników indywidualnych na starość oraz na wypadek inwalidztwa.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselJozefPinkowski">Komisje Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, które zapoznały się z informacją Rządu w tej sprawie, wysoko oceniły przebieg konsultacji i jej rezultaty. Zgłoszono w niej wiele konstruktywnych uwag, wniosków i propozycji. Była to wszechstronna, rzeczowa debata mieszkańców wsi. Cechowała ją troska o znalezienie najlepszych rozwiązań, które by kojarzyły interesy całego społeczeństwa z żywotnymi interesami rolnika i jego rodziny.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselJozefPinkowski">Opracowany przez Rząd niedługo po VI Plenum KC PZPR projekt założeń systemu emerytalnego rolników stworzył dobre podstawy do dyskusji na wsi w tej sprawie, nie mającej przecież precedensu.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselJozefPinkowski">Opracowanie systemu zaopatrzenia emerytalnego rolników nie jest sprawą łatwą. W toku dyskusji konfrontowano więc różnorodne poglądy, które odzwierciedlały specyficzne sytuacje i uwarunkowania poszczególnych gospodarstw chłopskich w różnych regionach kraju. Niekiedy więc — co było w tej sytuacji rzeczą naturalną — wysuwano przeciwstawne sobie wnioski i propozycje. Jednakże przeważająca zdecydowanie część wypowiedzi korespondowała ze sobą i układała się w szereg problemowych wniosków. Są one obecnie skrupulatnie rozpatrywane i analizowane przez zespół powołany przez Rząd. Konsultacje potwierdziły fakt, iż wieś polska z wielkim uznaniem i satysfakcją przyjęła postanowienia VI Plenum w sprawie wprowadzenia w życie systemu zabezpieczenia emerytalnego dla rolników indywidualnych i ich rodzin. Na zebraniach wiejskich wskazywano często, że będzie to miało ogromne znaczenie społeczne i produkcyjne, przyczyni się do dalszego zmniejszenia różnic w położeniu socjalnym ludzi pracy w mieście i na wsi. Podkreślano przy tym, że państwo socjalistyczne wiele już uczyniło dla zmniejszenia tych różnic w ubiegłych 6 latach, czego dobitnym przykładem było objęcie bezpłatną opieką lekarską rolników i ich rodzin czy też ustanowienie rent dla rolników za przekazane państwu gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselJozefPinkowski">Nowe postanowienia w sprawie ubezpieczenia emerytalnego rolników indywidualnych, zwracano uwagę w dyskusji, są dalszym doniosłym krokiem zmierzającym konsekwentnie i zgodnie z zasadami socjalizmu, do rozwoju systemu zabezpieczenia socjalnego ludzi pracy w naszym kraju. Należy przy tym podkreślić, że w ubiegłym roku rozszerzono uprawnienia emerytalne rolników członków spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, a pracownicy państwowych gospodarstw rolnych już od dawna korzystają z dobrodziejstwa powszechnego systemu emerytalnego. Tak więc, po wprowadzeniu w życie postanowień dotyczących ubezpieczeń emerytalnych rolników indywidualnych, będą mogli oni także korzystać z uprawnień emerytalnych. Będzie to duże osiągnięcie polityki społecznej państwa.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatele Posłowie! W toku konsultacji z aprobatą odnoszono się do podstawowych założeń systemu zaopatrzenia emerytalnego rolników. Ze zrozumieniem i poparciem wieś przyjęła założenie, że system emerytalny rolników powinien sprzyjać intensyfikacji produkcji rolniczej i zwiększaniu skupu płodów rolnych, a w swych ogólnych zarysach uwzględniać, w dostosowaniu do specyfiki i struktury rolnictwa indywidualnego, obowiązujące w naszym kraju zasady zaopatrzenia emerytalnego.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselJozefPinkowski">W nawiązaniu do tych zasad założono określenie wieku uprawniającego do świadczeń emerytalnych dla rolników, w przypadku mężczyzn na 65, a dla kobiet 60 lat oraz posiadanie wymaganego stażu pracy 25 lat mężczyzna i 20 lat kobieta, w tym co najmniej 10- letni okres pracy w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselJozefPinkowski">Uprawnienie do renty inwalidzkiej przysługiwałoby w przypadku stwierdzenia inwalidztwa I lub II grupy.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselJozefPinkowski">Społeczeństwo wiejskie zaakceptowało założenie uzależnienia prawa do emerytury od zasady dostaw produkcji towarowej sprzedanej państwu i jej wielkości, uznając to kryterium za sprawiedliwe, kojarzące interesy rolnika z potrzebami społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselJozefPinkowski">Jest to sprawa zasadnicza, zasługująca na szczególne podkreślenie. Emerytury dla rolników indywidualnych to problem o szczególnej społecznej doniosłości. Równocześnie jest to sprawa o dużym ekonomicznym znaczeniu. Powinniśmy opracować i ukształtować system emerytalny rolników w taki sposób, aby wspierał dążenia rolników i państwa do intensyfikacji produkcji rolnej, zachęcał do lepszej pracy i gospodarności oraz zwiększania towarowości. Dlatego właśnie założenie, iż wielkość emerytury powinna być uzależniona od produkcji kontraktowanej i sprzedanej państwu ma szczególne znaczenie. W dalszych pracach nad systemem emerytalnym i ustawą wszystkim sprawom związanym z prawidłowym stosowaniem tej zasady powinno się poświęcić szczególną uwagę. Idzie o to, aby ten, kto lepiej pracuje i wykorzystuje swój warsztat pracy, więcej produkcji sprzedaje państwu, mógł otrzymać prawo do wyższej emerytury.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselJozefPinkowski">Bardzo mocno przewijał się w dyskusjach pogląd, że przyjęcie tego kryterium w założeniach systemu emerytalnego będzie miało korzystny wpływ na wzrost produkcji rolnej, jej towarowości, lepsze wykorzystanie ziemi, budynków i maszyn rolniczych. Wprowadzenie emerytur, opartych na tej podstawie — podkreślano w dyskusji na wsi — może mieć istotny wpływ na pobudzanie działań zmierzających do lepszego wykorzystania rezerw produkcji rolnej, oddziaływać na wzrost skupu produktów rolnych, co leży w interesie rolników, jak i całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselJozefPinkowski">Aprobatę wsi uzyskała zaproponowana zasada gromadzenia środków na Fundusz Emerytalny Rolników. Liczne były głosy wyrażające uznanie dla państwa, które zamierza przejąć na siebie główny ciężar kosztów sfinansowania systemu emerytalnego i pokryć ^2^/3 wydatków na ten cel. Wiąże się to z dużymi socjalnymi obowiązkami oraz z dodatkowym wysiłkiem finansowym państwa, ale — jak słusznie zwracano uwagę — winien on być zrekompensowany skuteczniejszym wysiłkiem producentów rozwijających produkcję rolną i zwiększających jej sprzedaż dla państwa. Ten dalszy wzrost produkcji rolniczej i zwiększony wysiłek wsi jest niezbędny.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselJozefPinkowski">Zgromadzenie 1/3 środków pochodzących od rolników wymaga ustalenia zasad zbierania składek na ten cel od gospodarstw rolnych. Składka na fundusz emerytalny ponoszona przez rolników zaproponowana została w założeniach w wysokości odpowiadającej możliwościom gospodarstw rolnych. Ze zrozumieniem przyjęto zasady wprowadzania i ustalania składki, gdyż wiążą się one ściśle z całokształtem założeń systemu, a sposób jej naliczania, uwzględniający zarówno obszar gospodarstwa, jakość gleby, jak też możliwości produkcji towarowej — uznano w zasadzie za właściwy. Tym niemniej zgłoszone w czasie konsultacji szczegółowe propozycje w tych sprawach powinny być wnikliwie rozważone.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselJozefPinkowski">Wiele uwagi w dyskusji poświęcono sprawie przekazywania gospodarstw. Uznano za słuszną tezę, że jednym z warunków otrzymania emerytury przez rolnika indywidualnego powinno być przekazanie gospodarstwa w odpowiednim stanie następcy lub państwu. Wyłania się tu szereg proceduralnych spraw, które będą wymagały odpowiedniego uregulowania w ustawie, aby proces przekazywania gospodarstwa był właściwy i sprawny. Najważniejszą kwestią podnoszoną w dyskusji w tych sprawach było przeciwdziałanie dalszemu rozdrabnianiu gospodarstw. Wieś nasza cierpi na rozdrobnienie. Rolnicy zdają sobie sprawę, iż nie jest to korzystne. Dlatego z aprobatą są przyjmowane decyzje Rządu stwarzające możliwości powiększenia areału indywidualnych gospodarstw rolnych, zwłaszcza podejmujących określoną specjalizację produkcyjną. W dyskusji nad założeniami systemu emerytalnego opowiadano się więc za propozycją przekazywania całości gospodarstwa w zasadzie jednemu następcy. Rolnicy bez następców będą mieli możliwość przekazywania ziemi państwu. Takie uregulowanie tej kwestii będzie właściwe, zgodne z interesem wsi i potrzebami intensyfikacji produkcji rolnej. W tym miejscu należy podkreślić inicjatywę Rządu zawartą w założeniach do konsultacji, przewidującą odpowiednie podwyższenie rent dla rolników, którzy przekazali ziemię państwu w ubiegłych latach na poprzednich zasadach. Zostało to przyjęte przez rolników z uznaniem jako wyraz troski państwa o ich byt.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#PoselJozefPinkowski">Wysoki Sejmie! Przedstawiłem stosunek wsi do podstawowych założeń systemu emerytalnego rolników i ich rodzin w świetle wyników konsultacji. Zostały one zaaprobowane i poparte. Stwarzają bowiem możliwości rolnikowi bez względu na wielkość posiadanego gospodarstwa, dzięki własnej pracy, inicjatywie i gospodarności osiągnięcia wymaganego poziomu produkcji i dostaw płodów rolnych dla państwa w ilości uprawniającej do uzyskania odpowiedniej emerytury.</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#PoselJozefPinkowski">Rolnicy, akceptując podstawowe kierunki założeń swego systemu emerytalnego, zgłosili jednocześnie wiele wniosków i propozycji. Jest to bardzo cenny materiał, który powinien być szczegółowo zbadany i wykorzystany w pracach nad ustawą. Odzwierciedla bowiem opinię wsi, oddaje specyfikę oraz złożoność problemu w zależności od konkretnej sytuacji istniejącej w gospodarstwach rolnych poszczególnych regionów kraju.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#PoselJozefPinkowski">I tak na przykład, przy generalnej akceptacji zasady uzależnienia prawa do emerytury i jej wielkości od poziomu produkcji towarowej sprzedanej państwu, wnioskowano — szczególnie ze strony części gospodarstw o niskiej towarowości — ewentualne podniesienie minimalnych stawek emerytalnych przy pewnej korekcie w górę składek ubezpieczeniowych na ten cel. Z drugiej strony były głosy rolników podejmujących specjalizację produkcji, popierające stworzone im w założeniach możliwości uzyskania wyższej emerytury przy szybszym wzroście produkcji i dostaw płodów rolnych dla państwa. Wnioski te zasługują na rozważenie w trakcie prac nad projektem ustawy o emeryturach dla rolników.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#PoselJozefPinkowski">Ustosunkowując się ze zrozumieniem do założenia, że system zaopatrzenia emerytalnego rolników wszedłby w życie w 1980 roku, po wcześniejszym zgromadzeniu niezbędnych na ten cel środków wskazywano, iż na wsi istnieje pewna liczba rolników w wieku 70 i więcej lat, którzy wymagają szybszego zabezpieczenia materialnego na starość. Przyjmując więc jako generalną zasadę wprowadzenie w życie systemu emerytalnego od 1980 r., gdyż innej realnej możliwości nie ma, należałoby, wychodząc naprzeciw tym potrzebom społecznym, rozpatrzyć sposób i zakres ich uwzględnienia. Sprawa wymaga dodatkowych nakładów i jej rozwiązanie z konieczności będzie uzależnione od możliwości finansowych państwa.</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#PoselJozefPinkowski">Sprawa okresu naliczania produkcji towarowej do podstawy wymiaru emerytury poruszana była często w dyskusji i rozpatrywano ją od różnych stron. Założenia przewidywały, iż podstawą do obliczenia emerytury będzie średnia wielkości sprzedaży produktów rolnych z gospodarstwa z okresu 5 lat przed przejściem na emeryturę.</u> + <u xml:id="u-29.21" who="#PoselJozefPinkowski">Niektórzy rolnicy ustosunkowując się do tego założenia proponowali, aby za podstawę przyjmować średnią wybraną z dłuższego okresu czasowego, np. 10 lat. Motywowali to występowaniem w produkcji rolnej wahań i lat nieurodzaju, co w dłuższym okresie zostałoby zniwelowane. Oczywiście są to wnioski dotyczące dalszej perspektywy. Obecnie jednak takich możliwości nie ma, gdyż byłoby to sprzeczne z interesem rolników w wieku przedemerytalnym. Zważywszy, że do roku 1980 pozostały 4 lata — ten okres z konieczności musi być podstawą do obliczenia emerytury dla wielu rolników. Ewidencja sprzedaży z gospodarstw rolnych za poprzednie lata jest daleko niepełna i nie może być podstawą do obliczania emerytur. Przyjęcie 5-letniego okresu jest więc obecnie koniecznością. Natomiast wymaga rozważenia, czy po roku 1982 nie należałoby brać pod uwagę przy obliczaniu emerytur dłuższego okresu czasowego.</u> + <u xml:id="u-29.22" who="#PoselJozefPinkowski">Wiele uwagi w czasie konsultacji zajmowały rozważania dotyczące możliwości wcześniejszego przekazywania gospodarstw następcom. Postulat ten wysuwany był zarówno przez uczestniczącą w zebraniach konsultacyjnych młodzież wiejską, jak i starszych rolników, którzy mają przygotowanych do zawodu rolniczego następców. Postulat ten odzwierciedla sytuację części gospodarstw chłopskich, w których rodzice z uwagi na przygotowanie, dojrzałość i stan rodzinny następców są zainteresowani ich wcześniejszym, usamodzielnieniem zawodowym i przekazaniem im swego gospodarstwa. Nie jest to sprawa prosta ani łatwa. Być może należałoby rozważyć stworzenie możliwości wcześniejszego naliczania emerytur rolnikom przekazującym następcy gospodarstwa przed ukończeniem wieku emerytalnego w uzasadnionych społecznie i gospodarczo przypadkach, z tym że realizacja uprawnień emerytalnych następowałaby z chwilą osiągnięcia przez nich określonego ustawą wieku emerytalnego. Natomiast trudno by było obecnie przyjmować założenie powszechnego przechodzenia na emeryturę rolników indywidualnych przed ukończeniem przyjętego w naszym kraju dla pracowników wieku emerytalnego.</u> + <u xml:id="u-29.23" who="#PoselJozefPinkowski">Są to przykładowo podane ważniejsze wnioski wypływające z konsultacji, wymagające rozstrzygnięcia w trakcie przygotowywania ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym rolników indywidualnych i ich rodzin. Jest wiele wniosków również w sprawach szczegółowych, dotyczących przykładowo trybu i procedury przekazywania gospodarstw następcom, regulowania zadłużeń ciążących na przekazywanym gospodarstwie, niektórych dodatków do emerytur i rent — odpowiednio do powszechnego systemu emerytalnego, doskonalenia kontraktacji i skupu, ewidencji obrotów i metod naliczania składki itp. Sprawy te również powinny być poddane głębokiej analizie. Idzie bowiem o to, aby system zaopatrzenia emerytalnego rolników indywidualnych był sprawiedliwy społecznie i pod względem ekonomicznym efektywny.</u> + <u xml:id="u-29.24" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatele Posłowie! W żywym nurcie powszechnej konsultacji — obok spraw ściśle odnoszących się do zasad emerytalnych — poważne miejsce zajęły problemy rozwojowe rolnictwa, jego zaopatrzenia, obsługi oraz wykorzystania rezerw wytwórczych gospodarstw indywidualnych. Istotnym impulsem do zaangażowanej dyskusji na ten temat była decyzja o wprowadzeniu ewidencji sprzedaży płodów rolnych z każdego gospodarstwa rolnego, z myślą o stworzeniu podstawy do obliczania emerytur. Świadomość faktu, że już od tego roku będzie się liczyła do wymiaru emerytury każda ilość sprzedanego państwu żywca, mleka, zboża i innych produktów rolnych, wywoływała nowe inicjatywy produkcyjne. W tych samych salach zebrań rolnicy zastanawiali się wspólnie — jak zwiększyć produkcję roślinną i zwierzęcą, jak lepiej uprawiać ziemię, efektywniej wykorzystać posiadane zasoby pasz i inne środki produkcji rolnej, jak powiększyć dostawy produktów rolnych, aby wypracować sobie w przyszłości wyższą emeryturę.</u> + <u xml:id="u-29.25" who="#PoselJozefPinkowski">W tych sprawach również zgłaszano konkretne wnioski. Większość z nich adresowana była do władz terenowych, urzędów gminnych, instytucji obsługi rolnictwa, służby rolnej i samorządu chłopskiego. Zmierzały one do usprawnienia zaopatrzenia gospodarstw rolnych w podstawowe środki produkcji, materiały budowlane, narzędzia rolnicze i urządzenia niezbędne do zwiększenia efektywności pracy rolnika. Podkreślano, że sprawiedliwy rozdział tych środków, zgodny z faktycznymi potrzebami produkcyjnymi poszczególnych gospodarstw, przy utrzymaniu priorytetów dla tych, którzy kontraktują i sprzedają państwu płody rolne, ma duże znaczenie gospodarcze i społeczne. Wskazywano na konieczność zwiększenia pomocy gospodarstwom słabym, których właściciele chcą i mogą zwiększyć produkcję rolną. Jest to problem wymagający uwagi ze strony władz i instytucji obsługi rolnictwa. Dyskutowano także nad usprawnieniem kontraktacji i skupu płodów rolnych, objęciem nim także drobnych ilości produktów takich, jak warzywa, owoce, nabiał itp.</u> + <u xml:id="u-29.26" who="#PoselJozefPinkowski">Komisje Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego z zadowoleniem przyjęły informację przedstawicieli Rządu, że również z tej dyskusji będą wyciągnięte praktyczne wnioski. Gminne rady narodowe i naczelnicy gmin oraz wszystkie ogniwa samorządu wiejskiego, zwłaszcza spółdzielczości rolniczej, podejmują działania wychodzące naprzeciw zgłoszonym w czasie konsultacji inicjatywom rolników, ukierunkowanym na wzrost produkcji rolnej. Jest to cenny dorobek konsultacji i powinniśmy go utrwalić w organizatorskim i produkcyjnym działaniu.</u> + <u xml:id="u-29.27" who="#PoselJozefPinkowski">Wysoki Sejmie! Powszechna dyskusja na wsi nad założeniami systemu emerytalnego miała ogromne znaczenie społeczne i polityczne. Wyzwoliła nowe pokłady aktywności społecznej, wpłynęła na umocnienie zaufania rolników do polityki rolnej państwa ludowego. Dyskusja wykazała raz jeszcze, że wieś w pełni aprobuje tę politykę — wytyczaną przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym — i pragnie ją stale wypełniać żywą treścią. Społeczeństwo wiejskie wie, że polityka rolna państwa ludowego stwarza wszechstronne możliwości rozwijania produkcji rolnej w każdym gospodarstwie i we wszystkich sektorach rolnictwa, że sprzyja ona pożytecznej koncentracji ziemi i lepszemu jej wykorzystaniu, tworzy dogodne warunki do specjalizacji gospodarstw, kooperacji oraz stopniowych przemian społecznych na wsi. Dorobkiem konsultacji jest umocnione przekonanie, że nasza polityka rolna jest trwała, odpowiadająca interesom wsi i całego społeczeństwa, budowana na mocnym fundamencie sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-29.28" who="#PoselJozefPinkowski">Na zakończenie informacji o wynikach konsultacji założeń systemu emerytalnego rolników proponuję — w imieniu komisji sejmowych, które rozpatrywały wyniki konsultacji — uznać, iż przedstawione założenia systemu emerytalnego mogą stanowić podstawę do prac nad odnośną ustawą. W pracach nad ustawą należy wnikliwie przeanalizować wnioski zgłoszone w czasie konsultacji i wszystkie z nich, które będą uznane za realne i zasadne uwzględnić. Projekt ustawy powinien być opracowany i przedstawiony Sejmowi do rozpatrzenia — zgodnie z uchwałą VI Plenum KC PZPR — na jednym z posiedzeń w bieżącym roku. W związku z tym należałoby zalecić odpowiednim komisjom sejmowym, by w oparciu o przygotowane przez Rząd projekty prowadziły prace nad tą ustawą. Proponuję także z tego miejsca podziękować wszystkim uczestnikom ogólnowiejskich konsultacji za ich społeczny wkład w przygotowanie wniosków i propozycji do założeń systemu emerytalnego rolników indywidualnych i ich rodzin. Konsultacje spełniły swe zadanie, dostarczyły wiele uwag i materiału do prac ustawodawczych nad tym bardzo złożonym społecznie i ekonomicznie problemem. Pozostaną świadectwem demokratycznych metod działania państwa ludowego, które sprawy żywotnie interesujące ludzi pracy miast i wsi rozstrzyga i rozwiązuje w ścisłym współdziałaniu ze społeczeństwem. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-29.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionej informacji?</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Obywatele Posłowie! W oparciu o przedstawioną przez posła Pińkowskiego opinię komisji sejmowych należy stwierdzić, że założenia systemu emerytalnego rolników i ich rodzin w społecznej konsultacji zyskały aprobatę. Założenia te, jak również zgłoszone w dyskusji społecznej uzasadnione wnioski i propozycje, w tym również wnioski poselskie, staną się podstawą dla prac Rządu nad projektem odpowiedniej ustawy, który zostanie po jego wniesieniu rozpatrzony przez Wysoką Izbę i jej komisje.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęły interpelacje posłów: Kazimierza Raszkowskiego do Prezesa Rady Ministrów; Tadeusza Hołuja do Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska; Mieczysława Ziętka do Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług oraz Stefanii Oryl do Ministra Oświaty i Wychowania.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Prezydium Sejmu skierowało powyższe interpelacje do adresatów.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Obecnie przystępujemy do wysłuchania odpowiedzi na te interpelacje.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Poseł Kazimierz Raszkowski w interpelacji do Prezesa Rady Ministrów stwierdza, że ogromny wysiłek inwestycyjny, podjęty w ostatnich siedmiu latach, w rezultacie którego zbudowaliśmy oraz zmodernizowaliśmy wiele zakładów pracy, a także radykalna poprawa warunków pracy i przygotowania zawodowego młodych załóg, stworzyły przesłanki dla produkcji towarów najwyższej jakości. Przesłanki te — jak stwierdza autor interpelacji — w odczuciu społecznym nie są w pełni wykorzystane z uwagi na niską jakość wielu produkowanych towarów, maszyn i urządzeń.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">W związku z tym interpelant zapytuje: Jakie przedsięwzięcia już podjął lub zamierza podjąć Rząd dla podniesienia jakości wyrobów i urządzeń produkowanych przez przemysł? *¹)</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Natomiast w interpelacji do Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług poseł Mieczysław Ziętek stwierdza, że możliwość zakupu pewnych towarów w różnych województwach nie jest jednakowa.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">W związku z powyższym interpelant zwraca się z zapytaniem: Jakie działania zamierza podjąć Obywatel Minister dla bardziej równomiernego rozdziału towarów dla poszczególnych województw w celu likwidacji odczuwalnych dysproporcji w zaopatrzeniu? *²)</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">O udzielenie odpowiedzi na obie wymienione interpelacje proszę Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług obywatela Adama Kowalika.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Minister Handlu Wewnętrznego i Usług</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#AdamKowalik">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów udzielę odpowiedzi na dwie interpelacje poselskie w ważnych sprawach dotyczących rynku. Pierwsza odnosi się do działań podejmowanych na rzecz podnoszenia poziomu jakościowego produkowanych wyrobów. Druga dotyczy polityki rozdziału towarów dla województw. Są to dwa ważne problemy polityki handlowej, które dostrzegamy i dążymy do ich rozwiązania ku zadowoleniu nabywcy i zgodnie z potrzebami gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#AdamKowalik">Wysoka Izba pozwoli, że odpowiem na te dwie interpelacje w takiej kolejności, w jakiej przedstawiłem. Straty z tytułu niewłaściwej jakości produkcji według danych Głównego Urzędu Statystycznego są poważne. W tej sytuacji w ostatnim zwłaszcza okresie Rząd nasilił oraz podjął szereg nowych inicjatyw, przeciwdziałających produkcji towarów o niskiej i złej jakości. Działania te zmierzają do doskonalenia rozwiązań prawno-organizacyjnych, zapewniających większą skuteczność centralnego oddziaływania na rzeczywisty postęp w jakości produkcji oraz rozwiązań ekonomicznych, stymulujących jakość. Przedsięwzięcia te znalazły wyraz w podjętej 30 września 1976 roku przez Radę Ministrów uchwale nr 206. W wykonaniu tej uchwały Polski Komitet Normalizacji i Miar przygotowuje projekty trzech aktów normatywnych. Są to: projekt ustawy o jakości, projekt nowelizacji ustawy o normalizacji i metrologii oraz projekt uchwały Rady Ministrów o zasadach kwalifikacji wyrobów, zmierzający do rozszerzania dotychczasowego systemu oznaczania wyrobów znakami jakości w kierunku szerszego wprowadzania obligatoryjności ocen, w tym także wyrobów nowo produkowanych, objęcie kwalifikacją wyrobów inwestycyjnych i zaopatrzeniowych. Przewiduje się także powiązanie systemu kwalifikacji wyrobów z planem produkcji. Rozważana jest sprawa powołania specjalnej inspekcji jakości jako organu rządowego niezależnego od producenta i odbiorcy.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#AdamKowalik">Wprowadzone zostały z dniem 1 stycznia br. nowe zasady systemu informacji statystycznej GUS, które zapewniają pełniejszą ocenę sytuacji w zakresie stanu i zmian dotyczących jakości. W zakresie rozwiązań stymulujących jakość działania obejmują ceny, bodźce ekonomiczne oraz rozwiązania planistyczne.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#AdamKowalik">Tak więc od 1 stycznia br. ceny detaliczne artykułów, którym przyznano znak jakości, mogą być ustalane na poziomie wyższym od 5% do 10% niż ceny tych samych artykułów nie mających znaku jakości. Producent w okresie używania znaku jakości może realizować o 50% wyższe stawki zysku.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#AdamKowalik">Zwiększone zostały rozpiętości cen niższych gatunków w zależności od jakości, klasy i wyboru. Od 1 maja br. obowiązują nowe przepisy w sprawach cen detalicznych artykułów mody i nowości rynkowych. Ograniczają one dodatkowe korzyści producenta wynikające z wyższych cen przez odpowiednie ich opodatkowanie i uzyskanie znaku jakości.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#AdamKowalik">Wprowadzona została również zasada sprzedaży towarów rynkowych dostarczonych niezgodnie z zamówieniami handlu wyłącznie na ryzyko producenta. W resortach przemysłowych dokonano zmian w zasadach wynagrodzeń i premiowania, ukierunkowując je, stosownie do postanowień wspomnianej uchwały, na zapewnienie poprawy jakości produkcji.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#AdamKowalik">W dyspozycji Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług znajduje się fundusz w wysokości 100 milionów złotych przeznaczony na nagrody dla załóg zakładów produkcyjnych za uruchomienie i zwiększenie produkcji rynkowej wysokiej jakości.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#AdamKowalik">Wdrożone zostało, zgodnie z postanowieniami uchwały nr 206, ujednolicenie planowania i kontroli realizacji postępu w zakresie jakości produkcji. Wymierne w czasie i spodziewanych efektach zamierzenia ujęte zostały w resortowych programach.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#AdamKowalik">Wysoka Izbo! W kwietniu Prezydium Rządu dokonało oceny dotychczasowych działań na rzecz poprawy jakości. Zgodnie z decyzjami Prezydium Rządu przeprowadzona została szczegółowa ocena stanu jakości produkcji oraz dalszych zamierzeń każdego z resortów — o czym szeroko informowała prasa. W wyniku tak przeprowadzonych analiz uznano, że resortowe programy poprawy jakości zapewniają uzyskanie wyraźnego, społecznie odczuwalnego postępu na tym odcinku. Określone kierunki działań Rządu, o których mówiłem, powodują, że zarysowały się szanse wyraźnej poprawy poziomu jakości dostaw towarowych na rynek. Ich wykorzystanie zależeć będzie od dalszych wysiłków producentów i handlu, od konsekwencji w podejmowaniu tego tematu.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#AdamKowalik">Chciałbym w tym miejscu powiedzieć, iż w coraz szerszym stopniu spotykamy się ze skoordynowanym wysiłkiem na rzecz poprawy sytuacji. Z inicjatywy Ministra Przemysłu Maszynowego podpisane zostało porozumienie o wycofaniu z sieci detalicznej i magazynów uszkodzonego bądź niepełnosprawnego sprzętu zmechanizowanego gospodarstwa domowego, aparatów radiowych, telewizyjnych itp. Po 31 maja w sieci detalicznej nie powinny się znajdować wyroby niepełnosprawne. Jest to zupełnie nowe przedsięwzięcie zmierzające do poprawy sytuacji w tym tak ważnym społecznie temacie. Tak więc radykalnie rozwiązano problem, adresując odpowiedzialność za jakość sprzętu do producenta. Wiadomo mi, że Minister Przemysłu Maszynowego zamierza odliczać z wykonania zadań planowych produkcję wadliwą, ze wszystkimi konsekwencjami takiego stanu rzeczy dla konkretnego producenta.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#AdamKowalik">Pragnę Wysoką Izbę poinformować, że w ostatnich dniach podpisane zostały identyczne porozumienia w odniesieniu do tej grupy wyrobów z Ministrem Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych, a także ze Zjednoczeniem Przemysłu Meblarskiego (w temacie meble). W końcowym stadium przygotowania znajduje się porozumienie z ministrami Przemysłu Chemicznego i Przemysłu Lekkiego.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#AdamKowalik">Suma tych wszechstronnych działań musi spowodować poprawę sytuacji. Ze swej strony handel nasili kontrolę jakości zarówno w dostawach bezpośrednich, jak i w transakcjach zawieranych na giełdach i targach. Towary zdyskwalifikowane przez służbę odbioru jakościowego nie znajdują się w sieci handlowej.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#AdamKowalik">Wysoka Izbo! Przechodzę do tematu drugiego, dotyczącego rozdziału towarów. Stoimy na stanowisku, że w ramach ustalonych kierunków konsumpcji oraz dostaw towarów, które zapewniają realizację owych kierunków, każdy nabywca ma prawo do swobodnego wyboru towaru oraz miejsca jego zakupu. Zasada ta dotyczy również jednostek handlowych, które są upoważnione do swobodnego wyboru dostawcy i towarów w ilościach i strukturze ustalonej w narodowym planie społeczno-gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#AdamKowalik">Obowiązujący dotąd w handlu system ekonomiczno-finansowy, tak zwany WOG-owski, sprzyja wykonaniu tych założeń. W ten sposób stworzyliśmy warunki do likwidacji organizacyjnych i terytorialnych podziałów i przedziałów w gospodarce towarami. Zasady, o których mówię, mogą być jednak w pełni realizowane w warunkach osiągnięcia równowagi cząstkowej i asortymentowej w podstawowych segmentach rynku i kompleksach potrzeb. Przewidujemy, że wartość dostaw w 1977 r. przekroczy o ponad 30 mld zł założenia planu. Oznacza to, że dostawy na rynek będą wyższe o ok. 13% od dostaw w roku ubiegłym. Szybki wzrost dochodów pieniężnych ludności, niosący ze sobą jakościowo nowe potrzeby i wymagania, a także znane trudności w rolnictwie spowodowały, że mimo powiększających się z roku na rok dostaw towarowych zarówno pod względem ilości, jak i wartości podaż nie zawsze równoważy popyt. Mówił o tym w swoim referacie Prezes Rady Ministrów towarzysz Piotr Jaroszewicz. W artykułach żywnościowych — już dzisiaj, odnosi się to praktycznie do mięsa i jego przetworów, a w podaży artykułów przemysłowych, konsumpcyjnych i niekonsumpcyjnych, chociaż dostawy w 1977 r. w stosunku do roku ubiegłego wzrosły o 11,2%, rynek odczuwa niedobory asortymentowe.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#AdamKowalik">Sytuację tę wywołują dwa zjawiska. Po pierwsze — znaczny wzrost popytu na towary o wysokiej jakości, nowoczesnych rozwiązaniach funkcjonalnych i estetycznych; po drugie — szybkie zmiany w strukturze popytu w wyniku wzrostu dochodów ludności i w związku z tym nie zawsze właściwe rozpoznanie handlu i przemysłu co do faktycznych potrzeb ludności. Czasem brak niezbędnej tu elastyczności, szybkości działania. Jest również spora grupa towarów przemysłowych, których dostawy ze względu na niedostateczne jeszcze możliwości produkcyjne są po prostu mniejsze niż rozpoznane potrzeby. W takiej więc przejściowej sytuacji zachodzi potrzeba odejścia w określonych przypadkach od generalnej zasady gospodarki towarami i w zależności od wagi danego artykułu dla zaspokajania potrzeb ludności — przyjęcia czasowo innych rozwiązań, które faktycznie sprowadzają się do rozdzielnictwa.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#AdamKowalik">Ustaliłem w tej kwestii dwa sposoby postępowania, a mianowicie — artykuły o podstawowym znaczeniu rozdzielane są dla województw bezpośrednio przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego i Usług. Inne artykuły, w których występują niedobory, rozdzielają centralne organizacje handlowe, tj. — „Społem”, Centralny Związek Spółdzielni Rolniczych — „Samopomoc Chłopska”, Centrala Państwowego Handlu Wewnętrznego. Przydzielone dla województw towary z grupy artykułów deficytowych pozostają w dyspozycji wojewody, z jego upoważnienia i akceptacji rozdziela się je dla poszczególnych wojewódzkich organizacji handlowych, często zaś także na określone tereny, a więc do konkretnych miast i gmin.</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#AdamKowalik">Pozwoliłem sobie zatrzymać uwagę Wysokiej Izby na zasadach gospodarowania towarami w ogóle, a w szczególności towarami deficytowymi. Dla pełnego obrazu konieczne jest jeszcze wyjaśnienie kryteriów, na których opierają się zasady podziału towarów pozostających w niedoborze. Zanim to przedstawię, chciałbym poinformować Wysoką Izbę, że w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego i Usług rozdzielamy 6 artykułów, w tym mięso, węgiel, koks, niektóre materiały budowlane. Centralne organizacje handlowe rozdzielają ok. 80 towarów. Są to m.in. takie artykuły, jak meble, automaty pralnicze, maszyny do szycia, dywany i chodniki, wyroby perfumeryjno-kosmetyczne. Podziału dokonuje się w okresach kwartalnych, a niektórych artykułów — także miesięcznych. W miarę opanowania sytuacji, oczywiście odstępować się będzie od rozdzielnictwa. Ostatnio np., ze względu na wysokie dostawy i właściwe zapasy, zrezygnowaliśmy z obejmowania rozdzielnikiem smalcu, wcześniej zaś — tłuszczów roślinnych.</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#AdamKowalik">Podstawowymi kryteriami podziału są siła nabywcza ludności występująca w danym województwie oraz wielkość indywidualnego spożycia, liczona łącznie z samozaopatrzeniem. Te podstawowe kryteria uzupełniają kryteria dodatkowe, a mianowicie ilość i wielkość ośrodków miejskich, skupisk klasy robotniczej, charakter danego ośrodka, tradycje w żywieniu. Podstawą wyjściową do stosowania tych kryteriów są wielkości zrealizowane w latach poprzednich — z korektą wynikającą z rozwoju potencjału ekonomicznego poszczególnych ośrodków.</u> + <u xml:id="u-31.18" who="#AdamKowalik">Wymienione zasady i kryteria są również stosowane i w odniesieniu do dostaw ponadplanowych, z produkcji krajowej oraz z importu, a także towarów uzyskanych z rosnącej dynamicznie wymiany towarowej. Oczywiście, przyjęte zasady podziału w przypadku, gdy nie starcza atrakcyjnego poszukiwanego towaru nie rozwiązują problemu. Czasem mogą mieć miejsce i pewne nieprawidłowości. Chciałbym jednak z całą mocą podkreślić, że bacznie śledzimy kształtowanie się popytu ludności w poszczególnych województwach, a codzienne kontakty kierownictwa resortu i centralnych organizacji handlowych z władzami terenowymi, życzliwa krytyka i opinie posłów z Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług umożliwiają — tam gdzie zachodzi wyraźne niedopatrzenie bądź pomyłka, czy w końcu (co zresztą najczęściej ma miejsce) potrzeba doraźnej pomocy — udzielenie takiej pomocy. Szybko postępujące zmiany w popycie i w potrzebach ludności powodują, że pomimo realizacji planu z nadwyżką (przewidujemy np., że dostawy I półrocza przekraczają 50% planowanych rocznych wielkości), potrzeby na niektóre artykuły nie zostaną zaspokojone. Jest to jednak kwestia nie planu, bo ten wykonujemy i przekraczamy, jest to kwestia potrzeb i możliwości.</u> + <u xml:id="u-31.19" who="#AdamKowalik">Nowa organizacja handlu zapewnia wyraźną odpowiedzialność każdej organizacji handlowej za zaopatrzenie rynku w kompleksie jej powierzonym. Mam podstawy, jakkolwiek niewielki to jeszcze obszar czasowy, by stwierdzić, ze organizacja ta się sprawdza, chociaż prawdą jest także, że w licznych przypadkach sygnalizowane są zjawiska niewłaściwej dystrybucji towarów i niewłaściwego przestrzennego ich zagospodarowania. Usilnie pracujemy, by temu skutecznie zapobiegać.</u> + <u xml:id="u-31.20" who="#AdamKowalik">Doskonalenie systemu przestrzennej gospodarki towarami — jako jednego z podstawowych zadań resortu — znalazło wyraz we wnioskach z narady aktywu społeczno-gospodarczego, odbytej w styczniu br. pod przewodnictwem Prezesa Rady Ministrów towarzysza Piotra Jaroszewicza. Główne kierunki w usprawnieniu tego systemu widzimy w ujęciu długofalowym oraz w działaniach doraźnych. Dłuższego okresu wymaga dokonanie szczegółowej analizy skuteczności dotychczasowych metod oceny potrzeb rynkowych oraz na tej podstawie wypracowanie nowych, bardziej efektywnych metod. Również działania podejmowane wspólnie z przemysłem w celu dalszego zwiększenia produkcji, większej elastyczności, szybszego reagowania na określone potrzeby — są różnorako uwarunkowane, także czasowo. Jak powiedziałem na wstępie, będziemy dążyli do oparcia przestrzennej gospodarki towarami na swobodnych kontaktach pomiędzy zakładami produkcyjnymi a jednostkami handlowymi. W okresie najbliższym zaś czynić musimy wspólnie z władzami terenowymi wysiłki, by nie pogłębiać niedoborów w podaży przez brak rozpoznania potrzeb lub inercji handlowców czy producentów. Zadanie to staramy się traktować z wielką odpowiedzialnością. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czy w tych sprawach ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wobec tego sprawę interpelacji posła Kazimierza Raszkowskiego oraz posła Mieczysława Ziętka uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">W następnej interpelacji — poseł Tadeusz</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Hołuj stwierdza, że na spotkaniach poselskich wyborcy podnoszą sprawę strat, jakie ponosi gospodarka narodowa na skutek wywłaszczania ziemi uprawnej pod inwestycje przemysłowe i towarzyszące, zwłaszcza na obszarach aglomeracji miejskich, która następnie, np. wskutek wstrzymania inwestycji, przez wiele lat nie jest zagospodarowywana.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Interpelant zapytuje, czy Minister Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska widzi pilną konieczność uregulowania tej kwestii w drodze ustawowej. *) Dla udzielenia odpowiedzi na powyższą interpelację głos zabierze Minister Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska obywatelka Maria Milczarek.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#MinisterAdministracjiGospodarki">Terenowej i Ochrony Środowiska</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#MariaMilczarek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Obywatel poseł Tadeusz Hołuj w interpelacji podniósł istotną dla gospodarki sprawę zajmowania ziemi uprawnej dla realizacji inwestycji przemysłowych i towarzyszących.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#MariaMilczarek">Problematyka przedstawiona w interpelacji jest przedmiotem stałego zainteresowania Rządu i właściwych ministrów. Wyrazem tego jest także stworzenie systemu przepisów prawnych regulujących sprawy organizacyjne i ekonomiczne w sposób pozwalający na skuteczną ochronę gruntów. Mam tu na myśli ustawę o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz ustawę o planowaniu przestrzennym wraz z przepisami wykonawczymi.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#MariaMilczarek">Akty te ustalają zasady oszczędnej gospodarki ziemią, a w szczególności określają warunki i tryb przeznaczania gruntów na cele nierolnicze. Wprowadzają one m.in. obowiązek wnoszenia odpowiednio wysokich opłat za przejmowaną ziemię zależnie od jej klasy.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#MariaMilczarek">Podstawowym instrumentem działania terenowych organów administracji są plany zagospodarowania przestrzennego. One bowiem przesądzają o przeznaczaniu gruntów i celowym ich wykorzystaniu. W planach przestrzennych przestrzega się więc konsekwentnie zasady wyznaczania normatywnych — zresztą coraz mniejszych — wielkości obszarów przeznaczanych pod inwestycje wraz z bezwzględnym zachowaniem najlepszych gruntów do produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#MariaMilczarek">Na cele nierolnicze przeznaczane są z reguły grunty gorszej klasy. Podejmowane w tej sprawie decyzje są b. dokładnie analizowane także od strony ekonomicznej i terenowe organy administracji państwowej równocześnie podejmują niezbędny program działania dla intensywnego zagospodarowania wyłączonych ziem.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#MariaMilczarek">Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska dokonało analizy wywłaszczonych w 1976 r. gruntów. Ustalono, że przejęto w tym okresie na cele inwestycyjne ok. 10 tys. ha gruntów rolnych w zdecydowanej większości o niskiej i średniej bonitacji. Część tych gruntów, to również obszary wywłaszczone pod inwestycje niezbędne dla rozwoju gospodarki rolnej. Dążymy jednak do osiągnięcia takiego stanu, aby wyłączacie gruntów z produkcji było maksymalnie oszczędne i nie odbywało się z nadmiernym wyprzedzaniem w czasie. Zdarzają się jeszcze fakty — o czym wspomina w swojej interpelacji obywatel poseł Hołuj — niewykorzystywania przejętych gruntów we właściwym terminie. Jest to wynikiem przede wszystkim nie- przystępowania do realizacji inwestycji na skutek zmian w planach społeczno-gospodarczych, a niekiedy także nieskoordynowania planów z możliwościami przedsiębiorstw wykonawczych.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#MariaMilczarek">Należy oczekiwać, że istotną poprawę sytuacji powinny obecnie przynieść zmiany w strukturze administracji państwowej i przeniesienie uprawnień w zakresie gospodarki terenami i wywłaszczeń do organów stopnia podstawowego. Zmiany te ułatwiają podejmowanie operatywnych decyzji zabezpieczających przejmowanie terenów pod inwestycje we właściwych terminach.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#MariaMilczarek">W ramach posiadanych uprawnień naczelnicy miast i gmin powinni .umożliwiać dotychczasowym użytkownikom dalsze wykorzystywanie wywłaszczonych gruntów, bez obowiązku wnoszenia opłat dzierżawnych w tych wypadkach, w których nastąpiły zmiany terminów realizacji inwestycji. Władze miejskie i gminne mogą również grunty te wydzierżawiać na dogodnych warunkach innym rolnikom. Niskie stawki czynszu dzierżawnego, w niektórych wypadkach w wysokości wręcz symbolicznej, stanowią należytą zachętę do dzierżawy. Jednocześnie naczelnicy miast i gmin powinni w miarę możliwości zapewniać, aby terminy przejmowania gruntów rolnych były dostosowane do okresu wegetacji roślin i zbioru plonów. Wreszcie do obowiązków naczelników należy, aby grunty wywłaszczone, a nie wykorzystane, zwrócić dotychczasowym właścicielom. Naczelnicy miast i gmin zobowiązani są również do bieżącej kontroli rolniczego wykorzystania wywłaszczonych gruntów, na których nie rozpoczęto jeszcze realizacji inwestycji. W odniesieniu do inwestorów, nie mających należytego uzasadnienia dla przedłużenia terminu rozpoczęcia robót budowlanych, organy miejskie i gminne mogą stosować sankcje ekonomiczne w postaci podwyższonych o 300% opłat rocznych.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#MariaMilczarek">Obywatel poseł Hołuj podniósł także problem opodatkowania użytkowników gruntów wywłaszczonych. Pragnę wyjaśnić, że w świetle obowiązującego w rolnictwie systemu opodatkowania rolnik, którego grunty zostały przejęte w drodze wywłaszczenia i który nadal je użytkuje, traktowany jest tak samo, jak wszyscy inni rolnicy uprawiający ziemię. Zasada ta wynika z faktu, że tak jak inni czerpie on z tego tytułu korzyści. Niemniej jednak terenowe organy administracji państwowej mogą w ramach posiadanych uprawnień — jeżeli jest to uzasadnione — zaniechać częściowo lub całkowicie wymiaru podatku, albo wymierzony podatek umorzyć.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#MariaMilczarek">Wysoki Sejmie! Chcę stwierdzić, że Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska zdecydowanie przeciwdziałało faktom naruszania zasad ochrony gruntów rolnych i niegospodarności w wykorzystywaniu wywłaszczonych gruntów. Szczegółowe wytyczne przekazane zostały wojewodom oraz ministrom nadzorującym inwestorów. W sprawach tych stale się odpowiednio szkoli aparat terenowych organów administracji państwowej. Można już dziś stwierdzić, że działanie przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych wpłynęło na znaczne zmniejszenie ilości gruntów rolnych przejmowanych na cele nierolnicze.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#MariaMilczarek">Będziemy nadal konsekwentnie działali na rzecz ochrony gruntów rolnych zarówno przy ustalaniu planów przestrzennego zagospodarowania, jak i przy przejmowaniu gruntów przez inwestorów. Kontynuowane będą działania terenowych organów administracji państwowej w zakresie opracowywania i nadzoru realizacji programów rolniczego wykorzystania gruntów wyznaczonych pod inwestycje. Pomocne w tym będą również ustalenia wynikające z niedawno zakończonego drugiego powszechnego przeglądu gmin.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#MariaMilczarek">Ponadto pragnę poinformować Wysoką Izbę, że dla dalszego wzmocnienia ochrony gruntów rolnych Minister Rolnictwa podjął inicjatywę zmiany rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów. Projektowane rozporządzenie przewiduje dodatkowe zaostrzenie warunków uzasadniających dysponowanie terenami na cele nie związane z gospodarką rolną. Rozpatrywana jest także sprawa zwiększenia opłat z tytułu nabycia i użytkowania gruntów na cele nierolnicze.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#MariaMilczarek">Podejmowane środki zmierzają więc do skuteczniejszej ochrony gruntów rolnych, ograniczenia przejmowania ich do niezbędnych rozmiarów i we właściwych terminach, aby nie powodować zbędnych strat w produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#MariaMilczarek">Organy administracji terenowej powinny zawsze pamiętać, że każdy hektar gruntów zachowany w produkcji rolnej służy poprawie gospodarki żywnościowej kraju. Jest to kluczowy problem, do którego partia nasza i Rząd przywiązują szczególne znaczenie. Dziękuję za uwagę.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wobec tego sprawę interpelacji posła Tadeusza Hołuja uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przystępujemy do ostatniej interpelacji.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Poseł Stefania Oryl w interpelacji do Ministra Oświaty i Wychowania podkreśla, że systematycznie rośnie liczba dzieci i młodzieży objętych akcją kolonijną i wypoczynkową w okresie letnich wakacji. Stwierdza, że równocześnie istnieje potrzeba zwiększenia w tej akcji udziału młodzieży ze wsi, lepszej organizacji wypoczynku, zapewnienia wszystkim placówkom kwalifikowanej kadry pedagogicznej, wreszcie — opracowania programu pracy ideowo-wychowawczej, co w świetle uchwał VII Plenum KC PZPR nabiera szczególnego znaczenia.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">W związku z powyższym posłanka zwraca się do Ministra Oświaty i Wychowania z pytaniem: Jakie przygotowania poczynił resort do wakacyjnego wypoczynku dzieci i młodzieży w 1977 r.? *)</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">O udzielenie odpowiedzi na powyższą interpelację proszę Ministra Oświaty i Wychowania obywatela Jerzego Kuberskiego.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Minister Oświaty i Wychowania</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#JerzyKuberski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę udzielić wyjaśnień w związku z interpelacją posłanki Stefanii Oryl, dotyczącej przygotowań resortu oświaty i wychowania do wakacyjnego wypoczynku dzieci i młodzieży w 1977 roku.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#JerzyKuberski">W okresie minionych 6 lat nastąpił istotny przyrost liczby dzieci i młodzieży korzystających z zorganizowanego wypoczynku. Liczba uczestników różnych form wypoczynku zwiększyła się z 3,6 mln w 1971 r. do 6,9 mln w 1976 r. Dodam, że szerokim frontem rozwija się akcja letniego wypoczynku młodzieży pracującej i studentów, co nie jest przedmiotem interpelacji.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#JerzyKuberski">Zakłada się, że w bieżącym roku kalendarzowym z kolonii i obozów skorzysta łącznie 7,1 mln uczniów, a więc będzie to dalszy przyrost o 4,1%.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#JerzyKuberski">Dla dzieci i młodzieży wiejskiej, oprócz akcji socjalnej realizowanej przez państwowe gospodarstwa rolne i inne instytucje działające w tym środowisku, organizowane są kolonie i obozy przez zbiorcze szkoły gminne, ZHP, TPD i inne organizacje.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#JerzyKuberski">Duża część młodzieży wiejskiej, zwłaszcza starszej, chcąc pomóc rodzicom, pozostanie w czasie wakacji na wsi, aby wziąć udział w pracach polowych. Świadczyć to będzie o jej dojrzałości i. właściwym zrozumieniu społecznego znaczenia tej pracy. Powinna ona korzystać z pierwszeństwa wyjazdu na zimowiska w czasie ferii zimowych i chcę zapewnić Wysoki Sejm, że tego rodzaju dyspozycje zostaną wydane.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#JerzyKuberski">Biorąc pod uwagę różne grupy wiekowe uczniów, ich zainteresowania i potrzeby, wypoczynek wakacyjny jest organizowany w różnych formach. Do najbardziej powszechnych należą: kolonie, kolonie zdrowotne, obozy harcerskie, obozy sportowe, turystyczne, przysposobienia obronnego, artystyczne i Ochotnicze Hufce Pracy.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#JerzyKuberski">Zakładamy, że ma koloniach przebywać będzie około 1 320 tys. dzieci, to jest więcej o około 45 tys. niż w ubiegłym roku. Dla dzieci i młodzieży wymagającej poprawy stanu zdrowia, wspólnie z Ministerstwem Zdrowia i Opieki Społecznej oraz TPD zorganizowanych będzie około 60 tys. miejsc na koloniach zdrowotnych, to jest o 18,5% więcej niż w 1976 r. Oprócz tego przygotowuje się około 1 500 miejsc w wakacyjnych turnusach sanatoryjnych. W czasie wakacji letnich zwiększy się także liczba obozów ZHP i organizacji społecznych. ZHP planuje objąć wypoczynkiem letnim około 500 tys. uczestników, to jest o około 30 tys. więcej niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#JerzyKuberski">Kontynuowane będą stałe akcje harcerskiego lata, takie jak — „Bieszczady 40”, kielecki harcerski festiwal artystyczny młodzieży szkolnej, kolonie zuchowe i inne obozy.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#JerzyKuberski">W Ochotniczych Hufcach Pracy uczestniczyć będzie około 220 tys. uczniów szkół ponadpodstawowych. Młodzież zatrudniona zostanie w różnych gałęziach gospodarki narodowej — w komunikacji, rolnictwie, leśnictwie, budownictwie, służbie zdrowia, turystyce i innych dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#JerzyKuberski">Towarzystwo Przyjaciół Dzieci planuje zorganizować wakacyjny wypoczynek dla około 130 tys. dzieci i młodzieży, z tego dla ok. 18 tys. na koloniach zdrowotnych. Działalność TPD koncentrować się będzie głównie na pomocy dzieciom z rodzin wielodzietnych, zaniedbanych, w trudnych warunkach materialnych i mieszkaniowych, z odchyleniami w stanie zdrowia, opóźnionych w rozwoju.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#JerzyKuberski">Szkolny Związek Sportowy zorganizuje obozy dla około 50 tys. uczestników. Dla dzieci i młodzieży, która nie wyjeżdża na wypoczynek, przeznaczone są placówki w miejscu zamieszkania. Stanowią one cenną formę opieki nad dziećmi rodziców pracujących w mieście i na wsi. W bieżącym roku z tej formy opieki środowiskowej skorzysta 2,1 mln dzieci i młodzieży, w tym około 300 tys. w sezonowych dziecińcach wiejskich organizowanych głównie dla dzieci w wieku przedszkolnym.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#JerzyKuberski">Opiekę nad uczestnikami wakacyjnego wypoczynku sprawować będzie ok. 240 tys. wychowawców, wśród których najliczniejszą grupę stanowią nauczyciele, studenci kierunków nauczycielskich, odbywający praktyki pedagogiczne, działacze ZHP, oficerowie Ludowego Wojska Polskiego, aktyw TPD. Wszystkie osoby podejmujące pracę wychowawcy zostały przeszkolone na specjalnych kursach przygotowawczych, organizowanych przez władze oświatowe w terenie.</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#JerzyKuberski">Kierując się wytycznymi VII Plenum KC PZPR, szczególne zadania postawione zostały organizatorom wypoczynku w zakresie pracy wychowawczej. Chodzi o to, aby młodzież zapoznawała się z dorobkiem Polski Ludowej, między innymi poprzez odbywanie wycieczek do zakładów pracy, spotkania z działaczami politycznymi i państwowymi, kombatantami II wojny światowej, oficerami Ludowego Wojska Polskiego.</u> + <u xml:id="u-36.13" who="#JerzyKuberski">W placówkach wypoczynku wprowadzane będą w jak najszerszym zakresie harcerskie metody pracy oraz inne formy działalności samorządowej, sprzyjające kształtowaniu uspołecznienia, dyscypliny, sumienności, odpowiedzialności za podjęte zadania.</u> + <u xml:id="u-36.14" who="#JerzyKuberski">Tegoroczne wakacje rozpoczną się od 6 czerwca i trwać będą do 31 sierpnia. Przygotowania do ich prawidłowego wykorzystania dobiegają końca. Przygotowano do dyspozycji organizatorów 7 tys. obiektów, w tym 6 tys. obiektów szkolnych. Zarezerwowanych zostało 348 tys. miejsc w pociągach specjalnych oraz 305 tys. miejsc w pociągach normalnego kursowania. Duży udział w przewozach mieć będą autobusy zakładów pracy, PKS i biur turystycznych. Przywiązujemy dużą wagę do sprawnego korzystania z transportu. Dokonaliśmy znacznych zmian w sieci placówek po to, aby skrócić dojazd na kolonie i obozy.</u> + <u xml:id="u-36.15" who="#JerzyKuberski">Pragnę podkreślić bardzo duży wysiłek władz wojewódzkich, gminnych i miejskich w pracach przygotowawczych do przeprowadzenia tegorocznej akcji letniej.</u> + <u xml:id="u-36.16" who="#JerzyKuberski">Zapewniono w porozumieniu z Ministerstwem Handlu Wewnętrznego i Usług i władzami terenowymi odpowiednie zaopatrzenie miejscowości kolonijnych w artykuły spożywcze, szczególnie w miejscowościach o znacznym nasileniu ruchu turystycznego, wyznaczono punkty zaopatrzenia placówek wypoczynku w te artykuły. Zapewniono opiekę lekarską i zdrowotną oraz zwrócono szczególną uwagę wszystkich organizatorów, co podkreślam, na bezwzględną konieczność zapewnienia całkowitego bezpieczeństwa wszystkim uczestnikom wakacyjnego wypoczynku.</u> + <u xml:id="u-36.17" who="#JerzyKuberski">Wysoka Izbo! Wypoczynek dzieci i młodzieży stał się w okresie ostatnich lat jednym z istotniejszych elementów polityki socjalnej naszego państwa. Rozmiar tej akcji i jej poziom należy zawdzięczać w dużej mierze związkom zawodowym, zakładom pracy, organizacjom młodzieżowym i społecznym, w tym szczególnie Związkowi Harcerstwa Polskiego, Ochotniczym Hufcom Pracy, Szkolnemu Związkowi Sportowemu, Towarzystwu Przyjaciół Dzieci.</u> + <u xml:id="u-36.18" who="#JerzyKuberski">Zapewnienie warunków dla zdrowego, wartościowo wychowawczego wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej stało się troską całego naszego społeczeństwa. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Stwierdzam, że nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wobec tego sprawę interpelacji poseł Stefanii Oryl uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Adama Fuszarę o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#SekretarzposelAdamFuszara">W dniu jutrzejszym, tj. we wtorek, dnia 31 maja br. odbędą się posiedzenia następujących komisji sejmowych:</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#SekretarzposelAdamFuszara">Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii, Komisji Przemysłu Lekkiego, Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — o godz. 9;</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#SekretarzposelAdamFuszara">Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, Komisji Kultury i Sztuki, Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, Komisji Pracy i Spraw Socjalnych — o godz. 10;</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#SekretarzposelAdamFuszara">wspólne posiedzenie Komisji Komunikacji i Łączności oraz Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa — o godz. 10 min. 30;</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#SekretarzposelAdamFuszara">Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług — o godz. 11.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Na tym kończymy 9 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">O terminie następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#komentarz">(Marszalek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 55)</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Załącznik</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Tekst interpelacji i odpowiedzi na interpelacje</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie podniesienia jakości wyrobów i urządzeń produkowanych przez przemysł W ostatnich siedmiu latach podjęliśmy olbrzymi wysiłek inwestycyjny. Jego efektem jest zbudowanie od podstaw i wyposażenie w nowoczesny sprzęt wielu zakładów pracy. Nie tylko zbudowaliśmy nowe zakłady, ale równocześnie zmodernizowaliśmy i modernizujemy nadal zakłady zbudowane wcześniej. Oznacza to w praktyce, że w wielu z nich gruntownej wymianie uległ park maszynowy. Radykalnej poprawie uległy warunki pracy, podniosły się kwalifikacje, nastąpił wzrost poziomu przygotowania ogólnego i zawodowego młodzieży rozpoczynającej pracę.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Jednakże w odczuciu społecznym przesłanki pozwalające przemysłowi produkować towary najwyższej jakości nie są w pełni wykorzystane. Na spotkaniach poselskich, w czasie wizytacji w zakładach pracy słyszy się opinie o niskiej jeszcze jakości wielu towarów, urządzeń, maszyn. Opinię tę w wielu wypadkach potwierdzają moje doświadczenia jako konsumenta. Pozostaje więc często nie wykorzystany nowoczesny sprzęt produkcyjny, surowiec, praca wielu ludzi na skutek nisko jakościowej, a niekiedy wręcz wadliwej produkcji.</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Mając na uwadze konieczność szybszego przezwyciężenia tych zjawisk zwracam się do Obywatela Premiera z zapytaniem: Jakie przedsięwzięcia już podjął i zamierza podjąć Rząd dla podniesienia jakości wyrobów i urządzeń produkowanych przez przemysł?</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#PoselKazimierzRaszkowski">Grudziądz, dnia 17 maja 1977 r.</u> + <u xml:id="u-40.1" who="#PoselKazimierzRaszkowski">Interpelacja do Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług w sprawie równomiernego rozdziału towarów dla poszczególnych województw Podejmujemy wysiłki w celu zwiększenia produkcji artykułów rynkowych. Istotną sprawą dla zaopatrzenia rynku — obok rosnącej produkcji — jest problem właściwego jej rozdziału do sieci handlowej w poszczególnych województwach.</u> + <u xml:id="u-40.2" who="#PoselKazimierzRaszkowski">Często na spotkaniach poselskich wyborcy twierdzą, że możliwość zakupu pewnych towarów w różnych województwach nie jest jednakowa. Powoduje to dodatkowe wędrówki w poszukiwaniu niektórych towarów, nawet tych, które produkujemy w dostatecznych ilościach.</u> + <u xml:id="u-40.3" who="#PoselKazimierzRaszkowski">Zwracam się do Obywatela Ministra z zapytaniem: Jakie działania zamierza podjąć Obywatel Minister dla bardziej równomiernego rozdziału towarów dla poszczególnych województw celem likwidacji odczuwalnych dysproporcji w zaopatrzeniu?</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselMieczyslawZietek">Suwałki, dnia 16 maja 1977 r.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselMieczyslawZietek">Interpelacja do Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska w sprawie zajmowania gruntów uprawnych pod inwestycje przemysłowe i towarzyszące Na spotkaniach poselskich wyborcy podnoszą sprawę strat, jakie ponosi gospodarka narodowa na skutek zajmowania setek i tysięcy hektarów ziemi pod inwestycje przemysłowe i towarzyszące, zwłaszcza na obszarach aglomeracji miejskich, przez wywłaszczanie obszarów uprawnych, które następnie przez wiele lat nawet nie są zagospodarowywane. Ponieważ jak wiadomo od momentu wywłaszczenia do rozpoczęcia prac inwestycyjnych w terenie upływa z reguły sporo czasu, ponieważ szereg inwestycji bywa wstrzymywanych, przesuwanych na następne okresy lub też skreślanych z planu — problem wydaje się być istotny, o wadze ogólnokrajowej.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselMieczyslawZietek">Czy Obywatel Minister i resort widzi pilną konieczność uregulowania tej kwestii w drodze ustawowej? Wyborcy postulują, aby wywłaszczani mogli uprawiać ziemię aż do faktycznego rozpoczęcia prac inwestycyjnych w terenie, co powinno być sprecyzowane urzędowo, a to na zasadzie odrębnej umowy o bezpłatnym, warunkowym użytkowaniu oraz aby od momentu wywłaszczenia do faktycznego zaniechania użytkowania byli zwolnieni od podatków. W wypadku rezygnacji z użytkowania przez właściciela wywłaszczonego, ziemia powinna być przekazywana na czasowe użytkowanie innym osobom fizycznym czy prawnym, co powinno być stosowane także do terenów, nie stanowiących prywatnej własności.</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#PoselTadeuszHoluj">Kraków, dnia 12 maja 1977 r.</u> + <u xml:id="u-42.1" who="#PoselTadeuszHoluj">Interpelacja do Ministra Oświaty i Wychowania w sprawie przygotowań do wakacyjnego wypoczynku dzieci i młodzieży w 1977 r.</u> + <u xml:id="u-42.2" who="#PoselTadeuszHoluj">Konsekwentna realizacja programu socjalnego zawartego w uchwale VII Zjazdu partii przyczynia się do obejmowania z roku na rok coraz-większej liczby dzieci i młodzieży akcją kolonijną i wypoczynkową w okresie wakacji letnich.</u> + <u xml:id="u-42.3" who="#PoselTadeuszHoluj">Na tle dotychczasowych istotnych osiągnięć w tym zakresie należy postulować zwiększenie udziału w korzystaniu z różnych form wypoczynku dzieci i młodzieży ze wsi, zapewnienie właściwej i atrakcyjnej organizacji wypoczynku w miejscu zamieszkania oraz zapewnienie wszystkim placówkom kolonijno-wczasowym kwalifikowanej kadry pedagogicznej. Istnieje również potrzeba opracowania programu pracy ideowo-wychowawczej z młodzieżą objętą akcją letnią, co w świetle uchwał VII Plenum KC PZPR nabieraj szczególnego znaczenia.</u> + <u xml:id="u-42.4" who="#PoselTadeuszHoluj">W związku z powyższym zwracam się do Obywatela Ministra Oświaty i Wychowania z pytaniem: Jakie przygotowania poczynił resort do wakacyjnego wypoczynku dzieci i młodzieży w 1977 r.?</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselStefaniaOryl">Warszawa, dnia 19 maja 1977 r.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00010-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00010-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..335d242 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00010-01/header.xml @@ -0,0 +1,157 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00010-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>10 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>10 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">10</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1977-06-30</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="AleksanderKopec" role="speaker"> + <persName>Aleksander Kopeć</persName> + </person> + <person xml:id="BronislawaGrochowska" role="speaker"> + <persName>Bronisława Grochowska</persName> + </person> + <person xml:id="EugeniuszSzyr" role="speaker"> + <persName>Eugeniusz Szyr</persName> + </person> + <person xml:id="ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek" role="speaker"> + <persName>I Sekretarz KC PZPR poseł Edward Gierek</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="MariaMilczarek" role="speaker"> + <persName>Maria Milczarek</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterAdministracjiGospodarki" role="speaker"> + <persName>Minister Administracji, Gospodarki</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterGospodarkiMaterialowej" role="speaker"> + <persName>Minister Gospodarki Materiałowej</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterJanKaminski" role="speaker"> + <persName>Minister Jan Kamiński</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterKomunikacjiTadeuszBejm" role="speaker"> + <persName>Minister Komunikacji Tadeusz Bejm</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDanutaPodlewska" role="speaker"> + <persName>Poseł Danuta Podlewską</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdwardSieradzki" role="speaker"> + <persName>Poseł Edward Sieradzki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdwardWisniewski" role="speaker"> + <persName>Poseł Edward Wiśniewski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHenrykRafalski" role="speaker"> + <persName>Poseł Henryk Rafalski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHenrykWisniewski" role="speaker"> + <persName>Poseł Henryk Wiśniewski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanMalinowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Malinowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanuszZablocki" role="speaker"> + <persName>Poseł Janusz Zabłocki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyGrzybczak" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Grzybczak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyPiskorzNalecki" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Piskorz-Nałęcki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimieraGrzegorczyk" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimiera Grzegorczyk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimierzKuras" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimierz Kuraś</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrystynaMarszalekMlynczyk" role="speaker"> + <persName>Poseł Krystyna Marszałek-Młyńczyk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMariaLopatkowa" role="speaker"> + <persName>Poseł Maria Łopatkowa</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMarianMatera" role="speaker"> + <persName>Poseł Marian Matera</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMarianMichniewicz" role="speaker"> + <persName>Poseł Marian Michniewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMariannaMichalewska" role="speaker"> + <persName>Poseł Marianna Michalewska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMieczyslawMarynowicz" role="speaker"> + <persName>Poseł Mieczysław Marynowicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRomanMalinowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Roman Malinowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRyszardNajsznerski" role="speaker"> + <persName>Poseł Ryszard Najsznerski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawRostworowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Rostworowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTadeuszKlofik" role="speaker"> + <persName>Poseł Tadeusz Klofik</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWaclawCzyzewski" role="speaker"> + <persName>Poseł Wacław Czyżewski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWitoldLassota" role="speaker"> + <persName>Poseł Witold Lassota</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWitoldLipski" role="speaker"> + <persName>Poseł Witold Lipski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZbigniewBialecki" role="speaker"> + <persName>Poseł Zbigniew Białecki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZbigniewCzajkowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zbigniew Czajkowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZdzislawKurowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zdzisław Kurowski</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelBronislawaGrochowska" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Bronisława Grochowska</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00010-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00010-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..43e5c27 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00010-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,980 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludo w e j</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII —Sesja II</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 10 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 30 czerwca 1977 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 7</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Halina Skibniewska i Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na sekretarzy powołuję posłów Bronisławę Grochowską i Mieczysława Tarnawę.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Mieczysław Tarnawa.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół 9 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Z głębokim żalem komunikuję, że w dniu 25 czerwca 1977 roku zmarł poseł Ryszard Wójcik, członek Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, działacz polityczny i społeczny.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ryszard Wójcik urodził się w 1931 roku w Okrzei w woj. siedleckim, w rodzinie robotniczej. Studia ukończył w Wyższej Szkole Rolniczej w Krakowie. W 1954 roku rozpoczyna pracę w POM Opole-Podedworze jako zootechnik. W tym czasie wstępuje do partii, jest aktywnym działaczem Związku Młodzieży Polskiej, współorganizatorem Związku Młodzieży Wiejskiej na Lubelszczyźnie, a następnie przewodniczącym Zarządu Wojewódzkiego w Lublinie.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Od 1958 roku Ryszard Wójcik jest kolejno członkiem egzekutywy, sekretarzem, a od 1975 roku I sekretarzem KW PZPR w Lublinie. Na VII Zjeździe partii wybrany został w skład Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ryszard Wójcik pełnił funkcję przewodniczącego Prezydium WRN, a następnie piastował stanowisko wojewody lubelskiego.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Był członkiem sejmowej Komisji Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Poseł Ryszard Wójcik pozostanie w naszej pamięci jako oddany sprawie socjalizmu działacz polityczny i społeczny, jako wzór komunisty, obywatela i człowieka.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłego posła chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdza wygaśnięcie mandatu posła Ryszarda Wójcika z dniem 25 czerwca 1977 roku.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny został zatwierdzony.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1976 r.:</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">1) sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o powyższych sprawozdaniach Rządu (druki nr 56, 57 i 60),</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">2) wniosek w przedmiocie absolutorium dla Rządu (druk nr 61).</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poseł Roman Malinowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselRomanMalinowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przypadł mi zaszczyt przedstawienia w imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów stanowiska w przedmiocie sprawozdania Rady Ministrów z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa za okres od 31 stycznia 1976 r. do 31 grudnia 1976 r.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselRomanMalinowski">Rok 1976 był pierwszym rokiem realizacji planu 5-letniego uchwalonego przez Wysoki Sejm na lata 1976—1980, opartego na uchwałach VII Zjazdu PZPR. Stanowi on zatem podstawę wyjściową do realizacji strategii rozwoju społeczno-gospodarczego w drugiej połowie lat siedemdziesiątych, zaś wyniki osiągnięte w roku ubiegłym, problemy związane z realizacją zadań planowych i wnioski płynące z oceny 1976 r. mają niezwykle ważne znaczenie dla roku bieżącego i lat następnych.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselRomanMalinowski">Zadania planowe w 1976 r. były realizowane w znacznie trudniejszych warunkach wewnętrznych i zewnętrznych, przy większej skali napięć i trudności. Był to kolejno trzeci trudny rok w produkcji rolnej, charakteryzujący się dużym spadkiem pogłowia trzody chlewnej i bydła, co było przede wszystkim wynikiem niekorzystnej sytuacji w produkcji roślinnej w latach 1974 i 1975. Spowodowało to spadek skupu żywca, zwłaszcza trzody chlewnej, która w strukturze skupu i spożycia ma jak dotąd podstawowe znaczenie. Wpłynęło to niekorzystnie na zaopatrzenie rynku w mięso i przetwory, zmusiło do znacznego ograniczenia eksportu produktów rolnictwa, przy jednoczesnym poważnym zwiększeniu importu zbóż i pasz, mięsa i tłuszczów oraz innych artykułów. Te dodatkowe obciążenia bilansu płatniczego odbywały się w niekorzystnych warunkach zewnętrznych. Przedłużająca się bowiem recesja w gospodarce krajów kapitalistycznych spowodowała poważne utrudnienia w zwiększaniu polskiego eksportu na rynki tych krajów i wpływała hamująco na rozwój wymiany towarowej, a także na niekorzystne kształtowanie się relacji między cenami w eksporcie i imporcie. Znalazło to swój syntetyczny wyraz w niekorzystnym dla nas wskaźniku terms of trade.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselRomanMalinowski">Skalę trudności w gospodarce niewątpliwie zwiększało odłożenie reformy struktury cen. jak również fakt pewnej nerwowości na rynku, zwłaszcza w II i III kwartale, wyrażający się w osłabieniu skłonności ludności do oszczędzania i skierowaniu znacznych zasobów gotówkowych na dodatkowe, wzmożone zakupy. Wzmogło to dodatkowo napięcia na rynku wewnętrznym. Wystąpiły także odczuwalne trudności w transporcie i inwestycjach.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselRomanMalinowski">W trakcie debaty w komisjach sejmowych nad oceną realizacji planu i budżetu z bardzo wysoką oceną poselską spotkała się szybka reakcja kierownictwa politycznego naszego państwa na zmieniające się warunki zewnętrzne i wewnętrzne realizacji planu, co znalazło swój wyraz w uchwałach IV, V i VI Plenum KC PZPR. Podjęte decyzje polityczne, i w wyniku ich określone przegrupowania sił i środków, pozwalają w zmieniającej się sytuacji na aktywne kształtowanie warunków zabezpieczających realizację programu VI i VII Zjazdu PZPR. Sprzyja temu zwiększona zdolność adaptacyjna naszej gospodarki do zmieniających się sytuacji jako wynik dynamicznego jej rozwoju po 1970 r., jak również wysoka aktywność i zaangażowanie ludzi pracy, integracja ideowo-moralna społeczeństwa wokół programu VII Zjazdu PZPR, wyrażającego najbardziej żywotne interesy narodu, służącego rozwojowi socjalistycznej Polski i pomyślności Polaków.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselRomanMalinowski">W celu przeciwdziałania występującym trudnościom Rząd podejmował operatywne działania, m.in. przez pełniejsze uruchamianie rezerw i lepsze zdyscyplinowanie realizacji zadań. Stosownie do uchwał II Plenum KC PZPR dokonano powszechnego przeglądu rezerw w gospodarce. Rząd koncentrował uwagę na podstawowych problemach, decydujących o sytuacji ekonomicznej kraju, a w szczególności na problemach równowagi rynkowej, poprawie wyników w handlu zagranicznym i poprawie tendencji produkcyjnych w rolnictwie. Działania te, obok doraźnych przedsięwzięć, zmierzały przede wszystkim do wprowadzenia rozwiązań o charakterze długofalowym.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselRomanMalinowski">Słuszne i w odpowiednim czasie podjęte decyzje polityczne, wysoka aktywność społeczno-zawodowa ludzi pracy, operatywna i energiczna działalność Rządu pozwoliły, mimo znacznie trudniejszych warunków realizacyjnych, na utrzymanie stosunkowo wysokiej dynamiki rozwoju społeczno-gospodarczego i pomyślne wykonanie podstawowych zadań i celów planu i budżetu w 1976 r., a nawet w niektórych dziedzinach, takich jak przemysł, dostawy na rynek, program poprawy warunków materialnych ludzi pracy — na znaczne wyprzedzenie w stosunku do założeń planu. Świadczy o tym m.in. wzrost dochodu narodowego o 7%, majątku produkcyjnego o 9,4%, produkcji przemysłowej o blisko 11%, wydajności pracy w sferze produkcji materialnej o 6,4%, funduszu spożycia o blisko 9%.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselRomanMalinowski">Obywatele Posłowie! Dokonując oceny roku 1976, pragnę skupić obecnie uwagę obywateli posłów na produkcji materialnej, efektywności gospodarowania i warunkach życia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselRomanMalinowski">Decydującą rolę w osiągnięciu dobrych wyników w 1976 r. odegrał niewątpliwie przemysł, który wykazał przyrost produkcji o wartości 237 mld zł, przekraczając w ten sposób zadania planowe. Wpłynęło to niewątpliwie, i to w sposób zasadniczy, na wzrost dochodu narodowego i zwiększenie w nim udziału przemysłu. Wszystkie podstawowe gałęzie przemysłu wykonały zadania planowe ze znaczną nadwyżką. Wysokie zwłaszcza przekroczenie zadań planowych osiągnęły m.in.: przemysł spożywczy, lekki, górnictwa, drzewny, maszynowy, co miało pozytywny wpływ na sytuację rynkową. Nastąpił dalszy rozwój nowoczesnych branż przemysłu. Wartość produktów nowych i zmodernizowanych wzrosła o 19%, a wyrobów wyprodukowanych na podstawie licencji o ponad 20%. Nastąpiły korzystne zmiany w strukturze produkcji, wyrażające się zwiększeniem udziału produkcji rynkowej i na eksport. Komisje sejmowe oceniające produkcję przemysłową wskazywały w swych opiniach i wnioskach między innymi na potrzebę rozwijania dalszych wysiłków w zakresie wzmacniania dyscypliny realizacji planu w przekrojach poszczególnych asortymentów i dalszej oraz bardziej zdecydowanej poprawy jakości produkcji oraz powiększenia powiązań kooperacyjnych, a tym samym i rytmiki produkcji. Nie wszędzie wykorzystano w pełni możliwości dalszej poprawy struktury produkcji stosownie do potrzeb gospodarki narodowej, rynku wewnętrznego i eksportu. Komisje sejmowe zwracały między innymi uwagę na potrzebę rozwiązania problemu części zamiennych, istotnego zarówno z punktu widzenia utrzymania wysokiej sprawności znacznej części majątku produkcyjnego, jak również z punktu widzenia potrzeb rynku wewnętrznego i eksportu.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselRomanMalinowski">Rok ubiegły uwidocznił wzrastające znaczenie przemysłu chemicznego w kształtowaniu pożądanej dynamiki i struktury produkcji oraz jej nowoczesności. Stąd też konieczne staje się dokonanie wszechstronnej oceny programu dalszego rozwoju przemysłu chemicznego z punktu widzenia potrzeb gospodarki narodowej i jej harmonijnego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselRomanMalinowski">W procesie wzrostu społeczno-gospodarczego kraju duże znaczenie ma rozwój produkcji rolnej. Produkcja globalna rolnictwa w 1976 roku zmniejszyła się o ponad 1%. Trzeba zauważyć, że spadek produkcji w rolnictwie nastąpił w stosunku do niskiego poziomu roku 1975, w którym, jak pamiętamy, produkcja zmniejszyła się o 2,4%. Uzyskany poziom jest wynikiem ukształtowania się bardzo zróżnicowanej sytuacji produkcji roślinnej i zwierzęcej. Produkcja roślinna wzrosła o 5,4% i była nieco wyższa niż w roku 1973, w którym osiągnięto najwyższy poziom produkcji roślinnej w minionym pięcioleciu. Osiągnięty został w roku ubiegłym znacznie wyższy poziom produkcji i skupu aniżeli w 1975 roku w zbożach, ziemniakach, oleistych, owocach; mniejsze natomiast były zbiory buraków cukrowych, warzyw i siana łąkowego. W wyniku nieurodzaju w latach 1974 i 1975 nastąpił głęboki spadek produkcji zwierzęcej wynoszący 8,2%. Skup żywca w przeliczeniu na mięso wyniósł 2 269 tys. ton i był niższy o 168 tys. ton, tj. o prawie 7% przy dużym, bo ponad 16% spadku skupu żywca wieprzowego i wzroście skupu żywca wołowego i drobiowego. Zwiększył się również skup mleka.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselRomanMalinowski">Uchwały IV, V i VI Plenum Komitetu Centralnego PZPR, jak również uchwały IV i V Plenum NK ZSL stworzyły korzystne warunki dla przyśpieszenia rozwoju rolnictwa. W wyniku decyzji politycznych i rządowych nastąpiła poprawa warunków ekonomiczno-produkcyjnych dla odbudowy pogłowia trzody ^1^ bydła, jak również rozwoju specjalizacji i kooperacji w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselRomanMalinowski">Zapowiedź przez I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka wprowadzenia emerytur dla rolników i uzależnienie ich wysokości od poziomu produkcji towarowej pogłębiło aktywność społeczno-produkcyjną rolników i wzmogło ich wysiłki w zakresie pełniejszego uruchamiania rezerw produkcyjnych. Temu służyły rozmowy indywidualne z rolnikami prowadzone przez organizacje wiejskie PZPR i ZSL oraz szeroka działalność polityczno-organizatorska. Spowodowało to, dzięki niezłym wynikom produkcji roślinnej, pozytywne tendencje w odbudowie pogłowia bydła i trzody chlewnej, o czym informował Wysoki Sejm Prezes Rady Ministrów towarzysz Piotr Jaroszewicz w trakcie debaty sejmowej nad przebiegiem realizacji zadań społeczno-gospodarczych w pierwszych czterech miesiącach br. Możliwie szybka odbudowa pogłowia zwierząt i zapewnienie odpowiedniego do potrzeb społecznych wzrostu produkcji zwierzęcej jest podstawową sprawą w rozwoju rolnictwa i jedną z węzłowych w rozwoju gospodarki narodowej. Jej rozwiązaniu powinna sprzyjać powszechna aktywność produkcyjna rolników w zakresie szybkiego rozwoju hodowli, produkcji zbóż i pasz, upowszechniania nowoczesnych technologii żywienia z pełnym wykorzystaniem możliwości produkcji własnych pasz, jak również rozwój specjalizacji i kooperacji. Jest to zawodowa i obywatelska powinność rolników oraz podstawowe zadanie administracji rolnej, organizacji i instytucji obsługujących rolnictwo oraz szerokich rzesz działaczy samorządu wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselRomanMalinowski">W roku ubiegłym wzrosło zaopatrzenie rolnictwa w środki produkcji, chociaż nie zaspokoiło ono dużego popytu. Wartość dostaw sprzętu rolniczego zwiększyła się licząc w cenach stałych o 24%, wzrosły dostawy materiałów budowlanych, nawozów mineralnych, nasion i sadzeniaków, środków ochrony roślin. Zwiększyły się usługi produkcyjne dla rolnictwa i pomoc kredytowa dla rolników.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselRomanMalinowski">Biorąc pod uwagę sytuację w rolnictwie, w świetle opinii komisji sejmowych, konieczne jest zwiększenie wysiłków ze strony właściwych resortów w zakresie realizacji planowych dostaw środków produkcji i zabezpieczenia terminowego ich spływu. Odnosi się to zwłaszcza do nawozów mineralnych i węgla. Niezbędne jest bardziej skuteczne przeciwdziałanie regresowi w dostawach wapna, które jest czynnikiem determinującym efektywność nawożenia. Duża uwaga powinna być skierowana zwłaszcza na te środki, które mają charakter plonotwórczy, sprzyjają produkcji zbóż i pasz oraz szybkiemu wzrostowi produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselRomanMalinowski">W roku 1976 zgodnie z ustaleniami planu nastąpiło pewne ustabilizowanie frontu inwestycyjnego. Działalność inwestycyjna zmierzała do zmniejszenia obciążenia dochodu narodowego inwestycjami, co oznaczało jednak stabilizację nakładów inwestycyjnych na wysokim poziomie 1975 r. Te założenia planu zastały pomyślnie zrealizowane. Udział inwestycji w dochodzie narodowym zmniejszył się z 31,6% do 30,2% w 1976 r., chociaż jest w dalszym ciągu bardzo wysoki. Nastąpiła poprawa w zagospodarowaniu maszyn i urządzeń inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselRomanMalinowski">W warunkach zwolnionej dynamiki inwestowania, wynoszącej tylko 2,9%, uzyskano wysoki przyrost majątku trwałego. Szacuje się, że stan środków trwałych w gospodarce uspołecznionej zwiększył się o 354 mld zł, tj. o 8,6%, w tym środków trwałych produkcyjnych o ponad 11%. Uzyskany przyrost środków trwałych był o 10 mld zł większy od przyrostu uzyskanego w 1975 r. W wyniku przekazania do użytku inwestycji uzyskano przyrost nowych zdolności produkcyjnych w przemyśle w wysokości ok. 163 mld zł produkcji rocznie. Oddano do użytku 79 obiektów o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej. Wymienić tu należy m.in. podstawowe obiekty w Hucie — „Katowice”, instalacje krakingu katalitycznego w Płocku, walcownię blach transformatorowych w Bochni, jak również wiele obiektów produkujących na potrzeby rynku.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselRomanMalinowski">Pomimo szeregu pozytywnych osiągnięć, w procesach inwestowania tkwią nadal poważne rezerwy. W 1976 r. wystąpiły opóźnienia w realizacji programu rzeczowego, co powodowało wydłużenie cykli realizacji wielu zadań, zmniejszało tym samym korzyści ekonomiczne i społeczne. Mimo koncentracji potencjału ekonomicznego na inwestycjach do zakończenia, plan oddawania obiektów do użytku nie został w pełni wykonany.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselRomanMalinowski">Zgodnie z opiniami komisji istnieje konieczność kontynuowania procesu dyscyplinowania frontu inwestycyjnego, koncentrowania wysiłków na pełnej realizacji programu rzeczowego zarówno w sferze produkcyjnej ze zwróceniem szczególnej uwagi na kompleks żywnościowy, produkcję rynkową i eksportową, jak i w sferze społecznej, zwłaszcza w budownictwie mieszkaniowym, oświacie i zdrowiu.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselRomanMalinowski">Działem szczególnie ważnym dla sprawnego funkcjonowania gospodarki narodowej był transport. Transport publiczny i branżowy przewiózł ponad 1 440 mln ładunków, tj. o prawie 8% więcej aniżeli w 1975 r. W pracy transportu utrzymywały się duże napięcia i trudności, zwłaszcza w transporcie kolejowym. Transport wymaga współdziałania wszystkich partnerów i działów gospodarki narodowej w zakresie racjonalizacji przewozów i szybkiego odrabiania wieloletnich zaniedbań w tej dziedzinie, tak newralgicznej dla gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselRomanMalinowski">Trudna sytuacja, jak wspomniałem na wstępie, istniała w handlu zagranicznym, którego obroty wzrosły o ponad 9%. Uzyskano w minionym roku wzrost eksportu o 6,9%, a importu o 10,8%. Na podkreślenie zasługuje fakt utrwalenia się wysokiej dynamiki eksportu wyrobów przemysłu elektromaszynowego i zwiększenia jego udziału z 41,4% do 43,9% w ogólnej wartości sprzedaży towarów na rynkach zagranicznych. Osłabienie w porównaniu z latami ubiegłymi tempa obrotów spowodowane było trudniejszymi warunkami w wymianie towarowej z krajami kapitalistycznymi, do których eksport wzrósł o 5,7%, a licząc w cenach porównywalnych o 11,8%. Trzeba w tym miejscu stwierdzić, że poziom tego eksportu nie odpowiada ani naszym potrzebom, ani naszym możliwościom.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselRomanMalinowski">W ciągu roku prowadzono intensywnie działanie w kierunku aktywizacji eksportu dla pełnego wykorzystania krajowych możliwości produkcyjnych, w oparciu o rozbudowany i zmodernizowany potencjał. Pomimo takiego działania nie wszystkie możliwości zostały wykorzystane. Import z krajów kapitalistycznych, przy poważnym zwiększeniu przewozu towarów na potrzeby rolnictwa i rynku wewnętrznego, wzrósł o 8,6%, co oznacza, że wzrastał on znacznie wolniej niż w latach ubiegłych. Wskazuje to na określony postęp w racjonalizowaniu działalności importowej.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselRomanMalinowski">Podkreślenia wymaga fakt, że w 1976 r. uzyskano dalszy postęp w pogłębianiu i rozszerzaniu związków integracyjnych zwłaszcza z krajami członkowskimi RWPG. W rezultacie zwiększyła się wartość wzajemnych dostaw realizowanych na podstawie dwu- i wielostronnych umów o specjalizacji i kooperacji, o czym świadczy wzrost tych obrotów z 10% w 1975 r. do 15% w 1976 r. Nastąpił dalszy rozwój współpracy z głównym naszym partnerem Związkiem Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselRomanMalinowski">W zakresie handlu zagranicznego komisje sejmowe podkreślały potrzebę pogłębionych badań i prognoz kształtowania się cen na rynkach zagranicznych, zwiększenia wymogów kompleksowego rachunku ekonomicznego w obrotach zagranicznych, lepszego dostosowania przemysłu do potrzeb i wymagań odbiorców zagranicznych, dalszego rozwijania kooperacji i tą drogą dochodzenie do nowoczesnych technologii i licencji. Przy zakupach licencji niezbędne jest w większym stopniu uwzględnianie możliwości wykorzystania własnych surowców i materiałów.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselRomanMalinowski">Wysoki Sejmie! Ważnym zadaniem sformułowanym w planie na 1976 r. była poprawa efektywności gospodarowania i pełniejsze uruchamianie intensywnych czynników rozwoju.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselRomanMalinowski">Realizacja uchwał II Plenum KC PZPR, duża koncentracja uwagi Rządu na sprawach poprawy efektywności gospodarowania przyniosła wymierne efekty. Wyraża się to we wzroście wydajności pracy, bardziej racjonalnej gospodarce siłą roboczą, jak również surowcami i materiałami, lepszym wykorzystaniu czasu pracy. Z nadwyżką zostały zrealizowane zadania w obniżce kosztów II sesja Sejmu Sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa za 1976 r.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselRomanMalinowski">materiałowych. Na przykład w przemyśle udział tych kosztów zmniejszył się o 3,9%. O 10,4% wzrosła wydajność pracy w przemyśle i budownictwie. Wdrożono liczne nowe technologie, wzrósł udział towarów ze znakami jakości, zmniejszył się udział towarów wadliwych z 2,4% w 1975 r. do 1,8% w 1976 r. Jednak jest on nadal wysoki, gdyż straty z tego tytułu wyniosły w r. ub. około 16 mld zł, a postęp w tym zakresie jest nadal niewystarczający. Duże rezerwy są także w zużyciu surowców i materiałów, jeśli się zważy, że o około 30% podstawowych wskaźników jednostkowego zużycia surowców i materiałów i o 50% Wskaźników zużycia paliw przekroczono poziom założony w planie.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselRomanMalinowski">Zagadnienie poprawy efektywności i jakości produkcji pozostaje jednym i centralnym zagadnieniem naszej gospodarki i jednym z podstawowych zadań wszystkich ogniw gospodarki i ludzi pracy. W tym zakresie istnieją duże rezerwy. Nowoczesny potencjał produkcyjny musi być coraz bardziej sprzęgany z nowoczesną organizacją pracy, wysokim przyrostem wydajności pracy, coraz lepszą jakością wyrobów, dyscypliną zawodową, racjonalnym wykorzystaniem surowców, materiałów i paliw oraz czasu pracy, obniżeniem importochłonności produkcji, jak również z aktywnym kształtowaniem dynamizmu innowacyjnego ludzi pracy. Postęp w zakresie poprawy efektywności produkcji będzie bowiem określał coraz bardziej nasze możliwości w poprawie sytuacji materialnej społeczeństwa. Zrozumienie tej prawdy powinno być powszechne i temu powinien towarzyszyć powszechny wysiłek i aktywność na froncie walki o wyższą efektywność gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselRomanMalinowski">Wysoki wzrost dochodu narodowego pozwolił na dalszą poprawę warunków materialno-bytowych ludności. Wyraziło się to wzrostem płacy nominalnej o 8,6%, w tym płacy realnej o 3,9%, zwiększeniem wypłat z tytułu świadczeń społecznych o ponad 16%. Było to rezultatem wzrostu produkcji i wydajności pracy, kontynuowania programu regulacji płac i poprawy sytuacji materialnej emerytów i rencistów. W roku ubiegłym dalszymi regulacjami płac objęto około 4 min osób i podniesiono świadczenia dla blisko 1,6 min rencistów i emerytów. Przeciętna miesięczna płaca wzrosła o 315 zł i osiągnęła poziom 3 969 zł. Kontynuowano rozbudowę sieci szkolnej i sieci ochrony zdrowia. Wzrosła liczba zbiorczych szkół gminnych. Rozszerzono zakres opieki przedszkolnej. W 1976 roku wszystkimi formami wychowania przedszkolnego objęto o ponad 6% dzieci więcej niż w 1975 r. Liczba miejsc w żłobkach zwiększyła się o 5 tys. Przybyło przychodni lekarskich i wiejskich ośrodków zdrowia, a liczba łóżek szpitalnych ogólnych zwiększyła się o 3 700. Nastąpił dalszy rozwój bazy turystyczno-wypoczynkowej i wzrost liczby osób z niej korzystających. Osiągnięto dalszy postęp w rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Oddano do użytku ponad 272 tys. mieszkań o powierzchni blisko 16 mln m^2^, tj. o 6% więcej niż w 1975 r., co pozwoliło na zmniejszenie zagęszczenia mieszkań w miastach z 1,16 osób na izbę do 1,14.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselRomanMalinowski">Szczególnie ważnym problemem w ub.r. było kształtowanie się sytuacji pieniężno-rynkowej. Przychody pieniężne ludności wzrosły wysoko, bo o ok. 11%. W sumie globalne przychody pieniężne były o 32 mid złotych wyższe niż planowano, co wynikało z przekraczania zadań produkcyjnych, podniesienia cen skupu i podjęcia dodatkowych decyzji o regulacjach. Tym ponadplanowym przychodom towarzyszyły odpowiednio zwiększone dostawy towarów na rynek zarówno z produkcji krajowej, jak i z importu.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselRomanMalinowski">Kluczowym problemem w 1976 r. było pokrycie potrzeb rynku na artykuły żywnościowe, zwłaszcza wyroby mięsne i tłuszcze. Dla złagodzenia występujących w tym zakresie w ciągu roku niedoborów podejmowane były — o czym już wspomniałem — środki zaradcze w postaci ograniczenia eksportu i zwiększenia importu oraz dodatkowej produkcji wyrobów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselRomanMalinowski">Wysoko wzrastały w 1976 r. dostawy towarów przemysłowych. Szczególnie wysokie były dostawy artykułów trwałego użytku z przemysłu elektromaszynowego. Przemysł ten dostarczył szereg zmodernizowanych, cieszących się popytem wyrobów, jak np. pralki automatyczne, stereofoniczny sprzęt domowego użytku, wieloczynnościowe maszyny do szycia itp. Dynamika dostaw w grupie rynkowych wyrobów elektromaszynowych wyniosła kilkanaście procent, a dostawy wymienionych nowoczesnych wyrobów były dwukrotnie wyższe niż przed rokiem. Wysoką dynamikę dostaw notowano również w grupie mebli i samochodów osobowych. Mimo to nie udało się w pełni zaspokoić szybko rosnącego popytu, a w rezultacie niewystarczające było zaopatrzenie rynku m.in. w meble, w niektóre wyroby przemysłu lekkiego oraz najbardziej poszukiwane nowoczesne wyroby przemysłu maszynowego.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselRomanMalinowski">Zwiększyły się o 13,6% usługi dla ludności świadczone przez jednostki gospodarki uspołecznionej. Jest to jednak postęp ciągle jeszcze nie na miarę naszych potrzeb ani możliwości.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselRomanMalinowski">Wysoki Sejmie! W roku 1976 zostały pomyślnie zrealizowane zadania budżetu państwa, który cechowała racjonalna i oszczędna gospodarka. Wzrósł udział systemu finansowego w racjonalizacji procesów gospodarczych i jego stymulująca rola w zabezpieczaniu realizacji zadań. Wskazuje na to m.in. wzrost dochodów budżetowych o ok. 22%. Było to głównie wynikiem przekroczenia planu sprzedaży produkcji i obniżki kosztów na podstawie oszczędności w zużyciu materiałów i surowców oraz racjonalizacji zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselRomanMalinowski">Pozwoliło to na pokrycie dodatkowych wydatków na cele gospodarcze. Wydatki budżetowe były wyższe o 14%. Związane one były zwłaszcza z podwyżką cen skupu produktów rolniczych, przy utrzymaniu cen detalicznych na podstawowe artykuły żywnościowe na nie zmienionym poziomie. Dopłaty budżetu państwa do gospodarki żywnościowej wzrosły z ok. 139 mld zł w 1975 r. do 175 mld zł w 1976 r., tj. o ponad 26%. Na uwagę zasługuje wzrost wydatków budżetowych na naukę, usługi socjalno-kulturalne, ubezpieczenia społeczne. Wiązało się to także z realizacją programu rozwoju świadczeń społecznych, a między innymi z rozwojem funduszu alimentacyjnego, utworzeniem funduszu kombatantów, zwiększeniem wypłat zasiłków rodzinnych, rent i emerytur oraz rozszerzeniem leczenia sanatoryjnego. Realizacji celów społeczno-gospodarczych w zmienionej sytuacji podporządkowana była polityka kredytowa. Nastąpiło pewne ograniczenie wypłat kredytów dla gospodarstw domowych, zwłaszcza kredytów gotówkowych i na zakupy ratalne, przy utrzymaniu zasady otwartości kredytów inwestycyjnych i obrotowych na cele produkcyjne dla gospodarki nie uspołecznionej. Utrzymanie tej zasady zgodnie z uchwałą Sejmu ma ważkie znaczenie w procesie stymulowania wzrostu produkcji rolnej i pogłębiania aktywności społeczno-produkcyjnej rolników. Racjonalne kształtowanie dochodów i wydatków budżetowych pozwoliło na zamknięcie budżetu w roku ubiegłym nadwyżką w wysokości 10,7 mld zł, to jest dwukrotnie wyższą od planowanej.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselRomanMalinowski">Reasumując można stwierdzić, że rok ubiegły, pierwszy rok planu 5-letniego zamknął się w sumie dobrymi wynikami w naszej gospodarce przy istnieniu wielu trudnych problemów społeczno-gospodarczych. Uzyskaliśmy dalszy, widoczny postęp w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju. W tym trudnym roku konsekwentnie realizowano ustalone programy poprawy warunków bytowych, socjalnych i kulturalnych społeczeństwa. Osiągnięte wyniki wskazują na konsekwentną realizację zasady sprzęgania celów społecznych z zadaniami rozwoju gospodarczego. Uzyskany poziom bazy wytwórczej, wykorzystanie rezerw ujawnionych przez załogi pracownicze oraz podnoszenie sprawności działania wszystkich ogniw gospodarczych pozwoliły na osiągnięcie celów społecznych i gospodarczych założonych w planie. Zasługuje to na szczególne podkreślenie, jeśli się zważy skalę złożonych i trudnych warunków realizacji planu.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselRomanMalinowski">Wysoka Izbo! Realizacja planu i budżetu za rok ubiegły, jak również działalność Rządu były przedmiotem niezwykle wnikliwej i wszechstronnej oceny komisji sejmowych, w tym także Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów z udziałem przewodniczących pozostałych komisji. Dając pozytywną ocenę realizacji podstawowych celów i zadań planu i budżetu w roku ubiegłym, jak również odnosząc się z uznaniem do operatywnej i energicznej działalności Rządu, komisje sejmowe zgłosiły bardzo dużo cennych uwag i wniosków, które są obecnie przedmiotem szczegółowej analizy poszczególnych resortów oraz Komisji Planowania przy Radzie Ministrów i zgodnie z oświadczeniami przedstawicieli Rządu będą wykorzystane w bieżącej jego działalności, jak również przy formułowaniu projektu planu na rok przyszły. Dotyczą one potrzeby pogłębiania oceny czynników sprawczych napięć i trudności i na tej podstawie kształtowania aktywnego frontu działań dla ich przezwyciężania. Wnioski i uwagi komisji sejmowych wskazują na kierunki dalszego uruchamiania rezerw produkcyjnych, zwłaszcza na rzecz rynku wewnętrznego i poprawy sytuacji w handlu zagranicznym, pełniejszego rozwoju intensywnych czynników wzrostu, poprawy jakości i nowoczesności produkcji, poprawy realizacji programu rzeczowego w inwestycjach i dalszego dyscyplinowania procesu inwestycyjnego. Ogniskują się one także wokół usprawniania metod bilansowania oraz powiązań kooperacyjnych zabezpieczających coraz bardziej rytmiczny przebieg realizacji zadań planowych. Akcentują one także potrzebę doskonalenia rozwiązań systemowych, coraz lepiej służących realizacji zadań planu oraz celów strategii rozwoju społeczno-gospodarczego. Jest to sprawa o coraz bardziej podstawowym znaczeniu w miarę rosnącego, nowoczesnego potencjału produkcyjnego oraz złożoności rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. O wysokiej randze tych problemów świadczy spotkanie I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka z prezydium komisji partyjno-rządowej dla doskonalenia systemu społeczno-gospodarczego, które odbyło się przed trzema dniami.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselRomanMalinowski">Wysoki Sejmie! Przedłożone przez Radę Ministrów sprawozdania z wykonania planu i budżetu w roku ubiegłym, wszechstronna debata poselska w sejmowych komisjach i opinie przez nie wyrażone upoważniają do stwierdzenia, że zostały pomyślnie wykonane podstawowe zadania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju w roku ubiegłym, przyczyniając się do dalszego rozwoju potencjału ekonomicznego kraju oraz poprawy warunków pracy i życia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselRomanMalinowski">Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów zwracam się przeto, aby Wysoki Sejm raczył podjąć uchwałę zawartą w druku sejmowym nr 60 w następującym brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselRomanMalinowski">„1. Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zatwierdza sprawozdanie Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju w 1976 r.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselRomanMalinowski">2. Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zatwierdza sprawozdanie Rządu z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia 1976 r. do 31 grudnia 1976 r.”.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselRomanMalinowski">Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy. Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Ryszard Najsznerski.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselRyszardNajsznerski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Jednym z podstawowych kierunków w rozwoju naszego kraju w bieżącym 10-leciu jest rozbudowa przemysłu surowcowo-energetycznego. Generalnie ujmując problematykę, resorty tego przemysłu w 1976 roku wykonały pomyślnie większość zadań, działając w sytuacji znacznie trudniejszych uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych, charakteryzujących się przede wszystkim ogromnym wzrostem zapotrzebowania w kraju na paliwa i energię oraz wzrostem cen na surowce do produkcji w przemyśle chemicznym, przy jednoczesnym zmniejszeniu zainteresowania i niższych cenach transakcyjnych przy zakupach naszych wyrobów na rynkach drugiego obszaru płatniczego.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselRyszardNajsznerski">W roku 1976 górnictwo węgla kamiennego dało krajowi 179,3 mln ton węgla, przekraczając plan o 2,3 mln ton i zbliżając się konsekwentnie do 200 mln ton rocznego wydobycia. Nadmienić należy, że tak znaczny wzrost wydobycia osiągnięto w warunkach znacznej poprawy stanu bezpieczeństwa i higieny pracy. Na podkreślenie zasługuje pozytywna działalność Wyższego Urzędu Górniczego, który ściśle współdziałając z resortem górnictwa w zakresie likwidacji występujących licznych zagrożeń w procesie produkcyjnym, wpłynął na dalszą poprawę bezpieczeństwa pracy w górnictwie polskim, które należy i tak do najbezpieczniejszych w świecie.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselRyszardNajsznerski">Byłbym daleki od prawdy, gdybym obiektywnie nie stwierdził, że nasza partia, państwo i resort otaczają wielką troską górników, ich trudną odpowiedzialną pracę. Jednocześnie jednak nie wybaczyliby mi współtowarzysze pracy, gdybym nie wspomniał, że zadania roku 1976 realizowane były ogromnym wysiłkiem załóg przy stanie zatrudnienia niższym od planowanego o 10,5 tys. osób, przy niedoborze podstawowych materiałów do produkcji, przy nierytmicznych i niewystarczających dostawach wagonów oraz, co jest jeszcze największą dolegliwością pracy górnictwa, w poważnej mierze w ponadnormatywnym czasie pracy.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselRyszardNajsznerski">W tym stanie rzeczy konieczne jest perspektywiczne zbilansowanie potrzeb węgla w gospodarce narodowej i dostosowanie do tego kompleksowego rozwoju zdolności produkcyjnej kopalń oraz szybsze wdrażanie czterobrygadowego systemu pracy, pozwalającego lepiej wykorzystać zdolności produkcyjne frontu eksploatacyjnego, racjonalniej prowadzić gospodarkę remontową oraz zagwarantować przynależną ilość czasu wolnego na wypoczynek po pracy.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselRyszardNajsznerski">Ważną pozycję w bilansie potrzeb energetycznych kraju stanowił w roku 1976 przemysł wydobywczy ropy i gazu ziemnego. Wyniki tego przemysłu byłyby znacznie lepsze, gdyby dysponował on większą ilością nowoczesnego sprzętu wiertniczego, zwłaszcza do wierceń średnich i głębokich.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselRyszardNajsznerski">Jak wykazała kontrola poselska w terenie oraz w Centralnym Urzędzie Geologii, problem modernizacji parku wiertniczego w przemyśle ropy i gazu jest warunkiem udokumentowania i oddania do eksploatacji nowych złóż szeregu surowców tak potrzebnych w gospodarce narodowej. Jeżeli zważymy, że obecnie wiercenia badawcze i poszukiwawcze są znacznie trudniejsze niż dawniej, co pociąga za sobą konieczność lepszego uzbrojenia geologii w nowoczesny sprzęt, to należy oczekiwać, że opracowany po spotkaniu pracowników geologii z I Sekretarzem KC naszej partii program wyposażenia technicznego zostanie wkrótce zatwierdzony.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselRyszardNajsznerski">Wysoki Sejmie! W 1976 roku nastąpił dalszy rozwój przemysłu chemicznego. Osiągnięto w resorcie dalszy wzrost produkcji szeregu artykułów, jak: wyroby chemii gospodarczej, wyroby z tworzyw sztucznych, włókna chemiczne, farby i lakiery oraz różnego rodzaju farmaceutyki. Pomimo globalnego wykonania zadań produkcyjnych, nie osiągnięto planowanej wielkości produkcji szeregu ważnych wyrobów, jak nawozy fosforowe i azotowe, związki fosforowe do mieszanek paszowych, benzyny oraz ogumienie. Nie zrealizowano również w pełni zakresu rzeczowego i finansowego planowanych inwestycji. Zwłaszcza niepokojący jest fakt, że opóźnienia wystąpiły na szeregu budowach. Głównymi przyczynami tego stanu rzeczy były niedobory materiałowe i sprzętowe oraz brak zabezpieczenia mocy przerobowych przedsiębiorstw budowlano-montażowych.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselRyszardNajsznerski">Na przykładzie resortu chemii, który w ok. 50% opiera swoją produkcję na surowcach importowanych, widać konieczność:</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselRyszardNajsznerski">po pierwsze — lepszego niż dotychczas bilansowania ustalonych zadań produkcyjnych z wielkością importu surowców i komponentów do produkcji;</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselRyszardNajsznerski">po drugie — intensywnego rozwoju przemysłu surowcowego na potrzeby chemii w oparciu o własne zasoby;</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselRyszardNajsznerski">po trzecie — odpowiedniego bilansowania zdolności przerobowych przedsiębiorstw budowlano-montażowych resortu budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych oraz przedsiębiorstw własnych resortu chemii w stosunku do ustalonych zadań inwestycyjnych;</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselRyszardNajsznerski">po czwarte — ustalenia niezbędnej kooperacji z przemysłem maszynowym, który do czasu uruchomienia własnych fabryk aparatury chemicznej w resorcie chemii świadczyć powinien, moim zdaniem, większy zakres usług w dziedzinie wykonawstwa aparatury oraz oprzyrządowania do produkcji.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselRyszardNajsznerski">Oddzielnym tematem wymagającym koordynacji jest sprawa zakupów licencyjnych, realizowanych przez inne resorty, na wyroby będące wytworem szeroko pojętej chemii. W większości przypadków zakupy i uruchomienia produkcji w innych resortach dokonywane są bez należytej konsultacji z resortem chemii w zakresie zarówno trafności zakupu licencji, jak i zbilansowania potrzeb surowcowych. Stwarza to w wielu przypadkach sytuację niepotrzebnych, dodatkowych napięć, a nawet powoduje wyliczalne straty gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselRyszardNajsznerski">Wysoki Sejmie! Rozwój społeczno-gospodarczy naszego kraju w ostatnich latach powoduje szybkie zwiększanie się zapotrzebowania mocy w krajowym systemie energetycznym. Zadania planu na 1976 r. przewidywały produkcję energii elektrycznej na poziomie 102,5 mld kWh. Jednakże już w czerwcu ubiegłego roku sejmowa Komisja Górnictwa, Energetyki i Chemii, zwracając uwagę na trudną sytuację w dziedzinie zaspakajania potrzeb gospodarki narodowej w tym zakresie, postulowała podniesienie planu produkcji energii elektrycznej, zapewnienie niezbędnych dostaw paliw oraz wprowadzenie surowego reżimu oszczędności. Mimo uwzględnienia przez Rząd i zrealizowania tych postulatów, a także sprawnie przeprowadzonej kampanii remontowej, bilans energetyczny w naszym kraju — a dotyczy to również naszych sąsiadów działających w połączonej sieci energetycznej — pozostaje nadal napięty. Sytuację pogarsza fakt, że w 1976 r. nie dotrzymano terminów oddania do użytku kilku ważnych obiektów energetycznych. Ponadto wystąpiły trudności w transporcie węgla na potrzeby naszych elektrowni.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselRyszardNajsznerski">Wykonanie napiętych zadań bieżącego roku i całej pięciolatki wymaga w tej sytuacji podejmowania dalszych wysiłków zmierzających do zwiększania mocy krajowego systemu energetycznego zarówno przez zabezpieczenie niezawodności pracy elektrowni, terminowe instalowanie nowych urządzeń prądotwórczych, 'zwłaszcza w elektrowni w Bełchatowie i w Opolu, a także oszczędne i racjonalne zużywanie. paliw i energii przez wszystkich użytkowników.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselRyszardNajsznerski">Na posiedzeniach Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii posłowie wielokrotnie wskazywali na aktualność decyzji II Plenum Komitetu Centralnego naszej partii, dotyczących ujawnienia i zagospodarowania rezerw występujących w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselRyszardNajsznerski">Praktyka działania omawianych resortów i centralnych urzędów dowiodła, że zastosowane reżimy oszczędnościowe i sprawny przebieg zagospodarowania rezerw dały pozytywne efekty w 1976 r. W dalszym ciągu powinniśmy utrwalać wszystkie pozytywne zjawiska towarzyszące wykonaniu zadań planowych, chodzi głównie o przekraczanie planu wydajności pracy, o uzyskiwanie prawidłowych relacji między wzrostem płac a wydajnością pracy, o zmniejszanie materiałochłonności i usprawnienie gospodarki materiałowej, o doskonalenie organizacji pracy, o dalsze stabilizowanie załóg pracowniczych itp.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselRyszardNajsznerski">Utrwalanie tych zjawisk służy pogłębianiu realizacji manewru gospodarczego przyjętego w uchwałach V Plenum naszej partii. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Udzielam głosu posłowi Henrykowi Rafalskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselHenrykRafalski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! O poziomie życia obywateli decyduje równoważne zaspokajanie zarówno potrzeb materialnych, socjalnych, jak i kulturalnych. Komisja Zdrowia i Kultury Fizycznej, w której mam zaszczyt pracować, zajmuje się wybranymi zagadnieniami sfery społecznej naszego życia narodowego. W minionym roku ocenialiśmy na bieżąco wykonanie planu budżetu resortu zdrowia i opieki społecznej oraz Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki w różnych tematach szczegółowych. Skupiliśmy swą uwagę na węzłowych problemach zaspokajania niezbędnych, podstawowych potrzeb naszego społeczeństwa, problemach zawartych w postanowieniach VI i VII Zjazdu PZPR, uchwałach Sejmu oraz programach Rządu w dziedzinie ochrony zdrowia i opieki społecznej, kultury fizycznej i turystyki.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselHenrykRafalski">Dokonaliśmy samodzielnie albo łącznie z innymi komisjami analizy i oceny takich problemów planu, jak:</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselHenrykRafalski">— zwiększenie dostępności lecznictwa podstawowego i pomocy doraźnej w mieście i na wsi, — zapobieganie najgroźniejszym chorobom społecznym, — racjonalizacja inwestycji, modernizacja i kapitalne remonty szpitali, przychodni, domów opieki, ośrodków zdrowia z uwzględnieniem wykorzystania środków Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia, — stan zdrowia i poziom wychowania fizycznego i sportu młodego pokolenia, — działalność polskich związków sportowych ze zwróceniem uwagi na przygotowanie reprezentacji narodowej do kolejnych igrzysk olimpijskich w Moskwie, — upowszechnienie masowej turystyki krajowej i zagranicznej.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselHenrykRafalski">Analizy te i oceny posłużyły Komisji do stwierdzenia faktycznego stanu realizacji cząstkowych celów planu i podkreślenia osiągnięć Rządu w zaspokajaniu zdrowotnych, rekreacyjnych i turystycznych potrzeb obywateli. Równocześnie oceny te ujawniły i trudności, niedociągnięcia i słabości w osiąganiu zamierzonych celów w praktyce. Ujawnione fakty dostarczyły Komisji materiałów do uchwalenia 37 dezyderatów i 5 opinii w przedmiocie przezwyciężania trudności i przełamywania barier hamujących osiąganie szybszych i większych efektów.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselHenrykRafalski">Chciałbym skupić uwagę Wysokiej Izby na najważniejszych wnioskach Komisji, dotyczących oceny zamierzeń i realizacji ubiegłorocznych zadań obydwu resortów w skali planu centralnego i terenowego.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselHenrykRafalski">W roku 1976 nastąpiła dalsza poprawa opieki zdrowotnej i pomocy społecznej, m.in. przez doskonalenie struktury i funkcji służby zdrowia oraz rozszerzenie i unowocześnienie placówek lecznictwa, rehabilitacji, domów opieki, przychodni i żłobków. Poprawa ta nastąpiła w wyniku przyrostu zasobów materialnych i kadrowych oraz ofiarnej i pełnej poświęcenia pracy kadr służby zdrowia, pracy wykonywanej jakże często w trudnych warunkach i w systemie trójzmianowości. Nadal najistotniejszym ogniwem ochrony zdrowia w całym kraju pozostaje podstawowa opieka zdrowotna w miejscu zamieszkania, w miejscu pracy oraz w zakładach nauczania i wychowania.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselHenrykRafalski">Dostępność i ciągłość świadczeń ambulatoryjnych, leczniczych i rehabilitacyjnych, zwłaszcza w domu chorego, pozostawia jeszcze wiele do życzenia. Wymaga to intensyfikacji wysiłków wszystkich ogniw administracji służby zdrowia na tym właśnie ogniwie opieki medycznej, a zwłaszcza bardziej skutecznych działań na rzecz przemieszczenia kadry medycznej do lecznictwa podstawowego i przezwyciężania dysproporcji w jej rozmieszczeniu między poszczególnymi rejonami kraju. Od tego bowiem zależy skracanie czasu oczekiwania pacjentów na decyzję diagnostyczno-leczniczą lub rehabilitacyjną. Wytrwałego doskonalenia wymaga również kultura świadczeń w zakładach służby zdrowia i opieki społecznej. Problemy te były przedmiotem parokrotnych wystąpień Komisji.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselHenrykRafalski">Jednym z największych osiągnięć w naszym kraju jest odpowiednia ranga i wydatkowanie środków na zwalczanie chorób społecznych. W ostatnich latach najczęstszym powodem inwalidztwa i zgonów stały się choroby układu krążenia. Zagrożenie to ma charakter stały, a nawet nasilający się. Dlatego też Komisja przedkłada pod rozwagę Radzie Ministrów objęcie walki z chorobami układu krążenia programem rządowym.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselHenrykRafalski">Mimo stałego wzrostu nowej bazy materialnej przeznaczonej na zaspokajanie potrzeb zdrowotnych i pomocy społecznej, trzeba stwierdzić, że od 60% do 85% zakładów mieści się w starych budynkach. Są one nadmiernie zagęszczone, a ich stan techniczny, ze względu na niedostateczną konserwację oraz średni okres użytkowania przekraczający 60 lat, jest niezadowalający. Przyrost nowych zasobów materialnych służby zdrowia wciąż jeszcze nie jest w stanie zaspokoić w pełni potrzeb społeczeństwa w zakresie świadczeń służby zdrowia, które należą do najczęstszych i największych w zakresie świadczeń społecznych naszego państwa, a wskaźnik łóżek szpitalnych na 1000 mieszkańców w naszym kraju w porównaniu ze wszystkimi krajami wspólnoty socjalistycznej nie kształtuje się najlepiej.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselHenrykRafalski">W roku 1976, aczkolwiek zwiększono nakłady inwestycyjne na ochronę zdrowia, to jednak zapewniono im tylko w 80% zbilansowanie planu finansowego z wykonawstwem. Z tego zmniejszonego planu zakres wykonania rzeczowego wahał się od 33% oddanych łóżek w zakładach psychiatrycznych do 52% ośrodków zdrowia. Z przytoczonych zestawień wynika, że przedkładane przez Komisję dezyderaty uzasadniają podjęcie nie tylko intensywniejszego budowania nowych zasobów materialnych, ale równoległego dokonywania modernizacji i kapitalnych remontów istniejących zakładów.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselHenrykRafalski">Komisja postuluje wzmocnienie przez Rząd dyscypliny realizacji planu inwestycyjnego i modernizacyjnego obiektów ochrony zdrowia i pomocy społecznej realizowanych w bieżącej pięciolatce tak w planie centralnym, jak i terenowym. Równorzędnym zadaniem jest poprawa wyposażenia, która staje się jednym z głównych czynników limitujących wydajność i jakość pracy, racjonalne wykorzystanie czasu pracy oraz efektywność diagnozy, leczenia i rehabilitacji.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselHenrykRafalski">Wyniki dokonanego w 1977 r. przeglądu zasobów materialnych i kadrowych służby zdrowia i opieki społecznej oraz wyniki oceny wykonania planu i budżetu za rok 1976 powinny być wykorzystane do racjonalizacji zatrudnienia i płacy zwiększających dostępność i jakość świadczeń ochrony zdrowia.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselHenrykRafalski">Obywatele Posłowie! Na podkreślenie zasługują osiągnięcia w zakresie sportu masowego oraz wyczynowego, czego dowodem było zdobycie przez polskich sportowców 25 medali na Olimpiadzie w Montrealu oraz zajęcie piątego miejsca w skali światowego sportu. W 1976 r. nastąpił dalszy rozwój usług turystycznych i sportowych dla ludności. Zwiększona została produkcja i sprzedaż sprzętu turystycznego i sportowego, wzrosła też baza noclegowa w hotelach i kwaterach indywidualnych. Jest to rezultat wspólnych wysiłków państwa i organizacji społecznych oraz zaangażowania aktywu społecznego i kadr zawodowych.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselHenrykRafalski">Znana jest powszechnie poprawa rozwoju fizycznego i stanu zdrowia młodego pokolenia Polek i Polaków. Jednakże około 30—40% kandydatów do zasadniczej służby wojskowej nie jest w stanie zdać egzaminu ze sprawności fizycznej oraz podstawowych testów sportowych. Notuje się także różnice w stanie i poziomie upowszechniania kultury fizycznej między poszczególnymi regionami kraju i środowiskami społecznymi. Trzeba więc w szerszym niż dotychczas zakresie rozwijać i upowszechniać m.in. dla celów zdrowotnych masowe wychowanie fizyczne i sport, angażując cały system szkolny i uczelniany, zakłady pracy, samorząd osiedlowy, organizacje społeczne, kluby sportowe oraz Ludowe Wojsko Polskie.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselHenrykRafalski">Mimo wielkiej dynamiki kształcenia kadr, liczba nauczycieli, trenerów, instruktorów, aktywistów, organizatorów społecznych wychowania fizycznego oraz sportu tak masowego, jak i wyczynowego jest niewystarczająca. Niezbędne jest więc dalsze rozszerzanie i doskonalenie systemu kształcenia i dokształcania różnego rodzaju specjalistów kultury fizycznej oraz specjalistów w dziedzinie rekreacji i rehabilitacji zdrowotnej i zawodowej.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselHenrykRafalski">Rozwojowi masowej kultury fizycznej musi towarzyszyć przyspieszenie rozbudowy sieci podstawowych urządzeń sportowo-rekreacyjnych. Obiekty te powinny być wznoszone przez zakłady pracy, inwestorów budownictwa mieszkaniowego i przy udziale społeczeństwa. Każde kompleksowe osiedle mieszkaniowe powinno być stopniowo wyposażane w proste urządzenia sportowe. Istniejące obiekty sportowo-rekreacyjne należy szerzej udostępnić i bardziej racjonalnie wykorzystywać w upowszechnianiu kultury fizycznej społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselHenrykRafalski">Wskazane byłoby zwiększyć produkcję oraz podnieść jakość sprzętu sportowego i turystycznego zarówno dla organizacji, jak i nabywcy indywidualnego. Odczuwają oni wciąż niedostatki popularnego sprzętu, którego niedobory ograniczają uprawianie kultury fizycznej.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselHenrykRafalski">Szybki rozwój turystyki i wypoczynku wywiera istotny wpływ na kształtowanie współczesnego modelu społeczno-gospodarczego życia naszych obywateli. Dla wielu regionów kraju turystyka staje się źródłem aktywizacji gospodarczej, poważnego wzrostu dochodów ludności, zmiany profilu produkcji rolnej oraz zakresu usług. Migracja turystyczna przyczynia się do wyzwalania ambicji ludności i władz terenowych, do porządkowania miast, wsi i osiedli oraz podnoszenia ich estetyki, kultury materialnej i osobistej.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselHenrykRafalski">Jakkolwiek statystycznie uprawia turystykę krajową i zagraniczną miliony osób, to trzeba wiedzieć, że nadal robotnicy i rolnicy korzystają z niej w mniejszym stopniu niż inne grupy społeczno-zawodowe. Dlatego należy wytrwale przedstawiać robotnikom i rolnikom oraz ludziom w wieku poprodukcyjnym oferty różnorodnych form turystyki i wypoczynku świątecznego.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselHenrykRafalski">Uzyskany dorobek niewątpliwie cieszy obywateli, lecz potrzeby naszego społeczeństwa są nadal wzrastające i wciąż zaspokajane w stopniu niezadowalającym. Dotyczy to zarówno wielkości oferowanych usług turystycznych, jak i ich zakresu i jakości. Występuje jeszcze poważny niedobór miejsc noclegowych oraz towarzyszący im niedorozwój sieci sklepów, gastronomii, wypożyczalni sprzętu oraz niski stan sanitarny terenu. Dla pełniejszego zaspokojenia potrzeb i likwidacji istniejących dysproporcji Komisja nasza postuluje stworzenie możliwości bardziej elastycznego wykorzystania Centralnego Funduszu Turystyki i Wypoczynku dla budowy taniej bazy turystycznej oraz popiera program szerokiego tworzenia wsi letniskowych. Komisja przedstawia propozycje, by zwiększyć wpływ GKKFiT na wykorzystanie bazy turystycznej i rekreacyjnej zakładów pracy, instytucji i organizacji, aby stopniowo przekształcać sezonowe jej użytkowanie na całoroczny okres. Postuluje też, aby wszystkie szkoły i obiekty użyteczności publicznej położone w rejonach turystyczno-krajoznawczych dostosowywać do wykorzystywania ich na cele kolonijne i turystyki młodzieżowej. Komisja popiera kontynuowanie praktyki budowy hoteli z kredytów zagranicznych, lokalizując je w miejscowościach gwarantujących dobre ich wykorzystanie i szybką terminową spłatę kredytów.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselHenrykRafalski">Obywatele Posłowie! Przedstawiłem podstawowe osiągnięcia i trudności w realizacji planu i budżetu za rok 1976 w dziedzinie ochrony zdrowia i opieki społecznej oraz kultury fizycznej i turystyki. Wysunięte uwagi zmierzają do podniesienia efektywności realizacji polityki społecznej nakreślonej w uchwałach VI i VII Zjazdu PZPR oraz uchwałach Wysokiego Sejmu dla lepszego zaspokojenia podstawowych potrzeb zdrowotnych i turystycznych naszego społeczeństwa. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Udzielam głosu posłowi Edwardowi Wiśniewskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselEdwardWisniewski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z bogatej problematyki będącej przedmiotem obrad dzisiejszego posiedzenia Sejmu pragnę poruszyć niektóre zagadnienia z rozległego obszaru działania i zainteresowań sejmowej Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselEdwardWisniewski">Miniony rok, jak już podkreślano z tej trybuny, był rokiem szczególnym. Złożyły się na to określone napięcia i trudności powodujące na niektórych odcinkach okresowe braki w zaspokojeniu dynamicznie wzrastającego i zmieniającego się pod względem struktury popytu ludności na towary i usługi.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselEdwardWisniewski">Te warunki spowodowały, że Komisja ukierunkowała swoją pracę i koncentrowała główną uwagę na najważniejszych problemach dotyczących funkcjonowania handlu wewnętrznego, rozwoju produkcji drobnego przemysłu i usług. Przedmiotem szczególnych zainteresowań Komisji były problemy poprawy zaopatrzenia rynku i na tym tle praca zreorganizowanych jednostek trzech pionów handlowych.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselEdwardWisniewski">Komisja, realizując założone cele zwróciła zasadniczą uwagę na zaopatrzenie ludności w podstawowe artykuły spożywcze, przeprowadzając w tym zakresie szereg wizytacji zakładów przemysłu spożywczego i sieci handlu. Stwierdzając istotną poprawę w tworzeniu zapasów tych artykułów, podkreślić należy, że możliwości dalszego polepszenia zaopatrzenia w artykuły spożywcze tkwią zarówno w sferze produkcji, jak i obrocie tymi artykułami. W sferze produkcji niezbędne jest bardziej wnikliwe analizowanie popytu na poszczególne grupy i asortymenty artykułów spożywczych, pozwalające lepiej dostosowywać strukturę produkcji do faktycznego zapotrzebowania.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselEdwardWisniewski">Drugim zagadnieniem w tej sferze powinno być konsekwentne działanie na rzecz poprawy jakości artykułów spożywczych, bowiem jakość produktów żywnościowych stanowi w wielu przypadkach substytut ilości. Szczególnie istotną sprawą jest prawidłowe przechowywanie produktów spożywczych zarówno w zakładach przetwórczych, jak i w placówkach handlowych. W działaniach długofalowych niezbędna jest więc rozbudowa bazy przechowalnictwa, przetwórstwa i zamrażalnictwa w rejonach o odpowiednim zapleczu surowcowym. Dla zwiększenia podaży artykułów, które mogłyby skutecznie wypełniać lukę na rynku mięsnym należałoby przyspieszyć rozwój produkcji wyrobów garmażeryjnych.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselEdwardWisniewski">W sferze obrotu zadaniem pierwszoplanowym staje się poprawa sytuacji lokalowej handlu żywnością. Wymaga to zwiększonego zainteresowania władz terenowych wykonawstwem inwestycji handlu spożywczego, a ze strony organizacji handlowych — szybszego rozwoju własnego potencjału wykonawczego.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselEdwardWisniewski">Rozpatrując problem realizacji inwestycji handlowych, należy stwierdzić, że narastające zaległości w przekazywaniu jednostkom handlu zaplanowanych powierzchni użytkowych utrudniają w warunkach dynamicznego wzrostu obrotów prawidłową działalność w zakresie obsługi konsumentów.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselEdwardWisniewski">Niezadowalająco przebiega realizacja planu rozwoju sieci podstawowej handlu przez inwestorów spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego. Wykonanie w 1976 r. 49% planu jest najniższym od wielu lat wskaźnikiem realizacji zadań planowych w sieci podstawowej.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselEdwardWisniewski">Rozpatrując problemy zatrudnienia w placówkach handlu wewnętrznego, Komisja wyraża pogląd, że pogłębiający się w handlu niedobór pracowników, przy 2-krotnie wyższym niż w innych działach gospodarki wskaźniku absencji, wpływa niekorzystnie na jakość obsługi konsumentów w sklepach. Stąd też wszelkie ograniczenia etatowe powinny, zdaniem Komisji, iść w parze z postępem w modernizacji sklepów, mechanizacji pracy i poprawie organizacji sprzedaży oraz dostaw, co z reguły możliwe jest przede wszystkim w dużych placówkach handlowych.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselEdwardWisniewski">W polityce płacowej — zdaniem Komisji — powinny być preferowane te branże i placówki handlowe, w których najszybciej wzrasta obrót towarowy, a równocześnie największa jest uciążliwość i najtrudniejsze warunki pracy.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselEdwardWisniewski">Analizując problemy bezpieczeństwa i higieny pracy stwierdzić należy, że mimo dużej poprawy osiągniętej w ostatnich latach, w znacznej liczbie placówek handlowych, zwłaszcza zlokalizowanych w starym budownictwie, warunki pracy są bardzo trudne.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselEdwardWisniewski">Jednym z głównych celów działalności Komisji jest ścisłe współdziałanie z pionami handlowymi i przemysłem w zakresie umacniania równowagi rynkowej. Wymaga to pogłębienia badań rynku i usprawnienia przepływu informacji z handlu do przemysłu o aktualnym kształtowaniu się struktury popytu, a także większej aktywności handlu w sterowaniu produkcją przemysłową, a więc bardziej skutecznego oddziaływania na wielkość i asortymentową strukturę dostaw towarów na rynek przez ścisłą współpracę z przemysłem, opartą na przesłankach i bodźcach ekonomicznych. Komisja jest zdania, że należy zintensyfikować działania w zakresie ochrony interesów konsumenta, a zwłaszcza zaostrzyć wymogi odbioru jakościowego wyrobów, przeciwdziałać przedostawaniu się do handlu towarów wadliwych, przestarzałych i nie odpowiadających normom jakościowym.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselEdwardWisniewski">Wysoki Sejmie! Kolejnym szerokim obszarem działalności Komisji jest sfera usług świadczonych dla ludności. Podjęte wielostronne przedsięwzięcia państwa zmierzają do doskonalenia funkcjonowania tej ważnej dziedziny naszej gospodarki. Komisja wyraża pogląd, że podaż usług bytowych dla ludności, mimo niewątpliwego postępu, nie nadąża za szybko rosnącymi potrzebami, przy czym sytuacja w zakresie nasycenia rynku usługami wykazuje znaczne zróżnicowanie w przekroju regionalnym i branżowym. Szczególnie niekorzystnie kształtuje się sytuacja w zakresie usług na wsi. Składa się na to słabo rozwinięta sieć placówek usługowych, niski poziom wyposażenia technicznego zakładów usługowych i niezadowalający postęp w organizacji gminnych ośrodków usług bytowych. Dla zachowania bardziej równomiernego rozwoju sieci usług należy przestrzegać zasady przekazywania lokali usługowych w nowych osiedlach mieszkaniowych równocześnie z mieszkaniami. Nadal zdecydowanej poprawy wymaga zaopatrzenie zakładów usługowych w materiały i surowce, a także w części zamienne, niezbędne dla świadczenia usług naprawczych.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselEdwardWisniewski">Komisja z satysfakcją podkreśla, że program rządowy rozwoju usług i rzemiosła do 1980 r. szeroko uwzględnił postulaty wcześniej formułowane we wnioskach Komisji, od rozwiązywania których zależy dalszy rozwój usług. Na szczególne podkreślenie zasługują operatywne działania podjęte na rzecz poprawy sytuacji w całej sferze usług oraz stworzenie warunków dla przyśpieszenia rozwoju rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselEdwardWisniewski">Na tle dotychczasowej realizacji programu rozwoju usług i rzemiosła wydaje się niezbędna większa operatywność niektórych ogniw administracji terenowej. Barierą rozwoju usług jest brak fachowych kadr. Rozwiązanie tego problemu wiąże się z potrzebą podjęcia szeregu działań w zakresie przygotowania kadr dla usług między innymi przez profilowanie odpowiednich kierunków kształcenia specjalistów usługowców w szkolnictwie zawodowym.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselEdwardWisniewski">W działalności przemysłowej drobnej wytwórczości istnieje potrzeba dalszego doskonalenia funkcji rynkowych, co wiąże się ze zwiększaniem produkcji wyrobów nowych i zmodernizowanych o wysokich walorach użytkowych.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselEdwardWisniewski">Koncentracja działalności drobnej wytwórczości na rozwoju produkcji rynkowej i usług wymaga zasadniczej poprawy zaopatrzenia surowcowo-materiałowego i technicznego zakładów produkcyjnych i usługowych z uwzględnieniem zarówno jakości, jak i rytmiki dostaw.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselEdwardWisniewski">W trosce o stworzenie nowych miejsc pracy dla inwalidów należałoby zapewnić terminową i zgodną z planem realizację inwestycji spółdzielczości inwalidzkiej.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselEdwardWisniewski">Wysoki Sejmie! W reasumpcji swojego wystąpienia pragnę stwierdzić, że pomyślnie wykonane podstawowe zadania handlu wewnętrznego, drobnej wytwórczości i usług w 1976 r. w niezwykle trudnych i złożonych warunkach rynkowych i organizacyjnych, zwłaszcza w dziedzinie handlu, zasługują na pozytywną ocenę. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Udzielam głosu posłowi Kazimierzowi Kurasiowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselKazimierzKuras">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Na wstępie pragnę stwierdzić, że bardzo słuszne jest dokonanie oceny wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju w pierwszym półroczu, a nie jak w latach poprzednich przy końcu roku. Pozwala to na wniesienie uwag i wniosków pomocnych przy konstrukcji planu na rok następny oraz podjęcie odpowiednich działań w stosunku do realizacji planu roku bieżącego.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselKazimierzKuras">Na podstawie przeprowadzonej oceny wykonania zadań gospodarczych przez Komisję Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa należy podkreślić, że resorty przemysłu maszynowego, maszyn ciężkich i rolniczych oraz hutnictwa — zadania swe w roku 1976 realizowały zgodnie z kierunkami polityki gospodarczej, określonej w uchwałach centralnych 'władz państwowych i partyjnych.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselKazimierzKuras">Podstawowe zadania tych resortów zostały wykonane, a na wielu odcinkach, jak na przykład produkcji na potrzeby rynku wewnętrznego i eksportu, przekroczone. Zanotowano więc korzystne tempo rozwoju tych działów gospodarczych oraz pewien postęp w relacjach ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselKazimierzKuras">W resorcie przemysłu maszynowego przekroczono zadania w zakresie produkcji i usług na potrzeby rynku i eksportu, obniżki kosztów, osiągnięto również poprawę struktury przeznaczenia produkcji. Poważny w tym resorcie był wzrost wydajności pracy, który wyniósł 12,8%, przy ustalonym w planie 11,4%.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselKazimierzKuras">Niemniej jednak, pomimo wzrostu produkcji artykułów trwałego użytku na potrzeby rynku, popyt wciąż jeszcze wyprzedzał możliwość podaży, zwłaszcza w takich asortymentach, jak: samochody osobowe, rowery, pralki automatyczne, elektroniczne zestawy wielofunkcyjne, kuchnie gazowe oraz zmechanizowany sprzęt kuchenny.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselKazimierzKuras">W stosunku do produkcji finalnej nie w pełni zapewniono odpowiednią ilość i jakość części zamiennych, a szczególnie do elementów i podzespołów motoryzacyjnych, podzespołów silników wysokoprężnych, elementów i podzespołów sprzętu lotniczego, podzespołów maszyn budowlanych, zespołów i podzespołów elektronicznych, elementów hydrauliki siłowej. Stwarza to konieczność rozszerzenia produkcji kooperacyjnej dla likwidacji występujących dysproporcji oraz dalszej rozbudowy zaplecza technicznego motoryzacji dla zapewnienia odpowiedniego poziomu usług w tym zakresie. W resorcie maszyn ciężkich i rolniczych, dzięki dalszej poprawie organizacji systemu zarządzania oraz ukierunkowaniu produkcji zgodnie z aktualnymi potrzebami gospodarki narodowej, z nadwyżką 2,7% wykonane zostały zadania w zakresie sprzedaży wyrobów i usług, a prawie połowę tej nadwyżki stanowiły dostawy na potrzeby rynku wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselKazimierzKuras">Wartość dostaw na rynek wewnętrzny w porównaniu do roku 1975 wzrosła o 7,3 mld zł, to jest o 26,3%, a ważne jest to, że były to maszyny rolnicze, ciągniki i części zamienne tak niezbędne w gospodarce rolnej. W wyniku poprawy organizacji pracy cały przyrost produkcji resort osiągnął przez wzrost wydajności pracy, a to jest bardzo istotne. Ale i tu występowały trudności i napięcia asortymentowe w taborze szynowym, lokomotywach spalinowych, zespołach elektrycznych, wagonach osobowych i towarowych.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselKazimierzKuras">Przemysł taboru kolejowego wymaga przyspieszonej modernizacji, gdyż w obecnej chwili jego baza techniczna i park maszynowy nie nadążają za szybko rosnącymi potrzebami.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselKazimierzKuras">Bardzo poważne niedobory wystąpiły w dostawach suwnic, w aparaturze i maszynach do procesów chemicznych, w kablach elektroenergetycznych i telefonicznych oraz wentylatorach.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselKazimierzKuras">W dostawach dla rolnictwa, pomimo postępu, istnieją jeszcze braki w pokryciu potrzeb na kombajny, młockarnie, kosiarki, ciągniki, jak i części zamienne do tych maszyn.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselKazimierzKuras">W dostawach rynkowych nie w pełni zaspokajany jest popyt na takie asortymenty, jak grzejniki, lodówki, zlewozmywaki i naczynia emaliowane.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselKazimierzKuras">W hutnictwie realizacja zadań w roku 1976 przebiegała przy dużej mobilizacji załóg poszczególnych przedsiębiorstw, mając na uwadze napięte zadania, jak i wprowadzenie do produkcji nowych, ważnych obiektów produkcyjnych dla całej naszej gospodarki narodowej, w tym uruchomienie I podetapu budowy Huty — „Katowice” czy uruchomienie i opanowanie bardzo trudnej produkcji blach transformatorowych o niskich stratnościach w Hucie im. Lenina.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselKazimierzKuras">Hutnictwo przekroczyło zadania eksportowe o 5,2%, a dostawy na rynek o 20,6%. Jednak i tu nie we wszystkich asortymentach zrealizowano zadania. Pewne niedobory wystąpiły w produkcji koksu, surówki, stali surowej, jak również w niektórych wyrobach walcowanych, głównie w związku z opóźnieniami w przekazywaniu inwestycji do eksploatacji oraz trudnościami w dochodzeniu do projektowych zdolności produkcyjnych, co wynikało przede wszystkim z niekompleksowego przygotowania obiektów do eksploatacji. Powinny one być nadrobione w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselKazimierzKuras">Istnieje również konieczność odpowiednich działań w zakresie zmniejszenia nadmiernych wzrostów nieprawidłowych zapasów oraz przeciwdziałania powstającym brakom, które w roku 1976 były jeszcze dość znaczne. Działalność resortów, jak również poszczególnych przedsiębiorstw powinna zmierzać do ograniczenia strat nadzwyczajnych, zwłaszcza przez poprawę terminowości i jakości dostaw oraz usprawnianie prac załadunkowych i wyładunkowych, co pozwoli na zmniejszenie kar za przetrzymywanie obcego taboru.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselKazimierzKuras">Realizacja zadań w ubiegłym roku przebiegała w hutnictwie w wyjątkowo trudnych warunkach. Powodem był niepełny import surówki i półfabrykatów oraz rud żelaza o wysokiej zawartości metalu, a także na niskim jeszcze poziomie, nie nadążająca za rozwojem i potrzebami hutnictwa, gospodarka złomem.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselKazimierzKuras">Nie bez wpływu pozostawały ograniczenia w dostawie energii elektrycznej, co powodowało również straty produkcyjne. Równocześnie wyłoniły się trudności przewozowe spowodowane brakiem wagonów. Warto jednak podkreślić, że sytuacja w skupie złomu w roku bieżącym uległa pewnej poprawie i na planowane 6 100 tys. ton skupiono przez 5 miesięcy ponad 3 mln ton. Jest to zjawisko pozytywne, wymaga jednak dalszych organizacyjnych usprawnień. Przedstawione przeze mnie tylko niektóre uwagi dotyczące realizacji planu w roku 1976 przez resorty przemysłu maszynowego, maszyn ciężkich i rolniczych oraz hutnictwa wskazują na konieczność koncentrowania uwagi na następujących problemach:</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselKazimierzKuras">po pierwsze — utrzymanie wysokiej dynamiki produkcji, dostosowując jej strukturę dc aktualnych potrzeb gospodarki narodowej oraz do zmian zachodzących w konstrukcjach i technologii w przemyśle maszynowym i budownictwie, przy jednoczesnym dążeniu do maksymalnego wykonania zadań w dziedzinie produkcji rynkowej i eksportu;</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselKazimierzKuras">po drugie — dalsze usprawnienie procesu dochodzenia do projektowych zdolności produkcyjnych, co wiąże się ściśle z zaostrzeniem dyscypliny, zwłaszcza w zakresie terminowego i kompleksowego przekazywania do użytku nowych obiektów;</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselKazimierzKuras">po trzecie — kontynuowanie prac w zakresie usprawnienia gospodarki materiałowej w celu lepszego wykorzystania surowców i materiałów, zmniejszania ilości nadmiernych i zbędnych zapasów, wykorzystania odpadów produkcyjnych oraz lepszej gospodarki energią i paliwami;</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselKazimierzKuras">po czwarte — zapewnienie odpowiedniej ilości i jakości elementów do produkcji finalnych wyrobów, z czym wiąże się konieczność rozwoju i wzmocnienia przedsiębiorstw kooperacyjnych;</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselKazimierzKuras">po piąte — kontynuowanie modernizacji w starych zakładach, przede wszystkim w hutnictwie, mającej na celu poprawę warunków pracy i ochronę środowiska naturalnego.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselKazimierzKuras">Kończąc pragnę podkreślić, że jestem w pełni przekonany o dokonującym się z roku na rok postępie w naszej gospodarce narodowej. Plan na rok 1978 powinien mobilizować do dalszej poprawy jakości produkcji i jej nowoczesności, do jeszcze lepszej organizacji pracy, do eliminowania niedoborów i braków, zapewniając jednocześnie organizacyjne i materiałowe warunki do podniesienia efektywności naszej gospodarki. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Udzielam głosu posłowi Marianowi Michniewiczowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselMarianMichniewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rok 1976, pierwszy rok realizacji nowego planu 5-letniego, przyniósł dalsze, istotne osiągnięcia również w dziedzinie rozwoju nauki i techniki. Charakteryzuje go zgodne z założeniami zwiększenie zakresu nauki i skuteczności jej oddziaływania na społeczno-gospodarczy rozwój kraju.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselMarianMichniewicz">W roku sprawozdawczym nastąpił dalszy wzrost nakładów na rozwój nauki i techniki, mimo że ich udział w dochodzie narodowym do podziału obniżył się z 1,99% w 1975 r. do 1,97%. Nakłady na działalność badawczo-rozwojową osiągnęły w 1976 r. wielkość 33,5 mld zł, to jest mniej o 2 mld zł niż przewidywał pian, ale o prawie 2,5 mld zł więcej w porównaniu do roku poprzedniego. W okresie tym zwiększył się udział pracowników nauki w rozwiązywaniu kompleksowych, koordynowanych problemów priorytetowych, dotyczących najbardziej żywotnych interesów kraju. Działalność badawczą prowadzono w ramach 7 programów rządowych, 67 problemów węzłowych oraz około 500 problemów resortowo-branżowych. Niestety, nie wszystkie planowane zadania badawczo-rozwojowe zostały w pełni wykonane. Szczególnie słabo realizowane były zadania wdrożeniowe. Spośród planowanych 297 takich zadań, zrealizowano tylko 242. Konieczne jest więc dogłębne przeanalizowanie przyczyn takiego stanu rzeczy i podjęcie przez Rząd decyzji w sprawie działań zmierzających do jak najszybszej poprawy sytuacji w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselMarianMichniewicz">Należy jednak podkreślić, że mimo niepełnej realizacji planu w 1976 r. wdrożono do produkcji 4 100 wyrobów nowych i zmodernizowanych, co stanowi wzrost o ponad 11% w stosunku do 1975 r., a uzyskane w okresie sprawozdawczym efekty ekonomiczne z tytułu wprowadzenia postępu technicznego szacuje się na 22,5 mld zł. Jednakże poprawa jakości wyrobów następowała wolniej niż w roku poprzednim.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselMarianMichniewicz">Pozytywnie należy ocenić fakt dalszego wzrostu udziału szkolnictwa wyższego w działalności badawczo-rozwojowej. Wyrazem tego jest zwiększenie udziału uczelni w realizacji programów koordynowanych oraz wprowadzenie przez Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki własnej problematyki resortowej. Konieczne jest jednak dalsze zwiększenie udziału szkolnictwa wyższego w badaniach koordynowanych, ponieważ udział ten nie odpowiada jeszcze potencjałowi kadrowemu uczelni.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselMarianMichniewicz">Należy z całym naciskiem powiedzieć, że wypracowany w poprzednim pięcioleciu system planowania i koordynacji badań naukowych potwierdził się w całej rozciągłości i zyskał powszechną aprobatę. Po raz pierwszy problemami priorytetowymi objęta została także tematyka nauk społecznych. Znacznie podniosły się kryteria oceny wyników badań. Oceny te są dokonywane obecnie z reguły w formie seminaryjno-dyskusyjnej. System planowania i koordynacji badań naukowych wymaga jednak dalszego, stałego udoskonalania.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselMarianMichniewicz">W roku 1976 nastąpił dalszy wzrost kadry naukowej. Rada Państwa nadała 517 tytułów profesora, pięćset kilkadziesiąt osób habilitowało się, a ponad 3,5 tys. osób uzyskało stopień doktora. W dalszym ciągu zaznacza się jednak niedostateczny przepływ kadr pomiędzy PAN, szkolnictwem wyższym i instytutami naukowo-badawczymi oraz utrzymuje się niekorzystna dysproporcja w rozmieszczeniu kadry naukowej. Należałoby więc wypracować takie metody działania, które pozwoliłyby na poprawę tego stanu rzeczy w następnych latach obecnego pięciolecia.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselMarianMichniewicz">W roku sprawozdawczym kształciło się w Polsce blisko pół miliona studentów, co stawia nasz kraj w czołówce światowej jeśli chodzi o liczbę kształcących się na 1000 mieszkańców. Jest to więcej o ponad 23 tys. osób niż w roku ubiegłym, ale jednocześnie mniej o ponad 4 tys. od ustaleń planowanych. Mniejsza niż przewidywał plan była także liczba absolwentów oraz liczba słuchaczy studiów podyplomowych. Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki powinno więc dołożyć starań, aby uzyskać poprawę terminowości składania egzaminów dyplomowych. Należałoby też stworzyć takie warunki, które zachęcałyby do dokształcania podyplomowego, a przede wszystkim zapewniały absolwentom takich studiów odpowiednie uprawnienia.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselMarianMichniewicz">Jednym z najistotniejszych problemów rzutujących na rozwój gospodarczy kraju jest sprawa realizacji planu inwestycyjnego. Realizacja tego planu w dziedzinie nauki i techniki, mimo oddania do użytku wielu nowych obiektów naukowych, dydaktycznych i socjalnych, nie była w roku 1976 zadowalająca.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselMarianMichniewicz">W Polskiej Akademii Nauk plan ten został zrealizowany w 70%, a nakłady na budownictwo inwestycyjne w resorcie nauki, szkolnictwa wyższego i techniki wykonane zostały w 90,5%. W efekcie oddano mniejszą liczbę obiektów niż przewidywano, w tym budynków dydaktycznych oraz domów i stołówek studenckich.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselMarianMichniewicz">Mam nadzieję, że ambitne zamierzenia radykalnej poprawy warunków mieszkaniowych postulowane przez VIII Plenum KC PZPR obejmą również inwestycje socjalne szkolnictwa wyższego. Jest to jedyna droga mogąca poprawić trudną sytuację w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselMarianMichniewicz">Najwyższe władze partyjne i rządowe niejednokrotnie przy różnych okazjach wyrażały przekonanie o szczególnie ważnej roli nauki w rozwoju społeczno-ekonomicznym kraju. Przykładem może być wystąpienie I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka na Zgromadzeniu Ogólnym PAN, poświęconemu 25-leciu tej instytucji, w którym oceniając wysoko dotychczasowy dorobek nauki polskiej postulował zwiększenie więzi nauki z gospodarką i zwiększenie jej udziału w sferze produkcji materialnej. Jednym z podstawowych warunków spełnienia tych postulatów jest planowa realizacja inwestycji na rzecz placówek naukowych. Inwestycjom tym należałoby zatem dać priorytet, traktując je równorzędnie z inwestycjami przemysłowymi.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselMarianMichniewicz">W roku 1976 zaznaczył się postęp w dziedzinie wynalazczości i racjonalizacji. Mimo malejącej od dwóch lat liczby zgłoszeń i zastosowań projektów wynalazków, efekty ekonomiczne wzrosły o ponad miliard złotych, osiągając kwotę 18 mld zł. Konieczne jest przeanalizowanie przyczyn spadku liczby zgłoszeń i poczynienie odpowiednich kroków, które doprowadziłyby do podniesienia efektów ekonomicznych wynalazczości i racjonalizatorstwa.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselMarianMichniewicz">Zanotowano także znaczny postęp w dziedzinie normalizacji i metrologii. Świadczy o tym fakt, że zbiór polskich norm i norm branżowych przekroczył w roku 1976 liczbę 20 tys. Niekorzystnym objawem było natomiast częste nieprzestrzeganie norm, co w dużej mierze mogło być spowodowane zbyt późną ich publikacją. Należałoby więc podjąć działania zmierzające do przyśpieszenia publikacji i usprawnienia ich dystrybucji.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselMarianMichniewicz">Kończąc, chciałbym jeszcze raz podkreślić, że mimo pewnych trudności rok 1976 przyniósł znaczny postęp w rozwoju nauki i techniki. Wierzę głęboko, że pracownicy tych działów będą równie ofiarnie realizować program przewidziany na dalsze lata planu 5-letniego i że więź nauki z gospodarką zacieśni się jeszcze bardziej. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Udzielam głosu posłance Kazimierze Grzegorczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Przemysłu Lekkiego, po kompleksowej analizie działalności resortu, ocenia pozytywnie efekty i rozwój tej gałęzi przemysłu. Uzyskane wyniki gospodarcze świadczą o dobrej, zaangażowanej pracy załóg robotniczych oraz o zrozumieniu przez kierownictwo zakładów — •zadań wynikających z uchwał V Plenum KC PZPR. Komisja wskazywała na systematyczny rozwój i modernizację przemysłu lekkiego i na fakt, że nowa i zmodernizowana baza produkcyjna jest coraz lepiej wykorzystywana.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Jako przedstawicielka klasy robotniczej, pracująca w jednym ze zmodernizowanych zakładów przemysłu bawełnianego w Łodzi wiem najlepiej, ile zyskaliśmy nie tylko w sferze produkcji, ale równolegle w poprawie warunków pracy. Praca nasza stała się lżejsza, efekty produkcyjne są znacznie większe przy mniejszym wysiłku fizycznym, otrzymujemy znacznie wyższe zarobki.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Można stwierdzić generalnie, że działalność gospodarcza resortu w 1976 r., to jest w pierwszym roku bieżącej pięciolatki, była pomyślna. W zasadniczych kierunkach resort wykonał narodowy plan społeczno-gospodarczego rozwoju w 1976 roku. Świadczą o tym podstawowe dane, jak wzrost dostaw na rynek o 12,3%, wzrost wartości eksportu do krajów drugiego obszaru płatniczego o 22,2% oraz wzrost wydajności pracy o 12,7%, co oznacza, że prawie cały przyrost produkcji został w ubiegłym roku pokryty wzrostem wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Korzystnie też ukształtowały się wskaźniki, charakteryzujące poziom kosztów własnych w porównaniu do wykonania planu w roku poprzednim. Należy podkreślić, że wyniki te resort osiągnął przy występujących trudnościach wynikających między innymi z sytuacji na rynku surowcowym i utrzymującej się na Zachodzie dekoniunktury na wyroby przemysłu lekkiego.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Przemysł lekki, uczestniczący prawie w 20% w zaopatrzeniu rynku w masę towarową, jest przemysłem, który w istotnym stopniu waży na poprawie sytuacji rynkowej, a więc na tworzeniu właściwego klimatu społecznego. W zasadzie osiągnięto globalną równowagę pomiędzy popytem na wyroby przemysłu lekkiego a ich podażą, lecz jednocześnie występują braki szeregu poszukiwanych asortymentów i gatunków.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Prawidłowe zaopatrzenie rynku w wyroby przemysłu lekkiego wiąże się ściśle z ich jakością, a z tym w resorcie przemysłu lekkiego nie jest jeszcze najlepiej. Obserwujemy zbyt mały postęp w produkcji wyrobów ze znakiem jakości, budzi jednocześnie niepokój równoczesny wzrost zapasów w handlu niektórych wyrobów np. odzieży, wyrobów dziewiarskich, a szczególnie obuwia. Można by powiedzieć, że w sumie jest zbyt dużo produkcji nie trafionej w gusta konsumentów.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Dalszy wzrost produkcji oraz lepsze jej dopasowanie do potrzeb rynku wymagać będzie od poszczególnych przedsiębiorstw zacieśnienia współpracy z organizacjami handlu wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Musi wzrosnąć troska o prawidłowe wykorzystywanie surowców zwłaszcza importowanych, gdyż zbyt dużo surowców jeszcze się marnuje na produkcję wyrobów złej jakości i nie w pełni zaspokajających potrzeby społeczne.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Trzeba jednak powiedzieć, że na zaistniałe negatywne zjawiska mają również wpływ kooperanci przemysłu lekkiego z innych resortów. Dotyczy to głównie przemysłu chemicznego — w zakresie lepszych jakościowo włókien chemicznych, a w szczególności barwników i środków pomocniczych.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Nie bez wpływu na równowagę cząstkowo-asortymentową był fakt niepełnego wykonawstwa planu nakładów na zakup maszyn i urządzeń, który zrealizowano w 92,3%.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Mimo korzystnych zmian w stosunku do roku 1975, nie przekazano do eksploatacji wszystkich zaplanowanych zadań inwestycyjnych, co spowodowało, że nie znalazły się na rynku między innymi pewne ilości przewidywanych w planie dywanów, wykładzin podłogowych, wyrobów pończoszniczych, tkanin wełnianych i obuwia. Nie osiągnięto również poprawy realizacji inwestycji towarzyszących, jak np. oczyszczalni ścieków, kotłowni i innych mających poważny wpływ na terminowy rozruch i prawidłową pracę nowych i modernizowanych zakładów.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Szczególnie martwi nas, kobiety, niepełne wykorzystanie nakładów w zakresie inwestycji socjalnych. Wraz z rozwojem przemysłu należy rozbudować bazę socjalną, a zwłaszcza urządzenia służące pracującej kobiecie, tj. przedszkola i żłobki, poprawiać opiekę lekarską, organizować w większym zakresie stanowiska pracy chronionej, objąć większą liczbę zatrudnionych żywieniem zbiorowym. Cieszą pracowników przemysłu lekkiego osiągnięcia innych resortów w tym zakresie, widzimy jednak potrzebę poprawy bazy socjalno-wypoczynkowej przemysłu lekkiego.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Problem sprowadza się często nie do wysokości nakładów, a do konieczności zwiększenia dyscypliny wykonawstwa i przyśpieszenia efektów z ponoszonych nakładów na inwestycje towarzyszące i socjalne. Z tego też względu resort budownictwa, wspólnie z resortem przemysłu lekkiego, dysponującym dość znacznym potencjałem przedsiębiorstw budowlano-montażowych, powinien zapewnić nadrobienie zaistniałych zaległości w tym zakresie. Poprawa bowiem warunków pracy załóg ma bezpośredni wpływ na poprawę jakości i wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Sprawą bardzo istotną jest kontynuacja działań na rzecz dalszego racjonalnego zatrudnienia i prawidłowej gospodarki zasobami siły roboczej. W działaniach tych nie wolno pomijać problemu konieczności wcześniejszego przygotowania odpowiedniej liczby przeszkolonej załogi na potrzeby nowych i modernizowanych zakładów. Problem ten jest szczególnie istotny, jeśli weźmiemy pod uwagę, że maszyny, na których pracujemy, są dziś bardziej nowoczesne, a technologia wytwarzania bardziej złożona. Ponadto ambicją naszą, a także potrzebą jest wcześniejsze dochodzenie do planowanych zdolności produkcyjnych, przy jednoczesnym uzyskiwaniu wyrobów finalnych o najwyższej jakości.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselKazimieraGrzegorczyk">Faktem jest, że przemysł lekki w 1977 r. jest dalece inny od tego, jakim był wczoraj. Oczywista i widoczna jest jego zmiana. Zmiana ta pochłonęła duże nakłady finansowe. Znaczne środki przeznaczane są na dalszą poprawę stanu bhp. Rzecz jednak w tym, aby bardziej efektywnie nimi gospodarować. Gospodarska troska o wciąż rozbudowywany i modernizowany potencjał wytwórczy, o coraz droższe i trudniej dostępne materiały i surowce powinna towarzyszyć kierownictwu zakładów i załogom pracowniczym w ich codziennej działalności produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelce posłance. Udzielam głosu posłowi Janowi Malinowskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselJanMalinowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Analizując realizację narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju w części dotyczącej rolnictwa, można stwierdzić, że rok ubiegły był okresem dalszej wyraźnej poprawy klimatu społecznego wokół spraw ludzi rolniczego trudu. Klimat ten przejawiał się w wielostronnych poczynaniach władz politycznych i państwowych, załóg zakładów przemysłowych oraz organizacji obsługujących wieś i rolnictwo. Odpowiedzią rolników na te decyzje jest dalsza intensyfikacja produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselJanMalinowski">Pozytywną ocenę wśród rolników zyskała podjęta racjonalizacja działań ekonomicznych, których celem było zapewnienie opłacalności wszystkich bez wyjątku dziedzin produkcji rolnej, przy jednoczesnej regulacji struktury cen środków produkcji i usług. Podjęte wszechstronne działania z jednej strony przyczyniły się do intensyfikacji produkcji rolnej, z drugiej zaś — do poprawy warunków ekonomicznych rolników, a więc wzrostu dochodów ludności rolniczej o 7,7%. Z faktu, że dochody ludności rolniczej kształtowały się na poziomie ok. 23% niższym niż średnie dochody zatrudnionych w innych działach gospodarki — wynika oczywisty wniosek, że dalszy wzrost produkcji rolnej oraz systematyczne obniżanie jednostkowych kosztów produkcji może przyczynić się do systematycznego niwelowania różnic w poziomie dochodów między ludnością wsi i miast, a tym samym do poprawy warunków życia i pracy rolników.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselJanMalinowski">Powszechna orientacja mieszkańców wsi na konkretne i wymierne efekty produkcyjne jest następstwem stabilizacji perspektyw rozwojowych gospodarki indywidualnej, umacniania rangi i autorytetu dobrego rolnika, troszczącego się o uzyskiwanie wysokiej produkcji roślinnej i zwierzęcej. Stworzenie perspektyw nowoczesnej gospodarki indywidualnej jest fundamentalną zasadą polityki rolnej PZPR i ZSL, która sprzyja rozwojowi wszystkich sektorów rolnictwa. Znajduje to odbicie w zmianie orientacji terenowych organów władzy i administracji gospodarczej, które poprzednio nie w pełni dostrzegały potrzeby indywidualnych gospodarstw chłopskich.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselJanMalinowski">Rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy realizowały zadania roku 1976 w trudnych warunkach trwających od roku 1974.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselJanMalinowski">Niższe aniżeli planowano zbiory zbóż i roślin pastewnych w 1975 r., a w wyniku tego trudności paszowe — pomimo zwiększonego importu, doprowadziły do wyraźnego spadku rozwoju hodowli zwierzęcej, co zrodziło trudności w zaopatrzeniu rynku szczególnie w mięso wieprzowe. Prowadzone inwestycje w przemyśle rolno-spożywczym w latach ubiegłych i w roku 1976, oszczędna gospodarka surowcowa, skracanie cykli inwestycyjnych i wcześniejsze dochodzenie do pełnych zdolności produkcyjnych pozwoliły na przekroczenie planów sprzedaży produkcji przemysłu rolno-spożywczego na rynek o ponad 5%.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselJanMalinowski">Generalnym zadaniem stojącym przed całym przemysłem rolno-spożywczym w 1977 r. jest maksymalne wykorzystanie jego zdolności produkcyjnej. Wynika to z mniejszej niż w latach ubiegłych dynamiki przyrostu nowych mocy w roku bieżącym. W tej sytuacji podniesienie wskaźnika zmianowości oraz wzrost wydajności pracy stają się głównymi czynnikami poprawy zaopatrzenia rynku w artykuły żywnościowe, na które przeciętna rodzina przeznacza ponad 40% swojego budżetu.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselJanMalinowski">Import zbóż przeznaczonych na cele paszowe jest bardzo kosztowny. Musimy więc w rolnictwie uczynić wszystko, aby tę sytuację zmienić. Duże oszczędności zboża można by osiągnąć przez skuteczniejszą poprawę jakości pasz przemysłowych, prażenie, mikrofalowanie itd. Praktyka dowodzi, że skarmianie surowego zboża jest mniej efektywne niż zboża uszlachetnionego i wzbogaconego. Niepotrzebnie marnotrawimy również zboże, uzupełniając nim dawki pokarmowe dla krów mlecznych o niskiej produkcji.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselJanMalinowski">Wiele oszczędności można by osiągnąć przez poprawę warunków zoohigienicznych w budynkach inwentarskich. Dla przykładu podam, że często zużycie pasz treściwych na 1 kg przyrostu wagi żywej, które w warunkach optymalnych powinno wynosić 3—4 kg, dochodzi do 6—10 kg. Jest to zbyt wysoka cena, abyśmy mogli ją wspólnie ponosić. Poważne rezerwy tkwią w powszechnej poprawie agrotechniki, a szczególnie jej terminowości oraz w bardziej racjonalnym wykorzystaniu już istniejących środków do produkcji rolnej. Nie zawsze przestrzegamy optymalnego pułapu nawożenia mineralnego jako czynnika plonotwórczego. Rozpiętość w nawożeniu w różnych sektorach naszego rolnictwa i różnych regionach jest zbyt duża i konieczne jest jej zmniejszenie.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselJanMalinowski">Rozwój rolnictwa zależy od rzetelnej realizacji zadań przez samych rolników i resorty pracujące na rzecz rolnictwa, od kompleksowości w rozwiązywaniu jego spraw i potrzeb. Jakie to sprawy i potrzeby?</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselJanMalinowski">Po pierwsze — sprawy związane z gospodarką ziemią. Co roku przeznaczamy duże ilości ziemi, wynoszące ok, 50 tys. ha, pod różnego rodzaju inwestycje. W obiektywnie uzasadnionej polityce inwestycyjnej musimy bardziej oszczędzać gleby rolniczo-dobre. W praktyce nie zawsze jest to realizowane. Poprawy również wymaga gospodarka PFZ, którego zasoby wynoszą ok. 920 tys. ha, a mimo to rolnicy indywidualni w niektórych regionach, często właściciele małych gospodarstw, mają trudności z zakupem ziemi na powiększanie gospodarstw. Bez działania na rzecz poprawy struktury agrarnej gospodarki chłopskiej trudno będzie rozwijać specjalizację indywidualnego rolnictwa w określonych działach produkcji. W ubiegłym roku sprzedano indywidualnym rolnikom na powiększenie gospodarstw tylko 19,2 tys. ha z PFZ. W ciągu 5 miesięcy br., mimo iż sprzedaż z PFZ objęła około 15 tys. ha — to jednak w wielu województwach sprzedano symboliczne ilości ziemi.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselJanMalinowski">Po drugie — poziom zaopatrzenia w maszyny, urządzenia i środki produkcji. Wieś polska w pełni zdaje sobie sprawę z konieczności modernizacji i rozbudowy przemysłu maszyn rolniczych, co zapewni w przyszłości zwiększone dostawy maszyn i ciągników. Trudno jednak zrozumieć, dlaczego nabycie symbolicznych wideł urasta nadal do rangi problemu.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselJanMalinowski">Wiele kłopotów rodzi także niedostateczne wciąż zaopatrzenie w materiały budowlane — nawet gospodarstw specjalistycznych, objętych planowanym budownictwem. Utrudnia to budowę obiektów inwentarskich. Niekorzystną w tej dziedzinie sytuację, wyrażającą się w zmniejszaniu tempa i rozmiarów budownictwa wiejskiego służącego celom produkcyjnym, potęguje brak urządzeń do mechanizacji prac hodowlanych. Szybkiej poprawy w zakresie budownictwa inwentarskiego na wsi wymaga lepsza koordynacja polityki kredytowej z zaopatrzeniem w materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselJanMalinowski">Rozumiem obiektywną konieczność eksportu nawozów w warunkach tak dużego importu pasz. Trudno mi jednak jako rolnikowi — nie podkreślić ostrego niedoboru nawozów mineralnych tak jesienią ubiegłego roku, jak i wiosną br., a przecież duży popyt na nawozy mineralne świadczy o dążeniu rolników do wzrostu produkcji, zwiększenia plonów i zbiorów zbóż, roślin przemysłowych i produkcji pasz. Istnieje więc potrzeba zwiększenia w handlu wiejskim niezbędnych zapasów środków produkcji — nawozów mineralnych, wapna nawozowego, środków ochrony roślin i węgla.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselJanMalinowski">Po trzecie — wciąż aktualną sprawą jest potrzeba doskonalenia sfery usług produkcyjnych i handlowych dla rolnictwa. Niepokoić musi fakt, że SKR nie mogą poszczycić się wysoką dynamiką rozwoju usług rolniczych, szczególnie polowych. Podane wskaźniki statystyczne w niektórych przypadkach świadczą, że wzrost wartości usług kółek rolniczych nastąpił w wyniku zmiany cenników, a nie rzeczywistego rozszerzenia ich zakresu. Z praktyki mogę podać niejeden przykład, że drogie maszyny, na przykład kombajny ziemniaczane, były wykorzystane w minimalnym stopniu, gdyż wyznaczona cena usług była zbyt wysoka w stosunku do ich wydajności.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselJanMalinowski">Zmniejszająca się liczba rąk do pracy w rolnictwie powinna być rekompensowana systematycznym wzrostem usług w zaopatrzeniu i zbycie.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselJanMalinowski">Gminne spółdzielnie z powodu braku transportu specjalistycznego, nierytmiczności dostaw środków produkcji, często złej dystrybucji, a nieraz ich braku nie wypracowały praktycznego modelu obsługi gospodarstw chłopskich — wysokotowarowych. Dużo jest do zrobienia w zakresie organizacji i kultury obsługi rolników.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselJanMalinowski">Chciałbym również zasygnalizować celowość rozważenia możliwości poprawy zaopatrzenia służb weterynaryjnych w środki transportu, sprzęt weterynaryjny i leki. Szczególnie bowiem w gospodarstwach uspołecznionych, zespołach rolników i gospodarstwach specjalistycznych — szybki dojazd lekarza weterynarii i skuteczne leczenie decyduje o powodzeniu produkcyjnym. Wydatnej i szybkiej poprawy wymaga praca inseminatorów.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselJanMalinowski">Wysoki Sejmie! Powszechne zainteresowanie ze strony władz i społeczeństwa efektami pracy rolników jest niewątpliwie czynnikiem mobilizującym. Wieś polska wielokrotnie dawała dowody swojego obywatelskiego i zawodowego zaangażowania, świadoma, że od jej pracy zależy poprawa wyżywienia narodu. Jeżeli więc pozwoliłem sobie przedstawić niektóre sprawy z rejestru bolączek i potrzeb rolnictwa, to uczyniłem to w przeświadczeniu, iż wzrastające z każdym rokiem dostawy środków produkcji, wsparte dobrą działalnością przedsiębiorstw i organizacji pracujących na rzecz wsi i jej należytej obsługi, powiązane z likwidacją objawów partykularyzmu oraz biurokratycznego traktowania rolnictwa i jego spraw przez część ogniw administracji i organizacji obsługi rolnictwa — przyczyniać się będą do stwarzania dla tego działu jeszcze korzystniejszych warunków rozwoju, co z pewnością będzie miało ważne znaczenie dla dalszego dynamicznego i harmonijnego rozwoju całej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi. Udzielam głosu posłowi Zbigniewowi Czajkowskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Oceniając wykonanie planu i budżetu w roku 1976, chciałbym na wstępie swego wystąpienia w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” uczynić dwa założenia:</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselZbigniewCzajkowski">po pierwsze — że plan ten, który był realizowany w warunkach wewnętrznych i zewnętrznych, nieporównywalnie trudniejszych niż to przewidywano, należy oceniać nie tylko wycinkowo, z pozycji jednego roku, ale z horyzontu minionych sześciu lat dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju, mając jednocześnie na uwadze dalszą perspektywę czekających nas zadań;</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselZbigniewCzajkowski">po drugie — że oceniać go należy, stosując metodę bilansu, a więc zestawiając ze sobą osiągnięcia i trudności, plusy i minusy. Posługiwanie się metodą bilansu staje się realne i możliwe w wyniku dokonanego istotnego postępu w informacji o stanie gospodarki naszego państwa. Dlatego też metoda ta pozwala na bardziej obiektywne oceny i lepsze konstruowanie wniosków, a w dalszej konsekwencji na podejmowanie odpowiednich decyzji, posunięć i manewrów ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Na podstawie tych dwóch założeń chciałbym zwrócić uwagę Wysokiego Sejmu na parę wybranych zagadnień.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Mimo trudności i napięć istniejących w roku ubiegłym, uzyskano dalszy wzrost produkcji w podstawowych działach przemysłu i usług i to przede wszystkim w wyniku wzrostu wydajności pracy. W przemyśle, na przykład, wydajność pracy wzrosła o ponad 10% m.in. na skutek lepszego wykorzystania bardzo rozbudowanego ostatnio i modernizowanego majątku produkcyjnego. Nastąpił także postęp w racjonalizacji zużycia surowców i materiałów dzięki zmniejszeniu jednostkowego zużycia, zmianom technologicznym i postępowi technicznemu. Są to fakty, które cieszą, a zarazem są przykładem, że wzrost wydajności pracy — szczególnie jeśli towarzyszy mu postęp w jakości i nowoczesności produkcji i usług, o co od lat zabiegamy — jest możliwy i wykonalny, a gospodarność polska przestaje być tylko hasłem i wezwaniem, lecz znajduje swe potwierdzenie w rzeczywistości i w konkretnych faktach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Nie wykonano jednak, niestety, planu produkcji szeregu podstawowych wyrobów przemysłowych, a także uległa pogorszeniu jakość niektórych towarów. Nie trzeba szerzej uzasadniać, jak wyniki te odbijają się negatywnie zarówno na równowadze rynku wewnętrznego i na zaopatrzeniu inwestycyjnym, jak również na polityce eksportowej, zwłaszcza na tle dekoniunktury gospodarczej w świecie.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselZbigniewCzajkowski">W analizie przyczyn i wniosków, wynikających z tych zjawisk, trzeba by — niezależnie od decyzji społeczno-ekonomicznych — zwrócić większą uwagę na podniesienie rangi i roli planu w całym systemie funkcjonowania gospodarki narodowej. Plan musi być realny, mobilizujący, ale też powinien być wykonywany. Słuszna zasada otwartości planu, umożliwiająca jego udoskonalanie i wprowadzanie niezbędnych korekt, nie może być pretekstem do niewykonywania określonych zadań zarówno pod względem ilości, jak i jakości.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselZbigniewCzajkowski">W roku 1976 osiągnięto dalszy postęp w poprawie poziomu życia społeczeństwa. Zwiększyły się dochody pieniężne ludności, a to przede wszystkim dzięki dalszemu wzrostowi płac nominalnych w gospodarce uspołecznionej, zwiększeniu średnich rent i emerytur, w wyniku wzrostu przychodów pieniężnych ludności rolniczej. Podwyżka płac objęła około 4 mln osób. Był to ogromny wysiłek państwa. Równocześnie powodowało to znane trudności i napięcia w toku realizacji założeń planu w odniesieniu do równowagi towarowo-pieniężnej. Było to tym trudniejsze, zwłaszcza że w połowie ubiegłego roku zdecydowano się utrzymać dawny układ cen na podstawowe artykuły żywnościowe. Mimo tych przeszkód, przeciętna płaca realna — a ta jest najlepszym miernikiem możliwości poprawy poziomu życia — wzrosła w porównaniu z rokiem 1975 o 3,9%. Utrzymanie i dalszy wzrost tej tendencji byłby najlepszym i dalszym potwierdzeniem tezy, że rozwój kraju i poziom życia obywateli powinny być czynnikami integralnie ze sobą zespolonymi.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Niezmiernie istotną sprawą jest poprawa sytuacji na rynku żywnościowym, co wymaga szybkiego rozwoju produkcji zwierzęcej w oparciu o własną bazę paszową i to przede wszystkim w indywidualnych gospodarstwach specjalistycznych. Wzrost produkcji hodowlanej wymaga nie tylko czasu, ale także pilnych bodźców ekonomicznych i poważnych środków materialnych. Działania takie, jak wiemy, podjęliśmy. Wywołały one ożywienie tendencji hodowlanych, ale pełna odbudowa pogłowia trzody chlewnej nadal jest zadaniem trudnym. Wydaje się, że w obecnej sytuacji jest ważne nie tylko samo konstatowanie faktów, ale przede wszystkim wyciąganie wniosków praktycznych, jakie wynikają z negatywnych doświadczeń lat ostatnich. Chodzi zwłaszcza o to, aby zwiększyć nacisk na podniesienie produktywności i rentowności nie tylko wielkich i specjalistycznych gospodarstw, lecz także dominujących jeszcze w naszym rolnictwie małych gospodarstw indywidualnych. Szczególnie ważnym fragmentem oddziaływania na ten proces jest posługiwanie się cenami jako stymulatorem opłacalności produkcji. Sprawą kluczową jest ciągle pełne wykorzystanie ziemi. Najszybciej zagospodarowywana jest ona przez dobrze prosperujące gospodarstwa chłopskie, stąd musi zastanawiać, a nawet niepokoić fakt, że mimo dyrektyw w 1976 r. przy przekazaniu z Państwowego Funduszu Ziemi w trwałe użytkowanie ogółem ponad 335 tys. ha — rolnikom indywidualnym przypadło zaledwie 21,8 tys. ha. W tej sytuacji trudno mówić o wzmacnianiu potencjału wytwórczego indywidualnych gospodarstw, przede wszystkim gospodarstw specjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Rok 1976 był kolejnym rokiem realizacji programu inwestycyjnego, którego zasadniczym celem jest rozbudowa bazy wytwórczej naszej gospodarki. Wprawdzie wzrost nakładów inwestycyjnych był stosunkowo niski, trzeba jednak pamiętać, że liczymy go w odniesieniu do bardzo wysokiego poziomu tych nakładów i dużego ich udziału w dochodzie narodowym z roku 1975. W wyniku wolniejszego wzrostu inwestycji niż dochodu narodowego osiągnięto, zgodnie z założeniami planu, zmniejszenie obciążenia dochodu narodowego inwestycjami. Było to posunięcie sprzyjające stabilizacji frontu inwestycyjnego. Ograniczono też rozmiary inwestycji nowo rozpoczynanych. W toku realizacji tak skonstruowanego planu inwestycyjnego nastąpiły, niestety, pewne nieprawidłowości, polegające przede wszystkim na niedocenianiu, a w dalszych konsekwencjach na niewykonaniu zadań planowych w zakresie inwestycji ze sfery handlu i usług, nauki i oświaty, ochrony zdrowia i opieki społecznej, kultury i sztuki. Zjawisko to, jeżeli nie zostanie przezwyciężone, powodować będzie ujemne reperkusje w społecznej ocenie całej polityki inwestycyjnej. Szczególnie źle przyjmuje społeczeństwo zbyt powszechną praktykę poślizgów inwestycji mieszkaniowych i obiektów towarzyszących.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselZbigniewCzajkowski">KC partii wiele uwagi w roku ubiegłym poświęcił rozwojowi rolnictwa, gospodarki żywnościowej, a ostatnio, już w roku bieżącym, VIII Plenum omawiało sprawę przyspieszenia budownictwa mieszkaniowego. Na tym Plenum I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek, dokonując przeglądu problemów, jakie zostały i są do rozwiązania w skali ogólnonarodowej, powiedział: — „Obecnie, gdy problem zatrudnienia możemy uważać za rozwiązany, gdy staliśmy się nowoczesnym krajem przemysłowym, na czoło wszystkich naszych zadań wysuwa się rozwój gospodarki żywnościowej i rozwiązanie kwestii mieszkaniowej. Nie będzie przesady w stwierdzeniu, iż w obecnym oraz w przyszłym dziesięcioleciu rola tych problemów będzie równie decydująca jak dotychczas uprzemysłowienia i zatrudnienia”.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Słowa te zapowiadają efektywne przyspieszenie poziomu życia obywateli i kraju, a zarazem podkreślają priorytet tych zwłaszcza zagadnień społeczno-gospodarczych, które w roku ubiegłym i obecnie wymagają pilnych rozwiązań i decyzji.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wysoki Sejmie! Słusznej tezie, że wraz z rozwojem Polski powinien wzrastać poziom życia Polaków, powinno towarzyszyć przekonanie, że wzrost ten dotyczy zarówno potrzeb duchowych, jak i materialnych. Powoduje to naturalne i zrozumiałe powiększenie liczby postulatów obywateli w stosunku do państwa, zaostrza ich wymaganie i krytycyzm, ale także wzmaga poczucie ich twórczego i owocnego udziału we wspólnocie narodowej.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Między wzrostem potencjału gospodarczego Polski i rozwojem społeczno-moralnym i kulturalnym obywateli nie ma jednak związku automatycznego. W sferze tej równowaga jest zachwiana. Fakt ten wymaga stałego podnoszenia na wyższy poziom świadomości obywateli przez pracę ideowo-polityczną, wychowawczą i moralną, w oparciu o dorobek i szacunek dla własnej kultury narodowej.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Mówiąc o roli kultury w procesie społecznego wychowania, nie można pominąć roli i znaczenia w kulturze wartości moralnych, kształtowanych w świetle chrześcijańskiej hierarchii wartości wyznawanych przez ludzi wierzących, ale także uznawanych przez ludzi niewierzących tak, jak to słusznie sformułowano piórem marksisty w jednym z pism laickich: „Nieprawdą jest, że nie można być Polakiem nie będąc katolikiem, prawdą jest natomiast, że nie można zrozumieć dziejów kultury i polskości nie rozumiejąc katolicyzmu”. Wartości chrześcijańskie odcisnęły się na wszystkich najważniejszych dziedzinach życia narodowego i dziełach naszej kultury. Wartości te, moralne i etyczne, mają nadal ogromną nośność społeczną.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Niezbędne dla nas jest powiększanie się siły moralnej, płynącej z inspiracji obu światopoglądów w społeczeństwie, chociaż światopoglądowo zróżnicowanym, ale jednolitym kulturalnie i zespolonym ideologią socjalistyczną. Musimy umieć skutecznie stawić czoła groźbie kryzysu i rozkładu rodziny, która dotknęła już wiele krajów. Wnikając troskliwie w złożone przyczyny rozbicia małżeństw i rodzin, tragicznego losu samotnych ludzi, a przede wszystkim opuszczonych z tego powodu dzieci, którym nawet najtroskliwsza opieka społeczna państwa nie zastąpi rodziców, powinniśmy z jeszcze większą energią podejmować skuteczne zabiegi, przywracając rodzinie jej należną rangę, autorytet, trwałość. Dlatego z dużym zadowoleniem podkreślamy decyzje podjęte na VIII Plenum partii w sprawie przyspieszenia budownictwa mieszkaniowego, które mają charakter nie tylko społeczno-gospodarczy, ale będą wpływać także na procesy wychowawcze, umacniające rodzinę. Samodzielne, własne mieszkanie umożliwia bowiem tworzenie autentycznego, rodzinnego ogniska domowego, w którym autorytet rodziców, ich doświadczenie życiowe, nauki moralne, przykład obywatelski, będą najlepszą szkołą patriotycznego i socjalistycznego wychowania młodej generacji Polaków.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wysoki Sejmie! Rok miniony był okresem szeregu napięć i trudności zarówno na arenie międzynarodowej, jak i w naszym wewnętrznym rozwoju. Stoimy na stanowisku, że sprawy Polski powinny pozostać sprawami polskimi. Musimy je rozwiązywać i na pewno je rozwiążemy, jeśli połączymy twórczą myśl z coraz lepszą pracą, z coraz większym wysiłkiem. Troska o rozwój kraju, o wzrost poziomu życia materialnego i duchowego Polaków jest wspólną sprawą wyznawców obu światopoglądów chrześcijańskiego i marksistowskiego. Polska szkoła myślenia patriotycznego, wyciągając wszystkie wnioski z narodowej przeszłości, nakazuje dziś raz jeszcze podkreślić, iż pozostając niewzruszonym ogniwem obozu socjalistycznego, rozwijając sojusz ze Związkiem Radzieckim, tworzymy mocne podstawy naszej narodowej przyszłości, naszego miejsca w święcie, a co za tym idzie — naszego przyszłego, wszechstronnego rozwoju gospodarczego, społecznego i duchowego zgodnie z najlepszymi narodowymi tradycjami.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Katolicy w Polsce doceniają potrzebę jedności moralno-ideowej narodu, którą współ budują stojąc na stanowisku ideologii socjalistycznej, wypływającej z wartości i motywów dwóch znaczących społecznie w Polsce światopoglądów — chrześcijańskiego i marksistowskiego. Idea jedności moralno-ideowej narodu ma więc nie tylko swe głębokie patriotyczne uzasadnienie, ale rozciąga się także na szerokiej płaszczyźnie społecznej oraz w świadomości obywateli, czerpiących swą mądrość z doświadczeń historii oraz rozumienia współczesnej szansy, jaką Polsce i Polakom stwarza perspektywa rozwoju socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Od czerwca ub. roku byliśmy i jesteśmy świadkami licznych prób nadania charakteru rzekomo bezwyjściowego naszym bieżącym trudnościom.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Nasze trudności i niedomagania oraz problemy powstające w procesie przyśpieszonego rozwoju gospodarki kraju miały być wykorzystane w planach ośrodków zimnowoj ennych dla przedstawienia Polski w opinii światowej jako kraju niestabilnego politycznie i gospodarczo, słabego ogniwa obozu socjalistycznego i niepewnego partnera posthelsińskiego dialogu i współpracy międzynarodowej. Byliśmy świadkami ożywionych poszukiwań w Polsce osób i środowisk, które mogłyby — świadomie lub nieświadomie — ten dywersyjny program przyjąć i uwiarygodnić w opinii publicznej.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Zachodnie ośrodki dywersyjne nie kryły się z tym, iż liczyły także na wciągnięcie do swych planów katolików polskich i na wykorzystanie do swych celów autorytetu moralnego kościoła w Polsce. Episkopat Polski odrzucił kategorycznie wszelkie próby politycznego interpretowania jego wystąpień przez zachodnie ośrodki propagandowe, zajmując budzącą szacunek postawę odpowiedzialności patriotycznej. Nie można przeceniać znaczenia społecznego kierowanych stąd do społeczności katolickiej w trudnych momentach wezwań do spokoju, do odpowiedzialności, do podejmowania ofiarnej pracy nad rozwojem kraju, a także akcentów postulujących rozwijanie praworządności, bogactwa duchowej kultury narodu i jego wartości moralnych. Współbrzmi z tym wyrażana wielokrotnie wola postępowania nadal drogą normalizacji stosunków kościelno-państwowych, normalizacji, której wiele twórczych owoców już dziś mamy możność obserwować.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Jako ruch społecznie postępowych katolików polskich, od lat przeszło trzydziestu przyczyniających się do rozwiązywania problemów, które niesie ze sobą historyczne spotkanie w naszym kraju kościoła polskiego i socjalistycznego państwa, pragniemy z satysfakcją potwierdzić powyższe fakty. W naszym przekonaniu tworzą one szerokie społeczne podstawy dla dalszego odważnego przyspieszania zarówno rozwoju naszej socjalistycznej gospodarki, jak i rozwoju naszej socjalistycznej demokracji w kierunku zwiększania poczucia podmiotowej roli w państwie socjalistycznym każdego obywatela bez względu na wyznawany przez niego światopogląd, rozwoju nowych form dialogu władzy z całym społeczeństwem oraz dalszego umacniania jedności ideowo-moralnej wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wysoki Sejmie! Rozwiązywaniu trudnych zadań rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju towarzyszyła aktywna polityka zagraniczna. Jej głównym założeniem pozostawało niezmiennie dążenie do utrwalania bezpieczeństwa międzynarodowego, pogłębiania procesu odprężenia i wzbogacania praktyki pokojowego współistnienia państw o różnych ustrojach. Współdziałaliśmy w tej sprawie ściśle ze Związkiem Radzieckim i państwami socjalistycznej wspólnoty.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Polska, jak wiadomo, była współinicjatorem Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, wzięła aktywny udział w opracowaniu zasad i postanowień Aktu Końcowego z Helsinek, a potem wielokrotnie podkreślała, jak wielkie znaczenie przywiązuje do uchwał KBWE w Helsinkach jako podstawy dwustronnych i wielostronnych wysiłków na rzecz odprężenia, bezpieczeństwa i rozwoju wszechstronnej współpracy w Europie. Takie stanowisko wyraziliśmy także na forum Sejmu w specjalnej uchwale.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselZbigniewCzajkowski">W pełni zgodna z tymi założeniami i konsekwentna była praktyka naszej polityki zagranicznej. Wyrazem tego był rozwój dialogu politycznego i wzajemnych stosunków z Francją, najbliższym nam pod wieloma względami partnerem na Zachodzie, a także Austrią, Belgią, Wielką Brytanią, Włochami, państwami skandynawskimi oraz Stanami Zjednoczonymi, Kanadą i innymi krajami zachodnimi.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselZbigniewCzajkowski">W oparciu o zasadę Aktu Końcowego z Helsinek dokonany został także istotny postęp w procesie normalizacji stosunków z Republiką Federalną Niemiec w czasie wizyty I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka w tym państwie. Normalizacja stosunków między Polską a RFN jest niewątpliwie także ważnym elementem europejskiego procesu normalizacji i rozwoju współpracy Wschód-Zachód oraz utrwalenia odprężenia, dlatego postęp osiągnięty w stosunkach dwustronnych stanowił równocześnie wkład do realizacji celów Aktu Końcowego z Helsinek.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Nie można jednak w tym miejscu nie powiedzieć także i tego, że nie wszystkie znaczące siły polityczne i społeczne w Republice Federalnej Niemiec wydają się być szczerymi i konsekwentnymi rzecznikami normalizacji stosunków z Polską, tak jak określiły je Układ Warszawski z 1970 roku i kolejne dokumenty dwustronne. Przez próby opacznej interpretacji czy wręcz działania sprzecznego z literą i duchem tych dokumentów, usiłują one zakłócać proces normalizacji i sieją wzajemną nieufność.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Akt Końcowy z Helsinek był świadomą akceptacją pokojowego współistnienia, to znaczy współdziałania różnych systemów społeczno-ekonomicznych. Kampania podjęta przez niektórych polityków zachodnich i wspierające ich siły zimnowojenne prowadzić może do tego, że z taką starannością wypracowany w Helsinkach dokument mógłby przekształcić się w niebezpieczny ładunek wybuchowy.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselZbigniewCzajkowski">A chodzi przecież o zupełnie coś przeciwnego. I to warto tutaj przypomnieć. Chodzi o to, aby z poczuciem odpowiedzialności i świadomości realiów międzynarodowych wspólnie budować normalne pokojowe współżycie państw i narodów.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Nasz wkład w Wielką Kartę Pokoju w Europie nie zaczął się bynajmniej od Helsinek, lecz jest konsekwencją prowadzonej od lat polityki międzynarodowej, a także — co jest godne zaznaczenia — przekracza on znacznie pod względem treści i metod zakres Aktu Końcowego. Potwierdzone w Helsinkach zasady suwerennej równości państw, wyrzeczenie się przez nie groźby i użycia siły, nienaruszalność granic, nieingerencja w sprawy wewnętrzne stanowią podstawę do opracowania metod i środków współpracy nie tylko politycznej, lecz również gospodarczej i kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselZbigniewCzajkowski">W tradycji kultury narodu polskiego tkwiła zawsze zdolność łączenia walki o wolność i interes narodowy z uniwersalnymi ideałami sprawiedliwości i równości, tolerancji, a także z walką o wolność innych narodów. Jakże aktualne i symboliczne zarazem dla współczesnej epoki są te idee, przeplatające stałą nicią historię naszego kraju, jeśli przypomnimy myśli Włodkowica, Modrzewskiego, wielkich wieszczów i rewolucjonistów aż do czasów współczesnych, w których Polska Ludowa daje swój wkład w Wielką Kartę Pokoju w Helsinkach.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wysoki Sejmie! Kończąc swe wystąpienie w imieniu Koła Poselskiego — „Pax”, aprobujące sprawozdanie z wykonania planu i budżetu za rok 1976, chciałbym jeszcze raz podkreślić dziejową szansę postępu społeczno-gospodarczego Kraju, jaką Polsce i Polakom stwarza perspektywa rozwoju socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Bronisławę Grochowską o odczytanie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sekretarz poseł</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#BronislawaGrochowska">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędą się:</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#BronislawaGrochowska">1. Wspólne posiedzenie Komisji Oświaty i Wychowania oraz Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej — w sali nr 101.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#BronislawaGrochowska">2. Posiedzenie Polsko-Greckiej Grupy Parlamentarnej — w sali nr 61, Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#BronislawaGrochowska">Wyznaczone w pierwszej przerwie obrad Sejmu wspólne posiedzenie Komisji Komunikacji i Łączności oraz Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa odbędzie się bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu, w sali nr 118.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zarządzam 20-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 15 do godz. 12 min. 45)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Henryk Wiśniewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselHenrykWisniewski">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Podjęte na przestrzeni ostatnich lat decyzje partyjno-rządowe zmierzają do przezwyciężenia naszych trudności transportowych. W tym zakresie również w 1976 r. prowadzono działalność inwestycyjną. Podjęto także szereg przedsięwzięć organizacyjnych mających na celu usprawnienie pracy transportu. Tym niemniej i w 1976 r. utrzymywały się napięcia w pracy transportu, szczególnie w transporcie kolejowym.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselHenrykWisniewski">Plan przewozów pasażerskich wszystkich gałęzi transportu również nie został w pełni zrealizowany. Podstawową przyczyną niewykonania zadań przez transport towarowy były zaległości w przewozach z roku 1975, złe warunki atmosferyczne w I kwartale 1976 r. i dodatkowe zadania związane z transportem węgla na potrzeby eksportu i kraju. Podejmowano wiele starań o usprawnienie przewozów, zwiększono liczbę pociągów marszrutowych i wahadłowych, zaktywizowano przewozy w kontenerach. Nastąpiła dalsza modernizacja dróg kolejowych, kołowych i wodnych. Mimo tych działań aktualne tempo wzrostu zdolności przewozowej kolei wciąż jeszcze nie wystarcza dla pełnego i rytmicznego zaspokajania wszystkich potrzeb, co stwarza dokuczliwe napięcia i zagrożenia rytmu życia gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselHenrykWisniewski">Sprawy trudności transportowych były wielokrotnie przedmiotem analiz Komisji Komunikacji i Łączności. We wnioskach kierowanych pod adresem Rządu Komisja wskazywała na konieczność dalszego przyspieszenia rozbudowy i modernizacji transportu. Jest to tym bardziej niezbędne, że utrzymujące się wysokie tempo wzrostu społeczno-gospodarczego kraju dyktować będzie nowe potrzeby przewozowe.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselHenrykWisniewski">Aby transport mógł podołać tym zadaniom i wydatnie poprawić jakość świadczonych usług, zachodzi również potrzeba podejmowania innych wielokierunkowych działań. Do jednego z ważniejszych zaliczyć należy racjonalizację przewozów towarowych w celu ograniczenia ich do rozmiarów rzeczywiście uzasadnionych gospodarczo. Faktem jest, że wozimy ciągle jeszcze za dużo, w sposób nieracjonalny i zbyt kosztowny. Wyborcy zgłaszają często bardzo słuszne uwagi o konieczności likwidacji zbędnych przewozów ładunków z jednego krańca Polski na drugi. Nie chodzi przecież o tego rodzaju wykonywanie planów przewozowych, ale o racjonalną gospodarkę i efekty społeczne działalności transportu.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselHenrykWisniewski">Racjonalizacja przewozów zależy od wszystkich korzystających z kolei resortów i urzędów wojewódzkich, ale resortowi komunikacji przypada rola inicjatora tej działalności oraz egzekwowania podjętych ustaleń.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselHenrykWisniewski">Poważny wpływ na usprawnienie pracy transportu może mieć również planowe i zorganizowane doskonalenie podziału zadań przewozowych między poszczególne gałęzie transportu w ramach integrującego się coraz ściślej krajowego systemu transportowego. Zachodzi więc potrzeba dalszego, wydatnego zwiększenia roli i zadań transportu samochodowego i żeglugi śródlądowej, co pozwoliłoby odciążyć kolej i odczuwalnie złagodzić jej trudności. Należy stwierdzić, że w tym zakresie dokonał się już znaczny postęp, jednakże jest on jeszcze niewspółmierny do potrzeb.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselHenrykWisniewski">Niemałe rezerwy kryją się jeszcze w pracy transportu w zakresie wykorzystania czasu pracy i ładowności taboru ciężarowego. Załadunek i rozładunek towarów sprawia nam nadal wiele kłopotów, wymaga przejścia od łopaty i ręcznego ładowania do sprawnych dźwigów i innego nowoczesnego sprzętu. Trzeba bowiem liczyć się z tym, że coraz mniej będzie chętnych do ręcznych prac przeładunkowych.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselHenrykWisniewski">Ulepszenia wymaga system współpracy między koleją a jej klientami. Osiągnięty w tej dziedzinie postęp nie może zadowalać.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselHenrykWisniewski">Zadaniem o wielkim znaczeniu społecznym jest poprawa warunków podróżowania zwłaszcza w komunikacji kolejowej i autobusowej. Szczególnie zatroszczyć się należy o poprawę punktualności kursowania pociągów i autobusów. Jest to postulat ciągle ponawiany przez naszych wyborców.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselHenrykWisniewski">W 1976 r. 59% przewozów pasażerskich stanowiły przewozy pracowników i uczniów szkół. W sytuacji, gdy podejmuje się działania na rzecz lepszego wykorzystania czasu pracy, zagadnienie regularności kursowania pociągów i autobusów nabiera szczególnego znaczenia, decyduje bowiem o punktualności rozpoczynania pracy przez znaczną część zatrudnionych, wpływa na dyscyplinę w zakładach produkcyjnych i szkołach.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselHenrykWisniewski">Z materiałów poselskiej wizytacji zaplecza PKS, które omawiano ostatnio na wspólnym posiedzeniu sejmowych Komisji Komunikacji i Łączności oraz Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa wynika, że średnio dziennie — w samym tylko PKS — ponad 1 400 autobusów i ponad 2 000 ciężarówek stoi bezczynnie, wyłącznie z przyczyny braku części zamiennych. Niepokoić musi ten stan rzeczy, tym bardziej że resort przemysłu maszynowego z przyrzeczonych PKS części zamiennych o wartości 186 mln zł przekazał jedynie części na sumę 12 mln zł.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselHenrykWisniewski">Wysoki Sejmie! Jeśli chodzi o łączność, to rok 1976 był okresem intensywnego wdrażania nowoczesnych technologii, rozwiązań technicznych oraz usprawnień w zakładach przemysłowych telekomunikacji, usługach pocztowych i transporcie. Na szczególne podkreślenie zasługuje to, że resort włączył się w rozwiązywanie ogólnonarodowego problemu zwiększania produkcji i usług na rynek i eksport. Ustalona w planie na rok 1976 dla resortu wartość usług i produkcji została przekroczona. Zadania te zostały wykonane przy niepełnym zatrudnieniu i znacznym wzroście wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselHenrykWisniewski">Na szczególne podkreślenie zasługuje przyłączenie 102 tys. abonentów telefonicznych (24,6 tys. ponad plan) — w ramach wykorzystania ujawnionych rezerw, rozwój usług teleksowych, unowocześnienie form obsługi klienta na poczcie, rozwój przemysłu produkującego licencyjne centrale telefoniczne oraz rozszerzenie zasięgu II programu telewizyjnego.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselHenrykWisniewski">W wyniku rozwoju całej gospodarki i zwiększonego zapotrzebowania na usługi i produkcję resortu łączności obserwuje się jednak znaczne dysproporcje w poszczególnych dziedzinach, wymagające energicznych działań. Mimo stałego wzrostu usług, relatywnie pogarsza się pokrycie zapotrzebowania na telefony, stacje teleksowe oraz nowoczesne formy doręczeń, szczególnie na wsi. Na przykład liczba nie załatwionych wniosków o założenie telefonów zwiększyła się z 341 tys. w 1970 r. do 713 tys. w 1977 r., a rzeczywiste zapotrzebowanie społeczeństwa na aparaty telefoniczne jest wielokrotnie wyższe.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselHenrykWisniewski">W wyniku decyzji partyjno-rządowych w latach 1971—1975 stworzona została w łączności nowoczesna baza produkcyjna przemysłu teleelektronicznego i kablowego oparta m. in. na zakupionych licencjach, umożliwiająca w latach 1976—1980 zdynamizowanie rozwoju telekomunikacji w kraju. Przemysł teleelektroniczny produkuje już nowoczesne centrale telefoniczne, a przemysł kablowy podjął produkcję kabli telefonicznych.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselHenrykWisniewski">Planowany rozwój telefonii uwarunkowany jest obecnie wykonaniem budynków central telefonicznych, w szczególności w nowych województwach i osiedlach mieszkaniowych. Pokonanie tych trudności przyczyni się niewątpliwie do rozwiązania trudnych problemów rozwoju telekomunikacji kraju.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#PoselHenrykWisniewski">Szybsze rozwiązywanie trudnych problemów łączności, a zwłaszcza transportu wymaga wysiłku całej gospodarki. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję. Proszę o zabranie głosu poseł Danutę Podlewską.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselDanutaPodlewska">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Zabierając głos w dzisiejszej debacie nad sprawozdaniem Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa za 1976 r. pragnę skoncentrować się na problematyce dotyczącej budownictwa mieszkaniowego. Jest to szczególnie ważna dziedzina naszej gospodarki narodowej, o ogromnym znaczeniu społecznym, której partia i Rząd poświęcają wiele troski i uwagi. Wyrazem tego było ostatnie VIII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselDanutaPodlewska">Stwierdzić należy, że wykonanie ubiegłorocznych zadań w zakresie budownictwa mieszkaniowego nie było w pełni zadowalające. Wnikliwa analiza wskazuje na pewne nieprawidłowości, a także na szereg istotnych problemów, wymagających rozwiązania w najbliższej przyszłości. Zadecyduje to o pomyślnej realizacji programu mieszkaniowego, nakreślonego przez V Plenum KC partii w 1972 r. Program ten uzyskał pełną aprobatę społeczną, a przed budownictwem mieszkaniowym postawił zadania bardzo ambitne, wymagające ofensywnego działania.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselDanutaPodlewska">W bieżącym 5-leciu zakłada się wybudowanie 1 575 tys. mieszkań, co w porównaniu z minionym 5-Ieciem stanowi wzrost o 450 tys. mieszkań. Natomiast na lata 1981—1985 program przewidywał zbudowanie ok. 2 mln mieszkań, z tym że już aktualnie rozważa się możliwość zwiększenia tych zadań nawet do wysokości ok. 2,5 mln po to, aby odczuwalnie skrócić okres wyczekiwania na mieszkanie.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselDanutaPodlewska">Tak ogromna dynamika wzrostu zadań ma oczywiście swoje uzasadnienie społeczne. Należy jednak podkreślić, że w ostatnich latach stworzono warunki do zwiększenia tempa budownictwa mieszkaniowego, przeznaczając wysokie nakłady inwestycyjne na rozbudowę jego bazy materialnej. Rozwinięto znacznie przemysł mieszkaniowy, produkujący materiały i wyroby na potrzeby budownictwa. Wybudowano również sieć licznych wytwórni elementów wielkopłytowych, tzw. fabryk domów, a następne znajdują się w trakcie realizacji.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselDanutaPodlewska">Niestety, wiele nowo powstałych zakładów, mających najnowocześniejsze urządzenia technologiczne nie daje oczekiwanych efektów produkcyjnych. Na przykład fabryki domów z dużym opóźnieniem osiągają projektowane zdolności produkcyjne, a jakość wielu produkowanych materiałów jest niezadowalająca. Pomimo dokonanego rozwoju przemysłu mieszkaniowego, konieczne jest przyśpieszenie produkcji niektórych wyrobów, aktualnie nie pokrywających zapotrzebowania budownictwa mieszkaniowego. Istnieje też potrzeba dalszej rozbudowy potencjału wykonawczego przedsiębiorstw budowlanych, a zwłaszcza ich zaplecza technicznego. Uzasadniony niepokój budzi niewykonanie planowanych zadań ubiegłego roku w zakresie inwestycji własnych resortu budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych, gdyż niewykorzystanie przyznanych nakładów inwestycyjnych osłabia tempo rozwoju bazy wytwórczej budownictwa. Dlatego należy bezwzględnie przestrzegać terminowej realizacji inwestycji własnych, a zadaniom tym należy nadać szczególną rangę. Opinia taka została wyrażona przez sejmową Komisję Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, której jestem członkiem, po dokonaniu oceny przebiegu realizacji inwestycji za rok ubiegły.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselDanutaPodlewska">Wysoka Izbo! W najbliższej działalności szczególnej troski wymaga poprawa sytuacji w przygotowywaniu uzbrojonych terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Powstałe zaległości w tym zakresie spowodowały wzrost udziału inwestycji realizowanych równocześnie z uzbrojeniem terenów oraz inwestycji rozpoczynanych i kończonych w tym samym roku kalendarzowym. Konsekwencją tego było znaczne pogorszenie rytmiki i organizacji produkcji budowlanej.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselDanutaPodlewska">Nadmierne spiętrzenie robót związanych z wykańczaniem i przekazywaniem obiektów występowało w końcowych miesiącach roku, a więc w okresie bardzo niesprzyjającym ich realizacji. Odbijało się to niekorzystnie na jakości budownictwa mieszkaniowego. Aby temu zapobiec konieczne jest dążenie do wyprzedzającego uzbrajania terenów budowlanych, a także do zaawansowania niezbędnej ilości stanów surowych budynków w roku poprzedzającym ich oddanie do użytku. Nadrobienie zaległości w uzbrajaniu terenów wymaga wprowadzenia uprzemysłowionych technologii wykonawstwa oraz podjęcia intensywnych działań w celu zwiększenia potencjału przedsiębiorstw inżynieryjnych.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselDanutaPodlewska">Na przestrzeni ostatnich lat znacznie unowocześniono realizację budownictwa mieszkaniowego, natomiast w robotach inżynierii miejskiej występuje nadal odczuwalny brak postępu technicznego. Wydaje się, że szereg zadań w tym zakresie powinno być rozwiązywanych przez zaplecze naukowo-techniczne budownictwa i przemysłu. Ocena wykonania ubiegłorocznych zadań wskazuje na potrzebę skutecznej realizacji programu poprawy jakości budownictwa mieszkaniowego. Uzyskano już niewątpliwe osiągnięcia w polepszaniu układów funkcjonalnych mieszkań i zwiększeniu średniej ich powierzchni. Aktualnie należy skoncentrować się na poprawie jakości materiałów i prefabrykatów, a także na rozwiązaniu problemu jakości robót wykończeniowych. Wszystkie resorty produkujące materiały na potrzeby budownictwa powinny bezwzględnie dążyć do podniesienia ich jakości.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselDanutaPodlewska">Niezadowalająca jest również jakość elementów wielkopłytowych stosowanych powszechnie w uprzemysłowionej technologii realizacji budownictwa mieszkaniowego. Utrzymanie odpowiedniego poziomu ich produkcji wymaga jednak stworzenia zaplecza remontowego dla urządzeń technologicznych fabryk domów. Osiągnięcie wyższej jakości robót budowlanych uzależnione jest od zastosowania skuteczniejszego systemu kontroli w trakcie ich wykonywania oraz od zaostrzenia kryteriów przy odbiorze budynków. W tym celu w ostatnim okresie zostały powołane w przedsiębiorstwach budowlanych służby kontroli jakości robót.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselDanutaPodlewska">W woj. katowickim, które reprezentuję, podjęto cenną inicjatywę, wprowadzając karty gwarancyjne informujące mieszkańców nowo oddanych budynków o tym, kto je projektował i wykonywał. Pozwala to na zwiększenie personalnej odpowiedzialności za jakość realizowanych robót. Wydaje się, że inicjatywę tę należałoby rozpropagować.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselDanutaPodlewska">Wysoki Sejmie! W założonym programie mieszkaniowym na bieżące 5-lecie poważne zadania przypadają budownictwu jednorodzinnemu. Jednakże dotychczasowa jego realizacja nie przebiega w pełni zadowalająco. Podstawowym warunkiem decydującym o rozwoju tej formy budownictwa jest właściwe zaopatrzenie w materiały budowlane. Dlatego należy konsekwentnie rozwijać ich produkcję, zwłaszcza w oparciu o surowce miejscowego pochodzenia. Większą inicjatywę w zakresie wykorzystania lokalnej bazy surowcowej powinny wykazywać władze terenowe i stwarzać odpowiednie warunki do realizacji tych zamierzeń. Przyspieszenie budownictwa jednorodzinnego wymaga również wprowadzenia nowoczesnych, bardziej uprzemysłowionych technologii wykonawstwa. Dla właściwego gospodarowania terenami budowlanymi i przygotowania ich uzbrojenia konieczne jest szersze stosowanie, szczególnie w miastach, intensywnej, zwartej zabudowy.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselDanutaPodlewska">Wysoki Sejmie! Rozwój budownictwa mieszkaniowego jest jednym z nadrzędnych celów polityki społeczno-gospodarczej w naszym kraju. Wykonanie ogromnych zadań nakreślonych w przedstawionym programie pozwoli znacznie złagodzić dotkliwy społecznie problem mieszkaniowy i przyspieszy poprawę warunków życia ludności. W realizacji tych zadań konieczne jest jednak pokonanie szeregu istniejących jeszcze trudności, na które zwróciłam uwagę w swoim wystąpieniu. Wymagać to będzie dużego zaangażowania i pełnej mobilizacji ze strony bezpośrednio odpowiedzialnych za realizację budownictwa mieszkaniowego, jak również aktywnego współdziałania i pomocy całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję. Głos ma poseł Janusz Zabłocki.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselJanuszZablocki">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Miniony rok, który jest przedmiotem naszej analizy i oceny, należał do szczególnie trudnych. Po latach 1971—1974, które zaliczyć trzeba do najlepszych w gospodarczej historii Polski Ludowej, zaczęły mnożyć się sygnały świadczące, iż ekonomika polska, wraz z wyczerpywaniem się niektórych rezerw, zaczyna zbliżać się do barier zapowiadających zwolnienie jej dalszej dynamiki. Do tego doszły czynniki od nas niezależne i trudne do przewidzenia. Oto w ciągu ostatnich 3 lat nastąpiły niekorzystne dla nas zmiany i zakłócenia na rynkach światowych. Dały one o sobie znać tym mocniej, że wystąpiły w czasie, gdy wskutek rozwoju międzynarodowej współpracy związki naszej gospodarki z ekonomiką światową uległy znacznemu pogłębieniu.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselJanuszZablocki">Podkreślając na wstępie te obiektywne trudności, nie możemy ulegać pokusie tłumaczenia zbyt wielu niedomagań i niepowodzeń naszej gospodarki w ubiegłym roku warunkami obiektywnymi. W tym sensie przedłożone Sejmowi materiały sprawozdawcze domagają się pewnego komentarza.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselJanuszZablocki">Jeżeli więc znajdujemy tam stwierdzenie mówiące o — „kolejnym, trzecim już roku nieurodzaju w rolnictwie, który odbił się niekorzystnie na produkcji rolnej” i zestawimy to z danymi statystycznymi zawartymi w tychże materiałach, to nie znajdujemy dla niego dostatecznych podstaw. Z danych tych bowiem wynika, że plony czterech zbóż były w ubiegłym roku najwyższe w historii polskiego rolnictwa poza rekordowym rokiem 1974, plony ziemniaków osiągnęły w ogóle absolutny rekord — 203 kwintale z hektara. To samo dotyczy roślin oleistych. Jeśli zaś chodzi o średnią z trzech ostatnich lat — o których mówi sprawozdanie — to zarówno plony zbóż, jak i okopowych były najwyższe w ciągu ostatniego 30-lecia. Przyczyną spadku wartości produkcji rolnej nie był więc nieurodzaj produkcji roślinnej, lecz załamanie się hodowli, głównie hodowli trzody chlewnej. Nasuwa się tutaj wniosek, że pogłowie trzody chlewnej, które osiągnęło nie spotkany dotąd poziom 21,5 min sztuk, nie mogło się utrzymać z krajowej bazy paszowej nawet przy najlepszym urodzaju i wymagało znacznego importu paszy. Gdy import ten w roku ubiegłym zawiódł (a na stąpił spadek dostaw o ok. 8%) i dołączył się do tego niekorzystny wpływ relacji cen skupu, wówczas hodowla gwałtownie spadła. A więc przyczyn spadku hodowli należałoby szukać nie w obiektywnych zjawiskach klimatyczno-atmosferycznych, ale przede wszystkim w ograniczeniu naszych możliwości importu oraz w polityce cen skupu.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselJanuszZablocki">Podobną uwagę uczynić by należało do zawartego w sprawozdaniu sformułowania o — „przedłużającej się recesji gospodarczej w krajach kapitalistycznych, która spowodowała zmniejszenie możliwości lokowania eksportu na rynkach tych krajów”. Recesja ta połączona z tworzeniem się bardziej dla nas niekorzystnych relacji cen na rynkach światowych jest faktem. Ale nie byłoby dobrze, gdyby miała stanowić obiektywne alibi dla naszego handlu zagranicznego i dla naszego przemysłu produkującego na eksport. Obok bowiem tych obiektywnych trudności ciągle jeszcze pozostawia wiele do życzenia jakość oferowanych przez nasz kraj towarów i ich konkurencyjność, czego przykładem choćby trudności eksportowe naszego przemysłu elektromaszynowego. Bez dość mocnego uświadomienia sobie tej prawdy nie dokonamy na tym odcinku potrzebnej poprawy ani postępu w penetrowaniu rynków zagranicznych przez nasze wyroby.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselJanuszZablocki">Jesteśmy zgodni ze sprawozdaniem rządowym w jego charakterystyce odcinków największych napięć i trudności. Za największe chyba brzemię, które zaciążyło na naszej gospodarce w roku ubiegłym uznać trzeba brak równowagi na rynku. Został on wywołany zwiększonym napływem na rynek pieniądza w postaci podwyższonych płac, rent i emerytur oraz cen skupu, za którym nie nastąpił odpowiedni co do ilości i asortymentu wzrost masy towarowej.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselJanuszZablocki">Szczególne trudności — jak zaznacza sprawozdanie Rządu — występowały w zaopatrzeniu w mięso i przetwory oraz tłuszcze zwierzęce. Utrzymujące się w tym zakresie braki, przy priorytecie zaopatrzeniowym większych miast i ośrodków przemysłowych, skazywały znaczną część ludności na samozaopatrzenie lub na ograniczenie spożycia mięsa. Nic też dziwnego, że obserwujemy wzmożony popyt na przetwory zbożowe i mączne.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselJanuszZablocki">Przy tych brakach na rynku żywnościowym alarmującą wymowę ma wzrost dostaw wódek aż o 16%. W wydatkach konsumpcyjnych ludności utrzymuje się w ten sposób niepokojąca proporcja: na alkohol i papierosy wydaje się w Polsce dwa razy tyle, co na całe budownictwo mieszkaniowe! Tłumaczy się to zapewne tym, że na tle ogólnej podwyżki dochodów, a także zwyżki cen niektórych innych towarów, alkohol relatywnie staje się tańszy. Nasuwa się więc wniosek, który chcemy poddać pod rozwagę Rządu — czy nie dojrzewa potrzeba podniesienia cen artykułów alkoholowych.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselJanuszZablocki">Co się tyczy nakładów inwestycyjnych, to w drugiej połowie roku udało się zahamować ich nadmierny wzrost, co rok ten korzystnie różni od poprzednich. Trzeba jednak zwrócić przy tym uwagę, iż to zahamowanie inwestycji dokonane zostało w sposób selektywny. Przy zwiększeniu nakładów na przemysł ciężki i elektromaszynowy, mniejsze niż planowano nakłady poczyniono na branżę włókienniczą, spożywczą i drzewno-papierniczą, na transport i handel wewnętrzny. W oświatę, zdrowie i kulturę zainwestowano mniej niż przewidywał plan. Szczególnie drastycznie zmniejszyły się efekty budownictwa szpitalnego, gdzie liczba oddanych łóżek osiągnęła zaledwie 55% w porównaniu z rokiem 1975. Podobnie nie wykonano planu w budownictwie mieszkaniowym; w rezultacie przyrost nowych mieszkań w stosunku do roku poprzedniego wyniósł tylko 3,4% (w budownictwie uspołecznionym jeszcze mniej). Konieczne jest podjęcie w tej dziedzinie zdecydowanych i skutecznych kroków. Dobrze, że temu zagadnieniu poświęciło uwagę ostatnie Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselJanuszZablocki">Wysoka Izbo! Podstawowym warunkiem skuteczności wysiłków Rządu jest to, by spotykały się one ze zrozumieniem ze strony społeczeństwa i potrafiły uruchomić jego najszersze współdziałanie. Dlatego powracamy do sprawy, która w obecnej sytuacji nabiera znaczenia kluczowego, mianowicie do zagadnienia więzi władzy ze społeczeństwem.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselJanuszZablocki">Należy sprawiedliwie dostrzec i docenić to wszystko, co było dążeniem kierownictwa politycznego, by w sytuacji zeszłorocznych napięć, a zwłaszcza w toku czerwcowych wypadków, uniknąć dramatycznych konfrontacji. Każdy, kto nie zatracił obiektywizmu, musiał w tych dniach stwierdzić istotną różnicę w stylu sprawowania władzy w porównaniu z tym, który dominował w przeszłości, choćby w roku 1968 czy 1970.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselJanuszZablocki">Chcemy wyrazić nadzieję i oczekiwanie, że ta różnica stylu kierowania będzie się utrwalać i pogłębiać. Tak rozumiemy wypowiedź I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka na niedawnym spotkaniu z młodzieżą w Katowicach, wypowiedź podkreślającą dążenie — „aby wszystkie sprawy naszego społeczeństwa były rozstrzygane w sposób demokratyczny, w wyniku dyskusji, w drodze przekonywania, na gruncie zasad socjalistycznych i wspólnej troski o nadrzędne racje narodu”.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselJanuszZablocki">Jest bowiem jasne, że środki administracyjne nie są na dalszą metę zdolne rozwiązać żadnego z istotnych problemów ani też usunąć przyczyn napięć społecznych. Jest też oczywiste, że między stanowiskiem reprezentowanym przez władze a pozycjami rzeczywistych wrogów ustroju rozciąga się cały niezmiernie szeroki obszar poglądów i nastawień mniej lub bardziej krytycznych, ale w istocie wyrażających na swój sposób patriotyczną troskę i poczucie odpowiedzialności za kraj. Zbyt pochopne zaliczanie tych, którzy je reprezentują do wrogów, byłoby i niesprawiedliwością i błędem. Dotyczy to w szczególności młodzieży. Wrażliwość moralna i aspiracje do tego, by zastany świat przetwarzać na lepszy właściwe są młodzieży we wszystkich krajach i na wszystkich kontynentach. Powinny być rozumiane i respektowane również u nas nie tylko jako swoisty przywilej młodości, ale też i jako cenna wartość społeczna, której nie wolno zmarnować. Nie może bowiem chodzić o to, by wrażliwość ta uległa stępieniu, ale by uzyskała kształt bardziej dojrzały, bardziej odpowiedzialny i twórczy.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselJanuszZablocki">Jest również oczywiste, że najpewniejszą gwarancją wyeliminowania z naszego życia społecznego szkodliwych napięć i wstrząsów jest wzrost zaufania do władzy, do jej zdolności reagowania na odczuwane przez społeczeństwo problemy i skutecznego ich rozwiązywania. Nie ma do tego innej drogi, jak konsekwentne pogłębianie dialogu władz ze społeczeństwem, jak rozwój demokracji w socjalizmie.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselJanuszZablocki">Doświadczenia ubiegłego roku dowodzą, że społeczeństwo polskie jako całość jest już bardziej politycznie dojrzałe niż dawniej. Nie uchyla się od obowiązków, jakie przed nim stawia nasz czas historyczny, ale jest też świadome swoich praw. Pragnie ono, by było respektowane jego prawo do współdecydowania o sprawach wspólnych, by bez rzetelnej z nim konsultacji nie były podejmowane żadne ważne, a dotyczące go decyzje. Im większe będzie co do tego zaufanie społeczeństwa, im większa będzie pewność, iż jego opinie i dezyderaty będą do kierownictwa politycznego docierały i będą poważnie brane pod uwagę, tym mniej w powszechnym odczuciu usprawiedliwione będzie uciekanie się do nadzwyczajnych środków nacisku na władzę — takich jak przerywanie pracy czy wychodzenie na ulicę — tym mniej będą znajdowali posłuchu rzecznicy takich metod.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselJanuszZablocki">Tak rozumiany proces rozwoju demokracji w socjalizmie ma doniosłe znaczenie nie tylko dla zapewnienia niezakłóconego funkcjonowania życia państwowego, ale także dla podniesienia poziomu kultury politycznej społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselJanuszZablocki">Rok miniony był okresem, w którym w społeczeństwie polskim dochodziły do głosu i uzewnętrzniały się w wielu sprawach różnice. Zjawisko takie — o ile nie przekracza pewnych granic — może uchodzić za naturalne i uprawnione. Jest jednak sprawą ogromnej wagi, by obok tego, co dzieli utrwalało się w szerszej społecznej świadomości zrozumienie dla pewnych spraw zasadniczych, w których wszystkich Polaków obowiązuje jedność. Do takich spraw nadrzędnych należeć powinna również troska o stały harmonijny rozwój gospodarki polskiej. Jeżeli mówimy o konieczności podnoszenia poziomu kultury politycznej w naszym kraju, to jednym z jej wymogów jest ten, by różnice zachodzące między Polakami nie odbijały się na funkcjonowaniu naszego życia ekonomicznego. Musi być dla wszystkich oczywiste, że zdrowe funkcjonowanie naszej gospodarki, jej nowoczesność, jej sprawność i konkurencyjność na rynkach zagranicznych, wysoki poziom kwalifikacji zawodowych i etyki pracowniczej nie są sprawą, która leży jedynie w interesie Rządu, zainteresowany w niej jest cały naród. Gospodarka narodowa jest bowiem dobrem wspólnym, stanowi materialną podstawę egzystencji całego narodu i jego miejsca w świecie na dziś i na jutro. Prawdziwy patriotyzm wymaga więc dziś, by każdy Polak niezależnie od różnic w poglądach religijnych czy politycznych, a nawet niezależnie od stopnia krytycyzmu wobec swojej władzy, uważał za swój narodowy obowiązek dobrze pracować i najlepiej wypełniać swoje zawodowe zadania, by swoim osobistym przykładem nie przyczyniał się do rozszerzenia demoralizacji, zataczającej dziś szerokie kręgi i zagrażającej samym wiązaniom życia narodowego.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#PoselJanuszZablocki">W Polsce, gdzie większość narodu stanowią katolicy, istotny i bardzo ważny element więzi między władzą a społeczeństwem stanowi polityka państwa wobec kościoła i wierzących obywateli. Na odcinku tym, jakkolwiek nie ujawniły się jeszcze widoczne rezultaty w rozmowach na temat normalizacji stosunków państwa z kościołem, nie było również w minionym roku poważniejszych zakłóceń czy napięć. Stwierdzamy to z zadowoleniem. Chcemy raz jeszcze podkreślić pozytywny oddźwięk i nadzieję, jaką wzbudziła w kręgach katolickich wypowiedź mielecka I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka z dnia 3 września ubiegłego roku, podkreślająca, iż — „istnieje szerokie pole dla owocnego współdziałania kościoła z państwem w realizacji ważnych celów narodowych”. Ten pozytywny odzew wyraził się na różny sposób, potwierdzając, iż takie współdziałanie jest odczuwane jako potrzeba ogólnonarodowa również ze strony kościoła i że są w społeczeństwie katolickim siły gotowe je podjąć. Niestety, konkretyzacja tak rozumianej współpracy do tej pory pozostaje problemem otwartym. Na uwagę zasługuje przy tym ocena Episkopatu Polski, wyrażona na jego 159 Konferencji Plenarnej w dniu 16 czerwca, iż — „zauważa się rozbieżność między zapewnieniami władz centralnych o woli unormowania stosunków z Kościołem oraz deklaracjami o woli współdziałania z Kościołem w niektórych dziedzinach życia dla dobra kraju a posunięciami władz administracyjnych w terenie. Jest to zjawisko niepokojące”. Odczucie takie nie jest obce również posłom naszego Koła.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#PoselJanuszZablocki">Wysoka Izbo! Jednym z zagadnień, o których się obecnie wiele w świecie mówi jest zagadnienie praw człowieka. Również w Polsce, jako kraju o starych i bogatych tradycjach humanistycznych i demokratycznych w myśli i obyczajowości politycznej, problematyka praw człowieka spotyka się z oddźwiękiem i zrozumiałym zainteresowaniem.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#PoselJanuszZablocki">Jak wiadomo — w marcu br. Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ratyfikowała Pakty Praw Człowieka z 1966 r. Prowadzi to do pytania o zgodność z treścią ratyfikowanych Paktów istniejącego u nas ustawodawstwa, a także praktyki jego wykonywania. Nie można zakładać a priori, że ratyfikowane niedawno Pakty nie pociągają za sobą w tym zakresie żadnych skutków. Wydaje się, że w żadnym państwie na świecie nie nastąpiło jeszcze pełne zrealizowanie praw człowieka i Polska nie jest tu żadnym wyjątkiem. Pełną realizację Paktów Praw Człowieka trzeba więc widzieć jako proces wymagający czasu. Również i o naszym ustawodawstwie powiedzieć można, iż jakkolwiek w ogromnej mierze jest zgodne z treściami Paktów, to nie wcieliło ich jeszcze w pełni. Już w dyskusji ratyfikacyjnej w Radzie Państwa przewodniczący naszego Koła, poseł Konstanty Łubieński, zwrócił uwagę przykładowo na niektóre ustawy wymagające w świetle ratyfikacji ponownego rozważenia i znowelizowania. Uważamy, że sprawy te wymagają starannego zbadania.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#PoselJanuszZablocki">Chcę jako przedstawiciel Koła Poselskiego — „Znak” zwrócić uwagę, iż troska o najpełniejsze wprowadzenie w życie praw człowieka jest od czasów — „Pacem in Terris” Jana XXIII, poprzez uchwały Soboru Watykańskiego II, aż po najświeższe wypowiedzi Pawła VI stałą postawą kościoła i integralnym składnikiem jego nauczania społecznego. Właściwe temu nauczaniu — i to je różni od liberalnego indywidualizmu — jest pojmowanie praw człowieka jako nierozłącznie związanych z jego obowiązkami, a także widzenie ich w wymiarze nie tylko politycznym, ale również ekonomicznym i społecznym. Odpowiada temu taki styl realizacji praw człowieka, który kładzie główny akcent na głęboką pracę uświadamiającą i informacyjną w społeczeństwie, na wszechstronne przygotowanie człowieka do należytego korzystania z przysługujących mu praw i wypełniania ciążących na nim obowiązków.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#PoselJanuszZablocki">Jako katolicy polscy uważamy tę drogę ku realizacji praw człowieka za właściwszą, za lepiej w obecnych warunkach służącą narodowi i w dłuższej historycznej perspektywie bardziej owocną niż różne spektakularne demonstracje budzące poklask zagraniczny. Problemy praw człowieka w naszym kraju powinny bowiem — w naszym przekonaniu — być rozwiązywane stopniowo w drodze dialogu między samymi Polakami, bez udziału czynników zewnętrznych, kierujących się własnymi interesami.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#PoselJanuszZablocki">Zagadnienie praw człowieka nabrało dziś aktualności również dlatego, że poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, włączając w to wolność myśli, sumienia, religii lub przekonań występuje jako jedna z dziesięciu zasad, przyjętych w Akcie Końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Przypominając to, należy podkreślić, że jakkolwiek zasada ta stanowi integralną część Aktu Końcowego, to nie może być traktowana rozłącznie i w izolacji od całokształtu postanowień tego dokumentu. Jak uczą zaś historyczne doświadczenia, postęp w realizacji praw człowieka dokonuje się jedynie na gruncie zabezpieczonego pokoju, w klimacie utrwalonego odprężenia i współpracy międzynarodowej. Wszelkie nawroty ku — „zimnej wojnie”, prowadząc do polaryzacji i konfrontacji, obracają się zawsze przeciw prawom człowieka. Od toczącej się konferencji w Belgradzie oczekujemy zatem, że mimo występujące rozbieżności potrafi utrwalić odprężenie i zapewnić mu prymat jako sprawie nadrzędnej i dla narodów europejskich najważniejszej.</u> + <u xml:id="u-28.22" who="#PoselJanuszZablocki">Wysoka Izbo! Jak wynika z dzisiejszego przeglądu, Rządowi wypadło w ubiegłym roku realizować jego zadania w warunkach zmienionych i bez porównania mniej sprzyjających niż to miało miejsce w latach poprzednich. Musimy to mieć w świadomości, gdy próbujemy dokonać oceny jego osiągnięć i ująć ją w rzetelny i sprawiedliwy bilans, stanowiący przesłankę dla udzielenia absolutorium.</u> + <u xml:id="u-28.23" who="#PoselJanuszZablocki">W bilansie tym trzeba uwzględnić również fakt, iż Rząd wyciągnął z powstałej sytuacji niezbędne wnioski, przedstawiając pod koniec roku Sejmowi propozycję kompleksowego manewru gospodarczego, obejmującego szerokie przegrupowanie sił i środków. Do propozycji tej ustosunkowaliśmy się obszernie w grudniowej debacie, poświęconej przyjęciu planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju do roku 1980. I jakkolwiek realizacja tego manewru — jak o tym świadczą dotychczasowe dane sprawozdawcze — nie zawsze odbywa się łatwo i skutecznie, to jednak nakreślona droga rysuje się w istniejących na dzień dzisiejszy warunkach jako jedyny i nie mający realnej alternatywy program wyprowadzenia kraju z trudności i zapewnienia mu harmonijnego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-28.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję. Głos ma poseł Maria Łopatkowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselMariaLopatkowa">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Podsumowujemy dziś rok życia kraju, rok, który minął zostawiając wskazania na lata następne, wskazania, które wywodzą się z sukcesów i radości, a także z błędów i obywatelskiego niepokoju o nie wykorzystane możliwości zapobiegania stratom moralnym i ekonomicznym. Nie wiemy wprawdzie — analizując sprawozdanie z wykonania budżetu państwa — ile milionów złotych zaoszczędziliśmy dzięki mądrości, zaangażowaniu i odpowiedzialności, a ile straciliśmy na skutek egoizmu, zawiści, fałszywych ambicji, głupoty i innych przywar natury człowieczej. Musimy jednak pamiętać o tym, że tego rodzaju koszty i zyski istnieją i że wywodzą się z postaw ludzkich. Na kształtowanie postaw ma wpływ rzeczywistość społeczna, mają także wpływ instytucje wychowujące.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselMariaLopatkowa">Jak te instytucje doskonalić, w czym pomóc dziecku, rodzinie, szkole, państwu, by wyrastała nam młodzież zdrowa, mądra, ustawiona twórczo i życzliwie do świata — oto główne zadanie, które przez cały ubiegły rok i obecny przyświecało naszym pracom w Komisji Oświaty i Wychowania. A że zadanie to jest niełatwe, toteż podczas obrad Komisji oprócz akceptacji i uznania dla resortów za widoczne osiągnięcia w niektórych dziedzinach — posłowie wnosili zastrzeżenia, ukazywali niebezpieczeństwa, stawiali trudne pytania, odrzucali zdarzające się „okrągłe” odpowiedzi na dezyderaty. Obywatelska troska nie może wszak istnieć bez twórczych potyczek na argumenty. Tymczasem środki masowego przekazu ukazują nas posłów zazwyczaj w tak kordialnej zgodzie z władzami wykonawczymi, że prawie nietaktem byłaby jakakolwiek polemika.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselMariaLopatkowa">Ubiegły rok w dziedzinie oświaty i wychowania — aczkolwiek oceniony pozytywnie — zaznaczył się wieloma kłopotami. Obrany słusznie kurs na modernizację systemu edukacji zbiegł się z przejściowym okresem trudności gospodarczych kraju. Stąd niełatwo sprostać wszystkim potrzebom warunkującym reformę. Trudno także odkładać niektóre sprawy na potem — może nas to zbyt drogo kosztować. W oświacie bowiem i w kulturze zachodzi często inna kalkulacja aniżeli w pozostałych dziedzinach życia. Oszczędność bywa niekiedy nieoszczędna. Dlatego dobrze jest oddzielać czasami od siebie dwa pojęcia: oszczędność — od konieczności ekonomicznej. Inaczej można by przypuszczać, że np. zwiększenie liczby dzieci w klasie przypadających na jednego nauczyciela, to przejaw gospodarnej oszczędności. Nauczyciel, mając obywatelskie poczucie odpowiedzialności za kraj, nie tylko za własną szkołę — zrozumie przejściową konieczność ograniczeń w polepszaniu warunków nauczania, natomiast nie zrozumie tego, iż łączenie grup dawniej dzielonych na lekcję fizyki, wywodzi się z odnalezienia rezerw.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselMariaLopatkowa">W ubiegłorocznym bilansie oświaty notujemy: więcej nauczycieli z wyższymi kwalifikacjami, więcej szkół gminnych, nowe projekty programów dla 10-latki, nowoczesne podręczniki dla klas młodszych, podjęte niezbędne dla praktyki tematy badawcze, poszukiwanie lepszych metod i form pracy szkół, 90% sześciolatków objętych wychowaniem przedszkolnym; jest to wzrost ilościowy, ale wychowanie to jest jeszcze niedoskonałe jakościowo. Poza tym, jeśli chcemy skrócić początkowy okres nauczania do klas trzech, wprowadzając do przedszkola między innymi elementy czytania i pisania, to wszystkie sześciolatki powinny być objęte wychowaniem przedszkolnym.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselMariaLopatkowa">A więc i te tysiące wiejskich maluchów z dalekich kolonii, przysiółków, gajówek. Są za małe by dojeżdżały do przedszkola. Czy nie mógłby do nich dojeżdżać nauczyciel? W woj. krośnieńskim nauczyciele podobno próbują już to robić z pomocą rodziców.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselMariaLopatkowa">Myślę, że dalekie od placówek zamieszkanie dzieci wpłynęło na niewykonanie w pełni zadań w zakresie wychowania przedszkolnego. Niepokoi to tym bardziej im bliżej jest do wprowadzenia reformy.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselMariaLopatkowa">Niepokoi nas też bardzo wykonanie planu inwestycyjnego w oświacie tylko w 81% — zwłaszcza, że i ten rok zapowiada się nie lepiej. Nasz dezyderat z ubiegłego roku brzmiał: — „Zapewnić pełną realizację inwestycji oświatowych, w tym przede wszystkim zbiorczych szkół gminnych”. Jest to wszak podstawowy warunek modernizacji oświaty. Chcemy ją zrobić dobrze, bo jest to dzieło i nadzieja całego narodu. A naród nasz potrafi pokonywać kłopoty, kiedy sprawa jest ważna.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselMariaLopatkowa">Na ubiegłorocznym koncie osiągnięć widnieje sporo dowodów świadczących o dalszym rozwoju opieki nad dzieckiem. Istnieje jednak dziedzina, która moim zdaniem kryje w sobie rzeczywiste rezerwy polepszenia sytuacji dziecka bez większych kosztów finansowych. Dotyczy to sieroctwa społecznego, czyli dzieci wychowywanych przez państwo, chociaż rodzice żyją.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselMariaLopatkowa">Podczas poselskiej wizytacji Domu Małego Dziecka dowiedzieliśmy się, że 30 rodzin zakwalifikowanych jako adopcyjne czeka bez- skutecznie na dzieci, których nie można im powierzyć, albowiem rodzice naturalni nie chcą zrzec się swych praw ani też zabrać dzieci do siebie. Wychowane przez państwo dzieci mogą się im przydać na starość. Na trzydzieścioro takich maluchów tylko z jednego domu dziecka państwo wydaj e rocznie ponad milion złotych. Gdyby oddać je do adopcji, zaoszczędzilibyśmy nie tylko ów milion złotych, lecz także zaoszczędzilibyśmy sobie widoku dzieci, które — w domach jak pałace — chorują na brak miłości. Kandydatów na rodziców adopcyjnych w skali kraju jest więcej aniżeli dzieci nadających się do adopcji. Nie wolno tracić tej szansy. Dlatego rodzice naturalni, jeśli nie chcą sami wychowywać własnego dziecka, powinni mieć odebrane prawa rodzicielskie, które scedowane powinny być na tych, którzy dziecko pokochają i uznają za własne. Sądy odbierają prawa rodzicielskie rzadko, czekając na poprawę rodziców. Czekają zazwyczaj latami, a dziecko im dłużej przebywa w warunkach zakładowych, tym większe ponosi szkody psychiczne.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselMariaLopatkowa">Potrzebna jest także większa ochrona rodzin zastępczych, by związane z dziećmi uczuciowo nie obawiały się odebrania ich przez rodziców naturalnych, którym przywrócono prawa.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselMariaLopatkowa">Cieszy nas ubiegłoroczny wzrost liczby dzieci w rodzinach zastępczych. Nie jest on jednak taki, jaki być może po usunięciu przeszkód i wyzwoleniu dużych pokładów dobroci tkwiących w naszym narodzie. Dobroć ta jest wielce potrzebna, lecz nie po to, by zbierać dla domów dziecka starą odzież i zabawki. Podwyższając w ubiegłym roku stawkę na odzież dla wychowanków w tych domach, mieliśmy na względzie to, aby nie wyglądali oni gorzej od swych rówieśników mających rodziny i nie musieli korzystać z dobroczynnych zbiórek.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselMariaLopatkowa">Dzieciom osieroconym inna jest pomoc potrzebna: po pierwsze — nie dopuszczać do sieroctwa, po drugie — jeśli już ono zaistniało — szukać dla dziecka zastępczej rodziny lub rodzinno-podobnego domu. W tym celu Komisja nasza wystąpiła z dezyderatem dotyczącym powołania placówki typu pogotowia rodzinnego, która by pomagała zwłaszcza samotnym matkom w nagłych i szczególnych wypadkach znaleźć gdzieś w Polsce dach nad głową i pracę, aby nie musiały rozstawać się z dzieckiem. Bywa tak, że dziewczyna ponosząc skutki nieudanej miłości zostaje wyrzucona z domu, pozostawiona samej sobie. Mimo to, nie chce oddać dziecka, chce je sama wychowywać, prosi o pomoc. Dokąd mam ją skierować, kiedy trafia do mnie drogą interwencji poselskiej? A trafia niejedna.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselMariaLopatkowa">Komisja nasza kontynuuje też rozwiązywanie podjętego w ubiegłej kadencji problemu dzieci matek skazanych na pozbawienie wolności — i sporo jest takich w domach dziecka. Dzięki zrozumieniu wagi tego problemu przez resort sprawiedliwości zostały poczynione kroki w kierunku zmniejszenia ceny, jaką płaci zwłaszcza małe dziecko za przestępstwo matki. Miłość skazanych matek do dzieci, odpowiednio wykorzystana, jest najskuteczniejszą metodą resocjalizacyjną, przywracającą je społeczeństwu.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselMariaLopatkowa">Komisja Oświaty i Wychowania poparła wniosek Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej dotyczący powołania, w ramach eksperymentu, domu dziecka dla wychowanków do 18 lat. Wypracowanie modelu takiego rodzinno-podobnego domu dziecka, w którym byłyby dzieci nie mogące znaleźć miejsca w rodzinach — jest pilnie potrzebne. Upowszechnienie bowiem tego modelu zlikwidowałoby podział spraw dotyczących dziecka osieroconego między dwa resorty — zdrowia i oświaty. Obecnie dziecko 3-letnie, które nie zostało adoptowane jest przewożone do placówki oświatowej. Opiekunki dziecięce często bronią się przed wykonaniem tego zadania — jest zbyt bolesne. Dziecko to nie przedmiot, który można przewozić z miejsca na miejsce bez szwanku. Podział resortowy powoduje także inną gorzką konieczność — rozdzielanie rodzeństw. I tak na przykład 2-letnia siostra zostaje umieszczona w domu małego dziecka podlegającemu resortowi zdrowia, a jej 4-letni brat w domu dziecka podległemu resortowi oświaty. Zazwyczaj nie spotykają się potem już nigdy.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselMariaLopatkowa">Dla rodzeństw z rodzin wielodzietnych najlepszym rozwiązaniem są rodzinne domy dziecka. Sporo już zrobiliśmy dla rozwoju tej formy; trzeba zrobić jeszcze więcej, bo jest tego godna. Forma ta jest lepsza od prowadzonych w wielu krajach gmeinenowskich wiosek dziecięcych. Wioski te, aczkolwiek lepsze od domów dziecka, mają jedną wadę: są skupiskiem samotnych kobiet i osieroconych dzieci. Wprawdzie twórca tej koncepcji postawił na czele wioski kierownika — mężczyznę, mającego kompensować brak ojcowskiego wychowania, nie wydaje się to jednak zbyt szczęśliwym rozwiązaniem. Może funkcja kierownicza wzmacnia autorytet, lecz chyba nie aż tak, by zostać tatą dla kilkudziesięciorga dzieci.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselMariaLopatkowa">Większość naszych rodzinnych domów dziecka prowadzą małżeństwa, a nawet jeśli prowadzi taki dom samotna kobieta, to jest on wtopiony w normalne osiedla, nie podkreślające odrębności losowej jego mieszkańców. Dzieci osierocone chcą o sieroctwie zapomnieć, dlatego tak nie lubią sierocych zgrupowań.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselMariaLopatkowa">Wysoka Izbo! Świat współczesny jest coraz zasobniejszy w dobra materialne i coraz bardziej zagrożony samotnością wśród tych dóbr. Bo w nadmiernej pogoni za dobrobytem gubią niektórzy drogę do ludzi. Drogę tę znajduje się wówczas, kiedy człowiek człowiekowi chce i umie pomóc, zwłaszcza w nieszczęściu, sieroctwie, chorobie, w przeciwnościach losu. Dlatego poruszony przeze mnie problem sierot nie jest tylko sprawą 75 tysięcy dzieci objętych całkowitą opieką państwa. Jest to także problem nas wszystkich, czyli milionów ludzi. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję. Głos ma poseł Jerzy Piskorz- Nałęcki.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Rok ubiegły charakteryzował się dalszym dynamicznym rozwojem całej gospodarki morskiej. W stosunku do 1975 roku wzrosły przewozy ładunków flotą morską, przeładunki w portach oraz połowy ryb morskich. Nastąpił dalszy postęp w poprawie warunków pracy i życia ludzi morza. Uzyskany wzrost był wyższy niż w latach ubiegłych i został osiągnięty w znacznie trudniejszych warunkach na rynkach międzynarodowych oraz przy ograniczeniu łowisk w wyniku zawładnięcia przez kraje nadmorskie 200-milowych pasów wód nabrzeżnych. Wszystko to wymagało zwiększonej aktywności załóg, przedsiębiorstw gospodarki morskiej, a także wielu zabiegów organizacyjnych ze strony resortów.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Podkreślając powyższe, chciałbym zwrócić uwagę na kilka spraw, które miały hamujący wpływ na wyniki pracy przedsiębiorstw gospodarki morskiej w 1976 roku i mogą utrudniać terminowe wykonanie zadań bieżącego planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Mając na uwadze szybki wzrost przewozu ładunków drogą morską oraz ich rosnący udział w całości przewozów ładunków polskiego handlu zagranicznego, sprawa właściwego wykorzystania potencjału przewozowego floty staje się sprawą o podstawowym znaczeniu. W pierwszej kolejności chodzi o ograniczenie tendencji wydłużania się czasu traconego w naszych portach w oczekiwaniu na przeładunek oraz zwiększenie gotowości technicznej floty. W 1976 roku nastąpiło wydłużenie czasu obsługi statków w portach polskich przy przeładunkach rudy i innych ładunków masowych oraz drobnicy. Rzutowało na to zbyt jeszcze słabe wyposażenie portów w nowoczesne środki przeładunkowe, szczególnie w zakresie drobnicy. Braki w technice przeładunku nadrabiane są pracą ręczną, co jest z kolei hamowane ostrym niedoborem pracowników. W związku z tym w najbliższym czasie resort powinien najwięcej uwagi poświęcić sprawie przyspieszenia wyposażenia portów w odpowiednie urządzenia przeładunkowe. Szerokie wdrożenie 4-brygadowego systemu pracy w portach będzie sprzyjać lepszemu wykorzystaniu posiadanych urządzeń oraz wzrostowi wydajności prac przeładunkowych. W usprawnieniu przeładunków ważną rolę odgrywa odpowiednie przygotowanie ładunków przez krajowych kontrahentów portów. Zakłady eksportujące swoje towary drogą morską powinny szybciej wdrażać scalenie ładunków drobnych, łącząc je w większe jednostki ładunkowe. Niezwykle istotne jest również utrzymywanie rytmiki dostaw ładunków do portów. Innym czynnikiem mającym znaczny wpływ na tę sytuację są trudności współpracy portu z lądowymi systemami transportowymi. Nierytmiczność w dostawach wagonów, poważne braki w dostawie niektórych ich typów w znacznym stopniu utrudniają pracę portów. Współdziałaniu lądowych i morskich systemów transportowych powinna być udzielona znacznie większa uwaga. Wiele można tu zdziałać drogą doskonalenia struktur organizacyjnych bez wydawania znacznych środków inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Polepszenie współdziałania systemów transportu lądowego z morskim nie powinno ograniczać się jednak do prostego usprawnienia terminowości i asortymentu podstawianych wagonów. Istnieje pilna potrzeba opracowania i wdrożenia zintegrowanego lądowo-morskiego i śródlądowego systemu transportowego, powiązanego z europejskim systemem transportowym. W szczególności należy podjąć energiczne działania w zakresie współdziałania transportu śródlądowego z transportem morskim. Zorganizowanie przeładunków statek- barka pozwoli nie tylko na odciążenie kolei i transportu drogowego, ale również na zmniejszenie operacji przeładunkowych i obniżenie kosztów transportu ogółem.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">W dziedzinie remontów floty w ostatnich miesiącach podjęte zostały przez Rząd ważne decyzje o przyspieszeniu rozbudowy stoczni remontowych. Jednakże efekty z tej decyzji będą odczuwalne dopiero po 1980 roku. Aktualnie niezbędne jest zwiększenie udziału naszych stoczni w remontach statków polskich armatorów.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Zadania stojące przed naszym rybołówstwem dalekomorskim w następnych latach pięciolatki są niezwykle trudne. Konieczność zwiększenia połowów musi być realizowana w nowych, bardzo skomplikowanych warunkach. Niezależnie od szeregu działań podjętych już przez resort, powinny być intensywnie rozpoczęte w ostatnich miesiącach prace badawcze nad pozyskaniem nowych łowisk na morzach otwartych oraz działania nad stworzeniem i wdrożeniem nowych technik i narzędzi połowów na wodach głębokich.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Posiadany krajowy potencjał naukowy i czołowa nasza w świecie pozycja w budowie statków rybackich dają podstawę, aby stawiać takie zadania i oczekiwać ich szybkiego i efektywnego rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Wzmożonych wysiłków wymaga też sprawa przetwórstwa złowionej masy rybnej, lepsze jej wykorzystanie dla produkcji wysoko gatunkowej żywności. W tym celu konieczne jest wzmożenie działań organizacyjnych i technicznych nad zmniejszeniem strat w przetwórstwie ryb. Niezbędny jest również szybszy rozwój lądowej bazy przetwórstwa oraz zwiększone wysiłki nad opracowaniem nowych, atrakcyjniejszych receptur na przetwory rybne.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Na tle zwiększonego wysiłku ludzi morza, niepokojące jest niskie zaawansowanie inwestycji socjalnych przedsiębiorstw gospodarki morskiej. Należy mieć nadzieję, że podejmowane przez resort działania pozwolą nadrobić zaległości w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Wysoki Sejmie! Rozwiązanie wymienionych przeze mnie problemów nie leży w zakresie działania jednego tylko resortu handlu zagranicznego i gospodarki morskiej. Powinny być również podjęte działania pogłębiające współpracę zainteresowanych resortów nad rozwiązaniem tych problemów. Wyzwalanie rezerw złożonych wymaga integracji działań przedsiębiorstw należących do różnych resortów, co pozwoli na lepsze wykorzystanie posiadanego, znacznego już potencjału gospodarki morskiej z pożytkiem dla kraju i społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję. Głos ma poseł Witold Lipski.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#PoselWitoldLipski">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym w swym wystąpieniu ustosunkować się do kilku zagadnień związanych z polityką zagraniczną i handlem zagranicznym. Jak wiadomo, nasza strategia społeczno-gospodarczego rozwoju zakładała postęp w procesie odprężenia na naszym kontynencie i w całym świecie. Z przyczyn ideowych oraz mając na uwadze nasze żywotne interesy narodowe, braliśmy aktywny udział w przygotowywaniu Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, a następnie po przyjęciu Aktu Końcowego — w konsekwentnej realizacji postanowień tego doniosłego dokumentu. Traktowaliśmy aktywną działalność międzynarodową, tak polityczną — z udziałem najwyższych przedstawicieli naszego państwa — jak i gospodarczą, także jako konkretny wkład w urzeczywistnianie zaleceń Aktu Końcowego.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#PoselWitoldLipski">W okresie ostatniego półtora roku nastąpiło dalsze pogłębienie wszechstronnej współpracy ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi, umocnienie współdziałania w ramach Układu Warszawskiego i Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Wizyta naszej delegacji partyjno-państwowej w Związku Radzieckim, zawarcie nowego układu z Niemiecką Republiką Demokratyczną, wizyta przywódcy socjalistycznej Rumunii Nicolae Cauşescu w Polsce — to tylko wybrane przykłady aktywności na najwyższym szczeblu, przyczyniające się do zacieśniania dwustronnej i wielostronnej współpracy między Polską i pozostałymi krajami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#PoselWitoldLipski">W świetle wzrastającej roli politycznej krajów Trzeciego Świata oraz ich znaczenia jako partnerów gospodarczych — na wysoką ocenę zasługuje aktywizacja naszej dyplomacji oraz komórek handlu zagranicznego na tym obszarze.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#PoselWitoldLipski">W ostatnim okresie, obok pozytywnych zjawisk będących konsekwencją upowszechniającego się przekonania, że nie ma rozsądnej alternatywy dla polityki pokojowego współistnienia, obserwowaliśmy wzmożoną aktywność ośrodków antysocjalistycznych i antyodprężeniowych skierowaną także przeciwko Polsce. Nasza polityka zagraniczna, nasze środki majowej informacji reagowały na te fakty aktywnie, z godnością, w sposób wyważony i odpowiedzialny. Równocześnie z polemiką rozszerzano płaszczyznę dialogu. Świadczą o tym nasze kontakty z wieloma partnerami europejskimi, a zwłaszcza konsekwentne dążenie do dalszej normalizacji stosunków z RFN, czego wymownym symbolem była owocna wizyta I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka w tym kraju w ubiegłym roku. Dokumentowaliśmy tym naszą konsekwentną wolę konstruktywnego działania w duchu Helsinek, na rzecz powodzenia obrad belgradzkich.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#PoselWitoldLipski">Uważam, że działalność zagraniczna w okresie sprawozdawczym wspierała aktywnie realizację głównych założeń naszej strategii rozwojowej i zasługuje na uznanie.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#PoselWitoldLipski">Wysoka Izbo! Jak to podkreślił już poseł sprawozdawca, sytuacja zewnętrzna miała w ostatnim okresie niekorzystny wpływ na realizację naszych zamierzeń w handlu zagranicznym. Wynikało to przede wszystkim z tego, że wbrew przewidywaniom większość krajów zachodnich nie przezwyciężyła utrzymującej się dekoniunktury, co utrudniało w poważnej mierze naszą ofensywę eksportową. Kształtowanie się terms of trade było dla nas niekorzystne.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#PoselWitoldLipski">Problemy te były przedmiotem wielu posiedzeń Komisji Handlu Zagranicznego. Jest prawdą, że sytuacja zewnętrzna w tej dziedzinie musi być traktowana jako fakt obiektywny, na który doraźnie nie mamy wpływu. W dyskusjach na posiedzeniach Komisji dominowało zrozumienie dla tych uwarunkowań. Co więcej — dawano wyraz uznania dla posunięć Rządu, resortu oraz efektywności pracy central handlu zagranicznego, które niejednokrotnie skutecznie stawiały czoła zaistniałej trudnej sytuacji.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#PoselWitoldLipski">Trudno byłoby mi się zgodzić z zarzutem posła Zabłockiego, skierowanym pod adresem dzisiejszego posła sprawozdawcy, jakoby usiłował on znaleźć alibi dla naszej sytuacji w handlu zagranicznym w czynnikach zewnętrznych. Poseł sprawozdawca podkreślił tylko fakt, o którym mówił zresztą także poseł Zabłocki, a mianowicie, że recesja się utrzymuje. Nie wyobrażam sobie, jak można mówić o wynikach handlu zagranicznego bez uwzględnienia tego faktu. W całości natomiast fragmentu poświęconego tej sprawie w sprawozdaniu przewijała się raczej myśl, że byłoby niebezpiecznym uproszczeniem, gdybyśmy czynnikami zewnętrznymi usiłowali wytłumaczyć wszystkie nasze trudności w tej dziedzinie. W handlu zagranicznym bowiem, jak w soczewce, nabierają wyrazistości główne problemy gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#PoselWitoldLipski">Z licznych analiz przeprowadzonych w Komisji Handlu Zagranicznego wynika, że jedną z bardzo istotnych przyczyn niewykonywania planów eksportu, zwłaszcza do drugiego obszaru płatniczego, jest jakość oferowanych towarów. Dotyczy to przede wszystkim artykułów wysoko przetworzonych, maszyn i urządzeń, a w tym także towarów, których produkcję uruchomiono specjalnie w ramach transakcji kredytowych z myślą o eksporcie.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#PoselWitoldLipski">W opinii Komisji Handlu Zagranicznego z 31 marca br. stwierdza się, że przeprowadzone przez P.P. — „Polcargo” w ciągu ostatnich trzech lat kontrole wyrobów przemysłowych wykazują wzrost udziału ocen negatywnych w odniesieniu do wielu grup towarowych. Kontrole te, jak wiadomo, przeprowadzane są po dokonanym uprzednio odbiorze wyrobów przez zakładową służbę kontroli technicznej. — „Ujawnienie w takim przypadku znacznego odsetka wad jakościowych, wynikających m.in. z przyczyn spowodowanych złą jakością poddostaw, wadami konstrukcyjnymi, nieprawidłowościami montażowymi i wykończeniowymi, Komisja ocenia jako zjawisko wysoce niepokojące”.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#PoselWitoldLipski">W świetle zacytowanej powyżej opinii Komisji, uzasadniony jest wniosek, że problem jakości — jako zadanie całej gospodarki narodowej — musi także w kontekście bilansu płatniczego uzyskać rangę najwyższej wagi i pilności. Radykalnego rozwiązania wymaga także sprawa części zamiennych i serwisu. Doświadczenia z forsowaniem eksportu maszyn i urządzeń, który słusznie uzyskał priorytet w naszej strategii rozwoju, dowodzą w sposób jednoznaczny, że bez szybkiego wzrostu produkcji części zamiennych do urządzeń i maszyn będących przedmiotem eksportu — nie wykonamy naszych planów. Jest to szczególnie ważne w przypadku zdobywania rynku i dotyczy tego eksportu, z którym związane są nasze długofalowe zamierzenia strategiczne.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#PoselWitoldLipski">Handel zagraniczny odegrał ważną rolę w urzeczywistnianiu strategii społeczno-gospodarczego rozwoju wytyczonej przez VI i VII Zjazd PZPR. Jego rola obecnie, w okresie przegrupowania sił i środków, jest wyjątkowo odpowiedzialna. Stąd też planowanie i umiejętność przewidywania w tej dziedzinie jest sprawą niezwykle ważną. W generalnie słusznej polityce zakupu licencji i uruchamiania nowej produkcji na zasadach kredytowych, ujawniły się, na gruncie niedostatecznego rozeznania przyszłych rynków zbytu, istotne trudności, przezwyciężenie których nie jest obecnie łatwe. Również z faktu importu licencji zakładających stały zakup za granicą surowców i półfabrykatów, zamiast koncentrowania się na licencjach, umożliwiających wykorzystanie własnych surowców, o czym tu już mówiono, wyciągnąć należy wnioski dla pracy resortu handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#PoselWitoldLipski">Uwzględniając fakt, że jakość i nowoczesność wyrobów mają decydujący wpływ na efektywność i konkurencyjność polskiego eksportu, a także na jego promocję, należy uznać wzmocnienie systemowego oddziaływania ekonomicznego na poprawę jakości produkcji zgodnie z postanowieniami uchwały 206/76 Rady Ministrów — za niezwykle pilne, aktualne i długofalowe zadanie. Jest to przede wszystkim zadanie resortu handlu zagranicznego i gospodarki morskiej. Jednakże z dotychczasowych doświadczeń wynika, że wyraźna poprawa na tym odcinku może być osiągnięta tylko w wyniku skoordynowanej, energicznej działalności wszystkich resortów gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#PoselWitoldLipski">Kompleksowe wdrażanie systemowego oddziaływania, a w tym umiejętne stosowanie skutecznych stymulatorów wzrostu produkcji eksportowej, stosowanie społecznego rachunku opłacalności eksportu eliminującego partykularyzm branż i zakładów jest obecnie nakazem chwili.</u> + <u xml:id="u-34.14" who="#PoselWitoldLipski">Udoskonalanie tego rachunku tak, aby uzyskiwać jak największe efekty z handlu zagranicznego musi być stałym zadaniem wyspecjalizowanych służb, na wyposażenie których nie powinno brakować środków. Chodzi tu nie tylko o eliminowanie takich przypadków jak znany import śrub do fiata 126 p, w warunkach jednoczesnego eksportu takich samych śrub przez kilka naszych zakładów. Chodzi o sprawy znacznie większe, a mianowicie o poprawne metodologicznie, dokonywane z punktu widzenia interesu ogólnonarodowego analizy dające np. odpowiedź, w jakim stopniu ograniczenie eksportu nawozów azotowych umożliwiłoby zmniejszenie importu zbóż. Praktyka uczy, że przy rozwiązywaniu wielkich trudnych problemów, a takim jest bezsprzecznie konieczność zwiększenia produkcji eksportowej, decydujące znaczenie ma funkcjonowanie kompleksowego systemu i na jego udoskonalaniu i wdrażaniu należy koncentrować wysiłki.</u> + <u xml:id="u-34.15" who="#PoselWitoldLipski">Równocześnie trzeba kształtować klimat społeczny sprzyjający powszechnemu zrozumieniu faktu, że wbrew obiegowym poglądom eksport, jeśli odrzucić, jak to uczyniły wszystkie kraje, przestarzałą koncepcję autarkii — w ostatecznym rachunku nie zubaża rynku wewnętrznego, lecz stwarza konkretne możliwości jego wzbogacania na długą metę; należy zrozumieć też, że od pomyślnej realizacji naszych zamierzeń w zakresie eksportu zależy prawdziwa pozycja i prestiż Polski w świecie oraz dobrobyt jej obywateli.</u> + <u xml:id="u-34.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję. Głos ma poseł Witold Lassota.</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#PoselWitoldLassota">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Gospodarności i efektywności w kulturze, podobnie jak w innych działach gospodarki, nie można rozpatrywać jedynie w skali roku. Każdy plan roczny jest nie tylko relacją ekonomiczną, ale częścią systemu, a także kompleksu spraw i zadań.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#PoselWitoldLassota">Rozważając zatem ubiegłoroczne efekty, trzeba je analizować zarówno jako wycinek określony planem pięciu lat, jak też jako skalę postępu w założonym procesie. Idzie więc o to, aby można było stwierdzić, w jakim stopniu przydziały środków na inwestycje, działalność kulturalną i produkcyjną wpłynęły na aspiracje do przejawiania się osobowości ludzkiej w rozwoju intelektualnym i kulturalnym. Ta ocena jest trudna i pozornie niewymierna, choć nawet bez udziału teoretyków i socjologów można uzyskać odpowiedź, na ile współczesny Polak stał się również dzięki wpływowi kultury bogatszy świadomością, pełniejszy cywilizacyjnie, bardziej nowoczesny.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#PoselWitoldLassota">Analizując więc wpływ kultury na rozwój osobowości człowieka rozważamy, w jakim stopniu literatura i film spełniają swą integracyjną funkcję wobec masowego odbiorcy. Jakie są związki sztuki z życiem społecznym i produkcyjnym; w jakiej mierze kształtuje ona socjalistyczną moralność społeczeństwa, tworząc wzorce postępowania i wzbogacając naszą wiedzę o przemianach świadomości współczesnych ludzi w okresie dynamicznego rozwoju w dziedzinie materialnych warunków życia.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#PoselWitoldLassota">W wyniku dyskusji nad wykonaniem zadań 1976 r., Komisja Kultury i Sztuki stwierdziła znaczny postęp w dalszym wszechstronnym rozwoju życia kulturalnego kraju. Był to okres pogłębiania treści ideowych i artystycznych oraz podnoszenia usług kulturalnych świadczonych na rzecz społeczeństwa. Niemniej stwierdzamy, że potrzebna jest większa ofensywność kultury w wychowaniu nowoczesnego człowieka, jej uczestnictwo w życiu narodu, w przyspieszaniu dojrzałości ideowej obywatela, kształtowaniu jego postaw.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#PoselWitoldLassota">Jedną z kluczowych dziedzin kultury, zapewniającą najbardziej powszechną nośność jest dobra, wartościowa książka. Jej wpływ na psychikę człowieka, mimo rozwoju nowoczesnych środków przekazu kultury, jest najbogatszy i najskuteczniejszy. Toteż Komisja Kultury i Sztuki sprawie książki, wydawnictw i całej sferze z tym związanych problemów poświęca szczególnie wiele uwagi. Społeczeństwo nasze uczestniczy w doniosłym procesie ustawicznego kształcenia się, co widoczne jest we wzrastającym zapotrzebowaniu na książkę i prasę. Dowodem tego jest choćby fakt, że całoroczną produkcję wydawniczą 1976 r. sprzedano w 97°/o, że prasa rozchodzi się bezzwrotowo, że rośnie zapotrzebowanie na literaturę dziecięcą i młodzieżową, na literaturę rolniczą i techniczną, na słowniki i encyklopedie, na literaturę piękną.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#PoselWitoldLassota">W ostatnich 4 latach prawie milion młodych ludzi ukończyło szkoły wyższe i średnie. To wielka rzesza obywateli o rozbudzonych potrzebach czytelniczych, o określonych zainteresowaniach. Jesteśmy wobec nich i wobec całego społeczeństwa zobowiązani do coraz pełniejszego dostępu do wartości kultury. Niestety, spadki zużycia papieru na cele wydawnicze w 1975 r., 1976 r. i obecnie odbiją się z istotną szkodą na sprawach kultury narodowej. Ustalone przez Komisję Planowania niskie limity papieru na wydawnictwa do 1980 r. uniemożliwią druk takich serii, jak kolekcja literatury polskiej, wydania biblioteki klasyki polskiej i obcej, a także dzieł zebranych klasyków polskich. Nie ukażą się też wydawnictwa encyklopedyczne, których dotychczasowe nakłady dalekie są od zaspokojenia potrzeb czytelniczych. W tej sytuacji obniżą się również nakłady podręczników szkolnych.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#PoselWitoldLassota">Trzeba tu podkreślić, że mimo iż nasz przemysł poligraficzny ma ograniczone możliwości produkcyjne jest w stanie wykonać zadania znacznie wyższe bez angażowania dodatkowych środków i nakładów. W tej ważkiej dziedzinie dla rozwoju kultury trzeba szukać optymalnych, skutecznych rozwiązań. Komisja Kultury i Sztuki opracowała szeroką analizę gospodarki papierem, przedstawiając szereg realnych propozycji i koncepcji organizacyjnych. Jedną z nich powinno być skoncentrowanie dyspozycyjności i zasobów papieru na cele wydawnicze. Podobne wnioski na rzecz koncentracji wysiłków organizacyjnych oraz realności środków dotyczyć powinny bibliotek publicznych. Utrzymujące się od lat bardzo niskie nakłady na zakup książek uniemożliwiają zaopatrzenie bibliotek w nowości, co dotkliwie odczuwa się zwłaszcza na wsi i w małych miasteczkach.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#PoselWitoldLassota">Wnioski Komisji Kultury i Sztuki w tej sprawie i starania Ministerstwa Kultury uzyskują odpowiedź, że — „w zależności od sytuacji finansowej państwa można by powrócić do tej sprawy w dalszych latach”.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#PoselWitoldLassota">Rozumiejąc całą złożoność potrzeb inwestycyjnych i trudności realizacyjne, należy w polityce zwłaszcza terenowej dążyć do tworzenia bibliotek w osiedlach mieszkaniowych. Istnieją bowiem wielotysięczne dzielnice pozbawione choćby skromnego punktu bibliotecznego. Mówiąc o bazie materialnej dla kultury, dostrzec można zarówno występujące nadal duże dysproporcje w rozmieszczeniu placówek kultury, jak też niski stan realizacji inwestycji kulturalnych w planie terenowym. Mimo stosunkowa niewielkich środków przeznaczanych na ten cel, wykorzystano je w 1976 roku zaledwie w 74,6%, przy czym rażąco niskie wskaźniki uzyskały takie województwa, jak nowosądeckie — 8,8%, skierniewickie — 15,5%, zamojskie — 39,8%.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#PoselWitoldLassota">Na tle tych danych nie ulega wątpliwości, że budownictwo obiektów kultury wymaga podniesienia rangi w polityce społeczno-gospodarczej województw. Odpowiednie wnioski powinny być podjęte w tym zakresie przy konstruowaniu projektu planu na 1978 rok. Należy uczynić wszystko, aby stosunkowo skromne środki, jakie przeznacza się na budownictwo placówek kultury były w pełni i racjonalnie wykorzystane. Zamrożenia — w poszczególnych latach — znacznych nakładów na resortowe inwestycje opóźniają rozwój sieci upowszechniania kultury, a tym samym relatywnie zwiększają ich deficyt w stosunku do potrzeb społecznych. Trzeba przede wszystkim liczyć się z tym, że przesunięcia w czasie inwestycji z dziedziny kultury lub ich zaniechanie nie jest tylko koniecznym i trudnym manewrem, operacją, ale opóźnieniem lub przerwaniem ważnego procesu, który określić można również inwestycją i to najwyższego rzędu, bo w człowieka. Musimy zatem dążyć do utrzymania właściwej korelacji między nakładami przeznaczonymi dla człowieka i nakładami w człowieka — to jest w celu wzbogacenia jego wartości duchowych, kształtowania osobowości i charakteru.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#PoselWitoldLassota">Kierując się ograniczonym czasem, poruszyłem zaledwie kilka węzłowych problemów, najbardziej newralgicznych dla kultury i najczęściej występujących w debatach Komisji. Mam świadomość, że wiele spraw w istniejących warunkach można rozwiązać bądź złagodzić trudności przy stosowaniu bardziej trafnych koncepcji koordynacyjnych i pełniejszym wykorzystaniu bazy materialnej i ludzkiej.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#PoselWitoldLassota">Niemniej jednak niezbędne staje się tworzenie nowych warunków dostosowanych do narastających wymogów i szeroko zakrojonej edukacji kulturalnej rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję. Głos ma poseł Wacław Czyżewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#PoselWaclawCzyzewski">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Realizacja zadań gospodarczych w 1976 r. ukierunkowana była w leśnictwie i przemyśle drzewnym przede wszystkim na:</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#PoselWaclawCzyzewski">— podniesienie produkcyjności lasu, — zaopatrzenie gospodarki narodowej w surowiec drzewny i runo leśne, — intensyfikację produkcji dostaw na cele rynkowe, szczególnie mebli i wyrobów papierniczych, — dalsze dozbrojenie techniczne, — rozbudowę leśnej bazy rekreacyjnej.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#PoselWaclawCzyzewski">W większości podstawowych dziedzin uzyskano pozytywne efekty. Plan pozyskania drewna ogółem został wykonany w 100%. Pozytywnym zjawiskiem jest przekroczenie rozmiaru użytków przedrębnych. Ma to ścisły związek ze strukturą naszych lasów, z której wynika, że mamy bardzo duże ilości zapasów drewna na pniu, drobno i średniowymiarowego, które jeszcze nie jest w pełni zagospodarowane. Mam tu na myśli drewno głównie pochodzące z cięć przedrębnych z przeznaczeniem do produkcji płyt wiórowych. W ubiegłym roku szczególnie dały się odczuć trudności w dowozie drewna do zakładów przemysłowych z powodu braku środków zrywkowo-wywozowych. Zjawisko to miało niewątpliwie ujemny wpływ na rytmikę pracy w lasach i przemyśle drzewnym.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#PoselWaclawCzyzewski">Wysoki Sejmie! Uchwały VI i VII Zjazdu PZPR, zakładające dynamiczny rozwój naszego kraju, postawiły przed leśnikami szczególne zadanie — podniesienia produkcyjności lasu, przy zachowaniu ciągłości i trwałości użytkowania zasobów drzewnych. Leśnicy zadanie to starają się wykonać jak najlepiej. Zakładane są plantacje nasienne w oparciu o nowoczesne osiągnięcia genetyki stosowanej. W dziale szkółkarstwa w 1976 r. zrobiono dużo. Zaawansowane są prace przy zakładaniu wielkoobszarowych szkółek umożliwiających wprowadzenie kompleksowej mechanizacji oraz rozwijanie nowej technologii produkcji sadzonek.</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#PoselWaclawCzyzewski">W nowocześnie prowadzonych szkółkach efekty już dziś są widoczne. Plan zalesień w 1976 r. został przekroczony o 577 ha. Z dużą pomocą leśnikom w akcji zalesieniowej przyszła młodzież. Zmiana drzewostanów iglastych, uszkodzonych oddziaływaniem przemysłu, na bardziej odporne — liściaste, została dokonana na powierzchni 6 800 ha, przekraczając o 2 300 ha założenie programowe. Jest to duże osiągnięcie. Zadania w zakresie pielęgnowania lasów zostały przekroczone w stosunku do narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju o 5 tys. ha. Gospodarkę w lasach charakteryzuje nowoczesność w postępowaniu hodowlanym i w dziale pozyskania drewna, jednakże przy jednoczesnym niepełnym jeszcze wyposażeniu w techniczne środki mechanizacji.</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#PoselWaclawCzyzewski">W ostatnich latach szczególnego znaczenia nabiera nowa funkcja lasu, którą można określić jako służbę w dziedzinie wypoczynku i turystyki. Las jest ciągle zespołem przewyższającym pod względem krajobrazu pola czy łąki i z tego powodu urzekającym człowieka. Leśnictwo wyszło naprzeciw zapotrzebowaniu społecznemu, udostępniając obszary leśne na cele wypoczynkowe. W dziedzinie turystycznego przystosowania lasu w 1976 r. zrobiono dużo, chodzi tylko o większe zdyscyplinowanie społeczeństwa, aby nasze piękne lasy nie były zaśmiecane, a turyści nie stawali się mimowolnymi sprawcami pożarów leśnych.</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#PoselWaclawCzyzewski">Zjednoczenie Produkcji Leśnej — „Las” przekroczyło w 1976 r. wartość sprzedaży produkcji towarowej o 5,5%, osiągając wysoką 15-procentową dynamikę wzrostu. W stosunku do ubiegłego roku najintensywniejszy rozwój nastąpił w branży spożywczej, drzewnej i torfowej. Zjednoczenie szczególnie intensywnie rozwinęło produkcję nakładczą, a jej wartość została przekroczona o 16%. Chcę podkreślić, że jest to zjawisko bardzo pozytywne, szczególnie ze względu na duże możliwości zatrudnienia kobiet.</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#PoselWaclawCzyzewski">Plan 1976 r. w zakresie dostaw rynkowych przemysłu drzewnego był mobilizujący, realny do wykonania, poparty środkami na inwestycje, w dużym stopniu na kapitalne remonty, na zakup maszyn i urządzeń. Plan ogólnie został wykonany. Szczególnie dynamiczny wzrost uzyskano w produkcji mebli, bo około 22% w stosunku do 1975 r., głównie w wyniku usprawnień organizacyjno-technicznych i dokonanych modernizacji w istniejących zakładach. Mimo tak dużego rozwoju produkcji nie pokryła ona w pełni potrzeb rynkowych. W dziedzinie inwestycji oddano do użytku cztery fabryki mebli: w Białymstoku, Jarocinie, Wyszkowie i Ostrowi Mazowieckiej.</u> + <u xml:id="u-38.8" who="#PoselWaclawCzyzewski">W gospodarce resortu leśnictwa największe nakłady inwestycyjne były przeznaczone na rozwój przemysłu drzewnego. Mimo że w tej dziedzinie już dużo zrobiono, to szereg inwestycji nie jest oddawanych w zaplanowanych terminach. I tak np. w 1976 r. nie oddano do użytku oddziału przetarcia drewna w Ustjanowej, fabryki okuć meblowych w Wolsztynie, zakładu w Wieruszowie.</u> + <u xml:id="u-38.9" who="#PoselWaclawCzyzewski">W minionym roku w leśnictwie w ramach nakładów inwestycyjnych wybudowano 372 mieszkania na planowane 466. Należałoby uintensywnić budownictwo w celu nadrobienia zaległości w tym dziale.</u> + <u xml:id="u-38.10" who="#PoselWaclawCzyzewski">Obywatele Posłowie! Miniony rok przyniósł również postęp w systemie organizacji pracy w lasach. Powołane duże nadleśnictwa stworzyły bazę do zastosowania większej mechanizacji.</u> + <u xml:id="u-38.11" who="#PoselWaclawCzyzewski">Usprawnienie organizacji oraz wprowadzenie wysoko wydajnej technologii pracy wpłynęło w wyraźny sposób na podniesienie dyscypliny, jakości pracy oraz na poważne zwiększenie wydajności pracy. Stwierdza się, że corocznie liczba zatrudnionych w nadleśnictwach maleje. O ile przy pracach hodowlanych można zatrudnić kobiety i młodzież, to największe trudności w zatrudnieniu występują przy pozyskaniu drewna. W 1976 roku liczba zatrudnionych zmniejszyła się o 3 757 osób, głównie robotników stałych w nadleśnictwie.</u> + <u xml:id="u-38.12" who="#PoselWaclawCzyzewski">Do wykonania zadań 1976 roku w dużym stopniu przyczyniło się stosowane współzawodnictwo pracy, ze szczególnym uwzględnieniem współzawodnictwa brygadowego i międzyzakładowego.</u> + <u xml:id="u-38.13" who="#PoselWaclawCzyzewski">W trosce o zdrowie załóg zrobiono dużo. Zorganizowano dowóz pracowników do pracy. W okresie jesienno-zimowym wydawane są posiłki regeneracyjne, latem — napoje chłodzące. Coraz więcej pracowników leśnych korzysta z wczasów, a dzieci z kolonii letnich. Wielką mobilizacją do dobrej jakości pracy jest wprowadzony w ubiegłym roku fundusz mistrzowski. Dużym sukcesem 1976 roku było oddanie do użytku leśnego sanatorium w Inowrocławiu wybudowanego przez Zarząd Główny Związków Zawodowych Pracowników Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego. Sanatorium przystosowane jest do leczenia schorzeń reumatycznych i choroby wibracyjnej. Pewien wzrost zachorowań na chorobę wibracyjną wymaga energicznych kroków ze strony resortu.</u> + <u xml:id="u-38.14" who="#PoselWaclawCzyzewski">Kończąc swe wystąpienie, pragnę zapewnić, że leśnicy w pełni doceniają wysiłki i słuszne decyzje partii i Rządu, zapewniające rozwój gospodarczy naszego kraju, oraz troskę o warunki socjalno-bytowe naszego społeczeństwa. Leśnicy nie będą szczędzić sił, aby nasze lasy były coraz zasobniejsze, piękniejsze i służyły naszemu narodowi dziś i przyszłym pokoleniom. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-38.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję. Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Debata nasza dotyczy sprawozdania z doniosłego, otwierającego nową pięciolatkę roku pracy wszystkich instancji gospodarczych państwa. W okresie tym wiele mówiliśmy o naszych trudnościach i odczucie ich mogło się już zakorzenić w świadomości społecznej. Tymczasem wytrwała praca narodu znów przyniosła pożądane efekty, liczące się dla perspektyw rozwojowych kraju. Wysoko ukształtowała się dynamika przyrostu produkcji przemysłowej oraz podaży produktów i usług.</u> + <u xml:id="u-40.1" who="#PoselStanislawRostworowski">Ze szczególną satysfakcją odnotować trzeba przekroczenie nawet zaplanowanych wskaźników wzrostu spożycia społecznego, co jest niewątpliwym dowodem stałej dążności władz państwowych do podnoszenia poziomu życia najszerszych rzesz społeczeństwa. Niewątpliwie szeregu zaplanowanych wskaźników w różnych dziedzinach wytwórczości nie udało się nam w pełni uzyskać, lecz — jak słusznie wskazał poseł sprawozdawca Roman Malinowski — naczelne cele strategii rozwoju społeczno-gospodarczego kraju zostały osiągnięte.</u> + <u xml:id="u-40.2" who="#PoselStanislawRostworowski">Rok 1976 otwierał także pole dla dokonania poważnej reformy w naszej działalności usługowej. Trzeba powiedzieć, że zainteresowane resorty zdecydowanie przystąpiły do wdrażania zasad ustalonych uchwałą. Dziś już jednak orientujemy się, że barierą dla efektywniejszego rozwoju usług skierowanych ku społeczeństwu jest z jednej strony nadal utrzymująca się w wielu zakładach tendencja do rozwijania wyłącznie bardziej opłacalnej działalności produkcyjnej, a z drugiej strony — trudności w pozyskaniu niezbędnej bazy lokalowej. Obie te sprawy powinny być przedmiotem szczególnej uwagi administracji terenowej.</u> + <u xml:id="u-40.3" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatele posłowie w dyskusji dość często sygnalizowali trudności występujące w dziedzinie rolnictwa. Osobiście odnoszę wrażenie, że zmianę niekorzystnych trendów można między innymi osiągnąć drogą następujących działań:</u> + <u xml:id="u-40.4" who="#PoselStanislawRostworowski">po pierwsze — przez zwiększenie przydziału maszyn, materiałów budowlanych i nawozów, co zresztą, jak wiemy, jest stałym przedmiotem programowania i praktycznych decyzji Rządu;</u> + <u xml:id="u-40.5" who="#PoselStanislawRostworowski">po drugie — przez zrównoważenie podziału nakładów inwestycyjnych, skierowanych na wieś, w proporcji bliższej aktualnie istniejącej strukturze indywidualnego i uspołecznionego władania ziemią;</u> + <u xml:id="u-40.6" who="#PoselStanislawRostworowski">po trzecie — pożądane jest stworzenie autonomicznie rozwijających się zrzeszeń producentów wiejskich na wzór stowarzyszeń plantatorów, hodowców itp., które zdolne by były stać się dla administracji państwowej odpowiednim współpracownikiem, ale i partnerem w rozwijaniu wyspecjalizowanej działalności gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-40.7" who="#PoselStanislawRostworowski">Dla globalnej jednak oceny tego pierwszego roku nowej pięciolatki stwierdzić trzeba, że przyniósł on nam wiele cennych doświadczeń w realizacji słusznie wprowadzonego manewru gospodarczego. Osiągnięte rezultaty stały się dowodem odporności struktur gospodarczych państwa na narastające sploty mniej korzystnych koniunktur natury ekonomicznej. Uzyskane wyniki wskazują, że program rozwoju kraju, pomnażający dorobek całości społeczeństwa polskiego, jest i może być kontynuowany.</u> + <u xml:id="u-40.8" who="#PoselStanislawRostworowski">Dlatego też Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, będzie głosowało za wnioskiem o udzielenie absolutorium Rządowi za miniony rok sprawozdawczy.</u> + <u xml:id="u-40.9" who="#PoselStanislawRostworowski">Wysoka Izbo! Jeśli wrócimy myślą do okresu sprzed niemal siedmiu laty, to dostrzeżemy to, co stało się siłą motoryczną, jaka pchnęła społeczeństwo polskie na drogę upartej walki i pracy o rzeczywiste pomnożenie wartości naszego bytu narodowego. Tą siłą było otwarcie perspektyw rozwojowych, wyrażenie zaufania wobec zasobów potencjalnej energii tkwiącej w narodzie. Niezliczona ilość decyzji zmieniających kryteria wartościowania postaw obywatelskich, nowelizujących systemy organizacyjne, mierniki wytwórczości produkcyjnej i samej pracy, przemieniła obraz socjologiczny naszego społeczeństwa tak, iż stało się ono czymś nowym. Odnowa struktur materialnych życia społecznego sprawiła, iż Polskę zamieszkują dziś ludzie, którzy w sposób wolny i niezdeterminowany zdolni są dokonywać wyborów dla realizacji swych zindywidualizowanych celów życiowych. Dostępna stała się alternatywność wyboru miejsca pracy, zawodu i mimo nierównomiernych jeszcze przejawów rozwoju we wszystkich dziedzinach i wobec wszystkich obywateli — zaistniała szansa poprawy warunków mieszkaniowych, doboru samochodu, szerokiego uczestnictwa w krajowej i zagranicznej turystyce. Owe lata minione, o których mówiliśmy tu i nad którymi troskaliśmy się wspólnie z wszystkimi obywatelami posłami sprawiły, że na naszych oczach rzeźbił się profil Polaka świadomego siły swego kraju i swej państwowości, profil człowieka wplątanego w narastające niekiedy z zaskakującą szybkością procesy cywilizacyjne, wśród których nieraz czuł się on nawet zagubiony, ale niemniej pragnął dalszych i nowych sukcesów.</u> + <u xml:id="u-40.10" who="#PoselStanislawRostworowski">Owe lata dla badaczy dziejów naszego narodu będą miały nie dające się wykreślić z historii znaczenie. Polacy tak żywo reagujący na każdą treść ideową czy artystyczną, nagle w ciągu 6-lecia poczęli myśleć kategoriami życia ekonomicznego. Pojawiły się jakby nowe, pozornie niespójne cechy w psychice polskiej. Zaczęła być wdrażana zdolność racjonalnego kalkulowania, zdolność upartego zdążania do stawianych sobie celów. Pojawił się jakiś ciągle jeszcze nie przyswojony, ale już funkcjonujący społecznie wzór perfekcyjności, który w naszych wystąpieniach oficjalnych nazywamy jakością.</u> + <u xml:id="u-40.11" who="#PoselStanislawRostworowski">Owym wielkim przemianom, które nam jeszcze trudno jest ważyć i oceniać, mogło towarzyszyć niedopowiedziane nigdy przekonanie, że dla utrzymania trwałości ukierunkowania energii społecznej na realizację celów leżących w sferze materialnej życia narodu warto zawęzić niejako krąg aspiracji ludzkich, nie korespondujących bezpośrednio z praktyką działania. Że może istnieje jakaś potrzeba zaprogramowania tego, co nazywaliśmy dawniej nadbudową, po to, aby przed energią ludzką otworzyć szersze pole do urzeczywistnienia celów znaczonych konkretnymi sprawdzianami. Nie chodzi tu o wartościowanie takiej wizji, gdyż jej nierealność jest jednak oczywista. Osiągnięty latami skonsolidowanej pracy rozwój podstaw materialnych życia społeczeństwa w naturalny sposób przynosi ze sobą wzrost aspiracji, które według klasycznych pojęć można by zaliczyć do sfery nadbudowy. Ściślej rzecz biorąc, chodzi tu o cały krąg dążeń społecznych, kulturowych, światopoglądowych czy nawet politycznych. To jest także pewna nowa jakość, to jest także pewna dążność do optymalizacji celów społeczeństwa przemieniającego swe oblicze.</u> + <u xml:id="u-40.12" who="#PoselStanislawRostworowski">Warto może pokusić się o ustalenie pewnych relacji do wymienionych tu pojęć. Gdy chodzi o formy działalności społecznej w naszym kraju, to sądzę, że istnieje dostatecznie pokaźna liczba organizacji, wypełniających program opieki nad dziećmi i młodzieżą, strzegących interesów zawodowych ludzi pracy, rozwijających ruch kobiecy, organizujących pomoc i formy życia kulturalnego dla weteranów pracy. W tej dziedzinie znów nasze społeczeństwo jest wysoko rozwinięte, bym powiedział — komplementarne.</u> + <u xml:id="u-40.13" who="#PoselStanislawRostworowski">Z kolei w kręgu zagadnień kulturowych można by tu już zwrócić uwagę na kilka problemów. Przede wszystkim żywimy powszechne przeświadczenie, że świadomość podmiotowości i odrębności kulturowej jest jednym z najistotniejszych czynników ochraniających tożsamość narodową. I dlatego też walor tradycji kulturalnej, nawet nie korespondującej z treściami współczesności, jest czymś niezbędnym dla wspomnianej tu tożsamości narodowej.</u> + <u xml:id="u-40.14" who="#PoselStanislawRostworowski">Istnieje więc pytanie — czy nie stawiamy zbyt ograniczonych ram dla badania naszej przeszłości historycznej, która kształtowała życie minionych pokoleń Polaków. Sama kultura swymi przejawami ożywia także sensowność teraźniejszych dążeń ludzkich. Sublimuje to, co w praktyce naszego działania jest stałym ścieraniem się z materią. Jej wartości są także ożywcze dla rozwoju stosunków społeczno- -gospodarczych. A nie sądzę, aby ten związek był dla nas zawsze dostatecznie dostrzegalny. Przykładowo — w plenarnych obradach Sejmu problematyka kulturalna dawno już nie znajdowała swego odzwierciedlenia, poza dzisiejszym bardzo ciekawym wystąpieniem posła Lassoty. Co może tylko tym bardziej dziwić, że właśnie Polska niedawno była inicjatorem ważkiej rezolucji ONZ, dotyczącej ochrony rozwoju wartości kulturalnych. Coraz powszechniej także zdajemy sobie sprawę z tego, że kultura staje się trzecim sektorem dyplomacji międzynarodowej w zakresie konfrontacji, dialogu, lecz także i owocnego przekazywania ważkich treści ideowych, służących pogłębianiu współpracy między narodami.</u> + <u xml:id="u-40.15" who="#PoselStanislawRostworowski">I wreszcie problematyka światopoglądowa — tak specyficzna dla naszej rzeczywistości polskiej. Uważam, że w ciągu ostatnich lat uczyniliśmy wielki krok naprzód, odchodząc od tradycyjnego podziału, znaczonego symbolami — „niewierzący” i — „wierzący”, w których zawarty był podtekst zbędnej konfrontacji. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne zawsze stało na gruncie jedności patriotycznych sił narodu, dla których w sferze życia publicznego chęć służby ojczyźnie odgrywała decydującą rolę. Dawne formuły od czasu VI Zjazdu zostały zastąpione przekonaniem o potrzebie tolerancji wobec odmiennych postaw światopoglądowych, co przyniosło także niwelację dawniej istniejących barier wobec praktycznej działalności duszpasterskiej kościoła. Wszystko to wpłynęło na odsunięcie poprzednio występujących uprzedzeń i stworzyło warunki do właściwego rozumienia potrzeb państwa socjalistycznego przez kierownictwo kościoła, co dziś już znajduje swe niewątpliwe odzwierciedlenie. Zaistniałe przemiany powinny w konsekwencji szerzej otwierać pole dla bardziej przychylnej i pogłębionej oceny kulturotwórczych, a nawet wychowawczych funkcji kościoła, który w historii naszej zawsze był ważnym czynnikiem umacniającym patriotyzm i etyczne postawy obywatelskie. Współcześnie już praca kościoła, wychodząca poza ramy zwykłego duszpasterstwa religijnego, byłaby tylko jednym z elementów pluralistycznie zorientowanego pod względem światopoglądowym społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-40.16" who="#PoselStanislawRostworowski">Procesy społeczne i gospodarcze przebiegające przez ostatnie 5-lecie sprzyjały pod kierownictwem partii umacnianiu jedności patriotyczno-moralnej naszego społeczeństwa. Program VI i VII Zjazdu, można śmiało powiedzieć, stał się programem ogólnonarodowym. Pogłębił on poczucie współodpowiedzialności najszerszych rzesz Polaków za sprawy swego kraju.</u> + <u xml:id="u-40.17" who="#PoselStanislawRostworowski">Równocześnie jednak tworzą się nowe generacje, dla których kontekst przeszłości ma coraz bardziej historyczną wymowę. Istnieje jakiś kompleks niewspółmierności wobec dzieła dwóch poprzednich pokoleń — pokolenia bojowników o wolność i pokolenia budowniczych Polski Ludowej. U wielu młodych ludzi ten kompleks wyraża się świadomością pokolenia niezawezwanego. Stan taki może rodzić sytuacje sprzyjające wpływom propagandowym nieprzyjaciół naszej ojczyzny. Dlatego ocena tych zjawisk zdaje się narzucać myśl o potrzebie określenia nowych źródeł motywacji zaangażowania politycznego, które mogłoby znaleźć swe miejsce w najszerszej płaszczyźnie ideowo-politycznej Polaków, jaką jest Front Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-40.18" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatele Posłowie! Poruszyłem tu kilka zagadnień, które uważam, że wiążą się z ową wizją, jaka stała się siłą motoryczną ożywienia pracy narodu u zarania tego 7-lecia. Wizją, która być może, w miarę zmieniających się warunków kształtowanych rozwojem społeczno-gospodarczym kraju, wymaga absorbcji także nowych, bardziej pluralistycznych treści. Gdy jednak mówimy o jakimkolwiek pluralizmie, to musimy go traktować jako jakość wewnętrzną-socjalistyczną, nie mającą nic wspólnego z siłami antysocjalistycznymi lub też inspirowanymi zewnętrznie. Kształt patriotyzmu polskiego bowiem, jego wartości ideowo-moralne wyrastają z treści socjalistycznego doświadczenia, jakie wynosi naród w swym wysiłku budowania rozwiniętego społeczeństwa wolności i sprawiedliwości społecznej.</u> + <u xml:id="u-40.19" who="#PoselStanislawRostworowski">Zwrócenie uwagi na poruszane tu sprawy nie może nas jednak odrywać od kontekstu zagadnień społeczno-gospodarczych, mających nadal decydujące znaczenie. W tym kręgu problemowym wydaje się, że trzeba szczególną uwagę zwrócić na cały kompleks zagadnień transportowych, mających podstawowe znaczenie dla rozwoju obrotu towarowego z zagranicą, jak i wewnętrznego w kraju, gdzie coraz częściej przyjmujemy, że produkcją sprzedaną są tylko produkty bezpośrednio dostarczone odbiorcy. W sferze transportu występują zadania doraźne i dalszoplanowe. Do najpilniejszych zaliczyłbym zapewnienie właściwego dopływu części zamiennych, który warunkuje uruchomienie ogromnej liczby wagonów, samochodów i autobusów wycofanych z ruchu. Jest to postulat skierowany pod adresem resortu przemysłu maszynowego, co powinno być jednak powiązane z ustaleniem wyższych cen na części zamienne od cen stosowanych wobec tych samych wyrobów wówczas, gdy są one tylko częścią składową gotowego produktu.</u> + <u xml:id="u-40.20" who="#PoselStanislawRostworowski">Kolejna sprawa wiąże się z wielostronną modernizacją transportu, szczególnie kolejowego, gdyż transport lotniczy, samochodowy i rzeczny zdaje się przekraczać bariery, jakie hamowały dotychczas jego rozwój. Jeśli chodzi o kolejnictwo, to licząc się z ogromnym wzrostem ładunków przewidzianych do przewozów w tym 5-leciu, należałoby szerzej wprowadzać ciężką nawierzchnię na szczególnie obciążonych liniach. A równocześnie wskazane byłoby zaopatrzenie kolei w wagony o dużej ładowności oraz lokomotywy o dużej mocy. Działaniom tym powinna sprzyjać dalsza konsekwentnie prowadzona elektryfikacja sieci dotąd nie zmodernizowanych. Istnieje także potrzeba szerszego wdrażania nowoczesnych urządzeń zabezpieczenia ruchu, które mogą zwiększyć przepustowość tras dla przebiegu pociągów pasażerskich i towarowych. Unowocześnienie metod transportu wiązałoby się także z jednej strony ze znacznie częstszym stosowaniem małej mechanizacji przy pracach załadunkowych i wyładunkowych, a z drugiej strony — z koniecznością budowy stacji przystosowanych do przeładunku kontenerów. Prezentacja tego całego zespołu potrzeb jest tylko próbą postawienia problemu, który jednak już w tym 5-leciu będzie musiał być w większej skali wliczony w poczet naszych obciążeń budżetowych. Modernizacja transportu bowiem jest jednym z warunków realizacji naszych zamierzeń w zakresie handlu zagranicznego, gospodarki żywnościowej i budownictwa mieszkaniowego. Już tegoroczne opóźnienia w dostawach surowców budowlanych wskazały, w jak poważnym stopniu środki transportowe warunkują realność wykonawstwa planów budownictwa mieszkaniowego. Z kolei transport pasażerski jest nie tylko środkiem przewożenia ludzi lecz również w wielu wypadkach nośnikiem czy też stymulatorem nastrojów społecznych. Nie najlepsze warunki dojazdu do pracy, częste opóźnienia pociągów występujące nawet w okresie letnim są niejednokrotnie źródłem niekorzystnych nastrojów społecznych. Przed kilku laty w dystrybutorniach ruchu na terenie całego kraju wisiały napisy: — „Rozkład jazdy żelaznym prawem kolejarza”. Dziś już ich nie ma, a ludzie tkwiący w problematyce kolejnictwa powiadają, że sprawa punktualności ruchu pociągów — to w dużej mierze kwestia pogłębionej dyscypliny szerokich rzesz pracowników resortu komunikacji.</u> + <u xml:id="u-40.21" who="#PoselStanislawRostworowski">Inną kwestią, która również w ogromnej mierze rzutuje na skuteczność naszych dążeń ekonomicznych jest nadal sprawa oszczędności materiałowej. W dziedzinie tej działający już ponad rok Urząd Gospodarki Materiałowej uzyskał liczące się osiągnięcia. Niemniej warto udzielić jak najszerszego poparcia jego zabiegom o zreformowanie obowiązujących dotąd w budownictwie i usługach mierników przerobu brutto, których charakter nie sprzyja zasadom oszczędności materiałowej. Jednocześnie należałoby tworzyć system skutecznie budzący zainteresowanie problemami oszczędności materiałowej wśród kadry majstrów zatrudnionych w budownictwie. Można by to osiągnąć drogą wprowadzenia ruchomych części wynagrodzenia, których wielkość byłaby uzależniona od uzyskania oszczędnych, a zarazem pozbawionych usterek przestrzeni mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-40.22" who="#PoselStanislawRostworowski">Wysoka Izbo! Programując zasady efektywności naszej gospodarki narodowej, naturalnie że niejednokrotnie musimy się odwoływać do bodźców natury finansowej. Niemniej charakter naszego narodu ma wiele cech wyjątkowych i stąd też często doniosłe role odgrywają te zespoły motywacyjne, które sięgają do psychiki, do sumienia Polaka. Naród nasz jest głęboko wyczulony na prawdę, czystość intencji w działaniu i niezbywalne zasady sprawiedliwości społecznej. Dziś, gdy zdążamy do stałego pogłębiania informacji o całokształcie życia kraju, gdy rozszerzamy formy demokratycznego stanowienia, gdy partia i Rząd pozostają wierne zasadom swej aktywnej polityki społecznej — można zakładać, iż społeczeństwo polskie nie będzie szczędziło trudu dla dalszej ofiarnej i owocnej pracy dla rozwoju kraju, dla dobra ojczyzny. Tym celom będzie także służyć działalność wszystkich ludzi skupionych w Chrześcijańskim Stowarzyszeniu Społecznym. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-40.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Bronisławę Grochowską o odczytanie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Sekretarz poseł</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#BronislawaGrochowska">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędą się następujące posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-42.1" who="#BronislawaGrochowska">1) Komisji Kultury i Sztuki — w sali nr 72, Dom Poselski, 2) Komisji Przemysłu Lekkiego — w sali nr 67, Dom Poselski, 3) wspólne posiedzenie Komisji Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Oświaty i Wychowania — w sali nr 118.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Zarządzam przerwę w obradach do godz. 15 min. 30.</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 40 do godz. 15 min. 40)</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Zbigniew Białecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#PoselZbigniewBialecki">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Pełne zatrudnienie, wydatny i powszechny wzrost płac i ubezpieczeń społecznych — to najbardziej odczuwalne i aprobowane przez ludzi pracy rezultaty naszej polityki społeczno-gospodarczej. W tych dziedzinach przewidywany jest dalszy postęp. Będzie on jednak dokonywany w nieco innych niż w 1976 r. warunkach. Problemy te były m.in. przedmiotem bardzo ożywionych, owocnych prac i debat sejmowej Komisji Pracy i Spraw Socjalnych. Owocnych głównie dlatego, że inicjatywy Komisji trafiały na wyjątkowo podatny grunt społeczny, wytworzony polityką Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i na pełną gotowość resortów rządowych do jej realizacji.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#PoselZbigniewBialecki">Z perspektywy stanu, jaki w 1976 r. osiągnęliśmy w tak ważnych dla społeczeństwa dziedzinach jak płace, zatrudnienie, ubezpieczenia społeczne — wyraźnie widać drogę, jaką przebyliśmy od początku lat siedemdziesiątych. Jest to szczególnie wymowne w zestawieniu z regresem ekonomiczno-socjalnym, jaki w tym samym czasie obserwujemy w najbogatszych krajach Zachodu.</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#PoselZbigniewBialecki">W całym minionym 6-leciu, w tym również w roku 1976, realizowana była z niebywałą konsekwencją i uporem polityka pełnego zatrudnienia. Nie muszę argumentować, jakie znaczenie nie tylko gospodarcze, ale przede wszystkim społeczne ma taka polityka dla każdego obywatela naszego kraju, w szczególności dla ludzi młodych, kończących szkoły i wkraczających w wiek produkcyjny. Nabiera ona szczególnej wymowy, gdy uwzględnimy fakt wchodzenia w latach 1971—1976 na rynek pracy bardzo dużych liczebnie roczników młodzieży urodzonej po wojnie. Przypomnę, iż w tym okresie łącznie zatrudniliśmy około 4 mln nowych pracowników, przy czym stworzyliśmy dla nich około 2 mln nowych miejsc pracy. Tylko w 1976 r. zatrudniono prawie 500 tys. nowych pracowników. Na podkreślenie zasługuje fakt, że liczba wolnych miejsc pracy w kraju kilkakrotnie przewyższa obecnie liczbę osób jej poszukujących.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#PoselZbigniewBialecki">Mimo że polityka pełnego zatrudnienia w roku 1976 w sytuacji znanych trudności powodowała doraźnie dodatkowe obciążenia gospodarcze, to była to polityka ze wszech miar słuszna, zaowocuje ona w zbliżających się latach wydatnie, tym bardziej, że przyrost nowych miejsc pracy oparty był na nowoczesnej, wysoko wydajnej technice i technologii w gałęziach warunkujących dalszy rozwój kraju. W tym kontekście trudno mówić, że gospodarka polska zbliżyła się do określonych barier swego rozwoju. Jest ona na dobrej drodze, chociaż nie brak na tej drodze wybojów. Niemniej, na tle dynamicznego rozwoju naszej gospodarki, malejących w perspektywie najbliższych lat przyrostów zasobów pracy, zwiększonej liczby osób przechodzących na emerytury i renty oraz czekające nas skracanie czasu pracy — ~w~ polityce zatrudnienia obowiązywać powinien kierunek działania obliczony nie tylko na pełne, ale przede wszystkim racjonalne zatrudnienie.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#PoselZbigniewBialecki">Jednym z warunków' wykorzystania wszystkich potencjalnych zasobów pracy jest odpowiednie rozmieszczanie nowych zakładów. Możliwość bowiem przemieszczania ludzi jest ograniczona, a często, jak wiemy z praktyki, zbyt kosztowna.</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#PoselZbigniewBialecki">Szczególnie duże wciąż jeszcze są w niektórych rejonach kraju możliwości aktywizacji zawodowej kobiet. Są jednak przy tym niezbędne dalsze działania na rzecz ułatwienia podejmowania pracy przez kobiety — matki. Jest to stosunkowo rozległy obszar spraw, wymagający sporych nakładów. Myślę, że w miarę powstawania warunków podejmiemy je i będziemy rozwiązywać. Wynika to bowiem i z litery, i z ducha programu VII Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#PoselZbigniewBialecki">W 1976 r. ponad 96% przyrostu produkcji przemysłowej uzyskano w drodze wzrostu wydajności pracy. W przedsiębiorstwach budowlano-montażowych w tym roku — cały przyrost obrotu globalnego stanowił efekt zwiększenia wydajności pracy. Istota manewru gospodarczego, który musimy realizować w latach 1977—1980, wymaga utrwalania i konsekwentnego pogłębiania tych rezultatów.</u> + <u xml:id="u-45.7" who="#PoselZbigniewBialecki">Niższy, bezwzględny przyrost zasobów pracy w bieżącej pięciolatce, potrzeby związane ze zwiększeniem zatrudnienia w kompleksie żywnościowym, szeroko rozumianych usługach, w handlu, transporcie itp. — nakazują konieczność ograniczania przyrostu zatrudnienia w sferze produkcji materialnej, w tym w szczególności w przemyśle i w budownictwie. W obu tych działach dalszy dynamiczny wzrost produkcji musi odbywać się przede wszystkim na drodze dalszego wzrostu wydajności pracy. Jest to zadanie w pełni realne. Materialne podstawy dla jego realizacji stworzone zostały dzięki poważnemu wzrostowi technicznego uzbrojenia pracy oraz wzrostowi poziomu kwalifikacji pracowników. Poza tym — nadal szereg rezerw tkwi w możliwościach poprawy organizacji pracy, ograniczaniu strat czasu pracy i materialnych środków produkcji. Wyzwalaniu ich, lepszemu wykorzystaniu trudu i umiejętności każdego pracownika powinna być podporządkowana polityka gospodarcza lat 1977—1980. Dlatego sądzę, że program Rządu przewidujący takie dążenia i działania znajdzie powszechne poparcie.</u> + <u xml:id="u-45.8" who="#PoselZbigniewBialecki">Wysoka Izbo! W roku 1976 zakończony został bezprecedensowy i wielki proces przebudowy systemu płac. Proces niezbędny ze względów społecznych, ale co należy również podkreślić, bardzo trudny do realizacji ze względu na wiążące się z tym koszty i konieczność takiego nim sterowania, aby nie doprowadzić do zakłóceń równowagi rynkowej. Z różnych jednak, często niezależnych od nas przyczyn nie udało się tego w pełni uniknąć. Ta przebudowa zasad wynagradzania, połączona z dynamicznym wzrostem płac wszystkich grup zatrudnionych, modernizacja gospodarki i wydatny wzrost zatrudnienia na bazie nowoczesnej techniki, powinny powodować większą wydajność pracy, korzystniejsze relacje pomiędzy wzrostem produkcji a wzrostem funduszu płac i w wyniku tego umacniać równowagę gospodarczą kraju. Temu też celowi nadal powinna być podporządkowana polityka Rządu w najbliższych latach. Zbyt wolny bowiem jest wciąż jeszcze wzrost wydajności pracy w stosunku do dynamiki płac. Dlatego nadal należy doskonalić system płac tak, by płaca w większym niż obecnie stopniu odzwierciedlała efekty pracy.</u> + <u xml:id="u-45.9" who="#PoselZbigniewBialecki">W roku 1976 realizowano szereg nowych korzystnych decyzji poważnie rozszerzających podmiotowy i przedmiotowy zakres świadczeń. W rezultacie dochody ludności z tytułu świadczeń społecznych rent i emerytur w 1976 r. wzrosły w stosunku do roku 1975 o prawie 17%. Rok 1976 był dobrą zapowiedzią następnego, tj. bieżącego roku, jeszcze bardziej bogatego w pomyślne wydarzenia w dziedzinie spraw socjalnych.</u> + <u xml:id="u-45.10" who="#PoselZbigniewBialecki">W ciągu ostatnich kilku lat przyzwyczailiśmy się do tego, że postęp we wszystkich dziedzinach naszego życia jest procesem trwałym, że towarzyszy on niemal wszystkim naszym przedsięwzięciom. Stąd nie zawsze uświadamiamy sobie, że nie jest to zjawisko samoistne.</u> + <u xml:id="u-45.11" who="#PoselZbigniewBialecki">Źródłem postępu, dynamicznego rozwoju kraju jest słuszna strategia naszej partii i uporczywy trud klasy robotniczej i wszystkich ludzi pracy materializujących czynem tę politykę.</u> + <u xml:id="u-45.12" who="#PoselZbigniewBialecki">Umiejętność wyprowadzania i stosowania wniosków z tej jakże oczywistej prawdy jest szczególnie ważna przy przezwyciężaniu trudności i komplikacji naszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-45.13" who="#PoselZbigniewBialecki">Wspomniałem tylko o niektórych sferach realizowanej przez nasze państwo i społeczeństwo polityki socjalnej. Jest to polityka, która dobrze kojarzy potrzeby dzisiejsze z dalszą perspektywą rozwoju kraju, odrabiając przy tym opóźnienia i zaległości dawnych lat. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Zdzisław Kurowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#PoselZdzislawKurowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rok 1976, którego wyniki oceniamy na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu, był pierwszym rokiem realizacji uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i wynikającego z nich programu społeczno-gospodarczego rozwoju Polski na lata 1976—1980. Program ten zakłada kontynuację i rozwinięcie strategii wypracowanej i przyjętej na VI Zjeździe, w dostosowaniu do uwarunkowań obecnego etapu rozwoju. Jest to bowiem strategia, której słuszność i wysoką skuteczność w osiąganiu celów i założeń potwierdził wszechstronny dorobek kraju ostatnich sześciu lat.</u> + <u xml:id="u-47.1" who="#PoselZdzislawKurowski">Podstawowym założeniem naszej polityki w całej dekadzie lat siedemdziesiątych jest stała poprawa warunków życia społeczeństwa poprzez systematyczny rozwój sił wytwórczych, ich modernizację i uzyskiwanie wysokiego postępu w efektywności gospodarowania drogą optymalnego wykorzystania posiadanych środków produkcji, racjonalnej gospodarki zasobami pracy, podniesienia na znacznie wyższy poziom jakości i nowoczesności produkowanych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-47.2" who="#PoselZdzislawKurowski">Rok 1976 — niezależnie od napięć i trudności, o których mówiło wielu posłów w dzisiejszej debacie, był kolejnym rokiem wysokiej dynamiki społeczno-gospodarczego rozwoju, pomnażania majątku produkcyjnego oraz dalszego postępu w zaspokajaniu potrzeb społecznych i dalszej poprawy warunków życia. Przekroczone zostały zadania wzrostu produkcji materialnej z wyjątkiem produkcji rolnej. Zrealizowane zostały założenia wzrostu wydajności pracy w przemyśle i budownictwie. Nastąpił pewien, chociaż niewystarczający postęp w zakresie dyscypliny realizacji nakładów na inwestycje przy niedostatecznej poprawie terminowego przekazywania obiektów i osiągania pełnych zdolności produkcyjnych. W wielu branżach produkujących wyroby rynkowe, odnotowaliśmy postęp w jakości i nowoczesności wielu dostarczanych na rynek towarów.</u> + <u xml:id="u-47.3" who="#PoselZdzislawKurowski">W roku 1976 nastąpił dalszy znaczny wzrost dochodów pieniężnych ludności zarówno z tytułu wzrostu płac, świadczeń socjalnych, jak i z tytułu sprzedaży artykułów rolnych. Średnia płaca realna w gospodarce uspołecznionej wzrosła o prawie 4% i była wyższa od założeń planu.</u> + <u xml:id="u-47.4" who="#PoselZdzislawKurowski">W roku 1976, w wyniku realizacji uchwalonej przez XII Plenum KC reformy systemu emerytalnego, przeciętna emerytura wzrosła o 9,5%.</u> + <u xml:id="u-47.5" who="#PoselZdzislawKurowski">Uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne, w jakich wypadło nam realizować cele tak ambitnego planu, nie należały do łatwych — fakt ten podkreślało w swych wystąpieniach wielu obywateli posłów.</u> + <u xml:id="u-47.6" who="#PoselZdzislawKurowski">Kolejny trudny rok w rolnictwie spowodował dalszy spadek produkcji zwierzęcej i wyraźne ograniczenie podaży produktów mięsnych na rynku. Sytuacja ta przy nie zmienionym poziomie cen na podstawowe artykuły żywnościowe spowodowała znane obywatelom posłom napięcia rynkowe. Dla jej złagodzenia Rząd podejmował szereg koniecznych decyzji, między innymi dotyczących zwiększonych zakupów towarów żywnościowych za granicą. Umożliwiło to zwiększenie dostaw na rynek ponad możliwości wynikające z krajowej produkcji. Pomimo tych poważnych wysiłków w ciągu całego ubiegłego roku następowały odczuwalne trudności na rynku.</u> + <u xml:id="u-47.7" who="#PoselZdzislawKurowski">W roku 1976 planowaliśmy uzyskanie relatywnej poprawy salda obrotów handlu zagranicznego. Realizacja tego zadania napotkała szereg trudności i barier. Dotyczy to zwłaszcza eksportu do krajów kapitalistycznych. Utrzymująca się recesja w wysoko rozwiniętych krajach kapitalistycznych oraz stosowane przez te kraje ograniczenia sprawiły, że pomimo pewnego wzrostu eksportu — zadania planowe nie zostały w pełni wykonane.</u> + <u xml:id="u-47.8" who="#PoselZdzislawKurowski">Ułatwił sobie zadanie w dzisiejszej dyskusji jeden z obywateli posłów, pomniejszając wpływ recesji na kształtowanie się obrotów naszego handlu zagranicznego z krajami kapitalistycznymi. Uważna analiza zjawisk, jakie występują w światowym handlu oraz warunków, w jakich musi pracować nasz handel zagraniczny, wskazują na fakt rozszerzania się polityki protekcjonistycznej państw kapitalistycznych, mającej m.in. wyraz w zaostrzaniu kontyngentów na polski eksport zarówno dóbr inwestycyjnych, jak i konsumpcyjnych, a także wszczęcia w niektórych krajach postępowania celnego wobec naszych przedsiębiorstw handlowych. Na trudności naszego handlu zagranicznego wpływa również dyskryminacyjna praktyka nieprzyznawania mu przez niektóre kraje członkowskie GATT preferencji wypływających w sposób statutowy z członkostwa Polski w GATT. Nie oznacza to jednak, że wszystkie trudności, jakie przeżywamy na tym odcinku, chcemy wytłumaczyć uwarunkowaniami zewnętrznymi.</u> + <u xml:id="u-47.9" who="#PoselZdzislawKurowski">Niezależnie od wspomnianych trudności obiektywnych — przede wszystkim zaś spadku cen na eksportowane przez nas towary — oceniamy jako niewystarczające wysiłki przemysłu i handlu zagranicznego w zakresie dostosowywania oferty asortymentowej pod względem ilości oraz jakości do potrzeb i wymagań sytuacji.</u> + <u xml:id="u-47.10" who="#PoselZdzislawKurowski">Dbałość o dobrą jakościowo i opłacalną pod względem ekonomiczno-dewizowym produkcję eksportową powinna być więc stałym przedmiotem zainteresowania załóg i kadry kierowniczej wszystkich przedsiębiorstw i zjednoczeń. Aparat handlu zagranicznego powinien bardziej skutecznie doskonalić swój system penetracji rynków, rozwijać na szeroką skalę kooperację przemysłową tak, aby w zmienionych warunkach zapewnić pełne wykonanie zwiększających się zadań eksportowych.</u> + <u xml:id="u-47.11" who="#PoselZdzislawKurowski">Dla łagodzenia negatywnych skutków nie sprzyjających uwarunkowań, jakie towarzyszyły realizacji zadań ubiegłego roku, Rząd podejmował szereg działań i decyzji, które w większości się sprawdziły i pozwoliły zapewnić wykonanie podstawowych założeń planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Działalność tę ocenić należy jako skuteczną i owocną.</u> + <u xml:id="u-47.12" who="#PoselZdzislawKurowski">Wysoka Izbo! Uwarunkowania, jakie towarzyszyły realizacji zadań 1976 roku, wyłoniły przed nami nowe problemy i postawiły znacznie trudniejsze zadania. Podjęła je nasza partia na IV, V i VI Plenum, dokonując kompleksowej oceny sytuacji społeczno-gospodarczej kraju.</u> + <u xml:id="u-47.13" who="#PoselZdzislawKurowski">Uchwały Komitetu Centralnego założyły dokonanie istotnego przegrupowania środków w celu zapewnienia pełnej realizacji celów społeczno-gospodarczych przyjętych przez VII Zjazd. W ich wyniku zapewnione zostały preferencje dla dalszego unowocześnienia gospodarki narodowej, zwiększenia produkcji na potrzeby rynku i eksportu, stworzenia warunków dla skuteczniejszego rozwiązywania problemu mieszkaniowego. W całokształcie naszych działań szczególne miejsce wyznaczamy szybkiemu rozwojowi rolnictwa i zwiększeniu produkcji żywności. Uzyskanie znacznego postępu w tej dziedzinie jest ważnym zadaniem całej naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-47.14" who="#PoselZdzislawKurowski">Obywatele Posłowie! Jesteśmy świadomi, że dla zapewnienia pełnej skuteczności realizowanego obecnie manewru gospodarczego staje się nieodzowną koniecznością uzyskanie zdecydowanej poprawy efektywności we wszystkich obszarach gospodarowania. Zrozumienie tej konieczności przez wszystkich ludzi pracy i jej konsekwentna realizacja w całej gospodarce ma decydujące znaczenie dla realizacji ustalonych ważnych społecznie celów.</u> + <u xml:id="u-47.15" who="#PoselZdzislawKurowski">Partia nasza przywiązuje do tej sprawy wielką wagę. W codziennej działalności podejmujemy szeroki zakres działań polityczno-organizatorskich wśród załóg na rzecz poprawy gospodarki surowcowo-materiałowej, kooperacji, poprawy jakości produkcji, lepszego wykorzystania całego majątku narodowego, wydatnie powiększonego w ostatnich latach.</u> + <u xml:id="u-47.16" who="#PoselZdzislawKurowski">Dla uzyskania społecznie odczuwalnej poprawy jakości warunków życia nieodzowna jest powszechna świadomość, że cel ten można osiągnąć tylko przez lepszą jakość pracy. Obok działań doraźnych, Rząd wdraża zespół rozwiązań systemowych, które lepiej sprzyjać powinny wykonywaniu zadań społeczno-gospodarczego rozwoju. Działania te w zakładach pracy i zjednoczeniach wspierane są stymulatorami ekonomicznymi zmodyfikowanego systemu WOG.</u> + <u xml:id="u-47.17" who="#PoselZdzislawKurowski">Dla wypracowania skutecznych zasad i instrumentów optymalnego sterowania realizacją zadań gospodarczych, równolegle z Komisją Partyjno-Rządową d/s Doskonalenia Gospodarki, działa 5 zespołów powołanych przez IV Plenum KC. Zespoły te przygotowują długofalowe kierunki działania, które zostaną przedłożone na II Krajowej Konferencji Partyjnej.</u> + <u xml:id="u-47.18" who="#PoselZdzislawKurowski">Obywatele Posłowie! Po półrocznej realizacji uchwał V Plenum, których rządowy program zatwierdziła Wysoka Izba, możemy lepiej ocenić, jak głęboka była trafność i społeczna celowość tych decyzji. Ocena uzyskanych wyników wykazuje, że globalne zadania planu w zakresie produkcji realizowane są pomyślnie, a nawet z pewnym wyprzedzeniem. Jednakże pogłębiona analiza struktury produkcji, jej dostosowania asortymentowego do potrzeb rynku i eksportu nakazuje konieczność dalszego działania na rzecz konsekwentnej realizacji manewru gospodarczego. Dotyczy to zwłaszcza zwiększenia produkcji w grupach asortymentowych najbardziej deficytowych na rynku wewnętrznym oraz pełnego i terminowego zabezpieczenia realizacji zadań w handlu zagranicznym.</u> + <u xml:id="u-47.19" who="#PoselZdzislawKurowski">Szczególnie pilnym zadaniem, jakie stoi przed resortami i organizacjami gospodarczymi, jest sprawa wzmocnienia dyscypliny, realizacji planu w zakresie ilości, asortymentu i jakości oraz osiągania prawidłowych relacji ekonomicznych. Nasza partia dokonuje obecnie kompleksowej oceny realizacji decyzji V i VI Plenum, które we wrześniu przedstawi Komitetowi Centralnemu. W pracy tej zaangażowało się tysiące aktywistów naszej partii i działaczy gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-47.20" who="#PoselZdzislawKurowski">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pragnę oświadczyć, że zgodnie z opinią naszej partii, sprawozdania Rządu z wykonania zadań narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa za rok 1976 odzwierciedlają rzeczywiste rezultaty uzyskane w realizacji zadań planu. Działania podejmowane przez Radę Ministrów dobrze służyły urzeczywistnianiu celów społeczno-gospodarczego rozwoju, nakreślonych przez VII Zjazd partii w złożonych warunkach w 1976 r.</u> + <u xml:id="u-47.21" who="#PoselZdzislawKurowski">Klub Poselski PZPR głosować będzie za przyjęciem sprawozdań z wykonania planu i budżetu za rok 1976 oraz za udzieleniem Rządowi absolutorium za całokształt działalności w roku ubiegłym. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-47.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Jerzy Grzybczak.</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#PoselJerzyGrzybczak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Konfrontując sprawozdanie rządowe z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju w 1976 r. z ubiegłoroczną sytuacją, stwierdzić wypada, że mimo trudniejszych warunków zewnętrznych i wewnętrznych pomyślnie zrealizowane zostały podstawowe cele i zadania planu, przy zachowaniu wysokiej dynamiki rozwoju.</u> + <u xml:id="u-49.1" who="#PoselJerzyGrzybczak">Dzięki aktywności ludzi pracy, wyrażającej się wydatnym przekroczeniem realizacji zobowiązań podejmowanych dla uczczenia VII Zjazdu partii, wyższym niż założono w planie wzrostem wydajności pracy, lepszym wykorzystaniem rezerw i większą dyscypliną, mogliśmy o 7% powiększyć dochód narodowy, utrzymać wysokie tempo wzrostu indywidualnego i zbiorowego spożycia, zapewnić wysoki wzrost dochodów, osiągnąć dalszą poprawę warunków mieszkaniowych i zwiększyć społeczne świadczenia dla ludności.</u> + <u xml:id="u-49.2" who="#PoselJerzyGrzybczak">W warunkach wysokiego wzrostu dochodów i świadczeń społecznych z jednej strony, a z drugiej — mniejszej podaży mięsa i jego przetworów oraz innych artykułów spożywczych, do rangi pierwszoplanowego zadania urosły problemy zaopatrzenia ludności w towary i usługi oraz utrzymanie równowagi rynkowej. Realizacji tego zadania nie ułatwiły zwłaszcza w drugim półroczu przejawy wzmożonego nacisku na rynek. W celu przeciwdziałania występującym trudnościom Rząd podejmował operatywne działania, zmierzające do takiego przegrupowania sił i środków, które gwarantowałyby ponadplanowy wzrost produkcji, głównie na zaopatrzenie rynku wewnętrznego, prawidłową dystrybucję towarów, lepsze gospodarowanie materiałami i zasobami pracy, zwiększoną dyscypliną w realizacji inwestycji. Zapewniono przy tym pierwszeństwo dla inwestycji szczególnie ważnych dla gospodarki narodowej, związanych z produkcją na rynek i eksport, rozwojem rolnictwa, budownictwem mieszkaniowym i szeroko rozumianą konsumpcją społeczną.</u> + <u xml:id="u-49.3" who="#PoselJerzyGrzybczak">Mimo wyraźnej poprawy gospodarności oraz wysokiego wzrostu wartości dostaw, zwiększeniu importu i ograniczeniu eksportu, w wielu grupach towarów nie udało się zaspokoić popytu ludności. Dotyczy to zwłaszcza mięsa i jego przetworów, mebli, obuwia, węgla i wielu rodzajów usług. Niezbędny jest zatem dalszy konsekwentny wysiłek w celu lepszego dostosowywania asortymentów produkcji do zmieniających się potrzeb i gustów konsumentów.</u> + <u xml:id="u-49.4" who="#PoselJerzyGrzybczak">Potrzebna jest również dalsza intensyfikacja produkcji eksportowej, która mimo dużego wzrostu nie osiągnęła poziomu zakreślonego w planie na 1976 rok.</u> + <u xml:id="u-49.5" who="#PoselJerzyGrzybczak">Wysoki Sejmie! Decydujące znaczenie dla harmonijnego rozwoju całej gospodarki i zaspokojenia rosnących potrzeb społecznych ma poziom produkcji polskiego rolnictwa i związanego z nim przemysłu rolno-spożywczego. Doświadczenia nie tylko ubiegłego roku potwierdzają, że rola i znaczenie tego działu gospodarki jest daleko większa niż jego udział w tworzeniu dochodu narodowego. Prawda ta znalazła pełne odbicie w perspektywicznym programie rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej przyjętym na XV Plenum Komitetu Centralnego PZPR i VII Plenum Naczelnego Komitetu ZSL oraz potwierdzona została w uchwałach IV, V i VI Plenum Komitetu Centralnego partii. Fakt, iż najwyższe instancje partii i ZSL oraz Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w ostatnim okresie tak dużo miejsca poświęcają problemom rolnictwa dowodzi znaczenia i społecznej rangi tej dziedziny wytwórczości. W sytuacji, gdy aż 37% naszych dochodów przeznaczamy na żywność — rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy w zasadniczym stopniu decydują o realizacji programu poprawy warunków życia ludzi pracy i stanie nastrojów społecznych.</u> + <u xml:id="u-49.6" who="#PoselJerzyGrzybczak">Klub Poselski ZSL podziela zawartą w sprawozdaniu rządowym i w wystąpieniu posła sprawozdawcy ocenę wyników i potrzeb naszego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-49.7" who="#PoselJerzyGrzybczak">Niesprzyjające warunki atmosferyczne, zwłaszcza dla produkcji pasz objętościowych i soczystych oraz siana łąkowego, spowodowały znaczny spadek zbiorów, co w sposób widoczny odbiło się na produkcji zwierzęcej. I tak, pogłowie trzody, wg danych spisu czerwcowego, zmniejszyło się o około 2,5 min sztuk, a bydła — o 375 tys. sztuk. Spadek ten zaznaczył się w gospodarce indywidualnej, w której, przy wysokim stanie pogłowia trzody, szczególnie ostro wystąpił brak pasz. Nie mogło to oczywiście nie odbić się na wyniku skupu żywca, który obniżył się w stosunku do roku 1975 o 6,9% i był o 10,8% niższy od poziomu założonego w planie.</u> + <u xml:id="u-49.8" who="#PoselJerzyGrzybczak">W drugim półroczu, dzięki podjętym energicznym staraniom, nastąpiło zwiększenie dostaw pasz z importu, a decyzja poprawy opłacalności hodowli, która zbiegła się z większymi zbiorami zbóż i ziemniaków, wpłynęła na ożywienie produkcyjne i coraz wyraźniejszą odbudowę pogłowia bydła i owiec. Nastąpił wzrost podaży mleka, drobiu, jaj i wołowiny. Pomyślniejszą niż w poprzednim roku sytuację mieliśmy w skupie zbóż, roślin oleistych, owoców oraz ziemniaków. Nie wykonaliśmy natomiast planów skupu buraków cukrowych. W sumie korzystniejsze wyniki produkcji roślinnej, zwłaszcza zbożowej, w ubiegłym roku nie mogły — o czym mówił poseł sprawozdawca — zahamować spadku pogłowia, zwłaszcza trzody chlewnej, co było skutkiem nieurodzajnych lat 1974—1975, spadku, który — jak wiemy — w sytuacji braku pasz dokonuje się szybko, a odrobienie zaległości wymaga znacznie dłuższego okresu.</u> + <u xml:id="u-49.9" who="#PoselJerzyGrzybczak">Wysoka Izbo! Przedłożone nam dane mówią o obiecującym procesie produkcyjnej aktywizacji wsi, aktywizacji, którą coraz lepiej wspiera rosnąca pomoc państwa, wyrażająca się stale zwiększającymi się dostawami środków produkcji. Dostawy te ciągle są jednak dalekie od rzeczywistych potrzeb. W sytuacji kiedy maleją zasoby siły roboczej na wsi, kiedy podnosi się średni wiek właścicieli gospodarstw, kiedy zwiększa się areał ziemi przekazywanej gospodarstwom uspołecznionym, przyśpieszenie technicznej rekonstrukcji rolnictwa leży w żywotnym interesie całej gospodarki, całego narodu. Stąd też wieś polska z wielkim zadowoleniem i zaufaniem przyjęła zapowiedź takiego przegrupowania sił i środków, które w najbliższym czasie spowodują odczuwalną poprawę w technicznym uzbrojeniu pracy oraz lepsze zaspokojenie potrzeb wsi.</u> + <u xml:id="u-49.10" who="#PoselJerzyGrzybczak">Z powszechną aprobatą spotkało się autorytatywne potwierdzenie trwałości wypracowanej przez partię i ZSL polityki rolnej, polityki, która umiejętnie kojarzy interesy socjalistycznego państwa ze stałym wzrostem produkcji rolniczej i poprawą warunków pracy i życia rolników.</u> + <u xml:id="u-49.11" who="#PoselJerzyGrzybczak">Na zebraniach wiejskich, co jako posłowie odnotowujemy z całą satysfakcją, rolnicy podkreślają ogromną wagę trwałości polityki rolnej, poczucie stabilizacji, przekonanie o rosnącej randze swej pracy.</u> + <u xml:id="u-49.12" who="#PoselJerzyGrzybczak">10 posiedzenie z 30 czerwca 1977 r.</u> + <u xml:id="u-49.13" who="#PoselJerzyGrzybczak">Z uznaniem też przyjęła wieś wypracowane w ubiegłym roku przez Rząd korzystne warunki specjalizacji gospodarstw, dostrzegając w upraszczaniu i koncentracji produkcji szansę jej znacznego zwiększenia, a tym samym poprawę dochodowości gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-49.14" who="#PoselJerzyGrzybczak">Godna szczególnego podkreślenia, Szanowni Posłowie, jest pogłębiająca się znajomość problemów rolnictwa w całym społeczeństwie, zrozumienie, że jego modernizacja i rekonstrukcja, stopniowe wyrównywanie warunków życia na wsi i w mieście jest sprawą ogólnonarodową.</u> + <u xml:id="u-49.15" who="#PoselJerzyGrzybczak">Świadomość tak wielkich, społecznych oczekiwań, stawia szczególne wymagania przede wszystkim wobec producentów rolnych, ich kwalifikacji, umiejętności korzystania z postępu naukowo-technicznego, szybszego zagospodarowania rezerw, które przecież w niemałych rozmiarach ujawniły dwa kolejne przeglądy gmin. Dotyczy to szczególnie pełnego wykorzystania najcenniejszego zasobu rolnictwa, jakim jest ziemia. W 1976 roku było ponad 28 tysięcy hektarów gruntów nie zagospodarowanych, nie licząc rozległych obszarów ziemi wciąż jeszcze źle lub nie w pełni wykorzystanej. Nadal utrzymuje się zbyt wyraźna różnica w poziomie produkcji rolniczej pomiędzy poszczególnymi gospodarstwami, gminami i województwami, nie zawsze przecież uzasadniona różnicą w poziomie nakładów i uzbrojenia technicznego. Musimy zatem jeszcze konsekwentniej przestrzegać zasady: ziemia tym, którzy gwarantują największą produkcję rolniczą.</u> + <u xml:id="u-49.16" who="#PoselJerzyGrzybczak">Równocześnie potrzebne są dalsze starania i wysiłki, aby usprawnić produkcyjną obsługę wsi, polepszyć pracę SKR, GS, służb rolnych i administracji i to szczególnie teraz, po VI Plenum KC PZPR. Kiedy nastąpiło ożywienie produkcji, ostrzej uwidoczniły się braki i niedomogi w obsłudze i zaopatrzeniu rolnictwa przede wszystkim w nawozy mineralne, wapno mieszane i drobne narzędzia rolnicze. Rolnicy otwarcie ujawniają to, co hamuje produkcję rolną. Konkretnie i rzeczowo krytykują przejawy biurokracji, marnotrawstwa czasu i mienia, kumoterstwa, brak szacunku dla pracy i trosk ludzkich oraz kultury współżycia społecznego.</u> + <u xml:id="u-49.17" who="#PoselJerzyGrzybczak">Na tym tle ujawnia się wielka rola kontroli społecznej i sprawniejszego funkcjonowania wszelkich form samorządu. Rozwój społecznych form działania i kontroli nie oznacza przecież nic innego, jak jawność poczynań i decyzji, jak kształtowanie zbiorowej odpowiedzialności za sprawy publiczne, a co za tym idzie, urzeczywistnianie demokracji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-49.18" who="#PoselJerzyGrzybczak">Obywatele Posłowie! Przedstawione nam sprawozdanie z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju dokumentuje ogromny wysiłek ludzi pracy i równocześnie odsłania opóźnienia, z którymi dla sprawnego funkcjonowania całej gospodarki musimy się szybciej uporać. Szczególnie dotyczy to lepszego wykorzystania zasobów i czasu pracy, jej jakości i organizacji, oszczędności surowców i materiałów, rozszerzenia produkcji na rynek i eksport, zwiększenia dyscypliny realizacji inwestycji. Odnosi się to także w ogromnej mierze do lepszego wykorzystania potencjału ludzkich umiejętności, zdolności i talentów, bo w tej dziedzinie, co podkreślają wyborcy, istnieje wciąż zbyt duża rozrzutność i niegospodarność. Jest to ogromnie ważne dla utrwalenia dobrych nastrojów społecznych i klimatu twórczej pracy całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-49.19" who="#PoselJerzyGrzybczak">W obliczu śmiałych, najśmielszych w historii Polski zamierzeń i ambicji narodowych wspierać musimy wszystko to, co sprzyja moralno-politycznej jedności socjalistycznego narodu, pomnażaniu jego sił wytwórczych, umacnianiu pozycji Polski w świecie.</u> + <u xml:id="u-49.20" who="#PoselJerzyGrzybczak">Wysoka Izbo! Wyniki ubiegłego roku dowodzą, jak owocny był ogromny wysiłek lat 1971—1975, który przyniósł bezprecedensowy wzrost i unowocześnienie potencjału produkcyjnego Polski, jak słuszna była i jest strategia VI i VII Zjazdu partii. Dokonania tych lat stanowią dobrą podstawę dalszego społeczno-gospodarczego rozwoju kraju oraz przybliżają urzeczywistnienie tak podstawowego celu, jakim jest zbudowanie rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-49.21" who="#PoselJerzyGrzybczak">Kierując się taką oceną, pragnę oświadczyć, że Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego pozytywnie ocenia wyniki realizacji narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa w 1976 r. i głosować będzie za przyjęciem uchwały przedłożonej przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów odnośnie do zatwierdzenia sprawozdań Rady Ministrów oraz</u> + <u xml:id="u-49.22" who="#komentarz">za udzieleniem Rządowi absolutorium. Dziękuję bardzo. </u> + <u xml:id="u-49.23" who="#PoselJerzyGrzybczak">(Oklaski)*</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma posłanka Krystyna Marszałek-Młyńczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-51"> + <u xml:id="u-51.0" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejsza interesująca i wnikliwa debata jest przejawem praktycznej realizacji kontrolnej funkcji Sejmu. Debata ta wskazuje, że wyniki w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju stanowią nie tylko źródło ogólnospołecznych i jednostkowych osiągnięć, zadowolenia, ale również punkt wyjścia do głębszych przemyśleń i analiz oraz do bieżących wniosków i decyzji.</u> + <u xml:id="u-51.1" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">Konfrontacja zaobserwowanych zjawisk, porównań, statystyk z odczuciami i oczekiwaniami społecznymi — jakiej stale w toku naszej poselskiej działalności dokonujemy — jest najlepszym miernikiem rozwoju i postępu. Ten proces konfrontacji, ukazany w całej swej złożoności w toku dzisiejszej debaty, powinniśmy stale wzbogacać, bowiem dobrze służy on realizacji wiodącej idei VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — pełnemu zaspokojeniu rosnących potrzeb człowieka.</u> + <u xml:id="u-51.2" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">Rok 1976 nie był rokiem łatwym. Stwierdzono to już dziś wielokrotnie. Takie odczucia są właściwe człowiekowi, który po przebyciu niełatwego odcinka drogi może z ulgą przyznać, że jego trud opłacił się sowicie.</u> + <u xml:id="u-51.3" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">W imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego mam zaszczyt oświadczyć, że nasz wspólny trud bilansujemy z satysfakcją. Realizowaliśmy zadania w trudniejszych niż w latach ubiegłych warunkach zewnętrznych i wewnętrznych; w warunkach przedłużającej się w krajach kapitalistycznych recesji gospodarczej, w warunkach kolejnego roku nieurodzaju w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-51.4" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">Uzyskaliśmy wyniki, które umacniają pozycję Polski w świecie jako państwa, narodu, jako liczącego się partnera, także gospodarczego. Mieliśmy możność przekonać się o tym, m.in. w czasie odbytego niedawno w Bonn forum PRL — RFN, w pracach którego aktywnie uczestniczyli polscy posłowie.</u> + <u xml:id="u-51.5" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">Siedmioprocentowy wzrost dochodu narodowego, który choć niższy o 1,3% od założonego w planie, stawia nas w rzędzie krajów o największej dynamice rozwojowej i wskazuje, że Polska wyprzedziła w 1976 r. wzrostem dochodu narodowego wszystkie wysoko rozwinięte kraje Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (np. Francja uzyskała 5% wzrostu, Holandia — 3%, Wielka Brytania — 1%), a wśród krajów wspólnoty socjalistycznej, należących do RWPG, jedynie Rumunia miała wyższe od nas efekty w dochodzie narodowym.</u> + <u xml:id="u-51.6" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">Głównym twórcą dochodu narodowego był przemysł. Zjawiska, jakie wystąpiły w 1976 r. w tej gałęzi gospodarki, mają wartość nie tylko ekonomiczną, ale również społeczną. Wyraziło się to — jak stwierdzano w dyskusji — w znacznie wyższej, w porównaniu z planowanymi założeniami, produkcji przemysłowej (10,8%), a zwłaszcza w produkcji rynkowej (11,6%), co jest wyrazem korzystnych przekształceń strukturalnych, zgodnych ze społecznymi potrzebami. Wyraziło się to również w umocnieniu efektywności gospodarowania, a więc w zwiększeniu wydajności pracy, w lepszym wykorzystaniu majątku trwałego, w obniżce kosztów produkcji. Są to zjawiska korzystne i godne utrwalania.</u> + <u xml:id="u-51.7" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">Z zadowoleniem trzeba stwierdzić, że przemysł należał w 1976 r. do najbardziej intensywnie rozwijających się działów naszej gospodarki narodowej. Świadczy to o nowoczesności naszej gospodarki i o jej przechodzeniu na wyższy etap rozwoju. Budownictwo, rolnictwo, usługi, choć równie intensywnie rozwijane, nie uzyskały jeszcze tak korzystnych efektów. Było to m.in. przyczyną napięć rynkowych i niezaspokojenia w pełni wszystkich potrzeb społeczeństwa. Na podstawie decyzji IV, V i VI Plenum KC PZPR Rząd podjął doraźne i długofalowe przedsięwzięcia, mające na celu przezwyciężenie występujących trudności. Niektóre z tych przedsięwzięć przyniosły już odczuwalne skutki, o czym mówiono w dyskusji. Inne — ze względu na skalę społecznych potrzeb, złożoność problemów i wieloletnie zaniedbania, np. w rolnictwie, transporcie, budownictwie mieszkaniowym czy w usługach — będą dawać efekty w kolejnych okresach rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-51.8" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">Obywatele Posłowie! Jednym ze stale aktualnych, węzłowych problemów społeczno-gospodarczych jest utrzymanie globalnej i odcinkowej równowagi rynkowej. Rynek jest ważnym czynnikiem realizowania różnorodnych potrzeb życiowych oraz kształtowania nastrojów społecznych. W warunkach wysokiego tempa wzrostu gospodarczego utrzymanie równowagi rynkowej nie jest zadaniem łatwym. Doświadczenia roku 1976 wskazują jednak, że konsekwentnie należy dążyć do unowocześniania modelu konsumpcji, stwarzania zachęt do podejmowania dodatkowej produkcji rynkowej, kierowania rosnących dochodów ludności na atrakcyjne artykuły przemysłowe i usługi.</u> + <u xml:id="u-51.9" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego ze szczególnym zainteresowaniem analizował wyniki rozwoju usług. Wartość rozwoju usług dla ludności przekroczyła założenia planu i wzrosła o 13,6%, a mimo to postęp, jaki osiągnięto, nie wpłynął na zaspokojenie szybko rosnącego zapotrzebowania na usługi, zwłaszcza bytowe. Dały się odczuć silne dysproporcje w przestrzennym i branżowym rozwoju usług, wystąpiły trudności kadrowe, zaopatrzeniowe, lokalowe. Listopadowe decyzje Biura Politycznego KC PZPR, Prezydium CK SD i Prezydium Rządu PRL w sprawie dalszego rozwoju usług oraz uchwalony przez Sejm PRL program rozwoju usług — przyjęte zostały przez społeczeństwo z zadowoleniem. Coraz mocniej utrwala się bowiem w społecznej świadomości przekonanie o roli i znaczeniu, jakie powinny spełniać usługi w kształtowaniu nowoczesności gospodarki, struktury spożycia, równowagi rynkowej i jakości życia obywateli. Pełna realizacja zadań wynikających z programu rozwoju usług — jak to wykazuje praktyka bieżącego półrocza — będzie wymagać energicznego i konsekwentnego działania odpowiednich resortów i władz terenowych, a także przesuwania do sfery usług zatrudnienia, nakładów inwestycyjnych, dostaw surowcowych i materiałowych.</u> + <u xml:id="u-51.10" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">Wysoki Sejmie! Przedłożone przez Rząd PRL sprawozdania z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa w 1976 r. zawierają obiektywną i wnikliwą analizę uzyskanych wyników, oświetlają trudności, jakie wystąpiły w trakcie realizacji planu i przedstawiają działania, jakie zostały podjęte dla ich przezwyciężania. Podstawowe proporcje i wielkości planu zostały pomyślnie zrealizowane. Dokonaliśmy istotnego postępu na drodze przegrupowania nakładów, sił i środków na obszary decydujące o warunkach i poziomie życia ludności — na kompleks żywnościowy, mieszkaniowy, usługi i produkcję rynkową. Tendencje te musimy w najbliższych latach umacniać. Rok 1976 — otwierający kolejną pięciolatkę w 10-letnim cyklu przyspieszonego rozwoju kraju — potwierdził, jak ważne są współzależności i wzajemne proporcje między poszczególnymi działami gospodarki narodowej. Zjawiska proste ustępują miejsca bardziej złożonym, które trzeba rozpatrywać we wzajemnych powiązaniach i zależnościach. Charakteryzuje to dokonujące się w naszym kraju przemiany jakościowe i wiąże się z przechodzeniem na wyższy etap rozwoju.</u> + <u xml:id="u-51.11" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">Kraj nasz osiągnął znaczny potencjał ekonomiczny, dysponuje kadrą o wysokich kwalifikacjach i poziomie wiedzy. Konieczne jest coraz lepsze wykorzystywanie tego potencjału, sprawniejsza organizacja pracy, troska o jakość wyrobów i usług, większe poszanowanie mienia społecznego, odpowiedzialność obywatelska, eliminowanie niekorzystnych zjawisk społecznych, mających najczęściej swe źródła w niedbalstwie i beztrosce.</u> + <u xml:id="u-51.12" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">Rok 1976 wskazał na potrzebę stałego umacniania w społecznej świadomości poczucia odpowiedzialności obywateli za losy kraju oraz współzależności ich celów i dążeń osobistych z celami i zadaniami państwa, społeczeństwa. Umacnianie odpowiedzialności obywateli za swój kraj, swoje województwo, miasto, wieś, swoje miejsce pracy i zamieszkania wymaga wielokierunkowych działań zarówno ze strony władz i administracji — poprzez konsultacje, rozważne i mądre decyzje, jak też ze strony obywateli — poprzez zaufanie do władzy, odpowiedzialność i rzetelne wykonywanie obowiązków. Doskonalenie procesu demokracji socjalistycznej i udziału obywateli we współrządzeniu, to ważne dźwignie rozwoju gospodarczego i aktywizacji społecznej w procesie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, a więc i realizowania coraz bardziej odpowiedzialnych i złożonych zadań społeczno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-51.13" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">Obywatele Posłowie! Z upoważnienia Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego składam oświadczenie, że będziemy głosować za przyjęciem sprawozdań z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa za rok 1976.</u> + <u xml:id="u-51.14" who="#PoselKrystynaMarszalekMlynczyk">Dla nas, dla członków Stronnictwa Demokratycznego, wyprowadzamy z analizy tego roku wiele cennych doświadczeń. Będą nam one przydatne przy zwiększaniu naszego współudziału i wkładu w społeczno-ekonomiczny rozwój kraju.</u> + <u xml:id="u-51.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-52"> + <u xml:id="u-52.0" who="#Marszalek">Obecnie udzielam głosu Prezesowi Rady Ministrów Obywatelowi Piotrowi Jaroszewiczowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-53"> + <u xml:id="u-53.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W toku prac komisji sejmowych, których opinię przedstawił generalny sprawozdawca poseł Roman Malinowski oraz w dzisiejszej debacie Wysoka Izba ustosunkowała się do sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa w 1976 roku.</u> + <u xml:id="u-53.1" who="#PiotrJaroszewicz">Był to ważny rok, ale i niełatwy dla gospodarki i państwa. Idąc konsekwentnie drogą wytyczoną przez VI i VII Zjazd naszej partii, uzyskaliśmy jednak dalszy postęp w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-53.2" who="#PiotrJaroszewicz">Za nami półmetek dziesięciolecia, w którym nadajemy materialny kształt hasłu wysuniętemu przez I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka: — „Aby Polska rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej”.</u> + <u xml:id="u-53.3" who="#PiotrJaroszewicz">Wprowadzamy w życie program VII Zjazdu partii. Podstawowe zadania, ustalone na pierwszy rok obecnego planu 5-letniego, zostały wykonane. Zasługuje to na podkreślenie, tym bardziej że w ubiegłym roku przyszło nam przezwyciężać wiele napięć. Wielokrotnie mówiliśmy z tej trybuny, że zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne warunki gospodarowania układały się mniej korzystnie niż można było przewidywać.</u> + <u xml:id="u-53.4" who="#PiotrJaroszewicz">Najważniejszym zadaniem jest wytrwała realizacja programu żywnościowego. Znajduje w nim bowiem pełny wyraz troska partii i Rządu o rozwój społeczeństwa, o stabilny wzrost poziomu życia narodu. Na realizację tego programu przeznaczamy wysokie nakłady.</u> + <u xml:id="u-53.5" who="#PiotrJaroszewicz">Osiąganie celów nakreślonych w programie żywnościowym napotykało w minionych latach i nadal jeszcze napotyka różne utrudnienia. Mówimy o tym szczerze i otwarcie. Dla rozwiązania tych spraw, pomimo wielkich wysiłków, potrzeba czasu.</u> + <u xml:id="u-53.6" who="#PiotrJaroszewicz">Mieliśmy w rolnictwie trzy lata słabszych urodzajów, znacznie niższych od spodziewanych. Nie mogąc tym samym zaspokoić z własnych zasobów zapotrzebowania na zboża i pasze, stanęliśmy przed koniecznością poważnego zwiększenia ich importu. Wyniósł on w ostatnich trzech latach ponad 17 mln ton, z czego 3 mln ton kupiliśmy w Związku Radzieckim, choć miał on w tym czasie również poważne kłopoty zbożowe. Około 14 mln ton zbóż i pasz kupiliśmy w krajach kapitalistycznych na warunkach kredytowych. Są to jednak kredyty na krótkie okresy czasu, stąd ich spłaty stanowią już obecnie znaczne obciążenie bilansu płatniczego państwa. Tylko w 10 posiedzenie z 30 czerwca 1977 r.</u> + <u xml:id="u-53.7" who="#PiotrJaroszewicz">roku 1976 kupiliśmy w krajach kapitalistycznych blisko 7 min ton zbóż i pasz o wartości ponad 1 mld dolarów, tj. o około 60% więcej niż kosztował ten import w 1975 roku. Liczby te pokazują z całą wyrazistością, jak ogromny wysiłek został podjęty przez Rząd w trosce o rozwój produkcji zwierzęcej i wyżywienie narodu.</u> + <u xml:id="u-53.8" who="#PiotrJaroszewicz">Pomimo to w latach 1975 i 1976 nastąpił jednak spadek pogłowia zwierząt, co wyraziło się w zmniejszeniu skupu żywca w przeliczeniu na mięso w 1976 roku o 7%, przy czym spadek skupu żywca wieprzowego w przeliczeniu na mięso wyniósł ok. 260 tys. ton, tj. 17%. Dopiero od początku bieżącego roku rozpoczęła się stopniowa, niestety, jeszcze powolna odbudowa pogłowia.</u> + <u xml:id="u-53.9" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Wobec spadku pogłowia i skupu mięsa podejmowaliśmy decyzje ograniczające jego eksport i zwiększające import. Dzięki temu dostawy mięsa na rynek w 1976 roku były nieco wyższe niż w 1975 roku.</u> + <u xml:id="u-53.10" who="#PiotrJaroszewicz">Obciążenia handlu zagranicznego i bilansu płatniczego państwa z tytułu wzrostu importu zbóż, pasz i towarów żywnościowych oraz spadku eksportu rolno-spożywczego są bardzo poważne. Łagodzimy je dzięki dobrym wynikom produkcyjnym i rozwojowi eksportu w przemyśle, a szczególnie dzięki eksportowi węgla, na który nasi ofiarni górnicy świadczą swym dodatkowym wysiłkiem, a także dzięki eksportowi miedzi, siarki, wyrobów chemicznych, maszyn i urządzeń, kompletnych obiektów, eksportowi budownictwa, usług i innych towarów.</u> + <u xml:id="u-53.11" who="#PiotrJaroszewicz">Jest świadectwem siły i prężności naszej socjalistycznej gospodarki, że przy dotkliwym spadku produkcji rolniczej, zwłaszcza zwierzęcej, nie bez kłopotów w zaopatrzeniu, pokonujemy jednak trudności rynkowe i zapewniamy społeczno-gospodarczy rozwój kraju. Jest to istotne źródło racjonalnego optymizmu.</u> + <u xml:id="u-53.12" who="#PiotrJaroszewicz">Sytuacja w roku bieżącym jest jeszcze nadal złożona. Utrzymuje się bowiem niski poziom skupu żywca. W I półroczu skup ten był o ponad 8% niższy niż w analogicznym okresie ubiegłego roku.</u> + <u xml:id="u-53.13" who="#PiotrJaroszewicz">Powzięliśmy dalsze decyzje o zakupie za granicą w I półroczu 150 tys. ton mięsa i smalcu. Jednak mimo to nie udało się utrzymać dostaw rynkowych na zeszłorocznym poziomie. Były one w I półroczu niższe o 26 tys. ton, czyli o około 3%. Również w III kwartale roku bieżącego nie będzie można jeszcze osiągnąć zeszłorocznego poziomu skupu i dostaw mięsa na rynek. Podejmujemy maksymalne wysiłki, aby niedobory wyrównać zwiększoną podażą innych artykułów żywnościowych. Znacznie wyższe będą dostawy mleka, serów twardych i topionych, twarogów, jaj oraz innych produktów białkowych. Czynimy też wysiłki, aby zwiększyć podaż ryb i ich przetworów. Łączne dostawy białka zwierzęcego nie będą więc niższe niż w III kwartale roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-53.14" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Przewidując — jak widać obecnie prawidłowo — już na przełomie 1975 i 1976 roku narastanie niełatwych problemów w dziedzinie zaopatrzenia kraju w żywność, pogłębianych dodatkowo przez przedłużającą się recesję, a także wzrost cen żywności i surowców w krajach kapitalistycznych, próbowaliśmy rok temu sięgnąć po środki zaradcze, przedstawiając Wysokiej Izbie projekt zmian cen na podstawowe artykuły żywnościowe i równocześnie proponowaliśmy podwyżki płac, emerytur i zasiłków rodzinnych. Zamierzaliśmy w sposób zorganizowany przeciwstawić się sytuacji, zachowując jednocześnie maksymalnie możliwy ład i porządek na rynku, co zawsze leży w interesie ludzi pracy. Projekt ten, jak wiadomo, został wycofany. Pozostały jednak przecież bardzo kłopotliwe konsekwencje i skutki. Wszyscy je dotkliwie odczuwaliśmy i przeżywamy. Musimy także pamiętać, że postępuje stały wzrost kosztów wytwarzania artykułów żywnościowych w kraju, jak również o tym, że rosnący coraz droższy import zbóż, pasz i żywności obciąża nadmiernie bilans płatniczy państwa.</u> + <u xml:id="u-53.15" who="#PiotrJaroszewicz">W drugim półroczu 1976 r., a szczególnie w jego III kwartale, pojawiły się zjawiska niepokoju na rynku i objawy spekulacji. Zmniejszyła się dynamika przyrostu oszczędności, co przy wzroście płac i dochodów zwiększyło ponad istotne potrzeby ilość pieniędzy przeznaczanych przez obywateli na zakup towarów. Zwiększony strumień pieniądza skierował się nie tylko na żywność, ale również na towary przemysłowe, których produkcja i podaż wprawdzie rosły, ale nie w takim jeszcze tempie, jakie w tej sytuacji zapewniłoby zaspokojenie wzmożonego popytu.</u> + <u xml:id="u-53.16" who="#PiotrJaroszewicz">Zwiększona ilość pieniędzy na rynku pochodziła również z realizacji od dnia 1 czerwca 1976 r. programów podwyżek płac na łączną kwotę 13 mld zł w skali rocznej oraz z podwyżki cen skupu artykułów rolnych.</u> + <u xml:id="u-53.17" who="#PiotrJaroszewicz">Dzięki wysiłkowi klasy robotniczej w całej gospodarce wzmożona chłonność rynku w II półroczu 1976 r. została opanowana przez ponadplanowy wzrost dostaw towarów rynkowych i zmianę ich struktury, choć nie było to łatwe. Zwiększono również znacznie import towarów rynkowych. Rozumiemy, że sytuacja ta nie była również łatwa dla zaopatrzenia wielu rodzin w Polsce. Zasługuje zatem na podkreślenie, że na koniec 1976 roku zapasy towarów rynkowych w handlu wewnętrznym wzrosły jednak o około 29 mld złotych.</u> + <u xml:id="u-53.18" who="#PiotrJaroszewicz">Chcąc sprostać rosnącemu popytowi, Rząd nadal podejmuje decyzje zmierzające do zmiany struktury produkcji przemysłowej w kierunku zwiększenia w niej udziału artykułów rynkowych. Zapewnia to stopniową, systematyczną poprawę zaopatrzenia rynku w 1977 r. W ciągu 5 miesięcy br. dostawy towarów rynkowych wzrosły w stosunku do tego samego okresu roku ubiegłego o ponad 15%. W końcu maja 1977 r. zapasy towarów w handlu były o około 25 mld zł wyższe niż na koniec grudnia 1976 r. Jakość towarów rynkowych, mimo krytycznych, często słusznych opinii, jest lepsza niż w latach ubiegłych. Sprawami dalszej poprawy jakości towarów rynkowych Rząd zajmuje się na co dzień.</u> + <u xml:id="u-53.19" who="#PiotrJaroszewicz">Wiele uwagi poświęcamy także wzmocnieniu dyscypliny płac i dochodów, zwalczaniu wszelkiego rodzaju nieuzasadnionych, nie zapracowanych wypłat, a także nadmiernemu wykupowi towarów przez odbiorców pozarynkowych.</u> + <u xml:id="u-53.20" who="#PiotrJaroszewicz">Oczekujemy, że przewidywana poprawa wyników w rolnictwie, wykonanie zadań przez przemysł — przy zmianach w strukturze produkcji, a także utrzymanie inwestycji na ustalonym poziomie pozwoli nadal zwiększać dostawy towarów żywnościowych i przemysłowych na rynek.</u> + <u xml:id="u-53.21" who="#PiotrJaroszewicz">W procesie przezwyciężania naszych trudności obok działań ekonomicznych istotne znaczenie — jak mówiono dziś w debacie — ma postawa obywatelska, głębokie zrozumienie, że trudności te mają charakter przejściowy, że ich przezwyciężenie zależy od każdego z nas, od jakości naszej pracy i spełniania obywatelskich powinności.</u> + <u xml:id="u-53.22" who="#PiotrJaroszewicz">W obecnej chwili zadaniem podstawowym jest zapewnienie gospodarce właściwego rytmu pracy w całym okresie letnim. Dla rolnictwa jest to czas szczególnie wytężonej pracy, w której zapewniamy mu wsparcie i pomoc wszystkich działów gospodarki. Jest sprawą rolników, administracji, organizacji gospodarczych i społecznych, wszystkich służb współpracujących z rolnictwem, aby jak najlepiej przygotować akcję żniwną i sprawnie zebrać plony. Wiele uwagi poświęciło tej sprawie Biuro Polityczne Komitetu Centralnego PZPR. Nie wolno nam nic uronić z tegorocznego urodzaju zbóż, okopowych, warzyw i owoców. Zbiór, skup i przechowanie produktów rolnych muszą przebiegać sprawnie i bez zakłóceń.</u> + <u xml:id="u-53.23" who="#PiotrJaroszewicz">Nie wolno także ani na chwilę osłabiać tempa pracy w przemyśle i budownictwie, tym więcej, że w przemyśle musimy kontynuować zmiany w strukturze produkcji na rzecz maksymalnego wzrostu produkcji wyrobów rynkowych i towarów przeznaczonych na eksport. Budowlani muszą skupiać potencjał na obiektach kończonych, aby jak najszybciej przekazać je gospodarce, a także maksymalnie przyspieszać realizację budownictwa mieszkaniowego po to, by całkowicie wykonać tegoroczne zadania.</u> + <u xml:id="u-53.24" who="#PiotrJaroszewicz">W obliczu tych zadań ustaliliśmy programy działania, a także rygory w planach urlopowych dla administracji, aby rytm pracy w okresie letnim nie uległ zakłóceniu. Rząd liczy w tej mierze na pomoc organizacji społecznych, ogniw związkowych i młodzieży. Jestem przekonany, że również obywatele posłowie zechcą w swojej działalności w okręgach wyborczych w okresie letnim poświęcić tym sprawom uwagę.</u> + <u xml:id="u-53.25" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Jak podkreślano w dzisiejszej debacie, generalne założenia planu i budżetu na rok 1976 zostały wykonane pomyślnie — mimo niesprzyjających warunków zewnętrznych i wewnętrznych. Było to możliwe dzięki wzmożonemu wysiłkowi milionów ludzi pracy w Polsce, za co należy się im głębokie uznanie i podziękowanie.</u> + <u xml:id="u-53.26" who="#PiotrJaroszewicz">Przezwyciężamy trudności i kłopoty, wykorzystując wyniki rozbudowy i unowocześnienia potencjału wytwórczego kraju oraz wzrost poziomu kwalifikacji kadr.</u> + <u xml:id="u-53.27" who="#PiotrJaroszewicz">Zdajemy sobie sprawę, że skutki wielu problemów, z którymi zderzyliśmy się w roku minionym będą oddziaływać na gospodarkę w ciągu najbliższych lat. Wyciągając z tego realistyczne wnioski, partia na V Plenum Komitetu Centralnego uznała za niezbędne przeprowadzenie manewru społeczno-gospodarczego, który powinien zapewnić pełniejsze zaspokajanie potrzeb społecznych. Rząd z całą konsekwencją wciela w życie postanowienia V Plenum KC partii.</u> + <u xml:id="u-53.28" who="#PiotrJaroszewicz">Wiele wniosków w tych sprawach zgłosili także obywatele posłowie. Rząd odnosi się do nich z uwagą i zapewni ich maksymalne wykorzystanie. Pomagają one Radzie Ministrów, resortom i całej administracji terenowej doskonalić ich pracę.</u> + <u xml:id="u-53.29" who="#PiotrJaroszewicz">Również na obecnym posiedzeniu, dokonując oceny wykonania planu i budżetu roku ubiegłego, obywatele posłowie w imieniu komisji sejmowych lub indywidualnie zgłosili wiele postulatów i wniosków z sugestią ich realizacji w roku bieżącym lub w latach najbliższych obecnego planu 5-letniego. Postulaty te i wnioski w swej intencji i istocie są słuszne. Wszystkie te, które zmierzają do wykorzystania rezerw oszczędności, racjonalizacji i efektywności gospodarowania, a także do usuwania niedociągnięć w pracy administracji, Rząd przyjmuje i zapewni ich wdrożenie.</u> + <u xml:id="u-53.30" who="#PiotrJaroszewicz">Część wniosków, która wiąże się z koniecznością podejmowania dodatkowych nakładów inwestycyjnych lub wydatków budżetowych, będzie poddana bardzo wnikliwej analizie. Terminy ich realizacji musimy bowiem zawsze konfrontować z możliwościami gospodarki, ściśle przestrzegać wzajemnych proporcji planu i budżetu, baczyć, ażeby poziom inwestycji określonych w planie i budżecie, przyjmowanych przez Wysoki Sejm, nie był przekraczany.</u> + <u xml:id="u-53.31" who="#PiotrJaroszewicz">W naszej działalności zwracamy się przede wszystkim ku przyszłości, ku nowym zadaniom. W decydującą fazę wchodzą prace nad projektem narodowego planu społeczno-gospodarczego oraz budżetu państwa na rok 1978. Zakładamy, że będzie to rok wysokiej efektywności gospodarowania i jakości pracy całej gospodarki, rok pełniejszego wykorzystania rezerw materialnych, oszczędności, rok wysokiej jakości pracy wszystkich Polaków w mieście i na wsi. Możemy i musimy osiągnąć znaczny wzrost efektywności w gospodarowaniu zasobami pracy, w racjonalizacji zużycia energii, surowców i materiałów, w wykorzystywaniu mocy produkcyjnych, w poprawie jakości wyrobów, w rozwoju naszego eksportu.</u> + <u xml:id="u-53.32" who="#PiotrJaroszewicz">Idziemy konsekwentnie drogą wytyczoną przez partię, mając stale na uwadze dobro człowieka, jego interesy i potrzeby.</u> + <u xml:id="u-53.33" who="#PiotrJaroszewicz">Socjalistyczna droga rozwoju zapewnia Polsce stały postęp społeczny i gospodarczy, wolny od kryzysów i regresu. Dobitnym tego potwierdzeniem są również oceniane dziś przez Wysoką Izbę wyniki naszej pracy w roku ubiegłym. Dziękuję Obywatelom Posłom za uwagę.</u> + <u xml:id="u-53.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-54"> + <u xml:id="u-54.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi. Proszę o zabranie głosu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Posła Edwarda Gierka.</u> + </div> + <div xml:id="div-55"> + <u xml:id="u-55.0" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Dobiega końca tegoroczna wiosenna sesja Sejmu. Zamykamy pracowite i owocne półrocze w rozwoju kraju, w działalności Sejmu i Rządu, wszystkich ogniw władzy ludowej. W dzisiejszej debacie nad sprawozdaniami Rządu za 1976 rok znalazła potwierdzenie pozytywna ocena realizacji podstawowych zadań społeczno-gospodarczych. Wyrażono jednocześnie szereg opinii krytycznych, zwrócono uwagę na liczne jeszcze niedociągnięcia w pracy gospodarczej, sygnalizowano rezerwy. Wobec spraw tych przed chwalą zajął stanowisko Prezes Rady Ministrów towarzysz Piotr Jaroszewicz. Położył on szczególny nacisk na problemy, które wymagają rozwiązania, i trudności, jakie musimy przezwyciężać w polityce gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-55.1" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Jest słuszne, że na tych właśnie sprawach Rząd skupia swoją uwagę. Stoją bowiem przed nami niełatwe i ambitne zadania. Dokonujemy strukturalnego przemieszczenia sił i środków dla zapewnienia w obecnych warunkach realizacji celów społecznych strategii VI i VII Zjazdu. Chodzi przede wszystkim o przyśpieszenie wzrostu produkcji rynkowej i eksportowej, o dalszy rozwój rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-55.2" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Po to, aby w tych dziedzinach iść szybciej naprzód musimy zwiększyć efektywność gospodarowania i podnieść wydajność pracy w gospodarce.</u> + <u xml:id="u-55.3" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Upowszechnianie zasad dobrej roboty, doskonalenie organizacji pracy i procesów podejmowania decyzji ma dziś kluczowe znaczenie. Mamy dziś potężny, stale unowocześniany i modernizowany potencjał przemysłowy. Mamy kadry o rosnących kwalifikacjach i umiejętnościach. Mamy zatem wszystkie możliwości do tego, aby podnosić jakość pracy i jakość warunków życia naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-55.4" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Podstawą skuteczności naszych ogólnonarodowych poczynań jest jedność moralno-polityczna, wspólnota idei i celów, jaka zespala nasz naród. Uczyniliśmy w ostatnich latach wiele dla umocnienia tej jedności. Kierowaliśmy się i kierujemy zasadą, że najważniejsze sprawy Polski i Polaków można prowadzić pomyślnie jedynie w klimacie wzajemnego zaufania i powszechnego zaangażowania. Jedność polityczna narodu, jego mądrość i ofiarność, których nowym świadectwem są pomyślne wyniki minionego — niełatwego przecież półrocza, upoważniają do złożenia z wysokiej sejmowej trybuny serdecznych podziękowań klasie robotniczej i wszystkim ludziom pracy, wszystkim naszym rodakom za ich wkład do rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-55.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-55.6" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Główną przesłanką jedności narodu jest polityka naszej partii i państwa, wychodząca na spotkanie potrzebom kraju i aspiracjom ludzi pracy, odpowiadająca żywotnym racjom narodowym i społecznym. Politykę tę kształtujemy w dyskusji i w konsultacji ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym, z bezpartyjnymi, z całym społeczeństwem. Jest to wspólna polityka Frontu Jedności Narodu, wspólnie z całym narodem wcielamy ją w życie. Jest to polityka otwarta na nowe inicjatywy, doskonalimy ją i korygujemy odpowiednio do warunków i możliwości.</u> + <u xml:id="u-55.7" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Niezbywalną zasadą naszej polityki jest socjalistyczna demokracja, szerokie uczestnictwo ludzi pracy we współgospodarowaniu krajem. I w tej dziedzinie czynimy godne uwagi postępy. Na rozszerzonym posiedzeniu Prezydium naszego Klubu Poselskiego w marcu bieżącego roku przedyskutowaliśmy podstawowe problemy pracy i sformułowaliśmy nowe wymagania w ustawodawczej i kontrolnej działalności Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Powinniśmy nadal doskonalić pracę wszystkich organów przedstawicielskich, stopniowo rozszerzać uprawnienia władz terenowych, rozwijać samorządność. Musimy też stale podnosić kulturę polityczną władz i społeczeństwa, umacniać nasz socjalistyczny system prawny.</u> + <u xml:id="u-55.8" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Szczególnie wielką wagę należy przywiązywać do kontroli społecznej, umacniać jej rangę, dbać o konsekwentną realizację jej wniosków. Troszczymy się i będziemy się troszczyć o to, by prawo zawsze prawo znaczyło, by na każdym odcinku życia panowała praworządność i poszanowanie godności obywatela.</u> + <u xml:id="u-55.9" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Państwo nasze konsekwentnie przestrzega konstytucyjnej zasady wolności sumienia i wyznania. Wszyscy powinniśmy dbać o to, aby stosunki między ludźmi o różnych poglądach na religię cechowała tolerancja, która należy do dobrych tradycji naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-55.10" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Nasza Konstytucja — a umocniły to zmiany uchwalone przez Sejm na początku ubiegłego roku — gwarantuje w całej rozciągłości prawa obywatelskie: ekonomiczne, społeczne i polityczne. Wszystkie też urzeczywistniamy w praktyce z całą konsekwencją. Największe znaczenie przywiązywaliśmy i przywiązywać będziemy do tych zdobyczy ustroju socjalistycznego i zasad naszej polityki, które decydują o równych szansach startu życiowego, o bezpieczeństwie socjalnym i pewności jutra człowieka. Stanowią one fundament, na którym opiera się pozycja ludzi pracy w społeczeństwie, ich wpływ na życie polityczne i udział w rządzeniu. Wiemy z gorzkiego doświadczenia naszego własnego narodu, z doświadczenia wciąż żywego w pamięci starszych pokoleń, iż bez wyzwolenia ekonomicznego i bez zapewnienia podstawowych praw społecznych, wszelkie deklaracje o równości i wolności stają się pustym dźwiękiem. Dlatego musimy zdecydowanie bronić podstaw ustrojowych naszego państwa i nienaruszalności jego instytucji, dlatego musimy stanowczo przeciwstawiać się wszelkim próbom nadużywania socjalistycznej demokracji dla celów sprzecznych z interesami Polski i socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-55.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-55.12" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Jest to obowiązek władz państwowych i wszystkich patriotów, wszystkich, komu droga jest obecna pozycja naszego kraju, wywalczona kosztem ogromnych ofiar i zbudowana wysiłkiem pokolenia.</u> + <u xml:id="u-55.13" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Władza ludowa, wypełniając testament polskich demokratów i rewolucjonistów, zlikwidowała ucisk klasowy i upośledzenie społeczne. Po raz pierwszy w historii naszego narodu powstały warunki ustrojowe i materialne dla rzeczywistej realizacji praw człowieka, dla faktycznej demokracji.</u> + <u xml:id="u-55.14" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Jeszcze kilka dziesiątków lat temu kraj nasz nękało chroniczne bezrobocie w mieście i na wsi. Miliony Polaków wywędrowały za pracą na obczyznę, dając początek skupiskom polonijnym w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, we Francji i Belgii, w wielu innych krajach. Potrzeba było wielkich przeobrażeń rewolucyjnych i trzech 10-leci wysiłków w dziedzinie socjalistycznego uprzemysłowienia i urbanizacji, aby zapewnić w praktyce powszechne prawo do pracy i uwolnić nasz kraj od groźby bezrobocia. W tym czasie stworzyliśmy ponad 7 min nowych miejsc pracy poza rolnictwem. Duże znaczenie dla rozwiązania tego problemu miał wysiłek inwestycyjny, podjęty w latach 70-tych, dzięki któremu zdynamizowaliśmy rozwój gospodarki, podnieśliśmy poziom techniczny przemysłu i zapewniliśmy wielomilionowej rzeszy młodego pokolenia pracę, odpowiadającą jego ambicji twórczej i nowoczesnym kwalifikacjom. Ukształtowaliśmy ustawodawstwo pracy należące do najbardziej postępowych w świecie. Uchwalony przez Sejm Kodeks pracy gwarantuje prawa i szerokie przywileje pracownicze, pełne równouprawnienie kobiet, zgodnie z wysuwanym od 10-leci postulatem zrównuje uprawnienia pracowników fizycznych i umysłowych.</u> + <u xml:id="u-55.15" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Przeznaczamy wielkie środki na poprawę warunków pracy i wypoczynku oraz na rozwój urządzeń socjalnych. Wielką wagę przywiązujemy do właściwych, przyjaznych stosunków międzyludzkich w zakładach i innych zespołach pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-55.16" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Szczycąc się osiągniętym poziomem, nie możemy i nie powinniśmy na nim poprzestać. Realizacja prawa do pracy w naszym kraju w latach, które nadchodzą, oznaczać będzie przede wszystkim dążenie do zapewnienia wyższej efektywności i zarazem pełniejszej humanizacji wszelkich ludzkich przedsięwzięć, zarówno w produkcji, jak i we wszystkich innych dziedzinach. Wiele w tym względzie mamy jeszcze do zrobienia.</u> + <u xml:id="u-55.17" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Będziemy nadal modernizować gospodarkę, szerzej korzystać z osiągnięć rewolucji naukowo-technicznej, ograniczać i eliminować prace niekwalifikowane i uciążliwe oraz rozszerzać zakres czynności stawiających pracującemu wyższe wymagania zawodowe i intelektualne. Będziemy stale doskonalić organizację i podnosić kulturę pracy. Postęp w tej dziedzinie jest kluczowym warunkiem wyższej jakości pracy i życia. Jedynie na tej drodze możliwe będzie w przyszłości dalsze skracanie czasu pracy.</u> + <u xml:id="u-55.18" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Fundamentalne znaczenie dla każdego człowieka, dla każdej rodziny i całego narodu ma powszechna realizacja prawa do bezpłatnej oświaty. Mamy powody do dumy z osiągnięć w tej dziedzinie. Obecnie co czwarty obywatel Polski kształci się w różnego typu szkołach, a wychowanie dzieci i młodzieży otoczone jest szczególną opieką państwa. Prawie wszyscy absolwenci szkół podstawowych kontynuują naukę w szkołach średnich i zawodowych. W ciągu piętnastu lat potroiliśmy liczbę studentów. Rozwijamy szkolnictwo dla pracujących i kursy zawodowe. Absolwentom szkół zapewniamy pracę, która odpowiada ich kwalifikacjom i aspiracjom.</u> + <u xml:id="u-55.19" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Również w dziedzinie oświaty nie poprzestajemy na osiągniętym. Celem naszym jest pełne wyrównanie szans oświatowych dla młodzieży miast i wsi, wielkich aglomeracji i małych ośrodków, dla młodzieży ze środowisk społecznych o różnym stopniu zaawansowania kulturalnego. Dalszy rozwój wychowania przedszkolnego oraz upowszechnienie 10-letniej szkoły średniej przybliżą nas do tego celu.</u> + <u xml:id="u-55.20" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Nasz system oświaty, w połączeniu z powszechną realizacją prawa do pracy oraz szerokim udostępnieniem dóbr kultury, zapewniają wszechstronny rozwój jednostki, jej talentów, uzdolnień i aspiracji.</u> + <u xml:id="u-55.21" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Jesteśmy jednym z nielicznych krajów na świecie, w którym ochrona zdrowia, zakres świadczonych usług leczniczych oraz ich jakość — nie są już zależne od położenia społecznego bądź stanu majątkowego ludzi potrzebujących pomocy. Od 1972 roku — po objęciu rolników i ich rodzin opieką społecznej służby zdrowia — praktycznie cała ludność naszego kraju korzysta z bezpłatnej ochrony zdrowia. Rozwijamy przemysłową służbę zdrowia, placówki opieki lekarskiej dla młodzieży szkolnej i akademickiej, kładziemy nacisk na profilaktykę i unowocześnienie diagnostyki. Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia skutecznie pomaga w rozbudowie lecznictwa i sprzyja poprawie opieki zdrowotnej.</u> + <u xml:id="u-55.22" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Podjęliśmy poważne wysiłki na rzecz rozbudowy systemu szpitali ogólnych i specjalistycznych, ośrodków zdrowia, klinik, poradni i sanatoriów, popieramy rozwój nauk medycznych. Rozpoczynamy budowę nowoczesnego centrum onkologicznego.</u> + <u xml:id="u-55.23" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wiemy, że mimo tych wysiłków wciąż jeszcze odczuwamy niedostatek miejsc w szpitalach, a usługi placówek służby zdrowia nie zawsze są zadowalające. Dlatego nadal przywiązujemy wielką wagę do kształcenia kadr oraz do odpowiedniego rozwoju bazy materialnej służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-55.24" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Szczególną opieką otaczać będziemy kobiety-matki, macierzyństwo i wychowanie dzieci. Daliśmy temu wyraz, podnosząc ochronę macierzyństwa do rangi konstytucyjnej powinności państwa. Dobro rodziny i dobro dzieci znajduje się w centrum naszej polityki społecznej. Od tego zależy rozwój narodu, jego przyszłość.</u> + <u xml:id="u-55.25" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">W Polsce Ludowej rodzina jest i będzie zawsze decydującym ogniwem społeczeństwa. Jakość więzi rodzinnych i jakość wychowania w rodzinie wywierają przemożny wpływ na kształtowanie moralnego oblicza narodu. Na szczęściu rodziny budujemy pomyślność społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-55.26" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Przedłużone w ostatnim czasie urlopy macierzyńskie, zasiłki porodowe, fundusz alimentacyjny, budowa setek żłobków, przedszkoli, przychodni dla dzieci są wymownym dowodem stosunku naszego państwa do spraw rodziny. Nie będziemy szczędzić dalszych wysiłków w tym zakresie. W najbliższym czasie zostanie wprowadzony zasiłek dla matek wychowujących małe dzieci, jeśli po ustawowym urlopie macierzyńskim będą chciały skorzystać z dłuższego urlopu bezpłatnego.</u> + <u xml:id="u-55.27" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Najważniejszym i najtrudniejszym problemem społecznym wciąż pozostaje kwestia mieszkaniowa. Ostatnie plenum Komitetu Centralnego naszej partii radziło nad sposobami przyspieszenia rozwiązywania tej kwestii. Nadajemy tej sprawie najwyższy priorytet w naszej polityce społeczno-gospodarczej. Chcemy w połowie lat osiemdziesiątych każdej polskiej rodzinie zapewnić samodzielne mieszkanie. Aby sprostać temu zadaniu, musimy przeznaczyć ogromne środki państwowe i zmobilizować całe społeczeństwo do maksymalnego wkładu w rozwój budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-55.28" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Przywiązujemy wielką wagę do tego, aby ludziom pracy stworzyć warunki powszechnej realizacji prawa do wypoczynku. W ubiegłych pięciu latach liczba korzystających z ośrodków wypoczynkowych wzrosła dwukrotnie — do 4 milionów osób. Rozszerzyliśmy na wielką skalę wypoczynek dzieci i młodzieży.</u> + <u xml:id="u-55.29" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Popieramy rozwój turystyki krajowej i zagranicznej. Podejmujemy wysiłki, aby w polityce gospodarczej, a zwłaszcza w planowaniu przestrzennym coraz lepiej rozwiązywać problemy ochrony i kształtowania naturalnego środowiska człowieka.</u> + <u xml:id="u-55.30" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Do najistotniejszych osiągnięć socjalnych w naszym kraju należy zapewnienie zaopatrzenia emerytalnego wszystkim ludziom pracy. W niedługim czasie Rząd wniesie do Sejmu projekt ustawy o emeryturach dla rolników indywidualnych, sprzedających państwu produkcję towarową, a więc w praktyce dla wszystkich chłopów utrzymujących się z pracy w rolnictwie. Wychodzimy z założenia, że o poziomie społeczeństwa najpełniej świadczy dbałość, jaką otacza ono tych, którzy oddali ojczyźnie swe siły i potrzebują teraz troskliwości i opieki. Reforma systemu emerytur i rent zbliży nas do poziomu zabezpieczenia socjalnego, odpowiadającego najbardziej postępowym postulatom socjalistycznej polityki społecznej.</u> + <u xml:id="u-55.31" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wysoki Sejmie! Dzięki wysiłkom całego narodu i słusznej polityce naszego państwa Polska zdobyła mocną pozycję w Europie i w świecie. Dla nas Polaków powodem do dumy może być fakt, że znajdujemy się w głównym nurcie przemian współczesnego świata, walki pokój, postęp i równoprawną współpracę w stosunkach między narodami. Kraj nasz wnosi istotny wkład w realizację zasad i postanowień Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Razem ze Związkiem Radzieckim i całą wspólnotą państw socjalistycznych zmierzać będziemy konsekwentnie drogą odprężenia, umacniania międzynarodowego bezpieczeństwa i wszechstronnego rozwijania stosunków politycznych, gospodarczych i kulturalnych. Będziemy zdecydowanie przeciwdziałać siłom i tendencjom, które hamują proces odprężenia i forsują wyścig zbrojeń. Prawo do życia w pokoju jest najbardziej elementarnym prawem człowieka i narodów.</u> + <u xml:id="u-55.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-55.33" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Walce o realizację tego prawa dla naszego narodu, doświadczonego ciężko przez wojnę, dla wszystkich narodów, dla całej ludzkości, podporządkowaliśmy całkowicie politykę zagraniczną Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Czynimy i czynić będziemy dla tej nadrzędnej sprawy tyle, ile tylko leży w naszej mocy.</u> + <u xml:id="u-55.34" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Współdziałamy w tym dążeniu ze wszystkimi pokojowymi siłami Europy i świata.</u> + <u xml:id="u-55.35" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Skupiając nasze wysiłki na konsekwentnej realizacji prawa do pracy, do oświaty i nauki, do powszechnej i bezpłatnej opieki zdrowotnej, do zabezpieczenia na starość i do samodzielnego mieszkania dla każdej rodziny, będziemy również na forum międzynarodowym wysuwać i popierać inicjatywy zmierzające do ugruntowania i upowszechnienia tych praw. W bardzo wielu krajach, nie tylko zacofanych ekonomicznie, lecz również wysoko rozwiniętych, sytuacja pod tym względem przedstawia się dla ludzi pracy niepomyślnie, a czasem wręcz tragicznie.</u> + <u xml:id="u-55.36" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wychodzimy z założenia, że prawa obywatelskie, ich kształt i przestrzeganie stanowią wewnętrzną sprawę każdego państwa. Jesteśmy jednak i będziemy rzecznikami uwolnienia ludzkości od bezrobocia i bezdomności, od upośledzenia oświatowego i zdrowotnego; kierujemy się humanizmem naszych socjalistycznych ideałów, jak też przekonaniem, iż społeczeństwa i rządy, poświęcające się rozwiązywaniu palących problemów społecznych, z natury rzeczy muszą prowadzić pokojową politykę i zabiegać o równoprawną, wzajemnie korzystną współpracę międzynarodową. Istnieje bezpośredni związek między postępem społecznym a pokojem. Jesteśmy za umacnianiem tej zależności dla dobra naszego narodu i dla dobra ludzkości.</u> + <u xml:id="u-55.37" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">W zgodzie z wolnościowymi tradycjami naszego narodu oraz ideałami socjalizmu, Polska — jak dotychczas — udzielać będzie solidarnego poparcia narodom i ludom walczącym o swe wyzwolenie, o prawo do stanowienia o własnym losie i własnym rozwoju.</u> + <u xml:id="u-55.38" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wysoki Sejmie! Sprawa praw człowieka pojawia się dziś często na łamach prasy, w treści politycznych wystąpień i w toku politycznych spotkań. Różne są intencje, które leżą u źródeł tych wystąpień. Nie zamierzam ich tutaj oceniać. Pragnę jednak stwierdzić wyraźnie: rzetelne i uczciwe zainteresowanie sprawami człowieka może nam, Polakom, komunistom, obywatelom socjalistycznego kraju dostarczać jedynie głębokiej satysfakcji. Nie pod innym sztandarem, ale właśnie pod sztandarem, gdzie wypisane były elementarne prawa człowieka, toczyliśmy przez długie 10-lecia walkę o wolność narodową i sprawiedliwość społeczną.</u> + <u xml:id="u-55.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-55.40" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Odwołując się do praw człowieka podnosiliśmy z ruin naszą ojczyznę i budowaliśmy w niej coraz lepsze, coraz zasobniejsze, coraz pełniejsze życie ludzkie. Z tą samą perspektywą patrzymy w dzień jutrzejszy i pojutrzejszy. Wszystko co podejmujemy, co planujemy ma jeden tylko cel: pomyślność jednostki i zbiorowości.</u> + <u xml:id="u-55.41" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Dlatego zarówno Polska, jak i wszystkie kraje socjalistyczne z największą powagą odnoszą się do sprawy praw człowieka. Jest to nasza sprawa. To my — nasz ród i nasze kraje — to socjalizm postawił tę sprawę przed światem, uczynił ją w ciągu lat doniosłym problemem współczesności. Tak będziemy postępować nadal. Nadal będziemy iść w awangardzie wielkiego nurtu walki o postęp, o demokrację, o pokój na świecie.</u> + <u xml:id="u-55.42" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Za 3 tygodnie obchodzić będziemy uroczyście 33 rocznicę odzyskania niepodległości. Złóżmy z okazji święta narodowego wszystkim Polkom i Polakom serdeczne gratulacje i najlepsze nasze życzenia. Niech wspólna praca i patriotyczna postawa dobrze służą dalszemu rozkwitowi naszej socjalistycznej ojczyzny, Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-55.43" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-56"> + <u xml:id="u-56.0" who="#Marszalek">Dziękuję I Sekretarzowi Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Posłowi Edwardowi Gierkowi.</u> + <u xml:id="u-56.1" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-56.2" who="#Marszalek">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-56.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-56.4" who="#Marszalek">Proponowany przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów projekt uchwały w sprawie zatwierdzenia sprawozdań Rządu z wykonania planu i budżetu w 1976 r. — jest Obywatelom Posłom przedstawiony w sprawozdaniu Komisji (druk nr 60).</u> + <u xml:id="u-56.5" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-56.6" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-56.7" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-56.8" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-56.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie zatwierdził sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego rozwoju w 1976 r. oraz budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1976 r.</u> + <u xml:id="u-56.10" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — po rozpatrzeniu sprawozdań Rządu z wykonania planu i budżetu w 1976 r. — przedstawiła wniosek w przedmiocie absolutorium dla Rządu (druk sejmowy nr 61).</u> + <u xml:id="u-56.11" who="#Marszalek">Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów stwierdza, że rok 1976 przyniósł dalszy postęp w rozwoju kraju, warunkach życia społeczeństwa i charakteryzował się konsekwentną realizacją programu rozwojowego nakreślonego na VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-56.12" who="#Marszalek">Zadania planu i budżetu 1976 roku realizowane były w mniej pomyślnych niż w latach poprzednich warunkach zewnętrznych i wewnętrznych, co powodowało określone napięcia i trudności.</u> + <u xml:id="u-56.13" who="#Marszalek">W celu przeciwdziałania tym trudnościom Rząd podejmował operatywne działania zmierzające do ich przezwyciężenia przez uruchamianie rezerw i podnoszenie efektywności gospodarowania. Dzięki tym działaniom i wysiłkom społeczeństwa zapewniono sprawną realizację podstawowych zadań i osiągnięto dalszy wzrost społeczno-gospodarczy kraju.</u> + <u xml:id="u-56.14" who="#Marszalek">Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów stwierdza, że działalność Rządu w 1976 r. była zgodna z uchwałą o narodowym planie społeczno-gospodarczego rozwoju i ustawą budżetową na rok 1976 oraz — na podstawie art. 39 ust. 4 regulaminu Sejmu — wnosi, aby Wysoki Sejm podjął następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-56.15" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej udziela Rządowi absolutorium za okres od 1 stycznia 1976 r. do 31 grudnia 1976 r.”.</u> + <u xml:id="u-56.16" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-56.17" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-56.18" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-56.19" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-56.20" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm przyjął proponowaną uchwałę, a tym samym udzielił Rządowi absolutorium za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1976 r.</u> + <u xml:id="u-56.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-56.22" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o rządowym projekcie ustawy zmieniającej ustawę o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej (druki nr 58 i 59).</u> + <u xml:id="u-56.23" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Edward Sieradzki.</u> + </div> + <div xml:id="div-57"> + <u xml:id="u-57.0" who="#PoselEdwardSieradzki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy zmieniającej ustawę z dnia 21 maja 1963 r. o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej — zawarty w druku sejmowym nr 58 — przyczyni się do dalszego doskonalenia tych dziedzin działalności w siłach zbrojnych, które pozostają w bezpośrednim związku z kształtowaniem dyscypliny wojskowej.</u> + <u xml:id="u-57.1" who="#PoselEdwardSieradzki">Proponowana nowelizacja, wzbogacając dotychczas obowiązującą ustawę o nowe ideowo-wychowawcze treści, twórczo rozwija wskazania wynikające z programu VII Zjazdu partii w kierunku dalszego pomyślnego wykonywania zadań w wojsku, właściwych dla etapu budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Sprzyjać będzie pogłębionej realizacji zaszczytnego, a jednocześnie wysoce zobowiązującego postulatu nieustannego doskonalenia socjalistycznej edukacji, zwłaszcza młodych wiekiem obywateli, powoływanych do odbywania obowiązku służby wojskowej.</u> + <u xml:id="u-57.2" who="#PoselEdwardSieradzki">Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt zmian ma w szczególności na celu rozwijanie dalszych inicjatyw i rozbudzanie ambicji żołnierzy do uzyskiwania coraz wyższych kwalifikacji i lepszych efektów w służbie wojskowej, osiąganie jeszcze wyższej sprawności działania oraz zespalanie indywidualnych zdolności i możliwości każdego żołnierza do optymalnego rozwiązywania zadań przez jednostki i pododdziały.</u> + <u xml:id="u-57.3" who="#PoselEdwardSieradzki">Przechodząc do omówienia najbardziej istotnych zagadnień ujętych w projekcie ustawy, pragnę podkreślić, co następuje. Doceniając rangę treści definicji dyscypliny wojskowej, której sformułowania powinny być jednoznaczne i zrozumiałe dla każdego żołnierza, przyjmuje się w projekcie, że dyscyplinę wojskową stanowi — „ścisłe podporządkowanie się każdego żołnierza zasadom określonym w regulaminach i innych przepisach wojskowych oraz rozkazom przełożonych”.</u> + <u xml:id="u-57.4" who="#PoselEdwardSieradzki">Ideową treść dyscypliny wojskowej, wyrażającą się w miłości ojczyzny, wierności narodowi i poczuciu najwyższego obowiązku obrony wzbogaca się takimi dalszymi przesłankami bliskimi sercom żołnierzy, jak „niezłomność w dotrzymywaniu przysięgi wojskowej” oraz — „szczególna cześć i przywiązanie do symboli Państwa Polskiego i jego Sił Zbrojnych”.</u> + <u xml:id="u-57.5" who="#PoselEdwardSieradzki">Tak więc wprowadzona zmiana określa bardziej precyzyjnie i konkretnie pojęcie dyscypliny wojskowej, odzwierciedla dialektyczną jedność i wzajemne uwarunkowania zasadniczych czynników wpływających na karność żołnierza ze szczególnym uwypukleniem najważniejszego z nich — świadomości żołnierza.</u> + <u xml:id="u-57.6" who="#PoselEdwardSieradzki">Dając wyraz integralnej więzi wojska jako organicznej części socjalistycznego państwa, zaś żołnierzy jako członków jego społeczności, wprowadza się nowy przepis, jako art. 2, akcentujący obywatelskie powinności żołnierza, wg których powinien on — „wzorowo przestrzegać przepisów prawa, socjalistycznych norm współżycia społecznego, strzec interesów Państwa oraz ściśle stosować się do wymagań dyscypliny wojskowej”. Utrwalanie i pogłębianie u wszystkich żołnierzy tych cnót obywatelskich będzie sprzyjać kształtowaniu ich świadomości w duchu ideałów socjalizmu, a wyniesione z wojska poglądy i doświadczenia powinny stanowić rękojmię dyscypliny i przodownictwa w miejscu pracy.</u> + <u xml:id="u-57.7" who="#PoselEdwardSieradzki">Dotychczasowa treść art. 3, określającego obowiązki i uprawnienia przełożonych, ulega znacznemu rozszerzeniu w sferze ideowo-wychowawczego wpływania na społecznie pożądane postawy podwładnych żołnierzy. Zwiększone w tym zakresie zadania mają szczególne znaczenie w świetle wzmagającej się konfrontacji ideologicznej ze światem kapitalistycznym. Spośród wielu czynników oddziaływania w procesie socjalistycznej edukacji żołnierzy, niezmiernie ważną sprawą akcentowaną w nowym przepisie jest dalsze pogłębianie patriotyzmu i internacjonalizmu, stanowiących główne źródła ideowej i moralno-politycznej siły całego naszego narodu. Wskazania III i VII Plenum partii nadają socjalistycznemu patriotyzmowi i internacjonalizmowi oraz ich nieodłącznej jedności szczególną rangę.</u> + <u xml:id="u-57.8" who="#PoselEdwardSieradzki">Nowelizacja ustawy w znacznym stopniu modyfikuje dotychczasowy katalog wyróżnień i kar dyscyplinarnych udzielanych poszczególnym żołnierzom.</u> + <u xml:id="u-57.9" who="#PoselEdwardSieradzki">Wyróżnienia rozszerza się o nowe formy uhonorowania, a mianowicie: w stosunku do wszystkich żołnierzy w czynnej służbie wojskowej — o pochwałę w rozkazie, dyplom uznania, wyznaczenie na wyższe stanowisko służbowe, wpisanie nazwiska i zasług do kroniki jednostki wojskowej lub do księgi zasłużonych dla okręgu wojskowego (Marynarki Wojennej, Wojsk Lotniczych, Wojsk Obrony Powietrznej Kraju) albo do — „Honorowej Księgi Czynów Żołnierskich”, eksponowanej w Sali Zwycięstwa Muzeum Wojska Polskiego. Wobec żołnierzy zawodowych przewiduje się ponadto wręczenie listu gratulacyjnego, m.in. z okazji 25- i 30-lecia nieprzerwanej i nienagannej służby wojskowej lub zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, nagrodzenie przyznaną na własność nie tylko bronią białą, ale również palną — z dedykacją.</u> + <u xml:id="u-57.10" who="#PoselEdwardSieradzki">Jako odrębną postać wyróżnienia ustanawia się — „także wcześniejsze skreślenie poprzednio wymierzonej kary dyscyplinarnej”. Ten instrument wychowawczy, umożliwiający anulowanie w ewidencji kary dyscyplinarnej przedterminowo (zanim to nastąpi automatycznie w terminach sześcio-lub dwunastomiesięcznych — zależnie od charakteru służby wojskowej — w razie nienagannego pełnienia jej w tym czasie) będzie spełniał istotną funkcję stymulującą wzorowe pełnienie służby przez żołnierza.</u> + <u xml:id="u-57.11" who="#PoselEdwardSieradzki">Równie ważny czynnik satysfakcjonowania szczególnie wzorowego i efektywnego wykonywania zadań stanowi wyróżnienie jednostek wojskowych lub ich pododdziałów. Szeroko rozwinięty i autentyczny ruch przodownictwa i współzawodnictwa w wojsku dozna dodatkowego wsparcia w niniejszej ustawie m.in. drogą wyróżnienia w postaci — „nadania miana” np. Drużyny Służby Socjalistycznej, Przodującego Pododdziału albo Oddziału. Pielęgnowaniu tradycji najlepszych jednostek wojskowych będzie sprzyjać również uhonorowanie medalami — „Za Osiągnięcia w Służbie Wojskowej” albo — „Za Wybitne Osiągnięcia w Służbie Wojskowej”, nadanymi przez Ministra Obrony Narodowej.</u> + <u xml:id="u-57.12" who="#PoselEdwardSieradzki">Indeks kar dyscyplinarnych uzupełnia się: pozbawieniem tytułu i odznaki wzorowego żołnierza (w związku z taką formą wyróżnienia), wydaleniem podchorążego, kadeta lub elewa ze służby wojskowej, pełnionej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego, oraz pozbawieniem posiadanego stopnia wojskowego. Uwzględniając poważną dolegliwość dla żołnierzy zawodowych obniżenia lub pozbawienia stopnia wojskowego — w ustawie zastrzega się, iż może to nastąpić wyłącznie na wniosek sądu honorowego (art. 14 ust. 4).</u> + <u xml:id="u-57.13" who="#PoselEdwardSieradzki">Ze względu na dotkliwy charakter kary aresztu, wkraczającej w bardzo poważnym stopniu w sferę praw osobistych żołnierza — zmniejsza się jej maksymalny pułap przewidziany dotychczas w ustawie z 21 dni do 14 dni.</u> + <u xml:id="u-57.14" who="#PoselEdwardSieradzki">W celu wzmożenia gwarancji o charakterze prawno-procesowym w postępowaniu dyscyplinarnym, w art. 21 projektu ustawy zawarto dyrektywę unormowania w regulaminie dyscyplinarnym również — „sposobu wyjaśniania okoliczności i skutków popełnionego przewinienia”. Szczegółowe jej rozwiązania znajdą wyraz w regulaminie dyscyplinarnym, do którego wydania upoważnia ustawa Ministra Obrony Narodowej.</u> + <u xml:id="u-57.15" who="#PoselEdwardSieradzki">Te same względy legły u podstaw rozszerzenia w art. 57 projektu ustawy praw żołnierza do złożenia zażalenia w związku z ukaraniem, również w razie wymierzenia mu kary za nie popełnione przewinienie (np. wskutek błędu co do osoby lub fałszywego oskarżenia).</u> + <u xml:id="u-57.16" who="#PoselEdwardSieradzki">W sprawie zawieszenia żołnierza w czynnościach służbowych, o którym jest mowa w art. 51, ograniczono pod względem prawnym w znacznym stopniu możliwości jego stosowania, sprowadzając je wyłącznie do popełnienia poważnego naruszenia dyscypliny wojskowej, a zwłaszcza nadużycia uprawnień służbowych. Rezygnuje się całkowicie z tego środka prawnego w przypadku pospolitego wykroczenia.</u> + <u xml:id="u-57.17" who="#PoselEdwardSieradzki">Wysoki Sejmie! Komisja Obrony Narodowej rozpatrzyła wszechstronnie przedstawiony Sejmowi projekt ustawy, jak również wnioski Komisji Prac Ustawodawczych i oceniła go jako odpowiadający zasadom słuszności i czyniący zadość wymaganiom legislacyjnym. Jednocześnie Komisja Obrony Narodowej sformułowała poprawki, zamieszczone w przedstawionym obywatelom posłom druku sejmowym.</u> + <u xml:id="u-57.18" who="#PoselEdwardSieradzki">W imieniu Komisji Obrony Narodowej wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy zmieniającej ustawę o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej — wraz z poprawkami Komisji ujętymi w druku sejmowym nr 59. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-57.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-58"> + <u xml:id="u-58.0" who="#Marszalek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u> + <u xml:id="u-58.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-58.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-58.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-58.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Obrony Narodowej — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-58.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-58.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-58.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-58.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej.</u> + <u xml:id="u-58.9" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u> + <u xml:id="u-58.10" who="#Marszalek">Informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęły 3 interpelacje posłów: Mieczysława Marynowicza, Marianny Michalewskiej i Tadeusza Klofika do Prezesa Rady Ministrów oraz interpelacja posła Mariana Matery do Ministra Gospodarki Materiałowej.</u> + <u xml:id="u-58.11" who="#Marszalek">Ponadto wpłynęło zapytanie posłów Jana Janowskiego i Jerzego Jóźwiaka do Ministra Komunikacji.</u> + <u xml:id="u-58.12" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu skierowało powyższe interpelacje i zapytanie do adresatów.</u> + <u xml:id="u-58.13" who="#Marszalek">Obecnie przystępujemy do odpowiedzi na zgłoszone interpelacje.</u> + <u xml:id="u-58.14" who="#Marszalek">Poseł Mieczysław Marynowicz w swej interpelacji stwierdza, że mimo wyższej w bieżącym roku dynamiki rozwoju usług materialnych, istnieją nadal niedobory w tym zakresie w stosunku do potrzeb. W dużej mierze — zdaniem interpelanta — przyczyną tego stanu rzeczy jest brak części zamiennych do trafiających na rynek artykułów przemysłowych. Powoduje to wydłużanie okresu oczekiwania, a często nawet odmowę wykonania usługi. Poseł podkreśla, że odbija się to ujemnie na realizacji zatwierdzonego przez Sejm rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-58.15" who="#Marszalek">W związku z powyższym interpelant zapytuje: Jakie kroki zarówno w zakresie produkcji, jak i dystrybucji podejmuje Rząd dla poprawy sytuacji w zaopatrzeniu w części zamienne zakładów drobnej wytwórczości świadczących usługi? *)</u> + <u xml:id="u-58.16" who="#Marszalek">O udzielenie odpowiedzi na powyższą interpelację proszę Ministra Przemysłu Maszynowego obywatela Aleksandra Kopcia.</u> + <u xml:id="u-58.17" who="#Marszalek">Minister Przemysłu Maszynowego</u> + </div> + <div xml:id="div-59"> + <u xml:id="u-59.0" who="#AleksanderKopec">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W kompleksowym programie rozwoju produkcji rynkowej w resorcie przemysłu maszynowego jako zadanie pierwszoplanowe traktujemy rozwiązanie problemu zaopatrzenia ludności oraz punktów serwisowych w części zamienne. Dlatego też realizowana dynamika wzrostu produkcji i dostaw części zamiennych znacznie wyprzedza tempo wzrostu dostaw finalnych wyrobów konsumpcyjnych.</u> + <u xml:id="u-59.1" who="#AleksanderKopec">W ostatnich 2 latach udział części zamiennych w ogólnej strukturze dostaw towarów rynkowych resortu wzrósł o połowę i stanowi 17% w roku bieżącym, co wynosi łącznie ponad 15 mld zł. Również w projekcie planu na 1978 rok zakłada się wysokie tempo wzrostu dostaw części zamiennych dla różnych działów gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-59.2" who="#AleksanderKopec">W samej branży motoryzacyjnej dostarcza się na potrzeby serwisowe obsługi rynku blisko 7 tys. pozycji części zamiennych za ponad 9 mld zł rocznie. Pozwolę sobie zwrócić uwagę Wysokiej Izby, że stanowi to równowartość produkcji finalnej 100 tys. samochodów osobowych. Mimo to, na dalszą rozbudowę bazy kooperacyjnej elementów i podzespołów oraz rozwój zdolności produkcyjnych przeznaczamy w resorcie poważne środki, które w bieżącej 5-latce wyniosą ponad 16 mld zł.</u> + <u xml:id="u-59.3" who="#AleksanderKopec">Poważnych nakładów wymagać będzie również zasadnicza rozbudowa potencjału przemysłu chemicznego dla rozwoju produkcji części gumowych i wszelkiego rodzaju uszczelek, których niedobór stanowi obecnie jeden z najtrudniejszych problemów zaopatrzenia sieci usługowej.</u> + <u xml:id="u-59.4" who="#AleksanderKopec">Wysoka Izbo! Równolegle z niezbędnym rozwojem zdolności wytwórczych zmierza się przede wszystkim do zapewnienia racjonalnej struktury asortymentowej produkcji, wykorzystania oraz zwiększenia efektywności gospodarowania częściami zamiennymi. Problem braku szeregu asortymentów rozwiązuje się poprzez rozszerzanie systemu regeneracji części zamiennych w samym przemyśle oraz w zapleczu serwisowym.</u> + <u xml:id="u-59.5" who="#AleksanderKopec">Podam dla przykładu, że prawidłowa organizacja baz regenerujących kineskopy czarno-białe w resorcie handlu wewnętrznego i usług oraz utworzenie w resorcie przemysłu maszynowego centralnych baz regeneracji agregatów chłodziarkowych — pozwoliły w efekcie na zrównoważenie popytu w tych do niedawna deficytowych asortymentach. Obecnie zaś koncentruje się wysiłki na wprowadzeniu na szeroką skalę przemysłowych metod regeneracji części motoryzacyjnych.</u> + <u xml:id="u-59.6" who="#AleksanderKopec">Niezależnie od wymienionych działań realizuje się szeroko zakrojony program podniesienia jakości jako czynnika decydującego m.in. o racjonalnym zużyciu części zamiennych. W pierwszej kolejności wprowadzono system odpowiedzialności, a więc również sankcje ekonomiczne i służbowe za brak odpowiedniej jakości wyprodukowanych wyrobów. Ujmując rzecz krótko — przestano płacić za złą pracę i za zły wyrób.</u> + <u xml:id="u-59.7" who="#AleksanderKopec">Z dniem 15 kwietnia br. wspólnie z resortem handlu wewnętrznego i usług przystąpiono do wycofywania z rynku wszystkich wadliwych i uszkodzonych wyrobów. Dało to pierwsze oczekiwane efekty. Już obecnie ponad 5 tys. pozycji wytwarzanych zespołów i podzespołów do finalnych wyrobów rynkowych ma znak jakości klasy — „1”, a prowadzone prace w dziedzinie typizacji podstawowych zespołów pozwolą na usprawnienie organizacji serwisu technicznego i zaopatrzenia usług w części zamienne.</u> + <u xml:id="u-59.8" who="#AleksanderKopec">W ramach porozumień o współpracy koordynacyjnej z centralnymi związkami spółdzielczości oraz rzemiosła, w branży usług motoryzacyjnych przystąpiono do autoryzacji stacji obsługi samochodów oraz do włączania ich w jednolity system gwarancyjnego zaopatrzenia w części zamienne. Z kolei, wspólnie z resortem handlu wewnętrznego i usług prowadzone są prace w dziedzinie usprawnienia funkcjonowania obrotu częściami zamiennymi do sprzętu elektronicznego i zmechanizowanego sprzętu gospodarstwa domowego.</u> + <u xml:id="u-59.9" who="#AleksanderKopec">W celu zapewnienia prawidłowej koordynacji i operatywnego sterowania zaopatrzeniem materiałowo-technicznym placówek usługowych, tworzy się i umacnia organizację wojewódzkich jednostek wiodących w specjalizowanych branżach usług serwisowych.</u> + <u xml:id="u-59.10" who="#AleksanderKopec">Wysoka Izbo! Przedstawiając pokrótce główne kierunki działania przemysłu i handlu w dziedzinie poprawy ilościowo-asortymentowego zaopatrzenia usług w części zamienne oraz usprawnień dystrybucji — pragnę zapewnić, że problem ten znajduje się i nadal pozostanie w centrum uwagi zainteresowanych resortów zarówno w działalności bieżącej, jak i w pracach programowych na lata następne. Dziękuję za uwagę.</u> + </div> + <div xml:id="div-60"> + <u xml:id="u-60.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-60.1" who="#Marszalek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-60.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-60.3" who="#Marszalek">Wobec tego sprawę interpelacji posła Mieczysława Marynowicza uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-60.4" who="#Marszalek">Poseł Marianna Michalewska w swej interpelacji podkreśla istotne znaczenie dróg lokalnych dla pomyślnej realizacji polityki rolnej.</u> + <u xml:id="u-60.5" who="#Marszalek">W ostatnich latach — jak stwierdza posłanka — czynami społecznymi buduje się coraz mniej tych dróg wskutek zmniejszenia materiałowej i finansowej pomocy państwa, ograniczenia pomocy z funduszu gminnego oraz zwiększenia kosztów budowy dróg.</u> + <u xml:id="u-60.6" who="#Marszalek">W związku z tym posłanka zapytuje:</u> + <u xml:id="u-60.7" who="#Marszalek">Jakie środki zamierza podjąć Rząd w celu wykonania planu budowy dróg lokalnych w czynach społecznych w bieżącym pięcioleciu?</u> + <u xml:id="u-60.8" who="#Marszalek">Czy i jakie działania podejmie Rząd, aby przywrócić udział środków z funduszu gminnego przeznaczanego na budowę, modernizację i utrzymanie dróg lokalnych? Czy i kiedy zostanie znowelizowana uchwała Rady Ministrów w sprawie czynów społecznych, w celu stworzenia lepszych warunków dla rozwoju społecznych czynów drogowych? *)</u> + <u xml:id="u-60.9" who="#Marszalek">O udzielenie odpowiedzi na powyższą interpelację proszę Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska obywatelkę Marię Milczarek.</u> + </div> + <div xml:id="div-61"> + <u xml:id="u-61.0" who="#MinisterAdministracjiGospodarki">Terenowej i Ochrony Środowiska</u> + </div> + <div xml:id="div-62"> + <u xml:id="u-62.0" who="#MariaMilczarek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony w interpelacji obywatelki poseł Marianny Michalewskiej problem dróg lokalnych oraz realizacji zadań na tym odcinku jest częścią bardzo istotnej dziedziny naszej gospodarki narodowej. Stąd też wyjaśnienie spraw, które w swojej interpelacji porusza obywatelka poseł, wymaga spojrzenia w nieco szerszym aspekcie.</u> + <u xml:id="u-62.1" who="#MariaMilczarek">Potrzeby na usługi transportowe, będące logicznym następstwem dynamicznego wzrostu naszej gospodarki w bieżącym dziesięcioleciu, przyspieszonego rozwoju motoryzacji oraz zmian w technologii przewozów — spotęgowały pilność i konieczność rozwoju dróg w kraju. Od 1971 r. Rząd podejmuje i wciela w życie szereg decyzji, które zmierzają do intensywnego rozwoju nowoczesnego budownictwa drogowego. W kraju wybudowano w latach 1971—1976 około 550 km dróg dwujezdniowych, w tym trasę z Warszawy do Katowic. W tym samym okresie wykonano ponad 300 km obwodnic miast i osiedli, co wpłynęło na zwielokrotnienie szybkości przelotowej transportu oraz dostosowano około 7 tys. km dróg do ruchu ciężkich pojazdów.</u> + <u xml:id="u-62.2" who="#MariaMilczarek">W ramach ogólnopaństwowego programu, zmierzającego do stworzenia nowoczesnego układu drogowego, szczególna i specyficzna rola przypada niewątpliwie budowie i utrzymaniu dróg lokalnych, które jako istotne uzupełnienie sieci dróg państwowych mają zwłaszcza decydujące znaczenie dla rolnictwa. Równolegle więc z podnoszeniem standardu głównych dróg rozwijano budowę dróg lokalnych. W tych samych latach 1971—1976 wybudowano około 13 tys. km dróg twardych.</u> + <u xml:id="u-62.3" who="#MariaMilczarek">Drogi lokalne — to przede wszystkim domena czynów społecznych popartych odpowiednią pomocą państwa. O rozmiarach społecznej inicjatywy i przedsiębiorczości w tym zakresie świadczy, że na ogólną wartość czynów społecznych, wynoszących w ostatnim sześcioleciu ponad 60 mld zł, prawie 1/3 — ściśle 19,8 mld zł przypadało na czyny drogowe.</u> + <u xml:id="u-62.4" who="#MariaMilczarek">W minionych latach wybudowaliśmy sporo dróg lokalnych, to prawda, lecz o słabej na ogół konstrukcji nawierzchni, wystarczającej dla niewielkiego ruchu i nie przystosowanych do współczesnej technologii przewozów. Mechanizacja rolnictwa i jego obsługa przez specjalistyczny transport samochodowy stwarza konieczność budowy dróg o znacznie wyższym standardzie. Budowa takich dróg wymaga oczywiście wyższych nakładów finansowych i większego zużycia materiałowego. Praktycznie mówiąc, nie ma już dziś różnicy w standardzie budowanych obecnie dróg lokalnych i dróg państwowych niższych klas.</u> + <u xml:id="u-62.5" who="#MariaMilczarek">W związku z dążeniem w ubiegłych latach do budowy dużej ilości dróg, co wynikało z obiektywnie pilnych potrzeb, nie doceniono w praktyce konserwacji, utrzymania i remontów. W konsekwencji mamy obecnie w tej dziedzinie niemałe zaległości. Fakt ten jest jedną z głównych przyczyn wyraźnego wzrostu zabiegów konserwacyjnych na istniejących drogach.</u> + <u xml:id="u-62.6" who="#MariaMilczarek">W 1975 roku wykonano remont na 6 450 km dróg, a w ubiegłym roku — na ponad 7 000 km dróg.</u> + <u xml:id="u-62.7" who="#MariaMilczarek">W ocenie całej działalności gospodarczej, dotyczącej rozwoju dróg lokalnych, to o czym mówię w pewnym sensie wyjaśnia, choć nie tłumaczy, obserwowanego od pewnego czasu zmniejszenia dynamiki rozmiarów budowy dróg lokalnych w ramach czynów społecznych, który to zresztą fakt mocno podkreśliła w swej interpelacji obywatelka poseł Michalewska.</u> + <u xml:id="u-62.8" who="#MariaMilczarek">Dokonane analizy i weryfikacja bilansów materiałowych na rok bieżący i 1978 rok, a także na lata następne, upoważniają do stwierdzenia, że osłabienie tempa realizacji budowy dróg lokalnych ma charakter przejściowy. Przekonanie to umacnia fakt niesłabnącego w środowisku wiejskim zainteresowania czynami społecznymi na rzecz budowy dróg lokalnych.</u> + <u xml:id="u-62.9" who="#MariaMilczarek">W pełni doceniając ważność problemów, Rząd bieżąco ocenia i z uwagą analizuje rozwój budownictwa dróg lokalnych, bada przyczyny występujących zahamowań i trudności. Stąd też dla złagodzenia sytuacji podejmowane są konkretne decyzje, zmierzające do zwiększenia środków finansowych i materiałowych na drogi lokalne. W bieżącym roku na utrzymanie i modernizację dróg lokalnych przeznaczono środki o 8% wyższe od poziomu roku ubiegłego, choć zdajemy sobie sprawę, że ten kąt wzrostu nie zabezpiecza pokrycia potrzeb.</u> + <u xml:id="u-62.10" who="#MariaMilczarek">Niezależnie od przedsięwzięć natury ekonomicznej i finansowej Rząd podejmuje szereg działań natury organizacyjnej, które sądzić należy, w znacznym stopniu powinny stymulować rozwój budownictwa dróg lokalnych, usprawnić sam proces ich realizacji i zapewnić lepszą efektywność wydatkowanych na ten cel środków i materiałów.</u> + <u xml:id="u-62.11" who="#MariaMilczarek">W grudniu ubiegłego roku i w kwietniu tego roku zorganizowane zostały specjalne spotkania ze wszystkimi naczelnikami gmin, na których omówiony został szczegółowo program budowy dróg lokalnych. W wyniku tych spotkań plan budowy dróg lokalnych został zwiększony w tym roku do 1 300 km — stąd wzrost o 70% w stosunku do ubiegłego roku. Jednakże mamy świadomość, że ubiegły rok charakteryzował się dość poważnym spadkiem w realizacji tego tematu.</u> + <u xml:id="u-62.12" who="#MariaMilczarek">Dla usprawnienia współpracy jednostek drogowych z terenowymi organami administracji państwowej Minister Komunikacji wyznaczy w województwach nie będących siedzibami dyrekcji okręgowych dróg publicznych — odpowiednie rejony dróg publicznych jako jednostki wiodące. Zadaniem ich będzie pełna i kompleksowa koordynacja działalności w zakresie budowy i utrzymania dróg lokalnych. Istotnym elementem tego rozwiązania jest zasada, że programy i plany realizacyjne rejonów wiodących zatwierdzone będą przez wojewodów. Jest rzeczą oczywistą, że władze terenowe najlepiej znają potrzeby i muszą mieć decydujący wpływ na kolejność ich załatwiania.</u> + <u xml:id="u-62.13" who="#MariaMilczarek">Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska będzie współdziałać z wojewodami w tworzeniu warunków dla pełnej realizacji zadań budowy, remontów i modernizacji dróg lokalnych w kraju. Ponadto, w celu przeznaczenia w większym niż dotychczas stopniu środków z funduszu gminnego na budowę dróg lokalnych, Minister Finansów zaproponuje umieszczenie odpowiedniego zalecenia w ustawie budżetowej na 1978 rok, dotyczącego przeznaczenia określonej części tego funduszu przede wszystkim na budowę i modernizację dróg lokalnych, szczególnie w tych województwach, w których występują niezbędne w tym zakresie potrzeby.</u> + <u xml:id="u-62.14" who="#MariaMilczarek">Czynnikiem, który powinien przyczynić się do stworzenia lepszych warunków dla rozwoju społecznych czynów drogowych, będzie nowelizacja dotychczas obowiązującej uchwały Rady Ministrów w sprawie czynów społecznych oraz pomocy państwa w ich organizowaniu i realizacji. Uchwała ta, podjęta 11 lat temu, zawiera wiele przepisów nieaktualnych. W związku z tym Rząd polecił przygotowanie nowelizacji tej uchwały. Prace w tym zakresie są obecnie w stadium końcowym, a projekt nowej uchwały zostanie przedstawiony do rozpatrzenia przez Radę Ministrów w III kwartale bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-62.15" who="#MariaMilczarek">Obok innych rozstrzygnięć — założenia nowelizowanej uchwały zakładają rozwinięcie preferencji w dziedzinie społecznych czynów drogowych, przy odpowiednim zwiększeniu w stosunku do poprzednich postanowień udziału państwa w wartości budowanych dróg o nawierzchni twardej i mostów na drogach lokalnych.</u> + <u xml:id="u-62.16" who="#MariaMilczarek">Wysoki Sejmie! Wszystkie te przedsięwzięcia i decyzje Rządu są działaniami wpływającymi na usprawnienie procesu budowy i rozwoju dróg lokalnych. Osiągnięcie zamierzonych efektów będzie możliwe tylko w połączeniu z twórczą społeczną inicjatywą. Jak udowodniły to poprzednie lata, ludność aktywnie i spontanicznie deklaruje swoje chęci, zapał i pracę własnych rąk.</u> + <u xml:id="u-62.17" who="#MariaMilczarek">Rząd oczekuje, że wysoka społeczna świadomość ludności wsparta będzie organizatorskim i gospodarczym działaniem terenowych organów administracji państwowej. Dziękuję za uwagę.</u> + </div> + <div xml:id="div-63"> + <u xml:id="u-63.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-63.1" who="#Marszalek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-63.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-63.3" who="#Marszalek">Wobec tego sprawę interpelacji poseł Marianny Michalewskiej uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-63.4" who="#Marszalek">Poseł Tadeusz Klofik w swej interpelacji podkreśla, że jednym z najważniejszych i najpilniejszych zadań rolnictwa jest zwiększenie produkcji pasz i zbóż. Czynnikiem decydującym o wykonaniu tego zadania jest między innymi wzrost nawożenia mineralnego i poprawa jego efektywności, co jest uzależnione od wapnowania gleb.</u> + <u xml:id="u-63.5" who="#Marszalek">Poseł stwierdzając, że w latach 1976 i 1977 plan dostaw wapna nawozowego dla rolnictwa nie jest realizowany, zapytuje: Jakie Rząd zamierza podjąć przedsięwzięcia dla zabezpieczenia dostaw planowych wapna nawozowego w roku bieżącym i w latach następnych bieżącego pięciolecia? *)</u> + <u xml:id="u-63.6" who="#Marszalek">Dla udzielenia odpowiedzi na powyższą interpelację udzielam głosu Ministrowi Janowi Kamińskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-64"> + <u xml:id="u-64.0" who="#MinisterJanKaminski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów pragnę przekazać informacje w sprawie zaopatrzenia rolnictwa w wapno nawozowe. Dostawy nawozów wapniowych wyniosły: w roku 1970 — 1 776 tys. ton, w roku 1976 — 2 414 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-64.1" who="#MinisterJanKaminski">Zadania w zakresie zaopatrzenia rolnictwa w nawozy wapniowe na rok 1980 wynoszą 3 800 tys. ton, co stanowi ponad dwukrotny wzrost w stosunku do wykonania zadań 1970 roku. Oznacza to zużycie wapna nawozowego na 1 ha użytków rolnych w latach: 1970/ /1971 — 101 kg; 1974/1975 — 120 kg; 1979/1980 — 200 kg.</u> + <u xml:id="u-64.2" who="#MinisterJanKaminski">W roku 1976 planowane dostawy wapna nawozowego zrealizowane zostały tylko w 85%. Niewykonanie planu dostaw nawozów wapniowych spowodowane zostało głównie *) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-64.3" who="#MinisterJanKaminski">nadmiernym zawilgoceniem wapna poflotacyjnego w IV kwartale ub. roku i trudnościami transportowymi.</u> + <u xml:id="u-64.4" who="#MinisterJanKaminski">Największe zapotrzebowanie na wapno nawozowe występuje w centralnych i północnych rejonach kraju. Zakłady dostarczające podstawowe ilości tego nawozu — to Kombinat Górniczo-Hutniczy — „Bolesław” położony na Śląsku i Zakłady Przetwórcze Siarki w Machowie. W rejonach tych transport kolejowy jest szczególnie obciążony. Plan dostaw na 1977 r. wynosi 2 700 tys. ton tlenku wapnia. W pierwszym półroczu bieżącego roku dostawy ze wszystkich źródeł ocenia się na 1 250 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-64.5" who="#MinisterJanKaminski">Planowane wysyłki w I kwartale bież, roku zostały wykonane. Dla pełnego zabezpieczenia dostaw w 1977 r. zostało wydane zarządzenie Prezesa Rady Ministrów określające zadania i kwartalny harmonogram dostaw nawozów wapniowych dla resortów dostarczających te nawozy.</u> + <u xml:id="u-64.6" who="#MinisterJanKaminski">Opracowany został kompleksowy program zaopatrzenia rolnictwa w wapno nawozowe z uwzględnieniem w szerszym zakresie możliwości pozysku wapna z większej liczby zakładów położonych w województwach centralnych. Program ten obejmuje m.in.: podjęcie eksploatacji na potrzeby rolnictwa popiołów z elektrowni — „Pątnów”, — „Adamów” i — „Konin”, podjęcie eksploatacji odpadów przemysłowych wapna magnezowo-węglanowego w Zakładach Górniczo-Hutniczych — „Orzeł Biały”, wapna pomiedziowego Zakładów Górniczych — „Lena” i odpadów kamienia wapiennego w zakładach w Morawicy.</u> + <u xml:id="u-64.7" who="#MinisterJanKaminski">Program przewiduje budowę przemiałowni nawozów wapniowych w Kombinacie Cementowo-Wapienniczym — „Kujawy”, w Zakładach Przemysłu Wapienniczego „Bukowa” i w Cementowni — „Szczakowa”.</u> + <u xml:id="u-64.8" who="#MinisterJanKaminski">Następuje również usprawnienie wysyłki nawozów wapniowych z zakładów o decydującym znaczeniu dla zaopatrzenia rolnictwa, jak Kombinat Górniczo-Hutniczy — „Bolesław”, Zakłady Przetwórcze Siarki w Machowie, Huta Cynku — „Miasteczko Śląskie” oraz zakłady podległe Zjednoczeniu Przemysłu Cementowego, Wapienniczego i Gipsowego.</u> + <u xml:id="u-64.9" who="#MinisterJanKaminski">Realizacja programu zapewni: po pierwsze — wzrost ogólnej ilości nawozów wapniowych dostarczanych rolnictwu, w tym wzrost dostaw nawozów wapniowych z dodatkiem magnezu z 640 tys. ton w 1976 r. do 1 050 tys. ton w roku 1980;</u> + <u xml:id="u-64.10" who="#MinisterJanKaminski">po drugie — korzystniejszą z punktu widzenia transportu lokalizację zakładów — producentów nawozów wapniowych.</u> + <u xml:id="u-64.11" who="#MinisterJanKaminski">Odpowiedzialną rolę w wapnowaniu gleb odgrywają także spółdzielnie kółek rolniczych, odbierające własnym transportem znaczne ilości wapna ze źródeł lokalnych, jak cukrownie i inne zakłady przetwórcze. Ogółem spółdzielnie kółek rolniczych przewiozły w 1976 r. 894 tys. ton tlenku wapnia.</u> + <u xml:id="u-64.12" who="#MinisterJanKaminski">Kontynuowane będzie maksymalne wykorzystywanie lokalnych możliwości pozysku wapna, co obok usprawnienia i powiększenia dostaw z kluczowych zakładów przemysłowych pozwoli na dalszą poprawę zaopatrzenia rolnictwa w nawozy wapienne. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-65"> + <u xml:id="u-65.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-65.1" who="#Marszalek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-65.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-65.3" who="#Marszalek">Wobec tego sprawę interpelacji posła Tadeusza Klofika uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-65.4" who="#Marszalek">Przystępujemy do ostatniej interpelacji.</u> + <u xml:id="u-65.5" who="#Marszalek">Poseł Marian Matera w interpelacji do Ministra Gospodarki Materiałowej, podkreślając istotne znaczenie wykorzystania surowców wtórnych stwierdza, że istnieją potrzeby zwiększenia i usprawnienia działalności punktów skupu tych surowców. Zdaniem posła zakłady oczyszczania miast nie realizują w sposób zorganizowany odzysku tych surowców, a punkty skupu prowadzą skup tylko ich niektórych rodzajów. Zdaniem interpelanta środki masowego przekazu w niedostateczny sposób propagują rozszerzenie zbiórki i zagospodarowywanie surowców wtórnych.</u> + <u xml:id="u-65.6" who="#Marszalek">W związku z powyższym poseł zapytuje:</u> + <u xml:id="u-65.7" who="#Marszalek">W jakim stopniu zwiększyło się zagospodarowanie surowców wtórnych i w jakiej mierze prowadzi się koordynację i kontrolę działalności resortów w tym zakresie?</u> + <u xml:id="u-65.8" who="#Marszalek">Ozy wystarczające są zaplanowane w bieżącej pięciolatce zadania w zakresie zagospodarowania surowców wtórnych? *)</u> + <u xml:id="u-65.9" who="#Marszalek">O udzielenie odpowiedzi na powyższą interpelację proszę Ministra Gospodarki Materiałowej obywatela Eugeniusza Szyra.</u> + </div> + <div xml:id="div-66"> + <u xml:id="u-66.0" who="#EugeniuszSzyr">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W odpowiedzi na postawione pytania pragnę już na wstępie stwierdzić:</u> + <u xml:id="u-66.1" who="#EugeniuszSzyr">Po pierwsze — że w ostatnich latach nastąpiło istotne zwiększenie stopnia zagospodarowania nadających się do tego odpadów.</u> + <u xml:id="u-66.2" who="#EugeniuszSzyr">Po drugie — że w planach resortów i władz terenowych w znacznie szerszej niż uprzednio skali i stopniu uwzględnione zostały zadania wykorzystania odpadów. Nie można jednak uznać, że rozmiary i waga tych zagadnień zostały już należycie i w pełni docenione. Pozostaje jeszcze wiele do zrobienia, aby zapewnić ich uprzywilejowane traktowanie w programach, planach i w realizacji inwestycji, w planach rozwoju nauki i techniki oraz długofalowych bilansach produkcji i zaopatrzenia.</u> + <u xml:id="u-66.3" who="#EugeniuszSzyr">*) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-66.4" who="#EugeniuszSzyr">Po trzecie — że stworzone zostały przez Rząd ramy formalno-prawne, planistyczne i organizacyjne dla zapewnienia skutecznej koordynacji i kontroli działalności resortów w tej dziedzinie. Sprawowanie tej koordynacji, jak i skuteczność tej kontroli nie są jeszcze z pewnością doskonałe i wymagają dalszych energicznych działań.</u> + <u xml:id="u-66.5" who="#EugeniuszSzyr">Odpady dzielimy na 5 grup: metaliczne, mineralne, niemetaliczne, komunalno-bytowe i energia odpadowa. Ponadto do tej grupy zagadnień zaliczamy regenerację zużytych przedmiotów oraz wielokrotne wykorzystanie opakowań. Ze względu na ograniczony czas omawiam tylko wykorzystanie niektórych ważniejszych surowców wtórnych w obrębie pierwszych trzech kategorii.</u> + <u xml:id="u-66.6" who="#EugeniuszSzyr">Pozyskiwane wtórne surowce metaliczne są w całości zagospodarowane. Złom stali stanowi obecnie 58% wsadu żelazodajnego w polskim hutnictwie. Jego zużycie wyniosło w 1970 roku około 7 mln ton, a w ub. roku około 9 700 tys. ton, w tym zbiórka złomu z zakładów pracy i od ludności — odpowiednio 3 660 tys. i 5 381 tys. ton. W bieżącym roku mamy skupić około 13% więcej tych cennych surowców niż w ubiegłym roku.</u> + <u xml:id="u-66.7" who="#EugeniuszSzyr">Odpadowe surowce mineralne występują niezwykle obficie, a znaczna ich część nie znajduje jeszcze pełnego zastosowania — nie tylko zresztą u nas w kraju, lecz na całym świecie. Rozmiary problemu ilustrują następujące szacunkowe dane: odpadów mineralnych potencjalnie podlegających zagospodarowaniu przybyło tylko w ubiegłym roku około 175 mln ton; wg szacunku GUS w tym samym roku na hałdach znajdowało się około 430 mln ton odpadów stałych.</u> + <u xml:id="u-66.8" who="#EugeniuszSzyr">A teraz — jak przedstawia się postęp w rozwiązywaniu tych niezwykle trudnych problemów, zwłaszcza jeśli uzmysłowić sobie wiążące się z tym potrzeby transportowe. W 1973 roku udało się wykorzystać tylko 61 mln ton odpadów mineralnych, w tym blisko 2/3 na cele produkcyjne, a 1/3 na cele robót inżynieryjnych, niwelację terenów i ich rekultywację. W ubiegłym roku, a więc po upływie 3 lat wielkość ta została podwojona — zagospodarowano około 123 mln ton.</u> + <u xml:id="u-66.9" who="#EugeniuszSzyr">Niektóre z tych odpadów stały się już równie deficytowe jak złom żelaza; dotyczy to przede wszystkim żużli wielkopiecowych. Zagospodarowuje się nie tylko bieżącą ich produkcję, lecz także stare hałdy. Wykorzystanie odpadów skalnych zwiększyło się z 2,5 mln ton w 1973 roku do 10,5 mln ton w ubiegłym roku. Podwojono wykorzystanie odpadów z górnictwa węglowego; potrojono wykorzystanie popiołów i żużli energetycznych — z 2,5 min ton w 1973 r. do 7,5 mln ton w 1976 r.</u> + <u xml:id="u-66.10" who="#EugeniuszSzyr">Bardzo szybko zwiększa się udział odpadowych nawozów wapniowo-magnezowych, mówił zresztą o tym Minister Kamiński. Ponad 2 mln ton żużli kawałkowych pomiedziowych z produkcji bieżącej i z hałd znalazło zastosowanie w budownictwie drogowym, zastępując deficytowe grysy kamienne.</u> + <u xml:id="u-66.11" who="#EugeniuszSzyr">Jeszcze większe niż w grupie odpadów mineralnych jest bogactwo rodzajów i odmian niemetalicznych surowców wtórnych. Zużycie makulatury zwiększyło się z 290 tys. ton w 1970 r. do 466 tys. ton w ubiegłym roku, a jej skup zwiększył się o 54%. Udział odpadów papierniczych w produkcji papieru stanowi 1/3, a dalsze zwiększenie tego udziału do 36% w 1980 r. wymaga odpowiedniego zwiększenia zdolności przerobu makulatury w przemyśle celulozowo-papierniczym. Istnieją jednocześnie nie wykorzystane możliwości zwiększenia zbiórki tych odpadów i spore, słusznie krytykowane i obecnie stopniowo usuwane zaniedbania w organizacji i rozbudowie sieci skupu.</u> + <u xml:id="u-66.12" who="#EugeniuszSzyr">Odpadów włókienniczych zagospodarowano w ubiegłym roku około 156 tys. ton. Były to jednak głównie odpady produkcyjne. Niedostateczny udział odpadów skupowanych od ludności wiąże się z brakiem technicznych możliwości wykorzystania odpadów syntetycznych materiałów włókienniczych jako domieszki do przędzy.</u> + <u xml:id="u-66.13" who="#EugeniuszSzyr">Opracowana została technologia przerobu odpadów na wykładziny podłogowe, a także na wkładki do pap dachowych zamiast tektury. Dotychczas zbudowano 3 zakłady, które wytwarzają wykładziny podłogowe, dywanowe oraz wojłok syntetyczny. Przerabiają one łącznie około 18 tys. ton odpadów.</u> + <u xml:id="u-66.14" who="#EugeniuszSzyr">Odpadowych tworzyw sztucznych zagospodarowano w ubiegłym roku około 38 000 ton, w tym jednak tylko około 3 tys. ton odpadów poużytkowych. Zasadnicze zwiększenie skupu zużytych opakowań, pojemników itp. stanie się możliwe po uruchomieniu pięciu zakładów spółdzielczych, budowanych w bieżącej pięciolatce.</u> + <u xml:id="u-66.15" who="#EugeniuszSzyr">W dziedzinie zagospodarowania stłuczki szklanej nie osiągnięto dotychczas postępu. Zużywa się jej w hutach szkła około 473 tys. ton, lecz w tym tylko 38 tys. ton ze skupu. W toku są prace nad programem zagospodarowania stłuczki do produkcji szkła piankowego, waty szklanej, grysu szklanego i mączki szklanej.</u> + <u xml:id="u-66.16" who="#EugeniuszSzyr">Z ogólnej masy odpadów drzewnych szacowanych na 4 200 tys. m^3^, (łącznie z trocinami i korą) wykorzystano ponad 3 mln m^3^, jednakże w tym tylko ponad połowę do produkcji płyt wiórowych, pilśniowych i do produkcji celulozy; reszta, zwłaszcza trociny i kora, została przeznaczona na cele opałowe.</u> + <u xml:id="u-66.17" who="#EugeniuszSzyr">Budowa kilku zakładów płytowych w bieżącej pięciolatce pozwoli zwiększyć zagospodarowanie odpadów drewna i drobnicy leśnej, nadal jednak pozostanie jeszcze wiele zadań do realizacji w następnej pięciolatce.</u> + <u xml:id="u-66.18" who="#EugeniuszSzyr">Rząd ze zrozumiałych względów bardzo wiele uwagi poświęca zagospodarowaniu odpadów i produktów ubocznych powstających w przemyśle spożywczym i w rolnictwie. O wadze problemu świadczy fakt, że w ub. roku wykorzystano głównie na cele żywnościowe i paszowe blisko 12 mln ton tych materiałów. Stopień zagospodarowania tych zasobów wyniósł około 86%. Szczegółowy program zatwierdzony przez Rząd zawiera bogaty zestaw przedsięwzięć, które będą realizowane do 1980 r. i przysporzą krajowi dalsze setki tysięcy ton produktów w tym tak cennych, jak mączka mięsno-kostna, żelatyna, tłuszcze techniczne, plazma krwi.</u> + <u xml:id="u-66.19" who="#EugeniuszSzyr">W świetle tych daleko niepełnych i pobieżnych informacji obywatele posłowie mogą ocenić, jak złożone są zadania koordynacji i kontroli tak rozgałęzionej działalności i opanowanie tak bogatej problematyki.</u> + <u xml:id="u-66.20" who="#EugeniuszSzyr">Podstawą dla skutecznego działania tej dziedziny są podjęte w 1973 i 1974 r. uchwały Rady Ministrów w sprawie kompleksowego zagospodarowania mineralnych surowców odpadowych, zagospodarowania surowców wtórnych, metali oraz uchwała w sprawie zagospodarowania niemetalicznych surowców wtórnych. Opracowuje się i realizuje resortowe roczne i wieloletnie plany wykorzystania odpadów. W rocznych uchwałach o narodowych planach społeczno-gospodarczych określa się ważniejsze zadania w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-66.21" who="#EugeniuszSzyr">Minister Gospodarki Materiałowej przedkłada corocznie Prezesowi Rady Ministrów sprawozdanie z kontroli realizacji zadań zagospodarowania surowców wtórnych. W województwach działają pełnomocnicy do spraw złomu i innych surowców wtórnych. Powołane prawie we wszystkich województwach zespoły gospodarki materiałowej coraz aktywniej zajmują się intensyfikacją wykorzystania odpadów na swoim terenie.</u> + <u xml:id="u-66.22" who="#EugeniuszSzyr">W br. podjęto także szereg decyzji i działań w celu zwiększenia skupu surowców wtórnych od ludności i przystąpiono do tworzenia sieci ruchomych punktów skupu; usprawnia się niezadowalającą działalność w tej dziedzinie centrali surowców wtórnych, spółdzielczości pracy i Centralnego Związku Spółdzielni Rolniczych. Stan sieci skupu w miastach wywołuje słuszną krytykę — jeden punkt skupu przypada na 20—25 tys. mieszkańców, a w planach nowych osiedli władze terenowe, a także spółdzielcze dotychczas w ogóle nie przewidywały lokalizacji punktów skupu. Stan ten ulega obecnie zmianie, jednakże trzeba się liczyć z koniecznością uporczywych, wieloletnich wysiłków, aby stworzyć rzeczywiście nowoczesną bazę materialno-techniczną, organizacyjną i kadrową w tej zaniedbanej dotychczas, a tak ważnej dziedzinie działalności gospodarczej. Dziękuję za uwagę.</u> + </div> + <div xml:id="div-67"> + <u xml:id="u-67.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-67.1" who="#Marszalek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-67.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-67.3" who="#Marszalek">Wobec tego sprawę interpelacji posła Mariana Matery uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-67.4" who="#Marszalek">Obecnie przystępujemy do odpowiedzi na zapytanie.</u> + <u xml:id="u-67.5" who="#Marszalek">Zapytanie posłów Jana Janowskiego i Jerzego Jóźwiaka do Ministra Komunikacji brzmi:</u> + <u xml:id="u-67.6" who="#Marszalek">„Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się wydłużanie czasu biegu pociągów ekspresowych i pośpiesznych.</u> + <u xml:id="u-67.7" who="#Marszalek">Według nowego rozkładu jazdy PKP czas biegu 13 pociągów ekspresowych zwiększył się od 3 do 18 minut bez wprowadzenia dodatkowych zatrzymań.</u> + <u xml:id="u-67.8" who="#Marszalek">Zapytujemy Obywatela Ministra, jakie są przyczyny wydłużania czasu biegu pociągów oraz kiedy będzie mógł nastąpić powrót do stanu pierwotnego”.</u> + <u xml:id="u-67.9" who="#Marszalek">W celu udzielenia odpowiedzi na zapytanie, głos zabierze Minister Komunikacji obywatel Tadeusz Bejm.</u> + </div> + <div xml:id="div-68"> + <u xml:id="u-68.0" who="#MinisterKomunikacjiTadeuszBejm">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z zapytaniem obywateli posłów Jana Janowskiego i Jerzego Jóźwiaka o przyczyny wydłużania czasu przejazdu niektórych pociągów ekspresowych i pospiesznych informuję:</u> + <u xml:id="u-68.1" who="#MinisterKomunikacjiTadeuszBejm">W aktualnym rozkładzie jazdy kursują 22 pociągi ekspresowe. Czas przejazdu sześciu z nich nie uległ zmianie w stosunku do poprzedniego rozkładu, sześć pociągów uzyskało kilkuminutowe skrócenie czasu przejazdu, a przy dziesięciu pociągach ekspresowych nastąpiło wydłużenie czasu przejazdu w granicach od 2 do 16 minut. Główną przyczyną tych wydłużeń była konieczność wprowadzenia okresowych ograniczeń szybkości jazdy w związku ze złym stanem technicznym torów oraz potrzebą wykonania ich remontu i modernizacji.</u> + <u xml:id="u-68.2" who="#MinisterKomunikacjiTadeuszBejm">Odnośnie do pociągów pospiesznych:</u> + <u xml:id="u-68.3" who="#MinisterKomunikacjiTadeuszBejm">— w 102 relacjach czas przejazdu wydłużono w porównaniu z poprzednim rozkładem w granicach od 1 do 47 minut, — w 73 relacjach skrócono czas przejazdu od 1 do 75 minut, — w 23 relacjach utrzymano dotychczasowy czas przejazdu.</u> + <u xml:id="u-68.4" who="#MinisterKomunikacjiTadeuszBejm">Tego rodzaju zmiany będą wprowadzane i w następnych rozkładach jazdy, przede wszystkim w miarę postępu w realizacji wieloletniego programu poprawy stanu technicznego nawierzchni kolejowej sieci PKP. Na całych liniach lub ich odcinkach, na których finalizowane będą kolejne fazy robót remontowo-modernizacyjnych, będziemy zwiększać prędkość jazdy pociągów, a tym samym skracać czas podróży. Jednocześnie na innych liniach, na których podejmowane będą niezbędne roboty torowe lub elektryfikacyjne, nie zdołamy uniknąć przejściowych wydłużeń czasu jazdy. Rzecz w tym, aby bilans tych skróceń i wydłużeń był z każdym rozkładem jazdy coraz korzystniejszy dla pasażerów. Dążymy do tego usilnie.</u> + <u xml:id="u-68.5" who="#MinisterKomunikacjiTadeuszBejm">Korzystając z okazji, pragnę przypomnieć, że na początku 1976 roku, w wykonaniu uchwały VII Zjazdu PZPR, został opracowany, a następnie akceptowany przez Biuro Polityczne rządowy program kompleksowego rozwoju wszystkich gałęzi transportu na lata 1976— 1982. Odpowiednia część tego siedmioletniego programu została ujęta w uchwalonym przez Sejm 5-letnim narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976—1980 i jest w trakcie realizacji.</u> + <u xml:id="u-68.6" who="#MinisterKomunikacjiTadeuszBejm">Zadania wynikające z tego programu obejmują m.in. gruntowną modernizację głównych linii kolejowych w naszym kraju i elektryfikację podstawowych ciągów przewozowych. Związane z tym roboty wykonywane są w warunkach intensywnego ruchu pasażerskiego i towarowego, którego natężenie wzrasta z roku na rok. Trudności w pogodzeniu coraz większych przewozów z jednoczesną realizacją programu generalnego unowocześnienia transportu kolejowego należą do głównych przyczyn wydłużania czasu jazdy na niektórych liniach oraz dokuczliwych opóźnień pociągów.</u> + <u xml:id="u-68.7" who="#MinisterKomunikacjiTadeuszBejm">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że kierownictwo resortu podejmuje wszelkie dostępne środki i przedsięwzięcia dla poprawy warunków komunikacji pasażerskiej. Problematyką tą żywo interesuje się kierownictwo partii i Rządu, o czym świadczy fakt już dwukrotnego jej rozpatrywania w bieżącym roku na posiedzeniach Biura Politycznego i Prezydium Rządu. Wnioski i ustalenia z tych posiedzeń resort komunikacji stara się realizować jak najsumienniej i terminowo. Dziękuję za uwagę.</u> + </div> + <div xml:id="div-69"> + <u xml:id="u-69.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-69.1" who="#Marszalek">Na tym wyczerpaliśmy punkt trzeci porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-69.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji Sejmu (druk nr 62).</u> + <u xml:id="u-69.3" who="#Marszalek">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi propozycję podjęcia uchwały, zamieszczonej w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 62, w sprawie zamknięcia drugiej sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-69.4" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-69.5" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-69.6" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną przez Konwent Seniorów uchwałę.</u> + <u xml:id="u-69.7" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-69.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie zamknięcia drugiej sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-69.9" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-69.10" who="#Marszalek">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Bronisławę Grochowską o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-70"> + <u xml:id="u-70.0" who="#SekretarzposelBronislawaGrochowska">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Komunikacji i Łączności oraz Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa, w sali nr 118.</u> + </div> + <div xml:id="div-71"> + <u xml:id="u-71.0" who="#Marszalek">Na tym kończymy 10 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-71.1" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-71.2" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-71.3" who="#komentarz">(Marszalek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-71.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18 min. 25)</u> + <u xml:id="u-71.5" who="#Marszalek">Załącznik</u> + <u xml:id="u-71.6" who="#Marszalek">Tekst interpelacji i odpowiedzi na interpelacje</u> + <u xml:id="u-71.7" who="#Marszalek">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie produkcji i dostaw części zamiennych dla wykonywania usług przez zakłady drobnej wytwórczości Na przestrzeni minionych miesięcy bieżącego roku obserwuje się w porównaniu z analogicznym okresem 1976 roku — wyższą dynamikę w rozwoju usług materialnych. Ich podaż -wykazuje jednak nadal niedobory w stosunku do potrzeb. W dużej mierze jest to powodowane brakiem części zamiennych odpowiednio do ilości trafiających na rynek artykułów przemysłowych. Dotyczy to zarówno samej produkcji części, jak też ich dystrybucji w sieci handlowej głównie w zakresie: motoryzacji, aparatury radiowo-telewizyjnej, sprzętu gospodarstwa domowego, mimo że przemysł jest zobowiązany dostarczać części zamienne w wysokości 10% wartości swej produkcji. Występujące braki powodują wydłużanie okresu oczekiwania, a często nawet odmowę wykonania usługi, wywołują niezadowolenie społeczne, co odbija się ujemnie na realizacji zatwierdzonego przez Sejm rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-71.8" who="#Marszalek">W tym stanie rzeczy, zapytuję Obywatela Prezesa Rady Ministrów, jakie kroki zostają podejmowane w stosunku do właściwych resortów dla poprawy sytuacji w tym zakresie, zarówno w fazie produkcji, jak i dystrybucji.</u> + </div> + <div xml:id="div-72"> + <u xml:id="u-72.0" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Warszawa, dnia 27 maja 1977 r.</u> + <u xml:id="u-72.1" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie realizacji zadań w zakresie budowy dróg lokalnych o nawierzchni twardej w czynach społecznych Rolnictwo w najbliższych latach powinno wydatnie zwiększyć produkcję zbóż i pasz oraz roślin przemysłowych, aby w oparciu o własne zasoby pasz odbudować produkcję zwierzęcą i zapewnić dalszy wzrost pogłowia, trzody i bydła. Wymaga to dodatkowego wysiłku transportu rolniczego w niełatwych warunkach dróg lokalnych, aby zrealizować zadania przewozu płodów rolnych i dużych ilości środków produkcji.</u> + <u xml:id="u-72.2" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Ponadto, wprowadzanie na wsi w coraz większym stopniu postępu technicznego i mechanicznej siły pociągowej stwarza pilną potrzebę poprawy istniejących dróg lokalnych i budowy nowych, ponieważ w pewnych okresach są one nieprzejezdne. W wielu rejonach w wyniku złych dróg następuje poważne niszczenie tak cennych traktorów, kombajnów i innego sprzętu rolniczego. Często powoduje to również opóźnianie prac potowych i przekraczanie terminów agrotechnicznych.</u> + <u xml:id="u-72.3" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Dobre drogi lokalne jako uzupełnienie sieci dróg państwowych mają istotne znaczenie dla pomyślnej realizacji polityki rolnej. Szczególne znaczenie mają one w rejonach ze znaczną ilością wysoko towarowych gospodarstw rolnych i na terenach o urodzajnych glebach.</u> + <u xml:id="u-72.4" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Zgodnie z założeniami planu 5-letniego drogi lokalne o nawierzchni twardej powinny być budowane przede wszystkim czynami społecznymi przy odpowiedniej pomocy państwa.</u> + <u xml:id="u-72.5" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Tymczasem w ostatnich latach czynami społecznymi buduje się coraz mniej dróg lokalnych. W 1974 r. wybudowano 2 158 km, w 1975 r. tylko 1 836 km, a w 1976 r. zaledwie 726,8 km. W 15 województwach nie wybudowano w roku ubiegłym ani 1 km drogi.</u> + <u xml:id="u-72.6" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">W opinii aktywu terenowego przyczyny tak gwałtownego załamania się czynów drogowych wynikają:</u> + <u xml:id="u-72.7" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">— z zamrożenia materiałowej i finansowej pomocy państwa, — z ograniczenia pomocy z nadwyżek budżetowych i funduszu gminnego, — z wydatnego zwiększenia kosztów budowy dróg, spowodowanego wzrostem cen materiałów drogowych i dążeniem do budowy dróg lepszej jakości, — z likwidacji PZDL i niezadowalającego zaangażowania rejonów dróg publicznych.</u> + <u xml:id="u-72.8" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">W środowisku wiejskim nie słabnie zainteresowanie czynami społecznymi na rzecz budowy dróg. Upowszechnia się bowiem wśród rolników przekonanie, że jednym z warunków intensyfikacji rolnictwa są dobre drogi. Chłopi chcą nadal świadczyć środki pieniężne, robociznę i materiały pochodzenia miejscowego. Inicjatywy i zaangażowanie wsi należy w pełni wykorzystać.</u> + <u xml:id="u-72.9" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Z uwagi na znaczenie tego problemu uprzejmie proszę Obywatela Prezesa Rady Ministrów o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:</u> + <u xml:id="u-72.10" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">1. Jakie środki zamierza podjąć Rząd w celu wykonania planu budowy dróg lokalnych w czynach społecznych w bieżącym pięcioleciu, szczególnie w zakresie zaopatrzenia w materiały potrzebne do budowy dróg, środki finansowe na popieranie czynów, a także w zakresie usprawnienia pracy przedsiębiorstw drogowych?</u> + <u xml:id="u-72.11" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">2. Czy i jakie działania podejmie Rząd, aby przywrócić udział środków funduszu gminnego przeznaczanego na budowę, modernizację i utrzymanie dróg lokalnych — zgodnie z intencją ustawy o powołaniu funduszu gminnego?</u> + <u xml:id="u-72.12" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">3. Czy i kiedy zostanie znowelizowana uchwała Rady Ministrów w sprawie czynów społecznych w celu stworzenia lepszych warunków przede wszystkim dla rozwoju społecznych czynów drogowych?</u> + </div> + <div xml:id="div-73"> + <u xml:id="u-73.0" who="#PoselMariannaMichalewska">Warszawa, dnia 14 czerwca 1977 r.</u> + <u xml:id="u-73.1" who="#PoselMariannaMichalewska">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zwiększenia dostaw wapna nawozowego dla rolnictwa Jednym z najważniejszych i najpilniejszych zadań rolnictwa jest wydatne zwiększenie produkcji pasz i zbóż, aby stworzyć warunki do odbudowy pogłowia trzody i bydła, a następnie dalszego wzrostu produkcji zwierzęcej w oparciu o własne zasoby pasz.</u> + <u xml:id="u-73.2" who="#PoselMariannaMichalewska">Czynnikiem decydującym o wykonaniu tego zadania, obok dalszej poprawy agrotechniki oraz upowszechniania odmian intensywnych, jest wzrost nawożenia mineralnego i poprawa jego efektywności. Obecnie przekraczamy w nawożeniu 200 kg NPK na hektar, a w roku 1980 mamy osiągnąć 250 kg. Coraz ważniejszą sprawą staje się więc dążenie do systematycznej poprawy efektywności zużycia nawozów mineralnych.</u> + <u xml:id="u-73.3" who="#PoselMariannaMichalewska">Jednym z zasadniczych czynników wpływających na poprawę efektywności nawożenia jest wapnowanie gleb. W planie na lata 1976— 1980 założono zwiększenie nawożenia ze 120 kg CaO w 1975 r. do 200 kg CaO w 1980 na hektar.</u> + <u xml:id="u-73.4" who="#PoselMariannaMichalewska">Tymczasem w latach 1976 i 1977 plan dostaw wapna nawozowego dla rolnictwa nie jest realizowany. Szczególnie wysokie niedobory występują w wapnie zawierającym magnez, tak potrzebny w naszych warunkach glebowych. Powoduje to poważne straty i rzutuje na obniżenie plonów, gdyż zmniejsza efektywność nawożenia. Jest to szczególnie przykre obecnie, gdy popyt na nawozy jest duży i nie jest w pełni zaspokajany.</u> + <u xml:id="u-73.5" who="#PoselMariannaMichalewska">Z uwagi na systematyczne nierealizowanie założeń przez przemysł i transport planu dostaw wapna nawozowego — zwracam się do Obywatela Prezesa Rady Ministrów z prośbą o poinformowanie, jakie Rząd zamierza podjąć przedsięwzięcia dla zabezpieczenia dostaw planowych wapna nawozowego w roku bieżącym i w latach następnych bieżącego pięciolecia.</u> + </div> + <div xml:id="div-74"> + <u xml:id="u-74.0" who="#PoselTadeuszKlofik">Warszawa, dnia 17 czerwca 1977 r.</u> + <u xml:id="u-74.1" who="#PoselTadeuszKlofik">Interpelacja do Ministra Gospodarki Materiałowej w sprawie wykorzystywania surowców wtórnych na potrzeby gospodarki materiałowej II Plenum KC PZPR nakreśliło zadania w dziedzinie wykrywania i zagospodarowywania wszystkich istniejących rezerw.</u> + <u xml:id="u-74.2" who="#PoselTadeuszKlofik">Poważne rezerwy tkwią w nie zagospodarowanych odpadach pokonsumpcyjnych. Przeprowadzone badania wskazują, że w Polsce gromadzi się rocznie około 7 mln t odpadów komunalnych, w tym: 2,1 mln t popiołów, 1,8 mln t odpadów organicznych, 1,4 mln t papieru, 0,6 mln t tworzyw sztucznych, 0,4 mln t szkła, 0,2 mln t metali i 0,5 mln t innych odpadów.</u> + <u xml:id="u-74.3" who="#PoselTadeuszKlofik">Na podstawie przybliżonych obliczeń szacunkowych można przyjąć, że wartość nie zagospodarowanych odpadów pokonsumpcyjnych kształtuje się w Polsce w granicach 200 mld złotych rocznie.</u> + <u xml:id="u-74.4" who="#PoselTadeuszKlofik">W odczuciu społecznym nie rozwiązana kwestia zagospodarowania surowców wtórnych budzi poważne zastrzeżenia. Na spotkaniach z posłami wyborcy postulują m.in. zwiększenie i usprawnienie działalności punktów skupu surowców wtórnych. Przedsiębiorstwa i zakłady oczyszczania miast nie prowadzą w sposób zorganizowany działalności odzysku tych surowców. Punkty skupu surowców wtórnych w zasadzie prowadzą skup tylko niektórych opakowań szklanych; nie zakupuje się od ludności butelek o różnych kształtach, słojów, złomu szklanego i opakowań z tworzyw sztucznych. Surowce te, wyrzucane, stanowią poważne zagrożenie dla środowiska naturalnego.</u> + <u xml:id="u-74.5" who="#PoselTadeuszKlofik">Środki masowego przekazu nie stosują częstej i odpowiedniej reklamy w celu rozszerzenia zbiórki i zagospodarowywania surowców wtórnych.</u> + <u xml:id="u-74.6" who="#PoselTadeuszKlofik">Mając na uwadze konieczność intensyfikacji zagospodarowywania surowców wtórnych na potrzeby gospodarki narodowej, zwracam się do Obywatela Ministra z zapytaniami:</u> + <u xml:id="u-74.7" who="#PoselTadeuszKlofik">W jakim stopniu w realizowanych przez resorty gospodarcze zadaniach zwiększyło się zagospodarowanie surowców wtórnych?</u> + <u xml:id="u-74.8" who="#PoselTadeuszKlofik">Czy wystarczające są zaplanowane na bieżącą 5-łatkę przez resorty i terenowe organy administracji zadania w tej dziedzinie?</u> + <u xml:id="u-74.9" who="#PoselTadeuszKlofik">Czy i w jakiej mierze prowadzi się koordynację i kontrole działalności resortów w zakresie zagospodarowywania surowców wtórnych?</u> + </div> + <div xml:id="div-75"> + <u xml:id="u-75.0" who="#PoselMarianMatera">Warszawa, dnia 15 czerwca 1977 r.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00011-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00011-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..a120ec8 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00011-01/header.xml @@ -0,0 +1,109 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00011-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>11 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>11 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">11</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1977-10-27</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="JolantaMorawska" role="speaker"> + <persName>Jolanta Morawska</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="MarianSliwinski" role="speaker"> + <persName>Marian Śliwiński</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAndrzejTochowicz" role="speaker"> + <persName>Poseł Andrzej Tochowicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzeslawWojtera" role="speaker"> + <persName>Poseł Czesław Wojtera</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdwardSzymanski" role="speaker"> + <persName>Poseł Edward Szymański</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEwelinaSzyszko" role="speaker"> + <persName>Poseł Ewelina Szyszko</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHenrykaKrakowiak" role="speaker"> + <persName>Poseł Henryka Krakowiak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanWaleczek" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Waleczek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJaninaSzczepanska" role="speaker"> + <persName>Poseł Janina Szczepańska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyOzdowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Ozdowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzySzymanek" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Szymanek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyWojtecki" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Wojtecki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLudwikMaznicki" role="speaker"> + <persName>Poseł Ludwik Maźnicki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLudwikaMieszkowska" role="speaker"> + <persName>Poseł Ludwika Mieszkowska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMariaKisielewicz" role="speaker"> + <persName>Poseł Maria Kisielewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMariaKotlicka" role="speaker"> + <persName>Poseł Maria Kotlicka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMarianMatera" role="speaker"> + <persName>Poseł Marian Matera</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMieczyslawRzepiela" role="speaker"> + <persName>Poseł Mieczysław Rzepiela</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPiotrPikul" role="speaker"> + <persName>Poseł Piotr Pikul</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRyszardBender" role="speaker"> + <persName>Poseł Ryszard Bender</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawRostworowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Rostworowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawWachowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Wachowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTeresaMorawiec" role="speaker"> + <persName>Poseł Teresa Morawiec</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekPiotrStefanski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Piotr Stefański</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00011-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00011-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..be5448e --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00011-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,852 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja III</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 11 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 27 października 1977 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 7</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Piotr Stefański)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 19 października 1977 r. Rada Państwa podjęła następującą uchwałę w sprawie zwołania sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">„Na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa postanawia zwołać trzecią sesję Sejmu VII kadencji z dniem 21 października 1977 r.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Sekretarz Rady Państwa</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#komentarz">Ludomir Stasiak.”</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">W związku z tą uchwałą Prezydium Sejmu — na podstawie art. 45 regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — ustaliło termin posiedzenia na dzień dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Andrzeja Bondarewskiego i Jolantę Morawską.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Andrzej Bondarewski.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Protokół 10 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec nie wniesienia przeciw niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Z głębokim żalem komunikuję, że w dniu 21 sierpnia br. zmarł poseł Zbigniew Krzysztoforski, członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, zasłużony działacz ruchu ludowego.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Zbigniew Krzysztoforski urodził się w 1820 roku w Miechowie w rodzinie chłopskiej. W czasie okupacji był żołnierzem Batalionów Chłopskich. Po wyzwoleniu pracował w instytucjach rolniczych, a w latach 1950—1967 w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Od 1947 roku działał w ruchu ludowym, pełniąc szereg odpowiedzialnych funkcji. Od 1967 roku aż do śmierci był prezesem Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w Katowicach; w 1969 r. został członkiem Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Zbigniew Krzysztoforski piastował mandat poselski od 1969 roku, w obecnej kadencji był członkiem Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Zbigniew Krzysztoforski pozostanie na zawsze w naszej pamięci jako oddany sprawie socjalizmu działacz społeczny i polityczny.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">W dniu 25 września br. zmarł poseł Konstanty Łubieński, członek Rady Państwa, przewodniczący Koła Poselskiego — „Znak”.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Konstanty Łubieński urodził się w 1910 roku w Zassowie, w województwie rzeszowskim. Studia wyższe ukończył w Uniwersytecie Jagiellońskim.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Uczestnik kampanii wrześniowej w 1939 roku, w czasie okupacji uczestniczył w ruchu oporu, pełniąc m.in. funkcję komendanta obwodu mieleckiego Armii Krajowej.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Po wyzwoleniu pracował w Ministerstwie Skarbu.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Konstanty Łubieński piastował mandat poselski nieprzerwanie od 1952 r., był w tym czasie członkiem szeregu komisji, przez wiele kadencji brał udział w pracach Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. W latach 1954—1958 był członkiem Rady Unii Międzyparlamentarnej. Od 1957 r. należał do Koła Poselskiego — „Znak”, w bieżącej kadencji był jego przewodniczącym. Zmarły był długoletnim działaczem Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju, pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Konstanty Łubieński pozostanie na zawsze w naszej pamięci jako zasłużony działacz społeczny, którego praca i patriotyzm wzbudzały głęboki szacunek.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłych posłów chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Marszałek</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdza wygaśnięcie mandatów poselskich: posła Zbigniewa Krzysztoforskiego z dniem 21 sierpnia 1977 r. i posła Konstantego Łubieńskiego z dniem 25 września 1977 r.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatu w okręgu wyborczym nr 37 w Lublinie (druk nr 67).</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Piotr Pikul.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselPiotrPikul">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 15 października br. Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w trybie art. 84 Ordynacji wyborczej mandatu wygasłego wskutek śmierci posła Ryszarda Wójcika (okręg wyborczy nr 37 w Lublinie).</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselPiotrPikul">Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższej sprawie odpowiedniego wniosku.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselPiotrPikul">Przypominam, że Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Ryszarda Wójcika na posiedzeniu w dniu 30 czerwca 1977 r.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselPiotrPikul">Zgodnie z postanowieniami Ordynacji wyborczej Wysoka Izba może podjąć obecnie uchwałę o wstąpieniu w skład Sejmu tego spośród nie wybranych w okręgu wyborczym nr 37 kandydata, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów i nie utracił w międzyczasie prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselPiotrPikul">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej, Komisja</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselPiotrPikul">Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że kandydatem do objęcia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 37 w Lublinie jest obywatelka Maria Teresa Kisielewicz zamieszkała w Lublinie, inżynier mechanik, przewodnicząca Zarządu Zakładowego Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej przy Lubelskich Fabrykach Wag.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselPiotrPikul">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdziła, że wymieniony kandydat na posła ma prawo wybieralności do Sejmu. W związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatu poselskiego przez obywatelkę Marię Teresę Kisielewicz w okręgu wyborczym nr 37 w Lublinie. Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekt odpowiedniej uchwały, której treść zamieszczona jest w doręczonym obywatelom posłom druku nr 67. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały, zamieszczonej w druku sejmowym nr 67, w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 37 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 37 w Lublinie, a tym samym obywatelka Maria Teresa Kisielewicz uzyskała mandat posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Poseł Maria Teresa Kisielewicz zgłosiła się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Proszę Obywatelkę Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselMariaKisielewicz">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że poseł Maria Teresa Kisielewicz złożyła ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Informacja Rządu o programie realizacji wytycznych IX Plenum KC PZPR ze szczególnym uwzględnieniem zadań rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby Wysoki Sejm rozpatrzył punkt drugi porządku dziennego łącznie z punktem trzecim.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja ta została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę przedstawić Wysokiemu Sejmowi dwie sprawy: program realizacji przez Rząd wytycznych IX Plenum Komitetu Centralnego partii oraz projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym i innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin. Tematy te łączą się ściśle z realizacją programu VII Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Zdecydowana wola konsekwentnej realizacji obranej strategii rozwojowej, mimo znacznie trudniejszych niż można było uprzednio przewidzieć uwarunkowań wewnętrznych i międzynarodowych, zrodziła potrzebę dokonania społeczno-gospodarczego manewru, który urzeczywistniamy. Jego dotychczasowy przebieg poddano wnikliwej ocenie na IX Plenum KC. Stwierdziło ono, że pomimo niedomagań i słabości, które trzeba krytykować i szybko przezwyciężać, założone przemieszczenie sił i środków realizujemy konsekwentnie i pomyślnie.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rząd na bieżąco wciela w życie postanowienia IX Plenum KC i w ich duchu pracuje intensywnie nad projektami planu i budżetu państwa na rok 1978. W dokumentach tych znajdą wyraz dalsze, głębsze przemieszczenia środków w kierunkach, którym nadaliśmy priorytet.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W rządowym programie realizacji uchwały IX Plenum na czoło wysuwamy dodatkowe zwiększenie produkcji dla rynku wewnętrznego, usprawnienie funkcjonowania handlu i sfery usług, oszczędną gospodarkę płacową i budżetową oraz doskonalenie polityki cen.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Szczególną wagę przywiązujemy do zlikwidowania deficytu towarów podstawowych powszechnie używanych, które umiemy wytwarzać w kraju i mamy potrzebne do tego surowce i zdolności produkcyjne. Zobowiązaliśmy wszystkie resorty i spółdzielczość do wykorzystania wszelkich możliwości dla zwiększenia produkcji towarów rynkowych i usług. Zachęcamy również do tego rzemiosło. Popieramy modernizację dużych i małych przedsiębiorstw państwowych i spółdzielczych, a także rzemieślniczych zakładów pracujących na potrzeby ludności.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Niedostateczna w stosunku do potrzeb pozostaje nadal podaż mięsa. Mimo poważnego spadku pogłowia i skupu żywca, dzięki importowi 130 tys. ton mięsa i smalcu, w ciągu 10 miesięcy roku bieżącego dostarczymy na rynek o około 3 tys. ton mięsa, smalcu i słoniny więcej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Dostarczymy także w tym okresie 10 tys. ton więcej masła.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Szacujemy, że w IV kwartale bieżącego roku dostawy mięsa, słoniny i smalcu mogą być o ponad 20 tys. ton, to jest o około 6% wyższe, niż w tym samym okresie roku ubiegłego. Warunkiem wykonania tego ważnego zadania jest pełna realizacja przez rolników zakontraktowanych na 4 kwartał dostaw.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Choć zapotrzebowanie na inne artykuły żywnościowe jest znacznie większe niż w roku 1976, jego pokrycie jest pełne.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Trudności zaopatrzenia w niektóre towary zaostrza niezadowalająca praca części aparatu handlu. Zdarza się, że handel detaliczny nie zamawia dostatecznych ilości towarów pomimo iż nie brakuje ich w hurcie i przemyśle.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Dążąc do ulepszenia pracy handlu zaostrzymy jednocześnie walkę ze spekulacją, z tworzeniem przez niektórych sprzedawców kategorii nabywców uprzywilejowanych i innymi ujemnymi zjawiskami pogłębiającymi deficyt pewnych towarów na rynku.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Obok wzmożonego działania NIK i Państwowej Inspekcji Handlowej konieczne jest nasilenie kontroli społecznej, samorządu spółdzielczości „Społem”, — „Samopomocy Chłopskiej”, a także związków zawodowych. Liczymy także na pomoc społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Umacniamy przestrzeganie zasady uzależnienia wynagrodzeń od rzeczywistego wkładu pracy, pogłębiamy dyscyplinę gospodarowania funduszem bezosobowym oraz funduszem honorariów i nagród. Ograniczamy przede wszystkim wydatki na administrację państwową.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Dyscyplina finansowa, to także dyscyplina kosztów produkcji i inwestycji. Będzie ona coraz konsekwentniej egzekwowana.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rząd nasili kontrolę prawidłowości ustalania cen przez przedsiębiorstwa, organizacje gospodarcze, zjednoczenia i spółdzielczość. Stanowczo będzie się przeciwstawiał próbom osiągania przez nie zysków, czerpanych z podwyżek cen ustalanych w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami. Zyski te nie będą wliczane do podstawy ustalania wyższego funduszu płac, nagród i premii. Ulegną zaostrzeniu sankcje za naruszanie zasad obowiązujących w tej mierze. Wzrosną uprawnienia stanowiące i kontrolne Państwowej Komisji Cen w stosunku do ministerstw i wszystkich organizacji gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Za kryterium naczelne w polityce cen przyjmujemy kształtowanie kosztów utrzymania oraz wzrostu płac i dochodów realnych ludności na poziomie ustalonym w planach społeczno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Kolejny rozdział programu rządowego służy zapewnieniu realizacji zadań budownictwa mieszkaniowego. Mamy tu poważny niewątpliwy dorobek. Pomniejsza go jednak niewykonywanie planów budownictwa mieszkaniowego w niektórych województwach, a zwłaszcza niezadowalająca jakość części oddawanych mieszkań.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Podejmujemy odpowiednie kroki, aby niedomagania te usunąć. W roku 1977 dokonaliśmy ogromnego wysiłku organizacyjnego i finansowego, by przygotować front robót pod zwiększone zadania budownictwa mieszkaniowego w latach następnych. Polepszamy warunki rozwoju budownictwa indywidualnego. Stopniowo usprawniamy budowę szpitali, żłobków, przedszkoli i domów akademickich, szkół i całego budownictwa towarzyszącego.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Kolejną dziedziną, na której Rząd skupia uwagę, jest handel zagraniczny. Stanowi on zasadniczą płaszczyznę manewru gospodarczego. Chodzi bowiem o tworzenie warunków dla umacniania równowagi płatniczej państwa i zwiększania korzyści, jakie wynikają z rosnącego udziału naszej gospodarki w międzynarodowym podziale pracy.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Te kluczowe zadania rozwiązujemy w warunkach zróżnicowanych i bardzo złożonych. W wymianie z krajami socjalistycznymi plany wykonywane są pomyślnie. Eksport do tych krajów wzrósł w trzech kwartałach br. o ok. 11%, a import o 19%. Obroty wzrastają więc szybko i kształtują się powyżej założeń planu.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wśród zadań handlu zagranicznego czołowe miejsce zajmuje niezmiennie dalszy rozwój wymiany, i współpracy ze Związkiem Radzieckim i z innymi krajami RWPG. Zwiększamy tą drogą nasz udział w procesach socjalistycznej integracji gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Trudne problemy stawia przed nami wymiana z krajami kapitalistycznymi. Od czterech już lat przebiega ona w warunkach poważnych zakłóceń i wahań w koniunkturze. Nadal niekorzystnie dla nas kształtują się relacje cen w eksporcie i imporcie. Chłonność rynków tych krajów na niektóre nasze towary zmalała. Zjawisko to pogłębia protekcjonistyczna polityka niektórych rządów. Osiągany w takich warunkach w bieżącym roku przyrost eksportu do tych krajów o ponad 12% świadczy o dużym wysiłku przemysłu i handlu zagranicznego. Wysiłki te muszą być jednak konsekwentnie kontynuowane.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wzrost eksportu uznajemy za zadanie wielkiej wagi. Stawiamy je nie tylko przed producentami, lecz także przed organizacjami handlu zagranicznego, które powinny nadal usprawniać swą działalność. Zapewnimy tym organizacjom większy wpływ na zagospodarowywanie zdolności produkcyjnych, kształtowanie asortymentowej struktury produkcji eksportowej, na poprawę jakości i terminowość dostaw. Kładziemy nacisk na podniesienie poziomu badań cen i prognoz, a także doskonalenie umiejętności negocjacyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Racjonalizujemy i ograniczamy wydatkowanie środków na import. Przestrzegamy zasady, aby importować tylko to, co jest rzeczywiście niezbędne i aby z importowanych surowców i materiałów produkować towary o wysokich walorach jakościowych, odpowiadające wymaganiom odbiorców w kraju i za granicą.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Niestety, często jeszcze wiele surowców i materiałów z importu marnuje się w różnych przemysłach w procesie produkcji, obrotu i składowania. Musimy z tym definitywnie skończyć.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Zaleciliśmy szybkie i zgodne z założeniami i umowami odrobienie opóźnień w kompleksowym opanowaniu produkcji licencyjnej, aby unikać nadmiernego i bardzo kosztownego importu kooperacyjnego. Od realizatorów procesów inwestycyjnych żądamy, aby maszyny i urządzenia z importu trafiały na place budów zgodnie z realizowanymi harmonogramami robót. Od inwestorów zaś — ścisłego przestrzegania zasady, aby inwestycje nie powodowały ponadplanowej importochłonności produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! W przemyśle pogłębiamy zmiany w strukturze produkcji. Kładziemy jednocześnie wzmożony nacisk na przyśpieszenie poprawy jakości wyrobów i wzmocnienie dyscypliny asortymentowej. W rządowym programie realizacji postanowień IX Plenum sprawy te zajmują ważne miejsce.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Zawarte w programie zadania przewidują dalsze zwiększanie udziału produkcji na rynek wewnętrzny i eksport przy odpowiednim, często poważnym zmniejszeniu produkcji na cele inwestycyjne i jej ścisłym dostosowaniu do programu inwestycyjnego. Zadania te przekazaliśmy już resortom i władzom terenowym. Znajdą one wyraz zarówno w ich działalności do końca br., jak i w projektach planów na zbliżający się rok.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Aby złagodzić trudności, jakie przeżywa transport, zwłaszcza kolejowy, nasilamy działania mające na celu jego rozbudowę i unowocześnienie. Konsekwentnie realizowany jest rządowy program rozwoju transportu towarowego na lata 1976—1982, m.in: modernizacja katowickiego węzła kolejowego, który stanowi dziś ogniwo szczególnie ważne i trudne, a także poprawa zaopatrzenia transportu w części zamienne, rozbudowa zaplecza remontowego i technicznego oraz zwiększanie stopnia zmechanizowania prac ładunkowych.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Dokuczliwe są niedomagania w przewozach pasażerów. Wynikają one głównie z niedoinwestowania kolei. Powodują marnowanie czasu, a także spóźnienia do pracy. Niestety, nie ma jeszcze możliwości powszechnej i szybkiej poprawy sytuacji. Podejmujemy jednak wysiłek, aby polepszyć w 1978 roku funkcjonowanie transportu osobowego na głównych magistralach kolejowych i trasach dojazdu do dużych miast.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Program rządowy przewiduje dalsze stopniowe zmniejszanie obciążenia dochodu narodowego inwestycjami, pogłębianie przegrupowania środków głównie na rzecz gospodarki żywnościowej i budownictwa mieszkaniowego oraz wzmocnienie przedsiębiorstw budowlanych.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Dokonujemy tego drogą przegrupowania środków z innych dziedzin, bez powiększania ogólnej kwoty nakładów na inwestycje w całej gospodarce. Przypomnę, że już w tym roku zwiększyliśmy w stosunku do ustaleń planu nakłady na rolnictwo i gospodarkę żywnościową o prawie 20 mld zł, na budownictwo mieszkaniowe i gospodarkę komunalną o 5 mld zł oraz na rozwój bazy paliwowo-energetycznej i surowcowej o ponad 9 mld zł. Wykorzystujemy utworzoną w planie dodatkową rezerwę na rozbudowę zdolności produkcyjnych w przemysłach rynkowych.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Czynimy wiele, aby usprawnić działalność we wszystkich fazach procesu inwestycyjnego. Służy temu dalsza koncentracja robót. Jest ona konieczna, aby zapewnić terminowe przekazanie do użytku inwestycji przewidzianych do oddania w przyszłym i na początku 1979 roku. Wciąż jednak niedostateczna jest inicjatywa niektórych resortów i województw w ograniczaniu frontu inwestycyjnego. Mamy tu jeszcze wiele do zrobienia i do przezwyciężenia.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Organizacje gospodarcze i władze wojewódzkie zobowiązaliśmy do pełniejszego wykorzystania bezinwestycyjnych źródeł wzrostu produkcji i usług, zwłaszcza w drodze zwiększania wskaźnika zmianowości, poprawy wykorzystania powierzchni i maszyn, doskonalenia organizacji produkcji i właściwego premiowania pracy. Ograniczamy nowe inwestycje na rzecz inwestycji modernizacyjnych. Poczynania takie wesprzemy odpowiednimi zachętami. Nie wszędzie jednak napotykamy zrozumienie i gotowość do rezygnacji z nowego budownictwa na rzecz modernizacji.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Zostanie zmodyfikowany system ekonomiczno-finansowy budownictwa i biur projektowych w kierunku pobudzającym obniżanie kosztów i zmniejszanie materiałochłonności. Od wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego wymagamy gospodarności i dyscypliny.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Kluczem do realizacji naszych zamierzeń jest podnoszenie efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W programie rządowym sprecyzowaliśmy zadania dotyczące wykorzystania rezerw produkcyjnych. Będą te zadania przedmiotem obrad Konferencji Samorządu Robotniczego. Liczymy, że przyjęte przez KSR zadania na rok przyszły będą wyższe od ustalonych w wytycznych Rządu.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Ustaliliśmy priorytety w gospodarowaniu zasobami pracy. Nasilamy kontrolę przestrzegania zasad angażowania i zaszeregowywania pracowników i doskonalimy rozmieszczanie absolwentów szkół, dążąc do coraz lepszego wykorzystania kwalifikacji kadr, zwłaszcza inżynierskich.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W całej sferze produkcji materialnej istnieją jeszcze duże rezerwy zatrudnienia. W 1977 r.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">przemysł chyba po raz pierwszy zmniejszył zatrudnienie o 9 tys. osób w stosunku do planu. Dalsze i znacznie śmielsze wykorzystanie tych rezerw pozwoli nam zwiększyć zatrudnienie w rolnictwie, usługach i w rzemiośle.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Sprawą pilną i ważną jest doskonalenie systemu normowania pracy odpowiednio do wzrostu jej technicznego uzbrojenia, wprowadzania nowych technologii i nowych produkcji. Rosnącego znaczenia nabiera pełne wykorzystanie czasu pracy, likwidowanie nieuzasadnionych godzin nadliczbowych, dalsze aktywne podnoszenie wydajności pracy, troska o bezpieczeństwo pracy, jej kulturę, szybsze i szersze wdrażanie postępu technicznego i lepszej organizacji pracy.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W programie rządowym dużo miejsca zajmuje racjonalizacja gospodarki materiałami i surowcami oraz paliwami i energią. W tym celu zaostrzamy normy ich zużycia, preferujemy technologie i produkcje wyrobów materiałooszczędnych, realizujemy program poprawy jakości wyrobów, zwiększamy wykorzystanie surowców odpadowych i wtórnych.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Konieczne jest ulepszenie bilansowania surowców i materiałów, doskonalenie kooperacji i zaopatrzenia w materiały i wyroby techniczne, optymalizacja poziomu i struktury zapasów. Dostosujemy priorytety w zaopatrzeniu materiałowym do aktualnych założeń rozwoju produkcji, preferując jej najbardziej materiałooszczędne kierunki. Oprzemy się szerzej na społecznym, racjonalizatorskim ruchu oszczędności materiałów, na wkładzie kadry naukowej i technicznej.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Jesteśmy świadomi konieczności dalszego doskonalenia metod planowania i zarządzania. Widzimy też niedomagania w pracy Rządu i resortów. Poważnym mankamentem w pracy administracji jest słabość kontroli wykonania. Będziemy się starali usuwać te braki.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Coraz energiczniej przeciwdziałamy przejawom partykularyzmu w postawie resortów i branż, zakładów i terenu, formułowaniu nadmiernych postulatów inwestycyjnych i importowych, tolerowaniu niedostatecznej jakości produkcji i budownictwa, unikaniu założonych głębszych zmian w strukturze produkcji. Przeciwstawiamy się stanowczo zjawiskom zaokrąglania i upiększania danych, przejawom wygodnictwa i nierzetelności.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Nasilamy ochronę mienia społecznego, zaostrzamy walkę z nadużyciami, z przejawami protekcjonizmu i kumoterstwa, a także zbytku i wystawności. Obok surowych kar za wykroczenia potrzebna jest tutaj intensywna działalność wychowawcza.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W realizacji zadań społeczno-gospodarczych poważną rolę mają do odegrania terenowe organy administracji państwowej — wojewodowie i naczelnicy gmin.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Znacznie okrzepły nowo powołane organy szczebla wojewódzkiego, miejskiego i gminnego. Dziś są one zdolne do bardziej aktywnego współudziału w rozwiązywaniu węzłowych problemów, w stymulowaniu działalności gospodarczej, w poprawianiu warunków życia ludności, w umacnianiu ładu i porządku publicznego.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Tym nowym możliwościom wyszła naprzeciw podjęta we wrześniu br. uchwała Rady Ministrów o wzmocnieniu i rozszerzeniu funkcji koordynacyjnych wojewodów i zwiększeniu samodzielności finansowej rad narodowych i wojewodów.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Dotychczasowe doświadczenia wskazują jednak, że poszerzone uprawnienia i możliwości nie wszędzie są dostatecznie wykorzystywane. Obok województw przodujących są i takie, które wyraźnie pozostają w tyle. Często nie wykorzystują one dostatecznie własnych możliwości i rezerw, a jednocześnie wysuwają postulaty przydziału środków pod adresem władz centralnych. Mają również miejsce przypadki niepodejmowania decyzji, które mieszczą się w uprawnieniach władz terenowych.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wskutek niedostatecznego nadzoru ze strony władz centralnych, a szczególnie władz terenowych, niektóre przedsiębiorstwa, instytucje, urzędy wykupują z rynku wewnętrznego poszukiwane przez ludność towary. Zwalczając te zjawiska, będziemy jednocześnie precyzyjniej ustalać rozmiary możliwego zaopatrzenia tych jednostek w ramach ogólnych dostaw artykułów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rzemieślnicy i drobna wytwórczość zbyt często absorbowani są zamówieniami gospodarki uspołecznionej. Będziemy stwarzać warunki pobudzające ich zainteresowanie głównie zaspokajaniem potrzeb ludności. Dla lepszego rozwiązywania tych problemów będziemy nadal zwiększać uprawnienia samorządu i władz terenowych, a zarazem ich odpowiedzialność.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Podejmując starania i tworząc warunki do pomyślnego wcielania w życie uchwały IX Plenum, musimy brać pod uwagę nie tylko potrzeby, ale i realne możliwości kraju. Nie jesteśmy i nie będziemy w stanie działać na zasadzie powiększania środków. Musimy nieustannie rozważać alternatywę: albo — albo, stale dokonywać wyboru. Aby dodać jednej z dziedzin, musimy zabrać drugiej, odkładając na później zaspokojenie jej skądinąd nawet uzasadnionych potrzeb. Nie jest to zadanie łatwe, ani też popularne. W jego realizacji napotykamy często opory i niezrozumienie.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Najważniejsze jest to, że wprowadzając konieczne przegrupowania i korekty zapewniamy, zgodnie z programem VII Zjazdu, realizację naszych celów społecznych, że równocześnie pamiętamy o dniu dzisiejszym i o jutrze.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Świadczą o tym — obok zgodnego z planem wzrostu płac realnych — doniosłe decyzje w sprawie podwyższenia rent i emerytur oraz najniższych płac, a także rozpatrywany dziś projekt powszechnego zaopatrzenia emerytalnego rolników.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Świadczą o tym tak ważne dla przyszłości kraju przedsięwzięcia inwestycyjne, jak Huta — „Katowice”, zespół paliwowo-energetyczny „Bełchatów”, Lubelskie Zagłębie Węglowe, kompleks wytwórni nawozów azotowo-fosforowych — „Police” koło Szczecina, zespół inwestycji dla ciągnika — „Ursus”, kombinat celulozowo-papierniczy — „Kwidzyń”, Centralna Magistrala Kolejowa oraz współudział w inwestycjach paliwowo-surowcowych na terytorium Związku Radzieckiego. Bez tych inwestycji nie bylibyśmy w stanie już w najbliższych latach pomyślnie rozwijać naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Szczególnie ważne miejsce w dokonywanym manewrze zajmują sprawy rolnictwa i gospodarki żywnościowej. W rolnictwie czynimy ostatnio wiele, aby odbudować pogłowie zwierząt i zwiększyć towarowość produkcji. Wyniki są już widoczne we wzroście pogłowia oraz w zwiększaniu sprzedaży państwu żywca i wielu produktów roślinnych. Istnieją warunki do utrwalenia tych pomyślnych tendencji.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Ale niełatwo jest odrobić w krótkim czasie skutki czteroletnich niepomyślnych warunków klimatycznych. Łącznie w okresie lat 1974— 1976 niedobór produkcji rolnej w stosunku do planów rocznych wyniósł, licząc w cenach stałych z lat 1971—1975, około 70 mld złotych. Rok obecny przyniósł najpoważniejsze straty w rolnictwie, głównie w produkcji zbóż, rzepaku i ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Zmusiło to nas do zmniejszenia eksportu rolno-spożywczego, a równocześnie w celu podtrzymania procesu odbudowy pogłowia zwierząt — do zwiększenia ponad ustalenia planu na rok 1977 i założenia planu na rok przyszły importu zbóż o 4,5 mln ton, co równa się wydatkowi ponad 1,6 mld zł dewizowych. Na ten cel musimy wygospodarować potrzebne środki dewizowe drogą odpowiednich przemieszczeń w całej naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Oczywiście sam import zbóż problemu nie rozwiąże. Dlatego tak wielkiej wartości nabiera to wszystko, co potrafimy zrobić, aby poprawić krajowy bilans zbóż i pasz. Rolnicy powinni znacznie rozszerzyć powierzchnię upraw zbóż i wysoko wydajnych roślin pastewnych, polepszyć strukturę i podnieść wydajność tych upraw, osiągnąć zdecydowany postęp w gospodarce na łąkach i pastwiskach.</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Konieczne jest także zmniejszenie strat, jakie ponosimy jeszcze w trakcie sprzętu, a szczególnie w konserwacji pasz gospodarskich. Niezbędna jest również racjonalizacja żywienia zwierząt oraz lepsze dostosowanie struktury produkcji zwierzęcej do posiadanych zasobów paszowych, m.in. drogą wydatnego zwiększenia hodowli bydła.</u> + <u xml:id="u-7.60" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Zadania, o których mówię, są nicią przewodnią programu realizacji przez rolnictwo uchwał IX Plenum. W programach szczegółowych rozwijamy je i konkretyzujemy. Ich realizacja powinna zapewnić dalszy wzrost produkcji rolnej i poprawę zaopatrzenia rynku w artykuły pochodzenia zwierzęcego.</u> + <u xml:id="u-7.61" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysiłkom rolników towarzyszy stała, narastająca pomoc państwa. Podwyższyliśmy zadania ilościowe i jakościowe wszystkim wytwórcom środków produkcji dla rolnictwa. Podjęliśmy ogromne przedsięwzięcia inwestycyjne o dalekosiężnym, strukturalnym znaczeniu dla rolnictwa. Rekonstruujemy polski przemysł ciągnikowy. Rozbudowujemy zakłady produkujące różnego rodzaju kombajny i inne maszyny rolnicze. Budujemy — jak już mówiłem — potężną Wytwórnię Nawozów Azotowo- Fosforowych w Policach.</u> + <u xml:id="u-7.62" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Zadania te realizujemy kosztem ok. 85 mld zł, a także poważnych nakładów dewizowych. Jest to największy i najważniejszy kierunek i zasięg manewru dokonywanego na rzecz rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Dokonujemy tego wysiłkiem całej gospodarki, odpowiednio przegrupowując środki w ramach ogólnej kwoty nakładów na jej dalszy rozwój.</u> + <u xml:id="u-7.63" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Prowadzimy rozbudowę i modernizację przedsiębiorstw i zakładów obsługi rolnictwa, jego bazy technicznej i remontowej. Dążymy do tego, by coraz lepiej zaspokajały one potrzeby rolników, zwłaszcza w dziedzinie usług produkcyjnych, budowlanych i remontowych. Dlatego tak wielką wagę przywiązujemy do dobrej pracy kółek rolniczych, do doskonalenia i rozwijania działalności wszystkich ogniw spółdzielczości rolniczej.</u> + <u xml:id="u-7.64" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Dokonujemy odpowiednich zmian w wewnętrznej strukturze inwestycji rolniczych w kierunku zwiększenia koncentracji nakładów^ ^jednostek państwowych i organizacji spółdzielczych na zadaniach mających decydujący wpływ na dalszy rozwój całego rolnictwa, zwłaszcza melioracji, zaopatrzenia wsi w wodę, gospodarki paszowej, budownictwa inwentarskiego i mieszkalnego. Zwiększamy kredyty na inwestycje rolników.</u> + <u xml:id="u-7.65" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Zwiększając import zbóż i pasz, zapewniamy rolnikom sprzedającym państwu produkty hodowlane — dotychczasowe, korzystne dla producenta normy sprzedaży pasz treściwych. Udzielamy dodatkowej pomocy paszowej gminom dotkniętym skutkami powodzi i nadmiernych opadów. Zwiększymy dostawy nasion na zasiewy wiosenne. Troszczymy się o zaopatrzenie producentów rolnych w nawozy mineralne, węgiel i materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-7.66" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wielką wagę przypisujemy sprawom gospodarki ziemią. Wprowadzone zostały ułatwienia w zagospodarowaniu ziemi przez gospodarstwa państwowe i spółdzielnie. Duże znaczenie przywiązujemy również do rozwijania procesu przekazywania ziemi w trwałe władanie rolnikom indywidualnym. Przyśpieszanie i umacnianie procesu powiększania areału indywidualnych gospodarstw rozwojowych, intensywnie wykorzystujących użytki rolne, osiągających wysoki poziom produkcji, zwiększających kontraktację i dostawy produktów rolniczych — będzie ważnym kierunkiem naszego działania. Nie we wszystkich województwach proces ten przebiega aktywnie. Będziemy w tej dziedzinie podejmować dalsze kroki.</u> + <u xml:id="u-7.67" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Przeprowadzone dwukrotnie przeglądy gmin ujawniły istnienie odłogów i gruntów słabo wykorzystanych. Posłużyło to do opracowania planów zagospodarowania takich gruntów^7^ i rekultywacji nieużytków. Będziemy systematycznie sprawdzać realizację tych planów, aby tempo i efekty rolniczego zagospodarowania ziemi były bardziej zadowalające.</u> + <u xml:id="u-7.68" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Resortowi rolnictwa, urzędom wojewódzkim i gminnym, ich służbie rolnej, spółdzielczym organizacjom rolniczym i producentom stawiamy zadanie podniesienia efektywności upraw roślin i hodowli, optymalnego wykorzystania środków przeznaczanych przez państwo na rozwój rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-7.69" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Trzeba powiedzieć otwarcie, że postęp w rolnictwie przebiega w nadmiernie zróżnicowanym tempie. Czerwcowy spis zwierząt wykazał na przykład, że w 5 województwach spadło poniżej poziomu z czerwca 1976 r. pogłowie trzody chlewnej, a w 13 województwach — pogłowie bydła.</u> + <u xml:id="u-7.70" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W większości województw skup żywca bydlęcego obniżył się poważnie w porównaniu do roku ubiegłego. Duże różnice występują w plonach roślin, w towarowości produkcji i w realizacji planów skupu i kontraktacji. Świadczy to o istnieniu wielkich rezerw. Ich wykorzystanie będzie sprawdzianem pracy władz wojewódzkich.</u> + <u xml:id="u-7.71" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Mówiłem o problemach i niedostatkach w pracy, którymi nieraz zajmowałem uwagę Wysokiej Izby. Powracam jednak do tych spraw, ponieważ potrzeby kraju wymagają znacznie ostrzejszego niż wczoraj spojrzenia na problematykę gospodarczą, a szczególnie na jakość pracy całej administracji państwowej i gospodarczej, ludzi nauki, techniki, kadry technicznej i ekonomicznej, majstrów, brygadzistów — wszystkich ludzi pracy w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-7.72" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Obecnie bardziej zaostrzamy wymagania i wskaźniki efektywności, głębiej sięgamy do rezerw, śmielej i krytyczniej mówimy o brakach i niedociągnięciach, które nie od dziś trapią nasze życie społeczno-gospodarcze, ale także mówimy o tych, które wczoraj uchodziły uwadze i kontroli wielu ogniw administracji bądź były przez nią tolerowane, a dziś tolerowane być nie mogą i nie będą.</u> + <u xml:id="u-7.73" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rezerwy w jakości pracy ludzi, rezerwy w gospodarce materiałami i środkami produkcji, rezerwy w organizacji pracy i procesów produkcyjnych są powszechne. Większe i często bardzo niepokojące, niekiedy graniczące z marnotrawstwem występują w tych zakładach, gdzie beztroska i niefrasobliwość, brak dyscypliny i odpowiedzialności do dziś nie zostały przełamane.</u> + <u xml:id="u-7.74" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rezerwy są jednak także w zakładach pracy, instytucjach, w zapleczu technicznym i naukowo-badawczym, gdzie tradycyjnie uzyskujemy dobre lub zadowalające wyniki. Ale wymogi wzrastają i nadal będą szybko wzrastać w świetle jakże ważnych i żywotnych zadań i ustaleń IX Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-7.75" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Dlatego nikt nie może uchylić się od krytycznego spojrzenia nawet na dobrą pracę. Nikt nie może zatrzymać się na drodze walki o coraz wyższą jakość i efektywność jego pracy i działalności.</u> + <u xml:id="u-7.76" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Realizacja programu VII Zjazdu wiąże się ściśle z rozwijaniem postaw zaangażowania, zdyscyplinowania i współodpowiedzialności za osiągane efekty, za twórcze rozwijanie dorobku IX Plenum przez zwiększanie efektów pracy na każdym stanowisku.</u> + <u xml:id="u-7.77" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wokół wykonania postanowień IX Plenum skupimy wszystkie siły. Trzeba je optymalnie wykorzystać. Nie wyczekiwanie, lecz działanie, nie zwlekanie, lecz natychmiastowe dokonywanie koniecznych posunięć — taki jest wymóg sytuacji.</u> + <u xml:id="u-7.78" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Liczymy, że klasa robotnicza, rolnicy, inteligencja i rzemieślnicy, całe nasze społeczeństwo pomoże w realizacji postanowień IX Plenum.</u> + <u xml:id="u-7.79" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! IX Plenum KC potwierdziło słuszność obranej przez partię i państwo strategii rozwoju. Kontynuując linię generalną partii rozwiązujemy krok za krokiem problemy polityki społecznej. W miarę wzrostu potencjału ekonomicznego obejmujemy uprawnieniami socjalnymi coraz to nowe grupy ludności i zwiększamy zakres tych uprawnień.</u> + <u xml:id="u-7.80" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Jednym z najpoważniejszych obecnie zadań jest stopniowe zrównywanie warunków życia w mieście i na wsi. Wzbogaca to o nowe treści sojusz robotniczo-chłopski.</u> + <u xml:id="u-7.81" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Osiągnęliśmy już znaczne zbliżenie poziomu dochodów ludzi pracy miast i wsi. Doniosłym krokiem w realizacji polityki społecznej było objęcie ludności rolniczej powszechnym systemem bezpłatnej opieki zdrowotnej.</u> + <u xml:id="u-7.82" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Obecnie, w myśl inicjatywy tow. Edwarda Gierka, podjętej przez naczelne władze PZPR i ZSL, pragniemy dokonać drugiego, historycznego kroku w dziedzinie poprawy warunków socjalnych ludności wiejskiej — wprowadzić system zaopatrzenia emerytalnego i innych świadczeń dla rolników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-7.83" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Przyjęcie rozpatrywanego dziś projektu ustawy w tej sprawie stanowić będzie zasadniczy etap w zrównaniu uprawnień socjalnych rolników indywidualnych z uprawnieniami pracowników gospodarki uspołecznionej. Spełni wieloletnie nadzieje rolników, którzy swą pracą współuczestniczą w rozwoju kraju, w wyżywieniu narodu. Aktem tym potwierdzimy podstawowe zasady naszego socjalistycznego ustroju, wyrazimy szacunek dla trudu i uznanie dla osiągnięć polskich rolników, podniesiemy rangę ofiarnie przez nich wykonywanego i jakże ważnego zawodu.</u> + <u xml:id="u-7.84" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Jednocześnie jednak akt ten łączymy z całokształtem zadań w dziedzinie poprawy wyżywienia narodu. Dlatego system emerytalny rolników wiążemy z rozmiarami i wzrostem produkcji sprzedawanej przez nich państwu w okresie wielu lat.</u> + <u xml:id="u-7.85" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W warunkach polityki rolnej państwa ludowego, kiedy każdy rolnik, jeśli tego pragnie, ma zapewnione warunki i perspektywy rozwoju swojego gospodarstwa, oznaczać to będzie zarazem urzeczywistnienie socjalistycznej zasady uzależniania wysokości świadczeń od rzeczywistego wkładu pracy, od przyrostu jej wydajności, podobnie jak dzieje się to w przypadku pracowników gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-7.86" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wiążąc wysokość rent i emerytur przede wszystkim z wartością sprzedawanej państwu produkcji towarowej, tworzymy również dodatkową zachętę do zwiększania obszaru gospodarstw i intensyfikacji produkcji rolniczej. Leży to w interesie samych rolników i całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.87" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wprowadzenie w życie ustawy będzie miało wielkie znaczenie dla młodzieży wiążącej swoje plany życiowe z zawodem rolnika, przyspieszy proces przejmowania gospodarstw rolnych przez ludzi młodych, pracowitych, posiadających więcej sił i kwalifikacje nabyte dzięki upowszechnieniu szkolnictwa rolniczego.</u> + <u xml:id="u-7.88" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Ustawa przynosi steranym trudem całego życia rolnikom, którzy przekażą gospodarstwa swym następcom, godziwe zabezpieczenie materialne i spokojną starość, uwolni ich od poniżającej i jakże często zawodnej — łaski dożywocia.</u> + <u xml:id="u-7.89" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Nikogo nie trzeba przekonywać, że emerytura zagwarantowana przez państwo będzie przełomem w sytuacji materialnej i moralnej najstarszego pokolenia ludzi rolniczego trudu. Zapewni też znaczne ograniczenie wzajemnych roszczeń i często gorszących sporów rodzinnych.</u> + <u xml:id="u-7.90" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rozpatrywany dziś projekt jest wynikiem wielomiesięcznych prac przygotowawczych. Swą obecną postać zawdzięcza w dużej mierze szerokiej konsultacji ze społecznością rolniczą. Dyskusje nad założeniami projektu przebiegały w atmosferze zainteresowania i zaangażowania rolników w dalszy rozwój rolnictwa w Polsce.</u> + <u xml:id="u-7.91" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W trakcie dyskusji wysuwano różne uwagi i opinie. Staraliśmy się je w miarę możliwości uwzględniać tak, by jednocześnie nie naruszać spójności postanowień ustawy. Znalazło to m.in. wyraz w ustaleniu minimalnej wysokości emerytury i renty dla wszystkich rolników, niezależnej od wielkości i zasobności przekazywanego następcom gospodarstwa. Uwzględniliśmy również stan rodzinny rolnika oddającego ziemię, zapewniając mu do emerytury i renty — podobnie jak w powszechnym systemie emerytalnym pracowników — odpowiednie dodatki i zasiłki rodzinne dla osób pozostających na jego utrzymaniu. Tymi dodatkami i zasiłkami objęte zostaną także osoby nie będące najbliższymi krewnymi.</u> + <u xml:id="u-7.92" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Nie możemy jednak zgodzić się z poglądami, że nie należy preferować dobrze i wydajnie pracujących rolników, że nie należy także uzależniać poziomu emerytury od rozmiarów sprzedawanej państwu produkcji. Pragnę więc jeszcze raz podkreślić, że preferencje te przyznajemy rolnikom za ich ofiarną pracę i jej efekty.</u> + <u xml:id="u-7.93" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Nie możemy również, wbrew niektórym sugestiom, odwlekać rozpatrzenia i podjęcia ustawy. Wieś polska wypowiedziała się już zdecydowanie za projektem i oczekuje szybkiego wprowadzenia go w życie.</u> + <u xml:id="u-7.94" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Mogę zapewnić Wysoki Sejm, że — podobnie jak to czynimy z powszechnym pracowniczym systemem emerytalnym — system emerytalny rolników będziemy z czasem doskonalić.</u> + <u xml:id="u-7.95" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rezultaty konsultacji przedstawione zostały Wysokiej Izbie w dniu 30 maja. Świadomość pozytywnego stosunku ludności wiejskiej do proponowanych rozwiązań, w połączeniu z pieczołowitą analizą uwag i postulatów zgłoszonych w toku konsultacji oraz w listach do partii, rad narodowych, urzędów państwowych, pozwoliła nadać projektowi ustawy kształt odpowiadający zarówno potrzebom socjalnym rolników, jak i zasadom naszej polityki społecznej i aktualnym możliwościom państwa. W projekcie został uwzględniony punkt widzenia zarówno wysłużonych, jak i młodych rolników, w istocie — całej społeczności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-7.96" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Chciałbym zwrócić uwagę obywateli posłów, że wypłata emerytur i rent dla rolników wymagać będzie wielu miliardów złotych. Kwoty te będą pokrywane z funduszu emerytalnego, tworzonego w dwóch trzecich ze środków budżetu państwa i tylko w 1/3 ze składek rolników.</u> + <u xml:id="u-7.97" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Podejmujemy to wielkie zadanie, chociaż jest ono niełatwe. Będziemy w tym celu dokonywać dalszych przegrupowań środków, co stanowi kolejny kierunek manewru na rzecz rozwoju produkcji rolnej i gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-7.98" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Okoliczność, że potrzebny jest na to czas, uzasadnia powszechne wprowadzenie systemu emerytalnego od lipca 1980 r. Pewne jednak świadczenia pieniężne z tego systemu proponujemy przyznać również tym rolnikom, którzy przekazali swoje gospodarstwa przed wejściem w życie rozważanego dziś projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-7.99" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Przewidujemy wcześniejsze wypłacanie przewidzianych ustawą emerytur i rent rolnikom najstarszym lub o wysokim stopniu inwalidztwa, którzy po wejściu w życie ustawy przekażą swoje gospodarstwa następcom. Wcześniej zostaną też wprowadzone w życie przepisy ustawy w stosunku do rolników, którzy przekazywać będą gospodarstwa państwu.</u> + <u xml:id="u-7.100" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Pragnę wyrazić przekonanie, że polscy rolnicy przyjmą ustawę z uznaniem należnym randze i treści tego doniosłego aktu.</u> + <u xml:id="u-7.101" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Uznanie to można wyrazić w jeden tylko sposób: patriotyczną inicjatywą, zwiększaniem produkcji, podnoszeniem wydajności, zaangażowaniem w dzieło wyżywienia kraju. Liczymy, że będzie to tendencja trwała, gdyż leży to we wspólnym interesie miasta i wsi.</u> + <u xml:id="u-7.102" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.103" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Zwiększona produkcja będzie bowiem procentować rolnikom wyższymi dochodami i wyższymi kwotami emerytur, rent i innych świadczeń. Większa zaś produkcja i towarowość rolnictwa oznacza dla całego społeczeństwa zwiększenie dochodu narodowego, poprawę zaopatrzenia rynku, umocnienie podstawy dalszego wzrostu płac i dochodów.</u> + <u xml:id="u-7.104" who="#PrezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W przekonaniu o słuszności przedłożonego projektu proszę Wysoką Izbę o jego uchwalenie oraz o przyjęcie przedstawionej informacji o rządowym programie realizacji postanowień IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-7.105" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi za przedstawienie informacji Rządu i uzasadnienia rozpatrywanego dziś projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Obecnie przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Komisji Pracy i Spraw Socjalnych oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (druki nr 64 i 66).</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Ludwik Maźnicki.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselLudwikMaznicki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rada Ministrów przedstawiła Sejmowi projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselLudwikMaznicki">Prezydium Sejmu przekazało rządowy projekt ustawy Komisjom: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Pracy i Spraw Socjalnych oraz Prac Ustawodawczych do wspólnego rozpatrzenia i przedłożenia sprawozdania Wysokiej Izbie. Pragnę zwrócić uwagę obywateli posłów na fakt, że już na IV Plenum z inicjatywy przywódcy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i narodu polskiego tow. Edwarda Gierka padła zapowiedź emerytur dla rolników, a w wyniku VI Plenum KC PZPR — Rząd, jeszcze przed sporządzeniem projektu ustawy, w trosce o wypracowanie jak najlepszych rozwiązań, opracował założenia systemu emerytalnego, które poddane zostały powszechnej konsultacji na wsi.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselLudwikMaznicki">Ogólnowiejskie zebrania, a także spotkania posłów z wyborcami na wsi i w różnych innych środowiskach dały możliwość wypowiedzenia się w tej sprawie całej ludności wiejskiej. Szeroki był także udział w tej ogólnonarodowej dyskusji ludzi środowisk pozawiejskich, a więc świata nauki, specjalistów rolnictwa, prawników oraz działaczy społecznych. W wyniku tej ogromnej pracy, będącej praktycznym wyrazem realizowania zasady współudziału jak najszerszych rzesz społeczeństwa w decydowaniu o ważnych sprawach całego narodu — podstawowe założenia systemu emerytalnego przyjęte zostały z powszechną aprobatą, a Rząd uzyskał wiele konstruktywnych propozycji, uwag, wniosków i postulatów, które pozwoliły na bardziej trafne opracowanie projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselLudwikMaznicki">Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego oraz Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów na posiedzeniu w maju br. zapoznały się z założeniami rządowego projektu i przebiegiem społecznej konsultacji. Na 9 posiedzeniu 30 maja hr. Sejm PRL wysłuchał i przyjął informację o wynikach konsultacji założeń powszechnego systemu emerytalnego rolników i ich rodzin, którą z inicjatywy Klubów Poselskich PZPR i ZSL, a także z upoważnienia sejmowych Komisji: Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego przedstawił Wysokiej Izbie poseł Józef Pińkowski. Sejm uznał, iż przedstawione założenia systemu emerytalnego mogą stanowić podstawę do prac nad odnośną ustawą i zalecił wnikliwe przeanalizowanie i uwzględnienie w dalszych pracach wniosków zgłoszonych w trakcie konsultacji.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselLudwikMaznicki">Rząd starał się uwzględnić w projekcie ustawy wszystkie wnioski i propozycje mające realne pokrycie oraz wszystkie zasadne uwagi dotyczące uściślenia pojęć, bardziej precyzyjnych sformułowań zarówno węzłowych, jak i szczegółowych kwestii.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselLudwikMaznicki">W przedstawionym przez Rząd projekcie ustawy znalazła pełne odzwierciedlenie i potwierdzenie troska o najżywotniejsze interesy ludzi pracy i socjalistycznego państwa. I tak, wychodząc naprzeciw zgłoszonym postulatom i wnioskom podniesiono minimalny wymiar emerytury z 1 200 do 1 500 zł. W projekcie ustawy znalazło się znacznie więcej niż w założeniach uprawnień socjalnych odnoszących się do ochrony zdrowia, świadczeń w postaci zasiłków chorobowych oraz świadczeń na rzecz rodziny i dzieci, zasiłku porodowego, dodatku na dziecko kalekie, dodatków na utrzymanie rodzeństwa i osób będących na utrzymaniu pobierającego emeryturę lub rentę. Wprowadzono zasadę wypłaty dodatków za przekazaną państwu ziemię, budynki i drzewostan.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselLudwikMaznicki">W projekcie ustawy stworzono możliwość przekazania gospodarstw przed osiągnięciem 65 roku życia, z tym że prawo do emerytury przysługuje z dniem osiągnięcia tego wieku. Jednocześnie bardzo korzystnym rozwiązaniem jest wprowadzenie w art. 40 zwolnienia od obowiązku płacenia składki na fundusz emerytalny przez okres 5 lat tych rolników, którzy rozpoczną prowadzenie gospodarstwa rolnego przed ukończeniem 35 lat życia. Rozwiązania te w wielu wypadkach zachęcać będą rolników do przekazania następcom gospodarstw w dobrym stanie, młodym zaś stwarzają warunki korzystnego dalszego produkcyjnego rozwoju tych gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselLudwikMaznicki">Nie sposób omówić wszystkich propozycji i wniosków zgłoszonych w trakcie powszechnych konsultacji czy też bezpośrednio do Sejmu i Rządu i uwzględnionych w przedstawionym Wysokiej Izbie projekcie ustawy. Ograniczyłem się zaledwie do omówienia paru z nich po to, aby podkreślić wolę i dążenie Rządu i wszystkich organów naszego ludowego państwa do znalezienia rozstrzygnięć najsprawiedliwszych, wychodzących naprzeciw głosom ludności wiejskiej i całego społeczeństwa w tej wielkiej dla ludzi pracy wsi polskiej sprawie.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselLudwikMaznicki">Jest rzeczą zrozumiałą, że opracowanie systemu zaopatrzenia emerytalnego rolników nie było sprawą łatwą ani prostą. W toku dyskusji wysuwano przecież przeciwstawne niekiedy sobie wnioski i propozycje, różne bowiem w różnych regionach kraju i gospodarstwach są sytuacje i uwarunkowania społeczno-produkcyjne. Były także wnioski i propozycje nie liczące się z realnymi możliwościami naszego państwa i z tych względów nie mogły one być przyjęte. Dotyczyło to np. obniżenia granicy wieku emerytalnego poniżej obowiązującego w powszechnym systemie emerytalnym, jeszcze większego podwyższenia minimalnej stawki emerytury czy też objęcia świadczeniami rentowymi inwalidów III grupy. Nie przyjęto też niektórych wniosków typu metodologicznego, np. wliczania do podstawy określania wysokości emerytury produktów rolnych zbywanych w obrocie sąsiedzkim, gdyż nie ma praktycznie możliwości prowadzenia takiej ewidencji. Nie zyskał aprobaty wniosek wypłacania dwu pełnych rent w przypadku zbiegu uprawnień przysługujących z różnych tytułów jako sprzeczny z przepisami o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselLudwikMaznicki">Kierując się słuszną zasadą, aby system emerytalny dla wsi był prosty i zrozumiały dla każdego rolnika, nie podzielono wniosków postulujących naliczenie emerytury od przychodowości gospodarstwa czy też wartości produkcji z hektara, czy wreszcie potrącanie środków na składki funduszu emerytalnego przy każdej wypłacie za sprzedaż przez rolnika produktów rolnych w jednostce uspołecznionej. Zważywszy, że mamy w naszym kraju ponad 3 mln gospodarstw i każde z nich dokonuje wielu transakcji sprzedaży produktów rolnych, przyjęcie proponowanych rozwiązań w tych warunkach byłoby nieżyciowe, niepraktyczne.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselLudwikMaznicki">Po ponad półrocznej pracy nad sporządzeniem projektu ustawy, w której uczestniczyło kierownictwo PZPR, ZSL i Rządu i równolegle prowadzonej, żywej dyskusji poselskiej na Poseł Maźnicki spotkaniach ze społeczeństwem — projekt ustawy został poddany w ostatnim okresie wszechstronnej, rzeczowej analizie uprzednio wspomnianych Komisji: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Pracy i Spraw Socjalnych, Prac Ustawodawczych oraz wyłonionej przez nie specjalnej podkomisji. Komisje te odbyły 4 posiedzenia przy udziale przedstawicieli Rządu, na których omówiono i rozpatrzono wszystkie węzłowe problemy projektu ustawy, jej społeczne i gospodarcze skutki, jak również gruntownie przeanalizowano szczegółowe przepisy projektu. Rozpatrzono dogłębnie wszystkie wnioski, propozycje i uwagi zgłoszone przez posłów, nadesłane przez wojewódzkie zespoły poselskie, rzeczoznawców, działaczy społecznych, poszczególne środowiska. Wynikiem tej pracy jest wprowadzenie do projektu ustawy 34 poprawek w tym zarówno merytorycznych, jak i uściślających niektóre pojęcia i precyzyjniej formułujących je w celu wyeliminowania dowolności w ich interpretacji.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselLudwikMaznicki">Wysoki Sejmie! Potrzeba zaopatrzenia emerytalnego rolników od wielu już lat wysuwana była przez wieś. Potrzeba ta zrodziła się i dojrzewała w miarę jak rosła i rozwijała się nasza ojczyzna Polska Ludowa.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselLudwikMaznicki">Po wojnie byliśmy krajem biednym i zniszczonym. Musieliśmy odbudowywać kraj, usuwać zgliszcza, ruiny, odrabiać dotkliwe straty poniesione w wyniku hitlerowskiej agresji i wojny. Musieliśmy także w większości od podstaw budować wiele gałęzi przemysłu, rozwijać rolnictwo. Wiele sił i środków trzeba było skierować na ochronę zdrowia ludności, na rozwój oświaty i kultury i na inne dziedziny życia społecznego.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselLudwikMaznicki">Nie byłoby możliwe podjęcie dziś wielkiego tematu zabezpieczenia emerytalnego rolników bez oczywistych osiągnięć na drodze konsekwentnej realizacji polityki rolnej. Osiągnięcia te — to skierowanie poważnych środków inwestycyjnych i produkcyjnych dla rolnictwa, rozbudowa przemysłów wytwarzających środki produkcji dla wsi, stała dbałość państwa o opłacalność rolniczego trudu, objęcie ludności wiejskiej systemem społecznej opieki zdrowotnej.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselLudwikMaznicki">Jeśli dziś podejmujemy sprawę uchwalenia ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin, to jest to możliwe właśnie dlatego, że pod przewodnictwem PZPR, w sojuszu z bratnimi stronnictwami politycznymi zjednoczony naród nasz swoją wytężoną pracą zapewnił wysoki, wszechstronny rozwój społeczno-gospodarczy kraju, wysoką dynamikę wzrostu produkcji i odczuwalną przez każdego Polaka poprawę warunków życia.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselLudwikMaznicki">Projekt ustawy, jak podkreślano to w wystąpieniach wielu posłów na posiedzeniach komisji i przy innych okazjach, uznać trzeba za historyczny akt, stanowiący wielki krok naprzód w dziedzinie polityki socjalnej naszego państwa. Wprowadza on zabezpieczenie emerytalne i rentowe dla rolników i ich rodzin jako ostatniej i najbardziej licznej grupy zawodowej dotychczas nie posiadającej takiego uprawnienia.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselLudwikMaznicki">Wprowadzenie powszechnego systemu ubezpieczeń rolników jest wielkim dobrodziejstwem, daje bowiem człowiekowi gwarancję ze strony państwa godnego życia niezależnie od upływu lat, zmniejszających się sił i słabnącego zdrowia. I właśnie ten głęboko humanitarny cel zapewnienia godnego bytu właścicielom gospodarstw, którzy z uwagi na wiek lub nieszczęście inwalidztwa nie mogą już pracować, jest pierwszym i podstawowym celem rozpatrywanego projektu ustawy. Przyniesie ona również w konsekwencji zmniejszenie różnic w położeniu socjalnym ludzi miast i wsi, wpłynie na podniesienie społecznej rangi zawodu rolnika, godnej, równoprawnej w stosunku do innych zawodów pozycji społecznej polskiego chłopa. Stanowi ona również praktyczny wyraz pogłębiania się sojuszu robotniczo-chłopskiego, spójni społecznej i ekonomicznej między miastem i wsią.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselLudwikMaznicki">W pracach komisji i podkomisji posłowie z poczuciem ogromnej odpowiedzialności i poszanowania propozycji, wniosków i postulatów rolników dyskutowali różne warianty rozwiązań poszczególnych problemów w trosce o to, by przyjąć najlepsze postanowienia. Rozważano na przykład zgłoszoną alternatywę przyznawania wszystkim osobom pracującym w gospodarstwie rolnym emerytur w minimalnej wysokości i podnoszenia jej w zależności od poziomu produkcji w gospodarstwie. Rodzinny charakter gospodarstw chłopskich przesądził jednak o wyborze rozwiązania przyznającego emeryturę obojgu małżonkom wraz z przysługującymi dodatkami i świadczeniami socjalnymi dla dzieci, wnuków i rodzeństwa, dla osób pozostających na utrzymaniu pobierającego emeryturę lub rentę. Gospodarstwa chłopskie są rzeczywiście rodzinnymi warsztatami pracy. Związki między członkami rodziny są tu niewątpliwie silniejsze niż w innych środowiskach. I to znalazło pełne odbicie w projekcie ustawy.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselLudwikMaznicki">Z wielką troską analizowano jeden z podstawowych warunków, który musi być spełniony dla uzyskania uprawnień emerytalnych i który decyduje też o wysokości emerytury. Warunek ten precyzuje ust. 1 pkt 2 art. 2 projektu ustawy mówiący o konieczności wyprodukowania i sprzedaży produktów rolnych wartości nie mniejszej niż 15 tys. zł rocznie. Osiągnięcie produkcji tego rzędu jest możliwe w każdym gospodarstwie. Polityka rolna stwarza bowiem warunki dla rozwoju wszystkich form gospodarowania. W wyniku tej polityki rolnictwo indywidualne objęte zostało szerokim systemem wszechstronnej pomocy państwa. Wyraża się ona w skierowaniu na rozwój gospodarstw rolnych ogromnych środków inwestycyjnych, w rozszerzeniu możliwości korzystania z kredytów, stałej trosce o opłacalność produkcji rolniczej. Rozwijany i doskonalony system kontraktacji niesie wraz z sobą wiele ułatwień w organizacji produkcji, stwarza preferencje dopływu środków, daje gwarancje korzystnego zbytu wszystkich płodów rolnych. Stworzone więc zostały warunki, w których każdy rolnik, chcący i mogący dobrze pracować, może rozwijać własne gospodarstwo i uzyskiwać dobre wyniki.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselLudwikMaznicki">Do okresów, o których stanowi przepis pkt. 2 ust. 1 art. 2, zalicza się również lata, w których wartość sprzedanych produktów była niższa, jeżeli spowodowane to było klęską żywiołową, a także, co proponuje się w poprawkach do projektu ustawy ze strony zainteresowanych komisji sejmowych, jeżeli spadek produkcji i jej sprzedaży był spowodowany wypadkiem losowym lub innymi okolicznościami nie zawinionymi przez rolnika. Takie rozwiązanie w sposób obiektywny uwzględnia zdarzające się w gospodarstwie przypadki losowe, gdzie częstokroć ogromny wkład pracy rolnika idzie na marne, nie przynosi należnych efektów.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselLudwikMaznicki">Podstawę wymiaru emerytury stanowi średnioroczna wartość sprzedanej państwu produkcji na przestrzeni ostatnich pięciu lat przed przejściem rolnika na emeryturę. Uznano, że 5 lat, to dostatecznie długi okres dla prawidłowego ustalenia podstawy wymiaru renty czy emerytury. W zdecydowanej większości wypowiedzi posłów uznano jako prawidłowy, społecznie i ekonomicznie słuszny, miernik ustalania wysokości emerytury od wartości sprzedanej produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselLudwikMaznicki">W naszym ustroju obowiązuje socjalistyczna zasada — każdemu według pracy. Praca, jej ilość i jakość, jej wyniki decydują o wysokości wynagrodzeń oraz wysokości świadczeń socjalnych. Stąd też słusznie wysokość emerytury uzależnia się od indywidualnego wkładu pracy rolnika, znajdującego swój materialny wyraz w efektach, jakie uzyskał. To co rolnik wyprodukuje i sprzeda uspołecznionym jednostkom skupu stanowi jego wkład w wyżywienie narodu. Gospodarstwa chłopskie podejmują coraz szerzej specjalizację produkcji, współpracę z sektorem uspołecznionej gospodarki rolnej, upatrując w niej słusznie możliwości rozwoju własnej produkcji i unowocześniania swoich warsztatów rolnych. Sprzyja tym postępowym i zdrowym procesom polityka rolna naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselLudwikMaznicki">Dyskutowany projekt ustawy proponuje rozwiązania stymulujące umacnianie gospodarstw chłopskich m.in. przez to, aby ojciec nie dzielił posiadanej ziemi, a przekazywał jednemu następcy, aby proces ten umacniał, a nie osłabiał gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselLudwikMaznicki">Jakkolwiek o wysokości produkcji decyduje przede wszystkim sam rolnik, to jednak istotny także wpływ na zwiększenie produkcyjności gospodarstw chłopskich ma poziom obsługi i usług świadczonych przez kółka rolnicze, gminne spółdzielnie — „Samopomoc Chłopska” i inne instytucje i organizacje Wiejskie. Sprawie dalszego doskonalenia systemu obsługi rolnictwa i wsi poświęcono wiele uwagi w dyskusjach i konsultacjach poprzedzających dzisiejsze posiedzenie Sejmu. Trzeba zrobić wielki wysiłek w kierunku rozwoju obsługi rolnictwa, przemysłu rolno-spożywczego i handlu wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselLudwikMaznicki">Szczególnie wnikliwej analizie komisji sejmowych poddane zostały kwestie związane z zabezpieczeniem finansowym realizacji postanowień ustawy i propozycje dotyczące zasad tworzenia funduszu emerytalnego rolników. Analizie tej towarzyszyła troska o wybór optymalnego rozwiązania — to znaczy takiego, które będzie w naszych warunkach najkorzystniejsze dla rolników, a zarazem odpowiadać będzie także możliwościom państwa. Projekt ustawy zakłada wcześniejsze utworzenie funduszu emerytalnego w oparciu o dotacje w 2/3 z budżetu państwa i 1/3 ze środków pochodzących ze składek rolników, naliczanych od przychodowości szacunkowej gospodarstw. Propozycja ta nie była kwestionowana w dyskusjach prowadzonych na wsi, a wręcz spotkała się ze zrozumieniem i poparciem. Powszechnie też wyrażano uznanie dla ludowego państwa za fakt przyjęcia na siebie głównego ciężaru materialnego zabezpieczenia realizacji postanowień ustawy. W odbiorze społecznym tak sformułowana zasada tworzenia funduszu uznana została jako sprawiedliwa i przyjęta jako rzeczywisty wyraz poszanowania dla wsi i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselLudwikMaznicki">Realizacja ustawy będzie kosztownym przedsięwzięciem dla naszego państwa. Wychodzimy z nim jednak w imię wielkiej, społecznej sprawy, a także w przekonaniu, iż spowoduje to wzrost aktywności społeczno-produkcyjnej rolników, lepsze wykorzystanie ziemi, wzrost produkcji rolnej i przyśpieszenie rozwoju całej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselLudwikMaznicki">Dla uproszczenia i ułatwienia praktycznego wdrażania w życie przepisów ustawy o przekazywaniu gospodarstw przy przejściu na emeryturę lub rentę, proponuje się formę umowy pomiędzy rolnikiem przekazującym a następcą sporządzanej przez naczelnika gminy. Uwzględniając jednak uwagi płynące z powszechnej dyskusji, jak d dotychczasową tradycję obrotu ziemią komisje przewidziały dwie drogi przenoszenia stanu własności: w ewidencji gruntów oraz na wniosek rolnika w księdze wieczystej — o czym mówi poprawka dwudziesta.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselLudwikMaznicki">Komisje podzieliły pogląd, że pełnomocnictwa przyznane naczelnikom gmin w realizacji ustawy wymagają zapewnienia społecznej kontroli. Znalazło to wyraz w poprawce zgłoszonej do art. 52, w którym dodaje się ust. 4 w brzmieniu: — „Naczelnik gminy składa gminnej radzie narodowej okresowe sprawozdania z zawartych przed nim umów o przekazywaniu przez rolników gospodarstw następcom oraz o decyzjach w sprawach przejęcia gospodarstw rolnych przez państwo za emeryturę lub odpłatnie”. W myśl tego przepisu kontrola społeczna ze strony rad narodowych i ich komisji rozciągać się będzie na całokształt spraw związanych z prawidłową realizacją ustawy.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselLudwikMaznicki">Obywatele Posłowie! Chciałbym jeszcze zwrócić waszą uwagę na dwie poprawki, wnioskowane przez komisje. Projekt ustawy przewiduje, że rolnik, który przekazał gospodarstwo rolne następcy lub państwu ma prawo do bezpłatnego użytkowania działki gruntu rolnego o obszarze do 0,3 ha. Jeśli przekazał gospodarstwo wraz z budynkami, ma prawo do bezpłatnego korzystania z lokalu mieszkalnego i pomieszczeń gospodarskich w rozmiarze niezbędnym do zaspokojenia potrzeb własnych i swojej rodziny. Może on także przekazać gospodarstwo państwu z wyłączeniem budynków, które stają się wtedy odrębnym przedmiotem własności. Uwzględniając społeczną zasadność takich rozwiązań, komisje zaproponowały poprawkę do art. 51, która przewiduje, że w razie przekazania przez rolnika na jego wniosek budynków państwu, zyskuje on uprawnienia do dodatku zwiększającego emeryturę lub rentę, którego wysokość określa art. 8 ust. 1 pkt 2 projektu ustawy. W wypadku zaś sprzedaży tych budynków, darowizny lub zamiany, projekt ustawy przyzna je państwu prawo pierwokupu lub wykupu po cenie odpowiadającej szacunkowi obowiązującemu przy ubezpieczeniu budynków przez PZU.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselLudwikMaznicki">Druga poprawka dotyczy rozszerzonej interpretacji używanego w projekcie ustawy określenia — „następca” przez rozciągnięcie go nie tylko na rodzeństwo, ale i dzieci rodzeństwa.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselLudwikMaznicki">Projekt ustawy, nad którym pracowaliśmy ma szczególny charakter, odnosi się bowiem do całokształtu stosunków społeczno-gospodarczych kraju. Podejmując narosłe i nabrzmiałe przez lata kwestie prawne, społeczne i ekonomiczne wsi, wybiega zarazem w przyszłość, wytyczając drogi perspektywicznego rozwoju naszego rolnictwa, określając jego miejsce w rozwoju całej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselLudwikMaznicki">Nie wszystkie propozycje i wnioski mogły zostać uwzględnione w projekcie ustawy. Wiele słusznych, ważnych, ale szczegółowych spraw trzeba będzie rozwiązywać na drodze przepisów wykonawczych, stąd też w projekcie ustawy przewidziano upoważnienie Rady Ministrów do wydania rozporządzeń regulujących wiele różnorodnych kwestii, m.in. takich, jak: zasady i tryb ewidencji wartości produktów rolnych sprzedanych jednostkom gospodarki uspołecznionej, wliczanie wartości produktów rolnych wytworzonych przez rolnika w ramach umów kooperacyjnych z jednostkami gospodarki uspołecznionej oraz wartość drzewa z lasów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, a także runa leśnego i roślin zielarskich sprzedawanych jednostkom gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselLudwikMaznicki">Przygotowane zostaną także rozporządzenia dotyczące uznawania wypadków klęski żywiołowej, wypadków losowych i innych przyczyn nie zawinionych przez rolnika, a obniżających produkcję, zasady i tryb tworzenia funduszu emerytalnego rolników, wymierzania wysokości składek, zasady przekazywania gospodarstw rolnych następcom lub państwu oraz warunki, jakim powinien odpowiadać następca, wreszcie szczegółowe zasady stosowania ustawy wobec rolników, będących współwłaścicielami lub członkami zespołów.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselLudwikMaznicki">W imieniu komisji pragnę wyrazić przekonanie, że Rada Ministrów, tak jak zawsze, z dużą troską o interesy ludzi pracy polskiej wsi określi i przyjmie najlepsze rozwiązania wszystkich słusznych problemów podniesionych przez posłów na posiedzeniach podkomisji i komisji, zgodnie z intencją społeczną ich wypowiedzi.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselLudwikMaznicki">Należy liczyć się z tym, że przy wdrażaniu ustawy wystąpią także przypadki szczególne, których nie sposób było przewidzieć. Zmieniać się będą warunki, w których będziemy ją realizować. Szybki rozwój społeczno-gospodarczy, dokonujące się przemiany rodzić będą nowe sytuacje i uwarunkowania, które wymagać będą stale otwartego podejścia i rozwiązywania zgodnego z interesami rolników i państwa. W związku z tym w art. 76 ust. 2 projekt ustawy przewiduje możliwość dokonywania przez Radę Ministrów w drodze rozporządzeń zmian dotyczących możliwości rozciągnięcia przepisów ustawy na inne osoby, które sprzedają jednostkom uspołecznionym produkty rolne, zmian wysokości kwot określających wartość produktów rolnych, od których zależy prawo i wysokość świadczeń emerytalnych.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselLudwikMaznicki">Jednym z ważnych warunków prawidłowego wdrożenia ustawy jest przygotowanie przez Rząd jasnych, precyzyjnych przepisów wykonawczych, wykorzystanie w tej pracy bogatego dorobku komisji sejmowych. Trzeba też będzie zrobić ogromny wysiłek w dziedzinie dobrego przygotowania całego aparatu administracyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem gmin, pod kątem właściwej realizacji ustawy.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselLudwikMaznicki">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Pracy i Spraw Socjalnych oraz Prac Ustawodawczych — zgodnie z ich jednomyślną opinią — wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył rządowy projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin wraz z poprawkami komisji zawartymi w druku nr 66.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselLudwikMaznicki">Będzie to ustawa o historycznym znaczeniu, ustawa niwelująca różnice w położeniu socjalnym ludzi miast i wisi, integrująca całe społeczeństwo we wspólnej pracy dla dobra narodu. Nobilituje ona trud rolnika, oddaje sprawiedliwość wielkiemu wkładowi ludności rolniczej w budowę socjalistycznej Polski. Bez wątpienia przyczyni się ta ustawa do intensywnego wzrostu produkcji rolnej, unowocześnienia naszego rolnictwa, jego struktury oraz życia społeczności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselLudwikMaznicki">Już dziś mamy wiele dowodów na to, że wieś zareagowała na zapowiedź ustawy wzmożoną pracą i zwiększaniem produkcji. Wieś, Wysoki Sejmie, czeka na tę ustawę i na pewno z godnością i patriotyczną postawą, cechującą polskiego chłopa, na nią odpowie. Odpowie pracą, zwiększoną produkcją, społeczną aktywnością.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Otwieram łączną dyskusję nad informacją Rządu oraz sprawozdaniem Komisji: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Pracy i Spraw Socjalnych oraz Prac Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jerzy Wojtecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselJerzyWojtecki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wysłuchaliśmy przed chwilą informacji Prezesa Rady Ministrów towarzysza Piotra Jaroszewicza na temat przedsięwzięć Rządu zmierzających do pełnej realizacji uchwały IX Plenum KC partii, ze szczególnym uwzględnieniem zadań rolnictwa. Zdaniem Klubu Poselskiego PZPR, który upoważnił mnie do zabrania głosu w jego imieniu, przedsięwzięcia te odpowiadają treści oraz intencjom postanowień IX Plenum Komitetu Centralnego naszej partii.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselJerzyWojtecki">Jak obywatele posłowie wiedzą, sens uchwał IX Plenum Komitetu Centralnego partii polega na tym, aby w obecnych, bardziej złożonych, trudniejszych warunkach zapewnić w pełni realizację strategii społeczno-gospodarczej, wypracowanej na VI i rozwiniętej na VII Zjeździe naszej partii, strategii, która wywodzi się z humanistycznych ideałów socjalizmu, zaś jej celem nadrzędnym jest wszechstronny rozwój Polski i poprawa jakości życia Polaków. Rezultaty uzyskane w ciągu ostatnich siedmiu lat potwierdziły słuszność i skuteczność tej strategii. W okresie tych lat wydatnie pomnożony został majątek narodowy. Rozbudowaliśmy i zmodernizowaliśmy wiele gałęzi przemysłu, stworzyliśmy podstawy przemysłu mieszkaniowego, zapewniliśmy pracę kilku milionom młodzieży z roczników tzw. wyżu demograficznego. Podjęliśmy ogólnonarodowy program modernizacji naszego rolnictwa. A przy tym realizowaliśmy szeroko zakrojoną politykę społeczną — politykę wzrostu realnych płac, dochodów i świadczeń socjalnych.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselJerzyWojtecki">Mimo więc trudności i napięć, które odczuwamy dzisiaj — dorobek naszego kraju osiągnięty w ostatnich 7 latach nie ma sobie równego, jest odczuwalny w każdej rodzinie i w każdym środowisku. Dorobek ten jest gwarancją pomyślności narodowej oraz rosnącej pozycji Polski w świecie. Trudności, które pojawiły się na tej drodze możemy przezwyciężać skutecznie właśnie dlatego, że możemy opierać się na nowym wielkim potencjale. Mamy więc mocne podstawy dla pomyślnej realizacji w nowych warunkach strategii VI i VII Zjazdu PZPR. Aby tak się stało, trzeba osiągnąć zdecydowaną poprawę w efektywności gospodarowania, w pełni wykorzystać nowo zbudowany i zmodernizowany majątek produkcyjny, gospodarniej i oszczędniej, a także racjonalniej gospodarować posiadanymi środkami. Wiele w tym względzie mamy do zrobienia. Jakże często dotychczas o wzroście wydajności pracy w wielu zakładach decydował w przeważającym stopniu wzrost technologicznego uzbrojenia, a nie jakość i poprawa pracy i jej organizacji. Zmiana tych proporcji i podejścia do uruchamiania dalszych rezerw wydajności pracy jest dziś konieczna. Dążenie do uzyskania wyższej jakości pracy i wyższej efektywności powinno obowiązywać każdego z nas, każdego dnia i we wszystkich działach naszej gospodarki. Tylko lepiej wykorzystując wszystkie czynniki i możliwości wewnętrzne naszej gospodarki, będziemy skutecznie przeciwstawiali się ujemnym wpływom warunków zewnętrznych, oddziałujących na naszą gospodarkę, będziemy mogli konsekwentnie rozwijać nadal nasz kraj i poprawiać warunki bytowe ludności.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselJerzyWojtecki">W takim przekonaniu Komitet Centralny naszej partii na IX Plenum nakreślił zadania dla całej gospodarki narodowej. Znajdują one konkretny wyraz w przedstawionym Wysokiej Izbie programie prac Rządu i wszystkich ogniw administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselJerzyWojtecki">Po pierwsze — zmierzają one do ukształtowania narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1978 rok tak, by zgodnie z uchwałą IX Plenum KC PZPR nastąpiło dalsze przesunięcie nakładów na rozwój produkcji rynkowej, gospodarki żywnościowej i budownictwa mieszkaniowego, a więc cele uznane przez społeczeństwo za najważniejsze. Równocześnie powinna następować dalsza koncentracja nakładów inwestycyjnych i umacnianie dyscypliny planu w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselJerzyWojtecki">Po drugie — mają one na celu poprawę zaopatrzenia rynku i uporządkowania jego mechanizmów. Każdy zakład pracy powinien podjąć wysiłki dla zwiększania produkcji rynkowej i poprawy jej jakości. Niezbędny jest też szybszy rozwój usług i drobnej wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselJerzyWojtecki">Powołanie zaś Komitetu do spraw Rynku powinno sprzyjać inicjowaniu i koordynacji produkcji artykułów rynkowych, wpływać na ich właściwy asortyment oraz związaną z tym politykę cen, uwzględniającą wzrost realnych płac.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselJerzyWojtecki">Po trzecie — niezbędne jest dalsze zwiększanie produkcji eksportowej i eksportu oraz rozwijanie korzystnych form współpracy gospodarczej, a także racjonalizowanie importu.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselJerzyWojtecki">Po czwarte — konieczne jest rozwinięcie działań mających na celu zwiększenie efektywności gospodarowania, lepsze wykorzystanie majątku narodowego, maszyn, czasu pracy, surowców i materiałów.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselJerzyWojtecki">Po piąte — kontynuować należy prace zmierzające do racjonalizacji zatrudnienia i efektywnej gospodarki funduszem płac oraz doskonalenia metod planowania i zarządzania gospodarką narodową.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselJerzyWojtecki">Szczególnej uwagi wymagają działania zmierzające do przezwyciężania zaistniałych trudności w rolnictwie, doprowadzenia do pełnej odbudowy pogłowia zwierząt gospodarskich i zapewnienia dalszego wzrostu produkcji rolnej. W tym celu niezbędne jest zwiększanie powierzchni uprawy zbóż, lepsze wykorzystanie łąk i pastwisk, efektywne gospodarowanie paszami, rozwijanie specjalizacji i kooperacji gospodarstw oraz budownictwa inwentarskiego. Niezbędne jest jednak także stałe poprawianie zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji, dbanie o rytmiczne ich dostawy i efektywne ich wykorzystanie, rozszerzanie usług rolniczych i lepsze wykorzystanie kwalifikowanych kadr w rolnictwie oraz poprawianie poziomu pracy służby rolnej i administracji terenowej.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselJerzyWojtecki">Przedstawiony przez Rząd program realizacji uchwały IX Plenum KC PZPR odpowiada w pełni wymogom społecznym i aktualnym możliwościom gospodarki narodowej. Biorąc to pod uwagę, Klub Poselski PZPR w pełni popiera zamierzenia Rządu i będzie aktywnie współdziałał we wcielaniu ich w życie.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselJerzyWojtecki">Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy na dzisiejszym posiedzeniu doniosłe problemy naszej polityki gospodarczej i społecznej, ukierunkowanej na systematyczną poprawę warunków bytu wszystkich ludzi pracy. Nowym aktem te j konsekwentnie realizowanej polityki jest przedstawiony Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselJerzyWojtecki">Sprawozdawca poseł Ludwik Maźnicki przedstawił i uzasadnił założenia projektu ustawy. Ograniczę się zatem do zwrócenia uwagi obywateli posłów tylko na niektóre najważniejsze aspekty tego doniosłego aktu. Pragnę przede wszystkim wskazać na jego ogromną wymowę społeczną, polityczną i moralną oraz na znaczenie ekonomiczne. W akcie tym znajduje wyraz głęboki humanitaryzm naszego ustroju. Projekt ustawy jest wyrazem siły sojuszu robotniczo-chłopskiego. Jest on także w pełni zgodny z realizowaną przez naszą partię, wespół ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym, polityką rolną, która kojarzy wzrost produkcji rolnej z przemianami społecznymi na wsi i systematyczną poprawą bytu ludności wiejskiej. Polityka ta sprzyja podnoszeniu społecznego prestiżu i rangi zawodu rolnika. Stwarza perspektywę pracy i możliwości rozwoju każdemu rolnikowi, który dba o swój warsztat pracy, unowocześnia go i powiększa produkcję. Takim gospodarstwom państwo ludowe zapewnia dziś i zapewni jutro korzystne warunki rozwoju.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselJerzyWojtecki">Nasza polityka rolna jest trwała, ściśle związana ze strategią społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, łączy sprawy produkcji z poprawą bytu i ogólnym rozwojem człowieka. Konsekwentnie realizowana w okresie ostatnich 7 lat przyczyniła się w sposób widoczny i odczuwalny do postępu ekonomicznego, oświatowego i kulturalnego na wsi. Wydatnej poprawie uległy warunki socjalne. Wszyscy rolnicy wraz z rodzinami zostali objęci bezpłatną opieką lekarską. Stworzono także możliwości uzyskania renty w zamian za przekazaną ziemię tym rolnikom, którym wiek lub względy zdrowotne nie pozwalały na dalsze gospodarowanie i wypracowanie środków na swoje utrzymanie.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselJerzyWojtecki">Obecnie zaistniały możliwości uczynienia dalszego poważnego kroku w kierunku poprawy warunków socjalnych rolników i ich rodzin. Wyrazem tego jest przedstawiony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu projekt ustawy. Zdajemy sobie sprawę z historycznej skali tego przedsięwzięcia, którego podmiotem jest wiele milionów rolników. Omawiany projekt ustawy ma wielkie znaczenie dla przyszłości polskiego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselJerzyWojtecki">Z propozycją objęcia systemem emerytalnym rolników, jak wiadomo, wystąpił przed rokiem na IV Plenum Komitetu Centralnego PZPR tow. Edward Gierek, a na VI Plenum Komitetu Centralnego zaproponował przyspieszenie prac nad wprowadzeniem w życie tego systemu i przedstawił węzłowe jego założenia. Projekt założeń systemu emerytalnego rolników został następnie poddany szerokiej, demokratycznej konsultacji na wsi. Było to wydarzenie bezprecedensowe co do zasięgu i udziału ludności wiejskiej w dyskusji. Pragnę mocno podkreślić demokratyzm tego przedsięwzięcia. Uzasadnione wnioski z konsultacji zostały skrupulatnie rozpatrzone i w dużym stopniu uwzględnione w projekcie ustawy, o czym mówił poseł Ludwik Maźnicki.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselJerzyWojtecki">Jak z powyższego wynika, projekt ustawy o emeryturach dla rolników powstawał bez pośpiechu, z zachowaniem właściwego trybu i wszelkich warunków tworzenia aktu prawa o doniosłym, społecznym znaczeniu, powstawał przy szerokim udziale zainteresowanych rzesz społeczeństwa i ich organów przedstawicielskich. Możemy więc stwierdzić, że projekt ustawy w obecnym kształcie najpełniej, jak jest to możliwe, uwzględnia interesy mieszkańców wsi, kojarząc je z możliwościami państwa i potrzebami żywnościowymi całego społeczeństwa. Myślą przewodnią projektu ustawy jest zabezpieczenie materialne rolników na starość, a zarazem systematyczny wzrost produkcji rolniczej. Sprzyjać temu będzie uzależnienie wysokości emerytury od wielkości produkcji towarowej, skierowanej na uspołeczniony rynek i służącej poprawie zaopatrzenia całego społeczeństwa. Zasada ta otwiera przed każdym rolnikiem szeroką możliwość wypracowania sobie jak najwyższej emerytury. Takie rozwiązanie jest zgodne z socjalistyczną zasadą: każdemu według pracy oraz powszechnie obowiązującymi w naszym kraju zasadami ubezpieczenia emerytalnego. Współzależność wysokości emerytury od wymiernych rezultatów pracy rolnika i jego wkładu w wyżywienie narodu jest logiczna i sprawiedliwa. Upatrujemy w tym również istotny czynnik zachęcający do unowocześniania gospodarstw i zwiększania skali produkcji rolniczej, lepszego wykorzystania ziemi, maszyn i budynków inwentarskich.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselJerzyWojtecki">Ustawa, której projekt omawiamy, zabezpieczając materialnie starych rolników, ułatwi im podjęcie decyzji o przekazaniu gospodarstwa następcy, sprzyjać będzie powstawaniu większej liczby zdrowych ekonomicznie, rozwojowych gospodarstw indywidualnych, które mają zapewnioną pomoc i gwarancje rozwojowe. Sprzyjać będzie również przejmowaniu gospodarstw przez ludzi młodych, widzących perspektywę pracy na wsi.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselJerzyWojtecki">Nade wszystko jednak ustawa, którą chcemy wprowadzić w życie, ma charakter społeczny. Wychodzi ona naprzeciw żywotnym interesom wsi, uniezależni materialnie starych rolników i inwalidów od rodziny, zapewni im szeroki zakres świadczeń leczniczych i socjalnych. Projekt ustawy niesie weteranom pracy rolniczej bezpieczeństwo socjalne i spokojną starość; będzie to olbrzymia zdobycz wsi i i osiągnięcie naszej polityki społecznej.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselJerzyWojtecki">Obywatele Posłowie! Stajemy oto wobec decyzji o wymiarze historycznym. Po raz pierwszy w dziejach wsi polskiej powstały warunki i możliwości zabezpieczenia emerytalnego rolników, zrównania ich w tych prawach z pracownikami gospodarki uspołecznionej, położenia kresu upokarzającej tradycji dożywocia i przyspieszenia postępu społecznego na wsi. Biorąc pod uwagę doniosłe znaczenie tej ustawy, jej humanistyczny charakter i społeczne znaczenie — Klub Poselski PZPR w pełni popiera projekt tego dokumentu i będzie głosował za jego uchwaleniem.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jerzy Szymanek.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselJerzySzymanek">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Jednoczesne rozważanie w naszej debacie projektu ustawy o emeryturach dla rolników oraz programu realizacji uchwał IX Plenum Komitetu Centralnego partii ma swoje głębokie uzasadnienie. Wszak jednym z ważnych elementów działań na rzecz pełnej realizacji dokonywanego manewru społeczno-gospodarczego jest stwarzanie warunków do dalszego postępu społeczno-produkcyjnego w rolnictwie. Ustanowienie systemu emerytalnego dla rolników będzie miało dla osiągania tego postępu zasadnicze znaczenie. Stopień zaś postępu społeczno-produkcyjnego w rolnictwie wywiera, jak to podkreślił również w swoim wystąpieniu obywatel Premier, bezpośredni, istotny wpływ na rozwój całej gospodarki narodowej, zwłaszcza na poprawę wyżywienia narodu, równowagę rynkową, poziom wzrostu płac i dochodów realnych ludności, a także na sytuację w handlu zagranicznym. Ustanowienie zaopatrzenia emerytalnego dla rolników ma więc kapitalne znaczenie nie tylko dla mieszkańców wsi, lecz i dla całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselJerzySzymanek">Ta, jak tu już mówiono, historyczna decyzja, będąca dobitnym wyrazem ucieleśniania sojuszu robotniczo-chłopskiego, aktem sprawiedliwości dziejowej i socjalistycznego egalitaryzmu, przejawiającego się w stwarzaniu jednakowych praw wszystkim obywatelom, ściśle wiąże się z całokształtem sytuacji gospodarczej i społecznej wsi i kraju. Projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin, rozwiązując zasadnicze problemy socjalne indywidualnych producentów żywności, stwarza jednocześnie podstawy do zwiększania towarowej produkcji rolniczej i poprawy struktury agrarnej, warunkującej wyższą efektywność gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselJerzySzymanek">Dla dużej grupy starszych rolników system emerytalny rozwiązuje problem rychłego zabezpieczenia materialnego na starość, przy czym na wysokość świadczeń emerytalnych sami zainteresowani będą mieli największy wpływ. Podstawą ich wymiaru będzie bowiem — jak wiadomo — wielkość produkcji towarowej sprzedanej państwu. Można więc powiedzieć, że w ręku każdego rolnika leży możliwość wypracowania emerytury zapewniającej godziwą egzystencję. O randze społeczno-gospodarczej tego problemu świadczy fakt, że obecnie prawie trzecia część gospodarstw prowadzona jest przez rolników w wieku emerytalnym bądź do niego zbliżonym.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselJerzySzymanek">Ustanowienie systemu emerytalno-rentowego stwarza także poczucie bezpieczeństwa socjalnego młodym, wpływać więc będzie na zatrzymanie w rolnictwie ludzi w pełni sił, z inicjatywą i umiejętnościami zawodowymi, przed którymi otwiera się perspektywa wcześniejszego przejmowania gospodarstw i prowadzenia ich w sposób bardziej intensywny.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselJerzySzymanek">Zasada niepodzielności przekazywanych gospodarstw służyć będzie koncentracji ziemi, poprawieniu struktury agrarnej, a więc tworzyć będzie potencjalne możliwości rozwijania produkcji na szerszą skalę i na podstawie nowoczesnych form organizacji. Jak więc widać, u podstaw rozpatrywanego dziś systemu emerytalnego rolników legła konsekwentnie przestrzegana w naszej polityce i w pełni potwierdzona w minionych 7 latach zasada równoczesnego rozwiązywania problemów ekonomicznych i społecznych. Wiraż z ustanowieniem systemu emerytalnego dla rolników ostatnia liczna i ważąca w gospodarce narodowej grupa społeczna uzyskuje wszelkie prawa do świadczeń socjalnych, przysługujących każdemu obywatelowi. Jest to więc wyraz uznania wysiłku wnoszonego przez klasę chłopską w rozwój socjalistycznego państwa. Właśnie stopień rozwoju socjalistycznego państwa, będący wspólnym dziełem robotników i chłopów, całego społeczeństwa umożliwia przystąpienie do wprowadzenia zaopatrzenia emerytalnego indywidualnych rolników. Jest to więc akt prawny o kapitalnej wymowie społecznej i politycznej. Słusznie więc w dzisiejszej debacie porównuje się go do decyzji o przekazaniu milionom rolników ziemi z reformy rolnej czy też do objęcia całej ludności rolniczej bezpłatnymi świadczeniami leczniczymi. Wraz z tą kolejną ważną decyzją socjalną spełniają się marzenia wielu pokoleń chłopów polskich o spokojnej i bezpiecznej starości. Ta i wcześniej podjęte po grudniu 1970 roku decyzje, dotyczące tworzenia na wsi korzystniejszych warunków życia, są dowodem stałego kierowania się w naszej polityce zasadami sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselJerzySzymanek">Wszystkie te przesłanki, dobitnie podkreślił I Sekretarz KC PZPR tow. Edward Gierek, który wychodząc z inicjatywą w sprawie ustanowienia systemu zaopatrzenia emerytalnego rolników na starość — na VI Plenum KC stwierdził: — „...względy społeczno-ekonomiczne pozwalają, a względy ludzkie wręcz nakazują utworzenie społecznego systemu zaopatrzenia emerytalnego rolników. Będzie to historyczny postęp w urzeczywistnianiu zasad sprawiedliwości społecznej i ogromnej wagi krok naprzód w kierunku zmniejszania różnic między miastem a wsią”.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselJerzySzymanek">Przesłanki te legły u podstaw szeroko podjętych przez PZPR i ZSL, a następnie przez Rząd prac, których wynikiem jest dyskutowany dziś projekt systemu emerytalnego.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselJerzySzymanek">Warto tu podkreślić, że z postanowień analizowanego projektu ustawy skorzysta w pierwszej kolejności olbrzymia grupa ludności rolniczej, która w czasie wojny i okupacji hitlerowskiej nie szczędziła swej krwi w walce z najeźdźcą, a następnie wszystkie swe siły poświęciła dziełu budowy i umacniania naszej ludowej ojczyzny. Ludność wsi swoją rzetelną pracą wniosła wówczas istotny wkład do dochodu narodowego, przyczyniając się w ten sposób do stworzenia nowoczesnej gospodarki i infrastruktury.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselJerzySzymanek">Wysoki Sejmie! Przeprowadzone konsultacje założeń systemu emerytalnego objęły, jak wiadomo, mieszkańców wszystkich wsi sołeckich. Fakt ten jest wymownym dowodem praktycznej realizacji naszego systemu demokracji socjalistycznej. Systemu konsekwentnie od lat siedmiu stosowanego i stale doskonalonego.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselJerzySzymanek">Konsultacje były znakomitym sprawdzianem widzenia spraw własnych przez pryzmat ogólnopaństwowych celów społecznych i gospodarczych. Bezpośrednia wymiana poglądów, opinii, uwag, wniosków i postulatów poważ nie wzbogaciła treść projektu ustawy i dała wiele materiału już do praktycznego stosowania jej przepisów w życiu.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselJerzySzymanek">Konsultacje z rolnikami pozwoliły na opracowanie możliwie optymalnego — w obecnych warunkach — projektu ustawy. Przewiduje on rozwiązania odpowiadające naszym aktualnym możliwościom oraz dobrze służące interesom wsi i całego społeczeństwa. Łączą one osiąganie postępu socjalnego z postępem produkcyjnym, co jest fundamentalną zasadą wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselJerzySzymanek">Uzależnienie składki emerytalnej od obszaru gospodarstwa, czyli potencjalnych możliwości produkcyjnych, zaś wysokości świadczeń emerytalnych i rentowych od sprzedanej państwu produkcji, wpływać będzie na wzrost intensywności gospodarowania. Wychodzi się bowiem ze słusznego założenia, że wielkość emerytury powinna być uzależniona od indywidualnego wkładu pracy rolnika, znajdującego swój materialny wymiar w uzyskanych efektach. Zasada ta w pełni jest zgodna z chłopskim poczuciem sprawiedliwości, z moralnością każdego dobrego polskiego rolnika.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselJerzySzymanek">Należy się spodziewać, że po wejściu w życie ustawa sprzyjać będzie powiększaniu gospodarstw, dbałości o ziemię, rozwojowi nowoczesnych form organizacji produkcji oraz różnych form zespołowego gospodarowania. Wszystko to bowiem stwarza lepsze warunki dla przyspieszania wzrostu produkcji towarowej, a tym samym lepszego zabezpieczenia na starość.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselJerzySzymanek">Wysoka Izbo! Przedłożony projekt ustawy stwarza warunki dla powszechnego objęcia ludności rolniczej świadczeniami systemu emerytalnego oraz socjalnego. Tę powszechność gwarantuje proponowane kryterium wartości minimalnej produkcji towarowej sprzedanej państwu stanowiącej 15 tys. zł, co w praktyce osiągalne jest prawie dla każdego rolnika.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselJerzySzymanek">Ustanowienie uprawnień emerytalnych i socjalnych dla pracowników rolnictwa indywidualnego uatrakcyjni niewątpliwie zawód rolniczy, podniesie jego prestiż i autorytet społeczny, przyczyni się do tego, że najbardziej wartościowa, ambitna, aktywna społecznie część młodzieży wiejskiej zdecydowana będzie gospodarować na ojcowiźnie. Zależy nam bowiem na rotacji pokoleń, na nasilaniu tych tendencji, choć zdajemy sobie sprawę z tego, że nie 3 miliony gospodarstw, lecz znacznie ich mniejsza liczba — ale muszą to być gospodarstwa wyspecjalizowane i nowoczesne — decydować będzie o zaopatrzeniu kraju w artykuły żywnościowe.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselJerzySzymanek">Z nowym projektem ustawy można wiązać nadzieje, iż ograniczy ona żywiołowy, nadmierny odpływ młodzieży z rolnictwa, przyspieszy bezkonfliktową rotację pokoleń. Zjawiska, jakie w ostatnich latach zarysowały się w tym względzie, muszą budzić uzasadniony niepokój. O ile przed 15 laty rolnicy przejmujący gospodarstwo przed ukończeniem 30 lat stanowili ponad 43,5%, to w latach 1970—1974 już tylko niecałe 30%. Natomiast podwoił się, osiągając aż 40%, odsetek następców, którzy w momencie przejmowania gospodarstwa ukończyli 40 lat.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselJerzySzymanek">Można mieć nadzieję, że wprowadzenie systemu emerytalnego oraz innych świadczeń dla rolników umożliwi rolnictwu coraz lepsze wywiązanie się z zadań dotyczących stałej poprawy wyżywienia naszego społeczeństwa jako jednego ze strategicznych celów rozwoju całej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselJerzySzymanek">Jest to więc decyzja wynikająca z najżywotniejszych interesów całego społeczeństwa. Jest to też decyzja, która zapewnia ludności rolniczej pełny zakres ubezpieczeń społecznych i emerytalnych w jedynie możliwych — w aktualnej sytuacji — granicach. Od tempa dalszego rozwoju naszej gospodarki, od unowocześniania rolnictwa i jego przekształceń strukturalnych, a zwłaszcza poprawy struktury agrarnej, od osiąganych przez rolnictwo wyników produkcyjnych zależy, kiedy zaistnieją możliwości zmiany wysokości tych świadczeń. Nikt bowiem nie kwestionuje faktu, że w przyszłości system zaopatrzenia emerytalnego trzeba będzie udoskonalać.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselJerzySzymanek">Jesteśmy przekonani, że chłopska pracowitość, wspomożona wysiłkiem ich klasowych sojuszników z różnych dziedzin przemysłu, pozwoli odrobić straty, jakie przyniosły ostatnie cztery niekorzystne dla rolnictwa lata i w pełni zrealizować zadania produkcyjne nakreślone do 1980 roku. Sukces tego programu decyduje bowiem o poziomie bytu obywateli, o nastrojach społecznej satysfakcji, o dalszych możliwościach poprawy warunków życia całego społeczeństwa, w tym także warunków życia ludności wsi.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselJerzySzymanek">Aby nadzieje, które łączymy z wprowadzeniem systemu emerytalnego dla rolników zostały spełnione, wszyscy partnerzy rolnictwa powinni — podobnie jak i sami rolnicy — przeanalizować własne możliwości poprawy efektywności gospodarowania, usprawnienia obsługi rolników, lepszego zaopatrzenia wsi w niezbędne środki do produkcji. Przejawy biurokratyzmu, braku poszanowania czasu rolnika, niedostatki produkcyjnej i handlowej obsługi rolnictwa — będą miały teraz dodatkową, negatywną wymowę społeczną. W czasie konsultacji rolnicy podkreślali, że chcą i mogą produkować więcej żywności. Projekt ustawy emerytalnej czyni te deklaracje jeszcze bardziej realnymi. Uzależnia bowiem lepszą egzystencję na starość od zwiększenia produkcji. Dzisiaj, jak wiemy, bardziej niż kiedykolwiek produkcja każdego gospodarstwa chłopskiego zależy jednak nie tylko od dobrej woli i chęci pracy samego rolnika.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselJerzySzymanek">Wysoka Izbo! Pełne wykorzystanie szans, jakie niesie z sobą wprowadzenie w życie systemu emerytalno-rentowego zależeć będzie od dalszego skutecznego realizowania wszystkich założeń naszej polityki rolnej oraz stwarzania warunków rozwoju dla całego kompleksu żywnościowego.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselJerzySzymanek">W toku dzisiejszej debaty — wnikliwie analizując więc te wszystkie czynniki, które warunkują tempo osiągania zasadniczego celu rozwoju naszej gospodarki narodowej, jakim jest podnoszenie poziomu życia społeczeństwa, zastanawiamy się także, jak należy szybciej rozwijać rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselJerzySzymanek">Realizacja strategii VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przyniosła największą w całej naszej historii dynamikę rozwojową, będącą — mimo nieuniknionych napięć i trudności — wymownym dowodem słuszności drogi obranej po grudniu 1970 r.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselJerzySzymanek">Na swym IX Plenum Komitet Centralny PZPR dokonał wnikliwej oceny efektów wcielania w życie założeń manewru gospodarczego warunkującego osiąganie, w o wiele trudniejszych w stosunku do ubiegłego 5-lecia warunkach wewnętrznych i zewnętrznych, celów społecznych nakreślonych w uchwale VII Zjazdu partii oraz warunkującego umocnienie podstaw dalszego pomyślnego rozwoju kraju. Ta gruntowna analiza wykazała, iż proces wcielania w życie uchwał V i VI Plenum KC PZPR przebiega nierównomiernie. Wprawdzie manewr społeczno-gospodarczy został dopiero zapoczątkowany, sił i środków nie można przegrupować zbyt gwałtownie, ale postęp w doskonaleniu funkcjonowania naszej gospodarki nie w pełni może zadowalać.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselJerzySzymanek">Są obiektywne przyczyny tego stanu rzeczy, jak choćby utrzymujące się utrudnienia w wymianie handlowej z krajami kapitalistycznymi oraz niższe od zakładanych wyniki w produkcji rolnej. Niepokoić muszą jednak przede wszystkim subiektywne przyczyny niedostatków w realizacji programu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Z dużym zadowoleniem i nadzieją należy więc przyjąć zaprezentowany dziś przez obywatela Premiera program podjęcia intensywniejszych i skuteczniejszych działań na rzecz podnoszenia efektywności gospodarowania i zwiększenia dyscypliny wykonywania zadań.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselJerzySzymanek">Na IX Plenum KC PZPR I Sekretarz mówił: — „Kładziemy dziś nacisk na krytykę niedostatków przede wszystkim dlatego, że ich przezwyciężenie warunkuje dalszy harmonijny rozwój kraju, efektywne wykorzystanie rezultatów ogromnego wysiłku wkładanego w modernizację gospodarki, w zapewnienie dalszego wzrostu poziomu życia narodu.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselJerzySzymanek">Nie możemy się godzić z tym, aby opieszałość w realizacji manewru gospodarczego na poszczególnych odcinkach pomniejszała rezultaty niewątpliwych osiągnięć i utrudniała usuwanie kłopotów dotkliwie odczuwanych przez społeczeństwo”.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselJerzySzymanek">Stwierdzenia te powinny być dyrektywą działania dla wszystkich Polaków, na każdym stanowisku pracy, tak aby możliwości naszej gospodarki były należycie wykorzystywane, aby wiele negatywnych zjawisk zależnych od nas nie chować pod parasol obiektywnych uwarunkowań.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselJerzySzymanek">Dyrektywy te w pełni odnoszą się także do kompleksu żywnościowego, którego pomyślny rozwój wywiera tak istotny wpływ na społeczne odczucie dokonującego się postępu. Koncentrowane, zgodnie z założeniami manewru, siły i środki przeznaczone na zwiększanie produkcji żywności muszą procentować lepszymi niż dotąd rezultatami. Konieczne jest pełniejsze wykorzystanie wszystkich instrumentów polityki rolnej PZPR i ZSL, która kojarzy wzrost produkcji rolniczej z unowocześnianiem stosunków produkcji i osiąganiem odczuwalnej poprawy warunków życia rolników. Polityka ta stwarza korzystne możliwości rozwoju wszystkim sektorom rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselJerzySzymanek">Drogą prowadzącą do dalszego intensywniejszego wzrostu produkcji rolnej powinno być właśnie — tak jak w całej gospodarce — wzmocnienie dyscypliny realizacji zadań na wszystkich odcinkach decydujących o wynikach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselJerzySzymanek">Zadanie to odnosi się do wytwarzających dla rolnictwa środki produkcji przemysłów, które muszą realizować dostawy w zgodnej z planem wielkości, w odpowiednim czasie, asortymencie i o właściwej jakości. Odnosi się to do instytucji zaopatrujących rolnictwo, które w obliczu niedostatku środków produkcji muszą je tak rozdysponowywać, aby dawały największy efekt. Odnosi się to zadanie również do instytucji kontraktujących i odbierających płody rolne, od których zależy, czy wszystkie wyprodukowane towary zostaną skupione i racjonalnie zagospodarowane. Dotyczy ono również wielu innych instytucji obsługi rolnictwa, od pracy których zależą decyzje rolników, ich chęć i możliwości inwestowania, korzystania z kredytów i innych stosowanych przez państwo preferencji.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselJerzySzymanek">Polityka rolna materializuje się przecież w każdej wsi i gminie przez konkretne decyzje produkcyjne rolników, na które kapitalny wpływ ma praca miejscowego GS, banku spółdzielczego, naczelnika gminy oraz panująca atmosfera społeczna. Stopień jej zgodności z intencjami twórców polityki rolnej decyduje o osiąganych efektach.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselJerzySzymanek">Zadanie podniesienia dyscypliny i efektywności gospodarowania w pełni odnosi się wreszcie przede wszystkim do samego rolnictwa i rolników. Na wiele nie w pełni wykorzystywanych rezerw i możliwości wskazał Naczelny Komitet ZSL, oceniając na swym ostatnim posiedzeniu skuteczność oddziaływania Stronnictwa na realizację zadań wynikających ze wspólnej polityki rolnej.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselJerzySzymanek">IX Plenum KC PZPR, a także VIII Plenum NK ZSL wysoko oceniły zaangażowanie i wysiłek chłopów indywidualnych i załóg uspołecznionych gospodarstw rolnych, a także załóg przedsiębiorstw obsługujących rolnictwo w realizacji zadań rolnictwa wytyczonych na VII Zjeździe PZPR i VII Kongresie ZSL. Podobnie jak w całej gospodarce narodowej — na wsi niezbędna jest jednak dalsza mobilizacja wszystkich sił, by wykorzystać rezerwy produkcyjne każdego gospodarstwa, by powszechnie podjęte zostały decyzje produkcyjne i inwestycyjne służące wzrostowi produkcji towarowej, by jak najgospodarniej wykorzystać wszystkie środki do produkcji. Administracja musi te zadania realizować wspólnie z rolnikami oraz z organami samorządu wiejskiego, co jest wypróbowaną metodą eliminowania negatywnych zjawisk, obniżających aktywność produkcyjną rolników, a tym samym będących w sprzeczności z zasadami polityki rolnej.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#PoselJerzySzymanek">Zadaniem podstawowym rolnictwa jest — zgodnie z założeniami planu 5-letniego — uzyskanie zasadniczego postępu w produkcji roślinnej, a zwłaszcza zwiększenie zbiorów zbóż i pasz, co warunkuje szybką odbudowę pogłowia trzody i bydła oraz zapewnia bardziej stabilną produkcję mięsa. Zadanie to stało się szczególnie aktualne i trudne w związku z niepomyślnymi dla rolnictwa warunkami klimatycznymi. Dobitnie podkreślał to w swoim wystąpieniu obywatel Premier. Na tym tle należy podkreślić wagę rezerw tkwiących w dobrym wykorzystaniu ziemi, a zwłaszcza w poprawie agrotechniki. Liczni specjaliści oceniają, że pełne i powszechne wyzyskanie istniejących możliwości w tym zakresie stwarza szansę zwiększenia produkcji roślinnej o około 1/3.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#PoselJerzySzymanek">W ostatnim okresie notuje się istotny postęp w przechodzeniu gruntów ekstensywnie wykorzystywanych w ręce nowych użytkowników. Nadal jednak pełne produkcyjne wykorzystanie wszystkich gruntów nie jest jeszcze dostatecznie docenianym problemem.</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#PoselJerzySzymanek">Skuteczną drogą prowadzącą do podniesienia efektywności gospodarowania w rolnictwie jest upowszechnianie nowoczesnych form organizacji produkcji. Wspieranie rozwoju gospodarstw specjalistycznych, zespołów chłopskich i rozwijanie różnych form kooperacji powinno być przedmiotem stałej troski, gdyż daje to największą gwarancję szybkiego wzrostu produkcji.</u> + <u xml:id="u-13.37" who="#PoselJerzySzymanek">Szczególnie cennym dorobkiem działań polityczno-organizacyjnych na wsi po IV i VI Plenum KC PZPR oraz IV i V Plenum NK ZSL jest upowszechnienie umiejętności oddziaływania na producentów rolnych oraz na instytucje obsługujące wieś. Wysunięte zostało i z powodzeniem jest osiągane zadanie przodowania członków PZPR i ZSL w rozwoju produkcji.</u> + <u xml:id="u-13.38" who="#PoselJerzySzymanek">Realizacja postanowień plenarnych posiedzeń KC PZPR i NK ZSL stworzyła szeroką płaszczyznę współpracy międzypartyjnej i jedności działania w rozwiązywaniu problemów rozwoju produkcji rolnej. W wyniku tej działalności powstało wiele nowych gospodarstw spółdzielczych, specjalistycznych i zespołów. Znaczna część rolników modernizuje swe gospodarstwa m.in. na drodze upraszczania technologii produkcji. W zdecydowanej większości województw i gmin nastąpiła widoczna poprawa gospodarki ziemią. Utrwalenie i upowszechnienie tych pozytywnych tendencji jest aktualnie najważniejszym zadaniem.</u> + <u xml:id="u-13.39" who="#PoselJerzySzymanek">Musimy również skuteczniej przeciwstawiać się przejawom niegospodarności, złej organizacji pracy, brakowi odpowiedzialności, nieracjonalnemu wykorzystywaniu środków. Trzeba podnosić kulturę produkcji oraz dyscyplinę kontraktacji i skupu.</u> + <u xml:id="u-13.40" who="#PoselJerzySzymanek">Konieczne jest skuteczniejsze usuwanie ujemnych zjawisk hamujących rozwój rolnictwa, tj. partykularyzmu, urzędniczej rutyny, lekceważenia rolników. Na VIII Plenum NK ZSL prezes NK Stanisław Gucwa dobitnie podkreślił, iż nie możemy tolerować żadnych barier na drodze realizacji wspólnej polityki rolnej partii i Stronnictwa oraz takich metod działania i postępowania, które mogą wywoływać niepewność u rolników i obniżać ich aktywność produkcyjną. Eliminowanie tych zjawisk to także istotna rezerwa rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-13.41" who="#PoselJerzySzymanek">Wysoki Sejmie! Kończąc pragnę wyrazić w imieniu Klubu Poselskiego ZSL pełną aprobatę dla kierunków doskonalenia naszej gospodarki zawartych w wystąpieniu Premiera Piotra Jaroszewicza. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe zaangażuje wszystkie swe siły na rzecz realizacji tego programu. Mam także zaszczyt oświadczyć, że Klub Poselski ZSL głosować będzie za przyjęciem projektu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin, widząc w nim akt o wielkiej, historycznej doniosłości, dobrze służący interesom wsi i całemu społeczeństwu.</u> + <u xml:id="u-13.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Proszę obecnie Posła Sekretarza Jolantę Morawską o odczytanie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#Marszalek">Sekretarz poseł</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#JolantaMorawska">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#JolantaMorawska">wspólne posiedzenie Komisji: Nauki i Postępu Technicznego oraz Zdrowia i Kultury Fizycznej — sala nr 118, Komisji Gospodarki Morskiej i Żeglugi — sala nr 101.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#Marszalek">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 15 do godz. 12 min. 55)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Ewelina Szyszko.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselEwelinaSzyszko">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiona przez obywatela Prezesa Rady Ministrów informacja Rządu o programie realizacji wytycznych IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, ze szczególnym uwzględnieniem rolnictwa — jest potwierdzeniem praktyki naszego życia politycznego, w którym Sejm stanowi to forum, gdzie są omawiane i rozstrzygają się podstawowe sprawy Polski i Polaków.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselEwelinaSzyszko">Do takich właśnie spraw należą obecnie wszystkie problemy związane z realizacją takiego przeszeregowania sił w gospodarce, aby zdecydowanie zapewnić dalszy rozwój kraju, wiążąc ten rozwój ze stałą poprawą warunków bytowych ludności.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselEwelinaSzyszko">Fakt zaś przedłożenia na tym samym posiedzeniu naszego parlamentu projektu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym rolników podkreśla konsekwencję i kompleksowość podejmowanych działań na rzecz lepszego zaspokajania potrzeb ludzi pracy z jednoczesnym rozwojem systemu opieki socjalnej. Najważniejszymi dziś dla kraju sprawami, którym wiele uwagi poświęcił obywatel Premier, są na pewno efektywność gospodarowania i dyscyplina społeczna we wszystkich dziedzinach życia. Słusznie mówimy także tutaj o doskonaleniu produkcji, racjonalniejszym wykorzystaniu materiałów i o tym, że dobra praca — dobrze będzie służyć społeczeństwu i krajowi. Od wszystkich bowiem obywateli zależy rozwój społeczno-gospodarczy naszego państwa i osiągnięcie celów nakreślonych w uchwałach VI i VII Zjazdu partii.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselEwelinaSzyszko">Stronnictwo Demokratyczne, którego Klub tu reprezentuję, w swojej pracy politycznej i ideowo-wychowawczej wśród członków i w środowiskach swego oddziaływania będzie koncentrować się na wyżej wymienionych przeze mnie problemach, współdziałać w przezwyciężaniu istniejących trudności i przeszkód, wyzwalać aktywność, inicjatywę i zaangażowanie. Rozumiemy bowiem, że realizacja zadań wytyczonych na IX Plenum ma istotne znaczenie dla narodu i wymaga pełnej mobilizacji wszystkich sił społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselEwelinaSzyszko">Dlatego Klub Poselski, który na forum Wysokiej Izby przedstawia również stanowisko całego Stronnictwa, wyraża uznanie i poparcie dla rozwiązań przedstawionych w rządowym programie, który nie naruszając ustalonych dla pięciolecia celów, przez racjonalne przegrupowanie sił i środków pozwoli — wierzymy w to mocno — skutecznie stawić czoła obiektywnym i subiektywnym trudnościom.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselEwelinaSzyszko">Obywatel Premier znaczną część swego wystąpienia poświęcił rolnictwu i realizacji przyjętego przez nas, a pozostającego w sferze zainteresowania wszystkich obywateli, programu żywnościowego.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselEwelinaSzyszko">Stronnictwo Demokratyczne jest wprawdzie partią działającą głównie w ośrodkach miejskich, ale wszystko, co dzieje się na wsi, zarówno w sferze produkcji, jak i w innych dziedzinach i wpływa na jakość naszego życia — jest nam bliskie jako działaczom politycznym i jako obywatelom. Nasze zainteresowania rozwojem i unowocześnianiem rolnictwa oraz sytuacją rolnika — głównego producenta żywności — mają swój długi rodowód.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselEwelinaSzyszko">Czterdzieści lat temu powołany został w Warszawie pierwszy Klub Demokratyczny, grupujący przedstawicieli postępowej inteligencji i tych, którzy w czasach narastającej fali faszyzmu i grożącego Polsce niebezpieczeństwa widzieli zdecydowaną potrzebę reform społecznych i gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselEwelinaSzyszko">W depeszy do Kongresu Stronnictwa Ludowego, obradującego w lutym 1938 roku w Krakowie, zarząd Klubu Demokratycznego pisał: — „Wierzymy, że niedaleko jest dzień, w którym chłop obok robotnika oraz inteligencji pracowniczej zajmie w politycznym, społecznym i gospodarczym ustroju Rzeczypospolitej Polskiej to stanowisko, które należy mu się jako jej żywicielowi i obrońcy.” Nim jednak mogło się to urzeczywistnić, musiał się zmienić ustrój i musiały przyjść lata społeczno-gospodarczego rozwoju. Obecnie konsekwentnie realizowana polityka rolna wytyczona wespół ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym w 1971 roku i rozwinięta na VI i VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przyczynia się do wzrostu produkcji rolnej i dostaw produktów żywnościowych na rynek; okrzepł i rozwinął się sektor uspołeczniony w rolnictwie, zwiększyła się wydajność w gospodarstwach indywidualnych, umocniły się ich związki z socjalistycznym systemem gospodarki planowej. W ramach tej polityki jest realizowany szeroki program poprawy warunków socjalnych ludności wiejskiej, zacieśnia się sojusz robotniczo-chłopski.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselEwelinaSzyszko">Dziś już całe społeczeństwo jest żywotnie i bezpośrednio zainteresowane rozwojem i unowocześnieniem rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Coraz powszechniejsza staje się świadomość wspólnych interesów miasta i wsi, wspólnych wysiłków, konieczności wspólnego świadczenia usług.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselEwelinaSzyszko">Od wielu lat rzemiosło z inicjatywy Stronnictwa Demokratycznego bierze udział w obsłudze technicznej rolnictwa. W tegorocznej akcji żniwnej zaangażowanych było bezpośrednio około 19 tys. zakładów rzemieślniczych różnych specjalności. Zakłady te, pracując do późnych godzin wieczornych, względnie dyżurując całą noc dokonywały napraw, zapewniały szybką pomoc techniczną. Około 800 zakładów zajmowało się dorabianiem brakujących części zamiennych do maszyn. Rzemiosło świadczyło również usługi omłotowe. Do akcji pomocy rolnikom włączyły się rzemieślnicze zakłady branży spożywczej.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselEwelinaSzyszko">39% zakładów rzemieślniczych jest zlokalizowanych na obszarze gmin, co ułatwia rolnikom korzystanie z ich usług. Ogólna wartość usług produkcyjnych rzemiosła dla gospodarki rolnej wyniosła w roku 1976 około 6,5 miliarda złotych, w tym około 5 miliardów złotych dla rolników indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselEwelinaSzyszko">Dalszy rozwój usług dla rolnictwa ma ogromne znaczenie dla bilansu czasu pracy rolnika, zwłaszcza indywidualnego, wyzwala go od wielu trosk. Należy dążyć, by czynności związane bezpośrednio z produkcją stanowiły najważniejszą pozycję w tym bilansie, a wszystkie czynności pozazawodowe były ograniczone do minimum, dając również możliwość wykorzystania czasu wolnego, co podnosiłoby prestiż społeczny i atrakcyjność zawodu rolnika.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselEwelinaSzyszko">Sytuacja w dziedzinie usług jest ogólnie lepsza po znanych decyzjach wspólnego posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR, Prezydium CK SD i Prezydium Rządu, ale sfera ta wymaga ciągłego doskonalenia, gdyż wpływa na sytuację pieniężno-rynkową; rzutuje na społeczne odczucia i oceny zjawisk gospodarczych oraz na ogólny rozwój kraju. Wpływa także na kształtowanie się stosunku obywatela do administracji i organów władzy.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselEwelinaSzyszko">Rozumiemy więc dobrze potrzebę przyspieszania rozwoju usług dla ludności, o czym mówił obywatel Premier, zwiększenia liczby zakładów przemysłowych, lepszego wykorzystania dostarczonych materiałów, okresowego przeprowadzania oceny stopnia zaspokojenia potrzeb w tej dziedzinie oraz kierowania rozwojem potencjału usługowego. Zadania te, skonkretyzowane jeszcze na VIII Plenum Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, będziemy realizować. Wspólnie z instancjami Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — jak dotąd — będziemy ponosić odpowiedzialność. I to będzie nasza odpowiedź na apel I Sekretarza Komitetu Centralnego Edwarda Gierka — „o inicjatywę i aktywność w zwiększaniu produkcji poszukiwanych przez ludność towarów i usług”.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselEwelinaSzyszko">Obywatele Posłowie! Wszyscy dobrze wiemy, że mimo trudności i komplikacji w tegorocznym sprzęcie zbóż i okopowych dzięki organizacyjnej sile i sprawności aparatu państwowego, technice, a przede wszystkim dzięki postawie tysięcy ludzi, wyszliśmy z batalii o plony stosunkowo obronną ręką, chociaż zbiory są znacznie niższe i jakościowo gorsze.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#PoselEwelinaSzyszko">Wyrazem wysokiego uznania za wieloletni wkład rolników w wyżywienie narodu jest przygotowany projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselEwelinaSzyszko">Projekt tej ustawy powstawał wprawdzie długo, był przedmiotem bardzo szerokiej konsultacji i wielokrotnych analiz. Wyrażam przekonanie w imieniu naszego Klubu, że taki tok pracy nad przygotowywaniem węzłowych rozstrzygnięć powinien wejść na stałe do naszej praktyki. Nie należy żałować ani ograniczać czasu zarówno we wstępnej, przygotowawczej fazie, jak również w końcowych pracach na terenie Sejmu — bowiem przyniesie to w efekcie dojrzalszy kształt aktów przez nas uchwalanych.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselEwelinaSzyszko">Obywatele Posłowie! Podjęcie tej doniosłej pod względem społecznym i ekonomicznym decyzji w tak trudnym roku jak obecny jest dowodem społecznego uznania dla pracy rolnika, zaufania, przekonania, że i nadal nie będzie on szczędzić sił, by zwiększać zasoby żywnościowe kraju. Jest to jednocześnie potwierdzenie gospodarczej siły naszego państwa, które stać na to, by udźwignąć tak poważne obciążenie, jakim będzie objęcie całego już prawie społeczeństwa systemem emerytalnym.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#PoselEwelinaSzyszko">Literatura i pamiętnikarstwo całych epok pokazywały tragiczną wręcz dolę chłopa, gdy był on słaby, chory lub stary. Ustawa ta rozwiąże problem ludzi starych, dając im zabezpieczenie socjalne. Młodym zaś, chcącym wcześniej objąć gospodarstwo i pozostać na wsi w zawodzie rolnika otwiera korzystne perspektywy, kojarząc ich własne zainteresowania z gospodarczymi i społecznymi potrzebami. Jest to również dalszy krok na drodze wyrównywania różnic między miastem i wsią oraz dalsze umocnienie sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#PoselEwelinaSzyszko">Ustawa spowoduje dalsze pożądane zmiany w strukturze naszego rolnictwa i przyczyni się do intensyfikacji produkcji.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#PoselEwelinaSzyszko">Jesteśmy świadomi faktu, że nie tylko cywilizacja i technika zmieniają warunki życia, wpływa na to także przebudowa struktury społecznej, która zawsze jest procesem długofalowym. Dlatego też powinniśmy bacznie obserwować zmiany, jakie będą zachodziły na wsi pod wpływem nowych unormowań prawnych; dlatego wdrażanie tej ustawy powinno odbywać się pod szczególną kontrolą zainteresowanych komisji sejmowych i samego Sejmu.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#PoselEwelinaSzyszko">Wydaje się, że dobrze by było, żeby jeszcze w końcu tej kadencji wrócić do tej sprawy na posiedzeniu plenarnym dla zorientowania się w osiągniętych już efektach społecznych i gospodarczych, jakie przyniesie ustawa we wstępnym okresie jej funkcjonowania oraz w przygotowanych warunkach powszechnego już jej stosowania w roku 1980. Taka analiza może ujawnić słabe strony i trudności, których rozmiarów i skutków dziś jeszcze nie jesteśmy w stanie określić i pozwoli odpowiednio działać, by nie dopuścić do zmniejszenia pokładanych w ustawie nadziei.</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#PoselEwelinaSzyszko">Dziś wiemy na pewno, że ustawa pociągnie za sobą zmiany cywilizacyjne i obyczajowe wśród ludności wiejskiej. Wiemy też, że jej społeczne efekty osiągniemy skuteczniej, jeżeli uruchomimy wszystkie siły i środki państwowe i społeczne, a więc wciągniemy placówki służby zdrowia i opieki społecznej, a także organizacje społeczne do tworzenia warunków spokojnej i pogodnej jesieni ludzi starych. Wprawdzie sytuacja materialna człowieka starego na wsi ulegnie teraz zasadniczej poprawie, nadal jednak będzie ona musiała być wspierana troską rodziny i opieką społeczności wiejskiej. I to jest jedno z wielkich zadań dla szerokiej działalności frontu społeczno-wychowawczego.</u> + <u xml:id="u-18.24" who="#PoselEwelinaSzyszko">W miastach zrobiono już wiele w dziedzinie opieki, pomocy i organizacji życia ludzi trzeciego wieku. Tworzenie takich tradycji na wsi — to zadanie następne.</u> + <u xml:id="u-18.25" who="#PoselEwelinaSzyszko">Wiemy, że projekt omawianej ustawy nie rozwiązuje i nie może rozwiązać wszystkich spraw. Po prostu daje tyle, na ile nas dziś maksymalnie stać. Ale jej efekty społeczne będą tym większe, im szerszy będzie front działania na rzecz ludzi steranych pracą i wiekiem. I to jest znów pole do pracy dla instytucji i ludzkich inicjatyw.</u> + <u xml:id="u-18.26" who="#PoselEwelinaSzyszko">Warto również zastanowić się nad tym, czy zmiany, które będą zachodziły w życiu wsi pod wpływem dziś rozpatrywanego projektu ustawy nie zahamują pożytecznych zjawisk utrwalonych już pewną tradycją.</u> + <u xml:id="u-18.27" who="#PoselEwelinaSzyszko">Jeden tylko przykład — rozwój wsi letniskowych. Trzeba zwrócić uwagę, czy przy nowym systemie emerytur dla rolników akcja ta będzie rozwijała się dalej, przynosząc miastu i wisi wielostronne korzyści.</u> + <u xml:id="u-18.28" who="#PoselEwelinaSzyszko">Obywatele Posłowie! Objęcie prawie całej już ludności pracującej świadczeniami emerytalnymi — ma głębokie znaczenie ustrojowe.</u> + <u xml:id="u-18.29" who="#PoselEwelinaSzyszko">Jeszcze tak stosunkowo niedawno w tej sali dyskutowaliśmy projekt ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek. Dzisiaj podejmujemy decyzję, która zamyka rozległy i wszechstronny proces obejmowania świadczeniami socjalnymi wszystkich ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-18.30" who="#PoselEwelinaSzyszko">Za chwilę będziemy głosować. Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego odda swe głosy na rzecz ustawy, która ma ogromne znaczenie z punktu widzenia rozwiązań wielu problemów socjalnych wsi, decydujących o warunkach życia ludności wiejskiej, ale zarazem ustawy, która stanowić będzie jeden z najdonioślejszych etapów nadawania rzeczywistego, materialnego kształtu — tak bardzo nam bliskiemu pojęciu państwa ogólnonarodowego.</u> + <u xml:id="u-18.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelce posłance. Obecnie głos ma poseł Marian Matera.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselMarianMatera">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Niespełna miesiąc temu obradowało IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselMarianMatera">W całokształcie omawianych problemów duże znaczenie ma właściwa gospodarka surowcami. Dyskusja na plenarnych obradach Komitetu Centralnego, kontakty osobiste z wyborcami na spotkaniach poselskich wykazały, że występują jeszcze poważne nieprawidłowości w wykorzystywaniu materiałów i surowców.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselMarianMatera">W minionym pięcioleciu blisko o 60% wzrósł przemysł wytwórczy. W okresie tym zainstalowana została co druga nowa maszyna, stawiając nasz przemysł w rzędzie najnowocześniejszych w Europie. Nie zawsze jednak lokalizacja inwestycji była podyktowana występującymi w danym terenie zasobami surowcowymi i możliwościami uzyskania odpowiedniego zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselMarianMatera">Nadmierne skupienie cementowni w województwach opolskim i kieleckim wywołuje szereg niekorzystnych zjawisk z punktu widzenia racjonalnej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselMarianMatera">Po pierwsze — obciąża transport przewozami cementu na duże odległości, np. z woj. kieleckiego do koszalińskiego lub szczecińskiego.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselMarianMatera">Po drugie — powoduje nadmierne zanieczyszczenie środowiska i konieczność ponoszenia wielkich kosztów na jego ochronę.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselMarianMatera">Po trzecie — powoduje dodatkowe trudności w zatrudnieniu, jak np. w woj. opolskim.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselMarianMatera">Tymczasem w naszym kraju surowce do produkcji cementu występują również w innych województwach, np. w bydgoskim, lubelskim i płockim. Należałoby więc lokalizować w przyszłości inwestycje przemysłu cementowego w tych województwach. Ponadto należy zintensyfikować badania geologiczne, aby stwierdzić, czy również w innych rejonach naszego kraju nie występują potrzebne surowce.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselMarianMatera">Innym przykładem mogą być ogromne zasoby takiego surowca, jak iły krakowieckie w woj. tarnobrzeskim, na których powinna opierać się produkcja cegły ceramicznej. Produkcja ta jest nieodzowna dla budownictwa mieszkaniowego jednorodzinnego i inwentarskiego. Wznoszenie inwestycji na rzecz ceramiki budowlanej na tym terenie pozwoli jednocześnie zagospodarować olbrzymie hałdy utworzone z nadkładu kopalni siarki, a tym samym pozyskać w drodze rekultywacji grunty na potrzeby rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselMarianMatera">Realizowana obecnie polityka rolna przyczynia się do stopniowego zwiększania produkcji zbóż, ziemiopłodów, warzyw i owoców. W związku z tym już teraz we wschodnich województwach, w takich jak bialskopodlaskie, zamojskie i chełmskie należy przyspieszać lokalizację inwestycji na rzecz przetwórstwa rolno-spożywczego. Obecna liczba tych obiektów jest poniżej średniej krajowej i regiony te odczuwają brak możliwości zagospodarowania nadwyżek rolnych.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselMarianMatera">Rozwój inwestycji przetwórczo-składowych pozwoli na zmniejszenie angażowania transportu kolejowego i samochodowego oraz zdecydowanie przyczyni się do zmniejszania ubytków surowców spożywczych, powstających w wyniku niewłaściwego magazynowania i długotrwałego transportu. Rozwiązanie tej kwestii wyeliminuje marnotrawstwo surowców w latach obfitego urodzaju, spowodowane niemożliwością ich przerobienia lub przechowania. Moim zdaniem oraz zdaniem społeczności, którą mam zaszczyt reprezentować w Sejmie, marnotrawstwo jest wyrazem braku gospodarskiego podejścia do owoców naszej ziemi i pracy ludzkich rąk.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselMarianMatera">Obywatele Posłowie! W wystąpieniu I Sekretarza Komitetu Centralnego naszej partii towarzysza Edwarda Gierka na V i IX Plenum Komitetu Centralnego szczególnie mocno uwypuklona została konieczność poprawy efektywności gospodarowania jako nieodzownego warunku osiągnięcia zamierzonych celów społeczno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselMarianMatera">Przyjęte kierunki działania w tym zakresie, z czym wszyscy się zgadzają, są słuszne. Wiele robi się już, by polepszyć efekty naszego gospodarowania, ale jeszcze więcej mamy do zrobienia w całej gospodarce narodowej, w każdym zakładzie i na każdym stanowisku pracy.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselMarianMatera">Wiadomo nam wszystkim, że występuje zbyt często niedowład kooperacji między dostawcą materiałów i surowców a zakładem produkcyjnym.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselMarianMatera">Posłużę się przykładem złej jakości opakowań papierowych dla przemysłu cementowego. W wyniku złej jakości produkowanych worków narażamy na straty gospodarkę narodową. W transporcie słabe worki pękają, a cement ulega zniszczeniu. Ponadto rozsypujący się cement stanowi groźbę dla zdrowia pracowników, powoduje także wtórne zapylenie, a więc pogarsza warunki pracy. Wskutek produkcji worków niskiej jakości niszczy się także cenny surowiec do ich produkcji, często sprowadzany z zagranicy. Moim zdaniem uznawanie słusznych reklamacji zgłaszanych przez zakłady cementowe nie jest rozwiązaniem tego istotnego problemu. Jedynie poprawa jakości produkcji wymienionych opakowań będzie tu pożądanym rezultatem.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselMarianMatera">Ważną sprawą dla zakładów produkcyjnych jest rytmika produkcji zgodna z przyjętym przez załogę planem. Jednakże często w wyniku braku dostaw surowców i materiałów potrzebnych do uzyskania planowanej produkcji powstają zahamowania i zakłócenia w rytmice, jakości i ilości produkcji. Zła organizacja w dostawach surowców i materiałów powoduje nerwowość załóg w końcu miesiąca, kwartału bądź roku. Stwarza to również warunki do produkcji wyrobów złej jakości, powoduje nadmierne obciążenie maszyn i urządzeń, co często doprowadza do nadmiernej awaryjności. Taka sytuacja sprzyja produkcji artykułów niezbywalnych, pospolicie nazywanych bublami, które producent oferuje rynkowi jako artykuły pełnowartościowe. W wyniku tego handel zmuszony jest do magazynowania dużych ilości artykułów złej jakości, a co za tym idzie — do przeprowadzania przecen, przynoszących państwu olbrzymie straty.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselMarianMatera">Stwierdzić również należy, że w wyniku występujących jeszcze braków surowców i materiałów oraz części zamiennych — służby zaopatrzenia poszczególnych jednostek gospodarczych bardzo często uciekają się do „argumentowania” swoich słusznych monitów u dostawców przez przekazywanie ich przedstawicielom w formie — „grzecznościowej” różnego rodzaju prezentów. Są to praktyki, którym należy zdecydowanie się przeciwstawiać.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselMarianMatera">Bardzo często w zakładach pracy ucieka się do prastarych form handlu, jakim był wówczas handel wymienny, który obecnie również istnieje w naszym przemyśle pod hasłem — „nic za darmo”.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselMarianMatera">Jedną z ważnych dziedzin mających wpływ na efektywność gospodarowania — jest zaopatrzenie w części zamienne. Moim zdaniem zużycie części zamiennych w naszej gospodarce jest jeszcze zbyt duże. Nasuwa się zatem wniosek, że należy zwrócić większą uwagę na doskonalenie kwalifikacji pracowników obsługi maszyn i urządzeń z jednoczesnym przestrzeganiem terminów przeprowadzania konserwacji i remontów oraz prawidłowej eksploatacji, prowadzonej przez odpowiedzialne za tę działalność służby.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselMarianMatera">Są przykłady w przemyśle cementowym, że uruchamia się nowe zakłady cementowe w znacznej ilości, pozostawiając i przesuwając na terminy późniejsze realizację inwestycji zaplecza remontowo-technicznego.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselMarianMatera">Znane są przyczyny oddalania inwestycji resortowych, ale kierując się zdrowym rozsądkiem i gospodarczą rozwagą, czy nie korzystniejsze byłoby kosztem innej inwestycji, w wyniku zaoszczędzonych środków, wybudować zaplecze techniczne dla całego przemysłu cementowego. W ten sposób nastąpiłoby rytmiczne wykonywanie remontów planowych, a w późniejszym efekcie tego działania zapewniałoby to rytmiczność produkcji we wszystkich cementowniach kraju, która, jak wiadomo, jest niezadowalająca.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#PoselMarianMatera">Poważny wpływ na poprawę efektywności ekonomicznej ma również właściwa gospodarka nakładami inwestycyjnymi. W inwestycjach przemysłowych szczególne znaczenie ma terminowość ich realizacji oraz osiąganie pełnych zdolności produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#PoselMarianMatera">Z ważniejszych inwestycji przemysłowych na terenie woj. chełmskiego przekazanych do eksploatacji wymienić należy cukrownię — „Krasnystaw”, której główna część technologiczna oddana została do eksploatacji w terminie krótszym od dyrektywnego — o 8 miesięcy. Jest to dowód wysokiej aktywności budowlanych. Dzięki wysokiej jakości wykonawstwa przebieg bieżącej kampanii cukrowniczej pozwolił na przekroczenie planów produkcji oraz spowodował, że w 12 dniu po uruchomieniu kampanii uzyskano pełną zdolność produkcyjną. Są więc i przykłady pozytywne, oby ich było jak najwięcej.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#PoselMarianMatera">Wysoki Sejmie! Na 10 posiedzeniu Sejmu uzyskałem od Ministra Gospodarki Materiałowej tow. Eugeniusza Szyra odpowiedź na zgłoszoną interpelację poselską w sprawie zagospodarowania surowców wtórnych i odpadowych. Jednak korzystając z dzisiejszej debaty sejmowej, która jest tematycznie związana z tym ważnym problemem, pozwolę sobie powrócić do tej sprawy.</u> + <u xml:id="u-20.24" who="#PoselMarianMatera">Nie można pogodzić się z faktem, aby jakikolwiek surowiec lub materiał był spisywany na straty bez chociażby minimalnego odzysku. Na to po prostu nas nie stać i świadczy to o naszej niegospodarności. Przykładem tego są zjawiska, które występują w niektórych zakładach pracy w czasie likwidacji środków trwałych i obrotowych. Niszczy się wycofywane z produkcji maszyny, narzędzia, części maszyn, odpady blach i skór po wykrojach oraz wiele innych cennych materiałów. Materiały te i surowce z pożytkiem zagospodarować można przez rzemiosło i usługi prywatne. Te negatywne zjawiska, z którymi nie godzi się społeczeństwo, a szczególnie załogi zakładów pracy, oparte są ponoć na istniejących i obowiązujących przepisach, które stanowią, że wymieniony surowiec lub materiały nie mogą być zbywalne na rzecz ludności i z tego względu są palone lub niszczone. Czy takie postanowienia mają rację bytu? Pozostawiam to zagadnienie głębokiemu rozważeniu zainteresowanym resortom.</u> + <u xml:id="u-20.25" who="#PoselMarianMatera">Nasuwa się również wniosek, aby uspołecznione zakłady pracy przy pomocy zatrudnionych fachowców organizowały usługi dla swoich pracowników i ich rodzin, wykorzystując zagospodarowywane odpady powstałe w czasie produkcji. Usługi te należałoby ukierunkowywać na rzecz modernizacji mieszkań i produkcji artykułów gospodarstwa domowego. Ponadto jednym z ważnych zadań drobnej wytwórczości powinno być wykorzystanie lokalnej bazy surowcowej, a także wspomnianych surowców odpadowych i wtórnych. Również w planach wdrażania postępu technicznego powinno się przewidywać odpowiednie zadania zmierzające do zwiększania zagospodarowywania wspomnianych surowców.</u> + <u xml:id="u-20.26" who="#PoselMarianMatera">Rozwiązanie przedstawionych przeze mnie spraw będzie miało niewątpliwie wpływ na zwiększenie dostaw artykułów poszukiwanych obecnie w handlu, których produkcji, ze względu na jej 'nieopłacalność zaniechały większe zakłady pracy nie przekazując tej drobnej, ale jakże poszukiwanej produkcji innym jednostkom gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-20.27" who="#PoselMarianMatera">Obywatele Posłowie! W swoim krótkim wystąpieniu poruszyłem kilka istotnych, moim zdaniem, problemów związanych z gospodarką surowcową i materiałową.</u> + <u xml:id="u-20.28" who="#PoselMarianMatera">Uważam, że właściwa gospodarska troska o jak najlepsze wykorzystywanie surowców i materiałów pozwoli nam w znaczny sposób pogłębić i przyspieszyć procesy gospodarowania zgodnie z wytycznymi IX Plenum Komitetu Centralnego naszej partii. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-20.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Jan Waleczek.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselJanWaleczek">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Ostatnie plenarne posiedzenia Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przygotowują treść II Krajowej Konferencji Partyjnej. Obok pozytywnych tendencji wskazano na wiele niepokojących zjawisk, które obniżają efektywność gospodarowania. Przyczyny trudności są złożone. Wiele z nich ma charakter obiektywny, zewnętrzny, lecz niestety, nie stanowią one jedynego źródła trudności. Stwierdzono bowiem, że w sposób niezadowalający realizuje się decyzje i plany, które się przez to dezaktualizują. Powoduje to, że słuszne i potrzebne decyzje, podjęte we właściwym czasie, trzeba realizować później, w gorszych warunkach i większym nakładem społecznego wysiłku. Zbyt często odnosi się wrażenie, że część kadry reprezentującej nasz przemysł, administrację oraz ośrodki naukowo-badawcze — nie w pełni zrozumiała potrzebę i sens przegrupowania sił i środków w naszej gospodarce. Można ten stan rzeczy tłumaczyć złożonością i 'trudnością obecnej sytuacji, wielu różnymi uwarunkowaniami, lecz to tylko potwierdza tezę, że o tym, czy zostaną zrealizowane ustalenia po VII Zjeździe, zadecydują ludzie, ich zaangażowanie patriotyczne i socjalistyczne, ich kompetencje, odpowiedzialność, pracowitość, zmysł organizatorski.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselJanWaleczek">Ruch społecznie postępowy katolików — „Pax” z racji zasadniczych jest szczególnie zainteresowany zagadnieniem postaw ludzi. Reprezentujemy zawsze stanowisko, że nie można kwestii moralnych ograniczać do sfery indywidualnych doświadczeń. Od lat urzeczywistniamy swą działalnością na miarę naszych możliwości hasło: — „moralność społeczna — warunkiem sukcesu”.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselJanWaleczek">Niejednokrotnie w kategoriach ideowo-politycznych argumentowaliśmy na rzecz tezy, że wraz z rozwojem Polski powinni rosnąć Polacy, ludzie wewnętrznie bogaci, pełni inicjatywy, ludzie twórczy. Stwierdzaliśmy przy tym, że aktualnie postępowi gospodarczemu nie towarzyszy należyty rozwój społeczno-moralny obywateli, a jest on przecież koniecznym warunkiem dalszego rozwoju ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselJanWaleczek">Stąd też ze zrozumieniem ludzie wierzący i duchowieństwo przyjmują stwierdzenie Edwarda Gierka, że takie wartości moralne, jak sprawiedliwość i uczciwość, skromność, życzliwość i solidarność, poszanowanie godności własnej i innych ludzi powinny dominować w postawach Polaków. Tylko służba tym wartościom na każdym stanowisku, a w szczególności na stanowisku odpowiedzialnym — gwarantuje należyty klimat w rodzinie, w zakładzie pracy, w organizacjach politycznych i społecznych.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselJanWaleczek">W naszym społeczeństwie istnieje autentyczne, silne dążenie do ładu moralnego, do szczerych i dobrych stosunków międzyludzkich, do sprawiedliwości społecznej. Stawia to przed nami wszystkimi obowiązek realizowania tego dążenia w pracy codziennej i w życiu społecznym. Fakt, że nie są one należycie wypełniane wywołuje nasze trudności. W konsekwencji rodzi to konieczność ponownego — pogłębionego przegrupowania sił i środków w naszej gospodarce, którego zakres i sposób realizacji zostanie sformułowany przez II Krajową Konferencję Partyjną.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselJanWaleczek">Wszystkich patriotycznie zaangażowanych obywateli satysfakcjonować muszą słowa Edwarda Gierka: — „Budowanie jedności narodu stanowi niewzruszoną zasadę polityki naszej partii. W ostatnich latach jedność ta pogłębiła się i okrzepła. Tą drogą będziemy iść nadal, zespalając w pracy dla ojczyzny wszystkich Polaków — partyjnych i bezpartyjnych, ludzi wszystkich zawodów i pokoleń, wszystkich, których ożywia patriotyczne zrozumienie racji państwa i narodu”. W słowach tych wyczytać można troskę o stworzenie dobrego klimatu politycznego, sprzyjającego większej aktywności zawodowej i społecznej. Tutaj ogromne znaczenie ma kwestia rozwoju demokracji socjalistycznej. III Plenum KC PZPR bardzo mocno podkreśliło tę ogólnospołeczną potrzebę. Dziś, gdy mówimy o mobilizacji całego społeczeństwa, warto przypomnieć, że uchwały tego Plenum muszą być konsekwentniej i pełniej realizowane. Rozwój demokracji, w tym demokracji światopoglądowej, jest bowiem jednym z czynników, który niezwykle wyraźnie uzdatnia wszystkie siły społeczne tkwiące w narodzie do pracy dla ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselJanWaleczek">Wysoki Sejmie! Tworząc dobry klimat politycznego zaangażowania w sprawy kraju, nie możemy nie doceniać zagadnienia należytej polityki płac i cen. Jest rzeczą zrozumiałą, że każdy pracujący obywatel chce zarobić możliwie najwięcej, by jak najlepiej zaspokoić rosnące potrzeby i aspiracje. Rzecz jednak w tym, by równocześnie respektowana była z całą konsekwencją i w sposób społecznie widoczny socjalistyczna zasada: „każdemu wedle jego pracy”.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselJanWaleczek">Niedocenianie czyjegoś wkładu pracy jest groźne społecznie, niekorzystne wychowawczo, rodzi poczucie krzywdy. Szczególnie jednak niebezpieczne jest nagradzanie pozorów pracy, pozorów aktywności społecznej. Obecnie, gdy tak wiele mówimy o potrzebie rzetelnej, wydajnej pracy, gdy sięgamy po jej najwyższą, patriotyczną i światopoglądową motywację, nie mogą mieć miejsca zdarzające się fakty, że awans, nagrodę, wyższe wynagrodzenie otrzymują ludzie, którzy właśnie pozorują pracę i aktywność społeczną. Byłoby to działanie wbrew wszelkiej logice. Najwyższa pora, by znaleźć mechanizmy, które ściślej wiązałyby płacę z wydajnością pracy.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselJanWaleczek">Trudno też pogodzić się ze zjawiskiem, które można określić mianem „otwierania nożyc” w sferze płac. Rozpiętość między najwięcej i najmniej zarabiającymi członkami załóg, a także między poszczególnymi grupami przedsiębiorstw bywa często zbyt duża.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselJanWaleczek">Istotne znaczenie dla całokształtu życia społeczno-gospodarczego ma właściwa polityka cen. Podstawową zasadą polityki cenowej musi być założenie, że ruch płac wyprzedza ruch cen, bo tylko wówczas może nastąpić wzrost realnych dochodów ludności, zapisanych w planach społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Na skutek decentralizacji systemu podejmowania decyzji cenowych, mają miejsce praktyki nadmiernego zawyżania cen niektórych towarów. W ten sposób rosną koszty utrzymania ludności. Cena musi być powiązana ze społecznym kosztem wytwarzania, gdyż tylko wtedy można prowadzić właściwy rachunek ekonomiczny i oceniać rzetelnie efektywność gospodarowania. Dobrze zatem, że wypowiada się prawdziwą wojnę niegospodarności państwowym mieniem oraz groszem. Gospodarność jest bowiem prawem i obowiązkiem każdego.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselJanWaleczek">Wysoka Izbo! Pragnę poruszyć jeszcze jedną sprawę, która także powoduje perturbacje na naszym wewnętrznym rynku i powinna zostać pomyślnie rozwiązana, zwłaszcza gdy uświadomimy sobie, iż od niej zależy rozwój wielu odcinków gospodarki narodowej i — nie mniej ważne — poziom życia społeczeństwa. Kompleks rolno-spożywczy oprócz poprawy wyżywienia narodu, wpływa istotnie na zachowanie równowagi pieniężno-towarowej i w znacznym stopniu stymuluje handel zagraniczny. Nasza konkretna sytuacja agrarna decyduje o tym, że uruchomienie wszystkich rezerw tkwiących w gospodarce chłopskiej ma — pragnę szczególnie podkreślić — wymiar społeczno-polityczny.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselJanWaleczek">Modernizacja polskiego rolnictwa jest zagadnieniem złożonym. Kojarzyć ona powinna osiągnięcie wzrostu produkcji rolnej z procesami społecznymi, zachodzącymi na wsi, przeobrażeniem struktur i poprawą warunków życia i pracy mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselJanWaleczek">I Sekretarz Komitetu Centralnego PZPR Edward Gierek powiedział: — „Partia nasza tak, jak dotychczas tworzyć będzie korzystne warunki do rozwoju i unowocześnienia całego rolnictwa, wszystkich jego sektorów. Umacniać będziemy gospodarstwa uspołecznione. Otaczać będziemy opieką i zapewniać niezbędne warunki rozwoju dla gospodarstw indywidualnych, zwiększających produkcję, kontraktację i sprzedaż płodów rolnych. Każdy rolnik, który dobrze gospodaruje, ma i będzie miał perspektywy rozwoju i unowocześnienia swojego warsztatu pracy”.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselJanWaleczek">Posiadamy w kraju ponad 3 miliony indywidualnych gospodarstw chłopskich, wkomponowanych przez cały system zaopatrzenia w środki produkcji, system zbytu płodów rolnych, politykę cenową i fiskalną w naszą gospodarkę socjalistyczną. Przy całej złożonej sytuacji gospodarstw indywidualnych, ich niedoinwestowaniu technicznym — te gospodarstwa w poważnym stopniu partycypują w tworzeniu dochodu narodowego. Rolnicy indywidualni w roku 1976 dali w przeliczeniu na 1 ha produkcję towarową wartości blisko 11 tys. zł, co w porównaniu z rokiem 1970 stanowi wzrost o ponad 36%.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselJanWaleczek">Głównym założeniem realizowanego programu gospodarczego jest uzyskanie w niedalekiej przyszłości korzystnego bilansu żywnościowego, co warunkuje rzeczywistą poprawę rynku. Poważną barierą na tej drodze jest nie spotykane w żadnym kraju o rozwiniętym rolnictwie rozdrobnienie struktury gospodarstw indywidualnych. Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi u nas nieco ponad 4 hektary. Nieodzownym zatem warunkiem wzrostu towarowości warsztatów chłopskich jest konsekwentne dążenie do poprawy ich struktury agrarnej i lepsze uzbrojenie techniczne. W najlepiej przeto rozumianym interesie społecznym należy dążyć do poprawy struktury gospodarstw indywidualnych — jeżeli realna ma się okazać założona poprawa bilansu żywnościowego.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselJanWaleczek">Chodzi o konsekwentne wcielanie w życie odpowiednich wytycznych, uchwał i zarządzeń. I obojętne — czy proces scalania i upełnorolnienia będzie następował na drodze kupna lub długoletniej dzierżawy ziemi sąsiada, czy też przez oddanie w wieczyste użytkowanie albo sprzedaż rolnikowi przez państwo gospodarstw uprzednio przejętych. W tym kontekście słuszny niepokój musi budzić praktyka wielu urzędów gminnych, negatywnie odnoszących się do możliwości zwiększania powierzchni gospodarstw dobrze pracujących. Koncentracja ziemi, przejmowanie jej w trwałe użytkowanie powinny obejmować nie tylko sektor uspołeczniony, ale także sektor indywidualny. Przemawiają za tym racje przyspieszonego wzrostu produkcji i jej lepsza opłacalność. Nie ma bowiem i nie może być sprzeczności pomiędzy intensywnymi formami indywidualnej gospodarki chłopskiej a społeczną potrzebą tworzenia socjalistycznych struktur, jeżeli ten proces przebiega przez przemiany świadomości społeczności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselJanWaleczek">Dobrze ukształtowane i prowadzone rozwojowe gospodarstwo rodzinne ma odporną na wahania koniunktury siłę produkcyjną. Należy jednak podkreślić, że najpełniej i najefektywniej zasoby ziemi i nowoczesnej techniki spożytkować może gospodarstwo specjalistyczne. Potwierdzają tę prawdę doświadczenia i praktyka blisko 30 tys. gospodarstw specjalistycznych już istniejących.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselJanWaleczek">Wysoka Izbo! Uruchamiając obecnie wielorakie dźwignie wzrostu potencjału Polski, działania nasze kierujemy na dobro człowieka. Zatem w aspekcie najbardziej humanitarnych przesłanek ustroju socjalistycznego należy rozpatrywać przedłożony dziś Wysokiej Izbie projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin. Jest to kolejny krok w kierunku niwelowania różnic socjalnych między miastem a wsią. Zasadnicze treści projektu — zapewnienie spokojnej starości dla tych, którzy osiągnęli wiek emerytalny i przekazali wspólny warsztat produkcyjny następcy lub państwu — strzegą niepodzielności gospodarstw i ziemi, która oddawana we właściwe i troskliwe ręce powinna służyć celom strukturalnych przeobrażeń gospodarki chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#PoselJanWaleczek">Wejście w życie tej ustawy i objęcie nią szerokiego zakresu istniejących i proponowanych świadczeń będzie doniosłym elementem realizowanej aktualnie polityki społecznej wobec wsi i właściwie ustali rangę i godność zawodu rolnika. I na ten moralno-polityczny aspekt projektu ustawy pragnę zwrócić szczególną uwagę. Jeżeli w założeniu ma ona przyspieszyć wymianę pokoleń przy warsztacie produkcyjnym, a tym samym służyć rozwojowi nowoczesnych form gospodarowania na polskiej wsi, to czynnikiem decydującym o powodzeniu tych założeń jest człowiek. Ten wstępujący w pewność lepszej starości, jak również podejmujący nowy trud w przeświadczeniu, że nie musi się lękać późnego wieku ani złych spełnień losu.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#PoselJanWaleczek">Oprócz racji ekonomicznych i społecznej nośności projektu ustawy, której znaczenie doceniamy i udzielamy jej poparcia — a mówię to w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” — należy także dostrzec jej ideowo-moralną wymowę, służącą kształtowaniu świadomości polskiego rolnika i pełnego zaufania do realizowanej przez partię polityki rolnej. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Andrzej Tochowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselAndrzejTochowicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Rolnicy mojej wsi i gminy z wyrazem wielkiej Wdzięczności odnoszą się do dużej troski, jaką partia i Rząd — zwłaszcza w ostatnich latach — otaczają nasze rolnictwo i cały kompleks gospodarki żywnościowej. Dowodem tego są stwarzane coraz korzystniejsze warunki ekonomiczne dla rozwoju produkcji rolniczej, a także stałe i systematyczne polepszanie warunków bytowych, socjalnych, oświatowych i kulturalnych mieszkańców wsi.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselAndrzejTochowicz">O znaczeniu, jakie kierownictwo partii i Rządu przywiązuje do rozwoju wsi i rolnictwa, o wysokiej jego randze w całej gospodarce narodowej świadczy fakt, że na przestrzeni roku Komitet Centralny 4-krotnie rozpatrywał zagadnienie rozwoju gospodarki żywnościowej. Ta wielka troska naszej partii i Rządu oraz okazywana wszechstronna pomoc stworzyły dobry, korzystny klimat wśród rolników, sprzyjający realizacji bieżących i perspektywicznych zadań. Wyrazem tego są uzyskiwane dobre wyniki w mojej gminie — Racławice-Pałecznica. W bieżącym roku uzyskaliśmy, mimo niesprzyjających warunków atmosferycznych, stosunkowo wysokie wyniki w produkcji roślinnej, a mianowicie 33 q z 1 hektara zbóż, 193 q ziemniaków i 420 q buraków cukrowych.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselAndrzejTochowicz">Pomyślnie realizujemy plany skupu żywca, mleka, zboża i ziemniaków. Jeszcze lepsze wyniki uzyskują gospodarstwa specjalistyczne i zespoły chłopskie. Z każdym rokiem liczba ich zwiększa się. Wzrasta również ich udział w produkcji towarowej gminy. Mimo ogólnie dobrych wyników, my rolnicy, mamy jednocześnie świadomość, że nie wykorzystaliśmy jeszcze wszystkich rezerw w naszych gospodarstwach. Jestem przekonany, że ambicją nas wszystkich, rolników, jest maksymalne wykorzystanie tych rezerw w trakcie realizacji postanowień IX Plenum KC.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselAndrzejTochowicz">Ten dobry klimat wytworzony wśród rolników, poczucie trwałości, stabilności i pomyślnej perspektywy gospodarowania na roli, już obecnie sprzyjać będzie wzrostowi produkcji rolnej i rozwiązywaniu szeregu spraw związanych z obiektywnie dokonującymi się przemianami strukturalnymi na wsi, polegającymi na stałym zmniejszaniu się liczby ludności rolniczej, nasilonym wypadaniu gospodarstw i ziemi z produkcji. Stąd też podejmowane są działania wielokierunkowe, pozwalające nie tylko utrzymać na nie zmniejszonym poziomie produkcję rolniczą, ale zapewnić jej stałe zwiększanie.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselAndrzejTochowicz">Jednym z zasadniczych problemów, będących przedmiotem stałej troski i podejmowanych przedsięwzięć, jest intensywne wykorzystanie każdego kawałka ziemi. W bieżącym roku — w wyniku zapowiedzi wprowadzenia systemu emerytalnego — wzrosło zainteresowanie rolników powiększaniem gospodarstw, w tym również kupnem ziemi. Świadczy o tym fakt, że rolnicy zakupili czterokrotnie więcej gruntów Państwowego Funduszu Ziemi w porównaniu do roku ubiegłego. Popierany jest również w sposób zdecydowany obrót międzysąsiedzki ziemią, który przyczynia się do poprawy struktury gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselAndrzejTochowicz">Coraz lepszemu wykorzystaniu ziemi w gospodarstwach chłopskich sprzyjają szeroko zakrojone prace scaleniowo-wymienne, którymi w województwie kieleckim objętych jest ponad 100 tys. ha użytków rolnych. Pozwoli to na uporządkowanie gospodarki ziemią w blisko 20 tys. gospodarstw. Zmniejszy się znacznie szachownica gruntów, wydzielone zostaną większe kompleksy uprawowe dla gospodarstw chłopskich. Utworzone zostaną także duże kompleksy ziemi dla jednostek gospodarki uspołecznionej — państwowe gospodarstwa rolne, rolnicze spółdzielnie produkcyjne i spółdzielcze kółka rolnicze. W ten sposób stworzone zostaną lepsze warunki do intensyfikacji produkcji rolnej zarówno dla gospodarki chłopskiej, jak i uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselAndrzejTochowicz">Uzależnienie wysokości emerytury od wielkości produkcji sprzedanej zwiększy zainteresowanie rolników pogłębianiem specjalizacji produkcji i tworzeniem zespołów chłopskich. Mimo pewnych trudności wynikających jeszcze z rozdrobnienia i szachownicy gruntów, znacznej liczby gospodarstw chłoporobotniczych, tkwiącej wciąż obawy przed ryzykiem wąskiej specjalizacji oraz niewystarczającej ilości środków do produkcji rolnej — to jednak uzyskiwane są w tej dziedzinie coraz lepsze rezultaty. W bieżącym roku liczba gospodarstw specjalistycznych zwiększy się do ponad 1 500, a do roku 1980 zostanie zorganizowanych dalsze 9 tys. Ponadto do końca br. działalność produkcyjną, głównie hodowlę zwierzęcą, prowadzić będzie około 200 zespołów chłopskich, a do 1980 roku liczba ich wzrośnie do 1 000. Uważam, że zadania te możliwe są do wykonania, ponieważ posiadamy w województwie około 50 tys. gospodarstw powyżej 5 ha, które — po stworzeniu im odpowiednich warunków — powinny w przyszłości podjąć specjalizację produkcji.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselAndrzejTochowicz">W celu zapewnienia szybkiego rozwoju specjalizacji gospodarstw i zespołów chłopskich stworzone są korzystne warunki polegające na pierwszeństwie przydziału dla nich materiałów budowlanych, kredytów, maszyn i środków do produkcji rolnej. Przy realizacji obiektów inwentarskich rolnicy napotykają jednak trudności wynikające z braku możliwości wykonawczych państwowych i uspołecznionych jednostek. W dalszym ciągu budynki na wsi wykonywane są przez indywidualnych rzemieślników, co w rezultacie absorbuje wiele czasu rolnikom, wydłuża okres realizacji inwestycji, a także przyczynia się do stosowania tradycyjnych rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych, zwiększając braki deficytowych materiałów budowlanych. Stąd celowe wydaje się przyśpieszanie budowy zakładów produkcji gotowych elementów prefabrykowanych na potrzeby budownictwa inwentarskiego i mieszkaniowego na wsi oraz rozwoju usług budowlanych.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselAndrzejTochowicz">Wraz z rozwojem specjalizacji gospodarstw indywidualnych pogłębiana jest międzysąsiedzka kooperacja produkcji oraz między rolnikami a jednostkami uspołecznionymi. Pomyślne rezultaty uzyskiwane są głównie w produkcji warchlaków i młodego bydła rzeźnego. W bieżącym roku — w porównaniu do ubiegłego — rolnicy dostarczyli jednostkom uspołecznionym w ramach kooperacji 7-krotnie więcej cieląt i bydła oraz dwukrotnie więcej warchlaków i loszek hodowlanych. Biorąc pod uwagę korzyści wynikające z kooperacji produkcji dla jednostek uspołecznionych i gospodarstw indywidualnych, podejmowane są przedsięwzięcia zmierzające do jej rozszerzenia i ciągłego doskonalenia. Ze spotkań z wyborcami, z codziennych kontaktów z rolnikami mojej wsi i gminy, wynoszę przekonanie, że podejmowane działania na rzecz intensyfikacji produkcji rolnej znajdą duże wsparcie dzięki wprowadzeniu systemu powszechnego zaopatrzenia emerytalnego rolników.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselAndrzejTochowicz">System powszechnego zaopatrzenia emerytalnego rolników, będący przedmiotem naszych obrad, ma dla nas doniosłe historyczne znaczenie. Problem ten jest szczególnie istotny w warunkach naszego województwa, bowiem w posiadaniu ponad 170 tys. rolników znajduje się aż 96% ogólnego areału użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselAndrzejTochowicz">Projekt zaopatrzenia emerytalnego był zarówno w mojej gminie, jak i całym województwie kieleckim szeroko konsultowany ze wszystkimi rolnikami. Spotkał się on wśród producentów rolnych, w tym także młodych rolników, z powszechnym poparciem i aprobatą. Podkreślano przy tym, że jest on — obok innych korzystnych warunków stwarzanych w ostatnich siedmiu latach — kolejnym wyrazem troski partii i Rządu o poprawę pracy i życia na wsi. Rolnicy z głębokim przekonaniem wskazywali, że system ten przynosić będzie duże korzyści społeczne, sprzyjające równocześnie większemu wykorzystaniu rezerw w rolnictwie, pobudzaniu inicjatyw producentów i zwiększaniu produkcji towarowej.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselAndrzejTochowicz">Tworzy się coraz powszechniejsza świadomość, zwłaszcza wśród młodych rolników, że system emerytalny podniesie atrakcyjność zawodu rolnika, przyspieszy rotację pokoleń, przyczyni się do zahamowania nadmiernego odpływu młodzieży z rolnictwa. Przejęcie w szybszym tempie wielu gospodarstw przez młodych rolników sprzyjać będzie dynamizowaniu produkcji rolnej, gdyż są oni na ogół dobrze przygotowani do swego zawodu i mają ambicje unowocześnienia gospodarki.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselAndrzejTochowicz">Jako młody rolnik przyjmuję wprowadzenie systemu emerytalnego z ogromną satysfakcją, bowiem stwarza mi on gwarancję spokojnej starości, jednocześnie zobowiązując do zwiększenia stałego, osobistego wkładu w realizację zadań nakreślonych przez partię i Rząd w zakresie rolnictwa i gospodarki żywnościowej</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Obecnie głos zabierze poseł Czesław Wojtera.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselCzeslawWojtera">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Cały naród, a w tym chłopi, pragną możliwie szybkiego i wielostronnego rozwoju kraju, zaangażują się więc z pewnością ze wszystkich sił, aby najpierw złagodzić, a następnie stopniowo usunąć wszystkie te trudności gospodarcze kraju, które wynikają z kolejnych lat niepomyślnych warunków klimatycznych dla rolnictwa, a w konsekwencji, z braku dostatecznych przyrostów produkcji rolnej w tym czasie.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselCzeslawWojtera">IX Plenum KC PZPR wskazało drogi przezwyciężenia trudności w całej gospodarce narodowej. Wskazało mianowicie możliwość łagodzenia napięć, a także całkowitego ich usunięcia, m.in. w drodze poprawy organizacji pracy, która ma duży wpływ na jakość pracy i wykorzystanie ludzi zatrudnionych w różnych działach gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselCzeslawWojtera">VIII Plenum Naczelnego Komitetu ZSL, nawiązując do oceny i ustaleń IX Plenum KC PZPR, wskazało konieczność podniesienia skuteczności działania Stronnictwa, władz administracyjnych, organizacji społeczno-gospodarczych oraz rolników na rzecz wzrostu produkcji rolnej. Te działania mają wspólną cechę — zakładają poprawę jakości pracy, od czego głównie zależą efekty nakładów pracy żywej i wszystkich innych nakładów.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselCzeslawWojtera">Podwyższenie efektywności każdego dnia pracy rolnika, a także efektywności nakładów poniesionych na każdą maszynę lub stanowisko inwentarskie ma swoje liczne uwarunkowania. Część tych uwarunkowań można przezwyciężać stopniowo i w dłuższym okresie. Tak np. — dłuższego czasu wymaga upowszechnienie wiedzy rolniczej, a także istotne zwiększanie potrzebnych rolnictwu środków produkcji. Istnieją jednak pewne sposoby działania, które wprawdzie nie łagodzą ani potrzeb dalszego upowszechniania wiedzy, ani potrzeb przyspieszenia dostaw środków produkcji dla rolnictwa, ale mogą podnosić poziom wykorzystania tych zasobów siły roboczej w rolnictwie i tych zasobów środków produkcji, którymi rolnictwo już dysponuje. Jakie więc działania mogą przynosić lepszą jakość pracy i lepsze efekty w pracy wszystkich rolników?</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselCzeslawWojtera">Otóż jednym z ważnych warunków podwyższenia efektywności pracy rolników jest doskonalenie systemu koordynacji na szczeblu gminnym, a także na szczeblach ponadgminnych. Konieczne jest np. koordynowanie udzielania kredytu inwestycyjnego z przydziałem niezbędnych materiałów budowlanych. Niezbędne jest — przykładowo — skoordynowanie przekonywania rolników do siewu kukurydzy z dostawą sprzętu do jej zbiorów. Konieczna jest koordynacja kontraktacji buraków cukrowych z przygotowaniem punktów skupu o odpowiedniej przepustowości oraz odpowiednio utwardzonych.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselCzeslawWojtera">Potencjał usług produkcyjnych dla rolników indywidualnych będzie w najbliższych 2— 3 latach powiększać się stosunkowo powoli. Wzrost zapotrzebowania na usługi będzie wciąż bowiem większy niż przyrost dostaw podstawowych maszyn rolniczych, środków transportowych, a także innych urządzeń dla organizacji społeczno-gospodarczych, które świadczą usługi dla rolnictwa. W tej sytuacji zwiększenie ilości usług warunkowane będzie w ogromnej mierze poprawą organizacji tych usług. Upowszechnianie efektywnych wzorców organizacji SKR, GS, cukrowni, roszarni, całej spółdzielczości rolniczej — to bardzo ważna droga rozszerzania usług produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselCzeslawWojtera">Jednym z głównych sposobów podniesienia wydajności, zwiększenia efektywności gospodarowania, a więc zwiększenia skali produkcji jest specjalizacja i kooperacja. Specjalizacja jest koniecznością z punktu Widzenia racjonalnego wykorzystania sił i środków. Jednak w polityce rolnej bardzo często musimy godzić konieczność z celowością. Celowość specjalizacji w rolnictwie jest bezsporna z punktu widzenia interesów państwa i producenta. Państwo ma zagwarantowane wysokie, ustabilizowane dostawy dobrej jakości produktów rolnych, natomiast producent — wyższy i bardziej stabilny dochód z prowadzenia gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselCzeslawWojtera">Zagadnieniem niezmiernie ważnym i nierozerwalnie wiążącym się ze specjalizacją i kooperacją jest sprawa budownictwa wiejskiego. Szczególnie pilne wydaje się przyspieszenie tempa rozwoju usług budowlanych. Na zwiększenie zakresu tych usług czekają zwłaszcza rolnicy, którzy mają gospodarstwa specjalistyczne oraz zespoły specjalizujące się w produkcji zwierzęcej. Marzy się nam, specjalistom, aby obiekty produkcyjne były oddawane pod klucz. Nie chcemy specjalizować się w budownictwie, chcemy być dobrymi fachowcami i specjalistami w rolnictwie, w określonej gałęzi czy kierunku produkcji. Chcemy produkować żywność dla całego kraju, dla wszystkich ludzi pracy, a wierzymy, że potrafimy to zrobić i szybko, i dobrze.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselCzeslawWojtera">Chciałbym powiedzieć kilka słów o swoim zespole i sposobie wznoszenia inwestycji. W 1976 r. dogadałem się z trzema sąsiadami, członkami ZSL, że zbudujemy chlewnie w cyklu zamkniętym na 170 loch. Inwestycja jest duża. Razem jest ponad 1000 stanowisk. Problemów było więc bardzo wiele. Na początku stworzyliśmy poligon produkcji materiałów budowlanych. Wyprodukowaliśmy 20 tys. pustaków systemem tradycyjnym. Sami też produkowaliśmy elementy stropowe. Koniec budowy, ale nie koniec kłopotów. Rozpoczął się problem mechanizacji, którą zleciliśmy POM. POM zainstalował nam zgarniacze typu — „Lublin”. Nie zdały one jednak egzaminu. Po prostu jest więcej pracy przy naprawie niż korzyści z ich zainstalowania.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselCzeslawWojtera">Mimo konieczności pokonywania tych trudności i problemów od czerwca 1976 r. produkujemy rocznie ponad 2 000 sztuk loszek hodowlanych i tuczników. Zakładamy osiągnięcie do końca 1979 roku produkcję roczną — ponad 3 000 sztuk. Jest to naszym celem i zadaniem. Tak rozumiemy nasz udział w intensyfikacji produkcji i podnoszeniu efektywności gospodarowania. Tak rozumiemy najlepsze wykorzystanie uprawianej przez nas ziemi.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselCzeslawWojtera">Ale z tej trybuny, w imieniu wszystkich rolników chciałbym się zwrócić do przemysłów produkujących maszyny i urządzenia na potrzeby rolnictwa o więcej zapału i troski wkładanej w budowę tych maszyn tak, aby były one nowoczesne, trwałe i funkcjonalne oraz przynosiły nam rolnikom zadowolenie i pomoc. Chciałbym, aby niektóre przemysły produkujące na potrzeby gospodarki żywnościowej przestały traktować rynek rolny wciąż jako peryferyjny i wciąż jako kłopotliwy.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselCzeslawWojtera">Zbyt dużo energii rolnik traci na działalność pozaprodukcyjną. Zniechęca to nas do podejmowania inicjatyw. Ludzi zdolnych do produkcji jest więcej niż odpornych na przezwyciężanie trudności, załatwianie spraw związanych z budową nowych obiektów.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselCzeslawWojtera">Rolników może zachęcić do podejmowania wielu inicjatyw i działań poprawa stosunków międzyludzkich, a w szczególności stosunków między całym aparatem organizacji społeczno-gospodarczych i urzędów a rolnikami. Wagowy, kasjer i magazynier, sprzedawca środków produkcji dla rolnictwa powinni wiedzieć jak dużo zależy od ich postawy. Potrzebna jest głęboka edukacja całych załóg pracowniczych instytucji obsługujących rolnictwo, a także wszystkich rolników na temat konieczności poprawy stosunków międzyludzkich, a konkretnie na temat właściwego traktowania producentów rolnych.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselCzeslawWojtera">Pragnę podkreślić, że wprowadzenie systemu zaopatrzenia emerytalnego rolników będzie doniosłym, historycznym wydarzeniem w życiu wsi, w życiu kraju. Będzie to spełnienie marzeń i pragnień naszych ojców i dziadków, wyrównywanie poziomu życia i pracy ludzi w mieście i na wsi, kolejny akt sprawiedliwości społecznej, sankcjonującej obecną sytuację społeczno-gospodarczą, aktualną rzeczywistość.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselCzeslawWojtera">Znacznie więcej niż 700 tys. użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych weszło już w wiek emerytalny, a mimo to prowadzą swoje gospodarstwa. Niezależnie od tego, około 250 tys. rolników zbliża się do wieku emerytalnego. W sumie co trzecie gospodarstwo prowadzone jest przez ludzi starszych. Część tych użytkowników nie ma następców, większość jednakże powstrzymuje się od przekazania swych gospodarstw dzieciom, powodując się głównie obawą o zabezpieczenie swojej starości.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselCzeslawWojtera">Omawiana ustawa usunie te obawy. Setki tysięcy rolników w wieku emerytalnym zostanie zachęconych do przekazania gospodarstw młodszej generacji. Przekazywanie gospodarstw rolnych młodym, bardziej masowe niż dotychczas, powinno przyczynić się do lepszego wykorzystania możliwości produkcyjnych. Trzeba się jednak liczyć, że nowa generacja rolników pogłębi i rozszerzy tendencje do inwestycji w rolnictwie. Co więcej nie tylko tendencje do tradycyjnych inwestycji, takich jak melioracje, ale także do zbiorowego zaopatrzenia rolnictwa w wodę, mechanizacji hodowli, wprowadzenia nowoczesnych technik i technologii, inwestycji służących poprawie warunków życia mieszkańców wsi. Tendencje te powinny zbiegać się z manewrem gospodarczym na rzecz rolnictwa. Manewr, który jest dodatkowym wysiłkiem państwa między innymi na rzecz rolnictwa, zbiegnie się z dodatkowym wysiłkiem ludności rolniczej, wywołanym przez wdrożenie systemu rent i emerytur. Zespolony wysiłek rolników i państwa, przyniesie oczekiwany wzrost produkcji rolnej. Będzie on jednocześnie podstawą w przyszłości do dalszej poprawy wdrażanego systemu.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#PoselCzeslawWojtera">Chciałbym podkreślić, że wprowadzany system zaopatrzenia emerytalnego nie stanowi samoczynnego instrumentu, powodującego wzrost produkcji. Stanowi on jednak zachętę do pozostawania w rolnictwie i zwiększania produkcji rolnej. Powinien więc przyczynić się do wykorzystania możliwości produkcyjnych, także i w tych gospodarstwach, które charakteryzują się dotychczas miernymi wynikami. Trzeba więc treść ustawy i siłę motywacyjną z niej płynącą doprowadzić do świadomości wszystkich rolników.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#PoselCzeslawWojtera">Jednak nie wszyscy rolnicy — co trzeba również podkreślić — mają jednakowy start do osiągnięcia wysokiej produkcji. Jednym będzie łatwiej, innym trudniej osiągnąć wysokie wyniki. System pomocy i preferencji państwa stwarza jednak możliwości szybkiego dorównania w rezultatach produkcyjnych wszystkim, którzy mają inicjatywę, wiedzę, zaangażowanie i chęć do pracy.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#PoselCzeslawWojtera">Jeszcze raz chciałem podkreślić — zespolony wysiłek rolników i państwa stanowi siłę i szansę rozwoju rolnictwa i pojedynczych rolników.</u> + <u xml:id="u-26.19" who="#PoselCzeslawWojtera">Bardzo słuszna jest zasada, że kto więcej wyprodukuje i więcej sprzeda produktów rolnych, będzie miał prawo do wyższej emerytury. Takie postawienie sprawy wyzwoli u wszystkich rolników, ale przede wszystkim u młodych, pragnienie jak najwyższej produkcji, o jak najwyższej jakości.</u> + <u xml:id="u-26.20" who="#PoselCzeslawWojtera">Jako młody rolnik pragnę stwierdzić, że zabezpieczenie materialne na starość naszych ojców stwarza dla nas perspektywę bardziej prawidłowego, wcześniejszego przejęcia gospodarstw rolnych. Wpłynie to w stopniu decydującym na odmłodzenie i stabilizację kadr w rolnictwie oraz na poprawę struktury gospodarki indywidualnej, a co za tym idzie — na przyspieszenie wzrostu produkcji rolnej. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-26.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi. Głos ma poseł Jerzy Ozdowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselJerzyOzdowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Na tle informacji rządowej o programie realizacji wytycznych IX Plenum KC PZPR oraz w związku z przedstawionym Wysokiej Izbie projektem ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin nasuwają się zasadnicze refleksje, dotyczące metod pogłębienia i przyspieszenia manewru społeczno-gospodarczego, realizowanego w naszym kraju w bieżącym roku.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselJerzyOzdowski">Nowe światło na strategię społeczno-gospodarczą wdrażaną i doskonaloną w Polsce po grudniu 1970 r. rzuca referat I Sekretarza Edwarda Gierka wygłoszony na IX Plenum Komitetu Centralnego PZPR oraz dyskusja przeprowadzona nad tym referatem. Wydaje się, że celowe będzie syntetyczne ujęcie zasad tej strategii, ponieważ mają one podstawowe znaczenie dla oceny skuteczności przeprowadzanego manewru w naszej gospodarce żywnościowej. W formie najogólniejszej można sformułować 10 takich zasad, z których 5 dotyczy gospodarki narodowej, a 5 — zamierzonych przemian moralno-społecznych.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselJerzyOzdowski">Pierwsza zasada gospodarczo-społeczna — to zasada efektywności, rozumiana przede wszystkim jako surowe przestrzeganie rachunku ekonomicznego w celu maksymalizacji efektów lub minimalizacji nakładów.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselJerzyOzdowski">Druga zasada nakazuje zharmonizowany rozwój całej gospodarki, a więc szczególne przyspieszenie tych gałęzi, w które dotąd nie mogliśmy dostatecznie inwestować i których nie potrafiliśmy wykorzystać. Przeciwieństwem tej zasady jest niekompleksowość i niekomplementarność — dwa zjawiska, które kładą się cieniem na niektóre dziedziny naszej działalności gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselJerzyOzdowski">Trzecią zasadą jest szersze wykorzystanie w postępie gospodarczym nowoczesnych czynników ekonomicznych, a więc postępu organizacji, techniki i nauki, przekształcenia struktury społeczno-gospodarczej i udziału w międzynarodowym podziale pracy oraz czynników społecznych — powiązań infrastruktury ekonomicznej i społecznej oraz czynników kulturowo-socjalnych.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselJerzyOzdowski">Czwartą zasadą jest dokonanie zmian w strukturze zatrudnienia i nakładów inwestycjach pod kątem widzenia maksymalizacji zaspokajania potrzeb materialnych i niematerialnych naszego społeczeństwa. Zasada ta dotyczy dalszej modernizacji polskiej gospodarki, która przez fazę wielkiej industrializacji zbliża się do wyższego stopnia rozwoju, w którym wzrasta rola szeroko rozumianych usług.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselJerzyOzdowski">Wreszcie piąta zasada ekonomiczno-społeczna podkreśla pierwszeństwo interesów ogólnospołecznych nad interesami branżowymi i partykularnymi. Zasada ta opiera się na najlepszych tradycjach polskiego patriotyzmu, który zawsze stawiał dobro ojczyzny ponad indywidualną czy grupową „prywatę”.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselJerzyOzdowski">IX Plenum wskazało również zasady etyczno-społeczne rozwoju integralnego naszego społeczeństwa. Pierwszą zasadą tego porządku jest szczery i otwarty dialog władzy ze społeczeństwem, oparty na konstytucyjnej normie konsultacji. Mówiąc na temat tego dialogu jeden z dyskutantów na IX Plenum stwierdził, że w swej formie i treści wymaga on mądrości argumentacji, rzetelności ocen i serdeczności więzi.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselJerzyOzdowski">Pierwsza zasada, przed chwilą omówiona, wspiera się na drugim pryncypium moralności społecznej. Pryncypium to zakłada kojarzenie szacunku władzy dla obywateli i szacunku obywateli dla władzy.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselJerzyOzdowski">Trzecia zasada głosi konieczność umocnienia w naszym społeczeństwie samorządności i demokracji. Zasada ta ustanawia i umacnia racjonalny udział obywateli w odpowiedzialności i decyzjach publicznych. Przestrzeganie tej zasady jest tym konieczniejsze im bardziej podnosi się poziom kulturalny obywateli, dojrzewa poczucie wolności i ludzie zdają sobie sprawę, jak wielkie znaczenie mają dzisiejsze decyzje dla warunków życia przyszłego.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselJerzyOzdowski">Czwarta zasada etyczno-społeczna domaga się oparcia stosunków międzyludzkich na sprawiedliwości i uczciwości, na poszanowaniu godności własnej i innych, na skromności, życzliwości i solidarności. Wprowadzenie tej zasady w życie pozwoli na stopniowe przekształcenie grup ludzi we wspólnoty uczestnictwa i życia.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselJerzyOzdowski">Wreszcie ostatnia zasada nakazuje współdziałanie wszystkich sił społecznych w budowie silnej i zasobnej ojczyzny. Apel ten nie może być obojętny dla żadnego Polaka, który poczuwa się do współodpowiedzialności za przyszłość narodu. W świetle tych zasad ekonomiczno-społecznych i etyczno-społecznych dokonano w toku obrad IX Plenum oceny dotychczasowego przebiegu manewru w dziedzinach gospodarki żywnościowej, budownictwa mieszkaniowego, produkcji rynkowej i eksportu. Ocena ta pozwoliła stwierdzić, że w ciągu minionych 10 miesięcy br. zrobiono dużo, ale że główne procesy można było zaledwie zapoczątkować. Ujawniły się równocześnie liczne trudności i bariery na drodze realizacji przyjętych postanowień. Częściowo jest to wynikiem krótkiego okresu, w którym dokonano manewru. Ale obok czynnika czasu wystąpiły również ograniczenia obiektywne i to zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselJerzyOzdowski">Ograniczenia typu obiektywnego nie mogą jednak przysłaniać braków subiektywnych. Można te braki generalnie podzielić na mankamenty poznawcze i wolitywne. Obok braku zrozumienia dla istoty manewru wystąpił bowiem niedosyt dyscypliny, brak zgodności słów i czynów, czyli niekonsekwencja, marnotrawstwo mienia społecznego, egoizm, alkoholizm i inne objawy demoralizacji.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselJerzyOzdowski">Należy w pełni zgodzić się z jednym z mówców na IX Plenum, że — „w powszechnym odczuciu ludzi pracy najniższą efektowność realizacji manewru gospodarczego dostrzegamy w sferze rynku wewnętrznego. Następuje pogorszenie jakości wyrobów, o czym świadczy fakt wzrostu reklamacji zgłaszanych przez klientów”. Klienci odczuwają boleśnie brak równowagi asortymentowej na rynku — i to nie tylko na rynku artykułów żywnościowych. W ich oczach handel jeszcze nie we Wszystkich grupach towarowych spełnia funkcję — „uniwersalnej spiżarni”, jak to nazywamy w ekonomice handlu. Często trudno jest nawet znaleźć instytucję czy osobę odpowiedzialną za złą sytuację na lokalnym rynku. Czasem winien jest przemysł, czasem rolnictwo, czasem cała gospodarka żywnościowa, a czasem transport. Na przykład wg ostatnich informacji Ministerstwa Handlu Wewnętrznego li Usług zapasy towarów wytwarzanych przez przemysł lekki nie zabezpieczają w pełni zaspokojenia popytu na bieliznę bawełnianą, ubiory i bieliznę niemowlęcą, skarpetki, tkaniny pościelowe, tkaniny wełniane i wyroby futrzarskie. Czy w tak uprzemysłowionym kraju jak Polska, lista ta nie jest za długa?</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselJerzyOzdowski">Warto zastanowić się nad możliwością większego zdecentralizowania całego systemu produkcji i obrotu towarów rynkowych, biorąc pod uwagę, że przepustowość przerobowa informacji rynkowej przez centrum jest w jednostce czasu ograniczona, przy czym centrum może posiadać niepełne odbicie rzeczywistości i może podejmować decyzje na podstawie nie tylko uproszczonego, ale i skażonego obrazu sytuacji rynkowej.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselJerzyOzdowski">Główna jednak troska władz i społeczeństwa koncentruje się obecnie na gospodarce żywnościowej. Rolnictwo odegrało w pierwszych dziesięcioleciach Polski Ludowej ogromną rolę w zasilaniu rozwoju przemysłu i całej przebudowy gospodarki narodowej. Obecnie nadszedł czas, aby wspomóc rolnictwo w jego postępie i zapewnić wsi warunki modernizacji, ponieważ jest to ogniwo podstawowe w rozwiązywaniu problemów wyżywienia narodu i harmonijnym rozwoju całej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#PoselJerzyOzdowski">W roku bieżącym ujawniły się pewne tendencje, które uznać można za dobrą zapowiedź skuteczności środków wzrostu produkcji rolniczej. W bieżącym 5-leciu przeznaczamy na rolnictwo Wielkie nakłady inwestycyjne, wynoszące 570 mld zł. Wielki nacisk kładzie się na właściwą alokację — rozmieszczenie tych nakładów z punktu widzenia opłacalności. Szybko rozbudowuje się baza paszowa i zaznaczył się już pewien wzrost pogłowia zwierząt, co prawda większy trzody chlewnej niż bydła.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#PoselJerzyOzdowski">Niestety, równocześnie z tymi tendencjami pozytywnymi ujawniło się szereg zjawisk niekorzystnych, będących z reguły następstwami opóźnień w rozwoju rolnictwa, jego wadliwej struktury agrarnej, niedostatecznego wyposażenia wsi w nowoczesną technikę i braku właściwej rozbudowy nierolniczych członów gospodarki żywnościowej. Musimy sobie wyraźnie zdawać sprawę z faktu, że tzw. proste rezerwy produkcji rolniczej stopniowo się wyczerpują i że w przyszłości czeka nas wielki wysiłek w dziedzinie przemian, które określamy jako rekonstrukcję techniczną i społeczno-ekonomiczną rolnictwa. Dzisiaj już nie wystarcza dostarczanie rolnictwu traktorów. Trzeba z tym łączyć inne nakłady na rozwój kompleksowej techniki, przynajmniej w najważniejszych kierunkach produkcji rolniczej, szczególnie w produkcji zbóż, pasz objętościowych, drobiu, bukatów i trzody chlewnej. Najbardziej niepokojące są niedostateczne nakłady na postęp techniczny w sektorze indywidualnego rolnictwa. Drugi powszechny przegląd gmin wykazał wielkie braki w gospodarstwach indywidualnych w dziedzinie trwałych środków produkcji. Tymczasem, wg obliczeń Instytutu Ekonomiki Rolnej, koszt zastąpienia jednej osoby pełno zatrudnionej w rolnictwie wynosi co najmniej pół miliona złotych. Oznacza to, że w następnym dziesięcioleciu musimy zwiększyć nakłady inwestycyjne na rolnictwo, zastępując w nim stopniowo pracę żywą, podnosząc wydajność i poprawiając warunki pracy i życia ludności wiejskiej. Rolnictwo polskie potrzebuje jednak nie tylko inwestycji bezpośrednio-produkcyjnych, ale i nakładów na rozwój infrastruktury. Tutaj wymienić należy na pierwszym miejscu potrzebę rozbudowy dróg, gospodarki wodno-ściekowej i bazy energetycznej.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#PoselJerzyOzdowski">Obok nakładów inwestycyjnych rolnictwo polskie odczuwa ostry deficyt niektórych środków obrotowych, jak nawozy, pasze, węgiel i materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#PoselJerzyOzdowski">Postęp na drodze poprawy struktury agrarnej polskiego rolnictwa jest również powolny. A przecież przy utrzymaniu statusu gospodarki indywidualnej można przyspieszyć wdrażanie rozwiązań przezwyciężających niekorzyści małej skali produkcji. Obok specjalizacji i kooperacji można wymienić tutaj powiększanie obszaru gospodarstw indywidualnych. Stąd słuszny jest postulat, aby łączyć rekonstrukcję techniczną rolnictwa z poprawą jego struktury agrarnej, w tym szczególnie gospodarki chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#PoselJerzyOzdowski">Jakie warunki muszą być spełnione, aby ten proces przyspieszyć i bez krzywdy ludzi w pełni zrealizować? Obok wymienionych czynników wewnętrznych, które muszą być uruchomione w szerszej skali w naszym rolnictwie, zasadnicze znaczenie ma cała otoczka rolnictwa, zarówno przedprodukcyjna, produkcyjna, jak ii poprodukcyjna, która wymaga rozbudowy i usprawnienia. Przemysł środków produkcji dla rolnictwa, organizacje świadczące usługi produkcyjne, aparat handlowy zaopatrzenia i skupu, a wreszcie przemysł rolno-spożywczy i handel artykułami konsumpcyjnymi na wsi wymagają wielu nakładów i wysiłków organizacyjnych. Właśnie w tej dziedzinie można najlepiej zweryfikować trafność zasad strategii rozwoju gospodarczo-społecznego i moralno-społecznego, przypomnianych w pierwszej części mojej wypowiedzi.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#PoselJerzyOzdowski">Zgodnie z tymi zasadami, obok środków finansowych i organizacyjnych potrzebna jest w wielu punktach współpracy różnych sektorów zmiana stosunku do rolnika, umocnienie organizacji samorządowych na wsi reprezentujących interesy producentów rolnych i stworzenie poczucia stabilizacji pozycji ekonomiczno-społecznej ludności wiejskiej, która swoją ofiarną pracą służy wyżywieniu narodu.</u> + <u xml:id="u-28.22" who="#PoselJerzyOzdowski">Wysoka Izbo! Dyskutujemy dzisiaj nad ważnym projektem ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin. Projekt ten stanowi wielki krok naprzód w wyrównaniu różnic istniejących jeszcze między rolnikami a osobami zatrudnionymi w innych gałęziach gospodarki narodowej. Ustawa stanie się bodźcem oddziałującym na wzrost produkcyjności i towarowości rolnictwa. Może ona również przyspieszyć przebudowę struktury agrarnej w naszym kraju. Równocześnie będzie stanowić zachętę do pozostania na wsi młodzieży. Państwo zaangażuje w realizację ustawy, jak tu słyszeliśmy, poważne środki finansowe, stanowiące 2/3 funduszu emerytalnego rolników. Wreszcie należy podkreślić, że przygotowanie projektu odbyło się na drodze konsultacji z zainteresowanymi rolnikami, których uwagi wpłynęły na obecny jego tekst. Uwzględnionych zostało również w ostatecznym projekcie ustawy szereg uwag zgłoszonych przez Koło Poselskie — „Znak” w toku prac właściwych komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-28.23" who="#PoselJerzyOzdowski">Oczywiście nie sądzimy, jak to powiedział obywatel Premier i obywatel poseł sprawozdawca, że można jednym aktem prawnym uregulować cały problem położenia socjalnego warstwy chłopskiej. Wyrażamy przekonanie, że zgodnie z oczekiwaniami przepisy wykonawcze wpłyną na stopniową poprawę sytuacji materialnej rodzin wielodzietnych na wsi.</u> + <u xml:id="u-28.24" who="#PoselJerzyOzdowski">W wydanych na podstawie omawianego projektu ustawy przepisach należy dążyć do dalszego zbliżenia uprawnień rolników do uprawnień przysługujących ludności miast. Dotyczy to na przykład stosowania pierwokupu oraz wykupu budynków przez państwo (art. 51). W przepisach wykonawczych powinno się również wzmocnić przestrzeganie zasady, że przekazywanie gospodarstw państwu następuje w zasadzie na wniosek rolnika w wypadku braku następców, co w pełni zgodne jest z uzasadnieniem projektu ustawy (dotyczy art. 77).</u> + <u xml:id="u-28.25" who="#PoselJerzyOzdowski">Jesteśmy przekonani, że przy stosowaniu i dalszym doskonaleniu systemu zaopatrzenia emerytalnego rolników w pełni obowiązywać będzie troska o rozwój wszystkich sektorów rolnictwa i poszanowanie tradycji oraz wartości moralnych starszego pokolenia rolników, o czym mówił dobitnie I Sekretarz KC Edward Gierek na ostatnim Zjeździe Delegatów Kółek Rolniczych.</u> + <u xml:id="u-28.26" who="#PoselJerzyOzdowski">Obywatelki i Obywatele Posłowie! Łączy nas wszystkich troska o przyśpieszony rozwój rolnictwa i całej gospodarki narodowej. Ważnym etapem na tej drodze są wytyczne opracowane na IX Plenum i rządowy program realizacji tych wytycznych przedstawiony na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu przez obywatela Premiera. Z tym programem harmonizuje projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin. Pragnę jednak podkreślić potrzebę przekształcenia słów w czyny, a przepisów — w realne formy pomocy i opieki nad polskimi rolnikami. Trzeba stale wracać do podstawowych zasad strategii rozwoju naszego narodu. Wśród tych zasad są pryncypia dotyczące jedności sił patriotycznych całego społeczeństwa, opartej na poszanowaniu norm moralnych i wyrażających się we współdziałaniu ludzi wierzących z niewierzącymi.</u> + <u xml:id="u-28.27" who="#PoselJerzyOzdowski">Cieszymy się, że najwyższe autorytety państwowe akcentują dzisiaj potrzebę rozwijania sił duchowych w życiu prywatnym i publicznym naszego społeczeństwa. Dobrobyt materialny zależy bowiem nie tylko od nakładów ekonomicznych, sprawnej organizacji i poziomu kwalifikacji zawodowych. Na wyższym etapie rozwoju potrzebne są odpowiednie sprawności moralne, które trzeba kształtować w nieustannym wysiłku wychowawczym i samowychowawczym.</u> + <u xml:id="u-28.28" who="#PoselJerzyOzdowski">Nasz naród, dążąc do rozwiązania problemów i napięć dnia dzisiejszego, musi zdobyć się na jedność w wielości, musi zgodnie z treścią dzisiejszych obrad uznać za niezbędne przestrzeganie na co dzień, na wszystkich szczeblach aparatu administracyjnego, życzliwości wobec każdego uczciwego obywatela, niezależnie od jego przekonań światopoglądowych.</u> + <u xml:id="u-28.29" who="#PoselJerzyOzdowski">Na tej drodze zbudujemy jedność narodu, rozwiążemy trudności gospodarcze i stworzymy podstawy wielkiej przyszłości naszej umiłowanej ojczyzny. Wyrażam przekonanie, że żadnym frazesem nie można zastąpić czynu, a nieprawdą — prawdy. Rzetelna praca, patriotyzm, mądrość i sumienie decydują o naszej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-28.30" who="#PoselJerzyOzdowski">Na zakończenie oświadczam, że Koło Poselskie — „Znak” będzie głosowało za przyjęciem projektu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin wraz z poprawkami zgłoszonymi przez Komisje: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Pracy i Spraw Socjalnych oraz Prac Ustawodawczych. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-28.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję. Głos ma poseł Henryka Krakowiak.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie jest dziełem przypadku, że dokonując manewru gospodarczego, którego istota polega na przegrupowaniu sił i środków w naszej ekonomice, wyznaczamy rolnictwu poważne zadania.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Dokonana przez IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ocena realizacji manewru gospodarczego, jak również wyniki drugiego powszechnego przeglądu gmin wykazały, że ostatnich miesięcy nie zmarnowaliśmy. Wykazane w spisie rolnym w roku bieżącym zmiany pogłowia zwierząt gospodarskich świadczą o ugruntowaniu się tendencji do odbudowy stada pogłowia trzody chlewnej po okresie głębokiego spadku tego pogłowia w roku 1976 i rozwoju chowu bydła.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselHenrykaKrakowiak">W rozwoju produkcji rolnej szczególna rola przypada gminnej służbie rolnej. Zwiększenie bowiem skali produkcji rolnej zależy nie tylko od dobrego zaopatrzenia w środki produkcji i zapewnienia usług, ale w nie mniejszym stopniu od własnego wysiłku rolników, w tym również od systematycznego i konkretnego instruktażu fachowego prowadzonego przez gminną służbę rolną, uwzględniającego warunki przyrodnicze i ekonomiczne poszczególnych rejonów, gmin i gospodarstw, upowszechniania gospodarki nawozowej, przestrzegania terminowego i prawidłowego wykonywania zabiegów ochrony roślin przed chorobami i szkodnikami, gospodarki paszowej i hodowlanej oraz jak najbardziej racjonalnego wykorzystania ziemi.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselHenrykaKrakowiak">W tej ostatniej dziedzinie wyniki pierwszego i drugiego przeglądu gmin ujawniły jeszcze rezerwy w postaci niezagospodarowania lub niewłaściwego gospodarowania gruntami, występowania gruntów zdewastowanych, wymagających rekultywacji i ponownego zagospodarowania. Stąd też problemy racjonalnego i pełnego zagospodarowania wszystkich użytków rolnych, poprawy stanu użytkowania gruntów źle wykorzystywanych i przeciwdziałania powstawaniu odłogów — muszą być nadal pierwszoplanowym zadaniem gminnej służby rolnej.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Dotychczasowe doświadczenia woj. sieradzkiego, które mam zaszczyt reprezentować — wskazują na konieczność odciążania gminnej służby rolnej od prac o charakterze administracyjno-formalnym i sprawozdawczo-statystycznym, by mogła ona swój czas w większym stopniu przeznaczyć na prace organizatorsko-produkcyjne i instruktażowe.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Wysoki Sejmie! Dla wspierania realizacji celów założonych w polityce gospodarczej korzysta się z różnorodnych środków oddziaływania. Jednym z nich jest kredyt rolny, będący nośnikiem polityki gospodarczej państwa w stosunku do rolnictwa. Dotychczas z tej trybuny, poruszając problematykę wzrostu produkcji rolnej, zbyt mało mówiono o roli i znaczeniu kredytu w przeobrażeniu rolnictwa nie uspołecznionego, dlatego też na tym istotnym problemie chciałabym skoncentrować uwagę obywateli posłów.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Kredyt jest jednym z najbardziej elastycznych instrumentów zarządzania rolnictwem. Zapewniając dopływ środków finansowych na cele produkcyjne i inwestycyjne, kredyt rolny wiąże działalność produkcyjną kilku milionów gospodarstw indywidualnych z zadaniami wynikającymi z planu społeczno-gospodarczego rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselHenrykaKrakowiak">O znaczeniu kredytu w intensyfikacji produkcji rolnej w gospodarstwach indywidualnych świadczy jego udział w wydatkach pieniężnych na cele produkcyjne. Wynosi on ok. 34% w wydatkach na produkcję bieżącą oraz ponad 39% w wydatkach inwestycyjnych. Natomiast kwota wypłat kredytów wyniesie w bieżącym roku blisko 31 mld zł. Ta skala pomocy kredytowej udzielonej zespołom rolników i gospodarstwom indywidualnym umożliwia elastyczne oddziaływanie na rozwijanie określonych kierunków nakładów i form gospodarowania na wsi. Stąd też polityka kredytowa wobec gospodarstw chłopskich, realizowana przez banki spółdzielcze zrzeszone w Banku Gospodarki Żywnościowej, pobudza rozwój produkcji rolniczej przez pełne zaspokojenie gospodarczo uzasadnionych potrzeb kredytowych, związanych z zakupem środków do produkcji bieżącej i usług produkcyjnych oraz w zakresie inwestycji. Istotnym jej elementem jest preferowanie rozwoju produkcji zespołowej specjalizacji i kooperacji produkcyjnej oraz wspieranie procesów koncentracji i racjonalnego zagospodarowania ziemi. Nader ważnym czynnikiem umożliwiającym skuteczniejszą realizację takiej polityki kredytowej są uruchomione przez Rząd w roku ubiegłym preferencje kredytowe związane z realizacją podstawowych inwestycji produkcyjnych, zakupem ziemi oraz materiału hodowlanego. Wprowadzona możliwość częściowego umorzenia kredytów, zwłaszcza dla zespołów, gospodarstw podejmujących specjalizację i innych rozwojowych gospodarstw indywidualnych jest obok dogodnych warunków oprocentowania i spłat kredytów, jednym z najważniejszych czynników pobudzających inicjatywy produkcyjne rolników oraz przyspieszających społeczno-techniczną rekonstrukcję wsi.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Prowadzone analizy wykorzystywania kredytów wskazują na dużą efektywność pomocy kredytowej. Na przykład ocenia się, że każda złotówka wypłacanego kredytu inwestycyjnego umożliwia przyrost produkcji towarowej w skali rocznej w zespołach o 1,3 zł, a w gospodarstwach specjalistycznych o ok. 1,1 zł. Te walory polityki kredytowej państwa, jak również pozytywne oceny zasad kredytowania wsi zgłoszone przez rolników, dowodzą trafności przyjętych rozwiązań i zasługują na kontynuację.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Mówiąc o roli systemu kredytowego, nie można pominąć działalności banków spółdzielczych w sferze obrotu ziemią. Obok skredytowania w roku bieżącym zakupu ponad 30 tys. ha ziemi w obrocie międzysąsiedzkim, sprzedadzą one ok. 70 tys. ha gruntów z zasobów PFZ. Zgłaszany popyt na ziemię przez rolników i gospodarstwa specjalistyczne Wskazuje z jednej strony na zainteresowanie rozwojem produkcji rolniczej, a z drugiej strony na zasadność dalszego rozwijania działań ekonomicznych i organizacyjnych na rzecz przyspieszenia koncentracji ziemi w gospodarstwach zapewniających ich najlepsze wykorzystanie.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Ważnym ogniwem w zespole instytucji obsługujących rolnictwo jest spółdzielczość wiejska — „Samopomoc Chłopska” oraz kółka rolnicze. Coraz lepiej realizują one swoje zadania, chociaż występuje jeszcze nadal problem dalszej poprawy zaopatrzenia wsi w środki do produkcji rolnej. Ich rozwiązaniu służyłoby między innymi:</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselHenrykaKrakowiak">— umocnienie rangi kontraktu jako umowy dwustronnej, gwarantującej rolnikowi otrzymanie określonych świadczeń ze strony spółdzielni, natomiast spółdzielni — pewność otrzymania ustalonych płodów rolnych oraz — takie zorganizowanie aparatu skupu, aby odebrać produkty bezpośrednio z gospodarstw rolnych, a szczególnie z gospodarstw wysoko towarowych, przy czym musi to być odbiór uzgodniony i terminowy, nie narażający rolników na stratę czasu.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Zaspokajając społeczne potrzeby, gminne spółdzielnie realizują bezpośredni, nieodpłatny odbiór 3-tonowych partii płodów rolnych z gospodarstw indywidualnych. W naszym województwie w okresie 9 miesięcy br. bezpośrednim odbiorem od rolników objęto około 12% skupionej trzody chlewnej, 42% młodego bydła, 31% ziemniaków oraz 3 800 ton zbóż od prawie tysiąca rolników w tegorocznej kampanii skupu zbóż. Jest to już znaczna ilość.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Nieodzownym warunkiem dalszego rozwoju formy odbioru płodów z gospodarstw rolnych jest lepsze wyposażenie gminnych spółdzielni w środki transportu, zwłaszcza średniego tonażu.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Rozważając sprawy intensyfikacji produkcji rolnej, rozwoju specjalizacji i zespołowych form produkcji rolnej — należy podkreślić rolę spółdzielczych kółek rolniczych, w działalności których powinno się więcej uwagi poświęcić działaniom na rzecz gospodarstw indywidualnych, a zwłaszcza na rozwijanie usług specjalistycznych i usług kompleksowych.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Sprawa ta znalazła szerokie odzwierciedlenie w dyskusji na VI Zjeździe Delegatów Kółek Rolniczych.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselHenrykaKrakowiak">W działalności usługowej większą uwagę należy skierować na rozwój usług budowlanych, zaspokajających istniejące potrzeby rolników w zakresie budowy i modernizacji obiektów gospodarczych, a zwłaszcza inwentarskich.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Wychodząc naprzeciw społecznemu zapotrzebowaniu ludności wiejskiej, spółdzielcze kółka rolnicze w jeszcze większym stopniu powinny wspierać inicjatywy na rzecz rozwiązywania siłami społecznymi wsi takich problemów, jak budowa przedszkoli, świetlic, pawilonów usługowych, wodociągów wiejskich, upowszechnianie kultury i organizowanie wypoczynku dla ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Ogólnie biorąc, wysiłki podejmowane przez gminną służbę rolną i instytucje pracujące na rzecz rolnictwa — w realizacji strategii rozwoju gospodarki żywnościowej przynoszą zamierzone efekty, przy czym niezbędne jest dalsze aktywizowanie ich roli w społeczno-gospodarczym rozwoju wsi.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Wysoki Sejmie! Zadania realizowane na rzecz rolnictwa przez wszystkie instytucje i organizacje pracujące, ich wysiłek i coraz lepsza praca zmierzają ku ogólnemu celowi, jakim jest wzrost produkcji rolnej, zwiększenie towarowości indywidualnych gospodarstw rolnych, a w ostatecznym rachunku poprawa wyżywienia narodu.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Mając na uwadze względy natury gospodarczej, a przede wszystkim kierując się racjami społecznymi, VI Plenum KC PZPR zaproponowało wprowadzenie systemu emerytalnego rolników, poddając wstępne propozycje ogólnonarodowej konsultacji. Przekonsultowane z narodem propozycje tego systemu przedstawione zostały nam dziś w formie projektu ustawy do uchwalenia. Zauważyć należy, że w ogólnonarodowej dyskusji rozważano wyłącznie problemy zaopatrzenia emerytalnego dla rolników, podczas gdy przedstawiony projekt ustawy został wzbogacony o cały system świadczeń społecznych. Rolnikom czynnym zawodowo i ich rodzinom zapewniono prawo do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy lub z tytułu choroby zawodowej w postaci zasiłku chorobowego i jednorazowych odszkodowań.</u> + <u xml:id="u-30.21" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Wynikający z naszych zasad ustrojowych głęboki humanizm, dbałość o każdego człowieka znajdują odzwierciedlenie także w proponowanej ustawie, jako że gwarantuje ona określone prawa nie tylko dla ludzi zdrowych, pełnosprawnych, lecz również dla osób upośledzonych i kalek.</u> + <u xml:id="u-30.22" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Jesteśmy więc świadkami podejmowania ważnego aktu, stanowiącego olbrzymi krok naprzód w niwelowaniu różnic między wsią i miastem, w dalszym urzeczywistnianiu i zacieśnianiu sojuszu robotniczo-chłopskiego, stanowiącego fundamentalną zasadę naszego ustroju społecznego.</u> + <u xml:id="u-30.23" who="#PoselHenrykaKrakowiak">Jestem przeświadczona, że wieś polska, zdając sobie sprawę z doniosłości tego aktu, rozwiązującego żywotne sprawy rolników i ich rodzin, potrafi docenić jego istotę i znaczenie, lepiej wykorzystując wszystkie możliwości produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-30.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Obecnie proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Jolantę Morawską o odczytanie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sekretarz poseł</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#JolantaMorawska">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#JolantaMorawska">— Wspólne posiedzenie Komisji: Gospodarki Morskiej i Żeglugi, Nauki i Postępu Technicznego oraz Oświaty i Wychowania — sala nr 118.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#JolantaMorawska">— Wspólne posiedzenie Komisji: Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług oraz Przemysłu Lekkiego — sala kolumnowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Zarządzam przerwę w obradach do godziny 16.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 15 min. 35 do godz. 16 min. 05)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#Marszalek">Wznawiam obrady. Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Sejmie! W toku dzisiejszej debaty rozpatrujemy problematykę życia gospodarczego naszego kraju w aspekcie szczególnie doniosłych uchwał IX Plenum KC PZPR, które przede wszystkim dokonało pogłębionej analizy przeprowadzonego manewru gospodarczego. Dzisiejsze przemówienie obywatela Premiera nakreśliło dalsze kierunki naszej aktywności w dziedzinach szczególnie żywotnych dla społeczeństwa, jakimi są przyspieszenie efektywności budownictwa mieszkaniowego, zwiększenia podaży usług i produkcji rynkowej oraz efektu w dziale gospodarki żywnościowej. Z natury rzeczy uwaga nasza skupia się także wokół czynników wyznaczających bieżące cele naszej polityki rolnej.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#PoselStanislawRostworowski">Jest rzeczą oczywistą, że przede wszystkim możliwości zwiększenia wydajności rolnictwa wiążemy z szerszym dopływem maszyn, materiałów budowlanych i nawozów na potrzeby produkcji rolnej. Przyjęty przez Sejm plan rozwoju kraju w swej 5-letniej perspektywie zakłada wysoki stopień kombajnizacji prac rolnych. Natomiast w chwili obecnej, mimo zwiększającego się dopływu maszyn, stwierdzić trzeba, iż nie dają one zabezpieczenia dla ciągłości mechanizacji prac polowych. Jeśli są już w szerszym użyciu kombajny do zbioru zbóż, to z kolei brak jest pras do słomy; jeśli stosuje się już sadzarki do uprawy ziemniaka, to brak jest maszyn służących do obradlania pól ziemniaczanych. Szczególne trudności związane są ze zbiorem zielonek, z uwagi na niewielką ilość kosiarek rotacyjnych, niedostatek części zamiennych i zupełny brak przetrząsaczy do siana. Ujawnia się więc brak kompleksowości w dostawach maszyn, na co należy zwrócić uwagę Ministerstwa Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych. Istota problemu leży w tym, że wycinkowa mechanizacja nie zwalnia w dostatecznej mierze ani siły konnej, ani ludzkiej, które są zaangażowane w produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselStanislawRostworowski">Sprawa dostaw materiałów budowlanych na potrzeby wsi staje się również newralgiczna. Przykładowo — szczególnie mi bliskie województwo bialskopodlaskie uzyskało za I półrocze 1977 r. dostawy cementu i materiałów ściennych w skali 35% założeń planu. Nic więc dziwnego, że liczba nie ukończonych budynków, których cykl budowy ciągnie się nieraz przez 5 lat, ponad trzykrotnie przewyższa liczbę rocznie wydawanych zezwoleń na nowe inwestycje budowlane. Poważne opóźnienia występują również w budownictwie inwentarskim i składowym, spowodowane szczególnie odczuwanymi niedoborami materiałów stropowych. Na tym tle trzeba również odnotować występujący już od 1975 roku spadek zainteresowań zespołów rolników indywidualnych możliwościami korzystania z kredytów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselStanislawRostworowski">Dostawy nawozów w minionym półroczu przekroczyły założenia planowe. Do zasygnalizowania jednak pozostaje ich skład asortymentowy oraz dostosowanie terminowości dostaw do cyklów prac polowych. Spóźnione dostawy często niekorzystnie rzutują m.in. na proces rekultywacji łąk i pastwisk, których niska intensywność plonów pogłębia nasze niedobory paszowe. Zwiększenie wydajności istniejących w niektórych województwach niekiedy dużych kompleksów łąk jest uzależnione od podjęcia znacznie rozszerzonych prac melioracyjnych, które znów wymagają dużych nakładów na robociznę i środki materiałowe. W zakresie produkcji roślinnej należy odnotować spadek dostaw i wycofanie kilku asortymentów środków ochrony roślin, co zapewne ma swe podłoże w zależnościach importowych.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatele Posłowie! Cały kompleks zasygnalizowanych tu spraw może mieć swe istotne odniesienie do stosowanego manewru gospodarczego. Sam manewr jest naturalnie pojęciem szerszym, gdyż dotyczy całości struktur społeczno-wytwórczych życia kraju, bowiem stawiamy niezbędny w dzisiejszej dobie wymóg skrócenia czasu przepływu lepszych jakościowo produktów, usług i wartości kulturalnych pomiędzy wytwórcą a odbiorcą. Wytyczona przez kierownictwo polityczne, zgodna z aspiracjami narodu, strategia dynamicznego rozwoju kraju urzeczywistnia się dziś w przekroczeniu dwóch niewspółmiernych sobie barier rozwoju. Z jednej strony bariery zacofania narosłego w latach dawnych, z drugiej strony bariery stagnacji i ograniczenia się do tego poziomu osiągnięć, jaki uzyskaliśmy w pierwszym 25-leciu powojennym. Dziś chodzi o to, abyśmy w wymiarze jednego okresu historycznego przyspieszyli tempo wysiłku twórczego narodu i jednocześnie przekształcili jego charakter stosownie do występujących potrzeb społecznych. W tym leży właśnie cała doniosłość i złożoność dokonywanego manewru, o którym naród wie, że jest jedyną drogą prowadzącą kraj do dalszej, pomyślnej perspektywy rozwoju.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#PoselStanislawRostworowski">W chwili obecnej narzędziem pomyślności stawianych sobie celów strategicznych jest także dokonanie odpowiedniego przegrupowania środków, jakimi dysponujemy. W ramach podziału środków inwestycyjnych w ciągu ostatnich lat rolnictwo otrzymywało ok. 90 mld złotych. Stanowiło to mniej niż jedną piątą ogółu nakładów na sferę produkcyjną i jedną trzecią nakładów przyznanych przemysłowi. Potrzeby rolnictwa nadal znacznie przewyższają ilość przekazywanych środków dla jego rozwoju. Z kolei, biorąc pod uwagę liczne hamulce i uwarunkowania efektów produkcji przemysłowej, przeznaczonej na eksport, odnosimy wrażenie, że istnieje potrzeba dokonania zmian w podziale środków inwestycyjnych w planie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju na 1978 rok w celu dalszego dowartościowania rolnictwa. Celowi temu jednak powinna sprzyjać bardziej stanowcza kontrola racjonalności podejmowanych inwestycji. Szczególnie tu chodzi o inwestycje sfery hodowlanej, gdyż w dziedzinie tej, niestety, nie uniknęliśmy sporych niedociągnięć.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselStanislawRostworowski">Dalszą funkcją dokonywanego manewru powinna być także dążność do zrównoważenia nakładów przeznaczonych na gospodarkę uspołecznioną i indywidualną. Dla państwa i narodu ważny jest każdy warsztat pracy, także indywidualny, i każdy warsztat stanowi jakąś część jedności państwa. Jego produktywność jest obiektywnym dobrem, wymagającym obiektywnego zabezpieczenia środków produkcji. Istotne jest więc to, aby zmierzać do bardziej proporcjonalnego podziału maszyn i innych środków pomiędzy sektorem indywidualnym i uspołecznionym w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselStanislawRostworowski">Na właściwy rozwój produkcji rolnej, szczególnie hodowlanej, w ogromnej mierze rzutuje rozsądnie prowadzona polityka kształtowania cen. W ostatnim czasie na odcinku hodowli mieliśmy na ogół niekorzystne doświadczenia w tym względzie. Można postawić tezę, że wyjściowo przyznawaliśmy ceny za niskie dla producenta, a pod naporem braku podaży określonego asortymentu hodowli nadmiernie je zawyżaliśmy. Jednym słowem w początkach roku gospodarczego za wiele chcieliśmy oszczędzić, a potem za dużo traciliśmy. Przykładem tu mogą być ceny na warchlaki, które jesienią 1976 r. ustalono na 42 zł, a wiosną 1977 r. na 72 zł za kg. Ceny skalkulowane, lecz korzystne dla producenta i nastawione na korzyści płynące z dostawy produktu finalnego — w wypadku hodowli świń, chodzi o tuczniki — trzeba ustalać wczesną jesienią, kiedy rolnik decyduje o tym, czy odsprzeda swoje produkty państwu, czy też zachowa ich odpowiednią część na własne cele hodowlane. Decyzje spóźnione nic już nie są w stanie naprawić. W indywidualnej gospodarce chłopskiej w roku ubiegłym mieliśmy 2,6 mln nie wykorzystanych stanowisk hodowlanych i stan taki nie może nas zadowalać.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#PoselStanislawRostworowski">Wnikliwa analiza odczuć rolników ujawnia także kolejny problem funkcjonowania samorządów wiejskich. Jakkolwiek często o nich mówimy — to nie bardzo wiążemy ich istnienie z funkcjonowaniem określonych instytucji. Spółdzielnie kółek rolniczych, odpowiedzialne za powierzony im majątek społeczny, stają się bardziej instytucjami niż organizacjami samorządowymi. Na wsi funkcjonują organizacje polityczne oraz gminne rady narodowe, niemniej jednak w praktyce swej działalności produkcyjnej rolnik styka się sam na sam z przedstawicielem wyposażonej w szerokie kompetencje władzy administracyjnej. Nie jest on osadzony w stowarzyszeniu takich samych jak on ludzi pracy i wydaje się, że ruch stowarzyszeniowy plantatorów, hodowców, związków kulturalnych na wsi jest w zbyt małym stopniu rozwinięty, a mógłby on stanowić właściwe oparcie dla pracy wytwórczej i rozwoju aspiracji kulturalnych mieszkańców polskiej wsi.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#PoselStanislawRostworowski">Wysoka Izbo! Najistotniejszymi jednak czynnikami w produkcji rolnej są ludzie i ziemia. Przez całe wieki siłą wsi polskiej było właśnie przywiązanie ludzi do ziemi. Dziś już świadomość tego związku zanika. Niemniej jednak zostają ludzie i zostaje ziemia. Część tych ludzi chce na pewno jeszcze wciąż wiedzieć — jakie mają prawa do ziemi.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#PoselStanislawRostworowski">Moi przedmówcy podkreślili tu już wyjątkową doniosłość przedłożonego nam dziś pod rozwagę projektu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin. Ja zaś chciałbym zwrócić uwagę na problem zgodności tego projektu z ustawą konstytucyjną. Art. 17 Konstytucji stwierdza: — „Polska Rzeczpospolita Ludowa uznaje i ochrania na podstawie obowiązujących ustaw indywidualną własność i prawo dziedziczenia ziemi, budynków i innych środków produkcji należących do chłopów, rzemieślników i chałupników”. Przedłożony nam projekt ustawy jest swoistym aktem wykonawczym założeń konstytucyjnych, potwierdza prawo własności i prawo dziedziczenia i stąd uchwalając go, możemy przyczynić się w ogromnym stopniu do przywrócenia więzi pomiędzy ludźmi i ziemią na wsi. W swoim czasie podnoszone były, także i przez nas, zastrzeżenia pod adresem zgłoszonego projektu ustawy o przejmowaniu i zagospodarowaniu nieruchomości rolnych, który w naszym odczuciu wychodził poza niektóre ustalenia konstytucyjne. Dziś zaś wyrażamy pełne uznanie wobec faktu, że Sejm PRL rozpatruje nowy projekt ustawy.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#PoselStanislawRostworowski">Jego odmienność wyraża się w szczególności w postanowieniach natury społecznej. Projekt ustawy obejmuje całą społeczność — ludzi zatrudnionych w sektorze indywidualnego rolnictwa, a więc właścicieli gospodarstw, dzierżawców, dożywotników, osoby współpracujące, a nawet nie spokrewnione — tak rozwiniętym już systemem zabezpieczenia emerytalnego, rentowego, powypadkowego oraz zdrowotnego, jaki wypracowała polityka społeczna naszego państwa. Jednoczy więc ludność wsi i miast w tym samym aspekcie nobilitacji ich uprawnień socjalnych, dając tym samym wyraz powszechności zasięgu społecznego podstawowych zasad naszego ustroju.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#PoselStanislawRostworowski">Projekt ustawy ma głęboki aspekt humanitarny, przyznając świadczenia emerytalne całej generacji rolników, liczącej około 720 tysięcy osób, które jeszcze pracują, choć już przekroczyły wiek produkcyjny. Postanowienia projektu ustawy działają nawet Wstecz, gdyż obejmują grupę około 150 tysięcy rolników, którzy przekazali już swoje gospodarstwa spadkobiercom. Zostaje także podniesiony wymiar rent dla tych rolników, którzy przekazali już swoją ziemię państwu. Art. 17 projektu ustawy m.in. przyznaje odbiorcy świadczeń prawo do umieszczenia w domu rencisty. Aktualna liczba miejsc w tych domach jest tak niestety niewielka, iż przywilej ten w dużej mierze będzie miał charakter formalny. Istotne jest jednak to, aby z treści ustawy nie wyciągnięto niewłaściwych wniosków, że stary człowiek, dawny dożywotnik rodziny, od 1980 roku przechodzi wyłącznie na utrzymanie państwa. Przeciwnie, zarówno rodzina, jak i wspólnota wiejska i działające w niej organizacje społeczne, jak wreszcie wspólnota parafialna powinny wytworzyć atmosferę życzliwości i pomocy wokół tej wielkiej generacji ludzi starych, którzy pracą swą przez lata całe odnawiali oblicze polskiej wsi powojennej, a szczerze mówiąc — tworzyli podstawy rozwoju gospodarczego państwa.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#PoselStanislawRostworowski">W toku dyskusji nad projektem ustawy wyrażane były zastrzeżenia, że w niedostatecznym stopniu uwzględnia się w nim aspekty populacyjne społeczności wiejskiej. Opinii tych podzielać jednak nie można. Projekt ustawy wprowadza dodatki do emerytur i rent dla dzieci, wnuków i rodzeństwa odbiorcy świadczeń, ponadto zasiłek dla dzieci kalekich i zasiłek porodowy dla matek z tytułu urodzenia dziecka. Należy też zwrócić uwagę na to, że dostawy towarów dla państwa, wyznaczone na minimalną kwotę 15 tys. zł rocznie — dla przeciętnego gospodarstwa są wielkością nie wygórowaną, a ponadto, poza pięcioma latami poprzedzającymi okres emerytury, nieobligatoryjną. Nie powinna więc zachodzić potrzeba odliczania od tej kwoty wartości artykułów spożywanych przez mniej lub bardziej liczną rodzinę rolnika.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#PoselStanislawRostworowski">Wysoka Izbo! Projekt ustawy nawiązuje do jeszcze jednej zasady ustrojowej zawartej w Konstytucji. Choć potwierdza on prawo własności i dziedziczenia gospodarstwa rolnego, to jednak wysokość świadczenia emerytalnego uzależnia od pracy rolnika, która wytworzyła określone wartości produktów przekazanych państwu. Powinno to wzmagać aktywność rolników w dziele zaspokajania narastających potrzeb żywnościowych naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#PoselStanislawRostworowski">Przedstawiony projekt ustawy jest także chyba jednym z nielicznych w ustawodawstwie światowym dokumentem, który by w tak konsekwentny sposób przestrzegał zastrzeżonej w naszej Konstytucji równości praw kobiety i mężczyzny. Pojęcie własności, decydowania o własności oraz wszelkie świadczenia rentowe i emerytalne są tu przypisane wspólnie kobiecie i mężczyźnie, choć na ich wniosek mogą ulegać równemu podziałowi. Nie są natomiast odniesione do podmiotu osoby pracującej. W społeczności wiejskiej wspólnota małżeńska jest jednak jeszcze na tyle silnie odczuwana jako podmiot praw, iż owa wspólność uprawnień nie powinna być kwestionowana. Korzystna natomiast realizacja założeń przyjętych w projekcie ustawy będzie raczej uzależniona od tego, czy realnie ożywią one efektywność wytwórczą sektora indywidualnego w rolnictwie. To bowiem stanowiłoby warunek ewentualnego dalszego zwiększania wymiaru świadczeń i zniesienia granicy wyznaczającej ich maksymalną wysokość.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#PoselStanislawRostworowski">Ustawa powinna także odegrać ważną rolę w dziedzinie przemiany rozdrobnionej struktury rolnictwa polskiego. Celowi temu jednak będzie służyć nie drogą administracyjnych rozstrzygnięć, lecz dzięki umiejętnemu zespoleniu czynników społecznych z ekonomicznymi. Przez fakt jednak Utrzymania powszechnie obowiązującej granicy wieku emerytalnego, w niepełnym tylko stopniu stworzy ona warunki dla niejednokrotnie pożądanej ze względów ekonomicznych rotacji pokoleń producentów rolnych. Dlatego też, naszym zdaniem, administracja terenowa powinna organizować we własnym zakresie system indywidualnego osadnictwa rolnego dla chcącej pracować w rolnictwie młodzieży. Byłoby to zgodne z zaleceniami zawartymi w dzisiejszym przemówieniu obywatela Premiera. W części województw nadal jeszcze dominuje przekonanie, że ziemia przejęta od rolnika indywidualnego może być tylko wykorzystana w ramach gospodarki uspołecznionej. Tego założenia nie konfrontuje się z aktualnie jeszcze dość ograniczonymi możliwościami inwestycyjnymi, organizacyjnymi i zasobami rąk do pracy, jakimi dysponują faktycznie jednostki gospodarki uspołecznionej. Już dziś SKR, które przejęły zbyt duże areały ziemi, nie są zdolne wykonywać usług rolnych wobec gospodarstw indywidualnych. Podcinają tym samym ich byt ekonomiczny i przyczyniają się do dalszego przekazywania ziemi, którą niełatwo jest efektywnie zagospodarować. Mimo takiego stanu rzeczy administracja terenowa nie wszędzie i nie zawsze zabiega o przekazywanie ziemi zdolnym ją uprawiać rolnikom indywidualnym. Nawet małe, odrębne działki, przejęte przez SKR, nie są odsprzedawane rolnikom, lecz co najwyżej im wydzierżawiane. Ze swej strony wysuwamy więc wniosek, aby Ministerstwo Rolnictwa prowadziło ewidencję nie tylko gruntów odsprzedanych czy wydzierżawionych rolnikom indywidualnym, lecz również ewidencję tych rolników, którym odmówiono sprzedaży czy dzierżawy, od których przyjęto użytkowane grunty tytułem zamiennika i którym uniemożliwiono połączenie gruntów znajdujących się w dwóch odrębnych gminach.</u> + <u xml:id="u-35.17" who="#PoselStanislawRostworowski">Wysoki Sejmie! Przechodzimy obecnie przez okres istotnych dla życia narodu przemian i pokonywania określonej sfery trudności. W dobie stawiania sobie ambitnych zadań istotne jest to, aby siły środowisk myślących kategoriami patriotycznymi skupiały się wokół słusznych postanowień i działań wytyczanych decyzjami partii jako kierowniczej siły naszego państwa. Powiadamy — dotyczy to zarówno okresów sukcesów, jak i trudności. Mocą naszych dokonań będzie właśnie siła jedności narodu.</u> + <u xml:id="u-35.18" who="#PoselStanislawRostworowski">Jedności tej służy także ten projekt ustawy, o którym tu dzisiaj mówiliśmy. Ma on walor aktu historycznego w swym szerokim ujednoliceniu przywilejów socjalnych ludności miast i wsi. Wyrósł on z pragnień, ale także i szerokiego rozeznania rzeczywistych potrzeb ludzi wsi. I dlatego niech mi wolno będzie wyrazić stwierdzenie, że Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego przyjmuje ten projekt ustawy z aprobatą ze względu na zawarte w nim treści. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-35.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Stanisław Wachowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#PoselStanislawWachowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem pracownikiem państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej i reprezentuję rejon stołecznego warszawskiego województwa. W wystąpieniu swoim pragnę poruszyć niektóre problemy dotyczące realizacji przez gospodarstwa tego sektora zadań nakreślonych przez VI i IX Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#PoselStanislawWachowski">W uspołecznionych gospodarstwach rolnych w ostatnim okresie nastąpił poważny wzrost produkcji rolniczej. Dzięki decyzjom kierownictwa partii i Rządu zmierzającym do przyspieszenia rozwoju rolnictwa, stworzono państwowym gospodarstwom rolnym materialno-techniczną bazę do wykonania zadań w zakresie gospodarki żywnościowej. Dokonano znacznych nakładów inwestycyjnych, unowocześniono technologię produkcji, wzrosły dostawy nowoczesnych maszyn i innych środków produkcji. W sumie pozwoliło to osiągnąć wymierne efekty w produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz poprawić warunki pracy załogom tych przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#PoselStanislawWachowski">W świetle nakreślonej polityki rolnej państwowe gospodarstwa rolne szczególną uwagę zwróciły na dalszy dynamiczny wzrost produkcji rolniczej i poprawę wskaźników ekonomicznych oraz dostarczanie wysokiej jakości środków produkcji na potrzeby całego rolnictwa. Chodzi o zaopatrywanie w nasiona kwalifikowane, sadzeniaki i zwierzęcy materiał hodowlany. Mimo znanych w bieżącym roku niekorzystnych warunków atmosferycznych, państwowe gospodarstwa rolne dzięki wyższemu technicznemu uzbrojeniu i wielkiej ofiarności załóg potrafiły skutecznie zapobiec poważniejszym stratom w zbiorach płodów rolnych.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#PoselStanislawWachowski">Myślę, że nie będę daleki od prawdy, jeśli powiem, że w takim trudnym roku, jak bieżący, ujawnia się siła gospodarstw uspołecznionych, które lepiej mogą wykorzystać nowoczesny sprzęt i urządzenia do produkcji rolnej. Jednocześnie ten rok pokazał, że w naszym zmiennym klimacie rolnictwo musi mieć dużą siłę uderzeniową, duże rezerwy maszyn i urządzeń, aby nie dopuścić nawet w tych właśnie latach niesprzyjających do strat w zbiorach ziemiopłodów.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#PoselStanislawWachowski">Sektor uspołecznionego rolnictwa ma, pomimo widocznego postępu w ostatnim okresie, wciąż za mało ciągników dużej mocy, a szczególnie narzędzi uprawowych o dużej wydajności, które są warunkiem dobrego i terminowego przygotowania gleby pod zasiewy, co jest jednym z decydujących czynników o wysokości plonów.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#PoselStanislawWachowski">W ostatnich tygodniach załogi nasze koncentrują wysiłki, aby skrzętnie dokończyć zbiory i właściwie zakonserwować Większe niż w latach ubiegłych plony roślin pastewnych, by w ten sposób zaoszczędzić pasze treściwe na potrzeby wzrastającej produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#PoselStanislawWachowski">Z inicjatywy stołecznej instancji partyjnej podjęto kilka lat temu działania zmierzające do podniesienia poziomu gospodarowania w każdym przedsiębiorstwie przez ich kompleksowe doinwestowanie i dostosowanie kierunków ich produkcji do potrzeb regionu warszawskiego. Efekty tych działań są już dziś widoczne. Państwowe gospodarstwa rolne województwa stołecznego odgrywają coraz większą rolę w zaopatrzeniu ludności stolicy w takie artykuły żywnościowe, jak warzywa szklarniowe i gruntowe, owoce i mleko.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#PoselStanislawWachowski">Z uwagi na położenie naszych gospodarstw rolnych nadal szczególną uwagę zwracamy na dalszy dynamiczny wzrost produkcji mleka, mięsa wieprzowego i drobiowego, warzyw i owoców. Obok tych kierunków — specyficznych dla naszych gospodarstw — wysiłki nasze koncentrować się będą, tak jak we wszystkich państwowych gospodarstwach rolnych, na podniesieniu produkcji zbóż i pasz. Konsekwentnie realizowana jest decyzja Rządu z 1976 r. w sprawie budowy wokół Warszawy ferm przemysłowych bydła mlecznego. W związku z tym powiększamy pogłowie jałowic cielnych i krów mlecznych dla nowo powstających ferm i dążyć będziemy do skrócenia cyklu zasiedlenia tych ferm, aby jak najwcześniej osiągnęły pełną zdolność produkcyjną. Zamierzamy w 1980 r. z nowo wybudowanych ferm przemysłowych bydła mlecznego dać ponad 16,2 mln litrów mleka, tj. dwukrotnie więcej niż w 1976 roku. Cel ten będziemy realizować przez dalszą poprawę produkcyjności zwierząt podnosząc ich zdrowotność, zoohigienę pomieszczeń i efektywność żywienia, a także przez selekcję najwartościowszego materiału hodowlanego.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#PoselStanislawWachowski">W chowie trzody chlewnej w naszym rejonie odczuwamy deficyt prosiąt i warchlaków, o czym przekonaliśmy się w pierwszej połowie bieżącego roku. Dlatego stawiamy na znaczne powiększenie stada macior i dążyć będziemy, aby w oparciu o własną produkcję prosiąt i trwałą kooperację z rolnikami indywidualnymi (szczególnie z gospodarstwami specjalistycznymi), wykorzystać wszelkie nasze możliwości dalszego zwiększenia produkcji wieprzowiny. Jedną z takich możliwości dotychczas nie w pełni wykorzystaną jest zagospodarowanie do celów tuczu odpadów z warszawskiej gastronomii i przemysłu spożywczego. W PGR Strzykuły, w którym pracuję, od pewnego okresu skarmiamy te odpady, mamy dobre wyniki w tuczu, a w najbliższym czasie zostaną oddane do użytku urządzenia pozwalające na znaczne zwiększenie ilości i asortymentu skarmianych odpadów. Pozwoli to na duże oszczędności pasz pochodzenia zbożowego.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#PoselStanislawWachowski">Z myślą o konsumencie warszawskim w 1978 roku zamierza się rozpocząć w naszym rejonie budowę fermy przemysłowe j na 500 tys. sztuk kur niosek o rocznej produkcji 100 mln sztuk jaj. Ponadto zgodnie z uchwałą Rządu rozpoczynamy budowę fermy tuczu brojlerów kurzych o rocznej produkcji żywca drobiowego 4 000 ton i fermy tuczu brojlerów indyczych o rocznej produkcji 2 100 ton mięsa.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#PoselStanislawWachowski">Duże rezerwy występują w naszym rejonie w hodowli ryb słodkowodnych, ptactwa wodnego i łownego. Trzeba krytycznie stwierdzić, że Obecne użytkowanie stawów ma charakter ekstensywny. Doprowadzenie ich do pełnej zdolności produkcyjnej pozwoli zwiększyć przynajmniej czterokrotnie produkcję ryb. Ten kierunek działania został już podjęty. Jednak napotykamy tutaj duże trudności ze względu na brak odpowiedniego sprzętu i wykonawstwa. Poza tym trzeba dodać, że są to przedsięwzięcia dość kosztowne.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#PoselStanislawWachowski">Państwowe gospodarstwa rolne naszego województwa mają jeszcze wiele możliwości dalszego zwiększania produkcji roślinnej przeznaczonej bezpośrednio na rynek. Mam tu na myśli między innymi nowalijki i warzywa gruntowe. Dzięki dużym nakładom państwa wybudowano 34,5 ha szklarni w PGO Mysiadło. Podobny obiekt powstaje w PGO w Wieliszewie. Po osiągnięciu pełnej zdolności produkcyjnej obiekty te dostarczą w ciągu roku na rynek około 7 000 ton warzyw przyspieszonych i będą miały zasadniczy wpływ na poprawę zaopatrzenia Warszawy. Już dziś PGO Mysiadło dostarcza na rynek ok. 3 000 ton warzyw szklarniowych. Gospodarstwo Strzykuły specjalizuje się w uprawie warzyw gruntowych.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#PoselStanislawWachowski">Obecnie uprawiamy warzywa na powierzchni 120 ha. Zamierzamy w najbliższych latach zwiększyć ich uprawę do 500 ha. W realizacji tego ambitnego zadania napotykamy jednak dość istotne trudności. Wielkotowarowa produkcja warzywnicza wymaga bowiem odpowiedniej bazy przechowalniano-chłodniczej, a poza tym, co jest najważniejsze, kompleksowej mechanizacji. Otrzymujemy wprawdzie nowoczesne maszyny, głównie z importu, nie obejmują one jednak całego procesu technologicznego. Powoduje to okresowe zwiększenie zapotrzebowania na pracę ludzką, a odczuwamy w tym rejonie brak rąk do pracy. Myślę, że wszystkie gospodarstwa podejmujące (tego rodzaju produkcję napotykają podobne trudności, dlatego proponuję rozważenie możliwości podjęcia krótkoseryjnej produkcji brakujących urządzeń i maszyn w tej właśnie dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#PoselStanislawWachowski">Wszystkie nasze działania podyktowane są potrzebą zaopatrywania Warszawy w produkty żywnościowe. Część naszej produkcji staramy się dostarczać konsumentom za pośrednictwem naszych firmowych sklepów sprzedaży detalicznej. Cieszy nas, że mają one dobrą opinię wśród warszawiaków. Będziemy tę formę naszej działalności rozwijać i doskonalić.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#PoselStanislawWachowski">Przedstawione przeze mnie kierunki działania charakterystyczne dla naszego rejonu nie zwalniają nas z wysiłków mających na celu osiąganie coraz wyższych plonów zbóż oraz z zaopatrywania rolnictwa w kwalifikowany materiał siewny. Zwiększony udział w strukturze zasiewów zbóż i warzyw osiągać będziemy kosztem zmniejszenia powierzchni przeznaczonej pod uprawę roślin pastewnych w uprawie polowej. Uprawa roślin pastewnych, niezbędnych na pasze objętościowe dla bydła, oparta zostanie na kukurydzy, koniczynie i lucernie jako roślinach intensywnych, dających dużą masę dobrej zielonki z jednostki powierzchni.</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#PoselStanislawWachowski">Duże możliwości zwiększenia produkcji pasz istnieją jeszcze w prawidłowym gospodarowaniu na trwałych użytkach zielonych oraz odpowiedniej konserwacji przechowywanych pasz. Pozwoli to zmniejszyć powstające straty, a tym samym wygospodarować dodatkową powierzchnię, niezbędną pod zboża.</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#PoselStanislawWachowski">Mamy świadomość, że państwowe gospodarstwa rolne to nie tylko jednostki produkcyjne. Tworzymy nowe lepsze warunki życia naszym pracownikom. Współdziałamy przez kooperację i świadczenie usług z rolnikami indywidualnymi. Troskę o rozwój życia kulturalnego, ochronę zdrowia, o właściwe stosunki międzyludzkie oraz dbałość o wygląd estetyczny naszych przedsiębiorstw stawiamy na równi z zadaniami produkcyjnymi. Dołożymy starań, aby w najbliższej przyszłości państwowe gospodarstwa rolne w naszym rejonie świeciły przykładem i były wzorem dla całego rolnictwa. Gwarancją osiągnięcia tego celu są ofiarne załogi i doświadczona kadra inżynieryjno-techniczna pracująca w naszych przedsiębiorstwach. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Janina Szczepańska.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#PoselJaninaSzczepanska">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie sposób nie podkreślić wysokiej rangi omawianej dziś projektowanej ustawy, która — moim zdaniem — będzie długo w historii wspominana i przez dalsze pokolenia uznana za wydarzenie historyczne. Jest ona potwierdzeniem głębokiej troski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Rządu o los tych, którzy z ziemią związali swe życie na dobre i złe, z których wielu za tę ziemię płaciło krwią, a w pierwszych latach w wyzwolonej ojczyźnie w znoju i trudzie, z zapałem na niej pracowali, wnosząc swój ogromny wkład w dzieło odbudowy i budowy lepszego, szczęśliwego jutra, z myślą o przyszłości młodego pokolenia. W chwilach trudnych przyświecała im pamięć lat nędzy chłopskiej w okresie międzywojennym i straszne lata okupacji hitlerowskiej i wówczas mówili sobie: nigdy więcej tamtych czasów, czasów biedy, ucisku i nigdy więcej wojny.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#PoselJaninaSzczepanska">Dziś dla naszych dzieci — to historia, dla nas — żywe wspomnienia i motto do rozważań, do porównań i do satysfakcji. Jakże zmieniło się nasze życie. Zmieniło się Wkładem pracy naszego społeczeństwa, dzięki przemianom, jakie zaszły w naszym kra ju. Znaczna poprawa sytuacji dochodowej wsi, konsekwentnie realizowana polityka rolna Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego oraz wprowadzenie powszechnej opieki zdrowotnej dla ludności chłopskiej — w sposób zasadniczy poprawiły ogólną sytuację socjalną rodziny wiejskiej. Nadal jednak poziom życia ludności wiejskiej nie dorównywał poziomowi życia ludzi w mieście. Omawiany dziś projekt ustawy jest kolejnym historycznym wyrazem w urzeczywistnianiu zasad sprawiedliwości społecznej, ma ogromne znaczenie moralne, humanistyczne, społeczno-ekonomiczne i polityczne.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#PoselJaninaSzczepanska">Los starego człowieka na wsi wiązał się często z reliktami najokrutniejszej obyczajowości. Ileż to krzywd i poniewierki znieśli niektórzy rodzice w wieku — „późnej jesieni” swego życia od nieczułych i wyzbytych serca dzieci. Ile konfliktów dzieliło najbliższych sobie kiedyś ludzi? Bywało i tak, że starzy rodzice bardziej cenili dzieci, które odeszły do pracy w mieście, a kiedy zjawiały się w domu i stęsknionym rodzicom przywoziły drobne upominki, zaskarbiały sobie miłość i otrzymywały to wszystko, co było we władaniu rodziców, a co było wypracowane w większej części przez mieszkającego z nimi syna czy córkę i ich współmałżonków. Byłam świadkiem, kiedy 82- letni staruszek, właściciel 8-hektarowego gospodarstwa zaklinał się, że nie będzie na łasce dzieci i gospodarstwo mogą przejąć wtedy, gdy jego do trumny włożą. Czy bardziej krzywdził ten człowiek dzieci, czy siebie? Trudno rozsądzić. Ale wielką stratę poniosło też społeczeństwo, bowiem produkcja tego gospodarstwa była na miarę sił jego właściciela. Sytuacje takie już się nie powtórzą, jak też i takie fakty, że ojciec staruszek, który przekazał synowi gospodarstwo, oprócz wyżywienia i lichego ubrania grosza nigdy nie oglądał.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#PoselJaninaSzczepanska">Wprowadzenie systemu emerytur dla chłopów zrówna wszystkich obywateli naszego kraju pod względem uprawnień socjalnych, a ranga zawodu rolniczego i szacunek do pracy rolnika zyskają nowy wymiar. Odpowiedzią na to będzie niewątpliwie szeroka mobilizacja wysiłku wszystkich rolników, którzy zmierzają do przyspieszenia rozwoju rolnictwa, do wzrostu produkcji rolnej, tak niezbędnej dziś krajowi.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#PoselJaninaSzczepanska">Każdy, komu bliska ojczyzna i jej dalszy dynamiczny rozwój, w uchwałach IX Plenum KC PZPR i VII Plenum NK ZSL Odczytał cele działania na dziś, jutro i kolejne lata dla każdego z nas. Ludność wsi, a w tym rolnicy indywidualni, decyzje partii wzięli sobie do serca i wszelkimi możliwymi sposobami podnoszą produkcję swych gospodarstw. Coraz powszechniejsze jest działanie kobiet wiejskich na rzecz wzrostu produkcji rolniczej, bo i rola kobiet w rolnictwie jest coraz bardziej znacząca. W indywidualnych gospodarstwach rolnych, stanowiących główne źródło utrzymania rodzin, pracuje ponad 3 mln kobiet, w tym prawie 800 tys. prowadzi samodzielne gospodarstwa. O potrzebie zintensyfikowania działań na rzecz udziału kobiet w przeobrażeniach strukturalnych w rolnictwie, wywoływania postaw identyfikowania dążeń kobiet z programem gospodarki żywnościowej — mówiły działaczki kół gospodyń wiejskich na odbytym przed paru dniami Krajowym Zjeździe Delegatów Kółek Rolniczych. I siusianie. Jest w tym również osobisty interes kobiet, bowiem rozwiązanie szeregu problemów rodziny wiejskiej jest tożsame z kwestią unowocześnienia rolnictwa i postępu społecznego na wsi.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#PoselJaninaSzczepanska">Świadomość, że szybki wzrost produkcji rolnej ma znaczenie nie tylko gospodarcze, ale i społeczno-polityczne muszą mieć wszyscy rolnicy, musi ona dotrzeć do wszystkich gospodarstw, które przed paroma laty pomyślnie rozwijały tucz trzody chlewnej i chów bydła, a w latach 1975—1977, wskutek trudności głównie paszowych — zmniejszyły produkcję. Teraz w tych gospodarstwach są największe rezerwy: paszy, wolnych stanowisk w chlewniach i oborach, a także rezerwa pracy. Równocześnie jednak, dla zdynamizowania produkcji towarowej, we wszystkich gospodarstwach szczególne znaczenie ma rozwój i umacnianie gospodarstw specjalistycznych, upowszechnianie zespołowego i samorządowego działania w rolnictwie. Jako rolnik nieraz przekonałam się o tym, że uruchamiane środki materialne muszą się łączyć z aktywnością społeczną i samorządową mieszkańców wsi.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#PoselJaninaSzczepanska">Zapowiedź wprowadzenia emerytury daje już widoczne rezultaty w tym roku w postaci aktywności i zaangażowania produkcyjnego rolników, którym jeszcze skuteczniej niż dotąd musimy pomóc, doskonaląc m.in. pracę służby rolnej i całej obsługi produkcyjno-zaopatrzeniowej rolnictwa. Skuteczna pomoc i życzliwość dla producentów żywności powinny dziś cechować całe zaplecze usługowe, administracyjne i doradcze rolnictwa, zwłaszcza że liczy się głównie produkcja towarowa, a więc ta sprzedana państwu, która potem jest podstawą do obliczenia wysokości emerytur rolniczych.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#PoselJaninaSzczepanska">Rolnicy dobrze wiedzą o tym, że zgodnie z zarządzeniami centralnymi podejmuje się wiele działań technologiczno-organizacyjnych wspierających rozwój specjalizacji, kooperacji, zespołów chłopskich. Jakże często obserwujemy równocześnie, że przy przekładaniu tych zarządzeń na język gminy czy wsi — znaczna część środków do produkcji nie trafia do rolnika, często nierozsądnie ogranicza się sprzedaż ziemi na powiększenie gospodarstwa, lekceważy się dzierżawy, zbyt wolno doskonali się usługi produkcyjne, kontraktacje, nie na miarę czasu rozwija się działalność samorządową wsi. Najgorsze w tym jest to, że ci, na których spoczywa obowiązek rzetelnej pracy i odpowiedzialności, najczęściej spychają winę na „górę”, kryjąc pod tym swoje wygodnictwo i nieróbstwo.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#PoselJaninaSzczepanska">Wiele słów o należytym poszanowaniu rolnika i jego pracy pada z wysokich trybun. Ludzie pracy wsi wielce to sobie cenią, niemniej jednak codzienność nastręcza często jeszcze inne doznania przykre i nie budujące. Ujemne zjawiska zachodzące w życiu codziennym trzeba pilnie eliminować. Jednym trzeba pomagać, od innych wymagać, innych kontrolować.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#PoselJaninaSzczepanska">Praca musi być głównym kryterium oceny człowieka. Jest to ważki odcinek naszej pracy partyjnej i poselskiej.</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#PoselJaninaSzczepanska">Wysoki Sejmie! Dobrego człowieka satysfakcjonuje dobrze spełniony obowiązek wobec najbliższej rodziny, społeczeństwa i państwa. Wśród społeczności wiejskiej takich ludzi jest dużo. Życie ich bowiem jest twarde, nie zmanierowało ich pojęć i uczuć, nie wyzbyło ich wrażliwości na krzywdę ludzką. Jest więc niezwykle ważna dbałość o losy tych ludzi. Nasze państwo wykazuje swą głęboką troskę wprowadzając ustawę, która również będzie stymulatorem produkcji, zabezpieczeniem starości i przyszłością dla młodych rolników.</u> + <u xml:id="u-39.11" who="#PoselJaninaSzczepanska">Bardzo istotne jest utrzymanie w projekcie ustawy prawa własności budynków oraz świadczeń z tytułu wypadku przy pracy w gospodarstwie rolnym, bowiem szybki rozwój technizacji i chemizacji rolnictwa powoduje duże zagrożenie dla życia i zdrowia rolnika i jego rodziny.</u> + <u xml:id="u-39.12" who="#PoselJaninaSzczepanska">Uważam za słuszną sprawę możliwość rozdzielenia renty na współmałżonków, choć jestem głęboko przekonana o tym, że ten artykuł ustawy będzie stosowany tylko wyjątkowo, ze względu na opinię wsi, z którą wszyscy na wsi bardzo się liczą w trosce o dobre imię rodziny chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-39.13" who="#PoselJaninaSzczepanska">Jako matka wysoko cenię sobie również proponowany w ustawie 500-złotowy dodatek dla dzieci kalekich. Wielokrotnie podnosiłam ten problem — był on już postulowany przez posłanki z tej trybuny.</u> + <u xml:id="u-39.14" who="#PoselJaninaSzczepanska">Wysoki Sejmie! Skupiłam swą uwagę na nielicznych tylko aspektach projektu ustawy. Zdaję sobie w pełni sprawę z działania ustawy i jej ważności, spodziewam się równocześnie, że w miarę wzrostu środków będzie można ją w przyszłości doskonalić i rozszerzać.</u> + <u xml:id="u-39.15" who="#PoselJaninaSzczepanska">Projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin jest żywym przykładem i dowodem humanizmu socjalistycznego, który cechuje politykę naszego państwa, wspólną politykę rolną Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i osobiście tak mocno akcentowany przez przywódcę naszego narodu towarzysza Edwarda Gierka.</u> + <u xml:id="u-39.16" who="#PoselJaninaSzczepanska">Dlatego też jako rolnik będę głosować z prawdziwym zadowoleniem za tą historycznie ważną ustawą dla polskiej wsi i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-39.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Edward Szymański.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselEdwardSzymanski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wielokrotnie podejmowaliśmy w tej kadencji ważne problemy rolnictwa i rolników, ale jeszcze nigdy dotąd —o tak wielkim znaczeniu dla poprawy warunków życia ludzi rolniczego trudu. Taką rangę ma — skonkretyzowana w rządowym projekcie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin — inicjatywa Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Jej (przyjęcie stanowić będzie kolejny doniosły krok w realizacji polityki społecznej partii i państwa. Ukształtowany zostanie system ubezpieczeń socjalnych obejmujący wszystkich ludzi pracy naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselEdwardSzymanski">Towarzysz Edward Gierek, rozwijając na VI Plenum Komitetu Centralnego propozycję Biura Politycznego, podkreślił historyczne znaczenie, jakie będzie miało dla wsi ustanowienie powszechnego systemu emerytalnego rolników — mówiąc: — „Wprowadzenie systemu emerytalnego uwolni rolników od troski o niepewną starość, ostatecznie położy kres bolesnej tradycji — „dożywocia”. Powstaną znacznie lepsze warunki dla sprawniejszego przechodzenia ziemi i gospodarstw rolnych do rąk następców, młodych rolników, a społeczność wiejska zostanie uwolniona od konfliktów, jakie na tym tle powstawały”.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselEdwardSzymanski">Wypowiedź ta ściśle koresponduje z sytuacją gospodarczą i społeczną wsi polskiej, w tym również naszego regionu i, jak wynika z rozwiązań przedstawionych w projekcie ustawy, była dla Rządu wytyczną działania.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#PoselEdwardSzymanski">Wysoki Sejmie! Wiosną bieżącego roku przeprowadziliśmy konsultacje. Trwały w całym kraju dyskusje nad szczegółowymi rozwiązaniami w ramach proponowanej ustawy. Podobnie było w województwie włocławskim. Ogólnowiejska debata wykazała obywatelską dojrzałość mieszkańców włocławskiej wsi. Dała dowody ich troski o sprawiedliwe i obiektywne rozwiązanie złożonego problemu socjalnego zgodnie z interesem rolników, całego społeczeństwa i kraju. Włocławscy rolnicy, aprobując wówczas podstawowe założenia systemu emerytalnego, zgłosili wiele szczegółowych uwag, wniosków i propozycji. Dotyczyły one między innymi podniesienia minimalnej i maksymalnej wysokości emerytury, usprawnienia procesu przekazywania gospodarstw następcom, stworzenia możliwości ich przekazywania przed nabyciem uprawnień do emerytury.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#PoselEdwardSzymanski">Przedstawiony Wysokiemu Sejmowi rządowy projekt ustawy wraz z poprawkami — te i wiele innych wniosków i propozycji w całej rozciągłości uwzględnia. Wreszcie, jak wskazuje samo sformułowanie projektu ustawy, idzie on dalej i tworzy jednocześnie zwarty system świadczeń związanych z zaopatrzeniem emerytalnym. Można więc uznać, że ów projekt ustawy, który mamy dziś uchwalić, rolnicy polscy współredagowali.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#PoselEdwardSzymanski">Jestem głęboko przekonany i nie waham się złożyć Wysokiemu Sejmowi zapewnienia, że rolnicy włocławscy nie tylko z ogromną wdzięcznością i satysfakcją przyjmą postanowienia tak sformułowanej ustawy, ale zwiększą towarową produkcję w swoich gospodarstwach. Wielkie bowiem nadzieje wiążą rolnicy i cała wieś kujawsko-dobrzyńska z Wprowadzeniem w życie powszechnego systemu emerytalnego i te nadzieje — w moim przekonaniu — projekt ustawy spełnia.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#PoselEdwardSzymanski">Obywatele Posłowie! W województwie włocławskim, na blisko 45 tys. indywidualnych gospodarstw rolnych około 15 tys. o łącznym areale 100 tys. hektarów użytków rolnych jest prowadzonych przez rolników w wieku emerytalnym bądź też w wieku zbliżonym do emerytalnego. Prawie 5 tys. tych rolników nie posiada następców. Podobnie więc jak w kraju, co stwierdza się w uzasadnieniu do projektu ustawy — „prawie 1/3 gospodarstw prowadzonych jest przez ludzi o zmniejszonej wydajności i tradycyjnym sposobie gospodarowania”. Podkreśla to mocno społeczno-gospodarczą rangę problemu, którego rozwiązanie upatrujemy również w systemie powszechnego zaopatrzenia emerytalnego rolników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#PoselEdwardSzymanski">Perspektywa uzyskania emerytury w wysokości uzależnionej od wartości produktów rolnych sprzedanych jednostkom gospodarki uspołecznione j spowodowała już ożywienie działalności produkcyjnej w wielu indywidualnych gospodarstwach rolnych — niezależnie od wieku ich użytkowników i form władania. Wyrazem tego były konkretne zobowiązania produkcyjne rolników włocławskich po VI Plenum w odpowiedzi na list I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR towarzysza Edwarda Gierka. W województwie zobowiązania te wyniosły prawie 30 tys. sztuk trzody i bydła. Wyniki spisu rolnego i stopień realizacji bieżących zadań w zakresie kontraktacji produkcji zwierzęcej wskazują na to, że zobowiązania te są w pełni realizowane.</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#PoselEdwardSzymanski">Wysoka Izbo! Wprowadzenie systemu zaopatrzenia emerytalnego dla rolników i ich rodzin — to wielka i doniosła decyzja, ale jest to tylko jeden z czynników stymulujących wzrost produkcji rolnej. Ofiarną pracę rolników jeszcze skuteczniej musimy wspierać rosnącymi dostawami środków produkcji, przedsięwzięciami inwestycyjnymi, ekonomicznymi i organizacyjnymi. Zadecydują one łącznie o poziomie realizacji polityki rolnej PZPR i ZSL i dobrze skojarzą przedsięwzięcia zmierzające do zwiększenia produkcji rolnej z troską o poprawę warunków pracy i życia na wsi.</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#PoselEdwardSzymanski">Istnieje zatem konieczność energicznego działania na rzecz dalszego rozwoju produkcji pasz przemysłowych uzupełniających zasoby pasz własnych, zwiększenia dla rolników dostaw ciągników, maszyn i urządzeń rolniczych oraz części zamiennych.</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#PoselEdwardSzymanski">Zdecydowanej poprawie powinno ulec zaopatrzenie wsi i rolnictwa w wodę. Tylko w naszym województwie mamy 35 sołectw i ponad 5 700 gospodarstw, które cierpią na brak wody. Nie muszę mówić, jaki wpływ ma to na poziom produkcji zwierzęcej. Przyspieszyć trzeba tempo meliorowania użytków rolnych. W naszym regionie tylko 42% tych użytków zostało zmeliorowanych. Kujawy dadzą wiele więcej mięsa i mleka, zboża i buraków cukrowych, jeśli rozwiązywać będziemy skuteczniej ten problem.</u> + <u xml:id="u-41.11" who="#PoselEdwardSzymanski">Poprawie powinno ulec zaopatrzenie w węgiel, zwłaszcza gospodarstw specjalistycznych. Konieczne wydaje się dokonanie uzasadnionych korekt norm przydziałów węgla.</u> + <u xml:id="u-41.12" who="#PoselEdwardSzymanski">Wiele do zrobienia pozostaje w zakresie opieki weterynaryjnej. Trzeba przez rozwój placówek, poprawę ich zaopatrzenia oraz wzrost liczby lekarzy weterynarii zwiększyć dostępność tego rodzaju usług.</u> + <u xml:id="u-41.13" who="#PoselEdwardSzymanski">Z uwagi na duże znaczenie, jakie powszechnie przywiązuje się do rozwoju usług rolniczych i oczywiste korzyści, jakie one rolnictwu przynoszą, konieczne jest rozszerzenie tych usług, zwiększenie rozmiarów i podniesienie ich jakości.</u> + <u xml:id="u-41.14" who="#PoselEdwardSzymanski">Konieczne jest dalsze doskonalenie systemu kontraktacji.</u> + <u xml:id="u-41.15" who="#PoselEdwardSzymanski">Wydatnej poprawie powinna ulec organizacja skupu produkcji rolnej — mówili o tym rolnicy podczas konsultacji projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-41.16" who="#PoselEdwardSzymanski">W sumie musimy lepiej zabezpieczyć się przed wahaniami w poziomie produkcji zwierzęcej. Zbyt wysoką bowiem cenę płacimy za niedobór mięsa i przetworów mięsnych.</u> + <u xml:id="u-41.17" who="#PoselEdwardSzymanski">Wysoki Sejmie! Wiele z tych problemów było przedmiotem wystąpień moich przedmówców — Prezesa Rady Ministrów towarzysza Piotra Jaroszewicza i obywateli posłów. Były one przedmiotem szczególnego zainteresowania Komitetu Centralnego PZPR na IX Plenum. Szereg z nich, o czym informował Prezes Rady Ministrów, jest dzięki wspólnej inicjatywie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w toku realizacji przez Rząd.</u> + <u xml:id="u-41.18" who="#PoselEdwardSzymanski">Zdajemy sobie wszyscy sprawę z tego, że są to problemy, z których wiele nie może być rozwiązanych z dnia na dzień. Chodzi jednak o to, aby manewr gospodarczy zapoczątkowany na V i VI Plenum Komitetu Centralnego był w dziedzinie rolnictwa i całej gospodarce żywnościowej konsekwentnie realizowany i przyniósł jak najlepsze efekty, aby występujące w jego realizacji słabości, niedostatki i opóźnienia były skutecznie eliminowane. W pracy poselskiej w terenie i w Sejmie będziemy również w tym kierunku działać, by wspierać Rząd, terenowe organy administracji państwowej i gospodarczej. Wiele tu zależeć będzie od pracy instytucji obsługujących rolnictwo. Większość z nich pracuje dobrze, ale nie można przechodzić do porządku dziennego i godzić się z występującymi jeszcze przypadkami biurokratyzmu i lekceważenia rolnika, a także braku szeroko pojętej gospodarności. Takim przejawom i postawom trzeba wydać zdecydowaną walkę i to w województwie włocławskim czynimy.</u> + <u xml:id="u-41.19" who="#PoselEdwardSzymanski">Rząd chce z dużą konsekwencją usuwać w tej i innych dziedzinach występujące przejawy niegospodarności, poprawiać dyscyplinę realizacji zadań. Odpowiada to potrzebom społecznym. Mając ten cel na uwadze pracować będziemy nad projektem planu na 1978 r. Duże zadania spadają tu słusznie na terenowe organy administracji państwowej i gospodarczej, szczególnie stopnia wojewódzkiego — mówił o tym towarzysz Piotr Jaroszewicz. Oznacza to, że wysoko ocenia się skalę ich możliwości, ale spotkały się i z krytyką, że pracują jeszcze poniżej oczekiwań. Podzielam ten pogląd. Uważam też, że wraz z zadaniami należy dalej na ten szczebel przesuwać uprawnienia i środki realizacji celów zawartych w planach. Zapoczątkowała to uchwała Rady Ministrów z września br.</u> + <u xml:id="u-41.20" who="#PoselEdwardSzymanski">Wierzę głęboko, że odpowiedzią na wystąpienie towarzysza Premiera będzie lepsza praca odpowiadająca poziomowi, jaki wyznaczyło IX Plenum KC. Tak zareagujemy na krytykę w woj. włocławskim, niezależnie od tego, że od momentu jego powstania jesteśmy owładnięci głęboką troską o wysoką efektywność gospodarowania i o jak najlepsze służenie interesom ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-41.21" who="#PoselEdwardSzymanski">Wysoki Sejmie! Na Kujawach odczuwa się trwałość troski państwa i partii o rozwój rolnictwa i indywidualnych gospodarstw rolnych. Przejawia się to w większych dostawach ciągników i maszyn rolniczych. Jeszcze przed kilku laty nie było na Kujawach kombajnów do zbioru buraków, ziemniaków i kukurydzy. W bieżącym roku już kilkaset tych wydajnych maszyn pracowało i pracuje na polach. Wysokie są w br. dostawy pasz przemysłowych. Poprawiło się zaopatrzenie rolnictwa w materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-41.22" who="#PoselEdwardSzymanski">Wprowadzenie w życie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin będzie kolejnym przejawem tej troski, będzie miało wielkie znaczenie humanitarne, socjalne, ekonomiczne i społeczno-polityczne. Tak to społeczeństwo woj. włocławskiego rozumie i przyjmie.</u> + <u xml:id="u-41.23" who="#PoselEdwardSzymanski">Obywatele Posłowie! Dobiega końca debata nad projektem ustawy. Biorąc za podstawę cały proces jej powstawania, wysoką społeczną służebność wynikającą z podstaw działania naszej partii — będę głosował za przyjęciem tej ustawy.</u> + <u xml:id="u-41.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Mieczysław Rzepiela.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów przedstawiony został rządowy program realizacji postanowień IX Plenum KC PZPR. Jego myślą przewodnią jest zwiększenie efektywności gospodarowania we wszystkich dziedzinach gospodarki narodowej. Te ważne zadania — w nawiązaniu do uchwały IX Plenum KC — rozpatrzył Naczelny Komitet ZSL w toku obrad VIII posiedzenia plenarnego, precyzując zadania Stronnictwa w dalszym rozwoju rolnictwa i przyspieszenia rozwoju produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#PoselMieczyslawRzepiela">W swoim wystąpieniu chciałbym na podstawie doświadczeń w województwie opolskim zatrzymać się nad niektórymi przesłankami, warunkującymi zwiększenie efektywności gospodarowania w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Prowadzona przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą, wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym polityka rolna, oparta jest na zasadzie łączenia w rozwoju rolnictwa wzrostu produkcji z przemianami społecznymi na wsi, przez popieranie tych wszystkich form organizacji produkcji rolnej, które dają najwyższe efekty.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Pozytywne rezultaty popierania rozwoju wszystkich sektorów rolnictwa obserwujemy w naszym województwie opolskim. Rozwijają się gospodarstwa specjalistyczne. Rolnicy, u których w oborach znajduje się 20 lub 30 wysoko dojnych krów lub 50 bukatów czy też 300 sztuk trzody chlewnej — nie należą do rzadkości. Dynamicznie rozwijają się rolnicze spółdzielnie produkcyjne. Rozwój ten zapoczątkowała uchwała Biura Politycznego KC PZPR i Prezydium NK ZSL z listopada 1971 r., w której między innymi stwierdzono, że naczelną zasadą polityki PZPR i ZSL w stosunku do rolnictwa jest kojarzenie wzrostu produkcji rolnej ze stopniową przebudową ustroju rolnego, tworzenie warunków niezbędnych do socjalistycznych przeobrażeń społeczno-gospodarczych na wsi. W efekcie realizacji tych postanowień od 1971 r. do chwili obecnej powstały w województwie 103 spółdzielnie, w tej liczbie 30 w roku bieżącym. Na 63 jednostki administracyjne nie ma spółdzielni produkcyjnych tylko w 5 gminach.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Rozwojowi ilościowemu towarzyszą zmiany jakościowe. 38 rolniczych spółdzielni produkcyjnych uzyskało plony zbóż ponad 40 q z ha i z roku na rok rosną systematycznie plony we wszystkich spółdzielniach. Wzrost obsady bydła w roku 1977, w stosunku do roku 1976, wynosi ponad 16%, a trzody chlewnej prawie 25%, natomiast liczba macior wzrosła o 100%. Stanowi to najwyższą dynamikę spośród wszystkich sektorów rolnictwa. W roku 1977 udział sektora spółdzielczego w ogólnej produkcji towarowej przekracza 10%.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Na podkreślenie zasługuje coraz bardziej zacieśniająca się współpraca gospodarcza spółdzielni z rolnikami indywidualnymi w zakresie obrotu inwentarzem żywym oraz usług w produkcji rolnej. Najlepsze dowody tego współdziałania mieliśmy u nas w okresie tegorocznych trudnych żniw. Dzięki wydatnej pomocy ze strony SKR i gospodarstw uspołecznionych dla gospodarstw indywidualnych udało się poważnie zmniejszyć straty w zbiorach oraz zniwelować powstałe straty materialne, spowodowane trzykrotną powodzią. Różne formy kooperacji z rolnikami indywidualnymi pozwalają rolnikom unowocześniać swoje gospodarstwa, a spółdzielczości pozyskiwać sojuszników. Można powiedzieć, że w naszym województwie nie tylko nie istnieje żadna bariera psychologiczna między rolnikami indywidualnymi a spółdzielcami, ale istnieje wzajemne zaufanie, przychylność i zrozumienie. Dobre wyniki produkcyjne oraz warunki socjalne spółdzielców wpływają na zmiany w psychice i sposobach myślenia wielu rolników indywidualnych, zmieniają ich stosunek do wielkotowarowej gospodarki uspołecznionej. Założycielami nowych spółdzielni są coraz częściej przodujący rolnicy, a przeciętny wiek nowo wstępujących nie przekracza 35 lat.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Wprowadzone dekretem Rady Państwa ubezpieczenie społeczne członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i ich rodzin zapewniło wszystkim spółdzielcom warunki do wydajniejszej pracy i lepszego życia. Dekret Rady Państwa wyszedł naprzeciw postulatom zgłaszanym przez spółdzielców, tak jak omawiany dzisiaj projekt ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin wychodzi naprzeciw postulatom całej wsi polskiej. Jest to przedsięwzięcie o ogromnym zasięgu społecznym i politycznym, historycznej wagi wyraz sojuszu robotniczo-chłopskiego. Przyjmowany dzisiaj przez Wysoki Sejm projekt ustawy, przyczyni się do dalszego umocnienia więzi całej gospodarki rolnej z socjalistycznym państwem, będzie sprzyjać intensyfikacji produkcji towarowej rolnictwa indywidualnego i utrwalaniu współdziałania produkcyjnego wszystkich sektorów na zasadzie partnerstwa i rzetelnego współzawodnictwa o lepsze wyniki w produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Stworzenie podobnych warunków socjalnych dla rolników do warunków pracowników gospodarki uspołecznionej kształtować będzie pozytywne postawy wobec zawodu rolnika i daje dobrą perspektywę dla młodzieży wiążącej swoje plany życiowe z tym zawodem.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#PoselMieczyslawRzepiela">System emerytur i rent, tak jak już podkreślano z tej trybuny, będzie sprzyjał szybszemu przejmowaniu steru indywidualnego gospodarowania przez ludzi młodych, zainteresowanych w przyswajaniu sobie nowoczesnych metod gospodarowania, dających wyższe efekty produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Wprowadzenie w życie projektowanej dzisiaj ustawy wyzwoli dalszą aktywność społeczną i produkcyjną, umocni zaufanie rolników do polityki rolnej państwa ludowego. Ustawa umocni przekonanie o możliwości wszechstronnego rozwijania produkcji rolnej we wszystkich sektorach rolnictwa i że wytyczona przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym polityka rolna jest trwała, a budowana na mocnym fundamencie sojuszu robotniczo-chłopskiego odpowiada interesom całej wsi i całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Wysoka Izbo! W ramach realizacji programu gospodarki żywnościowej kraju, główną uwagę zwracamy na dalsze dynamizowanie produkcji zwierzęcej. Wiadomo, iż w tym względzie obok poszerzania liczby stanowisk i bazy biologicznej zasadniczą rolę ma baza paszowa, która decyduje o dynamice produkcji zwierzęcej i o efektywności tej dziedziny produkcji, ponieważ koszt pasz w ogólnych kosztach produkcji, np. żywca wołowego czy mleka, sięga 60—80 procent.</u> + <u xml:id="u-43.11" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Podstawę naszej bazy paszowej stanowią zboża. Zdajemy sobie jednak sprawę z tego, że samo zboże, mimo konieczności zwiększenia jego udziału w strukturze zasiewów i wzrostu plonów, nie zabezpieczy nam w pełni potrzeb paszowych. Dużym uzupełnieniem muszą być pasze uzyskiwane z użytków zielonych, upraw poplonów oraz roślin okopowych i kukurydzy, W tym zakresie mamy w naszym województwie, tak zresztą jak w całym kraju, olbrzymie nie wykorzystane rezerwy.</u> + <u xml:id="u-43.12" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Uzyskiwane dotychczas przeciętne plony siana w granicach 50—60 q z ha wskazują, że potencjał produkcyjny łąk jest słabo wykorzystany, przy czym jeszcze większe rezerwy produkcyjne tkwią w pastwiskach, które stanowią grupę użytków zielonych najbardziej zaniedbanych, a z których, w warunkach racjonalnego użytkowania, można uzyskać efekty paszowe nawet dwukrotnie wyższe niż z łąk. W warunkach zmeliorowania, prawidłowego nawożenia i racjonalnego użytkowania zwiększają się zarówno plony, jak też wartość paszy. Wprawdzie uruchomienie olbrzymiej rezerwy paszowej, jaka tkwi w użytkach zielonych, wiąże się z nakładami inwestycyjnymi na melioracje, jest to jednak konieczne dla zwiększenia bazy paszowej na potrzeby dalszego rozwoju hodowli.</u> + <u xml:id="u-43.13" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Duże znaczenie w rozwoju produkcji pasz ma uprawa kukurydzy. W uprawie kukurydzy notujemy znaczny postęp, jednak głównie w gospodarstwach uspołecznionych. Już w roku bieżącym skupimy w województwie około 10 tys. ton ziarna kukurydzy. Będziemy więc nadal rozszerzać jej uprawę, zwracając szczególną uwagę na uprawę tej rośliny w gospodarstwach indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-43.14" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Zdajemy sobie sprawę, że problem paszowy nie tkwi wyłącznie w produkcji pasz, ale olbrzymie znaczenie ma prawidłowa ich konserwacja. Szacujemy, że straty jakie ponosimy co roku przy tradycyjnych metodach przechowywania okopowych, a szczególnie przy ziemniakach, sięgają 25%.</u> + <u xml:id="u-43.15" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Wprawdzie najniższe straty w składnikach pokarmowych występują wtedy, gdy całość zostaje przetworzona na susz. Jest to jednak obecnie nieosiągalne i zbyt drogie. Dlatego główny wysiłek koncentrujemy na upowszechnianiu kiszenia pasz. Z roku na rok uzyskujemy w tej dziedzinie postęp, ale jest on ciągle zbyt wolny i musimy go wydatnie przyśpieszyć. Pilnie musimy rozszerzyć zakres budowy silosów zarówno w gospodarstwach uspołecznionych, jak i w indywidualnych — bowiem kiszenie w pryzmach powoduje zarówno poważne straty, jak i pogarsza jakość kiszonek.</u> + <u xml:id="u-43.16" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Mówimy często o tak zwanym — „cyklu świńskim”. Wydaje się, że tego rodzaju określenia spowodowane są właśnie cyklem paszowym. Po roku lepszego urodzaju w produkcji pasz, a szczególnie ziemniaków, mamy wzrost hodowli trzody chlewnej i odwrotnie. Dlatego ogromną uwagę przywiązujemy w naszym województwie do tworzenia rezerw paszowych. Praktyka dowiodła, że dobrze uparowane i zasilosowane ziemniaki można w doskonałym stanie przechowywać przez 2—3 lata. Gospodarstwa, które w latach dobrego urodzaju stworzyły własne rezerwy paszowe, nie obniżyły w roku słabszego urodzaju pogłowia trzody i bydła, nie zmniejszyły kontraktacji oraz sprzedaży żywca i mleka, a często nawet osiągnęły wzrost produkcji. Dlatego pracujemy na rzecz upowszechniania praktyki tworzenia rezerw paszowych jako drogi zapewnienia stabilnego wzrostu produkcji mięsa i mleka.</u> + <u xml:id="u-43.17" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Wysoki Sejmie! Poruszając niektóre tylko aspekty naszej gospodarki paszowej, chciałem zaakcentować, że w dobie dokonującego się postępu w rozwoju produkcji zwierzęcej, produkcja pasz i odpowiednie gospodarowanie nimi ma ogromne znaczenie. W tym zakresie, obok samej produkcji, nadal wąskim gardłem jest sprzęt oraz jego konserwacja. Dla zabezpieczenia prawidłowego zbioru i konserwacji niezbędne są wysoko wydajne maszyny. Chodzi przede wszystkim o szybsze zaopatrywanie rolnictwa w silosokombajny oraz wszelkiego rodzaju urządzenia do suszenia i zakiszania pasz. Rozwiązanie problemu konserwacji pasz pozwoli nie tylko zmniejszyć w poważnym stopniu straty, ale umożliwi tworzenie rezerw na lata gorszego urodzaju, co będzie skutecznie zapobiegać występującym jeszcze ciągle wahaniom w produkcji żywca, uzależnionej przecież w zasadniczy sposób od bazy paszowej, przy czym, o efektywności produkcji zwierzęcej decyduje przede wszystkim postęp w produkcji, konserwacji i skarmianiu pasz.</u> + <u xml:id="u-43.18" who="#PoselMieczyslawRzepiela">Kończąc swe wystąpienie chciałbym wyrazić głębokie przekonanie, że zarówno uchwalenie ustawy o emeryturach i rentach dla rolników, jak i dzisiejsza debata o poprawie efektywności naszego gospodarowania wyzwoli inicjatywy produkcyjne we wszystkich sektorach rolnictwa i znajdzie swój wyraz w wydatnym wzroście produkcji rolniczej już w latach 1978—1980. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-43.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#Marszalek">Dziękuję. Głos ma poseł Teresa Morawiec.</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#PoselTeresaMorawiec">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W założeniach obecnego etapu rozwoju zawarte jest zadanie zapewnienia prymatu jakości nad ilością. V Plenum Komitetu Centralnego PZPR, a następnie uchwalony przez Wysoki Sejm plan i budżet na rok 1977 wskazywały na kierunki i sposoby łagodzenia napięć i trudności wywołanych czynnikami wewnętrznymi, mającymi swe źródło m.in w dokonywaniu w naszej gospodarce głębokich zmian strukturalnych typu jakościowego, jak również czynnikami zewnętrznymi.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#PoselTeresaMorawiec">W grudniu ubiegłego roku, w trakcie sejmowej debaty nad projektami planu i budżetu na rok bieżący, posłowie wskazywali, że założone planem cele gospodarczo-społeczne będą mogły być zrealizowane pod warunkiem osiągnięcia zdecydowanego postępu w efektywności procesów gospodarczych, likwidacji przejawów marnotrawstwa i rozrzutności w szafowaniu majątkiem i zasobami produkcyjnymi, bardzo oszczędnego i celowego wykorzystania ludzkiej pracy, maszyn, surowców i materiałów.</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#PoselTeresaMorawiec">W okresie 9 miesięcy bieżącego roku osiągnęliśmy wiele. Możemy być zadowoleni m.in.: z wyższej o 1,8 punkta od założeń planu wartości produkcji sprzedanej, z wyższego o 1,6 punkta wykonania przewozów, ze zwiększenia globalnego zaopatrzenia rynku o przeszło 5 punktów, a sprzedaży detalicznej o 4,7 punkta. Na uwagę zasługuje również uzyskanie w 97% wzrostu produkcji przemysłowej oraz całości przyrostu obrotu globalnego w budownictwie przez wzrost wydajności pracy. Rezultaty te są lepsze od założeń planu i zostały osiągnięte przy wolniejszym od produkcji tempie wzrostu funduszu płac oraz przy wolniejszym wzroście przeciętnej płacy od wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#PoselTeresaMorawiec">Te pozytywne wyniki zostały jednak uzyskane przy zróżnicowanym udziale poszczególnych jednostek gospodarczych. W omawianym okresie nie wszyscy i nie wszystkie jednostki przyczyniły się do wzrostu efektywności gospodarowania i szeroko pojętej jakości. O niektórych przykładach mówili już moi przedmówcy. Chcę jednak podkreślić, że nawet pełne wykonywanie przez przedsiębiorstwa zadań asortymentowych produkcji i usług nie może stanowić usprawiedliwienia dla braku gospodarności. Bardzo często pod elegancją form i metod prezentowania wskaźników kryje się niedowład organizacyjny, rozrzutność i niska dbałość o racjonalne wykorzystywanie wszystkich czynników produkcji. Nieraz przedsiębiorstwa chlubią się wysoką dynamiką sprzedaży, nie ujawniając przy tym, że jest ona wynikiem nieoszczędnej i materiałochłonnej produkcji albo też zwyczajnej zmiany cen wyrobów^7^. Często również wysokie na pozór wykonanie zadań produkcyjnych nie jest równoznaczne z intensywnym wykorzystywaniem maszyn i urządzeń oraz zasobów pracy, w których to dziedzinach nadal występują znaczne rezerwy.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#PoselTeresaMorawiec">Występowanie takich zjawisk skłania do zastanowienia się, czy rozwiązania stymulujące wzrost efektywności gospodarowania i jakości pracy przyjęte w naszym systemie planowania i zarządzania są w pełni wystarczające i skuteczne. Wydaje się, że istotnym warunkiem uzyskania znaczących rezultatów w zakresie zapewnienia prymatu jakości nad ilością w każdej działalności jest doskonalenie rozwiązań w sferze kierowania i zarządzania, a także w stylu pracy i działania kadr, a zwłaszcza kadr kierowniczych.</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#PoselTeresaMorawiec">Szczególnej uwagi wymagają — moim zdaniem — rozwiązania regulujące funkcjonowanie przedsiębiorstw objętych poprzednim, a obecnie zmodyfikowanym systemem ekonomiczno-finansowym. Celem dokonanej w roku bieżącym istotnej modyfikacji tego systemu jest stworzenie warunków do motywacyjnego oddziaływania instrumentów w nim zawartych na poprawę efektywności gospodarowania. Bardzo słusznie dokonano dalszej obiektywizacji mierników oceny przedsiębiorstw m.in. przez wyeliminowanie nieuzasadnionych korzyści powodowanych przez wzrost cen, jak również zapewniono stabilizację wskaźników dyrektywnych. Tylko stabilne i realne normatywy mogą być czynnikiem mobilizującym i integrującym działalność innowacyjną kierownictwa i załóg pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#PoselTeresaMorawiec">Skuteczność rozwiązań zmodyfikowanego systemu ekonomiczno-finansowego zależeć będzie w dużym stopniu również od poziomu pracy administracji gospodarczej i państwowej. Jest konieczne, by przy podejmowaniu decyzji gospodarczych na poszczególnych szczeblach zarządzania zawsze istniała pełna świadomość, jakie decyzje te mogą spowodować uboczne negatywne skutki, jakich sfer gospodarowania mogą one dotyczyć oraz kto ponosi odpowiedzialność z tego tytułu. Dotychczasowa praktyka przyniosła wiele przykładów ponoszenia przez jednostki gospodarcze negatywnych skutków decyzji podjętych przez inne ogniwa zarządzania. Chodzi tu przede wszystkim o częste zmiany zadań planowych w przemyśle i budownictwie.</u> + <u xml:id="u-45.7" who="#PoselTeresaMorawiec">Dlatego też wydaje się celowe, by w bieżącym sterowaniu procesami społeczno-gospodarczymi Rząd zapewnił stabilność zadań zawartych w planach techniczno-ekonomicznych, umożliwiając zakładom i konferencjom samorządu robotniczego samokontrolę efektywności gospodarowania w ramach przyjętego systemu ekonomiczno-finansowego, a organom powołanym do kontroli sprawności działania zakładów — ocenę tej działalności.</u> + <u xml:id="u-45.8" who="#PoselTeresaMorawiec">Proces planowania, stanowiący podstawowy instrument kierowania gospodarką socjalistyczną, wymaga pełnej integracji działań przedsiębiorstw i wszystkich ogniw administracji gospodarczej i państwowej, co powinno znaleźć odpowiednie odbicie przy konstruowaniu projektu planu na rok 1978.</u> + <u xml:id="u-45.9" who="#PoselTeresaMorawiec">Właściwie ustalone w planie normatywy będą istotnym czynnikiem mobilizującym kadrę kierowniczą przedsiębiorstw do wyboru najbardziej optymalnych metod zwiększenia efektywności gospodarowania i wykonania zadań nakreślonych w płatnie. Wydaje się, że jest to ważna droga do zapewnienia wykonania zadań planu centralnego, przy jednoczesnym podniesieniu efektywności działania w zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-45.10" who="#PoselTeresaMorawiec">Nasze społeczeństwo jest w pełni świadome tego, że zadania, które związane są z dynamicznym rozwojem gospodarki, są coraz bardziej złożone. Wymagają one więc lepszej jakości pracy, a także dalszego doskonalenia działań centralnych i terenowych ogniw administracji, stałej konfrontacji decyzji z realiami życia. Generalny kierunek tego procesu polegać powinien na coraz lepszym kojarzeniu inicjatywy oddolnej z głównymi celami społeczno-gospodarczymi, na przestrzeganiu wszystkich założeń i proporcji planu, na zapewnieniu pełnej dyscypliny planu zarówno pod względem jakości i struktury produkcji, jak i dysponowania środkami.</u> + <u xml:id="u-45.11" who="#PoselTeresaMorawiec">Wysoki Sejmie! System planowania i zarządzania — jak wiemy — wyznacza ramy działania ludzi i instytucji, sprzyja bądź hamuje słuszne inicjatywy. Rozwiązania typu systemowego tworzą mechanizmy, które skłaniają do zajmowania określonych postaw wobec zadań efektywności produkcji. Wiadomo, że u źródeł wielu ujemnych zjawisk, a także przejawów społecznego zła, z jakim spotykamy się w życiu, znajdują się określone postawy konkretnych ludzi wobec ich obowiązków, wobec spraw państwa i potrzeb społecznych, wobec socjalistycznych zasad i norm życia społecznego. Produkt złej jakości, produkt nie znajdujący nabywcy nie trafia na rynek zrządzeniem losu; ktoś podjął błędną decyzję, ktoś wyprodukował, ktoś dopuścił do sprzedaży i ktoś wreszcie do sprzedaży przyjął. Jest to odpowiedzialność ściśle określona, personalna. Dlatego też dobry klimat polityczny, zaangażowanie i inicjatywa kadr kierowniczych i całych załóg przedsiębiorstw jest niezwykle istotnym elementem, konstruktywnie wspierającym istniejące mechanizmy w kierunku poprawy efektywności gospodarowania i jakości pracy.</u> + <u xml:id="u-45.12" who="#PoselTeresaMorawiec">Do truizmów już na pewno trzeba zaliczyć stwierdzenie, że w miarę osiągania technicznego i organizacyjnego postępu rola bardziej świadomej działalności ludzkiej wzrasta; jest sprawą oczywistą, że urządzenia techniczne i struktury organizacyjne samoistnie nie będą wypełniały swej roli.</u> + <u xml:id="u-45.13" who="#PoselTeresaMorawiec">Do doskonalenia techniki i technologii słusznie przywiązujemy wielką wagę, ale to ludzie je ożywiają, posługując się nimi w sposób świadomy, nadając ich funkcjonowaniu konkretny kształt i treść społeczną. Dlatego też stwarzanie we wszystkich sektorach gospodarki narodowej warunków do maksymalne go rozwoju i wykorzystania talentu i uzdolnień każdego pracownika, jak również atmosfery pracy opartej na wzajemnej pomocy, życzliwości i współpracy, jest również działaniem na rzecz wzrostu wydajności i efektywności ludzkiego działania. Przy tym nie powinniśmy zapominać, że szybkie tempo życia, którego jesteśmy świadkami i uczestnikami, obok cech pozytywnych, niesie z sobą również szereg negatywnych zjawisk, jak: większe napięcie w pracy, szybsze wyczerpywanie się systemu nerwowego pojedynczego człowieka. Konieczne jest przeciwdziałanie tym zjawiskom, łagodzenie istniejących napięć między innymi przez stwarzanie przyjaznej atmosfery i podjęcie w szerokim zakresie działań mających na celu stałe podnoszenie kultury pracy w każdym zakładzie produkcyjnym i instytucji, na każdym miejscu i stanowisku pracy.</u> + <u xml:id="u-45.14" who="#PoselTeresaMorawiec">Wysoka Izbo! Przedstawiłam jedynie dwa zagadnienia związane z poprawą efektywności gospodarowania i jakości pracy, koncentrując się przede wszystkim na tych sprawach, które jeszcze przeszkadzają w pełnym wykorzystaniu posiadanego potencjału techniczno-produkcyjnego i ludzkiego.</u> + <u xml:id="u-45.15" who="#PoselTeresaMorawiec">Osiągnięcia ubiegłych okresów, a także generalnie pozytywna realizacja zadań wynikających z planu na rok bieżący wskazują, że przedstawiane niejednokrotnie Sejmowi długofalowe zamierzenia polityki społeczno-gospodarczej w naszym kraju, mimo przejściowych trudności, mają realne podstawy.</u> + <u xml:id="u-45.16" who="#PoselTeresaMorawiec">Do końca bieżącego roku pozostało już tylko kilkadziesiąt dni roboczych; ktoś powiedział, że — „uciekającego dnia nie uda się zatrzymać, ale można go nie stracić”. Sądzę, że każdy mieszkaniec naszego kraju jest zainteresowany, by nie zmarnować żadnego z tych dni, by przyczynić się do zapewnienia na każdym odcinku pracy prymatu jakości nad ilością, do realizacji założonych planem celów społecznych oraz zapewnienia dobrego startu do zadań w roku przyszłym. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-46.1" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-46.2" who="#Marszalek">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-46.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania nad projektem ustawy.</u> + <u xml:id="u-46.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisje: Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, Pracy i Spraw Socjalnych oraz Prac Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-46.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-46.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-46.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-46.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-46.9" who="#Marszalek">W związku z informacją Rządu, przedstawioną przez Prezesa Rady Ministrów, Konwent Seniorów przedkłada Wysokiej Izbie — w celu uchwalenia — następujący projekt uchwały:</u> + <u xml:id="u-46.10" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej po wysłuchaniu wystąpienia Prezesa Rady Ministrów oraz dyskusji przyjmuje do aprobującej wiadomości informację Rządu o programie realizacji wytycznych IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, ze szczególnym uwzględnieniem zadań rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-46.11" who="#Marszalek">Przedsięwzięcia podjęte przez Rząd w 1977 r. w celu ograniczenia wpłytwu niekorzystnych warunków zewnętrznych i wewnętrznych na realizację podstawowych celów społeczno-gospodarczych przebiegały na ogół pomyślnie, choć na niektórych odcinkach uzyskany postęp pozostaje wciąż jeszcze niewystarczający.</u> + <u xml:id="u-46.12" who="#Marszalek">Sejm podkreśla, że przedłożony przez Rząd program realizacji wytycznych IX Plenum KC PZPR zmierza do podniesienia efektywności gospodarowania oraz bardziej konsekwentnego przeprowadzenia manewru ekonomicznego, w szczególności w zakresie przyspieszenia budownictwa mieszkaniowego, rozwoju gospodarki żywnościowej, stabilizacji sytuacji rynkowej i zwiększenia eksportu.</u> + <u xml:id="u-46.13" who="#Marszalek">Sejm podkreśla, że dla realizacji powyższych celów decydujące znaczenie ma dążenie do wyższej jakości pracy, większej efektywności gospodarki, konsekwentnej realizacji polityki cen i płac, dyscypliny wykonywania zadań, dalszego umocnienia roli narodowego planu społeczno-gospodarczego jako zasadniczego instrumentu kierowania gospodarką socjalistyczną. Projekt narodowego planu społeczno- gospodarczego na 1978 rok powinien zapewnić kontynuację i pogłębienie podjętego przegrupowania sił i środków, stosownie do obecnej sytuacji w kraju.</u> + <u xml:id="u-46.14" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przekonanie, że inicjatywa i aktywność, zespolenie wokół realizacji zadań nakreślonych przez wytyczne IX Plenum KC PZPR i w rządowym programie wszystkich ludzi pracy, robotników i rolników, ludzi techniki i nauki, pracowników transportu i handlu zapewni realizację uchwały VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej”.</u> + <u xml:id="u-46.15" who="#Marszalek">Czy w sprawie projektu uchwały ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-46.16" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-46.17" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął propozycję Konwentu Seniorów.</u> + <u xml:id="u-46.18" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-46.19" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm proponowaną uchwałę podjął.</u> + <u xml:id="u-46.20" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości o dekrecie z dnia 19 lipca 1977 r. o amnestii (Dz. U. nr 24,.poz. 102), (druk nr 65).</u> + <u xml:id="u-46.21" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Maria Kotlicka.</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#PoselMariaKotlicka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rada Państwa w dniu 19 lipca 1977 roku wydała dekret o amnestii, który wszedł w życie w dniu święta Odrodzenia Polski.</u> + <u xml:id="u-47.1" who="#PoselMariaKotlicka">Uchwalenie tego aktu stało się celowe w warunkach osiągniętego postępu w procesie pogłębiania jedności moralno-politycznej narodu, wzrostu świadomości społecznej, poziomu kultury prawnej obywateli, ich patriotycznego zaangażowania, dyscypliny społecznej i poprawy stanu bezpieczeństwa i porządku publicznego kraju, jak również coraz lepszej pracy organów wymiaru sprawiedliwości i ścigania, ich troski o utrzymanie porządku, o dobro, spokój i bezpieczeństwo obywateli. One bowiem — te właśnie procesy — umożliwiają, zgodnie z zasadami socjalistycznego humanizmu, stworzenie ludziom, którzy wprawdzie znaleźli się w konflikcie z prawem i socjalistycznymi normami współżycia społecznego, ale rokują nadzieję, że w przyszłości będą ich przestrzegać, a więc dają szansę społecznej rehabilitacji, warunków powrotu do normalnego życia w społeczeństwie i prowadzenia uczciwego życia człowieka pracy.</u> + <u xml:id="u-47.2" who="#PoselMariaKotlicka">Dekret o amnestii, wzorem ustawy amnestyjnej z 1974 roku, nie przewiduje abolicji, tj. puszczenia przestępstw w niepamięć.</u> + <u xml:id="u-47.3" who="#PoselMariaKotlicka">W dekrecie przyjęto darowanie bez następstw abolicyjnych kar: kary pozbawienia wolności orzeczonej w rozmiarze do 1 roku, kary ograniczenia wolności — bez względu na wysokość, kary grzywny w rozmiarze do 2000 zł orzeczonej jako kara samoistna, oraz kary aresztu wojskowego. W szerszym zakresie przyjęto możliwość umarzania postępowania, gdyż zgodnie z dekretem jako zasadę przyjęto, że postępowanie umarza się w sprawach o przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 2, karą ograniczenia wolności lub karą grzywny albo karą pozbawienia wolności do lat 2 i karą grzywny lub karą łagodniejszą.</u> + <u xml:id="u-47.4" who="#PoselMariaKotlicka">Dekret gwarantuje szersze stosowanie amnestii w postaci darowania kary i umorzenia postępowania w stosunku do kobiet, ludzi starszych, w stosunku do osób, które w chwili popełnienia przestępstwa nie ukończyły 18 lat oraz w odniesieniu do osób będących jedynymi żywicielami.</u> + <u xml:id="u-47.5" who="#PoselMariaKotlicka">Ponadto, zamiast przewidzianego w poprzednich amnestiach automatycznego łagodzenia kar, dekret wprowadza stosowanie amnestii w postaci możliwości wcześniejszego, niż to przewiduje Kodeks karny, warunkowego, przedterminowego zwolnienia osób skazanych, a więc instytucję, w której decydującą rolę odgrywają przesłanki natury wychowawczej. Zastosowanie amnestii w tym zakresie warunkowane jest pomyślną prognozą co do danego skazanego, pozwalającą na uwzględnienie cech indywidualnych. Instytucja ta umożliwia poza tym stosowanie bardzo wielu środków wychowawczych, w tym i oddanie skazanego pod dozór wyznaczonej osoby, instytucji lub organizacji i przyjęcie od nich poręczenia, że skazany będzie przestrzegał porządku prawnego, a także ustalenia okresu próby, od przebiegu której uzależnione jest skorzystanie z dobrodziejstwa amnestii.</u> + <u xml:id="u-47.6" who="#PoselMariaKotlicka">Ważnym elementem wzbogacającym zakres środków wychowawczych stosowanych wobec osób korzystających w jakiejkolwiek formie z amnestii jest możliwość zobowiązywania sprawców przestępstw do podjęcia w wyznaczonym terminie stałej pracy zarobkowej, do wykonania ciążącego na sprawcy obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, naprawienia w całości lub w części szkody wyrządzonej przestępstwem, powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do innego stosownego postępowania. Niewykonywanie tych obowiązków zagrożone jest sankcją w postaci cofnięcia dobrodziejstwa amnestii.</u> + <u xml:id="u-47.7" who="#PoselMariaKotlicka">Zgodnie z wymogami realizowanej polityki karnej, jeszcze szerzej niż w amnestiach poprzednich, w omawianym dekrecie zastosowane zostały wyłączenia spod amnestii. W szczególności objęły one liczniejszą grupę sprawców najpoważniejszych przestępstw oraz recydywistów, a więc sprawców czynów o największym stopniu niebezpieczeństwa społecznego i takich, których stopień demoralizacji uzasadnia konieczność dłuższego oddziaływania wychowawczego w warunkach odbywania kary pozbawienia wolności. Przyjmując taki zakres wyłączeń w stosowaniu amnestii — dekret daje wyraz szczególnemu potępieniu społecznemu sprawców groźnych przestępstw, jak rozboju, gwałtów, przestępstw o charakterze chuligańskim, a także łapownictwa i płatnej protekcji.</u> + <u xml:id="u-47.8" who="#PoselMariaKotlicka">Dekret przewiduje, że amnestię stosuje się jedynie do sprawców przestępstw popełnionych przed 15 lipca 1977 roku, znanych organom powołanym do ścigania przestępstw. Jeżeli chodzi o sprawcę przestępstwa popełnionego przed dniem 15 lipca 1977 r., który nie był znany organom powołanym do ścigania — może on skorzystać z dobrodziejstwa amnestii, jeżeli zgłosi się przed dniem 15 lipca 1978 r. do organu powołanego do ścigania przestępstw i ujawni istotne okoliczności czynu oraz osoby, które z nim współdziałały w popełnieniu tego przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-47.9" who="#PoselMariaKotlicka">Powyższe rozwiązania dekretu są szczególnie ważne. Otwierają one drogę powrotu do normalnego, uczciwego życia ludziom, którzy weszli w przeszłości na drogę przestępstwa, tkwią w jakiejś aferze lub grupie przestępczej, dotąd nie wykrytej, lecz którzy chcieliby odciąć się od tej działalności i dać satysfakcję społeczeństwu przez szczere ujawnienie okoliczności, w jakich przestępstwo zostało dokonane, a w konsekwencji skorzystać z amnestii, tą drogą uzyskując możliwość powrotu do uczciwego życia.</u> + <u xml:id="u-47.10" who="#PoselMariaKotlicka">Wysoki Sejmie! Na skutek stosowania amnestii przez sądy i prokuratury (powszechne i wojskowe) zwolniono ogółem z zakładów karnych i aresztów śledczych:</u> + <u xml:id="u-47.11" who="#PoselMariaKotlicka">— skazanych — 9 498 osób, w tym 1 168 kobiet sprawujących opiekę nad dziećmi, osób starszych i młodocianych;</u> + <u xml:id="u-47.12" who="#PoselMariaKotlicka">—ukaranych — 2 221 osób;</u> + <u xml:id="u-47.13" who="#PoselMariaKotlicka">—tymczasowo aresztowanych — 1 718 osób.</u> + <u xml:id="u-47.14" who="#PoselMariaKotlicka">Omawiany dekret przywiązuje wielką wagę do włączenia się w życie społeczne korzystających z amnestii, w szczególności przez podjęcie stałej pracy zarobkowej. W toku stosowania amnestii, także wobec osób pozostających na wolności, nałożono 25 295 obowiązków podjęcia stałej pracy zarobkowej. Obowiązek ten nakładany był przede wszystkim na te osoby, które przed skazaniem, mimo możliwości, nie pracowały zarobkowo i prowadziły pasożytniczy tryb życia.</u> + <u xml:id="u-47.15" who="#PoselMariaKotlicka">W Okresie od wejścia w życie dekretu o amnestii do dnia 30 września br. do organów ścigania zgłosiło się i ujawniło popełnienie przestępstw 2 377 osób. W następstwie zgłoszeń wobec 2 211 osób wszczęto postępowanie przygotowawcze. W pozostałych wypadkach prowadzone są postępowania sprawdzające.</u> + <u xml:id="u-47.16" who="#PoselMariaKotlicka">Zgłoszenia do organów ścigania i ujawnienia faktów popełnienia przestępstw dotyczyły przeważnie przestępstw przeciwko mieniu.</u> + <u xml:id="u-47.17" who="#PoselMariaKotlicka">Właściwe przygotowania organizacyjne wszystkich zainteresowanych organów umożliwiły podjęcie wszelkich czynności związanych ze stosowaniem dekretu już w dniu 23 lipca br. 'Przede wszystkim amnestię zaczęto stosować wobec osób pozbawionych wolności i tymczasowo aresztowanych, przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych. W pierwszej kolejności — zgodnie z art. 16 dekretu o amnestii — stosowano ją wobec kobiet sprawujących opiekę nad dziećmi, osób starszych i młodocianych.</u> + <u xml:id="u-47.18" who="#PoselMariaKotlicka">Stosowanie amnestii przebiegało sprawnie i prawidłowo, o czym w dużej mierze zadecydowała wszechstronna i efektywna współpraca wszystkich zainteresowanych resortów zarówno na szczeblu centralnym, jak i w terenie.</u> + <u xml:id="u-47.19" who="#PoselMariaKotlicka">Dotychczasowa praktyka, wysoka ocena pracy, zabezpieczenie przez sądy, prokuratury, organy Milicji Obywatelskiej, kolegia do spraw wykroczeń i inne zainteresowane jednostki administracji oraz instytucje organizacyjnych warunków prawidłowego wykonania dekretu potwierdziły zasadność idei, które legły u podstaw dekretu.</u> + <u xml:id="u-47.20" who="#PoselMariaKotlicka">Z upoważnienia Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości wnoszę o zatwierdzenie dekretu z dnia 19 lipca 1977 roku o amnestii, zgodnie z wnioskiem zawartym w druku sejmowym nr 65. Dziękuję bardzo.</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-48.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-48.2" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-48.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 19 lipca 1977 r. o amnestii — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-48.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-48.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Także nikt.</u> + <u xml:id="u-48.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że dekret z dnia 19 lipca 1977 r. o amnestii — został przez Sejm zatwierdzony.</u> + <u xml:id="u-48.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u> + <u xml:id="u-48.9" who="#Marszalek">Informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posła Ludwiki Mieszkowskiej do Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.</u> + <u xml:id="u-48.10" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu skierowało powyższą interpelację do adresata.</u> + <u xml:id="u-48.11" who="#Marszalek">Poseł Ludwika Mieszkowska w swej interpelacji podkreśla, że w okresie od VI Zjazdu partii podjęto szereg istotnych decyzji, które stworzyły warunki do coraz lepszego zabezpieczania zdrowotnego społeczeństwa i doskonalenia służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-48.12" who="#Marszalek">Stwierdza, że dotychczasowy przebieg realizacji inwestycji w resorcie zdrowia i opieki społecznej nie zapewnia jednak pełnego wykonania zadań określonych w uchwale VII Zjazdu PZPR i w planie 5-letnim. Podkreślając, że plan nakładów na roboty budowlano-montażowe i plan oddanych łóżek szpitalnych w 1976 roku nie został wykonany oraz stwierdzając niedostateczne zaawansowanie robót na poczet zadań lat następnych, posłanka zapytuje, jakie kroki podejmuje resort dla pełnego wykonania zadań wynikających z uchwał VII Zjazdu i z planu na lata 1976—1980.</u> + <u xml:id="u-48.13" who="#Marszalek">Ponadto zwraca się o informację o wykorzystaniu środków przeznaczonych przez społeczeństwo na Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia *).</u> + <u xml:id="u-48.14" who="#Marszalek">O udzielenie odpowiedzi na powyższą interpelację proszę Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej Obywatela Mariana Śliwińskiego.</u> + <u xml:id="u-48.15" who="#Marszalek">*) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-48.16" who="#Marszalek">Minister Zdrowia i Opieki Społecznej</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#MarianSliwinski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Decyzje podjęte w okresie po VI Zjeździe PZPR stworzyły warunki sprzyjające stałej i systematycznej poprawie ochrony zdrowia społeczeństwa. Znalazły one praktyczny wyraz m.in. również w trudnym dziale rozbudowy bazy szpitalnej w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-49.1" who="#MarianSliwinski">Plan inwestycyjny na lata 1971—1975 został po raz pierwszy wykonany i przekroczony w podstawowych kierunkach inwestowania. Uzyskano bez mała 20 tysięcy łóżek szpitalnych, co stanowi 100,7% planu, przekroczono znacznie plan budowy żłobków (124%) oraz wiejskich ośrodków zdrowia (109,5%). Podjęte dzieło rozbudowy bazy materialnej służby zdrowia jest kontynuowane w bieżącym pięcioleciu.</u> + <u xml:id="u-49.2" who="#MarianSliwinski">W uchwalonym przez Sejm w grudniu ubiegłego roku planie 5-letnim na łata 1976— 1980 nakłady inwestycyjne w dziale — „ochrona zdrowia i opieka społeczna” wynoszą 41,8 mld zł, co oznacza ich wzrost o 59% w porównaniu z nakładami poprzedniego pięciolecia. Nakłady na inwestycje ochrony zdrowia wzrastają zatem szybciej niż w całej gospodarce, w której rosną one o około 43%. Stanowi to wyraz preferencji dla inwestycji w tym dziale, i jest możliwe m.in. dzięki Narodowemu Funduszowi Ochrony Zdrowia.</u> + <u xml:id="u-49.3" who="#MarianSliwinski">Uchwała VII Zjazdu partii postawiła przed wszystkimi uczestnikami procesu inwestycyjnego w kraju dalsze trudne zadania. Szczególnie ważnym problemem dla ochrony zdrowia społeczeństwa jest uzyskanie 27 tysięcy łóżek szpitalnych w latach 1976—1980, ale nie tylko to. Ważnym elementem jest również zapewnienie nowych łóżek w szpitalach w następnym pięcioleciu. Dlatego obecny plan 5-letni przewiduje rozpoczęcie budowy szeregu nowych szpitali, które będą oddane do eksploatacji w latach 1981—1985, bowiem cykl budowy nowoczesnego szpitala, ze względu na skomplikowane funkcje, trwa kilka lat.</u> + <u xml:id="u-49.4" who="#MarianSliwinski">Wysoka Izbo! Pozwolę sobie podać kilka liczb ilustrujących zakres budownictwa szpitalnego. W roku bieżącym w budowie jest 59 nowych szpitali na 28 tys. łóżek oraz znaczna liczba łóżek w szpitalach rozbudowywanych. W roku 1978 plan inwestycyjny zakłada rozpoczęcie budowy 8 nowych szpitali. Sieć rozmieszczenia nowych szpitali jest dostosowana do wymogów nowego podziału administracyjnego kraju i uwzględnia w pierwszej kolejności potrzeby nowych województw.</u> + <u xml:id="u-49.5" who="#MarianSliwinski">Zgodnie z uchwałą Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 roku w sprawie dalszego usprawnienia programowania, projektowania i realizacji obiektów służby zdrowia — dla przyśpieszenia efektów budownictwa szpitalnego dopuszcza się w zasadzie budowę szpitali, opartych na projektach typowych, o różnej wielkości — od 300 do 1000 łóżek i w oparciu o nowoczesne technologie budownictwa.</u> + <u xml:id="u-49.6" who="#MarianSliwinski">Rozbudowa i unowocześnienie bazy szpitalnej — to zadanie trudne, wymagające dużego wysiłku gospodarki narodowej, w tym materiałowego i finansowego. Napięty plan budownictwa w kraju powoduje pewne opóźnienia realizacji inwestycji służby zdrowia. Plan oddania do użytku łóżek szpitalnych w latach 1976— 1977 będzie wykonany w 94%, co oznacza przekazanie do użytku przez dwa lata 6 300 łóżek. Główny więc wysiłek przypada na lata 1978— 1980. Aby jemu podołać, czynione są starania o zwiększenie nakładów i koncentracji mocy przerobowej na obiektach szpitalnych, aby tą drogą, przy współdziałaniu z Ministerstwem Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz prezydentami i wojewodami zapewnić bardziej równomierny rozdział efektów w latach 1978—1980.</u> + <u xml:id="u-49.7" who="#MarianSliwinski">Wysoka Izbo! Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia, powołany z inicjatywy I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka, jest istotnym elementem w rozbudowie i unowocześnianiu bazy służby zdrowia i opieki społecznej. Pięć lat, jakie mijają od utworzenia Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia wykazały, że idea powołania Funduszu znalazła szerokie poparcie społeczeństwa. Świadczy o tym wzrastająca z każdym rokiem aktywność ludności w świadczeniach na NFOZ. Od początku istnienia, to jest od roku 1973, zebrano na NFOZ 13,4 mld zł. Środki te zostały zagospodarowane bądź zakumulowane na rzecz budownictwa służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-49.8" who="#MarianSliwinski">Obiekty NFOZ stanowią wspólnie z inwestycjami budżetowymi elementy jednolitego systemu państwowej sieci placówek służby zdrowia. W związku z tym, równolegle z pracami nad planem 5-letnim, opracowano program budownictwa ze środków NFOZ, zgodnie z założeniami urzędów wojewódzkich i Krajowego Komitetu NFOZ.</u> + <u xml:id="u-49.9" who="#MarianSliwinski">Program ten z natury rzeczy, ze względu na długoletni cykl budownictwa szpitalnego, ma charakter długofalowy. Główny kierunek programu — to budownictwo szpitalne. W latach 1976—1980 z Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia finansowane będzie budownictwo szpitalne o liczbie 19 500 łóżek, w tym 6 700 łóżek ma być przekazanych do użytku w bieżącym pięcioleciu. W pianie na rok przyszły zapewniono szeroki zakres budownictwa z Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia. I tak ze środków NFOZ wybudowane zostaną: szpitale o liczbie 14 700 łóżek, tj. 39% ogólnej liczby łóżek, domy pomocy społecznej — 1 300 miejsc, 173 wiejskie ośrodki zdrowia. 28 żłobków i 38 przychodni.</u> + <u xml:id="u-49.10" who="#MarianSliwinski">Wysoka Izbo! W okresie powojennym z działalności inwestycyjnej oddano 97 tys. łóżek szpitalnych. Oznacza to, że w nowo wybudowanych obiektach mieści się bardzo znaczna część łóżek. Reszta bazy szpitalnej jest na ogół stara. Aby przysposobić ją do współczesnych wymogów lecznictwa, realizujemy wieloletni program remontów kapitalnych i modernizacji zakładów społecznej służby zdrowia. Na utrzymanie budynków służby zdrowia w należytym stanie technicznym przeznacza się coraz większe środki finansowe, które np. z kwoty 1 mld 277 min zł. w roku 1971 wzrosły do kwoty 2 mld 600 mln zł w roku 1976.</u> + <u xml:id="u-49.11" who="#MarianSliwinski">50% robót remontowo-budowlanych wykonanych jest przez przedsiębiorstwa uspołecznione; 25% — przez resortowe zakłady remontowo-budowlane, których produkcję zwiększyliśmy w latach 1971—1976 trzykrotnie. Pozostałe 25% robót realizują inni wykonawcy.</u> + <u xml:id="u-49.12" who="#MarianSliwinski">Pragnę podkreślić, że plany remontów są od wielu lat wykonywane i przekraczane, gdyż urzędy wojewódzkie, doceniając istotne potrzeby występujące w jednostkach służby zdrowia i opieki społecznej, zwiększają w ciągu roku środki finansowe, a czasem i materiałowe na ten cel. Doprowadzenie starych obiektów szpitalnych do normalnych warunków eksploatacyjnych wymaga szeroko zakrojonych prac modernizacyjnych, co realizuje się od wielu lat.</u> + <u xml:id="u-49.13" who="#MarianSliwinski">Wysoka Izbo! W realizacji planów inwestycyjnych służby zdrowia i opieki społecznej oraz planów modernizacji i remontów powstają w niektórych rejonach kraju napięcia; są one szczegółowo analizowane, przy czym podejmowane są operatywne decyzje, zmierzające do ich usunięcia. Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych zwiększa potencjał specjalistycznego Zjednoczenia Budowy Obiektów Użyteczności Publicznej. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej wspólnie z władzami terenowymi rozwija własne zakłady remontowo-budowlane. Przyjęte kierunki działania powinny doprowadzić do pełnego wykorzystania przydzielonych resortowi środków.</u> + <u xml:id="u-49.14" who="#MarianSliwinski">Niezależnie od programów budownictwa i modernizacji dążymy do maksymalnego wykorzystania istniejących możliwości kadrowych i bazy materialnej. W oparciu o wyniki przeprowadzonego w II kwartale br. powszechne o przeglądu zakładów służby zdrowia i opieki społecznej zagospodarowujemy skromne, ujawnione w niektórych zakładach rezerwy, mając na względzie przede wszystkim zaspokojenie rosnącego zapotrzebowania społeczeństwa na usługi zdrowotne oraz poprawę ich jakości.</u> + <u xml:id="u-49.15" who="#MarianSliwinski">Kończąc, pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że nadal dokładać będziemy wszelkich starań, aby plany rozwoju służby zdrowia i opieki zostały w pełni zrealizowane.</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-50.1" who="#Marszalek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + </div> + <div xml:id="div-51"> + <u xml:id="u-51.0" who="#PoselRyszardBender">Z tego co pan Minister mówił wynika, że plan na 1977 r. będzie wykonany, a plan 5-letni tylko w 94%. Czy jest możliwe wykonanie 100% 5-letniego planu, bo realizacja w 94% jest niewystarczająca.</u> + </div> + <div xml:id="div-52"> + <u xml:id="u-52.0" who="#Marszalek">Proszę Towarzysza Ministra o uzupełnienie odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-52.1" who="#Marszalek">Minister Zdrowia i Opieki Społecznej</u> + </div> + <div xml:id="div-53"> + <u xml:id="u-53.0" who="#MarianSliwinski">Jesteśmy przekonani, że plan wykonamy w 100%. Podane przeze mnie dane dotyczą obecnego okresu. Obecnie czynimy starania w celu znacznego przyspieszenia realizacji planu. Przeprowadziliśmy szereg narad w województwach. Jesteśmy po naradach z Ministerstwem Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. Przypuszczam, że przy jeszcze większym zaangażowaniu władz terenowych, przy pomocy z ich strony, plan ten zostanie wykonany.</u> + </div> + <div xml:id="div-54"> + <u xml:id="u-54.0" who="#Marszalek">Czy jeszcze ktoś w tej sprawie pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-54.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-54.2" who="#Marszalek">Wobec tego sprawę interpelacji posła Ludwiki Mieszkowskiej uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-54.3" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-54.4" who="#Marszalek">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Jolantę Morawską o odczytanie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-54.5" who="#Marszalek">Sekretarz poseł</u> + </div> + <div xml:id="div-55"> + <u xml:id="u-55.0" who="#JolantaMorawska">W dniu jutrzejszym, tj. w piątek, dnia 28 października br. odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u> + <u xml:id="u-55.1" who="#JolantaMorawska">— Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — o godz. 9, — Obrony Narodowej — o godz. 9, — Oświaty i Wychowania — o godz. 9, — Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — o godz. 10, — Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — o godz. 9, — Zdrowia i Kultury Fizycznej — o godz. 9.</u> + </div> + <div xml:id="div-56"> + <u xml:id="u-56.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-56.1" who="#Marszalek">Na tym kończymy 11 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-56.2" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-56.3" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Kończymy nasze posiedzenie na kilka dni przed sześćdziesiątą rocznicą Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej.</u> + <u xml:id="u-56.4" who="#Marszalek">Zwycięstwo Października odwróciło karty historii nie tylko w Rosji, zmieniło ono oblicze całego współczesnego świata. Narodom Związku Radzieckiego umożliwiła rewolucja nieznane dotychczas w historii przyspieszenie rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego oraz zbudowanie potężnego ekonomicznie i militarnie socjalistycznego państwa o wielkim moralno-politycznym autorytecie. Ludziom pracy w Europie i na całym świecie unaoczniła zaś — możliwość proletariackiego zwycięstwa i proletariackich rządów, przyczyniła się do rozpowszechnienia i popularyzacji ideologii socjalistycznej, ugruntowała wiarę w skuteczność walki mas pracujących o swoje prawa i swobody, o pokojowy rozwój świata, o prawo każdego narodu do samodzielnego bytu. Wiemy dobrze, jak inny jest dziś — niż w roku siedemnastym — układ sił i polityczne oblicze świata, jak inaczej liczy się dziś w świecie głos ludzi pracy, także tych, którzy żyją jeszcze w ustroju kapitalistycznym i głos narodów niegdyś pozbawionych przez imperializm prawa do niepodległości.</u> + <u xml:id="u-56.5" who="#Marszalek">Naród Polski ma szczególne powody, aby uroczyście obchodzić święto Rewolucji Październikowej, która obalając carat i uroczyście proklamując — z inicjatywy partii Lenina — unieważnienie traktatów zaborczych oraz bezwzględne uznanie prawa Polski do samodzielnego bytu państwowego, usunęła główną przeszkodę na drodze narodu polskiego do odzyskania niepodległości.</u> + <u xml:id="u-56.6" who="#Marszalek">Po II wojnie światowej — „...Historyczne zwycięstwo Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich nad faszyzmem — jak głosi wstęp do naszej Konstytucji — wyzwoliło ziemie polskie, umożliwiło polskiemu ludowi pracującemu zdobycie władzy i stworzyło warunki narodowego odrodzenia Polski w nowych sprawiedliwych granicach...”. Powstała Polska Ludowa — spadkobierca patriotycznych i postępowych tradycji narodu polskiego, państwo w którym skutecznie urzeczywistniamy dziś najbardziej postępowe idee wyzwolenia społecznego polskich mas pracujących; państwo, będące podstawową siłą budownictwa socjalistycznego w naszym kraju, przyjazny sąsiad i niezawodny sojusznik Ojczyzny Października.</u> + <u xml:id="u-56.7" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Kierując nasze myśli — w przeddzień wielkiego jubileuszu — ku pierwszemu w historii państwu robotników i chłopów, nie sposób nie wspomnieć, że niedawno Rada Najwyższa Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich uchwaliła nową Konstytucję Kraju Rad. Przyjęto z ogromnym aplauzem referat Przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej, Sekretarza Generalnego Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego Leonida Breżniewa, który przedstawił radzieckiemu parlamentowi projekt nowej Konstytucji, Konstytucji rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Otwiera ona dalszy etap w zapoczątkowanych przez zwycięstwo rewolucji dziejach rozwoju państwowości radzieckiej, radzieckiego ustroju społecznego i radzieckiej demokracji socjalistycznej, stanowi ważny dokument socjalistycznej myśli politycznej.</u> + <u xml:id="u-56.8" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W najbliższych dniach, w związku z obchodami sześćdziesiątej rocznicy Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej, uda się do Związku Radzieckiego polska delegacja z I Sekretarzem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwardem Gierkiem.</u> + <u xml:id="u-56.9" who="#Marszalek">Będę wyrazicielem woli Was wszystkich, jeżeli zwrócę się do naszej delegacji, aby przekazując narodowi radzieckiemu serdeczne gratulacje i najlepsze życzenia od narodu polskiego — przekazała również najlepsze życzenia bratniemu parlamentowi Kraju Rad — Radzie Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.</u> + <u xml:id="u-56.10" who="#Marszalek">Dotychczasowe sukcesy społeczeństwa radzieckiego na drodze wytyczonej w Październiku stanowią przedmiot uzasadnionej dumy ludzi radzieckich i naszego podziwu.</u> + <u xml:id="u-56.11" who="#Marszalek">Życzymy naszym radzieckim przyjaciołom dalszych osiągnięć i zwycięstw na drodze do komunizmu, w rozwoju gospodarki i nauki, kultury i oświaty, w utrwalaniu pokoju na świecie, we współpracy z innymi pokój miłującymi narodami.</u> + <u xml:id="u-56.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-56.13" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-56.14" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-56.15" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18 min. 05)</u> + <u xml:id="u-56.16" who="#Marszalek">Załącznik</u> + <u xml:id="u-56.17" who="#Marszalek">Tekst interpelacji i odpowiedzi na interpelacje</u> + <u xml:id="u-56.18" who="#Marszalek">Interpelacja do Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie realizacji inwestycji Ważne znaczenie w polityce socjalnej partii i państwa ma ochrona zdrowia obywateli. W okresie od VI Zjazdu partii podjęto szereg istotnych decyzji, które stworzyły warunki do realizacji jakościowo nowych zadań w dziedzinie zabezpieczenia zdrowotnego społeczeństwa i doskonalenia służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-56.19" who="#Marszalek">Jednakże dotychczasowy przebieg realizacji inwestycji w resorcie zdrowia i opieki społecznej nie zapewnia pełnego wykonania zadań określonych w uchwale VII Zjazdu PZPR i w narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1976—1980, zwłaszcza zaś głównego zadania — oddania do użytku szpitali o łącznej liczbie 27 tys. łóżek.</u> + <u xml:id="u-56.20" who="#Marszalek">Plan nakładów na roboty budowlano-montażowe, jak również liczba oddanych łóżek w szpitalach ogólnych i psychiatrycznych planowane w roku 1976 nie zostały wykonane. Niepokój budzi również niedostateczne zaawansowanie robót budowlano-montażowych na poczet zadań następnych lat.</u> + <u xml:id="u-56.21" who="#Marszalek">Występują także trudności w pełnej realizacji programu modernizacji i kapitalnych remontów szpitali i przychodni.</u> + <u xml:id="u-56.22" who="#Marszalek">W związku z powyższym zapytuję Obywatela Ministra, jakie kroki podejmuje resort dla pełnego wykonania zadań wynikających z uchwały VII Zjazdu i planu na lata 1976— 1980.</u> + <u xml:id="u-56.23" who="#Marszalek">Ponadto proszę o informację o realizacji środków przeznaczonych przez społeczeństwo na Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia.</u> + </div> + <div xml:id="div-57"> + <u xml:id="u-57.0" who="#PoselLudwikaMieszkowska">Warszawa, dnia 5 października 1977 r.</u> + <u xml:id="u-57.1" who="#PoselLudwikaMieszkowska">-- --———————-- -- —</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00012-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00012-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..1e5c23c --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00012-01/header.xml @@ -0,0 +1,73 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00012-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>12 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>12 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">12</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1977-11-26</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="dziennego" role="speaker"> + <persName>dziennego</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="MaterialowBudowlanychAdamGlazur" role="speaker"> + <persName>Materiałów Budowlanych Adam Glazur</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterFinansowHenrykKisiel" role="speaker"> + <persName>Minister Finansów Henryk Kisiel</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterJanKaminski" role="speaker"> + <persName>Minister Jan Kamiński</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBernardKus" role="speaker"> + <persName>Poseł Bernard Kus</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdwardZglobicki" role="speaker"> + <persName>Poseł Edward Zgłobicki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselIrenaSiwiec" role="speaker"> + <persName>Poseł Irena Siwiec</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanLes" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Leś</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJozefaWojtkowska" role="speaker"> + <persName>Poseł Józefa Wojtkowska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMalgorzataKuszaj" role="speaker"> + <persName>Poseł Małgorzata Kuszaj</persName> + </person> + <person xml:id="PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk" role="speaker"> + <persName>Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Tadeusz Wrzaszczyk</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelMarekOrdon" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Marek Ordon</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WiceprezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Wiceprezes Rady Ministrów</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00012-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00012-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..d056c4f --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00012-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,441 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja III</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 12 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 26 listopada 1977 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 7</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczy wicemarszałek Sejmu Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wysoki Sejmie! Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">(Wicemarszałek</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na sekretarzy powołuję posłów Danutę Maszczyk i Marka Ordona.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Danuta Maszczyk.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół 11 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec nie wniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Do Prezydium Sejmu wpłynął wniosek w sprawie uzupełniającego wyboru do Rady Państwa. W związku z tym Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia przez dodanie nowego, z kolei piątego punktu, w brzmieniu następującym: — „Wybór uzupełniający do Rady Państwa”.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jednocześnie numeracja następnych punktów porządku dziennego uległaby odpowiedniej zmianie.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja Prezydium Sejmu została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatów w okręgach wyborczych nr 21 w Bytomiu i nr 56 w Siedlcach (druki nr 71 i 72).</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Edward Zgłobicki.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselEdwardZglobicki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 4 listopada 1977 roku Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w trybie art. 84 Ordynacji wyborczej mandatów wygasłych wskutek śmierci posłów: Zbigniewa Krzysztoforskiego (okręg wyborczy nr 21 w Bytomiu) i Konstantego Łubieńskiego (okręg wyborczy nr 56 w Siedlcach).</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselEdwardZglobicki">Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższych sprawach odpowiednich wniosków. Przypominam, że Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatów zmarłych posłów na ostatnim posiedzeniu w dniu 27 października 1977 roku.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselEdwardZglobicki">Zgodnie z postanowieniami Ordynacji wyborczej Wysoka Izba może podjąć obecnie uchwały o wstąpieniu w skład Sejmu tych spośród nie wybranych w okręgach wyborczych nr 21 i nr 56 kandydatów, którzy uzyskali kolejno największą liczbę głosów i nie utracili prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselEdwardZglobicki">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej — Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że kandydatami do objęcia mandatów poselskich są: w okręgu wyborczym nr 21 w Bytomiu obywatelka Irena Siwiec zamieszkała w Wojsce, gmina Tworóg, nauczycielka, dyrektor szkoły podstawowej w Wojsce, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; w okręgu wyborczym nr 56 w Siedlcach obywatelka Małgorzata Kuszaj, zamieszkała w Łukowie, kierownik komórki społeczno-samorządowej Wojewódzkiej Spółdzielni Spożywców — „Społem” w Siedlcach, oddział w Łukowie, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselEdwardZglobicki">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że wymienieni kandydaci na posłów mają prawo wybieralności do Sejmu. W związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatu poselskiego przez obywatelki: Irenę Siwiec w okręgu wyborczym nr 21 w Bytomiu i Małgorzatę Kuszaj w okręgu wyborczym nr 56 w Siedlcach. Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekty odpowiednich uchwał, których treść zamieszczona jest w doręczonym obywatelom posłom drukach nr 71 i 72. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały, zamieszczonej w druku sejmowym nr 71, w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 21 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały, zamieszczonej w druku sejmowym nr 72, w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 56 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwały w sprawie obsadzenia mandatów poselskich w okręgach wyborczych nr 21 w Bytomiu i nr 56 w Siedlcach, a tym samym obywatelki Irena Siwiec i Małgorzata Kuszaj uzyskały mandaty posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że obie posłanki zgłosiły się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywatelki Posłanki o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umocnienia więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#PoselIrenaSiwiec">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że posłanki Małgorzata Kuszaj i Irena Siwiec złożyły ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Projekt uchwały Sejmu w sprawie Orędzia Komitetu Centralnego KPZR, Rady Najwyższej ZSRR i Rady Ministrów ZSRR do narodów, parlamentów i rządów wszystkich krajów świata.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! W dniu 3 listopada bieżącego roku Komitet Centralny Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, Rada Najwyższa Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich oraz Rada Najwyższa Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej na uroczystym wspólnym posiedzeniu uchwaliły Orędzie do narodów, parlamentów i rządów wszystkich krajów świata. Orędzie to zostało przekazane władzom najwyższym naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jest to dokument o wielkiej wadze i randze podjęty w historycznej chwili, w 60-lecie Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Idee Orędzia wystosowanego przez najwyższe władze ZSRR oraz nowe pokojowe inicjatywy w sprawie rozbrojenia, przedstawione przez towarzysza Leonida Breżniewa, spotykają się w naszym kraju z powszechnym poparciem. Są wyrazem polityki, w której Polska Ludowa aktywnie uczestniczy.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Konwent Seniorów — z inicjatywy Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — wnosi, aby Wysoki Sejm powziął w związku z Orędziem władz najwyższych Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w imieniu narodu polskiego z wielką uwagą i uznaniem przyjmuje Orędzie Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, Rady Najwyższej i Rady Ministrów Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich skierowane do narodów, parlamentów i rządów wszystkich krajów świata z okazji 60-lecia Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża solidarność z treścią Orędzia i pełne poparcie dla jego myśli przewodniej — zespolenia wszystkich ludzi dobrej woli we wszystkich krajach dla wielkiej sprawy pokoju, odprężenia i postępu społecznego.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Orędzie wystosowane przez Kraj Rad stanowi potwierdzenie zapoczątkowanych leninowskim Dekretem o Pokoju i konsekwentnie kontynuowanych po dzień dzisiejszy wysiłków na rzecz pokoju i współpracy między narodami. Jest odzwierciedleniem głęboko humanistycznych założeń Programu Pokoju przyjętego na XXIV i rozwiniętego na XXV Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Dzięki pokojowej polityce zagranicznej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i innych państw socjalistycznych oraz wysiłkom całej wielkiej koalicji światowych sił pokoju w stosunkach międzynarodowych pogłębia się doniosły proces odprężenia, wcielane są w życie zasady pokojowego współistnienia państw o odmiennych ustrojach społecznych, rozszerza się pokojowa równoprawna współpraca między narodami.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w pełni popiera wyrażone w Orędziu stanowisko, że sprawą o nadrzędnej randze i pilności jest obecnie zahamowanie forsowanego przez siły militarystyczne wyścigu zbrojeń, zakaz tworzenia nowych środków masowej zagłady, redukcja zbrojeń i sił zbrojnych, utorowanie drogi do powszechnego i całkowitego rozbrojenia.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z uznaniem wita nowe inicjatywy rozbrojeniowe, z którymi wystąpił Sekretarz Generalny Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich — Leonid Breżniew na jubileuszowym posiedzeniu Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, Rady Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i Rady Najwyższej Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Inicjatywy te pogłębią proces odprężenia międzynarodowego, sprzyjać będą postępowi w toczących się rokowaniach w sprawie ograniczenia zbrojeń i rozbrojenia. Realizacja tych inicjatyw oznaczać będzie dalszy, doniosły krok na drodze do umocnienia międzynarodowego bezpieczeństwa i pokoju.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Polska Rzeczpospolita Ludowa udziela pełnego poparcia propozycjom w sprawie zaprzestania przez wszystkie państwa produkcji broni jądrowej z jednoczesnym podjęciem zobowiązania stopniowej redukcji zapasów tej broni, aż do jej całkowitej likwidacji. Doniosłe znaczenie ma inicjatywa ogłoszenia moratorium na wybuchy jądrowe dla celów pokojowych wraz z równoczesnym zakazem wszystkich prób z bronią jądrową. Przyjęcie tej inicjatywy służyć będzie niezmiernie ważnej sprawie zapobieżenia rozprzestrzenianiu broni nuklearnej, do czego Polska przywiązywała zawsze szczególną wagę.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, kierując się żywotnymi interesami narodu polskiego i jego niezłomnym dążeniem do umocnienia pokoju w Europie i świecie, upoważnia Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej do podjęcia wszelkich niezbędnych kroków na arenie międzynarodowej w celu skutecznego po parcia inicjatyw przedstawionych przez Leonida Breżniewa.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oświadcza, że Polska Rzeczpospolita Ludowa, tak jak dotychczas, aktywnie działać będzie na rzecz rozwijania procesu odprężenia i uczynienia go nieodwracalnym, czynić będzie wszystko co możliwe, aby zatriumfowały w świecie idee pokojowego współistnienia i przyjaznej współpracy między narodami. Wespół ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i innymi państwami socjalistycznymi Polska Rzeczpospolita Ludowa będzie nadal kroczyć wytrwale drogą pokoju, demokracji i socjalizmu”.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jednomyślnie podjął uchwałę w sprawie Orędzia Komitetu Centralnego KPZR, Rady Najwyższej i Rządu ZSRR.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Pierwsze czytanie projektów:</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">1) uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1978 rok (druk nr 69),</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">2) ustawy budżetowej na 1978 rok (druk nr 70).</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę o zabranie głosu Wiceprezesa Rady Ministrów, Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Obywatela Tadeusza Wrzaszczyka.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Rządu pragnę uzasadnić przedłożony dziś pod obrady Wysokiej Izby projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1978. Główne cele i zadania proponowanego planu zapewniają ciągłość strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, wytyczonej w uchwałach VI i VII Zjazdu partii oraz dostosowanie działania do aktualnej i przewidywanej sytuacji gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Utrzymanie ciągłości tej strategii w warunkach obiektywnie trudniejszych niż można było przewidywać, wymaga obecnie dalszego przegrupowania sił i środków oraz zwiększenia aktywności społecznej i efektywności gospodarowania we wszystkich dziedzinach naszej działalności.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W przedłożonym projekcie planu koncentrujemy się na rozwiązywaniu problemów w chwili obecnej społecznie najpilniejszych i przezwyciężaniu trudności, które stanęły nam na drodze. Kierujemy się przy tym dyrektywą partii zawartą w końcowej wypowiedzi towarzysza I Sekretarza Edwarda Gierka na IX Plenum KC PZPR:</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">„Obowiązkiem nas wszystkich jest trudności te skutecznie przezwyciężać właśnie po to, aby nadal konsekwentnie realizować linię rozwoju kraju zaakceptowaną przez naród i sprawdzoną w blisko już siedmioletnim doświadczeniu”.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Pragnę podkreślić, że w pracach nad projektem planu zostały uwzględnione uchwały i zalecenia Wysokiej Izby dotyczące podstawowych zadań w takich dziedzinach, jak poprawa wyżywienia narodu, budownictwo mieszkaniowe oraz rozwój usług i rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wykorzystaliśmy również szeroko wnioski i postulaty zgłaszane na forum Wysokiej Izby, a także wyrażane w trybie interpelacji poselskich oraz w komisjach sejmowych.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W trakcie prac nad planem położyliśmy szczególny nacisk na współuczestnictwo i współodpowiedzialność za plan ze strony jego przyszłych realizatorów. Chodziło bowiem o to, aby w fazie tworzenia projektu planu ujawnić zarówno potrzeby, jak i możliwe do wykorzystania rezerwy. Wymagało to znacznego rozszerzenia zakresu wzajemnych konsultacji i uzgodnień z resortami, władzami wojewódzkimi i organizacjami gospodarczymi.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Ciągłość strategii rozwojowej wyraża się w tym, że plan zapewnia uzyskanie dalszego wzrostu poziomu życia naszego społeczeństwa oraz rozwój sił wytwórczych, a zarazem umocnienie równowagi ekonomicznej państwa. Tym podstawowym założeniom zostały konsekwentnie podporządkowane wszystkie zadania i środki ustalone w planie oraz instrumenty służące sprawnej jego realizacji.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Główną cechą charakterystyczną planu jest to, że zapewnia on wszechstronny rozwój gospodarki narodowej znajdujący odbicie w założonym wzroście dochodu narodowego o około 5,5%. Założenia planu zapewniają przy tym nie tylko szybki wzrost ilościowy, ale również postęp w jakości produkcji i nowoczesności naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wzrost gospodarczy tworzy nam materialną podstawę realizacji celów społecznych, a wśród nich dalszego wzrostu płac i dochodów realnych ludności. Plan zapewnia pełną realizację podjętych w roku bieżącym decyzji o ogromnym znaczeniu społecznym, jak podwyżka najniższych płac, rent i emerytur oraz wprowadzenie emerytur i rent dla rolników. Tworzymy też warunki rozwoju oświaty, kultury, ochrony zdrowia, turystyki i innych dziedzin działalności zaspokajających socjalne i kulturalne potrzeby człowieka. Znajduje to syntetyczny wyraz we wzroście udziału spożycia w dochodzie narodowym do ponad 67%, jednocześnie plan zapewnia poprawę zaopatrzenia rynku dzięki znacznemu zwiększeniu dostaw towarów i usług dla ludności.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Kolejną ważną cechą planu na rok przyszły jest zmniejszenie obciążenia dochodu narodowego inwestycjami przy jednoczesnych zmianach w strukturze programu inwestycyjnego. Polegają one na zapewnieniu priorytetu dla budownictwa mieszkaniowego, gospodarki żywnościowej i produkcji rynkowej. Planując zwiększenie budownictwa mieszkaniowego, tworzymy równocześnie podstawy do przyśpieszenia jego rozwoju w latach następnych.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Ważnym elementem planu jest pogłębienie przeobrażeń strukturalnych w produkcji przemysłowej na rzecz rynku i eksportu przy jednoczesnym ustabilizowaniu produkcji na cele inwestycyjne. Będziemy jednocześnie dokonywać istotnych zmian w strukturze asortymentowej produkcji, dostosowując ją do zmieniających się potrzeb.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Plan charakteryzuje się wszechstronnym działaniem na rzecz realizacji programu rozwoju gospodarki żywnościowej i społeczno-gospodarczej rekonstrukcji naszego rolnictwa. Na te cele przeznacza się w planie zwiększone środki. W handlu zagranicznym zakładamy rosnący udział obrotów z krajami socjalistycznymi, a zwłaszcza ze Związkiem Radzieckim. Rozwój ten był i jest źródłem umocnienia podstawowych działów naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Plan zapewnia wysoki wzrost eksportu oraz racjonalizację importu. Ma to zasadnicze znaczenie dla umocnienia sytuacji płatniczej kraju. W polityce importowej preferuje się import służący zaopatrzeniu produkcji, dostosowując import dóbr inwestycyjnych do niezbędnych potrzeb wynikających z rozmiarów programu inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Przedstawione wyliczenie głównych cech charakterystycznych planu przyszłego roku pozwala stwierdzić, że plan ten umacnia równowagę gospodarczą kraju. Mamy pełne prawo sądzić, że plan przyniesie w tej dziedzinie odczuwalne rezultaty, jeżeli^4^ nawet nie wszystkie jeszcze napięcia będziemy mogli w pełni przezwyciężyć i wyeliminować.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Pomyślne wykonanie planu wymaga zwiększonej dyscypliny realizacji jego założeń na wszystkich szczeblach gospodarki i podporządkowania wszystkich działań nadrzędnym priorytetom społecznym.</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wykonanie niełatwego, ale realnego planu na rok 1978 oznaczać będzie realizację zaleceń IX Plenum KC PZPR dotyczących pogłębienia manewru ekonomicznego, zapoczątkowanego przed rokiem przez V Plenum.</u> + <u xml:id="u-8.17" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! W planie na rok 1978 wysuwamy na pierwsze miejsce cztery problemy, mające w chwili obecnej podstawowe znaczenie społeczne i gospodarcze, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-8.18" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">— poprawę sytuacji rynkowej, — dalszy rozwój gospodarki żywnościowej, — intensywny rozwój budownictwa mieszkaniowego oraz — powiększenie naszego eksportu.</u> + <u xml:id="u-8.19" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Trzy pierwsze spośród tych problemów należą do szczególnie ważnych i pilnych celów społecznych. W ścisłym związku z nimi pozostaje rozwój eksportu, określający nasze możliwości importowe, mające z kolei także niemałe znaczenie dla realizacji głównych celów społecznych.</u> + <u xml:id="u-8.20" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Najwyższą rangę wśród celów planu nadajemy sprawie poprawy sytuacji rynkowej. Celowi temu została podporządkowana struktura całego planu, który stwarza możliwość przełamania trudności rynkowych. Chciałbym, Obywatele Posłowie, nieco szerzej przedstawić te problemy.</u> + <u xml:id="u-8.21" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wiemy wszyscy, że poprawa sytuacji rynkowej, a następnie stabilizacja i wzbogacenie rynku zależą od wielu czynników, a przede wszystkim:</u> + <u xml:id="u-8.22" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">— od zwiększenia dostaw towarów i usług w skali odpowiadającej rosnącym dochodom pieniężnym i potrzebom ludności, — od lepszego dostosowania struktury asortymentowej i jakości dostaw do występującego na rynku zapotrzebowania, — od zachowania określonych w planie proporcji wzrostu przychodów pieniężnych i wyeliminowania przypadków niedostatecznej dyscypliny wypłat, — od prawidłowego ubezpieczenia równowagi rynkowej.</u> + <u xml:id="u-8.23" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Punktem wyjścia dla określenia rozmiarów dostaw towarów na rynek w roku przyszłym były założenia wzrostu przychodów pieniężnych społeczeństwa. Zgodnie z praktyką utrwaloną w ubiegłym i bieżącym pięcioleciu również i w roku 1978 wzrost przychodów pieniężnych nadal będzie podstawowym czynnikiem poprawy poziomu życia całego naszego narodu, wszystkich ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-8.24" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W projekcie planu zakłada się, że w roku przyszłym przychody pieniężne społeczeństwa zwiększą się w porównaniu z rokiem bieżącym o ok. 82 mld zł, to jest o 6,6%. Wzrost dochodów pieniężnych obejmie wszystkie grupy społeczno-zawodowe — pracowników gospodarki uspołecznionej, emerytów i rencistów, rolników gospodarujących indywidualnie, pracowników rzemiosła. Największą część tego przyrostu, bo przeszło 1/3, przeznaczamy na zwiększenie płac w gospodarce uspołecznionej. Przewidujemy wzrost średniej płacy nominalnej o 2,8%, a realnej — o 1,8% Prawie ^1^/3 przyrostu przychodów społeczeństwa stanowić będą rosnące o 22% wydatki państwa na świadczenia społeczne, w tym zwłaszcza emerytury i renty. Jest to konsekwencją podjętych w roku bieżącym decyzji o podwyżce emerytur i rent tzw. starego portfela, decyzji o świadczeniach na rzecz kombatantów i uchwalonej niedawno przez Wysoką Izbę ustawy o emeryturach i rentach dla rolników. Jest to więc dowodem naszej troski o poprawę warunków życiowych weteranów walki i pracy, tego pokolenia, które w czasie II wojny światowej i w trudnych latach powojennej odbudowy kładło podwaliny Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-8.25" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Plan zapewnia również wzrost przychodów ludności chłopskiej. Jego rozmiary zależeć będą głównie od uzyskanych wyników produkcyjnych. Wzrosną dochody ludności z tytułu zwiększenia wydatków i dotacji państwa na oświatę i wychowanie, kulturę i sztukę, ochronę zdrowia i opiekę społeczną, kulturę fizyczną i turystykę, działalność socjalną zakładów pracy oraz z tytułu rosnącego udziału dopłat państwa do gospodarki mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-8.26" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Pragnę poinformować, że na te Wszystkie cele w roku 1978 wydatkujemy z budżetu państwa około 140 mld zł, a łącznie ze świadczeniami z zakładowych funduszy socjalnych — około 153 mld zł. Odpłatność ludności za świadczenia we wszystkich wymienionych dziedzinach łącznie stanowi jedynie 1/4 pełnego kosztu tych świadczeń.</u> + <u xml:id="u-8.27" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Biorąc pod uwagę wszystkie źródła dochodów społeczeństwa, w planie zakłada się, że w przeliczeniu na 1 mieszkańca w roku 1978 dochody realne wzrosną o około 4%. Oznacza to, że w roku przyszłym tempo wzrostu tych dochodów będzie zbliżone do osiąganego w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-8.28" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W celu zmniejszenia rozpiętości między wzrostem płac nominalnych i realnych Rząd zamierza prowadzić politykę ograniczania ruchu cen. Jednym z instrumentów tej polityki będzie eliminowanie niezasłużonych korzyści uzyskiwanych niekiedy przez jednostki gospodarcze wbrew zasadom systemu ekonomiczno-finansowego nie w drodze zwiększenia rozmiarów produkcji i poprawy jej efektywności, lecz w wyniku nieuzasadnionego ruchu cen.</u> + <u xml:id="u-8.29" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Zmniejszenie tej rozpiętości i umacnianie pieniądza, przewidziane uchwałami IX Plenum, leży w interesie ogółu ludzi pracy, a zwłaszcza pracowników, których płace mają charakter stały. Dotyczy to szczególnie płac finansowanych z budżetu.</u> + <u xml:id="u-8.30" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Taka /polityka wymagać będzie ze strony państwa znacznie zwiększonego wysiłku. Przewiduje się, że łączna suma subwencji państwowych do całej gospodarki żywnościowej zwiększy się w roku 1978 do blisko 270 mld zł, w tym bezpośrednie dopłaty do cen żywności do około 126 mld zł. Problematykę dotowania celów społecznych przedstawi obszerniej obywatel Minister Finansów, uzasadniając projekt budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-8.31" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Przyjmując za podstawę założenia wzrostu dochodów pieniężnych społeczeństwa — w projekcie planu ustalono, że wzrost dostaw towarów i usług dla ludności wyniesie ponad 12%, a więc będzie znacznie szybszy od tempa wzrostu przychodów.</u> + <u xml:id="u-8.32" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Aby uzyskać znaczne zwiększenie masy towarów na rynku, zapewniono w planie szybszy wzrost produkcji rynkowej oraz dokonano przegrupowania środków inwestycyjnych i dewizowych na rzecz rynku: Między innymi wprowadzono dodatkowo do planu inwestycje pozwalające w krótkim czasie zwiększyć dostawy produktów żywnościowych. Dodatkowe środki przeznaczono zwłaszcza na rozwój produkcji drobiarskiej, budowę dodatkowych piekarń i wytwórni napojów bezalkoholowych, przetwórni owoców i warzyw, mleczarni itp.</u> + <u xml:id="u-8.33" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Kształtując w planie strukturę dostaw, uwzględniono zmiany w strukturze popytu na towary i usługi, będące następstwem wzrostu poziomu życia ludności, zmian w strukturze demograficznej społeczeństwa i innych przyczyn.</u> + <u xml:id="u-8.34" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wychodząc z analizy potrzeb i możliwości, zakłada się w planie wysokie tempo wzrostu dostaw mebli i artykułów wyposażenia mieszkań, elektromechanicznego sprzętu gospodarstwa domowego, sprzętu elektronicznego powszechnego użytku oraz wyrobów ze szkła i ceramiki szlachetnej.</u> + <u xml:id="u-8.35" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Szczególny nacisk kładzie się na zapewnienie wzrostu i ciągłości dostaw towarów tzw. standardowych, służących potrzebom wszystkich grup społecznych, zwłaszcza tych najliczniejszych. Będziemy natomiast eliminować pojawiające się przypadki dawania priorytetu towarom służącym konsumpcji wystawnej, niezgodnej z socjalistycznymi wzorcami spożycia.</u> + <u xml:id="u-8.36" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W planie na rok 1978 dużo uwagi poświęcono problematyce usług dla ludności. Kierowaliśmy się założeniami — „Rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła do 1980 r.”, aprobowanego przez Biuro Polityczne KC PZPR i CK Stronnictwa Demokratycznego, a następnie uchwalonego przez Wysoki Sejm w grudniu 1976 r.</u> + <u xml:id="u-8.37" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Zakłada się szczególnie wysokie tempo rozwoju tych rodzajów usług, na które występuje duży popyt, a więc m.in. usług przemysłowych, które wzrosną o 20%, w tym usług motoryzacyjnych o 30%, a także usług naprawy sprzętu radio-telewizyjnego i sprzętu gospodarstwa domowego. Wysokie tempo wzrostu osiągną również usługi budowlane.</u> + <u xml:id="u-8.38" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Istotną rolę we wzbogacaniu podaży towarów i usług dla ludności pełnić będzie rzemiosło. Wzrost produkcji towarów i usług rzemiosła wyniesie ok. 22%.</u> + <u xml:id="u-8.39" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Mamy świadomość, że o poprawie sytuacji rynkowej nie decyduje tylko ilościowe zwiększenie dostaw. Chodzi o to, aby jednocześnie poprawiać jakość towarów, lepiej dostosować asortyment do zapotrzebowania oraz rytmicznie wykonywać dostawy, zapewniając ciągłość zaopatrzenia. Oczekujemy od pracowników zakładów produkujących artykuły rynkowe oraz od wielotysięcznej rzeszy pracowników handlu większej troski o dobre zaopatrzenie sklepów i lepszą obsługę klientów.</u> + <u xml:id="u-8.40" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Rząd podejmie kroki, aby silniej i bardziej zdecydowanie egzekwować odpowiedzialność za jakość zaopatrzenia rynku przez producentów i organizacje handlowe. Dlatego rozwiniemy bieżący nadzór nad zaopatrzeniem rynku, przy czym centralnie będziemy śledzili przebieg dostaw najważniejszych artykułów, a bardziej szczegółową kontrolę, obejmującą odpowiednio szerszy asortyment, sprawować będą ministerstwa nadzorujące producentów wspólnie z Ministerstwem Handlu Wewnętrznego i Usług oraz zjednoczenia produkcyjne wraz z centralami handlu wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-8.41" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wielką rolę może tu odegrać również kontrola społeczna, zwłaszcza ze strony organizacji związkowych i samorządów robotniczych. Liczymy na pomoc i poparcie konferencji samorządów robotniczych, które będą analizować i zatwierdzać plany w zakładach pracy. Silniejszą kontrolą i dyscypliną należy objąć również wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne dokonywane przez jednostki gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-8.42" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Zasługującym na szczególne podkreślenie elementem planu jest dwukrotnie większe niż w latach ubiegłych ubezpieczenie towarowe w wysokości ok. 40 mld zł, tworzone narastająco w ciągu całego roku przyszłego oraz poważny przyrost rezerw i zapasów w handlu. Plan tworzy więc dobre przesłanki dla stopniowej poprawy sytuacji rynkowej. Nie oznacza to jednak, że gwarantuje on samoczynne osiągnięcie dobrego, w pełni zrównoważonego rynku. W tym celu potrzebne będzie konsekwentne kontynuowanie tej polityki oraz popieranie tendencji do oszczędzania. Trzeba też pamiętać, że zaspokojenie popytu na niektóre towary wymaga dłuższego czasu i znaczniejszego wzrostu produkcji.</u> + <u xml:id="u-8.43" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Rok 1978 będzie charakteryzował się dalszym zmniejszaniem podaży zasobów pracy. Dlatego też, kontynuując politykę pełnego zatrudnienia, trzeba będzie dokonywać dalszej jego racjonalizacji, zapewniając przyrost zatrudnienia, zwłaszcza w gospodarce żywnościowej i działalności usługowej. Biorąc pod uwagę istniejące potrzeby, uznano za celowe, przy pełnym zagospodarowaniu przyrostu zasobów pracy, skierować do pracy nakładczej i ajencyjnej, do rzemiosła oraz innych usług indywidualnych łącznie blisko 100 tys. osób oraz ok. 60 do 70 tys. osób do rolnictwa. Zatrudnienie w gospodarce uspołecznionej wzrośnie o ok. 50 tys. osób, to jest mniej niż w roku bieżącym. Będzie to możliwe dzięki przyjęciu w końcowej fazie prac nad planem dodatkowego programu oszczędności w zatrudnieniu w wysokości 0,4%. W związku z tym we wszystkich działach gospodarki uspołecznionej, resortach i województwach przewiduje się dalszą racjonalizację gospodarowania kadrami, wzmocnienie dyscypliny pracy oraz przywrócenie właściwej rangi zagadnieniom normowania i organizacji pracy. Takie właśnie zadania Rząd stawia przed resortami i urzędami wojewódzkimi.</u> + <u xml:id="u-8.44" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wysoka Izbo! Kolejnym głównym celem planu na rok 1978 jest dalsza poprawa wyżywienia narodu, uzyskiwana w wyniku rozwoju rolnictwa i całej gospodarki żywnościowej. Za podstawowe zadania rolnictwa uważamy przezwyciężenie ujemnych dla produkcji roślinnej skutków nadmiernych opadów w bieżącym roku oraz utrwalenie pomyślnych tendencji w rozwoju hodowli.</u> + <u xml:id="u-8.45" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W tym celu w projekcie planu przewiduje się znaczny wzrost dostaw pasz i nawozów mineralnych, to jest środków decydujących o wynikach produkcyjnych w przyszłym roku oraz konsekwentne rozwijanie systemu pomocy kredytowej, wspierającej zwiększanie produkcji.</u> + <u xml:id="u-8.46" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Zwiększamy poważnie import pasz treściwych i zapewniamy ich dostawę z zasobów państwowych w wysokości 9,3 mln ton, co powinno umożliwić wzrost produkcji zwierzęcej mimo niższych zbiorów zbóż i ziemniaków w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-8.47" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Szczególną uwagę zwracamy w planie na rok przyszły na polepszenie zaopatrzenia wsi w nawozy, materiały budowlane i maszyny rolnicze.</u> + <u xml:id="u-8.48" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Obserwujemy korzystne zjawisko szybko rosnącego popytu na nawozy mineralne. Dążąc do zaspokojenia tego popytu, plan zapewnia — kosztem ograniczenia eksportu — wzrost dostaw umożliwiający zwiększenie zużycia pod zbiory przyszłoroczne do około 210 kg nawozów w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych. Równocześnie nastąpi poprawa struktury dostaw na korzyść nawozów azotowych i fosforowych.</u> + <u xml:id="u-8.49" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Zakładamy wzrost dostaw cementu o 12°/o, materiałów ściennych o ponad 11%, wapna budowlanego o około 18%. Podejmiemy zdecydowane kroki przeciwko zdarzającemu się obecnie wykupywaniu materiałów budowlanych z rynku wiejskiego przez jednostki gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-8.50" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Zapewniamy rolnictwu znacznie zwiększone dostawy ciągników, maszyn i samochodów. Lepsze wyposażenie gospodarstw uspołecznionych pozwoli skierować znacznie większą niż dotychczas liczbę ciągników i maszyn towarzyszących oraz środków transportowych do gospodarstw specjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-8.51" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Nakłady inwestycyjne na rozwój rolnictwa i przemysłu spożywczego znacznie wyprzedzają założenia planu 5-letniego. Szczególną uwagę w projekcie planu na 1978 rok zwracamy na dziedziny decydujące o dalszym rozwoju całego rolnictwa. Przewiduje się, że nakłady inwestycyjne na melioracje, zaopatrzenie wsi w wodę oraz elektryfikację wzrosną w stosunku do roku bieżącego o przeszło jedną szóstą.</u> + <u xml:id="u-8.52" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W uspołecznionych gospodarstwach rolnych na wielu ważnych odcinkach przyspieszamy inwestycje w stosunku do planu 5-letniego. Na przykład z poważnym wyprzedzeniem realizujemy budowę stanowisk dla trzody chlewnej. W związku z tym w roku 1978 koncentrujemy środki na inwestycjach związanych z gospodarką paszową i budową stanowisk dla bydła, a szczególnie krów. W kółkach rolniczych głównym kierunkiem działalności inwestycyjnej będzie rozbudowa zaplecza remontowo-usługowego.</u> + <u xml:id="u-8.53" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W przemyśle spożywczym, o czym już wspomniałem, przeznaczamy zwiększone środki na rozwój wielu ważnych dziedzin przetwórstwa. W sumie więc plan stwarza dobre materialno-techniczne warunki dla rozwoju produkcji żywności w roku przyszłym i w latach następnych.</u> + <u xml:id="u-8.54" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Ocenia się, że przy przeciętnych warunkach klimatycznych w przyszłym roku będzie możliwe zwiększenie produkcji globalnej rolnictwa o 5,8%, a produkcji końcowej netto nawet ponad 7% w stosunku do średniego poziomu z czterech ostatnich lat.</u> + <u xml:id="u-8.55" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W ciągu czterech lat 1974—1977 konsekwentnie zainwestowaliśmy w gospodarce żywnościowej łącznie około 500 mld zł. W latach tych rolnictwo otrzymało ciągniki, silniki i maszyny rolnicze o łącznej wartości około 100 mld zł, w tym ponad 180 tys. ciągników, ponad 12 tys. kombajnów do zbóż oraz blisko 15 tys. kombajnów do ziemniaków i buraków. Dostawy pasz treściwych z zasobów państwowych wyniosły w tym okresie prawie 30 mln ton, a poziom nawożenia wzrósł z ok. 158 kg/ha do przeszło 190 kg/ha w roku bieżącym. Mamy więc podstawę spodziewać się, że przy średnich warunkach klimatycznych uzyskamy odpowiednie efekty. Zależeć to będzie od umiejętnego i efektywnego wykorzystania stworzonego potencjału, od pracy służby rolnej, przedsiębiorstw obsługi rolnictwa i samych producentów rolnych. Niezmiernie istotne jest poprawienie efektywności gospodarowania w samym rolnictwie. W tym celu właśnie przewiduje się, że w roku przyszłym zostanie odpowiednio udoskonalony system ekonomiczno-finansowy uspołecznionych gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-8.56" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Rozwój bazy technicznej rolnictwa, korzystny klimat społeczno-polityczny na wsi, wsparty decyzjami w sprawie rent dla rolników, usprawnienia w systemie sterowania rolnictwem, w tym uspołecznionymi gospodarstwami rolnymi — pozwalają stawiać przed całą kadrą rolniczą odpowiedzialne zadania z przekonaniem, że zostaną one dobrze wykonane.</u> + <u xml:id="u-8.57" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Następnym celem planu, na którym chciałbym zatrzymać uwagę Wysokiej Izby, jest rozwój budownictwa mieszkaniowego. Określając rozmiary tego budownictwa w bieżącym planie 5-letnim, przyjęliśmy jak wiadomo program podstawowy, wynoszący zgodnie z uchwałą VII Zjazdu — 1 525 tys. mieszkań o łącznej powierzchni 93 750 tys. m^2 ^oraz zadania dodatkowe w wysokości 50 tys. mieszkań o łącznej powierzchni 2,5 mln m^2^.</u> + <u xml:id="u-8.58" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Na rok przyszły zakładamy w planie wzrost oddawanych do użytku mieszkań, licząc według powierzchni przeszło 10% w stosunku do rezultatów roku bieżącego. Jest to dynamika zgodna z założeniami planu 5-letniego. W celu zdyscyplinowania — zgodnie z uchwałami VIII Plenum Komitetu Centralnego — realizacji inwestycji mieszkaniowych ustalono, że za wykonane w roku bieżącym zostaną uznane budynki przyjęte przez komisje odbioru nie później niż do dnia 15 stycznia roku przyszłego.</u> + <u xml:id="u-8.59" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wiadomo, że w roku bieżącym w niektórych województwach realizacja planu budownictwa mieszkaniowego wraz z zadaniami dodatkowymi napotyka trudności. Są one związane m.in. z brakiem dostatecznej ilości przygotowanych terenów uzbrojonych, niedociągnięciami organizacyjnymi w budownictwie i innymi przyczynami.</u> + <u xml:id="u-8.60" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W skali kraju pomyślnie w zasadzie realizowany jest program podstawowy. Natomiast zagrożony jest zarówno co do liczby mieszkań, jak i ich powierzchni program powiększony o zadania dodatkowe. Jednocześnie następuje wzrost przeciętnej powierzchni budowanych mieszkań, która zarówno w roku ubiegłym, jak i bieżącym przekracza założenia planu średnio o 0,5 m^2^, co w skali całego kraju angażuje potencjał wykonawczy i materiałowy odpowiadający pięciu tysiącom mieszkań.</u> + <u xml:id="u-8.61" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W celu poprawy realizacji planu w roku bieżącym dokonano przesunięcia do budownictwa mieszkaniowego części potencjału wykonawczego z budownictwa przemysłowego, zwiększono nakłady inwestycyjne i środki płacowe oraz zapewniono pomoc zakładów pracy w wykańczaniu części mieszkań.</u> + <u xml:id="u-8.62" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wykonanie w całym pięcioleciu zarówno programu podstawowego, jak i zadań dodatkowych wymagać będzie w roku przyszłym dużej koncentracji sił i środków. Aby stworzyć sprzyjające ku temu warunki już obecnie, w ramach przegrupowania środków inwestycyjnych zwiększyliśmy dodatkowo o 10 mld zł w planie na rok 1978 środki na kompleks mieszkaniowy. Zapewnia to budowę dalszych fabryk domów, zwiększenie zakresu zbrojenia terenów oraz pokrycie występującego w niektórych regionach wzrostu kosztów budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-8.63" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Nie powinniśmy dopuszczać do przekraczania planowanych kosztów budowy mieszkań, przeciwstawiając się tendencjom do nadmiernego udziału budynków wysokich oraz nadmiernym kosztom, spowodowanym złą organizacją wykonawstwa. Dlatego sprawa realizacji programu rzeczowego i kosztów budownictwa mieszkaniowego musi w roku 1978 być przedmiotem szczególnej troski inwestorów, wykonawców i władz wojewódzkich.</u> + <u xml:id="u-8.64" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Wśród społecznych celów planu wysunęliśmy na pierwsze miejsce sprawy rynku, gospodarki żywnościowej i budownictwa mieszkaniowego. Równocześnie podejmujemy działania na rzecz realizacji pozostałych celów społecznych. Założenia planu przewidują w skali wynikającej z oceny istniejących możliwości dalszy, systematyczny rozwój oświaty, kultury, ochrony zdrowia, turystyki i innych dziedzin działalności zaspokajających socjalne i kulturalne potrzeby człowieka. Z dużą troską potraktowano w planie sprawy rozwoju środków masowego przekazu — prasy, radia i telewizji.</u> + <u xml:id="u-8.65" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Odpowiedzialne zadania w rozwoju działalności socjalnej i kulturalnej spoczywają na władzach terenowych. Powinny one zapewniać poprawę warunków zdrowotnych ludności, sprawnie wdrażać rozpoczynaną w roku 1978 reformę systemu edukacji, działać na rzecz upowszechnienia kultury.</u> + <u xml:id="u-8.66" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wysoka Izbo! Szczególne miejsce w całości naszej współpracy z innymi krajami zajmuje realizacja kompleksowego programu dalszego pogłębiania socjalistycznej integracji ekonomicznej krajów RWPG. Przedsięwzięcia tworzące ten program stanowią coraz to mocniejszy materialny fundament rozwoju światowego systemu socjalistycznego, a zarazem dobrze służą długofalowym potrzebom naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-8.67" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Podobnie jak w latach poprzednich wyjątkowo dużą rolę dla realizacji naszych zamierzeń w roku przyszłym mieć będzie rozwój wymiany towarów i usług oraz współpraca gospodarcza i naukowo-techniczna ze Związkiem Radzieckim, naszym głównym partnerem gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-8.68" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Nadal pomyślnie i w sposób wzajemnie zrównoważony rozwijać się będą obroty towarowe i usługowe z naszymi pozostałymi socjalistycznymi sąsiadami — Czechosłowacją i Niemiecką Republiką Demokratyczną, a także z innymi krajami naszej wspólnoty.</u> + <u xml:id="u-8.69" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wartość całego naszego eksportu powinna wzrosnąć w przyszłym roku o ponad 10%, przy wzroście importu o około 4%. Taki wzrost importu powinien zaspokoić niezbędne potrzeby gospodarki narodowej pod warunkiem dalszego postępu w racjonalnym wykorzystaniu importowanych surowców i materiałów oraz lepszej synchronizacji zakupu maszyn i urządzeń z harmonogramami realizacji inwestycji.</u> + <u xml:id="u-8.70" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Ważnym zadaniem przemysłu jest rytmiczne dostarczanie produkcji przeznaczonej na eksport, a także uzyskanie wyższej jakości tej produkcji.</u> + <u xml:id="u-8.71" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Dynamikę naszych stosunków handlowych z krajami niesocjalistycznymi zarówno rozwiniętymi, jak i rozwijającymi się określamy zgodnie z zawartymi porozumieniami handlowymi i istniejącymi zobowiązaniami oraz warunkami importu i możliwościami lokaty na poszczególnych rynkach naszych towarów eksportowych.</u> + <u xml:id="u-8.72" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Pragnę przypomnieć, że występujące w tej dziedzinie trudności wynikają z recesji w krajach kapitalistycznych, niekorzystnego dla nas układu cen na rynkach zagranicznych, skutków nieurodzaju w rolnictwie, a niekiedy również z naszej niedostatecznej aktywności eksportowej. Dodatkowy import zbóż w latach 1977— 1978 w wysokości 4,5 mln ton poważnie obciąża bilans płatniczy. Musimy na ten import oraz import innych surowców i materiałów, niezbędnych dla zaopatrzenia przemysłu, zapracować przez wydatne przyspieszenie eksportu. W tym celu trzeba dywersyfikować nasze obroty zarówno pod względem geograficznym, jak i struktury towarowej, kierując się zasadą wzajemnych korzyści i przykładając wielką wagę do rozwoju kooperacji przemysłowej, która jest jedną z przyszłościowych form obrotów w warunkach postępującej specjalizacji i międzynarodowego podziału pracy.</u> + <u xml:id="u-8.73" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Należy mocno podkreślić fakt, że w trudnych warunkach roku bieżącego udało się przełamać tendencję pogarszania się salda handlu zagranicznego i uzyskać jego poprawę o ponad 2 mld zł dewizowych. Pozwala to założyć na rok przyszły kolejną poprawę tego salda o dalsze 2 mld zł dewizowych. Jest to zadanie w pełni realne i przy umiejętnym wysiłku możliwe do przekroczenia. Poprawa salda handlu zagranicznego ponad założenia planu powinna być przedmiotem szczególnej aktywności wszystkich organizacji gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-8.74" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wysoka Izbo! Kolejnym problemem, który pragnę przedstawić, są sprawy produkcji przemysłowej.</u> + <u xml:id="u-8.75" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Zadania wzrostu produkcji przemysłowej zostały określone w planie na 6,8%. Oznacza to, że wartość produkcji dziennej, licząc dni robocze, osiągnie mld zł, a więc o 1/3 więcej niż w roku 1975.</u> + <u xml:id="u-8.76" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Najważniejszym zadaniem jest pogłębienie zmian strukturalnych na rzecz produkcji finalnej i kooperacyjnej służącej potrzebom rynku i eksportu, a także lepsze dostosowanie asortymentu do potrzeb odbiorców.</u> + <u xml:id="u-8.77" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Pogłębienie manewru gospodarczego w sferze produkcji znajduje swój wyraz w tym, że przyrost produkcji na rynek i eksport będzie prawie o połowę szybszy od przyrostu całej produkcji. Natomiast zgodnie z przyjętym programem inwestycyjnym nie zwiększamy produkcji przeznaczonej na ten cel. Tempo wzrostu produkcji kooperacyjnej zostało określone na 7,5%, czyli wyprzedza tempo wzrostu całej produkcji.</u> + <u xml:id="u-8.78" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Zakłada się postęp w harmonizowaniu rozwoju poszczególnych gałęzi i branż przemysłu, a także poprawę rocznych i wieloletnich powiązań kooperacyjnych między dostawcami i odbiorcami. Przekraczanie planu produkcji przemysłowej może następować tylko w przypadkach, gdy rozwijana ona będzie przy wykorzystaniu surowców krajowych oraz przy dostosowaniu asortymentu produkcji do popytu na rynku wewnętrznym bądź do zamówień zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-8.79" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Zakładamy postęp w unowocześnieniu gałęziowej struktury produkcji, znajdujący wyraz w szybszym rozwoju przemysłu elektromaszynowego i chemicznego, w których dynamika produkcji przekroczy 8%.</u> + <u xml:id="u-8.80" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W przemyśle elektromaszynowym szczególnie szybko wzrośnie produkcja wyrobów precyzyjnych, maszyn do obróbki plastycznej metali, aparatury pomiarowej, samochodów osobowych, maszyn elektrycznych, kabli telefonicznych. Wysoko wzrośnie produkcja takich dóbr trwałego użytku, jak pralki automatyczne oraz chłodziarki i zamrażarki domowe, których łączna produkcja przekroczy milion sztuk.</u> + <u xml:id="u-8.81" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W przemyśle chemicznym poważnie wzrośnie produkcja tworzyw sztucznych, farb i lakierów oraz o ponad 38% opon do samochodów osobowych.</u> + <u xml:id="u-8.82" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Rozwój naszej gospodarki opieramy na mocnej podstawie rosnącej produkcji i przetwórstwa podstawowych paliw i surowców. Wydobycie węgla kamiennego przekroczy 192 mln ton. Produkcja stali — dzięki Hucie — „Katowice” — zwiększy się do 20 mln ton, a miedzi do 365 tys. ton. Produkcja cementu wyniesie blisko 24,5 mln ton.</u> + <u xml:id="u-8.83" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Oprócz ilościowego wzrostu produkcji szczególny nacisk kładziemy w planie na poprawę jej jakości. Wysoka jakość artykułów rynkowych zapewnia nabywcy lepsze zaspokojenie potrzeb oraz trwałe i niezawodne użytkowanie. Jakość dóbr eksportowych umożliwia konkurowanie na rynkach zagranicznych. Jakość wytwarzanych środków produkcji jest warunkiem efektywności i kosztów eksploatacji. W roku bieżącym Rząd dokonał szerokiej oceny jakości produkcji i podjął w tej dziedzinie szereg zaleceń dla ministerstw, zjednoczeń i zakładów pracy. Decyzje te i przygotowywane dalsze zamierzenia, a w tym opracowywany projekt ustawy o jakości produkcji, powinny sprzyjać uzyskaniu odczuwalnej jej poprawy. Połączenie tych działań z inicjatywą i aktywnością załóg, pracowników nauki i szerokiego aktywu społecznego powinno zapewnić szybszy postęp w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-8.84" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Dokonamy dalszego postępu w ograniczaniu wpływów działalności produkcyjnej na środowisko naturalne. Zainstalowane zostaną urządzenia redukujące zanieczyszczenia pyłowe o prawie 3 mln ton rocznie oraz zanieczyszczenia gazowe o około 200 tys. ton rocznie. Wybudowane zostaną oczyszczalnie ścieków o przepustowości ponad jeden milion metrów sześciennych na dobę, zagospodaruje się znaczne ilości odpadów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-8.85" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Odpowiedzialne zadania stoją w roku 1978 przed całym systemem komunikacyjnym naszego kraju, a zwłaszcza przed jednostkami organizacyjnymi resortu komunikacji, gospodarki morskiej i łączności. W całym tym dziale gospodarki, a zwłaszcza w transporcie kolejowym zakłada się postęp w racjonalizowaniu przewozów, ulepszanie pracy eksploatacyjnej, poprawę jakości i dyscypliny pracy.</u> + <u xml:id="u-8.86" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wysoka Izbo! Charakteryzując plan inwestycyjny na rok 1978, chciałbym zwrócić uwagę obywateli posłów na cztery istotne jego cechy.</u> + <u xml:id="u-8.87" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Pierwszą z nich jest obniżenie udziału inwestycji w dochodzie narodowym do podziału do około 24%.</u> + <u xml:id="u-8.88" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Druga — to dokonanie zmian struktury inwestowania w drodze dalszych konsekwentnych przesunięć na cele najpilniejsze społecznie i gospodarczo.</u> + <u xml:id="u-8.89" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Trzecia — to zwiększenie roli wysoko efektywnych inwestycji modernizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-8.90" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Czwarta wreszcie — to istotne zadania poprawy efektywności inwestowania.</u> + <u xml:id="u-8.91" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Zmniejszenie obciążenia dochodu narodowego nakładami inwestycyjnymi wynika ze stabilizacji wielkości tych nakładów na poziomie roku bieżącego, przy równoczesnym wzroście dochodu narodowego. Ponieważ w latach ubiegłych zwiększaliśmy inwestycje bardzo dynamicznie, będą one w roku 1978 przeszło dwukrotnie wyższe niż na początku bieżącego dziesięciolecia. Podwojenie nakładów w ciągu 7— 8 lat jest świadectwem dużej skali procesów inwestowania.</u> + <u xml:id="u-8.92" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Charakterystyczną cechą programu inwestycyjnego jest, jak już mówiłem, przegrupowanie nakładów na rzecz budownictwa mieszkaniowego, gospodarki żywnościowej i rynku. Równocześnie dokonano przesunięć na inne ważne cele energetyczno-surowcowe, takie jak elektrownia Bełchatów, II etap Huty „Katowice”, kombinat w Kwidzyniu, cele związane z zaopatrzeniem rolnictwa w środki produkcji, a także na potrzeby zwiększenia możliwości przewozowych na Górnym Śląsku.</u> + <u xml:id="u-8.93" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Położenie szczególnego nacisku na najbardziej efektywne inwestycje modernizacyjne znajduje wyraz w określeniu po raz pierwszy w naszej praktyce planowania wielkości inwestycji modernizacyjnych w poszczególnych resortach. Ocenia się, że wyniosą one w gospodarce ponad 102 mld zł, to jest 18% ogółu nakładów w gospodarce uspołecznionej. Ważnym zadaniem wszystkich jednostek gospodarczych jest zapewnienie pełnej realizacji tego programu. Kolejnym zadaniem ujętym już w planie jest osiągnięcie oszczędności nakładów sięgającej 3% pierwotnej wartości kosztorysowej. Zmniejszenie nakładów w tej skali zostanie osiągnięte przez poprawę rozwiązań projektowych oraz oszczędności w wykonawstwie.</u> + <u xml:id="u-8.94" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Istotną cechą planu jest również utrzymanie możliwości elastycznego realizowania mniejszych inwestycji, zwłaszcza przewidzianych systemem WOG oraz finansowanych z funduszów społecznych i specjalnych. Na ten cel w planie zawarte są odpowiednie nakłady.</u> + <u xml:id="u-8.95" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W odróżnieniu od lat poprzednich nie przewiduje się upoważnień do przekraczania planu inwestycyjnego, co jest wyrazem konsekwentnej realizacji uchwał IX Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-8.96" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wymaga to przezwyciężenia tendencji do podejmowania nieplanowanych przedsięwzięć inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-8.97" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wysoka Izbo! W pracach nad całokształtem założeń planu przyjęto za podstawę, silnie akcentowaną przez I Sekretarza naszej partii, dyrektywę głębszego oparcia się na poprawie efektywności gospodarowania we wszystkich dziedzinach działalności. W tym wyraża się również jakościowy charakter planu na rok 1978 i stawianych w nim zadań. Musimy zwiększyć rolę analiz efektywności i rachunku ekonomicznego w podejmowaniu decyzji oraz w ocenie i rozliczaniu wyników działalności gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-8.98" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W projekcie planu zakłada się, że w wyniku poprawy organizacji pracy oraz wzrostu technicznego jej uzbrojenia, wydajność pracy zwiększy się w przemyśle o 6,7%, a w budownictwie o 8%.</u> + <u xml:id="u-8.99" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W ostatnich latach tempo wzrostu uzbrojenia technicznego pracy w przemyśle i w budownictwie jest wyższe od tempa wzrostu wydajności pracy. Wskazuje to na możliwość wykorzystania rezerw, zwłaszcza w tych zakładach pracy, w których w ostatnich latach zastosowano nowoczesne procesy technologiczne.</u> + <u xml:id="u-8.100" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Szczególne znaczenie ma uzyskanie postępu w racjonalizacji zużycia energii, paliw, surowców i materiałów, zwłaszcza importowanych. Musimy w tym celu lepiej zdyskontować dokonany w gospodarce w latach ubiegłych postęp techniczny i technologiczny. We wszystkich zakładach zostaną określone konkretne zadania obniżki zużycia materiałów i surowców. Podjęta zostanie weryfikacja norm i normatywów zużycia. Trzeba wyraźnie powiedzieć, że zakłady nie realizujące zadań oszczędnościowych nie mogą liczyć na zwiększone dostawy zaopatrzeniowe.</u> + <u xml:id="u-8.101" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W roku przyszłym przewidujemy zwiększenie roli bilansów materiałowych w dyscyplinowaniu produkcji i racjonalizacji zużycia. Bilanse asortymentowe wraz z całym systemem poziomych powiązań umownych decydują o sprawnym przebiegu procesów kooperacji i zaopatrzenia. Powinny one być narzędziem służącym do racjonalizacji zużycia i eliminacji stosowania cenniejszych materiałów tam, gdzie mogą one być zastąpione tańszymi i łatwiej dostępnymi.</u> + <u xml:id="u-8.102" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Projekt planu nakłada także na wszystkie organizacje gospodarcze obowiązek odzysku i wykorzystania materiałów i surowców wtórnych oraz materiałów pochodzenia lokalnego.</u> + <u xml:id="u-8.103" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Poprawa gospodarowania surowcami i materiałami powinna zapewnić osiągnięcie w 1978 r. obniżki kosztów materiałowych w przemyśle i w budownictwie o ponad 30 mld zł. Projekt planu zakłada także racjonalizację gospodarki zapasami.</u> + <u xml:id="u-8.104" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Efektywność i jakość powinny być głównym kierunkiem dalszych naszych działań nie tylko w przyszłym roku, ale w całej drugiej połowie bieżącego pięciolecia. We wszystkich bowiem dziedzinach lepsze zaspokojenie potrzeb społecznych zależy w dużej mierze od postępu w efektywności gospodarowania, jakości pracy i produkcji, organizacji pracy.</u> + <u xml:id="u-8.105" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Planowanie ma w gospodarce socjalistycznej szczególne znaczenie. Opracowanie prawidłowego planu jest warunkiem koniecznym pomyślnego rozwoju gospodarki. Potrzebne jest jednak równolegle dobre zorganizowanie działalności wykonawczej, a następnie bieżąca analiza i wyciąganie wniosków dla sterowania realizacją planu. W tak rozumianym procesie szczególnie istotne są 3 elementy:</u> + <u xml:id="u-8.106" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">po pierwsze — odpowiadający obiektywnym potrzebom i możliwościom plan, opracowany przy udziale zainteresowanych, przy respektowaniu naszej ustrojowej zasady centralizmu demokratycznego, po drugie — system finansowo-ekonomiczny i prawno-administracyjny tworzący reguły postępowania w procesie wykonywania planu; do systemu tego zaliczyć należy również całokształt problematyki norm, cen i innych parametrów, a także umowy kooperacyjne i inne umowy gospodarcze, i wszelkie zasady funkcjonowania, po trzecie — system motywacji obejmujący różnorodne formy oddziaływania moralnego i materialnego na wykonawców planu.</u> + <u xml:id="u-8.107" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Dopiero harmonijne skojarzenie tych wszystkich trzech składników gwarantuje pomyślne wykonanie planu. Dlatego też po rozpatrzeniu planu przez Wysoką Izbę oraz po doprowadzeniu zadań planu do jednostek niższych szczebli, Rząd podejmie działania zmierzające do stworzenia warunków dla jego prawidłowej realizacji. Zakłada się rozszerzanie zmodyfikowanego systemu ekonomiczno-finansowego w przemyśle oraz przygotowanie wdrożenia tego systemu w budownictwie i rolnictwie. Powinno to sprzyjać rozszerzaniu operatywnej samodzielności wielkich organizacji gospodarczych, a zarazem ich odpowiedzialności za poprawę efektywności i działania zgodnie z założeniami planu.</u> + <u xml:id="u-8.108" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W wyniku tych przedsięwzięć, jak i innych środków organizacyjno-ekonomicznych polityki państwowej, trzeba przełamywać występujące tendencje wzrostu kosztów i zdecydowanie przechodzić do ich obniżania, a także doprowadzić do uzasadnionego zmniejszania stosowanych w szeregu przypadkach dotacji budżetowych.</u> + <u xml:id="u-8.109" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Niezależnie od sprawy doskonalenia rozwiązań systemowych, chciałbym szczególnie mocno podkreślić znaczenie dobrego wykorzystania rozwiązań już istniejących, zwłaszcza powiązań bezpośrednich pomiędzy wszystkimi podstawowymi ogniwami wykonawczymi planu. Sprawne koordynowanie ich działalności, szczególnie powiązań zaopatrzeniowych i kooperacyjnych, w układach międzybranżowych i międzyresortowych decyduje o powodzeniu planu.</u> + <u xml:id="u-8.110" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Zwiększając rolę planu w sterowaniu gospodarką narodową i dyscyplinując jego realizację, zgodnie z uchwałą IX Plenum — zapewnimy większą stabilność planów, a dokonywane w ciągu roku korekty będą ograniczone do niezbędnego minimum.</u> + <u xml:id="u-8.111" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wysoka Izbo! Zdajemy sobie w pełni sprawę z tego, że nie wszystkie zgłaszane w trakcie prac nad planem potrzeby, zwłaszcza inwestycyjne, mogły być w nim uwzględnione. Nadrzędność interesów społecznych wymagała jednak podporządkowania im bieżących interesów branżowych i niekiedy terenowych. Również tych, które rozpatrywane z osobna uznać można za uzasadnione. Liczymy zatem na pełne zrozumienie przesłanek, które wpłynęły na taki kształt planu.</u> + <u xml:id="u-8.112" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Liczymy również, że zrozumienie tych przesłanek znajdzie wyraz w zwiększonej aktywności załóg i zakładów pracy, organizacji związkowych i młodzieży, stworzy warunki do rozwoju współzawodnictwa pracy oraz rozwijania inicjatyw terenowych i lokalnych.</u> + <u xml:id="u-8.113" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W każdym województwie powinny być zapewnione szczególne preferencje dla wzrostu produkcji rynkowej, z uwzględnieniem miejscowych tradycji i możliwości. W szczególności powinny zostać wzmożone wysiłki na rzecz zwiększenia produkcji materiałów budowlanych przy szerokim wykorzystaniu miejscowych surowców. Ważnym zadaniem wszystkich województw jest systematyczna dbałość o lepsze funkcjonowanie handlu i usług dla ludności, a także zapewnienie warunków lokalowych i zaopatrzeniowych rozwoju rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-8.114" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Tworząc coraz lepsze warunki dla rozwoju aktywności władz terenowych, Rząd przygotowuje nowy akt prawny rozszerzający uprawnienia i obowiązki wojewodów. Chcemy w ten sposób umożliwiać władzom terenowym bardziej skuteczne działanie na rzecz rozwoju swoich regionów.</u> + <u xml:id="u-8.115" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Przedkładając Wysokiej Izbie projekt planu na rok 1978, pragnę stwierdzić, że plan ten stanowi dalszy krok w realizacji tych ogólnonarodowych celów, które wytyczyła Polska Zjednoczona Partia Robotnicza na swym VII Zjeździe, a które uchwaliła Wysoka Izba w planie 5-letnim. Przemawiają za tym następujące cechy tego planu:</u> + <u xml:id="u-8.116" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">po pierwsze — jest to plan dalszego podnoszenia poziomu życia narodu, realizacji ambitnych zadań w polityce społecznej i budownictwie mieszkaniowym, po drugie — jest to plan poprawy sytuacji rynkowej, lepszych warunków zakupów, szybszego wzbogacania asortymentu towarów i usług na rynku wewnętrznym, po trzecie — jest to plan aktywnego rozwoju gospodarki żywnościowej i unowocześnienia rolnictwa, po czwarte — jest to plan dalszego i wszechstronnego rozwoju gospodarki narodowej, stawiający nas wśród szybko rozwijających się krajów.</u> + <u xml:id="u-8.117" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Proponowany plan na rok 1978, na trzeci rok bieżącego pięciolecia, rok który zapoczątkowany zostanie II Krajową Konferencją Partyjną, jest planem ambitnym, ofensywnym, tworzącym korzystne warunki dla podejmowania kolejnych śmiałych zadań w latach następnych.</u> + <u xml:id="u-8.118" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Przedstawiając Wysokiej Izbie projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1978 do rozpatrzenia i aprobaty, wyrażam przeświadczenie, że poparcie Sejmu udzielone temu projektowi stanie się istotnym czynnikiem zapewniającym pomyślne wykonanie proponowanych w nim zamierzeń.</u> + <u xml:id="u-8.119" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Wicepremierowi.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie proszę o zabranie głosu Ministra Finansów Obywatela Henryka Kisiela.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt budżetu państwa na 1978 r., którego podstawowe założenia mam zaszczyt w imieniu Rządu przedstawić, odzwierciedla w swych rozmiarach i w swych proporcjach dotychczasowe osiągnięcia przyspieszonego rozwoju gospodarczego, społecznego i kulturalnego naszego kraju w ciągu ostatnich lat oraz przewiduje umocnienie i rozwinięcie tych osiągnięć w 1978 r. Ściśle powiązany z zadaniami omówionego przed chwilą projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego — projekt budżetu na 1978 r. wyraża zwłaszcza tę tendencje i te kierunki działania, które zmierzają do dalszej poprawy materialnych i kulturalnych warunków bytu naszych obywateli oraz do wzmocnienia równowagi ekonomiczno-finansowej państwa.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Pomimo znacznych trudności, spowodowanych niesprzyjającymi warunkami wewnętrznymi i zewnętrznymi, mogę dziś z pełnym uzasadnieniem i przekonaniem stwierdzić, że w 1977 r. budżet państwa zamkniemy korzystniejszymi rezultatami niż planowaliśmy, stwarzając tym samym dobry punkt wyjścia do wykonania zadań finansowych, przewidzianych w projekcie budżetu na rok przyszły. Dotychczasowy przebieg realizacji dochodów budżetowych wskazuje, że osiągniemy blisko 50 mld zł więcej dochodów niż planowaliśmy. Jest to przede wszystkim rezultat konsekwentnej realizacji polityki określonej w uchwałach V i VI Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Jest to przede wszystkim wynikiem dobrej pracy załóg wielu przedsiębiorstw i instytucji, przekraczających zadania produkcyjne i usługowe ustalone w tegorocznym planie; jest to również efektem dokonywanego przez Rząd przegrupowania finansowych oraz materialnych sił i środków. Ponadplanowe dochody budżetowe umożliwiają w tym roku pokrycie nieprzewidzianych wydatków, związanych zwłaszcza z usuwaniem skutków powodzi i strat spowodowanych nadmiernymi opadami deszczu w wielu rejonach kraju.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Osiągnięcie ponadplanowych dochodów w budżecie pozwala także na zwiększenie o wiele miliardów złotych kredytów bankowych. W szczególności powiększono znacznie ponad założenia planu — ale w dobrym interesie całej gospodarki narodowej — kredyty obrotowe i inwestycyjne dla rolników, głównie na rozwój ich gospodarstw specjalistycznych i na zakupy nowoczesnych środków produkcji. Banki zwiększyły także kredyty na budownictwo mieszkaniowe zarówno uspołecznione, jak i indywidualne oraz mogły rozszerzyć kredyty na sprzedaż ratalną artykułów, znajdujących się w dostatecznych ilościach na rynku. Wreszcie część ponadplanowych dochodów stanowić będzie nadwyżkę budżetową w wysokości — jak szacujemy — ok. 7 mld złotych, które zasilą środki rezerwowe przyszłego roku, przyczyniając się już na początku do dalszego umocnienia równowagi finansowej państwa.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt budżetu państwa na przyszły rok po raz pierwszy przekracza sumę jednego biliona złotych po stronie dochodów. Dochody cechują się poważnym wzrostem, bo o blisko 8% w porównaniu do ich poziomu w bieżącym roku, a więc wzrostem wyższym niż tempo wzrostu produkcji w gospodarce uspołecznionej i tempo wzrostu dochodu narodowego. Wydatki natomiast charakteryzuje przyrost umiarkowany, nieco poniżej 2%, a więc poniżej tempa wzrostu dochodu narodowego, co sprzyjać będzie umocnieniu równowagi ekonomicznej kraju. Formułując założenie umiarkowanego wzrostu ogólnych wydatków budżetu, kontynuujemy jednak realizację celów społecznych zawartych w programie VII Zjazdu partii, czego wyrazem jest zwłaszcza zagwarantowanie w projektowanym budżecie środków na:</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">— dalsze przyspieszenie rozwoju gospodarki żywnościowej i poprawy wyżywienia narodu, — wydatny rozwój produkcji rynkowej potrzebnej dla poprawy zaopatrzenia ludności, — przyspieszenie rozwoju budownictwa mieszkaniowego oraz — kontynuowanie szerokiego programu rozwoju ubezpieczeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Natomiast w innych dziedzinach, mniej związanych z indywidualnym i społecznym spożyciem ludności, założono pewne zmniejszenie dynamiki wydatków.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Około 270 mld zł, tj. prawie jedna trzecia wydatków budżetu państwa będzie przeznaczona na dotacje dla gospodarki żywnościowej. Wzrastają one w przyszłym roku o ok. 18,5 mld zł. Składa się na to głównie zwiększenie środków na finansowanie rozwoju produkcji rolnej o około 12 mld zł oraz wzrost o ok. 8,5 mld zł wydatków związanych z utrzymaniem stabilizacji cen podstawowych produktów żywnościowych w warunkach rosnącej ich produkcji i nieuchronnego podwyższania się kosztów ich wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Projekt budżetu przewiduje również dalsze zwiększenie o 1,5 mld zł dopłat do kosztów wytwarzania niektórych nieżywnościowych towarów rynkowych, zwłaszcza wyrobów przemysłu lekkiego, w tym wyrobów dziecięcych oraz dopłat do usług, których ceny detaliczne nie w pełni pokrywają koszty produkcji. Zwiększa się także o 1,4 mld zł środki na dofinansowanie gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, gdyż opłaty za usługi komunalne i czynsze mieszkaniowe nie pokrywają całości kosztów usług. Dotyczy to również usług komunikacyjnych, zwłaszcza przewozów pasażerskich w komunikacji miejskiej i międzymiastowej.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Ponadto ze środków budżetowych sfinansujemy umorzenia kredytów na budownictwo mieszkaniowe, powiększając wydatki na ten cel z 10,2 mld zł w bieżącym roku do 20,1 mld zł w przyszłym roku.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Ogółem dopłaty budżetowe do gospodarki żywnościowej, żywnościowych i nieżywnościowych artykułów rynkowych oraz częściowo odpłatnych usług komunalnych i mieszkaniowych wyniosą w 1978 roku ok. 327 mld zł i będą o ok. 11% wyższe niż w 1977 roku. Jak wynika z tych liczb — w przyszłym roku środki budżetowe będą w znacznie większym niż dotychczas stopniu finansować rozwój i spożycie żywności oraz oddziaływać na ogólną poprawę warunków życia ludności.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Poważnym zadaniem dla budżetu na 1978 r. jest założenie zgromadzenia jeszcze większych niż dotąd środków na ubezpieczenia społeczne, głównie na realizację przyspieszonego programu podwyższania rent i emerytur oraz zasiłków rodzinnych i macierzyńskich. Wydatki budżetowe na te cele przekroczą 44 mld zł i będą o ponad 11% wyższe niż w 1977 r. Łącznie ze środkami pozabudżetowymi na ubezpieczenia społeczne zapewnia to wypłaty świadczeń na rzecz ludności w granicach 100 mld zł. Dużą wagę przywiązujemy do przeznaczenia znacznie większych niż w tym roku środków na pomoc dla rodzin, przewidując wzrost wydatków na zasiłki rodzinne, macierzyńskie itp. o przeszło 8%. Wzrastają również znacznie wydatki związane z dalszym rozwojem świadczeń z funduszu kombatantów.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Budżet państwa na 1978 r. zapewnia również środki niezbędne dla sfinansowania planowanego rozwoju ochrony zdrowia, oświaty, szkolnictwa wyższego, kultury i sztuki oraz kultury fizycznej i turystyki kosztem ok. 140 mld zł. Skala wzrostu wydatków na ten cel wynosi ok. 3%, ale stosownie do hierarchii celów społecznych w jednych dziedzinach, gdzie natężenie potrzeb jest większe, wydatki rosną szybciej niż 3%, a w innych, gdzie osiągnęliśmy względnie dobry poziom świadczeń, wydatki rosną nieco wolniej.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Szczególną pozycję w wydatkach na usługi socjalne i kulturalne zajmuje finansowanie ochrony zdrowia. W wyniku objęcia w poprzednich latach całej ludności bezpłatną opieką zdrowotną, a zwłaszcza objęcia nią indywidualnych rolników, bardzo szybko wzrastał udział wydatków na ochronę zdrowia w całości wydatków budżetowych. W konsekwencji wydatki na zdrowie stanowią już dziś 43% ogółu wydatków na działalność socjalną i kulturalną.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W przyszłym roku na potrzeby ochrony zdrowia zapewniamy środki o 1,8 mld zł wyższe niż w br., potrzebne dla sfinansowania kosztów utrzymania nowo uruchamianych obiektów i przewidywanego dalszego zwiększenia zatrudnienia w służbie zdrowia. Ponadto, projekt budżetu przewiduje, że nastąpi dalsze zwiększenie środków w stopniu, jaki będzie potrzebny dla pełnego sfinansowania dopłat do leków nabywanych przez ludność po ulgowych cenach.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Bardzo poważna, bo prawie 60-miliardowa kwota środków, którą przeznaczamy w przyszłym roku na ochronę zdrowia wskazuje na potrzebę zwrócenia większej uwagi na ich racjonalne wykorzystanie. Chodzi tu zwłaszcza o to, aby służyły one wydatniejszemu usprawnieniu opieki nad chorymi przez lepsze wykorzystanie bazy materialnej i aparatury zakładów służby zdrowia oraz wysoko wykwalifikowanej, licznej kadry pracowników służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Oprócz zwiększenia wydatków na ochronę zdrowia w budżecie przewidziano 3-procentowy przyrost wydatków na pomoc społeczną. W ten sposób budżet zapewni środki niezbędne na sfinansowanie dalszego wzrostu wypłat zasiłków i zapomóg, przyrostu miejsc w domach rencistów i dalszego rozszerzenia opieki nad chorymi w domu.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W wydatkach na szkolnictwo ogólnokształcące i wychowanie przewidzieliśmy zwłaszcza wzrost środków niezbędny dla kontynuowania działań, zapewniających realizację reformy systemu edukacji narodowej. Mam tu zwłaszcza na myśli znaczne rozszerzenie zasięgu wychowania przedszkolnego. Stało się ono niemal powszechnym elementem wychowania młodzieży. W 1978 r. obejmiemy nim już prawie 96% ogólnej liczby dzieci w wieku 6 lat. Zapewniamy też środki na kontynuowanie dokształcania koniecznego dla podwyższenia poziomu kwalifikacji kadry nauczycielskiej oraz na dalszy rozwój zbiorczych szkół gminnych.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Proponowane wydatki na szkolnictwo zawodowe i średnie zapewniają już możliwość kontynuowania dalszej nauki dla ponad 98% młodzieży kończącej szkoły podstawowe. Zgodnie z programem przyspieszenia rozwoju rolnictwa budżet przewiduje środki niezbędne dla zwiększenia o ponad 30% liczby oddziałów w szkołach rolniczych. Rozszerzy to znacznie możliwości podnoszenia fachowej wiedzy młodzieży rolniczej, a w przyszłości będzie sprzyjać intensyfikacji produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W szkolnictwie wyższym zapewniamy pokrycie wydatków na dalszą poprawę warunków nauczania. Szkoły te będą bowiem dysponować o ok. 6% wyższymi środkami niż w br. Pozwoli to na sfinansowanie całorocznych skutków tegorocznej podwyżki studenckich stypendiów, zwiększenia płac dla młodej kadry naukowej oraz kosztów utrzymania wielu nowo oddawanych do użytku obiektów.</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W wydatkach na kulturę i sztukę, które w warunkach porównywalnych wzrastają o ok. 4%, szczególne miejsce zajmuje finansowanie radia i telewizji. Dążeniem naszym jest bowiem zapewnienie dalszego postępu jakościowego najbardziej masowych form upowszechnienia kultury. Środki te koncentrujemy więc przede wszystkim na poprawie jakości programu telewizyjnego. Zapewniamy też niezbędne środki na sfinansowanie kosztów działalności nowych obiektów, a zwłaszcza bibliotek i ośrodków kultury.</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W mniejszym stopniu, bo ok. 2% (licząc w warunkach porównywalnych) wzrastają bezpośrednie wydatki budżetu na kulturę fizyczną i turystykę. Na potrzeby kultury fizycznej i turystyki są jednak przeznaczane znaczne środki pozabudżetowe, a zwłaszcza środki Totalizatora Sportowego, funduszów turystyki i wypoczynku oraz terenowych funduszów rozwoju kultury fizycznej, zasilanych m.in. z zakładowych funduszów socjalnych. Szacujemy, że w przyszłym roku środki te wyniosą ok. 6 mld zł i będą o ok. 8% wyższe niż w br.</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Wysoka Izbo! Jeśli uzupełnimy wspomniane przeze mnie wcześniej wydatki związane z rozwojem gospodarki żywnościowej po potrąceniu wydatków inwestycyjnych w rolnictwie, wydatki związane z dopłatami do gospodarki mieszkaniowej, artykułów rynkowych i usług dla ludności — o omówione przed chwilą wydatki na usługi socjalne i kulturalne oraz ubezpieczenia społeczne, to okaże się, że łącznie przeznaczamy na te cele ponad 480 mld zł. Stanowi to ok. 63% wydatków bieżących budżetu państwa na 1978 r. Są to środki obok dochodów indywidualnych ludności bezpośrednio kształtujące poziom konsumpcji w naszym kraju. Środki te są jeszcze uzupełniane przez wydatki z zakładowego funduszu socjalnego i zakładowego funduszu mieszkaniowego. Ich poziom szacujemy w przyszłym roku na ok. 20 mld zł.</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Oznacza to, że ze środków państwowych, głównie z budżetu przeznaczymy bezpośrednio na finansowanie potrzeb spożycia indywidualnego i zbiorowego ponad 500 mld zł, a zatem ok. 25 tys. zł rocznie w przeliczeniu na 1 zatrudnionego w gospodarce uspołecznionej, w indywidualnym rolnictwie i rzemiośle.</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Rząd przedkłada więc Wysokiemu Sejmowi projekt budżetu, który zapewni warunki dla dalszej poprawy wyżywienia narodu i ogólnej poprawy warunków socjalnych, odpowiednio do funkcji, jakie powinien on pełnić w państwie socjalistycznym.</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Oddając tak poważne środki na potrzeby spożycia społecznego, powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na oszczędne ich wykorzystanie. Prawidłowa gospodarka środkami budżetowymi może bowiem sprawić, że ich wpływ na poprawę warunków życia ludności będzie znacznie większy niż wynika to z prezentowanych przeze mnie wskaźników wzrostu. Rezerwy poprawy gospodarności i w sferze budżetowej są bowiem bardzo poważne. Odnosi się to zwłaszcza do poprawy gospodarki materiałowej w gospodarce komunalnej, w szkołach, szpitalach i innych instytucjach utrzymywanych ze środków budżetowych.</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Poważną pozycję w projekcie wydatków budżetu zajmuje finansowanie prac naukowo-badawczych.</u> + <u xml:id="u-10.26" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Projekt budżetu państwa na 1978 r. oraz plan finansowy odrębnie gromadzonego funduszu postępu techniczno-ekonomicznego przewidują znaczne środki na dalszy rozwój nauki. Wynoszą one ok. 37 mld zł, a więc o 1,1 mld zł więcej niż w tym roku. Podobnie jak w roku bieżącym dążyć będziemy do większego skoncentrowania tych środków na finansowaniu prac badawczych związanych ściśle z potrzebami rozwoju gospodarki i kultury naszego kraju. Środki te, przy założeniu ich lepszego wykorzystania i koniecznego dalszego podnoszenia efektywności badań, powinny w pełni zapewnić warunki materialne dla kontynuowania rozwoju nauki stosownie do potrzeb rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-10.27" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W ramach projektowanych na 1978 r. wydatków budżetowych przewidziano także niezbędne środki na utrzymanie i poprawę stanu obiektów finansowanych z budżetu, a więc na remonty budynków szkolnych, obiektów służby zdrowia, kultury oraz infrastruktury w rolnictwie, gospodarce komunalnej oraz na remonty i polepszenie stanu dróg publicznych. Zamierzamy przeznaczyć na ten cel ok. 32 mld zł, w tym ponad 2 mld zł na sfinansowanie II etapu usuwania szkód powodziowych powstałych w 1977 r. oraz 1 mld zł na utworzenie specjalnej rezerwy na modernizację mieszkań. Jeśli chodzi o tę ostatnią kwotę, ma ona istotne znaczenie dla poprawy warunków mieszkaniowych ludności. Oczekujemy więc, że administracja terenowa podejmie energiczne prace nad przygotowaniem programów tej modernizacji i zapewni na ten cel odpowiednie moce przerobowe, aby preliminowane środki zostały zgodnie z zamierzeniem należycie wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-10.28" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Mając na uwadze wzmocnienie równowagi rynkowej, szczególnie oszczędnie zaplanowano także wydatki na administrację państwową oraz wydatki na finansowanie wymiaru sprawiedliwości, bezpieczeństwa publicznego, których poziom będzie tylko 1% do 2% wyższy niż w bieżącym roku. Przy czym w samej administracji poważnie obniżono środki na wydatki materialne.</u> + <u xml:id="u-10.29" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Wysoki Sejmie! Scharakteryzowałem pokrótce dynamikę i strukturę wydatków budżetowych niezbędnych dla sfinansowania aktualnych założeń społecznego i ekonomicznego rozwoju kraju, stosownie do generalnej linii programowej VII Zjazdu, a także zgodnie z wytycznymi IX Plenum partii, które wskazują na konieczność takiego dostosowania kierunków i metod finansowania, aby osiągając cele społeczne i gospodarcze zarazem zmniejszać bieżące napięcia i trudności.</u> + <u xml:id="u-10.30" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Z tego punktu widzenia istotne znaczenie będzie miała realizacja dochodów budżetu państwa, które nie tylko powinny pokryć zamierzone wydatki, ale także zapewnić z budżetu dodatkowe środki na pokrycie zwiększonej akcji kredytowej banków w wysokości ok. 160 mld zł, w formie tzw. lokaty budżetowej. Tempo wzrostu dochodów budżetowych musi więc znacznie wyprzedzać tempo wzrostu wydatków. Dlatego zakładamy, że dochody wzrosną o około 75 mld zł, to jest — jak już wspomniałem — o 8%.</u> + <u xml:id="u-10.31" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Osiągnięcie tak znacznego wzrostu dochodów w warunkach przewidywanego zwiększenia produkcji i usług może mieć miejsce tylko w drodze osiągnięcia wydatnego postępu w gospodarowaniu. Chodzi tu zwłaszcza o znaczne polepszenie wykorzystania majątku trwałego, obniżkę kosztów materiałowych, o racjonalne opłacanie wzrostu wydajności pracy w przedsiębiorstwach gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-10.32" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Decydująca część, bo przecież 95% dochodów budżetowych pochodzi z przedsiębiorstw uspołecznionych. Dlatego Rząd przewidział szereg posunięć zmierzających do poprawy gospodarki finansowej przedsiębiorstw. Mam tu na myśli konsekwentne wdrażanie usprawnionego systemu finansowego wielkich organizacji gospodarczych i pełne wykorzystanie tkwiących w tym systemie uprawnień i obowiązków w interesie poprawy efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-10.33" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że poprawa efektywności gospodarowania urosła dziś do rangi zadania strategicznego. Wiemy także, iż dziś punkt ciężkości przesunął się już na sposoby realizacji tego zadania. W naszej dyspozycji pozostaje też główne źródło wzrostu dochodu narodowego — całkowicie zależne od nas samych — jest to oszczędność surowców i materiałów oraz wzrost wydajności pracy. Tylko w ten sposób możemy wygospodarować dodatkowe środki na dalszy rozwój gospodarczy i poprawę sytuacji rynkowej. Tylko przez obniżenie społecznych kosztów produkcji i poprawę jakości naszej pracy możemy umacniać wartość polskiego pieniądza. Innej drogi nie ma.</u> + <u xml:id="u-10.34" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Dlatego na rok 1978 zakładamy mobilizujące zadania obniżki kosztów materiałowych w przemyśle o 2,2%, w budownictwie o 0,8%, w transporcie i łączności o 0,9%. Jednakże wobec silnego w ostatnim okresie nasycenia naszej gospodarki nowoczesną techniką wskaźniki te mogą i powinny być osiągnięte i w moim przekonaniu mamy szansę na ich znaczne przekroczenie.</u> + <u xml:id="u-10.35" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W 1978 roku pracownicy finansowi i pracownicy banków poświęcą szczególną uwagę sprawie obniżki kosztów we wszystkich działach produkcji, traktując ten odcinek planu jako priorytetowy. Będziemy dążyć do udoskonalenia systemu ustalania, kontroli i analizy kosztów, zwłaszcza w przemyśle i budownictwie, jak również podejmiemy kroki, ażeby ulepszyć bieżącą informację o realizacji planu, by na tej podstawie szybko usuwać źródła niekorzystnego kształtowania się kosztów produkcji i usług.</u> + <u xml:id="u-10.36" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Dużą uwagę także poświęcimy kontroli prawidłowego zagospodarowania zapasów i majątku nagromadzonego w wyniku nakładów inwestycyjnych. Jak już wspomniałem, przewidujemy w budżecie powiększenie środków na pokrycie rozwoju kredytów bankowych przede wszystkim na finansowanie wzrostu produkcji i usług przedsiębiorstw oraz ponoszonych przez nie nakładów inwestycyjnych. W ten sposób w strukturze środków finansowych przedsiębiorstw uspołecznionych, z jakich będą one korzystać na potrzeby rozwoju produkcji, wzrośnie udział kredytu bankowego. Z jednej strony — pozwoli to zwiększyć odpowiedzialność przedsiębiorstw za prawidłowe wykorzystanie tych środków. Są to bowiem środki, które trzeba zwrócić do banku wraz z oprocentowaniem, wymagającym pokrycia z odpowiednio zwiększonych dochodów. Z drugiej strony — umożliwi to rozszerzenie kontroli bankowej nad wykorzystaniem kredytów zarówno w formie nakładów materiałowych, jak i osobowych. Tak więc generalnie biorąc, przedkładana Wysokiemu Sejmowi konstrukcja budżetu służy wzmocnieniu dyscypliny finansowej, niezbędnej dziś dla pogłębienia efektywności gospodarowania ogromnym majątkiem społecznym oddanym do dyspozycji przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-10.37" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Pogłębienia dyscypliny oczekujemy także w dziedzinie gromadzenia dochodów budżetowych od gospodarki nie uspołecznionej. Jest to tym bardziej uzasadnione, że nie przewidujemy większych zmian w systemie poboru dochodów państwa z tego źródła. Założony w projekcie budżetu niewielki wzrost wpływów z gospodarki nie uspołecznionej jest wynikiem spodziewanego rozwoju indywidualnego rzemiosła, któremu stworzyliśmy ostatnio bardzo dogodne i stabilne warunki działania. Jeśli chodzi o dochody budżetu od ludności, to o ich wzroście decydują rosnące obroty dobrami majątkowymi oraz wpływy z opłat administracyjnych, będące w znacznym stopniu wyrazem dążenia do wzmocnienia ładu i porządku w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-10.38" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Kończąc charakterystykę ważniejszych problemów i zadań polityki budżetowej i finansowej na 1978 r., chciałbym jeszcze poinformować Wysoką Izbę, że rok ten będzie okresem dalszego umocnienia gospodarki finansowej rad narodowych. Wyrazem tego są zwłaszcza projektowane przepisy ustawy budżetowej. Przewidujemy w tych przepisach pozostawienie do dyspozycji rad narodowych całości — a nie jak dotąd połowy — osiągniętych w 1977 r. ponadplanowych dochodów z gospodarki nie uspołecznionej i od ludności, i nie wykorzystanych wydatków na administrację. Wprowadzenie tych zmian, przy utrzymaniu dotychczasowych zasad podziału pozostałych ponadplanowych dochodów i nie wykorzystanych wydatków, powinno zwiększyć zainteresowanie władz terenowych realizacją bieżących i zaległych wpływów podatkowych oraz pozwolić na przeznaczenie w roku przyszłym dodatkowych środków na utrzymanie urządzeń socjalnych, kulturalnych i komunalnych, świadczących usługi dla ludności.</u> + <u xml:id="u-10.39" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Na 1978 rok zakładamy także zwiększenie uprawnień rad narodowych do wykorzystywania środków funduszu zasobowego w części przekraczającej normatyw rezerwy kasowej. Środki te będą mogły być przeznaczane na dodatkowe sfinansowanie zadań związanych z rozwojem produkcji rynkowej i usług dla ludności oraz na zwiększenie potencjału produkcyjnego komunalnych przedsiębiorstw remontowo-budowlanych.</u> + <u xml:id="u-10.40" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Wysoka Izbo! Przedstawiony projekt budżetu, zmierzający do maksymalnego wykorzystania źródeł dochodów i zakładający oszczędne wydatkowanie środków, integralnie związany jest z działaniami podejmowanymi dla poprawy efektywności gospodarowania, dyscypliny płacowej i działaniami dla zapewnienia poważnego zwiększenia dóbr konsumpcyjnych i usług.</u> + <u xml:id="u-10.41" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Tym zadaniom służyć będzie polityka kredytowa banków wobec ludności i gospodarki nie uspołecznionej. W trosce o zapewnienie jak najlepszych warunków rozwoju produkcji żywności priorytet dajemy kredytom obrotowym dla indywidualnych gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-10.42" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W tym zakresie chcemy zapewnić pełne pokrycie potrzeb kredytowych wynikających z zadań produkcyjnych dla indywidualnego rolnictwa. W dysponowaniu kredytami inwestycyjnymi banki będą pobudzały rozbudowę nowoczesnych gospodarstw rolnych, zwłaszcza gospodarstw specjalistycznych, a także zespołów indywidualnych rolników. Przewiduje się dalszy rozwój kredytów na zakup ziemi przez gospodarstwa indywidualne oraz na wyposażenie tych gospodarstw w nowoczesną technikę.</u> + <u xml:id="u-10.43" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Wypłaty kredytów o charakterze konsumpcyjnym utrzymamy w 1978 r. w zasadzie na poziomie roku bieżącego, co wiąże się z przyrostem przychodów pieniężnych ludności osiągniętym w roku bieżącym. Podejmujemy jednak wysiłki dla stworzenia większej preferencji dla kredytów na indywidualne budownictwo mieszkaniowe oraz kredytów dla młodych małżeństw.</u> + <u xml:id="u-10.44" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Dużą wagę przywiązujemy również do rozwoju oszczędności pieniężnych ludności. Kompleksowe działania podjęte w kierunku wzmocnienia równowagi pieniężno-towarowej powinny przyczynić się do wzmożenia skłonności do oszczędzania. W tym celu będziemy też dążyli do uatrakcyjnienia form lokowania oszczędności pieniężnych w bankach, jak również do usprawnienia bankowej obsługi posiadaczy książeczek oszczędnościowych i rachunków bankowych, usprawniając zwłaszcza posługiwanie się czekami i rachunkami oszczędnościowo-rozliczeniowymi. Liczymy, że działania nasze przyczynią się do wzrostu skłonności społeczeństwa do oszczędzania w miarę wzrostu zaufania do pieniądza.</u> + <u xml:id="u-10.45" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Scharakteryzowałem projekt budżetu państwa, który jest w pełni skoordynowany z projektem narodowego planu społeczno-gospodarczego. Projekt budżetu państwa zapewnia niezbędne środki na finansowanie ambitnych zadań tego planu. Proponowany budżet odpowiada podstawowym treściom polityki społeczno-ekonomicznej, wynikającej z programu VII Zjazdu PZPR i jest dostosowany do aktualnych wymagań gospodarki narodowej, zapewniając dalszy jej rozwój i gwarantując dalszą poprawę poziomu życia i kultury naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-10.46" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Wnoszę o rozpatrzenie przedkładanego budżetu w imieniu Rządu w przeświadczeniu, że jego założenia uzyskają aprobatę obywateli posłów.</u> + <u xml:id="u-10.47" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Konwent Seniorów proponuje, aby w dniu dzisiejszym przy pierwszym czytaniu projektów planu i budżetu na rok 1978 nie otwierać dyskusji i odesłać te projekty do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów z tym, że właściwe komisje — zgodnie z art. 39 regulaminu Sejmu — rozpatrzą poszczególne części obu projektów, a swe wnioski oraz uwagi przekażą Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm wyraził zgodę na przedstawione propozycje Konwentu Seniorów.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zatem propozycja została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii o rządowym projekcie ustawy o zmianie prawa górniczego (druki nr 63 i 68).</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi sprawozdawcy Janowi Lesiowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselJanLes">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Dynamiczny rozwój naszej socjalistycznej ojczyzny wymaga stałej intensyfikacji wydobycia kopalin użytecznych w celu zaspokojenia stale wzrastającego zapotrzebowania gospodarki narodowej, w szczególności na węgiel kamienny i brunatny, rudy metali nieżelaznych, surowce chemiczne oraz materiały budowlane. Znalazło to wyraz w postanowieniach VI i VII Zjazdu PZPR nakreślających dalszy dynamiczny rozwój całego górnictwa.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselJanLes">W wyniku realizacji uchwał partii polskie górnictwo osiągnęło wysoki poziom techniczno-organizacyjny. Szczególnymi osiągnięciami charakteryzuje się górnictwo węgla kamiennego, brunatnego, rud metali nieżelaznych, a także siarki, zaliczane do nowoczesnych przemysłów górniczych w świecie zarówno pod względem wielkości wydobycia, techniki i organizacji, jak i bezpieczeństwa i higieny pracy oraz troski o warunki pracy i życie górników.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselJanLes">Osiągnięcia górnictwa uzyskane zostały w wyniku systematycznego rozwijania i szerokiego wdrażania postępu naukowo-technicznego i organizacyjnego. Szczególnie w ostatnich latach nastąpił kompleksowy rozwój techniki górniczej, który umożliwił poważną koncentrację wydobycia oraz szersze wprowadzanie mechanizacji i automatyzacji procesów technologicznych, unowocześnianie metod organizacji i zarządzania oraz poprawę bezpieczeństwa i warunków pracy górników.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselJanLes">Pełne zaangażowanie i ofiarność oraz systematyczne podwyższanie kwalifikacji zawodowych załóg górniczych, a także coraz wyższy poziom kadr technicznych pozwalają na uzyskiwanie stałego znacznego wzrostu wydobycia kopalin oraz systematyczne zwiększanie wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselJanLes">Wysoki Sejmie! Aktualnie obowiązujące prawo górnicze z 1953 r. było pierwszym w Polsce Ludowej prawem górniczym typu socjalistycznego. Uwzględniło ono zasadnicze zmiany ustrojowe i strukturalne, jakie miały miejsce w Polsce po II wojnie światowej. Trzykrotne jego zmiany w latach 1954, 1960 i 1971 dostosowały podstawowe jego normy w najważniejszym zakresie do postępu w organizacji i zarządzaniu gospodarką narodową. Tak ukształtowane prawo górnicze zdało 24-letni egzamin praktyczny jako prawo odpowiadające potrzebom gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselJanLes">Dynamiczny rozwój górnictwa oraz nowe zadania stojące przed nim spowodowały jednak konieczność dokonania daleko idących zmian w regulacji prawnej tak ważnego działu gospodarki narodowej. Przedłożony obywatelom posłom projekt ustawy o zmianie prawa górniczego dostosowuje to prawo do aktualnej struktury organizacji państwa i jego potrzeb oraz do dynamicznego rozwoju górnictwa, spełniając postulaty między innymi górnictwa i organów administracji państwowej oraz związków zawodowych.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselJanLes">Wysoka Izbo! Pozwolę sobie teraz zwrócić uwagę obywateli posłów na główne projektowane kierunki zmian prawa górniczego, uwypuklając szczególnie te momenty, które mają istotne znaczenie dla rozwoju społeczno-gospodarczego kraju.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselJanLes">Podstawową sprawą rozwiązywaną w projekcie ustawy jest problem budownictwa górniczego. Prawo budowlane z 1974 roku, najogólniej biorąc, nie ma zastosowania do wyrobisk górniczych oraz obiektów budowlanych zakładów górniczych. Wobec tego projekt ustawy o zmianie prawa górniczego wprowadza do tego prawa nowy dział, normujący sprawy projektowania, budowy, utrzymania i likwidacji wyrobisk górniczych oraz obiektów budowlanych zakładu górniczego, jak również wykonywanie górniczych robót budowlanych oraz nadzór urzędów górniczych w tym zakresie. O celowości przyjęcia tych rozwiązań zadecydował szczególny charakter budownictwa górniczego.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselJanLes">Kolejna istotna zmiana spowodowana jest koniecznością zapewnienia maksymalnej ochrony złóż kopalin, przy równoczesnym zapewnieniu ochrony środowiska naturalnego w związku z działalnością górniczą. W wyniku tego wprowadza się nowy dział prawa górniczego pt. — „Ochrona terenów górniczych”. W przepisach tego działu przewidziano ochronę wszystkich terenów, na które sięgają wpływy eksploatacji górniczej.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselJanLes">Wychodząc z założenia, że na terenach pozostających w zasięgu wpływów działalności górniczej nie można zupełnie zlikwidować ujemnego oddziaływania górnictwa, projekt przewiduje ograniczenia tego oddziaływania do niezbędnego minimum, wprowadzając jako ideę, że podstawową zasadą jest działalność zapobiegawcza przed skutkami szkód górniczych, a naprawa tych szkód jest czynnością następną i uzupełniającą.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselJanLes">Jako podstawę kompleksowej działalności, wprowadzonej przez wszystkich zainteresowanych na terenach górniczych w zakresie racjonalnej ochrony tych terenów i ich zagospodarowania, projekt przewiduje tak zwany „program ochrony, terenów górniczych”. Przewiduje się określenie przez Radę Ministrów szczegółowych zasad ochrony terenów górniczych, a przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego — zasad sporządzania i trybu zatwierdzania programu ochrony terenów górniczych.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselJanLes">Nowym zagadnieniem w stosunku do aktualnego stanu prawnego jest sprawa budownictwa zastępczego i jego zakresu — jako jedna z form naprawiania szkód górniczych. Podjęcie tego zagadnienia w 1967 r. z inicjatywy katowickiej wojewódzkiej instancji partyjnej, kierowanej wówczas przez towarzysza Edwarda Gierka, I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, doprowadziło do sformułowania zasady stosowania budownictwa zastępczego, której generalną ideą jest niedopuszczenie do ubytku substancji użytkowej, a szczególnie mieszkaniowej, niezależnie od tego, czyją stanowi własność. Ta zasada została również przyjęta w projekcie ustawy, który obejmuje zakresem budownictwa zastępczego również obiekty jednostek spółdzielczych i osób fizycznych, a nie tylko jednostek państwowych, jak to ma miejsce obecnie.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselJanLes">Ponadto przewiduje się stosowanie tego budownictwa nie tylko jako ekwiwalent zniszczonego obiektu, którego naprawa jest technicznie lub gospodarczo nieuzasadniona, ale także w przypadkach, w których zabezpieczenie istniejących obiektów przed wpływami eksploatacji górniczej jest gospodarczo nieuzasadnione. Jest to więc nowość, polegająca na wprowadzeniu wyprzedzającego budownictwa zastępczego. Ma to na celu niedopuszczenie do utraty substancji użytkowej wskutek przewidywanych wpływów eksploatacji górniczej. Ten rodzaj budownictwa obejmuje w konsekwencji działalność profilaktyczną z wyprzedzeniem w czasie. Istotny cel tego budownictwa polega na zastąpieniu dawnej, starej zabudowy nowym budownictwem odpornym na przewidywane wpływy górnicze oraz przystosowanym do obecnych wymagań życia. Szczegółowe zasady i zakres stosowania budownictwa zastępczego oraz sposób jego finansowania określi Rada Ministrów.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselJanLes">W zakresie orzecznictwa w sprawach o szkody górnicze projekt dokonuje zmian w organizacyjnym usytuowaniu komisji d/s szkód górniczych. Zmiana w porównaniu do dotychczasowego stanu polega na tym, że okręgowe komisje d/s szkód górniczych działające w I instancji nie będą organizacyjnie związane z urzędami wojewódzkimi, a Odwoławcza Komisja d/s Szkód Górniczych z Urzędem Rady Ministrów, lecz działać będą odpowiednio przy okręgowych urzędach górniczych i przy Wyższym Urzędzie Górniczym.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselJanLes">Dla pełnej realizacji tych zmian projekt przewiduje, że rozporządzenie Rady Ministrów określi nową organizację komisji oraz ustali ich siedziby i właściwość miejscową. Ponadto projekt wprowadza przepisy regulujące sprawy nadzoru nad działalnością komisji do spraw szkód górniczych, ustala jego zakres i organy powołane do jego sprawowania, łącznie z ustaleniem zasad polityki orzecznictwa w sprawach o szkody górnicze.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselJanLes">Kończąc ogólne omówienie nowo projektowanego działu prawa górniczego — — „Ochrona terenów górniczych”, wspomnieć należy, że w dziale tym zamieszcza się nowy rozdział — — „Rekultywacja terenów górniczych”. Przepisy zawarte w tym rozdziale stanowią koordynację przepisów z zakresu rekultywacji terenów górniczych z przepisami ustawy z 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#PoselJanLes">Istotną zmianę wprowadza projekt w zakresie przepisów normujących zakończenie eksploatacji złoża lub jego części, zawartych w prawie górniczym od 1960 r. Intencją tych przepisów było przede wszystkim zapewnienie przywrócenia terenów eksploatacji górniczej do stanu gospodarczej użyteczności po zakończeniu eksploatacji złoża lub jego części. Tein cel obecnie ma zapewnić ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów, a zakończenie eksploatacji złoża lub jego części realizowane jest na podstawie planu ruchu. W tej sytuacji projekt dokonuje zmiany nazwy działu i przepisów w nim zawartych.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#PoselJanLes">Projekt przewiduje również zniesienie jeszcze jednej instancji planowania górniczego, jaką jest — „techniczny program zakładu górniczego”. Brak jest bowiem uzasadnienia, by tę instytucję utrzymywać, skoro plan ruchu zakładu górniczego ma przede wszystkim zapewnić prawidłowe wykonanie zadań produkcyjnych i jest on sporządzony w nawiązaniu do długofalowych planów produkcyjnych przedsiębiorstwa górniczego oraz do programu ochrony terenów górniczych.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#PoselJanLes">Projekt powierza wydawanie szczegółowych przepisów branżowych Prezesowi Wyższego Urzędu Górniczego w porozumieniu z właściwymi ministrami. Chodzi tutaj głównie o przepisy, które określają warunki ogólne, naukowe i zawodowe kierownictwa i dozoru ruchu zakładów górniczych oraz górniczej służby mierniczo-geologicznej. Również szczegółowe przepisy określające zasady i tryb wydawania zezwoleń na nabywanie, przechowywanie i używanie środków strzałowych na potrzeby zakładu górniczego projekt powierza Prezesowi Wyższego Urzędu Górniczego.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#PoselJanLes">Jednym z założeń projektu jest również zagwarantowanie pełnego i niezbędnego udziału terenowych organów administracji państwowej w podejmowanych decyzjach na podstawie prawa górniczego. Zasada ta jest w pełni w nowo projektowanych przepisach zachowana. Udział ten jest zagwarantowany również dzięki zmianie istniejących przepisów, normujących zasady tworzenia obszarów górniczych oraz wyłączenia spod eksploatacji górniczej części złoża z obszaru górniczego.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#PoselJanLes">Zasadniczą zmianą prawa górniczego jest także bezpośrednie określenie w tym prawie kopalin, których wydobywanie podlega prawu górniczemu. Jednocześnie projekt pozostawia do kompetencji Rady Ministrów objęcie przez prawo górnicze kopalin, których wydobycie podlegać będzie prawu górniczemu w razie spełnienia szczególnych warunków. W wykonaniu tej delegacji przewiduje się objąć przepisami prawa górniczego wszystkie dotychczas objęte tym prawem kopaliny, a w szczególności tzw. kopaliny skalne. Ponadto w odniesieniu do tych kopalin, których wydobywanie odbywa się metodą odkrywkową o różnym zakresie wydobywania i różnych warunkach bezpieczeństwa — Rada Ministrów, gdy uzna to za konieczne, może ograniczyć zakres stosowania prawa górniczego w stosunku do poszczególnych złóż kopalin.</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#PoselJanLes">Projekt potwierdzając istniejącą praktykę, przewiduje, że na podstawie zezwoleń — kopaliny, których wydobywanie podlega przepisom prawa górniczego, będą mogły być wydobywane tylko przez państwowe jednostki gospodarki uspołecznionej, to jest przede wszystkim przez spółdzielnie.</u> + <u xml:id="u-12.22" who="#PoselJanLes">Projekt w końcu usuwa istotne luki w obowiązującym prawie górniczym, przewidując upoważnienie dla Rady Ministrów do ustalenia zakresu stosowania prawa górniczego do wydobywania kopalin z szelfu kontynentalnego. Problem ten przestał być już zagadnieniem teoretycznym, a wszedł w sferę praktycznego działania.</u> + <u xml:id="u-12.23" who="#PoselJanLes">Projekt również upoważnia Radę Ministrów do poddawania rygorom prawa górniczego bez- zbiornikowego magazynowania w górotworze lub w podziemnych wyrobiskach górniczych kopalin, których wydobywanie podlega przepisom prawa górniczego. Za tym ostatnim rozwiązaniem przemawiają doświadczenia praktyczne z magazynowania ropy naftowej i gazu ziemnego w górotworze i wtórnej ich eksploatacji.</u> + <u xml:id="u-12.24" who="#PoselJanLes">Przedstawiłem w dużym skrócie główne kierunki projektowanych zmian prawa górniczego. Mają one na celu przede wszystkim dostosowanie prawa górniczego do aktualnej struktury organizacji państwa i jego celów, przy zakładanym rozwoju górnictwa.</u> + <u xml:id="u-12.25" who="#PoselJanLes">Chciałbym podkreślić, że w końcowych pracach nad nowelizacją prawa górniczego, obok Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii, duży wkład wniosły szczególnie Komisje: Prac Ustawodawczych, Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-12.26" who="#PoselJanLes">Wysoka Izbo! W pracach nad nowelizacją prawa górniczego obywatele posłowie w swoich wystąpieniach podkreślali prawidłowość przedłożonych propozycji na obecnym etapie rozwoju naszego górnictwa z wnioskiem o ich zatwierdzenie przez Wysoką Izbę. Zwracali jednak również uwagę, że w wyniku uzyskania praktycznych doświadczeń z obecnej nowelizacji prawa górniczego powinniśmy przystąpić do stworzenia takich warunków, by w niedalekiej przyszłości dopracować się nowego prawa kompleksowego zagospodarowania wszelkich bogactw wnętrza ziemi. Prawo to powinno iść w kierunku zintegrowania prawa górniczego i geologicznego, określając sposoby gospodarowania wszelkimi zasobami znajdującymi się wewnątrz ziemi. Chodzi więc o prawo kompleksowe, a przy tym nowoczesne, prawo odpowiadające rozwiniętemu społeczeństwu socjalistycznemu.</u> + <u xml:id="u-12.27" who="#PoselJanLes">Wysoka Izbo! Proszę Wysoką Izbę, w imieniu Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii, o uchwalenie wniesionej pod obrady Sejmu nowelizacji prawa górniczego w brzmieniu przedłożenia rządowego (druk nr 63) wraz z poprawkami zawartymi w druku sejmowym nr 68.</u> + <u xml:id="u-12.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ponieważ nikt się nie zgłasza, przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie prawa górniczego wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Górnictwa, Energetyki i Chemii — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie prawa górniczego.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Wybór uzupełniający do Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Zgodnie z wnioskiem Klubów Poselskich: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego przedstawiam Wysokiemu Sejmowi propozycję wyboru obywatela posła Jana Szczepańskiego na stanowisko członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Profesor Jan Szczepański, bezpartyjny, należy do najwybitniejszych uczonych polskich, jest wiceprezesem Polskiej Akademii Nauk, członkiem szeregu krajowych i zagranicznych towarzystw naukowych, autorem wielu cennych prac z zakresu socjologii i polityki oświatowej.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Patriotyczna troska o sprawy publiczne i wieloletnie zaangażowanie w działalności społecznej zyskały prof. Janowi Szczepańskiemu powszechny szacunek. Jest wiceprzewodniczącym Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, Budowniczym Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonej propozycji?</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przypominam, że zgodnie z art. 50 ust. 3 regulaminu Sejmu uchwały w sprawie wyboru do Rady Państwa zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proponuję, aby Sejm podjął następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dokonuje wyboru obywatela posła Jana Szczepańskiego na stanowisko członka Rady Państwa”.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wybrał obywatela posła Jana Szczepańskiego na stanowisko członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 6 porządku</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#dziennego">Interpelacje i zapytania poselskie.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#dziennego">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęły: interpelacja posła Bernarda Kusa do Prezesa Rady Ministrów oraz zapytanie posła Edwarda Sieradzkiego do Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#dziennego">Prezydium Sejmu skierowało interpelację i zapytanie do adresatów.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#dziennego">Poseł Bernard Kus w swej interpelacji stwierdza, że od dłuższego czasu wielu rolników, posiadających zwłaszcza większe i bardziej towarowe gospodarstwa indywidualne, weszło w produkcyjne związki kooperacyjne z państwowymi gospodarstwami rolnymi, szczególnie w zakresie produkcji zwierzęcej. Rolnicy ci nie mają jednakże uprawnień w sprawie zakupu węgla, analogicznych do przysługujących rolnikom kontraktującym na rzecz gminnych spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#dziennego">Autor interpelacji zwraca się z zapytaniem, czy Rząd przewiduje przyznanie rolnikom kooperującym z uspołecznionymi gospodarstwami rolnymi uprawnień do zakupu węgla za dostarczaną w ramach kooperacji produkcję zwierzęcą oraz ewentualnego otrzymania ekwiwalentu za nie pobrany węgiel *).</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#dziennego">W celu udzielenia odpowiedzi na powyższą interpelację, z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, głos zabierze Minister Jan Kamiński.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#MinisterJanKaminski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, w odpowiedzi na interpelację obywatela posła Bernarda Kusa dotyczącą jednego z odcinków zaopatrzenia produkcyjnego rolników informuję, że stała poprawa tego zaopatrzenia stanowi istotny element polityki gospodarczej Rządu, zmierzającej do powiększania produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#MinisterJanKaminski">Znajduje to wyraz we wzrastających dostawach środków produkcji kierowanych na rynek wiejski oraz w stosowaniu w rozdziale tych środków zasady szczególnego uprzywilejowania w zaopatrzeniu producentów rolnych, którzy rozwijają specjalizację gospodarstw i sprzedają produkcję towarową przedsiębiorstwom uspołecznionym w ramach zawieranych umów kontraktacyjnych.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#MinisterJanKaminski">W bieżącym roku poważnie zwiększono dostawy dla rolnictwa takich np. środków produkcji, jak materiały budowlane, pasze, maszyny rolnicze, opał.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#MinisterJanKaminski">W okresie 10 miesięcy w placówkach spółdzielczości rolniczej sprzedano o blisko 20% cementu więcej w porównaniu do ubiegłego roku, pasz o ponad 10%, w grupie maszyn rolniczych — ciągników więcej o 15,5% i kombajn nów ziemniaczanych o 23%, przetrząsaczy widłowych o 27%.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#MinisterJanKaminski">Łączna wartość sprzedaży towarów charakteru produkcyjnego i konsumpcyjnego była za 10 miesięcy wyższa w stosunku do ubiegłego roku o ponad 33 mld zł. Ocenia się, że na koniec roku wartość sprzedaży wyniesie 314 mld zł i będzie o 38 mid zł większa niż przed rokiem.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#MinisterJanKaminski">W planach bieżącego roku przewidziano zwiększone dostawy węgla dla wsi o korzystniejszej strukturze węgla grubego. Dostawy są sukcesywnie wykonywane. Od 1 stycznia do 20 listopada 1977 roku sprzedano ludności wiejskiej 10 730 tys. ton węgla — jest to o 435 tys. ton więcej w porównaniu ze sprzedażą w analogicznym okresie ubiegłego roku. Zwraca się przy tym baczną uwagę na większą rytmikę dostaw oraz właściwe rozmieszczenie opału w sieci handlowej. W ramach zaopatrzenia wsi w węgiel pozycję szczególną zajmuje zaopatrzenie gospodarstw rolnych produkujących zwierzęta rzeźne. Na mocy zarządzenia nr 39 Prezesa Rady Ministrów z czerwca bieżącego roku w sprawie usprawnienia rynkowej sprzedaży opału — rolnicy, którzy sprzedają zwierzęta *) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#MinisterJanKaminski">rzeźne w uspołecznionych punktach skupu, korzystają z zaopatrzenia w węgiel na zasadzie pierwszeństwa, a spółdzielnie gminne — dla zapewnienia ciągłości zaopatrzenia tej grupy odbiorców — zobowiązano do utrzymywania w składach odpowiedniej rezerwy opału. Aktualny stan zapasów jest wyższy o ponad 260 tys. ton niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#MinisterJanKaminski">Dla bardziej racjonalnego gospodarowania opałem z dniem 1 marca bieżącego roku wprowadzono zasadę wypłacania ekwiwalentu pieniężnego w przypadku, gdy rolnik — dostawca żywca, wykorzystując lokalne źródła opału, jest w stanie zaspokoić potrzeby mniejszą ilością węgla od tej, do nabycia której jest uprawniony.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#MinisterJanKaminski">W czerwcu bieżącego roku ustalone zostały korzystne zasady zaopatrzenia w węgiel dla rolników, którzy sprzedają trzodę, bydło i inne zwierzęta przedsiębiorstwom uspołecznionym. I tak na przykład rolnicy mają uprawnienia do zakupu: 350 kg węgla za dostawę jednej sztuki trzody, 300 kg węgla za dostawę jednej sztuki bydła, 50 kg węgla za dostawę jednej owcy.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#MinisterJanKaminski">Rolnicy korzystają również z zaopatrzenia w węgiel w ramach tzw. pomocy hodowlanej, np. otrzymują 350 kg węgla na każdą maciorę hodowlaną, a także mają zapewnione zaopatrzenie w opał przeznaczany na inną kontraktowaną produkcję zwierzęcą i roślinną.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#MinisterJanKaminski">Jednym z czynników przyśpieszającym intensyfikację produkcji rolnej, zwłaszcza zwierzęcej, jest kooperacja rolników indywidualnych z jednostkami gospodarki uspołecznionej. Ta forma współdziałania rozwijana jest przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne, spółdzielnie kółek rolniczych i państwowe gospodarstwa rolne.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#MinisterJanKaminski">W odniesieniu do produkcji zwierzęcej — umowy kooperacyjne obejmują przede wszystkim dostawy warchlaków z gospodarstw indywidualnych przedsiębiorstwom uspołecznionym. Rolnicy, którzy dostarczają warchlaki do rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych korzystają z uprawnień do zakupu 100 kg węgla. Zaopatrzenie jest realizowane przez miejscowe gminne spółdzielnie. Powiązanie to wynika z wielostronnych kontaktów zarówno tych organizacji, dla których gminne spółdzielnie są głównymi bazami zaopatrzenia, jak i z powszechnych, licznych kontaktów gminnych spółdzielni z rolnikami.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#MinisterJanKaminski">Natomiast zaopatrzenie produkcyjne państwowych gospodarstw rolnych realizowane jest w ramach centralnie ustalanych przydziałów — odpowiednio do zadań produkcyjnych tych gospodarstw — z pominięciem sieci gminnych spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#MinisterJanKaminski">Początkowo niewielki zakres powiązań kooperacyjnych systematycznie rozszerza a w niektórych rejonach, w gospodarstwach kooperujących z państwowymi gospodarstwami rolnymi, intensywniej rozwinęła się specjalizacja w produkcji warchlaków. Z tych względów — w nawiązaniu do pytania zawartego w interpelacji obywatela posła Bernarda Kusa, — „czy Rząd przewiduje zapewnienie rolnikom kooperującym z uspołecznionymi gospodarstwami rolnymi możliwości zakupu węgla za dostarczaną w ramach kooperacji produkcję zwierzęcą oraz ewentualne otrzymywanie ekwiwalentu za nie pobrany węgiel...” informuję, że Rząd podjął decyzję, zgodnie z którą rolnicy dostarczający w ramach kooperacji warchlaki do państwowych gospodarstw rolnych będą mogli nabyć 100 kg węgla za każdą sztukę dostarczonego warchlaka. Odpowiednie zarządzenia w tej sprawie zostały wydane.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#MinisterJanKaminski">Sprzedaż węgla dla rolników, kooperujących z PGR, za dostarczone warchlaki realizowana będzie od 1 stycznia przyszłego roku przez składy opałowe gminnych spółdzielni. Za takim rozwiązaniem organizacyjnym przemawiają względy praktyczne, liczne kontakty rolników z gminnymi spółdzielniami i możliwość zaopatrzenia się w opał w jednym miejscu zarówno z tytułu umowy kooperacyjnej, z tytułu kontraktacji oraz innych przysługujących rolnikom uprawnień. Za należny, a nie pobrany węgiel rolnikom kooperującym z gospodarstwami uspołecznionymi przysługuje możliwość pobrania ekwiwalentu pieniężnego na ogólnie obowiązujących zasadach. Jesteśmy bowiem zainteresowani jak najbardziej oszczędną gospodarką opałem.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#MinisterJanKaminski">Informując Wysoką Izbę o podjętej decyzji, zbieżnej w pełni z wnioskiem zawartym w interpelacji obywatela posła Kusa, pragnę wyrazić przekonanie, że ustalenia te, odpowiednio wykorzystane, będą sprzyjać dalszemu rozwojowi produkcji rolniczej.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie w poruszonej sprawie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wobec tego sprawę interpelacji posła Bernarda Kusa uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jak rozumiem, odpowiedź na interpelację zawierała informację o pozytywnym rozwiązaniu sprawy, aczkolwiek poprzedzoną nieco przydługą opowieścią.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zapytanie posła Edwarda Sieradzkiego ma następujące brzmienie:</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">,,W związku z występującymi od dłuższego czasu brakami szkła okiennego, oświetleniowego oraz tańszych, a powszechnie używanych gatunków szkła stołowego — zwłaszcza szklanek — zapytuję Obywatela Ministra, jakie są w tej mierze kierunki działań resortu i czy istnieją realne możliwości stosunkowo szybkiego zwiększenia bądź przestawienia produkcji w hutach szkła. Szczególnie jeżeli chodzi o szkło okienne, okres zimowy powoduje znacznie wyższe zapotrzebowanie, natomiast usługi szklarskie nie mogą być w pełni i terminowo wykonywane.” Odpowiedzi na powyższe zapytanie udzieli Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych obywatel Adam Glazur.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Minister Budownictwa i Przemysłu</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#MaterialowBudowlanychAdamGlazur">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W odpowiedzi na pytanie obywatela posła Edwarda Sieradzkiego w sprawie produkcji i dostaw niektórych wyrobów przemysłu szklarskiego chciałbym Wysokiej Izbie przedstawić na wstępie niektóre informacje dotyczące rozwoju tej branży naszej gospodarki w ostatnich latach. Chciałbym tę informację bardzo skrócić, niemniej jednak niektóre elementy przekazać.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#MaterialowBudowlanychAdamGlazur">W ostatnich latach kosztem dużych nakładów inwestycyjnych zbudowaliśmy nowe huty szkła oraz zmodernizowaliśmy istniejące. Dzięki temu warunki pracy w tym przemyśle uległy radykalnej poprawie. Zwiększyliśmy również tą drogą produkcję podstawowych asortymentów, które są ważne z punktu widzenia zaopatrzenia rynku krajowego, jak i eksportu. Dzięki tej działalności średnioroczne tempo wzrostu produkcji w tym przemyśle w ostatnich latach kształtowało się na poziomie 20%. W podstawowych asortymentach uzyskaliśmy następujące wzrosty produkcji.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#MaterialowBudowlanychAdamGlazur">Produkcja szkła okiennego wzrosła od 1971 r. z 48,6 mln m^2^ do 75 mln m^2^ w 1977 r.; produkcja szklanek z 85 mln szt. w 1971 r. do 170 mln szt. w 1977 r.; produkcja szkła oświetleniowego wzrosła z 9 mln szt. w 1971 r. do 15 mln sztuk w 1977 r.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#MaterialowBudowlanychAdamGlazur">Prowadzimy intensywną rozbudowę tego przemysłu. W 1978 r. zamierzamy rozpocząć budowę nowoczesnej huty szkła, która w pełni zabezpieczy potrzeby w tym asortymencie produkcji.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#MaterialowBudowlanychAdamGlazur">W bieżącym roku prowadzimy modernizację Istniejących hut szkła w kierunku zwiększenia produkcji i poprawy jakości wytwarzanego szkła płaskiego.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#MaterialowBudowlanychAdamGlazur">W dostawach rynkowych w 1977 r. sytuacja się kształtuje w sposób następujący: dostarczymy na rynek 16 mln m^2^ szkła płaskiego. Będzie to około 2,3 mln m^2^ więcej niż w 1976 r. Będziemy jednocześnie, jeżeli zajdzie tego potrzeba, zwiększali dostawy tego szkła w takich ilościach, aby w pełni zabezpieczyć niezbędne potrzeby występujące w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#MaterialowBudowlanychAdamGlazur">Dostawy kloszy do lamp szklanych wyniosą w tym roku 10 mln sztuk, a więc o 1 mln szt. więcej niż w 1976 r. Poważne dostawy tego asortymentu będą również dostarczane rynkowi w postaci gotowych lamp. Uważamy jednak, że nie będą jeszcze w pełni zaspokojone potrzeby w tym zakresie, dlatego też prowadzimy działania modernizacyjne oraz zmieniające asortyment produkcji, aby w 1978 r. tą drogą zwiększyć dostawy o dalsze półtora miliona sztuk.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#MaterialowBudowlanychAdamGlazur">Jak już mówiłem, dostawy szklanek na rynek w bieżącym roku wyniosą 170 mln szt. Uważam jednak, że dla pełnego zabezpieczenia potrzeb w tym zakresie należy dalej rozwijać automatyczną produkcję tych wyrobów. W 1978 r. w istniejących zakładach zamontujemy 4 linie automatyczne, a w 1979 roku 3 linie automatycznej produkcji szklanek o wydajności 16 mln sztuk każda. W ten sposób przewidujemy pełne zaspokojenie potrzeb.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#MaterialowBudowlanychAdamGlazur">Wysoki Sejmie! Przedstawiłem zgodnie z zapytaniem obywatela posła niektóre problemy związane z asortymentem produkcji wytwarzanym przez przemysł szklarski. Lata ostatnie, co chciałbym jeszcze raz z całą mocą podkreślić, należą do okresu, w którym intensywnie rozwijaliśmy ten przemysł. Rozwijamy go dalej. Chcemy bowiem, aby ten szybko rozwijający się przemysł zaspokajał w pełni zarówno rosnące potrzeby kraju, jak również wysoce opłacalnego i łatwo zbywalnego eksportu.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi. Sprawę zapytania posła Edwarda Sieradzkiego uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych (druk nr 73).</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wniosek Konwentu Seniorów w tej sprawie został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że proponowana przez Konwent Seniorów uchwała w sprawie zmian w składzie osobowym komisji sejmowych została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uważam, że Sejm proponowaną uchwałę w sprawie zmian w składzie osobowym komisji sejmowych przyjął.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posła Józefy Wojtkowskiej do Prezesa Rady Ministrów w sprawie działań na rzecz poprawy jakości pasz. Interpelacja ta, zgodnie z art. 80 ust. 1 regulaminu Sejmu, została przekazana adresatowi *).</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Marka Ordona o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#SekretarzposelMarekOrdon">W dniu dzisiejszym odbędą się następujące posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#SekretarzposelMarekOrdon">— Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów z udziałem przewodniczących komisji sejmowych — bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu — sala nr 118, — Zarządu Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej — w piętnaście minut po zakończeniu obrad Sejmu — sala nr 101.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na tym kończymy 12 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">O terminie następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">*) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 12 min. 40)</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Załącznik</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Tekst interpelacji i odpowiedzi na interpelacje</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie umożliwienia zakupu węgla rolnikom kooperującym z państwowymi gospodarstwami rolnymi Od dłuższego już czasu wielu rolników, zwłaszcza posiadających większe i bardziej towarowe gospodarstwa indywidualne, weszło w produkcyjne związki kooperacyjne z państwowymi gospodarstwami. Ma to miejsce szczególnie w zakresie produkcji zwierzęcej. Upraktycznienie idei kooperacji ma głębokie uzasadnienie produkcyjne, a także społeczno-polityczne.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dobrze pojęta i realizowana kooperacja jest w każdym przypadku czynnikiem zwiększenia towarowości gospodarstwa, a zarazem wzmaga trendy uproszczenia i specjalizacji produkcji. Rolnicy kontraktujący i produkujący w tradycyjnym układzie na rzecz gminnych spółdzielni, z tytułu sprzedaży produktów zwierzęcych uzyskują możliwość zakupu odpowiednich ilości węgla na potrzeby produkcyjne i ogrzewcze w gospodarstwie domowym.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wspomniana grupa rolników uzyskuje ponadto przywilej pobierania ekwiwalentu pieniężnego za węgiel nie pobrany w przypadku większego rozmiaru produkcji sprzedanej.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Rolnicy prowadzący produkcję zwierzęcą w kooperacji z państwowymi gospodarstwami rolnymi nie mają możliwości zakupu węgla i uzyskania ekwiwalentu za nie wykupione ilości. Potrzeby tych gospodarstw są w tym zakresie niejednokrotnie większe ze względu na rozmiar produkcji. Częste interwencje rolników — kooperantów w sprawie uzyskania możliwości zakupu węgla i uzyskania ekwiwalentu obligują mnie do wystąpienia z niniejszą interpelacją. Dotychczasowe moje w tej sprawie interwencje są bezskuteczne.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Słuszne propagowanie i szerzenie idei kooperacji musi być zbieżne ze stworzeniem przynajmniej jednoznacznych warunków produkcyjnych dla tej grupy gospodarstw. Dotychczasowa sytuacja, w której rolnicy kooperujący z państwowymi gospodarstwami rolnymi i stosujący nowoczesne metody produkcji rolnej nie mają możliwości zakupu węgla — utrudnia szansę propagowania i szerzenia idei kooperacji produkcyjnej w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Z uwagi na duże znaczenie produkcyjne przedstawionego problemu, zwracam się do Obywatela Premiera z zapytaniem, czy Rząd przewiduje zapewnienie rolnikom kooperującym z uspołecznionymi gospodarstwami rolnymi możliwości zakupu węgla za dostarczaną w ramach kooperacji produkcję zwierzęcą oraz ewentualne otrzymywanie ekwiwalentu za nie pobrany węgiel.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselBernardKus">Warszawa, dnia 15 listopada 1977 r.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselBernardKus">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie podjęcia bardziej skutecznych działań na rzecz poprawy jakości pasz Od dłuższego już czasu stwierdzamy dużo przypadków niedostatecznego zmielenia i złego wymieszania pasz. Wielokrotnie Rząd podejmował różnego rodzaju działania mające na celu poprawę sytuacji w tym zakresie. Tym niemniej w dalszym ciągu jakość pasz spotyka się z krytyką rolników.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselBernardKus">Niektóre partie pasz zawierają duży procent nie zmielonych lub zaledwie przepołowionych ziaren. Niedostatecznie zmielone frakcje nie tylko nie mogą być strawione przez zwierzęta, ale powodują różne komplikacje w żywieniu zwierząt. Jest to duże i obiektywnie nie do wytłumaczenia marnotrawstwo pasz.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselBernardKus">Z uwagi na wielką wagę jakości pasz w wysiłkach na rzecz wzrostu produkcji zwierzęcej, pragnę uprzejmie zapytać Obywatela Premiera, jakie bardziej skuteczne środki zamierza podjąć Rząd, aby zapewnić poprawę jakości pasz treściwych.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselJozefaWojtkowska">Warszawa, dnia 15 listopada 1977 r.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00013-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00013-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..a0b8980 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00013-01/header.xml @@ -0,0 +1,127 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00013-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>13 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>13 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">13</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1977-12-16 i 17</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="BronislawaGrochowska" role="speaker"> + <persName>Bronisława Grochowska</persName> + </person> + <person xml:id="EmilWojtaszek" role="speaker"> + <persName>Emil Wojtaszek</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="MariaMilczarek" role="speaker"> + <persName>Maria Milczarek</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterAdministracjiGospodarki" role="speaker"> + <persName>Minister Administracji, Gospodarki</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur" role="speaker"> + <persName>Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych Adam Glazur</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterSprawZagranicznych" role="speaker"> + <persName>Minister Spraw Zagranicznych</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAlojzyMelich" role="speaker"> + <persName>Poseł Alojzy Melich</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdwardDuda" role="speaker"> + <persName>Poseł Edward Duda</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHubertChojnacki" role="speaker"> + <persName>Poseł Hubert Chojnacki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanSoja" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Soja</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanuszZablocki" role="speaker"> + <persName>Poseł Janusz Zabłocki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyPiskorzNalecki" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Piskorz-Nałęcki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJozefPinkowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Józef Pińkowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimierzMorawski" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimierz Morawski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLudmilaMazurkiewicz" role="speaker"> + <persName>Poseł Ludmiła Mazurkiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMariaKubacka" role="speaker"> + <persName>Poseł Maria Kubacka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRomanStachon" role="speaker"> + <persName>Poseł Roman Stachoń</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRyszardLabus" role="speaker"> + <persName>Poseł Ryszard Łabuś</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawMaciejewski" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Maciejewski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStefaniaPachnowska" role="speaker"> + <persName>Poseł Stefania Pachnowska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTadeuszStadniczenko" role="speaker"> + <persName>Poseł Tadeusz Stadniczeńko</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWieslawBakowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Wiesław Bąkowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWieslawSadowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Wiesław Sadowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWitoldLassota" role="speaker"> + <persName>Poseł Witold Lassota</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZbigniewZielinski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zbigniew Zieliński</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZdzislawBalicki" role="speaker"> + <persName>Poseł Zdzisław Balicki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZenonKomender" role="speaker"> + <persName>Poseł Zenon Komender</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekPiotrStefanski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Piotr Stefański</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00013-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00013-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..112d71d --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00013-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,1060 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja III</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 13 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 16 i 17 grudnia 1977 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 7</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Halina Skibniewska i Piotr Stefański)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Bronisławę Grochowską i Mariannę Nawrot.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Marianna Nawrot.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Protokół 12 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! W dniu 3 grudnia 1977 r. zmarł poseł Zdzisław Siedlewski, członek Prezydium i sekretarz Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, działacz polityczny i społeczny.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Zdzisław Siedlewski urodził się w 1921 roku w Przyranie, w woj. kaliskim, w rodzinie nauczycielskiej. W okresie okupacji pracował jako robotnik budowlany. Po wyzwoleniu rozpoczął działalność zawodową i polityczno-społeczną w Szczecinie. W 1961 r. został sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego oraz członkiem Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego; od 1976 r. pełnił funkcję członka Prezydium i sekretarza Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Przez szereg lat rozwijał działalność społeczną w radach narodowych, w latach 1969—1976 był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego i Usług.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Zdzisław Siedlewski był posłem do Sejmu III i IV kadencji. W obecnej kadencji pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego Komisji Mandatowo-Regulaminowej oraz był członkiem Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Poseł Zdzisław Siedlewski pozostanie w naszej pamięci jako oddany sprawie socjalizmu działacz polityczny i społeczny.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłego posła chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdza wygaśnięcie mandatu posła Zdzisława Siedlewskiego z dniem 3 grudnia 1977 roku.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Do Prezydium wpłynął wniosek Prezesa Rady Ministrów dotyczący zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">W związku z tym Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie przedstawionego Obywatelom Posłom porządku dziennego przez dodanie nowego, z kolei czwartego punktu w brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">„4. Zmiany w składzie Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Jednocześnie numeracja następnego punktu porządku dziennego uległaby odpowiedniej zmianie.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja Prezydium Sejmu została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Informacja Ministra Spraw Zagranicznych o niektórych aktualnych problemach polityki zagranicznej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Ministra Spraw Zagranicznych Obywatela Emila Wojtaszka.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#EmilWojtaszek">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Z upoważnienia Rady Ministrów pragnę przedstawić informację o polityce zagranicznej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w 1977 roku, o głównych kierunkach zewnętrznej działalności państwa i o stanowisku wobec niektórych aktualnych problemów międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#EmilWojtaszek">Nasza polityka zagraniczna wynika z podstawowych założeń ideowo-ustrojowych socjalistycznego państwa. Jej naczelnym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa kraju i pomyślnych warunków zewnętrznych, sprzyjających rozwojowi społeczno-gospodarczemu i kulturalnemu kraju. Zadania polityki zagranicznej państwa wynikają z uchwał VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Naszym stałym dążeniem jest przyczynienie się do zbudowania sprawiedliwego, pokojowego i bezpiecznego świata, z którego byłoby wyeliminowane niebezpieczeństwo wojny. Wraz z państwami wspólnoty socjalistycznej i wszystkimi postępowymi siłami świata konsekwentnie dążymy do tego celu, widząc w pokoju najwyższą wartość pozwalającą realizować to, co w ludziach i w narodach najszlachetniejsze. Stosunek do pokoju jest dla nas kryterium najgłębiej pojętego humanizmu.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#EmilWojtaszek">Nasza działalność spotykała się z żywym zainteresowaniem Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i jego komisji, zwłaszcza Komisji Spraw Zagranicznych oraz cieszyła się jego poparciem. Chciałbym za to wyrazić obywatelom posłom gorące podziękowanie. Stale odczuwamy, że nasza polityka popierana jest przez cały naród, że przyczynia się do umocnienia jego moralno-politycznej jedności.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#EmilWojtaszek">Interesy narodowe Polski są nierozerwalnie związane sojuszem, przyjaźnią i współpracą ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i innymi państwami wspólnoty socjalistycznej. Pokojowy rozwój i bezpieczeństwo Polski opierają się przede wszystkim na braterskich więziach, jakie łączą nas z ZSRR, na mocy i zwartości wspólnoty państw socjalistycznych, na pogłębianiu dwustronnej i wielostronnej współpracy między państwami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#EmilWojtaszek">Rok 1977 był równocześnie okresem wzmożonej aktywności Polski na arenie międzynarodowej na rzecz umocnienia odprężenia. Aktywność ta przyczyniła się do umocnienia międzynarodowego prestiżu Polski i pogłębiła korzystne warunki dla dalszego rozwoju współpracy gospodarczej, naukowo-technicznej, kulturalnej i w innych dziedzinach między Polską a szeregiem państw na naszym kontynencie i poza nim.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#EmilWojtaszek">Polityka zagraniczna, kształtowana przez najwyższe władze partyjne i państwowe jest przedmiotem osobistego zainteresowania i bezpośredniego udziału I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysza Edwarda Gierka.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#EmilWojtaszek">Wysoka Izbo! Aktualną sytuację międzynarodową przy całej jej złożoności, charakteryzuje postęp odprężenia, zwłaszcza w Europie. Zasada pokojowego współistnienia państw o odmiennych systemach jest coraz powszechniej akceptowana i stosowana. Jest to w dużym stopniu rezultatem zmian w układzie sił na świecie, konsekwentnej polityki pokojowej państw socjalistycznych. W procesie tych przemian na naszym kontynencie uczestniczą wszystkie państwa, niezależnie od ich wielkości, poziomu rozwoju gospodarczego, przynależności do organizacji polityczno-wojskowych lub po zostawania poza nimi. Uważamy, że jest to zjawisko ważne i pomyślne.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#EmilWojtaszek">Szczególne znaczenie mają stosunki między ZSRR i USA. Stan tych stosunków w decydującym stopniu określa losy pokoju, rozwój procesu odprężenia i rozwiązywanie istniejących spornych, a niekiedy zapalnych jeszcze problemów międzynarodowych. Wyrażamy zadowolenie z postępów osiąganych w radziecko-amerykańskich rokowaniach o ograniczeniu zbrojeń strategicznych. Mamy nadzieję, że odpowiednie porozumienie zostanie zawarte w niedługim czasie.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#EmilWojtaszek">Odprężenie jest procesem ciągłym i bynajmniej nie automatycznym. Wymaga wytrwałych i skutecznych wysiłków, gdyż są jeszcze siły, które nie akceptują polityki odprężenia, a nawet usiłują ją podważać. Siły anty odprężeniowe i kompleksy militarno-przemysłowe na Zachodzie podsycają wyścig zbrojeń, co więcej — podejmują próby podniesienia go na jakościowo nowy poziom. Rozważany jest wciąż zamiar wyposażenia arsenałów zachodnich w broń neutronową. Zakończona przed paroma dniami sesja NATO wykazała, że niebezpieczeństwo kontynuowania wyścigu zbrojeń jest realne.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#EmilWojtaszek">Wysoce szkodliwe dla odprężenia są intencje, pod jakimi niektóre ośrodki na Zachodzie prowadzą kampanię na rzecz rzekomej obrony praw człowieka. Towarzyszą im niekiedy próby ingerowania w wewnętrzne sprawy państw oraz czynienia ze słusznej sprawy walki o prawa człowieka przedmiotu manipulacji politycznej. Naszą socjalistyczną koncepcję praw człowieka jasno przedstawił towarzysz Edward Gierek, który przed Wysoką Izbą oświadczył 30 czerwca br., co następuje: — „Prawo do życia w pokoju jest najbardziej elementarnym prawem człowieka i narodów. Walce o realizację tego prawa dla naszego narodu, doświadczanego ciężko przez wojnę, dla wszystkich narodów, dla całej ludzkości, podporządkowaliśmy całkowicie politykę zagraniczną Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Czynimy i czynić będziemy dla tej nadrzędnej sprawy tyle, ile tylko leży w naszej mocy. Współdziałamy w tym dążeniu ze wszystkimi pokojowymi siłami Europy i świata. Skupiając nasze wysiłki na konsekwentnej realizacji prawa do pracy, do oświaty i nauki, do powszechnej bezpłatnej opieki zdrowotnej, do zabezpieczenia na starość i do samodzielnego mieszkania dla każdej rodziny, będziemy również na forum międzynarodowym wysuwać i popierać inicjatywy zmierzające do ugruntowania i upowszechnienia tych praw”.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#EmilWojtaszek">Na ogólną sytuację międzynarodową nadal ujemnie wpływają nie uregulowane kwestie takie, jak konflikt na Bliskim Wschodzie i nabrzmiałe problemy na południu Afryki. W sprawie Bliskiego Wschodu Polska zajmuje jasne i konsekwentne stanowisko. Uważamy, że trwałe i pokojowe rozwiązanie konfliktu winno być dokonane na bazie znanych rezolucji ONZ.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#EmilWojtaszek">Takie nasze stanowisko spotykało się z uznaniem i wdzięcznością państw arabskich, w tym Egiptu. Tym bardziej nieuzasadnione jest stanowisko władz Egiptu, które po wizycie prezydenta Sadata w Jerozolimie podjęły arbitralny i bezpodstawny krok, zamykając nasze konsulaty w Aleksandrii i Port Saldzie. Oceniliśmy to posunięcie jako akt nieprzyjazny.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#EmilWojtaszek">Polska wnosi wkład do utrzymania pokoju na Bliskim Wschodzie także przez udział żołnierzy Wojska Polskiego w Doraźnych. Siłach ONZ. Z zadowoleniem stwierdzamy, że ta misja w służbie pokoju jest wysoko oceniana przez społeczność międzynarodową.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#EmilWojtaszek">Napięta sytuacja wytworzyła się w Afryce Południowej. Sprawiedliwa walka narodów Zimbabwe, Nambii i Republiki Południowej Afryki przeciwko reżimom mniejszości o prawo do decydowania o losie swoim i swych krajów spotyka się z naszą sympatią i pełnym poparciem.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#EmilWojtaszek">Do budzących niepokój zjawisk w sytuacji międzynarodowej zaliczamy również istnienie ogniska wojennego w tzw. rogu afrykańskim.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#EmilWojtaszek">Wysoka Izbo! W 1977 roku kontynuowaliśmy dynamiczny rozwój wszechstronnej współpracy ze Związkiem Radzieckim i innymi państwami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#EmilWojtaszek">Dalszemu umocnieniu uległ Układ Warszawski niezawodna gwarancja pokoju i bezpieczeństwa. Udoskonalony został system politycznej konsultacji w ramach Układu, co wyraziło się między innymi w powołaniu do życia Komitetu Ministrów Spraw Zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#EmilWojtaszek">Państwa Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej osiągnęły wyższy etap współpracy. Przejawił się on nie tylko w znacznym wzroście obrotów handlowych i współpracy naukowo-technicznej, ale również w rozszerzaniu związków kooperacyjnych i doskonaleniu mechanizmów współpracy.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#EmilWojtaszek">Wzbogaciliśmy i pogłębiliśmy w roku bieżącym nasze stosunki ze Związkiem Radzieckim. Pomyślnie są realizowane postanowienia podjęte w czasie oficjalnej wizyty polskiej delegacji partyjno-państwowej w Związku Radzieckim oraz w czasie roboczych spotkań czołowych osobistości obu krajów.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#EmilWojtaszek">Gorącą manifestacją przyjaźni polsko-radzieckiej stały się obchody rocznicy Wielkiego Października w Polsce. Wyrazem uznania historycznego znaczenia Rewolucji, w tym dla niepodległego bytu i rozwoju narodu polskiego oraz wyrazem wielkiego szacunku dla dzieła Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego był udział przedstawicieli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w obchodach jubileuszu w Związku Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#EmilWojtaszek">Współpraca gospodarcza ze Związkiem Radzieckim ma podstawowe znaczenie dla szybkiego i harmonijnego rozwoju naszej gospodarki. Nastąpiło dalsze rozszerzenie specjalizacji i kooperacji. Polska jest obecnie jednym z najpoważniejszych partnerów ZSRR we współpracy naukowo-technicznej. Uczeni polscy i radzieccy pracują wspólnie nad kilkuset tematami badawczymi. Imponującym przeglądem osiągnięć radzieckiej nauki oraz rezultatów współpracy obu krajów stały się — „Dni Nauki i Techniki ZSRR” w Polsce.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#EmilWojtaszek">Pomyślnie rozwijały się nasze stosunki z pozostałymi dwoma sąsiadami — z Niemiecką Republiką Demokratyczną i Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną, a także innymi państwami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#EmilWojtaszek">Ważnym wydarzeniem było podpisanie w wyniku wizyty partyjno-państwowej nowego Układu o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy z NRD. Układ ten odzwierciedla nowy, wyższy etap rozwoju wzajemnych stosunków. Symbolem przyjaznych więzi społeczeństw stała się wielka manifestacja młodzieży obu krajóiw we Frankfurcie na granicy przyjaźni i pokoju.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#EmilWojtaszek">W wyniku wizyty delegacji partyjno-państwowej w Czechosłowacji podpisane zostało wspólne oświadczenie w sprawie dalszego rozwoju i pogłębienia wzajemnej współpracy i umocnienia przyjaźni. Wprowadziliśmy również ułatwienia w ruchu obywateli obu państw, co rozszerzyło możliwości dalszego zbliżenia naszych społeczeństw.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#EmilWojtaszek">Pogłębiliśmy braterską współpracę z pozostałymi państwami wspólnoty socjalistycznej. Miały miejsce owocne spotkania polskich przywódców z przywódcami Węgierskiej Republiki Ludowej, Bułgarskiej Republiki Ludowej i Socjalistycznej Republiki Rumunii, a także między premierami Polski i Jugosławii. Minister Spraw Zagranicznych złożył wizyty na Kubie, w Mongolii i Koreańskiej Republice Ludowo- Demokratycznej. Nastąpiło dalsze zacieśnienie stosunków ze zjednoczonym, socjalistycznym Wietnamem.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#EmilWojtaszek">Rozmowy oraz podpisane w ich rezultacie dokumenty przyczyniły się do dalszego, istotnego postępu we wszechstronnej współpracy, wytyczyły dalsze jej kierunki. Stały się też czynnikiem pogłębienia jedności i zwartości naszej wspólnoty.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#EmilWojtaszek">Stosunki dwustronne z Chińską Republiką Ludową kontynuowane były w płaszczyźnie międzypaństwowej na dotychczasowym poziomie — w handlu, we współpracy naukowo-technicznej i w żegludze. Jednocześnie pryncypialnie przeciwstawiamy się prowadzonej przez chińskie kierownictwo antyodprężeniowej polityce, sprzecznej z interesami narodowymi Polski i państw wspólnoty socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#EmilWojtaszek">Wysoka Izbo! Polska Rzeczpospolita Ludowa konsekwentnie opowiada się za rozwojem stosunków z państwami o odmiennym Ustroju, w oparciu o zasady pokojowego współistnienia.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#EmilWojtaszek">Treścią prowadzonego przez nas dialogu są podstawowe problemy umocnienia bezpieczeństwa, utrwalenia odprężenia oraz rozwoju dwustronnych stosunków. Liczne spotkania, a zwłaszcza rozmowy na najwyższym szczeblu i zawierane porozumienia wnoszą trwałe wartości do naszych stosunków z państwami kapitalistycznymi. Poszerzają one zakres wspólnych lub zbliżonych stanowisk między Polską i tymi państwami w sprawach umocnienia bezpieczeństwa i współpracy, budują i umacniają podstawy nowego ładu pokojowego w Europie, wyrastającego ze wspólnego zwycięstwa narodów nad faszyzmem. Cała ta działalność służy nadawaniu postanowieniom Aktu Końcowego z Helsinek konkretnego wyrazu także w dziedzinie współpracy gospodarczej, naukowo-technicznej i kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#EmilWojtaszek">W 1977 roku nastąpił dalszy rozwój stosunków z Francją. Przywiązujemy do nich szczególną wagę. Wrześniowa wizyta towarzysza Edwarda Gierka we Francji była potwierdzeniem obopólnego i trwałego zainteresowania rozwojem dwustronnych stosunków oraz kontynuacją dialogu politycznego.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#EmilWojtaszek">Polsko-francuską współpracę uważamy za przykład rozwijania stosunków między dwoma państwami o odmiennych systemach w ich wzajemnym interesie i jako wkładu do odprężenia międzynarodowego.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#EmilWojtaszek">Ostatnie rozmowy z przywódcami włoskimi, podpisana Wspólna Deklaracja oraz zawarte porozumienia utrwalają osiągnięty już poziom współpracy gospodarczej i wytyczają jej nowe perspektywy. Jednocześnie podnoszą one rangę stosunków politycznych.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#EmilWojtaszek">Doniosłe znaczenie ma wizyta I Sekretarza Komitetu Centralnego w Watykanie i jego rozmowy z Papieżem Pawłem VI. Polska wysoko ocenia zasługi Pawła VI i konstruktywny wkład Stolicy Apostolskiej w proces umacniania bezpieczeństwa i pogłębiania współpracy w Europie; cenimy rezultaty wzajemnych kontaktów w toku przygotowań do Konferencji w Helsinkach jak i na spotkaniu belgradzkim.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#EmilWojtaszek">Na podkreślenie zasługuje zgodność poglądów I Sekretarza i Papieża w sprawie dwustronnych stosunków, których rozwój jest pomyślny a wybór formy nie jest tematem spornym. Taki stan odpowiada interesom obu stron, służy doniosłej sprawie jedności Polek i Polaków w dziele utrwalenia pomyślności Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#EmilWojtaszek">W całokształcie naszej polityki zagranicznej istotne miejsce zajmuje problematyka stosunków z Republiką Federalną Niemiec. Proces normalizacji tych stosunków, zapoczątkowany historycznym Układem z 1970 roku spełnia dwie ważne funkcje: czynnika stopniowego rozwoju dwustronnej współpracy oraz stymulatora procesów odprężeniowych w Europie. Możemy z satysfakcją stwierdzić, że w okresie od zawarcia Układu osiągnęliśmy pozytywne wyniki w obu tych płaszczyznach. Potwierdzenie tego stanowią doniosłe rezultaty wizyty w Republice Federalnej Niemiec towarzysza Edwarda Gierka w ubiegłym roku i niedawna owocna wizyta Kanclerza Schmidta w Polsce. Ustalenia przyjęte w czasie tych wizyt sprecyzowały podstawowe założenia dalszego rozwoju stosunków, a zarazem podkreśliły gotowość obu stron do konsekwentnego działania na rzecz stałych postępów w procesie normalizacji.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#EmilWojtaszek">Zdajemy sobie sprawę, że osiągnięcie tego celu wymagać będzie jeszcze niemało wysiłku. Wiemy, że w RFN występuje nadal wiele problemów utrudniających i 'hamujących proces normalizacji. Wskazujemy na nie konsekwentnie. Naszą intencją było i pozostaje rozwiązanie ich, zgodnie z duchem i literą Układu z 1970 roku. Służyłoby to dobrze nie tylko obu naszym krajom, ale również sprawie odprężenia, bezpieczeństwa i pokoju w Europie.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#EmilWojtaszek">Mijający rok był ważnym okresem w rozwoju naszych stosunków z wszystkimi pozostałymi państwami zachodnioeuropejskimi. Rozwinęliśmy stosunki z Austrią, państwami nordyckimi, Wielką Brytanią, Belgią, Holandią, Turcją, Grecją oraz Hiszpanią, z którą nawiązaliśmy stosunki dyplomatyczne. Duże znaczenie miały wizyty złożone przez Prezesa Rady Ministrów towarzysza Piotra Jaroszewicza w Holandii, Norwegii i Austrii.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#EmilWojtaszek">W stosunkach ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki nawiązana została współpraca z nową administracją Prezydenta Cartera. W latach 1973—1976 w ramach procesu odprężenia osiągnęliśmy znaczny rozwój stosunków polsko-amerykańskich, zwłaszcza w dziedzinie gospodarczej, naukowo-technicznej i kulturalnej. Szczególne znaczenie miały w tym czasie spotkania i rozmowy na najwyższym szczeblu.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#EmilWojtaszek">Wkrótce przybędzie do Polski z oficjalną wizytą Prezydent Stanów Zjednoczonych Jimmy Carter. Wyrażamy przekonanie, że wizyta ta będzie konstruktywna i wywrze pozytywny wpływ na dalszy rozwój stosunków dwustronnych. Liczymy również, że przyczyni się ona do umocnienia pokoju i rozwoju współpracy międzynarodowej — W roku bieżącym nastąpił również dalszy postęp we współpracy z innymi wysoko rozwiniętymi państwami pozaeuropejskimi, w tym zwłaszcza z Kanadą i Japonią.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#EmilWojtaszek">Obywatele Posłowie! Polska na podstawie odpowiednich uchwał Sejmu i Rządu realizuje w pełni zasady i postanowienia Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, traktując je jako integralną całość. Czynimy to poprzez działania w trybie jednostronnym, jak również w płaszczyźnie dwu- i wielostronnej.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#EmilWojtaszek">We współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej zmierzamy przede wszystkim do zmniejszenia i usunięcia istniejących jeszcze dyskryminacyjnych praktyk. Podejmujemy działania w celu złagodzenia tych ujemnych zjawisk. Służą temu starania Polski zmierzające, we współdziałaniu z innymi państwami — członkami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, do zawarcia porozumienia regulującego stosunki między RWPG i EWG oraz między państwami wchodzącymi w skład tych ugrupowań.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#EmilWojtaszek">Wspieraniu równoprawnej, wielostronnej współpracy gospodarczej poświęcone są również nasze działania, zmierzające do zwołania zaproponowanych przez towarzysza Leonida Breżniewa z trybuny VII Zjazdu naszej partii trzech ogólnoeuropejskich kongresów lub konferencji w sprawie rozwoju współpracy w dziedzinie energii, transportu i ochrony środowiska.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#EmilWojtaszek">W naszych działaniach kładziemy nacisk na wyrównanie nieuzasadnionej dysproporcji w wymianie kulturalnej i informacyjnej.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#EmilWojtaszek">Szczególne znaczenie przywiązujemy do realizacji uchwał Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w zakresie oświaty, przyznając priorytet wychowaniu młodych pokoleń w duchu pokoju. Przedstawiliśmy w tej sprawie odpowiednią propozycję w Belgradzie.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#EmilWojtaszek">Spotkanie w Belgradzie powinno przyczynić się do urzeczywistnienia uchwał KBWE oraz stworzenia sprzyjających warunków dla dalszej poprawy stosunków międzypaństwowych, a tym samym utrwalenia odprężenia i bezpieczeństwa na naszym kontynencie. Delegacja polska wnosi konstruktywny wkład do prac spotkania, dążąc do zapewnienia jego pozytywnego przebiegu i wyników.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#EmilWojtaszek">Wysoka Izbo! Przywiązujemy wielką wagę do postępu w dziedzinie redukcji zbrojeń i rozbrojenia. Sprawa ta staje się imperatywem. Działanie w tym kierunku jest konieczne wobec nagromadzenia w arsenałach olbrzymich ilości broni masowej zagłady, a tym bardziej wobec nowych tendencji kół militarystycznych na Zachodzie do narzucenia nowego kosztownego i niebezpiecznego wyścigu zbrojeń. Opowiadamy się za podjęciem skutecznych i pilnych kroków wobec najbardziej niebezpiecznych przejawów wyścigu zbrojeń, a w szczególności jądrowych.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#EmilWojtaszek">Udzielamy pełnego poparcia doniosłym propozycjom ZSRR zawartym w przemówieniu towarzysza Leonida Breżniewa i Orędziu Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, Rady Najwyższej i Rządu ZSRR, uchwalonym z okazji 60 rocznicy Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#EmilWojtaszek">Państwa — członkowie Układu Warszawskiego przedstawiły szereg konstruktywnych propozycji. Szczególne znaczenie ma nadal aktualna inicjatywa zawarcia układu między państwami — uczestnikami KBWE o zakazie pierwszego użycia broni jądrowej, a także propozycje nierozszerzania istniejących organizacji wojskowych, zakazu manewrów z udziałem wojsk powyżej 50—60 tysięcy ludzi, rozpoczęcia specjalnych konsultacji uczestników Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w sprawie odprężenia militarnego, które mogłyby być prowadzone równolegle z wiedeńskimi rozmowami w sprawie ograniczenia zbrojeń i sił zbrojnych w Europie Środkowej. Polska aktywnie uczestniczy w tych rozmowach. Występujemy za równymi redukcjami, opowiadamy się za objęciem konkretnymi ograniczeniami również narodowych sił wszystkich uczestników rokowań. Mamy nadzieję, że państwa zachodnie wykażą więcej zrozumienia dla konieczności osiągnięcia porozumienia w Wiedniu w oparciu o podstawową zasadę nieprzynoszenia uszczerbku bezpieczeństwu żadnej ze stron.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#EmilWojtaszek">Zapobieżenie proliferacji broni jądrowej jest dla nas sprawą kluczową. Występujemy na rzecz zapewnienia powszechnego obowiązywania układu o nierozprzestrzenianiu tej broni. Uczestniczymy w podejmowanych aktualnie na arenie międzynarodowej nowych wysiłkach w celu zapobieżenia wykorzystywania pokojowej technologii nuklearnej i paliwa dla produkcji broni jądrowej.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#EmilWojtaszek">Udzielamy pełnego poparcia propozycjom zgłoszonym ostatnio przez ZSRR w sprawie zakazu prób podziemnych z bronią jądrową i ustanowienia moratorium na eksplozje jądrowe dla celów pokojowych. Jesteśmy zadowoleni, że trójstronne rozmowy prowadzone w tej sprawie między Związkiem Radzieckim, Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią wykazują postęp.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#EmilWojtaszek">Wysoka Izbo! W naszej polityce zagranicznej coraz większą wagę przywiązujemy do dalszego rozszerzania stosunków z krajami rozwijającymi się. Z wieloma z nich łączą nas przyjazna współpraca i dialog polityczny. Ważną rolę odgrywa praca polskich specjalistów i naukowców w tych krajach oraz szkolenie ich kadr w Polsce.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#EmilWojtaszek">W tym roku przeprowadziliśmy szereg ważnych rozmów politycznych i gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#EmilWojtaszek">Szczególną wagę miała wizyta w Indiach I Sekretarza KC PZPR. Przywiązujemy tradycyjnie duże znaczenie do stosunków z Indiami.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#EmilWojtaszek">Odbyła się również owocna wizyta Przewodniczącego Rady Państwa tow. Henryka Jabłońskiego w Nigerii. W Polsce gościliśmy Prezydenta Angoli oraz Szacha Iranu. Minister Spraw Zagranicznych złożył wizyty w Meksyku, Peru, Panamie i Ekwadorze.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#EmilWojtaszek">Dobre i coraz bardziej rozwijające się stosunki łączą nas z innymi państwami, jak Irakiem, Algierią, Syrią, Malezją.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#EmilWojtaszek">Wysoka Izbo! Polska przywiązuje należną wagę do działalności ONZ i wnosi do niej duży wkład. Wkład ten jest wysoko oceniany przez międzynarodową społeczność, czemu dał wyraz również Sekretarz Generalny ONZ w czasie tegorocznej wizyty w Polsce.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#EmilWojtaszek">W naszej działalności w ONZ priorytet przyznajemy problematyce bezpieczeństwa międzynarodowego i rozbrojeniu. Na bieżącej sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych Polska odegrała wiodącą rolę w przyjęciu rezolucji w sprawie zakazu broni chemicznej i pełnej demilitaryzacji dna morskiego. Przywiązujemy duże znaczenie do specjalnej sesji Zgromadzenia Ogólnego w sprawie rozbrojenia, która odbędzie się w przyszłym roku. Razem z innymi państwami socjalistycznymi przedstawiliśmy szereg dokumentów dotyczących zasad rozbrojenia, programu działania i mechanizmów rozmów rozbrojeniowych. Mamy nadzieję, że sesja odegra ważną rolę w osiągnięciu celu, jakim jest ograniczenie wyścigu zbrojeń i rozbrojenie oraz utorowanie drogi dla zwołania Światowej Konferencji Rozbrojeniowej.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#EmilWojtaszek">Uczestniczymy w pracach nad nowymi zasadami międzynarodowych stosunków gospodarczych, które — naszym zdaniem — winny uwzględniać interesy wszystkich grup państw.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#EmilWojtaszek">Rozszerzamy, zgodnie z przyjętym programem rządowym, wielokierunkową współpracę z organizacjami wyspecjalizowanymi ONZ. Szczególnie dużo uwagi przywiązujemy do współpracy z Europejską Komisją Gospodarczą, z Programem Rozwoju oraz do działalności w zakresie gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#EmilWojtaszek">Wśród zagadnień, które społeczność międzynarodowa obserwuje z uwagą, znajduje się problematyka zasobów mórz i oceanów. Sprawy te są przedmiotem trudnych prac ONZ-owskiej Konferencji Prawa Morza. Dążymy do tego, aby były one uregulowane z uwzględnieniem interesów wszystkich grup państw. Podejmujemy wysiłki w celu należytego zabezpieczenia naszych interesów w rokowaniach wielostronnych i dwustronnych. W tej sytuacji tym większego znaczenia nabiera inicjatywa poselska dotycząca ustawowej ochrony naszych zasobów i zabezpieczenia interesów rybołówczych na Bałtyku.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#EmilWojtaszek">Obywatele Posłowie! W realizacji całokształtu polityki zagranicznej ważną rolę odgrywa współpraca kulturalna, naukowa i informacyjna. W mijającym roku dokonaliśmy znacznego rozwoju tej współpracy. Dorobek Polski w dziedzinie kultury i nauki cieszy się zasłużonym międzynarodowym autorytetem i popularnością. W wielu krajach twórcy naszej kultury i nauki rozsławili imię Polski, przyczyniając się do lepszego poznania naszego kraju i wzrostu jego prestiżu.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#EmilWojtaszek">Polska utrzymuje stosunki kulturalne i naukowe z ponad 80 państwami i należy do 78 międzynarodowych organizacji kulturalnych. Zawarliśmy szereg nowych umów o wymianie kulturalnej i naukowej. Zapewniają one szeroki dostęp naszemu społeczeństwu do najlepszych wartości kulturalnych innych narodów.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#EmilWojtaszek">Treścią współpracy kulturalnej oraz naszej działalności informacyjnej za granicą jest szerokie prezentowanie osiągnięć kultury i nauki, rozwoju społeczno-gospodarczego kraju i jego dynamicznych perspektyw, osiągnięć socjalnych i oświatowych.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#EmilWojtaszek">Z satysfakcją pragnę poinformować Wysoką Izbę, iż zacieśniły się nasze więzi z Polonią. Rokrocznie odwiedza kraj przeszło półmilionowa rzesza Polaków i osób polskiego pochodzenia. Cieszy nas, że młode pokolenia Polonii przejawiają rosnące zainteresowania Polską, poznaniem bogatej skarbnicy przeszłości narodu i jego współczesnych osiągnięć. Na zasadzie wzajemnych korzyści, w oparciu o decyzję rządową z 1976 r., rozwija się współpraca gospodarcza z Polonią. Rosnący ruch osobowy stworzył konieczność zawarcia nowych konwencji konsularnych i porozumień dotyczących obrotu prawnego oraz wprowadzenia dalszych ułatwień w formalnościach wizowych. Jak obywatelom posłom wiadomo, po wzajemnym zniesieniu obowiązku wizowania paszportów z kilkoma krajami kapitalistycznymi, w odniesieniu do obywateli szeregu innych państw wprowadziliśmy możliwość uzyskiwania wiz przy wjeździe do Polski. Oczekujemy, że nasi partnerzy zachodni wykażą podobną gotowość w stwarzaniu ułatwień przy przyjazdach naszych obywateli do ich krajów.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#EmilWojtaszek">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Z przedstawionej informacji wynika, że prowadzimy ożywioną i wszechstronną działalność na arenie międzynarodowej. Wzmacnia to międzynarodową pozycję i prestiż Polski. Służy jedności i zwartości państw wspólnoty socjalistycznej. Stanowi wkład do polityki odprężenia i pokojowej współpracy zwłaszcza w Europie. Umacnia stare przyjaźnie i zawiązuje nowe. Przysparza krajowi konkretnych korzyści.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#EmilWojtaszek">Wszystko to razem prezentuje obraz Polski potrzebnej światu, wnoszącej twórczy wkład w rozwiązywanie najistotniejszych problemów ludzkości, dynamicznie rozwijającej się Polski — partnera poszukiwanego i wysoce cenionego. Doniosłą rolę odgrywa w tym działalność Sejmu i jego kontakty z parlamentami innych krajów zarówno dwustronne, jak i w ramach Unii Międzyparlamentarnej.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#EmilWojtaszek">Istotne znaczenie ma również międzynarodowy dialog i współpraca między partiami politycznymi, organizacjami społecznymi, związkami zawodowymi, organizacjami młodzieżowymi, miastami zaprzyjaźnionymi i organizacjami kombatanckimi. We współpracy tej osiągnięto znaczny postęp. Tak więc w realizacji naszej polityki zagranicznej uczestniczą w sposób bezpośredni coraz szersze kręgi społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#EmilWojtaszek">Tegoroczna aktywność międzynarodowa Polski stworzyła dobre podstawy dla podjęcia nowych zadań w roku przyszłym. Będziemy zacieśniać i pogłębiać przyjaźń i wszechstronną braterską współpracę ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi. Będziemy działać na rzecz umocnienia pokoju i bezpieczeństwa w Europie i świecie oraz na rzecz zahamowania wyścigu zbrojeń. Będziemy dążyć do dalszego umocnienia miejsca Polski w międzynarodowym podziale pracy.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#EmilWojtaszek">Jesteśmy przekonani, że realizacja oczekujących nas zadań cieszyć się będzie, tak jak dotychczas, pełnym poparciem Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i całego narodu</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi Spraw Zagranicznych za wystąpienie.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Czy kłoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionej informacji?</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! W związku z przedstawioną Sejmowi informacją Konwent Seniorów przedkłada Wysokiej Izbie — w celu uchwalenia — następujący projekt uchwały:</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w pełni aprobuje przedstawione działania władz naczelnych naszego państwa na arenie międzynarodowej i z uznaniem stwierdza, że są one zgodne z żywotnymi interesami narodu, umacniają suwerenność, bezpieczeństwo i pozycję Polski, sprzyjają wszechstronnemu rozwojowi kraju.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Celom tym służy przede wszystkim stałe pogłębianie przyjaźni, sojuszu i współpracy ze Związkiem Radzieckim, czego dobitnym potwierdzeniem stał się udział partyjno-państwowej delegacji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w obchodach 60-lecia Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej. Zacieśniona została równocześnie przyjacielska współpraca z Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną, czemu służyła wizyta partyjno-państwowej delegacji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Doniosłe znaczenie ma nowy układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej, utrwalający sojusznicze i dobrosąsiedzkie stosunki z Niemiecką Republiką Demokratyczną. Polska współdziała w umacnianiu Układu Warszawskiego, we wcielaniu w życie skoordynowanej konsekwentnie pokojowej linii tego polityczno-obronnego sojuszu. Kraj nasz uczestniczy także w rozszerzaniu socjalistycznej integracji gospodarczej w ramach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Pomyślnie rozwija się przyjacielska współpraca Polski ze wszystkimi państwami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Tymi samymi celami kieruje się polska polityka zagraniczna, działając aktywnie na rzecz utrwalania procesu odprężenia i uczynienia go nieodwracalnym. Polska Rzeczpospolita Ludowa wnosi istotny wkład do realizacji Aktu Końcowego helsińskiej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, widząc w nim Wielką Kartę Pokoju na naszym kontynencie, której wszystkie zasady i postanowienia stanowią integralną całość. Sejm udziela pełnego poparcia konstruktywnym inicjatywom i współdziałaniu dla zapewnienia pomyślnych wyników Belgradzkiemu Spotkaniu przedstawicieli państw — uczestników historycznej konferencji helsińskiej.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Uznając szczególną doniosłość zahamowania trwającego ciągle wyścigu zbrojeń, Sejm potwierdza swe całkowite poparcie dla doniosłych inicjatyw Związku Radzieckiego i jego Orędzia do wszystkich narodów, parlamentów i rządów świata. Polska dąży do pomyślnych rezultatów wiedeńskich rokowań w sprawie redukcji sił zbrojnych i zbrojeń w Europie Środkowej. Równocześnie będzie nadal aktywnie uczestniczyć w rokowaniach rozbrojeniowych na innych płaszczyznach oraz w przygotowaniach do nadzwyczajnej Sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych i do Światowej Konferencji Rozbrojeniowej. Przedmiotem szczególnej troski i uwagi naszego kraju pozostaje zapobieżenie rozprzestrzenianiu broni nuklearnej, które stworzyłoby wielkie zagrożenie dla pokoju w Europie i świecie. Razem z całą światową opinią publiczną społeczeństwo polskie przywiązuje wielką wagę do postępu w radziecko-amerykańskich rozmowach nad drugim porozumieniem o ograniczeniu ofensywnych zbrojeń strategicznych oraz oczekuje rychłego zawarcia tego porozumienia.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Sejm w pełni aprobuje pomyślne rezultaty oficjalnych wizyt I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Republice Francuskiej i w Republice Włoskiej. Wnosząc istotny wkład w pogłębienie odprężenia na naszym kontynencie, wizyty rozszerzyły równocześnie przyjazną współpracę Polski z obydwoma krajami. Sejm z zadowoleniem stwierdza, że rozmowy w Watykanie służyły dialogowi w najdonioślejszej sprawie pokoju.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Sejm wyraża całkowitą aprobatę dla stanowiska w sprawie dalszej normalizacji i rozwoju stosunków z Republiką Federalną Niemiec, potwierdzonego ponownie podczas wizyty kanclerza Republiki Federalnej Niemiec w Polsce. Proces ten, którego istotą jest przezwyciężanie przeszłości i budowa pokojowego współżycia, wymaga zwłaszcza ścisłego przestrzegania Układu z 7 grudnia 1970 roku oraz konsekwentnej realizacji zasad i postanowień zawartych w podpisanych w ostatnich latach porozumieniach i dokumentach.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Sejm wyraża przekonanie, że zbliżająca się wizyta Prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej w Polsce służyć będzie umacnianiu odprężenia i dalszemu pomyślnemu rozwojowi stosunków polsko-amerykańskich.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#Marszalek">Polska Rzeczpospolita Ludowa wespół ze swymi sojusznikami niezłomnie zmierza do wcielania w życie zasad pokojowego współistnienia państw o odmiennych ustrojach, do rozwijania przyjaznej współpracy międzynarodowej, do budowy wzajemnego zaufania.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#Marszalek">Kraj nasz udziela solidarnego poparcia wszystkim narodom dążącym do wolności, usunięcia pozostałości kolonializmu i rasizmu, wspiera słuszne postulaty krajów rozwijających się i ruchu państw niezaangażowanych, współdziała w wysiłkach zmierzających do likwidacji ognisk wojny i napięcia, działa na rzecz umocnienia międzynarodowego bezpieczeństwa. Cele te przyświecają aktywności Polski na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych i innych międzynarodowych organizacji.</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z zadowoleniem stwierdza, że konsekwentna i aktywna polityka zagraniczna, służąc najdroższej wszystkim Polkom i Polakom sprawie pokoju i tworząc pomyślne warunki dla społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, ma powszechne poparcie narodu polskiego, umacnia autorytet Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Europie i świecie”.</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#Marszalek">Ozy w sprawie projektu uchwały ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.21" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie podjął uchwałę w sprawie niektórych aktualnych problemów polityki zagranicznej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-4.23" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o projektach:</u> + <u xml:id="u-4.24" who="#Marszalek">1) uchwały o narodowym planie społeczno- -gospodarczym na 1978 r. (druki nr 69 i 77),</u> + <u xml:id="u-4.25" who="#Marszalek">2) ustawy budżetowej na rok 1978 (druki nr 70 i 78).</u> + <u xml:id="u-4.26" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca generalny poseł Józef Pińkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów pragnę przedstawić wyniki prac w komisjach sejmowych nad przedłożonymi przez Rząd projektami planu i budżetu na 1978 rok. Należy podkreślić, że projekty planu i budżetu na rok przyszły zostały poddane wnikliwej analizie i ocenie przez wszystkie komisje. Ponadto w celu pogłębienia oceny podstawowych problemów i zadań Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów powołała 7 podkomisji przy udziale przedstawicieli zainteresowanych komisji i wojewódzkich zespołów poselskich. Podkomisje te przygotowały opinie i wnioski dotyczące węzłowych zagadnień planu i budżetu. Była to w sumie rzeczowa, wszechstronna debata, w której biorący udział posłowie, w oparciu o postanowienia IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, dokonywali analizy i oceny zadań przyszłorocznego planu i budżetu i zastanawiali się nad warunkami ich pełnej i właściwej realizacji.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselJozefPinkowski">W rezultacie tych prac zaproponowano 17 poprawek do przedłożonych projektów uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym oraz ustawy budżetowej na 1978 rok, sformułowano opinie i wnioski, które zostaną przekazane Rządowi w celu wykorzystania w trakcie realizacji planu i budżetu oraz postanowiono wystąpić z dezyderatami w niektórych sprawach wymagających dodatkowego zbadania.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselJozefPinkowski">W oparciu o te wszystkie analizy i oceny oraz dyskusję w komisjach można powiedzieć, że przedłożone projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa zyskały aprobatę i zostały uznane za optymalne i realne. Są one zgodne z szeroko rozumianym rachunkiem społecznych możliwości i potrzeb w istniejących zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowaniach rozwojowych. Zapewniają warunki do dalszej, konsekwentnej realizacji wytyczonego przez VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i popartego przez sojusznicze stronnictwa oraz cały naród programu rozwojowego kraju.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselJozefPinkowski">Podstawowe proporcje planu zostały ukształtowane z myślą o dalszym wzroście poziomu życia społeczeństwa i tworzeniu korzystnych warunków do realizacji priorytetowych celów społecznych w latach następnych. Równocześnie w planie uwzględnione są środki i przedsięwzięcia niezbędne dla zapewnienia korzystnych warunków rozwojowych kraju w przyszłości. Rząd przedstawił ujęty w ramy planu i budżetu program zadań i działań, w którym w bardziej złożonej sytuacji nie rezygnuje się z realizacji podstawowych celów społecznych, lecz dąży się do aktywnego przezwyciężania trudności i zapewnienia — na drodze pogłębienia efektywności gospodarowania i określonych przegrupowań środków — konsekwentnego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselJozefPinkowski">Dążenie do stałej poprawy warunków życiowych ludności znajduje najbardziej ogólny wyraz w dalszym wzroście funduszu spożycia w dochodzie narodowym. Fundusz spożycia w roku przyszłym stanowić będzie 67,3% dochodu narodowego do podziału wobec 65,4% w 1976 r. Jest to jedna z najbardziej charakterystycznych tendencji planu na przyszły rok. Dzięki dalszemu wzrostowi tworzonego dochodu narodowego o 5,4% i przeznaczeniu większej niż w ubiegłych latach jego części na spożycie, będziemy mogli osiągnąć dalszą poprawę w zaspokajaniu indywidualnych i społecznych potrzeb, zapewnić dalszy wzrost płac i dochodów ludności, powiększyć środki na cele socjalne oraz zrealizować przewidziane planem i (budżetem cele w sferze konsumpcji społecznej.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselJozefPinkowski">Przyjęcie tego zasługującego na poparcie założenia możliwego do przeprowadzenia dzięki bardzo wydatnemu rozwinięciu sił wytwórczych i potencjału produkcyjnego kraju w ubiegłym 7-leciu, oznacza konsekwentną realizację postanowień V i IX Plenum Komitetu Centralnego PZPR. Wyraża się w tym istota realizowanego w gospodarce narodowej przegrupowania środków, zmierzającego do wzmocnienia równowagi ekonomicznej i zapewnienia warunków dalszej poprawy poziomu życia ludności.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselJozefPinkowski">Z takiego kształtowania podstawowych proporcji planu wynikają określone konsekwencje dla działań w całej gospodarce narodowej. Można je ująć w lapidarne stwierdzenie: jeśli chcemy więcej środków przeznaczać na rozwiązywanie ważnych celów społecznych, a jest to w pełni uzasadnione i niezbędne — to musimy lepiej gospodarować wszystkimi zasobami, aby osiągnąć dalszy wzrost dochodu narodowego i produkcji, przy minimalizacji kosztów społecznych wytwarzania. Podnoszenie poziomu gospodarności jest imperatywem naszej strategii rozwojowej polegającej na integralnym traktowaniu celów społecznych i gospodarczych. Sprawa ta dominowała w dyskusjach komisyjnych. Obywatele posłowie zgłosili wiele wniosków i propozycji, dotyczących wykorzystania rezerw i gospodarności, które również będą przekazane Rządowi do wykorzystania w trakcie realizacji planu i budżetu.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatele Posłowie! W odczuciu powszechnym sprawą o niezwykle ważnym znaczeniu jest zapewnienie dalszej poprawy sytuacji rynkowej. Doceniając znaczenie rynku w działaniach zmierzających do dalszego podnoszenia poziomu życia ludności, zakłada się wzrost dostaw i usług w rozmiarach zapewniających osiągnięcie poprawy w tym zakresie. Zadania w tej dziedzinie są tym większe, gdyż projekt planu przewiduje dalszy wzrost przychodów pieniężnych ludności. Przychody te wzrosną o 6,6%, w tym średnia płaca nominalna o 2,8%, a płaca realna o 1,8%. Dochody realne ludności będą rosły szybciej niż płace realne, gdyż o 4%, z tych względów, że podobnie jak w latach ubiegłych przewidziany jest dalszy istotny wzrost pozapłacowych składników przychodów ludności, wpływających na poziom życia każdej rodziny. Dotyczy to zwłaszcza pieniężnych świadczeń państwa na rzecz ludności, w tym rent i emerytur.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselJozefPinkowski">W tych warunkach niezbędny jest dalszy szybki wzrost produkcji towarów rynkowych. Plan zakłada, iż przy wzroście produkcji przemysłowej ogółem o 6,8%, produkcja na rynek zwiększy się o blisko 10%. Zwiększenie udziału produkcji rynkowej w strukturze produkcji jest zjawiskiem korzystnym, gdyż ma decydujące znaczenie dla poprawy sytuacji w tej dziedzinie. Dzięki temu dostawy towarów na zaopatrzenie ludności zwiększą się o ponad 12%. Równocześnie usługi dla ludności powinny wzrosnąć o 13%.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselJozefPinkowski">Zadania planu w dziedzinie wzrostu produkcji rynkowej i usług powinny być zdaniem Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów traktowane jako minimalne. Wszędzie, w każdym zakładzie pracy, gdzie istnieją możliwości zwiększenia produkcji rynkowej, na którą występuje popyt i nie stoi temu na przeszkodzie brak surowców czy materiałów, powinno się dążyć do osiągnięcia większej produkcji. Komisja Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług, a także inne komisje zwróciły również uwagę na potrzebę dalszego doskonalenia struktury asortymentowej produkcji oraz funkcjonowania handlu. Niezbędne jest aktywizowanie drobnej wytwórczości w tej dziedzinie. Istnieje potrzeba zwiększenia wymogów handlu wobec przemysłu oraz roztoczenia skutecznej kontroli nad produkcją i dystrybucją standardowych wyrobów powszechnego użytku, których rytmiczne dostawy i zgodne z normatywami zapasy powinny być zapewnione w detalicznej sieci handlowej. Sprawy te powinny być przedmiotem systematycznych ocen i nadzoru ze strony Komitetu do Spraw Rynku, który Rząd zamierza powołać.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselJozefPinkowski">Należy umacniać społeczną kontrolę w handlu miejskim i wiejskim. Sprzyja temu fakt, że znaczna część handlu prowadzona jest przez organizacje spółdzielcze, w których istnieją ogniwa samorządowe. Zapewnienie systematycznej kontroli funkcjonowania sklepów, magazynów i hurtowni — to ważne zadanie spółdzielczych organów samorządowych i terenowych rad narodowych. Podkreślano przy tym potrzebę wzmocnienia kontroli nad jakością towarów, a także nad ich cenami ze strony Państwowej Komisji Cen i innych organów, aby przeciwdziałać nieuzasadnionym zmianom cen, nie mającym pokrycia w rzeczywistej poprawie jakości towarów czy też w niezależnym od przedsiębiorstwa wzroście kosztów wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselJozefPinkowski">Duży wpływ na stan zaopatrzenia ludności wywiera sytuacja -w rolnictwie oraz produkcja przemysłu rolno-spożywczego. Musimy w tej dziedzinie, jak wiadomo, rozwiązywać równolegle zarówno długofalowe problemy unowocześniania naszej gospodarki rolnej i innych dziedzin gospodarki żywnościowej, jak też pokonywać bieżące trudności będące wynikiem niepomyślnych ostatnich lat w produkcji rolnej, w tym w produkcji roślinnej również w 1977 r.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselJozefPinkowski">Perspektywa wysoko wydajnego rolnictwa wiąże się ściśle z jego unowocześnianiem, z budową odpowiadającej współczesnym wymogom bazy materialno-technicznej na wsi. Baza taka w wyniku konsekwentnej realizacji postanowień XV Plenum KC PZPR jest stopniowo tworzona. Wymaga to dużych nakładów w samym rolnictwie i różnych dziedzinach przemysłu. Plan zapewnia dalszy postęp w tej dziedzinie w roku przyszłym. Równocześnie przewiduje się odpowiednie środki dla zapewniania właściwej realizacji bieżących zadań rolnictwa, a zwłaszcza dalszego postępu w hodowli.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselJozefPinkowski">Mając to wszystko na względzie, przewiduje się utrzymanie nakładów w rolnictwie i gospodarce żywnościowej na możliwie wysokim poziomie, wzrost dostaw maszyn rolniczych o około 5%, nawozów mineralnych o 11,5%, cementu o 12%, materiałów ściennych o 11,3%. Dzięki zwiększonemu importowi zbóż zapewnione będą wyższe dostawy pasz treściwych o około 16%, co w tym trudniejszym roku w produkcji roślinnej ma szczególne znaczenie dla rolników, gdyż umożliwia dalszy rozwój hodowli. Zapewnione będą niezbędne kredyty obrotowe i inwestycyjne oraz inne środki pomocy, zwłaszcza dla gospodarstw podejmujących specjalizację produkcji.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselJozefPinkowski">Odpowiednie środki kierowane są też na rozwój uspołecznionego sektora rolnictwa, którego pozycja w unowocześnianiu całej gospodarki rolnej stale się zwiększa. Środki te i nakłady, przyczyniając się do wzrostu technicznego uzbrojenia rolnictwa, powinny równocześnie umożliwić osiągnięcie przyrostu produkcji rolniczej o 5,8%, w porównaniu do średniej z ubiegłych 4 lat, z tym że wzrost produkcji roślinnej powinien być szybszy.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselJozefPinkowski">Najważniejsze zadania rolnictwa w 1978 roku, to osiągnięcie wzrostu produkcji zbóż i pasz oraz dalsza odbudowa i zwiększenie hodowli. Na nich koncentruje się uwaga planu. Osiągnięcie przewidzianego planem poziomu produkcji rolniczej wymaga lepszego wykorzystania rezerw własnych gospodarstw i wszystkich środków produkcji, a zwłaszcza pasz, nawozów, nasion oraz maszyn. Komisje podkreśliły potrzebę zapewnienia rytmicznych dostaw środków produkcji, zwłaszcza nawozów mineralnych, co jest warunkiem ich należytego produkcyjnego spożytkowania.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselJozefPinkowski">Plan 1978 roku realizowany będzie na wsi w sprzyjających warunkach społecznych. Rolnicy z wielkim uznaniem przyjęli ustawę o zaopatrzeniu emerytalnym, doceniając jej historyczne znaczenie. Ich odpowiedzią powinna być większa produkcja i dostawy płodów rolnych, nowe inicjatywy dotyczące rozwoju gospodarstw, ich unowocześniania, lepszego zagospodarowania Ziemi. Niezbędne jest w szczególności zapewnienie dalszego rozwoju specjalizacji i kooperacji w rolnictwie, popieranie ruchu, który został zapoczątkowany w ostatnich latach — przechodzenia części indywidualnych gospodarstw rolnych na bardziej towarowe, specjalizowane formy produkcji. Konieczne jest skuteczne wspieranie inicjatyw produkcyjnych rolników przez organizacje gospodarcze i instytucje obsługi wsi, rozwinięcie działań dla zwiększenia usług służących produkcji rolnej. Wyższe wymogi stawiane są w szczególności spółdzielniom kółek rolniczych oraz spółdzielczości wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselJozefPinkowski">Lepszemu zagospodarowaniu surowców rolnych służyć będzie planowany wzrost produkcji przemysłu spożywczego o 6,5% oraz dalsza rozbudowa tego przemysłu, w tym zwłaszcza mleczarstwa, drobiarstwa, przetwórstwa owocowo-warzywnego i piekarnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselJozefPinkowski">Wysoka Izbo! Kolejnym problemem o szczególnym społecznym znaczeniu jest budownictwo mieszkaniowe. Sprawy budownictwa mieszkaniowego znalazły w planie odpowiednie do ich rangi społecznej miejsce. Zwiększone nakłady na to budownictwo będą stanowiły łącznie z inwestycjami na uzbrojenie terenów, urządzenia komunalne, a więc w całym kompleksie mieszkaniowym — 22,4% globalnych nakładów inwestycyjnych w roku przyszłym. Dzięki temu możliwe będzie zwiększenie powierzchni mieszkalnej przekazywanej do użytku o 10,3%. Liczba oddanych do użytku mieszkań wyniesie ponad 300 tysięcy, co w zestawieniu z przewidywanym wzrostem liczby ludności oznaczać będzie dalszą istotną poprawę sytuacji mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselJozefPinkowski">Jeśli wziąć pod uwagę, że ilość przekazywanej powierzchni mieszkalnej w przyszłym roku będzie o 80% większa w porównaniu z 1970 rokiem — to trzeba powiedzieć, że w stosunkowo krótkim okresie 7 lat uczyniono wiele dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Tym bardziej, że obok postępu ilościowego nastąpił wzrost średniej powierzchni mieszkalnej.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselJozefPinkowski">Realizacja tego szybko rosnącego programu budownictwa mieszkaniowego nie jest rzeczą łatwą, gdyż wymaga większej ilości materiałów, rozwoju przedsiębiorstw budowlanych, a także przygotowywania coraz to nowych, odpowiednio uzbrojonych terenów i zwiększonej produkcji różnorodnych elementów wyposażenia mieszkań. Dlatego realizacja programu mieszkaniowego w sposób kompleksowy, z myślą o postępie ilościowym i jakościowym wymaga dużego wysiłku całej gospodarki narodowej. Plan przewiduje takie działanie.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselJozefPinkowski">Niezbędne jest, a wskazywano na to w czasie debaty w Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, aby budownictwo mieszkaniowe było traktowane priorytetowo przez wszystkie resorty i przedsiębiorstwa uczestniczące w realizacji zadań w tej dziedzinie, aby wszędzie zmierzano do lepszego wykorzystania rezerw i usprawniania tego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselJozefPinkowski">Z pozytywną oceną posłów spotkało się założenie, aby do wykonania planu 1977 roku zaliczyć tylko te budynki, które będą odebrane i rozliczone do 15 stycznia przyszłego roku. Podkreślano przy tym potrzebę dalszego dyscyplinowania realizacji tego planu, należytego egzekwowania postępu jakościowego w budownictwie mieszkaniowym, a równocześnie przeciwdziałania wzrostowi kosztów tego budownictwa w wielu regionach.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselJozefPinkowski">Wzrost zainteresowania ludności indywidualnym budownictwem mieszkaniowym nakazuje, aby również temu budownictwu poświęcać więcej uwagi i tworzyć jeszcze korzystniejsze warunki jego rozwoju. Ma to na celu przewidywany planem i budżetem wzrost kredytów, dostaw materiałów budowlanych, sprzedaży działek oraz inne przedsięwzięcia. Usprawnianie i rozwijanie 'budownictwa jednorodzinnego, to wdzięczne pole do inicjatyw i działań dla terenowych rad narodowych i organów administracyjnych, które wspólnie ze spółdzielczością mieszkaniową, związkami zawodowymi i zakładami pracy powinny podejmować środki niezbędne do sprawnej realizacji tego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselJozefPinkowski">Coraz większy przyrost nowej substancji mieszkaniowej nie powinien nas zwalniać od troski o stan starych zasobów. Dobrze więc, że przewidziano odpowiednie środki na remonty mieszkań. Jest w tej dziedzinie do odnotowania pewna poprawa, ale jak wskazywano w dyskusji na posiedzeniach komisji występuje nadal wiele braków i niedociągnięć w działaniu zarządów i administracji domów mieszkalnych. Przeto wspólne działania terenowych rad narodowych i organów samorządu mieszkańców powinny być w tej dziedzinie aktywizowane.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselJozefPinkowski">Realizacja planu budownictwa mieszkaniowego ma ścisły związek z całokształtem zadań w dziedzinie inwestycji i budownictwa. Tworząc lepsze warunki materiałowe i wykonawcze dla budownictwa mieszkaniowego, niektórych dziedzin gospodarki żywnościowej oraz działów surowcowych gospodarki musimy dokonywać określonego przegrupowania sił i środków w innych dziedzinach w ramach malejących globalnych rozmiarów nakładów inwestycyjnych. Przewidziana planem stabilizacja poziomu inwestycji, prowadząca do zmniejszania się ich udziału w dochodzie narodowym, jest słuszna. Nie świadczy bynajmniej o słabościach naszej gospodarki, lecz przeciwnie, o rosnącej jej sile i potencjale, dzięki czemu możemy osiągnąć w 1978 r. przyrost produkcji i dochodu narodowego przy ustabilizowanych nakładach inwestycyjnych. Rozmiary tych nakładów są nadal duże. Wynoszą one blisko 622 mld zł, co będzie oznaczało, że łącznie w okresie 3 lat bieżącego 5-lecia zainwestujemy około 1,9 biliona zł, czyli około 58% planowanych na 5 lat nakładów. Będzie to więcej niż zainwestowano w Polsce w okresie 10-lecia 1960—1970.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselJozefPinkowski">Wymóg umacniania równowagi ekonomicznej kraju na obecnym, wyższym poziomie jego rozwoju nakazuje zarówno podporządkowanie polityki inwestycyjnej nowym priorytetom społeczno-gospodarczym, jak i dalszemu postępowi jakościowemu w całej naszej gospodarce narodowej. Z tych względów projekt planu zakłada dalszą koncentrację nakładów na wybranych dziedzinach gospodarki oraz zwiększanie udziału inwestycji modernizacyjnych. Jak wynika z ocen komisji sejmowych, sprawą zasadniczą w realizacji planu inwestycyjnego przyszłego roku będzie określone przegrupowanie potencjału przedsiębiorstw budowlanych na obiekty osiedli mieszkaniowych, gospodarki żywnościowej oraz inwestycje przemysłowe, przewidziane planem do oddania w roku przyszłym ii następnym.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselJozefPinkowski">Koncentracja nakładów i sił wykonawczych umożliwi, obok polepszenia warunków realizacji budownictwa mieszkaniowego, przekazanie do użytku inwestycji o wartości kosztorysowej około 560 mld zł i przyrost zdolności produkcyjnych o wartości rocznej produkcji 155 mld zł. W tej sytuacji, jak podkreślano w czasie obrad komisji, nie należy dopuszczać do zwiększenia nadmiernie już rozwiniętego frontu inwestycyjnego, lecz główną uwagę zwrócić na jego porządkowanie, zwiększenie dyscypliny wszystkich realizatorów inwestycji, przeciwdziałać zwiększaniu kosztów inwestycji oraz zwiększać udział przedsięwzięć o charakterze modernizacyjnym.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselJozefPinkowski">Wysoki Sejmie! Rok przyszły powinien przynieść dalszy wydatny wzrost obrotów handlu zagranicznego. Eksport powinien zwiększyć się o 9,9%, a import o 4,2% w stosunku do roku poprzedniego. W rezultacie powinna nastąpić dalsza poprawa salda tych obrotów.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselJozefPinkowski">Z zadań handlu zagranicznego wynikają zwiększone wymagania wobec całej gospodarki narodowej. Ich spełnienie, aczkolwiek niełatwe, jest realne i niezbędne dla zapewnienia rytmu rozwojowego kraju oraz zaspokojenia rosnących potrzeb na importowane surowce, towary i urządzenia. Dlatego nieodzowne jest dalsze intensyfikowanie produkcji eksportowej i usprawnianie działalności handlu zagranicznego. Podobnie jak w odniesieniu do produkcji rynkowej, również w produkcji eksportowej, tam gdzie istnieją po temu warunki i potrzeby, powinno się dążyć do przekroczenia planu.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselJozefPinkowski">W wyniku stałego postępu we współpracy i integracji gospodarczej krajów RWPG, planowy rozwój handlu zagranicznego na tym obszarze w coraz większym stopniu opiera się na porozumieniach w dziedzinie specjalizacji i kooperacji produkcji oraz wieloletnich umowach i programach współdziałania, zwłaszcza w dziedzinie dostaw paliw i surowców. Szczególnie wszechstronny rozwój tej współpracy planowany jest ze Związkiem Radzieckim. Pogłębianie i rozszerzanie współpracy gospodarczej i handlu zagranicznego z krajami socjalistycznymi zapewnia stabilizację i pomyślne dla nas perspektywy rozwojowe. Dlatego działania w tym kierunku powinny być intensyfikowane.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselJozefPinkowski">Natomiast zadania handlu zagranicznego w obrotach z krajami kapitalistycznymi realizowane będą nadal w złożonej sytuacji, głównie wobec braku oznak poprawy koniunktury na tych rynkach. W tej sytuacji konieczność zapewnienia krajowi niezbędnego importu towarów z tego obszaru, zwłaszcza surowców, znacznych ilości zbóż i pasz, wymaga konsekwentnego i elastycznego działania przemysłu i jednostek handlu zagranicznego przez wykorzystanie wszelkich rezerw wzrostu produkcji eksportowej, na która może być zapewniony korzystny zbyt. Niezbędne są także dalsze oszczędności i racjonalizacja importu. Należałoby poszukiwać dalszych możliwości ograniczenia importu wszędzie tam, gdzie można znaleźć inne rozwiązania w zaspokajaniu potrzeb kraju, zwłaszcza przez lepsze wykorzystanie własnych zasobów, rezerw i możliwości produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselJozefPinkowski">Istotną sprawą podnoszoną w czasie obrad w komisjach jest umacnianie naszych pozycji tam, gdzie osiągnięto już postęp w specjalizacji eksportowej i rozszerzenie proeksportowej orientacji przemysłu na nowe, rokujące pomyślne perspektywy dziedziny, technologie i wyroby.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatele Posłowie! W rzeczowej i nie pozbawionej polemik dyskusji w czasie obrad komisji sejmowych nad projektami planu i budżetu, najwięcej miejsca zajęły zagadnienia dotyczące działań dla podniesienia efektywności gospodarowania. Jest to bowiem sprawa zasadnicza, decydująca o utrwaleniu naszych osiągnięć i dalszym postępie jakościowym w naszej gospodarce. W wyniku realizacji strategii rozwojowej wytyczonej przez partię w okresie ubiegłych 7 lat nasz majątek narodowy zwiększył się o 54%, a w przemyśle został prawie podwojony. Dysponujemy poważnie unowocześnionym potencjałem produkcyjnym w przemyśle, stale wzrasta poziom kadr w gospodarce narodowej. Można powiedzieć, że w miarę awansowania rozwoju kraju, zgodnie z wytyczoną przez partię na bieżącą dekadę strategią, coraz powszechniej, na większą skalę i bardziej wszechstronnie narastają warunki do postępu jakościowego w naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselJozefPinkowski">Te obiektywne warunki muszą być coraz lepiej wykorzystywane dla podnoszenia poziomu gospodarowania, między innymi przez usuwanie przeszkód natury subiektywnej, które osłabiają tempo tego procesu. Osiągnięcie wyższej efektywności gospodarowania uzależnione jest bowiem od wielu czynników, wśród których poczesne miejsce zajmują świadomość i nawyki, zrozumienie potrzeby wysokiej dyscypliny w przestrzeganiu rygorów technologicznych, warunkujących dobrą jakość i racjonalne zużycie surowców i materiałów. Dlatego niezbędne jest nadanie odpowiedniej rangi w każdym zakładzie i środowisku społecznym działaniom zmierzającym do podnoszenia efektywności gospodarowania, wykorzystywania zasobów, potencjału produkcyjnego oraz doskonalenia umiejętności ludzkich.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselJozefPinkowski">Plan zakłada dalsze podnoszenie wydajności pracy w osiąganiu przyrostu produkcji. Cały przyrost produkcji w budownictwie i w większości dziedzin przemysłu powinien być osiągnięty w wyniku wzrostu wydajności pracy, która w przemyśle powinna się zwiększyć o 6,7%, a w budownictwie o 8%. Przyjęcie tego założenia jest koniecznością wobec istotnego zmniejszania się przyrostu dyspozycyjnych zasobów pracy, które w większym niż poprzednio zakresie powinny być zapewniane usługom i rolnictwu. Wymaga tego planowany rozwój usług oraz potrzeby rolnictwa w wielu regionach, gdzie wskutek nadmiernego odpływu młodzieży w latach ubiegłych narosły trudności w przejmowaniu gospodarstw i zagospodarowaniu ziemi. Wzrost wydajności świadczy o dobrej organizacji pracy, o rosnącej kulturze technicznej społeczeństwa, o gospodarności. Dlatego wszędzie powinny być rozwijane działania dla maksymalizowania wzrostu wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselJozefPinkowski">Rosnące rozmiary naszej gospodarki pociągają za sobą coraz większe zużycie surowców i materiałów oraz paliw i energii. Dziś jeden procent wzrostu produkcji przemysłu i budownictwa równa się wyprodukowaniu towarów o wartości około 34 mld zł. Zużywa się na nie surowców i materiałów o wartości około 19 mld zł. Obniżka i racjonalizacja zużycia surowców i materiałów to znaczne źródło oszczędności, to możliwość poprawy efektów naszego gospodarowania, a równocześnie możliwość poprawy 'jakości produkowanych wyrobów. Materiałochłonne technologie, niestosowanie na szeroką skalę osiągnięć inżynierii materiałowej — to wyraz istniejącego jeszcze zacofania technicznego niektórych branż naszego przemysłu pomimo posiadanego nowoczesnego parku maszynowego. Niezbędne jest więc intensyfikowanie postępu w tej dziedzinie. Plan zakłada obniżkę kosztów materiałowych w przemyśle o l,8°/o, a w budownictwie o 0,8%, co powinno przynieść ponad 31 mld zł oszczędności. Zadania w tej dziedzinie, zdaniem komisji sejmowych, powinny być traktowane ze szczególną odpowiedzialnością. Obok umacniania ładu i porządku w tej dziedzinie, doskonalenia norm — idzie o zapewnienie głębszego postępu w technologii, jakości materiałów oraz w pozyskiwaniu i zużyciu materiałów i surowców wtórnych. Szczególna uwaga — zdaniem komisji sejmowych — powinna być zwrócona na racjonalizację gospodarowania węglem i paliwami w ogóle, oszczędne zużywanie energii elektrycznej, wyrobów hutniczych i innych podstawowych surowców i produktów. Zadaniem o dużym znaczeniu społecznym jest pogłębianie oszczędności, porządku i przeciwdziałania przypadkom marnotrawstwa w gospodarce surowcami rolnymi i środkami żywności.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselJozefPinkowski">Zadania planu na rok przyszły wymagają też dalszej intensyfikacji prac w dziedzinie postępu technicznego, na które przeznacza się niezbędne środki.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselJozefPinkowski">Pogłębianiu działań efektywnościowych sprzyjać powinno doskonalenie planowania i zarządzania. W planowaniu idzie o podniesienie roli bilansów materiałowych, wprowadzenie mierników netto, gdzie jest to możliwe. Istotną sprawą jest dalsze upowszechnianie zmodyfikowanego systemu ekonomiczno-finansowego przedsiębiorstw, Większe uzależnienie płacy od jakości pracy. Ważnym zadaniem jest dalsze doskonalenie systemu kooperacji produkcyjnej między zakładami, która jest w wielu przypadkach przyczyną zakłóceń w produkcji innych zakładów.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselJozefPinkowski">Wysoki Sejmie! Główne kierunki i zadania planu mają odpowiednie odzwierciedlenie w przedłożonym projekcie budżetu. Budżet państwa i plan finansowania rozwoju gospodarki narodowej na rok przyszły zmierzają do lepszego wykorzystania i umocnienia roli pieniądza w zapewnieniu wzrostu społeczno-gospodarczego kraju.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselJozefPinkowski">Dochody budżetu państwa preliminowane są w kwocie 1 060 mld złotych, tj. o około 8% więcej w porównaniu do roku poprzedniego. Na wzrost dochodów budżetowych będzie miał wpływ głównie rozwój gospodarki narodowej oraz założona poprawa gospodarowania, w rezultacie czego nastąpi zwiększenie akumulacji, zysków i wpłat do budżetu ze strony przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselJozefPinkowski">O istotnej roli finansów i pieniądza w podnoszeniu efektywności gospodarowania mówi preliminowany szybszy wzrost dochodów niż całej sfery produkcji materialnej.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselJozefPinkowski">Wzrost dochodów powinien być w tej sytuacji wynikiem obniżenia kosztów wytwarzania, gdyż ponad 95% wpływów ma pochodzić z wpłat od jednostek gospodarki uspołecznionej. Dochody od gospodarki nie uspołecznionej wzrastają tylko o 1,6%, co jest wynikiem wielu preferencji stosowanych w ostatnim czasie dla rozwoju rzemiosła i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselJozefPinkowski">Dążenie do umocnienia równowagi ekonomicznej kraju oraz pogłębienie oszczędności sprawia, że wydatki budżetowe preliminowane są na poziomie o około 2% wyższym w porównaniu do roku poprzedniego. Znaczna część tych wydatków, gdyż ponad 5O°/o przeznaczana jest na finansowanie przedsiębiorstw oraz innych jednostek gospodarczych. Poważną pozycję budżetu stanowią dotacje przedmiotowe do podstawowych artykułów żywnościowych i niektórych innych wyrobów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselJozefPinkowski">Duży wzrost wykazują wydatki budżetowe na ubezpieczenia społeczne, bo o ponad 11%. Łączna suma wypłat z tytułu ubezpieczeń społecznych wraz z funduszem emerytur wyniesie ponad 100 mld zł.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#PoselJozefPinkowski">Projekt budżetu przewiduje niezbędne środki na sfinansowanie planowego rozwoju ochrony zdrowia, oświaty i wychowania, szkolnictwa wyższego i nauki oraz kultury i sztuki. W całości wydatków budżetowych na działalność socjalną i kulturalną największą pozycją jest finansowanie potrzeb ochrony zdrowia, co jest w pełni uzasadnione.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#PoselJozefPinkowski">Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oceniła przedłożony projekt budżetu jako oszczędny, lecz pozwalający odpowiednio do możliwości państwa na sfinansowanie potrzeb rozwojowych gospodarki narodowej oraz zadań socjalnych i kulturalnych. Możliwość poprawy w dziedzinie usług socjalnych, rozwoju oświaty i upowszechnienia kultury zależy w tej sytuacji od efektywnego gospodarowania środkami. Rezerwy poprawy gospodarności istnieją również w sferze budżetowej i odnoszą się zwłaszcza do gospodarki materiałowej, prawidłowego zatrudniania i etatyzacji.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#PoselJozefPinkowski">Podkreślić należy, że projekt ustawy budżetowej zmierza do umocnienia gospodarki finansowej rad narodowych. Wyraża się to w propozycji pozostawienia do dyspozycji rad całości ponadplanowych dochodów z gospodarki nie uspołecznionej i od ludności oraz nie wykorzystanych wydatków na administrację. Ponadto zakłada się zwiększenie uprawnień rad narodowych do wykorzystania środków funduszu zasobowego w części przekraczającej 5% wydatków bieżących.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#PoselJozefPinkowski">Rozszerzanie uprawnień budżetowych rad narodowych jest zdaniem komisji słuszne, gdyż sprzyjać będzie rozwojowi terenowych inicjatyw i gospodarności.</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#PoselJozefPinkowski">Budżet państwa na rok 1978 jest zrównoważony. Występująca nadwyżka dochodów nad wydatkami pozwala na stworzenie rezerw niezbędnych dla elastycznego gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatele Posłowie! Dyskusja w komisjach wykazała, że przedstawione przez Rząd projekty planu i budżetu państwa zostały opracowane przy uwzględnieniu zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań rozwojowych. Spełniają one wymogi sformułowane przez I Sekretarza KC naszej partii towarzysza Edwarda Gierka na posiedzeniu Rady Ministrów przy rozpatrywaniu przez Rząd projektów planu i budżetu, kontynuują strategię społeczno-gospodarczego rozwoju kraju wytyczoną w uchwałach VII Zjazdu i są realne.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#PoselJozefPinkowski">Myślą przewodnią planu i budżetu jest zapewnienie możliwości dalszej poprawy warunków życia ludności, postępu społeczno-gospodarczego kraju i aktywne przezwyciężanie występujących napięć i trudności.</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#PoselJozefPinkowski">Jest to program kontynuacji kierunków rozwojowych i tworzenia podstaw dla szybszego postępu jakościowego w naszej gospodarce — nieodzownego warunku dalszego wzrostu poziomu życia ludności. Jest więc propozycją działań ofensywnych, obliczonych na dalszy rozwój, postęp społeczny i gospodarczy oraz umocnienie równowagi ekonomicznej kraju.</u> + <u xml:id="u-5.53" who="#PoselJozefPinkowski">'Nade wszystko realizacja planu i budżetu wymagać będzie lepszego wykorzystania rezerw i pogłębienia gospodarności we wszystkich dziedzinach życia, wymagać będzie dalszego umocnienia dyscypliny, przestrzegania i wykonywania zadań we wszystkich ogniwach naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-5.54" who="#PoselJozefPinkowski">Uchwalamy plan i budżet na rok, u progu którego zbiorze się II Krajowa Konferencja Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, która oceni dotychczasowy przebieg i realizację programu rozwojowego wytyczonego przez VII Zjazd partii. Będzie ta konferencja partii doniosłym wydarzeniem w życiu narodu. Wyzwoli siły i uruchomi dalsze zasoby energii społecznej, które pozwolą na realizację przyszłorocznych zadań w korzystnych społecznie warunkach.</u> + <u xml:id="u-5.55" who="#PoselJozefPinkowski">W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów stawiam wniosek o aprobatę przez Wysoką Izbę przedłożonych przez Rząd projektów: narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na 1978 rok wraz ze zgłoszonymi przez komisję poprawkami według druków sejmowych nr 77 i 78. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-5.56" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Dziękuję sprawozdawcy generalnemu posłowi Józefowi Pińkowskiemu.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Obecnie otwieram łączną dyskusję nad projektami planu i budżetu na rok 1978.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Głos ma poseł Zbigniew Zieliński.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselZbigniewZielinski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W ocenie Klubu Poselskiego PZPR projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu na rok 1978 zapewniają konsekwentne urzeczywistnianie celów nakreślonych przez VII Zjazd i w uchwałach Komitetu Centralnego naszej partii. Planowane zadania gospodarcze i proporcje rozwoju prawidłowo konkretyzują długofalową strategię partii, właściwie uwzględniają zewnętrzne i wewnętrzne warunki naszego rozwoju w nadchodzącym roku.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselZbigniewZielinski">Założenia planu i budżetu na 1978 rok podporządkowane są realizacji nadrzędnego celu społeczno-gospodarczej polityki partii, jakim jest dalsza poprawa warunków życia społeczeństwa. Znajduje to odzwierciedlenie w planowanym zwiększeniu udziału spożycia w dochodzie narodowym, wzroście dochodów pieniężnych ludności, dynamicznym rozwoju świadczeń społecznych, przyspieszeniu budownictwa mieszkaniowego, w dalszym rozwoju ochrony zdrowia, oświaty, kultury i wypoczynku.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselZbigniewZielinski">Istotne znaczenie dla poprawy warunków życia społeczeństwa będzie miało lepsze zaopatrzenie rynku wewnętrznego i umocnienie równowagi pieniężno-rynkowej. Jest to zadanie o szczególnie doniosłym znaczeniu nie tylko gospodarczym, lecz przede wszystkim społecznym. Potrzebę uzyskania szybkiego postępu na tym odcinku mocno podkreśliło IX Plenum Komitetu Centralnego naszej partii. Możliwie optymalnemu rozwiązaniu tego problemu szczególnie wiele uwagi poświęcono w toku całokształtu prac nad planem roku przyszłego.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselZbigniewZielinski">Oceniamy, że założone w planie proporcje wzrostu towarów na zaopatrzenie rynku i dochodów ludności stwarzają przesłanki poprawy sytuacji rynkowej. Osiągnięcie tego celu wymagać będzie pełnej realizacji zadań rozwoju produkcji rynkowej przez wszystkie zakłady pracy. O stopniu zaspokojenia potrzeb społeczeństwa nie decyduje oczywiście sama wartość dostaw rynkowych. Podstawowe znaczenie z tego punktu widzenia ma stopień dostosowania asortymentu i jakości wytwarzanych towarów do potrzeb ludności. Dlatego też nie chodzi nam o każdą produkcję, lecz tylko o taką, która służy zaspokajaniu potrzeb społecznych. To kryterium powinno być podstawą oceny działalności każdego przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselZbigniewZielinski">W toku realizacji zadań planu na rok przyszły powinniśmy wykorzystać wszystkie dodatkowe możliwości dalszego wzrostu produkcji i dostaw towarów rynkowych. Służyć temu powinno bardziej efektywne spożytkowanie środków przeznaczonych na realizację zadań planowych. Także lepsze wykorzystanie lokalnych zasobów surowcowych oraz rezerw w potencjale produkcyjnym stanowi drogę do zwiększania i wzbogacania asortymentu dostaw rynkowych. Oczekujemy w tej mierze inicjatyw ze strony załóg zakładów pracy i władz terenowych.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselZbigniewZielinski">Zadaniem o pierwszoplanowym znaczeniu dla poprawy zaopatrzenia rynku wewnętrznego jest utrzymanie wzrostowych tendencji w rozwoju hodowli zwierząt gospodarskich. Projekt planu przewiduje znacznie zwiększoną pomoc dla rolnictwa w postaci rosnących dostaw środków produkcji. Drogą dalszego wzrostu importu zapewnia się znaczny wzrost dostaw pasz, niezbędny dla rozwoju hodowli. Chodzi obecnie o to, aby wykorzystać wszystkie dostępne zasoby pasz, maksymalizować produkcję zwierzęcą.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselZbigniewZielinski">Jest to bowiem jedyna droga do poprawy zaopatrzenia rynku wewnętrznego w mięso i jego przetwory oraz inne produkty pochodzenia zwierzęcego.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselZbigniewZielinski">W urzeczywistnianiu społecznej polityki partii ważne miejsce zajmuje rozwój budownictwa mieszkaniowego. Pomyślna realizacja długofalowego programu w tej dziedzinie ma ogromne znaczenie dla poprawy warunków życia narodu. Partia nasza dała temu wyraz między innymi w uchwałach VIII i IX Plenum Komitetu Centralnego.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselZbigniewZielinski">Projekt planu na rok przyszły zakłada dokonanie dalszego istotnego postępu w rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Zwiększone środki na ten cel, jak i inne podejmowane w tej mierze przez Rząd działania, powinny umożliwić odrobienie powstałych w niektórych regionach zaległości, jak też stworzyć niezbędne warunki w celu pełnego wykonania zadań budownictwa mieszkaniowego nakreślonych na bieżącą pięciolatkę. Wymaga to jednak wzmożonego wysiłku ze strony załóg przedsiębiorstw budowlanych, ze strony wszystkich ogniw gospodarki współdecydujących o przebiegu realizacji zadań budownictwa mieszkaniowego. Zwiększyć musimy efektywność wykorzystania środków przeznaczonych na ten cel. Szczególnego znaczenia z tego punktu widzenia nabiera intensyfikacja działań na rzecz obniżki kosztów budownictwa. Niezbędna jest poprawa jakości oddawanych do użytku mieszkań i rytmiczności realizacji planu.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselZbigniewZielinski">Realizując zadania budownictwa mieszkaniowego w roku przyszłym, powinniśmy jednocześnie tworzyć niezbędne warunki dla jego dalszego znacznego przyśpieszenia w latach następnych. Jest to zadanie stojące zarówno przed przedsiębiorstwami budowlanymi, jak i całym przemysłem mieszkaniowym. Pomyślna realizacja długofalowego programu rozwoju budownictwa mieszkaniowego powinna stać się sprawą ogólnonarodową.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselZbigniewZielinski">Projekty planu i budżetu zakładają osiągnięcie dalszego postępu w zaspokajaniu potrzeb socjalnych, kulturalnych i w dziedzinie ochrony zdrowia. Zwiększone nakłady na tę działalność umożliwiają rozbudowę bazy materialnej służby zdrowia, kultury i oświaty, rekreacji i wypoczynku. Społeczne efekty osiągane ze środków przeznaczonych na te cele zależą jednak od racjonalności ich wykorzystania. Na jej podniesienie powinna być skierowana działalność władz terenowych i pracowników jednostek sfery socjalno-kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselZbigniewZielinski">Obywatele Posłowie! Celom społecznym przedstawionym w projekcie planu podporządkowane zostały zadania w dziedzinie rozwoju potencjału gospodarczego naszego kraju. Kontynuowana będzie w roku (przyszłym wysoka dynamika wzrostu produkcji materialnej, w szczególności zaś produkcji przemysłowej. Zgodnie z potrzebami społecznymi i wymogami umocnienia równowagi gospodarczej kraju pogłębiane będą przemiany w jej strukturze. Znajduje to wyraz w szczególnie szybkim wzroście produkcji rynkowej i eksportowej. Złagodzeniu napięć w zaopatrzeniu materiałowo- technicznym sprzyjać będzie przyśpieszony wzrost produkcji materiałów, wyrobów kooperacyjnych i części zamiennych. Powinno to przyczynić się do bardziej rytmicznej pracy przedsiębiorstw, lepszego wykorzystania czasu pracy maszyn i urządzeń, poprawy efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselZbigniewZielinski">Zakładanym zmianom w strukturze produkcji i proporcjach rozwoju podporządkowane zostały ustalenia projektu planu w zakresie wielkości i kierunków rozdysponowania nakładów inwestycyjnych. Przewidywany podiom nakładów inwestycyjnych zapewnia dalszą rozbudowę i unowocześnienie potencjału produkcyjnego, zaś zmiany w strukturze tych nakładów odpowiadają w pełni priorytetom polityki społeczno-gospodarczej naszej partii określonym na V i IX Plenum KC. Szczególną wagę przy wiązu jemy do przyśpieszenia procesów modernizacyjnych. Zapewniają one szybsze i relatywnie tańsze uzyskanie pożądanego wzrostu produkcji, umożliwiają poprawę warunków i bezpieczeństwa pracy.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselZbigniewZielinski">Uzyskanie zamierzonych efektów z przyszłorocznego programu inwestycyjnego jest uzależnione od podniesienia sprawności inwestowania. Posiadamy w tym zakresie znaczne rezerwy. Kryją się one w skracaniu cykli realizacji inwestycji, w poprawie jakości wykonawstwa inwestycyjnego, obniżaniu kosztów, w szybszym dochodzeniu do docelowych zdolności produkcyjnych. Czynnikiem sprzyjającym ich wyzwalaniu powinno być dalsze zawężanie frontu inwestycyjnego, umożliwiające większą koncentrację potencjału wykonawczego i zaopatrzenia materiałowego na kierunkach priorytetowych.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselZbigniewZielinski">Ważną rolę w unowocześnianiu naszej gospodarki przypisujemy wymianie towarowej i współpracy gospodarczej z zagranicą. Na drodze jej dalszego rozwoju pragniemy zwiększać korzyści, jakie wynikają z udziału Polski w międzynarodowym podziale pracy. Założenia projektu planu w dziedzinie handlu zagranicznego na rok przyszły odpowiadają w tym względzie zarówno potrzebom, jak i możliwościom naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselZbigniewZielinski">Szczególnie duże znaczenie przywiązujemy przy tym do wszechstronnego rozwoju współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami RWPG. Na drodze pogłębiania socjalistycznej integracji gospodarczej widzimy duże możliwości rozwoju nowych, odpowiadających obecnym potrzebom naszej gospodarki form powiązań produkcyjnych, rozwoju kooperacji i specjalizacji produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselZbigniewZielinski">Podstawowym warunkiem dalszego rozwoju obrotów towarowych z zagranicą jest szybki wzrost naszego eksportu. Będzie to w roku przyszłym i w latach następnych naczelnym zadaniem gospodarki. Mamy wszelkie warunki, aby zadaniu temu z powodzeniem sprostać. Tworzą je nowoczesny potencjał produkcyjny, wysoki poziom kwalifikacji, umiejętności oraz bogate doświadczenie kadr zatrudnionych w produkcji i handlu zagranicznym. Musimy dołożyć wszelkich starań, aby warunki te w pełni wykorzystać.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselZbigniewZielinski">Wysoka Izbo! Wielkie znaczenie dla pomyślnego rozwoju kraju ma aktywna i zgodna z żywotnymi interesami narodu polityka zagraniczna. Zapewnia ona bezpieczeństwo i godną pozycję Polski, a jednocześnie tworzy korzystne warunki zewnętrzne rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselZbigniewZielinski">Fundamentalną rolę spełniają tu braterskie stosunki ze Związkiem Radzieckim. Nasza partia i całe społeczeństwo polskie z głęboką satysfakcją przyjęły dobitne potwierdzenia szacunku i uznania wobec Polski, wobec delegacji partyjno-państwowej PRL i osobiście I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka w czasie uroczystych obchodów 60-lecia Rewolucji Październikowej. Obchody te, o ogromnym ładunku ideologicznym, przyniosły także nowe doniosłe inicjatywy pokojowe, a dla nas Polaków były równocześnie manifestacją przyjaźni, sojuszu i wszechstronnej współpracy polsko-radzieckiej.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselZbigniewZielinski">Mijający rok zaznaczył się dalszym umocnieniem związków Polski z Krajem Rad i innymi państwami socjalistycznej wspólnoty. Wyrazem tego była warszawska sesja RWPG, która wzbogaciła program socjalistycznej integracji gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselZbigniewZielinski">Polska przywiązuje wielką wagę do stałego umacniania polityczno-obronnego sojuszu Układu Warszawskiego, aktywnie uczestniczy w formułowaniu i realizowaniu linii odprężenia między narodami, bezpieczeństwa i pokoju. Nasze działania na rzecz pogłębiania procesu odprężenia i wcielania w życie helsińskiego Aktu Końcowego mają również istotny wpływ na tworzenie korzystnych warunków zewnętrznych dla realizacji programu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Z drugiej zaś strony rozbudowa potencjału gospodarczego Polski i jego unowocześnianie oraz poprawa warunków życia naszego społeczeństwa, przyczyniają się do umacniania jej międzynarodowej pozycji. Nowym potwierdzeniem tego stały się niedawne wizyty i spotkania na najwyższym szczeblu. Były one korzystne dla naszego kraju i sprawy pokoju. Dobrze służyły postępowi w normalizacji stosunków między Polską a RFN rozmowy I Sekretarza KC naszej partii towarzysza Edwarda Gierka z Kanclerzem Federalnym Helmutem Schmidtem.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselZbigniewZielinski">Wizyta I Sekretarza KC w Republice Włoskiej przyczyniła się do dalszego rozwoju stosunków dwustronnych w dziedzinie gospodarki i współpracy technicznej, a także do umacniania odprężenia w Europie.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselZbigniewZielinski">Społeczeństwo polskie i światowa opinia publiczna z dużym zainteresowaniem odniosła się do wizyty towarzysza Edwarda Gierka w Watykanie. Klub Poselski PZPR ocenia tę wizytę jako doniosłą dla naszej polityki zagranicznej, dla wielkiej sprawy jedności Polaków w dziele kształtowania pomyślności Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. To dobrze, że została ta wizyta poprzedzona przyjęciem Prymasa Polski przez I Sekretarza KC naszej partii. Z zadowoleniem odnotowujemy współbrzmienie przemówienia I Sekretarza KC naszej partii i Papieża Pawła VI w sprawach polityki międzynarodowej i pokoju w Europie i w świecie.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselZbigniewZielinski">Cenimy wysoko papieskie słowa uznania dla dorobku naszego kraju, dla programu rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i działań I Sekretarza KC naszej partii skierowanych na potrzeby człowieka.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselZbigniewZielinski">Wzrost roli i autorytetu Polski, wysokie uznanie, jakim cieszy się jej polityka, szacunek okazywany przywódcy naszej partii i narodu, są przyjmowane z zadowoleniem przez wszystkich członków partii i całe społeczeństwo dlatego, że dobrze to służy sprawie pokoju między narodami, umocnieniu bezpieczeństwa i pomyślnemu rozwojowi PRL.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselZbigniewZielinski">Wysoki Sejmie! Projekty pianiu i budżetu przedstawione przez Rząd stwarzają niezbędne przesłanki dla realizacji podstawowych celów społecznych — poprawy warunków życia i pracy społeczeństwa, wytyczają drogę dalszego umacniania i unowocześniania potencjału gospodarczego naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselZbigniewZielinski">Pomyślne urzeczywistnienie zawartych w nich celów i zadań uwarunkowane jest przyśpieszeniem postępu efektywności gospodarowania w podniesieniu jakości naszej pracy. Są to na obecnym etapie podstawowe źródła i podstawowe czynniki określające tempo naszego rozwoju. Ich wagę dobitnie podkreślił z trybuny IX Plenum I Sekretarz Komitetu Centralnego towarzysz Edward Gierek, stwierdzając: — „wysoką efektywność gospodarowania musimy podnieść do najwyższej rangi w pracy partii, w działalności kadr gospodarczych i inżynieryjno-technicznych. Jest to główne ogniwo wszystkich naszych zadań społeczno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselZbigniewZielinski">Walka o wysoką efektywność toczy się na wszystkich odcinkach i wszystkich szczeblach pracy produkcyjnej, działalności państwowej i społecznej. Jest to przede wszystkim walka o lepsze wykorzystanie czasu pracy ludzi i maszyn, walka o racjonalne inwestowanie i mądre gospodarowanie środkami finansowymi, surowcami i materiałami. Jest to więc walka o środki niezbędne dla zaspokojenia rosnących potrzeb społecznych”.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselZbigniewZielinski">Obywatele Posłowie! O powodzeniu w osiągnięciu celów społeczno-gospodarczych wyznaczonych na rok przyszły zadecyduje aktywne ich poparcie przez ludzi pracy, pełne wywiązywanie się z zadań planu przez wszystkie jednostki gospodarcze i ogniwa administracji państwowej — W najbliższym czasie odbędą się posiedzenia KSR i sesje rad narodowych, poświęcone przyjęciu planów przedsiębiorstw i planów terenowych na rok przyszły. Powinny one stać się forum rzetelnej, gospodarskiej dyskusji nad tym, jak najlepiej, najefektywniej wykonać zadania, które przed sobą postawiliśmy. Powinny one dać impuls do wzmożonej aktywności załóg pracowniczych na rzecz realizacji tego planu. Tylko bowiem pełna mobilizacja wszystkich ludzi pracy stanowi gwarancję wykonania planu, który dziś Wysoki Sejm uchwali.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselZbigniewZielinski">Wysoka Izbo! Przedstawione przez Rząd projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu na rok przyszły odzwierciedlają podstawowe cele polityki naszej partii, zgodne są z potrzebami i aspiracjami społeczeństwa, wychodzą naprzeciw problemom, które pragniemy i chcemy rozwiązywać. Dlatego też Klub Poselski PZPR będzie głosował za przyjęciem przedłożonych projektów z poprawkami zaproponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Edward Duda.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselEdwardDuda">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Plan społeczno-gospodarczy i budżet przyszłego roku, których projekty rozpatrujemy, mieć będą podstawowe znaczenie dla realizacji zadań bieżącego pięciolecia, dla osiągnięcia ambitnych celów społeczno-gospodarczych nakreślonych przez partię na całą dekadę lat siedemdziesiątych, dla urzeczywistniania pragnień i ambicji naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselEdwardDuda">Projekt planu odzwierciedla założenia manewru gospodarczego, polegającego na przegrupowaniu sił i środków — z myślą o pełnej realizacji długofalowego programu unowocześniania gospodarczego kraju i o systematycznej poprawie warunków życia narodu. Plan realizowany będzie w złożonych, trudnych warunkach wewnętrznych i zewnętrznych. Plan ten jest jednak realny — pod warunkiem mobilizacji wszystkich sił społecznych, wysokiej aktywności społeczno-produkcyjnej ludzi pracy, wysokiej aktywności całego społeczeństwa dla pełnego wykorzystania potencjału wytwórczego. Decydujące znaczenie będzie miała poprawa efektywności gospodarowania, wzrost wydajności pracy, obniżka kosztów materiałowych, poprawa organizacji pracy, a także umocnienie rangi planu i dyscypliny jego realizacji.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselEdwardDuda">Znamienną cechą projektu przyszłorocznego planu jest dalszy postęp w realizacji podstawowych celów społecznych i prawidłowe zabezpieczenie preferencji rozwoju budownictwa mieszkaniowego, gospodarki żywnościowej i rolnictwa, jak również rozwoju produkcji rynkowej, usług i eksportu. Znajduje to odzwierciedlenie w rozdysponowaniu produkcji oraz nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselEdwardDuda">Projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok przyszły przewiduje przyrost dochodu narodowego wytworzonego o 5,4%. Oczywiście w wypadku istotnej poprawy jakości pracy, a w tym organizacji i dyscypliny społecznej w procesach produkcji oraz obniżki kosztów, może nastąpić przekroczenie przyjętego wzrostu dochodu narodowego. Wykorzystanie tej szansy leży w granicach naszych możliwości.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselEdwardDuda">Mimo że projekt planu zakłada zmniejszenie w stosunku do lat poprzednich udziału nakładów inwestycyjnych w podziale dochodu narodowego do 24%, to jednak nakłady te będą przeszło 2 razy wyższe aniżeli w 1970 r. Szczególne znaczenie dla poprawy sytuacji mieszkaniowej ludności — a więc i dla umocnienia pozycji rodziny — ma, jak to wielokrotnie podkreślał przywódca naszego narodu tow. Edward Gierek, przyśpieszenie budownictwa mieszkaniowego. Rozwój tego budownictwa stwarza warunki do rozwiązania jednego z najważniejszych problemów społecznych naszego kraju zarówno w mieście, jak i na wsi.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselEdwardDuda">Projekt planu na rok przyszły przewiduje poważne nadrobienie opóźnień w realizacji zadań w produkcji rolnej, przewidzianych na cały okres planu 5-letndego. Produkcja globalna rolnictwa ma wzrosnąć w stosunku do średniej z poprzednich 4 lat o 5,8%, w tym produkcja roślinna o 6,3%, a produkcja zwierzęca o ponad 5%. Wydaje się, że w przeciętnych warunkach atmosferycznych jest to zadanie realne.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselEdwardDuda">Plan jest napięty zarówno w zakresie rozwoju produkcji zwierzęcej, jak i roślinnej, jednakże mimo tych wysokich zadań jest on możliwy do wykonania. Sprzyjać temu będzie dalszy istotny wzrost dostaw środków produkcji, co wraz z wykonanymi i przewidzianymi nakładami na rozwój rolnictwa, przemysłu rolno-spożywczego i całej gospodarki żywnościowej — daje szansę poważnego nadrobienia opóźnień produkcyjnych rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselEdwardDuda">Duży wpływ na poprawę warunków życia ludności i poprawę efektywności gospodarowania ma umocnienie równowagi między podażą i popytem na towary rynkowe i usługi. Z tego punktu widzenia na podkreślenie zasługują wysiłki Rządu, podejmowane w tym roku, jak i kompleks przyjętych zadań w projekcie planu. Zostały one szeroko omówione i zarekomendowane Wysokiej Izbie przez posła sprawozdawcę. Wyrażam przekonanie, że program rządowy rozwoju produkcji rynkowej, eksportowej, usług i rzemiosła spotka się z powszechnym poparciem pracowników ze wszystkich działów gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselEdwardDuda">Odpowiada intencjom i dążeniom Polaków to, że pod względem tempa rozwoju nasz kraj nadal utrzymywać się będzie w czołówce krajów szybko rozwijających się. Zmiany w strukturze nakładów inwestycyjnych na rzecz procesów modernizacyjnych cel ten jeszcze bardziej urzeczywistniają, stanowiąc dalszy postęp w unowocześnianiu naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselEdwardDuda">Projekty planu i budżetu przedstawione Wysokiej Izbie uwzględniają elementy, które legły u podstaw strategii rozwoju kraju w latach siedemdziesiątych. Jest to znaczny wzrost środków na cele socjalne, szczególnie na wypłaty rent i emerytur, opiekę społeczną, zdrowie, rozwój nauki i oświaty oraz kultury. Przyszły rok będzie pierwszym rokiem, w którym państwo rozpocznie wypłatę rent i emerytur dla rolników z tytułu ustawy o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym rolników, którą Wysoka Izba niedawno uchwaliła. Historyczne znaczenie tej ustawy mieszkańcy wsi — starsi i młodzi — nadal z uznaniem podkreślają przy wszystkich okazjach, na licznych zebraniach, w rozmowach i listach. Odzew rolników znajduje konkretny wyraz w określonych decyzjach produkcyjnych, służących modernizacji gospodarstw i wzrostowi produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselEdwardDuda">Wysoka Izbo! Kilkuletnia kumulacja skutków, jakie wystąpiły w wyniku niepomyślnych warunków klimatycznych, zakłóciła rytm rozwoju rolnictwa. Państwo dokonuje ogromnego wysiłku, aby pomniejszyć skutki niepomyślnych warunków. Zwiększono import zbóż i pasz. Zapewniono wzrost dochodów rolników podwyższaniem poziomu cen skupu płodów rolnych. Rozszerzona została pomoc kredytowa. Systematycznie wzrastają dostawy środków produkcji dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselEdwardDuda">W wyniku decyzji państwowych, podjętych w ostatnich latach, w tym także w wyniku zwiększenia kredytów dla gospodarki chłopskiej, już w 1977 roku nastąpiło istotne ożywienie inwestycyjne w całym rolnictwie. Projekt planu na rok 1978 uwzględnia podtrzymanie i wzmocnienie tego ożywienia. Znajduje to wyraz w zwiększeniu dostaw nawozów mineralnych, materiałów budowlanych, ciągników i maszyn, pasz i innych środków produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselEdwardDuda">Obecnie chodzi o to, by rolnicy, wszystkie służby rolne i administracja w pełni wykorzystały postawione do ich dyspozycji środki. W tym względzie szczególne znaczenie ma przewidywane zwiększenie dostaw nawozów pod zbiory przyszłego roku. Wzrosną one o ponad 20 kg czystego składnika NPK w przeliczeniu na 1 hektar użytków rolnych oraz wapna o 28 kg. Pełna realizacja dostaw nawozów we właściwych terminach agrotechnicznych oraz ich racjonalne zużycie będzie mieć bardzo duże znaczenie dla osiągnięcia planowanego wzrostu produkcji roślinnej.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselEdwardDuda">Projekt planu przedstawiony Wysokiej Izbie przewiduje dostawę na wieś blisko 60 tys. ciągników dla gospodarstw indywidualnych. Poważnie wzrosną dostawy maszyn rolniczych. Zwiększy to w sposób odczuwalny ogólne zasoby siły pociągowej oraz poprawi techniczny stan wyposażenia gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselEdwardDuda">O wzroście plonów, obok dostaw środków produkcji, decydować będzie jednak przede wszystkim pracowitość i wiedza ponad 5 milionów ludzi zatrudnionych w rolnictwie. Dlatego okres zimowy powinni w pełni wykorzystać administracja gminna i fachowcy rolni. Trzeba bowiem przygotować rolników do właściwego wykorzystania wszystkich możliwości w celu zwiększenia produkcji roślinnej i zwierzęcej. Temu też służy szeroki front pracy polityczno-organizacyjnej na wsi, jaką wspólnie z partią podejmujemy po IX Plenum KC PZPR i VIII Plenum NK ZSL oraz po uchwaleniu przez Wysoki Sejm ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym rolników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselEdwardDuda">Chłopi oczekują, że w ich staraniach, w większym jeszcze stopniu niż dotychczas, wyjdą im naprzeciw organizacje i instytucje świadczące usługi rolnicze. Tak na przykład OZKR planuje wzrost usług produkcyjnych dla rolników o 27% w stosunku do bieżącego roku. Chodzi jednak o to, by tak w kółkach, jak i w innych organizacjach rolniczych, umacniać potencjał usługowy nie tylko w drodze powiększania parku traktorów i maszyn, ale także doskonaląc organizację i wykorzystując istniejące rezerwy. Chodzi także o dalszą poprawę jakości i terminowości usług; chodzi o zwykłą rzetelność wykonawców.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselEdwardDuda">Oszczędzanie czasu rolników, gdzie tylko to jest możliwe, sumienne i sprawne załatwianie ich spraw, to nieustający nakaz wobec wszystkich pracowników administracji rolnej, organizacji i instytucji obsługujących wieś. Jest w tym zakresie jeszcze wiele do zrobienia.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselEdwardDuda">W planie przewiduje się znaczne zwiększenie środków na meliorację, zaopatrzenie rolnictwa i wsi w wodę, na elektryfikację. Wydatki te wówczas przyniosą w pełni spodziewane wyniki, gdy jakość wykonawstwa ulegnie poprawie we wszystkich przedsiębiorstwach. Dotyczy to zwłaszcza melioracji. Także większa dbałość o już istniejące urządzenia, o ich bieżące naprawy i konserwacje, dobrą gospodarkę na użytkach zielonych — jest nakazem chwili zarówno w stosunku do użytkowników, jak i spółek wodnych oraz innych wyspecjalizowanych przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselEdwardDuda">Wzrost importu zbóż i pasz wyrównuje w dużej mierze spadek produkcji zbóż i ziemniaków w 1977 roku. Jednakże osiągnięcie zakładanych wskaźników wzrostu hodowli i produkcji zwierzęcej wymagać będzie dużego wysiłku zarówno rolników, jak też służb zootechnicznych i weterynaryjnych. Wysiłki te powinny zmierzać do lepszego wykorzystania stanowisk inwentarskich, zwiększenia produkcji i poprawy gospodarowania zasobami paszowymi i uzyskania większej efektywności żywienia.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselEdwardDuda">Nadrzędnym celem w hodowli jest utrzymanie tendencji wzrostowej, zwłaszcza pogłowia trzody chlewnej i bydła. Wymaga to od administracji terenowej wnikliwej obserwacji rynku prosiąt i warchlaków, a także maksymalnego przetrzymywania cieląt do dalszej hodowli. Istotnym zadaniem jest też niwelacja różnic terytorialnych w rozwoju pogłowia bydła, a szczególnie krów.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselEdwardDuda">Plan na rok przyszły stwarza możliwość nasilenia ruchu specjalizacji gospodarstw, tworzenia chłopskich zespołów produkcyjnych i kooperacji międzysektorowej. Wiele zależy w tym względzie od działań organizacyjnych i stwarzania warunków dla szybszego powiększenia gospodarstw, także od właściwego rozdziału środków i materiałów inwestycyjnych, od aktywnego wsparcia rolników kredytami, od pracy instruktażowo-fachowej. W gospodarce ziemią obserwujemy znaczną poprawę w tym zakresie w większości gmin. W niektórych jednak rejonach zbyt skromnie przeznacza się grunty PFZ na wspieranie procesu specjalizacji, tworzenie zespołów chłopskich i rozszerzanie kooperacji gospodarstw indywidualnych z Uspołecznionymi. Zagadnienie to wymaga wnikliwego zainteresowania ze strony zarówno administracji gminnej, jak i wojewódzkiej.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselEdwardDuda">W przedstawionym Sejmowi projekcie planu wyznacza się duże zadania rolnictwu uspołecznionemu. I dlatego środki przewidziane w planie i budżecie dla tych gospodarstw znajdują pełne uzasadnienie.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselEdwardDuda">Zrozumienie rolników i całego społeczeństwa budzi też sprawa dalszego, szybkiego rozwoju i modernizacji przemysłu rolno-spożywczego, co znajduje odzwierciedlenie w rządowym projekcie planu gospodarczego. W ostatnich 6 latach dokonany został ogromny rozwój przemysłu rolno-spożywczego. Można bez przesady powiedzieć, że jest to przemysł od podstaw nowy w wielu branżach. Politykę tę nadal kontynuujemy, ponieważ mamy jeszcze duże możliwości zwiększenia stopnia przetwarzania wielu posiadanych cennych surowców rolniczych. Producenci rolni oczekują od przemysłu dalszych ścisłych powiązań, bardziej równomiernego i dostosowanego do baz surowcowych rozmieszczenia zakładów przetwórczych i punktów skupu.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselEdwardDuda">Uwaga pierwsza odnosi się do przemysłu mleczarskiego. Otóż zdarzają się takie okresy w roku, kiedy nie wszystko skupione mleko przerabiane jest na najbardziej wartościowe i poszukiwane na rynku przetwory. Celowe wydaje się poszukiwanie dalszych możliwości wykorzystania rezerw i przyspieszania rozwoju tego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselEdwardDuda">Uwaga druga dotyczy przemysłu paszowego. Rolnicy często zgłaszają reklamacje co do jakości pasz. Uwzględniając napięte zadania w bilansie paszowym, trzeba szybko doprowadzić do staniu, by z powodu źle zmielonych czy źle wymieszanych pasz nie zdarzały się choroby, a nawet padnięcia zwierząt, żeby nie następowało marnotrawstwo pasz. Nie stać nas po prostu na to.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselEdwardDuda">Rozwój produkcji rolnej zależy w coraz większym stopniu od przemysłów obsługujących rolnictwo. Stąd też wszyscy rolnicy odnoszą się z wielkim uznaniem do rozwoju tych przemysłów.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselEdwardDuda">Projekt planu pozwala stwierdzić, że przy obecnych warunkach nakłady na przemysły obsługujące rolnictwo zostały potraktowane priorytetowo i zabezpieczają niezbędne tempo ich rozwoju. Przemysły te w większym stopniu zwiększają dostawy nowoczesnych środków produkcji dla rolnictwa, które odgrywają i odgrywać będą podstawową rolę we wzroście produkcji rolnej i modernizacji rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselEdwardDuda">Wysoka Izbo! Rolnicy, wieś polska realizują swe zadania w atmosferze szacunku i dużego uznania naszego społeczeństwa. Wybory do rad narodowych stopnia podstawowego skierują zapewne jeszcze większą uwagę w stronę gmin, w stronę samorządu. Aktywny samorząd terytorialny jest potrzebny nam wszystkim, a dobra rada narodowa stanowi wzór dla innych organów samorządowych.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselEdwardDuda">Kształtowanie wysokiej aktywności społeczno-zawodowej rolników i pracowników obsługi rolnictwa jest głównym celem pracy politycznej kół i komitetów ZSL, które ściśle współdziałając z organizacjami i komitetami PZPR, realizują wspólne programy w każdej wsi i gminie.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselEdwardDuda">Wysoka Izbo! Z satysfakcją stwierdzamy, że w kończącym się roku aktywna polityka zagraniczna Polski zgodna była z ustalonymi na VI i VII Zjeździe priorytetami i służyła realizacji strategii społeczno-gospodarczego rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselEdwardDuda">Jak wynika z informacji Ministra Spraw Zagranicznych towarzysza Emila Wojtaszka, w bieżącym roku nastąpiło dalsze zacieśnienie i rozszerzenie wszechstronnej współpracy ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami socjalistycznymi. Udział delegacji PZPR z I Sekretarzem Komitetu Centralnego towarzyszem Edwardem Gierkiem w obchodach 60 rocznicy Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej, rozmowy I Sekretarza KC PZPR z Sekretarzem Generalnym KC KPZR Leonidem Breżniewem, zawarcie nowego układu o przyjaźni i współpracy z naszym zachodnim sąsiadem Niemiecką Republiką Demokratyczną, oficjalna wizyta naszej delegacji państwowej na Węgrzech — to ważkie przykłady aktywności naszej polityki zagranicznej.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselEdwardDuda">Na pozytywną ocenę zasługują także nasze działania i inicjatywy na rzecz pełnej realizacji postanowień Aktu Końcowego w Helsinkach na rzecz pogłębienia procesu odprężenia i ograniczenia wyścigu zbrojeń. Istotnym naszym Wkładem do tego procesu były rozwijające się stosunki z Francją, Włochami, Stanami Zjednoczonymi oraz dalsze postępy w normalizacji stosunków z Republiką Federalną Niemiec. W tym kontekście na szczególne podkreślenie zasługują rozmowy I Sekretarza KC PZPR z Prezydentem Francji, Kanclerzem RFN, Premierem Włoch oraz Papieżem Pawłem VI.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselEdwardDuda">Z satysfakcją trzeba również odnotować fakt rozszerzenia naszych stosunków politycznych i gospodarczych z krajami rozwijającymi się.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselEdwardDuda">Nasza polityka zagraniczna w ostatnim okresie z powodzeniem wypełniała w złożonych warunkach międzynarodowych swe główne zadanie — tworzenie maksymalnie korzystnych warunków zewnętrznych dla wszechstronnego, pomyślnego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselEdwardDuda">Wszyscy Polacy z ogromną satysfakcją przyjmują fakt rosnącego szacunku i autorytetu Polski i osobiście wobec przywódcy naszego narodu — I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka na arenie międzynarodowej. Umocniło to autorytet i pozycję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i dobrze służyło konstruktywnemu rozwijaniu polityki państw socjalistycznych, naszym wspólnym wysiłkom na rzecz pokoju, odprężenia i rozbrojenia, rozwijania współpracy międzynarodowej, pełnej realizacji postanowień układu w Helsinkach.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselEdwardDuda">Pragnę w imieniu Klubu Poselskiego ZSL zapewnić, że będziemy nadal ugruntowywać w swych szeregach świadomość doniosłości naszej pryncypialnej polityki zagranicznej, jak również aktywnie ją wspierać w kontaktach Stronnictwa z partiami i organizacjami chłopskimi.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselEdwardDuda">Wysoka Izbo! Projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1978 rok stanowi kontynuację strategii VII Zjazdu PZPR, której pełnego poparcia udzielił VII Kongres ZSL. Projekt ten dostosowany jest do aktualnych warunków wewnętrznych i zewnętrznych. Uwzględnia wymogi manewru gospodarczego, mającego na celu lepsze zaspokojenie potrzeb bytowych ludności i harmonijny rozwój całej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselEdwardDuda">Klub Poselski ZSL, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, jest przekonany, że realizacja tego planu przyniesie dalszy rozwój gospodarki, poprawę poziomu życia społeczeństwa i umocni pozycję Polski na arenie międzynarodowej. I dlatego Klub Poselski ZSL będzie głosował za przyjęciem przez Wysoką Izbę uchwały Sejmu PRL o narodowym planie społeczno-gospodarczym i za ustawą budżetową na rok 1978 wraz z poprawkami przedłożonymi przez Komisję.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselEdwardDuda">Ludowcy uczynią wszystko, aby zadania planu zostały w pełni wykonane przez polską wieś, przez pracowników gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 15 do godz. 12 min. 50)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Witold Lassota.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselWitoldLassota">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Wkraczamy w trzeci rok realizacji planu 5-letniego. Określamy dziś syntezę działań zamierzonych na nadchodzący rok, działań, które urzeczywistniają w kolejnych etapach strategię przyjętą na VI i rozwiniętą na VII Zjeździe partii.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselWitoldLassota">Z upoważnienia Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego pragnę wyrazić nasze poparcie dla przedłożonych Wysokiej Izbie projektów planu i budżetu. Klub głosować będzie za ich przyjęciem.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselWitoldLassota">Mamy świadomość tego, że nie ma planów doskonałych i budżetów w pełni wystarczających na wszystkie potrzeby, ale mamy też świadomość rodzącą się nie tylko dziś, że istniejące zasoby energii ludzkiej, aktywności społecznej i wzrastającej gospodarności mogą dać znacznie korzystniejsze rezultaty, bardziej przyspieszać procesy ekonomiczne, spełniać rosnące zadania. Nie można też jednak wykluczyć możliwości, że każdy czekający nas dzień ujawniać będzie nowe, wyższe potrzeby wynikające ze stałego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselWitoldLassota">W ocenie aktualnych uwarunkowań i szans przyszłości nie możemy pomijać znaczenia i dorobku minionych lat. Mam tu na myśli dokonania ostatniego siedmiolecia. Ten stosunkowo krótki okres, to przecież nie spotykany postęp w zakresie doskonalenia warunków życia i pracy społeczeństwa, umacniania pozycji i roli Polski w świecie, o czym poinformował Wysoką Izbę Minister Spraw Zagranicznych, a do czego jeszcze powrócę.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselWitoldLassota">Mówiąc więc o zadaniach roku 1978, musimy je widzieć nie tylko wycinkowo, lecz w kontekście całej dekady lat siedemdziesiątych. Cechowała je przede wszystkim niezmienność celów społecznych. Wymienić tu należy pełne włączenie do pracy znacznego przecież potencjału siły ludzkiej o wyższych niż w latach poprzednich kwalifikacjach i aspiracjach.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselWitoldLassota">Równolegle z ogromnym zatrudnieniem sprostaliśmy stale rosnącym potrzebom socjalnym. Dało to w efekcie niezwykłe dotąd wzbogacenie trwałego majątku narodowego i umocniło przesłanki dalszego, intensywnego rozwoju kraju, co charakteryzować będzie też rok 1978. Zadania tego roku realizować będziemy w niełatwych warunkach zewnętrznych, co wynika z dekoniunktury i niekorzystnego dla naszego handlu zagranicznego kształtowania się cen. Również i warunki wewnętrzne wykazują zjawiska wymagające naszej szczególnej uwagi. Do takich należy między innymi produkcja rolna, która wprawdzie w 1977 r. była wyższa o ponad 15% w porównaniu z 1970 r., to jednak była ona bez mała o 3% niższa niż w 1975 roku. Plan na 1978 r. zakłada wysokie zadania w rolnictwie. Ich realizacja nie będzie wolna od wielu napięć. Liczymy, że w tej dziedzinie w najbliższej przyszłości nastąpią skumulowane efekty wieloletnich nakładów.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselWitoldLassota">Nie wszystkie przecież przyczyny obniżonych efektów wynikają z niekorzystnych warunków atmosferycznych. Również czynnik subiektywny w całej naszej gospodarce odgrywa niemałą rolę. Trzeba zatem wzmóc szacunek dla pracy, racjonalniej wykorzystywać siły ludzi i maszyn, polepszać system doskonalenia, organizacji i zarządzania, podnosić dyscyplinę i oszczędniej dysponować materiałami i surowcami. Musimy więc podnieść rangę gospodarskiego myślenia i działania, rachunku ekonomicznego i efektywności dla osiągania w każdej dziedzinie konkretnych i wymiernych rezultatów. Stać się to powinno regułą dla jednostek administracji państwowej i gospodarczej, dla całego społeczeństwa i jego organów przedstawicielskich — rad narodowych wszystkich szczebli.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselWitoldLassota">Cechą charakterystyczną omawianych dziś projektów planu i budżetu jest to, że do realizacji celów społeczno-gospodarczych zmierzamy nie tylko przez wzrost nakładów, ale przede wszystkim drogą przegrupowania sił kierowanych na węzłowe problemy rynku, rolnictwa, budownictwa mieszkaniowego i handlu zagranicznego. Przy wyraźnie określonych i niezmiennych celach, a także limitowanych w sensie strukturalnym środkach — konieczne staje się utrzymanie równomierności działań, wyważonych decyzji, głębszego poczucia odpowiedzialności dla zachowania niezbędnej równowagi w podstawowych dla kraju sprawach. Na czoło zagadnień wysuwa się tu sytuacja pieniężno-rynkowa; chodzi głównie o zwiększenie podaży żywności, towarów przemysłowych i usług, a więc o to wszystko, co decyduje o odczuwalności efektów racjonalnego gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselWitoldLassota">Kolejnym ważnym elementem równowagi społeczno-gospodarczej jest równowaga inwestycyjna. Stąd zmniejszenie udziału programu inwestycyjnego w obciążeniu dochodu narodowego, stąd koncentracja poprzez zmianę wewnętrznej struktury i większe zwrócenie uwagi na procesy modernizacyjne oraz jakość i koszty inwestycji. Są to elementy, które decydują zarówno w zakresie aktualnych potrzeb, jak również tworzą warunki pomyślnego zamknięcia bieżącego planu pięciolecia.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselWitoldLassota">Kolejny problem stanowi handel zagraniczny. Konsekwentnie dążyć musimy do stopniowej likwidacji ujemnego salda płatniczego. Notujemy już wprawdzie od dwu lat pozytywną tendencję zmian w relacjach pomiędzy importem i eksportem, niemniej jednak zmierzać należy do dalszej intensyfikacji produkcji eksportowej i konsekwentnego racjonalizowania importu.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselWitoldLassota">W eksporcie z satysfakcją notujemy otwierające się nowe możliwości, a mianowicie udziału w zagranicznym obrocie handlowym średnich i małych przedsiębiorstw. Ta forma wymiany gospodarczej występuje już w zawieranych ostatnio umowach z niektórymi krajami zachodnimi. Jest to między innymi rezultat gospodarczej pozycji Polski, jak również naszej aktywnej polityki zagranicznej. U podstaw tej polityki jest stale pogłębiająca się przyjaźń i sojusz ze Związkiem Radzieckim. Pozostajemy jeszcze pod wrażeniem doniosłych, również w naszym kraju, obchodów 60 rocznicy Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji. Potwierdziły one, jak głęboko w polskim społeczeństwie ugruntowała się świadomość budowania siły socjalistycznej Polski w oparciu o jedność i współpracę z Krajem Rad, wiodącą silą naszej wspólnoty polityczno-obronnego Układu Warszawskiego.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselWitoldLassota">Minister Spraw Zagranicznych Emil Wojtaszek, charakteryzując politykę zagraniczną naszego kraju, wiele uwagi poświęcił realizacji postanowień Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie jako mającym istotne znaczenie dla dalszego pokojowego rozwoju współczesnego świata, dla dwustronnej i wielostronnej współpracy gospodarczej. Nasze zaangażowanie w tym procesie jest kontynuacją wieloletnich inicjatyw Polski na arenie międzynarodowej w zakresie odprężenia. Z uznaniem przyjmujemy nowe doniosłe propozycje radzieckie zmierzające do zahamowania wyścigu zbrojeń, przede wszystkim zaś zapobieżenia rozprzestrzenianiu broni nuklearnej.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselWitoldLassota">Współpraca naszego kraju z państwami o odmiennych ustrojach społecznych jest obecnie szersza niż kiedykolwiek. Praktyka po ostatnich wizytach międzypaństwowych, a zwłaszcza dalsze możliwości normalizacji stosunków między Polską a RFN, jak również rozmowy I Sekretarza KC partii Edwarda Gierka w Watykanie potwierdzają, że rozwój stosunków w dziedzinach najistotniejszych spraw międzynarodowych, handlu, przemysłu, nauki i techniki jest zgodny z interesami wszystkich państw, stanowi istotny bodziec postępu gospodarczego i polepszania warunków życia każdego narodu. Rezultaty tej polityki będą miały również wpływ na realizację naszych zadań w najbliższej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselWitoldLassota">Wysoki Sejmie! Jednym z podstawowych problemów, jakie niesie współczesna cywilizacja i postęp techniczny jest sprawa paliw, energii, surowców i materiałów. Bardzo trudne zadania planu w tym zakresie zostały zbilansowane. W rachunku tym jednakże uwzględniono imperatyw gospodarności i racjonalnego oszczędzania. Niezbędne w tym procesie będzie dalsze wdrażanie nowoczesnych technologii dla pełnej produktywności nagromadzonego majątku trwałego. Występująca niejednokrotnie żywiołowość, brak kontroli zużycia energii i surowców to jedno z ważnych oczekiwanych zadań nauki. Postępująca racjonalizacja procesów produkcyjnych staje się już obecnie nakazem w obliczu ograniczonego dopływu rąk do pracy.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselWitoldLassota">Zapoczątkowany przed rokiem programem rządowym szeroki rozwój usług bytowych dla ludności i produkcji rynkowej obliguje mnie do wyrażenia w imieniu Klubu satysfakcji z pozycji, jaką zajmuje w rozpatrywanym planie drobna wytwórczość. Jest to jednocześnie dla środowisk, które prowadzą tę działalność, duże zobowiązanie.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselWitoldLassota">W przypadku rzemiosła przyjęte w projekcie planu na 1978 r. wielkości oznaczają m.in.:</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#PoselWitoldLassota">— w zatrudnieniu wzrost do 380 tys. osób, — w sprzedaży wyrobów i usług 65 mld zł., — w liczbie zakładów 206 tys., w tym wyższy przyrost przewiduje się dla wsi.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#PoselWitoldLassota">Jest to uzasadnione oczekiwaniem efektów technicznego zainwestowania w rolnictwie, co będzie wymagało sprawnego zaplecza remontowo konserwacyjnego.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#PoselWitoldLassota">Jedną z nadrzędnych dziedzin nowoczesnych usług jest również cała sfera łączności i telekomunikacji. Wartość usług z tego tytułu zapisana w projekcie planu wyraża się wielkością 11 600 mln zł. Mogłaby ta kwota być znacznie wyższa, gdyby nie ograniczenia nakładów inwestycyjnych. Stąd też mniejszy będzie udział usług łączności w obrotach rynkowych. Podobne relacje ekonomiczne wystąpią i w innych dziedzinach. W handlu na przykład będzie to dotyczyło jego sieci, zaplecza i technicznego wyposażenia. Dla efektywniejszego wykorzystania wszystkich przeznaczonych na ten cel środków rysuje się postulat, by w ramach doskonalenia zarządzania i planowania zwiększyć udział wojewodów w decyzjach o rozmieszczeniu materialnych nakładów na rozwój sieci handlowej.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#PoselWitoldLassota">Obywatele Posłowie! Jest godne podkreślenia, że plan i budżet zakładają wysokie tempo świadczeń społecznych, które powiększa się o około 22%.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#PoselWitoldLassota">Szczególnego więc poparcia pragniemy udzielić wszystkim wnioskom wyrażonym przez posła sprawozdawcę w imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, a dotyczącym pełnego kompleksu usług niematerialnych w zakresie oświaty, kultury, zdrowia i ochrony środowiska. To szczególne poparcie dla dziedzin niematerialnych wynika stąd, że efekty całej sfery działalności gospodarczej zależne są od równoległego i harmonijnego udziału czynników świadomości, zaangażowania i obywatelskiej postawy człowieka, kształtowanej w równej mierze ekonomicznymi, jak i społecznymi celami naszej polityki. Dziękuję za Uwagę.</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Roman Stachoń.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselRomanStachon">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Przedłożony pod dzisiejsze obrady projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1978, mimo uwzględnienia całej złożoności i zmienności warunków zewnętrznych i wewnętrznych, w jakich znalazła się nasza gospodarka — podporządkowany został generalnym celom i zadaniom polityki społeczno-gospodarczej, wytyczonym na VI i VII Zjeździe partii, tj. dalszej poprawie warunków życia naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselRomanStachon">Potwierdzeniem tej linii jest przede wszystkim założony w projekcie planu szybszy wzrost spożycia niż dochodu narodowego do podziału. Umożliwi to wzrost dochodów nominalnych przypadających na mieszkańca o ok. 5,5%, a dochodów realnych o około 4%. Wzrost przeciętnej płacy nominalnej w gospodarce uspołecznionej powinien wynieść 2,8%, a wzrost płacy realnej 1,8%. Są to wskaźniki niższe niż w latach poprzednich. Jest to jednak zmniejszenie niezbędne wobec osiągniętych przyrostów płac i innych dochodów, znacznie wyższych od założeń planowych, jakie były w roku ubiegłym i bieżącym, co w określonym stopniu zaważyło na skali napięć rynkowych i utrudniało utrzymanie równowagi pieniężno-rynkowej.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselRomanStachon">Szybciej od przeciętnych wzrosną płace najniższe, co wynika z podjętych już w tym roku decyzji oraz pozapłacowe dochody ludności, a zwłaszcza renty i emerytury. Ogółem wydatki państwa z tytułu świadczeń społecznych wyniosą 152 mld zł i będą wyższe niż w roku ubiegłym o 22%. Tak więc w projekcie planu zawarta jest sprawiedliwa i słuszna społecznie koncepcja szybszej poprawy warunków życia tych grup ludności, których dochody są niższe od przeciętnych.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselRomanStachon">Społeczeństwo nasze zdaje sobie sprawę, że przyjęte założenia wynikają z obecnych możliwości gospodarki narodowej, że wzrost dochodów ludności musi być utrzymany w granicach ekonomicznie uzasadnionych i że — obok przezwyciężenia obiektywnych uwarunkowań — związany jest z podniesieniem na wyższy poziom efektywności naszej gospodarki i gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselRomanStachon">Obywatele Posłowie! Wychodząc z tych samych przesłanek społeczno-gospodarczych, projekt planu zakłada znacznie szybsze tempo wzrostu dostaw towarów i usług na rynek niż wzrost przychodów ludności. Dostawy (towarów będą w roku 1978 wyższe o prawie 10%, a usług o ok. 13%. Znajdują one zabezpieczenie w wyprzedzającym — w stosunku do produkcji przemysłowej ogółem — wzroście produkcji, przeznaczonej na cele rynkowe, w dodatkowych środkach inwestycyjnych na gospodarkę żywnościową w wysokości ok. 9 mld zł.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselRomanStachon">Zakładana zwiększona kontrola państwowa i społeczna nad nieuzasadnionym ruchem cen, nierzadko powodowanych przez część przedsiębiorstw, m.in. przez podmiany asortymentów, powinna sprzyjać poprawie równowagi rynkowej i stopniowej likwidacji napięć na tym odcinku — Podnoszenie poziomu i jakości życia naszego społeczeństwa znajduje swe odzwierciedlenie również w priorytetach, jakie projekt planu na rok przyszły zapewnia budownictwu mieszkaniowemu. Jest to priorytet (niezbędny 'i społecznie uzasadniony. Na VII Zjeździe partii wysunęliśmy bowiem ogromne zadanie zbudowania do końca bieżącego pięciolecia ponad półtora miliona mieszkań.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselRomanStachon">Zwiększenie w projekcie planu o ponad 10 mld zł nakładów na kompleks mieszkaniowy w stosunku do roku bieżącego powinno przyczynić się do odrobienia zaległości w budownictwie mieszkaniowym i stworzyć warunki do pełnego wykonania zadań nakreślonych w planie na rok 1978 i całą pięciolatkę.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselRomanStachon">Przyśpieszony rozwój budownictwa mieszkaniowego wymaga ściślejszego zharmonizowania z rozwojem całej szeroko rozumianej infrastruktury miejskiej, zwłaszcza jeśli chodzi o urządzenia socjalno-usługowe, szkoły, przedszkola i żłobki w osiedlach mieszkaniowych, których brak mocno odczuwają matki pracujące. Przemawiają za tym dodatkowe dysproporcje, jakie na tym odcinku występują od wielu już lat na terenie całego kraju. Narodowy plan społeczno-gospodarczy potrzeby te stara się uwzględnić.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselRomanStachon">Oceniając pozytywnie założenia projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1978 rok, chciałbym podkreślić potrzeby samej tylko aglomeracji katowickiej, gdzie występujące od wielu lat braki w wyposażeniu miast w infrastrukturę komunalną i usługową, oczyszczalnie ścieków i urządzenia odpylające oraz zmniejszające emisję gazów do atmosfery rzutują bardzo niekorzystnie na warunki życia ludności, a także są źródłem wielu codziennych kłopotów.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselRomanStachon">Również problemy transportu w województwie katowickim wymagają generalnie dalszej modernizacji. Wiadomo, że nie jest to sprawa prosta i realizowana być musi w dłuższym okresie. Jednym z istotnych warunków w tym procesie jest modernizowanie systemu komunikacyjnego w tej bezsprzecznie najbardziej uprzemysłowionej w kraju aglomeracji. Istniejące w tym zakresie trudności rzutują także na sferę produkcji, utrudniając dostawy surowców i materiałów oraz wywóz wyrobów, co nie jest bez znaczenia dla całej gospodarki narodowej. W związku z tym zachodzi pilna potrzeba znacznego przyśpieszenia rozwoju systemu transportowego w aglomeracji katowickiej.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselRomanStachon">Zasadniczego usprawnienia wymaga również na tym obszarze komunikacja pasażerska, z której w ciągu doby korzysta około 3 mln osób, w tym 2 mln dojeżdżających do szkół i zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselRomanStachon">Przeznaczając w projekcie planu zwiększoną ilość środków na rozwój infrastruktury społecznej, należy także zwrócić uwagę na uzyskanie dalszej poprawy w szpitalnictwie na pokrycie szczególnie szybko narastających potrzeb w takich dziedzinach medycyny, jak: psychiatria, neurologia, laryngologia, urologia i okulistyka, a także na poprawę stanu wyposażenia medycznego i zaplecza gospodarczego służby zdrowia, co pozostaje w bezpośrednim związku ze wskazanym przez plan kierunkiem działania na rzecz ochrony zdrowia.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselRomanStachon">Wysoki Sejmie! Realizacja głównych celów i zadań narodowego planu społeczno-gospodarczego wymaga znacznie większej mobilizacji społecznej, zwłaszcza w zakresie poprawy dyscypliny gospodarowania oraz zwiększenia efektywności i jakości wykonywanej pracy. W tym też kierunku będzie rozwijana organizatorska oraz wychowawcza i kontrolna działalność związków zawodowych.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselRomanStachon">Trzeba będzie dołożyć starań, aby zapewnić efektywność wszystkich dziedzin gospodarowania zarówno w produkcji, jak i w szerokiej sferze działalności społecznej. Istnieją jeszcze znaczne rezerwy, wyrażające się w lepszym wykorzystaniu bazy produkcyjnej i socjalnej, oszczędnym gospodarowaniu środkami materiałowymi, pracą ludzką, we wzroście wydajności i poprawie jakości pracy.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselRomanStachon">Konferencje samorządów robotniczych dokonują obecnie wnikliwej analizy planów na 1978 rok. Są podejmowane decyzje, które umożliwią dalsze powiększenie produkcji społecznie użytecznej, zwłaszcza rynkowej i eksportowej, uwzględniając możliwości zaopatrzenia surowcowo-materiałowego ze źródeł krajowych oraz z importu.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselRomanStachon">Dąży się do wyeliminowania braków i zmniejszania strat wynikających z niskiej jakości wyrobów i usług, do usprawnienia gospodarki materiałami, surowcami, paliwami i energią.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#PoselRomanStachon">Można z całym przekonaniem przyjąć, że społeczeństwo nasze zaakceptuje uchwalone zadania i z pełnym zaangażowaniem podejmie ich realizację. Od tego bowiem zależeć będzie prawidłowe wykorzystanie środków przeznaczonych na poprawę bytu ludności, jak również dalszy rozkwit naszej ukochanej socjalistycznej ojczyzny. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zenon Komender.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselZenonKomender">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Jest rzeczą naturalną, że przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” w tej debacie budżetowej, którą poprzedziła informacja o polityce zagranicznej, zacznę od spraw związanych z wizytą I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR Edwarda Gierka w Watykanie. Wywarła ona głębokie wrażenia nie tylko na polskiej społeczności katolickiej. Niezależnie bowiem od wyznawanego światopoglądu, wszyscy Polacy przepojeni patriotyzmem i myślący kategoriami narodowej racji stanu, są świadomi rangi stosunków między państwem i kościołem w dziele pogłębiania moralno-politycznej jedności naszego społeczeństwa, a także pozytywnej roli, jaką kościół ma do spełnienia w kształtowaniu postaw obywatelskich.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselZenonKomender">Spotkanie to na płaszczyźnie międzynarodowej uwypukliło wzajemny szacunek i zaufanie do intencji, działań i celów na rzecz światowego pokoju i odprężenia. I Sekretarz Komitetu (Centralnego PZPR, wyrażając uczucia narodu polskiego, podkreślił wielkie wartości wypływające z osobistej postawy Papieża oraz pozytywne skutki aktywności Stolicy Apostolskiej, szczególnie w odniesieniu do problematyki bezpieczeństwa i współpracy w Europie. Ojciec św. ze swej strony pięknie i dobitnie wyraził pewność, iż Polska świadoma gorzkich doświadczeń przeszłości, ukształtowana przez pokolenia w duchu przyjaźni wobec innych narodów, jest dzisiaj — jak zawsze — szczególnie oddana sprawie pokoju, a jej współczesna (polityka zagraniczna odznacza się konsekwencją i skutecznością w dążeniu do jego umacniania.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselZenonKomender">Duchowieństwo polskie i świeccy działacze katoliccy ogromną wagę przywiązują do kontekstu społeczno-politycznego, w jakim Ojciec św. umieszcza misję kościoła w Polsce. Paweł VI wyraził pragnienie współpracy nie tylko w sprawach pokoju światowego, ale i na rzecz podnoszenia kondycji moralnej naszego społeczeństwa dla wychowania ludzi rzetelnych, oddanych swemu narodowi i państwu. Chodzi o to — „ażeby — jak to określił Papież — w klimacie nacechowanych zaufaniem stosunków między kościołem i państwem oraz przy uznaniu właściwych zadań i misji kościoła we współczesnej rzeczywistości kraju, działać na rzecz jedności Polaków w dziele budowania pomyślności Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — co jest również życzeniem Episkopatu. Tylko w ten sposób kościół będzie w stanie pełniej i wnosić ów wkład, który pragnie dać i którego oczekuje się od niego”.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselZenonKomender">Ruch społecznie postępowy katolików odczytuje powyższe słowa jako potwierdzenie drogi, którą podjął w początkach nowej państwowości polskiej. Starając się swoją aktywnością w latach 1945—1950 przyczynić się do zawarcia pierwszego porozumienia między państwem i kościołem, kierowaliśmy się przeświadczeniem, że socjalistyczny ustrój społeczny winien być budowany rękoma całego narodu wierzących i niewierzących. Uważaliśmy i uważamy, iż jedność moralno-polityczna narodu polskiego wymaga poszanowania różnic światopoglądowych. Dlatego z naj wyższą uwagą i świadomi ich wagi wysłuchaliśmy słów I Sekretarza: „W pracy dla Polski, dla jej rozwoju i pomyślności, jednoczy się cały naród. Ta patriotyczna jedność, wznosząca się ponad różnice światopoglądowe, jest dla naszego narodu i dla sił politycznych stojących u steru naszego państwa, nakazem historycznym i dobrem najwyższym. Kierując się tym, utrwalamy w duchu tradycyjnej polskiej tolerancji stan, którego cechą jest to, że między kościołem i państwem nie ma konfliktu; mamy wolę współdziałania w urzeczywistnianiu wielkich celów narodowych”.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselZenonKomender">Z górą ćwierć wieku temu ruch nasz witał jako sukces nie tylko doraźny — pierwsze porozumienie między kościołem i państwem. W artykule posła Bolesława Piaseckiego, drukowanym w kwietniu 1950 r. na łamach „Słowa Powszechnego”, stwierdzono: — „Uregulowanie stosunków między kościołem a państwem tworzy warunki do tego, aby współżycie odrębnych światopoglądów w jednej społeczności narodowej i państwowej przebiegało w sposób najbardziej korzystny dla jej interesów”.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselZenonKomender">Miarą obecnie osiągniętego postępu w procesie pogłębienia jedności narodu budującego socjalizm jest treść spotkania Edwarda Gierka z Pawłem VI, poprzedzonego rozmową z Prymasem Polski. Doniosłości tego aktu nie sposób przecenić, a wynikające z niego wnioski znaleźć powinny odbicie w naszej działalności.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselZenonKomender">Potrzebne jest dziś pełniejsze rozeznanie i docenianie roli katolików świeckich w procesie organizowania aktywności społecznej ludzi wierzących ma rzecz socjalistycznego rozwoju naszego kraju. Usuwane być powinny różnego typu zahamowania na tej drodze, w tym również opóźnienia niektórych środowisk katolickich we współczesnym, rozumieniu potrzeb i interesów kościoła i państwa.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Fundamentem naszego rozwoju społeczno-gospodarczego jest aktywna i generalnie słuszna polityka zagraniczna naszego państwa. Mówił dziś o tych sprawach Minister Spraw Zagranicznych. Rozwijał te problemy poseł Zieliński, przemawiając z tej trybuny w imieniu Klubu Poselskiego PZPR. Podstawą tej polityki jest stale umacniany sojusz Polski Ludowej ze Związkiem Radzieckim. Niedawne obchody 60 rocznicy Rewolucji Październikowej były okazją do podkreślenia jego wagi.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselZenonKomender">Przez cały okres powojenny Polska działała razem z ZSRR we wszystkich sprawach umacniania pokoju i bezpieczeństwa w Europie i na świecie, w utrwalaniu pozycji socjalistycznej wspólnoty. W dużej mierze w wyniku tych działań od szeregu już lat zachodzą w sytuacji międzynarodowej poważne i pozytywne zmiany. Zarysował się trwały zwrot ku odprężeniu i pokojowemu współistnieniu, osłabło napięcie.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselZenonKomender">Obecnie otwarte zostały nowe perspektywy pokojowego rozwoju. ZSRR wysunął nowe propozycje, które znajdują pełne poparcie wszystkich krajów naszej wspólnoty i wszystkich sił postępowych na świecie. Wytyczając kierunek polityki zagranicznej naszego ludowego państwa, dbamy o to, aby wszystkie poczynania Polski na arenie międzynarodowej wzbogacały ten program i służyły jego realizacji.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselZenonKomender">Aktywne uczestnictwo polityki zagranicznej Polski Ludowej w inicjatywach obozu socjalistycznego decyduje o wysokiej randze naszego państwa na arenie międzynarodowej. Widomym tego znakiem są oficjalne wizyty, jakie złożył I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek w ciągu ostatnich lat w różnych państwach. Aktywna polityka zagraniczna ułatwia stały rozwój naszego handlu zagranicznego, który spełniać powinien coraz większą rolę w rozwoju naszej gospodarki. Szczególnie doniosłe znaczenie ma tu handel i współpraca gospodarcza ze Związkiem Radzieckim, głównym dostawcą dóbr inwestycyjnych i surowców, a także różnych deficytowych towarów.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselZenonKomender">Istotne trudności występują w naszym handlu z krajami kapitalistycznymi. Zjawiska recesyjne utrzymujące się w gospodarce krajów kapitalistycznych utrudniają lokowanie naszych towarów na rynkach tego obszaru. Powodują one również narastanie tendencji protekcjonistycznych w tych krajach. Niekorzystnie kształtują się zmiany cen. Niestety, zbyt często jeszcze trudności te pogłębia zła jakość naszych wyrobów, nieprzemyślany import, zła gospodarka maszynami i surowcami importowanymi. Zmiana tej sytuacji stanowi jedno z kluczowych zadań planu na 1978 r.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Podstawowym problemem planu i budżetu na 1978 r. jest nie tylko uzyskanie odpowiednich wzrostów ilościowych, ale przede wszystkim osiągnięcie rezultatów jakościowych, podniesienie efektywności gospodarowania, a obok tego dokonanie głębokiego przegrupowania struktury produkcji i inwestycji, tak aby można było osiągnąć ciągłość dotychczasowej strategii społeczno-gospodarczej i zrealizować najpilniejsze cele społeczne — i to wszystko w warunkach znacznie trudniejszych niż przewidywano w momencie uchwalania planu 5-letniego. Do najpilniejszych problemów społecznych słusznie zaliczono w planie poprawę zaopatrzenia ludności w podstawowe towary i usługi oraz uzyskanie znaczącej poprawy w zakresie budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselZenonKomender">Od właściwej realizacji tych zadań zależy w decydującej mierze poprawa warunków życia polskich rodzin, lepsze funkcjonowanie rodzinnego gospodarstwa domowego. Ono to właśnie powinno się w coraz większym stopniu stawać jednym z elementów całego systemu planowania rozwoju społeczno-gospodarczego. Wynika to stąd, że tylko prawidłowa i pełna synteza potrzeb tych gospodarstw może określić właściwą i społecznie efektywną strukturę produkcji ogromnej części dóbr i usług.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselZenonKomender">Stąd też wynika ogromne znaczenie stałego badania potrzeb gospodarstw domowych. Niestety, w tej dziedzinie ciągle jeszcze dysponujemy danymi orientacyjnymi, szacunkowymi. Brak jest systematycznych i zsynchronizowanych działań zmierzających do pełnego rozeznania tych potrzeb i do racjonalnego ich kształtowania.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselZenonKomender">Mówiąc o ekonomicznych aspektach gospodarstwa domowego, nie możemy zapominać o tym, że jego znaczenie społeczne, a szczególnie ideowo-wychowawcze, jest niewspółmiernie większe i że — „ekonomika gospodarstwa domowego” musi być służebna w stosunku do zasadniczej funkcji rodziny, jaką jest wszechstronny rozwój osobowości wszystkich jej członków, a w szczególności dobre wychowanie dzieci. Wysoka ranga „ekonomiki gospodarstwa domowego” wynika z podstawowej funkcji rodziny, którą jest utrzymanie ciągłości biologicznej i kulturowej narodu. Stąd też konieczny jest odpowiedni model tego gospodarstwa, który w naszych warunkach wynikać powinien: z podstawowych założeń światopoglądowych członków rodziny, z zasad socjalistycznego ustroju społecznego, z polskich tradycji kulturowych, a wreszcie z możliwości ekonomicznych państwa i dorobku poszczególnych członków rodziny.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselZenonKomender">Stałą troską państwa socjalistycznego jest i powinno być dążenie do stworzenia równości szans rozwoju dla wszystkich obywateli, do wyrównania dysproporcji w poziomie życia rodzin, a szczególnie do zapewnienia minimum socjalnego członkom rodzin wielodzietnych.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#PoselZenonKomender">W latach siedemdziesiątych wiele zostało zrobione dla polepszenia bytu polskich rodzin. Poważny wzrost średnich płac, a obok tego pełne zatrudnienie bardzo licznych roczników tzw. wyżu demograficznego odbiło się pozytywnie na dochodach pieniężnych rodzin. Dziś w naszym kraju czynnych zawodowo jest ponad 17 milionów ludzi, a więc połowa ogółu ludności. Jest to wskaźnik aktywności zawodowej najwyższy w naszych dziejach i jeden z najwyższych we współczesnym świecie. Świadczy on najlepiej o stałej realizacji polityki zapewniającej człowiekowi pracy bezpieczeństwo socjalne i pewność jutra rodzin polskich. Dziś chodzi o to, aby ten proces pogłębiać, tworząc równocześnie matkom pracującym coraz lepsze warunki do wychowania dzieci. Trzeba przy tym przede wszystkim usuwać uciążliwe w życiu codziennym niedomogi, niedociągnięcia, niedbalstwo i to wszystko, co nie pozwala na właściwe funkcjonowanie rodziny. Są to zarówno poważne problemy, jak i drobne sprawy i sprawki z różnych dziedzin. Dziś rzeczą podstawową, obok rozwoju budownictwa mieszkaniowego — i to generalnie postawiono w projekcie planu — jest stopniowa poprawa zaopatrzenia w podstawowe artykuły żywnościowe oraz likwidowanie istniejącego obecnie deficytu szeregu drobnych artykułów rynkowych. Obok tego tworzy się warunki do rozwijania masowej produkcji wyrobów standardowych, powszechnie dostępnych dla nisko i średnio zarabiających.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#PoselZenonKomender">Wiele niedogodności życia codziennego wiąże się ze złym funkcjonowaniem handlu i to nie tylko ze względu na braki ilościowe towarów, ale bardzo często na złą ich jakość, złą organizację sprzedaży, brak elementarnej troski o warunki obsługi klientów. Problem, którego pełne rozwiązanie ciągle jest przed nami — to rozwój ilościowy i podniesienie jakości usług socjalno-bytowych. Plan kładzie duży nacisk na poprawę tego stanu rzeczy. Jednak ciągle jeszcze mnożą się trudności w realizacji założeń wieloletniego programu rozwoju tej dziedziny gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#PoselZenonKomender">Zmorą wielu rodzin jest zła jakość budownictwa mieszkaniowego, przewlekłe remonty mieszkań, nienadążanie z budownictwem towarzyszącym na nowych osiedlach, brak żłobków i przedszkoli, złe funkcjonowanie niektórych urządzeń komunalnych. Sprawą szczególnie ważną również z punktu widzenia produkcyjnego są ciągle jeszcze występujące zakłócenia w dojazdach do pracy i to na trasach i w przedsiębiorstwach, które — wydawać by się mogło — mają wszelkie warunki do właściwego funkcjonowania.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#PoselZenonKomender">Inną niedogodnością jest zbyt częste jeszcze nieliczenie się z czasem interesanta i klienta w różnego typu przedsiębiorstwach i instytucjach, w których zapomina się o tym, że jesteśmy społeczeństwem ludzi pracujących i czas każdego z nas ma również cenę społeczną. Stąd też oszczędność etatów przy obsłudze obywateli przez różnego typu urzędy, instytucje i przedsiębiorstwa jest tylko pozorna, gdyż odbija się ona negatywnie na ogólnospołecznej wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#PoselZenonKomender">Te przykładowo wymienione tu niedogodności życia codziennego poważnie obniżają ogólnospołeczną efektywność działania, nie mówiąc już o tym, że budzą — niesłusznie uogólniane — negatywne oceny funkcjonowania całej naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-16.22" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! W latach siedemdziesiątych realizowane są całe ciągi inwestowania dające w efekcie zasadniczy skok w technicznym uzbrojeniu pracy i powodujące zmiany struktury ekonomicznej naszego kraju. Dotyczy to przede wszystkim bazy paliwowo-energetycznej i surowcowo-materiałowej oraz przemysłów będących nośnikami postępu technicznego. Jest to wynik zasadniczego zwiększania skali inwestowania. Najlepiej obrazują to dwie liczby. Jeżeli wielkość nakładów inwestycyjnych w gospodarce uspołecznionej w roku 1970 zamykała się liczbą 201,5 mld zł, to w roku 1976 odpowiednia wielkość wynosiła 509,2 mld zł — wszystko w cenach roku 1971. Wielkości te mówią o skali wysiłku całej gospodarki na rzecz odrobienia dystansu, jaki dzieli ciągle jeszcze naszą bazę wytwórczą od krajów wysoko uprzemysłowionych.</u> + <u xml:id="u-16.23" who="#PoselZenonKomender">Realizacja tego słusznego z punktu widzenia narodowego programu jest tym trudniejsza, bowiem towarzyszy jej polityka stałego wzrostu płac i zadanie rozwijania konsumpcji, a obok tego występuje wiele czynników oddziaływających na nasz rozwój społeczno-gospodarczy, które to czynniki mają charakter obiektywny, niezależny od nas. Siła i skala ich oddziaływania rośnie m.in. również w wyniku pogłębiania kontaktów gospodarki polskiej z gospodarką światową.</u> + <u xml:id="u-16.24" who="#PoselZenonKomender">Te węzłowe problemy naszego rozwoju społeczno-gospodarczego, a przede wszystkim konieczność umacniania i rozwijania naszej bazy wytwórczej, muszą być coraz szerzej i głębiej znane naszemu społeczeństwu. Bo tylko na pełnej znajomości ich sensu, rangi, ale i napięć i trudności oraz skali ryzyka może się opierać ich społeczna akceptacja, tak dziś niezbędna.</u> + <u xml:id="u-16.25" who="#PoselZenonKomender">Decydującym posunięciem, mającym odbicie w projekcie planu, jest określenie wielkości inwestycji na poziomie zbliżonym do wykonania roku 1976. Zmniejsza to w zasadniczy sposób obciążenie dochodu narodowego inwestycjami z 31,6% w roku 1975 do około 24% w roku 1978.</u> + <u xml:id="u-16.26" who="#PoselZenonKomender">Równocześnie realizowane być mają nowe, mające ogromną wagę społeczną dyrektywy w odniesieniu do polityki inwestycyjnej. Sprowadzają się one do zwiększenia udziału nakładów na gospodarkę żywnościową, szczególnie na rolnictwo uspołecznione i indywidualne oraz na budownictwo mieszkaniowe. Silny też kładzie się akcent na inwestycje modernizacyjne oraz na koncentrację większości nakładów na tych obiektach, których realizacja jest najbardziej zaawansowana.</u> + <u xml:id="u-16.27" who="#PoselZenonKomender">Niestety, realizacja tych założeń wymaga przesunięć w czasie wielu zadań inwestycyjnych ważnych dla wielu branż i regionów. Są to problemy niełatwe, stąd też powinny być możliwie wszechstronnie uzasadnione i odpowiednio spopularyzowane, aby mogły uzyskać szeroką aprobatę społeczną.</u> + <u xml:id="u-16.28" who="#PoselZenonKomender">W odniesieniu do założonego zwiększenia skali inwestycji modernizacyjnych szeroka dyskusja w kręgach praktyków gospodarczych ukazuje bardzo istotne przyczyny utrudniające realizację tej słusznej dyrektywy. Wskazuje się na brak dostatecznych ilości i rodzajów niezbędnych dla modernizacji maszyn i urządzeń technologicznych oraz odpowiednich zdolności wykonawczych budownictwa. Duże potrzeby w zakresie produkcji rynkowej i eksportowej w szeregu przedsiębiorstw i brak w nich rezerw zdolności produkcyjnych utrudniają w wielu przypadkach zatrzymanie zakładów lufo okresowe ograniczenie produkcji w okresie modernizacyjnym.</u> + <u xml:id="u-16.29" who="#PoselZenonKomender">Gorsze są warunki i wiele jest antybodźców występujących przy projektowaniu i realizacji tych inwestycji przez biura projektów i jednostki wykonawstwa budowlano-montażowego — w porównaniu z projektowaniem i realizacją nowych obiektów. Twierdzi się, że niedostatecznie uregulowane są zagadnienia kryteriów inwestycji modernizacyjnych i ich planowania, przydziału maszyn i urządzeń oraz materiałów budowlanych dla tych inwestycji. Istnieją też rozległe przyczyny psychologiczne, wynikające m.in. z rozpowszechnionego poglądu o mniejszej randze inwestycji modernizacyjnych. Usunięcie tych przyczyn i stałe podkreślanie rangi inwestycji modernizacyjnych — już chociażby przez uroczyste skwitowanie takich faktów w niektórych branżach — przyniesie <na pewno pozytywne rezultaty.</u> + <u xml:id="u-16.30" who="#PoselZenonKomender">Wysoki Sejmie! Uchwalamy plan i budżet na rok 1978 w przededniu II Krajowej Konferencji PZPR, która wytyczy drogi i metody dalszej realizacji uchwał VII Zjazdu partii. Stąd też wskaźniki i zalecenia planu stają się fragmentem przygotowywanych decyzji II Krajowej Konferencji PZPR. W toczącej się dziś dyskusji nad ich generalnym kształtem biorą również udział wszystkie terenowe środowiska Stowarzyszenia — „Pax”. Rezultatem tych działań są m.in. uwagi, wnioski i propozycje dotyczące wybranych spraw społeczno-gospodarczego rozwoju poszczególnych województw, opracowane przez aktywy naszych organizacji wojewódzkich. Opracowania ;te składane są we wszystkich komitetach wojewódzkich PZPR.</u> + <u xml:id="u-16.31" who="#PoselZenonKomender">Rok 1978 będzie rokiem sześćdziesięciolecia odzyskania niepodległości przez nasz naród. Stąd też pełna realizacja zadań zawartych w planie i budżecie na ten rok będzie konkretnym uczczeniem tej rocznicy przez ogólnospołeczne działania na rzecz pomnożenia naszego dorobku dla dalszego podnoszenia rangi naszego kraju, dla polepszenia bytu naszego społeczeństwa. W tym przekonaniu posłowie z Koła Poselskiego — „Pax” będą głosować za uchwaleniem planu i budżetu na rok 1978.</u> + <u xml:id="u-16.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Stanisław Maciejewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselStanislawMaciejewski">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Ze względu na niepomyślne warunki klimatyczne, zwiększane w ostatnich latach nakłady na przyrosty produkcji rolnej przynosiły mniejsze rezultaty od spodziewanych. Produkcja rolna nie tylko nie rosła, ale wręcz przeciwnie, spadała. Podrażało to koszty produkcji rolnej. Powodowało zmniejszenie przychodów rolnictwa, utrudniało realizację nakładów na inwestycje i produkcję bieżącą. W tej sytuacji powstały pewne opóźnienia w realizacji zadań wzrostu produkcji rolnej ustalonych na VII Zjeździe PZPR i VII Kongresie ZSL.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselStanislawMaciejewski">W okresie charakteryzującym się niepomyślnymi warunkami dla rolnictwa — państwo podejmowało wiele decyzji mających na celu pomniejszenie skutków tych niepomyślnych warunków. W szczególności zapewniało wzrost dochodów podwyższeniem poziomu cen skupu płodów rolnych; rozszerzało limity kredytów obrotowych i inwestycyjnych; powiększało dostawy środków produkcji dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselStanislawMaciejewski">W ciągu ostatnich dwu lat dokonywany jest manewr gospodarczy, którego jednym z głównych celów jest zwiększenie udziału rolnictwa w nakładach inwestycyjnych. Zwiększony też został import zbóż i pasz dla utrzymania wysokiego poziomu produkcji zwierzęcej. Stworzone zostały szerokie możliwości powiększania wielkości obszarowej chłopskich gospodarstw indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselStanislawMaciejewski">Rząd podjął uchwały popierające ruch specjalizacji indywidualnych gospodarstw rolnych, organizowania chłopskich zespołów produkcyjnych i rozszerzania kooperacji gospodarstw indywidualnych z uspołecznionymi. Bez tego nie byłoby możliwe utrzymanie obecnego poziomu produkcji rolnej, a także widocznego ożywienia rozwoju tej produkcji, jaki stwierdzamy w bieżącym roku.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselStanislawMaciejewski">Pragnę poinformować Wysoki Sejm o niektórych pozytywnych zmianach zachodzących w rolnictwie na tle faktów zaistniałych w woj. gorzowskim. Otóż w ciągu 11 miesięcy z nadwyżką wykonaliśmy plan skupu ziemniaków i skupu zboża w gospodarce chłopskiej, przy czym skup zboża jest wyższy od skupu w roku ubiegłym. Plan kontraktacji skupu żywca trzody na styczeń i luty 1978 r. jest wyższy o przeszło 20% w stosunku do wykonania z analogicznego okresu roku bieżącego.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselStanislawMaciejewski">Wykorzystanie kredytów inwestycyjnych udzielonych przez Bank Gospodarki Żywnościowej w ciągu 11 miesięcy wynosi w naszym województwie 246% w stosunku do tego samego okresu ubiegłego roku. W roku bieżącym sprzedaliśmy rolnikom czterokrotnie Więcej ziemi niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselStanislawMaciejewski">Projekt planu na rok przyszły przewiduje nie tylko przywrócenie normalnego tempa rozwoju produkcji rolnej, ale również poważne nadrobienie opóźnień w realizacji zadań przyrostu produkcji rolnej przewidzianych na cały okres planu 5-letniego. Ta dwoistość zadań wyraża się w wysokim wskaźniku wzrostu produkcji, przewidzianym w planie na 1978 r. Średni wieloletni wskaźnik wzrostu produkcji rolnej wynosi niespełna 3%. W przedłożonym zaś Wysokiej Izbie projekcie planu wzrost produkcji rolnej w stosunku do średniego poziomu w ostatnich 4 latach wynosi 7,3% produkcji końcowej netto, a w stosunku do poziomu bieżącego roku — 5,8%.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselStanislawMaciejewski">Nawet przy średnich warunkach klimatycznych, przy nie zmienionych nakładach na rolnictwo, może nastąpić istotny przyrost produkcji roślinnej. Taka jest bowiem prawidłowość. Zna ją każdy rolnik, a nawet większość ludności naszego kraju. Trzeba jednakże podkreślić, że ta prawidłowość nie zawsze spełnia się w jednakowym stopniu. Otóż przywracanie produkcji rolnej do poziomu określonego wieloletnim trendem po latach zaistniałej suszy jest łatwiejsze niż po latach słabych urodzajów spowodowanych nadmiarem opadów. Nadmierne opady wypłukują glebę ze składników mineralnych, niszczą jej strukturę. Tak właśnie było w bieżącym roku. W tej sytuacji wręcz wyjątkowe znaczenie ma planowane zwiększenie dostaw nawozów i wapna nawozowego pod zbiory 1978 r. W stosunku do roku bieżącego projekt planu przewiduje zwiększenie dostaw czystego składnika nawozów mineralnych o 23 kg w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych oraz tlenku wapna o 28 kg w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselStanislawMaciejewski">Decydujące znaczenie dla wykonania zadań zwiększenia produkcji roślinnej ma poprawa agrotechniki. Warunkowana jest ona zarówno stałym wzrostem dostaw ciągników i maszyn rolniczych, jak i dalszym rozszerzaniem skali i zakresu usług produkcyjnych dla gospodarstw rolnych. Będzie to bardzo odczuwalne zwiększenie tych usług. W połączeniu ze wzrostem wiedzy fachowej rolników może ono zapewnić istotną poprawę jakości i terminowości zabiegów agrotechnicznych. Stanowi to bardzo ważne zabezpieczenie realności planu wzrostu produkcji roślinnej.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselStanislawMaciejewski">Planowanemu wzrostowi siły pociągowej w rolnictwie towarzyszyć powinien szeroki ruch podnoszenia kultury rolnej oraz organizacji gospodarstw rolnych. Dlatego kontynuujemy w okresie zimowym intensywne dokształcanie zawodowe rolników. W szerokiej akcji dokształcania zawodowego rolników ukształtuje się bowiem konkretny program wykorzystania rezerw i działań zmierzających do ich wykorzystania. Istnieją już w gminach programy dobrego zagospodarowania ziemi, programy rozszerzania specjalizacji gospodarstw, plany wymiany nasion kwalifikowanych, harmonogramy ochrony roślin itp. Trzeba jeszcze zwrócić uwagę, aby w każdej spółce wodnej powstał harmonogram konserwacji urządzeń melioracyjnych, w każdej wsi — harmonogram parowania ziemniaków, robienia kiszonek itd.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselStanislawMaciejewski">Zgodnie z zaleceniem VI Zjazdu Kółek Rolniczych, każde kółko rolnicze powinno mieć plan działania, zmierzający do zwiększenia produkcji rolnej. Program kółka powinien stanowić spis najważniejszych zespołowych działań chłopskich, zmierzających do wykorzystania rezerw produkcyjnych i zwiększenia efektywności wykorzystania istniejących środków produkcji rolnej w gminie. Powinien być czynnikiem zespalającym działania państwa z działaniem milionów rodzin chłopskich, od których aktywności zależy w największym stopniu przyrost produkcji rolnej. Podstawowe organizacje PZPR i koła ZSL są i będą inspiratorami opracowywania konkretnych działań dla kółek rolniczych, zrzeszeń branżowych i innych organizacji pracujących na rzecz rozwoju wsi.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselStanislawMaciejewski">Wykonanie zadań zależy w dużym stopniu od jakości pracy instytucji obsługujących rolnictwo, a zwłaszcza od dobrej pracy spółdzielni kółek rolniczych, gminnych spółdzielni, banków spółdzielczych, cukrowni, spółdzielczości ogrodniczej i mleczarskiej itp. Każda godzina zaoszczędzonego czasu rolnika w punkcie skupu płodów rolnych, w miejscach zamawiania usług, w urzędzie załatwiającym chłopskie sprawy — jest równoznaczna z przyrostem pewnej ilości tak potrzebnego nam mięsa, mleka, tłuszczów. Ta świadomość przeniknąć musi do wszystkich pracowników zatrudnionych w organizacjach i instytucjach obsługujących rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselStanislawMaciejewski">Instytucje obsługujące rolnictwo dysponują liczącą się ilością środków produkcji. Wykorzystanie tych środków produkcji powiększa się z roku na rok. Tym niemniej istnieje jeszcze duża możliwość zwiększenia efektywności ich wykorzystania. Tak np. w różnych spółdzielniach kółek rolniczych istnieje różny stopień wykorzystania sprzętu. Skala rozpiętości jest wielka. Wskazuje to na możliwość większego wykorzystania sprzętu w celu poprawy organizacji pracy.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselStanislawMaciejewski">Blisko 250 tys. traktorów posiadają gospodarstwa indywidualne. Gospodarstwa te mają wysoki poziom zainwestowania. Większość z nich prowadzi gospodarkę wielokierunkową. Tymczasem wiadomo, że specjalizacja produkcji zapewnia wzrost efektywności pracy o co najmniej 50% oraz wzrost produktywności środków trwałych o co najmniej 30%. W tej sytuacji pracujemy nad zachęcaniem użytkowników tych gospodarstw przede wszystkim do upraszczania produkcji, a następnie do specjalizacji siwych warsztatów pracy.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselStanislawMaciejewski">W myśl wspólnej polityki rolnej PZRR i ZSL tempo rozwoju uspołecznionych gospodarstw rolnych powinno być około dwukrotnie wyższe niż gospodarstw indywidualnych. Projekt planu stwarza przesłanki do utrzymania wysokiego tempa rozwoju uspołecznionych gospodarstw rolnych. Ważne jest również, aby rozszerzała się nadal kooperacja gospodarstw indywidualnych z uspołecznionymi. Uspołecznione gospodarstwa mogą udzielić pomocy technicznej indywidualnym gospodarstwom rolnym, a indywidualne gospodarstwa mogą i powinny wpłynąć na poprawę efektywności gospodarowania uspołecznionych gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselStanislawMaciejewski">Nakłady inwestycyjne w dziale — „rolnictwo” wyrażają się wartością 94 mld zł. W ramach inwestycji realizowanych w gospodarce uspołecznionej oddanych zostanie 429 tys. stanowisk dla trzody, 192 tys. dla bydła, 144 tys. dla owiec, 60 wytwórni pasz, 86 suszarni zielonek i okopowych, 44 tys. izb, 7 wielkich szklarni o łącznej powierzchni 45 ha, zbiorniki wodne o objętości 65 mln m3. Znaczne środki przeznaczone zostaną na melioracje wodne użytków rolnych, zaopatrzenie wsi i rolnictwa w wodę.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#PoselStanislawMaciejewski">Indywidualne gospodarstwa rolne przeznaczą większość nakładów na budownictwo inwentarskie i mieszkaniowe oraz na zakup maszyn rolniczych. W wyniku realizacji nakładów nastąpi znaczne poszerzenie możliwości produkcyjnych rolnictwa indywidualnego. Realizowane inwestycje tworzą też warunki do zwiększenia wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselStanislawMaciejewski">Środki przeznaczone na rolnictwo są znaczne. Zabezpieczą one planowany wzrost produkcji, jeżeli skierowane zostaną na najbardziej właściwe cele i kierunki. Dokonując wyboru obiektów, konieczne jest zwrócenie uwagi na utrzymanie kontynuacji inwestycji w SKR.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselStanislawMaciejewski">W bieżącym roku wystąpiło ożywienie ruchu inwestycyjnego w chłopskiej gospodarce indywidualnej. Rzeczowe rozmiary inwestycji budowlanych, a także inwestycji w postaci zakupu maszyn są zgodne z planowanymi rozmiarami przewidzianymi w wycinku planu na bieżący rok. Było to możliwe dzięki zwiększeniu kredytów inwestycyjnych. Wielka rola kredytów w ożywianiu inwestycji sugeruje potrzebę szukania możliwości zwiększenia kredytów inwestycyjnych także na rok przyszły.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#PoselStanislawMaciejewski">Wysoki Sejmie! Wycinek projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego, odnoszący się do rolnictwa, nie jest łatwy do wykonania. Jest on jednak realny. Na realność tę składa się cały system pomocy państwa, tworzący dla rolnictwa dobre warunki rozwoju. Jest on jednak realny dlatego, że 3 miliony rodzin chłopskich i chłopsko-robotniczych odczuwa konkretną pomoc państwa, widzi wielkie korzyści z rozwoju produkcji. Plan jest realny, ponieważ dysponujemy dobrym aktywem politycznym, który jest zdolny dokonywać integracji wysiłków chłopskich, wszystkich załóg uspołecznionych gospodarstw rolnych z wysiłkami państwa.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#PoselStanislawMaciejewski">W jednakowych warunkach spotykamy dobre i złe gospodarstwa rolne. Jest to dowód, że o wynikach decydują ostatecznie ludzie. W tych warunkach duże znaczenie dla realizacji planu będzie miało kształtowanie aktywnych postaw wszystkich ludzi zatrudnionych w rolnictwie. ZSL wspólnie z partią i pod jej przewodnictwem kształtuje i będzie kształtowało aktywne postawy społeczeństwa województwa gorzowskiego w realizacji zadań wynikających z narodowego planu społeczno-gospodarczego, jaki uchwalimy na rok 1978. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Hubert Chojnacki.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselHubertChojnacki">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Dla pomyślnej realizacji całokształtu naszych zamierzeń w dziedzinie społeczno-gospodarczego rozwoju kraju niezwykle ważne znaczenie mają działania zmierzające do usprawnienia funkcjonowania transportu. W ostatnich latach został on znacznie zmodernizowany i rozbudowany, w wyniku czego nastąpiło zwiększenie potencjału przewozowego. Mimo tych działań i olbrzymich nakładów, transport nadal pozostaje newralgicznym ogniwem naszej gospodarki. Szczególnie w transporcie kolejowym występuje szereg trudności i napięć, wynikających głównie z braku odpowiednich zdolności załadowczych.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselHubertChojnacki">Z materiałów Ministerstwa Komunikacji wynika, że w roku bieżącym transport krajowy, publiczny i branżowy, zamknie swoje zadania nadwyżkami przewozów ładunków w stosunku do planu o 19 mln ton, przy nieosiągnięciu zakładanych w planie wielkości przez koleje normalnotorowe. Kolej przewiezie w roku bieżącym o 4 mln ton ładunków mniej niż zakładał plan. Dotyczy to m.in. ładunków masowych przesyłanych na duże odległości. Część towarów masowych, jak np. kamień wapienny, i kruszywa, nie przewiezionych w roku bieżącym, stanowić będzie dodatkowe obciążenie kolei w roku przyszłym, chociażby z uwagi na fakt, że rozwój budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych wymagać będzie pełnej realizacji tych dostaw.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselHubertChojnacki">Dysproporcja między zdolnością przewozową kolei a potrzebami przewozowymi wiąże się też z koniecznością ustalania pierwszeństwa w zaspokajaniu tych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselHubertChojnacki">Szybko rozwijająca się gospodarka kraju stawia coraz większe zadania przewozowe. Projekt planu na rok 1978 zakłada wzrost przewozów ogółem w stosunku do roku bieżącego o 6%, w tym na kolejach normalnotorowych o ponad 3%, w transporcie PKS o 8%, a w transporcie branżowym o przeszło 7%.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselHubertChojnacki">Powyższa dynamika przewozów w poszczególnych gałęziach transportu powiązana jest z zakładanym rozwojem gospodarki narodowej. Planowany wzrost przewozów nie usunie jednak w pełni wszystkich napięć przewozowych, głównie w zakresie ładunków masowych.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselHubertChojnacki">Wyższe zadania przewozowe wymagają dalszej poprawy w pracy transportu, szczególnie w efektywnym gospodarowaniu środkami transportu, w usprawnianiu działalności zaplecza obsługowo-naprawczego, we właściwym wykorzystywaniu nowo oddanych inwestycji transportowych, w tym również nowych tras komunikacyjnych.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselHubertChojnacki">Głównie w poprawie organizacji prac transportowych istnieją znaczne jeszcze rezerwy. Mam tu na uwadze przede wszystkim:</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselHubertChojnacki">Po pierwsze — dalsze odciążenie kolei przez transport samochodowy. Z praktyki wiadomo bowiem, że wiele zakładów pracy, mogąc wywozić swoje wyroby samochodami, chętniej korzysta z transportu kolejowego. Wiąże się to z niższymi opłatami przewozowymi, mniejszymi wymaganiami odnośnie do zabezpieczenia ładunku, dłuższym czasem przeznaczonym na załadunek wagonów. Są to nawyki, które koniecznie musimy przezwyciężyć.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselHubertChojnacki">Po drugie — dalsze konsekwentne eliminowanie przewozów nieracjonalnych i krzyżujących się. Z doświadczenia wiem, że mimo wydania szeregu zarządzeń i zwiększenia kontroli w tym zakresie zarówno przez resort komunikacji, jak i wojewódzkie sztaby przewozowe, nadal występują wypadki takich przewozów. Wynikają one głównie ze złego rozdzielnictwa niektórych surowców i materiałów, a dotyczą szczególnie przewozów materiałów budowlanych, złomu, stali konstrukcyjnej i zbrojeniowej rozprowadzanej przez — „Centrostal”, piasków formierskich i innych ładunków.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselHubertChojnacki">Po trzecie — dalsze stałe podnoszenie dyscypliny ładunkowej przez użytkowników kolei oraz skracanie czasu przemieszczania ładunków przez samą kolej. Na tym odcinku — mówię na przykładzie województwa kieleckiego — zanotowano wyraźny postęp, zmniejszając ilość godzin przetrzymywania wagonów o 25% w stosunku do roku poprzedniego, ale efekty te nie są w pełni zadowalające i istnieją tu nadal duże rezerwy.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselHubertChojnacki">Na szczególną uwagę i podkreślenie zasługuje sprawa należytej troski o tabor kolejowy zarówno przez jego użytkowników, jak i przez samą kolej. Nadal zbyt dużo wagonów ulega zniszczeniu przy rozładunku przez stosowanie niewłaściwych urządzeń lub wręcz wandalizm: zbyt dużo wagonów rozbijanych jest podczas manewrów kolejowych. Nierzadkie bowiem są sytuacje, kiedy rozładowany z dużym wysiłkiem, w wymaganym terminie wagon pozostaje na bocznicy przez kilka, a nawet kilkanaście godzin i nie jest przez kolej zagospodarowany. Podjęta 11 listopada br. decyzja Prezydium Rządu reguluje sprawę napraw przez zakłady pracy uszkodzonych wagonów, ale nadal aktualnym problemem pozostaje pełne wdrożenie i przestrzeganie postanowień rządowych w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselHubertChojnacki">W całokształcie zadań transportu duże znaczenie mają przewozy pasażerskie. Wielkość tych przewozów, oparta na planowanym potencjale taborowym, nie wykazuje w 1978 roku pożądanego wzrostu. W odniesieniu do przewidywanego wykonania roku bieżącego, zadania w tym zakresie wzrastają o niecały 1%, co w liczbach bezwzględnych daje 26 mln osób. Wynika to m. in. z ograniczonego przyrostu liczby autobusów wprowadzanych do eksploatacji. Rozumiemy, że na tyle nas obecnie stać. Ale proponuję, aby w ciągu roku czynić starania o znaczne zwiększenie parku autobusowego w celu łagodzenia dużych trudności.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselHubertChojnacki">Wysoki Sejmie! Jako poseł ziemi kieleckiej pragnę na przykładzie naszego regionu podać, w jaki sposób rozwiązywane są bieżące problemy transportowe i jakie podejmowane będą działania dla dalszego usprawnienia przewozów w 1978 r. Kielecczyzna, zwana — „Białym Zagłębiem”, posiada wysoko rozwinięty potencjał przemysłowy materiałów budowlanych oraz przemysł wydobywczy surowców, niezbędnych dla takich gałęzi gospodarki, jak: hutnictwo, chemia, cukrownictwo, i budownictwo. Wydobywane i wytwarzane w naszym województwie surowce i materiały są wysyłane na teren całego kraju i jako ładunki masowe, transportochłonne absorbują pokaźny potencjał taboru PKP. Z uwagi na trudności w przejęciu tego typu ładunków przez transport samochodowy zachodzi konieczność szukania rezerw w posiadanym do dyspozycji taborze kolejowym. Czyni się to głównie dzięki mechanizacji prac za- i wyładunkowych, w efekcie czego szybciej odzyskuje się wagony. W tych działaniach wyróżnia się transport spółdzielczości wiejskiej — „Transbud” i Przedsiębiorstwo Spedycji Krajowej. Duże zakłady pracy, jak Huta im. Marcelego Nowotki w Ostrowcu, cementownie i zakłady przemysłu wapienniczego podjęły naprawę wagonów we własnym zakresie. Szczególną uwagę zwraca się też na pełne wykorzystanie ładowności wagonów oraz na coraz lepsze wykorzystanie czasu pracy przeznaczonego na za- i wyładunki masy towarowej.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselHubertChojnacki">W transporcie samochodowym powołano wojewódzką rezerwę taborową o jednorazowej zdolności przewozowej 2 200 ton. Samochody te wykorzystywane są do wykonywania pilnych zadań przewozowych w województwie, szczególnie na rzecz budownictwa drogowego, zaopatrzenia handlu, przewozów materiałów budowlanych, na potrzeby rolnictwa. Wojewódzki Sztab d/s Transportu kontroluje realizację podejmowanych poczynań oraz ustala lokalne priorytety przewozowe, czuwa nad terminowością przewozów towarów rynkowych i eksportowych oraz materiałów na potrzeby budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselHubertChojnacki">Poczynania, o których mówiłem, spotykają się z coraz większym zrozumieniem i poparciem załóg zarówno zatrudnionych bezpośrednio w transporcie, jak i w przedsiębiorstwach korzystających z jego usług. Można więc sądzić, że założone w projekcie planu resortu komunikacji zadania na 1978 r. powinny być wykonane.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselHubertChojnacki">Wysoka Izbo! Ściśle związane z transportem jest budownictwo drogowe. Funkcjonalność sieci drogowej i jej stan rzutują na sprawność transportu. Wprowadzana w coraz szerszym zakresie mechanizacja rolnictwa, dynamiczny rozwój budownictwa na wsi, przewóz produktów rolnych — stawiają coraz większe wymagania w odniesieniu do dróg lokalnych, które mimo że nie stanowią zasadniczego szkieletu sieci komunikacyjnej, pełnią niebagatelną rolę w rozwoju gospodarczym kraju.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselHubertChojnacki">Pragnę jedynie zasygnalizować, że mimo czynionych przez resort komunikacji wysiłków na rzecz rozwoju i modernizacji tych dróg, nadal traktowane są one jednak marginesowo. Większość inicjatyw społecznych ludności wiejskiej przejawia się właśnie w formie prac związanych z budową dróg lokalnych. Musimy inicjatywom tym wychodzić naprzeciw i w sposób konkretny je wspierać. Jest pilna potrzeba zapewnienia potencjału sprzętowego, materiałów i dotacji na te cele, a także wyraźnego określenia roli i miejsca dróg lokalnych w całokształcie zadań drogownictwa.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselHubertChojnacki">Problem ten stawiam jako wniosek do rozpatrzenia przez resort komunikacji, w ramach przyszłorocznej działalności w zakresie gospodarki drogowej. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Janusz Zabłocki.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselJanuszZablocki">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Debata dzisiejsza, poświęcona rozpatrzeniu projektów planu i budżetu państwa na rok 1978, dostarcza jak co roku sposobności do dokonania przeglądu różnorodnych działań Rządu we wszystkich dziedzinach naszego życia państwowego tak w sferze gospodarczej, jak i politycznej. Nie mogąc w ograniczonych ramach czasowych mego przemówienia podjąć wszystkich tematów, które na to zasługują, pragnę je skoncentrować tym razem tylko na niektórych.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselJanuszZablocki">Sprawą, która z naszej strony, ze strony Koła Poselskiego — „Znak” wymaga zajęcia stanowiska — są doniosłe wydarzenia, jakie nastąpiły niedawno w stosunkach między Polską Rzecząpospolitą Ludową i Stolicą Apostolską oraz między państwem i kościołem w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselJanuszZablocki">Polska — jak to się często podkreśla — jest pierwszym w historii krajem, gdzie na tak wielką skalę nastąpiło po drugiej wojnie światowej spotkanie między marksistowsko-leninowskim socjalizmem a katolicyzmem, obecnym nie tylko w tradycjach narodu, ale też i w jego współczesnej świadomości. Było czymś nieuchronnym i zrozumiałym, że pierwsza faza tego spotkania — a stanowiły ją lata czterdzieste i początek pięćdziesiątych — przebiegała pod znakiem konfrontacji, przyjmującej niekiedy formy gwałtowne i dramatyczne. Jakkolwiek elementy tych konfrontacji utrzymywały się i w czasach późniejszych — jaskrawym ich przykładem były sprzeczności, jakie wystąpiły w roku 1966, roku tysiąclecia państwa polskiego, a zarazem chrześcijaństwa w naszym kraju — to jednak stopniowo po obu stronach umacniało się przeświadczenie, że jest to droga, która prowadzi do nikąd, a jedynie podważa jedność narodu i osłabia jego siłę. Negatywne doświadczenia lat konfrontacji udowodniły, że nie można liczyć na rozstrzygnięcie żadnego problemu istotnego na tej drodze, nie można na tej płaszczyźnie ułożyć wzajemnych stosunków. Coraz silniej zatem narzucał się z tych doświadczeń jedyny wniosek: że obie strony spotkania stają wobec konieczności współistnienia i współżycia nie w skali jednego czy dwóch pokoleń, ale w długiej perspektywie dziejowej, i że współżycie to staje się nakazem polskiej racji stanu, jedyną drogą prowadzącą do pokoju społecznego i jedności wszystkich Polaków w pracy dla dobra wspólnej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselJanuszZablocki">Jednym z motywów uznania ze strony społeczeństwa polskiego dla wyłonionego po grudniu 1970 roku nowego kierownictwa partii była właśnie ta okoliczność, iż od początku w przedstawionym przez nie programie brzmiało zrozumienie dla tej prawdy. Dążenie do pełnej normalizacji stosunków z kościołem, określone jako jeden z celów polityki Rządu, spotkało się z aprobatą i poparciem również Koła Poselskiego — „Znak”.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselJanuszZablocki">Przemawiając w debacie nad ustawą o własności kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych w dniu 23 czerwca 1971 r. przedstawiliśmy wówczas tezę, iż w świetle przemian dokonujących się we współczesnym świecie i w kościele po Soborze Watykańskim II powstaje u nas szansa wejścia stosunków państwa z kościołem w nową fazę, — „powstaje szansa świadomego przejścia wspólnym wysiłkiem obu stron z fazy konfrontacji w fazę trwałego współistnienia i współdziałania. Obiektywne przesłanki do takiego przejścia dojrzewają, zależy ono przede wszystkim od samych stron”. Stwierdziliśmy dalej, iż — „nie należy procesu pełnej normalizacji stosunków państwa z kościołem widzieć jedynie w jego aspekcie negatywnym, to jest sprowadzać go wyłącznie do eliminowania źródeł możliwych konfliktów i podziałów w społeczeństwie. Należy go widzieć również w jego aspekcie pozytywnym, od strony szans konstruktywnego współdziałania kościoła z państwem, od strony wzbogacania życia kraju uczestnictwem ludzi wierzących. Dlatego mówimy nie tylko o trwałym współistnieniu, ale i współdziałaniu”. Przypomnieliśmy, że nawet w najtrudniejszych okresach napięć i konfliktów istniała zawsze pewna sfera spraw, które były poza wszelką dyskusją jako sprawy dla wszystkich Polaków wspólne. Powinno być celem dalszych dążeń, by zakres takiego pozytywnego współdziałania znacznie rozszerzyć, by urzeczywistniało się ono nie tylko w momentach wyjątkowych i dramatycznych, ale również w polskim dniu powszednim.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselJanuszZablocki">W świetle powyższych wypowiedzi staje się zrozumiałe pozytywne stanowisko, jakie zajęliśmy wobec wystąpienia I Sekretarza KC PZPR, który w Mielcu w dniu 3 września 1976 r. podkreślił, iż — „istnieje szerokie pole dla owocnego współdziałania kościoła z państwem w realizacji ważnych celów narodowych”. Oczywiste się staje również nasze stanowisko | wobec doniosłych wydarzeń, jakie przyniosły I ostatnie tygodnie. Mam na myśli spotkanie w j dniu 29 października br. w gmachu Sejmu między I Sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem a Prymasem Polski księdzem kardynałem Stefanem Wyszyńskim, które — jak głosi komunikat — doprowadziło do wymiany poglądów na — „najważniejsze sprawy narodu i kościoła, mające doniosłe znaczenie dla jedności Polaków w dziele kształtowania pomyślności PRL”. Mam również na myśli wizytę złożoną w dniu 1 grudnia br. w Watykanie Papieżowi Pawłowi VI przez I Sekretarza KC PZPR oraz wygłoszone przez obie strony przemówienia.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselJanuszZablocki">„Utrwalamy — powiedział m. in. w swoim przemówieniu Edward Gierek — w duchu tradycyjnej polskiej tolerancji stan, którego cechą jest to, że między kościołem i państwem nie ma konfliktu; mamy wolę współdziałania w urzeczywistnianiu wielkich celów narodowych”.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselJanuszZablocki">Idea takiego współdziałania spotkała się z żywym i pozytywnym odzewem u Papieża Pawła VI. — „Wyraziliśmy w toku tej rozmowy, powiedział Papież, życzenie oraz — z naszej strony — pragnienie współpracy, ażeby w klimacie nacechowanych zaufaniem stosunków między kościołem i państwem oraz przy uznaniu właściwych zadań i misji kościoła we współczesnej rzeczywistości kraju działać na rzecz tej — „jedności Polaków w dziele budowania pomyślności PRL”, co jest również życzeniem Episkopatu”. Jak podkreślił Paweł VI — „również dzisiaj kościół jest gotów wnieść do społeczeństwa polskiego swój pozytywny wkład. Takie jest jego pragnienie i takie jego szczególne uzdolnienie, przede wszystkim gdy chodzi o wychowanie w poszanowaniu wartości moralnych, a wśród nich tych wartości, które dotyczą etyki społecznej oraz ofiarności we współdziałaniu dla wspólnego dobra, w pracy i wolnym, osobistym zaangażowaniu się na rzecz prawdziwego i pełnego rozwoju kraju”.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselJanuszZablocki">Wydarzenia z 29 października i 1 grudnia br. dzięki swemu bezprecedensowemu charakterowi zasługują na miano historycznych. Wyrażają one z obu stron wolę wprowadzenia stosunków między kościołem i państwem w Polsce w nową fazę — fazę nie tylko współistnienia, ale i współdziałania.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselJanuszZablocki">Zbliżenie między kościołem a państwem, którego widomym znakiem są owe doniosłe wydarzenia, stało się możliwe dzięki pogrudniowej polityce państwa, której patriotyczne i humanistyczne walory zostały docenione przez Episkopat i opinię katolicką. Trzeba podkreślić w szczególności uznanie katolików dla obranej po grudniu 1970 r. strategii rozwoju społeczno-gospodarczego, której intencją było podporządkowanie wzrostu sił wytwórczych jakościowemu rozwojowi życia narodu, co przejawiło się również w podjęciu aktywnej polityki społecznej. Uznanie dla podejmowanych w tej sferze inicjatyw wyraził w swoim przemówieniu w dniu 1 grudnia Papież Paweł VI. Trzeba również podkreślić uznanie dla dążeń, by powstające wewnątrz kraju napięcia rozwiązywać metodami politycznymi, a nie administracyjnymi, czego przejawem jest ostatnia lipcowa amnestia. Zgodnie ze sformułowaną zasadą konsultowania ze społeczeństwem najważniejszych decyzji, opinia katolicka ma prawo spodziewać się i dalej, że w toku konsultacji będzie brany pod uwagę także jej głos, wyrażany przez Episkopat Polski, a także przez środowiska katolickie. Wreszcie czynnikiem, który przyczynił się do wzajemnego zbliżenia i przygotował przesłanki dla wydarzeń, o których mowa, była prowadzona od prawie 7 lat polityka wobec kościoła, polityka dążenia do normalizacji stosunków, zainicjowana przez pogrudniowe kierownictwo partii i Rządu i potwierdzona wieloma znanymi faktami, budzącymi w społeczeństwie polskim pozytywny oddźwięk.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselJanuszZablocki">Pragniemy wyrazić radość z powodu faktu, iż doniosła wizyta w Watykanie I Sekretarza KC PZPR została poprzedzona jego spotkaniem z Prymasem Polski. Opinia polska powszechnie odczytuje w tym intencję, by w rozmowach Rządu ze Stolicą Apostolską należycie respektować szczególną rolę kościoła w Polsce i jego Episkopatu. Takie stanowisko przyjmowane jest z uznaniem i aprobatą z uwagi na wysoki szacunek i zaufanie, jakim cieszy się w naszym narodzie ksiądz Prymas Stefan Wyszyński — przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, a także i dlatego, iż czynna obecność Episkopatu Polski w stosunkach między państwem a Watykanem stanowi dla szerokich kręgów opinii katolickiej dodatkową rękojmię, że jest należycie uwzględniana specyfika polskiej sytuacji i potrzeby kościoła w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselJanuszZablocki">Wysoka Izbo! Zakończona wczoraj 161 Konferencja Plenarna Episkopatu Polski uznała, że — „rozmowa Prymasa Polski w Sejmie z I Sekretarzem KC PZPR miała doniosłe znaczenie i może się przyczynić do pogłębienia pokoju społecznego w ojczyźnie. Episkopat uważa rozmowy z władzami państwowymi dla dobra narodu i kościoła za pożyteczne, a nawet konieczne”. Konferencja ocenia też dodatnio fakt przyjęcia przez Papieża Pawła VI w dniu 1 grudnia br. delegacji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i uważa ten fakt za bardzo ważki i historycznie wymowny. Również w szerokiej opinii katolickiej naszego kraju treść tych wydarzeń przyjmowana jest ze zrozumieniem ich historycznej wagi i z zaufaniem, w którym istotną rolę odgrywa zaufanie do osoby Ojca świętego i osoby Prymasa Polski. Katolicy polscy ufają, że postawa przyjęta przez kościół w stosunkach z naszym państwem wypływa z dojrzałego poczucia odpowiedzialności za spełnianie jego misji religijnej w naszym kraju, a także z troski o wspólne dobro narodu.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselJanuszZablocki">Podkreślając doniosłość tych wydarzeń, uważamy za właściwe w ich ocenie, st także w ocenie ich możliwych skutków zachować konieczny realizm.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselJanuszZablocki">Nie mamy podstaw oczekiwać, że ustaną od tej chwili wszelkie różnice i trudności we wzajemnym współżyciu, których ostatecznym źródłem jest przecież i nadal zasadnicza odmienność doktryn. Należałoby jednak sobie życzyć, aby przy występowaniu tych różnic utrwalał się we wzajemnych stosunkach nowy styl. Pragnę tu zwrócić uwagę na nawiązanie w cytowanym przemówieniu Edwarda Gierka do tradycji polskiej tolerancji. Akcent ten pojawiający się zresztą w jego wystąpieniach nie po raz pierwszy, budzić musi u Polaków szczególną aprobatę. Istotnie, polskiej kulturze było i jest właściwe poszanowanie praw ludzi, którzy wierzą czy myślą inaczej. Obce są nam tradycje fanatyzmu i nawracania siłą. Kiedy nowożytna Europa pławiła się we krwi wojen religijnych, kiedy prześladowano i skazywano na wygnanie innowierców, właśnie Polska —„państwo bez stosów” — jawiła się jako kraj wolności religijnej i swobód obywatelskich. Kiedy w wielu krajach święciła triumf nietolerancyjna zasada — „cuius regio eius religio” — zasada, w myśl której religia panującego obowiązuje także jego poddanych — właśnie wtedy u nas Zygmunt August wypowiadał do narodu pamiętne słowa: — „Nie jestem królem waszych sumień”. Te najlepsze tradycje tolerancji w polskiej kulturze i życiu państwowym zasługują na to, by o nich pamiętać i by je kontynuować. Wdrożenie ich w codzienną praktykę naszej współczesności służyłoby umocnieniu w społeczeństwie polskim odczucia tożsamości narodowej tej drogi, którą Polska Rzeczpospolita Ludowa obrała i którą kroczy ku przyszłości.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselJanuszZablocki">Zasada tolerancji we współczesnych polskich warunkach powinna więc oznaczać, że państwo — w swoim dążeniu, by być wspólnym dobrem wszystkich Polaków, wierzących i niewierzących — zachowa neutralność wobec światopoglądowych różnic między obywatelami, wstrzyma się od angażowania poprzez swój administracyjny aparat na korzyść jednej strony. Powinna też oznaczać, iż pozostając przy swoich światopoglądowych przekonaniach i nie rezygnując z pozyskiwania dla nich innych, strony wyrzekają się stosowania wszelkich metod nacisku godzących w wolność sumienia; zgodnie też uznają, że z różnych przekonań religijnych i filozoficznych czerpać można jednako motywację dla służby wspólnemu dobru, nadrzędnym interesom narodu i państwa.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselJanuszZablocki">Nie zamykamy również oczu na to, że doniosłe spotkania, o których była mowa, nie przyniosły — bo takiego celu sobie nie mogły stawiać — uregulowania wszystkich dotychczas nie rozwiązanych problemów, jakie istnieją jeszcze między kościołem a państwem. Wymagać to będzie na pewno jeszcze czasu, a także cierpliwości i dobrej woli z obu stron. Ważne jest jednak to, że dla procesu regulowania tych spraw powstały bardziej sprzyjające warunki, można też żywić nadzieję, że w wytworzonym klimacie zrozumienia — rozwiązania będą dojrzewać szybciej ku zadowoleniu obu stron.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselJanuszZablocki">W trosce o to, by owoce tych doniosłych wydarzeń były najobfitsze, by skutecznie służyły umacnianiu jedności wszystkich Polaków, pragniemy powrócić do sprawy niejednokrotnie już z tej trybuny przez Koło nasze przypominanej. Chodzi o to, że kościół w Polsce to nie tylko hierarchia kościelna, nie tylko duchowieństwo i problemy kultu. To także miliony świeckich ludzi wierzących, którzy również czują się członkami kościoła, a zarazem obywatelami naszego państwa. Jedność i zwartość naszego narodu, wyzwolenie szerszej inicjatywy i aktywności, uruchomienie wszystkich dotąd jeszcze nie wykorzystanych sił dla dobra kraju zależą również, jak to nieraz podkreślaliśmy, od tego, w jakim stopniu nowy klimat stosunków państwa z kościołem obejmie i wierzących świeckich obywateli. Zależą od tego, w jakim zakresie odczują go w klimacie swego dnia powszedniego w zakładzie pracy i miejscu zamieszkania, w szkole i uczelni, w środkach masowego przekazu i organizacjach społecznych. I w jakiej mierze odczuwać będą, iż wszędzie tam traktowani są rzeczywiście jako pełnoprawni obywatele ludowego państwa, oceniani nie według innych kryteriów, ale w zależności od własnej pracy i kompetencji.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselJanuszZablocki">Episkopat Polski, który wczoraj zakończył obrady swej 161 Konferencji Plenarnej stwierdził w komunikacie, że: — „Kościół, a więc całe społeczeństwo katolickie w Polsce pragnie w jeszcze większym stopniu wnosić swój wkład w tworzenie wartości duchowych i moralnych, a przez to także materialnych naszej ojczyzny. Podstawowym bowiem obowiązkiem każdego obywatela jest troska o wspólne dobro narodu. Powstaje ono przez współdziałanie wszystkich wartości społecznych, moralnych i gospodarczych. Troska ta będzie tym owocniejsza, im bardziej wszyscy obywatele będą mogli mieć pewność uszanowania ich podstawowych praw, w tym również prawa do wypowiadania jawnego swej opinii w sprawach społecznych i związanych z życiem publicznym”.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#PoselJanuszZablocki">Uznając doniosły krok naprzód, jaki nastąpił w stosunkach między kościołem a państwem, trzeba mieć świadomość, iż jest to dopiero otwarcie procesu, który powinien być obustronnie podtrzymywany i utrwalany. Katolicy polscy, którzy w cytowanym przemówieniu Papieża Pawła VI znajdują dodatkowe wezwanie do wejścia na tę drogę, powinni odpowiedzieć na powstałą sytuację rozwinięciem szerszej działalności społecznej. Są to zadania, którym nie sprosta samo duchowieństwo bez laikatu katolickiego. Co więcej — przez fakt, iż tkwi on w samym sercu życia społecznego, że posiada w tej dziedzinie niezbędne doświadczenia i kompetencje, właśnie laikatowi przypada w nich rola wiodąca. Środkiem realizacji tych zadań nie może być więc tylko ambona, konfesjonał czy katecheza, ale również katolicka prasa i organizacje społeczne. Potrzebne jest, o czym już mówiliśmy dawniej, pobudzenie ruchu ożywionego zasadami chrześcijańsko-społecznymi i skierowanego na podejmowanie zadań w różnych dziedzinach życia ogólnonarodowego, gdzie wkład katolików jest oczekiwany.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#PoselJanuszZablocki">Gotowi odpowiedzieć konstruktywnie na potrzeby ogólnonarodowe, katolicy polscy oczekują, że ich działania skierowane ku tak pojmowanym celom społecznym spotykać się będą z większym niż dotąd zrozumieniem ze strony władz administracyjnych i że będzie na nie otwarte zielone światło. Dotyczy to różnorodnych inicjatyw zmierzających do nasycania treściami etyczno-społecznymi pracy duszpasterskiej i wychowawczej kościoła, programów katolickich uczelni i seminariów, publikacji i wydawnictw, wykładów dla laikatu i możliwości jego organizowania się wokół konkretnych społecznych dzieł. Dotyczy to również ruchu na rzecz trzeźwości, a także społeczno-opiekuńczej działalności wielu zasłużonych i ofiarnie pracujących męskich i żeńskich zakonów.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#PoselJanuszZablocki">Wysoka Izbo! Poruszamy te sprawy w głębokim przeświadczeniu, że kryją się na tym obszarze bogate i ciągle jeszcze nie wykorzystane rezerwy społecznej energii, inicjatywy i dobrej woli, rezerwy tak bardzo potrzebne w ogólnonarodowym wysiłku, który nas czeka i któremu poświęcona jest dzisiejsza sejmowa debata. W oczekiwaniu, że rok przyszły przyniesie postęp również i w tej dziedzinie, Koło Poselskie „Znak” oświadcza, że głosować będzie za przedłożonymi projektami planu i budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-22.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Zarządzam przerwę w posiedzeniu do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 15 min. 30 do godz. 16 min. 05)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wznawiam posiedzenie. Głos ma posłanka Stefania Pachnowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselStefaniaPachnowska">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Mija rok od chwili, gdy Wysoka Izba podjęła decyzję będącą realizacją kierunków nakreślonych przez Biuro Polityczne Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego w przedmiocie rozwoju usług i rzemiosła. W planie i budżecie na rok 1977 problemy te znalazły swe poczesne miejsce.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselStefaniaPachnowska">Rozwój rzemiosła i usług stanowi bowiem ważki element umocnienia równowagi rynkowej, zaspokojenia różnorodnych potrzeb naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselStefaniaPachnowska">Mimo że do końca roku pozostaje jeszcze trochę czasu, to nie sposób odnosić się do wielkości zadań na rok 1978 bez świadomości realizacji zadań roku 1977. Rok ten przyniósł ważne efekty. W rzemiośle liczba warsztatów wzrosła o 9,5 tys., w tym o 5 tys. na wsiach. Zwiększyła się także liczba zatrudnionych pracowników w zakładach rzemieślniczych o ponad 26 tys. osób. Obroty rzemiosła wzrosły o 738 mln zł, przy czym warto dodać, że udział usług dla ludności w obrotach stanowi ponad 50%.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselStefaniaPachnowska">Rzemiosło dało na rynek więcej wyrobów codziennego użytku na sumę około 3 mld zł. Warto tu podkreślić, że w porównaniu z 1976 r. o 884 mln zł wzrośnie wartość dostaw wyrobów spożywczych. Zmniejszyła się natomiast wartość usług dla gospodarki uspołecznionej o około 20% w stosunku do roku 1976. Zauważyć jednak warto, iż pozbawienie jednostek uspołecznionych niektórych usług wykonywanych przez rzemiosło, chociażby takich, jak naprawa i konserwacja maszyn biurowych, przysparza wiele kłopotów instytucjom i urzędom, a rzemieślnikom tych branży odbiera pracę.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselStefaniaPachnowska">Wpłaty rzemiosła z tytułu podatków do budżetu państwa były zgodne z założeniami w tym względzie. Stabilizacja systemu podatkowego zapoczątkowała proces odbudowania wzajemnego zaufania, a także stworzyła przesłanki do eliminowania z szeregów rzemiosła tych nielicznych jednostek, które szukają nieuczciwych zarobków. Te niektóre tylko, bardzo skrótowo podane efekty roku 1977 w zakresie rozwoju rzemiosła, pozwalają wysnuć wniosek, iż realizacja planu rozwoju produkcji i usług rzemiosła przebiega prawidłowo oraz, że przekracza założone wielkości.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselStefaniaPachnowska">Nie znaczy to jednak, iż zaspokojone zostały potrzeby społeczne, tym bardziej że dynamiczny rozwój różnych dziedzin życia potrzeby te zwielokrotnił. Przykładem w tym względzie może być wzrost budownictwa mieszkaniowego, w tym także jednorodzinnego. Wzrasta tu zapotrzebowanie na roboty wykończeniowe o wyższym standardzie, na meble uzupełniające, na sprzęt oświetleniowy. Powstają potrzeby szerszego rozwoju budownictwa jednorodzinnego, najczęściej realizowanego w wykonawstwie budowlanym przez rzemiosło indywidualne. Również w wielu innych dziedzinach codziennego życia obywateli naszego kraju — rzemiosło może i powinno być szerzej wykorzystane. Pod takim zresztą kątem kształtuje się plan roku 1978.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselStefaniaPachnowska">Wskaźniki przyjęte do tego planu znacznie przewyższają zadania określone w uchwale Sejmu o planie 5-letnim i przewidują dalszy wzrost liczby zakładów rzemieślniczych o 8 tys., zatrudnienia — o ponad 34 tys. osób, wartości wyrobów rynkowych — o 3,4 mld zł i usług o 6,4 mld zł.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselStefaniaPachnowska">Projekt planu przewiduje nadto wzrost udziału wiejskich zakładów rzemieślniczych w ogólnej liczbie zakładów, a także dalszy wzrost liczby zakładów świadczących usługi dla ludności. Pragnę tu podkreślić, że przewidziana planem ogólna wartość usług, które świadczyć będzie rzemiosło, opiewa na kwotę 35,3 mld zł. Te proporcje udziału rzemiosła w ogólnym rozwoju gospodarczym kraju wymagać będą podjęcia wielu działań zapewniających warunki i środki dla prawidłowej realizacji zadań.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselStefaniaPachnowska">Na pierwszy plan wysuwają się sprawy zaopatrzenia rzemiosła. Należy tu z wielkim uznaniem podkreślić, że w istotny i odczuwalny sposób poprawiły się dostawy surowców centralnie dzielonych. Nadal jednak istnieją poważne trudności w zakresie zdobycia wielu surowców takich, jak np. kleje, dodatki krawieckie i zdobiny, elektrody, papa, szkło płaskie okienne, wapno hydratyzowane itp.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselStefaniaPachnowska">Uprawnienia dane wojewodom nie pozostają we właściwym stosunku do stanowiska poszczególnych przedsiębiorstw takich, jak np. Centrala Zbytu Wyrobów Metalowych — „Metalzbyt” czy Biuro Zbytu Materiałów Budowlano-Instalacyjnych bądź innych, które powinny w większym stopniu realizować potrzeby surowcowe rzemiosła. Trzeba tu także stwierdzić, że większe zdynamizowanie działań nastąpić powinno między służbami zaopatrzeniowymi samorządu gospodarczego rzemiosła a Urzędem Gospodarki Materiałowej i jego agendami w terenie. Szerzej i bardziej wszechstronnie rzemiosło wykorzystywać może surowce wtórne i odpadowe, bardziej wszechstronnie wykorzystywać surowce odpadowe z przemysłu lokalnego, a także przystąpić do tworzenia — w ramach Hurtowni Zaopatrzenia Rzemiosła — własnych zakładów przetwarzających te surowce i uzdatniających je dla potrzeb produkcji i usług rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselStefaniaPachnowska">Drugim istotnym czynnikiem dalszego rozszerzania produkcji i usług — jest baza lokalowa. Pomyślnym objawem było to, że rok 1977 był rokiem zdecydowanie zwiększonych inwestycji rzemieślniczych. Inwestowanie z własnych środków rzemiosła jest kierunkiem najbardziej prawidłowym. Aby jednak można go było rozwijać trzeba:</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselStefaniaPachnowska">po pierwsze — zdecydowanie zwiększyć kredyty inwestycyjne dla rzemiosła;</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselStefaniaPachnowska">po drugie — zapewnić wykonawstwo tych inwestycji.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselStefaniaPachnowska">Jeżeli chodzi o pierwszą sprawę — Bank Gospodarki Żywnościowej na rok przyszły przewidział kredyt na środki obrotowe i inwestycyjne dla pozarolniczej gospodarki nie uspołecznionej w wysokości miliarda złotych, lecz w ciężar tej kwoty, obok kredytów dla rzemiosła, wchodzą także kredyty dla prywatnych kupców i usługowców, np. taksówkarzy. Część tego kredytu wykorzystają także ajenci, którzy przejmują małe placówki handlu uspołecznionego.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselStefaniaPachnowska">Jeżeli tu stwierdzę, że wybudowanie jednej piekarni rzemieślniczej to przeciętnie koszt ok. 1,5 mln zł, a piekarni tych ma przybyć w roku 1978 ok. 200 — to tylko inwestycje na ten cel wyniosłyby 300 mln zł. Jeśli przy tym obcięlibyśmy w jakikolwiek sposób zrównoważyć wysokości kredytów z efektami ekonomicznymi uzyskanymi przez rzemiosło z tytułu zniżek podatkowych — to operacja ta jest dość względna, ponieważ obok inwestycji rzemiosło powinno szybko uzupełniać i unowocześniać stary park maszynowy, jeśli jego produkcja i usługi mają wzrastać i być coraz bardziej nowoczesne. Trzeba zresztą zaznaczyć, że budżet państwa na rok 1978 przewiduje ogólne zwiększenie wpływów od gospodarki nieuspołecznionej o 1,6% w stosunku do 1977 r., przy czym czynnikiem decydującym w tym względzie jest wzrost wpłat podatkowych od indywidualnej działalności usługowo-produkcyjnej o 8,1%. Wiąże się to z założonym wzrostem obrotów rzemiosła, które z kolei uwarunkowane są w dużej mierze odpowiednią bazą lokalową i należytym zaopatrzeniem surowcowym.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselStefaniaPachnowska">W zakresie wykonawstwa budowlanego należy w jak największym stopniu oprzeć je na siłach samego rzemiosła, odciążając w ten sposób budowlane wykonawstwo uspołecznione. Komisja Planowania wraz z Centralnym Związkiem Rzemiosła powinny jednak określić ilość potrzebnego ciężkiego sprzętu budowlanego, maszyn i środków transportu zapewniających należyte wykonanie zadań na odcinku realizacji inwestycji rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselStefaniaPachnowska">Oczekiwany jest także bardziej zdecydowany udział spółdzielczości budowlano-mieszkaniowej w udostępnieniu rzemiosłu lokali na usługi i produkcję, na zasadach ogólnie przyjętych w tej spółdzielczości.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselStefaniaPachnowska">Warto tu także zaznaczyć, że inwestycje rzemieślnicze realizowane powinny być w większych formach wykonawstwa, takich jak np. zespoły warsztatów produkcyjno-usługowych. Rysuje się tu właściwa rola urzędów administracji terenowej, które tworzyć powinny ośrodki usług bytowych, udostępniając odpowiednią lokalizację dla ich realizacji oraz niezbędną pomoc, szczególnie ze strony terenowych służb architektonicznych, geodezyjnych i innych, które bardziej skutecznie powinny przyspieszać realizację zadań.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselStefaniaPachnowska">Jednostki terenowych organów administracji powinny bardziej wszechstronnie programować sieć, a także z większym zdecydowaniem rewindykować niewielkie lokale handlowo-usługowe z przeznaczeniem ich na usługi i rzemiosło.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselStefaniaPachnowska">Wysoka Izbo! Istotnym elementem rozwoju usług i produkcji rynkowej rzemiosła są kadry. Plan przewiduje dalsze zwiększenie zatrudnienia w tej dziedzinie gospodarki narodowej o ok. 35 tys. osób. Lecz o postępie w usługach i produkcji nie tylko decyduje wzrósł liczby pracowników, lecz również poziom ich kwalifikacji zawodowych.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselStefaniaPachnowska">Mimo rozbudowy w ostatnich latach różnych form kształcenia szkolnego i pozaszkolnego, nadal odczuwa się — szczególnie w usługach — poważny deficyt pracowników wykwalifikowanych. Duże możliwości usprawnienia kształcenia kadr dla usług stwarza zapowiedziana reforma systemu oświaty. W nowym modelu edukacji należy zapewnić jednolitość i ciągłość systemu szkolenia zawodowego, a równocześnie wysoką elastyczność, pozwalającą szybko dostosowywać programy kształcenia do aktualnego popytu na określone usługi.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselStefaniaPachnowska">Na przyciąganie młodzieży do pracy w placówkach usługowych znaczny wpływ mieć będzie coraz szersze wprowadzenie do usług postępu techniczno-organizacyjnego.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselStefaniaPachnowska">Poza poprawą warunków lokalowych i wyposażenia technicznego warsztatów — zapewnienie uczniom rzemieślniczym perspektyw życiowego awansu i stabilizacji w zawodzie, m.in. przez ułatwianie młodym czeladnikom uruchamiania własnych zakładów, dać może w efekcie zwiększenie zainteresowania pracą w rzemiośle. Jest to zadanie zarówno dla władz administracji terenowej, jak i samorządu gospodarczego rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselStefaniaPachnowska">Istotnym problemem jest sprawa przechodzenia rzemieślników na renty, a w związku z tym groźba likwidacji pewnej liczby warsztatów. Z dużym uznaniem należy tu powitać poczynania niektórych władz administracji terenowej, dla przykładu Warszawy, które podejmują inicjatywę przekazywania warsztatów przez rzemieślników-rencistów osobom przez nich wskazanym, o wysokich kwalifikacjach, z zagwarantowaniem rzemieślnikom-rencistom dalszej pracy w warsztacie na ogólnych warunkach przyjętych dla rencistów. Takie inicjatywy, przeciwdziałające likwidacji warsztatów i zapewniaj ące rzemieślnikom-rencistom wykorzystanie ich kwalifikacji i możliwości, należy popierać i poszerzać.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PoselStefaniaPachnowska">Wysoka Izbo! Każda praca, każde działanie będzie wówczas miało szansę właściwej realizacji, jeśli ludzie je podejmujący odznaczać się będą wysokim poczuciem odpowiedzialności, chęcią rzetelnej pracy i głębokim zaangażowaniem. Rzemiosło na przestrzeni szeregu lat wykazało się w zasadzie tymi cechami — lecz nowe zadania stawiają przed nim nowe wymogi. Aby im sprostać, zintensyfikować należy działanie organów samorządowych, zwiększyć ich oddziaływanie na pobudzanie do coraz lepszej i wydajniejszej pracy, bardziej wszechstronnej działalności wytwórczej, wychodzenia naprzeciw potrzebom naszego społeczeństwa, szukania dróg i sposobów właściwego im sprostania. To wielkie zadanie działania społeczno-wychowawczego spoczywa na cechach, izbach rzemieślniczych i Centralnym Związku Rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PoselStefaniaPachnowska">Państwo stworzyło warunki pracy, określone zostały potrzeby społeczne, podniósł się autorytet wytwórcy i usługowca. Od nich właśnie, od ich pracy i zaangażowania, wiele obecnie zależy. Rzemieślnicy muszą zdawać sobie sprawę, że stanowią jedno z istotnych ogniw manewru gospodarczego nakreślonego przez IX Plenum KC PZPR, że są tym ogniwem, którego działanie ma dać społeczeństwu więcej artykułów rynkowych i usług. Działanie to ma w konsekwencji zdecydowanie przyczynić się do prawidłowego funkcjonowania rynku, zrównoważenia poziomu i dynamiki wzrostu dochodów ludności z wielkościami dostaw towarów i świadczonych usług. Tym zadaniom poświęcać będą także stałą uwagę instancje- Stronnictwa Demokratycznego, widząc w ich realizacji urzeczywistnienie współodpowiedzialności za rozwój naszej ludowej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma posłanka Ludmiła Mazurkiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselLudmilaMazurkiewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W planie i budżecie na rok 1978 poczesne miejsce zajmuje problematyka oświaty i wychowania.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselLudmilaMazurkiewicz">W ostatnich kilku latach w tej ważnej dziedzinie naszego życia nastąpiły doniosłe zmiany m.in. w wyniku realizacji uchwał partii i uchwały Sejmu z 13 października 1973 r. w sprawie reformy systemu edukacji narodowej. Wiele wysiłku i środków przeznaczono na wyrównywanie poziomu nauczania w szkołach podstawowych, czemu przede wszystkim służy przebudowa szkolnictwa na wsi, jak również na poprawę bazy materialnej i rozwój wychowania przedszkolnego. Do niewątpliwych osiągnięć należy zaliczyć opracowanie koncepcji programowej zreformowanej szkoły, sieci szkół 10-letnich oraz realizację programu dokształcania nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselLudmilaMazurkiewicz">Nadchodzący rok 1978 będzie miał zasadnicze znaczenie dla oświaty i wychowania. Będzie to bowiem rok początku wdrażania reformy systemu edukacji narodowej w klasach pierwszych. Faktycznie jednak reforma rozpoczęła się już w roku bieżącym, z momentem wprowadzenia do przedszkoli programu wychowawczo-dydaktycznego zawierającego dla 6-latków elementy nauki pisania i czytania, stanowiącego integralną część nowego systemu oświatowego. Wychowaniem przedszkolnym objęto ponad 95% dzieci 6-letnich. Wypada jednak podkreślić, że występują w tej dziedzinie poważne dysproporcje. Przede wszystkim znaczna część tych dzieci, zwłaszcza na wsi, uczęszcza do ognisk przedszkolnych prowadzących zajęcia jeszcze nierzadko w wymiarze poniżej 18 godzin tygodniowo, co nie zapewnia wyrównanego startu szkolnego. Wypada tu powtórzyć postulat Komisji Oświaty i Wychowania, aby dzieci tej grupy wiekowej umieszczać w placówkach przedszkolnych o wyższym stopniu organizacji. Z drugiej strony w przedszkolach miejskich, w nowych osiedlach mieszkaniowych, na skutek opóźnień w budowie infrastruktury oświatowej, spotyka się oddziały przedszkolne liczące zbyt wielu wychowanków, np. w Elblągu do 50 dzieci. Wielką pomocą w rozwoju wychowania przedszkolnego może być ogromne zaangażowanie społeczeństwa i zakładów pracy, które pozwala na tworzenie nowych placówek przedszkolnych w drodze pozainwestycyjnej. Rzecz jednak w tym, aby to zaangażowanie należycie wykorzystać. Zdarzało się bowiem w latach ubiegłych, że przedszkołom tym nie zapewniano personelu i innych środków niezbędnych do funkcjonowania, co powodowało wiele rozczarowań zarówno inicjatorów, jak i zainteresowanych rodziców.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselLudmilaMazurkiewicz">Obecnie odbywa się gruntowna analiza stanu przygotowań do podjęcia realizacji nowego programu nauczania w klasach pierwszych zreformowanej szkoły. Sytuacja pod tym względem jest w poszczególnych województwach zróżnicowana, zwłaszcza w zakresie bazy materialnej, wyposażenia w pomoce naukowe oraz stopnia przygotowania kadry. Czas, jaki nam pozostał do rozpoczęcia nowego roku szkolnego należy w maksymalnym stopniu wykorzystać, by te dysproporcje złagodzić. Wydaje się również celowe, aby w tym przełomowym momencie sprawami wychowania i nauczania w większym niż dotychczas stopniu zainteresować rodziców i uczynić ich współpartnerami szkoły.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselLudmilaMazurkiewicz">Na pozytywną ocenę zasługują dotychczasowe działania zmierzające do podniesienia stopnia organizacyjnego szkolnictwa na wsi poprzez wdrażanie koncepcji zbiorczych szkół gminnych. Obecnie w kraju funkcjonuje już 1656 tych szkół. Nie wszystkie one już mają pełne warunki do realizacji zwiększonych wobec nich wymagań i zadań. Plan na rok 1978 przewiduje utworzenie dalszych 183 zbiorczych szkół gminnych.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselLudmilaMazurkiewicz">Uznając za słuszne zmniejszanie w planie na rok 1978 udziału inwestycji netto w dochodzie narodowym, co ma zapewnić zakładany wzrost spożycia, należy dążyć do tego, aby ustalone środki i plany efektów rzeczowych były realizowane w 100%. Szczególną uwagę należy zwrócić na budowę obiektów oświatowych v/ miejscowościach, w których szkoły pracują jeszcze w trudnych warunkach lokalowych, jak i na zapewnienie dowożenia uczniów do szkół zbiorczych.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselLudmilaMazurkiewicz">Pozytywnie należy ocenić stan przygotowań kadry nauczycielskiej, systematyczne doskonalenie jej kwalifikacji zawodowych oraz podnoszenie wykształcenia kierunkowego. Program w tym zakresie realizowany jest w sposób planowy i jest to dużym osiągnięciem w całokształcie przygotowań do reformy oświaty.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselLudmilaMazurkiewicz">Proponuję, żeby dla lepszego rozmieszczenia wysoko kwalifikowanych kadr nauczycielskich i innych na terenie wsi zintensyfikować budownictwo mieszkaniowe zwłaszcza w centrach gmin.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselLudmilaMazurkiewicz">Funkcja przyszłej 10-letniej powszechnej szkoły średniej wymaga jednak zwiększenia zasięgu działalności każdej środowiskowej placówki szkolnej i odpowiedniego przygotowania w tym zakresie kadry nauczycielskiej. Słuszne przeto wydaje się jeszcze większe nasycenie problematyką opiekuńczo-wychowawczą programów kształcenia i dokształcania w wyższych szkołach pedagogicznych i uniwersytetach.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselLudmilaMazurkiewicz">Wysoki Sejmie! Realizacja odpowiedzialnych zadań wynikających z wprowadzenia nowego systemu edukacji narodowej wymaga szerokiego frontu społecznego zaangażowania. Dotychczasowa powszechna dyskusja nad kształtem i programem szkoły 10-letniej wskazuje na ogromne zainteresowanie całego społeczeństwa problematyką wychowania przyszłych pokoleń. Klimat ten należy podtrzymać i szeroko wykorzystać do upowszechnienia celów i zadań działalności oświatowej i wychowawczej.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselLudmilaMazurkiewicz">Współczesna szkoła musi przecież wychowywać obywatela zaangażowanego, ideowego, społecznika, solidnego pracownika, a jednocześnie wszechstronnie wykształconego, przygotowanego do przyjęcia coraz trudniejszych zadań, które niosą współczesne przemiany społeczne i rewolucja naukowo-techniczna. Musi więc zaszczepiać te cechy, które składają się na treść współczesnego patriotyzmu naszego narodu. Wymagać to będzie od nas wychowawców, od rodziców, organizacji społecznych, całego dorosłego społeczeństwa przekazywania młodzieży największych wartości tkwiących w nas samych.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselLudmilaMazurkiewicz">Mówiąc o tych sprawach w odniesieniu do oświaty, myślę jednak o szerszych społecznych uwarunkowaniach realizacji zadań społeczno- gospodarczego rozwoju kraju. Chodzi tu przede wszystkim o dalsze umacnianie takiego klimatu społecznego, który sprzyjać będzie pełnemu osiąganiu celów społeczno-gospodarczych, kształtowaniu postaw osobistego zaangażowania, pracowitości, oszczędności i obywatelskiego zdyscyplinowania. Chodzi tu także o utrwalenie w całym społeczeństwie poczucia nierozerwalnej więzi interesu własnego i własnej rodziny z interesami społeczeństwa i pomyślnością państwa.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselLudmilaMazurkiewicz">Wysoki Sejmie! Nawiązując do informacji Ministra Spraw Zagranicznych, pragnę podkreślić, że wzrost znaczenia i pozycji Polski na forum międzynarodowym cieszy się wielkim uznaniem całego naszego społeczeństwa. Słusznie polska polityka zagraniczna koncentruje się na utrwalaniu procesu pozytywnych przemian w sytuacji międzynarodowej i ich optymalnym wykorzystaniu dla realizacji programu społeczno-gospodarczego rozwoju naszego kraju. Temu celowi służą nasze przyjazne sojusze z sąsiadami i innymi krajami socjalistycznymi, nasze działania na rzecz utrwalania pokoju na święcie i integralnej realizacji zasad i postanowień Aktu Końcowego helsińskiej Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, nasze kontakty i rozwój wzajemnie korzystnej współpracy z krajami o odmiennych ustrojach, tegoroczne wizyty przywódcy naszego narodu I Sekretarza KC PZPR posła Edwarda Gierka. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselKazimierzMorawski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony Wysokiej Izbie projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego oraz budżetu na rok 1978 jest kolejnym potwierdzeniem konsekwencji w realizowaniu strategii rozwojowej naszego kraju, wytyczonej na VI i VII Zjeździe PZPR. Strategia ta, koncentrując wszelkie środki materialne oraz instrumenty gospodarcze i społeczne na podstawowych kierunkach działania prowadzących do poprawy warunków życia społeczeństwa, wyraża humanistyczną treść naszej polityki społeczno-gospodarczej zorientowanej na człowieka, jego rozwój w płaszczyźnie materialnej i duchowej, wyraża też ona najgłębsze ideały socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselKazimierzMorawski">Istnieje głęboko społecznie ugruntowane przeświadczenie, że przyjmując strategię dynamicznego rozwoju wybraliśmy dobrze, poszliśmy we właściwym kierunku. Przeświadczenie to oparte jest na faktach wymiernych w bezpośredniej skali każdej polskiej rodziny, potwierdza je też umocnienie autorytetu i pozycji Polski w świecie jako kraju nowoczesnego. Mimo trudności, które przezwyciężamy — a przedłożony projekt planu wskazuje dla tego procesu drogi i przewiduje odpowiednie środki — osiągnęliśmy poważny dorobek, z którego Polacy mają prawo do satysfakcji, dorobek, który zyskał powszechne uznanie również w skali międzynarodowej. Rozwój gospodarczy naszego kraju, także w bieżącym roku, mimo trudności, dokonywał się szybciej aniżeli w wielu wysoko rozwiniętych krajach kapitalistycznych. Ale ciągłość tej słusznej strategii wymaga uwzględnienia okoliczności nowych, nieraz trudnych i złożonych, a to znajduje odbicie w przedstawionym planie, zwłaszcza, że nie zamierzamy ani nie możemy sobie pozwolić na pomniejszanie czy zaniżanie zadań, od rozwiązania których zależy skuteczne wykorzystanie osiągniętych ostatnio trwałych podstaw społecznych i materialnych naszego rozwoju, osiągniętych w wyniku wysiłku poprzednich lat. Stąd wynika konieczność przegrupowania sił i środków, którego proces już się rozpoczął, a jego dalsze pogłębianie przewiduje przyszłoroczny plan. Jest rzeczą oczywistą, że posunięcia przedsięwzięte, które określamy mianem manewru gospodarczego, nie mogą od razu przynieść oczekiwanych rezultatów. Trzeba na to czasu i zdecydowanych działań Rządu i administracji gospodarczej, wspartych poparciem i aktywnością całego naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselKazimierzMorawski">Z zadowoleniem przyjmujemy więc zabezpieczone w planie przedsięwzięcia i przesunięcia oraz tendencje zdecydowanego, energicznego działania dla rozwiązania tych przede wszystkim problemów, które wywierają bezpośredni wpływ na zaspokojenie najpilniejszych potrzeb społecznych. Nie muszę przy tym podkreślać, jak wielkie znaczenie dla atmosfery społecznej, dla sprawy wzrostu wydajności pracy ma troska o lepsze zaopatrzenie rynku.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselKazimierzMorawski">Nie jest też tajemnicą, że realizacja zamierzeń zawartych w planie na 1978 rok nie będzie łatwa, gdyż nadal towarzyszyć nam będą znane, niesprzyjające okoliczności. Dlatego pełne urzeczywistnienie zadań społeczno-gospodarczych zależeć będzie w stopniu podstawowym od ludzi, od jakości ich pracy, od wydajności, gospodarności i od zdyscyplinowania. Skoro przede wszystkim człowiek, jego praca i postawa zadecydują o pomyślnym wykonaniu zadań, musimy dużo uwagi poświęcić sprawie świadomości społecznej, procesom społecznym i kulturowym, które kształtują wyobraźnię ludzką, podnosząc stan świadomości tak, by umacniało się myślenie kategoriami odpowiedzialności za państwo, za los Polski na dziś i na jutro.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselKazimierzMorawski">Realizacja ambitnych zadań na rzecz rozwoju Polski może dokonywać się tylko przez zaangażowanie w urzeczywistnianie nakreślonych celów wszelkich sił naszego narodu, przez zapewnienie czynnego współudziału wszystkich Polaków w procesie budowania coraz to bogatszych treści i wartości naszego zbiorowego życia. Zadaniu temu odpowiada konsekwentna polityka kierownictwa naszego kraju wielokrotnie precyzowana w wystąpieniach I Sekretarza KC partii, a wyrażająca się w aktywizowaniu całego społeczeństwa, w rządzeniu w łączności z narodem, w tworzeniu systemu konsultacji, pozwalających na konfrontowanie zamierzeń i inicjatyw z potrzebami i odczuciami narodu. Temu też zadaniu odpowiada widoczna troska o pogłębianie i wzbogacanie form socjalistycznej demokracji w naszym kraju. To skierowanie uwagi na rozwój kraju przez rozwój człowieka, objęcie troską państwa istotnych potrzeb wszystkich ludzi w Polsce, jest orientacją szczególnie bliską katolickiej społeczności naszego kraju, która daje wyraz swej woli służenia dobrą pracą i aktywnością polityce społeczno-gospodarczego rozwoju Polski. Pragnę podkreślić też, że z zasad tej polityki wynika wysuwanie na pierwszy plan spraw, które łączą naród polski i odsuwania tego, co mogłoby różnić.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselKazimierzMorawski">Sprawy i zjawiska, które niegdyś były źródłem napięć i kontrowersji, dzięki rozumnej polityce udało się przekształcić w źródła aktywności i dynamiki społecznej. Polityka lat siedemdziesiątych nie usiłowała pominąć rozległości zjawiska wiary w polskim społeczeństwie. Wychodziła mu naprzeciw dążąc do ułożenia stosunków z kościołem na płaszczyźnie harmonijnego i konstruktywnego współżycia, a także współdziałania, nie zaś konfrontacji, włączając siły ludzi wierzących w budowę pomyślności kraju.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselKazimierzMorawski">Dorobek ostatnich lat na tym właśnie polu, przyjmowany z satysfakcją przez katolików polskich, stworzył odpowiednie warunki dla niezwykle owocnego i doniosłego spotkania I Sekretarza KG PZPR Edwarda Gierka z Papieżem Pawłem VI, poprzedzonego, jak wiadomo, rozmową z Prymasem Polski. Opinia katolicka w swej zdecydowanej większości przyjęła z ogromnym zadowoleniem i satysfakcją fakt spotkania przywódcy Polski Ludowej z Papieżem Pawłem VI — jego przebieg i treść. Wypowiedziane do Papieża słowa Edwarda Gierka wyrażały uczucia wszystkich Polaków zarówno wtedy, gdy polski przywódca podkreślał uznanie i szacunek dla Papieża Pawła VI za jego wysiłki na rzecz pokoju i współpracy między narodami, dla jego oddania dla celów i wartości służących dobru ogólnemu, jak i wtedy, gdy podkreślał dorobek Polski Ludowej oraz to, że naród nasz — „pomny nauk historii, wybrał socjalistyczny system społeczny i sprawdzoną orientację w polityce zagranicznej oraz takie sojusze, które dają niezawodną gwarancję bezpieczeństwa i rozwoju”. Przyjmujemy z satysfakcją słowa Edwarda Gierka, które stanowią kolejne potwierdzenie linii polityki państwa wobec kościoła i wierzących. — „Ta patriotyczna jedność — mówił I Sekretarz — wznosząca się ponad różnice światopoglądowe, jest dla naszego narodu i dla sił politycznych stojących u steru naszego państwa nakazem historycznym i dobrem najwyższym. Kierując się tym, utrwalamy w duchu tradycyjnej polskiej tolerancji stan, którego cechą jest to, że między kościołem i państwem nie ma konfliktu, mamy wolę współdziałania w urzeczywistnianiu wielkich celów narodowych. Jednoczącą nas wszystkich sprawą — jak to podkreślaliśmy wspólnie z Prymasem Polski kardynałem Stefanem Wyszyńskim w komunikacie o naszej rozmowie — jest troska o pomyślność naszej ojczyzny, Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselKazimierzMorawski">Papież Paweł VI, oceniając możliwości i powinności katolików polskich oraz sprawę współdziałania kościoła i państwa w Polsce stwierdził, że „Jesteśmy przekonani, iż możemy wyrazić szczere zapewnienie, że również dzisiaj kościół jest gotów wnieść do społeczeństwa polskiego swój pozytywny wkład. Takie jest jego pragnienie i takie jego szczególne uzdolnienie, przede wszystkim, gdy chodzi o wychowanie w poszanowaniu wartości moralnych, a wśród nich tych wartości, które dotyczą etyki społecznej oraz ofiarności we współdziałaniu dla wspólnego dobra, w pracy i wolnym, osobistym zaangażowaniu się na rzecz prawdziwego i pełnego rozwoju kraju”.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselKazimierzMorawski">Zarówno powyższe stwierdzenie Papieża, jak i to, w którym podkreślił potrzebę działania kościoła we współczesnej rzeczywistości kraju na rzecz — „jedności Polaków w dziele budowania pomyślności Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, co jest również życzeniem Episkopatu” — uważamy za wezwanie do katolików świeckich i duchownych w naszym kraju do aktywnego, twórczego i zaangażowanego udziału w pracy na rzecz rozwoju swego narodu i socjalistycznego państwa. Będzie odpowiedzialnym zadaniem tych sił w katolicyzmie polskim, które nie od dziś są zaangażowane w twórczy udział w socjalistycznym rozwoju Polski, aby ważkie treści spotkania Edwarda Gierka z Papieżem Pawłem VI znalazły szerokie odzwierciedlenie w pogłębianiu zespolenia sił narodu polskiego wokół wspólnych wartości i celów dalszego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselKazimierzMorawski">Pragnę podkreślić, że oba przemówienia wskazały na trwałość rozpoczętego przed kilku laty, a tak jasno sformułowanego w Mielcu przez Edwarda Gierka, procesu odnajdywania w stosunkach kościoła i państwa wzajemnych płaszczyzn działania dla wspólnego dobra. Można powiedzieć, że Papież poparł wysuniętą swego czasu w Mielcu i potwierdzoną w przemówieniu watykańskim I Sekretarza, myśl o współdziałaniu kościoła i państwa w ważnych sprawach narodu. Przyniesie to niewątpliwie dalszy impuls bu rozwijaniu i pogłębianiu tego ważnego procesu, który wyzwalać będzie nowe zasoby energii społecznej w służbie dla kraju.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselKazimierzMorawski">Wspomniane rozmowy przyniosły także potwierdzenie, że dążenie do konstruktywnego rozwiązywania spraw powstających na styku aktywności państwa i kościoła nie ma charakteru koniunkturalnego, że jest konsekwentnym wypracowaniem trwałych zasad i wyrazem przywiązania do wartości tolerancji i zrozumienia dla różnych, często odmiennych sposobów widzenia świata.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselKazimierzMorawski">W tym też klimacie Episkopat Polski wczoraj na swoim posiedzeniu pozytywnie ocenił wielkie znaczenie spotkania I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR z Prymasem Polski oraz z Papieżem Pawłem VI, podkreślając przy tym — „że kościół, a więc całe społeczeństwo katolickie w Polsce pragnie w jeszcze większym stopniu wnosić swój wkład w tworzenie wartości duchowych i moralnych kraju, a przez to także i materialnych naszej ojczyzny. Podstawowym bowiem obowiązkiem każdego obywatela — mówi komunikat z konferencji Episkopatu — jest troska o wspólne dobro narodu. Powstaje ono przez współdziałanie wszystkich wartości społecznych, moralnych i gospodarczych”. Cieszymy się, że stwierdzenia te współgrają w pełni z treściami wizyty I Sekretarza w Watykanie.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselKazimierzMorawski">Pragnę podkreślić wreszcie, że wielką satysfakcję sprawiło nam — jako Polakom i ludziom wierzącym — uznanie, jakie wyraził Papież Paweł VI dla przywódcy polskiego narodu Edwarda Gierka: — „To uznanie, jakie okazuje panu również kościół w Polsce, oznacza zarazem pragnienie poparcia podobnych wysiłków, które odpowiadają naszym głębokim troskom oraz troskom hierarchii pańskiego kraju”. Słowa te przyjmujemy także jako wyraz uznania dla naszego kraju, dla opartej o piękną cechę naszego społeczeństwa, jaką jest tolerancja, polityki w stosunku do kościoła, jak i zasad, które legły u podstaw założeń społeczno-gospodarczego rozwoju kraju lat siedemdziesiątych. Watykańskie rozmowy — trzeba to podkreślić, są sukcesem sprawy współpracy i odprężenia, współistnienia, na podstawie harmonijnego i opartego na jedności narodowej kształtowania się życia w naszym kraju, a zarazem przyniosły zdecydowaną porażkę tym nielicznym siłom, które pragnęłyby wykorzystania kościoła dla swych antysocjalistycznych i antypolskich celów.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselKazimierzMorawski">Watykańskie spotkanie i jego treść, obok potwierdzenia słuszności wyboru stanowiska ideowo-społecznego, jakiego dokonało Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne, stanowi — co trzeba szczególnie podkreślić — zobowiązanie dla ludzi wierzących w naszym kraju, by świadczyli czynem w codziennym życiu naszego kraju, że ich patriotyzm i wola społecznej służby nie są mniejsze niż innych grup społecznych. Zobowiązanie to pragniemy wypełniać w ramach Frontu Jedności Narodu i struktur demokratycznych państwa socjalistycznego, uważając, że najważniejsze jest dziś wykorzystanie wszystkich możliwości, jakie tkwią w tych ramach, a nie zaś budowania konstrukcji politycznych na podstawie przesłanek religijnych, co prowadziłoby do dyferencjacji społeczeństwa. Z jednej strony uważamy za słuszne skupianie wszystkich wokół programu FJN, programu wspólnego wszystkim Polakom, z drugiej zaś strony uważamy, że nadprzyrodzona misja kościoła nie ma charakteru politycznego, a zainteresowanie kościoła życiem społecznym dotyczy przede wszystkim zjawisk moralności społecznej i obyczajowości. Nie dążąc do ściśle wyznaniowych form działalności politycznej, jako ludzie wierzący chcemy, aby treść życia i postępowanie chrześcijan w kraju były zgodne z duchem ewangelii. Przedmiotem więc współdziałania kościoła i państwa mogą być zarówno przeciwdziałania wielu plagom społecznym, jak alkoholizm, nieposzanowanie mienia społecznego czy podważanie trwałości rodziny, jak też podejmowanie wspólnych wysiłków wychowawczych i społecznych. Jako katolicy odczuwamy głęboką satysfakcję z coraz szerszego doceniania przez czynniki kierownicze w państwie roli kościoła w kształtowaniu wartości etyczno-moralnych w życiu społecznym naszego narodu. Współdziałanie państwa i kościoła, do którego przywiązujemy wielkie znaczenie i które staje się ważnym czynnikiem uruchamiania aktywności obywatelskiej, odbywa się — jak uważamy — przy zachowaniu przez każdą ze stron jej autentycznej tożsamości ideowej, bez wchodzenia w jakiekolwiek kompromisy doktrynalne i na zasadach wspólnego wkładu w zapewnianie dobra narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselKazimierzMorawski">Kiedy mówimy o wspólnych zadaniach społeczno-obywatelskich wszystkich Polaków, wierzących i niewierzących, nie można pominąć sprawy odpowiedzialności za przezwyciężanie i eliminowanie z życia społecznego zjawisk ujemnych i negatywnych, które z różnych racji ciążą wciąż na psychice i postawach wielu jeszcze ludzi. W społeczeństwie każdy ponosi swoją cząstkę odpowiedzialności tak, jak ma prawo do swej cząstki uznania.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselKazimierzMorawski">Dlatego nie można się godzić, by wszelkie zło moralne czy trudności w tej dziedzinie były przypisywane wyłącznie czynnikom państwowym w naszym kraju. Troska bowiem o sprawy polskie jest sprawą wszystkich jej obywateli.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Nawiązując do wystąpienia Ministra Emila Wojtaszka, trzeba stwierdzić, że w życiu naszego kraju kończący się rok charakteryzuje również aktywność i dynamizm w skali międzynarodowej, aktywność, która powoduje, że pozycja i autorytet Polski w święcie stale wzrastają i umacniają się. Polska aktywna polityka zagraniczna jest podporządkowana najżywotniejszym interesom narodu, realizacji ambitnego programu rozwoju Polski oraz umacnianiu bezpieczeństwa i pomyślności naszego państwa. Stąd wypływa jej podstawowe zadanie, które ma też ogromny walor moralny — budowanie światowej struktury pokoju, przez utrwalanie procesu odprężenia i uczynienia go nieodwracalnym. Tym celom służy też istotny wkład Polski do realizacji Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, jej działania w Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także na innych płaszczyznach rozmów i rokowań w dziele zahamowania wyścigu zbrojeń. Sukcesy i pomyślna realizacja naszej polityki zagranicznej wypływają z dwóch jej podstawowych przesłanek — z poparcia jej przez całe społeczeństwo, a także ze stałego umacniania naszego sojuszu i braterskich więzi ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! Kończymy rok 1977 świadomi poważnych osiągnięć w rozwoju i umacnianiu siły Polski, jej znaczenia w świecie, a także świadomi trapiących nas jeszcze kłopotów i przeciwności, które zespolonym wysiłkiem całego narodu będziemy pokonywać. Nasze dotychczasowe dokonania, będące owocem zbiorowego wysiłku całego narodu, stwarzają dobre perspektywy osiągnięcia tych celów społeczno-gospodarczych, które legły u podstaw strategii dynamicznego rozwoju Polski.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#PoselKazimierzMorawski">Jesteśmy przeświadczeni, że droga, po której idziemy, stwarza najlepsze warunki do pogłębiania jedności moralno-politycznej naszego społeczeństwa dla kształtowania klimatu społecznego, wypełnionego duchem tolerancji, wzajemnego poszanowania i twórczej aktywności wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#PoselKazimierzMorawski">Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego głosować będzie za przedstawionymi przez Rząd Sejmowi projektami uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym i ustawy budżetowej na rok 1978.</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Wiesław Bąkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselWieslawBakowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W założeniach projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1978 rolnictwo i cały kompleks gospodarki żywnościowej w nakładach inwestycyjnych zostały potraktowane w sposób szczególny. Jest to najlepszym dowodem znaczenia tego działu gospodarki narodowej dla dalszego wzrostu poziomu życia całego społeczeństwa oraz dowodem konsekwentnej realizacji wspólnej polityki rolnej, której zadania sformułowane zostały przez IX Plenum KC PZPR i VIII Plenum NK ZSL.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselWieslawBakowski">Założenia planu społeczno-gospodarczego, eksponujące konieczność dalszego inwestowania w rozwój i nowoczesne przemiany w rolnictwie wychodzą naprzeciw wnioskom i postulatom rolników, zgłaszanym na odbywających się ostatnio zebraniach wiejskich. Polityka socjalna wobec wsi, która jest nieodłączną częścią składową polityki rolnej, spotyka się wśród rolników z pełnym zrozumieniem i aprobatą wyrażającą się w dążeniu do rozwijania produkcji towarowej, do unowocześniania swych warsztatów rolnych, do wdrażania nowocześniejszych, bardziej wydajnych form organizacji produkcji. Wzrasta zainteresowanie produkcją rolną wśród młodego pokolenia wsi. Coraz więcej młodych rolników podejmuje decyzję związania swego losu z warsztatem rolnym. Jako rolnik jestem przekonany, że aktualnie najważniejszym zadaniem wszystkich gospodarstw rolnych jest pełne wykorzystanie przeznaczanych na rozwój rolnictwa środków.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselWieslawBakowski">Chciałbym przy tym zwrócić uwagę na niektóre zagadnienia, mające istotny wpływ na efektywność wykorzystania środków i nakładów inwestycyjnych w rolnictwie. Zależy to przede wszystkim od zaangażowanej postawy wszystkich właścicieli warsztatów rolnych i i służb obsługujących rolnictwo. Niezbędne jest wykorzystanie wszystkich dostępnych rezerw produkcyjnych, co z naciskiem podkreśla plan. Szybszy postęp w wyżywieniu narodu osiągnąć możemy bowiem w wielu dziedzinach również sposobem bezinwestycyjnym. Ostatni powszechny przegląd gmin w gospodarstwach rolnych wykazał, że istnieje jeszcze wiele wolnych stanowisk dla trzody i bydła. Wobec faktu, że postęp w rozwoju pogłowia trzody chlewnej i bydła nie osiągnął jeszcze stanu z 1974 r. i 1975 r. powinniśmy przyjąć taki kierunek działania, by wykorzystać wszystkie możliwości intensyfikacji produkcji zwierzęcej w drodze modernizacji budynków i wykorzystania wolnych stanowisk. Rzecz jasna, że wymaga to podjęcia określonych, konkretnych działań ze strony administracji rolnej na rzecz dalszego rozwoju bazy paszowej w gospodarstwach indywidualnych oraz pełnego zagospodarowania w dalszym chowie materiału wyjściowego.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselWieslawBakowski">Inną możliwością bezinwestycyjnego zintensyfikowania produkcji żywności jest wyrównanie dysproporcji w poziomie zagospodarowania poszczególnych gospodarstw indywidualnych. Skalę tego problemu pozwolę sobie zilustrować na przykładzie województwa siedleckiego. Podczas pierwszego przeglądu gmin w roku 1976 zarejestrowano ogółem 9 050 ha użytków rolnych nieracjonalnie zagospodarowanych. W okresie między pierwszym a drugim przeglądem gmin poprawiono stan gospodarowania na powierzchni 6 500 ha. A więc na powierzchni ponad 2 500 ha w dalszym ciągu prowadzona jest gospodarka ekstensywna, która w wielu przypadkach wynika po prostu z niezaradności właścicieli, podeszłego wieku lub innych przyczyn. Przepływ ziemi jest więc zjawiskiem nieuniknionym. Jednak bardziej zdecydowane powinno być działanie na rzecz rozdysponowania przejętej na skarb państwa ziemi. Dużą rolę mają tu do odegrania dobrze gospodarujący rolnicy indywidualni, których dotychczasowe wyniki produkcyjne i zamierzenia w dziedzinie rozwoju gospodarstwa gwarantują właściwe wykorzystanie gruntów. Dzięki umacnianiu zaufania do wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL wzrasta zaangażowanie produkcyjne oraz zainteresowanie ziemią wśród rolników, którzy zamierzają rozwijać produkcję na szeroką skalę. Jednak formalności związane z zakupem ziemi są w dalszym ciągu zbyt przewlekłe, wręcz biurokratyczne, co w pewnym stopniu odstręcza potencjalnych nabywców ziemi od podejmowania decyzji o powiększaniu tych gospodarstw. Administracja rolna powinna działać bardziej operatywnie. Usprawnienie formalności związanych z zakupem ziemi oraz aktywna polityka naczelników gmin przyczyni się w dużym stopniu do racjonalnej gospodarki najcenniejszym dobrem całego narodu, jakim jest ziemia. Umożliwienie rolnikom powiększania swojego areału, to tylko jedna strona zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselWieslawBakowski">Ważnym czynnikiem w rozwoju rolnictwa jest doradztwo fachowe, zwłaszcza w pierwszej fazie specjalizacji warsztatu rolnego i w określonej gałęzi produkcji. Służba rolna urzędów gmin i wojewódzkich ośrodków postępu rolniczego powinna otoczyć szczególną opieką gospodarstwa rozpoczynające specjalizację — od opracowania perspektywicznego projektu urządzeniowego aż do systematycznego informowania o najnowocześniejszych osiągnięciach nauki i techniki. Chodzi przecież o dynamiczny rozwój gospodarstw specjalistycznych i ich towarowość, a nie formalno-statystyczne sukcesy.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselWieslawBakowski">Specjalistyczne gospodarstwa hodowlane wymagają szczególnej opieki służby weterynaryjnej. Chciałbym więc prosić, aby w roku przyszłym kwestia poprawy wyposażenia służb weterynaryjnych została wnikliwiej rozpatrzona. Pragnę również zasygnalizować konieczność podjęcia kroków dla wydatnej poprawy pracy służb inseminacyjnych, gdyż straty z tego tytułu są zbyt poważne i są jednym z czynników niezadowalającego postępu we wzroście pogłowia bydła. Służba weterynaryjna na obecnym etapie jest bardzo słabo wyposażona w środki techniczne, a zwłaszcza transportowe, co obniża operatywność jej działania.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselWieslawBakowski">Chciałbym także wskazać na niedocenianie branżowych zrzeszeń producentów w procesie wdrażania specjalizacji. Zrzeszenia te w poprzednim okresie miały bogaty dorobek w dziedzinie szerzenia postępu. Wymienię tu chociażby zrzeszenia takie, jak: plantatorów roślin oleistych, okopowych, hodowców trzody chlewnej czy bydła. Ostatnio jednak ich działalność w znacznym stopniu uległa osłabieniu. Należałoby przeanalizować przyczyny tego stanu rzeczy i podjąć natychmiastowe działania na rzecz uaktywnienia tych bardzo pożytecznych na wsi organizacji. Przedłużeniem działalności tych organizacji powinny być sekcje branżowe kółka rolniczego na wsi. Aktywizacji działalności zrzeszeń branżowych więcej uwagi powinny poświęcić WZKR, a zwłaszcza spółdzielni kółek rolniczych.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselWieslawBakowski">Do tanich i efektywnych inwestycji w rolnictwie należy zaliczyć podnoszenie na wyższy poziom wiedzy fachowej producentów. Zależy od niej bowiem racjonalne wykorzystanie zagwarantowanych w programie rozwoju gospodarki żywnościowej środków produkcji. Szczególną troską powinniśmy więc otaczać rozwój sieci szkolnictwa rolniczego i wszelkich form pozaszkolnej oświaty rolniczej. Obecnie niezbędne jest prowadzenie specjalistycznych kursów rolniczych na wysokim poziomie.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselWieslawBakowski">Wysoki Sejmie! Jest jeszcze w rolnictwie wiele problemów natury organizacyjnej. Chciałbym zwrócić uwagę Wysokiej Izby tylko na jeden z nich. Powszechnie znane jest znaczenie zwalczania chorób i szkodników roślin, a w tym zarazy ziemniaczanej, która w bieżącym roku w dużym stopniu spowodowała obniżkę zbiorów ziemniaków. Rolnicy doceniają znaczenie ochrony roślin, ale w pojedynkę niewiele mogą zrobić. Potrzebny jest program ochrony i system organizacji specjalistycznych usług. Opanowanie chorób, które powodują znaczne obniżenie plonów w rolnictwie jest więc pilną potrzebą chwili.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselWieslawBakowski">Na wzrost produkcji roślinnej duży wpływ ma regulacja stosunków wodnych w glebie. Dlatego wykorzystanie nakładów w tej dziedzinie powinno sprawić jak najszybsze zakończenie w całym kraju procesu melioracji gruntów. Wykonanie urządzeń odwadniająco-nawadniających to jednakże tylko jedna strona zagadnienia. Zaniedbane, nie konserwowane urządzenia nie przynoszą oczekiwanego pożytku. Trzeba więc przeanalizować możliwość powołania specjalistycznych zakładów konserwacji urządzeń melioracyjnych przy spółdzielniach kółek rolniczych. Niepokojącym zjawiskiem jest niewykonanie zadań w zakresie melioracji w roku 1977, spóźnienia w realizacji zadań inwestycyjnych, nieterminowe zagospodarowywanie meliorowanych użytków rolnych, brak należytej konserwacji urządzeń wodno-melioracyjnych. Niezbędne jest więc podjęcie przez resort odpowiednich działań w celu szybkiego wyeliminowania tych nieprawidłowości.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselWieslawBakowski">Wysoka Izbo! Rolników i pracowników rolnictwa napawają optymizmem rosnące dostawy przemysłowe i środków produkcji, zagwarantowane w planie społeczno-gospodarczym na rok 1978. Mam na myśli zwiększenie dostaw niezbędnych do produkcji żywności — maszyn i urządzeń oraz materiałów budowlanych, pasz przemysłowych, nawozów mineralnych i środków ochrony roślin. Z zadowoleniem przyjmowana jest na wsi zapowiedź zwiększenia dostaw ciągników rolniczych. W towarowym gospodarstwie specjalistycznym mechaniczna siła pociągowa jest bowiem podstawowym warunkiem rozwoju i towarowości.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselWieslawBakowski">Znane są na wsi trudności w dziedzinie zaopatrzenia w sprzęt mechaniczny i materiały budowlane, a zwłaszcza w stal zbrojeniową. Rolnicy na ogół rozumieją przyczyny tych kłopotów, jednak postulują zdecydowaną poprawę rytmiczności zaopatrzenia w nawozy mineralne i wapniowe. Każdy rolnik jest dziś świadomy faktu, że bez nawozu nie ma plonu. Generalnego usprawnienia wymaga więc dystrybucja nawozów, by były one do dyspozycji rolników w agrotechnicznych okresach wysiewu.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselWieslawBakowski">Wiele uwag krytycznych zgłaszanych jest także pod adresem genetycznej wartości materiału siewnego. W tej dziedzinie rolnicy oczekują szybkiego postępu. W sposób dotkliwy odczuwamy brak drobnego sprzętu niezbędnego w gospodarstwie rolnym. Aktualne jest więc pytanie, kto ma ten sprzęt produkować. Wydaje się, że skoro przemysł kluczowy przejął zakłady przemysłu terenowego — powinien nie tylko utrzymać, ale szybciej rozwijać tę pozornie drobną, ale ważną w gospodarstwie rolnym produkcję. A nade wszystko należy te potrzeby odpowiednio bilansować i nie dopuszczać do poważnych braków asortymentowych.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselWieslawBakowski">Wysoka Izbo! Jestem głęboko przeświadczony, że rolnicy nie będą szczędzić wysiłków, aby zadania wzrostu produkcji rolniczej i wynikających z nich planów kontraktacji i skupu wypełniać w pełni. Wyrażam przekonanie, że utrzymanie na wsi klimatu zaangażowania produkcyjnego, wspartego wzrastającymi nakładami rzeczowymi i dostawami środków produkcji jest najlepszą gwarancją urzeczywistnienia zamierzeń w dziedzinie poprawy wyżywienia narodu. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Jan Soja.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselJanSoja">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiane Sejmowi do oceny projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu na rok 1978 w odczuciu szerokich trzesz naszego społeczeństwa stanowią kontynuację strategii naszej partii, zapoczątkowaną uchwałami VI i VII Zjazdu w zakresie dalszego pomyślnego rozwoju naszej ojczyzny i pomnażania dorobku wszystkich jej obywateli.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselJanSoja">Przeświadczenia o słuszności tych poczynań wynikają stąd, że założony w projekcie planu dalszy wzrost dochodu narodowego o 5,5% umacnia i rozwija bazę materialną kraju i stanowi fundament realizacji naszych dalszych celów społecznych. Zamierzenie to znajduje swoje odbicie we wzroście udziału spożycia w dochodzie narodowym aż do 67,3%, co wyrażać się będzie dalszym wzrostem płac i dochodów realnych ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselJanSoja">Szczególnie godny podkreślenia jest fakt, że projekt planu zabezpiecza realizację i kontynuację podjętych przez Rząd decyzji o ogromnym znaczeniu społecznym, obejmujących podwyżkę najniższych płac realnych o 1,8%, rent i emerytur o 22% oraz realizację rent i emerytur dla rolników.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselJanSoja">Niezależnie od tych decyzji, założenia planu nie pomijają dalszego wzrostu rozwoju oświaty, kultury, ochrony zdrowia, turystyki oraz innych, nie mniej ważnych potrzeb socjalnych i kulturalnych ludzi pracy. Na te wszystkie cele w roku 1978, łącznie ze świadczeniami z zakładowych funduszy socjalnych przewidziano w budżecie państwa aż 153 mld zł.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselJanSoja">Uwzględniając zaś wszystkie źródła dochodów ludności zakłada się, że w przeliczeniu na jednego mieszkańca w roku 1978 dochody indywidualne każdego z nas wzrosną o 4%.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselJanSoja">Na udział w zaspokojeniu wymienionych potrzeb społecznych decydujący wpływ bez wątpienia mieć będą podjęte rok temu na V Plenum KC decyzje w sprawie dokonania manewru ekonomicznego, polegającego na przegrupowaniu sił i środków zapewniających przyspieszenie rozwoju społeczno-ekonomicznego.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselJanSoja">Ludzie pracy w licznych ożywionych dyskusjach podkreślają, że realizacja celów społecznych i gospodarczych w roku 1978 będzie przebiegać zgodnie z założeniami IX Plenum KC oraz, że w realizacji manewru gospodarczego szczególnie istotna rola wyznaczona została ogniwom gospodarczym, wykonującym produkcję dla dalszej poprawy zaopatrzenia rynku, wpływającym na wzrost jakości i ilości usług oraz wzrost produkcji na eksport.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselJanSoja">Przedstawiony Sejmowi narodowy plan społeczno-gospodarczy na rok 1978 w odczuciu załóg pracowniczych oceniany jest jako odpowiadający potrzebom i możliwościom kraju — choć trudny. Z całą odpowiedzialnością możemy jednak stwierdzić, że jest to równocześnie plan realny do wykonania pod warunkiem pełnej mobilizacji wszystkich sił i środków ludzkich i materialnych, jakimi dysponujemy.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PoselJanSoja">Nasza obywatelska i robotnicza rzetelność nakazuje nam, całemu społeczeństwu, zgodnie z wolą zdecydowanej większości naszego narodu, pełną jego aprobatę, a następnie rozwinięcie wszechstronnej działalności na rzecz pomyślnej jego realizacji.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#PoselJanSoja">Przedstawione w projekcie planu założenia muszą być przez nas wszystkich traktowane jako zadania bezwzględnie obowiązujące, wymagające twórczych inicjatyw klasy robotniczej i wszystkich ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#PoselJanSoja">Wysoka Izbo! W toku trwającej kampanii sprawozdawczo-wyborczej do władz partyjnych, w kampanii sprawozdawczej rad zakładowych, na licznych spotkaniach poselskich ludzie pracy wskazują niejednokrotnie na rezerwy tkwiące jeszcze w niedociągnięciach wynikających ze złej organizacji, wygodnictwa, łatwizny, luzowania rygorów dyscypliny pracy i nie najlepszej jakości produkcji. Te przejawy i nawyki muszą ustąpić miejsca pracowitości, obowiązkowości, gospodarności i pomysłowości.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#PoselJanSoja">Dowodem na to, że potrafimy lepiej pracować i zainteresować załogi wytwarzaniem wyrobów o najwyższej jakości jest Huta Szkła Gospodarczego w Dąbrowie Górniczej, której załoga wskazała na możliwość zwiększenia o 30% — bez jakichkolwiek inwestycji, przez tworzenie preferencji jakościowych — udziału produkcji na rynek i eksport wyrobów w I gatunku z równoczesnym wzrostem rozmiarów produkcji o 11,9%. Ten proces myślenia powinien stać się powszechny. Przykład ten przytoczyłem dlatego, że stopień poprawy jakości wyrobów nie jest jeszcze adekwatny do rezultatów osiąganych w innych dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#PoselJanSoja">Życie wskazuje na znaczne możliwości jakościowej poprawy produkcji przez pełniejsze wykorzystanie we wszystkich naszych zakładach pracy takich sprawdzonych, a nie wszędzie docenianych doświadczeń, jak np. wprowadzenie samokontroli i metody — „Doro”, powoływanie brygad jakości czy też racjonalnej organizacji służb jakości i właściwego doboru kadr w tych działach.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#PoselJanSoja">Kolejnym przykładem właściwego stawiania tych spraw w naszych zakładach pracy może być Zakład Remontowo-Produkcyjny Maszyn Elektrycznych „Darnel”, gdzie z inicjatywy przodujących robotników wprowadzono i pilnie przestrzega się zasady: — „wyprodukowałeś brak — zostań po godzinach pracy i popraw go bezpłatnie”.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#PoselJanSoja">W całym przemyśle wysiłek organizatorów produkcji powinien koncentrować się na radykalnej poprawie jakości wyrobów, bo zła jakość wytwarzanych przez jeden zakład elementów nie sprzyja poprawie jakości pracy w innym zakładzie, rzutuje na jakość wyrobu finalnego. Robotnicze inicjatywy w zakresie poprawy jakości produkcji trzeba podbudować systemem modelowym, ekonomicznym, który by wyraźnie uprzywilejowywał dobrą jakość, nie tylko przez statystyczne wartości braków, reklamacji, czy znak jakości. Bo gdyby na statystykę spojrzeć — to przecież nasuwałby się wniosek, że z jakością produkcji w naszym kraju jest prawie dobrze, a przecież stoi to w sprzeczności z odczuciami społecznymi.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#PoselJanSoja">W moim przekonaniu mamy możliwości takich lub innych zdecydowanych działań ekonomicznych, a nie tylko jak to się dzieje dotychczas w większości wypadków, apelowania i działania wychowawczego, aby hasło: „polskie — znaczy doskonałe”, miało pełne odbicie w codziennej rzeczywistości. Szczególne zadania w tym względzie spoczywają na konferencjach samorządu robotniczego jako reprezentanta interesów ludzi pracy, współorganizatora wysiłku produkcyjnego, szkole obywatelskiej aktywności i zaangażowania.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#PoselJanSoja">Wysoka Izbo! Specjaliści od gospodarki materiałowej twierdzą, że zmniejszenie o 1% zużycia materiałów spowodowałoby 3—4-procentowy wzrost dochodu narodowego. Natomiast powiększenie o tyle procent dochodu przez wyższą produkcję wymagałoby wielomiliardowych nakładów na inwestycje, pociągałoby za sobą wzrost zatrudnienia oraz wzrost zapotrzebowania na dodatkowe surowce.</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#PoselJanSoja">A więc upraszczając sprawę, na oszczędności materiałów można zrobić nie gorszy interes niż na rozwoju bazy wytworzenia tychże materiałów.</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#PoselJanSoja">Załogi zakładów pracy, szczególnie hutnictwa, przemysłu maszynowego i metalowego dostrzegają te problemy i przedstawiają je na konferencjach oraz dążą do oszczędności surowców i materiałów przez — „odchudzanie” produkcji maszyn i urządzeń.</u> + <u xml:id="u-33.19" who="#PoselJanSoja">Oszczędności te jednak powodują — „niedobory” planu liczonego dotychczas nie tylko wartością wykonanych urządzeń, ale i ich tonażem. I tak długo, jak długo się będzie opłacało produkować coś ciężkiego, tak długo proces oszczędności materiałowej nie nabierze przyspieszenia wszędzie tam, gdzie załogę rozlicza się z ton. Wszędzie tam, gdzie w ostatnich czasach zainwestowano znaczne sumy w proces unowocześnienia technologii produkcji, KSR powinny wykazać większą jeszcze dbałość również o pełne wykorzystanie nowych mocy produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-33.20" who="#PoselJanSoja">Jako górnik, kieruję te słowa szczególnie pod adresem górników — chodzi o pełne wykorzystanie nowoczesnego sprzętu, dostosowanie nowej techniki do specyficznych warunków górniczo-geologicznych, a także o doskonalenie organizacji pracy tak, abyśmy w pełni zrealizowali postawione przed nami planowane wielkości w wydobywaniu węgla przy równoczesnej obniżce kosztów i stałej poprawie warunków bezpieczeństwa pracy. Celowi temu wychodzi naprzeciw rządowy program wprowadzenia w górnictwie czterobrygadowego systemu pracy. Ta sprawa powinna być dla nas bardzo oczywista.</u> + <u xml:id="u-33.21" who="#PoselJanSoja">Wysoki Sejmie! Na ostatnim posiedzeniu przywódca naszego narodu I Sekretarz KC PZPR tow. Edward Gierek stwierdził, że potrzebna nam jest powszechna mobilizacja i rozwinięcie społecznego ruchu na rzecz wykonania zadań planu w roku 1978 i zastanowienie się nad szerokim wdrożeniem znanej komunistycznej metody rozwiązywania problemów gospodarczych, jakim jest ruch współzawodnictwa pracy.</u> + <u xml:id="u-33.22" who="#PoselJanSoja">Ja, jako uczestnik ruchu socjalistycznego współzawodnictwa pracy, wraz ze mną wielotysięczna armia górników, w pełni popieramy inicjatywę upowszechnienia na każdym stanowisku pracy zasady rozumnej, dokładnej, twórczej pracy, która niesie za sobą współzawodnictwo pracy. My, górnicy, uważamy, że współczesne socjalistyczne współzawodnictwo pracy traktować należy jako walkę z przeciętnością, jako równanie do najlepszych. Konferencje samorządów robotniczych, zatwierdzając regulamin współzawodnictwa pracy, powinny zwracać uwagę nie tylko na wielkość produkcji, ale również na koszty własne, jakość i konkurencyjność swoich wyrobów, aby mogły <z powodzeniem rywalizować z najlepszymi wyrobami zagranicznymi. Jeśli tak będzie wszędzie, to i wyroby oraz produkty, które nabywamy, będą coraz lepsze i chętniej nabywane. Nasze w tym ruchu działanie będzie nastawione na wyższą jakość produkcji i gospodarowania, na osiągalnie wyższych efektów mniejszym kosztem społecznym. I to współzawodnictwo w praktyce decydować będzie o wykonaniu zadań planu w roku 1978.</u> + <u xml:id="u-33.23" who="#PoselJanSoja">Wysoka Izbo! Z licznych spotkań z załogami zakładów pracy wyniosłem głębokie przekonanie, że trudne i napięte zadania planu społeczno-gospodarczego w 1978 roku klasa robotnicza przyjmuje jako swoją powinność w realizacji kolejnego etapu celów zawartych w uchwałach VI i VII Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-33.24" who="#PoselJanSoja">Ludziom, którym przejściowe napięcia i trudności w budowie socjalistycznej Polski przesłaniają cele i dotychczasowe dokonania, klasa robotnicza odpowiada znaną zasadą — „nie nam wyglądać zmiłowania”.</u> + <u xml:id="u-33.25" who="#PoselJanSoja">Nasze obowiązki bierzemy z własnego prawa, nadania i z własnej woli. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-33.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Tadeusz Stadniczeńko.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W naszej strategii handlu zagranicznego założyliśmy na obecne 5-lecie uzyskanie wysokiej dynamiki wzrostu eksportu, zmianę proporcji między dynamiką wzrostu eksportu i importu oraz osiągnięcie dodatniego salda bilansu handlowego. Podstawę intensyfikacji wymiany z zagranicą aktualnie stanowi zmodernizowany i rozwinięty w minionych latach potencjał przemysłowy, dzięki czemu możliwa jest stopniowa zmiana struktury naszego wywozu, coraz większy udział w eksporcie wyrobów przemysłu elektromaszynowego i kompletnych obiektów, maszyn budowlanych itp. W coraz szerszym zakresie wchodzimy także w powiązania specjalistyczne i kooperacyjne pozwalające na rozwinięcie w dużej skali produkcji i poprawę efektywności gospodarowania. Te kierunki działania handlu zagranicznego należy uznać za słuszne i uzasadnione.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Aktualne zadania, jakie stawia się polskiemu handlowi zagranicznemu, były szeroko omawiane na IX Plenum KC PZPR. Zgodnie z przyjętą uchwałą Biuro Polityczne opracowało zalecenia m. in. dla handlu zagranicznego, zmierzające do dalszego rozwoju wymiany handlowej.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Aby zdobyć środki konieczne na import, musimy więcej eksportować. Niezbędne jest zatem wzmożenie wysiłków i nakładów związanych z realizacją niełatwych zadań w dziedzinie dalszego wzrostu proeksportowości naszego przemysłu, a także stosowania nowych metod w dziedzinie aktywizacji i promocji eksportu, głównie na rynku obszaru wolnodewizowego. W projekcie narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1978 rok zakłada się wzrost produkcji przemysłowej o 6,8% w stosunku do przewidywanego wykonania w raku 1977. Planowana dynamika wzrostu eksportu wynosi 10,3% i będzie wyższa od dynamiki produkcji. Tak więc na 1% przyrostu produkcji przemysłowej przypadać będzie 1,5% przyrostu eksportu. Oznacza to w praktyce, iż przyrost produkcji przemysłowej będzie w przeważającej części kierowany na eksport. Oznacza to także, iż dynamika dostaw eksportowych wyprzedzać będzie dynamikę dostaw rynkowych. Z uwagi na potrzeby bilansu handlowego i płatniczego zachodzi konieczność dalszej racjonalizacji importu, a w związku z tym staje się nieodzowne ustalenie priorytetów w realizacji zadań importowych. W tej sytuacji przyjęto w planie preferencyjne traktowanie importu surowców, materiałów i dostaw kooperacyjnych, co dla utrzymania produkcji jest uzasadnione i słuszne.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Wzrost eksportu do państw I obszaru płatniczego wynosi 11,2%, natomiast import wzrośnie tylko o 9,2% w stosunku do przewidywanego wykonania 1977 r. Oznacza to, iż przy pełnej realizacji planowanych zadań z państwami I obszaru płatniczego obroty zamkną się ujemnym saldem, co w świetle powiązań gospodarczych krajów RWPG nie stwarza większych problemów.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselTadeuszStadniczenko">W obrotach z państwami II obszaru płatniczego zakłada się w planie wzrost eksportu o 9,2% oraz zmniejszenie wartości importu o 1,4% w stosunku do przewidywanego wykonania w roku 1977.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Biorąc pod uwagę nadal istniejącą recesję gospodarczą w rozwiniętych krajach kapitalistycznych oraz inne uwarunkowania powodujące poważne trudności w eksporcie do krajów tego obszaru płatniczego — prezentowany plan eksportu uznać należy za szczególnie napięty. Wykazane w planie systematyczne zmniejszenie importu z II obszaru płatniczego prowadzi zgodnie z przyjętą strategią do równowagi bilansu płatniczego i handlowego. Jednak saldo obrotów towarowych z krajami II obszaru płatniczego będzie w 1978 r. ujemne. Saldo to będzie niższe od przewidywanego salda w roku 1977 o 26,2%. Jest to znaczący krok naprzód, jednak musimy być świadomi, jak duża droga pozostaje jeszcze do przebycia.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Wysoki Sejmie! Zgodnie z założeniami naszej strategii handlu zagranicznego dominującą pozycję w naszym eksporcie zajmują kraje socjalistyczne. Dalszy rozwój współpracy z tymi krajami, zwłaszcza ze Związkiem Radzieckim, ma dla naszego kraju zasadnicze znaczenie. W ubiegłym pięcioleciu obroty handlowe z tymi krajami wzrosły dwukrotnie, a na podkreślenie zasługuje szczególnie szybki wzrost wymiany dóbr przemysłowych wyprodukowanych w ramach kooperacji i wieloletnich porozumień specjalizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Charakter naszych stosunków z ZSRR i innymi krajami socjalistycznymi jest przykładem stosunków wzajemnie korzystnych, wzajemnego partnerstwa i uwzględniania potrzeb narodowych wzmacniających potencjał poszczególnych krajów, jak i siłę całej wspólnoty socjalistycznej. Prawidłowy rozwój socjalistycznej integracji gospodarczej zapewnia uczestnikom racjonalne wykorzystanie ogromnych zasobów surowcowych i energetycznych całego obozu socjalistycznego oraz dynamiczny rozwój nowych dziedzin produkcji przemysłowej, specjalizację produkcji i rozszerzenie kooperacji. Silne i wzajemnie korzystne związki z krajami socjalistycznymi miały i mają pierwszoplanowy wpływ na realizację naszych podstawowych zadań produkcyjnych i inwestycyjnych oraz celów społecznych, nakreślonych w uchwałach VI i VII Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Naszym największym partnerem gospodarczym i handlowym jest i pozostanie Związek Radziecki. Wagę i znaczenie więzi tej współpracy wyznaczają wieloletnie więzy o charakterze ideowo-politycznym, jak i społeczno-ekonomicznym. Wielkość i szeroki zakres obrotów, pogłębiająca się z roku na rok współpraca w dziedzinie kooperacji i specjalizacji produkcji — wszystko to stwarza niezbędne warunki dynamicznego rozwoju naszej gospodarki. Z drugiej strony nowoczesny potencjał wytwórczy Związku Radzieckiego oraz szeroki przekrój asortymentowy produkowanych wyrobów umożliwia stały proces unowocześniania naszej gospodarki w postaci zakupów w tym kraju maszyn i urządzeń. Ze Związku Radzieckiego pochodzi większość niezbędnych naszej gospodarce surowców. Powiązanie naszej gospodarki z gospodarką radziecką stanowi niezmiernie ważną i trwałą rękojmię zajmowanego przez Polskę miejsca we współczesnym świecie i mocną podstawę pomyślnych perspektyw naszego dalszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Wysoki Sejmie! W innych trudniejszych warunkach realizowana jest współpraca z krajami kapitalistycznymi. Należy się liczyć, iż w krajach tych, będących partnerami handlowymi Polski, problemy stagnacji i bezrobocia, przy równoczesnych zjawiskach postępującej wciąż inflacji, będą niekorzystnie oddziaływały na kształtowanie naszego eksportu do tego obszaru W 1978 r. można się więc spodziewać nasilenia zjawisk protekcjonalistycznych, zaostrzenia wymagań jakościowych — i innych posunięć oddziaływających na dynamikę naszego eksportu. Występować będzie także dążenie do wzrostu swojego eksportu do naszego kraju — jako czynnika ożywienia gospodarczego — przy jednoczesnej tendencji do ograniczenia własnego importu. Stąd też w aktualnej sytuacji koniunkturalnej istotnym elementem wzrostu naszego eksportu na rynki krajów kapitalistycznych staje się rozwój kooperacji przemysłowej oraz konieczność wzbogacenia naszej oferty eksportowej nowymi wyrobami o wysokich parametrach technicznych i niezawodności działania, wyrobami wykonanymi solidnie i nowocześnie.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Wiele naszych zakładów dysponuje dziś techniką i technologią o najwyższym światowym poziomie, które zakupiono po to, aby stworzyć możliwości rozwoju produkcji eksportowej i na zaopatrzenie rynku wewnętrznego. Stopień wykorzystania tego nowoczesnego potencjału na potrzeby eksportu jest nie zawsze zadowalający. Zbyt mało jeszcze uwagi w programowaniu działalności przemysłu poświęca się sprawom wyspecjalizowanej, wysoko efektywnej, wielkoseryjnej produkcji eksportowej.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Niezbędne jest zatem lepsze dostosowanie naszej oferty eksportowej do wymagań odbiorców, stała troska o wysoką jakość produkcji, zdecydowana poprawa serwisu w eksporcie. Jest to sprawa i większych wpływów z eksportu, i wyższej jego efektywności, większej roli handlu zagranicznego w tworzeniu dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Wysoka Izbo! Przyjęte do projektu planu wielkości obrotów w eksporcie i imporcie na rok 1978 należy uznać za trudne i napięte, ale jednocześnie mobilizujące i realne do wykonania. Konieczne jest jednak w związku z tym podjęcie szeregu działań zmierzających do najlepszego wykorzystania systemu WOG tak w przedsiębiorstwach przemysłowych, jak i w centralach handlu zagranicznego. Niezbędne będzie także podejmowanie przedsięwzięć o charakterze nakazowym.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Oba te kierunki działania powinny stworzyć lepsze warunki sprzyjające wzrostowi wymiany handlowej z zagranicą oraz uzyskaniu lepszych efektów rzeczowych i ekonomicznych w sferze handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Poprawa wyników w handlu zagranicznym, realizacja manewru przez zmianę relacji między wzrostem eksportu i importu w dużym stopniu zależy od podjęcia wszechstronnych działań w dziedzinie racjonalizacji importu. Należy w związku z tym dokonać szczegółowej analizy celowości importu, jego racjonalności oraz precyzyjnie określić priorytety importowe z punktu widzenia ciągłości procesów produkcyjnych, mających zasadnicze znaczenie dla harmonijnego funkcjonowania gospodarki narodowej. Należy równolegle opracować programy stopniowego ograniczenia i likwidacji importu towarów, które mogą być wytwarzane w kraju. Racjonalizacja importu dotyczy całej gospodarki. Trzeba zwrócić uwagę na prawidłowe i efektywne wykorzystywanie drogich importowanych surowców i materiałów.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Na zakończenie pragnę przedstawić kilka wniosków. Ważnym czynnikiem sprzyjającym realizacji zadań handlu zagranicznego jest stałe doskonalenie systemu ekonomiczno-finansowego. W systemie tym należy dokonać kolejnych modyfikacji, których celem będzie stworzenie lepszych warunków stymulujących wzrost efektywności eksportu. Wydaje się m.in. niezbędne, aby silniej powiązać fundusz płacowo-premiowy w zakładach z efektami, to znaczy uzależnić wielkość tego funduszu od przyrostu produkcji eksportowej nie tylko w zakładach produkujących wyrób finalny, ale i kooperujących. Konieczne staje się także wydzielenie funduszu dewizowego na obsługę serwisową. Na zwiększenie naszej oferty eksportowej w proeksportowości produkcji większy niż dotychczas wpływ powinny mieć przedsiębiorstwa podejmujące w ramach samospłaty dodatkową produkcję. W tym zakresie aktywność przedsiębiorstw handlu zagranicznego polegająca na ukierunkowywaniu organizacji przemysłowych na efektywną i zbywalną produkcję eksportową, zwiększoną odpowiedzialność, zaangażowanie na eksport mocy produkcyjnych jest ze wszech miar wskazana.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#PoselTadeuszStadniczenko">Reasumując, wykonanie w 1978 roku napiętych zadań w handlu zagranicznym wymagać będzie obok świadomego wysiłku bezpośrednich producentów oraz całego aparatu handlu zagranicznego także energicznego wdrażania nowych rozwiązań. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-35.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Maria Kubacka.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#PoselMariaKubacka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Realizowana konsekwentnie przez Rząd polityka gospodarczego i społecznego rozwoju kraju wytyczona przez PZPR i aktywnie popierana przez ZSL ma pełne odzwierciedlenie w przedłożonych projektach planu i budżetu państwa na rok 1978.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#PoselMariaKubacka">Preferowanie rozwoju produkcji rynkowej i eksportowej oraz nakładów na rozwój gospodarki żywnościowej i mieszkaniowej jest wyrazem stałej troski o zabezpieczenie życiowych potrzeb społeczeństwa i stabilizację sytuacji rynkowej. Dlatego też nadal jedną z głównych dziedzin gospodarki narodowej mającą wpływ na zaopatrzenie rynku jest i będzie rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#PoselMariaKubacka">Poważny wzrost środków, skierowany w bieżącym 5-leciu na rozwój gospodarki żywnościowej, powinien być jak najbardziej prawidłowo wykorzystany. Dotyczy to głównie usprawniania gospodarki w rolnictwie indywidualnym, które w naszym kraju użytkuje około 76% ziemi uprawnej i daje podstawową masę produkcji żywności. Duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych oraz słabe wyposażenie w środki produkcji sprawia, że większość ich jest jeszcze bardzo uzależniona od czynników obiektywnych. Przykładem tego były ostatnie lata niekorzystnych warunków atmosferycznych, które przyniosły spadek produkcji i znane trudności w zaopatrzeniu rynku w żywność. Dlatego też plan na 1978 r. tak dużą uwagę zwraca na intensyfikację produkcji rolnej we wszystkich sektorach rolnictwa, na wzrost dostaw środków produkcji oraz na efektywność ich produkcyjnego wykorzystania.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#PoselMariaKubacka">W projekcie budżetu państwa na przyszły rok ustalono wielkość limitowanych kredytów inwestycyjnych dla wsi na poziomie wykonania w roku bieżącym. Natomiast nie limitowane kredyty obrotowe mają być zwiększone o 3 mld zł. Jako pracownik banku spółdzielczego chciałabym skupić uwagę Wysokiej lzby na tym wycinku projektów planu i budżetu.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#PoselMariaKubacka">Doświadczenia kilku ubiegłych lat wskazują, że kredyt okazał się dobrym instrumentem oddziaływania na decyzje produkcyjne rolników i na wyrównywanie okresowe dochodów rolników. Dzięki aktywnej polityce kredytowej państwa, mimo znanych trudności w ubiegłych 2 latach — utrzymana została skłonność wsi do inwestowania. Przywrócona została tendencja do wzrostu pogłowia bydła i trzody chlewnej.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#PoselMariaKubacka">W tej sytuacji sprawą niezmiernie ważną jest dalsze — w stosunku do istotnych potrzeb i celów produkcyjnych — zwiększanie kredytów inwestycyjnych, jak i usprawnianie, doskonalenie polityki kredytowej.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#PoselMariaKubacka">Wysoki Sejmie! Gospodarka kredytem inwestycyjnym musi być ściśle powiązana z zaopatrzeniem materiałowym oraz gwarancją wzrostu produkcji. Mamy jeszcze na polskiej wsi, w tym również w woj. zamojskim, które reprezentuję, dużo przykładów kilkuletniego gromadzenia materiałów na oborę, chlewnię lub mieszkanie. Jest to bezproduktywne zamrożenie materiałów i środków. Wiele budynków nie może być prawidłowo wykorzystanych z uwagi na brak nieraz drobnych detali, które warunkują funkcjonalność danego obiektu. Przewidziany w planie wzrost dostaw oraz decyzje Rządu w sprawie ochrony rynkowej puli materiałów budowlanych pozwolą na skracanie cykli inwestycyjnych przy zwiększonym zaangażowaniu własnych środków finansowych. Konsekwentna realizacja tych założeń planu jest konieczna, gdyż tylko wówczas materiały i środki finansowe nie będą zamrożone, lecz szybko dadzą efekty produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#PoselMariaKubacka">Planowany wzrost o 3 mld zł kredytów obrotowych, nie limitowanych, jest związany z większymi przydziałami nawozów, materiału hodowlanego i pasz. Kredyt obrotowy jako podstawowe narzędzie ukierunkowania produkcji musi trafić przede wszystkim do tych rolników, którzy rozwijają produkcję, zwiększają pogłowie inwentarza oraz kontraktują i sprzedają produkty państwu.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#PoselMariaKubacka">W zakresie kredytów inwestycyjnych pierwszeństwo muszą mieć potrzeby inwestycyjne zespołów rolników indywidualnych, gospodarstwa specjalistyczne oraz ci rolnicy, którzy powiększają areał swoich gospodarstw i skalę produkcji towarowej. Pomoc kredytowa na inwestycje mieszkaniowe musi być ściśle dostosowana do możliwości zakupu materiałów oraz przeznaczona przede wszystkim dla młodych rolników i tych, którzy zajmują się wyłącznie produkcją rolną.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#PoselMariaKubacka">Wysoka Izbo! Wspólna polityka rolna PZPR i ZSL, stwarzając rolnictwu korzystne warunki rozwoju, z naciskiem akcentuje konieczność uruchamiania wciąż wielkich rezerw tkwiących w gospodarstwie rolnym, w tym w prawidłowym zagospodarowaniu ziemi, aby każdy hektar ziemi uprawnej był w rękach dobrych, postępowych rolników. Chodzi więc również o prawidłowy obrót ziemią, jej koncentrację tak w gospodarstwach uspołecznionych, jaik i w wysoko produkcyjnych gospodarstwach chłopskich.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#PoselMariaKubacka">Bankom spółdzielczym przydzielone zostało zadanie pośredniczenia w przekazywaniu ziemi zarówno z PFZ, jak i w obrocie międzysąsiedzkim, zapewniając jednocześnie sprawną obsługę rolników. Sprzedaż ziemi w roku bieżącym wzrosła 4,5-krotnie w porównaniu do roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#PoselMariaKubacka">W woj. zamojskim w 1976 roku sprzedano rolnikom indywidualnym 144 ha z Państwowego Funduszu Ziemi, a w roku bieżącym już 1 357 ha — 744 rolnikom. Obrót międzysąsiedzki prowadzony za pośrednictwem banków spółdzielczych na naszym terenie utrzymuje się na tym samym poziomie.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#PoselMariaKubacka">Warto podkreślić, że nabywaniem ziemi interesują się przeważnie rolnicy, którzy chcą powiększać obszar swych gospodarstw. Wielu z nich podejmuje jednocześnie specjalizację w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej. Tym rolnikom zabezpieczamy w pierwszej kolejności kredyt na inwestycje.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#PoselMariaKubacka">Dotychczasowe doświadczenia w dziedzinie obrotu ziemią wskazują, że konieczne jest szybkie uregulowanie spraw własnościowych.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#PoselMariaKubacka">Zaniedbania w tej dziedzinie hamują w dużym stopniu zamierzenia produkcyjne i inwestycyjne, a także dokonywanie obrotu ziemią. Wydaje się też, że obrót ziemią byłby znacznie sprawniejszy, gdyby całość spraw z tym związanych przekazana została bankom spółdzielczym.</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#PoselMariaKubacka">Wysoka Izbo! W prawidłowym realizowaniu polityki kredytowej poważną rolę odgrywa samorząd, tj. zarządy, rady i komisje. Aktywnie działające organy samorządowe, w skład których wchodzą działacze cieszący się autorytetem — członkowie PZPR i ZSL, postępowi rolnicy — mają doniosły wpływ na to, aby kredyt trafiał we właściwe ręce i był jak najlepiej wykorzystany. Samorząd może wiele zrobić w zakresie dalszego doskonalenia procedury bankowej, wnioskując różnego rodzaju usprawnienia. Może też być szkołą dobrego gospodarowania funduszami rolnika, propagując różne formy oszczędzania, rozwijania obrotu bezgotówkowego.</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#PoselMariaKubacka">Banki spółdzielcze prowadzą również aktywną działalność na rzecz lokowania oszczędności rolników. Oszczędności te mogłyby być jednak większe, gdyby wszyscy rolnicy możliwie każdą wolną gotówkę lokowali na książeczkach oszczędnościowych. Osiągnięcie tego celu traktujemy jako jedno z naszych ważnych zadań.</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#PoselMariaKubacka">Banki spółdzielcze cieszą się już dużym uznaniem wśród rolników. Pogłębiając to uznanie poprzez aktywizację samorządu i usprawnianie naszej działalności, będziemy mogli coraz efektywniej realizować zadania w zakresie całokształtu polityki kredytowej. Polityka kredytowa jest bowiem jednym z istotnych instrumentów zabezpieczenia planowanego wzrostu produkcji rolnej. Mając to na uwadze, proponowałabym elastyczne podejście do limitów kredytowych. W związku z dużą aktywnością produkcyjną wsi, na niektórych terenach sumy kredytów pozostawione do dyspozycji mogą okazać się niedostateczne. Narasta bowiem tendencja ukierunkowania i upraszczania produkcji w wielu gospodarstwach indywidualnych. Przybywa gospodarstw specjalizujących się w określonym kierunku produkcji, przybywa 'zespołów produkcyjnych. Gospodarstwa te dają i będą dawać coraz wyższą produkcję, jeśli w porę banki będą mogły wesprzeć ich wysiłek produkcyjny i inwestycyjny pomocą kredytową.</u> + <u xml:id="u-37.18" who="#PoselMariaKubacka">W związku z uchwaleniem przez Sejm ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym i innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin — banki spółdzielcze rozpoczęły prowadzenie ewidencji dla celów emerytalnych. Prowadzenie dokładnej ewidencji sprzedanej produkcji przez rolnika dla państwa daje bankom pogląd na rzeczywiste kształtowanie się wysokości produkcji w poszczególnych gospodarstwach. Są to więc dodatkowe sygnały, że tam, gdzie jest znikoma produkcja bank powinien wpłynąć na rozwój i zwiększenie tej produkcji za pomocą instrumentów takich, jak pieniądz i kredyt. Pozwoli to bankom spółdzielczym w większym niż dotychczas stopniu uczestniczyć w realizacji zadań ujętych w planie społeczno-gospodarczym rozwoju gminy, a w szczególności w zakresie rozwoju produkcji w gospodarstwach, w których była ona niezadowalająca w stosunku do możliwości produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-37.19" who="#PoselMariaKubacka">Mogę stwierdzić z całą odpowiedzialnością, że bank spółdzielczy w gminie ma rozeznanie o możliwościach produkcyjnych gospodarstw indywidualnych i wiemy komu i ile udzielić kredytu, by środki finansowe skierowane przez państwo procentowały większą ilością mięsa, mleka i innych artykułów wyprodukowanych w gospodarstwie rolnym, a tak bardzo potrzebnych społeczeństwu. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-37.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Ryszard Łabuś.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#PoselRyszardLabus">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy dzisiaj przedłożony przez Rząd projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1978 rok.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#PoselRyszardLabus">W moim głębokim przekonaniu dokument ten odzwierciedla wszechstronnie społeczne cele akceptowane przez obywateli naszego kraju. Określa on bowiem w sposób jednoznaczny podstawowe zadania, od których wykonania zależeć będzie dalszy wzrost poziomu życia społeczeństwa polskiego oraz w istotnym stopniu uwarunkowane będą końcowe wyniki bieżącego pięciolecia i całej dekady lat siedemdziesiątych.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#PoselRyszardLabus">Podstawowym walorem projektu jest konsekwentne dążenie Rządu do zapewnienia krajowi niezbędnej równowagi ekonomicznej. Wyrazem tego jest dostosowanie zadań planu, jak również środków ich realizacji do zmieniających się obecnie i możliwych do przewidzenia w przyszłości warunków zewnętrznych i wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#PoselRyszardLabus">Projekt planu odpowiada wymogom manewru gospodarczego, określonego na plenarnych posiedzeniach Komitetu Centralnego naszej partii. Akcentuje on słusznie skoncentrowanie działalności państwa na rozwiązaniu problemów o podstawowym społecznym i gospodarczym znaczeniu, jakimi są — o tym obywatele posłowie już tutaj mówili — wzrost produkcji towarów na rynek i eksport, dalszy rozwój gospodarki żywnościowej oraz szybszy rozwój budownictwa mieszkaniowego. Ważnym elementem tego manewru, umożliwiającym wykonanie celów podstawowych, jest planowany poziom i struktura nakładów inwestycyjnych państwa na poszczególne działy gospodarki.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#PoselRyszardLabus">Wiemy wszyscy, że w strategii rozwoju działalność inwestycyjna odgrywała i odgrywa nadal niezmiernie ważną rolę. Dzięki inwestycjom, które podjęliśmy na początku lat siedemdziesiątych, rozwiązaliśmy szczególnie nabrzmiały problem społeczny, jakim było zapewnienie miejsc pracy dla wszystkich obywateli, zwłaszcza dla młodej generacji. Wysiłek inwestycyjny państwa zmaterializował się przede wszystkim w tym, że gospodarka narodowa dysponuje obecnie nowoczesnym potencjałem wytwórczym, a wchodzące do produkcji roczniki z tak zwanego wyżu demograficznego wyposażone zostały w jakościowo lepsze, bardziej wydajne i doskonalsze środki pracy. Skale postępu w tej dziedzinie obrazuje dobitnie fakt, że prawie połowa majątku produkcyjnego w przemyśle nie przekracza 10 lat. Stwarza to naszej gospodarce olbrzymie możliwości rozwojowe tkwiące głównie w lepszym, efektywniejszym wykorzystaniu już stworzonego wysiłkiem całego narodu potencjału wytwórczego.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#PoselRyszardLabus">Szczególny charakter inwestycji w realizacji programu VII Zjazdu podkreślony został przez I Sekretarza KC naszej partii towarzysza Edwarda Gierka, który sumując obrady IX Plenum KC powiedział: — „Naczelnym problemem ubiegłego pięciolecia było zdynamizowanie rozwoju gospodarczego po to, aby stworzyć warunki pełnego zatrudnienia dla młodej generacji, a jednocześnie przyspieszyć wzrost płac i dochodów ludności. Problem ten został rozwiązany pomyślnie. Obecnie w ramach tej samej strategii i zmierzając ku tym samym celom wysunęliśmy na czoło zadania przyspieszenia programu budownictwa mieszkaniowego, rozwoju gospodarki żywnościowej, stabilizacji i wzbogacenia rynku oraz powiększenie naszego eksportu”.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#PoselRyszardLabus">Zdajemy sobie wszyscy sprawę z tego, że istnieje ścisły, wzajemny związek między częścią dochodu narodowego przeznaczonego do konsumpcji społecznej a częścią tego dochodu przeznaczoną na cele inwestycyjne. Prawidłowość ta została w pełni uwzględniona w przedstawionym Wysokiej Izbie projekcie planu.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#PoselRyszardLabus">Zgodnie z uchwałą IX Plenum Komitetu Centralnego projekt planu zakłada zmniejszenie udziału inwestycji netto w dochodzie narodowym, przeznaczonym do podziału — z 27,2% w roku bieżącym do 24% w roku 1978. Oznacza to istotne ubezpieczenie w planie założonego wzrostu spożycia. Jeżeli porównamy wielkość nakładów inwestycyjnych w okresie 1976—1977 oraz założony w projekcie planu poziom inwestowania w roku przyszłym, to wielkości te odpowiadają prawie dokładnie wycinkowi planu 5-letniego, przypadającemu na fen okres. A więc inwestujemy nadal niemało, a zmniejszenie obciążenia dochodu narodowego inwestycjami wynika z ustabilizowania wielkości nakładów na poziomie bieżącego roku, przy równoczesnym wzroście poziomu dochodu narodowego. Jest to wyraźny krok na drodze do porządkowania frontu inwestycyjnego i zapewnienia zgodności wewnętrznej i równowagi ekonomicznej planu.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#PoselRyszardLabus">Preferencje społeczne planu znajdują również wyraz w strukturze działowej przyszłorocznych zamierzeń inwestycyjnych. Podczas rozpatrywania projektu na posiedzeniach komisji sejmowych, a zwłaszcza podkomisji do spraw inwestycji, której miałem zaszczyt przewodniczyć, zabierający głos posłowie z uznaniem podkreślali fakt, że równolegle ze względnym spadkiem udziału inwestycji w dochodzie narodowym — zapewnione zostały odpowiednio zwiększone nakłady na główne kierunki, zapewniające wzrost standardu życiowego naszego społeczeństwa. Świadczy o tym wzrastający udział inwestycji w sferze produkcji środków konsumpcji w całości nakładów inwestycyjnych przemysłu z 25,4% w 1976 roku do 29,5% w roku przyszłym. Zapewniono także niezbędny wzrost nakładów na kompleks żywnościowy. Prawie 20% całości inwestycji przeznacza plan na rozwiązanie wielu pilnych społecznie zadań na tym odcinku. Jest to udział odpowiadający średniej wielkości wynikającej z wycinka pięciolatki na 1978 rok. Intensyfikacja gospodarki żywnościowej i jej znaczenie dla równowagi rynkowej — według zdania naszej podkomisji — wymaga w przyszłych okresach znacznego zwiększenia nakładów na ten kierunek gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#PoselRyszardLabus">Społeczne znaczenie wykonania programu budownictwa mieszkaniowego, a w szczególności osiągnięcie zgodnie z uchwałą VIII Plenum KC celu strategicznego — mieszkanie dla rodziny w latach 1986—1990, zapewnione zostało w projekcie planu przez znaczne zwiększenie nakładów na kompleks mieszkaniowy i gospodarkę komunalną. W roku 1978 udział nakładów inwestycyjnych na ten cel wynosi 22,4% i jest o prawie 4 punkty wyższy od poziomu z 1976 roku oraz od średniej wielkości ujętej w planie 5-letnim. Priorytetowe znaczenie programu mieszkaniowego podkreślone zostało także przez ustalenie zwiększonych środków na uzbrojenie terenów w niezbędną infrastrukturę komunalną oraz na wzrost potencjału wykonawczego, m.in. na budowę dalszych fabryk domów. Obecnie sprawą najważniejszą jest takie skorelowanie środków założonych w planie z warunkami realizacji, które pozwolą na wyeliminowanie bądź poważne ograniczenie czynników hamujących rozwój budownictwa mieszkaniowego. Dotyczy to w szczególności przestrzegania rytmiki w realizacji zadań oraz właściwego zaawansowania stanów surowych pod efekty roku przyszłego, zapewnienia dostatecznego potencjału wykonawczego dla robót inżynieryjnych i wykończeniowych oraz absolutnego polepszenia sytuacji w dostawach materiałów budowlanych, armatury i materiałów instalacyjnych.</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#PoselRyszardLabus">Szczególnego podkreślenia wymaga to, że po raz pierwszy w dokumencie planistycznym ujęto w sposób obligatoryjny zadania w zakresie udziału inwestycji modernizacyjnych w całości nakładów. Z dotychczasowego doświadczenia wiemy, że inwestycje te nie znajdowały szczególnej sympatii w niektórych resortach gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-39.11" who="#PoselRyszardLabus">Struktura inwestycji od pewnego czasu charakteryzowała się dużym udziałem środków na obiekty nowe kubaturowe, wznoszone nierzadko na dziewiczym terenie, co czyniło te inwestycje drogimi, wydłużało czas ich realizacji, a także po zakończeniu zadania inwestor z różnych powodów, często z braku pracowników, opóźniał spłatę społecznego długu. Uważamy, że z wyjątkiem szczególnie ważnych, o strategicznym znaczeniu zadań inwestycyjnych, w każdym innym wypadku, przed rozpoczęciem zadania przeprowadzać się powinno alternatywny rachunek wykorzystania środków na uzyskanie zamierzonego efektu towarowego przez modernizację istniejącej bazy wytwórczej.</u> + <u xml:id="u-39.12" who="#PoselRyszardLabus">Dlatego w pełni popieramy ustalone przez Rząd zasady kontroli gwarantującej wdrożenie w praktykę gospodarczą wymogu określonego poziomu inwestycji modernizacyjnych w całości nakładów. Uważamy również, że w przyszłych okresach planowania wskaźnik ten powinien ulegać systematycznemu zwiększaniu.</u> + <u xml:id="u-39.13" who="#PoselRyszardLabus">Obywatele Posłowie! W wystąpieniu swoim starałem się wykazać znaczenie inwestycji jako elementu ubezpieczającego realizację podstawowych celów społecznych określonych w planie, jak również ich rolę w procesie dynamizowania rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Powodzenie naszych zamierzeń zależy nie tylko od właściwego ustawienia proporcji planu i zapewnienia niezbędnych przegrupowań dysponowanych przez państwo środków na cele społecznie najważniejsze. Obecnie zasadniczą sprawą, decydującą o powodzeniu, będzie precyzyjna, rzetelna, zdyscyplinowana realizacja określonych w planie zadań. Takie przekonanie ujawniło się dobitnie w trakcie obrad naszej podkomisji z udziałem przedstawicieli wojewódzkich zespołów poselskich. Akceptując przedstawione przez Komisję Planowania propozycje planu, zabierający głos posłowie wskazywali jednocześnie na konieczność wprowadzenia niezbędnych środków dyscyplinujących realizację tego planu.</u> + <u xml:id="u-39.14" who="#PoselRyszardLabus">Szczególną uwagę według nas zwrócić należy na zapewnienie odpowiedniej koncentracji nakładów i potencjału wykonawczego na budowach, których efekty przypadają w 1978 roku lub na początek 1979 roku. Założenie takie jest niezbędne z punktu widzenia społecznej odczuwalności stosowanego manewru.</u> + <u xml:id="u-39.15" who="#PoselRyszardLabus">Kluczowe znaczenie mieć będzie uzyskanie wyższej efektywności inwestowania, przez skracanie cykli, szybsze osiąganie zakładanych efektów produkcyjnych i obniżenie kosztów inwestycji. Kryteria efektywnościowe powinny być z większą niż dotąd konsekwencją przestrzegane w całości procesu inwestowania, a w szczególności w wyborze inwestycji o swobodnych warunkach lokalizacji, przez uwzględnienie m.in. takich elementów, jak rzetelny bilans zasobów pracy i możliwości przemieszczeń ludności, skracanie dróg transportowych dla dostaw surowcowych i wywozu towarów.</u> + <u xml:id="u-39.16" who="#PoselRyszardLabus">Ważnym czynnikiem powodzenia założeń projektu planu jest doskonalenie wykonawstwa. Dużą rolę odegrać może w tym względzie opracowany obecnie nowy system ekonomiczno-finansowy w budownictwie oraz wzmożenie odpowiedzialności wykonawców za terminowość i kompletność realizowanych zadań, a także przywrócenie niezbędnej rangi powiązaniom umownym między wykonawcą a inwestorem. Chodzi więc w sumie o ścisłe sprzężenie postanowień planu z warunkami jego realizacji, o aktywne uczestnictwo wszystkich ludzi pracy i każdego ogniwa gospodarki narodowej w przeciwstawianiu się przejściowym trudnościom i ofensywne podejście do zadań określonych w planie.</u> + <u xml:id="u-39.17" who="#PoselRyszardLabus">Realizacja zadań roku przyszłego, jak to już podkreślano z tej trybuny, nie będzie łatwa. Ale przecież wszystkie nasze dotychczasowe osiągnięcia, z których jesteśmy tak zasłużenie dumni, rodziły się także w pokonywaniu trudności na drodze do Polski nowoczesnej, do Polski zamożnej, do Polski rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-39.18" who="#PoselRyszardLabus">Wyrażam głębokie przekonanie, że wykonanie zadań planu na rok przyszły oznaczać będzie przekroczenie ważnego etapu w podnoszeniu poziomu życia społeczeństwa polskiego, stanowić będzie doniosły wkład w realizację ambitnego, określonego przez VII Zjazd naszej partii programu dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-39.19" who="#PoselRyszardLabus">Mając to na uwadze, opowiadam się za przyjęciem przedłożonego Wysokiej Izbie projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1978 r. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-39.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u> + <u xml:id="u-40.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Na tym kończymy obrady w dniu dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-40.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Jutro kontynuować będziemy dyskusję nad projektami planu i budżetu na rok 1978.</u> + <u xml:id="u-40.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Obecnie proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Bronisławę Grochowską o odczytanie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-40.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sekretarz poseł</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#BronislawaGrochowska">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu w dniu dzisiejszym odbędą się następujące posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#BronislawaGrochowska">1) Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług — sala nr 67, 2) Komisji Mandatowo-Regulaminowej — sala nr 101, 3) Komisji Przemysłu Lekkiego — sala nr 72, 4) wspólne posiedzenie Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych — sala nr 118, 5) wspólne posiedzenie Komisji: Pracy i Spraw Socjalnych, Prac Ustawodawczych oraz Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości — sala kolumnowa.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#BronislawaGrochowska">W dniu jutrzejszym, tj. 17 grudnia br., odbędzie się posiedzenie Komisji Oświaty i Wychowania — godz. 8 min. 45, sala nr 118.</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Zarządzam przerwę w posiedzeniu do jutra, tj. do dnia 17 grudnia, do godz. 9.</u> + <u xml:id="u-42.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 18)</u> + <u xml:id="u-42.2" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9)</u> + <u xml:id="u-42.3" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczy Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa)</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#Marszalek">Powołuję na sekretarzy posłów Adama Fuszarę i Czesława Wojterę.</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Czesław Wojtera.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#Marszalek">Kontynuujemy rozpoczętą w dniu wczorajszym łączną dyskusję nad projektami planu i budżetu na rok 1978.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#Marszalek">Głos ma poseł Zdzisław Balicki.</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#PoselZdzislawBalicki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Chcę zatrzymać uwagę obywateli posłów na sprawie, którą wszyscy uznajemy za jedną z kluczowych dla gospodarki i społeczeństwa, mianowicie na sprawie produkcji przemysłu na rzecz rynku. W naszej obecnej sytuacji ze wszystkich bowiem czynników równoważących rynek i rosnące dochody ludności rola przemysłu może i musi być najaktywniejsza.</u> + <u xml:id="u-44.1" who="#PoselZdzislawBalicki">Nie chcemy przecież zamrozić dochodów realnych ludności ani zmniejszyć rozmiarów inwestycji na rozwój kraju uspokajając tylko ich wzrost), bo taki jest nasz cel nadrzędny wyznaczony uchwałą Zjazdu PZPR. Z drugiej strony — nie możemy nagle i w sposób istotny zwiększyć produkcji rolnej ani zakupu towarów konsumpcyjnych za granicą, bo nie pozwalają na to warunki przyrodnicze i ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-44.2" who="#PoselZdzislawBalicki">Możemy natomiast aktywniej wykorzystywać na rzecz umacniania rynku rozbudowany w ostatnich latach i unowocześniony przemysł polski oraz kształtować go tak, żeby coraz lepiej zaspokajał konsumpcyjne i inwestycyjne potrzeby całego społeczeństwa, jak również produkcyjne potrzeby rolników i rzemieślników. Idziemy w tym kierunku i tego odzwierciedleniem jest plan na rok 1978. Proszę mi pozwolić na przypomnienie trzech faktów.</u> + <u xml:id="u-44.3" who="#PoselZdzislawBalicki">1. Tempo wzrostu produkcji na rynek (prawie 10%) i co bardzo ważne, związanej z nią kooperacji, będzie wysokie i szybsze niż stopień wzrostu całkowitej produkcji sprzedanej przemysłu.</u> + <u xml:id="u-44.4" who="#PoselZdzislawBalicki">2. Tempo wzrostu dostaw towarów przemysłowych do handlu (ponad 12%) powinno znacznie wyprzedzić przyrost przychodów pieniężnych ludności, umożliwiając w ten sposób zwiększenie rozmiarów nie rozdysponowanej rezerwy towarowej i zapasów w handlu.</u> + <u xml:id="u-44.5" who="#PoselZdzislawBalicki">3. Temu wyrażonemu wartościowo wskaźnikowi wzrostu lepiej niż w latach ubiegłych odpowiadają, co godne jest zauważenia w tabelach dostarczonych nam przez Rząd, procenty wzrostu dostaw, wyrażonych w sztukach, tonach, metrach itd., a więc w konkretnym wolumenie towarów. Rząd opracował — „Kompleksowy plan zaopatrzenia rynku wewnętrznego”, w którym priorytet szczególny nadaje się sprawie asortymentowego i jakościowego kształtowania produkcji, ustanawiając m.in. trójszczeblowy system kontroli dostaw (240 artykułów znajduje się pod bezpośrednią kuratelą Rządu).</u> + <u xml:id="u-44.6" who="#PoselZdzislawBalicki">W planie na rok przyszły uwidacznia się więc ogromny wysiłek koncepcyjny, zwłaszcza po stronie struktury produkcji, inwestycji oraz rozwiązań systemowo-organizacyjnych na rzecz poprawy zaopatrzenia ludności. Miałem szczególną sposobność to stwierdzić, przewodnicząc podkomisji, która zajmowała się tą właśnie sferą projektowanego planu.</u> + <u xml:id="u-44.7" who="#PoselZdzislawBalicki">Obywatele Posłowie! Mamy tę świadomość, że planowane dostawy, przynosząc poprawę sytuacji, nie zaspokoją jeszcze pełnego popytu na niektóre towary, a nawet całe asortymenty. W roku przyszłym będziemy mieli nadal do czynienia z niełatwym rynkiem. Dlatego też powinniśmy zrobić wszystko, co możliwe i racjonalne, aby nie tylko wykonać, ale przekroczyć plan produkcji poszukiwanych na rynku towarów.</u> + <u xml:id="u-44.8" who="#PoselZdzislawBalicki">Trzeba tu wszakże podkreślić, że źródłem tych przekroczeń rzadko może być zwiększenie środków. W ogóle zwiększenie produkcji dzięki proporcjonalnemu dodawaniu środków powinno przestać być cnotą i powodem do chwały. Rezerwy prawdziwe tkwią przede wszystkim w polepszeniu jakości materiałów do produkcji (że przywołam tutaj przykład kiepskiego kleju używanego do wytwarzania obuwia), a także w ich racjonalniejszym zużyciu, tkwią również w poprawie kooperacji. Bardzo przydałoby się krajowi wszechogarniające działanie w tej dziedzinie, poparte powszechnym ruchem produkcyjnego i intelektualnego współzawodnictwa robotników, inżynierów i pracowników nauki.</u> + <u xml:id="u-44.9" who="#PoselZdzislawBalicki">Docierają do nas pierwsze informacje o interesujących inicjatywach na rzecz drążenia takich właśnie rezerw. W moim województwie np. wciąga się do tej pracy takie wyspecjalizowane instytucje, jak Przedsiębiorstwo Upowszechniania Postępu Techniczno-Organizacyjnego POSTEOR, BOMiS, PONAR-REMO, Bank Rezerw i inne harmonijniej zespalając ich programy z działaniami zakładów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-44.10" who="#PoselZdzislawBalicki">W dyskusji, jaką toczyliśmy w naszej podkomisji, przewijało się często twierdzenie, że zwłaszcza w obecnej sytuacji nie tyle wartość sprzedażna, co przede wszystkim struktura i jakość produkcji decydują o zaspokojeniu potrzeb. Niestety, jak dotychczas często sprzedażna wartość właśnie ma dla przedsiębiorstw znaczenie dominujące, a nie zawsze zgadza się ona z hierarchią potrzeb społecznych i wartością użytkową wyrobów. Trzeba zatem nadal poszukiwać takich rozwiązań systemowych (w tym kierunku idzie m.in. zmodyfikowany system WOG), jak również w sferze planowania, prawa oceny i kontroli przedsiębiorstw, ich stosunków z handlem, żeby skuteczniej zabezpieczać rangę zadań asortymentowych, dodam także — jakościowych, nie naruszając przy tym istoty rachunku gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-44.11" who="#PoselZdzislawBalicki">Z tych też względów z zadowoleniem wysłuchałem informacji o szczególnym potraktowaniu przez Rząd sprawy doprowadzenia do wystarczającej produkcji tych wszystkich towarów przemysłowych, które są powszechnie potrzebne i powinny być, z racji ceny, ogólnie dostępne. Istnieje harmonogram, zawierający ścisłe terminy rozwiązania tej kwestii do roku 1980, stopniowo, towar po towarze. Na aprobatę zasługuje również fakt, iż Rząd przystąpił do tworzenia koncepcji rozwoju drobnej wytwórczości, zwłaszcza pod kątem wzrostu produkcji podręcznego sprzętu domowego użytku.</u> + <u xml:id="u-44.12" who="#PoselZdzislawBalicki">Podobne co do istoty rzeczy znaczenie, jak dostrojenie asortymentu do potrzeb, ma terminowość dostaw niektórych towarów dla handlu. To nie wystarczy, że roczny plan produkcji jakiegoś obuwia został wykonany, że nawet jest ono dobre; musi być jeszcze dostarczone do sprzedaży przed sezonem i na jego początku, żeby spełniło swój handlowy i społeczny sens. Wiemy, że nie zawsze jeszcze tak jest. Poddawane są też krytyce zdarzające się przypadki nieciągłej sprzedaży takich artykułów, które z natury rzeczy powinny być w sprzedaży zawsze, jak pasta do zębów, proszki do prania i czyszczenia, pieluszki, szklanki itd. Jak widać, odnosi się to przede wszystkim do chemii, której niedostatki wpływają ponadto ograniczająco na strukturę i jakość wytworów przemysłu lekkiego i innych przemysłów rynkowych. Niepokoją więc opóźnienia w realizacji szeregu inwestycji tego resortu.</u> + <u xml:id="u-44.13" who="#PoselZdzislawBalicki">Wysoki Sejmie! Jak ktoś to trafnie określił, najlepszym substytutem ilości towarów jest ich jakość. Ma ona zresztą znaczenie wielostronne. Ileż to np. potencjału usługowego idzie niepotrzebnie na poprawianie produkcji przemysłu?</u> + <u xml:id="u-44.14" who="#PoselZdzislawBalicki">Rozpoczęliśmy więc, z inicjatywy PZPR, wielką batalię o podniesienie jakości produkcji w przekonaniu, że w Polsce lat 70-tych może to być nie tylko szczytne hasło, ale i realne zadanie. Wyniki tej batalii nie mogą być natychmiastowe, choć tu i ówdzie widać już poprawę. To nie jest sprawa tej natury, wymaga ona zespolonych działań o wyraźnie trwałej i długookresowej orientacji.</u> + <u xml:id="u-44.15" who="#PoselZdzislawBalicki">Trzeba przyznać, że prace nad technicznym, ekonomicznym i prawnym doskonaleniem tej wielce skomplikowanej strony produkcji posuwają się stopniowo naprzód. Wprowadzony został jednolity system kwalifikacji wyrobów. Po raz pierwszy do planu państwowego wpisano rozwinięte i wymierne zadania w tej dziedzinie. Jak to wynika z komunikatów prasowych, problem ten znajduje się ciągle na porządku dziennym Rady Ministrów, która omawia go na różnych płaszczyznach i z różnych punktów widzenia.</u> + <u xml:id="u-44.16" who="#PoselZdzislawBalicki">W odpowiedzi obywatela wicepremiera z maja br. na opinię sejmowej Komisji Handlu Zagranicznego znalazło się stwierdzenie o zamiarze Rządu opracowania i przedstawienia Sejmowi projektu ustawy o jakości produkcji i usług. Chcę w związku z tym uprzejmie zapytać obywatela Premiera, jaki jest aktualny stan prac nad projektem tej ważnej ustawy.</u> + <u xml:id="u-44.17" who="#PoselZdzislawBalicki">Wydaje się, że jednak zadaniem najważniejszym, ale też najbardziej złożonym, jest opracowanie zasad ekonomicznego oddziaływania na jakość produkcji, co zresztą zostało postanowione przez Rząd uchwałą z września 1975 r. Trzeba jednak zaakcentować rzecz następującą: punkt ciężkości takiego oddziaływania tkwi w fabrykach, w miejscu powstawania i pierwszej kontroli produkcji; tam też powinny rodzić się konkretne rozwiązania tej kwestii. My we Wrocławiu np. podjęliśmy próbę wspomagającego sterowania procesami doskonalenia jakości, zwłaszcza przez koordynację poziomą i zespolenie niektórych przedsięwzięć organizacyjno-technicznych oraz przez popieranie i upowszechnianie dobrych doświadczeń. Idzie nam przede wszystkim o racjonalne upowszechnienie systemu kompleksowego sterowania jakością produkcji oraz o organizację i technikę pomiarów. Myślę, że pod tym względem na szczególną uwagę zasługiwałyby, sprawdzone przez surowe wymagania, doświadczenia przemysłu lotniczego. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-44.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Wiesław Sadowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#PoselWieslawSadowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Budżet państwa jest zawsze ściśle związany z planem społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, powinien zabezpieczać jego realizację. Instrumenty ekonomiczno-finansowe stanowią jedno z głównych narzędzi realizacji założeń planu, a dokonywana przez budżet redystrybucja środków pieniężnych stanowi warunek, a zarazem podstawę realizacji wielu zadań określonych w planie społeczno-gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-46.1" who="#PoselWieslawSadowski">W swym wystąpieniu chciałbym zatrzymać uwagę obywateli posłów na kwestii związanej z odpowiedzią na pytanie, na ile przedłożony przez Rząd projekt budżetu państwa uwzględnia potrzeby wynikające z zadań określonych w projekcie narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1978, a w szczególności potrzebę wzmocnienia równowagi ekonomiczno-finansowej państwa, przy jednoczesnej poprawie materialnych i kulturalnych warunków życia narodu, zgodnie z uchwałami VI i VII Zjazdu PZPR. Trzeba też udzielić odpowiedzi na pytanie — na ile projekt budżetu uwzględnia potrzeby wynikające z realizacji manewru gospodarczego i konieczności poprawy efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-46.2" who="#PoselWieslawSadowski">Wyrazem dążenia do poprawy efektywności gospodarowania jest przede wszystkim znacznie wyższe tempo wzrostu dochodów budżetowych aniżeli założony wzrost dochodu narodowego. Podczas gdy dochody budżetowe mają wzrosnąć o blisko 8%, to przyrost dochodu narodowego założony jest na poziomie 5,4%. Osiągnięcie tak wysokich dochodów budżetowych na pewno jest możliwe, ale pod warunkiem, że dokonany zostanie niezbędny postęp w gospodarowaniu w drodze lepszego wykorzystania majątku trwałego, obniżki kosztów materiałowych oraz racjonalizacji opłacania wzrostu wydajności pracy w gospodarce uspołecznionej. Dla osiągnięcia tego celu założono zadanie obniżki kosztów materiałowych w przemyśle o 1,8%, w budownictwie o 0,8%, w transporcie i łączności o 0,9%. W świetle dotychczasowych doświadczeń jest to zadanie niełatwe, ale w drodze usprawnienia organizacji pracy, lepszego wykorzystania majątku trwałego i poprawy gospodarki materiałowej wskaźniki te powinny być wykonane.</u> + <u xml:id="u-46.3" who="#PoselWieslawSadowski">Warunkiem poprawy efektywności gospodarowania przedsiębiorstw jest m.in. polityka racjonalnego dopływu środków inwestycyjnych i obrotowych, przeciwdziałająca gromadzeniu nadmiaru środków. Można to osiągnąć dzięki wzmocnieniu oddziaływania na gospodarkę przedsiębiorstw przez budżet i banki. Przedstawione materiały planistyczno-budżetowe wskazują, że to oddziaływanie będzie bardzo silne. Z jednej strony bowiem szczególnie szybko, bo o 30% wzrastają wpłaty podatku od zysku, podatku od funduszu rozwoju i funduszu premiowego, z drugiej zaś strony nastąpi wydatne rozszerzenie kontroli bankowej przy pomocy kredytów, co znajduje wyraz zarówno w wysokiej lokacie budżetu w NBP w kwocie 160 mld zł, jak też w ponad 9-procentowym wzroście dochodów budżetowych od instytucji finansowych. Realizacja dochodów budżetu w założonej wysokości wymagać będzie elastyczności działania, a zarazem dużej sprawności całego aparatu finansowego.</u> + <u xml:id="u-46.4" who="#PoselWieslawSadowski">Warto zaznaczyć, że w przeciwieństwie do dochodów od gospodarki uspołecznionej nie zakłada się większego wzrostu dochodów od gospodarki nie uspołecznionej. Nie przewiduje się bowiem większych zmian w systemie poboru dochodów państwa z tego źródła. Dochody od gospodarki nie uspołecznionej wzrastają więc tylko o 1,6%, a podstawą tego wzrostu jest spodziewane zwiększenie wpływów od rzemiosła, któremu stworzono szczególnie dogodne warunki rozwoju.</u> + <u xml:id="u-46.5" who="#PoselWieslawSadowski">Umiarkowane jest również tempo wzrostu dochodów od ludności. Wynosi ono bowiem ok. 5% i opiera się głównie na przewidywanym wzroście obrotów majątkowych.</u> + <u xml:id="u-46.6" who="#PoselWieslawSadowski">Drugą charakterystyczną cechą projektu budżetu jest relatywnie niewielki, wynoszący 1,9% wzrost wydatków budżetowych. Tak więc tempo wzrostu wydatków jest znacznie niższe aniżeli tempo wzrostu dochodu narodowego. Warto jednak podkreślić, że przy tym, ogólnie biorąc umiarkowanym, tempie wzrostu wydatków uwzględniono niezbędne środki na realizację celów społecznych zawartych w programie VII Zjazdu. Znajduje to m.in. wyraz w dalszym, znacznym wzroście środków potrzebnych dla przyśpieszenia rozwoju gospodarki żywnościowej i produkcji rynkowej, przyśpieszenia rozwoju budownictwa mieszkaniowego oraz kontynuowania szerokiego programu rozwoju ubezpieczeń społecznych przy równoczesnym zapewnieniu wzrostu wydatków na rozwój usług socjalno-kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-46.7" who="#PoselWieslawSadowski">Dla potwierdzenia tego faktu celowe jest zwrócenie uwagi, że około 270 mld zł, tj. prawie jedna trzecia wydatków budżetu państwa, będzie przeznaczona na dotacje dla gospodarki żywnościowej. Wzrastają one w przyszłym roku o ok. 18,5 mld zł.</u> + <u xml:id="u-46.8" who="#PoselWieslawSadowski">Większe będą także o blisko 3 mld zł dopłaty do kosztów wytwarzania niektórych nie- żywnościowych towarów rynkowych i niektórych usług, tam gdzie ceny detaliczne nie pokrywają kosztów.</u> + <u xml:id="u-46.9" who="#PoselWieslawSadowski">Budżet sfinansuje z nadwyżek lat ubiegłych umorzenia kredytów na budownictwo mieszkaniowe, powiększając na ten cel środki z 10,2 mld zł w bieżącym roku do 20,1 mld zł w przyszłym roku.</u> + <u xml:id="u-46.10" who="#PoselWieslawSadowski">Poważną pozycję w wydatkach budżetowych zajmuje też realizacja programu rozwoju ubezpieczeń społecznych, a zwłaszcza podwyżek rent i emerytur. Wydatki budżetowe na ten cel przekroczą 44 mld zł i będą o ponad 11% wyższe niż w 1977 r. Łącznie ze środkami pozabudżetowymi, tj. głównie funduszu emerytalnego, funduszu kombatantów i funduszu alimentacyjnego, zapewnia to wypłaty świadczeń na rzecz ludności w granicach ponad 100 mld zł.</u> + <u xml:id="u-46.11" who="#PoselWieslawSadowski">Projekt budżetu państwa na 1978 rok zapewnia również środki niezbędne do sfinansowania planowanego rozwoju ochrony zdrowia, oświaty, szkolnictwa wyższego, kultury i sztuki oraz kultury fizycznej i turystyki kosztem około 140 mld zł, tj. o blisko 3°/o więcej niż w bieżącym roku. Struktura wydatków w tej sferze jest zgodna z przyjętymi priorytetami.</u> + <u xml:id="u-46.12" who="#PoselWieslawSadowski">Najpoważniejszą pozycję w tych wydatkach zajmuje finansowanie potrzeb ochrony zdrowia, obejmuje ona bowiem 43% ogółu wydatków budżetowych na działalność socjalną i kulturalną.</u> + <u xml:id="u-46.13" who="#PoselWieslawSadowski">W projekcie budżetu przewidziano też środki na dalsze rozszerzenie pomocy społecznej, a zwłaszcza na zwiększenie zapomóg dla osób znajdujących się w trudnych warunkach materialnych oraz na rozszerzenie opieki nad chorymi w domu.</u> + <u xml:id="u-46.14" who="#PoselWieslawSadowski">Drugą ważną dziedziną działalności jest szkolnictwo ogólnokształcące i wychowanie oraz szkolnictwo zawodowe, na które zwiększa się środki o około 1,5 mld zł, zwłaszcza na przygotowanie reformy systemu edukacji narodowej.</u> + <u xml:id="u-46.15" who="#PoselWieslawSadowski">Jeśli chodzi o środki pozostawione w 1978 r. do dyspozycji szkół wyższych, to wzrastają one o około 6% i pozwalają na sfinansowanie całorocznych skutków dokonanej w tym roku podwyżki studenckich stypendiów, zwiększenie płac dla młodej kadry naukowej oraz kosztów utrzymania nowo oddawanych do użytku obiektów.</u> + <u xml:id="u-46.16" who="#PoselWieslawSadowski">W wydatkach na kulturę i sztukę, które w warunkach porównywalnych wzrastają o około 4%, w szczególnie dużym stopniu uwzględniono potrzeby poprawy jakości programu telewizyjnego i radiowego. Uwzględniono oczywiście także niezbędne środki na sfinansowanie kosztów działalności nowych placówek, a zwłaszcza bibliotek oraz ośrodków i domów kultury.</u> + <u xml:id="u-46.17" who="#PoselWieslawSadowski">Zapewniono również niezbędny wzrost środków ina kulturę fizyczną i turystykę, które — jak wiadomo — są dofinansowywane także ze środków Totalizatora Sportowego, Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej oraz zakładowych funduszów socjalnych.</u> + <u xml:id="u-46.18" who="#PoselWieslawSadowski">Jak widać, skala dofinansowania potrzeb społeczeństwa w różnych dziedzinach jest bardzo poważna. Należy jednak podkreślić, że w warunkach oszczędnego zaplanowania wydatków budżetowych, mogą w toku realizacji budżetu pojawiać się trudności. Stąd też uzasadnione jest planowanie rezerwy Rady Ministrów na poziomie wyższym niż w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-46.19" who="#PoselWieslawSadowski">Jednakże sprawą podstawową jest wdrożenie i przyzwyczajenie wszystkich dysponentów do wydatnej poprawy efektywności gospodarowania przydzielonymi środkami. Rezerwy poprawy gospodarności istnieją także w sferze budżetowej, zwłaszcza w odniesieniu do gospodarki materiałowej, w gospodarce komunalnej, szkołach, szpitalach i innych instytucjach. Dlatego słuszne są tendencje i wysiłki Rządu idące w tym właśnie kierunku.</u> + <u xml:id="u-46.20" who="#PoselWieslawSadowski">Mówiąc o wydatkach, nie sposób nie przypomnieć o tak ważnym dziale, jak nauka. Plan zapewnia możliwość sfinansowania nakładów na prace naukowo-badawcze łącznie ze środków budżetowych i z funduszu postępu techniczno-ekonomicznego w granicach około 37 mld zł. Jest to ponad 1 mld zł więcej niż w bieżącym roku. Tak więc i tutaj widoczny jest postęp.</u> + <u xml:id="u-46.21" who="#PoselWieslawSadowski">Jeśli chodzi o wydatki na remonty kapitalne, które wzrastają o około 2 mld zł, to należy podkreślić, że przewidziano tu m.in. niezbędne rezerwy na sfinansowanie kosztów usuwania szkód powodziowych powstałych w 1977 roku. Ponadto proponuje się utworzyć specjalną jednomiliardową rezerwę na modernizację mieszkań. Środki tej rezerwy byłyby uruchamiane w miarę opracowywania przez administrację terenową konkretnych programów instalowania w starych mieszkaniach kanalizacji, wodociągów i centralnego ogrzewania. Będzie to jeszcze jedno wsparcie programu poprawy sytuacji mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-46.22" who="#PoselWieslawSadowski">Szczególnie oszczędnie zaplanowano wydatki na administrację państwową oraz wydatki na finansowanie wymiaru sprawiedliwości d bezpieczeństwa publicznego.</u> + <u xml:id="u-46.23" who="#PoselWieslawSadowski">Specjalnego odnotowania wymaga fakt, że projekt budżetu na 1978 r., a zwłaszcza nowe przepisy ustawy budżetowej, zapewniają dalsze umocnienie gospodarki finansowej rad narodowych. Rząd przedłożył bowiem propozycję pozostawienia do dyspozycji rad narodowych całości — a nie jak dotąd połowy — osiągniętych w 1977 r. ponadplanowych dochodów z gospodarki nie uspołecznionej i od ludności oraz nie wykorzystanych wydatków na administrację. Wprowadzenie tych zmian powinno zwiększyć zainteresowanie władz terenowych realizacją bieżących i zaległych wpływów podatkowych. Umożliwią one przeznaczenie w roku przyszłym dodatkowych środków na potrzeby terenowe.</u> + <u xml:id="u-46.24" who="#PoselWieslawSadowski">Ponadto projekt ustawy budżetowej zakłada zwiększenie uprawnień rad narodowych do wykorzystywania środków funduszu zasobowego w części przekraczającej 5% wydatków bieżących. Środki te będą mogły być przeznaczone na sfinansowanie dodatkowych przedsięwzięć związanych z rozwojem produkcji rynkowej i usług dla ludności oraz na zwiększenie potencjału komunalnych przedsiębiorstw remontowo-budowlanych.</u> + <u xml:id="u-46.25" who="#PoselWieslawSadowski">Ostatnim problemem polityki finansowej, jaki pragnę poruszyć, jest polityka kredytowa. Solidną podstawę dla tej polityki stanowić będzie zaplanowana lokata w NBP w kwocie 160 mld zł na rozszerzenie działalności kredytowej banków. Ich rola w sterowaniu gospodarką narodową powinna ulec bowiem wydatnemu zwiększeniu. Podczas gdy w roku bieżącym lokata budżetowa pokrywała 27% przyrostu kredytów, to w roku 1978 relacja ta ukształtuje się na poziomie 51%. Ta rosnąca rola banków jest niezbędna dla zapewnienia warunków potrzebnych do wydatniejszej poprawy efektywności gospodarowania. Realizacji tego zadania sprzyjać powinien również cały zespół przygotowywanych przez Rząd przedsięwzięć dyscyplinujących gospodarkę przedsiębiorstw i gospodarkę budżetową.</u> + <u xml:id="u-46.26" who="#PoselWieslawSadowski">Pokaźne zwiększenie środków bankowych pozwoli także na kontynuowanie aktywnej polityki kredytowej w stosunku do indywidualnego rolnictwa i dalsze wspieranie tą drogą rozwoju produkcji żywnościowej. Przewiduje się, że potrzeby kredytowe w tym zakresie będą w pełni pokryte, przy czym ze szczególnie wydatnej pomocy korzystać będą gospodarstwa specjalistyczne oraz zespoły indywidualnych rolników. Nadal będą również udzielane kredyty na potrzeby konsumpcyjne, a zwłaszcza na indywidualne budownictwo mieszkaniowe oraz dla młodych małżeństw.</u> + <u xml:id="u-46.27" who="#PoselWieslawSadowski">Wysoki Sejmie! Ten z natury rzeczy krótki przegląd głównych cech projektu budżetu państwa na rok 1978 wskazuje na to, że wykonanie tego budżetu przyczyni się do realizacji planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Z jednej strony przez relatywnie wysokie dochody budżetowe w stosunku do dochodu narodowego oraz przez względnie niskie wydatki zabezpieczona będzie efektywność gospodarowania, umocniona równowaga ekonomiczno-finansowa. Z drugiej strony struktura wydatków zabezpiecza poprawę materialnych i kulturalnych warunków życia narodu, zabezpiecza realizację manewru gospodarczego. Pamiętać jednak trzeba, że jest to budżet, którego realizacja wymagać będzie dużej aktywności, a zarazem elastyczności w gromadzeniu i oszczędnym wydatkowaniu środków na wszystkich szczeblach zarządzania. Konsekwentna realizacja przedłożonego projektu budżetu służyć jednak będzie dalszemu rozwojowi gospodarczemu i społecznemu naszego kraju. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-46.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Alojzy Melich.</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Obecna debata sejmowa pozwala na sformułowanie kilku istotnych podstawowych stwierdzeń.</u> + <u xml:id="u-48.1" who="#PoselAlojzyMelich">Po pierwsze — plan i budżet na rok 1978 traktować trzeba jako część składową całej dekady lat siedemdziesiątych. Plan i budżet na rok 1978 nawiązują do niezwykle poważnych osiągnięć lat ubiegłych. Wysokie i ambitne zadania tego planu świadczą o tym, że mimo trudności pomyślnie realizujemy długofalowe strategiczne zadania naszej gospodarki, sformułowane na VI i VII Zjeździe PZPR. Jest to możliwe, gdyż w ubiegłych latach została po temu stworzona solidna baza.</u> + <u xml:id="u-48.2" who="#PoselAlojzyMelich">W obecnej dekadzie dokonaliśmy niebywałego — „pchnięcia” naprzód naszej gospodarki. Jak nigdy dotąd — zostały stworzone tak duże i tak nowoczesne moce produkcyjne. Stajemy się z każdym rokiem gospodarczo silniejsi, liczymy się też coraz bardziej w świecie. Istotną rolę odgrywa też w tym względzie dalekowzroczna i światła polityka zagraniczna, inspirowana i prowadzona przez przywódcę naszej partii i narodu tow. Edwarda Gierka, która wzmacnia naszą pozycję i nasze miejsce w świecie. Mówił o tym w swej informacji Minister Wojtaszek. A wiadomo, że na arenie światowej liczą się tylko silni. U podstaw naszej siły leżą osiągnięcia naszej polityki zagranicznej i osiągnięcia gospodarcze, poważny potencjał wytwórczy kraju, któryśmy stworzyli w ostatnich latach. To widoczny przykład ścisłych związków między polityką i gospodarką.</u> + <u xml:id="u-48.3" who="#PoselAlojzyMelich">Po drugie — osiągnięty wysoki poziom rozwoju sił wytwórczych zmusza do dokonywania zmian strukturalnych, wyrównania frontu, a co równie ważne — do doboru nowych, nowoczesnych metod gospodarowania. Często słyszy się głosy, że do tego zmusiły nas trudności gospodarcze. Oczywiście, że mają one wpływ na nasze przedsięwzięcia, utrudniają bowiem przeprowadzenie manewru strategicznego, ale nie te trudności leżą u podstaw manewru. Każda bowiem gospodarka, osiągając określony poziom dynamiki, wymaga i doboru nowych, bardziej skutecznych metod działania tak w zakresie struktury gospodarki, jak i sposobu gospodarowania. Jest to prawda obiektywna, szkoda jedynie, że zmiany te przychodzi nam przeprowadzać w trudnych warunkach, ale też żadna gospodarka nie wybiera sobie warunków, w których ma działać.</u> + <u xml:id="u-48.4" who="#PoselAlojzyMelich">Warto jednak podkreślić, że wszystkie zmiany strukturalne i metodyczne przeprowadzać nie łatwo, gdyż każda gospodarka wykazuje duży stopień inercji. Przezwyciężanie zaś konserwatyzmu i nie najlepszych często nawyków wymaga też — więcej niż się na pozór wydaje — czasu.</u> + <u xml:id="u-48.5" who="#PoselAlojzyMelich">Po trzecie — mamy niewątpliwie poważne osiągnięcia w zakresie produkowania, trzeba zrobić wszystko, aby to samo można było powiedzieć o gospodarowaniu. Faktem bowiem jest, że z różnych przyczyn efektywność naszego gospodarowania dalece nie odpowiada ani rosnącemu potencjałowi produkcyjnemu, ani potrzebom w tym względzie. Postęp ekonomiczny jest zresztą tym bardziej palącą koniecznością, że straty wskutek niegospodarności rosną w miarę jak wzrasta koszt uzbrojenia pracy.</u> + <u xml:id="u-48.6" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatele Posłowie! Chciałbym skoncentrować się na tych właśnie istotnych dla gospodarki problemach. Dziś już nikogo nie trzeba przekonywać o tym, że konieczne jest podnoszenie efektywności gospodarowania. Przed nami jest natomiast problem, nie — czy, a — jak to robić, jak lepiej gospodarować, bo chodzi o to, aby gospodarować nie tylko lepiej, ale możliwie najlepiej; jak zbliżać się do określonych również społecznymi aspektami stanów optymalnych, aby nasz wysiłek był wykorzystany w sposób najpełniejszy. Mało — pracować lepiej, trzeba dążyć do możliwie najlepszych rozwiązań i to nas dopiero powinno zadowalać. Trzeba niewątpliwie po temu stworzyć warunki, gdyż wydaje się, że same apele są tu niewystarczające. Z pewnym uproszczeniem warunki te można by sprowadzić do dwóch zasadniczych grup. Jedne z nich wiążą się z doskonaleniem naszego systemu planowania i funkcjonowania gospodarki. Te przesłanki mają jakby charakter zewnętrzny, bo w przedsiębiorstwie są jakby dane z zewnątrz. Druga grupa warunków zależy już od nas samych, od ludzi, ich wiedzy, wychowania, a również przekonania, że można i trzeba lepiej gospodarować.</u> + <u xml:id="u-48.7" who="#PoselAlojzyMelich">Funkcjonowanie gospodarki narodowej musi się zmieniać w miarę rozwoju gospodarczego i zmieniających się warunków. Wprawdzie przyznać trzeba, że proces doskonalenia naszej gospodarki przebiega zbyt wolno, ale też pamiętać trzeba, że zmiany w tym zakresie muszą być wszechstronnie przygotowane, sprawdzone, by z góry przewidzieć wszystkie skutki. Nie chodzi też chyba o opracowywanie jakichś — „wydumanych” modeli gospodarczych, bo gospodarka nie znosi wstrząsów, gwałtownych zmian, kosztuje to zresztą zawsze zbyt wiele.</u> + <u xml:id="u-48.8" who="#PoselAlojzyMelich">W procesie doskonalenia systemu funkcjonowania gospodarki narodowej odnotowujemy niewątpliwy postęp, ale wiele jeszcze jest do zrobienia. Nie sposób bowiem nie dostrzec, że aktualnie system ten nie jest za bardzo spójny. Obowiązują bowiem aż 3 podsystemy: zmodyfikowany system WOG, niezmodyfikowany system WOG oraz na ogólnych zasadach funkcjonujący system gospodarowania i zarządzania. Tego rodzaju stan rzeczy utrudnia sterowanie gospodarką i stwarza trudności w podnoszeniu efektywności gospodarowania. Stąd wynika paląca potrzeba ujednolicenia tego systemu.</u> + <u xml:id="u-48.9" who="#PoselAlojzyMelich">W obecnych warunkach najważniejszym jednak zadaniem systemu funkcjonowania naszej gospodarki jest wprowadzenie do tego systemu możliwie prostych, a skutecznych rozwiązań. Konieczne jest, sądzę, w szczególności zdecydowane podniesienie roli i znaczenia wskaźników ekonomicznych w naszej gospodarce. Podstawą oceny większości przedsiębiorstw jest wartościowe wykonanie planów produkcji. Jednostronność tego ujęcia przyczyniać się może do powstawania strat.</u> + <u xml:id="u-48.10" who="#PoselAlojzyMelich">W niektórych gałęziach wciąż jeszcze obowiązują mierniki tzw. brutto, co przy niewłaściwym sposobie ustalania cen nie sprzyja obniżaniu kosztów czy podnoszeniu jakości. Konieczne jest więc — zapowiedziane już zresztą przez Rząd — stałe doskonalenie mierników oceny pracy przedsiębiorstw. Nie wystarcza już tylko wykonanie samego planu produkcji, równie ważna jest użyteczność tego, co się w przedsiębiorstwie produkuje i koszt wytwarzania. Koszt produkcji stanowi wciąż marginesowy miernik pracy przedsiębiorstwa. Gdy wykonany jest plan produkcji, to z przekroczenia kosztów zawsze można się jakoś wytłumaczyć.</u> + <u xml:id="u-48.11" who="#PoselAlojzyMelich">System funkcjonowania wymuszać musi — nie bójmy się tego określenia — coraz lepsze gospodarowanie. Mierniki oceny obejmować więc muszą podstawowe wskaźniki ekonomiczne, choć nie można też rezygnować ze wskaźników produkcyjnych. Z kompleksowymi miernikami wiązać należy zresztą w coraz szerszym zakresie bodźce materialnego zainteresowania. Prawda jest taka, że dobre gospodarowanie musi się opłacać, premiować więc należy tak kierownictwo, jak i załogi za oszczędność zużywanych środków i jakość produkcji, przy równoczesnym napinaniu zadań ilościowych.</u> + <u xml:id="u-48.12" who="#PoselAlojzyMelich">Ponieważ nie stać nas dzisiaj na podwyżki płac, to konieczne wydaje się szukanie możliwości w samych przedsiębiorstwach rozwiązania tego zagadnienia. Sądzę, że jednym z kierunków rozwiązań mogłaby być zasada, że to co pracownik mógłby stracić na napięciu norm, których rezerwa jest w tej chwili jeszcze bardzo duża, uzyskać mógłby, jakby w formie rekompensaty, właśnie przez premiowanie jakościowe, zresztą szeroko ujmowane, a więc obejmujące również aspekty oszczędnościowe. Ilość produkcji w coraz szerszym zakresie powinna wymuszać coraz lepsza organizacja pracy, zaś jakość, oszczędność — chyba premiowanie.</u> + <u xml:id="u-48.13" who="#PoselAlojzyMelich">Jeśli już mowa o systemie funkcjonowania gospodarki, wspomnieć jeszcze należy o konieczności dalszego usprawniania planowania. Wzmocnić trzeba wpływ centralnego planowania w szczególności w dziedzinie inwestycji. Choć potrzeby na środki inwestycyjne są nadal duże, liczyć się trzeba coraz bardziej z możliwościami określonymi bilansami materiałowymi czy faktycznie istniejącymi mocami produkcyjnymi.</u> + <u xml:id="u-48.14" who="#PoselAlojzyMelich">Równolegle wzmacniać należy rolę planowania w przedsiębiorstwach, szczególnie przez pełne wykorzystanie już istniejących możliwości i uprawnień, które nie są wykorzystane. Chodzi o to, aby uwzględniać w najszerszym zakresie inicjatywy ludzi i wykorzystywać możliwości lokalne. Zerwać trzeba z praktyką zaniżania kosztorysów w planach inwestycyjnych, aby tylko — „zaczepić” się w planie, bo to dezorganizuje całą gospodarkę. Może nieco inaczej należałoby spojrzeć również na wykorzystanie i rolę rezerw w planie, licząc się z dotychczasowymi w tym zakresie mankamentami. Niezwykle ważkim zadaniem jest wyraźne zwiększenie dyscypliny wykonania planów i to we wszystkich przekrojach: asortymentowym, jakościowym, ekonomicznym, a również ilościowym. Walkę wypowiedzieć trzeba pozorowanemu działaniu, aby tylko wykonać plan, nie licząc się ze strukturą zapotrzebowania czy kosztami wytwarzania. Koszty zresztą stać się powinny podstawowym parametrem rachunku ekonomicznego. Ekonomiści muszą szybko dopracować metody korekty kosztów, aby z kosztów uczynić sprawny instrument rachunku ekonomicznego, jak i wyeliminować skutki wypaczonej struktury cen. Rachunek ekonomiczny umożliwiać bowiem musi nie każdy, lecz racjonalny wybór. Podstawową sprawą jest zresztą doskonalenie organizacji pracy, o czym wiele mówimy, ale — proszę mi wybaczyć ocenę — za mało robimy. Często trzeba zacząć od wprowadzenia elementarnego porządku pracy oraz stosowania żelaznej konsekwencji w działaniu. Wszystko trzeba nam najpierw w umyśle przetworzyć, a potem dopiero działać zgodnie z określonym harmonogramem. Za mało zresztą czasu przeznaczamy na przygotowanie produkcji czy inwestycji, a to mogłoby znacznie skrócić czas i obniżyć koszty wykonawstwa. Potrzebna nam jest w ogóle umiejętność kompleksowego, całościowego a nie wycinkowego myślenia, które Oskar Lange nazwał — „cybernetycznym” myśleniem, uwzględniającym wszystkie aspekty i skutki naszego działania — i to z punktu widzenia interesów społecznych.</u> + <u xml:id="u-48.15" who="#PoselAlojzyMelich">Tu mogę przejść do drugiej grupy czynników warunkujących podnoszenie efektywności gospodarowania. Nie wystarczy nawet najlepszy plan, doskonały system zarządzania, idealna nawet organizacja pracy; decyduje bowiem — jak wiadomo — zawsze człowiek, jego wola, chęć i umiejętności. To mało uczyć zasad racjonalnego gospodarowania. Trzeba jeszcze, aby ludzie chcieli je prawidłowo zastosować w praktyce. To właśnie zagadnienie wychowania, a więc nie tylko czystej edukacji ekonomicznej, to sprawa tworzenia nawyków dobrej roboty, poczucia odpowiedzialności za to, co się robi. To wiąże się zresztą z ugruntowywaniem etyki zawodowej. Trzeba tej etyki uczyć, wychowywać społeczeństwo. Wszystko to wiąże się z rosnącą świadomością społeczną i polityczną, z przekonaniem, że każdy z nas coraz bardziej jest współgospodarzem i współwłaścicielem środków produkcji, odpowiedzialnym za gospodarkę.</u> + <u xml:id="u-48.16" who="#PoselAlojzyMelich">Olbrzymią rolę w tym względzie odegrać może nacisk opinii środowiska, piętnującej niewłaściwe zachowanie, złą pracę, marnotrawstwo, a okazującej szacunek dla rzetelnej solidnej, odpowiedzialnej pracy. Piękne pole oddziaływania otwiera się w tym względzie przed środkami masowego przekazu, szkołą, rodziną, ale też każdym zakładem pracy, który też musi stać się instytucją wychowawczą w zakresie gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-48.17" who="#PoselAlojzyMelich">Pamiętajmy o tym, co na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 21 listopada przy rozpatrywaniu planu i budżetu powiedział I Sekretarz KC PZPR tow. Edward Gierek: — „Kluczową sprawą jest zwiększenie efektywności działania. Postęp w efektywności działania, stosowanie rachunku ekonomicznego, kierowanie się zasadą oszczędności na wszystkich szczeblach i we wszystkich ogniwach gospodarki określać będzie tempo rozwoju możliwości zaspokajania pilnych potrzeb społecznych”.</u> + <u xml:id="u-48.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#Marszalek">Obecnie proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Dobiegły końca prace Wysokiej Izby nad projektami narodowego planu społeczno-gospodarczego oraz budżetu państwa na 1978 rok. Zgłoszone w wyniku dyskusji poselskiej przez komisje sejmowe postulaty i wnioski wzbogaciły zadania, ujawniły nowe możliwości i nowe potrzeby. Liczne propozycje zostały już uwzględnione w rozpatrywanych dziś projektach. Szereg postulatów i wniosków wymaga dokładnego zbadania przez Rząd i w miarę możliwości będą one wprowadzane w życie w toku realizacji planu i budżetu. Trzeba szczerze powiedzieć, że na spełnienie pewnej części postulatów — choć uzasadnionych i słusznych — nie będziemy jeszcze mogli sobie pozwolić w 1978 raku. Będziemy je realizować później, w miarę powstawania koniecznych do tego warunków.</u> + <u xml:id="u-50.1" who="#PiotrJaroszewicz">W tegorocznej pracy nad projektami planu i budżetu zarówno komisje sejmowe, jak i dzisiejsza debata plenarna, nie ograniczyły się do rozpatrywanych dokumentów, ale sięgały częstokroć w głąb działań Rządu, resortów, województw i organizacji gospodarczych. Wyłoniło się zatem wiele różnorodnych spraw — zarówno ogólnych, jak i bardziej szczegółowych. Rząd poświęci im należytą uwagę. W niektórych przypadkach trzeba będzie usprawnić działanie administracji, w innych podjąć doraźne kroki, w jeszcze innych weryfikować niektóre tradycyjne, a czasem i zastarzałe metody pracy i oceny — słowem spojrzeć na szereg rzeczy po nowemu.</u> + <u xml:id="u-50.2" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Niejednokrotnie już z tej trybuny podkreślałem znaczenie, jakie przywiązuje Rząd do prac komisji sejmowych oraz do debaty plenarnej. Doskonalą one wnoszone przez Rząd projekty Ustaw i uchwał.</u> + <u xml:id="u-50.3" who="#PiotrJaroszewicz">Obecna debata ma rangę szczególną. Stanowi istotny składnik konkretyzacji długofalowej strategii partii, popieranej w całości przez stronnictwa sojusznicze — ZSL i SD oraz wszystkie siły Frontu Jedności Narodu, konkretyzacji polityki państwa i jego organów na półmetku obecnego planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-50.4" who="#PiotrJaroszewicz">Doświadczenie uczy, że w środkowym roku planu 5-letniego ujawniają się często zarówno nowe możliwości, jak i nowe potrzeby, a obecnie dają też o sobie znać napięcia i trudności, niełatwe do wcześniejszego przewidzenia.</u> + <u xml:id="u-50.5" who="#PiotrJaroszewicz">Biorąc pod uwagę długotrwałe już niestety oddziaływanie na naszą gospodarkę negatywnych czynników zewnętrznych, jak i wewnętrznych, do celów i zadań na rok 1978 nie można było podchodzić w sposób tradycyjny. Niełatwe było bardziej precyzyjne określenie głównych kierunków działania, zapewniających przezwyciężanie trudności i ujemnych zjawisk. Konieczne było zaostrzenie zadań w wykorzystaniu rezerw gospodarki, jak również wzmocnienie systemu oszczędności w planie i budżecie. Jest to obecnie konieczny warunek rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, warunek jak najlepszego zaspokajania potrzeb społecznych, czyli konsekwentnej realizacji strategii ustalonej przez VII Zjazd PZPR.</u> + <u xml:id="u-50.6" who="#PiotrJaroszewicz">Obowiązek odmiennego potraktowania zadań 1978 roku wynika także ze szczegółowej analizy doświadczeń 1977 roku. Niemało kłopotów przysporzyły nam również błędy popełnione w ocenach i szacunkach, dokonywanych przez niektóre ogniwa gospodarcze i administracyjne, a nieraz także niefrasobliwe, powierzchowne i nie dość odpowiedzialne podchodzenie do spraw ze strony niektórych działaczy i organizacji gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-50.7" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Wyniki pierwszych dwóch lat pięciolecia wskazują, że generalną linię programową rozwoju kraju realizujemy pomyślnie.</u> + <u xml:id="u-50.8" who="#PiotrJaroszewicz">Nadal rozwijamy naszą gospodarkę, umacniamy pozycję Polski jako silnego ogniwa wspólnoty socjalistycznej i wartościowego partnera dla wszystkich krajów gotowych do konstruktywnej z nami współpracy.</u> + <u xml:id="u-50.9" who="#PiotrJaroszewicz">Na wzrost autorytetu Polski w świecie składa się zarówno nasza polityka zagraniczna, jak i rozmach działań społeczno-gospodarczych czy tempo odrabiania wiekowych opóźnień i coraz szersze włączanie Polski do międzynarodowego podziału pracy.</u> + <u xml:id="u-50.10" who="#PiotrJaroszewicz">Chociaż ostatnie 2—3 lata — z różnych, już niejednokrotnie przedstawianych Wysokiej Izbie powodów — nie są w życiu naszego narodu łatwe, choć przeżywamy kłopoty i wyrzeczenia, to przecież z satysfakcją możemy mówić, że również w obecnym, tak jak i w poprzednim pięcioleciu zapisujemy nowy ważki rozdział socjalistycznych przeobrażeń kraju i naszego społeczeństwa. Wypełnia ten rozdział codzienny ofiarny wysiłek dwunastomilionowej armii robotników i pracowników gospodarki uspołecznionej, pięciu milionów indywidualnych rolników, ponad 350 tysięcy rzemieślników, wielosettysięcznej rzeszy pracowników służby zdrowia, oświaty, nauki i kultury — wszystkich Polaków, którym bliski jest los i dobro ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-50.11" who="#PiotrJaroszewicz">Własnym ofiarnym wysiłkiem, własnymi wyrzeczeniami, z własnych, coraz potężniejszych środków — tworzymy nową Polskę, nowy (byt społeczeństwa. Właśnie, a może szczególnie w obliczu poważnych trudności i kłopotów nie wolno gubić tej historycznej prawdy i perspektywy. Trzeba mieć właściwą miarę tego, co już osiągnęliśmy, również i tego, co wypada nam przeżyć i tego, co jest przed nami.</u> + <u xml:id="u-50.12" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Także mijający właśnie rok przyniósł dalszy, niewątpliwy postęp w rozwoju kraju. Syntetyczną miarą tego postępu jest znaczny wzrost dochodu narodowego. Wiele mówiono o tym w dyskusji plenarnej. W niełatwych warunkach 1977 roku jest to osiągnięcie poważne. Był to zarazem pierwszy rok, w którym rozpoczęliśmy manewr gospodarczy, zapewniający osiąganie celów strategicznych w zmienionych warunkach. Mamy już pierwsze rezultaty tego manewru.</u> + <u xml:id="u-50.13" who="#PiotrJaroszewicz">Wyższe tempo wzrostu osiągnęła produkcja rynkowa i eksportowa. Zanotowaliśmy postęp w racjonalizacji zatrudnienia, dzięki czemu prawie cały przyrost produkcji przemysłu i budownictwa zawdzięczamy przyrostowi wydajności pracy. Równocześnie pozwoliło to poprawić sytuację kadrową w rolnictwie, w usługach i w rzemiośle. Zmniejszyło się obciążenie dochodu narodowego inwestycjami. W rezultacie — wzrost spożycia był wyższy niż wzrost dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-50.14" who="#PiotrJaroszewicz">Nastąpiła dalsza poprawa warunków socjalno-bytowych. Odczuła ją zdecydowana większość naszego społeczeństwa — zarówno ludzie utrzymujący się z płac, jak i rolnicy w wyniku podwyższenia cen skupu, a także emeryci i renciści.</u> + <u xml:id="u-50.15" who="#PiotrJaroszewicz">Istotną cechą mijającego roku były wysiłki na rzecz powiększania dostaw towarów na rynek. Dały one już pierwsze, choć jeszcze niepełne rezultaty. Dostawy towarów na zaopatrzenie rynku wzrosły w 1977 roku o 12%, w tym towarów żywnościowych bez używek prawie o 8%. Wzrosły zapasy towarów w sieci handlowej o ponad 21 mld złotych, w tym także o około 3,5 mld zł wartość towarów żywnościowych, które w znacznym stopniu decydują o spokoju na rynku. Jednak mamy świadomość braków i nadal znacznego niezaspokojenia popytu, szczególnie jeśli chodzi o mięso i przetwory mięsne, niektóre inne towary żywnościowe i przemysłowe, a także węgiel, choć stale przekraczamy plany ich dostaw. Musimy jednak być w pełni świadomi, że nasze trudności w wyżywieniu kraju i w zaopatrzeniu ludności w towary występują nie na tle spadku spożycia, ale w warunkach stałego, wydatnego jego wzrostu. Rozwój produkcji przemysłowej i rolnej, mimo poważnego uzupełniającego importu w bieżącym roku, nie nadąża jeszcze w pełni i na czas za wzrostem szeregu potrzeb.</u> + <u xml:id="u-50.16" who="#PiotrJaroszewicz">W wyniku działań podjętych przez partię i Rząd, w porozumieniu i przy udziale Stronnictwa Demokratycznego, nastąpił w 1977 roku poważny rozwój rzemiosła — mówiono o tym w debacie plenarnej. Początek jest dobry. Trzeba jednak dalej sprzyjać temu rozwojowi i nadal go ze wszech miar ułatwiać.</u> + <u xml:id="u-50.17" who="#PiotrJaroszewicz">Wzrosła tendencja do oszczędzania. Założony w planie przyrost oszczędności w bankach i kasach został przekroczony o ponad 20 mld złotych.</u> + <u xml:id="u-50.18" who="#PiotrJaroszewicz">O wartości pieniądza decyduje zdolność przekształcania go przez ludność w towary i usługi, a więc ilość towarów i usług, jakie można nabyć na rynku. Dzięki powiększaniu i doskonaleniu produkcji rynkowej możliwość ta stale wzrasta. Wydatki ludności na zakup towarów i usług wzrosły z 83% w całości przychodów ludności w 1975 r. do prawie 86% całości dochodów w 1977 r.</u> + <u xml:id="u-50.19" who="#PiotrJaroszewicz">W przyroście ogólnych zasobów pieniężnych ludności przyrost gotówki wykazuje spadek z 22 mld zł w 1975 r. do 12 mld zł w 1977 r.</u> + <u xml:id="u-50.20" who="#PiotrJaroszewicz">Mówiąc o sytuacji pieniężno-rynkowej, nie należy także zapominać, że równocześnie zwiększają się kredyty udzielane przez państwo na budownictwo mieszkaniowe, kredyty dla rolników, kredyty na zakupy ratalne. Ich przyrost wyprzedza ostatnio przyrost oszczędności. Jest to dodatkowa realna pomoc okazywana społeczeństwu.</u> + <u xml:id="u-50.21" who="#PiotrJaroszewicz">W rolnictwie, które w bieżącym roku z wiadomych przyczyn znowu nie osiągnęło planowanej wielkości produkcji globalnej, wzrosło jednak zainteresowanie rozwojem hodowli, której poziom zbliża się do stanu z 1975 roku.</u> + <u xml:id="u-50.22" who="#PiotrJaroszewicz">Na wyniki rolnictwa wpłynęły szczególnie niekorzystne, a w niektórych regionach kraju wręcz katastrofalne warunki atmosferyczne. Dla najbardziej dotkniętych regionów organizujemy coraz wydatniejszą pomoc paszową, aby przeciwdziałać ujemnym skutkom nieurodzaju.</u> + <u xml:id="u-50.23" who="#PiotrJaroszewicz">W handlu zagranicznym nastąpił dalszy rozwój współpracy z krajami wspólnoty socjalistycznej, a także zwiększyło się tempo eksportu do pozostałych krajów, przy poprawie jego struktury. Dynamika wzrostu eksportu do krajów niesocjalistycznych jest jednak w stosunku do potrzeb wciąż jeszcze zbyt niska. Trudności, z jakimi mieliśmy do czynienia w ostatnich latach, a szczególnie zwiększenie wydatków dewizowych i pogorszenie bilansu płatniczego z powodu zakupów zbóż, mięsa, tłuszczów i innych towarów, oddziałują na sytuację w roku 1978, co — jak już powiedziałem — musieliśmy poważnie brać pod uwagę przy konstrukcji planu na 1978 rok.</u> + <u xml:id="u-50.24" who="#PiotrJaroszewicz">O roku 1977 możemy jednak mówić, że to nie tylko rok niełatwy, rok związany z poważnym manewrem w ekonomice, ale to również rok kolejnych wielkich poczynań gospodarczych naszego kraju, to pierwszy rok pracy i dalszej, aktywnej budowy narodowego giganta Huty — „Katowice”. Da ona krajowi w 1977 r. 1 900 tys. ton stali i 1 600 tys. półfabrykatów i wyrobów walcowanych; to rok narodzin nowego Lubelskiego Zagłębia Węglowego.</u> + <u xml:id="u-50.25" who="#PiotrJaroszewicz">W grudniu br., mimo napotykanych niemałych trudności, górnicy polscy sięgnęli pierwszych węglonośnych warstw karbonu. To rok budowy największej elektrowni, kopalni węgla brunatnego w Bełchatowie; to również rok początku budowy największej w Polsce fabryki nawozów sztucznych dla rolnictwa w Policach; to rok poważnego postępu w budowie nowej linii kolejowej rudowo-węglowo-siarkowej na południu Polski, o długości ok. 400 km od Bugu do Katowic, co już w latach 1979—1980 rozwiąże szereg dotkliwych dziś transportowych trudności naszego kraju. Oto tylko niektóre tytuły wielkich przedsięwzięć zapewniających Polsce marsz ku rozwojowi i nowoczesności.</u> + <u xml:id="u-50.26" who="#PiotrJaroszewicz">W sumie ocena roku 1977 daje uzasadnione powody do satysfakcji, nie daje jednak podstaw do samozadowolenia i uspokojenia. Prowadząc śmiałą politykę, musimy być z góry nastawieni na niezbędne korekty i ulepszenia pod wpływem konfrontacji z praktyką. Na niedociągnięcia i pomyłki, a mówiono o tym wiele, staramy się reagować szybko i z pełnym poczuciem odpowiedzialności. Jako cenną pomoc traktujemy krytykę, która wychodzi z pozycji serdecznej troski o sprawy kraju i lepszą jakość pracy, gospodarki i administracji.</u> + <u xml:id="u-50.27" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Wychodząc z dokonanej na IX Plenum Komitetu Centralnego PZPR wszechstronnej oceny naszej gospodarki, jej stanu i możliwości, plan na 1978 rok dąży do zapewnienia kontynuacji strategii rozwojowej lat siedemdziesiątych.</u> + <u xml:id="u-50.28" who="#PiotrJaroszewicz">Oznacza to maksymalną koncentrację sił i środków na dwóch nadrzędnych celach społeczno-gospodarczych:</u> + <u xml:id="u-50.29" who="#PiotrJaroszewicz">po pierwsze — na zapewnieniu dalszej poprawy warunków życia społeczeństwa przez konsekwentną realizację programu wyżywienia narodu, przyśpieszony rozwój produkcji rynkowej i zwiększenie budownictwa mieszkaniowego, po drugie — na dalszej modernizacji i rozbudowie naszej gospodarki oraz poprawie sytuacji w handlu zagranicznym.</u> + <u xml:id="u-50.30" who="#PiotrJaroszewicz">Kładziemy główny nacisk w zadaniach planu i budżetu na ofensywne usuwanie słabości w gospodarce, aby przez lepszą jakość i efektywność pracy we wszystkich ogniwach i na wszystkich szczeblach znaleźć rezerwy i środki zapewniające łagodzenie skutków negatywnych czynników oddziałujących ujemnie na nasz rozwój. Te rezerwy i środki kryją się przede wszystkim w poprawie efektywności gospodarowania. Bardzo przekonywająco mówił o tym towarzysz Edward Gierek na ostatnim posiedzeniu Rady Ministrów. Jego wypowiedź cytował prof. Melich.</u> + <u xml:id="u-50.31" who="#PiotrJaroszewicz">Naszą ekonomikę zamierzamy umacniać głównie przez zmiany jakościowe. Nie nastawiamy się przy tym na przekraczanie ilościowych zadań planu, które powodują angażowanie dodatkowych materiałów i nakładów. Jesteśmy natomiast zainteresowani głębszą zmianą struktury produkcji na rzecz rynku i eksportu, lepszym dostosowaniem asortymentu produkcji do potrzeb, poprawą jakości i obniżką kosztów wytwarzania. Jest to zasadniczy kierunek dla rozwoju inicjatyw, współzawodnictwa pracy i jakościowego korygowania planu w roku 1978.</u> + <u xml:id="u-50.32" who="#PiotrJaroszewicz">Najważniejszym zadaniem 1978 roku jest wydatne powiększenie dostaw artykułów rynkowych oraz poprawa ich jakości i struktury asortymentowej.</u> + <u xml:id="u-50.33" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy więc konsekwentnie nakłaniać całą gospodarkę i administrację do rozwoju produkcji dalszych grup towarów, na które popyt nie jest dotąd w pełni zaspokojony.</u> + <u xml:id="u-50.34" who="#PiotrJaroszewicz">Wzmocnimy kontrolę asortymentowej struktury dostaw na rynek. Dużą rolę w lepszym dostosowaniu produkcji do potrzeb winna odegrać kontrola społeczna, zwłaszcza kontrola związków zawodowych. Aktywnie będzie działać na tym odcinku Najwyższa Izba Kontroli.</u> + <u xml:id="u-50.35" who="#PiotrJaroszewicz">Wydatnie zwiększamy środki inwestycyjne na rozwój rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego. Łącznie w ciągu trzech lat obecnej 5-lat- ki zainwestujemy w tej dziedzinie znacznie więcej niż przewidywał plan 5-letni, podczas gdy całość inwestycji gospodarki narodowej utrzymujemy w granicach planu.</u> + <u xml:id="u-50.36" who="#PiotrJaroszewicz">Znacznie, bo do 269 mld zł wzrosną w przyszłym roku subwencje budżetowe do gospodarki żywnościowej. Subwencje udzielane bezpośrednio rolnictwu zwiększą się w przyszłym roku o 10 mld zł.</u> + <u xml:id="u-50.37" who="#PiotrJaroszewicz">We wszystkich województwach będziemy zwiększać wysiłki na rzecz pełnego zagospodarowania użytków rolnych, tworzyć coraz lepsze warunki i usilnie popierać rozwój indywidualnych gospodarstw specjalistycznych, zwłaszcza o większym obszarze, umacniać i upełnorolniać dobrze pracujące gospodarstwa chłopskie oraz rozszerzać zespołowe formy gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-50.38" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególną uwagę zwrócimy na lepszą obsługę wsi przez organizacje zaopatrzenia i zbytu, transport, służby agrotechniczne, a także przez instytucje państwowe i spółdzielcze.</u> + <u xml:id="u-50.39" who="#PiotrJaroszewicz">Przyśpieszymy i usprawnimy budownictwo mieszkaniowe. W roku bieżącym oddanych będzie do użytku łącznie z budownictwem indywidualnym około 280 tys. mieszkań, w tym w ramach uspołecznionego budownictwa około 197 tys. Jest to w stosunku do ustaleń planu na rok bieżący o około 10 tys. mieszkań mniej. Faktycznie jednak w bież. roku odda się do użytku większą liczbę mieszkań. Trzeba bowiem brać pod uwagę, że ponad 26 tys. mieszkań wykonanych w I kwartale i trochę po I kwartale tego roku zostało zaliczonych do efektów planu 1976 r. Obecnie wprowadziliśmy zasadę, że do planu roku 1977 zaliczać można jedynie budynki odebrane do 15 stycznia 1978 r. Oznacza to, że tzw. poślizg zmniejszymy o około 2/3 w porównaniu z rokiem ubiegłym. W 1977 roku osiągnęliśmy więc w sumie moc produkcyjną budownictwa mieszkaniowego zdolną do wykonania narastających zadań bieżącego 5-lecia.</u> + <u xml:id="u-50.40" who="#PiotrJaroszewicz">Wynika to przede wszystkim z szybkiej rozbudowy przemysłu mieszkaniowego, zwłaszcza fabryk domów. W końcu 1976 roku dysponowały one roczną zdolnością produkcyjną 7,3 mln m^2^, a w końcu 1978 roku wzrośnie ta moc do 10,5 mln m^2^. Będzie miało to decydujące znaczenie dla wykonania 5-letinieigo planu budownictwa mieszkaniowego, planu — przypomnę — o 5O°/o wyższego pod względem powierzchni mieszkań w stosunku do rezultatów ubiegłego 5-lecia. Szczególnie ważnym zadaniem budowlanych będzie wykonanie w bieżącej pięciolatce dodatkowo 50 tys. mieszkań dla górników.</u> + <u xml:id="u-50.41" who="#PiotrJaroszewicz">Znacznie zwiększyliśmy potencjał przedsiębiorstw budownictwa mieszkaniowego. Przyśpieszamy uzbrajanie terenów, powołaliśmy 8 przedsiębiorstw budownictwa inżynierii miejskiej i wzmocniliśmy terenowe przedsiębiorstwa budownictwa komunalnego. Wydatnie poprawia się zaopatrzenie materiałowe budownictwa mieszkaniowego, zarówno dzięki wzrostowi produkcji materiałów budowlanych i wyposażenia, jak i dzięki zwężaniu całego frontu inwestycyjnego. Usilnie popierać będziemy rozwój budownictwa indywidualnego. Zwiększamy kredyty na ten cel w obecnym roku i w 1978 r. Zapewnimy także większe dostawy materiałów i wyposażenia.</u> + <u xml:id="u-50.42" who="#PiotrJaroszewicz">Jesteśmy więc na dobrej drodze do stworzenia warunków pełnej realizacji planowych zadań i przyśpieszenia ekspansji budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-50.43" who="#PiotrJaroszewicz">Zgodnie z przyjętym w tym roku programem rządowym — przystąpiliśmy do walki o wyższą jakość budownictwa i produkcji przemysłu mieszkaniowego, o likwidację licznych jeszcze usterek i niedoróbek w oddawanych do użytku domach.</u> + <u xml:id="u-50.44" who="#PiotrJaroszewicz">Problemom budownictwa mieszkaniowego, jego jakości i kosztom, całej gospodarce mieszkaniowej Rząd będzie nadal poświęcał szczególną uwagę w swej bieżącej pracy.</u> + <u xml:id="u-50.45" who="#PiotrJaroszewicz">Zwiększamy wysiłki całej gospodarki na rzecz poprawy bilansu płatniczego kraju. Kluczowe znaczenie ma tu wzrost eksportu, przy równoczesnym bardzo oszczędnym gospodarowaniu środkami przeznaczonymi na import. Niełatwe te zadania wymagają podniesienia efektywności pracy wszystkich ogniw gospodarki i administracji związanych z handlem zagranicznym. Ważnym warunkiem osiągnięcia celów 1978 r. jest dalszy rozwój współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim i z innymi krajami RWPG.</u> + <u xml:id="u-50.46" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Istotną cechą planu i budżetu na przyszły rok jest dalsze przegrupowanie środków w naszej gospodarce. Konieczne jest znacznie silniejsze niż dotychczas uwzględnianie w działalności gospodarczej wymagań dotyczących jakości pracy, efektywności gospodarowania i zarządzania. To jest istotą nowego podejścia do planowania rozwoju gospodarczego oraz praktyki wykonywania planów. Dlatego kładziemy nacisk nie tyle na ilość, co na jakość produkcji, rachunek ekonomiczny, racjonalność i efektywność wykorzystania sił i środków.</u> + <u xml:id="u-50.47" who="#PiotrJaroszewicz">W całej gospodarce, przede wszystkim zaś w przemyśle, musimy ukształtować rzeczywiście nowe podejście do dyscypliny zadań planowych.</u> + <u xml:id="u-50.48" who="#PiotrJaroszewicz">Surowa dyscyplina planu, to pełna i terminowa realizacja asortymentowego programu produkcji, przestrzeganie jej określonej struktury, a szczególnie poprawa jakości.</u> + <u xml:id="u-50.49" who="#PiotrJaroszewicz">W odpowiedzi na pytanie posła Balickiego pragnę poinformować, iż opracowaliśmy projekt ustawy o jakości produkcji. Był on dyskutowany na posiedzeniu Rady Legislacyjnej przy Radzie Ministrów. Rada wskazała na potrzebę dalszej konkretyzacji przepisów. Nowy projekt będzie gotowy w styczniu 1978 r. Nie jest to sprawa łatwa. Podstawowa trudność leży w regulacji prawnej przepisów dotyczących jakości produkcji, w powiązaniu tej działalności z planem, a zwłaszcza sprawą kontroli jakości przez wskaźniki planu i cały nasz ekonomiczny system obowiązujący w przemyśle, w produkcji.</u> + <u xml:id="u-50.50" who="#PiotrJaroszewicz">Wzrost efektywności gospodarowania stanowi zadanie powszechne. Najważniejsze będzie jednak uzyskanie postępu w gospodarowaniu paliwami, surowcami i materiałami, a także w racjonalnym wykorzystaniu zasobów pracy i czasu pracy.</u> + <u xml:id="u-50.51" who="#PiotrJaroszewicz">Poprawa gospodarki materiałowej powinna przynieść wyraźną obniżkę kosztów materiałowych. Lepszemu wykorzystaniu istniejącego majątku produkcyjnego, co stanowi kluczowe zadanie w całym przemyśle przetwórczym, a zwłaszcza w przemyśle elektromaszynowym, sprzyjać będzie rozszerzenie zakresu modernizacji istniejących obiektów.</u> + <u xml:id="u-50.52" who="#PiotrJaroszewicz">Możliwy i niezbędny jest również postęp w wykorzystaniu obiektów handlowych i usługowych, transportu, obiektów kultury i wypoczynku, całej infrastruktury kraju.</u> + <u xml:id="u-50.53" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Powodzenie wszystkich zamierzeń roku 1978 w wielkim stopniu zależy od poprawy jakości pracy w każdej dziedzinie i na każdym stanowisku. Dotyczy to zarówno tych, którzy bezpośrednio wypełniają wyznaczone zadania, jak i tych, którzy kierują.</u> + <u xml:id="u-50.54" who="#PiotrJaroszewicz">Trzeba nieustannie upowszechniać i pogłębiać świadomość najściślejszych związków między jakością codziennej pracy i gospodarowania a rozwojem kraju i dostatkiem społecznym. Jest ona ważnym czynnikiem sprzyjającym włączeniu się wszystkich obywateli do wspólnej pracy nad pomyślnym urzeczywistnianiem planu na rok 1978.</u> + <u xml:id="u-50.55" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! W okresie dwu pierwszych lat bieżącej 5-latki — pomimo krakań naszych politycznych przeciwników — wrogów i panikarzy, uzyskaliśmy dalszy widoczny postęp w gospodarczym rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-50.56" who="#PiotrJaroszewicz">Produkcja przemysłowa zwiększyła się w mijającym dwuleciu o ok. 20%, czyli nawet nieco szybciej niż to wynika z planu 5-letniego. Przyrost produkcji osiągnięty obecnie przez dwa lata jest większy niż w ciągu pierwszych trzech lat ubiegłej 5-latki, a także większy niż w całym 5-leciu 1966—1970. Polska na dal należy do grupy najszybciej rozwijających się krajów świata. Fundusz spożycia zwiększył się w latach 1976—1977 o 17%. Pozwoliło to na wzrost dochodów realnych, a szczególnie na duży postęp w świadczeniach socjalnych.</u> + <u xml:id="u-50.57" who="#PiotrJaroszewicz">Zapewniliśmy i nadal zapewniamy pełne zatrudnienie młodzieży osiągającej wiek produkcyjny i wszystkich absolwentów, stwarzając im niezbędną liczbę nowych, coraz lepiej wyposażonych i uzbrojonych, coraz bardziej bezpiecznych miejsc pracy. Równocześnie dzięki rozwojowi szkolnictwa zawodowego, średniego i wyższego, wzrósł poziom kwalifikacji, wiedzy i kultury naszego społeczeństwa, co jest niezaprzeczalną zasługą całego stanu nauczycielskiego, ludzi nauki i frontu kultury.</u> + <u xml:id="u-50.58" who="#PiotrJaroszewicz">Postęp w rozwoju kraju zawdzięczamy całemu narodowi, wszystkim ludziom pracy. Ich to codzienny, ofiarny trud sprawia, że mimo trudności idziemy naprzód, a Polska coraz bardziej liczy się w świecie.</u> + <u xml:id="u-50.59" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Przed każdym obywatelem stają ważne i odpowiedzialne zadania. Zadania te są zgodne z najlepiej pojętym interesem ludzi pracy, odpowiadają najżywotniejszym potrzebom społeczeństwa i gospodarki. Plan na 1978 rok jest ambitny i ofensywny, a przy tym realny. O jego wykonaniu zdecydują wszyscy ludzie pracy świadomi, że chodzi o wspólne dobro, o konsekwentną kontynuację linii programowej VII Zjazdu partii, o rozwój kraju i pomyślność narodu, o sprawy najważniejsze dla każdej polskiej rodziny.</u> + <u xml:id="u-50.60" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejm kończy gospodarską i głęboką analizę planu i budżetu na 1978 rok. Rząd dziękuje za tę analizę, cenne uwagi, krytykę i zgłoszone wnioski. Rząd liczy też na dalszą pomoc Wysokiego Sejmu w toku całorocznej jego pracy, połączonej z poselską, jakże ważną kontrolą działania ogniw gospodarczych i administracyjnych. Do pracy stanąć muszą wszyscy Polacy. Tylko wspólnym wysiłkiem plan 1978 roku może być wykonany pomyślnie, zapewniając kolejny krok naprzód w społeczno-gospodarczym rozwoju Polski, w przybliżaniu celów socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-50.61" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę Wysoką Izbę o uchwalenie ustawy budżetowej i podjęcie uchwały o narodowym plamie społeczno-gospodarczym na 1978 rok. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-50.62" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-51"> + <u xml:id="u-51.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-51.1" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-51.2" who="#Marszalek">W związku z tym zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-51.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-51.4" who="#Marszalek">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1978 r. są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 77.</u> + <u xml:id="u-51.5" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1978 rok wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-51.6" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-51.7" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-51.8" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-51.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1978 rok.</u> + <u xml:id="u-51.10" who="#Marszalek">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu ustawy budżetowej na rok 1978 wraz z załącznikami nr 1 i 2 są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 78.</u> + <u xml:id="u-51.11" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy budżetowej na rok 1978 wraz z załącznikami nr 1 i 2 oraz poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-51.12" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-51.13" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-51.14" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-51.15" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę budżetową na rok 1978 wraz z załącznikami nr 1 i 2.</u> + <u xml:id="u-51.16" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Poselskie projekty ustaw wniesione przez komisje: Gospodarki Morskiej i Żeglugi, Handlu Zagranicznego, Spraw Zagranicznych oraz Prac Ustawodawczych:</u> + <u xml:id="u-51.17" who="#Marszalek">1) o morzu terytorialnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 74),</u> + <u xml:id="u-51.18" who="#Marszalek">2) o polskiej strefie rybołówstwa morskiego (druk nr 75),</u> + <u xml:id="u-51.19" who="#Marszalek">3) o szelfie kontynentalnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 76).</u> + <u xml:id="u-51.20" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Jerzy Piskorz- Nałęcki.</u> + </div> + <div xml:id="div-52"> + <u xml:id="u-52.0" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie projekty trzech ustaw będących rezultatem inicjatywy ustawodawczej posłów. Komisje sejmowe: Gospodarki Morskiej i Żeglugi oraz Handlu Zagranicznego, Spraw Zagranicznych i Prac Ustawodawczych powołały podkomisję nadzwyczajną, która przygotowała projekty następujących ustaw:</u> + <u xml:id="u-52.1" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">— o morzu terytorialnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, — o polskiej strefie rybołówstwa morskiego oraz — o szelfie kontynentalnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-52.2" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">W projektach wymienionych ustaw uwzględnione zostały postulaty poselskie zawarte w uchwałach podjętych przez wymienione komisje na wspólnych posiedzeniach w dniach 23 lutego oraz 25 listopada br. oraz uwagi i propozycje zgłoszone w czasie posiedzenia w dniu 6 grudnia br. Celem tych projektów ustaw jest prawna ochrona zasobów żywych i mineralnych tej części Morza Bałtyckiego, która leży w pobliżu polskiego brzegu morskiego oraz zapewnienie ich wykorzystania na potrzeby gospodarki naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-52.3" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Obywatele Posłowie! Jak wiadomo, ostatnie lata przyniosły zasadnicze zmiany w sytuacji prawnej mórz i oceanów. Stosunek państw nadbrzeżnych do przylegającego do ich wybrzeży morza, opierający się przez wieki na zasadzie wolności mórz, uległ zasadniczej zmianie. Państwa te zawłaszczać zaczęły olbrzymie obszary przyległych mórz i szelfów, tworząc sięgające 200 mil morskich strefy ekonomiczne, strefy wyłącznego rybołówstwa czy też w skrajnych przypadkach nawet morza terytorialne.</u> + <u xml:id="u-52.4" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Zmiany powyższe uwarunkowane zostały przede wszystkim czynnikami ekonomicznymi. Proces ten uległ gwałtownemu przyśpieszeniu w ciągu lat 70-tych. Spowodował to kryzys energetyczno-paliwowy, który zmusił do poszukiwania nowych źródeł surowców pod dnem morskim oraz gwałtowny, zagrażający utrzymaniu niektórych gatunków ryb, wzrost światowego rybołówstwa morskiego.</u> + <u xml:id="u-52.5" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">W takiej sytuacji doszło do zwołania w 1974 roku i trwającej do dziś jednej z najważniejszych i największych konferencji międzynarodowych — III Konferencji ONZ w sprawie Prawa Morza. Chociaż nominalnie Konferencja ta zajmuje się formułowaniem zasad prawnych postępowania państw na morzach i oceanach oraz w stosunku do zawartych w nich bogactw mineralnych i żywych, to faktycznie dotyczą one ostatecznego podziału morskiego obszaru świata między państwa nadbrzeżne.</u> + <u xml:id="u-52.6" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Panujący trend poważnie zagroził interesom rybołówczym Polski. Rybołówstwo nasze od lat nastawione było na dokonywanie połowów dalekomorskich, poza Bałtykiem. Ze względu na to, iż najbogatsze łowiska znajdują się na płytkich, przybrzeżnych wodach morskich, zostały one zawłaszczone przez państwa nadbrzeżne. Spowodowało to konieczność przeanalizowania polityki rybackiej i dokonania szeregu zmian w zakresie rozwoju rybołówstwa, a w pierwszej kolejności uregulowania prawnej sytuacji naszego rybołówstwa w rejonie Morza Bałtyckiego.</u> + <u xml:id="u-52.7" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Niezależnie od regulacji prawnej naszego rybołówstwa na Bałtyku, proponuje się dokonać jednocześnie kompleksowego uregulowania stosunku naszego kraju do wód i dna morskiego przylegających do wybrzeża morskiego Polski, poprzez uchwalenie wymienionych na wstępie projektów trzech ustaw.</u> + <u xml:id="u-52.8" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Pierwszy z mich dotyczy ustanowienia morza terytorialnego. Jak wiadomo, Polska posiada obecnie morze terytorialne o szerokości 3 mil morskich oraz 3-milową tzw. strefę przyległą (razem 6 mil). Trzymilowe pasy morza terytorialnego i strefy przyległej wprowadzone zostały jeszcze w 1932 roku, tzn. w okresie, kiedy Polska posiadała niewielki dostęp do morza. W latach międzywojennych posiadanie 3-milowego morza terytorialnego było powszechną praktyką międzynarodową. W ostatnim okresie czasu rozwinęła się międzynarodowa praktyka uznawania 12-milowych pasów morza terytorialnego.</u> + <u xml:id="u-52.9" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Jednym z podstawowych argumentów, przemawiających za poszerzeniem morza terytorialnego jest fakt, że przyczyni się to do bardziej skutecznej ochrony polskiego rybołówstwa na Bałtyku. Dotyczy to przede wszystkim zabezpieczenia interesów drobnych rybaków uprawiających rybołówstwo przybrzeżne. Istnieje bowiem zasada, że na morzu terytorialnym nie udziela się zezwoleń na połowy rybakom innych państw. Pozwoli to również na skuteczniejszą ochronę środowiska morskiego. W morzu terytorialnym państwo nadbrzeżne ma bowiem swobodę ustalania standardów zanieczyszczeń ze statków przepływających przez to morze. A ponadto morze terytorialne o 12-milowej szerokości przyczyni się do skuteczniejszej ochrony naszej morskiej granicy państwowej.</u> + <u xml:id="u-52.10" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Przesunięcie granicy morskiej pozwoli na łagodniejszy system kontroli w stosunku do osób przebywających w pasie nadbrzeżnym i na morzu. Przyczyni się to niewątpliwie do rozwoju możliwości rekreacyjnych Bałtyku, rozwoju żeglarstwa, turystyki wodnej itp.</u> + <u xml:id="u-52.11" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Proponowana szerokość morza terytorialnego odpowiada zarówno praktyce międzynarodowej wielu państw, jak i popieranym przez większość państw postulatom na III Konferencji ONZ w sprawie Prawa Morza, na której Polska wraz z innymi krajami socjalistycznymi aktywnie występuje za uznaniem dotychczasowej praktyki państw odnośnie do 12-milowego morza terytorialnego za zasadę traktatową prawa międzynarodowego.</u> + <u xml:id="u-52.12" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Projekt następnej ustawy dotyczy ustanowienia polskiej strefy rybołówstwa morskiego. Niekorzystny rozwój sytuacji w światowym rybołówstwie dalekomorskim, bodący wynikiem wprowadzenia przez wiele państw nadbrzeżnych 200-milowych stref rybołówczych i postępujące wypieranie polskiej floty rybackiej z dotychczasowych tradycyjnych łowisk, zmusza do zwrócenia większej uwagi na Bałtyk, na stan jego zasobów i sposób eksploatacji.</u> + <u xml:id="u-52.13" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Niedawna decyzja rządu Szwecji o wprowadzeniu z dniem 1 stycznia 1978 roku rozszerzonej strefy rybołówczej na Bałtyku ma istotne znaczenie dla polskiego rybołówstwa. Decyzja ta pociąga za sobą niebezpieczeństwo intensyfikacji połowów na Bałtyku w rejonie wód przyległych do wybrzeży Polski nie tylko przez floty rybackie pozostałych państw bałtyckich, ale także — wskutek zamknięcia łowisk na Morzu Północnym i u wybrzeży Norwegii — flot państw pozabałtyckich.</u> + <u xml:id="u-52.14" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Na konieczność zabezpieczenia naszych interesów na Bałtyku wpłynęła także decyzja EWG o usunięciu naszych statków rybackich z łowisk państw jej członków — z dniem 1 grudnia br. Polska strefa rybołówstwa morskiego jest to obszar morski, znajdujący się na zewnątrz 12-milowego pasa polskiego morza terytorialnego, której granice do określonych współrzędnych ustawa określa w sposób szczegółowy, natomiast w pozostałej części w sposób ogólny, odsyłając szczegółowe wytyczenie tych granic oraz zewnętrznej granicy do umów międzynarodowych, a w razie braku takich umów — do ich określenia przez Radę Ministrów.</u> + <u xml:id="u-52.15" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Inicjatywa wydania tej ustawy poprzedzona została wnikliwą oceną aktualnej sytuacji polityczno-prawnej światowego rybołówstwa dalekomorskiego. Według danych Światowej Organizacji d/s Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) na dzień 1 sierpnia 1977 r. już 67 państw nadbrzeżnych rozszerzyło swoją jurysdykcję rybołówczą na wody morskie w strefie do 200 mil morskich.</u> + <u xml:id="u-52.16" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Podpisana z inicjatywy Polski Konwencja Gdańska o rybołówstwie i ochronie żywych zasobów w Morzu Bałtyckim i Bełtach stworzyła warunki do racjonalnego gospodarowania żywymi zasobami w Bałtyku. Wprowadzony przez tę Konwencję międzynarodowy system zarządzania rybołówstwem mógł korzystnie wpłynąć na zachowanie tych zasobów i ich racjonalne użytkowanie w interesie wszystkich państw nadbałtyckich.</u> + <u xml:id="u-52.17" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Decyzja Szwecji o wprowadzeniu rozszerzonej strefy rybołówczej, obejmującej około 45% akwenu Morza Bałtyckiego, zahamowała dalszy rozwój tej współpracy na dotychczasowych zasadach i spowodowała konieczność nowego spojrzenia na Bałtyk, na którym utrzymanie obecnego stanu w zakresie reglamentacji prawnej rybołówstwa nie jest możliwe.</u> + <u xml:id="u-52.18" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Decyzja rządu Szwecji spowoduje zapewne podjęcie podobnych działań przez inne państwa bałtyckie, co jeszcze niekorzystniej wpłynie na stan zasobów na łowiskach położonych u wybrzeży PRL. Art. 3 projektu ustawy o polskiej strefie rybołówstwa zastrzega prawo połowu w tej części Bałtyku wyłącznie dla statków polskich. Statki obcych bander mogą być dopuszczone do połowów w tej strefie jedynie na podstawie umów międzynarodowych zawartych z PRL. W tych wypadkach zasady i warunki uprawiania rybołówstwa będzie normować Minister Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej. Wzorem podobnych przepisów innych państw będą one dotyczyły między innymi systemu licencjonowania, opłat połowowych, kwot połowowych, sprawozdawczości połowowej i porządku połowów. Z uwagi na fakt wypierania polskiego rybołówstwa z tradycyjnych łowisk dalekomorskich oraz zwiększania się kosztów eksploatacji odległych, nie wykorzystywanych dotychczas zasobów z obszarów mórz i oceanów, jak również ponoszenie znacznych kosztów dewizowych wykupu licencji połowowych i kooperacji z zagranicą — przyjęcie proponowanej ustawy gwarantującej polskiemu rybołówstwu morskiemu utrzymanie dotychczasowych możliwości połowowych w rejonie Bałtyku, należy uznać za celowe i w pełni uzasadnione interesem narodowym.</u> + <u xml:id="u-52.19" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Projekt ustawy o szelfie kontynentalnym ustanawia prawa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nad mineralnymi zasobami dna morskiego oraz zasobami wnętrza ziemi znajdującej się pod nim. Zgodnie z tą ustawą, PRL wykonuje suwerenne prawa w zakresie badania, poszukiwania, wydobywania i wykorzystywania bogactw naturalnych szelfu. Wykonywanie przez Polskę tych praw nie naruszy statusu prawnego wód ponadszelfowych stanowiących morze pełne ani przestrzeni powietrznej nad tymi wodami ogólnie dostępnymi dla międzynarodowej żeglugi morskiej i powietrznej. Przedkładany projekt ustawy jest oparty na założeniach przyjętych w Konwencji o szelfie kontynentalnym sporządzonej w Genewie w 1958 r., a ratyfikowanej przez PRL w 1962 r.</u> + <u xml:id="u-52.20" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Należy podkreślić, że z wyjątkiem Polski wszystkie państwa bałtyckie wydały już akty prawne dotyczące ich suwerennych praw nad szelfem i jego zasobami. Granice szelfu w przybliżeniu pokrywają się z granicą polskiej strefy rybołówstwa, a ich dokładny przebieg pozostawiono umowom międzynarodowym, a w razie braku takich umów, do ich określenia ustawa upoważnia Radę Ministrów.</u> + <u xml:id="u-52.21" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Zgodnie z Konwencją z 1958 r. projekt ustawy zezwala innym państwom układać i utrzymywać kable i rurociągi na obszarze polskiego szelfu oraz eksploatować je. Wymagać to jednak będzie odpowiednich uzgodnień z władzami polskimi. Projekt ustawy dopuszcza udział innych państw na podstawie odpowiednich umów międzynarodowych w eksploatacji polskiego szelfu, jak również przewiduje możliwość udzielenia zezwolenia osobom zagranicznym na wykonywanie takiej działalności, warunkując to zgodą Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-52.22" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">W projektach ustaw o strefie rybołówstwa oraz o szelfie kontynentalnym określa się organy sprawujące nadzór nad przestrzeganiem zawartych w nich przepisów i przepisów wykonawczych. Będą nimi organy ochrony granic oraz urzędy morskie. Zakres ich uprawnień określają odpowiednie artykuły ustawy. W wypadku podejrzenia naruszenia przepisów ustawy, organy te uprawnione będą do kontrolowania i zatrzymywania obcych statków oraz zmuszenia ich do zawinięcia do wskazanego portu, przy zastosowaniu trybu oraz środków przewidzianych w przepisach o ochronie granic państwowych. Projekty ustaw zapewniają w ten sposób skuteczne wykonywanie ochrony polskiej strefy rybołówstwa morskiego i polskiego szelfu kontynentalnego. W projektach ustaw przewiduje się także ochronę polskiej strefy przez ustanowienie odpowiedzialności karnej za naruszenie przepisów, za dokonywanie połowów lub próbę eksploatacji zastrzeżonej strefy. Kładzie się w nich nacisk na kary majątkowe, przewidując możliwość wymierzenia grzywny jako kary zasadniczej, a ponadto orzeczenia przepadku statku, sprzętu rybackiego i złowionych ryb lub innego sprzętu w zależności od typu jednostki, również wtedy, gdy nie stanowią one własności sprawcy przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-52.23" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Obywatele Posłowie! Trwająca od dłuższego czasu III Konferencja ONZ w sprawie Prawa Morza podejmuje próby uregulowania problemu wykorzystania zasobów morza. Polska wnosi istotny wkład w prace tej Konferencji, będąc rzecznikiem sprawiedliwego rozwiązania, uwzględniającego prawa wszystkich krajów świata do korzystania z zasobów mórz i oceanów, które są własnością całej ludzkości. Znajdowało to wyraz w stanowisku przedstawicieli naszego kraju i innych krajów socjalistycznych na forum tej Konferencji, a także w konkretnych poczynaniach. Przykładem ich może być uchwalona z inicjatywy Polski Konwencja Gdańska, regulująca ochronę wód Bałtyku i regulująca współpracę krajów nadbałtyckich w wykorzystywaniu i ochronie jego żywych zasobów.</u> + <u xml:id="u-52.24" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Komisje sejmowe, będące inicjatorami wniesienia pod obrady Sejmu omawianych projektów ustaw, również podkreśliły wolę naszego kraju do uregulowania problemu wykorzystania Bałtyku w duchu dotychczas osiągniętych porozumień międzynarodowych w rejonie Bałtyku, z uwzględnieniem stanowiska Polski na III Konferencji ONZ w sprawie Prawa Morza. Znajduje to wyraz w uchwale podjętej przez inicjujące ustawy komisje sejmowe. Intencją uchwały jest zalecenie Rządowi kontynuowania dotychczasowej linii postępowania na forum III Konferencji ONZ w sprawie Prawa Morza w duchu znalezienia sprawiedliwego rozwiązania problemów z uwzględnieniem interesów wszystkich państw. Wyraża ona gotowość do dostosowania praw PRL do osiągniętych w przyszłości porozumień międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-52.25" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">W czasie dyskusji nad projektem ustawy w komisjach sejmowych zwrócono uwagę na fakt, że decyzja wprowadzenia przez Polskę strefy rybołówczej została wymuszona przez wprowadzenie podobnych stref przez ponad 60 państw, w tym przez EWG i Szwecję.</u> + <u xml:id="u-52.26" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">W czasie dyskusji podkreślono także, że ten aspekt sprawy, tzn. samoobrona przed jednostronnymi krokami innych państw, powinien być odpowiednio wyeksponowany, gdyż w przeszłości Polska zdecydowanie potępiała jednostronne akty państw nadbrzeżnych.</u> + <u xml:id="u-52.27" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Z wypowiedzi obywateli posłów jasno wynikało również, że inicjatywa wniesienia tych projektów ustaw pod Obrady Sejmu przed zakończeniem III Konferencji ONZ w sprawie Prawa Morza jest spowodowana jednostronnymi poczynaniami niektórych państw zachodnich, które rugując polskie statki z ich tradycyjnych łowisk, podjęły jednocześnie intensywną eksploatację Bałtyku.</u> + <u xml:id="u-52.28" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Należy również zaakcentować te wypowiedzi obywateli posłów, które podkreślają uznanie naszych praw do łowisk na zasadach partnerstwa, w duchu poszanowania nabytych tradycją praw. Przykładem takiej współpracy, będącej w zgodności z zasadami prezentowanymi przez stronę polską na forum III Konferencji ONZ w sprawie Prawa Morza, może być nasz udział w połowach na obszarach północnego Atlantyku i północno-wschodniego Pacyfiku, na których nasze uczestnictwo opiera się na dwustronnych porozumieniach z Kanadą i częściowo ze Stanami Zjednoczonymi.</u> + <u xml:id="u-52.29" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Reasumując powyższe, pragnę raz jeszcze podkreślić, że przedłożone Wysokiej Izbie projekty ustaw są w pełnej zgodności ze wszystkimi dokumentami międzynarodowymi, jakie zostały podjęte w tych sprawach na przestrzeni ostatnich 20 lat, w zgodności z międzynarodową praktyką stosowaną przez wiele krajów w tym zakresie i mają na celu ochronę zasobów Bałtyku, co również leży w interesie wszystkich krajów nadbałtyckich.</u> + <u xml:id="u-52.30" who="#PoselJerzyPiskorzNalecki">Mając powyższe na uwadze, w imieniu sejmowych Komisji: Gospodarki Morskiej i Żeglugi, Handlu Zagranicznego, Spraw Zagranicznych i Prac Ustawodawczych wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekty ustaw: o morzu terytorialnym PRL (druk nr 74), o polskiej strefie rybołówstwa morskiego (druk nr 75) oraz o szelfie kontynentalnym PRL (druk nr 76). Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-52.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-53"> + <u xml:id="u-53.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-53.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie projektów ustaw?</u> + <u xml:id="u-53.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-53.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-53.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o morzu terytorialnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w brzmieniu proponowanym przez Komisje — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-53.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-53.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-53.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-53.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o morzu terytorialnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-53.9" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o polskiej strefie rybołówstwa morskiego w brzmieniu proponowanym przez Komisje — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-53.10" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-53.11" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-53.12" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-53.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o polskiej strefie rybołówstwa morskiego.</u> + <u xml:id="u-53.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o szelfie kontynentalnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w brzmieniu proponowanym przez Komisje — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-53.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-53.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-53.17" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-53.18" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o szelfie kontynentalnym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-53.19" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! W związku z uchwalonymi ustawami podkreślenia wymaga wyrażone w uchwale Komisji przekonanie, że problemy związane z ustaleniem stref ekonomicznych na morzach przybrzeżnych, w tym stref rybołówczych, znajdą w niedługim czasie pomyślne rozwiązanie w wielostronnych umowach międzynarodowych oraz że przepisy prawa wewnętrznego w tym zakresie — gdy zajdą ku temu warunki — zostaną odpowiednio dostosowane do ich postanowień.</u> + <u xml:id="u-53.20" who="#Marszalek">Podkreślenia wymaga również fakt, że Polska Rzeczpospolita Ludowa wnosi i wnosić będzie nadal swój wkład w postęp nad rozwiązywaniem tych kwestii w duchu konstruktywnej współpracy międzynarodowej, uwzlędniającej interesy wszystkich państw, a nadto, że Polska jest zainteresowana wcielaniem w życie i dalszym doskonaleniem Konwencji Gdańskiej i innych konwencji regulujących międzynarodową współpracę na Bałtyku.</u> + <u xml:id="u-53.21" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Zmiany w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-53.22" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-54"> + <u xml:id="u-54.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę przedstawić wnioski dotyczące zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-54.1" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę o odwołanie obywatela Kazimierza Olszewskiego ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów w związku z przejściem na odpowiedzialne stanowisko w służbie dyplomatycznej.</u> + <u xml:id="u-54.2" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Kazimierz Olszewski przez 3 lata pracował w Moskwie na stanowisku zastępcy przedstawiciela Polski w RWPG. W latach 1961—1969 pracował na stanowisku zastępcy przewodniczącego Komitetu Współpracy Gospodarczej z Zagranicą przy Radzie Ministrów. W latach 1971—1974 był Ministrem Handlu Zagranicznego, Ministrem Żeglugi, a równocześnie od 1972 roku wicepremierem zajmującym się współpracą gospodarczą z zagranicą. W latach 1975—1977 jest stałym przedstawicielem Polski w RWPG i członkiem Komitetu Wykonawczego RWPG, a także przewodniczącym polskiej delegacji w dwustronnym Komitecie Współpracy Gospodarczej i Naukowo- Technicznej ze Związkiem Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-54.3" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Kazimierz Olszewski doskonale poznał i zgłębił problematykę międzynarodowych stosunków gospodarczych, a szczególnie problematykę integracji gospodarczej i stosunków gospodarczych krajów RWPG. Swoje obowiązki zawsze wypełniał należycie i z zaangażowaniem, z troską o interesy naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-54.4" who="#PiotrJaroszewicz">Za wieloletnią owocną pracę na stanowisku wiceprezesa Rady Ministrów i na poprzednio zajmowanych stanowiskach w Rządzie wyrażam obywatelowi Kazimierzowi Olszewskiemu podziękowanie.</u> + <u xml:id="u-54.5" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę o powołanie obywatela Tadeusza Bejma na stanowisko Ministra w Rządzie PRL z równoczesnym odwołaniem go ze stanowiska Ministra Komunikacji. Zamierzam powierzyć obywatelowi Tadeuszowi Bejmowi funkcję wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli. Pragnę podkreślić, że rola i zadania Najwyższej Izby Kontroli w pracach zleconych przez Sejm, Radę Państwa i Rząd znacznie wzrastają. Obywatel Tadeusz Bejm, doświadczony działacz partyjny i gospodarczy, ma odpowiednie kwalifikacje do pracy w Najwyższej Izbie Kontroli. Pragnę również podkreślić owocną pracę obywatela Tadeusza Bejma na stanowisku Ministra Komunikacji w jednym chyba ze szczególnie trudnych okresów pracy naszego transportu, a zwłaszcza kolei. Pragnę wyrazić obywatelowi Tadeuszowi Bejmowi podziękowanie za owocną pracę na stanowisku Ministra Komunikacji.</u> + <u xml:id="u-54.6" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę o powołanie na stanowisko Ministra Komunikacji obywatela Mieczysława Zajfryda, zastępcę członka Komitetu Centralnego PZPR, obecnie zastępcę stałego przedstawiciela Rządu PRL w RWPG w Moskwie.</u> + <u xml:id="u-54.7" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Mieczysław Zajfryd urodził się w 1922 roku. Ukończył 'wyższe studia ekonomiczne ze stopniem magistra ekonomii. Od 1945 r. pracował na odpowiedzialnych stanowiskach w służbie ruchu PKP i w Centralnym Zarządzie Przewozów Kolejowych. W latach 1965—1969 był podsekretarzem stanu w Ministerstwie Komunikacji, a następnie od 1969 r. do 1976 r. — Ministrem tego resortu. Na zajmowanych stanowiskach państwowych przejawiał wielką troskę o sumienne wykonanie powierzonych mu obowiązków. Obecnie — po dwuletniej pracy w RWPG chcemy, aby obywatel Mieczysław Zajfryd powrócił do pracy na stanowisko Ministra Komunikacji. Jest do pełnienia tej funkcji w pełni przygotowany. Liczymy, że należycie spełniać będzie swe zadania i obowiązki. Obywatel Mieczysław Zajfryd cieszył się sympatią kolejarzy, transportowców i drogowców i sądzę, że jego powrót na stanowisko Ministra będzie dobrze przyjęty w resorcie.</u> + <u xml:id="u-54.8" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę o odwołanie obywatela Kazimierza Barcikowskiego ze stanowiska Ministra Rolnictwa w związku z wyborem go na stanowisko I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Krakowie. Praca obywatela Kazimierza Barcikowskiego na stanowisku Ministra Rolnictwa przyczyniła się do osiągnięcia wielu pozytywnych wyników w produkcji rolnej zarówno w uspołecznionych gospodarstwach rolnych, jak i w gospodarstwach indywidualnych. Dokonany został pod jego kierownictwem także postęp w pracy zaplecza naukowego, badawczego i technicznego rolnictwa oraz w rozwoju szkolnictwa rolniczego. Jako członek Prezydium Rządu obywatel Kazimierz Barcikowski wniósł swój liczący się wkład w całokształt prac Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-54.9" who="#PiotrJaroszewicz">Dziękuję obywatelowi Kazimierzowi Barcikowskiemu za pracę na stanowisku Ministra Rolnictwa i członka Prezydium Rządu.</u> + <u xml:id="u-54.10" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę o powołanie na stanowisko Ministra Rolnictwa obywatela Leona Kłonicę — członka Komitetu Centralnego PZPR, I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Partii w Olsztynie, posła na Sejm.</u> + <u xml:id="u-54.11" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Leon Kłonica urodził się w 1929 r. w Kraszkowie, województwo kieleckie, w rodzinie chłopskiej. Ukończył wyższe studia rolnicze, uzyskując dyplom inżyniera rolnika. Pracował w Państwowym Ośrodku Maszynowym na stanowisku starszego agronoma, był kierownikiem Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Morągu, a następnie kierownikiem Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie. W 1971 roku został powołany na stanowisko sekretarza rolne- go, a w 1975 roku na stanowisko I sekretarza KW PZPR w Olsztynie.</u> + <u xml:id="u-54.12" who="#PiotrJaroszewicz">Obok przygotowania teoretycznego obywatel Leon Kłonica posiada odpowiednią praktykę rolniczą. W wydatnym stopniu, dzięki jego osobistemu zaangażowaniu, rolnictwo olsztyńskie, mimo niesprzyjających warunków atmosferycznych w ostatnich siatach, zrobiło znaczny postęp w produkcji roślinnej i zwierzęcej. Jestem przekonany, że obywatel Leon Kłonica będzie z pożytkiem dla rolnictwa i kraju pracował na stanowisku Ministra Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-54.13" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę o powołanie na stanowisko Ministra Przemysłu Lekkiego obywatela Stanisława Macha — zastępcę członka KC PZPR, I sekretarza KW PZPR w Słupsku.</u> + <u xml:id="u-54.14" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Stanisław Mach urodził się w 1938 r. w rodzinie chłopskiej. Ukończył wyższe studia ekonomiczne i uzyskał dyplom magistra ekonomii. Pracował w zakładach produkcyjnych, między innymi w Hucie im. Bolesława Bieruta w Częstochowie, a następnie zajmował stanowiska kierownicze w instytucjach gospodarczych, organizacjach społecznych (NOT i Zw. Zaw.) i w aparacie PZPR. W 1971 roku został wybrany I sekretarzem Komitetu Powiatowego PZPR w Kołobrzegu. W 1972 r. został powołany na stanowisko przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie, a następnie był wojewodą koszalińskim. Od 1973 r. jest I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Słupsku.</u> + <u xml:id="u-54.15" who="#PiotrJaroszewicz">Na zajmowanych stanowiskach kierowniczych wykazał duże zaangażowanie i uzdolnienia w wykonywaniu powierzonych mu obowiązków i zadań. Obywatel Stanisław Mach jest doświadczonym działaczem politycznym i gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-54.16" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Uchwała IX Plenum Komitetu Centralnego PZPR zobowiązała Rząd do wzmożenia kontroli nad ustalaniem i zmienianiem cen. Umocnienia wymaga pozycja centralnego i okręgowych organów cenowych. Realizacja jednolitej polityki cen przez wszystkie upoważnione do ustalania cen organy państwowe i gospodarcze wymaga usprawnienia działań koordynacyjnych i kontroli Państwowej Komisji Cen.</u> + <u xml:id="u-54.17" who="#PiotrJaroszewicz">Wnoszę o powołanie na stanowisko Ministra w Rządzie PRL obywatela Eugeniusza Grochala — członka KC PZPR, wiceprzewodniczącego CRZZ.</u> + <u xml:id="u-54.18" who="#PiotrJaroszewicz">Zamierzam powołać obywatela Eugeniusza Grochala na stanowisko Przewodniczącego Państwowej Komisji Cen. Dotychczas Prezes Państwowej Komisji Cen nie był członkiem Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-54.19" who="#PiotrJaroszewicz">Rada Ministrów zamierza utworzyć Komitet Cen. Obywatela Eugeniusza Grochala zamierzam również powołać na stanowisko Przewodniczącego Komitetu Cen.</u> + <u xml:id="u-54.20" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Eugeniusz Grochal urodził się w 1920 r. w Jaśle, w rodzinie kolejarskiej. Po wyzwoleniu był pracownikiem PKP i pełnił szereg funkcji kierowniczych w służbach kolejowych. W 1959 r. został skierowany na kierownicze stanowisko w Związku Zawodowym Pracowników Kolejowych, a następnie był przewodniczącym ZG ZZK. W tym czasie ukończył studia na Wydziale Inżynieryjno-Ekonomicznym Politechniki Szczecińskiej i uzyskał dyplom magistra ekonomii. Od 1971 roku jest wiceprzewodniczącym Centralnej Rady Związków Zawodowych. Obywatel Eugeniusz Grochal ma duże doświadczenie w dziedzinie polityki socjalnej. Systematycznie uczestniczył z ramienia CRZZ w pracach Rady Ministrów. Zgłaszane przez obywatela Grochala na posiedzeniach Rady Ministrów propozycje i uwagi były pomocne Rządowi w rozstrzyganiu wielu ważnych i niełatwych problemów socjalnych, płacowych i gospodarczych. Dotychczasowe doświadczenie zawodowe i zaangażowanie w wykonywaniu powierzonych mu funkcji w CRZZ będzie z pożytkiem wykorzystane przez obywatela Grochala na proponowanym mu kierowniczym stanowisku w Radzie Ministrów.</u> + <u xml:id="u-54.21" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę Wysoką Izbę o zatwierdzenie przedłożonych przeze mnie wniosków. Dziękuję za uwagę.</u> + </div> + <div xml:id="div-55"> + <u xml:id="u-55.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-55.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionych przez Prezesa Rady Ministrów wniosków?</u> + <u xml:id="u-55.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-55.3" who="#Marszalek">Przypominam, że zgodnie z art. 51 regulaminu — Sejm powołuje i odwołuje członków Rządu zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-55.4" who="#Marszalek">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u> + <u xml:id="u-55.5" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-55.6" who="#Marszalek">Na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej proponuję podjęcie następujących uchwał.</u> + <u xml:id="u-55.7" who="#Marszalek">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Kazimierza Olszewskiego ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-55.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-55.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-55.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.12" who="#Marszalek">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Tadeusza Bejma ze stanowiska Ministra Komunikacji.</u> + <u xml:id="u-55.13" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-55.14" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-55.15" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.16" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.17" who="#Marszalek">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Kazimierza Barcikowskiego ze stanowiska Ministra Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-55.18" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-55.19" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-55.20" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.21" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Jeden poseł wstrzymał się od głosowania.</u> + <u xml:id="u-55.22" who="#Marszalek">Uchwała w sprawie powołania obywatela Tadeusza Bejma na stanowisko Ministra — członka Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-55.23" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-55.24" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-55.25" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.26" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.27" who="#Marszalek">Uchwała w sprawie powołania obywatela Mieczysława Zajfryda na stanowisko Ministra Komunikacji.</u> + <u xml:id="u-55.28" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-55.29" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-55.30" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.31" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał t>d głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.32" who="#Marszalek">Uchwała w sprawie powołania obywatela Leona Kłonicy na stanowisko Ministra Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-55.33" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-55.34" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-55.35" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.36" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.37" who="#Marszalek">Uchwała w sprawie powołania obywatela Stanisława Macha na stanowisko Ministra Przemysłu Lekkiego.</u> + <u xml:id="u-55.38" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-55.39" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-55.40" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.41" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.42" who="#Marszalek">Uchwała w sprawie powołania obywatela Eugeniusza Grochala na stanowisko Ministra — członka Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-55.43" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-55.44" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-55.45" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.46" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-55.47" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — podjął uchwałę w sprawie odwołania obywateli: Kazimierza Olszewskiego ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów, Tadeusza Bejma ze stanowiska Ministra Komunikacji, Kazimierza Barcikowskiego ze stanowiska Ministra Rolnictwa oraz uchwały w sprawie powołania obywateli: Tadeusza Bejma na stanowisko Ministra —członka Rady Ministrów, Mieczysława Zajfryda na stanowisko Ministra Komunikacji, Leona Kłonicy na stanowisko Ministra Rolnictwa, Stanisława Macha na stanowisko Ministra Przemysłu Lekkiego i Eugeniusza Grochala na stanowisko Ministra — członka Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-55.48" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u> + <u xml:id="u-55.49" who="#Marszalek">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęły dwie interpelacje do Prezesa Rady Ministrów: posła Bogdana Łysaka w sprawie produkcji i dostaw cegły oraz posłów Romana Oleksina i Bogdana Łysaka w sprawie bezprzewodowej gazyfikacji kraju.</u> + <u xml:id="u-55.50" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu skierowało interpelacje do adresata.</u> + <u xml:id="u-55.51" who="#Marszalek">Poseł Bogdan Łysak w swej interpelacji stwierdza, że w bieżącej pięciolatce przewiduje się wybudowanie 382 tys. domów jednorodzinnych. Jednakże występują trudności z zapewnieniem odpowiedniej ilości materiałów budowlanych. Ich złagodzenie mogłoby nastąpić przez rozwój produkcji materiałów budowlanych, zwłaszcza cegły, z miejscowych surowców, co ma i tę zaletę, że nie angażuje transportu kolejowego i samochodowego w skali międzywojewódzkiej. Tymczasem w ubiegłym roku nie wykonano produkcji cegły, zlikwidowano natomiast szereg cegielni, w wielu zaś nie wykorzystuje się w pełni zdolności produkcyjnych. Poseł, podkreślając konieczność pilnego przeprowadzenia modernizacji cegielni, zapytuje — jak Rząd ocenia powyższą sytuację i jakie kroki zamierza podjąć w celu uzyskania poprawy w tym</u> + <u xml:id="u-55.52" who="#komentarz">zakresie.)</u> + <u xml:id="u-55.53" who="#Marszalek">W celu udzielenia odpowiedzi na powyższą interpelację, z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, głos zabierze Minister Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych obywatel Adam Glazur.</u> + </div> + <div xml:id="div-56"> + <u xml:id="u-56.0" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W przemyśle kluczowym ceramiki budowlanej eksploatowanych jest obecnie 550 zakładów, które wyprodukowały w 1976 r. 4 mld jednostek ceramicznych materiałów ściennych. Stanowi to około 90% krajowej produkcji materiałów ściennych ceramicznych i wapienno-piaskowych. Przemysł ten jest wyjątkowo uzależniony od warunków atmosferycznych i w związku z tym w roku 1977 produkcja wprawdzie nie wzrośnie, ale będzie utrzymana na poziomie 1976 r. Był to najtrudniejszy rok w produkcji materiałów ściennych ceramicznych.</u> + <u xml:id="u-56.1" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur">Potencjał przemysłu ceramiki budowlanej został uformowany w wyniku dokonanej w latach 1968—1974 integracji przemysłu terenowego materiałów budowlanych z przemysłem kluczowym. Do przemysłu kluczowego włączonych wówczas zostało ponad 400 zakładów o niskim poziomie technicznym, znacznie odbiegającym od współczesnych wymagań. Każdy z tych zakładów produkował po około 3 mln jednostek ceramicznych rocznie. Dla unowocześnienia tych zakładów rozpoczęto w kraju produkcję nowoczesnych maszyn i urządzeń technologicznych, a zwłaszcza prefabrykowanych pieców tunelowych. Dotychczas prowadzona modernizacja zakładów starych dała przyrost ponad 200 mln jednostek ceramicznych.</u> + <u xml:id="u-56.2" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur">Dla wyjaśnienia podaję, że produkcja materiałów ściennych prowadzona jest obecnie w organizacji przemysłu kluczowego oraz przez zakłady pozostające w gestii różnych organizacji gospodarczych, a także prywatnych wytwórców.</u> + <u xml:id="u-56.3" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur">W latach 1971—1977 drogą poważnych nakładów inwestycyjnych wybudowano i oddano do eksploatacji:</u> + <u xml:id="u-56.4" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur">— 21 nowych zakładów przemysłu ceramiki budowlanej o zdolności produkcyjnej 711 mln jednostek ceramicznych, — 7 nowych zakładów cegły wapienno-piaskowej o zdolności produkcyjnej 332 mln jednostek ceramicznych.</u> + <u xml:id="u-56.5" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur">Łączna zdolność produkcyjna nowo wybudowanych zakładów wynosi 1 043 mln jednostek ceramicznych, a więc stanowi ponad 25% całej produkcji wyrobów ceramiki budowlanej.</u> + <u xml:id="u-56.6" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur">*) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-56.7" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur">Wybudowane w ostatnich latach obiekty — to nowoczesne duże zakłady o potencjale odpowiadającym 15 cegielniom starego typu. Są to zakłady o wysokim stopniu mechanizacji i automatyzacji procesów produkcyjnych, a warunki pracy są w nich znacznie korzystniejsze. Uzyskiwana wydajność pracy jest prawie 5-krotnie wyższa w porównaniu do starych zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-56.8" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur">Dla przemysłu ceramiki budowlanej opracowany jest, i obecnie realizowany, program rozwoju. Obok budowy dużych nowoczesnych zakładów ceramiki budowlanej przewiduje się kompleksową modernizację 110 zakładów, dysponujących odpowiednią bazą surowcową. W kolejnych 140 zakładach o mniejszych zasobach surowcowych nastąpi niezbędna wymiana maszyn i urządzeń technologicznych. Realizacja tego programu, obok dalszego przyrostu produkcji w wysokości ponad 640 mln jednostek ceramicznych, spowoduje istotną poprawę jakości, znaczny wzrost wydajności pracy i niezbędną poprawę warunków pracy i warunków socjalnych załóg. Jednocześnie występuje konieczność wyłączenia z eksploatacji niektórych cegielni. Następuje to tylko wówczas, gdy całkowicie wyczerpane zostaną zasoby surowcowe, a dowóz surowców jest już nieekonomiczny. Rozmiary likwidacji starych zakładów były jednak stosunkowo niewielkie. Średnioroczny ubytek produkcji z tego tytułu wynosi do 1,5% produkcji przemysłu. Najczęściej były to zakłady pochodzące z przełomu XIX i XX stulecia.</u> + <u xml:id="u-56.9" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur">Równolegle z rozwojem przemysłu ceramiki budowlanej intensywnie rozwijamy produkcję gazobetonu, bowiem koszt zainwestowania, jak i koszt produkcji jest tu niemal dwukrotnie niższy na jednostkę ceramiczną niż przy produkcji cegły. W latach 1971-1977 wybudowano 8 takich zakładów o zdolności produkcyjnej 1 190 mln jednostek ceramicznych. Na tej drodze uzyskujemy najszybszy przyrost produkcji materiałów ściennych, a jednocześnie stwarza to warunki do utylizacji bardzo uciążliwych dla środowiska popiołów lotnych z elektrowni.</u> + <u xml:id="u-56.10" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur">Produkcja materiałów ściennych drobnowymiarowych wzrasta w każdym roku średnio o 8,5% i wyniesie w roku 1978 blisko 10 mld jednostek ceramicznych. Daje to wzrost produkcji w stosunku do 1970 r. prawie o 70%, nie licząc materiałów ściennych wytwarzanych w fabrykach domów.</u> + <u xml:id="u-56.11" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur">Niezależnie od realizowanego programu rozwoju produkcji drobnowymiarowych materiałów ściennych wdrażana będzie w fabrykach domów produkcja prefabrykowanych elementów dla budownictwa jednorodzinnego. Ważnym źródłem pokrycia potrzeb materiałowych budownictwa jednorodzinnego jest także rozwój produkcji lokalnej materiałów budowlanych z surowców i odpadów miejscowego pochodzenia. Jakkolwiek w roku 1976 produkcja ta nie osiągnęła zaplanowanych rozmiarów, to jednak w materiałach ściennych była wyższa o 17,5% od poziomu roku poprzedniego.</u> + <u xml:id="u-56.12" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur">Konieczna jest dalsza intensyfikacja tej produkcji przez wykorzystanie wszystkich możliwości tkwiących w terenie. Obecnie podejmowane są przedsięwzięcia zmierzające do usprawnienia zaopatrzenia tej sfery produkcji w paliwo i wyposażenie techniczne.</u> + <u xml:id="u-56.13" who="#MinisterBudownictwaiPrzemysluMaterialowBudowlanychAdamGlazur">Na zakończenie pragnę podkreślić, że w roku bieżącym prowadzimy modernizację 8 zakładów oraz realizujemy budowę 3 dużych, a ponadto w roku 1978 szeroko kontynuować będziemy inwestycje modernizacyjne w starych zakładach. Uważam bowiem, że problem materiałów ściennych stanowi ważne ogniwo w zaopatrzeniu materiałowym budownictwa.</u> + </div> + <div xml:id="div-57"> + <u xml:id="u-57.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-57.1" who="#Marszalek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie jeszcze zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-57.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-57.3" who="#Marszalek">Wobec tego sprawę interpelacji posła Bogdana Łysaka uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-57.4" who="#Marszalek">Posłowie Roman Oleksiin i Bogdan Łysak, podkreślając duże znaczenie gazownictwa bezprzewodowego dla celów hodowlanych w rolnictwie oraz dla budownictwa mieszkaniowego, zwłaszcza na wsi, stwierdzają, że dotychczasowe warunki realizacji programu rozwoju tego gazownictwa, nie zapewniają zaspokojenia rosnących potrzeb. Przedmiotem szczególnie ostrej krytyki społecznej jest nieterminowa wymiana butli, często z okresem wyczekiwania do 3 miesięcy.</u> + <u xml:id="u-57.5" who="#Marszalek">Główne przyczyny występujących trudności, zdaniem posłów, tkwią w nierytmicznych dostawach gazu płynnego przez zakłady rafineryjne, niedostatecznej ilości butli stalowych, małej zdolności rozlewni gazu płynnego oraz w niedostatecznych dostawach kuchenek gazowych.</u> + <u xml:id="u-57.6" who="#Marszalek">W związku z powyższym interpelanci zapytują, jakie kroki zamierza podjąć Rząd dla poprawy sytuacji w tym</u> + <u xml:id="u-57.7" who="#komentarz">zakresie.)</u> + <u xml:id="u-57.8" who="#Marszalek">W celu udzielenia odpowiedzi na powyższą interpelację, z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, głos zabiorze Minister Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska obywatelka Maria Milczarek.</u> + </div> + <div xml:id="div-58"> + <u xml:id="u-58.0" who="#MinisterAdministracjiGospodarki">Terenowej i Ochrony Środowiska</u> + </div> + <div xml:id="div-59"> + <u xml:id="u-59.0" who="#MariaMilczarek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W interpelacji zgłoszonej przez obywateli posłów Romana Oleksina i Bogdana Łysaka poruszony został problem o dużej wadze społecznej. Zalety gazu płynnego dostarczanego w butlach sprawiły, że coraz więcej gospodarstw domowych w miejscowościach nie objętych gazyfikacją *) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-59.1" who="#MariaMilczarek">przewodową zgłasza zapotrzebowanie na jego dostawę, widząc w stosowaniu tego nośnika energi po prostu wygodę i poprawę warunków standardu życia.</u> + <u xml:id="u-59.2" who="#MariaMilczarek">O szybko rozwijającym się zapotrzebowaniu świadczy zużycie gazu płynnego na cele bytowe — w roku 1965 zużywaliśmy zaledwie 7 tys. ton gazu, a już w bieżącym roku 108 tys. ton. Liczba odbiorców w analogicznym okresie wzrosła 14-krotnie i obecnie wynosi 1 700 tys. rodzin.</u> + <u xml:id="u-59.3" who="#MariaMilczarek">Mimo tak dynamicznego rozwoju gazyfikacji bezprzewodowej, rosnące zapotrzebowanie wyprzedza możliwości jego pełnego pokrycia. Słusznie obywatele posłowie podkreślili, że gazyfikacja bezprzewodowa rozwija się szczególnie na terenach wiejskich. Aktualnie z dostaw gazu w butlach na tych terenach korzysta ok. 700 tys odbiorców-gospodarstw domowych. Stanowi to ponad 40% krajowej liczby odbiorców gazu płynnego.</u> + <u xml:id="u-59.4" who="#MariaMilczarek">Wzrastające potrzeby są także konsekwencją rozwoju budownictwa mieszkaniowego w miejscowościach nie objętych gazyfikacją przewodową, a realizowanego w takich technologiach, które w gruncie rzeczy wykluczają możliwość instalowania kuchni węglowych. Niezależnie od konieczności zwiększenia instalowanych urządzeń na gaz płynny pozostaje również do rozwiązania zapewnienie rytmiczności dostaw. Muszę podkreślić, że w tym roku dostawy gazu płynnego z rafinerii przebiegały w zasadzie rytmicznie. Mimo to nie zaspokajaliśmy potrzeb zwłaszcza w okresie letnim, kiedy to mamy do czynienia ze szczytowym zapotrzebowaniem. Braki w zaopatrzeniu spowodowane były głównie niewystarczającą pojemności ą zbiornik ów magazynowych w rozlewniach, ograniczoną zdolnością rozlewczą gazu i niewystarczającą ilością butli stalowych.</u> + <u xml:id="u-59.5" who="#MariaMilczarek">Wychodząc naprzeciw społecznemu zapotrzebowaniu, podejmowane są bardzo konkretne działania zmierzające do poprawy zaopatrzenia ludności w gaz płynny. Zostały one ujęte w niedawno przyjętym programie rozwoju gazyfikacji bezprzewodowej do 1990 r. Przede wszystkim zostały już podjęte prace związane z rozbudową zdolności rozlewczej. I tak w okresie do 1981 r. wybudowana zostanie duża rozlewnia gazu w Swarzędzu koło Poznania o wydajności 40 tys. ton gazu rocznie, zaś w 1978 r. będzie zmodernizowana także duża rozlewnia w Stąporkowie. Dziś osiąga ona ponad 20 tys. ton rocznie, a chcemy, żeby w roku przyszłym mogła osiągnąć ok. 30 tys. ton zdolności rozlewczej.</u> + <u xml:id="u-59.6" who="#MariaMilczarek">Dzięki inicjatywie i aktywności władz terenowych, w okresie jeszcze do 1980 r. powstanie 10 małych rozlewni gazu w różnych rejonach kraju, każda z nich o wydajności do 3 tys. ton gazu rocznie.</u> + <u xml:id="u-59.7" who="#MariaMilczarek">W rezultacie uzyskamy stopniowy wzrost zdolności rozlewczej umożliwiający dostarczenie w 1980 r. co najmniej 150 tys. ton rocznie gazu płynnego, oznacza to 42 tys. ton więcej niż produkowaliśmy w bieżącym roku. A zatem w roku 1980 zwiększy się liczba odbiorców gazu płynnego o dalsze 600 tys. rodzin i oczywiście nastąpi poprawa stopnia zaspokojenia potrzeb.</u> + <u xml:id="u-59.8" who="#MariaMilczarek">Drugim podstawowym elementem warunkującym poprawę zaopatrzenia jest zwiększenie produkcji butli stalowych. Zakłady Przemysłu Metalowego „Cegielski” w Poznaniu są jedynym producentem tych butli i rozwiną one swe zdolności produkcyjne, zapewniając wzrost dostaw w roku 1980 do 400 tys. szt. w stosunku do 150 tys., jakie produkują obecnie. Jest to wzrost bardzo wymowny. Odczuwalnej więc poprawy w zakresie dostaw butli oczekiwać należy w 1980 r. Ale pragnę podkreślić, że także i w przyszłym roku nastąpi w wyniku pewnych posunięć modernizacyjnych wzrost o 25% produkcji butli i wyniesie ona 200 tys. szt.</u> + <u xml:id="u-59.9" who="#MariaMilczarek">Kolejnym ważnym elementem warunkującym rozwój gazyfikacji bezprzewodowej jest dostawa kuchenek gazowych. Obecne dostawy wprawdzie odpowiadają przyrostowi liczby odbiorców, to jednak odczuwamy bardzo duży niedobór w asortymentach, szczególnie w asortymencie kuchenek wielopalnikowych z piekarnikiem. W tej mierze przewiduje się także konkretne posunięcia i poprawę. Łączna produkcja kuchenek wzrośnie w najbliższych 3 latach o 300 tys. szt., a zatem musi to wpłynąć w sposób odczuwalny na zaspokojenie potrzeb rynkowych.</u> + <u xml:id="u-59.10" who="#MariaMilczarek">Pragnę, Wysoki Sejmie, podkreślić, że poprawa zaopatrzenia ludności w gaz płynny jest przedmiotem troski naszego Rządu — mamy wszyscy świadomość, że jest to w odczuciu społecznym ważny element ogólnej poprawy warunków życia ludności.</u> + <u xml:id="u-59.11" who="#MariaMilczarek">Jestem przekonana, że konsekwentna realizacja przedstawionych w skrócie dzisiaj zamierzeń zapewni rozwiązanie problemu podniesionego w zgłoszonej przez obywateli posłów interpelacji. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-60"> + <u xml:id="u-60.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-60.1" who="#Marszalek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-60.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-60.3" who="#Marszalek">Wobec tego sprawę interpelacji posłów Romana Oleksina i Bogdana Łysaka uważam za wy czerpaną.</u> + <u xml:id="u-60.4" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-60.5" who="#Marszalek">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęła odpowiedź wiceprezesa Rady Ministrów obywatela Longina Cegielskiego na interpelację posła Józefy Wojtkowskiej w sprawie podjęcia bardziej skutecznych działań na rzecz poprawy jakości</u> + <u xml:id="u-60.6" who="#komentarz">pasz.)</u> + <u xml:id="u-60.7" who="#Marszalek">*) Pełny tekst odpowiedzi na interpelację — w załączniku</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00014-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00014-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..06730aa --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00014-01/header.xml @@ -0,0 +1,121 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00014-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>14 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>14 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">14</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1978-01-26</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="JolantaMorawska" role="speaker"> + <persName>Jolanta Morawska</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterPracyPlaciSprawSocjalnych" role="speaker"> + <persName>Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych</persName> + </person> + <person xml:id="PanstwaEdwardBabiuch" role="speaker"> + <persName>Państwa Edward Babiuch</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAdamKuc" role="speaker"> + <persName>Poseł Adam Kuć</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAleksanderGertz" role="speaker"> + <persName>Poseł Aleksander Gertz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAleksanderZarajczyk" role="speaker"> + <persName>Poseł Aleksander Zarajczyk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAnnaKochanowska" role="speaker"> + <persName>Poseł Anna Kochanowska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAntoniWesolowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Antoni Wesołowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdmundListewnik" role="speaker"> + <persName>Poseł Edmund Listewnik</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdwardZglobicki" role="speaker"> + <persName>Poseł Edward Zgłobicki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEwaKwiatkowska" role="speaker"> + <persName>Poseł Ewa Kwiatkowska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFranciszekDabal" role="speaker"> + <persName>Poseł Franciszek Dąbal</persName> + </person> + <person xml:id="PoselIrenaSroczynska" role="speaker"> + <persName>Poseł Irena Sroczyńska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanKubit" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Kubit</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanWaleczek" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Waleczek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimierzMorawski" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimierz Morawski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRyszardBender" role="speaker"> + <persName>Poseł Ryszard Bender</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawRostworowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Rostworowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawRoziewicz" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Roziewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSylwesterZawadzki" role="speaker"> + <persName>Poseł Sylwester Zawadzki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWaclawAuleytner" role="speaker"> + <persName>Poseł Wacław Auleytner</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWitoldJankowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Witold Jankowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZofiaLadynska" role="speaker"> + <persName>Poseł Zofia Ładyńska</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="TadeuszRudolf" role="speaker"> + <persName>Tadeusz Rudolf</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekPiotrStefanski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Piotr Stefański</persName> + </person> + <person xml:id="ZastepcaPrzewodniczacegoRady" role="speaker"> + <persName>Zastępca Przewodniczącego Rady</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00014-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00014-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..6981cd5 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00014-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,807 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja III</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 14 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 26 stycznia 1978 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 8</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Andrzej Werblan i Piotr Stefański)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na sekretarzy powołuję posłów Jolantę Morawską i Adolfa Sobieraja.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Adolf Sobieraj.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół 13 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Do Prezydium Sejmu wpłynął wniosek Prezesa Rady Ministrów dotyczący odwołania ze stanowiska Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W związku z tym Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie przedstawionego Obywatelom Posłom porządku dziennego przez dodanie nowego, z kolei czwartego punktu w brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„4. Zmiana w składzie Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jednocześnie numeracja następnych punktów porządku dziennego uległaby odpowiedniej zmianie.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja Prezydium Sejmu została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatu w</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">okręgu wyborczym nr 15 w Gdańsku (druk nr 79).</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Aleksander Gertz.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselAleksanderGertz">Obywatelu Marszałku! Wysoki (Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 27 grudnia 1977 r. Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w (trybie ant. 84 Ordynacji wyborczej mandatu, wygasłego wskutek śmierci posła Zdzisława Siedlewskiego — okręg wyborczy nr 15 w Gdańsku.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselAleksanderGertz">Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższej sprawie odpowiedniego wniosku.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselAleksanderGertz">Przypominam, że Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatu zmarłego posła na ostatnim posiedzeniu w dniu 16 grudnia 1977 r.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselAleksanderGertz">Zgodnie z postanowieniami Ordynacji wyborczej Wysoka Izba może podjąć obecnie uchwałę o wstąpieniu w skład Sejmu tego spośród nie wybranych w okręgu wyborczym nr 15 kandydatów, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów i nie utracił w międzyczasie prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselAleksanderGertz">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej — Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że kandydatem do objęcia mandatu poselskiego jest w okręgu wyborczym nr 15 w Gdańsku obywatel Edmund Listewnik, zamieszkały w Starogardzie Gdańskim, monter — brygadzista w Starogardzkich Zakładach Farmaceutycznych — „Polfa”, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselAleksanderGertz">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdziła, że wymieniony kandydat na posła ma prawo wybieralności do Sejmu. W związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatu poselskiego przez obywatela Edmunda Listę wnika w okręgu wyborczym nr 15 w Gdańsku. Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekt odpowiedniej uchwały, której treść zamieszczona jest w doręczonym obywatelom posłom druku nr 79.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały zamieszczonej w druku sejmowym nr 79 w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 15 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam zatem, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 15 w Gdańsku, a tym samym obywatel Edmund Listewnik uzyskał mandat posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Poseł Edmund Listewnik zgłosił się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#komentarz">(Czyta rotą ślubowania)</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselEdmundListewnik">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że poseł Edmund Listewnik złożył ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Informacja Rady Państwa o działalności</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę o zabranie głosu Zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa Obywatela Posła Edwarda Babiucha.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W społeczno-politycznym systemie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej rady narodowe zajmują szczególnie ważne miejsce, wraz z Sejmem stanowią one zwierzchnią władzę ludu pracującego miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Jako organy przedstawicielskie rady narodowe są platformą współdziałania członków PZPR, ZSL, SD i bezpartyjnych w integrowaniu wszystkich sił społecznych wokół programu budownictwa socjalistycznego. Odgrywają istotną rolę w zespalaniu i kojarzeniu interesów różnych klas i warstw społecznych oraz inicjatyw lokalnych z zadaniami ogólnospołecznymi.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Jako podstawowe organy samorządu społecznego rady narodowe wraz z samorządem robotniczym, spółdzielczym wiejskim, samorządem mieszkańców i masowymi organizacjami społecznymi są płaszczyzną współudziału obywateli w wypracowywaniu realizacji polityki państwa.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Rady narodowe uchwalają plany społeczno-gospodarczego rozwoju terenu, biorą udział w urzeczywistnianiu ogólnopaństwowych programów o zasadniczym znaczeniu dla zaspokajania ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych potrzeb obywateli, podejmują inicjatywy społeczne na rzecz samodzielnego rozwiązywania w oparciu o własne środki problemów lokalnych, dysponują określonymi ustawowo uprawnieniami koordynacyjnymi w stosunku do działających na ich terenie przedsiębiorstw, zakładów i instytucji.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Dzięki połączeniu funkcji terenowych organów władzy państwowej i podstawowych ogniw samorządu społecznego rady narodowe ko jarzą w swej działalności przedstawicielskie, samorządowe i bezpośrednie formy demokracji socjalistycznej. Stanowią zatem płaszczyznę współuczestnictwa ludzi pracy w rządzeniu, stałego i konstruktywnego współdziałania i dialogu władzy i obywateli. Rady narodowe wyposażone przez Konstytucję i ustawę o radach narodowych w uprawnienia uchwałodawcze i kontrolne w stosunku do administracji łączą w praktyce społeczny i fachowy punkt widzenia, warunkujący demokratyczny tryb podejmowania uchwał oraz sprzyjający umacnianiu poczucia obywatelskiej współodpowiedzialności i pogłębianiu więzi władzy ze społeczeństwem.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Przedstawiając z upoważnienia Rady Państwa informację o działalności rad narodowych po reformach terenowych organów władzy i administracji oraz terytorialnego podziału kraju z lat 1972—1975, chciałbym podkreślić pozytywny wpływ tych reform na funkcjonowanie rad narodowych i administracji terenowej, na rozwój społeczno-gospodarczy województw, miast i gmin, na warunki życia ludności.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Patrząc z perspektywy kilku lat możemy stwierdzić, że odpowiadają one potrzebom kraju, gospodarki i obywateli. Nowe struktury terytorialne wrosły w życie naszego kraju, zostały społecznie zaakceptowane.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! W wyniku reformy gminy stały się najbardziej powszechnymi jednostkami terytorialnymi stopnia podstawowego. Jest ich obecnie 2 070, w tym 537 tworzy wspólne z sąsiednimi miastami organy władzy i administracji.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Słusznie mówimy o awansie gospodarczym, kulturalnym, socjalnym, administracyjnym gmin. Są one na dobrej drodze, by stać się efektywnymi mikroregionami społeczno-gospodarczymi. Na miarę aktualnych możliwości, ale także inicjatywy ich władz i mieszkańców ulegają poprawie warunki życia ludności, przybywa nowych mieszkań, powstają zbiorcze szkoły, ośrodki zdrowia i kultury, biblioteki. W gminach osiedla się coraz więcej wykwalifikowanych specjalistów. Rosną kwalifikacje kadr gminnej administracji. Ponad 53% naczelników gmin ma Obecnie wyższe wykształcenie, a 20% zdobywa je, ponad 87% pracowników urzędów gmin ma wykształcenie średnie.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Umacnia się wspólne działanie wszystkich instytucji działających w gminie i wszystkich obywateli na rzecz przyspieszenia rozwoju, a zwłaszcza postępu w produkcji rolnej. Są to efekty, na jakie w szczególnej mierze liczyliśmy podejmując reformę władz terenowych.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Doświadczenie pozwala również na pozytywną ocenę dwustopniowej struktury podziału terytorialnego. Powstały korzystniejsze warunki dla prawidłowego planowania i pełniejszego wykorzystywania zasobów lokalnych, zwłaszcza tam, gdzie nowe województwa utworzone na peryferiach dawnych stały się ośrodkami aktywizującymi środowisko i region. Dzięki inicjatywom władz, dzięki ambicjom mieszkańców w krótkim okresie niepełnych trzech lat większość nowych województw osiągnęła pomyślne efekty gospodarcze, wzbogaciła się w urządzenia infrastruktury komunalnej, socjalnej, kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Podniosła się sprawność przepływu informacji, powstały możliwości bardziej racjonalnego podziału kompetencji między dwoma szczeblami administracji. Nastąpił pewien, jakkolwiek jeszcze nie w pełni zadowalający, postęp w dziedzinie obsługi obywateli, a w gminie — spraw dotyczących warsztatu produkcyjnego rolników. Zdajemy sobie sprawę, że zarówno w sferze stosunków urząd — obywatel, jak i w kwestiach związanych z zarządzaniem gospodarką i rozwiązywaniem codziennych spraw obywateli, administracja terenowa musi jeszcze niemało uczynić dla usprawnienia swojej pracy. Wymaga to przede wszystkim skutecznego eliminowania przejawów biurokratyzmu, ograniczenia sprawozdawczości i korespondencji, pogłębiania kontroli.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Rada Państwa wykonując zadania wynikające z powierzonego jej przez Konstytucję zwierzchniego nadzoru nad radami narodowymi, koncentrowała uwagę na węzłowych problemach funkcjonowania rad i ich organów, na ocenie jakości i efektywności kierowania przez rady rozwojem społeczno-gospodarczym województw, gmin, miast i dzielnic oraz na popieraniu rozwoju samorządności. Wynikiem analiz i ocen Rady Państwa były wytyczne i wnioski w sprawie doskonalenia pracy rad, ich prezydiów oraz komisji. Rada Państwa inicjowała też upowszechnianie dobrych doświadczeń z działalności rad.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Istotną rolę w wypełnianiu tej funkcji odgrywa powołana spośród członków Rady Państwa i specjalistów Komisja Spraw Rad Narodowych. Rezultaty prac Rady Państwa i Komisji Spraw Rad Narodowych systematycznie publikowane w biuletynach są dostępne i znane obywatelom posłom.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Rozgraniczenie — w wyniku reformy — funkcji przedstawicielskich i wykonawczych władz terenowych stworzyło nowe jakościowo warunki działalności rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Umocniona została wewnętrzna organizacja rad narodowych dzięki powołaniu nowych pod względem składu, charakteru i funkcji prezydiów rad. Obecne prezydia, w których skład z reguły wchodzą jako przewodniczący pierwsi sekretarze instancji partyjnych, a także jako wiceprzewodniczący lub członkowie czołowi działacze terenowych komitetów stronnictw politycznych, posiadają wysoką rangę polityczną i coraz sprawniej organizują pracę rad.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Zjawiskiem godnym podkreślenia jest wzbogacanie tematyki sesji rad. Są one dziś bardziej problemowe, podejmują więcej spraw wynikających z autentycznych potrzeb terenu. We wszystkich województwach i w większości gmin opracowano i uchwalono na sesjach wieloletnie programy ustalające perspektywiczne zadania rozwoju podstawowych dziedzin gospodarki i życia społecznego, konsultując opracowywane założenia ze społeczeństwem i jego organizacjami.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Rady koncentrują uwagę na wnikliwym rozpatrywaniu projektów planu społeczno-gospodarczego rozwoju terenu oraz projektów budżetów. Znaczna ilość rad narodowych, kierując się wytycznymi Rady Państwa dokonuje na sesjach Okresowych ocen realizacji planów rocznych, a także działalności jednostek organizacyjnych mających wpływ na wykonanie zadań planowych.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Z dużym zaangażowaniem omawiano na wielu sesjach rad mające obecnie doniosłe społeczne znaczenie sprawy rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz zaopatrzenia rynku i usług.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Wskazując na te pozytywne zjawiska, należy zarazem stwierdzić, że nie wszystkie jeszcze rady narodowe pracują z należytą aktywnością, że mają miejsce fakty zmniejszania częstotliwości sesji rad.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PanstwaEdwardBabiuch">W referacie Biura Politycznego na IX Plenum KC PZPR zwrócono na przykład uwagę na trudne do wytłumaczenia różnice w stanie gospodarności i zabezpieczenia potrzeb ludności w poszczególnych miastach i gminach. Wiąże się to bezpośrednio z pracą rad narodowych jak i administracji terenowej. Ogólnie rzecz biorąc, istnieje potrzeba systematycznego zwiększania roli sesji rad, dbałości o to, aby każda ważna sprawa była stawiana przed radą oraz egzekwowania realizacji wniosków.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Odnotować trzeba wzrost aktywności komisji rad. Dotyczy to w większym stopniu wojewódzkich rad narodowych, ale i w gminach obserwujemy postęp, chociaż trudno go uznać za wystarczający. Trzeba dążyć do tego, aby komisje rad uczynić bardziej skutecznym instrumentem kontroli i doskonalenia pracy aparatu wykonawczego, mobilizacji społeczeństwa do podnoszenia gospodarności, prawidłowego kształtowania stosunków pomiędzy władzą a obywatelami.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Upowszechnia się metoda konsultowania ważniejszych uchwał rad narodowych ze społeczeństwem. Do trwałego dorobku rad narodowych zapisać trzeba inspirowanie przejawiających się w różnych formach społecznych inicjatyw ludności. Wysokie uznanie zyskali sobie uczestnicy I zwycięzcy ogólnopolskich konkursów dla miast i gmin o tytuł — „Mistrza gospodarności”, a także szeregu konkursów lokalnych. Najpowszechniejszą formę inicjatyw mieszkańców, o ugruntowanej tradycji, stanowią czyny społeczne, których wartość tylko w roku 1976 zamknęła się kwotą ponad 10 mld złotych.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Stopniowo umacniają się też funkcje koordynacyjne rad narodowych. Rośnie ich rola w określaniu zadań działających na ich terenie jednostek gospodarczych, zwłaszcza w realizacji zadań inwestycyjnych i gospodarki mieszkaniowej, produkcji rynkowej oraz rolnictwa. Podkreślając te pozytywne tendencje i efekty inicjatyw koordynacyjnych w miastach i gminach, sygnalizować jednak należy spore jeszcze trudności w wykonywaniu przez rady tej funkcji. Tę sferę działalności rad wciąż trzeba wzmacniać i doskonalić.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Interesy harmonijnego i wszechstronnego rozwoju kraju wymagają także zwiększania koordynacyjnej roli rad narodowych w stosunku do kluczowych zakładów przemysłowych w takich kwestiach, jak: ochrona środowiska, wpływ tych zakładów na warunki życia społeczności lokalnej, uczestnictwo w budownictwie mieszkaniowym, komunalnym, w działalności kulturalnej i socjalnej.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Rady są najbardziej powszechną formą uczestnictwa ludzi pracy w rządzeniu. Pozycja i autorytet radnych oraz ich aktywność to niezwykle istotny czynnik demokracji socjalistycznej. Radni stopnia podstawowego zgłosili w ciągu roku ponad 31 tys. interpelacji — zdecydowaną większość na sesjach. Radni wiejscy spotkali się ponad 42 tys. razy z wyborcami, a efektem tego było ponad 30 tys. przyjętych wniosków. W miastach utrwaliła się praktyka dyżurów radnych. Mimo że nie wszyscy radni pracowali równie aktywnie, proporcjonalnie większa ich liczba niż w poprzednich kadencjach czynnie uczestniczyła w pracach rad.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Szczególnego podkreślenia wymaga to, że właśnie radni obecnej kadencji wcielali w życie założenia reformy władz terenowych, zyskując tym szerokie społeczne uznanie. W imieniu Rady Państwa składam im za to serdeczne podziękowanie.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Obserwacja i badania dotyczące minionej kadencji rad stopnia podstawowego pozwalają stwierdzić, że w większym niż dawniej stopniu były to rady efektywnie i owocnie pracujące.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Rady narodowe zostały konstytucyjnie określone jako podstawowe organy samorządu społecznego. W ostatnich latach wzbogaciły się formy bezpośrednich kontaktów rad narodowych z samorządnymi organizacjami.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Uchwała Biura Politycznego KC PZPR z maja 1973 roku, określająca zadania w dziedzinie umacniania i rozwoju samorządu mieszkańców miast, wydane na jej podstawie akty prawne oraz przedsięwzięcia Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu — stworzyły znacznie korzystniejsze warunki i klimat dla pracy tego samorządu.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Samorząd osiedlowy, wiejski i spółdzielczy powinien stawać się coraz ważniejszą bazą działania dla rad narodowych. Z jego doświadczeń rady powinny szerzej czerpać inspirację dla swojej działalności, z nim konsultować projekty ważniejszych uchwał, na nim opierać kontrolę społeczną.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Pełniej wykorzystać należy w pracy rad ponad 39-tysięczną rzeszę sołtysów. Oczekujące nas za kilka miesięcy wybory sołtysów powinny sprzyjać wypracowaniu form bardziej efektywnego współdziałania rad narodowych z samorządem wiejskim.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Charakterystyczne dla ostatnich lat było również umacnianie współdziałania rad narodowych z organami samorządu robotniczego.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Owocny i godny rozszerzania rezultat tej współpracy stanowi działalność zakładowych zespołów radnych w kilkuset większych zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Wydaje się, że możemy już mówić o kształtowaniu się systemu ściśle ze sobą współdziałających instytucji samorządowych, organizacji spółdzielczych i społecznych z centralną w tym modelu pozycją rad narodowych. Jest to jednak dopiero początek procesu, który chcemy i powinniśmy popierać, wciągając do pracy państwowej i społecznej miliony obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Uważamy, że trzeba pełniej wykorzystywać określoną w ustawie o radach narodowych możliwość przekazywania samorządowi uprawnień do rozpatrywania niektórych spraw w imieniu rady narodowej. Będzie to z korzyścią dla tych spraw, a także dla dalszej aktywizacji samorządu.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Ocieniając generalnie pozytywnie osiągnięte po reformie rezultaty pracy rad, nie możemy przymykać oczu na szereg wadliwości w stylu pracy rad i na określone trudności, jakie one napotykają. Z tego punktu widzenia sprawą najważniejszą wydaje się pogłębianie inspiratorskich i kontrolnych funkcji rad. Złożony proces kierowania i zarządzania państwowego, obejmujący coraz szersze dziedziny naszego życia, wymaga większej dbałości o pełne uwzględnienie przy podejmowaniu decyzji społecznego punktu widzenia. Jeżeli radia narodowa ma skutecznie działać na rzecz kompleksowego rozwoju swego terenu, jeśli ma uruchamiać zasoby inicjatywy społecznej i lokalne rezerwy gospodarcze, to spełni to zadanie jedynie wówczas, gdy w pracy sesji i komisji wytworzy się klimat obywatelskiej dyskusji, który pozwoli na ujawnienie i zanalizowanie wszystkich problemów i możliwości, sprzyjający rzetelnej krytyce występujących słabości i poszukiwaniu optymalnych rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Kontrola rad narodowych wykonywana przez ich komisje, a także na sesjach powinna stać się ważnym czynnikiem przeciwdziałania zjawiskom biurokratyzmu, wszelkim przejawom niegospodarności i marnotrawstwa. Rady narodowe budują sobie pozycję i autorytet w społeczeństwie nie tylko wtedy, gdy podejmują słuszne uchwały, ale przede wszystkim wtedy, gdy zapewniają ich realizację i szacunek dla swoich decyzji. Jednym z najważniejszych zadań jest zapewnienie wyższej skuteczności kontroli społecznej. Ku temu przede wszystkim zmierza inicjatywa towarzysza Edwarda Gierka zaaprobowana przez II Krajową Konferencję PZPR o potrzebie powołania komitetów kontroli społecznej przy radach narodowych w celu zintegrowania różnych form kontroli społecznej oraz zwiększenia jej skuteczności.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Propozycje te wymagają starannego opracowania. Rada Państwa podejmie odpowiednie przedsięwzięcia w związku z tą ważną społecznie sprawą, wykorzystując przy tym opinie działaczy terenowych oraz pierwsze doświadczenia lokalne wynikające z idei sformułowanej na II Krajowej Konferencji, m.in. inicjatywę Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Zrealizowanie tych propozycji powinno zapewnić sprzyjające warunki dla pełniejszego wykorzystania możliwości, jakie stworzyła reforma organów władzy i administracji terenowej dla dalszego wzmocnienia rad narodowych, dla jeszcze ściślejszego łączenia zadań społeczno-gospodarczych z rozwojem demokracji socjalistycznej. Nie ma bowiem innej możliwości wyzwalania olbrzymich rezerw inicjatywy tkwiących w naszym młodym i coraz wyżej wykształconym społeczeństwie, rezerw pomysłowości i patriotycznej ofiarności, jak aktywizacja wszystkich form demokracji socjalistycznej, a zwłaszcza rad narodowych i samorządu społecznego. Pod demokratycznym stylem działania rozumiemy talki styl, który z celów programowych partii, z polityki państwa ludowego, z wnikliwej analizy możliwości i potrzeb terenu, z oparcia się o jak najszersze źródła informacji, z więzi radnych z samorządami społecznymi i bezpośrednio z wyborcami czerpie inspirację do podejmowania i rozwiązywania problemów gospodarczych, społecznych i kulturalnych, do rzeczowej kontroli i gospodarskiej krytyki. Takiemu stylowi sprzyja nasz system polityczny i ustrój społeczno-gospodarczy, pogłębiająca się jedność moralno-polityczna narodu, umacnianie się naszego socjalistycznego państwa i rozwój demokracji socjalistycznej. Takiego stylu wszyscy musimy się uczyć, takie postawy preferować.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Budowa rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego wymaga wyższej efektywności gospodarowania, wyższej jakości pracy i warunków życia, dalszego rozwoju demokracji socjalistycznej, wzrostu znaczenia przedstawicielskich organów władzy i samorządu społecznego, wzrostu ich roli w rozstrzyganiu problemów o znaczeniu ogólnospołecznym i lokalnym.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PanstwaEdwardBabiuch">II Krajowa Konferencja PZPR zaleciła dalsze umacnianie rad narodowych. Niezbędne jest rozszerzanie sfery spraw, które będą rozstrzygane przez rady narodowe. Wydaje się słusznie, aby terenowe organy władzy państwowej i podstawowe organy samorządu społecznego wyposażyć w większe uprawnienia do rozstrzygania spraw o znaczeniu lokalnym. Nowe rozwiązania powinny zwiększać uprawnienia finansowe rad narodowych, co jest ważnym czynnikiem rozwoju ich samorządności oraz wzrostu gospodarności i odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Wychodząc naprzeciw postulatom rad narodowych, w ostatnim okresie podjęto wiele decyzji zwiększających ich samodzielność finansową. W wyniku tych decyzji od 1978 r. rady narodowe dysponują całością ponadplanowych dochodów z podatków i opłat z gospodarki nieuspołecznionej i od ludności oraz całością oszczędności na wydatkach ponoszonych na administrację. Dotychczas uprawnienia te dotyczyły tylko połowy wspomnianych dochodów i oszczędności.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Rady narodowe otrzymały również prawo przeznaczania części środków funduszu zasobowego na finansowanie zadań związanych z rozwojem produkcji rynkowej i usług dla ludności oraz na zwiększanie mocy przerobowych komunalnych przedsiębiorstw remontowo-budowlanych. Zapoczątkowano eksperymentalnie samofinansowanie w dziedzinie rozwoju zieleni miejskiej i urządzeń do zabaw dzieci. Niezbędne jest także dalsze doskonalenie gospodarki finansowej stosownie do pozytywnych doświadczeń i osiągania wydatnej poprawy w gospodarowaniu środkami budżetowymi.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Program społeczno-gospodarczy VI i VII Zjazdu partii nadał pierwszoplanową rangę zadaniom stałej poprawy materialnych i kulturalnych warunków bytu społeczeństwa. W pełni powinniśmy doceniać rolę, jaka w realizacji tych założeń przypada radom narodowym. To przecież w nich skupiają się podstawowe decyzje dotyczące doskonalenia codziennej pracy ogniw oświaty, spełniających w obecnym okresie tak doniosłą rolę w podnoszeniu ogólnego poziomu kwalifikacji społeczeństwa i jego socjalistycznego zaangażowania. Radom narodowym i administracji terenowej podlega służba zdrowia, której praca w poważnej mierze wpływa na stan zdrowotności i tężyznę fizyczną społeczeństwa. Rozwijają one szeroką działalność w dziedzinie opieki społecznej. Podnoszenie poziomu działalności rad we wszystkich tych dziedzinach — to zadanie najżywiej obchodzące ogół obywateli i rady narodowe, jako ich reprezentacja, powinny taką poprawę stale zapewniać.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Dziedziną gospodarki, od której w wielkim stopniu zależy postęp w zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa i której przypada szczególna rola w poprawie zaopatrzenia rynku, jest handel wewnętrzny, podporządkowany również władzom terenowym. Działania na rzecz zwiększenia podaży poszukiwanych artykułów rynkowych podejmowane są w całej gospodarce narodowej. Skuteczność tych wysiłków byłaby jednak większa, gdyby rozszerzyć kompetencje rad narodowych w odniesieniu do przemysłu drobnego i lokalnego, a także zwiększyć ich koordynacyjne uprawnienia wobec zakładów kluczowych. Są to sprawy dojrzewające do rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Jest sprawą dużej wagi, by rady narodowe aktywnie oddziaływały na poprawę pracy handlu, na poziom i kulturę obsługi klientów, by sprzęgły poczynania w tej dziedzinie z działalnością społecznej kontroli handlu.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PanstwaEdwardBabiuch">W doskonaleniu pracy gminnych rad narodowych pierwszoplanowe znaczenie ma zwiększenie ich aktywnego wpływu na rozwój pro-dukcji rolnej. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym konsekwentnie realizuje politykę rolną, która zapewnia warunki rozwoju produkcji we wszystkich sektorach i grupach gospodarstw. Polityka ta cieszy się zaufaniem wsi i odpowiada interesom całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Rady narodowe mają do spełnienia ważne zadanie w zapewnianiu racjonalnej gospodarki ziemią. Powszechne przeglądy gmin i lustracje pól wykazują, że występuje pod tym względem duże jeszcze zróżnicowanie. Racjonalna gospodarka ziemią powinna stanowić podstawę założeń programów rozwoju rolnictwa w gminach, które opracują i uchwalą rady narodowe, niezbędna jest także systematyczna kontrola realizacji tych programów.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Na radach narodowych spoczywają również odpowiedzialne zadania dalszego pobudzania rozwoju specjalizacji i kooperacji produkcji. Rady i ich komisje mogą wiele zdziałać dla usprawnienia dostaw środków produkcji rolnej i w ogóle produkcyjnej obsługi rolników. Jest to nader ważna sprawa, nierzadko bowiem spotykamy się jeszcze z biurokratyczną mitręgą w obsłudze rolników, z uciążliwym wyczekiwaniem przed punktami skupu, z nieterminowością i niesolidnością dostaw, czasem nawet z oszustwem. Powoduje to straty materialne i moralne. Ambicją rad narodowych powinno być wyeliminowanie tych niedomagań. Należy w tym względzie stawiać radom szczególnie wysokie wymagania i okazywać szeroką pomoc.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Na radach narodowych ciążą ważne zadania troski o ład i porządek w naszych miastach i wsiach, o eliminowanie negatywnych zjawisk naruszania norm prawa i zasad współżycia społecznego. W tej dziedzinie istotną rolę odgrywa współdziałanie rad narodowych z organami prokuratury, rozwijane zgodnie z wytycznymi Rady Państwa, z Milicją Obywatelską, z wymiarem sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Z charakteru rad narodowych jako organów samorządu społecznego wynika zarazem szczególna potrzeba, by w trosce o ład i porządek jak najszerzej i jak najściślej opierały się one na różnorodnych formach działania społecznego, aby inspirowały działalność ORMO, ławników ludowych, kolegiów do spraw wykroczeń. Aktywny współudział społeczeństwa w walce z przejawami demoralizacji i zjawiskami negatywnymi łączyć się powinno z kształtowaniem właściwego klimatu stosunków między ludźmi — klimatu wzajemnej życzliwości i pomocy. Chodzi o to, by wszędzie, gdzie jest to możliwe i celowe, zastępować środki oddziaływania prawnego społeczną pracą wychowawczą. Działalność społecznych komisji pojednawczych, zwłaszcza w miejscach zamieszkania i innych form rozjemstwa i sądownictwa społecznego potwierdza dobitnie, jak wiele dobrego można zdziałać metodami sąsiedzkiego oddziaływania, bez korzystania z instrumentów prawa.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Za 10 dni ludność miast i wsi naszego kraju dokona wyboru rad narodowych stopnia podstawowego. Wśród wielomilionowej rzeszy obywateli w wyborach weźmie udział kilkaset tysięcy młodzieży, która po raz pierwszy skorzysta z praw wyborczych.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Jesteśmy przekonani, że akt wyborczy będzie wyrazem poparcia dla platformy wyborczej i kandydatów FJN. Program rozwoju społeczno-gospodarczego, który obecnie realizujemy, zapewniając wysoką dynamikę rozwoju gospodarczego, wiąże ją z szybkim postępem socjalnym. Ważną cechą tej platformy jest również i to, że łączy cele perspektywiczne budownictwa socjalistycznego i interesy długofalowe mas pracujących z interesami bieżącymi, ze stałym działaniem na rzecz podnoszenia stopy życiowej i poprawy warunków życia ludności miast i wsi. W poparciu dla programu i kandydatów FJN wyrazi się zarazem akceptacja dla zasad działalności naszego państwa na arenie międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#PanstwaEdwardBabiuch">System naszych sojuszów oparty na braterstwie ze Związkiem Radzieckim i przynależność do wspólnoty socjalistycznej oraz aktywna polityka odprężenia międzynarodowego, jaką prowadzi Polska Ludowa, zapewniają narodowi pokój i stanowią realną przesłankę, by nasze pokolenie, ani żadne z następnych nie zaznały więcej wojny, by mogły korzystać w pełni z możliwości, jakie daje rosnąca ranga Polski i rozwijająca się przy naszym aktywnym współudziale pokojowa współpraca między narodami.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#PanstwaEdwardBabiuch">W swojej rezolucji w sprawie wyborów do rad narodowych stopnia podstawowego II Krajowa Konferencja Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej podkreśliła, że w historycznym procesie budownictwa socjalistycznego w naszym kraju rady narodowe stały się trwałą, sprawdzoną w praktyce i ugruntowaną w Konstytucji formą urzeczywistniania idei ludowładztwa.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#PanstwaEdwardBabiuch">Nie wątpimy, że rady narodowe, które wyłonią się z nadchodzących wyborów, godnie kontynuować będą osiągnięty dotychczas dorobek w umacnianiu przedstawicielskich organów władzy państwowej i ich zespalaniu z wszystkimi formami polityczno-społecznej aktywności społeczeństwa. Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej będzie konsekwentnie działać na rzecz dalszego umacniania autorytetu rad narodowych w służbie socjalistycznej ojczyzny. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi posłowi Edwardowi Babiuchowi za przedstawioną informację.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Zofia Ładyńska.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselZofiaLadynska">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dokonana w latach 1972—1975 reforma terenowych organów władzy i administracji państwowej stworzyła nowe, bardziej sprzyjające warunki do realizacji rozwojowej strategii społeczno-gospodarczej, której celem jest coraz lepsze zaspokajanie potrzeb ludzi pracy oraz wyrównywanie w perspektywie czasu istniejących dysproporcji w poszczególnych regionach kraju.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselZofiaLadynska">Zasadniczą rolę w tym procesie odgrywają rady narodowe, które dzięki nowemu kształtowi organizacyjnemu, jaki nadała im reforma, coraz skuteczniej wypełniają funkcje terenowych organów władzy państwowej i podstawowych organów samorządu społecznego. Wzrosły możliwości rozwiązywania przez te organy przy szerokim udziale społeczeństwa ważnych lokalnych problemów społeczno-gospodarczych, kulturalnych i socjalnych. Ich realizacji towarzyszy cel nadrzędny, jakim jest interes całego kraju i narodu.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselZofiaLadynska">Zabierając głos na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu, chciałabym przedstawić jak rady narodowe w województwie skierniewickim, w szczególności w miastach oraz w miastach i gminach rozwiązują istotne problemy swojego terenu. Na podkreślenie zasługuje fakt, że w jednostkach tych rady narodowe wypracowały właściwe mechanizmy planowania i programowania rozwoju społeczno-gospodarczego terenu. Ich zaletą jest włączenie w proces opracowywania planów szerokiego aktywu społeczno-gospodarczego, rekrutującego się z działaczy związków zawodowych, samorządów robotniczych, samorządów mieszkańców, organizacji młodzieżowych, kobiecych i spółdzielczych. Rozszerzanie kręgu podmiotów bezpośrednio zainteresowanych tymi zagadnieniami sprzyja wypracowaniu optymalnych i realnych do wykonania zadań oraz pozwala uwzględniać w nim sprawy najważniejsze ze społecznego punktu widzenia dla danego środowiska.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselZofiaLadynska">W trakcie tworzenia planów społeczeństwo zgłasza wiele cennych uwag i wniosków. Uwzględnienie ich pozwala na wzbogacenie treści poszczególnych planów i zwiększa możliwości wykorzystania miejscowych rezerw. Tak przygotowany i uchwalony przez rady narodowe plan społeczno-gospodarczy ludność traktuje jako swój i czynnie włącza się do jego realizacji. Efektem tego jest m.in. wysoki rozwój produkcji przemysłowej naszego województwa, której wartość z 14 miliardów złotych w 1975 r. wzrosła do 18,7 mld zł w 1977 r. — to jest o 30%. Ten wzrost produkcji ma miejsce przy systematycznym wzroście wydajności pracy, zmniejszaniu zatrudnienia i coraz wyższych parametrach jakościowych produkowanych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselZofiaLadynska">Również korzystne przeobrażenia zachodzą w produkcji rolnej. W ostatnim roku nastąpił wzrost pogłowia zwierząt gospodarskich, zanotowano pozytywne zmiany w strukturze zasiewów na rzecz zwiększenia areału pszenicy, jęczmienia i roślin przemysłowych, osiągnięto dobre wyniki w specjalizacji produkcji. W 1977 r. 1 500 rolników otrzymało karty gospodarstw specjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselZofiaLadynska">Mimo tych osiągnięć w województwie czekają jeszcze na rozwiązanie liczne problemy, szczególnie w dziedzinie gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, komunikacji, łączności, zdrowia i spraw socjalnych oraz zabezpieczenia bazy oświatowej i kulturalnej. Znane są one doskonale szerokiemu aktywowi politycznemu i społeczno-gospodarczemu, który doceniając ogromne znaczenie społeczne tych spraw, podejmuje działania na rzecz przezwyciężania występujących jeszcze kłopotów. I tak — dzięki dużemu zaangażowaniu załóg zakładów pracy, zakładowych zespołów radnych, działaczy samorządów mieszkańców, organizacji społecznych— wykonanych zostało wiele zadań nie przewidzianych w planie rozwoju społeczno-gospodarczego. Należą do nich: budowa przedszkoli, żłobków, przystanków autobusowych, basenu kąpielowego, sztucznego lodowiska, parków miejskich i zieleńców, urządzeń rekreacyjno-wypoczynkowych wewnątrz osiedli. Prace porządkowe podejmowane przez samorządy mieszkańców przyczyniają się do poprawy estetyki i czystości w miejscach zamieszkania.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselZofiaLadynska">W poszukiwaniu najlepszych rozwiązań o charakterze inspiratorsko-organizatorskim odnotować należy współdziałanie sąsiadujących ze sobą rad narodowych stopnia podstawowego.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselZofiaLadynska">Forma ta zapoczątkowana w roku 1976 jest coraz powszechniejsza w naszym województwie. Współpraca ta polega na odbywaniu wspólnych sesji, posiedzeń prezydiów i komisji, podejmowaniu wspólnych uchwał określających zakres wzajemnych świadczeń oraz kooperacji na rzecz rozwoju rolnictwa, szeroko pojętych usług, a także — co jest najwymowniejsze — wspólnych czynów społecznych. Np. rady narodowe miasta i gminy Biała-Rawska i gminy Sadkowice podjęły uchwałę o budowie w czynie społecznym drogi łączące j te jednostki. Rozwiąże to problem komunikacji autobusowej obu tych jednostek. Wobec zwiększonego zapotrzebowania na materiały budowlane, rady te ustaliły zasady organizacyjne produkcji materiałów budowlanych przez, zespoły indywidualnych rolników w oparciu o wykorzystanie miejscowej bazy surowcowej.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselZofiaLadynska">Obywatele Posłowie! Z uwagi na to, że jestem mieszkanką Żyrardowa, w którym przemysł zatrudnia 70% kobiet, chcę z satysfakcją podkreślić aktywną rolę, jaką spełniają kobiety — radne. Ich energia, konsekwencja w działaniu, orientacja w zakresie potrzeb, zwłaszcza kobiet pracujących, przyczynia się do rozwiązywania szeregu spraw. Jako przykład podam mocno nabrzmiały na naszym terenie, a wreszcie rozwiązany problem usług pralniczych białej bielizny.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselZofiaLadynska">Prawidłowe funkcjonowanie rad narodowych wymaga od nich określonych działań kontrolnych. Jest to sprawa o ogromnym znaczeniu dla dalszego doskonalenia stylu pracy organów przedstawicielskich. Mamy w tej dziedzinie pewien zasób doświadczeń i określony dorobek.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselZofiaLadynska">Same rady, a przede wszystkim ich komisje, na bazie bezpośrednich kontaktów z terenem, przygotowują opinie, nierzadko koreferaty, do materiałów będących przedmiotem obrad sesji i prezydiów, uczestniczą w organizowaniu kontroli realizacji uchwał rady, zgłaszają szereg wniosków zawierających ciekawe sposoby eliminowania występujących nieprawidłowości i trudności w różnych dziedzinach. Wykorzystując coraz śmielej swe uprą winienia, komisje ściśle współpracują z organizacjami społecznymi, organami samorządu robotniczego, samorządu mieszkańców miast i związkami zawodowymi. Do kontroli w miarę potrzeby włączani są prokuratorzy, funkcjonariusze MO, ORMO, stacje.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselZofiaLadynska">sanitarno-epidemiologiczne oraz PIH.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselZofiaLadynska">Wydaje się jednak, że najistotniejszym obecnie zagadnieniem jest konsekwentna i pełna realizacja zaleceń i wniosków wynikających z prowadzonych kontroli. Albowiem naszym celem jest nie kontrola dla samej kontroli, ale dla przezwyciężenia niedomagań, dla usprawnienia i doskonalenia różnych ogniw naszego życia gospodarczego, społecznego i kulturalnego. Stąd waga inspiracji i koordynacji poczynań kontrolnych ogniw społecznych, ich ukierunkowania i troska o wcielanie w życie przyjętych ustaleń pokontrolnych. Tak rozumiem wysuniętą przez I Sekretarza KC tow. Edwarda Gierka na II Krajowej Konferencji PZPR propozycję w sprawie powołania w systemie rad narodowych komitetów kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselZofiaLadynska">Wysoki Sejmie! Jest sprawą oczywistą, że nowo wybrane rady narodowe — zwłaszcza w pierwszym okresie swej działalności — powinny spotkać się ze szczególną pomocą ze strony województw. Wszechstronna i systematyczna pomoc właściwych wojewódzkich jednostek organizacyjnych i biur wojewódzkich rad narodowych w merytorycznym i organizacyjnym przygotowaniu sesji oraz aktywny udział przedstawicieli władz wojewódzkich w tych sesjach — pozwolą nowym radom już od początku działania dobrze wywiązywać się ze swoich rozlicznych funkcji i zadań.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselZofiaLadynska">Równocześnie chciałabym podkreślić oraz wskazać na fakt bardzo ścisłej współpracy Prezydium WRN z Wojewódzkim Zespołem Poselskim. Na szczególną uwagę zasługują wspólne posiedzenia, które pozwalają posłom ziemi skierniewickiej na lepsze rozeznanie określonych sytuacji w województwie oraz dają możliwość wzajemnej wymiany doświadczeń i wykorzystywania ich w bieżącej pracy poselskiej.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselZofiaLadynska">Odczuwalną i istotną formę pomocy zarówno dla wojewódzkich, jak i rad narodowych stopnia podstawowego stanowią uchwały i wytyczne Rady Państwa. Pomagały one w doskonaleniu pracy rad narodowych oraz ułatwiały kształtowanie kierunków ich działań.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselZofiaLadynska">Wzrastające jednak znaczenie przedstawicielskich organów władzy wymaga ciągłego doskonalenia ich działalności i poszukiwania takich form i metod pracy, które potrafiłyby pozyskać całe społeczeństwo do pełnej realizacji przyjętych zamierzeń w dalszym rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Franciszek Dąbal.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselFranciszekDabal">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Zbliżające się wybory do rad narodowych stopnia podstawowego stały się przedmiotem szerokiego zainteresowania całego społeczeństwa naszego kraju. Wywołana atmosfera dużego ożywienia politycznego i zaangażowania społecznego sprzyja dobrej realizacji zadań produkcyjnych, a równocześnie gospodarskiemu przeglądowi dorobku i ocenie pracy rad narodowych z poprzedniej kadencji ich działalności. Z przyszłą kadencją wielu obywateli wiąże nadzieje załatwienia różnych spraw osobistych i społecznych, kreśli wizję rozwoju swojego środowiska i całego kraju.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselFranciszekDabal">Pomyślnie został przeprowadzony pierwszy etap kampanii, w którym po szerokiej konsultacji zostali zgłoszeni kandydaci na radnych. Obecnie odbywa się dwustronny dialog społeczeństwa z kandydatami na radnych. Stanowi on okazję do przeglądu dotychczasowych dokonań, do omówienia różnych problemów oraz spraw lokalnych, do wskazania nowych zadań.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselFranciszekDabal">Platforma wyborcza Frontu Jedności Narodu, której główne treści wyznaczają postanowienia II Krajowej Konferencji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej jest powszechnie akceptowana, stała się bliska każdemu Polakowi — pobudza zainteresowanie obywateli sprawami państwa, rozwija odpowiedzialność za lepszą, wydajniejszą pracę dla dalszego dynamicznego rozwoju całej gospodarki narodowej w okresie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, umacnia poczucie obywatelskiej współodpowiedzialności za sprawy nadrzędne, ustrojowe, ogólnopaństwowe. Równocześnie widoczna jest głęboka troska poszczególnych środowisk o to, aby na radnych wybierać najlepszych działaczy, wzorowych robotników, rolników, pracowników różnych zawodów, członków Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego i bezpartyjnych, którzy będą autentyczną reprezentacją w terenowych organach przedstawicielskich, zabezpieczą prawidłowe sprawowanie władzy państwowej oraz pomyślne wykonanie nakreślonych zadań.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselFranciszekDabal">Podobnie jak całe społeczeństwo, również ludność wiejska jest szczególnie zainteresowana tym, aby władzę lokalną powierzyć najlepszym swoim przedstawicielom, oddać ją w godne ręce. Wiąże się to z poczuciem odpowiedzialności za dalszy wszechstronny rozwój wsi i rolnictwa, za pełną realizację programu gospodarki żywnościowej, za dalszy rozwój oświaty, kultury i ochrony zdrowia, za stały wzrost zaspokojenia materialnych i kulturalnych potrzeb społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselFranciszekDabal">W toczącej się kampanii przedwyborczej znaczna uwaga koncentruje się na projektach planów społeczno-gospodarczego rozwoju gmin, na działalności organów administracji państwowej, organizacji gospodarczych i społecznych, na sprawach zaopatrzenia, usług, na funkcjonowaniu całego systemu władzy i administracji państwowej w terenie.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselFranciszekDabal">Ta duża aktywność społeczna ludności jest przejawem patriotyzmu i głębokiego poczucia współodpowiedzialności za rozwój swojej wsi, gminy i całego kraju, świadczy o pogłębianiu się demokracji socjalistycznej, o praktycznej realizacji zasady ludowładztwa.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselFranciszekDabal">Ostatnio w województwie rzeszowskim została dokonana szeroka analiza pracy rad i radnych — z której wynika pozytywna ocena działalności organów przedstawicielskich stopnia podstawowego w okresie poprzedniej kadencji.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselFranciszekDabal">Powszechnie utwierdza się przekonanie, że przeprowadzona w naszym kraju reforma terenowych organów władzy i administracji państwowej była słuszna, stworzyła odpowiednie warunki i szerokie możliwości podnoszenia prestiżu władzy i jej autorytetu w społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselFranciszekDabal">Nie ulega wątpliwości, że umocniła się rola rad narodowych w kierowaniu całokształtem życia społeczno-gospodarczego swojego terenu, w zaspokojeniu materialnych, socjalnych i kulturalnych potrzeb ludności, w określaniu kierunków działania ogniw samorządu społecznego. Rozwinęły się funkcje inspiratorskie, organizatorskie i kontrolne. Podejmowane uchwały stały się ważnymi instrumentami zarządzania, kierowania i wytyczania zadań w społeczno-gospodarczym rozwoju gmin. Działalność gminnych rad narodowych zyskała sobie wysokie uznanie, szacunek i zaufanie szerokich rzesz społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselFranciszekDabal">Dla zilustrowania działalności rad narodowych stopnia podstawowego mogę podać, że np. w woj. rzeszowskim w ubiegłej kadencji w ciągu roku odbywały one po 4 do 8 sesji, na każdej z nich zabierało głos od 5 do 18 dyskutantów. W okresie kadencji na jedną radę przeciętnie przypada 58 uchwał, 32 interpelacje. Prezydia odbywały średnio po 10 posiedzeń rocznie. Komisje odbyły średniorocznie po 5 posiedzeń, przeprowadziły po 6 kontroli i wypracowały szereg wniosków. Charakteryzuje to działalność władczą i kontrolną wspomnianych rad.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselFranciszekDabal">Z inicjatywy rad narodowych, przy pomocy organów administracji państwowej inspirowano również działalność terenowych ogniw samorządu wiejskiego. Duże znaczenie mają wytycznie i zalecenia Rady Państwa odpowiednio wykorzystywane w pracy w WRN i jej prezydium dla doskonalenia działalności rad narodowych stopnia podstawowego.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselFranciszekDabal">W okresie omawianej kadencji WRN w Rzeszowie dwukrotnie wysłuchała informacji kilku rad o ich pracy, natomiast na sesji w roku ub. dokonała kompleksowej oceny działalności rad narodowych stopnia podstawowego w województwie.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselFranciszekDabal">Prezydium WRN na swoich posiedzeniach, również wyjazdowych, wysłuchiwało sprawozdań prezydiów rad i naczelników gmin z wykonania zadań społeczno-gospodarczych oraz z funkcjonowania władzy i administracji terenowej.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselFranciszekDabal">W sesjach terenowych rad z reguły uczestniczyli członkowie Prezydium i radni WRN oraz posłowie na Sejm PRL.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselFranciszekDabal">Przewodniczący WRN przesyłał na piśmie okresowe wytyczne do pracy rad narodowych stopnia podstawowego.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselFranciszekDabal">Prowadzone były również zajęcia seminaryjne i spotkania z radnymi, przewodniczącymi komisji oraz szkolenia pracowników obsługi rad.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselFranciszekDabal">Tego rodzaju pomoc nie tylko godna jest uwagi, ale zasługuje na dalsze kontynuowanie i doskonalenie.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselFranciszekDabal">Poważny wysiłek społeczny został zaangażowany do realizacji czynów społecznych, wykonania zadań w ramach konkursów — „Mistrz gospodarności”, obejmujących poprawę czystości, porządku i estetyki osiedli, budowę dróg, szkół, domów nauczyciela, domów kultury, ośrodków zdrowia, wodociągów, gazyfikacji i wielu innych obiektów użyteczności publicznej. Tylko w roku 1977 w województwie rzeszowskim wartość czynów społecznych wyniosła 342 mln zł, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosi 547 zł. Czyny społeczne nie tylko tworzą wartości materialne, powiększają majątek narodowy, ale równocześnie są czynnikiem wychowawczym, integrującym środowisko, pobudzającym społeczne działanie dla dobra ogólnego.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselFranciszekDabal">Wysoka Izbo! Kampania wyborcza stwarza okazję do podsumowania okresu, który minął wraz z upływem poprzedniej kadencji rad narodowych stopnia podstawowego, a także do wyłonienia w konsultacji z wyborcami tych spraw, które są najistotniejsze dla danego terenu, do ukazania sposobów lepszej realizacji zadań produkcyjnych, wykorzystania rezerw lokalnych, poprawy efektywności gospodarowania, pełnego zaangażowania i wykorzystania energii społecznej, twórczego trudu ludzi pracy. Krytyczne uwagi odnoszą się do ujemnych zjawisk, społecznie szkodliwych, takich jak lekceważący stosunek do pracy, zła gospodarka ziemią, marnotrawstwo i kradzieże mienia społecznego, łapownictwo, pijaństwo i inne, które wymagają powszechnego społecznego przeciwdziałania.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselFranciszekDabal">Z pełną aprobatą spotkała się zapowiedź I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka wzmocnienia funkcji koordynacyjnej rad narodowych i powołania komitetów kontroli społecznej, co pozwoli na wydatne zwiększenie jej skuteczności.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselFranciszekDabal">Dalszego doskonalenia i aktywizacji będzie wymagała realizacja planu społeczno-gospodarczego gminy, który powinien zespalać wysiłek rad narodowych, instytucji obsługujących wieś i rolnictwo oraz wszystkich bezpośrednich producentów — rolników, dla osiągania coraz lepszych efektów.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselFranciszekDabal">Przedmiotem codziennej troski i konkretnego działania powinno być wdrażanie postępu rolniczego, pełne wysoko produkcyjne zagospodarowanie ziemi, racjonalne wykorzystanie przemysłowych środków produkcji, energii społecznej i innych czynników zwiększających poziom i efektywność produkcji rolnej zarówno roślinnej, jak i zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselFranciszekDabal">Często obywatel przez pryzmat lokalnych spraw ocenia działalność instytucji, kształtuje społeczną atmosferę, określa swój stosunek do władzy ludowej. Dlatego niezmiernie ważna jest troska o należyte zaopatrzenie rynku w towary, środki produkcji, organizację skupu płodów rolnych, podaż usług, prawidłowe załatwianie spraw obywateli w urzędach i instytucjach.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselFranciszekDabal">Będą to najważniejsze i najpilniejsze zadania nowo wybranych rad narodowych oraz administracji państwowej i gospodarczej, na których również powinniśmy koncentrować wspólny wysiłek terenowych organizacji politycznych i społecznych.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselFranciszekDabal">Rady narodowe jako podstawowe organy samorządu społecznego muszą wytworzyć odpowiedni styl pracy z samorządem wiejskim, gdyż stanowi on szeroką bazę społeczną dla ich działalności, która do tego celu nie jest dostatecznie wykorzystana. Większej aktywności wymaga również praca ideowo-wychowawcza w środowisku wiejskim, funkcjonowanie społecznej kontroli działalności placówek gospodarczych, oświatowych, placówek kultury, ochrony zdrowia i innych działających na wsi i na rzecz rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselFranciszekDabal">Zadania gminnych rad narodowych w nowej kadencji rysują się znacznie trudniejsze, będą wymagały większego wysiłku, lepszej organizacji pracy oraz aktywnego zaangażowania całego społeczeństwa. Konieczna jest nadal wydatna pomoc rad narodowych stopnia wojewódzkiego, gminnych i wiejskich ogniw PZPR i ZSL oraz komitetów FJN. Źródłem inspiracji do aktywnej pracy będzie strategia dynamicznego rozwoju naszego kraju zawarta w uchwałach VI i VII Zjazdu PZPR, popartych uchwałami VI i VII Kongresu ZSL oraz postanowienia II Krajowej Konferencji PZPR, stanowiące platformę wyborczą FJN. Mamy jasny, perspektywiczny cel oraz skuteczny program działania.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselFranciszekDabal">Dobrze zorganizowana działalność gminnych rad narodowych przyniesie dalsze, pozytywne rezultaty społeczne i ekonomiczne dla całej gospodarki narodowej, powinna sprzyjać powszechnemu zaangażowaniu społecznemu, zespoleniu wszystkich sił na rzecz pomnażania dorobku własnego środowiska i całego kraju, dla dalszego, pomyślnego rozwoju naszej ludowej, socjalistycznej ojczyzny. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselKazimierzMorawski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy dziś problem niezwykle doniosły zarówno z punktu widzenia doskonalenia funkcjonowania organizmu państwowego, a zwłaszcza zwiększenia udziału obywateli w zarządzaniu krajem, jak też i z punktu widzenia kształtowania najbardziej sprzyjających warunków dla dalszego społeczno-gospodarczego rozwoju Polski. Debata nasza ma związek bezpośredni z nadchodzącymi wyborami do rad narodowych stopnia podstawowego, jest więc okazją do refleksji nad problemami demokracji socjalistycznej w naszym kraju. W ostatnich latach wiele w tej dziedzinie uczyniło kierownictwo polityczne kraju. Jest świadomość tego w naszym społeczeństwie. Sprawa uczestnictwa ludzi pracy w życiu politycznym i gospodarczym stała w ostatnich latach w centrum zainteresowania zarówno rządzących, jak i rządzonych. Sformułowana w swoim czasie przez Edwarda Gierka teza, że w naszym kraju niczego się nie osiągnie bez poparcia i współdziałania ogółu Polaków, wyraża w lapidarnym skrócie istotną cechę obecnego etapu rozwoju społeczno-gospodarczego Polski na drodze socjalizmu, jaką jest stały rozwój środków i treści składających się na proces demokratyzacji życia społeczno-politycznego. Proces ten stanowi ważny element strategii rozwojowej, która organizuje i wyznacza cele naszej działalności społecznej i gospodarczej po roku 1970. Strategia ta wśród swoich humanistycznych, nakierowanych na dobro człowieka celów, stawia wysoko sprawy samorządności społecznej. Jednocześnie — jak wiemy, określa wysokie zadania gospodarcze, które mogą być realizowane tylko przez wyzwalanie pełnego potencjału aktywności społecznej wszystkich Polaków. Wymaga to powiększenia poczucia odpowiedzialności za sprawy publiczne przez coraz szersze współuczestnictwo całego społeczeństwa w procesie rządzenia krajem.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselKazimierzMorawski">Trzeba podkreślić, że kiedy mówimy o procesie demokratyzacji, to myślimy o procesie wewnątrzsocjalistycznym, który nie zmierza do wprowadzania do naszego życia burżuazyjnych mechanizmów politycznych.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselKazimierzMorawski">Szeroki współudział społeczeństwa w tworzeniu decyzji dotyczących spraw publicznych i w kontroli ich realizacji stawia przed władzami politycznymi kraju i administracją wiele problemów i mamy świadomość, że pogłębia trud rządzenia kra jem. Jednakże podyktowane naszymi aspiracjami narodowymi wielkie plany rozwojowe są możliwe do zrealizowania tylko dzięki polityce szerokiej jedności narodu, demokracji, polityce, która wysuwa na czoło to, co łączy cały naród, a oddala wszystko to, co mogłoby dzielić. Ten właśnie kierunek i sposób rozwiązywania spraw ważnych dla narodu jest drogą jedynie słuszną. Idąc konsekwentnie po niej, rozwiązywać będziemy najtrudniejsze sprawy przy współudziale całego narodu. Dziś szczególnie, kiedy przed nami staje sprawa pełnej realizacji uchwał i programu VII Zjazdu i postanowień II Krajowej Konferencji PZPR, i przełamywania na tej drodze trudności, potrzebne staje się zespolenie aktywności i działania całego społeczeństwa wokół programu partii. Pogłębianie procesu demokracji socjalistycznej, wciąganie obywateli różnych środowisk do współodpowiedzialności i współdecydowania o sprawach publicznych pobudza aktywność społeczną, inicjatywę w działaniu oraz skupia wokół programu dynamicznego rozwoju wszystkie zdrowe siły społeczne.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselKazimierzMorawski">Jednakże demokracja wtedy jest autentyczna, kiedy opiera się na równych prawach i równych obowiązkach. Każde bowiem życie społeczne opiera się na wkładzie ludzi, na zaangażowaniu, świadomości obywatelskiej, trosce i dobrej woli. Miernikiem demokratyzmu jest więc nie tylko sfera praw, ale i zakres obowiązków społeczeństwa. To musimy dziś szczególnie akcentować, wychodząc z założenia, że nadzwyczaj ważnym i koniecznym zadaniem jest wpajanie naszemu społeczeństwu przekonania o ważności obowiązków, dobrej, rzetelnej pracy na co dzień i o niemożności żądania bez dawania. Sądzę jednocześnie, że istotną sprawą w rozwijaniu demokracji socjalistycznej jest pełne wykorzystywanie wszystkich tych instytucji i form udziału społeczeństwa, które zostały w naszym ustroju stworzone, a które jeszcze niedostatecznie są wyzyskiwane jako płaszczyzna doskonalenia pracy państwa, jako płaszczyzna obywatelskiego wychowania oraz dialogu rządzących i rządzonych.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselKazimierzMorawski">Jak wiemy, problematyka ta została szeroko omówiona przede wszystkim w referacie I Sekretarza KC PZPR ma II Krajowej Konferencji PZPR. Zostały tam określone konkretne kierunki działania, mające ma celu dalsze pogłębianie demokracji socjalistycznej i lepsze wykorzystanie dla dobra kraju wszystkich organów przedstawicielskich. Można powiedzieć, że opinia społeczna przyjęła to z satysfakcją.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselKazimierzMorawski">Z zadowoleniem pragnę podkreślić, że wśród kandydatów ma radnych w zbliżających się wyborach jest bardzo wielu ludzi bezpartyjnych. Rozumiemy, że fakt ten jest potwierdzeniem polityki naszego kierownictwa zorientowanej ma umacnianie jedności narodu i poszerzanie społecznej bazy rządzenia, włączania w krąg ludzi mających bezpośredni wpływ na decyzje kształtujące nasze życie publiczne, nasze wspólne sprawy, przedstawicieli wszystkich kręgów społeczeństwa. Pozwoli to na zwiększenie potencjału aktywności społecznej, na odnalezienie rezerw społecznego zaangażowania. Umożliwi pełniejsze i bogatsze wypełnianie funkcji konsultacji władzy ze społeczeństwem, która powinna dokonywać się w dużej mierze właśnie przez rady.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselKazimierzMorawski">Wśród tych bezpartyjnych kandydatów, a niebawem wśród wybranych radnych, znajdzie się wielu obywateli wierzących, którzy czerpać będą natchnienie dla swej działalności zarówno z ogólnonarodowych pobudek patriotycznych i obywatelskich, jak i z nakazu chrześcijańskiego sumienia, kształtowanego w ogromnej większości przez działalność kościoła katolickiego w Polsce. Jak głosi deklaracja wyborcza Frontu Jedności Narodu — „umacniać będziemy warunki dla dobrych stosunków między państwem a kościołem. Socjalistyczna Polska pamięta o wkładzie kościoła rzymskokatolickiego w utrzymanie polskich wartości narodowych i dziedzictwa kulturalnego, szanuje i docenia troskę kościoła o sprawy narodu oraz uważa za niezbędny udział katolików i ludzi innych wyznań w ogólnonarodowym dziele rozwoju kraju”. Słowa deklaracji wyborczej Frontu Jedności Narodu, dotyczące oceny rozwoju stosunków kościoła i państwa oraz roli przypadającej w życiu kraju obywatelom wierzącym, przyczyniły się do wzmożenia zainteresowania i mobilizowania energii dla najpełniejszej realizacji czekających nas zadań.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselKazimierzMorawski">Wydarzenia wielkiej wagi, jakie miały miejsce pod koniec ubiegłego roku, mianowicie spotkanie I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka z Prymasem Polski ks. kardynałem Stefanem Wyszyńskim, a następnie oficjalna wizyta, złożona przez I Sekretarza KC PZPR w Watykanie Papieżowi Pawłowi VI, świadczyły o osiągniętym wysokim poziomie w stosunkach kościoła i państwa, co wymaga dalszego utrwalania i pogłębiania wysiłkiem wszystkich zainteresowanych stron.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselKazimierzMorawski">Pragnę w szczególności podkreślić, iż polska opinia katolicka przyjęła ze specjalną uwagą i z zadowoleniem słowa, wypowiedziane w dniu 6 stycznia br. przez Prymasa Polski ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego, w których określone zostały społeczno-moralne zadania kościoła katolickiego w obliczu dalszych zadań rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselKazimierzMorawski">Wystąpienie przewodniczącego Episkopatu Polski, nawiązujące do tych wielkiej wagi wydarzeń, jakie miały miejsce w Watykanie, wytycza — w naszym przekonaniu — drogę kościoła katolickiego w Polsce na dzień dzisiejszy i na przyszłość, na gruncie naszej rzeczywistości społecznej i państwowej.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselKazimierzMorawski">Cieszy nas i napawa optymizmem, że treści te harmonizują z tym, co zostało powiedziane w Watykanie przez polskiego przywódcę i Papieża Pawła VI.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselKazimierzMorawski">Nadchodzące wybory stwarzają warunki dla szeroko pojętego współdziałania wszystkich Polaków na tym szczeblu, gdzie ważkie sprawy dnia codziennego stają się najbardziej widoczne i realizacja obywatelskich uprawnień najbardziej konkretna.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! Od sprawnej i kompetentnej pracy radnych zależy w dużej mierze stopień samopoczucia społecznego. Rada narodowa jest łącznikiem między obywatelem i władzą państwową, jest ona przekaźnikiem wiedzy o potrzebach i poglądach obywateli, ale jest też ciałem społecznym, które interpretuje, wyjaśnia, informuje społeczeństwo o racjach ogólnych i państwowych, jest też bazą do działań, by humanistyczna orientacja całej naszej polityki była rozumiana przez całe społeczeństwo.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselKazimierzMorawski">Dziś na czoło wszystkich zadań wysuwa się, jak wiemy, problem podniesienia efektywności gospodarowania. Chodzi o lepsze wykorzystanie wielkiego potencjału gospodarczego naszego kraju i zapewnienia Polsce dalszego pomyślnego rozwoju. Osiągniemy to, jeśli jako społeczeństwo podniesiemy sobie wymagania, gdy zdecydowanie rozprawimy się z tymi wszystkimi zjawiskami ujemnymi w życiu społecznym, w psychice narodu, które hamują nasz rozwój, jeśli wzmocnimy poważnie dyscyplinę społeczną i upowszechnimy poczucie odpowiedzialności za sprawy całego państwa i narodu.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselKazimierzMorawski">Należy podkreślić, że w rezultacie nowego podziału administracyjnego kraju nastąpił duży postęp w działalności ogniw terenowej administracji. Wprowadzenie do systemu funkcjonowania tejże administracji zasady jednoosobowej odpowiedzialności spowodowało skrócenie procesu podejmowania decyzji ważnych dla obywateli, a obok tego zwiększenie społeczno-gospodarczej trafności i zasadności prawnej tych decyzji. Wiąże się to przede wszystkim z faktem dopływu do administracji wysoko kwalifikowanych kadr, a także z bardziej klarownym ustalaniem kompetencji w sensie zadań, obowiązków i uprawnień. Proces ten trwa.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselKazimierzMorawski">Niedawno z zadowoleniem powitaliśmy uchwalenie przez Rząd statusu wojewody. Cieszy zapowiedź ustanowienia w przyszłości statusu naczelnika gminy. Są to przedsięwzięcia, które z pewnością i w sposób systematyczny podnosić będą poziom pracy administracji terenowej.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselKazimierzMorawski">Dalsze doskonalenie funkcjonowania administracji nie jest i nie będzie możliwe bez jednoczesnego podnoszenia roli i umacniania pozycji terenowych organów władzy państwowej, tzn. rad narodowych, w szczególności szczebla podstawowego. Działania administracji, dokonywane przez nią rozstrzygnięcia zarówno w odniesieniu do spraw publicznych, jak i jednostkowych, muszą mieć odpowiedni klimat i wsparcie społeczne.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselKazimierzMorawski">Uważamy, że właśnie z myślą o tym należy szczególny akcent położyć na zwiększenie znaczenia sesji rad narodowych. One bowiem są głównym ogniwem podejmowania decyzji o znaczeniu kluczowym tak dla regionu, jak i jego społeczności. Sesje przecież uchwalają wieloletnie i roczne plany społeczno-gospodarcze. Określają zadania dla wszystkich ogniw administracji gospodarczej i państwowej, koordynują ich działalność, wreszcie analizują sprawozdania dotyczące realizacji ustalonych zadań. Słowem — ich funkcja sięga w najistotniejsze problemy życia społecznego i gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselKazimierzMorawski">Aby praktyka w coraz większym stopniu odpowiadała tej słusznej teorii, celowe i ze wszech miar pożyteczne społecznie i gospodarczo jest zwiększenie aktywności radnych na sesjach, wzmożenie działalności kontrolnych komisji rad, utrzymanie przez radnych i komisje stałej łączności z organizacjami społecznymi i samorządowymi, z różnymi środowiskami, ze wszystkimi obywatelami. Zwiększenie znaczenia sesji rad i nadanie im bardziej roboczego charakteru oraz wpływ radnych na działalność administracji terenowej będzie wyznacznikiem procesu doskonalenia funkcjonowania demokracji socjalistycznej w każdej gminie, dzielnicy, mieście czy województwie.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselKazimierzMorawski">Sprawa wpływu działalności rad na doskonalenie procesu rządzenia naszym krajem wiąże się ściśle z pełniejszym niż dotychczas realizowaniem przez rady ich funkcji kontrolnych. Jest to bardzo istotne, wręcz podstawowe zadanie rad i radnych. Jak mówił I Sekretarz KC PZPR na ostatniej Krajowej Konferencji PZPR — „ma ona zasadnicze znaczenie dla podnoszenia efektywności gospodarowania, dla walki z niegospodarnością i marnotrawstwem, dla umacniania dyscypliny społecznej. Stanowi jedną z podstawowych form udziału mas w rządzeniu. Przynosi duże efekty wychowawcze, umacnia współodpowiedzialność obywatelską, kształtuje klimat zaangażowania w sprawy publiczne”. Kontrola społeczna jest najpełniejszą formą przejawiania się demokracji w życiu społeczeństwa. Aby była ona skuteczna, musi jednak wywoływać określone skutki dla kontrolowanych ludzi, instytucji i kontrolowanych spraw. Tylko wtedy może stanowić skuteczną formę egzekwowania przez społeczeństwo swoich praw i wpływania ma efektywność gospodarowania. Zapowiedziane na II Krajowej Konferencji Partyjnej przez I Sekretarza powołanie komitetów kontroli społecznej przyjmujemy ze szczególnym zadowoleniem. Jest to nowy dalszy krok na drodze umacniania przedstawicielskich organów władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Od sprawności funkcjonowania rad narodowych wszystkich szczebli, od ich wrażliwości na sprawy społeczne, na codzienne sprawy ludzi pracy, zależy w poważnym stopniu obywatelska ocena skuteczności działania państwa jako całości i socjalistycznej gospodarki. Wierzymy zatem, że nowo wybrane rady narodowe rozwiną aktywną działalność zgodną z oczekiwaniami społeczeństwa i będą efektywnie urzeczywistniały zadania wysunięte w postanowieniach II Krajowej Konferencji Partyjnej i w programie Frontu Jedności Narodu, by dobrze służyć narodowi i naszej ludowej ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselKazimierzMorawski">Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne, w którego imieniu przemawiam, dołoży starań, aby wybory do rad narodowych stały się manifestacją jedności narodu i zespolenia wokół polityki VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz postanowień ostatniej Krajowej Konferencji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Edward Zgłobicki.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselEdwardZglobicki">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W nawiązaniu do informacji Rady Państwa przedstawionej przez zastępcę przewodniczącego ob. Edwarda Babiucha w przedmiocie działalności rad narodowych — pragnę ze siwe j strony zwrócić uwagę obywateli posłów na korzystne warunki, jakie Stworzone zostały dla małych miast w okresie lat siedemdziesiątych.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselEdwardZglobicki">Problem małych miast nazywamy niejednokrotnie — „kryzysowym” — zjawisko polegające na wyludnianiu i upadku gospodarczym tych jednostek, zarysował się już w okresie międzywojennym. Po II wojnie światowej występuje nadal, a nawet w niektórych okresach ulegał pogłębieniu.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselEdwardZglobicki">W latach sześćdziesiątych podjęto działania ze strony państwa na rzecz rozwoju małych miast, uruchomione zostały specjalne środki aktywizacyjne (dotacja na rozwijanie czynów społecznych), które tylko w sposób doraźny poprawiły niektóre funkcje miast, przyczyniając się zwłaszcza do podniesienia poziomu ich stanu sanitarnego i estetycznego. Jednostki te znajdowały się w okresie tych lat w stanie gospodarczej stagnacji, a także odczuwalnego niedorozwoju treści i form życia społecznego i kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselEdwardZglobicki">Wieloletnie zainteresowanie Stronnictwa Demokratycznego problematyką aktywizacji małych miast i podejmowane we współpracy z PZPR wysiłki na rzecz ich ożywienia doczekały się rozwiązania w okresie wielkich przemian życia społeczno-gospodarczego w naszym kraju — w latach siedemdziesiątych.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselEdwardZglobicki">Zapowiedziana na VI Zjeździe PZPR reforma podziału terytorialnego kraju oraz nowy system rad narodowych dokonane zostały ustawami: z listopada 1972 r. — o utworzeniu gmin, z listopada 1973 r. — o zmianie ustawy o radach narodowych, oraz z maja 1975 r. — o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselEdwardZglobicki">Już w styczniu 1973 r. w 2 366 gminach, nowych jednostkach administracyjnych, znalazło się 318 miejscowości, dla których powołane zostały wspólne organy władzy i administracji — dla miasta i gminy. W ten sposób ponad 300 jednostek miejskich znalazło mocne oparcie gospodarcze, zaplecze społeczne swojego najbliższego terenu. Stały się one ośrodkami usług dla wsi i rolnictwa, usług niezbędnych w zaspokajaniu materialnych, socjalnych i kulturalnych potrzeb całego mikroregionu. Utworzenie silnych jednostek społeczno-gospodarczych w postaci gmin daje stanowiącym ośrodki gmin — miastom poważne szanse aktywizacyjne. Nie ulega wątpliwości, że wykorzystanie powstałych szans zależy w znacznej mierze od społecznej inicjatywy mieszkańców, od procesu integracji miast z ich naturalnym zapleczem — rolnictwem i wsią.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselEdwardZglobicki">Wzrost produkcji rolnej stwarza możliwości rozwoju ośrodka miejskiego, gdyż zwiększa zapotrzebowanie na usługi rzemieślnicze, ożywia wymianę towarową, wzmaga ruch budowlany itp. Jest faktem, że te funkcje mają jedynie wówczas charakter miastotwórczy, gdy nastawione są na obsługę potrzeb produkcyjnych lub konsumpcyjnych ludności innych jednostek osadniczych.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselEdwardZglobicki">Godne podkreślenia jest również i to, że w wyniku reformy został zapoczątkowany w naszym kraju proces tworzenia się wspólnych jednostek organizacyjnych oraz zrównywania warunków życia na wsi i w mieście, który w perspektywie stworzy podstawy do tworzenia się w pełni zespolonych ośrodków miejsko-wiejskich. Na podstawie dotychczasowej praktyki i obserwacji może jednak zrodzić się pytanie, czy dochodzenie do tego celu przebiega w sposób wystarczająco równomierny.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselEdwardZglobicki">Wysoka Izbo! W wyniku utworzenia w naszym kraju jednostek administracyjnych wspólnych dla miasta i gminy, powołane zostały wspólne rady narodowe. Wprawdzie postanowienia uchwały Rady Państwa w sprawie rodzajów i składu liczbowego komisji rad narodowych wprowadzają pewnie różnice między radami wspólnymi a gminnymi, jednakże nie na tyle wyraźne, by można było podważyć słuszność stwierdzenia, że te dwa rodzaje rad zostały potraktowane jednakowo. A przecież rady gminne i wspólnie, to dwa różne organizmy działające w odmiennych warunkach, co powinno pociągnąć za sobą różnice w stosowanych metodach i środkach działania. Prowadzą one działalność w różnych środowiskach, co nie pozostałe bez wpływu na skład samych rad i ich organów. Wprawdzie dążeniem ustawodawcy było wyrównanie tych różnic, jednakże chodzi tu w znacznej mierze o zjawiska społeczne nie dające się regulować prawnie. Przedstawiona sytuacja może się okazać szczególnie niekorzystna z punktu widzenia realizacji zadań przez rady wspólnie. Jednym z podstawowych warunków powodzenia ich działań jest pełne i równorzędne zainteresowanie rady całym terenem swego działania. W tym miejscu pragnę podkreślić szczególnie odpowiedzialną rolę w tym zakresie prezydium rady wspólnej, z uwagi na kierowniczą rolę tego organu oraz funkcje osób wchodzących w jego skład.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselEdwardZglobicki">Na tym tle można postawić pytanie, czy utworzenie organów władzy i administracji — wspólnych dla miasta i gminy nie narusza pewnych odrębnych interesów mieszkańców wsi lub miasta. Czy z tego punktu widzenia instytucja ta sprawdza się we wszystkich przypadkach, w jakich została powołana? Sprawa ta powinna być bacznie obserwowana, a odpowiedzi na te pytania powinny być poprzedzone starannymi badaniami empirycznymi poszczególnych przypadków — do czego usilnie namawiam. W tym miejscu, w nawiązaniu do postanowień II Krajowej Konferencji PZPR, pragnę podkreślić szczególną rolę rady wspólnej w systemie organów samorządu społecznego.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselEdwardZglobicki">Spośród różnych form samorządu najściślejszy związek powinny utrzymywać rady narodowe z samorządem mieszkańców miast i wsi. Wydaje się, że właśnie dla rad wspólnych współpraca z samorządem jest kwestią najistotniejszą, jednym z podstawowych warunków powodzenia reformy w jednostce miejsko-gminnej. Jednym z głównych zadań rad wspólnych jest integracja społeczeństwa miasta i gminy połączonych wspólnymi organami władzy i administracji państwowej. Od integracji tej zależy stopień zaangażowania mieszkańców tych terenów do realizacji zadań planu społeczno-gospodarczego rozwoju całej jednostki miejsko-gminnej. Osiągnięcie tego zespolenia nie wydaje się możliwe bez aktywnego współdziałania rady z samorządem mieszkańców miasta i wsi. W dotychczasowej praktyce wspólnych rad przykładowo podam, że na terenie woj. wrocławskiego ukształtował się już model współpracy rad z samorządem mieszkańców miasta i wsi. Współpraca ta realizowana jest m.in. na sesjach rad w formie udziału w nich również nie będących radnymi przedstawicieli samorządu. W sesjach biorą udział nie tylko sołtysi (co ma miejsce w sesjach rad gminnych), ale również przedstawiciele komitetów osiedlowych, będących organami samorządu mieszkańców miasta.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselEdwardZglobicki">Na szczególne podkreślenie zasługuje współpraca samorządu mieszkańców z komisjami rady narodowej. Współpraca ta polega nie tylko na zapraszaniu działaczy samorządu na posiedzenie komisji, ale na włączaniu ich do składu tych organów. Trzeba stwierdzić, że te rozwiązania bardzo dodatnio wpływają na procesy integracji ludności miasta i wsi.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselEdwardZglobicki">Wysoka Izbo! Rady narodowe obok ważnych funkcji, jakie spełniają na odcinku rozwoju gospodarczego, mają również ważną rolę do spełnienia w sferze oddziaływania wychowawczego, we wzbogacaniu wiedzy i kształtowaniu świadomości obywateli. Rozwój społeczno-gospodarczy nierozerwalnie związany jest z pogłębianiem demokracji socjalistycznej. Osiąganie postępu w gospodarowaniu zależy w znacznej mierze od pełnego wykorzystania możliwości tkwiących w samorządności, w inicjatywie i kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselEdwardZglobicki">Prawidłowe funkcjonowanie organów samorządu społecznego możliwe jest jedynie w warunkach istnienia trwałych i rzeczywistych więzi społecznych. W latach siedemdziesiątych zapoczątkowane zostały procesy głębokiej demokratyzacji życia społeczno-politycznego w naszym kraju. Procesy te wymagają ciągłego doskonalenia.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselEdwardZglobicki">W wyborach do rad stopnia podstawowego, w których uczestniczyć będziemy w dniu 5 lubego br., wybierzemy radnych spośród tych kandydatów, którzy w większości byli działaczami samorządów mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselEdwardZglobicki">Śmiem stwierdzić, że największym osiągnięciem rad stopnia podstawowego i ich organów w minionej kadencji było zapoczątkowanie procesu włączania w orbitę spraw terenowych samorządów mieszkańców — podstawowego ogniwa reprezentującego najżywotniejsze interesy ogółu mieszkańców. Samorząd skupia i rozwija inicjatywy mieszkańców w rozwiązywaniu. potrzeb społeczeństwa. Nikt lepiej niż sami mieszkańcy — samorząd mieszkańców danego terenu — nie zna spraw dotyczących osiedla, tj. sieci handlowej, gastronomii, służby zdrowia, placówek kulturalnych, opiekuńczych i sportowych. Samorządy kształtują poczucie wspólnoty osiedlowej i współodpowiedzialności za wspólne dobro. One bowiem w prawidłowym spełnianiu swej roli stanowią dobrą szkołę praktycznego wychowania obywatelskiego.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselEdwardZglobicki">Na zakończenie pozwalam sobie stwierdzić, że dotychczasowa działalność radnych stopnia podstawowego w całej rozciągłości dowiodła słuszności tezy, że jesteśmy społeczeństwem wychowawczo aktywnym, społeczeństwem integrującym się, że w tym historycznym, ważnym dla całego narodu procesie zjednywania Polaków wokół żywotnych spraw dla naszego kraju — poczesne miejsce zajmują rady narodowe i samorządy mieszkańców. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Adam Kuć.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselAdamKuc">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Reforma lat 1972—1975 stworzyła niezbędne przesłanki dla zwiększenia roli rad narodowych jako przedstawicielskich terenowych organów władzy państwowej i podstawowych organów samorządu społecznego w dziele społeczno-gospodarczego rozwoju poszczególnych regionów, mikroregionów i całego kraju. Proces umacniania rad stopnia podstawowego, jakimi są gminne rady narodowe, przyniósł już widoczne korzystne rezultaty.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselAdamKuc">Jako rolnik — długoletni radny, mogę bez przesady stwierdzić, że obserwujemy w ostatnich kilku latach postępujący awans gospodarczy, społeczny i kulturalny gmin. Urzędy gminne coraz lepiej i skuteczniej programują oriaz rozwiązują sprawy własnego terenu. O poprawie działalności urzędów świadczy między innymi np. to, że na 94 840 decyzji administracyjnych, wydanych w naszym województwie miejsko-krakowskim w 1976 r. przez naczelników gmin oraz miast i gmin, zostało wniesionych tylko 2% odwołań. Tylko 25% odwołań po rozpatrzeniu w II instancji okazało się uzasadnionych.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselAdamKuc">W porównaniu do dawnych powiatowych i gromadzkich jednostek wzrosła również wyraźnie ranga i znaczenie gminnych organów przedstawicielskich. Dla nas rolników szczególnie ważne są te funkcje rad narodowych, które dotyczą ich uprawnień do określania kierunku gospodarczego rozwoju gminy, przeobrażeń w rolnictwie oraz wpływania ma właściwą pracę instytucji i urzędów świadczących usługi na rzecz rolnika i środowiska, w którym on żyje.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselAdamKuc">O pozycji rady, jej autorytecie i społecznym szacunku w środowisku decydują konkretne efekty pracy, sposób rozwiązywania problemów, a także doświadczenie, postawa i zaangażowanie radnych. Szerokie możliwości społecznego działania mają radni w komisjach rady.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselAdamKuc">Zwiększenie funkcji kontrolnych komisji zarówno w zakresie realizacji uchwał rady, pracy urzędu gminy, instytucji obsługujących rolnictwo, opiniowania materiałów i problemów omawianych ma sesjach — w moim przekonaniu — umacnia wpływ czynnika społecznego na prawidłowe podejmowanie decyzji i zaspokajanie potrzeb oraz oczekiwań wsi.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselAdamKuc">Wiele uwagi komisje w minionej kadencji przeznaczały ocenie wykonania postulatów i wniosków mieszkańców. Ich praca poważnie przyczyniła się do poprawy działalności placówek handlowych, usługowych, kulturalnych, służby zdrowia, warunków socjalno-bytowych załóg pracowniczych oraz stanu porządku, estetyki i czystości.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselAdamKuc">Dobrze też przyjęto w środowisku wiejskim odstąpienie od praktyki wysłuchiwania i rozpatrywania informacji na rzecz działań kontrolnych członków komisji w terenie, w zakładach pracy. Systematyczna i dociekliwa kontrola komisji, szeroki kontakt ze środowiskiem wiejskim, kształtują przekonanie u odpowiedzialnych osób i instytucji, o potrzebie rzetelnej pracy oraz realizacji ustalonych zadań.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselAdamKuc">Świadomość osób pełniących funkcje kierownicze w gminie, że trzeba będzie na sesji lub posiedzeniu komisji złożyć sprawozdanie z wykonania uchwał rady w sprawach np. poprawy funkcjonowania handlu wiejskiego, lepszej jakości usług mechanizacyjnych, obsługi rolników, załatwiania wniosków wynikających z drugiego powszechnego przeglądu gmin, tworzy niejako naturalną gwarancję liczenia się z opinią społeczną.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselAdamKuc">Kontrolna działalność rady oraz jej organów nie musi wcale oznaczać ograniczenia samodzielności i — „władzy” naczelnika gminy oraz kierowanego przez niego urzędu. Mądry naczelnik słucha opinii środowiska, rzetelnie traktuje sugestie i propozycje czynnika społecznego, wie bowiem, że jest to droga, na której podejmowane działania i kierunki pracy zyskują społeczną akceptację oraz poparcie. Chodzi również o to, aby przez pracę komisji, kontakty z wyborcami w różnych środowiskach tworzyć odpowiedni klimat polityczny, klimat współodpowiedzialności za to wszystko, co się wokół dzieje i co może być zrealizowane wspólnym wysiłkiem władz i mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselAdamKuc">Ważną sprawą w problematyce umacniania autorytetu gminnej rady jest jej współdziałanie z samorządem mieszkańców. Samorząd wiejski, który stanowią kółka rolnicze, spółdzielczość — „Samopomocy Chłopskiej”, zebrania wiejskie oraz sołtysi, jest olbrzymim frontem społecznego działania rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselAdamKuc">Wysoki Sejmie! Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym konsekwentnie realizuje politykę rolną, która stosując materialne i moralne bodźce rozwoju produkcji rolnej, stwarza warunki rozwiązywania problemów polityki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselAdamKuc">Zrodzona z inspiracji II Krajowej Konferencji PZPR platforma wyborcza FJN przed lutowymi wyborami określa m.in. główne cele i zadania rolnictwa oraz całej gospodarki żywnościowej. Powinny one stać się podstawą działania gminnych rad narodowych i całego samorządu wiejskiego — urzędów, gmin i instytucji rolniczych.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselAdamKuc">Sprawą o zasadniczym znaczeniu dla dalszego rozwoju produkcji rolnej, z uwagi na malejące zasoby gruntów rolniczych, jest racjonalna gospodarka ziemią. Przeprowadzone powszechne przeglądy gmin wykazują, że mamy na tym odcinku jeszcze wiele do zrobienia. W większym zakresie rady powinny korzystać ze swoich uprawnień kontrolnych nad urzędami gmin, które zajmują się przydziałem i sprzedażą gruntów znajdujących się w dyspozycji PFZ. Należy ściśle przestrzegać, żeby grunty te przekazywać rolnikom lub gospodarstwom uspołecznionym posiadającym warunki i dającym gwarancję najlepszego ich i wykorzystania.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselAdamKuc">Szczególniej uwagi ze strony rad i urzędów gmin wymaga rozwój hodowli. Styczniowy spis zwierząt wykazał, że w 1977 roku szereg województw odbudowało i przekroczyło stan pogłowia bydła i trzody chlewnej z roku 1975. W niektórych województwach przekroczono również skup żywca. Rolnicy i władze terenowe powinny pamiętać, że umocnienie i pogłębienie tych pozytywnych tendencji jest podstawowym zadaniem w rozwoju produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselAdamKuc">Wierny wszyscy, ile kosztuje nas import zbóż na pasze. Dlatego wzrost hodowli opierać musimy w rosnącym stopniu na własnej produkcji zbóż i pasz. Istotną rolę do spełnienia ma tu służba rolna urzędów gminnych w doskonaleniu metod sterowania rozwojem produkcji w gospodarstwach indywidualnych i przyspieszeniu procesu specjalizacji gospodarstw, we wdrażaniu racjonalnej gospodarki powierzchnią i lepszym wykorzystaniu zasobów pasz przez zmniejszenie strat przy ich zbiorach i przechowaniu.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselAdamKuc">Mimo systematycznych dostaw maszyn i urządzeń mamy świadomość, że stopień zmechanizowania prac w naszym rolnictwie jest jeszcze niezadowalający. W związku z tym rady narodowe powinny dbać o właściwy rozdział maszyn rolniczych, by trafiały do tych, którzy potrafią je najlepiej wykorzystać. Rady i ich komisje mogą wiele zdziałać dla poprawy zaopatrzenia rolników w nawozy, węgiel, materiał siewny i inne środki produkcji rolnej. Ważną sprawą jest dbałość o terminową ich dostawę i racjonalne wykorzystanie.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselAdamKuc">Za intensyfikacją produkcji rolnej powinny nadążać usługi produkcyjne. Musimy troszczyć się o rozwój tych usług, rozszerzać ich zakres, poprawiać jakość i terminowość wykonania zamówionych przez rolników prac. Komisje rad powinny więcej uwagi poświęcić sprawie podnoszenia poziomu zabiegów agrotechnicznych oraz kontroli terminowości poczynań i racjonalnego wykorzystania w tej dziedzinie potencjału kadrowego służby rolnej i środków produkcji zgromadzonych w spółdzielniach kółek rolniczych, GS i innych instytucjach usługowych.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselAdamKuc">Wysoki Sejmie! Ograniczyłem się do zasygnalizowania jedynie najważniejszych zadań, które realizować będą nowo wybrane gminne rady narodowe. Zadań tych jest o wiele więcej. Pragnę wyrazić przeświadczenie, które wyprowadzam</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#komentarz">ze słusznej polityki rolnej partii i państwa, dotychczasowego dorobku gminnych rad narodowych, że zadania te rolnicy wraz z mądrą władzą terenową zrealizują w pełni. Dziękuję za uwagę. </u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselAdamKuc">(Oklaski)*</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Wacław Auleytner.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselWaclawAuleytner">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Minęło z górą 5 lat od dnia, kiedy Sejm VI kadencji uchwalił pierwsze 3 ustawy, które zapoczątkowały reformę struktury władz terenowych. Był to ważki i oczekiwany krok na drodze doskonalenia systemu zarządzania państwem. Dziś mamy już wszelkie przesłanki do dokonania oceny trafności podjętej wówczas decyzji, podobnie jak oceny wprowadzenia — nieco później — systemu 2-stopniowego podziału terytorialnego kraju. Gminy stały się zintegrowanymi mikroregionami społeczno-gospodarczymi, urzędy gmin wyposażone zostały we wszystkie niezbędne przesłanki sprawnego działania. Województwa w ich nowych granicach stały się czynnikiem znacznie bardziej równomiernego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselWaclawAuleytner">O powodzeniu całego przedsięwzięcia zadecydowały jednak nie tylko przesłanki formalno-prawne. Zadecydowali o tym przede wszystkim ludzie, ich ofiarność i poświęcenie, ich talent i kompetencje. I jeżeli gdzieniegdzie w konkretnej gminie czy w konkretnym mieście nie wszystko jeszcze przebiega tak, jak byśmy sobie tego życzyli, o tym też decydują ludzie, ich subiektywne błędy, ich bierność, czasem brak inicjatywy.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselWaclawAuleytner">Dzisiejsza debata toczy się nad informacją Rady Państwa o działalności rad narodowych. Stanowią one nieodłączne i bardzo ważne ogniwo naszego modelu ustrojowego, najbardziej powszechną formę uczestnictwa obywateli w kierowaniu sprawami publicznymi. Dyskutowane sprawozdanie dostarcza nam wiele przykładów właściwego pełnienia przez rady ich obowiązków konstytucyjnych. Rejestruje jednak równocześnie znacznie nierównomierności w funkcjonowaniu niektórych organów systemu przedstawicielskiego, zwłaszcza nierównomierny wzrost poziomu działania niektórych organów przedstawicielskich stopnia podstawowego w stosunku do wzrostu poziomu pracy organów administracji. Cierpi na tym autorytet rady jako organu władzy. Posłużę się na potwierdzenie tej tezy następującym przykładem.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselWaclawAuleytner">Oto rozmaite instytucje centralne, redakcje gazet, a także posłowie otrzymują Wiele listów zawierających skargi na takie czy inne decyzje lokalnej administracji, albo — co gorsza — na brak decyzji. Wydawałoby się, że rozwiązaniem najprostszym byłoby skierowanie takiej skargi do rady narodowej, która administrację tę nadzoruje. I jeżeli odruch taki jeszcze się nie wykształcił, oznacza to, że w wielu przypadkach część społeczeństwa bądź nie wie, jakie są kompetencje miejscowej rady narodowej, jej prezydium, jej komisja, bądź po prostu w skuteczność takiej interwencji nie wierzy, przesyłając swoje skargi w sprawach lokalnych wprost na szczebel centralny. Nie chodzi mi w tym wypadku — jak mówię — o formalne 2-instancyjne postępowanie administracyjne, ale o skargi, które badać następnie trzeba z dużym nakładem czasu i środków, a które dotyczą najczęściej spraw miejscowym działaczom dobrze znanych z autopsji. Wynika z tego wniosek, że nie możemy szczędzić pracy nad upowszechnianiem inspiratorskich i kontrolnych funkcji rad narodowych oraz nad upowszechnianiem ustrojowego wręcz znaczenia wnoszonych przez radnych interpelacji i sprawnego reagowania na nie miejscowej administracji, a także sprawnego, zgodnego z ustawą trybu załatwiania spraw wnoszonych przez radnych lub za ich pośrednictwem.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselWaclawAuleytner">Autorytet radnego jest jeszcze ciągle zbyt mało akcentowany i egzekwowany przez same rady, honorowany przez administrację, rozumiany przez społeczeństwo. A przecież właśnie m.in. przez radnego obywatel może kontrolować skuteczność działalności administracji i podległych jej agend. Każdy kandydat na radnego stopnia podstawowego zdawać musi sobie sprawę, że podstawowym jego obowiązkiem jest służba człowiekowi, służba obywatelowi, z którym w konkretnym działaniu na co dzień się styka. Ileż to spraw ludzkich woła o serdeczne załatwienie za ścianami naszych mieszkań czy na ulicach naszej dzielnicy, gminy, miasteczka czy wsi. Tam właśnie weryfikuje się wyżej wspomniany autorytet radnego, troszczącego się o niezliczone ludzkie sprawy.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselWaclawAuleytner">Kontrola styku urząd-obywatel musi być też jednym z podstawowych obowiązków wszystkich komisji rady, zwłaszcza w gminie, mieście czy dzielnicy. Przy sprawnym funkcjonowaniu takiej kontroli nie wyobrażam sobie, aby jakikolwiek przedstawiciel administracji mógł np. niewłaściwie potraktować interesanta, nie udzielić mu jasnej i wyczerpującej odpowiedzi lub koniecznej informacji. A niestety i takie skargi zdarzają się w listach nierzadko.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselWaclawAuleytner">Profesor Jerzy Stembrowicz w swym artykule pt. — „Obywatel a nie petent'', ogłoszonym w — „Trybunie Ludu” idzie dalej, zwracając uwagę na problem, który my jako posłowie Koła — „Znak” nieraz stawialiśmy z tej trybuny. Mianowicie chodzi o poddanie decyzji administracyjnych nie tylko kontroli społecznej radnych, ale również w szczególnie uzasadnionych wypadkach kontroli sądowej. — „Postulat wprowadzenia sądowej kontroli takich decyzji (administracyjnych) — pisze prof. Stembrowicz — odpowiada konstytucyjnej zasadzie praworządności i gwarancji praw obywatelskich oraz znajduje się w rządowym programie doskonalenia prawa.” Takie uregulowanie ustawowe tego problemu — jesteśmy przekonani — społeczeństwo polskie przywita z uznaniem.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselWaclawAuleytner">Sprawne funkcjonowanie administracji szczebla podstawowego, podobnie jak podporządkowanych administracji terenowej placówek handlowych i usługowych, ma ogromne znaczenie społeczno-polityczne. Jest naszą najskuteczniejszą propagandą, najlepszą naszą wizytówką. Ludzie mogą zrozumieć przyczyny trudności obiektywnych, nie mogą i nie chcą zrozumieć biurokratyzmu, bezduszności, opryskliwości i bałaganu. Trzeba więc, alby odpowiednie komisje rad narodowych zbadały technikę pracy administracji na styku z obywatelem, zasadność czasu oczekiwania na załatwienie sprawy, wrażliwość aparatu administracyjnego na sprawy szczególnie bolesne, o znacznie większym stopniu pilności, warunki otrzymania przysłowiowego — „numerka” do lekarza, terminy dostaw do sklepów artykułów pierwszej potrzeby: mleka, pieczywa, ziemniaków, powiązanie rozkładu jazdy autobusów z godzinami lekcji w szkole zbiorczej, traktowanie młodzieży szkolnej przez kierowców PKS, terminowość szacunku szkód losowych zgłaszanych przez rolników i terminowość wypłaty odszkodowań, funkcjonowanie zlewni mleka, punktów skupu żywca czy ziemiopłodów, uczciwość ocen itp. W szerokiej współpracy z samorządem mieszkańców miast i wsi, na co tak trafnie zwraca uwagę deklaracja wyborcza FJN, kojarząc interes ogólnonarodowy z interesami lokalnymi, każda nada narodowa w toku swojej działalności uchwałodawczej określa administracji zadania doraźne i długofalowe, uchwala plan i budżet, wyznacza kolejne etapy rozwoju swojej gminy czy województwa, postulowany wzrost produkcji i usług. Nie może jednak ani na chwilę stracić z pola widzenia tego — jak zadania są wykonywane na co dzień.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoki Sejmie! Za dziesięć dni społeczeństwo w akcie wyborczym wyłoni nowe rady narodowe stopnia podstawowego. Okoliczność ta czyni debatę naszą szczególnie aktualną. Trzeba bowiem, aby nowo wybrane rady od pierwszego dnia swojej kadencji jasno dostrzegły stojące przed nimi złożone zadania. W skali całego państwa zostały one wytyczone przez II Krajową Konferencję PZPR, stały się programem wyborczym Frontu Jedności Narodu, skupiającego wszystkie patriotyczne siły społeczne, stały się tym samym programem milionów Polaków złączonych we wspólnym dziele rozwoju kraju, w dziele budowania przyszłości ojczyzny. Polska jest bowiem wspólną ojczyzną wszystkich Polaków. Od nas samych zależy więc przede wszystkim jej pomyślny los, jej rozwój, jej lepsze jutro. Przyszłość tę budują swoją ofiarną pracą również miliony polskich katolików. Katolicka opinia publiczna z wielką satysfakcją i nadzieją przyjęła, ostatnie doniosłe wydarzenia we wzajemnych stosunkach kościoła i państwa, zwłaszcza niedawne spotkanie I Sekretarza Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka z Prymasem Polski kardynałem Stefanem Wyszyńskim oraz wizytę Edwarda Gierka u Papieża Pawła VI. Oba te fakty stanowią milowe kamienie ii szansę na drodze dalszego rozwoju stosunków pomiędzy państwem a kościołem, a stworzony przez nie klimat ułatwia rozwiązywanie wielu codziennych problemów w atmosferze wzajemnej życzliwości. Ale mają one również bardzo szeroki oddźwięk społeczny, sprzyjają jeszcze bardziej ścisłej integracji szerokich mas ludzi wierzących na rzecz realizacji najżywotniejszych zadań i celów ogólnonarodowych.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselWaclawAuleytner">Wyrazem wspomnianej atmosfery są sformułowania dotyczące tego zagadnienia, zawarte w deklaracji wyborczej Frontu Jedności Narodu. W deklaracji tej czytamy: — „Na fundamencie tolerancji wynikających z najlepszych polskich tradycji opierają się i będą się opierać w naszym kraju stosunki między ludźmi o różnych światopoglądach oraz ich współdziałanie w życiu publicznym. Umacniać będziemy warunki dla dobrych stosunków między państwem i kościołem. Socjalistyczna Polska pamięta o wkładzie kościoła rzymskokatolickiego w utrzymanie polskich wartości narodowych i dziedzictwa kulturalnego, szanuje i docenia troskę kościoła o sprawy narodu oraz uważa za niezbędny udział katolików i ludzi innych wyznań w ogólnonarodowym dziele rozwoju kraju”. Sformułowania te, nas katolików napełniają nadzieją, a zarazem zobowiązują. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zarządzam obecnie 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 05 do godz. 12 min. 35)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#Marszalek">Głos ma poseł Sylwester Zawadzki.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselSylwesterZawadzki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejsza debata sejmowa podejmuje problematykę rad narodowych w oparciu o informację Rady Państwa, a więc z inicjatywy organu sprawującego zwierzchni nadzór nad działalnością rad narodowych. Stanowi to przejaw pogłębiania się wewnątrzsystemowych powiązań w ramach socjalistycznego przedstawicielstwa i wskazuje, że dalsza rozbudowa tych powiązań, zwłaszcza między Sejmem a radami narodowymi, jak również między radami narodowymi stopnia wojewódzkiego i podstawowego powinna stanowić ważny kierunek działania na rzecz umacniania tego systemu.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselSylwesterZawadzki">W swym wystąpieniu pragnę przede wszystkim podkreślić, że przeprowadzona 17 stycznia br. przez Komisję Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska ocena wyników reformy terenowych organów władzy i administracji jest w pełni zbieżna z pozytywną oceną zawartą w przedstawionej przez zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa obywatela Edwarda Babiucha — informacji o działalności rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselSylwesterZawadzki">Jeśli chodzi o stwarzanie korzystniejszych warunków dla realizacji podstawowych celów reformy, to mam na myśli przede wszystkim wdrażanie zasady równoczesnego usprawniania administracji terenowej i podnoszenia rangi rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselSylwesterZawadzki">W warunkach zaabsorbowania problemami organizacyjnymi administracji nowo tworzonych jednostek podziału terytorialnego — nie zawsze na oba człony powyższej zasady kładziony był w praktyce jednakowy akcent. Stąd niezwykła waga sformułowania zawartego w referacie Biura Politycznego KC PZPR wygłoszonego na II Konferencji przez towarzysza Edwarda Gierka, że — „Obecnie, kiedy mamy za sobą pierwszy etap kształtowania nowych struktur administracyjnych, główną uwagę skupić musimy na umacnianiu przedstawicielskich organów władzy ludowej. Jest to nieodzowny warunek rozwoju inicjatywy i aktywności społecznej”. Sformułowanie to nie oznacza oczywiście, że problemy usprawnienia administracji tracą na znaczeniu, ale że w obecnym okresie szczególnie ważnym zadaniem stała się sprawa podniesienia rangi organów przedstawicielskich.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselSylwesterZawadzki">Nie jest to możliwe do osiągnięcia bez dalszej aktywizacji wszystkich form działalności rad narodowych na sesjach, bez dalszej aktywizacji komisji oraz radnych na wszystkich polach ich działania. Słusznie stwierdza się, że nie lekceważąc bynajmniej wskaźników ilościowych aktywności organów przedstawicielskich, nie chodzi tu tylko o formalne atrybuty ożywienia ich działalności. Nie chodzi również o formalno- prawne podejście, a więc o to, aby uczynić zadość konstytucyjnym wymogom. Chodzi o to, że konstytucyjne określenie rad narodowych jako terenowych organów władzy państwowej i podstawowych organów samorządu społecznego wynika z głębokich i obiektywnie uwarunkowanych potrzeb naszego socjalistycznego systemu społeczno-gospodarczego i politycznego, który zrywając z pluralizmem politycznym tworzy inne formy demokracji socjalistycznej i stymulatory funkcjonowania systemu, nieodzowne dla jego harmonijnego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselSylwesterZawadzki">Niewspółmierne do potrzeb tętno funkcjonowania tych ogniw lub niedostateczna efektywność ich funkcjonowania może nie tylko utrudniać realizację aspiracji społecznych, lecz przede wszystkim może utrudniać realizację społeczno-ekonomicznych zadań budownictwa socjalistycznego. Podstawowym problemem staje się więc sprawa zapewnienia w każdej radzie narodowej właściwego klimatu, który pozwalałby na to, alby każda zbieżna z interesami socjalizmu, kraju i miejscowej ludności inicjatywa — mogła się rozwijać, aby istniały warunki dla usuwania słabości, których nie da się uniknąć w działaniu nawet najlepiej funkcjonującej administracji, w których krytyka tych słabości będzie rozpatrywana z uwagą i będą wyciągane z niej konstruktywne wnioski.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselSylwesterZawadzki">Taki klimat wiążący się z twórczym reagowaniem na krytykę jest nieodzowny dla dalszego umacniania roli inspiratorskiej, stanowiącej i kontrolnej rad narodowych. Bez takiego klimatu nie można sobie wyobrazić działania rady narodowej, w obecnym zwłaszcza okresie, gdy istnieje szczególna potrzeba rozwoju inicjatywy społecznej, ujawniania rezerw gospodarczych, wykorzystania wszystkich możliwości terenu, gdy na czoło wysuwają się problemy jakości, przeciwstawiania się marnotrawstwu i brakoróbstwu. Dlatego działania na rzecz podniesienia rangi rad, rozwoju samorządności, demokratycznego stylu działania rad wspieranie — już obecnie — przez wiele prezydiów rad i ich przewodniczących to nie tylko działanie na rzecz realizacji prawno-konstytucyjnych wymogów, to również warunek optymalizacji decyzji dotyczących rozwoju społeczno-gospodarczego, jak również stwarzanie warunków dla doskonalenia administracji terenowej.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselSylwesterZawadzki">Praktyka coraz silniej potwierdza słuszność zasady równoczesnego usprawniania administracji i podnoszenia rangi organów przedstawicielskich. Jest rzeczą niezwykle pozytywną, że w działaniu terenowych organów administracji — obok przykładów formalnego podejścia do roli organów przedstawicielskich i organów samorządu, obok przykładów biurokratyzmu, obok innego rodzaju przykładów formalizmu, wynikającego m.in. z zawężonego stosowania kryteriów efektywności, występują pozytywne przykłady prawidłowego stosunku do organów przedstawicielskich, jak również opierania się w całej działalności terenowych organów administracji na współudziale czynnika społecznego.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselSylwesterZawadzki">Mam tu na myśli przykład władz miejskich</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselSylwesterZawadzki">Koszalina z ich koncepcją kompleksowego programu terenowej polityki społecznej, opartego na współdziałaniu wszystkich zainteresowanych sprawami pomocy społecznej działów administracji, organizacji społecznych i organów samorządu; mam na myśli przykład Lubaczowa, w którym planowanie rozwoju miasta oparto na współudziale samorządu mieszkańców i planowaniu nadano charakter planowania społeczno- gospodarczego w pełnym tego słowa znaczeniu, a więc rozszerzonego nie tylko o kilka dodatkowych wskaźników postępu socjalnego, a wzbogaconego o metodę społecznej partycypacji w procesie kształtowania planu, jak i jego wykonywania.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselSylwesterZawadzki">Przykłady powyższe świadczą o wzbogacaniu kultury administrowania, świadczą również i o tym, że sprawa stosunku organów administracji do organów przedstawicielskich jak również do organów samorządu mieszkańców staje się ważnym miernikiem poziomu kultury administrowania, i szerzej — jednym z ważnych mierników poziomu kultury politycznej.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselSylwesterZawadzki">Powszechnie zostało uznane, że zjawiska nadmiernej centralizacji wyrażające się w nadmiarze szczegółowych wskaźników w sferze planowania i budżetowania, nadmiernej szczegółowości przepisów, dyrektyw i poleceń, poważnie utrudniają proces podnoszenia rangi rad narodowych i nie stwarzają warunków do rozwinięcia przez nie inicjatywy, ograniczają również możliwość racjonalnego i efektywnego gospodarowania. Wyrazem uznania zasadności tej argumentacji jest szereg decentralizacyjnych zmian przeprowadzonych w ostatnich miesiącach w zakresie planowania i finansowania gospodarki terenowej.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselSylwesterZawadzki">Zmiany powyższe wychodzą z założenia, że decentralizacja kompetencji w sprawach lokalnych nie oznacza osłabienia centralnego kierownictwa i centralnego planowania, a wprost przeciwnie — jego wzmocnienie. W rzeczywistości bowiem umocnienie planowania następuje nie w rezultacie coraz większego uszczegółowienia wskaźników prowadzącego w konsekwencji do utraty wpływu na podstawowe kierunki rozwoju i rozwiązania o znaczeniu strategicznym, lecz w rezultacie koncentrowania się przez centrum na zagadnieniach strategicznych, na podstawowych proporcjach rozwoju gospodarczego, na ustalaniu zadań w skali globalnej i zapewnieniu ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselSylwesterZawadzki">Sprawa decentralizacji nie wiąże się wyłącznie z rozszerzaniem pola dla inicjatywy terenowej, stwarzaniem warunków dla działania rad ii rozwoju samorządności. Lenin ukazywał potrzebę decentralizacji nie tylko z tego względu, lecz również z uwagi na konieczność optymalizacji centralnego kierownictwa. W nadmiernie szczegółowej ingerencji w sprawy terenu widział Lenin — „jedną z największych przeszkód w rozwoju gospodarczym i politycznym w ogóle, w szczególności zaś jedną z przeszkód hamujących centralizm w tym, co poważne, wielkie i zasadnicze”.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselSylwesterZawadzki">Zmiany decentralizacyjne, o których wspomniałem, powinny — jak sądzę — stanowić początek procesu, w którym obecnie coraz większego znaczenia nabiera sprawa zrealizowania drugiego z podstawowych celów reformy, jakim jest wzmocnienie gminy jako podstawowego ogniwa w podziale administracyjnym kraju.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselSylwesterZawadzki">Z pozycją gminy wiąże się ściśle sprawa ośrodków ponadgminnych (rejonów) i w ogóle kwestia dostosowania podziałów specjalnych, które występują obecnie w nadmiernej ilości również na szczeblu ponadwojewódzkim, do podstawowego podziału administracyjnego kraju.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselSylwesterZawadzki">Jeśli chodzi o rozwiązania wychodzące naprzeciw nowym potrzebom, to na czoło wysuwa się, jak to podkreślano w debacie, konieczność umocnienia kontroli społecznej. Zwiększenie skuteczności kontroli społecznej będzie możliwe, gdy działalność ta będzie bardziej niż dotychczas skoordynowana oraz gdy będą zapewnione skuteczniejsze niż dotychczas gwarancje wprowadzenia w życie wyników tych kontroli w postaci pokontrolnych wniosków i zaleceń. Obu tym potrzebom wychodzi naprzeciw sformułowana na II Krajowej Konferencji Partyjnej koncepcja powołania do życia w ramach systemu rad narodowych komitetów kontroli społecznej i, co chciałem bardzo mocno podkreślić, instytucji rzecznika kontroli społecznej. Ponieważ na ten temat nie było mowy, chciałbym o tej instytucji parę słów powiedzieć, gdyż wydaje mi się, że rzecznik ten powinien pełnić trzy funkcje:</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselSylwesterZawadzki">po pierwsze przede wszystkim — funkcję przewodniczącego komitetu kontroli społecznej koncentrującego się ma koordynacji działań różnych form kontroli społecznej, po drugie — funkcję organu odwoławczego w przypadku nieskuteczności środków zastosowanych przez organy kontroli społecznej, a w związku z tym, np. sprawdzanie okoliczności stanowiących podstawę odmownych odpowiedzi bądź też wzywanie kierowników tych jednostek do złożenia wyjaśnień na posiedzeniu komitetu, po trzecie — funkcję instancji, do której mieliby prawo zwracać się również obywatele z wnioskiem o wkraczanie w przypadku niewłaściwego załatwienia spraw przez instytucje państwowe, społeczne i gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#PoselSylwesterZawadzki">W zależności od charakteru sprawy rzecznik mógłby kierować sprawy do Najwyższej Izby Kontroli, organów prokuratury i MO, a także występować do terenowego organu administracji państwowej o wydanie odpowiednich zarządzeń bądź wykorzystanie przysługujących mu ustawowych uprawnień w stosunku do pracowników zaniedbujących obowiązki służbowe itd. Należy wyrazić zadowolenie, że Rada Państwa przystąpiła już do prac nad projektem rozwiązań prawnych tej niezwykle interesującej koncepcji.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#PoselSylwesterZawadzki">Propozycja wzmocnienia kontroli społecznej zmierza do umocnienia i urealnienia funkcji kontrolnej rad narodowych, tak niezwykle ważnej z punktu widzenia realizacji programu rozwoju społeczno-gospodarczego kraju.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#PoselSylwesterZawadzki">Wybranym w dniu 5 lutego br. radom gminnym i miejskim przypadnie ważna rola w rozwiązywaniu tego programu, który oznacza ich poważny udział w załatwianiu wielu codziennych spraw i bolączek ludności miast i wsi, jak również mobilizowanie sił na rzecz dalszego rozwoju i awansu Polski Ludowej. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jan Waleczek.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselJanWaleczek">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiona dziś Sejmowi informacja Rady Państwa o działalności rad narodowych ma walor wnikliwej oceny ich pracy. Dokonana została niemal w przeddzień wyborów do rad narodowych szczebla podstawowego, 5 lutego wybierzemy bowiem ponad 100 tysięcy radnych — nowych przedstawicieli terenowych organów władzy państwowej.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselJanWaleczek">II Krajowa Konferencja PZPR ukazała całokształt i złożoność uwarunkowań, w których przyjdzie nam realizować w najbliższych latach program VII Zjazdu. Zaprezentowane tam zostały również podstawowe elementy decydujące o nastrojach społecznych, o temperaturze uczuć patriotycznych, o skali mobilizacji całego narodu. Elementy te znalazły swoje odzwierciedlenie w — „Deklaracji Wyborczej Frontu Jedności Narodu”. Określono w niej, że — „głównym źródłem wszystkich naszych osiągnięć i siły jest jedność stanowiska Polaków w najważniejszych sprawach ojczyzny i w pracy dla jej pomyślności”. Jedności tej należy strzec jako wielkiego, narodowego skarbu i nadal starać się o jej pogłębienie na wszystkich płaszczyznach życia społecznego. Jakże bowiem ważna jest dla dalszego rozwoju ojczyzny jedność polskich rodzin, jedność pokoleń, jedność ideowo-moralna narodu, który jako trwałą wartość kulturową uznaje poszanowanie różnic światopoglądowych.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselJanWaleczek">Czyż nie znamienne są słowa I Sekretarza partii Edwarda Gierka, które wypowiedział na II Krajowej Konferencji PZPR: — „Polityka ta służąca umacnianiu jedności narodu Sprzyjać będzie także kształtowaniu dobrych stosunków państwa z kościołem, stosunków których treścią jest współdziałanie w realizacji wielkich celów narodowych i pomyślności Rzeczypospolitej Ludowej. Jesteśmy przekonani, że również rady narodowe, będące instytucją demokracji socjalistycznej, stworzą klimat społeczny sprzyjający pogłębianiu jedności naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselJanWaleczek">Innym elementem jest sfera zagadnień społeczno-gospodarczych, na którą całe nasze społeczeństwo zwraca aktualnie szczególną uwagę. II Krajowa Konferencja PZPR potwierdziła, że o powodzeniu w realizacji wielkich programów rozwojowych zadecydują kwalifikacje, pracowitość, gospodarność, nowatorstwo, wrażliwość wszystkich patriotów i ich odwaga w walce ze złem. Sukces nie przyjdzie łatwo, lecz perspektywa wszechstronnego rozwoju i dostatniego życia narodu powinna zachęcić każdego obywatela do wzmożenia swojego wysiłku.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselJanWaleczek">Ruch społeczno-postępowy — „Pax” od lat w swych działaniach stara się całokształt poczynań społecznych w coraz większym stopniu ukierunkować na rodzinę, będącą podstawowym ogniwem społeczno-narodowym. Ciągle jednak należy mieć na uwadze trudną niekiedy sytuację rodzin wielodzietnych. Sprawa jest o tyle istotna, że na rodzinie spoczywa wielki obowiązek utrzymania ciągłości biologicznej i kulturowej narodu i obowiązek wychowania młodego pokolenia.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselJanWaleczek">Rady narodowe miast, dzielnic i gmin, mające bezpośredni kontakt z rodzinami, mogą wiele pomóc w lepszym rozpoznaniu najpilniejszych potrzeb gospodarstw domowych, w kształtowaniu odpowiedniego modelu konsumpcji, stylu życia rodzin, a także w ukazywaniu podstawowych powinności członków rodziny. Radni potrafią rozwiązać niejeden nabrzmiały problem rodziny zagrożonej moralnie lub borykającej się z trudnościami materialnymi.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselJanWaleczek">Wysoki Sejmie! Wybory do rad narodowych szczebla podstawowego są ważnym wydarzeniem w życiu kraju. Jesteśmy przekonani, że w organach przedstawicielskich, w porównaniu z ubiegłą kadencją, wzrośnie liczba radnych bezpartyjnych, których zaangażowanie, wiedza, autorytet w środowisku gwarantują dalszy postęp w procesie doskonalenia pracy rad gminnych i miejskich. A postęp ten jest konieczny, w przeciwnym bowiem razie nie zostaną wykorzystane wszystkie możliwości stworzone przez reformę administracyjną.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselJanWaleczek">W ostatnich dwóch latach, dzięki przyznaniu szerokich kompetencji, poważnie wzrosła ranga i autorytet naczelnika miasta i gminy. Zjawisko to należy ocenić pozytywnie, z tym zastrzeżeniem, że w praktyce nie może to oznaczać dominacji władzy wykonawczej nad organami przedstawicielskimi. Niestety — dotychczas można było zaobserwować wiele przykładów narastania takiej tendencji. Czas więc precyzyjnie rozdzielić kompetencje i w praktyce podział ten utrzymać.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselJanWaleczek">W życiu społecznym i gospodarczym coraz większego znaczenia nabiera kwestia kontroli społecznej. Radni mają prawo i obowiązek interesowania się, jak funkcjonują podległe radzie narodowej placówki gospodarcze, urzędy czy instytucje. Mówiąc szczerze, radni funkcję tę spełniają nie jednokrotnie w sposób fragmentaryczny. Trzeba jednak mieć świadomość, że wszelkie ograniczenia uprawnień kontrolnych rad narodowych powalanie obniżają ich znaczenie społecznie. Wyrażam przekonanie, że zapowiedziane w referacie I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka na II Krajowej Konferencji Partyjnej powołanie przy radach narodowych komitetów kontroli społecznej, po skonkretyzowaniu ich kompetencji i zadań, nada właściwą rangę funkcjom kontrolnym rad narodowych na ich terenie.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselJanWaleczek">W wielu gminach mocno zarysowuje się potrzeba lepszej koordynacji działań różnych ogniw gospodarczych. Bez systematycznej pracy rad w tym zakresie niemożliwe jest stworzenie optymalnych warunków rozwoju produkcji rolniczej. Koordynacja powinna dotyczyć nie tylko działalności gospodarczej, lecz również wszelkich poczynań w sferze oświaty i kultury w gminach i tu szczególnie wiele jest do zrobienia.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselJanWaleczek">Najpilniejszym jednak problemem jest udoskonalenie funkcji programującej rad narodowych. Wystarczy powiedzieć, że istnieją jeszcze gminy nie posiadające wieloletnich, długofalowych planów społeczno-gospodarczego rozwoju. Przy tym braku trudno sobie wprost wyobrazić, na jakich zasadach prowadzona jest praca takich urzędów gminnych. A jaka jest świadomość obywateli? Radykalna zmiana w tym zakresie to naczelne zadanie rad narodowych szczebla podstawowego w nadchodzącej kadencji.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselJanWaleczek">Wysoka Izbo! W deklaracji wyborczej Frontu Jedności Narodu znalazły się słowa, które muszą szczególnie satysfakcjonować ludzi wierzących w naszym kraju. — „Na fundamencie tolerancji wynikającej z najlepszych, polskich tradycji opierają się i będą się opierać w naszym kraju stosunki między ludźmi o różnych światopoglądach oraz ich współdziałanie w życiu publicznym.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselJanWaleczek">Umacniać będziemy warunki dla dobrych stosunków między państwem a kościołem. Socjalistyczna Polska pamięta o wkładzie kościoła rzymskokatolickiego w utrzymanie polskich wartości narodowych i dziedzictwa kulturalnego, szanuje i docenia troskę kościoła o sprawy narodu oraz uważa za niezbędny udział katolików i ludzi innych wyznań w ogólnonarodowym dziele rozwoju kraju”.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselJanWaleczek">W poczuciu wielkiej patriotycznej odpowiedzialności za dalszy rozwój naszej socjalistycznej ojczyzny stajemy do wyborów rad narodowych stopnia podstawowego.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselJanWaleczek">W gromie przyszłych radnych znajdą się także działacze Stowarzyszenia „Pax”. Pragnę zapewnić, że będą oni starać się skutecznie służyć realizacji dalekosiężnego programu budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego i ogólnonarodowego państwa. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Aleksander Zarajczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W wystąpieniu swym zastępca Przewodniczącego Rady Państwa tow. Edward Babiuch absolutnie trafnie wskazał na pozytywne wyniki dokonanej reformy i całokształtu działalności terenowych organów władzy i administracji. Bardzo ważne jest, że ten historyczny fakt jednoznacznie oceniony przez II Krajową Konferencję PZPR i ostatnią sesję plenarną OK FJN, został także powszechnie potwierdzony w toczącej się kampanii wyborczej do rad stopnia podstawowego.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Dla wyłonienia, konsultacji i prezentacji około 5 200 kandydatów na członków tych rad narodowych tylko w województwie kieleckim zorganizowano około 8 000 zebrań z udziałem około połowy wszystkich wyborców.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselAleksanderZarajczyk">W bogatej dyskusji na wszystkie tematy ogólnokrajowe i lokalne najsilniej brzmiał głos aprobaty dla treści II Krajowej Konferencji PZPR, dla deklaracji wyborczej Frontu Jedności Narodu, dla przedstawianych wyników minionej kadencji rad oraz przeprowadzonych reform. I choć w rozmowach tych występuje mnóstwo problemów, zwłaszcza lokalnych, charakterystycznych dla naszego szybkiego rozwoju, poprawy życia i towarzyszących nam trudności, także tych subiektywnych, powodowanych przez konkretnych ludzi, ani razu nie zakwestionowano słuszności naszych programów, wyników ich realizacji, dokonanych reform oraz dalszych przedsięwzięć mających ma celu doskonalenie organów władzy i administracji. Jakże ostro — notabene — ten obraz autentycznej, twórczej demokracji socjalistycznej kontrastuje z formalizmem i licznymi odrażającymi fałszami tak szeroko reklamowanej dla walki z komunizmem demokracji burżuazyjnej, prawzorem której jest choćby treść angielskiego filmu telewizyjnego pt. — „Gwiazdy patrzą na nas”, a odnośnie do praw człowieka również film amerykański pt. — „Obława” z wczorajszego programu telewizyjnego.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Ostatnia kadencja rad narodowych — charakteryzowała się szerokim rozwojem funkcji uchwałodawczych, zwłaszcza planistycznych i programujących rad narodowych, obejmujących całość gospodarki i życia społecznego danego terenu. Wszystkie wytyczne centralnych władz partyjnych i państwowych zostały rozpracowane dla każdej jednostki terenowej w ujęciu wieloletnim i rocznym. Dominuje przy tym przekonanie, że funkcje te powinny być doskonalone w kierunku umacniania ogólnego planowania społeczno-gospodarczego rocznego i wieloletniego, przy eliminowaniu nadmiernej ilości wycinkowych opracowań i tworzenia dodatkowych programów przy niedostatecznym zarazem egzekwowaniu wykonania planów obowiązujących. Słusznie postuluje się szereg wniosków — rozważanych zresztą także w odpowiednich organach rządowych i terenowych — takich jak sprawę przeniesienia do planów gminnych i miejskich szeregu środków budżetowych, drobnych inwestycji, jednostek usługowych, lokalnych placówek kultury i innych uprawnień związanych z bezpośrednią obsługą ludności. Zasadność globalna tych postulatów wynika m.in. z faktu, że na przykład udział budżetu gmin, miast-gmin i miast w wydatkach bieżących stanowił w 1977 r. niespełna 29% kwot budżetów terenowych kraju. Sądzę, że pod działaniem nowo podjętych centralnych decyzji w tych sprawach, o których mówił tow. Edward Babiuch, proporcje te ulegną zmianie.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Równolegle do funkcji uchwałodawczej i koordynacyjnej rad rozwijana była także kontrola społeczna. Olbrzymią pracę wykonały w tym zakresie komisje rad narodowych. Corocznie w kraju około 60 tys. kontroli oraz ponad 80 tys. wniosków komisji rad — to godny uznania wysiłek aktywu społecznego.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Z podsumowania 4-letniego okresu wynikają jednak wnioski, że nadmiernie zróżnicowana jest aktywność i efektywność tej kontroli. W Kieleckiem na przykład komisje 17 rad miejskich i miejsko-gminnych wykonały więcej kontroli i zgłosiły więcej wniosków niż komisje 56 gminnych rad narodowych. Front kontroli społecznej nie wszędzie jest skoordynowany i dostatecznie silny, na przykład niedostatecznie kontrolowane są jednostki organizacyjne obejmujące po kilka gmin i miast, szereg ogniw różnych instytucji powołanych do świadczenia usług ludności. Nade wszystko niezbędna jest permanentna kontrola wykonania podejmowanych uchwał i wniosków zawierających zarówno wytyczne centralnych władz, jak i olbrzymi ładunek obywatelskiej inicjatywy, a także słusznej krytyki przejawów zła. Potrzebna jest więc inicjatywa, wyrażona w referacie Biura Politycznego wygłoszonym przez tow. Edwarda Gierka na II Krajowej Konferencji Partyjnej, w sprawie wzmacniania kontroli społecznej i powołania przy radach narodowych komitetów kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Cechą charakterystyczną ostatniej kadencji nad podstawowego stopnia był również znaczny postęp w rozwoju działalności samorządowej mieszkańców. Uchwała Biura Politycznego KC z września 1973 roku, a następnie przedsięwzięcia Rady Państwa i Ogólnopolskiego Komitetu FJN otworzyły nowy okres w rozwoju tego samorządu. Przy tym — zgodnie z nowelą właściwych przepisów Konstytucji i ustawy o radach narodowych — w systemie samorządu mieszkańców terenowe organy władzy wystąpiły jako ich trzon ustrojowy. Takie pryncypialne potraktowanie systemu samorządu mieszkańców i w ogóle systemu samorządu społecznego spowodowało aktywizację i umocnienie całej sieci jego ogniw, tworząc w miejscu zamieszkania ważną platformę obywatelskiego działania, kontroli społecznej i wychowania.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Samorząd wiejski jest wieloczłonowy, opiera się na tradycyjnej formie zebrania wiejskiego oraz na samorządzie kółek rolniczych, kół gospodyń wiejskich i spółdzielczości. Dla koordynacji wszystkich członów tego samorządu i nadania mu ciągłości pracy są organizowane kolektywy kierownicze pod nazwą — „prezydia samorządu wsi” lub wiejskie komitety samorządu mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Doświadczenia wskazują, że można na tej drodze lepiej oddziaływać na środowisko wsi, przyspieszać realizację zadań, rozwijać czyny społeczne na rzecz poprawy życia zbiorowego, przez podporządkowanie wsi, rozwój współzawodnictwa, konkursów itp. Stanowią one zresztą znaczący dorobek minionej kadencji.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Na zakończenie jeszcze jeden wieloczłonowy wniosek ogólny idący zresztą po myśli referatu tow. Edwarda Babiucha. Kilkuletnie doświadczenia działalności terenowych organów władzy i administracji w nowym układzie wskazują generalnie na potrzebę aktywizacji stałych badań nad problemami ich dalszego usprawniania, a doraźnie konieczne jest rozpatrzenie wielu pozostałości po reformie. Przykładowo wymienić należy przede wszystkim — potrzebę nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego, wielu spraw na styku terytorialnego podziału administracyjnego i rozlicznych poddziałów tzw. specjalnych, obejmujących po kilka gmin czy województw, a niekiedy krzyżujących się i przecinających granice administracyjno-terytorialne. Jak wskazują publikacje PAN, ilość tych struktur specjalnych po reformie doszła do około 100. Utworzono je na podstawie różnych aktów prawnych — 16 na podstawie ustaw, 27 w oparciu o akty rządowe, a pozostałe na podstawie innych decyzji, niekiedy nawet nie publikowanych. Osłabia to w pewnym sensie rolę podziału podstawowego.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Występuje także potrzeba analizy zasadności wytworzonych dysproporcji w obsadzie etatowej między jednostkami terenowymi oraz przyczyn nadmiernej fluktuacji kadry szczebla gminnego. W badanych przez PAN gminach jeden pracownik urzędu statystycznie obsługuje od 196 do 690 mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselAleksanderZarajczyk">W spisie tematów do rozpatrzenia jest także wiele spraw dotyczących nadzoru pionowego — od gmin przez resorty aż do Rządu, a więc instruktażu, wymiany doświadczeń, kompleksowych badań, sprawozdawczości, zwalczania przejawów biurokracji, zastępowania nadmiernej pisaniny żywą pracą z ludźmi itp. Na przykład w ciągu roku od urzędów gminy wymaga się od 75 do 372 sprawozdań i informacji. Sam fakt tak dużego zróżnicowania ilości sprawozdań między gminami wskazuje na konieczność analizy i aktywniejszego regulowania tych spraw.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Ponadto ciągle jest i chyba stale być musi aktualna sprawa precyzji podziału zadań, uprawnień i odpowiedzialności poszczególnych stopni administracji. Wymaga tego dobra organizacja pracy.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselAleksanderZarajczyk">W rozpatrywaniu tych problemów ma swój bogaty udział sejmowa Komisja Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, w której mam zaszczyt brać poselski udział.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej posła Edwarda Gierka.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#Marszalek">I Sekretarz Komitetu Centralnego</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#Marszalek">Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej poseł Edward Gierek:</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#Marszalek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy dzisiaj sprawę doniosłą — działalność terenowych organów władzy ludowej. Za 10 dni odbędą się wybory do gminnych i miejskich rad narodowych. Jak Polska długa i szeroka toczy się dziś powszechna debata nad sprawami ważnymi dla każdego obywatela i całego narodu. Bilansujemy osiągnięcia, dokonujemy krytycznej oceny niedociągnięć i wytyczamy zadania na przyszłość.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#Marszalek">Dorobek Polski Ludowej jest wielki. Pomnożyliśmy go i wzbogaciliśmy w latach siedemdziesiątych. We wszystkich dziedzinach osiągamy szybki postęp, podejmujemy zadania obliczone nie tylko na dziś, lecz także na jutro.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#Marszalek">Niedawno II Krajowa Konferencja Partyjna wytyczyła zadania społeczno-gospodarcze i polityczne na końcowe lata obecnej dekady. Front Jedności Narodu, wszystkie tworzące go siły polityczne przyjęły postanowienia Konferencji za wspólny program działania. Program ten jest twórczą kontynuacją strategii społeczno-gospodarczej, którą partia nasza wespół z całym narodem, w oparciu o jego dążenia i aspiracje, nakreśliła u progu obecnego dziesięciolecia.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#Marszalek">Życie potwierdziło słuszność tej strategii, społeczeństwo uznało ją za swoją. Jest to strategia troski o człowieka, nastawiona na systematyczne zaspokajanie potrzeb materialnych i duchowych społeczeństwa, strategia wyższej jakości pracy i warunków życia.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#Marszalek">Niemało już osiągnęliśmy. Nigdy dotąd krajobraz naszego kraju nie zmieniał się tak szybko, jak w okresie minionych siedmiu lat, a przemiany w warunkach pracy i życia nie były tak głębokie. Wzrasta potencjał naszej gospodarki. We wszystkich regionach kraju powstają nowoczesne zakłady przemysłowe, buduje się na niespotykaną przedtem skalę wieś polską, szybko zwiększa się budownictwo mieszkaniowe. Rozwija się i unowocześnia przemysł rolno-spożywczy. Unowocześniamy hutnictwo dzięki uruchomieniu pierwszego etapu i dalszej rozbudowie Huty Katowice, modernizujemy również wiele starych hut. Budujemy lubelskie zagłębie węglowe, które stanowić będzie jeden z filarów rozwoju Polski przez całe dziesięciolecia. Powstaje wielki kompleks petrochemiczny Płock-Włocławek. Jedną z głównych inwestycji bieżącego pięciolecia stanowi rozbudowywana i modernizowana fabryka ciągników rolniczych w Ursusie, która ma zasadnicze znaczenie dla unowocześnienia polskiego rolnictwa. Oddana już została do użytku część centralnej magistrali kolejowej, dobiegają końca prace na magistrali odrzańskiej, trwa budowa, linii hutniczo-siarkowej. Staramy się nadrabiać zaniedbania w systemie komunikacyjnym kraju. Potencjał Polski wzbogaca się o setki nowoczesnych obiektów produkcyjnych, naukowych, oświatowych i kulturalnych, komunalnych i socjalnych.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#Marszalek">Odnowiliśmy ponad połowę majątku trwałego w przemyśle, zapewniliśmy pracę dla najliczniejszej w naszych dziejach młodej generacji. Młodzi dysponują dziś techniką na miarę ich aspiracji i oczekiwań.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#Marszalek">Poważnie zwiększyły się dochody ludności. Rozszerzone zostały w sposób zasadniczy świadczenia społeczne, wprowadziliśmy postępowy Kodeks pracy, który przyniósł między innymi zrównanie uprawnień pracowników fizycznych i umysłowych. Po raz pierwszy w naszym kraju społeczna opieka zdrowotna i system emerytalny objęły również ludność wiejską.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#Marszalek">Mimo wielu niesprzyjających czynników, mimo przeszkód i napięć, jakie w ostatnich latach wystąpiły na drodze naszego rozwoju — mamy podstawy, by stwierdzić: Polska rośnie w siłę i pomyślność.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#Marszalek">Umocnił się międzynarodowy autorytet naszej ojczyzny. Zacieśniają się związki przyjaźni i współpracy Polski z Krajem Rad, ze wszystkimi państwami socjalistycznej wspólnoty. Wnosimy liczący się wkład do sprawy odprężenia, do budowy stosunków międzynarodowych opartych na zasadach pokojowego współistnienia.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#Marszalek">Nasz wspólny, w ciężkim trudzie wypracowany dorobek będziemy wzbogacać i pomnażać. Nie możemy poprzestać na osiągniętym. Mamy wiele jeszcze nie zaspokojonych potrzeb i wiele jeszcze musimy zrobić, aby zapewnić naszemu narodowi i naszemu krajowi godne miejsce w świecie nie tylko na dziś, lecz i na przyszłość.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Na obecnym etapie rozwoju naszej gospodarki, który charakteryzuje szybki wzrost mocy produkcyjnych i wysoka nowoczesność, kluczowym problemem staje się podniesienie efektywności gospodarowania. Tak postawiła ten problem II Krajowa Konferencja PZPR. Poprawia efektywności to zadanie powszechne, — „podstawa podstaw” każdego działania, zadanie władz państwowych i gospodarczych, wszystkich ludzi pracy, całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#Marszalek">Jak to rozumieć i jak uczestniczyć w realizacji tego zadania? Można je sprowadzić do najprostszych, powszechnie zrozumiałych postulatów. Trzeba produkować więcej i lepiej. Wykonywać każdą pracę solidnie i rzetelnie. Obniżać koszty produkcji. Po gospodarsku, oszczędnie i racjonalnie użytkować dobra materialne w pracy i w domu, wszędzie. Mieć zawsze na względzie społeczny pożytek, kierować się poczuciem współodpowiedzialności za losy kraju.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#Marszalek">Musimy wszyscy razem jako społeczeństwo i każdy z osobna działać bardziej sprawnie i skutecznie, zwłaszcza w sferze gospodarczej — lepiej organizować każdą pracę, precyzyjnie planować każde przedsięwzięcie, sumiennie dotrzymywać warunków kooperacji, wszystkich zobowiązań — po prostu dotrzymywać słowa.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#Marszalek">Najistotniejsze znaczenie dla wzrostu efektywności gospodarowania ma obecnie pełne wykorzystanie kwalifikacji, inicjatywy i zdolności ludzkich, maszyn i urządzeń, racjonalne inwestowanie, oszczędna gospodarka energią i paliwami, surowcami i materiałami.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#Marszalek">Na czoło społecznych spraw wysuwamy kwestię mieszkaniową i wyżywienie narodu. Problemy te były wielekroć dyskutowane na forum Sejmu. Nie schodzą one z porządku dnia, gdyż od tego jak potrafimy je rozwiązywać zależy w decydującym stopniu dalsza poprawa warunków życia ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#Marszalek">Wykonanie wszystkich zamierzeń związanych z budownictwem mieszkaniowym powinno w połowie lat osiemdziesiątych zapewnić samodzielne mieszkanie każdej polskiej rodzinie. Cel bliższy to wykonanie planu budownictwa mieszkaniowego, obecnej pięciolatki. Chodzi o 1 575 tysięcy mieszkań, z których 550 tysięcy jest już zamieszkałych. Zostało zatem do zrobienia jeszcze niemało i potrzebny jest duży wysiłek pracowników budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych — wszystkich gałęzi gospodarki współpracujących z budownictwem mieszkaniowym. Potrzebne jest konsekwentne działanie administracji gospodarczej, spółdzielczości mieszkaniowej ii przede wszystkim rad narodowych, które powinny być głównymi gospodarzami tej sprawy.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#Marszalek">W szybkim tempie rozwijać będziemy rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy. W ostatnich latach warunki atmosferyczne nie były dla rolnictwa sprzyjające. Musimy więc odrabiać straty, tworząc równocześnie materialne, kadrowe i organizacyjne podstawy unowocześniania rolnictwa i wzrostu produkcji rolnej we wszystkich jego sektorach. Wymaga to szacunku dla ziemi i dobrego zagospodarowania każdego hektara użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#Marszalek">Szczególną wagę przywiązujemy do dalszego rozwoju hodowli. Wyrazem tego jest poważny wzrost w tym roku importu zbóż i pasz. Niezbędne jest jednak wydatne zwiększenie własnych zasobów paszowych i bardziej racjonalne ich wykorzystanie.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#Marszalek">Sprawa, którą zajmujemy cię na co dzień, to zaopatrzenie rynku i funkcjonowanie handlu.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#Marszalek">I w tej dziedzinie zrobiliśmy niemało, ale mamy pełną świadomość, że nie wszystkie potrzeby są zaspokojone. Zadaniem pierwszoplanowym jest zlikwidowanie występujących jeszcze niedostatków niektórych towarów codziennego użytku, które produkujemy lub możemy produkować w wystarczającej ilości. Rynek musi być nastawiony w pierwszym rzędzie ma zaspokojenie potrzeb powszechnych i podstawowych, na nabywcę średnio zarabiającego, ale też z myślą o ludziach, którzy żyją jeszcze w trudnych warunkach.</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#Marszalek">Rozwiązując te pilne problemy, musimy nadal pracować nad głębszym rozpoznaniem i bardziej racjonalnym wykorzystaniem zasobów surowcowych naszego kraju oraz rozbudowywać bazę surowcowo-paliwową, dbając równocześnie o oszczędnie użytkowanie materiałów i energii. Przy obecnym potencjale wytwórczym naszego kraju coraz większego znaczenia nabierają inwestycje modernizacyjne. Na tej drodze w większym stopniu należy osiągać wzrost produkcji i wydajności pracy, wysoką jakość i bogaty asortyment wyrobów.</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#Marszalek">Na wszystkich tych kierunkach niezbędny jest postęp naukowo-techniczny, praktyczne wykorzystanie myśli twórczej i wysiłków badawczych uczonych polskich, nowatorskiej inicjatywy inżynierów i robotników.</u> + <u xml:id="u-27.26" who="#Marszalek">Pomyślny rozwój gospodarczy Polski wymaga zwiększenia naszego udziału w międzynarodowym podziale pracy, a przede wszystkim rozszerzania i pogłębiania współpracy ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Musimy lepiej wykonywać zadania eksportowe, dbać o to, by polskie towary i usługi zdobywały coraz mocniejszą pozycję na rynkach zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-27.27" who="#Marszalek">Naszą powinnością jest łączyć rozwiązywanie problemów dnia dzisiejszego z otwarciem ku przyszłości. Wszystkim naszym poczynaniom niechaj towarzyszy świadomość odpowiedzialności za Polskę, która jest wspólnym dobrem obecnych i przyszłych pokoleń naszego narodu?</u> + <u xml:id="u-27.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-27.29" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Tylko ta polityka przynosi dobre efekty, która stoi twardo na gruncie rzeczywistości, jest bliska człowiekowi, jego odczuciom i potrzebom, pobudza potrzeby społeczne i tworzy warunki coraz, pełniejszego ich zaspokajania. Politykę taką prowadzimy od 7 lat i będziemy ją konsekwentnie kontynuować. Historyczne znaczenie ma wprowadzany od niedawna w życie system emerytalny dla rolników i ich rodzin. II Konferencja zaleciła dokonanie kolejnej podwyżki płac minimalnych oraz przygotowanie propozycji w sprawie zwiększenia pomocy emerytom i rencistom mającym na swoim utrzymaniu małżonka. Zaleciła także tworzenie warunków umożliwiających wprowadzenie w czasie niezbyt odległym zasiłku opiekuńczego dla matek wychowujących małe dzieci. Konferencja zobowiązała też Rząd do opracowania kompleksowego i długofalowego planu skracania czasu pracy.</u> + <u xml:id="u-27.30" who="#Marszalek">Przyszłość naszego narodu wymaga, abyśmy jeszcze więcej robili dla rozwoju i pomyślności rodzimy, dla oświaty i zapewnienia większej skuteczności wysiłków wychowawczych. Kilka dni temu Biuro Polityczne przy udziale Prezydium Rządu i CRZZ podjęło decyzję o rozszerzeniu pomocy dla młodych małżeństw i matek wychowujących dzieci. Od pierwszego maja br. wszystkie matki po urodzeniu dziecka otrzymywać będą — niezależnie od istniejącego obecnie zasiłku porodowego — jednorazowy zasiłek w wysokości 2 000 zł.</u> + <u xml:id="u-27.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-27.32" who="#Marszalek">Wprowadzone zostały dla młodych małżeństw specjalne kredyty na zagospodarowanie oraz zapewniona pomoc zakładowych funduszów socjalnych w spłacaniu tych kredytów. Zamierzamy również rozszerzyć preferencje dla tych małżeństw w rozdziale mieszkań.</u> + <u xml:id="u-27.33" who="#Marszalek">Polepszamy opiekę zdrowotną i rozbudowujemy bazę materialną służby zdrowia. Poprawia się zdrowotność Polaków. Istotną pomocą w tej mierze jest powstały z ofiarnych świadczeń społeczeństwa Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia. Dla dalszej poprawy staniu zdrowia narodu duże znaczenie miałoby tworzenie, na miarę sił i środków, sieci nowoczesnych stacji diagnostycznych, zdolnych do szybkiego przeprowadzania kompleksowych badań masowych. Stawiam tę sprawę pod rozwagę zainteresowanych.</u> + <u xml:id="u-27.34" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Coraz więcej miejsca w naszych ogólnonarodowych pracach zajmować musi kształtowanie i upowszechnianie zasad życia godnego, opartego na rzetelnej pracy, harmonijnie łączącego dostatek materialny z wartościami duchowymi, z uczestnictwem w kulturze i w życiu społecznym.</u> + <u xml:id="u-27.35" who="#Marszalek">Niezgodna z naszymi socjalistycznymi normami i zasadami współżycia jest bezwzględność, urządzanie się kosztem innych i za wszelką cenę, wykorzystywanie pozycji służbowej dla załatwiania prywatnych interesów, łapownictwo i korupcja, protekcja i kumoterstwo, marnotrawstwo i alkoholizm. Budując socjalizm, upowszechniając kulturę i oświatę, demokratyzując życie społeczne wiele zrobiliśmy, aby ograniczyć zasięg tych zjawisk, będących spuścizną przeszłości. Dziś mamy wszystkie warunki, aby jeszcze Skuteczniej z nimi walczyć. Zależy to od nas, od wszystkich ludzi uczciwych, od ogromnej większości naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-27.36" who="#Marszalek">Zasady socjalistycznej sprawiedliwości i moralności nie działają automatycznie, same z siebie.</u> + <u xml:id="u-27.37" who="#Marszalek">Trzeba torować im drogę, walczyć o ich przestrzeganie w codziennej praktyce: w każdym miejscu pracy, na każdym stanowisku i w każdej sytuacji.</u> + <u xml:id="u-27.38" who="#Marszalek">Żadne trudności nie usprawiedliwiają jakiejkolwiek pobłażliwości w tym względzie. Przeciwnie — im trudniej, tym sprawiedliwiej, moralnej i bardziej demokratycznie trzeba podchodzić do rozwiązywania każdej sprawy. Zawsze trzeba pamiętać o tym, że socjalistyczne Stosunki międzyludzkie — to codzienna sprawiedliwość, to stosowanie jednakowej miary wobec wszystkich — miary nie słów lecz czynów.</u> + <u xml:id="u-27.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-27.40" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Przywiązujemy wielką wagę do umacniania i doskonalenia naszego ludowego państwa. Jest to socjalistyczne państwo narodu polskiego, główny organizator społecznych wysiłków, podstawa i ucieleśnienie suwerenności Polski. Zrobiliśmy w ostatnich latach niemało, aby pogłębić demokratyzm stosunków politycznych i społecznych, aby podnieść poziom działania władz i umocnić ich więź ze społeczeństwem. Dobre wyniki przyniosły reforma administracyjna i nowy podział terytorialny.</u> + <u xml:id="u-27.41" who="#Marszalek">Niezbędne zmiany zostały przeprowadzone. Obecnie sprawą główną jest wewnętrzne umacnianie wszystkich ogniw, i instytucji naszego życia politycznego i społecznego. Wysuwają się tu na czoło następujące kierunki działania.</u> + <u xml:id="u-27.42" who="#Marszalek">Po pierwsze — doskonalenie zintegrowanego centralnego zarządzania i planowania.</u> + <u xml:id="u-27.43" who="#Marszalek">Po drugie — rozszerzanie kompetencji, umacnianie gospodarności i inicjatywy organizacji gospodarczych oraz władz terenowych.</u> + <u xml:id="u-27.44" who="#Marszalek">Po trzecie — umacnianie pozycji i funkcji władz terenowych tak stanowiących, przedstawicielskich, jak i wykonawczych oraz rozwijanie kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-27.45" who="#Marszalek">Po czwarte — powszechna i konsekwentna realizacja praworządności, rzetelne wypełnianie obowiązków i mądre korzystanie z praw.</u> + <u xml:id="u-27.46" who="#Marszalek">Doskonalenie zarządzania i planowania jest konieczne, aby zwiększyć trafność decyzji makroekonomicznych, aby przeciwdziałać partykularyzmowi i skutecznie realizować jednolitą — państwową, a nie branżową — politykę w dziedzinie inwestycji, płac, cen, we wszystkich dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-27.47" who="#Marszalek">Umocnieniu planowania i kierowania na szczeblu centralnym towarzyszyć powinno zwiększanie uprawnień ogniw podstawowych i władz terenowych. Samodzielność i inicjatywę podstawowych ogniw gospodarczych i władz terenowych ogniskować powinniśmy we właściwym kierunku, orientować nie tyle na zabieganie o dodatkowe nakłady w izolacji od celów ogólnonarodowych, lecz przede wszystkim na bardziej racjonalne i efektywne wykorzystanie stojących do dyspozycji środków.</u> + <u xml:id="u-27.48" who="#Marszalek">Chodzi także o to, aby rozszerzać możliwości nowatorskiej inicjatywy licznych kadr gospodarczych, które są coraz lepiej wykształcone i doświadczone i mogą ponosić większą odpowiedzialność za postęp społeczno-ekonomiczny naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-27.49" who="#Marszalek">Kluczowe znaczenie dla realizacji wszystkich naszych zadań ma demokratyczne współuczestnictwo i współodpowiedzialność. Inicjatywa społeczna, aktywność obywatelska — to potężna i niezastąpiona siła. Wielkie przedsięwzięcia, które podejmujemy dla podniesienia jakości pracy i życia narodu, ambitne programy rozwiązania problemu żywnościowego i mieszkaniowego, a także wiele innych nader (ważnych zadań stałyby się nierealne bez jej pełnego uruchomienia.</u> + <u xml:id="u-27.50" who="#Marszalek">Podstawą polityki naszej partii jest założenie, iż socjalistyczną Polskę buduje cały naród: partyjni i bezpartyjni, których łączy umiłowanie ojczyzny i akceptacja socjalistycznej drogi rozwoju. Partia we współdziałaniu ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym przewodzi ogólnonarodowemu dziełu, jest jego motoryczną siłą.</u> + <u xml:id="u-27.51" who="#Marszalek">Dobro Rzeczypospolitej — to sprawa wszystkich jej córek i synów. Przyczynianie się do jej pomyślności — to powinność nadrzędna i powszechna, której spełnienia nie godzi się uzależniać od jakichkolwiek warunków. Takie pojmowanie tej powinności przekazała nam najlepsza tradycja patriotyczna, tak rozumiemy postawy obywatelskie dziś w ludowej ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-27.52" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-27.53" who="#Marszalek">Odnosi się to także do sfery stosunków wyznaniowych, które władza ludowa kształtuje w duchu jedności narodu, w oparciu o konstytucyjne zasady wolności sumienia i wyznania, tolerancji i wzajemnego szacunku.</u> + <u xml:id="u-27.54" who="#Marszalek">W zespolonej ogólnonarodowej pracy jest miejsce na współdziałanie kościoła z państwem. W zasięgu tego współdziałania powinno znaleźć się wszystko co służy rozwojowi Polski, umacnianiu jej bezpieczeństwa i pozycji w świecie, wszystko co sprzyja rozwojowi narodu, trwałości rodziny, postępowi cywilizacyjnemu, kształtowaniu społecznej dyscypliny i obywatelskiej odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-27.55" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Zadania najbliższych lat wymagać będą konsekwentnego i zgodnego działania władz i społeczeństwa, wytrwałości i dyscypliny, poczucia odpowiedzialności za swój odcinek pracy, za swoją działalność. Wymaga to szerokiego współuczestnictwa załóg przemysłowych, rolników, szerokich kręgów społecznych w podejmowaniu i w urzeczywistnianiu decyzji. Demokratyczny współudział społeczeństwa w rozstrzyganiu spraw publicznych jest fundamentem demokracji socjalistycznej. Świadomość współuczestnictwa rodzi poczucie współodpowiedzialności, pobudza aktywność w realizacji zadań, przyczynia się do maksymalizacji społecznego pożytku. Dlatego tak wielką wagę przywiązujemy do wszechstronnego wzmacniania roli samorządu robotniczego w programowaniu rozwoju przedsiębiorstw, w podnoszeniu efektywności gospodarowania, w realizacji praw i Obowiązków pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-27.56" who="#Marszalek">Dlatego też umacniać będziemy pozycję samorządu wiejskiego i samorządu mieszkańców, wszystkich form społecznej aktywności.</u> + <u xml:id="u-27.57" who="#Marszalek">Najważniejszym ogniwem demokracji socjalistycznej, powołanym do zespalania i koordynacji wszystkich jej przejawów są rady narodowe, podstawowe organy władzy ludowej w terenie. Powinniśmy zatem dbać usilnie o coraz lepszą i pełniejszą realizację ich stanowiącej i kontrolnej funkcji, o zacieśnianie ich więzi ze społeczeństwem, rozszerzanie pola inicjatywy i zwiększanie skuteczności działania. Jest to ważne zadanie Sejmu, Rady Państwa, Rządu. Wspierać je powinna działalność partii, bratnich stronnictw, Frontu Jedności Narodu. Wszystkie idące w tym kierunku postulaty — podniesione dziś w informacji Rady Państwa przedstawionej przez posła Edwarda Babiucha oraz w dyskusji — zasługują na uwagę i realizację.</u> + <u xml:id="u-27.58" who="#Marszalek">Na II Krajowej Konferencji Partyjnej zaproponowaliśmy utworzenie systemu kontroli społecznej związanego z radami narodowymi.</u> + <u xml:id="u-27.59" who="#Marszalek">Propozycja ta spotkała się z żywym oddźwiękiem w społeczeństwie. Sądzę, że należy w ciągu kilku miesięcy przygotować odpowiedni projekt ustawy, otwierający drogę do realizacji tej propozycji.</u> + <u xml:id="u-27.60" who="#Marszalek">Wybory gminnych i miejskich rad narodowych — pierwsze po reformie administracyjnej — będą miały doniosłe znaczenie dla umocnienia ich pozycji. Komitety Frontu Jedności Narodu w oparciu o szeroką konsultację społeczną wyłoniły i umieściły na listach wyborczych kandydatów sprawdzonych w pracy zawodowej i w działalności społecznej. Akt wyborczy będzie weryfikacją trafności tych propozycji. Jestem przekonany, że znajdzie w nim odzwierciedlenie powszechne poparcie dla programu Frontu Jedności Narodu i niezłomna wola pracy dla Polski.</u> + <u xml:id="u-27.61" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-27.62" who="#Marszalek">Zwróćmy się dziś do społeczeństwa, do milionów ludzi rzetelnego trudu, do milionów kochających ojczyznę Pólek i Polaków.</u> + <u xml:id="u-27.63" who="#Marszalek">Drodzy Rodacy! Wiele jest jeszcze trudnych spraw do rozwiązania, wiele społecznie uzasadnionych potrzeb czeka na zaspokojenie, ale wielkie też są nasze siły i nasze możliwości. Uruchamiajmy je i wykorzystujmy — dla własnego i wspólnego dobra — dla narodowych celów, dla Polski silnej i szczęśliwej.</u> + <u xml:id="u-27.64" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-27.65" who="#Marszalek">Dziękuję I Sekretarzowi Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Posłowi Edwardowi Gierkowi za przemówienie. Zawarte w nim myśli i oceny pozwolą nam wszystkim, całemu społeczeństwu lepiej realizować doniosłe wskazania II Krajowej Konferencji Partyjnej.</u> + <u xml:id="u-27.66" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Lista mówców została wyczerpana:</u> + <u xml:id="u-27.67" who="#Marszalek">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-27.68" who="#Marszalek">Konwent Seniorów proponuje, żeby Wysoki Sejm podjął uchwałę o następującej treści:</u> + <u xml:id="u-27.69" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje doi zatwierdzającej wiadomości informację Rady Państwa o działalności rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-27.70" who="#Marszalek">Sejm stwierdza, że rady narodowe, powstałe w okresie walk o narodowe i społeczne wyzwolenie, stały się trwałą, sprawdzoną w praktyce i ugruntowaną w Konstytucji formą urzeczywistniania idei ludowładztwa. Przeprowadzone w latach 1972—1975 reformy przyczyniły się do dalszego ich umocnienia.</u> + <u xml:id="u-27.71" who="#Marszalek">Sejm wyraża przekonanie, że ukształtowane w wyniku zbliżających się wyborów do gminnych, miejsko-gminnych, dzielnicowych i miejskich rad narodowych terenowe organy władzy państwowej rozwiną — w oparciu o deklarację wyborczą Frontu Jedności Narodu, na politycznej platformie II Krajowej Konferencji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — wszechstronną działalność, która dobrze służyć będzie dalszemu rozwojowi społeczno-gospodarczemu gmin i miast oraz lepszemu zaspokajaniu potrzeb materialnych i duchowych ich mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-27.72" who="#Marszalek">Sejm podkreśla doniosłe znaczenie przedstawionych w wystąpieniu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej posła Edwarda Gierka podstawowych problemów rozwoju naszego kraju i wyników II Krajowej Konferencji Partyjnej. Konferencja dokonała oceny dotychczasowej realizacji narodowego planu społeczno-gospodarczego na lata 1976—1980 oraz wskazała na konieczność kontynuowania strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju ujętej w programie VI Zjazdu i rozwiniętej na VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a w szczególności podporządkowania dalszego rozwoju gospodarki narodowej poprawie jakości życia i pracy całego społeczeństwa, pobudzania i rozszerzania inicjatywy ludzi pracy, dalszego rozwoju demokracji socjalistycznej. Sejm udziela swego pełnego poparcia temu stanowisku.</u> + <u xml:id="u-27.73" who="#Marszalek">Sejm wzywa wszystkie ogniwa władzy i administracji państwowej oraz wszystkich ludzi pracy miast i wsi do realizacji wynikających z II Krajowej Konferencji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej kierunków polityki i zadań.</u> + <u xml:id="u-27.74" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przekonanie, że w przebiegu aktu wyborczego zamanifestuje się polityczna jedność Narodu Polskiego”.</u> + <u xml:id="u-27.75" who="#Marszalek">Czy w sprawie projektu uchwały ktoś z Obywateli Posłów zechce zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-27.76" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-27.77" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął propozycję Konwentu Seniorów.</u> + <u xml:id="u-27.78" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-27.79" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie informacji Rady Państwa o działalności rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-27.80" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Informacja o wdrażaniu Kodeksu pracy.</u> + <u xml:id="u-27.81" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych Obywatela Tadeusza Rudolfa.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#TadeuszRudolf">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Od trzech lat stosunki pracy w Polsce reguluje pierwszy w historii naszego kraju Kodeks pracy. Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie informację o jego wdrażaniu.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#TadeuszRudolf">W przekazanych wcześniej obywatelom posłom materiałach Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, Ministerstwa i Sprawiedliwości oraz Sądu Najwyższego — sformułowane zostały szczegółowe oceny funkcjonowania Kodeksu pracy. Z tego względu pragnę w swym wystąpieniu omówić tylko niektóre aspekty tej problematyki.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#TadeuszRudolf">Uchwalenie przez Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Kodeksu pracy było wydarzeniem o historycznym znaczeniu. Ta doniosła decyzja Wysokiej Izby stanowiła wielce wymowny wyraz konsekwentnie realizowanej polityki społecznej wytyczonej na VI Zjeździe PZPR.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#TadeuszRudolf">Kodeks pracy jeszcze raz potwierdził konstytucyjnie zagwarantowane prawo do pracy dla wszystkich obywateli naszego kraju. Gwarancje te mają niezbędne zabezpieczenie w socjalistycznym systemie społeczno-gospodarczym, w tym w stałym rozwoju sił wytwórczych. Dzięki temu możemy z całą konsekwencją realizować w Polsce zasadę pełnego zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#TadeuszRudolf">Jest to epokowe osiągnięcie Polski Ludowej, zwłaszcza jeśli się uwzględni, że prawo do pracy, stanowiące o podstawowych prawach człowieka, a w Międzynarodowym Pakcie Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych ONZ potraktowane w sposób priorytetowy — w wielu krajach i rejonach świata nie ma dotąd prawnych i społeczno-ekonomicznych gwarancji, a bezrobocie przybiera w świecie kapitalistycznym zastraszające rozmiary. Kodeks przejął wszystko to, co w dotychczasowym prawie pracy było postępowe, a jednocześnie stworzył nowe instytucje, bardziej odpowiadające aktualnym możliwościom społeczno-gospodarczym kraju oraz potrzebom ludzi pracy. Kodeks ukształtował w sposób jednolity podstawowe prawa i obowiązki pracowników, zniósł różnice w uprawnieniach pracowników fizycznych i umysłowych. Kodeks rozszerzył prawa pracownicze, między innymi w zakresie ochrony stosunku pracy, urlopów, warunków zatrudniania kobiet, a także wzmocnił gwarancje praworządności w stosunkach pracy, zwłaszcza przez wprowadzenie nowego systemu rozstrzygania sporów, zwiększenie roli związków zawodowych oraz rozszerzenie odpowiedzialności za naruszenie uprawnień pracowniczych. Jednocześnie kodeks podnosi rangę pracy rzetelnej, zobowiązuje pracowników do przestrzegania w zakładzie dyscypliny, ładu i porządku, do wykazywania aktywności w pracy i dbałości o jej wyniki, sprzyja należytemu organizowaniu procesów pracy. Wszystko to sprawia, że Kodeks pracy oceniany jest w środowiskach pracowniczych jako poważna zdobycz ludzi pracy, że spotkał się z powszechną aprobatą społeczeństwa i jest traktowany jako prawo dnia powszedniego pracujących, jako podstawowa karta praw i obowiązków pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#TadeuszRudolf">Wysoka Izbo! Trzyletni okres stosowania nowego prawa pracy upoważnia do stwierdzenia, że wdrażanie Kodeksu pracy przyniosło w skali ogólnej rezultaty pozytywne. Taką ocenę działania Kodeksu pracy uzasadniają między innymi następujące zjawiska:</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#TadeuszRudolf">po pierwsze — wzrost znajomości obowiązujących przepisów prawa pracy, a co za tym idzie — postępujący proces umacniania się świadomości prawnej ludzi pracy;</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#TadeuszRudolf">po drugie — umacnianie się praworządności w stosunkach pracy, stały wzrost dyscypliny w stosowaniu i przestrzeganiu przepisów prawa pracy;</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#TadeuszRudolf">po trzecie — bardziej skuteczna realizacja praw pracowników.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#TadeuszRudolf">Pozytywne jest to, iż większość spraw spornych, jakie z różnych względów występują w procesach pracy, wyjaśniają i załatwiają same organy zakładowe.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#TadeuszRudolf">Należy przy tym podkreślić, że nowy system rozpatrywania sporów ze stosunku pracy znacznie uprościł dochodzenie roszczeń, zbliżył organy orzekające do pracownika, zwiększył rolę samych pracowników w rozstrzyganiu spraw spornych. W komisjach rozjemczych :i odwoławczych spory są rozpatrywane przez przedstawicieli załóg pracowniczych. Ogólnie rzecz biorąc, organy orzekające dobrze wywiązują się ze siwych obowiązków zarówno orzeczniczych, jak i dotyczących działalności profilaktycznej — wywierając korzystny wpływ na sytuację w zakładach pracy. W rezultacie obserwuje się obecnie znacznie mniej skarg w sprawach ze stosunku pracy, kierowanych przez pracowników do instytucji centralnych. Korzystne zjawiska w sferze stosunków pracy powodują, że liczba spraw spornych trafiających do komisji rozjemczych i odwoławczych oraz sądów pracy, nie jest wysoka. Dotyczą one głównie zwolnień z pracy, co jest maturalną konsekwencją wprowadzenia powszechnej ochrony przed nieuzasadnionym wypowiedzeniem umowy o pracę, oraz powstają na tle oceny wyników pracy i wynagradzania za pracę.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#TadeuszRudolf">Sądzę, Obywatele Posłowie, że możemy dziś zgodnie stwierdzić, że Kodeks pracy zdał egzamin życia i niewątpliwie działa coraz skuteczniej w kierunku umacniania socjalistycznych stosunków pracy.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#TadeuszRudolf">Jednak generalnie pozytywna ocena wdrożenia Kodeksu pracy nie oznacza, że proces ten możemy uważać za zakończony, a uzyskane rezultaty za w pełni zadowalające. Nadal istnieje szereg płaszczyzn działania, w których skuteczność nowego prawa pracy mogłaby być — i powinna być — znacznie większa.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#TadeuszRudolf">Obywatele Posłowie! Jak stwierdził I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek w przemówieniu wygłoszonym ma zakończenie obrad II Krajowej Konferencji Partyjnej — kluczowym problemem jest dziś efektywność gospodarowania. Od zwiększania efektywności gospodarowania zależy, jak wiadomo, tempo podnoszenia ma wyższy poziom jakości życia całego narodu, zależy dalsza pomyślna realizacja programu społecznego wytyczonego na VII Zjeździe partii, w tym także postanowień II Krajowej Konferencji Partyjnej dotyczących dalszego rozwoju świadczeń socjalno-bytowych. Dlatego też działanie nowego prawa pracy powinno w znacznie szerszym niż dotąd zakresie służyć zwiększaniu szeroko rozumianej efektywności gospodarowania. Konsekwentnie stosowane przepisy prawa pracy powinny odgrywać i w tej dziedzinie znacznie większą niż dotąd rolę. Tymczasem w zbyt wielu zakładach pracy dostatecznej na ogół znajomości uprawnień wynikających z kodeksu nie towarzyszy jeszcze pełne przestrzeganie ustanowionych tym kodeksem obowiązków pracowniczych, których spełnianie jest nieodzownym warunkiem wzrostu efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#TadeuszRudolf">Kodeks pracy, zgodnie z zasadami sprawiedliwości społecznej, nakazuje wyróżniać pracowników rzetelnie wypełniających swoje powinności zawodowe, zarazem jednak ustanawia zespół środków wymierzonych przeciwko naruszaniu dyscypliny pracy, ładu i porządku w zakładach przez niezdyscyplinowanych i niesumiennych pracowników, obniżających ze swej winy efektywność pracy. Dotyczy to w równym stopniu pracowników wykonawczych, jak i kadry kierowniczej. Pragnę skupić uwagę Wysokiej Izby na kilku węzłowych problemach mających duże znaczenie dla bardziej efektywnego gospodarowania i więżących się ze stosowaniem w praktyce zasad Kodeksu pracy.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#TadeuszRudolf">Po pierwsze — nie tylko prawidłowe stosowanie prawa pracy, ale także właściwe pojmowanie interesu społecznego wymaga, aby była powszechnie przestrzegana — wynikająca z Kodeksu pracy — zasada, że wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, i to wykonaną dobrze. Nie przysługuje natomiast wynagrodzenie za produkty czy usługi wykonane wadliwie z winy pracownika, w razie zaś pogorszenia ich jakości wynagrodzenie odpowiedzialnych za to pracowników powinno być odpowiednio obniżane.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#TadeuszRudolf">Pracownicy, w szczególności zaś pracownicy dozoru i kontroli technicznej, którzy przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków pracowniczych ze swej winy przyczynili się do powstania braków lub obniżenia jakości wyrobów i usług — w toku zarówno procesu produkcji, jak też transportu ozy magazynowania — narażając w ten sposób zakład pracy na straty, powinni być pociągani do odpowiedzialności materialnej, na zasadach określonych kodeksem. Właściwe stosowanie przepisów Kodeksu pracy powinno skłaniać wszystkich pracowników do większej staranności o jakościowe efekty pracy na każdym stanowisku, w imię dobrze pojętego interesu każdego pracownika i całego społeczeństwa. Według danych GUS straty producentów z tytułu nieodpowiedniej jakości w ciągu trzech kwartałów 1977 roku szacuje się na około 14 mld złotych, w tym straty z powodu braków wynoszą ponad 12 mld złotych. Oznacza to, że w tej skali zmarnowano surowce, materiały, energię oraz pracę ludzką, że o tę wartość zmniejszony został dochód narodowy. Będziemy więc kontynuować szeroką akcję wyjaśniającą, która powinna uświadomić każdemu pracownikowi ustawowy obowiązek dobrej jakościowo pracy.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#TadeuszRudolf">Ministerstwo Pracy, Płac i Spraw Socjalnych w grudniu 1976 r. zwróciło uwagę kadrze kierowniczej zakładów na konieczność konsekwentnego stosowania norm prawnych zawartych w kodeksie, dotyczących jakości pracy, i przypomniało o środkach, jakie w tej mierze mają do dyspozycji zakłady pracy.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#TadeuszRudolf">Po drugie — niezbędne jest zwiększenie troski zakładów pracy o mienie powierzone pracownikom z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się. Wprawdzie zakłady pracy coraz sprawniej dochodzą odszkodowań za szkody powstałe w tym mieniu, jednak towarzyszyć temu powinny bardziej intensywne działania na rzecz likwidacji zaniedbań ze stromy zakładów pracy, przyczyniających się do powstawania szkód. Chodzi tu o właściwe zabezpieczenie mienia zarówno przed zniszczeniem, jak i kradzieżą, oraz zwiększenie kontroli i nadzoru ze strony odpowiedzialnych pracowników zakładów pracy. Jest to bardzo istotne, bowiem sprawy skierowane przez organy ścigania w trybie karnym do sądów wykazują, że straty z tytułu karalnych niedoborów, przestępczej niegospodarności i zagarnięcia mienia społecznego w skali gospodarki uspołecznionej w roku 1977 wyniosły około 960 milionów złotych. Pragnę przypomnieć, że na podstawie decyzji Prezesa Rady Ministrów z października 1976 r. resorty opracowały programy działań zakładające wzmożenie ochrony mienia społecznego. Realizacja tych programów była ostatnio przedmiotem obrad Rządu.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#TadeuszRudolf">Po trzecie — ogólna efektywność gospodarowania pomniejszana jest przez niedociągnięcia w organizacji pracy oraz takie niekorzystne zjawiska, jak przestoje maszyn i urządzeń, niedostateczne wykorzystywanie czasu pracy, nadmierne stosowanie pracy w godzinach nadliczbowych. W gospodarne uspołecznionej w sferze produkcji materialnej absencja z różnych tytułów — bez uwzględnienia urlopów wypoczynkowych — w 1976 r. wyniosła ponad 22 dni na jednego zatrudnionego. Za trzy kwartały roku ubiegłego absencja ta ukształtowała się na poziomie 17,5 dnia na zatrudnionego, wykazując w stosunku do lat poprzednich tendencję wzrostową.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#TadeuszRudolf">Czas nie wykorzystany efektywnie ma stanowiskach roboczych — w wyniku naruszania dyscypliny pracy i niedomagań organizacji pracy — jest często większy niż czas nie przepracowany z powodu nieobecności w pracy. Straty czasu pracy z tego tytułu w przemyśle szacuje się w przybliżeniu na 25 dni rocznie ma pracownika grupy przemysłowej. W wielu zakładach niekorzystnie kształtuje się wykorzystanie maszyn i urządzeń produkcyjnych, które w decydującym stopniu wpływają na wydajność pracy i osiągane wyniki produkcyjne. Jednocześnie w szerokim zakresie stosuje się pracę w godzinach nadliczbowych, wyrównując w ton nieprawidłowy sposób straty czasu powodowane złą organizacją, wadliwym zarządzaniem i brakiem dyscypliny w normalnym czasie pracy.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#TadeuszRudolf">Po czwarte — poważne nieprawidłowości występują także w dziedzinie normowania pracy. Proces normowania pracy nie zawsze jest zgodny z kodeksową zasadą, że normy pracy powinny być zmieniane w miarę wdrażania technicznych i organizacyjnych usprawnień na stanowiskach pracy.</u> + <u xml:id="u-28.22" who="#TadeuszRudolf">Ważną przesłankę do aktualizowania norm pracy stanowi, dokonane na bezprecedensową skalę w latach 1971—1977, odnowienie majątku produkcyjnego, zbudowanie w tym okresie licznych nowych, bardzo nowoczesnych zakładów pracy i oddziałów, zastępowanie na dużą skalę w starych zakładach mniej wydajnych maszyn i urządzeń nowymi, charakteryzującymi się o wiele korzystniejszymi parametrami wydajnościowymi i stwarzającymi o wiele lepsze warunki pracy. Nieaktualne normy stosowane w odniesieniu do obsługi nowych, wydajnych urządzeń, nie stanowią właściwego miernika wydajności pracy i bodźca do jej podnoszenia, co pociąga za sobą niepełne wykorzystanie cennego majątku produkcyjnego.</u> + <u xml:id="u-28.23" who="#TadeuszRudolf">Z drugiej strony — zaniedbania w zakresie aktualizacji norm pracy powodują niekorzystne skutki natury społecznej, prowadzą do powstawania nieuzasadnionych wynikami pracy zróżnicowań zarobków. Widzimy również potrzebę położenia większego nacisku na doskonalenie organizacji pracy, stanowiącej równie istotny czynnik dalszego wzrostu wydajności i realizacji zasady — „każdemu według jego pracy”.</u> + <u xml:id="u-28.24" who="#TadeuszRudolf">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że Rząd podejmuje i będzie nadal podejmował kompleksowe działania dla usprawnienia organizacji pracy, uwzględniając przy tym zagadnienia techniczne, technologiczne, ekonomiczne i społeczne. Działania te idą w kierunku rozwiązywania następujących problemów:</u> + <u xml:id="u-28.25" who="#TadeuszRudolf">— opracowania i wdrożenia zasad planowania postępu organizacyjnego jako części składowej ogólnego systemu planowania społeczno-gospodarczego;</u> + <u xml:id="u-28.26" who="#TadeuszRudolf">— doskonalenia organizacji pracy w poszczególnych ogniwach przedsiębiorstw i na stanowiskach roboczych;</u> + <u xml:id="u-28.27" who="#TadeuszRudolf">— doskonalenia normowania pracy;</u> + <u xml:id="u-28.28" who="#TadeuszRudolf">— rozszerzania kształcenia i dokształcania w dziedzinie organizacji pracy;</u> + <u xml:id="u-28.29" who="#TadeuszRudolf">— stwarzania pozytywnego klimatu dla usprawniania organizacji pracy oraz zapewnienia pomyślnych warunków rozwoju społecznego ruchu racjonalizacji w dziedzinie organizacji pracy.</u> + <u xml:id="u-28.30" who="#TadeuszRudolf">Widzimy potrzebę zwiększenia odpowiedzialności kadry kierowniczej za wykonywanie zadań z zakresu prawidłowej organizacji pracy i przestrzeganie obowiązujących w tym względzie przepisów.</u> + <u xml:id="u-28.31" who="#TadeuszRudolf">W celu przeciwdziałania dalszemu wzrostowi godzin nadliczbowych Rząd w uchwale o narodowym planie społeczno-gospodarczym na rok bieżący zobowiązał resorty do działań zapewniających zmniejszenie liczby godzin nadliczbowych w 1978 r. do poziomu niższego niż w roku 1976.</u> + <u xml:id="u-28.32" who="#TadeuszRudolf">Trzeba także zwrócić uwagę na istotną rolę, jaką w tym zakresie może i powinien spełnić zakładowy regulamin pracy. Regulamin pracy powinien bowiem konkretyzować — stosownie do potrzeb i zadań danego zakładu — określone w Kodeksie pracy obowiązki zakładu i pracowników, wynikające z procesu pracy zespołowej oraz ustalać szczegółowo wewnętrzny porządek w zakładzie. Pomimo wyraźnej poprawy, nadal spotyka się regulaminy, w których zbyt wąsko i niekonkretnie potraktowano zagadnienia wewnętrznego porządku, organizacji i dyscypliny.</u> + <u xml:id="u-28.33" who="#TadeuszRudolf">Po piąte — mówiąc o nieposzanowaniu przepisów, chciałbym zwrócić uwagę na szczególnie niepokojące zjawisko samowolnego odchodzenia przez niektórych pracowników z zakładów bez wypowiadania stosunku pracy. Zjawisko to wykazuje wprawdzie w ostatnich latach pewną tendencję do zmniejszania się, lecz nadal ujemnie wpływa na tok pracy zakładów, bowiem w 1976 r. takich faktów było 386 tysięcy. Samowolnie porzucanie pracy jest niewątpliwie dowodem braku ukształtowanych, właściwych postaw społeczno-zawodowych wśród pewnej części pracowników. Jednakże odpowiedzialność za ten stan rzeczy spada również na kierownictwo i służby dozoru zakładów, które nie prowadzą skutecznej działalności adaptacyjno-wychowawczej wobec nowo przyjmowanych pracowników, zwłaszcza młodych.</u> + <u xml:id="u-28.34" who="#TadeuszRudolf">Trzeba podkreślić, że prawo pracy przewiduje wystarczające środki dla przeciwdziałania zjawisku samowolnego odchodzenia z zakładów bez wypowiedzenia urnowy o pracę. Ale postawia niektórych kierowników zakładów pracy, kierujących się partykularnymi interesami i nie Stosujących obowiązujących przepisów, utrudnia walkę z tym zjawiskiem.</u> + <u xml:id="u-28.35" who="#TadeuszRudolf">Pragnę poinformować obywateli posłów, że Ministerstwo Pracy, Płac i Spraw Socjalnych przeprowadziło badania, które wszechstronnie oświetliły przyczyny i skalę zjawiska porzucania pracy, i na tej podstawie ustaliło w marcu 1977 r. konkretny program działania zmierzający do ograniczenia tego zjawiska. Jednocześnie prowadzimy systematyczne kontrole stosowania przepisów skierowanych przeciwko porzucaniu pracy i na bieżąco reagujemy w razie stwierdzenia, że przepisy te nie są przestrzegane.</u> + <u xml:id="u-28.36" who="#TadeuszRudolf">Wysoki Sejmie! Rzecz jasna, że występowanie przedstawionych zjawisk i ich natężenie nie jest zależne tylko od prawidłowego stosowania przepisów prawa pracy. Chodzi jednak o to, by przepisy prawa pracy pełniej wykorzystać dla zwiększania skuteczności podejmowanych w tym zakresie przedsięwzięć ekonomicznych, organizacyjnych i wychowawczych. Wśród podstawowych obowiązków zakładu kodeks na czołowym miejscu wymienia przecież zadanie organizowania pracy w sposób zapewniający pełnie wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich zdolności i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy. Działania na rzecz podnoszenia jakości i wydajności pracy powinny być powiązane ściśle także z realizacją obowiązku zapewniania właściwych warunków pracy. W tych sprawach, jak powszechnie wiadomo, robi się w ostatnim okresie szczególnie wiele. Ogólnie rzecz biorąc, sytuacja w dziedzinie szeroko rozumianych warunków pracy, w tym zwłaszcza warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, ulega systematycznej poprawie. Jednakże i w tym zakresie nie wszystkie zakłady wykorzystują w pełni posiadane możliwości ograniczania uciążliwości pracy oraz usuwania potencjalnych zagrożeń dla zdrowia pracowników. Oznacza to w istocie rzeczy niedostateczne wykonywanie obowiązków prawnych nałożonych Kodeksem pracy.</u> + <u xml:id="u-28.37" who="#TadeuszRudolf">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że uwzględniając zalecenia komisji sejmowych, które rozpatrywały wdrażanie Kodeksu pracy do praktyki — w ubiegłym roku podjęte zostały dodatkowe decyzje w celu wzmożenia nadzoru nad stosowaniem i przestrzeganiem przepisów prawnych w zakładach pracy ze strony jednostek nadrzędnych, zjednoczeń i ministerstw. Sądzimy, że działając wspólnie z instancjami związków zawodowych i innymi organizacjami społecznymi, doprowadzimy do poprawy sytuacji także i w tych zakładach, które nie nadążają za ogólnokrajowym procesem poprawy warunków pracy i umacniania socjalistycznych stosunków pracy.</u> + <u xml:id="u-28.38" who="#TadeuszRudolf">Wysoka Izbo! Wdrażanie Kodeksu pracy od samego początku następuje w oparciu o ścisłą współpracę i wzajemną pomoc ze strony wszystkich zainteresowanych, a więc organów państwowych, administracji gospodarczej, związków zawodowych i innych organizacji zawodowych i społecznych oraz przy udziale bardzo licznego aktywu skupionego wokół tych organizacji. Jeśli możemy dziś mówić o sprawnym w zasadzie wprowadzeniu nowego systemu prawnego i o ogólnie pozytywnych efektach jego funkcjonowania, to jest to oczywiście zasługą szerokiego grona działaczy społecznych, gospodarczych i państwowych, którzy nie szczędzili wysiłków, aby niełatwe zadania związane z wdrażaniem Kodeksu pracy jak najlepiej wykonać. W szczególności:</u> + <u xml:id="u-28.39" who="#TadeuszRudolf">— zapewniono dostępność przepisów prawnych, — zorganizowano szeroko zakrojone szkolenie w zakresie prawa pracy, — rozwinięto działalność popularyzatorską z udziałem środków masowego przekazu, — uruchomiono system nadzoru oraz kontroli i badań nad stosowaniem i funkcjonowaniem przepisów prawa pracy, — rozstrzygnięto w drodze wykładni podstawowe zagadnienia prawne dotyczące stosowania kodeksu.</u> + <u xml:id="u-28.40" who="#TadeuszRudolf">W działalności wdrożeniowej istotną rolę odgrywa powołana przez Prezesa Rady Ministrów Centralna Komisja Konsultacyjna do Spraw Wykładni i Popularyzacji Prawa Pracy, skupiająca przedstawicieli zainteresowanych ministerstw, CRZZ, Prokuratury Generalnej, Sądu Najwyższego orasz Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych. Centralna Komisja Konsultacyjna okresowo rozpatruj e aktualne zagadnienia związane z funkcjonowaniem nowego prawa i ustala kierunki dalszej działalności. Jesteśmy bowiem świadomi, że pełne wdrożenie do codziennej praktyki zasad Kodeksu pracy jest procesem złożonym i długofalowym, który nie może być zrealizowany w sposób kampanijny, lecz wymaga wszechstronnej i systematycznej pracy wyjaśniającej, szkoleniowej i organizatorskiej. Działalność w tej dziedzinie staramy się wiązać z całokształtem polityki społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, wytyczonej na VII Zjeździe PZPR. Podstawowe zadanie polega na tym, aby nadal doskonalić i usprawniać codzienne funkcjonowanie prawa pracy jako regulatora stosunków społecznych w zakładach pracy. Taki kierunek działania związany jest także ze wskazaniami II Krajowej Konferencji Partyjnej w sprawie dalszego pogłębiania i rozszerzania demokracji socjalistycznej oraz zwiększania aktywności samorządu robotniczego w zakładach pracy. Niezbędna jest więc dalsza popularyzacja prawa pracy wśród załóg pracowniczych i pogłębianie wiedzy o prawie pracy wśród kierownictwa i nadzoru. W szczególności każdy pracownik, bez względu na zajmowane stanowisko, powinien mieć pełną świadomość wynikającej z prawa pracy nadrzędnej zasady jedności oraz nierozdzielności praw i obowiązków i uwzględniać tę zasadę w praktyce.</u> + <u xml:id="u-28.41" who="#TadeuszRudolf">Konieczne jest także doskonalenie kwalifikacji zawodowych służb pracowniczych, udzielanie efektywnej pomocy komisjom rozjemczym i odwoławczym, dalsze podnoszenie ich autorytetu, a także szersze rozwijanie działalności profilaktycznej w zakładach pracy w celu niedopuszczania do zbędnych sporów ze stosunku pracy.</u> + <u xml:id="u-28.42" who="#TadeuszRudolf">Zachodzi jednocześnie potrzeba dalszego wzmocnienia bieżącego nadzoru nad przestrzeganiem i stosowaniem przepisów prawa w zakładach ze strony ministerstw, urzędów wojewódzkich, zjednoczeń i innych jednostek nadrzędnych nad zakładami pracy. W szczególności niezbędne jest, aby jednostki nadzorujące zakłady pracy, w porozumieniu z odpowiednimi instancjami związków zawodowych, dokonywały okresowych ocen stosowania prawa pracy w podległych zakładach i podejmowały wszelkie niezbędne kroki w celu eliminowania nieprawidłowości w realizacji Kodeksu pracy.</u> + <u xml:id="u-28.43" who="#TadeuszRudolf">Wszystkie wskazane tu kierunki działania są uwzględniane w pracach Rządu. Chcę zapewnić Wysoką Izbę, że Rząd czynić będzie dalsze starania, aby zapewnić jak najbardziej prawidłowe funkcjonowanie nowego prawa pracy, które jest istotnym elementem naszego socjalistycznego porządku prawnego.</u> + <u xml:id="u-28.44" who="#TadeuszRudolf">Pragnę wyrazić przekonanie, że proces dalszego umacniania socjalistycznych stosunków pracy będzie przebiegać pomyślnie, w warunkach ścisłej współpracy organów administracji państwowej i gospodarczej ze związkami zawodowymi i innymi organizacjami społeczno-zawodowymi oraz samorządem robotniczym i przy aktywnym poparciu ze strony wszystkich ludzi pracy, w interesie których został uchwalony przez Wysoką Izbę Kodeks pracy. Dziękuję obywatelom posłom za uwagę.</u> + <u xml:id="u-28.45" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi za przedstawienie informacji.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#Marszalek">Obecnie przystępujemy do wysłuchania sprawozdania Komisji: Pracy i Spraw Socjalnych, Prac Ustawodawczych oraz Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości o wdrażaniu Kodeksu pracy.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Ewa Kwiatkowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselEwaKwiatkowska">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Nie jest rzeczą codzienną, aby Sejm na plenarnych obradach zajmował się badaniem funkcjonowania ustawy. Co zadecydowało o tym, że podjęto trud dokonania oceny wdrażania zasad Kodeksu pracy?</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselEwaKwiatkowska">Zadecydowała o tym z pewnością ranga tego aktu prawnego oraz zakończenie w 3-letnim okresie jego obowiązywania — podstawowego etapu wdrażania jego zasad w praktyce.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselEwaKwiatkowska">Uchwalony w czerwcu 1974 r. Kodeks pracy, stanowiący swoiste uwieńczenie osiągnięć społecznych ludzi pracy w Polsce Ludowej, odgrywa i nadal odgrywać będzie istotną rolę w całokształcie naszej polityki społeczno-gospodarczej. Dotyczy on bowiem bezpośrednio wszystkich pracowników w Polsce, a zarazem najżywotniejszych interesów państwa i gospodarki.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselEwaKwiatkowska">Rozwiązania kodeksu wyrażają idee rozwoju naszego systemu społeczno-gospodarczego i rozwoju socjalistycznego prawa. Zbudowany w oparciu o założenie nierozdzielności praw i obowiązków pracowniczych oraz odpowiedzialności kierownictwa zakładów pracy za wykroczenia przeciwko prawom pracowników kodeks rozwija i umacnia ideę socjalistycznego demokratyzmu, m.in. przez: zasadę aktywnego uczestnictwa załóg w życiu i działalności zakładu pracy; ideę socjalistycznej równości ludzi trudu fizycznego i pracy umysłowej, ujednolicając ich uprawnienia wynikające ze stosunków pracy; ideę socjalistycznej gospodarności i socjalnego bezpieczeństwa, nakładając stosownie do naturalnych funkcji w procesie produkcji określone obowiązki na kierownictwo zakładów i załogi oraz gwarantując — za odpowiednim do rodzaju, ilości i jakości pracy wynagrodzeniem — powszechne zatrudnienie, prawo do bezpiecznych warunków pracy i świadczeń w okresach czasowej niezdolności do jej wykonywania, prawo do wypoczynku, ochronę pracy kobiet i młodocianych; kodeks umacnia ideę socjalistycznego humanizmu — kształtując normy prawne dla takich stosunków pracy, które obok osiągania efektów ekonomicznych stwarzają warunki do rozwoju kwalifikacji, uzdolnień i osobowości każdego pracującego. Podporządkowanie rozwiązań Kodeksu pracy takim naczelnym zasadom sprawiło, że reguluje on stosunki pracy w sposób nowatorski, uwzględniający już osiągnięte zdobycze i możliwości socjalizmu oraz potrzeby wymogów życia gospodarczego i stanowi wymowną ilustrację rzeczywistego zakresu praw ludzi pracy w naszym ustroju.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselEwaKwiatkowska">Niezależnie od tych aspektów o zasadniczym znaczeniu społecznym i politycznym — Kodeks pracy ma istotne znaczenie również ze ściśle jurydycznego punktu widzenia. Pełne unormowanie prawne w postaci wielkiego aktu — kodyfikacji całości stosunków pracy — stało się doniosłym wydarzeniem w procesie tworzenia i porządkowania prawa w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselEwaKwiatkowska">Ale jeśli na dzisiejszym posiedzeniu Izby wracamy do spraw kodeksu, to kierujemy się właściwymi też tylko naszej socjalistycznej demokracji przesłankami konfrontacji:</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselEwaKwiatkowska">— jak uchwalone przez nas trzy i pół roku temu normy wcielane są w praktyce życia codziennego, — jakie są najogólniej biorąc pozytywy i gdzie występują słabości.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselEwaKwiatkowska">Z uwagi na rozległość problematyki kodeksu chciałabym się skupić tylko na niektórych zagadnieniach istotnych po pierwsze z punktu widzenia najbardziej podstawowych interesów pracowniczych i po drugie — wiążących się z niektórymi warunkami realizacji naszych zadań społeczno-gospodarczego rozwoju i kierunkami działań, wytyczonymi przez II Krajową Konferencję PZPR. Rozumiem przy tym, że w tym drugim aspekcie główne dźwignie i instrumenty osiągania zamierzonych celów leżą w płaszczyźnie naszych organizatorsko-gospodarczych poczynań, usprawniania systemów i metod kierowania i zarządzania oraz polityczno-wychowawczych oddziaływań na postawy i stan świadomości społecznej i że kodeks może być tylko pomocniczym narzędziem wspierającym.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselEwaKwiatkowska">Obywatele Posłowie! W ubiegłym roku sejmowe Komisje: Pracy i Spraw Socjalnych, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Prac Ustawodawczych przeprowadziły prace nad oceną realizacji zasad Kodeksu pracy. W ich imieniu chciałabym przedstawić nasze spostrzeżenia oparte na przeprowadzonych za pośrednictwem kilkunastu wojewódzkich zespołów poselskich badaniach w terenie i na analizie materiałów przekazanych nam przez zainteresowane resorty, organizacje i instytucje.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselEwaKwiatkowska">Prowadząc biadania, wojewódzkie zespoły poselskie współdziałały z wojewódzkimi radami związków zawodowych, z prezesami okręgowych sądów pracy i ubezpieczeń społecznych, prokuratoriami wojewódzkimi oraz niektórymi agendami urzędów wojewódzkich, jak np. wydziały zatrudnienia. Wojewódzkie rady związków zawodowych np. dokonały szczegółowych analiz działalności służb pracowniczych w licznych zakładach pracy oraz korzystały ze spostrzeżeń i opinii rad zakładowych. CRZZ przeprowadziła szersze badania analityczne w blisko 2000 przedsiębiorstw. Szereg WZP dostarczyło, niezależnie od całościowych opinii, konkretne materiały w bardziej szczegółowych kwestiach. Np. Wojewódzki Zespół Poselski w Elblągu — analizę dotyczącą osób porzucających pracę, Wojewódzki Zespół Poselski w Kielcach przeprowadził ankietę dotyczącą stosowania prawa pracy w zakładach różnej wielkości, a Wojewódzki Zespół Poselski w Legnicy przekazał nam ciekawe wnioski w zakresie czasu pracy.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselEwaKwiatkowska">Obszerne opracowania przedłożyli Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, prezes Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, Minister Sprawiedliwości. Wszystko to pozwoliło komisjom po szeregu pracach wstępnych i dyskusjach przekazać w dniu 31 maja ub.r. Prezesowi Rady Ministrów opinię w sprawie dotychczasowego przebiegu wdrażania kodeksu, w wyniku której, podjęte zostały ze strony Rządu i organów administracji poczynania, zmierzające do przezwyciężania zasygnalizowanych w opinii uchybień i nieprawidłowości — Obywatele Posłowie! Komisje nasze wysoko oceniają trafność i przydatność zawartych w kodeksie unormowań talk z punktu widzenia ochrony praw pracowniczych, jak i interesów zakładów pracy. Dotychczasowy przebieg jego realizacji w zakładach pracy należy uznać za prawidłowy. Pozytywnie oceniamy wprowadzenie nowych i jednolitych unormowań dotyczących na przykład: próbnych Okresów pracy, stosowania okresów wypowiedzenia umowy o pracę, wynagrodzeń za czas krótkotrwałych usprawiedliwionych nieobecności, instytucji świadczeń w okresie choroby pracownika, ochrony trwałości stosunku pracy, ułatwień w ściąganiu należności alimentacyjnych, świadczeń z tytułu odpraw pośmiertnych oraz systemu realizacji przepisów dotyczących wypadków przy pracy i chorób zawodowych.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselEwaKwiatkowska">Nastąpiła widoczna poprawa praworządności w stosunkach pracy zwłaszcza w dużych zakładach, dysponujących wyżej kwalifikowanymi służbami pracowniczymi i obsługą prawną, w których stwierdza się relatywnie mniej uchybień i naruszeń prawa niż w zakładach mniejszych.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselEwaKwiatkowska">Jest zrozumiałe, że nawet przy najlepszych przepisach prawnych nie do uniknięcia są spory pracownicze i sytuacje konfliktowe.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselEwaKwiatkowska">W roku 1976 — przykładowo do zakładowych i terenowych komisji rozjemczych wpłynęło 26 tys. spraw pracowniczych, a do komisji odwoławczych 54 tys. Największe grupy spraw dotyczyły problemów:</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselEwaKwiatkowska">1) rozwiązania umowy o pracę wskutek jej wypowiedzenia przez zakład pracy oraz rozwiązania umowy przez zakład pracy bez wypowiedzenia, przede wszystkim w wypadku naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, 2) wynagrodzenia za pracę, 3) wypadków przy pracy i chorób zawodowych.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselEwaKwiatkowska">Komisje rozjemcze, orzekając merytorycznie, w 14% osiągają polubowne załatwienie spraw, w 36% ich orzeczenia uznają roszczenia pracowników za uzasadnione, w granicach 22—31% za całkowicie bezzasadne. Od orzeczeń komisji rozjemczych mniej więcej w trzydziestu kilku procentach wnoszone są odwołania do sądu.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselEwaKwiatkowska">W komisjach odwoławczych dominują sprawy zwolnień z pracy. Komisje odwoławcze rozstrzygają je w 26% na drodze polubownej, w 18% uznają roszczenia za uzasadnione, w 46% za bezzasadne. Odwołania od ich orzeczeń do sądów stanowią 18%. Wreszcie dla tej samej kategorii spraw rozpatrywanych przez okręgowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych odsetek orzeczeń polubownych wynosi 11%, uwzględniających roszczenia stron 15% i oddalających 74%, z których ^1^/~5~ przypada na zakłady pracy, a 4/5 dotyczy pracowników.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#PoselEwaKwiatkowska">Przedstawiłam tak szczegółową analizę sposobu rozstrzygania sporów pracowniczych, ażeby obywatele posłowie wyrobili sobie pogląd na zakres zagadnienia i funkcjonowania Kodeksu pracy w tym tak podstawowym dla ochrony interesów ludzi pracy problemie.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#PoselEwaKwiatkowska">Oczywiście wszelkie uogólnienia w takich sprawach grożą uproszczeniami. Sądzę jednak, że prawidłowy będzie pogląd, że ilość spraw trafiających na wokandę społecznych i sądowych organów w zakresie stosunków pracy świadczy o praworządnym ich kształtowaniu się w kraju i mieści się w granicach normalnych zjawisk życiowych, a działalność komisji rozjemczych i odwoławczych oraz okręgowych sądów pracy i ubezpieczeń społecznych świadczy o prawidłowym rozumieniu ich funkcji i o zgodnym z poczuciem sprawiedliwości orzecznictwie.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#PoselEwaKwiatkowska">Skłania to do wyrażenia z tej trybuny wyrazów uznania dziesiątkom tysięcy ich działaczy i pracowników.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#PoselEwaKwiatkowska">Wyrażony jednak pogląd nie zwalnia nas od troski o rozwijanie dalszych działań w kierunku utrwalania w świadomości kolektywów pracowniczych i kierownictwa zakładów poczucia praworządności w dziedzinie stosunków pracy, szybkiego reagowania na zjawiska lich naruszeń, wzmacniani a oddziaływań wychowawczych i doskonalenia działalności służb pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-30.21" who="#PoselEwaKwiatkowska">Wielką rolę mają tu do odegrania związki zawodowe oraz zawodowa i społeczna inspekcja pracy. W roku 1976 zawodowa inspekcja pracy przeprowadziła prawie 18 tys. kontroli w zakładach pracy, w wyniku których wydano aż 120 tys. zarządzeń zobowiązujących zakłady pracy do usunięcia stwierdzonych uchybień, zwłaszcza w zakresie poprawy warunków bhp., ochrony pracy kobiet i młodocianych, czasu pracy i urlopów wypoczynkowych. Nie powinna ona zmniejszać swej aktywności, w szerszym zakresie wykorzystywać wyniki swych inspekcji dla uogólniania zachodzących procesów i przedstawiać stosowne wnioski Radzie Ministrów i CRZZ.</u> + <u xml:id="u-30.22" who="#PoselEwaKwiatkowska">Wysoka Izbo! Pogrudniowa polityka naszej partii i państwa na czoło zadań lat siedemdziesiątych wysunęła problemy lepszego zaspokojenia materialnych i duchowych potrzeb społeczeństwa w oparciu o szybszy rozwój gospodarki i efektywniejsze wykorzystanie naszych zasobów surowcowych i majątku narodowego. W osiąganiu tych celów zasadniczym czynnikiem jest gospodarność i dobra praca każdego przedsiębiorstwa i warsztatu produkcyjnego, porządek i dyscyplina w każdym zakładzie pracy. Szybki postęp w technice i technologii, stała modernizacja naszego potencjału wytwórczego, zwiększająca się odpowiedzialność za coraz Większy majątek, a także za bezpieczeństwo i zdrowie pracowników — zmusza nas do podnoszenia na coraz wyższy poziom organizacji pracy, doskonalenia działalności służb zaopatrzeniowych i pomocniczych, a także dyscypliny produkcji. Talk więc właściwy porządek i dyscyplina w pracy leżą zarówno w interesie zakładu pracy, jak i samego pracownika.</u> + <u xml:id="u-30.23" who="#PoselEwaKwiatkowska">Tymczasem wciąż obserwuje się jej naruszenia w postaci strat czasu pracy powodowanych spóźnieniami i nieusprawiedliwioną absencją, stawieniem się do pracy w stanie nietrzeźwym itp. Przeciwdziałanie tym zjawiskom wymaga bardziej zdecydowanego i konsekwentnego stosowania środków organizacyjnych i wychowawczych. Tworzą one zwarty system, w którym wyróżnienia o charakterze moralnym i materialnym oraz kary porządkowe powinny być wykorzystywane stale i w sposób racjonalny dla kształtowania socjalistycznych stosunków pracy.</u> + <u xml:id="u-30.24" who="#PoselEwaKwiatkowska">Z jednej strony zakłady pracy zbyt rzadko sięgają do wyróżnień o charakterze moralnym i materialnym, to jest do nagród, dyplomów i listów pochwalnych dla pracowników wzorowo wypełniających swoje obowiązki, przejawiających inicjatywę w prascy i podnoszących jej wydajność oraz swoje kwalifikacje. Z drugiej zaś — skuteczność stosowanych kar kodeksowych osłabiana jest również przez to, że niektóre zakłady, zwłaszcza mniejsze i słabiej zorganizowane, dopuszczają się ponadto uchybień merytorycznych i proceduralnych, np. w postaci nakładania kar po upływie ustalonych terminów i bez uprzedniego wysłuchiwania pracownika, rozpatrywania sprzeciwów bez udziału rady zakładowej.</u> + <u xml:id="u-30.25" who="#PoselEwaKwiatkowska">Część zakładów nie przywiązuje również dostatecznej wagi do ograniczania nieuzasadnionej absencji chorobowej, nie stosując uregulowań prawnych o sprawdzaniu sposobu wykorzystywania zwolnień lekarskich lub stosując je tylko formalnie i powierzchownie.</u> + <u xml:id="u-30.26" who="#PoselEwaKwiatkowska">Wysoka Izbo! Odrębnym problemem, wynikającym z naszych badań jest zagadnienie odpowiedzialności pracowniczej za powierzone mienie.</u> + <u xml:id="u-30.27" who="#PoselEwaKwiatkowska">Z informacji Ministra Sprawiedliwości wynika, że w 1976 roku wpłynęło do sądów aż 49 205 spraw z tej dziedziny. Sądy po przeprowadzeniu szczegółowego postępowania dowodowego w 50% zasądziły od pracowników na rzecz zakładów pracy dochodzone przez nich kwoty. Świadczy to, że za powstałe szkody ponoszą również odpowiedzialność same zakłady pracy, m.in. na skutek wadliwego obiegu dokumentacji, braku należycie zabezpieczonych pomieszczeń, niewłaściwej gospodarności.</u> + <u xml:id="u-30.28" who="#PoselEwaKwiatkowska">Jednym z priorytetowych zadań zakładów pracy i nas wszystkich jest polepszenie jakości wytwarzanych towarów i świadczonych usług. Jest to problem gospodarczy o zasadniczym znaczeniu, jeśli się zważy, że straty gospodarcze z tego tytułu za rok 1976 wyrażają się kwotą wielu miliardów złotych.</u> + <u xml:id="u-30.29" who="#PoselEwaKwiatkowska">Walka o dobrą jakość produkcji, o dobre imię zakładu to obowiązek tak kierownictwa przedsiębiorstw, jak i ich załóg. Do kierownictwa i dozoru należy taka organizacja procesu produkcyjnego i kontroli jego przebiegu, ażeby wykrywać miejsca i przyczyny wpływające na obniżenie wartości wyrobów i podejmować środki temu zapobiegające. Do załóg należy rzetelne i solidne wykonawstwo, ale i odpowiedzialność pociągająca za sobą, zgodnie z zasadami kodeksu, obniżenie wynagrodzenia za zawinioną osobiście wadliwość produktów lub usług.</u> + <u xml:id="u-30.30" who="#PoselEwaKwiatkowska">Obywatele Posłowie! W swym sprawozdaniu przedstawiłam tylko niektóre problemy, jakie nasunęły się Komisjom Pracy i Spraw Socjalnych, Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Prac Ustawodawczych w toku ich działalności kontrolnej nad wdrożeniem i realizacją zasad Kodeksu pracy. Pierwsza część z nich dotyczyła jego funkcjonowania w płaszczyźnie kształtowania się stosunków pracy i ochrony interesów pracowniczych. Druga — tylko pośrednio nawiązująca do norm kodeksowych odnosiła się do wielkiego problemu prawidłowej organizacji pracy socjalistycznego przedsiębiorstwa, tj. procesu, który w świetle celów sprecyzowanych w uchwale VII Zjazdu i obrad II Krajowej Konferencji PZPR wymaga i wymagać będzie stałego wysiłku Rządu oraz podległych mu organów administracji państwowej i gospodarczej, a także naszej uwagi dla jego ciągłego doskonalenia. Pozytywna ocena działania kodeksu nie zwalnia nas od podejmowania dalszych starań na rzecz trwałego ugruntowania w codziennej praktyce jego słusznych zasad i rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-30.31" who="#PoselEwaKwiatkowska">Wyrażając aprobatę i uznanie dla dotychczasowych przedsięwzięć Rządu i Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, którego odpowiedzialność w tej dziedzinie z racji przysługujących mu kompetencji jest szczególna dla podejmowanych przez Sąd Najwyższy wykładni stosowania przepisów prawa pracy dla ponad 100-tysięcznej rzeszy działaczy społecznych komisyjnego orzecznictwa i sędziów okręgowych sądów pracy i ubezpieczeń społecznych, chciałabym zwrócić uwagę:</u> + <u xml:id="u-30.32" who="#PoselEwaKwiatkowska">— na potrzebę większej aktywności wszystkich resortów i urzędów wojewódzkich, zjednoczeń i innych jednostek nadzorujących zakłady pracy w zakresie funkcjonowania i przestrzegania zasad kodeksu w podległych im przedsiębiorstwach;</u> + <u xml:id="u-30.33" who="#PoselEwaKwiatkowska">— na niezbędność kadrowego wzmacniania służb pracowniczych i doskonalenia ich działalności;</u> + <u xml:id="u-30.34" who="#PoselEwaKwiatkowska">— na celowość pogłębiania i rozwijania pracy wychowawczo-organizatorskiej organizacji związkowych i ich instancji oraz kontrolnych działań związkowej i społecznej inspekcji pracy.</u> + <u xml:id="u-30.35" who="#PoselEwaKwiatkowska">Jestem przekonania, że poczynania te znajdą pełne poparcie również w postawach pracowniczych kolektywów, wśród których świadomość zgodności interesów jednostkowych z interesami ogólnospołecznymi, wyrażająca się w dobrej robocie, znajduje coraz szersze zrozumienie. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-30.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#Marszalek">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#Marszalek">Zarządzam 30-minutową przerwę w obradach.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 35 do godz. 15 min. 05)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Stanisław Roziewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselStanislawRoziewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Uchwalanie i wprowadzenie w życie Kodeksu pracy przyjęte zostało z dużym zadowoleniem i ożywionym zainteresowaniem przez załogi zakładów pracy. Objęcie w jednym, zwartym akcie prawnym wszystkich podstawowych prac i obowiązków pracowniczych stworzyło praktyczne możliwości poznania zasad prawa pracy przez szerokie rzesze pracowników. Nierzadkie były wypadki nabywania książkowych egzemplarzy Kodeksu pracy przez robotników, którzy znajomość tych praw i obowiązków uznali za niezbędną w Swojej pracy.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselStanislawRoziewicz">Podzielam poglądy zawarte w informacji Ministra Rudolfa i sprawozdaniu posłanki Kwiatkowskiej, że prawne rozstrzygnięcia kodeksu są rozstrzygnięciami trafnymi i sprawiedliwymi, że stanowią wyraz socjalistycznych przeobrażeń i stosunków pracy. Zgadzam się również z opinią, że praktykę realizacji zasad kodeksu należy ocenić pozytywnie. Słusznie również i w informacji, i w sprawozdaniu poświęcono wiele miejsca rozważaniom problematyki kodeksu w kontekście tych zjawisk, które obniżają efekty naszych zamierzeń społeczno-ekonomicznych, takich jak naruszanie dyscypliny pracy, niezadowalająca gospodarność i organizacja pracy. W dążeniu do ich eliminacji, obok wysiłków podejmowanych w sferze usprawniania procesu zarządzania i kierowania z jednej strony, z drugiej zaś — wychowawczo-organizatorskiego oddziaływania na postawy załóg, które w moim przekonaniu mają znaczenie zasadnicze, nie należy nie doceniać przepisów kodeksowych w tej materii i zapewniać skuteczniejsze ich wykorzystywanie niż to ma (miejsce dotychczas.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselStanislawRoziewicz">Chciałbym w dzisiejszej debacie powiedzieć o niektórych problemach, z jakimi zetknąłem się w swojej terenowej działalności poselskiej. Zdarzają się jeszcze przypadki niewypełniania przez zakłady pracy obowiązku konsultacji z radą zakładową zamiaru wypowiadania umów o pracę. Kodeks pracy, uzależniając dopuszczalność wypowiedzenia umowy o pracę lub warunków pracy od istnienia obiektywnych ku temu przyczyn, wprowadził nadto obowiązek informowania rady zakładowej o zamierzonym wypowiedzeniu oraz o jego przyczynach. Tymczasem zdarza się, zwłaszcza w mniejszych zakładach pracy, że przy podejmowaniu decyzji w tych sprawach pomija się w ogóle radę zakładową bądź też błędnie uważa się, że wystarczająca jest konsultacja tylko z przewodniczącym tej rady. Jest to praktyka szkodliwa, osłabiająca rolę przedstawicielstwa pracowniczego i mimo że występuje oma w coraz mniejszym zakresie to należałoby jej zdecydowanie przeciwdziałać.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselStanislawRoziewicz">Stwierdza się też, i to wcale nierzadko, nieprzestrzeganie dopuszczalnych norm pracy nadliczbowej, wynoszącej jak wiadomo 120 godzin rocznie.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselStanislawRoziewicz">Realizacja napiętych planów produkcyjnych i nierytmiczność dostaw zaopatrzeniowych i kooperacyjnych, a nieraz także i zła organizacja pracy powodują, że niektórzy pracownicy zmuszeni są pracować w ciągu roku w wymiarze większym niż 120 godzin Nadliczbowych. Jest to w świetle przepisów kodeksu dopuszczalne i w aktualnej sytuacji niektórych zakładów wręcz niezbędne, ale przecież niechwalebne. Wymaga więc podjęcia przez wszystkich zainteresowanych działań zapewniających skuteczniejsze wprowadzenie gospodarskiego ładu i porządku w naszych socjalistycznych zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselStanislawRoziewicz">Praktyka wykazuje również, że spora liczba różnego rodzaju sporów i nieporozumień wynika z niezbyt precyzyjnie sformułowanych przepisów i regulacji płacowych, a także nie zawsze dostatecznego zrozumienia celów i intencji tych przepisów przez pracowników. Dotyczy to przede wszystkim aktów o charakterze zakładowym, jak np. regulaminy premiowania, ale od tych nieprawidłowości nie są wolne również niektóre akty przygotowywane na wyższym szczeblu. Z tej sytuacji wynika, że bardzo ważnym zadaniem jest nie tylko dobre i precyzyjne określanie uprawnień płacowych pracowników, oczywiście przy ścisłym poszanowaniu kodeksowej zasady wyrażonej w jego art. 13 stwierdzającym, że wynagrodzenie powinno odpowiadać rodzajowi, ilości i jakości pracy. Równie ważne jest informowanie i wyjaśnianie pracownikom treści, celów i przyczyn konkretnych unormowań płacowych. Dotyczy to zwłaszcza tych składników płacy, które spełniają bardziej wszechstronne funkcje, jak np. zapobieganie płynności kadr, umacnianie dyscypliny czy też poprawa jakości pracy.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselStanislawRoziewicz">Prawidłowe i dokładne określanie praw i obowiązków pracowniczych zapobiega powstawaniu sytuacji niejasnych albo niezrozumiałych dla pracowników, a w efekcie prowadzących do pojawiania się niepotrzebnych sporów, które mają szkodliwy wpływ na atmosferę i stosunki międzyludzkie w zakładzie, na klimat rzetelnej i wydajnej pracy oraz na poszanowanie praw pracowników i sprawiedliwe załatwianie ich spraw.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselStanislawRoziewicz">Pozytywną rolę w zabezpieczeniu należytego stosowania przepisów Kodeksu pracy odegrały także nowe organy rozpatrujące spory pracownicze — zakładowe i terenowe komisje rozjemcze, terenowe komisje odwoławcze oraz sądy pracy i ubezpieczeń społecznych. Powołanie tych organów umożliwiło przede wszystkim szybkie rozpatrywanie spraw pracowniczych, tak bardzo niezbędne w stosunkach pracy.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PoselStanislawRoziewicz">W kodeksowym systemie rozpatrywania sporów o roszczenia pracownicze zasadniczą rolę odgrywają organy społeczne, to jest komisje rozjemcze i odwoławcze. Sprawdziły się one w dotychczasowej praktyce, co wskazuje na potrzebę dalszego doskonalenia ich pracy, pogłębiania kwalifikacji fachowych członków tych komisji, umacniania ich autorytetu itp. Wydaje się, że szczególne zainteresowanie ze Strony Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz GRZZ powinno być skierowane na zakładowe komisje rozjemcze działające w mniejszych zakładach pracy. W takich zakładach komisje rozpatrują stosunkowo niewielką liczbę spraw w ciągu roku i nie zdobywają dostatecznego doświadczenia. Doskonaląc styl i praktykę w zakresie procesowego rozpatrywania sporów, należy również kłaść nacisk na likwidację przyczyn powodujących te spory. Wielką rolę na tym odcinku odgrywają i odgrywać powinny rady zakładowe. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Antoni Wesołowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselAntoniWesolowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Praca w Polsce Ludowej jest zgodnie z ant. 19 Konstytucji nie tylko prawem, ale zarazem obowiązkiem i sprawą honoru każdego obywatela.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#PoselAntoniWesolowski">W imię urzeczywistnienia sprawiedliwości społecznej socjalistyczne prawo pracy jednakowo traktuje wszystkich pracujących, przyznając każdemu takie same uprawnienia z tytułu pełnienia takich samych obowiązków. Zasada ta znalazła swoje pełne odzwierciedlenie w Kodeksie pracy, który zawiera jednolity system praw i obowiązków pracowników. W szczególności — wypada to jeszcze raz podkreślić — iż zniósł on różnice w uprawnieniach pracowników fizycznych i umysłowych.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselAntoniWesolowski">O wyższości rozwiązań przyjętych w naszym ustawodawstwie i realizowanych na co dzień decyduje przede wszystkim fakt, że prawo do pracy nie jest w Polsce traktowane tylko jako programowa wytyczna, lecz jest przyjętym przez państwo obowiązkiem podjęcia określonych działań.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselAntoniWesolowski">Obiektywnym sprawdzianem stopnia realizacji prawa do pracy jest stan zatrudnienia, istnienie lub nieistnienie bezrobocia, bezspornym wielkim osiągnięciem Polski Ludowej jest stała realizacja zasady pełnego zatrudnienia. Dość powiedzieć, że w latach 1971—1976 podjęło pracę zawodową 3,5 mln osób, czyli więcej niż czwarta część ogółu pracujących. Również obecnie miejsc pracy jest nie tylko pod dostatkiem, ale występuje stała ich nadwyżka. Przykładowo — w 1976 r. było około 83 tys. wolnych stanowisk w porównaniu z 13 tys. zarejestrowanych osób poszukujących zatrudnienia, a w roku ub. liczba wolnych miejsc pracy była jeszcze wyższa.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselAntoniWesolowski">Jak wynika z materiałów otrzymanych z kilku wojewódzkich zespołów poselskich oceniających wdrażanie Kodeksu pracy i innych materiałów zebranych w toku jego stosowania — Kodeks pracy stał się źródłem prawa doskonalszego i bardziej komunikatywnego dla pracownika, prostszego w praktycznym stosowaniu.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#PoselAntoniWesolowski">W skali ogólnej nastąpiło niewątpliwie umocnienie praworządności w stosunkach pracy. Wejście w życie Kodeksu pracy poprzedzone zostało szeroką akcją szkoleniowo-popularyzatorską kontynuowaną również w latach 1975—1977 przez zakłady pracy i ich jednostki nadrzędne, a także Zrzeszenie Prawników Polskich, Towarzystwo Wiedzy Powszechnej, Naczelną Organizację Techniczną i inne organizacje społeczne.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselAntoniWesolowski">Mimo to ilość skarg, listów i interwencji wpływających do instancji partyjnych, związkowych i organów administracji państwowej oraz ilość spraw rozpatrywanych przez komisje rozjemcze i odwoławcze oraz okręgowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych wskazuje, że poziom znajomości przepisów prawa pracy nie jest jeszcze dostateczny. Jak wykazuje praktyka akcja ta była więc niezupełna.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselAntoniWesolowski">Zakłady pracy i ich jednostki nadrzędne powinny zwiększyć efektywność popularyzacji nowego prawa pracy zwracając przy tym uwagę na jedność praw i obowiązków pracowniczych wprowadzaną przez Kodeks pracy i łączący się z nią obowiązek rzetelnej pracy.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#PoselAntoniWesolowski">Kodeks pracy jest prawem milionów ludzi pracy. W równym stopniu dotyczy on mieszkańców miast i wsi, jest bowiem prawem powszechnym, a zawarte w nim rozwiązania w coraz szerszym zakresie obejmują ludność wiejską. Zmieniają się warunki społecznie na wsi i np. w strukturze jej mieszkańców zwiększa się udział pracowników jednostek usługowych. Powstały spółdzielnie kółek rolniczych, które dziś stanowią duże organizmy gospodarcze zatrudniające znaczną liczbę osób zamieszkałych na wsi. Wzrasta zatrudnienia w państwowych gospodarstwach rolnych i spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#PoselAntoniWesolowski">Nieprzestrzeganie dyscypliny pracy w jednostkach współpracujących ze wsią, lekceważenie czasu producenta rolnego nie pozostaje bez wpływu na wyniki w tej gałęzi produkcji. Nie jest obojętne, czy rolnik czeka na załatwienie sprawy kilka godzin, czy jest załatwiany bez straty drogocennego czasu, czy sprzedany przez niego żywiec szybko trafia do miejsca przeznaczenia, czy też jest przetrzymywany w punkcie skupu. Trudno pogodzić się również z faktami opóźnień i nieterminowości w transporcie, gdy np. na rozładunek całego składu węgla czeka niekiedy kilkadziesiąt pojazdów z odległych miejscowości, a tymczasem transport ten dociera z kilkunastogodzinnym opóźnieniem. Nieobojętne jest również, jak funkcjonuje samochodowy tabor osobowy dowożący ludzi do pracy i dzieci do szkoły.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#PoselAntoniWesolowski">W wielu wypadkach odpowiedzialne służby nie korzystają w stosunku do niesumiennych pracowników z możliwości stosowania kar dyscyplinarnych. Dopiero w sprawach rozpoznanych przez terenowe komisje odwoławcze d/s pracy — pracodawcy podnoszą zarzuty, iż pracownicy już od dłuższego czasu naruszali dyscyplinę pracy lub niewłaściwie wykonywali swoje obowiązki. W świetle braku stosowania kar dyscyplinarnych zarzuty te mogą budzić pewne wątpliwości, co doprowadza do nieuwzględnienia ich przez terenowe komisje odwoławcze do spraw pracy.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#PoselAntoniWesolowski">Głównych przyczyn i źródeł powstawania skarg, listów, interwencji oraz spraw kierowanych do komisji rozjemczych i terenowych komisji odwoławczych d/s pracy należy dopatrywać się w nieodpowiednich kwalifikacjach części służby pracowniczej, dużej fluktuacji obsady kadrowej i niedoskonałości wewnętrznych regulaminów pracy.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#PoselAntoniWesolowski">Analiza przekazanych do dyspozycji komisji sejmowych dokumentów oraz dyskusja na spotkaniach poselskich pozwalają stwierdzić, iż nowe prawo pracy spotkało się z powszechną aprobatą społeczeństwa oraz że przyjęte w nim rozwiązania odpowiadają potrzebom aktualnego etapu budownictwa socjalistycznego w naszym kraju. Kodeks pracy zwiększa uprawnienia pracownicze i jednocześnie tworzy niezbędne warunki dla poprawy funkcjonowania całej gospodarki narodowej, służy kształtowaniu właściwych socjalistycznych stosunków międzyludzkich — Szereg przepisów Kodeksu pracy ma doniosłe znaczenie społeczno-ustrojowe, np. w zakresie ochrony prawa pracy i bezpiecznych warunków jej wykonywania, współzarządzania zakładem przez załogi, uprawnień związków zawodowych do tworzenia norm prawa pracy i kontroli ich stosowania, udziału związków zawodowych w organizacji organów rozpatrujących spory o roszczenia pracownicze.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#PoselAntoniWesolowski">Dla prawidłowej realizacji przepisów prawa pracy niezbędne jest stworzenie odpowiednich warunków organizacyjnych w zakładach pracy, dalsza szeroka popularyzacja znajomości Kodeksu pracy w społeczeństwie, podniesienie świadomości i kultury wśród załóg pracowniczych. Wymienione tu elementy zostały uwzględnione w działaniach podjętych przez resort pracy i spraw socjalnych, resorty gospodarcze, a także CRZZ i branżowe związki zawodowe, o czym zresztą mówił Minister Rudolf.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#PoselAntoniWesolowski">Pozytywną rolę w kształtowaniu praktyki w zakresie Kodeksu pracy spełniają komisje rozjemcze, komisje odwoławcze oraz okręgowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych. Na podkreślenie zasługuje rola Sądu Najwyższego, który jest podstawowym organem w zakresie wykładni prawa pracy. Pozytywny wpływ na umocnienie praworządności w stosunkach pracy mają organizowane przez resort sprawiedliwości spotkania sędziów z aktywem społeczno-robotniczym w dużych zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#PoselAntoniWesolowski">Obok pozytywnych ocen zwrócić należy uwagę na konieczność rozwinięcia działań zmierzających do lepszej i pełniejszej realizacji Kodeksu pracy w niektórych dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#PoselAntoniWesolowski">'Doskonalenia wymaga wewnętrzna działalność zakładów pracy zmierzająca do zapobiegania sporom pracowniczym. Bardzo wiele w tym zakresie zależy od kierowników zakładów, rad zakładowych i kolektywów pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-35.17" who="#PoselAntoniWesolowski">Nierzadkie są jeszcze przypadki nieprawidłowych decyzji w sprawach zwolnień z pracy; nie ulega zmniejszeniu liczba sporów o płace i świadczenia powypadkowe, nie nastąpiło ograniczenie pracy w godzinach nadliczbowych.</u> + <u xml:id="u-35.18" who="#PoselAntoniWesolowski">Rozwiązanie tych problemów wymaga bardziej aktywnych działań ze strony wszystkich resortów gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-35.19" who="#PoselAntoniWesolowski">Mimo poprawy dyscypliny pracy, w poszczególnych zakładach pracy występują nadal jeszcze szkodliwe zjawiska, jak nieusprawiedliwiona absencja, pijaństwo w czasie pracy czy porzucenie pracy. Opieranie się przez niektóre zakłady pracy głównie na sankcjach i rygorach nie jest wystarczające.</u> + <u xml:id="u-35.20" who="#PoselAntoniWesolowski">Wciąż nie są wykorzystywane w wielu zakładach pracy różnorodne formy oddziaływania wychowawczego. W działalności okręgowych sądów pracy i ubezpieczeń społecznych zauważa się podejmowanie w coraz większym stopniu czynności o charakterze profilaktycznym, a przede wszystkim sygnalizowanie zakładom pracy, komisjom rozjemczym, wydziałom zatrudnienia i spraw socjalnych, jak i wojewódzkim radom związków zawodowych zjawisk; powodujących spory bądź uchybienia.</u> + <u xml:id="u-35.21" who="#PoselAntoniWesolowski">Dotychczasowy przebieg stosowania Kodeksu pracy należy uznać za zadowalający. Zawarte w nim przepisy określające prawa i obowiązki pracowników sprawdziły się w praktyce, a występujące trudności z reguły mają charakter przejściowy i wynikają najczęściej z nieznajomości lub nieprawidłowego zastosowania przepisów. W związku z tym konieczne jest dalsze wzmożenie działalności pogłębiającej znajomość przepisów kodeksu oraz doskonalenie pracy organów zajmujących się jego stosowaniem w zakładach pracy i rozstrzyganiem kwestii spornych.</u> + <u xml:id="u-35.22" who="#PoselAntoniWesolowski">Należy także zwiększyć kontrolę zakładów pracy przez ich jednostki nadrzędne i instancje związkowe w zakresie przestrzegania prawa pracy, a w szczególności przepisów dotyczących zatrudnienia, dyscypliny pracy, wynagradzania i odpowiedzialności za jakość produkcji, marnotrawstwo niekiedy cennych surowców i materiałów oraz aktualizacji zakładowych regulaminów pracy.</u> + <u xml:id="u-35.23" who="#PoselAntoniWesolowski">Chciałbym na zakończenie podkreślić, że osiągnięcie celów społecznych i gospodarczych nakreślonych na II Krajowej Konferencji Partyjnejj nie będzie możliwe m.in. bez stałego wzrostu wydajności pracy, oszczędnego i racjonalnego gospodarowania posiadanymi zasobami, obniżania kosztów produkcji towarów rynkowych i poprawy ich jakości.</u> + <u xml:id="u-35.24" who="#PoselAntoniWesolowski">Dla realizacji omawianych celów m.in. powinien być wykorzystany w większym niż dotychczas stopniu Kodeks pracy. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-35.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Witold Jankowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#PoselWitoldJankowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Zabierając głos w imieniu Koła Poselskiego — „Pax”, chciałbym przede wszystkim stwierdzić, że 3-letni okres obowiązywania Kodeksu pracy dostarczył nam wiele przesłanek uprawniających do potwierdzenia oceny tego aktu prawnego jako dokumentu, który uporządkował zgodnie z naszymi konstytucyjnymi zasadami ustrojowymi i w sposób jednolity dla wszystkich pracowników, ważny fragment polityki społecznej państwa, polityki wytyczonej w uchwałach VI Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#PoselWitoldJankowski">Wdrażanie norm kodeksowych w codzienną praktykę przebiega na ogół prawidłowo — teka jest nasza wspólna ocena — wymaga jednak dalszego, systematycznego doskonalenia.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#PoselWitoldJankowski">Można sformułować taką tezę, że najpełniej realizowana jest ta część kodeksu, która stanowi o uprawnieniach pracowniczych. Kodeks, jak wiadomo, rozszerzył szereg uprawnień socjalnych ludzi pracy, dotyczących przede wszystkim ochrony stosunku pracy, urlopów wypoczynkowych, przywilejów kobiet pracujących, granic odpowiedzialności materialnej pracownika itp., i wprowadził normy prawne gwarantujące przestrzeganie tych uprawnień i ochronę przed ich naruszeniem. Praktyka dowodzi, że wszystkie sprawy konfliktowe z tej dziedziny rozstrzygane są przede wszystkim z inicjatywy samego pracownika, albo w drodze polubownej, albo przez kompetentne instytucje rozjemcze, względnie sąd. W ten sposób pogłębione zostało bezpieczeństwo prawnie i socjalne w stosunkach pracy.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#PoselWitoldJankowski">Jednakże ta funkcja ochronna jest tylko częścią zagadnienia. Kodeks oparty został przecież na fundamentalnej zasadzie jedności praw i obowiązków pracowniczych oraz na ich współzależności. Kodeks zobowiązuje pracownika do rzetelnej, sumiennej i dobrej pod względem jakości pracy, do przestrzegania porządku i dyscypliny. Od stopnia przestrzegania tych podstawowych Obowiązków uzależniony też został zakres korzystania z uprawnień socjalnych i płacowych. Wiele norm prawnych zawartych w kodeksie służyć ma podnoszeniu na wyższy poziom jakości pracy. Jedne z tych norm mają oddziaływać w sposób pozytywny na postawy pracownicze. Są to nagrody, wyróżnienia, oceny wyrażane na piśmie itp. Inne znowu normy mają charakter sankcji w stosunku do pracownika, który nie dopełnia swoich obowiązków. Kodeks zabezpiecza co prawda pracownikowi szereg podstawowych praw, niezależnie od wkładu pracy, jak na przykład prawo do wynagrodzenia podstawowego, urlopu, czasu pracy itp., ale jednocześnie zakres tych uprawnień uzależnia od ilości i jakości pracy.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#PoselWitoldJankowski">Otóż trzeba stwierdzić, że wiele pozostało jeszcze do zrobienia w zakresie doskonalenia całego tego systemu zachęt i bodźców oraz rozważnego stosowania sankcji w celu systematycznego i konsekwentnego podnoszenia na wyższy poziom jakości i dyscypliny pracy na wszystkich szczeblach hierarchii pracowniczej.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#PoselWitoldJankowski">Funkcja ochronna kodeksu nie może przykładowo stwarzać podstaw do takiego dość utartego poglądu, że nie można, albo trudno zwolnić pracownika, choć w sposób jaskrawy i przez siebie zawiniony narusza on dyscyplinę i nie wypełnia swych obowiązków. Jeżeli poglądy takie istnieją, jeżeli co gorzej, fakty takie miałyby się zdarzać — trzeba i jednym i drugim zdecydowanie przeciwdziałać. Trzeba zdecydowanie i konsekwentnie przeciwdziałać także takim negatywnym zjawiskom jak nieusprawiedliwiona absencja, porzucanie pracy, nietrzeźwość w pracy, niewykorzystywanie czasu pracy przy wzrastającej liczbie godzin nadliczbowych, brak poszanowania dla własności społecznej i innym tego typu zjawiskom. Tolerancja wobec tych zjawisk, a przykładów takiej tolerancji jest niestety niemało, nie tylko przynosi bezpośrednio szkody materialne, ale wpływa demobilizująco na otoczenie pracowników rzetelnych i sumiennych.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#PoselWitoldJankowski">Wszyscy zgadzamy się ze słowami Edwarda Gierka wypowiedzianymi w referacie Biura Politycznego na II Krajowej Konferencji Partyjnej: „Nasze społeczeństwo jest zdrowe moralnie, uczciwe i rzetelne, są w nim potężne siły konstruktywne, które można i trzeba uruchomić do walki przeciwko wszystkiemu, co sprzeczne z normami socjalizmu, co obraża godność narodową, zasady sprawiedliwości i społecznej moralności”.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#PoselWitoldJankowski">W tej dziedzinie, w dziedzinie kształtowania właściwego stosunku do pracy, w dziedzinie kształtowania pozytywnego stosunku do wypełniania obowiązków pracowniczych i podnoszenia rangi rzetelnej pracy, w dziedzinie wreszcie kształtowania i umacniania społecznej świadomości o jedności praw i obowiązków — Kodeks pracy, jego postanowienia, powinny odegrać znacznie poważniejszą rolę niż to ma miejsce do tej pory. Nie tylko zresztą sam Kodeks pracy, ale wszystkie instytucje uczestniczące bezpośrednio czy pośrednio w procesie wychowawczym.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#PoselWitoldJankowski">Jako przedstawiciel społecznie postępowego ruchu katolików — „Pax” mogę stwierdzić, że wartość pracy jako metody indywidualnej i społecznej samorealizacji jednostki jest doceniana przez filozofię katolicką, podobnie jak przez filozofię marksistowską. Na tej płaszczyźnie dokonuje się więc owocne współdziałanie. Kościół katolicki w Polsce w swej działalności duszpasterskiej ukierunkowany był zawsze na kształtowanie wysokiej moralności jednostki i społeczeństwa. W ostatnim czasie takie wartości, jak sumienna praca i pracowitość, bezinteresowność w pracy, przestrzeganie norm etyki zawodowej jako cnoty osobiste, ale także jako elementy patriotycznej służby narodowi, dalej — obowiązek walki ze złem tam wszędzie, gdzie się ono pojawia i pleni, podnoszone są w »enuncjacjach przedstawicieli kościoła ze zdwojoną siłą i zdecydowaniem.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#PoselWitoldJankowski">Ze szczególnym zadowoleniem chciałbym podkreślić, że również ze strony kierownictwa politycznego i państwowego wyrażane jest uznanie dla tych treści w nauczaniu duszpasterskim kościoła. Jest to dobry i zachęcający przyczynek do dalszego pogłębiania tak koniecznego i brzemiennego w pomyślne społeczne efekty rozwoju stosunków kościelno-państwowych w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#PoselWitoldJankowski">Wysoki Sejmie! W ocenie realizacji Kodeksu pracy nie można pominąć i trzeciej jego, obok ochronnej i wychowawczej funkcji, a mianowicie funkcji organizatorskiej, polegającej na zapewnieniu prawidłowej pracy zespołowej.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#PoselWitoldJankowski">Jakość i efektywność pracy zależne są przecież także od uzasadnionego kompetencją zawodową wpływu na formułowanie programów rozwoju poszczególnych dziedzin życia, jak i na sensowną organizację pracy w toku realizacji tych programów.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#PoselWitoldJankowski">Kodeks pracy stanowi, że zakład pracy zobowiązany jest organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, optymalne wykorzystanie uzdolnień i kwalifikacji pracowników oraz osiąganie przez pracowników należytej wydajności i jakości pracy. Organizacja pracy staje się dziś zagadnieniem kluczowym, jeżeli chcemy osiągnąć zdecydowaną poprawę efektywności i jakości pracy.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#PoselWitoldJankowski">Niezależnie od tego, jak byśmy ocenili wielkość marginesu ludzi o zdecydowanie złej woli,~ ~podstawowa i przygniatająca rzesza ludzi pracy chce pracować sumiennie i efektywnie i chce otrzymywać wynagrodzenie odpowiadające ilości i jakości pracy.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#PoselWitoldJankowski">Trzeba zapewnić im odpowiednie warunki. Tymczasem organizacja pracy nie jest wciąż jeszcze najmocniejszą stroną naszego życia. Skutki tego są widoczne i wymierne nie tylko w wielkościach strat albo nie osiąganych efektów, ale także w sferze psychologicznej i moralnej. Była o tym już mowa.</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#PoselWitoldJankowski">Oczywiście same przepisy i postanowienia Kodeksu pracy problemu nam nie rozwiążą. Potrzebna jest spójność i współgranie wszystkich elementów i norm regulujących prawidłowy przebieg procesów gospodarczych. Jeżeli przykładowo wskaźniki ilościowe, nieraz osiągane za wszelką cenę, miałyby dominować w ocenie przedsiębiorstwa w oderwaniu od wskaźników jakościowych, jeżeli nie zapewnimy rytmiczności produkcji, trudno będzie przełamywać bariery na drodze podnoszenia jakości i efektywności pracy, na drodze szybkiego i harmonijnego rozwoju. Dlatego tak ważną sprawą jest wypracowywanie i wdrażanie takich spójnych mechanizmów ekonomiczno-finansowych, które by sprzyjały, wręcz wymuszały dobrą robotę na każdym stanowisku, zapewniały wszystkie warunki dla dobrej, wydajnej i efektywnej pracy indywidualnej i zespołowej.</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#PoselWitoldJankowski">Z zainteresowaniem przyjęliśmy więc do wiadomości informację resortu pracy, płac i spraw socjalnych o przygotowaniu kompleksowego programu doskonalenia organizacji pracy. Chciałbym też wyrazić nadzieję, że te wszystkie przedsięwzięcia, o których mówił z tej trybuny Minister Rudolf spełnią związane z nimi cele i oczekiwania. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#komentarz">'Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Anna Kochanowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#PoselAnnaKochanowska">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony nam przez resort pracy, płac i spraw socjalnych na dzisiejszą debatę materiał, uzupełniony wystąpieniem Ministra Rudolfa, to opracowanie wnikliwe i skłaniające do refleksji. Już sam jego tytuł — „Wdrażanie Kodeksu pracy”, a nie ocena jego funkcjonowania, sugeruje, że mimo iż ustawa ta obowiązuje od trzech lat, trzeba nadal ją wdrażać. Chyba takie postawienie sprawy odczuwamy jako słuszne. Można już wprawdzie mówić o wpływie kodeksu na świat pracy, ale należy nadal troszczyć się, by prawo to było realizowane w całej pełni, byśmy mogli osiągać oczekiwane korzyści z ustawy tak starannie przygotowanej przy ogromnym zainteresowaniu społecznym.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#PoselAnnaKochanowska">Czemu miał służyć kodeks? Stymulowaniu dobrej roboty, ochronie dobrego pracownika, zapewnieniu porządku i ładu w przedsiębiorstwach i instytucjach. Nie miał służyć ochronie kiepskiego pracownika i protegowaniu słabej pracy. A niestety, zdarza się, że jest i w takich celach wykorzystywany. Stosowanie kodeksu powinno być takie, żeby dla wszystkich było jasne, iż prawo prawa broni, a zatem i interesu społecznego. A doręczone nam materiały pokazują, że interes ten, o najwyższej przecież randze w społeczeństwie socjalistycznym, bywa naruszany tak przez pracowników, jak i kierownictwo zakładów.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#PoselAnnaKochanowska">Odnoszę wrażenie, że niektórym zakładom tak jak tej złej tanecznicy, co to jej rąbek u spódnicy zawadzał, kodeks przeszkadza. Nie wiem, czy obywatele posłowie zgodzą się ze mną, ale według moich obserwacji te zakłady, które nie mają trudności z wdrażaniem produkcji, nie mają ich także z wdrażaniem kodeksu. Powiedziałabym więcej — ujawniające się nieprawidłowości w funkcjonowaniu kodeksu w zakładzie sygnalizują, że coś tam w pracy — jak to się mówi — — „nie gra”.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#PoselAnnaKochanowska">Chyba jest to dość powszechne, że dyskusje na spotkaniach poselskich poświęconych kodeksowi pracy zmieniają się w dyskusje o samej pracy, jej jakości. Na jednym z moich spotkań jakaś obywatelka z ogromnym ferworem perorowała o bardzo złej pracy wszystkich naokoło. Zapytałam jak ocenia własną pracę. Zaskoczona odpowiedziała, że chciałaby dobrze pracować, ale jak widzi, że inni pracują źle i bardzo się dobrze urządzali, to i ona nie chce być głupia i narobić się, żeby mieć w rezultacie tyle samo co owi mądrzy inni. Odpowiedziałam, że każdy z nas może sobie postanowić, czy będzie pracował dobrze, czy też jakoś prześlizgiwał się przez życie. Tylko wbrew pozorom to nie jest nasza prywatna decyzja, lecz rozstrzygnięcie wpływające na sytuację całego społeczeństwa. Po gorącej dyskusji przekonano ową panią, że zła praca nie jest mądrością życiową, bo wprawdzie kiepsko wykonując swoje obowiązki, nie narobimy się przez 8 godzin w pracy, ale w domu będziemy np. godzinami odrabiali lekcje z dzieckiem, którego nauczycielka nie będzie dobrze uczyła, bo też jej się może nie chcieć, będziemy latali po 10 razy do urzędu, żeby załatwić najbłahszą sprawę, będziemy tygodniami reklamowali i wymieniali zakupione buble itd.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#PoselAnnaKochanowska">Jednakże i ja musiałam się zgodzić, że kierownictwo zakładów pracy za mało ma możliwości — w świetle przepisów finansowych — czynienia różnic w zarobkach między dobrym pracownikiem a słabym. Wprawdzie kodeks pozwala ma zmniejszenie zarobków za złą pracę, z czego kierownictwo za mało korzysta, ale stawki płacowe nie preferują w dostateczny sposób dobrej roboty. Przy czym nie chodziło tu moim dyskutantom o pracę na akord, wymuszanie ilości, ale o jakość roboty. Warto się nad tą uwagą zastanowić. Pieniądze zabrane źle pracującym powinny powiększać fundusz na honorowanie dobrej roboty. Muszą istnieć jasne dla każdego relacje między pracą i płacą. A widocznie nie są one tak oczywiste, skoro według danych opublikowanych w jednym z ostatnich numerów — „Nowych Dróg” w przemyśle aż 38,5% ankietowanych pracowników nie traktuje dobrej pracy jako gwarancji spełnienia swoich aspiracji. Prawie 30% zainteresowanych uważa, że trzeba zabiegać o dobrą opinię i uznanie zwierzchników, a co dwunasty pracownik ma zamiar osiągać swoją karierę przepychając się łokciami. Nie jest to statystyka optymistyczna i przynosi złe świadectwo także stosunkom międzyludzkim w niektórych zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#PoselAnnaKochanowska">Niepokój ludzi pracy budzi fakt występowania wielu niedociągnięć w zakresie jakości pracy. Nie łączy się to w świadomości społecznej z szybko następującymi przemianami naszej gospodarki, które wymagają sprawniejszej niż poprzednio organizacji pracy, lepszej jej jakości na wszystkich szczeblach. Trzeba wyjaśniać, że nie pogarsza się nasz narodowy charakter, ale po prostu za wolno wyrabiamy w sobie cechy potrzebne w nowym okresie. Wyższy poziom rozwoju musi się łączyć z większą dyscypliną pracy. A z klimatem wyrozumiałej tolerancji w niektórych zakładach pracy dla braku dyscypliny i porządku, punktualności i dokładności, zgodzić się nie możemy. Szef, który mówi, że nie może zwiększyć wymagań, bo na rynku pracy brak ludzi i jak będzie wymagał dobrej roboty to nikt do niego nie przyjdzie — najwyraźniej liczy tylko na złych pracowników, bo dobrych przyciąga właśnie ład, dyscyplina i dbałość tak o człowieka, jak i produkcję. Tylko oczywiście zwiększeniu wymagań musi towarzyszyć zwiększona troska o człowieka. I tak to kodeks przedstawia.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#PoselAnnaKochanowska">Kodeks wyraźnie łączy prawa i obowiązki i w tym tkwi jego wychowawcza intencja. Poszerza także działanie demokracji socjalistycznej w zakładzie, powierzając ważną funkcję rozstrzygania sporów pracownika z zakładem — gronu osób społecznie działających w zakładowych komisjach rozjemczych. Kładąc nacisk na polubowne załatwianie spraw — uczy współżycia.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#PoselAnnaKochanowska">Być może 19 tysięcy spraw rozpatrywanych przez zakładowe komisje rozjemcze nie wymaga absorbowania aż 115 tysięcy członków tych komisji, ale sądzę, że taka przeszkolona w prawie pracy armia, wybrana spośród wzorowych pracowników, przyczynia się do znajomości przepisów kodeksu wśród załóg, a jest to nie mniej ważne niż samo rozpatrywanie spraw wniesionych na forum komisji.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#PoselAnnaKochanowska">W świetle przedstawionych nam materiałów przez Ministerstwo Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, Ministra Sprawiedliwości i Sąd Najwyższy, znajomość przepisów kodeksu nie przedstawia się ciągle najlepiej — wymaga to więc podjęcia różnych działań. Jest to ten akt prawny, z którym powinny swoich wychowanków zapoznawać szkoły. Na pewno dobrym posunięciem jest wprowadzenie do zajęć dydaktycznych na niektórych kierunkach studiów znajomości kodeksu. Tutaj należałoby położyć nacisk na obowiązki kierownictwa zakładów pracy. Wykłady te należałoby organizować we wszystkich uczelniach.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#PoselAnnaKochanowska">Zanim jednak następne roczniki wychodzić będą ze szkół ze znajomością omawianej ustawy, niezbędne jest zapoznawanie z nią — talk od strony praw, jak i obowiązków — młodych ludzi podejmujących po raz pierwszy pracę. Według przedstawionej nam informacji, najczęściej zmieniają pracę właśnie ludzie młodzi, bez kwalifikacji zawodowych i to oni najbardziej się przyczyniają do fluktuacji kadr. Nie dziwi mnie to. Człowiek bez kwalifikacji nie wie jeszcze co by chciał w życiu robić. Zdarza się, że przybywa do miasta ze wsi lub miasteczka i szuka jakiejkolwiek roboty, żeby się — „zaczepić”, zanim zorientuje się w otoczeniu i własnych możliwościach. A nim znajdzie sobie swoje miejsce w świecie, musi doświadczyć na własnej sikorze — gorzej jeśli i na mieniu zakładu — do czego się nadaje.</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#PoselAnnaKochanowska">Myślę, że powinniśmy rozliczać zakłady pracy z umiejętności zatrzymywania młodej kadry, jej adaptowania i wychowywania. Zakład produkcję daje mam na dzisiaj, ale kadrę wychowuje na 40 lat pracy i to jest ogromnie ważna i za mało doceniana funkcja. Czy nie powinniśmy przy przyznawaniu nagród i odznaczeń brać tego w większym stopniu pod uwagę? Czy nie powinniśmy także z tego punktu widzenia oceniać służb pracowniczych? Chyba czas stawiać i im większe wymagania. Wydaje się, że niedoskonałość wielu regulaminów pracy, nieprzestrzeganie ich również świadczy o niedostatecznej pracy służb socjalnych i o zbyt małym wpływie radców prawnych, zatrudnionych przez większe jednostki.</u> + <u xml:id="u-39.11" who="#PoselAnnaKochanowska">Niezaprzeczalną rolę odegrały w popularyzowaniu Kodeksu pracy środki masowego przekazu, którym sprawiedliwość odda je także opracowanie resortu pracy, wymieniając prócz radia i telewizji, również — „Trybunę Ludu”, „Życie Warszawy” i — „Głos Pracy”. Pragnę dorzucić jeszcze jeden tytuł: „Kurier Polski”, który w ciągu ostatnich lat pomad sto osób obdarzył „Nagrodą Kowalskich” przyznawaną za inicjatywę, gospodarność i lepszą od przeciętnej robotę, czyli za cechy tak podkreślane przez Kodeks pracy i tak nam bardzo w społeczności pracującej potrzebnie. Miarą wagi, jaką przykładamy w Stronnictwie Demokratycznym do tych zagadnień jest, że nagrody te wręcza przewodniczący naszego Centralnego Komitetu.</u> + <u xml:id="u-39.12" who="#PoselAnnaKochanowska">Sądząc z doniesień prasowych, dotyczących zamierzeń powstałego w rezultacie zaleceń 11 Krajowej Konferencji Partyjnej przy katowickiej wojewódzkiej radzie narodowej Komitetu Kontroli Społecznej — i ta nowa instytucja, interesując się dyscypliną zatrudnienia i płac, zajmie się także funkcjonowaniem omawianego aktu ustawodawczego i przyczyni się do lepszego egzekwowania jego postanowień.</u> + <u xml:id="u-39.13" who="#PoselAnnaKochanowska">Przedpołudniowa debata poświęcona była problematyce rad narodowych. Chciałabym nawiązać do działalności rad, gdyż wydaje mi się, że również one mogą i powinny spełniać ważną rolę kontroli wdrażania Kodeksu pracy. Szczególnie komisje przestrzegania prawa i porządku publicznego mogłyby śledzić funkcjonowanie ustawy na swoim terenie, współpracując z innymi komisjami, np. z komisją handlu i usług w sprawie sprzedaży alkoholu w pobliżu zakładów pracy, co ułatwia niewątpliwie zdobywanie i picie alkoholu w godzinach pracy. Niestety, nie często się słyszy, żeby korzystając z przepisów kodeksu zakłady rozstawały się z z takimi pracownikami. Społeczeństwo domaga się, i słusznie, energiczniejszej walki z pijaństwem — była dzisiaj o tym mowa. To są postulaty powtarzające się na wielu spotkaniach poselskich.</u> + <u xml:id="u-39.14" who="#PoselAnnaKochanowska">Sądzę, że takie wsparcie naszej dyskusji długofalowymi działaniami radnych byłoby bardzo pożyteczne. Dużą rolę mogłyby tu odegrać także zakładowe zespoły radnych.</u> + <u xml:id="u-39.15" who="#PoselAnnaKochanowska">Kończąc moje wystąpienie, chciałabym powtórzyć za znawcą historii prawa profesorem Konstantym Grzybowskim, iż — „Aktami prawnymi nie można przebudować gospodarki i świadomości ludzi. Przeciwnie, to zmiana warunków i świadomości wywołuje potrzebę kodyfikacji”. Ale znakomity autor pisał dalej: — „Mądre prawo, mądra akcja wychowawcza wprawdzie same nie stworzą nowej świadomości, ale mogą proces tworzenia się jej przyspieszyć”. I tego chyba także oczekujemy od dalszego wdrażania Kodeksu pracy.</u> + <u xml:id="u-39.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Ryszard Bender.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselRyszardBender">Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Uchwalony 26 czerwca 1974 roku przez Sejm, a wprowadzony w życie z dniem 1 stycznia 1975 roku Kodeks pracy przyniósł nie tylko kodyfikację prawa pracy, ale wprowadził również szereg nie znanych dotychczas rozwiązań, których potrzeba była od dawna odczuwana. Do tych bezspornych osiągnięć Kodeksu pracy zaliczyć należy zniesienie różnic w sytuacji prawnej pracowników fizycznych i umysłowych, wprowadzenie zasady ochrony trwałości stosunku pracy przed bezzasadnym jego wypowiedzeniem, ograniczenie odpowiedzialności pracownika przed skutkami jego winy nieumyślnej.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselRyszardBender">Przy tych pozytywach można by nie poprzestać, można by wymieniać dalsze, jest ich wiele. Idzie jednak o dalsze doskonalenie oddziaływania Kodeksu pracy.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselRyszardBender">Wysoka Izbo! Realizacja kodeksu w praktyce, jak wskazują chociażby opracowania przedstawione nam przez Sąd Najwyższy, Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, nasuwa cały szereg uwag co do sposobu stosowania kodeksu, podpowiada też potrzebę poszukiwania dalszych rozwiązań. Mówił o tym zresztą i wskazywał na te potrzeby Minister Rudolf. Kodeks jest bowiem zarówno zbiorem praw, jak i obowiązków. Sygnały w tej sprawie docierają do nas ód samych zainteresowanych. Kierują je oni również do Koła Poselskiego „Znak”. Jakie to są sprawy? Dotyczą one także problemów dostrzeżonych we wspomnianych wyżej opracowaniach Sądu Najwyższego i obu ministerstw. W opracowaniu Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych dotyczącym wdrażania Kodeksu pracy mowa jest o wprowadzonych po 1971 roku tzw. branżowych taryfikatorach kwalifikacyjnych dla pracowników umysłowych, w szczególności dla kadry kierowniczej. Z drugiej strony wiemy jednak, że z 2 300 tys. pracowników zatrudnionych na stanowiskach wymagających wykształcenia wyższego względnie średniego — 24%, czyli 550 tys. takich warunków nie spełnia. Czy mogą oni właściwie kierować i wdrażać — jak to mówimy — Kodeks pracy? Pytanie raczej retoryczne.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#PoselRyszardBender">Mówiliśmy przed chwilą o walorach kodeksu chroniących pracownika przed odpowiedzialnością za jego winę nieumyślną. Problem w tym jednak, że kodeks jednocześnie nie precyzuje przejrzyście sytuacji — a przynajmniej nie zawsze — w których uznać należy istnienie winy umyślnej pracownika. Nabiera to szczególnego znaczenia w odniesieniu do pracowników szczebla kierowniczego. Należy zastanowić się, czy nie mamy tu do czynienia z jednostronnym rozumieniem roli prawa mającym — według niektórych kierowników zakładów pracy — spełniać dla nich „funkcję ochronną”, jak to dosadnie stwierdzono w sprawozdaniu Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#PoselRyszardBender">Wiadomo też, że sądy powszechne mają nieraz trudności z dopozwaniem kierowników zakładów pracy w toczących się już procesach sądowych. Różne sytuacje sprawiają, że ci kierownicy tam się nie zjawiają.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#PoselRyszardBender">Z pracą wiąże się ściśle sprawa należytego zabezpieczenia pracownika na wypadek jego inwalidztwa. Jak wiadomo, wszelkie sprawy sporne o renty inwalidzkie rozstrzygane są jednoinstancyjnie, w odróżnieniu od innych spraw emerytalnych. Jest to jedyny przypadek w naszym sądownictwie opartym na zasadzie 2-instancyjności, a dotyczy on spraw o szczególnej doniosłości społecznej. W sprawach tych odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych trafiają wprost do tzw. OSPUS, czyli okręgowych sądów pracy i ubezpieczeń społecznych, z pominięciem rad nadzorczych oddziałów ZUS. Od orzeczenia wspomnianych sądów nie służy też w zwykłym trybie odwołanie do Sądu Najwyższego — a tylko w drodze rewizji nadzwyczajnej. Potrzeba zapewnienia kontroli orzeczeń w trybie odwoławczym w II instancji sądowej jest tu chyba szczególnie paląca.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#PoselRyszardBender">Osiągnięciem kodeksu jest stworzenie możliwości odwołania do okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych od decyzji komisji orzekających w sprawach pracowniczych. To jest bezsprzecznie osiągnięcie kodeksu. Komisje te spełniają ważną i pożyteczną funkcję — słyszeliśmy z dzisiejszych wystąpień. Błędem byłoby jednak sądzić, że dostatecznie one już okrzepły, że zawsze decydują właściwie i że zawsze zasiadają w nich ludzie właściwego, dużego formatu. Dam przykład z — „science fiction” niemalże, chociaż rzeczywisty. Od jednego ze stoczniowców w grudniu 1977 r. wpłynął pozew o należność za pracę do sądu, który wyznaczy Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Przewodniczący zakładowej komisji rozjemczej w jego miejscu pracy orzekł, że komisja w ogóle nie rozpatrzy jego wniosku w tym celu, aby jej żaden sąd rozpatrzyć nie mógł... Bo jeśli nie wpłynie wniosek od komisji, sąd nie będzie miał inicjatywy. Pracownik ten w liście skierowanym do Koła Poselskiego — „Znak” prosi „całe zgromadzenie Sejmu”, żeby znalazło taki sąd, który byłby władny, bez wstępnej decyzji komisji rozjemczej, rozpatrzyć jego sprawę.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#PoselRyszardBender">Konieczność więc stałego instruktażu i kontroli działania komisji jest warunkiem prawidłowego dalszego wdrażania kodeksu. Ten wniosek nasuwa się wprost.</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#PoselRyszardBender">Przejdę do innej kwestii, dosyć chyba ważnej i ciekawej — układy zbiorowe. Rola ich przy obecnym kodeksie wyraźnie zmalała. Musimy to sobie powiedzieć. Różne na to złożyły się przyczyny. Układy zbiorowe spełniały jednak ważną funkcję. Wypróbowywały mianowicie rozwiązania spraw pracowniczych nie przewidziane w ustawie, ale niesprzeczne z nią możliwie. Dziś układy zbiorowe służą głównie realizacji uprawnień i obowiązków wynikających z samej ustawy. Nie są już — „poligonem doświadczalnym”, jakim były kiedyś dla prawodawstwa pracy, korzystnym jakże często dla pracowników.</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#PoselRyszardBender">Rozszerzanie znaczenia układów zbiorowych byłoby społecznie korzystne. Sądzę, że dla związków zawodowych układy zbiorowe, właściwie ujęte, mogą zawsze stanowić wdzięczne pole działalności i inicjatyw. Na tle występującego w niektórych rejonach kraju niedoboru siły roboczej (o czym słyszymy coraz częściej), a także konieczności coraz to bardziej racjonalnego, uważnego gospodarowania zasobami ludzkimi — szczególnego znaczenia nabiera możliwie pełna realizacja konstytucyjnej zasady prawa do pracy. Zasada ta to chluba naszego ustroju. Tym bardziej należy zabiegać o jej najpełniejszą realizację. Realizacja tego prawa — to przede wszystkim pole działania organów zatrudnienia, komórek kadrowych i kierowników zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#PoselRyszardBender">Organy zatrudnienia nie mogą ograniczać się do formalnego pośrednictwa przy zawieraniu umów i milczącego akceptowania zatrudnienia według różnych bieżących układów, sytuacyjnych momentów, nieraz według powiedzeń: — „ty mi załatwisz, ja ci załatwię”, kumoterstwa, o którym słyszeliśmy, które się zdarza, nierzadko asekuranctwa, które też jest przecież niepotrzebne. Prowadzi to nie tylko do tzw. selekcji negatywnej w zatrudnieniu, ale powoduje wręcz chaos i brak rozeznania potrzeb. A organy zatrudnienia powinny być dla władzy, dla ministerstw, dla Rządu, właśnie źródłem dokładnych, precyzyjnych informacji.</u> + <u xml:id="u-41.11" who="#PoselRyszardBender">Należałoby na organy zatrudnienia nałożyć obowiązek stałej troski o dostarczenie pracy osobie zgłaszającej gotowość jej podjęcia, a nie wystarczy bezradne rozkładanie rąk. Winny one mieć obowiązek w ściśle oznaczonym terminie wskazać pracę najbliższą kwalifikacjom zainteresowanego. W wypadku niemożliwości znalezienia chwilowo takiej pracy, organy te osobie poszukującej zatrudnienia powinny zapewnić, do momentu znalezienia pracy, odpowiednie świadczenia pieniężne i socjalne, by nie cierpiał z braku zatrudnienia pracownik, a zwłaszcza jego rodzina. Naturalnie nie dotyczy to osób, które notorycznie uchylają się od podjęcia pracy. To musimy wyraźnie powiedzieć.</u> + <u xml:id="u-41.12" who="#PoselRyszardBender">Okresy pozostawania bez pracy przed wyzwoleniem kraju zaliczane są dziś do okresów zatrudnienia dla celów emerytalnych. Możliwości takiej nie mogą być pozbawieni ci, którym organy zatrudnienia nie potrafią aktualnie znaleźć pracy najbliższej ich możliwościom — w tym wypadku, gdy oni chcą tej pracy. Kodeks pracy stworzył już prawidłowy precedens uregulowania tego problemu. Objął mianowicie świadczeniami wyrównawczymi z art. 177 § 4 kobiety ciężarne, z którymi wskutek likwidacji zakładu, rozwiązano umowę o pracę, a nie dano innego zajęcia. Precedens jest już, można spróbować dalej tą drogą kroczyć.</u> + <u xml:id="u-41.13" who="#PoselRyszardBender">Potrzeba świadczeń wyrównawczych to nie zagadnienie teoretyczne. Wskutek inercji i wspomnianego asekuranctwa niektórych terenowych organów zatrudnienia — działających niekiedy według prawa Parkinsona — zdarza się, że przez czas pewien dana osoba czy szereg osób pozostaje bez pracy. A nawet gdyby to były sporadyczne wypadki, gdyby były nimi objęte tylko jednostki, to też trzeba tym jednostkom wyjść naprzeciw. A że jednostki w takich sytuacjach się znajdują, to jest faktem. Dam przykład. Absolwentka przemierza szereg województw, żeby znaleźć możliwość zatrudnienia. Jest realistką, nie myśli o jakiejś renomowanej szkole średniej, nie myśli o bibliotekach bardzo eksponowanych. Chce dostać jakąkolwiek pracę, w jakiejkolwiek bibliotece, świetlicy czy gdziekolwiek. Czas mija. Jest bez zajęcia, jest u mamy — ale taka sytuacja nie powinna trwać w sposób ciągły.</u> + <u xml:id="u-41.14" who="#PoselRyszardBender">Dalszy przykład: absolwentka kończy studia, jeszcze nie wymienia legitymacji na dyplom, idzie do szpitala z racji posiadania tej legitymacji. Wychodzi ze szpitala, bierze dyplom, nie ma legitymacji, ma jechać do sanatorium, nie może dostać skierowania do sanatorium, bo nie ma pracy. Jakie jest z tego wyjście: ogromnie trudne. Znalazło się ono — rozpoczęła drugi kierunek studiów, może z pożytkiem, i będzie mogła skorzystać z leczenia w sanatorium.</u> + <u xml:id="u-41.15" who="#PoselRyszardBender">Inny jeszcze przykład — i może na nim skończę cytowanie przykładów: absolwent, który z radością biegnie, żeby wziąć godziny zastępcze z racji urlopu nauczyciela w jednej ze szkół podstawowych, otrzymuje te godziny, ale po tygodniu jego zwierzchnik przychodzi i stwierdza: „Proszę Pana, jest Pan absolwentem Katolickiego Uniwersytetu, ja jestem za mało wpływowy, żebym mógł znieść tę Pana oryginalność u siebie. Ma pan wynagrodzenie za cały miesiąc i niech Pan mnie zrozumie”.</u> + <u xml:id="u-41.16" who="#PoselRyszardBender">Nieraz takich drżących urzędników możemy spotkać. Nie są to nagminne wypadki w odniesieniu do uczelni, którą wspomniałem i w której pracuję, ale nie są też zupełnie sporadyczne. Jako posła martwi mnie to, martwi bardzo. Wierzę, że niebawem będzie to zupełna przeszłość.</u> + <u xml:id="u-41.17" who="#PoselRyszardBender">Wysoki Sejmie! Jeszcze jedna sprawa więżąca się z problemami dotąd poruszonymi. Sprawa osób duchownych i sióstr zakonnych. Mówiłem o tym z tej trybuny 31 marca ub. roku. Stwierdziłem, iż należałoby włączyć do powszechnego systemu świadczeń socjalnych i ubezpieczeń społecznych, wynikających z zatrudnienia, osoby duchowne i zakonne zatrudnione w instytucjach kościelnych na zasadach umowy o pracę. Boleję, że sprawa ta nadal tkwi w martwym miejscu, że nie ma zmian. Trudno żądać, żeby te osoby same występowały. Jesteśmy politycznymi działaczami katolickimi. Do nas należy upominanie się o to. W związku z tym występuję z nieśmiałym apelem do Pana Premiera, do Rządu, żeby ta sprawa mogła jakoś ruszyć z miejsca i być sfinalizowana.</u> + <u xml:id="u-41.18" who="#PoselRyszardBender">Raz jeszcze pragnę podkreślić: duchowieństwo, to krew z krwi i kość z kości naszego narodu, także tej chłopskiej i proletariackiej jego części. Osoby duchowne nie mogą pozostawać dłużej jako jedyna i ostatnia grupa w państwie poza naszym ustawodawstwem pracy i socjalnym. To też ludzie pracy; służą i to dobrze służą narodowi.</u> + <u xml:id="u-41.19" who="#PoselRyszardBender">Wysoka Izbo! Pragmatyk zupełny a takich sporo, powie: po cóż tyle roztrząsań w Sejmie nad kodeksem i jego stosowaniem. Przecież prawo prawem, a życie życiem i rwie ono swoim nurtem. Nurt jednak można i należy regulować. Stąd też nasza słuszna troska w dzisiejszej dyskusji o właściwe wdrażanie Kodeksu pracy.</u> + <u xml:id="u-41.20" who="#PoselRyszardBender">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-41.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Jan Kubit.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselJanKubit">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu chciałbym omówić niektóre problemy wynikające z realizacji postanowień Kodeksu pracy, uchwalonego przez Sejm PRL. Podstawę mojego wystąpienia stanowi ocena jego stosowania dokonana przez Wojewódzki Zespół Poselski w Elblągu oraz własne doświadczenia z pracy w elbląskim — „Zamechu”, a także, w ostatnim okresie, z pracy w Elbląskim Kombinacie Budowlanym.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#PoselJanKubit">Na wstępie pragnę podkreślić, że uchwalony przez Sejm Kodeks pracy — jest pierwszym kodeksem w historii naszego ustawodawstwa pracy i jego rola społeczna i wymowa polityczna daleko wykraczają poza ważność unormowań jurydycznych. Szczególne jego znaczenie polega na podkreśleniu, że socjalistyczny system społeczny w naszej ojczyźnie jest oparty na pracy, ma jej jakości.</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#PoselJanKubit">Konstytucyjne prawo do pracy podlega specjalnej ochronie i dlatego też kodeks określa zarówno prawa, jak i obowiązki pracownika. Ponad 3-letnia praktyka potwierdziła w pełni słuszność, zasadność i aktualność sformułowań zawartych w Kodeksie pracy.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#PoselJanKubit">W świetle postanowień II Krajowej Konferencji PZPR niektóre zasady prawa pracy zasługują na specjalne podkreślenie, a ich aktualność nabiera rangi pierwszoplanowej. Dotyczy to głównie art. 13, który mówi, że — „Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za pracę odpowiednio do jej rodzaju, ilości i jakości”.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#PoselJanKubit">Praktyka, zwłaszcza w budownictwie, potwierdza poważne rezerwy tkwiące w stosowaniu nowoczesnych, wielkoprzemysłowych systemów pracy z jednej strony — oraz przeszkody w prawidłowym działaniu tkwiące w przestarzałych systemach płacowych, na przykład w usługach transportowych z drugiej strony. Kodeks jest w tym przypadku również doskonałym instrumentem, pozwalającym na prawidłowe rozwiązywanie i tych problemów.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#PoselJanKubit">W budownictwie mieszkaniowym, w wyniku konsekwentnej realizacji uchwał VI i VII Zjazdu PZPR nastąpiły istotne, powiedziałbym rewolucyjne, przemiany w technice wytwarzania w wyniku budowy stu kilkudziesięciu fabryk domów, znacznego oprzyrządowania technicznego czynności montażowych, wprowadzenia wielu nowych agregatów podnoszących wydajność prac wykończeniowych. W sposób odczuwalny zostały poprawione warunki socjalne załóg budowlanych. Są to więc przesłanki tworzące mocną bazę techniczną dla przyspieszonego rozwoju budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#PoselJanKubit">Wiele mamy jednak do zrobienia w zakresie poprawy organizacji, zwiększenia wydajności pracy i likwidacji marnotrawstwa materiałów, a także lepszego wykorzystania czasu pracy, drogiego sprzętu.</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#PoselJanKubit">Bardzo pomocne, w przypadku naszego kombinatu budowlanego okazały się doświadczenia przeniesione wprost z przemysłu. Wykorzystaliśmy je w nowym systemie przygotowania produkcji, w kompleksowej organizacji placu budowy, w przemysłowym systemie organizacji produkcji zarówno w fabryce domów, jak i na placu budowy. Ale również przenieśliśmy do budownictwa nowe systemy płacowe, jak na przykład tzw. akord wiązany, który jednoczy interesy wszystkich uczestników montażu budynków, a także w samej fabryce domów, tzw. akord progresywny, zwiększający zainteresowanie brygad podnoszeniem jakości i ilości produkcji.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#PoselJanKubit">Doświadczenia nasze są pozytywne i wykazują poważne rezerwy, których wykorzystanie przyczynia się do radykalnej poprawy efektywności naszego gospodarowania. Obciąłbym jednak w tym miejscu wskazać na niektóre przeszkody utrudniające postęp w prawidłowym powiązaniu płacy z efektami pracy.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#PoselJanKubit">Po pierwsze — w budownictwie ogólnym średnie wyrobienie normy dawno przekroczyło 250%, co przy stawce 10,50 zł za godzinę spowodowało powszechne stosowanie normy — „zarobkowej” a nie technicznej, co nie sprzyja wzrostowi wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#PoselJanKubit">Po drugie — w usługach transportowych nadal obowiązuje zasada rozliczania z tak zwanych — „tonokilometrów”, a przecież my potrzebujemy konkretnych usług zarówno pod względem rodzaju, jak i jakości. Próby urealnienia — „tonokilometrów” wpisywanych do dokumentów transportowych powodują nie zamierzone skutki. Zmiany w systemie rozliczeń transportowych wydają się uzasadnione i pilne.</u> + <u xml:id="u-43.11" who="#PoselJanKubit">Myślę, że wymienione przykłady pozwalają na sformułowanie dwóch ogólniejszych wniosków:</u> + <u xml:id="u-43.12" who="#PoselJanKubit">1) w budownictwie mieszkaniowym, które szybko przekształca się w system uprzemysłowiony, należy śmiało korzystać z wielkoprzemysłowych metod organizacji i zarządzania, 2) uznać za celowe i wdrażać w życie postanowienia Kodeksu pracy dotyczące sprzężenia wynagrodzenia za pracę z jej jakością i ilością przez stosowanie nowoczesnych systemów płacowych.</u> + <u xml:id="u-43.13" who="#PoselJanKubit">Jest to niezbędny warunek pełnej realizacji postanowień II Krajowej Konferencji PZPR w dziedzinie podnoszenia efektywności gospodarowania w priorytetowych dziedzinach gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-43.14" who="#PoselJanKubit">W ostatniej części swojego wystąpienia chciałbym ustosunkować się do postanowień Kodeksu pracy, dotyczących świadczeń przysługujących w okresie czasowej niezdolności do pracy. Jak wiadomo ta problematyka została uregulowana ustawą Sejmu z 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Jest to dokument o niezwykłej randze społecznej, stanowiący kolejne ogniwo w konsekwentnej realizacji programu socjalnego naszej partii.</u> + <u xml:id="u-43.15" who="#PoselJanKubit">Obywatel Minister Zdrowia i Opieki Społecznej występując przed telewidzami oświadczył, że stan zdrowotności społeczeństwa, a zwłaszcza młodzieży jest dobry i ulega stałej poprawie. I takie też jest odczucie społeczne. Stale jednak wzrastające wypłaty zasiłków chorobowych i wzrastająca absencja chorobowa oraz stopień wykorzystania zasiłków opiekuńczych (prawie 100%) świadczą o nadużywaniu dobrodziejstw płynących z ogromnych osiągnięć polityki socjalnej naszej partii i państwa. Skala tego negatywnego zjawiska jest tak duża, że przyszła pora na podjęcie skutecznych środków zmierzających do jego zahamowania i przeciwdziałania.</u> + <u xml:id="u-43.16" who="#PoselJanKubit">Określone w art. 47 omawianej ustawy zasady okazały się niewystarczające i praktycznie — „czek gotówkowy” wypisywany przez organy służby zdrowia na druku L 4 pozostaje poza strefą skutecznej kontroli.</u> + <u xml:id="u-43.17" who="#PoselJanKubit">Z uwagi na rozmiar wydatkowanych społecznych środków i naruszanie zasad moralnych i norm współżycia społecznego, które napotykają potępienie większości załóg pracowniczych — nie możemy być obojętni w stosunku do osób nadużywających ciężko wypracowanych pracą przywilejów socjalnych, a także nie możemy być obojętni w stosunku do systemu, który pozostawia poza ścisłą kontrolą wydatkowanie tak poważnych kwot, pomniejszających nasz dochód narodowy. Problem ten proponuję skierować do właściwych organów rządowych i sejmowych celem szczegółowego rozpatrzenia.</u> + <u xml:id="u-43.18" who="#PoselJanKubit">Wysoki Sejmie! Kraj nasz, nasza partia, z nowymi siłami przystąpiła do realizacji trudnych i ambitnych zadań 1978 r., wymagających podniesienia na znacznie wyższy poziom efektywności gospodarowania i wykorzystania wszystkich możliwości i środków, jakie zostały przez nas, Polaków, wspólnie wypracowane. Takie zadania postawiła przed całym narodem II Krajowa Konferencja Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Z dumą i gotowością do realizacji przyjęli je na siebie członkowie partii, klasa robotnicza i całe społeczeństwo naszego województwa elbląskiego w przekonaniu, że właśnie praca i jej jakość pomnażać będą dorobek naszej socjalistycznej ojczyzny. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-43.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Udzielam głosu obywatelowi posłowi Stanisławowi Rostworowskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Słuszna jest teza, że podstawowym celem podejmowanych działań w minionym 7-leciu było właściwe sprzężenie przesłanek polityki społecznej z polityką ekonomiczną. I w tym też kontekście należy rozpatrywać stan wdrażania aktu prawnego, o którym dziś mówimy. Kodeks pracy, jakkolwiek osadzony w kontekście polityki społecznej, a może właśnie dlatego, był aktem ustawowym tej miary, iż wywarł również wpływ na układ czynników konstytuujących ustrój państwa. Starczy tu wskazać na zasady i charakter celów, którym miał służyć. A więc na zasady jedności praw i obowiązków pracowniczych, jednoosobowego kierownictwa, aktywnego uczestnictwa załóg w życiu zakładów pracy czy wreszcie umocnienia praworządności w ramach zależności wynikających ze stosunku pracy.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#PoselStanislawRostworowski">Dla generalnych założeń ustrojowych najistotniejsze znaczenie ma zasada jedności praw i obowiązków pracowniczych. Przeszłość ustroju burżuazyjnego, w którym istniał podział pomiędzy kapitałem a pracą, stwarzała sytuację, iż przeważająca część ludzi była zmuszona do świadczenia swej pracy, podczas gdy dysponenci kapitału nie byli i notabene po dziś dzień nie są zobowiązani do zapewnienia zatrudnienia i wynagrodzenia ofiarującym pracę. W ustroju socjalistycznym zależności te zostały diametralnie odwrócone. Państwo, przestrzegając zasad sprawiedliwości społecznej, zapewnia zdolnym do aktywności zawodowej członkom społeczeństwa zarówno zatrudnienie i wynagrodzenie, jak i warunki do korzystania z rozwiniętego systemu świadczeń społecznych. Uprawnienia te niejako dane, zagwarantowane konstytucyjnie i realizowane w praktyce, nie muszą jednak automatycznie wpływać na wzrost aktywności pracowniczej zatrudnionych. W ustroju naszym utrzymanie właściwie pojętej dyscypliny pracy na ogół wymaga głębszych motywacji.</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#PoselStanislawRostworowski">Kodeks pracy był pierwszym aktem w naszym ustawodawstwie, który tak wyraźnie wprowadził zasadę jedności praw i zobowiązań obywatelskich. Ukazał społeczeństwu prawdę, że państwo, jako podmiot rozwoju społeczno-gospodarczego narodu, świadcząc zatrudnienie, wynagrodzenie i przywileje socjalne — ze strony obywateli musi otrzymać świadczenie w postaci pracy. Wspomniana zasada staje się więc czynnikiem koherencji ustroju społecznego. Lecz w gruncie rzeczy ma ona nadal charakter wymogu moralnego. Jej wdrażanie musi być wzmocnione z jednej strony czynnikami motywacyjnymi, z drugiej strony czynnikami dyscyplinującymi proces pracy. Odnoszę wrażenie, że analiza zbieżności tych dwóch czynników ma podstawowe znaczenie dla oceny procesu właściwego wdrażania społecznego ustawy.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#PoselStanislawRostworowski">W założenia strategii rozwoju społeczno-gospodarczego kraju w latach ostatnich wkomponowany został czynnik dynamicznego wzrostu płac. Stanowił on, obok wzrostu uzbrojenia technicznego pracy i pogłębienia kwalifikacji zatrudnionych, jedną z podstawowych przesłanek motywacyjnych zwiększonej wydajności pracy. Czynnik ten jako wyprzedzający zamierzony wzrost wydajności pracy musiał napotkać barierę w postaci niedostatecznego dopływu towarów, jaki na rynku powinien był równoważyć znaczny przyrost dochodów pieniężnych ludności. A zatem troska o zachowanie równowagi pieniężno-rynkowe j w kraju musiała wpłynąć hamująco na dalsze stosowanie wzrostu płac jako czynnika motywującego wydajność pracy. Mimo to jednak właśnie na polu polityki płacowej Ministerstwo Pracy, Płac i Spraw Socjalnych może odnotować wiele liczących się rezultatów o charakterze strukturalnym. Zwiększenie udziału płacy zasadniczej w całości wynagrodzenia wielu pracowników sprzyja zalecanej przez kodeks tendencji do podnoszenia kwalifikacji zawodowych zatrudnionych. Szeroko stosowany system płac akordowo-premiowych pracowników wytwórczych, choć w zasadzie preferuje ilościowy wzrost produkcji, dzięki jednak wmontowanym parametrom jakościowym, może odgrywać również swą motywacyjną rolę dla produkcji towarów uszlachetnionych jakościowo. Zakładowy fundusz nagród, dodatki za wysługę lat, fundusz mistrzowski — oto dalsze czynne stymulatory lepszej jakości i bardziej przestrzeganej oszczędności materiałowej w procesie wytwórczym.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#PoselStanislawRostworowski">Motywacyjna siła bodźców finansowych ma jednak swe ograniczenia. Inne czynniki motywacyjne wiązały się z kolejnymi zasadami wprowadzonymi przez Kodeks pracy, a więc z zasadą jednoosobowego kierownictwa i współudziału załóg w odpowiedzialności za zakład pracy. Analizy wdrożenia kodeksu często zagadnienia te pomijają. Kodeks pracy został uchwalony w 1974 r., a rok wcześniej przystąpiliśmy do wprowadzania nowego systemu ekonomiczno-finansowego w części zjednoczeń i przedsiębiorstw. Kodeks mógł stanowić liczące się wsparcie dla tego procesu, który jednak na przełomie lat 1975/76 został zahamowany. W nowych warunkach funkcje jednoosobowego kierownika zakładu pracy często nabierały charakteru nominalnego. Wzrastające acz konieczne opodatkowania funduszu płac, limitowanie zatrudnienia i materiałów z importu, ścisłe wyznaczanie wskaźników produkcji włączało kierownictwo przedsiębiorstw w określony system uzależnień. Dopiero dzięki modyfikacji systemu ekonomiczno-finansowego i uznaniu jego priorytetu przez II Krajową Konferencję Partyjną będziemy mogli oceniać narastający tok zbieżności założeń Kodeksu pracy z polityką ekonomiczną stosowaną w kraju. Zmodyfikowany system ekonomiczny uwzględnia bowiem uprawnienia kierownictwa przedsiębiorstw do szerszego dysponowania funduszem płac, dokonywania zakupów za granicą maszyn i urządzeń oraz do wprowadzania szybko rentownych przedsięwzięć modernizacyjnych. Są to postanowienia korzystne, stawiające na element inwencji osobistej ludzi kierujących przedsiębiorstwami.</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#PoselStanislawRostworowski">Pozostaje jeszcze współtowarzyszący tym przedsięwzięciom czynnik załogi. W zakładzie pracy istnieje w zasadzie kilka kolektywów pracowniczych współuczestniczących w decyzjach jednoosobowego zwierzchnika. A więc jest egzekutywa, kolegium kierownicze, rada zakładowa, konferencja samorządu robotniczego. Ranga i współdziałanie tych czynników są różne, niekiedy bardzo znaczne. Ale zarazem najczęściej przebieg decyzji ma charakter odgórny, to znaczy biegnie od kolektywów węższych do aprobaty przez najszersze. Czy zapewnia to dostatecznie funkcjonalny system wyzwalania inicjatywy załogi? Niełatwo jest na to pytanie odpowiedzieć.</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#PoselStanislawRostworowski">Ważną rolę odgrywają służby socjalne jako organizator życia kulturalnego i wypoczynku załogi. Niemniej jednak można odnieść wrażenie, że pełnego obrazu wdrożenia, szczególnie zasad zawartych w III rozdziale Kodeksu pracy jeszcze nie posiadamy. Dobrze, że dziś z ust Edwarda Gierka padły słowa o roli podniesienia autorytetu samorządów robotniczych.</u> + <u xml:id="u-45.7" who="#PoselStanislawRostworowski">Zdolność twórczą każdego systemu ekonomicznego m.in. charakteryzuje umiejętność sięgania do coraz głębszych rezerw. Tą rezerwą na obecnym poziomie wysoko rozwiniętej gospodarki kraju jest właśnie inicjatywa ludzka. Do niej odwołuje się wielka reforma ustroju gospodarczego, wyrażająca się we wprowadzeniu zmodyfikowanego systemu ekonomiczno-finansowego w coraz większej ilości resortów. Reforma ta będzie musiała także modyfikować układ czynników stanowiących o wytwórczości produkcyjnej w przedsiębiorstwie. Bowiem proces wdrażania Kodeksu pracy powinien być przede wszystkim analizowany w jego funkcjach motywacyjnych, sprzyjających zwiększeniu efektywności pracy, inwencji w poszukiwaniu korzystnych rozwiązań technicznych i organizacyjnych, sprzyjających przestrzeganiu oszczędności materiałowej wykorzystywanych zasobów.</u> + <u xml:id="u-45.8" who="#PoselStanislawRostworowski">Nieodzownie sojusznikiem owej inwencji powinna być wzmożona odpowiedzialność i poczucie dyscypliny pracowniczej. Kodeks pracy, zapewniając ochronę stosunku pracowniczego na drodze współdziałania instancji rozjemczych z sądowniczymi, pogłębił praworządność w dziedzinie stosowania prawa pracy. W wielu dużych zakładach produkcyjnych zwiększył się stopień zdyscyplinowania załóg — na przestrzeni 1976 roku ilość odnotowanych wykroczeń w stosunku do roku poprzedniego spadłą o 27%. Czas pracy robotnika jest dziś ściśle mierzony, i wyliczany. Jednocześnie trzeba jednak stwierdzić, że procesy dyscyplinujące pracowników biur i instytucji usługowych; są na ogół znacznie mniej dostrzegalnie. Można uznać opinię, że uwaga Rządu koncentruję się na wielkich jednostkach gospodarczych, a sektory nieprodukcyjne odczuwają określone braki nakładów mogących mieć wpływ na sam proces pracy. Nie zmienia to jednak faktu, że brak przestrzegania zasad dyscypliny pracy w sektorze szeroko pojętych usług, przykładowo komunikacyjnych, pocztowych, gastronomicznych, a nawet związanych ze świadczeniami służby zdrowia nie może zyskiwać aprobaty społecznej. Warto również zwrócić uwagę na to, że zatrudnieni w tych sektorach to przeważnie ludzie dysponujący wyższą skalą wykształcenia, a więc wnioskować by można, że i świadomości obywatelskiej. Stanowią oni szeroki krąg inteligencji, z którym wiązać należy nie tylko stopień wykształcenia i zdobytych umiejętności, ale również kształt określonego wzorca postaw moralnych. Szerzej już patrząc, i nie wyłącznie krytycznie, stwierdzić trzeba, że każdemu społeczeństwu wzorce takie, sumiennie przestrzegane przez określone kręgi ludzi, są wprost niezbędne i wciela się je w życie nie ideologią łatwego sukcesu, lecz zachowaniem w każdej sytuacji rzetelności moralnej i trudem pracy.</u> + <u xml:id="u-45.9" who="#PoselStanislawRostworowski">Na tym tle właśnie trzeba szczególnie dodatnio podkreślić inicjatywę, która przyczyniła się do zarysowania profilu autentycznego czynnika wiodącego w procesie wytwórczym fabryki w osobie mistrza, który swój dyplom osiąga nie tylko z tytułu kwalifikacji, ale także dzięki zdolnościom sterowania zespołem ludzkim i umiejętnością podtrzymywania wewnętrznych więzów kolektywu pracowniczego. Jest to nowy akcent postawiony na wartości osobowe w procesie wytwórczym, a one właśnie wydają się najsilniej korelować z treścią nowego, skodyfikowanego prawa pracy.</u> + <u xml:id="u-45.10" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatele Posłowie! Kodeks pracy dzięki wielu doniosłym postanowieniom matury socjalnej pełni również ważną funkcję ochronną wobec kobiet, młodocianych i innych kategorii osób zaangażowanych w procesie wytwórczym. Postanowienia te bezsprzecznie mają charakter korzystny dla świata pracy.</u> + <u xml:id="u-45.11" who="#PoselStanislawRostworowski">Problematykę socjalną można jedynie nadal rozpatrywać w aspekcie polityki rodzinnej, która jest przedmiotem najgłębszego zainteresowania kierownictwa politycznego naszego kraju. Wyrazem tego może być chociażby dziś zapowiedziana przez I Sekretarza KC Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka decyzja o wypłacaniu 2 000 zł każdej kobiecie, która przebędzie okres rozwiązania. Powinno to przeciwdziałać lekceważeniu wartości nie narodzonego jeszcze życia. Wiemy, jak ważną rolę odgrywał także zakładowy fundusz socjalny w udzielaniu rodzinom pomocy finansowej przy organizowaniu kolonii dla dzieci i młodzieży. Obecnie, na skutek znacznego podniesienia opłat za wczasy pracownicze, fundusz ten szybko będzie się wyczerpywał i z jego pomocy nie będzie mogła korzystać tak duża liczba rodzin jak uprzednio. Należałoby więc rozpatrzyć możliwość wprowadzenia nowych form rozliczeń z funduszem płac, które wpłynęłyby na zwiększenie wymiaru zakładowego funduszu socjalnego stosownie do zaistniałych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-45.12" who="#PoselStanislawRostworowski">Kodeks pracy uregulował również sprawę egzekucji alimentów. Wracając do tego problemu należy wskazać, że obecnie przeciętny zasiłek alimentacyjny, wypłacany osobom samotnie utrzymującym dzieci, wynosi ok. 445 zł, a tymczasem dotacja z budżetu państwa dla stworzonego w tym celu funduszu alimentacyjnego w bieżącym roku będzie o 50 mln zł niższa niż w 1977 r. Decyduje o tym następująca już wyraźnie poprawa egzekucji alimentów. W tej sytuacji uznaję, że należałoby już rozpatrzyć możliwość podniesienia wysokości wypłacanych zasiłków w celu uzyskania innych ich relacji w stosunku do kwoty 1 400 zł, jaką uznajemy za niezbędną dla zaspokojenia środków utrzymania.</u> + <u xml:id="u-45.13" who="#PoselStanislawRostworowski">Wspomniana kwota 1 400 zł, uznana jako minimum socjalne, jest z kolei czynnikiem limitującym umarzalność pożyczek mieszkaniowych zaciąganych z zakładowego funduszu mieszkaniowego. Przy wydatnym zwiększeniu przeciętnej płacy dochody w gronie rodzinnym rzadko kiedy kształtują się na poziomie owego minimum socjalnego, a przez to i możliwość korzystania z umarzalności pożyczek mieszkaniowych jest nikła. Należałoby w tym względzie przynajmniej preferować pracowników mających rodziny wielodzietne oraz wyróżniających się szczególnymi osiągnięciami w pracy zawodowej. Przy obecnym globalnym wzroście odpisów na zakładowy fundusz mieszkaniowy — uważam, że nadszedł już czas zezwalający na podwyższenie kwoty minimum socjalnego dochodów uprawniających do uzyskania bezzwrotnych pożyczek mieszkaniowych.</u> + <u xml:id="u-45.14" who="#PoselStanislawRostworowski">Ostatnia sprawa, na którą można by wskazać, to kwestia jaśniejszego sprecyzowania założeń leżących u podstaw decyzji o udzielaniu dodatkowych dni wolnych od pracy. W zasadzie jak dotąd korzystanie z tych dni uzależnione jest od wykonania zadań planowych. Nie stanowią więc one przywileju bezwarunkowego. Wprowadzony warunek nie jest jednak w stanie funkcjonować skutecznie w zakładach nieprodukcyjnych, a z kolei terminowe wykonanie planów w wielu zakładach wytwórczych uzależnione jest od otwarcia frontu robót przez inne przedsiębiorstwa kooperujące. W tej sytuacji znaczna część pracujących korzysta w sposób bezwarunkowy z dodatkowych dni wolnych od pracy, a niektóre załogi stale nie osiągają tego uprawnienia. Chcąc więc utrzymać zasadę równości praw, wydawałoby się, że raczej ma procesy wytwórcze należałoby bardziej oddziaływać systemem premiowym, natomiast przywilejowi korzystania z dodatkowych dni wolnych od pracy należałoby nadać charakter bezwarunkowy.</u> + <u xml:id="u-45.15" who="#PoselStanislawRostworowski">Wysoka Izbo! Problemy pracy stanowiły zawsze integralny motyw myśli chrześcijańskiej.</u> + <u xml:id="u-45.16" who="#PoselStanislawRostworowski">Dziś również kościół w swej pracy duszpasterskiej przykłada dużą wagę do ukazywania, iż przejawem godności natury ludzkiej jest uczciwe i odpowiedzialnie wykonywanie funkcji pracy. W jednym ze swych ostatnich kazań ksiądz Prymas Wyszyński rozróżnił pojęcie pracy i pracowitości. Wskazał przez to, że owo ogólne pojęcie pracy trzeba przenosić na płaszczyznę osobowych zobowiązań człowieka, wyrażających się w konkretnie świadczonej pracowitości. Kościół również słusznie podnosi tę myśl, która jest nam wszystkim bliska, iż uzdolnienia twórcze i etyczne człowieka najsilniej kształtują się w rodzimie. Rodzina, w której obowiązkami obciążeni są wyłącznie rodzice, a dzieci od nich zwalniane, wychowuje egoistów, jacy będą również pozbawieni zmysłu ofiarności dla spraw publicznych.</u> + <u xml:id="u-45.17" who="#PoselStanislawRostworowski">Chrześcijańska filozofia pracy znalazła już swe ukształtowanie w okresie, kiedy chrześcijaństwo stanowiło pomost kulturowy pomiędzy tradycją grecką a przyszłymi czasami nowożytnymi. Myśl ta już wtedy uznała, że praca jest działalnością podporządkowującą człowiekowi otaczającą go naturą. Ówczesna filozofia dostrzegała, iż człowiek jest usytuowany w rzeczywistości pełnej podziałów. Podziału na mikrokosmos, z którego wyrasta i — kosmos, do którego opanowania dąży; podziału pomiędzy poznawalnym i niepoznawalnym, zmysłowym i intelektualnym, historycznym i wiecznym, a nawet — podziału wewnętrznego swego gatunku na element męski i kobiecy. Filozofia ta uznawała, iż właśnie pracą swą człowiek jest zdolny te podziały zwalczać, ustanowić równość bytów ludzkich, wyrwać się z poziomu mikrokosmosu i w kosmosie zbliżyć ku temu co wieczne.</u> + <u xml:id="u-45.18" who="#PoselStanislawRostworowski">Praca była więc pojmowana jako czynnik jednoczący, syntetyzujący rzeczywistość. Dziś, w dobie techniki kosmicznej, zrównania praw kobiety i mężczyzny, wywyższenia godności intelektu ludzkiego wiemy, że osiągnięcia te zawdzięczamy pracy pokoleń ludzkich. Warunkiem powodzenia pracy jest jedność wysiłku ludzkiego — synteza, która nie niszcząc elementów składowych, jednoczy je. Tak samo dziś w naszej socjalistycznej Polsce dokonujemy syntezy wielu elementów składowych. Tradycji i nowych osiągnięć, doświadczeń walki ruchu robotniczego i myśli etycznej chrześcijaństwa, pracy Obywateli wierzących i niewierzących. Wielkość naszego wysiłku mierzona jest jednością myśli patriotycznej, a praca socjalistycznego społeczeństwa staje się jej czynnym wyrazem. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-45.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma posłanka Irena Sroczyńska.</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#PoselIrenaSroczynska">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Gdy przed trzema lat uchwalaliśmy Kodeks pracy jako dokument o doniosłym znaczeniu społeczno-prawnym, spełnialiśmy tym samym wolę ludzi pracy, potwierdzaliśmy treść i istotę socjalistycznych przemian w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-47.1" who="#PoselIrenaSroczynska">Przyjęte w Kodeksie pracy rozwiązania odnoszą się bowiem do najwyższych wartości naszego ustroju: człowieka i jego pracy. Dzisiaj, po trzech latach funkcjonowania kodeksu, stwierdzić można, że zdał on egzamin życia, stał się skutecznym orężem realizacji społecznej polityki partii, dobrze służy ludziom pracy i socjalistycznemu państwu.</u> + <u xml:id="u-47.2" who="#PoselIrenaSroczynska">Wprowadzenie w życie kodeksu w istotny sposób przyczynia się do umacniania socjalistycznych zasad w stosunkach pracy, wpływa na poprawę warunków pracy i wypoczynku, do ochrony macierzyństwa i opieki nad rodziną, daje świadectwo zdobyczom i możliwościom socjalizmu oraz stanowi istotny czynnik bezpieczeństwa socjalnego w naszym kraju. Wzrosła rola załóg, jako pełnoprawnych współgospodarzy socjalistycznych zakładów pracy, umacnia się pozycja ruchu zawodowego i jego rola we współtworzeniu i stosowaniu prawa pracy.</u> + <u xml:id="u-47.3" who="#PoselIrenaSroczynska">Obywatele Posłowie! O skuteczności funkcjonowania Kodeksu pracy i związanych z nim przepisów decyduje praktyka. Nawet najdoskonalsze prawo i najbardziej precyzyjne przepisy nie działają automatycznie. Musi im towarzyszyć aktywna działalność administracyjna i społeczna. Dlatego też związki zawodowe tak dużą wagę przywiązują do sprawnego działania służb pracowniczych, wyspecjalizowanych organów rozpatrujących spory oraz działających w ich składzie przedstawicielstw pracowniczych, do popularyzacji przepisów Kodeksu pracy wśród wszystkich zatrudnionych. Ruch zawodowy bezpośrednio uczestniczy w popularyzacji i upowszechnianiu treści prawa pracy, umacnianiu świadomości i kultury prawnej wśród załóg, rozwija w tym przedmiocie masowe szkolenie aktywu związkowego i administracyjnego oraz członków organów powołanych do rozpatrywania sporów. Wiele uwagi poświęca również ocenie funkcjonowania kodeksu. Tylko w roku ubiegłym ORZZ przeprowadziła oceny w ponad 1000 zakładów pracy. Działania takie prowadzą także zarządy główne i wojewódzkie rady związków zawodowych oraz organy administracji gospodarczej. Temu celowi służy też zorganizowane w instancjach związków zawodowych i większych zakładach pracy poradnictwo i pomoc prawna dla pracowników oraz aktywu społecznego. Duży wpływ na prawidłową — realizację przepisów Kodeksu pracy ma działalność organów rozpatrujących spory o roszczenie pracowników, a zwłaszcza zakładowych i terenowych komisji rozjemczych, a także terenowych komisji odwoławczych do spraw pracy. Rozpatrzyły one w 1976 r. ponad 80 tys. spraw, przy czym ponad 75% orzeczeń uprawomocniło się już w pierwszej instancji. Świadczy to o wysokim poziomie pracy i autorytecie tych instancji.</u> + <u xml:id="u-47.4" who="#PoselIrenaSroczynska">Z wysokiej sejmowej trybuny pragnę wyrazić uznanie dla działaczy pracujących w komisjach rozjemczych i odwoławczych za ich zaangażowanie, ofiarność i wkład w umacnianie praworządności w stosunkach pracy. Warto podkreślić, że ingerencja komisji oraz sądów staje się konieczna tylko wówczas, gdy rozstrzygnięcie zaistniałego sporu nie jest możliwe w drodze polubownej. Zdecydowana większość sporów znajduje swoje prawidłowe rozwiązanie na miejscu, to jest w zakładach pracy przy udziale rad zakładowych, których zadaniem jest ustalanie przyczyn i źródeł sporów oraz rozwijanie odpowiednich działań profilaktycznych. Jest to niewątpliwie zjawisko prawidłowe. Nie powinno być takich spraw, nawet najbardziej drażliwych, które nie mogłyby być załatwione na miejscu, w środowisku pracy. Stąd też w decydującej większości zakładów pracy umacnia się taka właśnie praktyka. Coraz lepsza i odpowiedzialna współpraca rady związkowej z kierownictwem zakładu stwarza sprzyjający klimat i dobre warunki dla przestrzegania prawa tak przez pracowników, jak i administrację, pozwala harmonijnie godzić interes jednostki z interesem ogólnym. Sprzyja to umacnianiu zasady jedności praw i obowiązków, utrwala przekonanie, że rzetelna praca, będąca podstawowym prawem i obowiązkiem obywatelskim jest podstawą rozwoju kraju i dalszej poprawy warunków życia ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-47.5" who="#PoselIrenaSroczynska">Wysoka Izbo! Można powiedzieć, że stworzone zostały niezbędnie przesłanki, aby postanowienia Kodeksu pracy były w pełni przestrzegane zarówno w sferze praw, jak i obowiązków wynikających ze stosunku pracy. Tym bardziej więc należy zwrócić uwagę na te problemy, które wymagają rozwinięcia dalszych działań administracji i związków zawodowych, zmierzających do usunięcia tych nieprawidłowości, które występują jeszcze w praktycznym stosowaniu kodeksu.</u> + <u xml:id="u-47.6" who="#PoselIrenaSroczynska">Pozytywna ocena dotychczasowego wdrażania Kodeksu pracy oraz przepisów z nim związanych nie może przesłaniać faktu, że jest to jednak proces złożony, któremu towarzyszą liczne jeszcze przypadki naruszania norm prawnych. Dotyczy to m.in. często jeszcze występujących przypadków dokonywania zwolnień z pracy w sposób niezgodny z zasadami kodeksu. Chociaż liczba sporów w tym przedmiocie ostatnio zmniejsza się, to jednak nie powinno to prowadzić do osłabienia działań kierownictwa zakładu i rad zakładowych w kierunku podejmowania prawidłowych decyzji w sprawach kadrowych.</u> + <u xml:id="u-47.7" who="#PoselIrenaSroczynska">Nas, działaczy związkowych niepokoją również wypadki samowolnego porzucania pracy. Jest to wyjątkowo drastyczne naruszenie obowiązków pracowniczych. Dlatego rady zakładowe i administracja powinny podejmować skuteczniejszą działalność mającą zapobiegać temu zjawisku. Podobnie dotyczy to tych przepisów kodeksu, które mają istotny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie zakładów, a szczególnie dotyczą organizacji pracy, wykorzystania czasu pracy, jakości produkcji, jak też dyscypliny pracowniczej. Bywa tak, że administracja zakładów pracy i kierujące nimi ogniwa zarządzania nie zapewniają warunków dla rytmicznej i efektywnej pracy załóg, że w niektórych zakładach notuje się znaczne straty czasu w wyniku przestojów, a równocześnie stosuje się nadmiernie godziny nadliczbowe. Ale jest i tak, że niektórzy z członków załogi naruszają dyscyplinę pracy nieusprawiedliwioną absencją, spożywaniem alkoholu w czasie pracy, nieprzestrzeganiem przepisów bhp, brakoróbstwem itp. Zjawiska te słusznie wywołują sprzeciw i potępienie moralne wśród pozostałych rzetelnie pracujących członków załogi.</u> + <u xml:id="u-47.8" who="#PoselIrenaSroczynska">Lepszego rozwiązania wymaga rozkład czasu pracy wielu jeszcze urzędów i instytucji oraz placówek usługowych, w których załatwienie sprawy często powoduje oderwanie od pracy zawodowej. Jest to ważny problem, ściśle związany z dobrze pojętą racjonalną polityką zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-47.9" who="#PoselIrenaSroczynska">Wszystkie te sprawy są przedmiotem analizy ze strony rad zakładowych i administracji, ale powinny być oceniane bardzie j wnikliwie w celu podejmowania wszechstronnych i skutecznych działań administracyjnych, organizatorskich i wychowawczych.</u> + <u xml:id="u-47.10" who="#PoselIrenaSroczynska">Dobrze pojętą ochronę interesów pracowniczych związki zawodowe widzą w umacnianiu zasady jedności praw i obowiązków zarówno ze strony zakładu pracy, jak i pracownika. Jest to ważny warunek rozwoju samorządności robotniczej i demokracji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-47.11" who="#PoselIrenaSroczynska">Kodeks pracy w swej treści zwrócony jest ku człowiekowi i jego sprawom. Dlatego w działalności związkowej akcentujemy dobitnie jego wychowawcze funkcje. Wyraża się to w stwarzaniu atmosfery uznania i szacunku dla ludzi rzetelnej pracy, coraz szerszym upowszechnianiu wyróżnień moralnych i materialnych, w trosce o warunki socjalno-bytowe ludzi pracy i ich rodzin, w kształtowaniu socjalistycznych stosunków międzyludzkich, sprawiedliwym podziale świadczeń.</u> + <u xml:id="u-47.12" who="#PoselIrenaSroczynska">Wiele polskich rodzin z zadowoleniem i satysfakcją przyjęło zapowiedź I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka na II Krajowej Konferencji Partyjnej podwyżki płac minimalnych i dalszego rozwoju świadczeń socjalnych, a zwłaszcza zapowiedź wprowadzenia zasiłku dla pracujących matek, opiekujących się małymi dziećmi.</u> + <u xml:id="u-47.13" who="#PoselIrenaSroczynska">Jestem przekonana, że z ogromną serdecznością i ze szczególną aprobatą społeczną spotka się zapowiedziana dziś z trybuny Sejmu decyzja wypłaty od 1 maja br. 2 tys. złotych na każde nowo narodzone dziecko. Jest to wyraz serdecznej troski kierownictwa naszej partii o młodą rodzinę, o nasze najmłodsze pokolenie.</u> + <u xml:id="u-47.14" who="#PoselIrenaSroczynska">Obywatele Posłowie! Wśród załóg utrwala się głębokie zrozumienie zależności, jaka istnieje między możliwością dalszego rozwiązywania problemów socjalnych i poprawy warunków życia a rezultatami naszej pracy. W tym kierunku działają też związki zawodowe.</u> + <u xml:id="u-47.15" who="#PoselIrenaSroczynska">Twórcza i rzetelna praca wszystkich Polaków stanowi nasze największe ogólnonarodowe dobro i bogactwo, stanowi warunek i źródło naszego postępu i dobrobytu. Świadomość tego i wynikająca z niej zasada ścisłej współzależności praw i obowiązków zarówno zakładów pracy, jak i kolektywów pracowniczych powinna towarzyszyć wszystkim poczynaniom, jakie podejmujemy obecnie na rzecz pełnej realizacji postanowień II Krajowej Konferencji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od tego zależy urzeczywistnienie doniosłych uchwał VI i VII Zjazdu partii, które za cel nadrzędny przyjęły dążenie do stałej poprawy jakości życia i pracy całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-47.16" who="#PoselIrenaSroczynska">Kończąc chciałabym, jeżeli Obywatel Marszałek pozwoli, w związku z wypowiedzią posła Bendera poinformować, że prawo wyjazdu do sanatorium w naszym kraju nie jest związane tylko z zatrudnieniem. Takie prawo mają nie pracujący członkowie rodzin, studenci, renciści, a także osoby duchowne. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-47.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#PoselRyszardBender">Prawo prawem, a życie życiem.</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-49.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-49.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Prezydium Sejmu proponuje, alby Wysoki Sejm podjął uchwałę o następującej treści:</u> + <u xml:id="u-49.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje do aprobującej wiadomości dotychczasowe działania Rządu i Centralnej Rady Związków Zawodowych na rzecz wdrażania zasad Kodeksu pracy. Sejm wyraża przekonanie, że nieodzownym warunkiem dalszego rozwoju i umacniania socjalistycznych stosunków pracy jest pełne i konsekwentnie przestrzeganie norm kodeksu, określających tak prawa, jak i obowiązki pracowników oraz zakładów pracy. Służyć to powinno podnoszeniu jakości i efektywności gospodarowania, umacnianiu rangi dobrej roboty i twórczej inicjatywy, dyscypliny i współodpowiedzialności”.</u> + <u xml:id="u-49.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czy w sprawie projektu uchwały ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-49.5" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-49.6" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Jeżeli nie Usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję Prezydium Sejmu przyjął.</u> + <u xml:id="u-49.7" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-49.8" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie informacji o wdrażaniu Kodeksu pracy.</u> + <u xml:id="u-49.9" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Zmiana w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-49.10" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z koniecznością dokonania zmian w podziale pracy pomiędzy członkami Prezydium Rządu oraz mając na uwadze prośbę wiceprezesa Rady Ministrów obywatela Józefa Tejchmy o zwolnienie go z pełnionej jednocześnie funkcji Ministra Kultury i Sztuki, zwracam się do Wysokiego Sejmu o odwołanie obywatela Józefa Tejchmy ze stanowiska Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-50.1" who="#PiotrJaroszewicz">Kandydaturę na urząd Ministra Kultury i Sztuki przedstawię na najbliższej sesji Sejmu.</u> + <u xml:id="u-50.2" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę podziękować obywatelowi Józefowi Tejchmie za owocną pracę na stanowisku Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-50.3" who="#PiotrJaroszewicz">Do nowego zakresu działania obywatela Józefa Tejchmy jako wicepremiera w Prezydium Rządu należałyby:</u> + <u xml:id="u-50.4" who="#PiotrJaroszewicz">1. Nadzór nad całokształtem spraw związanych z realizacją programu rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-50.5" who="#PiotrJaroszewicz">2. Koordynacja działalności centralnych i terenowych organów państwowych i spółdzielczych dotyczącej zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji i kontrola należytego wykorzystania tych środków.</u> + <u xml:id="u-50.6" who="#PiotrJaroszewicz">3. Koordynacja spraw związanych z racjonalnym i efektywnym gospodarowaniem i obrotem ziemią.</u> + <u xml:id="u-50.7" who="#PiotrJaroszewicz">4. Zapewnienie warunków ekonomicznych, technicznych, organizacyjnych i innych warunków sprzyjających korzystnym, dalszym przemianom strukturalnym w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-50.8" who="#PiotrJaroszewicz">5. Koordynacja współpracy organów rządowych i terenowych organów administracji państwowej z organizacją spółdzielczości produkcyjnej, organizacją kółek rolniczych i innymi organizacjami rolniczymi.</u> + <u xml:id="u-50.9" who="#PiotrJaroszewicz">6. Nadzór nad prawidłowym wykonywaniem przez administrację zadań stawianych przez rady narodowe w powierzonym mu zakresie działania.</u> + <u xml:id="u-50.10" who="#PiotrJaroszewicz">7. Współpraca organów rządowych oraz administracji państwowej i gospodarczej z organizacjami młodzieżowymi oraz społecznym ruchem kobiet.</u> + <u xml:id="u-50.11" who="#PiotrJaroszewicz">Ponadto do zakresu działania wicepremiera Rady Ministrów obywatela Józefa Tejchmy należałby nadzór nad Urzędem do Spraw Wyznań.</u> + <u xml:id="u-50.12" who="#PiotrJaroszewicz">O przychylność Wysokiej Iżby do wniosku, który do laski marszałkowskiej złożyłem, wnoszę i proszę o jego zatwierdzenie. Dziękuję bardzo.</u> + </div> + <div xml:id="div-51"> + <u xml:id="u-51.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-51.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Ozy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionego przez Prezesa Rady Ministrów wniosku?</u> + <u xml:id="u-51.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-51.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przypominam, że zgodnie z art. 51 regulaminu — Sejm powołuje i odwołuje członków Rządu zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-51.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u> + <u xml:id="u-51.5" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-51.6" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej proponuję podjęcie uchwały w sprawie odwołania obywatela Józefa Tejchmy ze stanowiska Ministra Kultury i Sztuki z zachowaniem dotychczas zajmowanego stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-51.7" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-51.8" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-51.9" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-51.10" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Jeden głos wstrzymujący się.</u> + <u xml:id="u-51.11" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — podjął uchwałę w sprawie odwołania obywatela Józefa Tejchmy ze Stanowiska Ministra Kultury i Sztuki z zachowaniem dotychczas zajmowanego Stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-51.12" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Zmiany w składzie osobowym komisji</u> + <u xml:id="u-51.13" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">sejmowych (druk nr 80).</u> + <u xml:id="u-51.14" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wniosek Konwentu Seniorów w tej sprawie został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-51.15" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-51.16" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-51.17" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że proponowana przez Konwent Seniorów uchwała została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-51.18" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-51.19" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Uważam, że Sejm proponowaną uchwałę przyjął.</u> + <u xml:id="u-51.20" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji Sejmu (druk nr 81).</u> + <u xml:id="u-51.21" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi propozycję podjęcia uchwały zamieszczonej w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 81 w sprawie zamknięcia trzeciej sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-51.22" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czy są jakieś uwagi w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-51.23" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-51.24" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną przez Konwent Seniorów uchwałę.</u> + <u xml:id="u-51.25" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-51.26" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę w sprawie zamknięcia trzeciej sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-51.27" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-51.28" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Jolantę Morawską o odczytanie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-51.29" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Sekretarz poseł</u> + </div> + <div xml:id="div-52"> + <u xml:id="u-52.0" who="#JolantaMorawska">W dniu jutrzejszym, tj. w piątek dnia 27 stycznia br., odbędą się posiedzenia następujących Komisji sejmowych:</u> + <u xml:id="u-52.1" who="#JolantaMorawska">— Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego — godz. 9, sala nr 67 (Dom Poselski), — Komisji Przemysłu Lekkiego — godz. 9, sala nr 101.</u> + <u xml:id="u-52.2" who="#JolantaMorawska">Wspólne posiedzenie Komisji Nauki i Postępu Technicznego oraz Komisji Pracy i Spraw Socjalnych — godz. 9, sala nr 118.</u> + </div> + <div xml:id="div-53"> + <u xml:id="u-53.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Na tym kończymy 14 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-53.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-53.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-53.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-53.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">(Koniec</u> + <u xml:id="u-53.5" who="#komentarz">posiedzenia o godz. 16 min. 50)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00015-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00015-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..da1a5b4 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00015-01/header.xml @@ -0,0 +1,103 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00015-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>15 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>15 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">15</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1978-03-29</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski" role="speaker"> + <persName>Członek Rady Państwa poseł Henryk Szafrański</persName> + </person> + <person xml:id="EdwardKowalczyk" role="speaker"> + <persName>Edward Kowalczyk</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="MariaMilczarek" role="speaker"> + <persName>Maria Milczarek</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterAdministracjiGospodarki" role="speaker"> + <persName>Minister Administracji, Gospodarki</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAdolfOjczyk" role="speaker"> + <persName>Poseł Adolf Ojczyk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBoleslawStruzek" role="speaker"> + <persName>Poseł Bolesław Strużek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDanutaBartosz" role="speaker"> + <persName>Poseł Danuta Bartosz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJaninaBanasik" role="speaker"> + <persName>Poseł Janina Banasik</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyOzdowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Ozdowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyWojtecki" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Wojtecki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJozefRozanski" role="speaker"> + <persName>Poseł Józef Różański</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMieczyslawMarynowicz" role="speaker"> + <persName>Poseł Mieczysław Marynowicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMieczyslawMedenski" role="speaker"> + <persName>Poseł Mieczysław Medeński</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMieczyslawTarnawa" role="speaker"> + <persName>Poseł Mieczysław Tarnawa</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMieczyslawZietek" role="speaker"> + <persName>Poseł Mieczysław Ziętek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawRostworowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Rostworowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWiktorKinecki" role="speaker"> + <persName>Poseł Wiktor Kinecki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZenonKomender" role="speaker"> + <persName>Poseł Zenon Komender</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelMarekOrdon" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Marek Ordon</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00015-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00015-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..de3e025 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00015-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,708 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja IV</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 15 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 29 marca 1978 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 8</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 12)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Halina Skibniewska i Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 22 marca 1978 r. Rada Państwa podjęła następującą uchwałę w sprawie zwołania sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">„Na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa postanawia zwołać czwartą sesję Sejmu VII kadencji z dniem 28 marca 1978 r.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Sekretarz Rady Państwa</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#komentarz">Ludomir Stasiak.”</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu — na podstawie art. 45 regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — ustaliło termin posiedzenia na dzień dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską).</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Marka Ordona i Mieczysława Tarnawę.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Mieczysław Tarnawa.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Protokół 14 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec nie wniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! W dniu 5 marca 1978 roku zmarł poseł Zbigniew Załuski zastępca członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, oficer Ludowego Wojska Polskiego, działacz polityczny i społeczny, wybitny pisarz i publicysta.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Zbigniew Załuski urodził się w 1926 r. w Kiwercach. W styczniu 1944 r. wstąpił w szeregi Wojska Polskiego, był oficerem 3 Dywizji Piechoty im. Romualda Traugutta. W szeregach 1 Armii uczestniczył do końca wojny w walkach z hitlerowskim najeźdźcą.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Zbigniew Załuski był aktywnym działaczem politycznym. W 1945 r. wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, od Kongresu Zjednoczeniowego był członkiem PZPR. Pełnił szereg funkcji partyjnych w wojsku, a następnie w środowisku literackim. Na VII Zjeździe wybrany został na stanowisko zastępcy członka KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Działalność publicystyczną rozpoczął w 1951 r. na łamach prasy wojskowej. W następnych latach wydał szereg książek, w których podejmował problematykę dziejów Polski porozbiorowej, walk narodowo-wyzwoleńczych i społecznych. Za swoją twórczość literacką i publicystyczną oraz działalność społeczną otrzymał wiele odznaczeń, był również laureatem szeregu nagród.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Zbigniew Załuski piastował mandat poselski od 1969 r., a w obecnej kadencji był członkiem Komisji Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Zbigniew Załuski pozostanie na zawsze w naszej pamięci jako żarliwy patriota, oddany sprawie socjalizmu działacz polityczny i społeczny, współtwórca socjalistycznej kultury Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłego posła chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdza wygaśnięcie mandatu posła Zbigniewa Załuskiego z dniem 5 marca 1978 roku.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynął wniosek Prezesa Rady Ministrów dotyczący powołania na stanowisko Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Wpłynęła także interpelacja posła Mieczysława Tarnawy do Prezesa Rady Ministrów w sprawie funkcjonowania telekomunikacji. Interpelacja ta została przekazana adresatowi.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">W związku z powyższym Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie przedstawionego Obywatelom Posłom porządku dziennego posiedzenia przez dodanie punktów 4 i 5 w brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">„4. Zmiana w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">5. Interpelacje i zapytania poselskie.”</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Informacja Rządu o realizacji uchwały Sejmu z dnia 21 listopada 1974 roku o dalszą poprawę wyżywienia narodu i rozwój rolnictwa oraz o programie realizacji uchwały XI Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W październiku 1974 roku XV Plenum Komitetu Centralnego partii przyjęło program rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej — jedną z najważniejszych, strategicznych decyzji obecnego 10-lecia, której Sejm swą uchwałą z listopada 1974 roku nadał rangę programu ogólnonarodowego. Pragnę przedstawić Obywatelom Posłom przedsięwzięcia, jakie Rząd już podjął lub zamierza podjąć w niedalekiej przyszłości dla zapewnienia realizacji tego programu. Ocena jego wcielenia w życie była przedmiotem obrad niedawnego XI Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PiotrJaroszewicz">Rozwój rolnictwa i gospodarki żywnościowej jest warunkiem osiągnięcia społecznych celów naszej strategii rozwoju kraju i socjalistycznego budownictwa. Dlatego programowi wyżywienia narodu nadajemy najwyższy priorytet, czynimy jego realizację wspólną sprawą wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PiotrJaroszewicz">W urzeczywistnianiu programu żywnościowego działaniami Rządu objęte zostały niemal wszystkie ogniwa gospodarki — rolnictwo indywidualne i uspołecznione, zaplecze usługowo-techniczne, przemysł rolno-spożywczy, przemysły wytwarzające środki produkcji dla rolnictwa, transport, szkoły i placówki naukowo-badawcze, budżet państwa i system finansowo-kredytowy.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PiotrJaroszewicz">Dotychczasowa realizacja programu XV Plenum Komitetu Centralnego partii przyniosła już niemałe wyniki. Nakłada się na nie zwiększony wysiłek inwestycyjny w obecnym 5-leciu.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PiotrJaroszewicz">Przypomnę, że w planie na lata 1976—1980 nakłady inwestycyjne w całym rolnictwie wzrastają do 602 mld zł i są większe od nakładów poprzedniego okresu o ponad 42%. Przeznaczamy je na cele tak ważne, jak zakupy ciągników, maszyn i urządzeń, budownictwo inwentarskie, gospodarkę paszową, melioracje, zaopatrzenie rolnictwa i wsi w wodę, budowę zbiorników wodnych, budowę kombinatów szklarniowych, budownictwo mieszkaniowe i rozbudowę przedsiębiorstw budownictwa rolniczego.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PiotrJaroszewicz">W gospodarstwach indywidualnych przewiduje się budowę ponad 3 mln stanowisk dla zwierząt. Ponad 160 tys. budynków inwentarskich poddanych zostanie modernizacji.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PiotrJaroszewicz">W gospodarce uspołecznionej zakłada się budowę prawie 1,5 mln stanowisk dla bydła, ponad 1 800 tys. stanowisk dla trzody i 860 tys. dla owiec, budowę 660 suszarni i wytwórni pasz.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PiotrJaroszewicz">Zmeliorowanych zostanie około 1 mln ha gruntów, deszczownie nawodnią 45 tys. ha użytków rolnych, zbudowane będą zbiorniki wodne o pojemności ok. 450 min m^3^.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PiotrJaroszewicz">W latach 1975—1977 rolnicy indywidualni na coraz szerszą skalę i coraz chętniej podejmowali inwestycje. Wielkość tych inwestycji szacuje się na ponad 74 mld zł, a łącznie z budownictwem mieszkaniowym — 110 mld zł. Wzniesiono ponad 117 tys. obiektów inwentarskich.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PiotrJaroszewicz">Nakłady inwestycyjne w rolniczej gospodarce uspołecznionej zamknęły się w tym okresie sumą około 205 mld zł, a łącznie ze środkami przeznaczonymi na budownictwo mieszkaniowe, szkolnictwo i inne potrzeby — sumą 242 mld zł, przekraczając planowe założenia o około 35 mld zł, to jest o ok. 17%. Znacznie wzrosły zdolności wykonawcze budownictwa rolniczego. Pełna realizacja dużego programu inwestycyjnego w rolnictwie wymaga skutecznego przezwyciężania występujących w tej dziedzinie licznych jeszcze słabości, takich jak rozproszenie frontu inwestycyjnego, nieuzasadniony wzrost kosztów budownictwa, nierównomierne i nieterminowe przekazywanie obiektów do użytku, wykorzystywanie w niektórych województwach części potencjału wykonawczego przedsiębiorstw budownictwa rolniczego na cele pozarolnicze. Słabości te staramy się usuwać.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PiotrJaroszewicz">Istotnym warunkiem postępu w inwestycjach rolniczych pozostaje również zwiększanie dostaw materiałów budowlanych. Czynimy wysiłki, aby zaopatrzenie wsi w te materiały ulegało stałej poprawie.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PiotrJaroszewicz">Szybciej niż kiedykolwiek przebiega proces wyposażania rolnictwa w ciągniki, maszyny i urządzenia techniczne. W latach 1975 i 1977 liczba ciągników w rolnictwie wzrosła z 365 tys. do 465 tys. Rolnictwo otrzymało w tym okresie 85 tys. przyczep ciągnikowych, 48 tys. roztrząsaczy obornika, ponad 10 tys. kombajnów zbożowych, około 9 tys. kombajnów ziemniaczanych, ponad 4 tys. kombajnów buraczanych. Podjęliśmy i rozwijamy produkcję samochodów rolniczych — ciężarowych, specjalnych i dostawczych. Rolnictwo uzyskało również wiele innych maszyn i urządzeń.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PiotrJaroszewicz">Dostawy maszyn rolniczych i ciągników wyprzedzają założenia planu 5-letniego. Niestety, nie dotyczy to wszystkich maszyn. Są bowiem i opóźnienia, na które zwracamy w przemyśle szczególną uwagę. W sumie jednak poprawa stanu technicznego rolnictwa jest wyraźna i świadczy o skutecznej realizacji związanych z nią zadań. Na podkreślenie zasługuje ofiarna praca załóg przemysłu maszyn rolniczych, który wszedł w wysoką fazę modernizacji i rozbudowy.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PiotrJaroszewicz">Kluczowe znaczenie ma rozwój przemysłu ciągnikowego. Uruchomienie produkcji rodziny ciągników licencyjnych o mocy od 38 do 75 KM nastąpi na przełomie lat 1978/1979. Rozwijamy też krajową produkcję ciągników o mocy 130 KM, a we współpracy z ZSRR przystąpimy do uruchomienia produkcji ciągników o mocy 150 i więcej KM. Kontynuowana jest współpraca w tej dziedzinie z Czechosłowacją.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PiotrJaroszewicz">Nastąpiła poprawa zaopatrzenia rolnictwa w nasiona, nawozy, środki ochrony roślin i pasze treściwe. Osiągnęliśmy w tej mierze postęp, który wszelako w niejednakowym stopniu dotyczy poszczególnych rodzajów środków produkcji. Od 1977 roku, wskutek awarii w zakładach produkcyjnych i przerw w produkcji spowodowanych brakiem gazu ziemnego mamy określone trudności z realizacją planu produkcji nawozów azotowych. Dla złagodzenia tych trudności Rząd zapewnił ostatnio dodatkowy import nawozów azotowych, bezwzględny priorytet w dostawach gazu ziemnego dla. zakładów azotowych oraz wprowadził ograniczenia w eksporcie.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PiotrJaroszewicz">Powinniśmy znacznie efektywniej wykorzystywać nawozy naturalne, a szczególnie obornik i torf. Jest to nasza poważna rezerwa.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PiotrJaroszewicz">Powiększamy produkcję i import środków ochrony roślin. W rezultacie dostawy tych środków osiągnęły w ostatnich 3 latach poziom ustalony w planach rocznych.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PiotrJaroszewicz">Dostawy pasz treściwych z zasobów państwowych w ubiegłych trzech latach gospodarczych wyniosły łącznie około 22 mln ton, czyli o ponad 3% więcej niż wynikałoby to z sumy odpowiednich planów rocznych. Te zwiększone dostawy zostały zapewnione w okresie, kiedy w kraju nastąpił spadek produkcji i skupu zbóż. W bieżącym roku gospodarczym dostawy pasz mają wzrosnąć o 30%.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PiotrJaroszewicz">Wszystko to świadczy o zasięgu manewru i o ogromnym wysiłku, jaki państwo ludowe podejmuje, by pomóc rolnictwu. Pomoc tę będziemy konsekwentnie kontynuować.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Zasadnicze znaczenie dla rozwoju rolnictwa ma doskonalenie warunków ekonomicznych produkcji rolnej, zwiększanie pomocy kredytowej i finansowej oraz odpowiednie kształtowanie cen na środki produkcji i usługi świadczone rolnictwu. Polityka cen, jaką prowadzimy w stosunku do rolnictwa, stymuluje zwiększanie produkcji roślinnej i zwierzęcej, gwarantuje jej opłacalność i zapewnia stały wzrost dochodów ludności rolniczej.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PiotrJaroszewicz">W latach 1975—1977 wprowadziliśmy ułatwienia kredytowe, a także system umorzeń kredytów oraz podatków i innych należności wobec państwa — dla zespołów rolników, gospodarstw specjalistycznych oraz innych gospodarstw podejmujących inwestycje produkcyjne i uczestniczących w kontraktacji.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PiotrJaroszewicz">Konsekwentnie kierujemy się i kierować się będziemy generalną zasadą polityki rolnej ustalonej przez PZPR i ZSL, według której tempo wzrostu realnych dochodów ludności rolniczej powinno być zbliżone do tempa wzrostu dochodów pracowników gospodarki uspołecznionej, ludności miast.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Intensyfikacji produkcji rolnej oraz poprawie warunków pracy i bytu ludzi rolniczego trudu służy coraz lepiej to wszystko, co na rzecz rolnictwa robimy w innych działach gospodarki, a także w dziedzinie socjalnej.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PiotrJaroszewicz">Na czoło wysuwa się wielki wysiłek podjęty w tych ogniwach gospodarki, które dostarczają rolnictwu środków produkcji. W latach 1975—1977 zainwestowaliśmy w tych przemysłach około 27 mld zł, tj. o około 10% więcej niż założono w planach rocznych. W planie na rok 1978 przeznaczamy na ten cel blisko 19 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PiotrJaroszewicz">Na zakup licencji, maszyn i urządzeń dla przemysłów pracujących na rzecz rolnictwa wydaliśmy w ostatnich trzech latach ponad 190 mln dolarów.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PiotrJaroszewicz">W bieżącym pięcioleciu na rozbudowę przemysłu maszyn rolniczych i ciągników wydamy znacznie więcej niż w całym okresie powojennym do roku 1975 włącznie.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PiotrJaroszewicz">Sporo, choć nie tyle ile byśmy chcieli i ile trzeba osiągnęliśmy w rozwoju służącej potrzebom rolnictwa produkcji przemysłu chemicznego. Uruchomienie kompleksu wytwórni nawozów Police II, jednego z wielkich przedsięwzięć inwestycyjnych obecnego 5-lecia, będzie następnym etapem urzeczywistniania programu chemizacji polskiego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PiotrJaroszewicz">Przystępujemy do rozbudowy i modernizacji zakładów nawozów sztucznych w Kędzierzynie, Wrocławiu, Puławach i Włocławku. Podjęto już prace nad intensyfikacją produkcji w wytwórni amoniaku w Tarnowie i w wytwórni superfosfatu w Uboczu. Zapewnimy szybsze uruchomienie produkcji fosforanów paszowych w Gdańsku i środków ochrony roślin w Sarzynie.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PiotrJaroszewicz">W bieżącym roku zaczynamy rozbudowę zakładów opon w Olsztynie i Dębicy, w wyniku czego dostawy opon traktorowych i rolniczych powinny pokryć rosnące zapotrzebowanie rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PiotrJaroszewicz">Kontynuujemy realizację kompleksowego programu rozwoju i modernizacji przemysłu rolno-spożywczego. W wyniku zrealizowanych inwestycji zdolności produkcyjne tego przemysłu wzrosły w ubiegłych 3 latach o około 30 mld zł, a w samym tylko 1978 roku powinny zwiększyć się o dalsze 32 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PiotrJaroszewicz">W latach 1975—1977 zbudowano m.in. cukrownię w Krasnymstawie, 10 obiektów w przemyśle mięsnym, 9 — w zbożowo-młynarskim, 26 — w mleczarskim, 30 — w paszowym oraz 6 rzeźni drobiu.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PiotrJaroszewicz">W tym roku zostaną oddane do użytku dalsze duże zakłady przemysłu spożywczego, a wśród nich 6 zakładów mleczarskich, 2 chłodnie składowe, 3 zamrażalnie owoców i warzyw, 2 rzeźnie drobiu, zakłady mięsne w Opolu, 4 elewatory oraz 4 wytwórnie pasz.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PiotrJaroszewicz">Warto zaznaczyć, że nowe obiekty przemysłu spożywczego powstają w rolniczych rejonach surowcowych, co pobudzi tam produkcję toiną, przyczyni się do usprawnienia odbioru i lepszego wykorzystywania surowców, a jednocześnie eliminuje uciążliwe i zbędne przewozy.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Zgodnie z zasadami naszej polityki rolnej wspieramy rozwój gospodarstw indywidualnych, które intensyfikują produkcję, powiększają areał, rozszerzają kontraktację i zwiększają dostawy płodów rolnych.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PiotrJaroszewicz">Dużą wagę przywiązujemy do rozwoju specjalizacji i kooperacji w tych gospodarstwach, wspierając go różnorodnymi działaniami. Preferencje ekonomiczne dla zespołów rolników indywidualnych i gospodarstw specjalistycznych przynoszą już widoczne rezultaty.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PiotrJaroszewicz">Szybciej rozwija się także kooperacja produkcyjna między gospodarstwami uspołecznionymi a rolnikami indywidualnymi, a szczególnie usługi produkcyjne, świadczone rolnikom przez gospodarstwa państwowe i spółdzielcze.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PiotrJaroszewicz">Nastąpiło dalsze umocnienie uspołecznionych gospodarstw rolnych. W latach 1975— 1977 zwiększyły one produkcję rolną i wydajność. Równocześnie wniosły duży wkład w zagospodarowanie gruntów przekazywanych państwu. W tym okresie obszar państwowych gospodarstw rolnych powiększył się o około 266 tys. ha, spółdzielni produkcyjnych o około 200 tys. ha i zespołowych gospodarstw kółek rolniczych o 256 tys. ha.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Ten krótki przegląd działań podjętych po XV Plenum KC PZPR dowodzi, jak wiele uczyniono, aby zrealizować uchwalony wówczas program.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PiotrJaroszewicz">W rolnictwie bardzo wiele zależy jednak od czynników obiektywnych, od całokształtu warunków klimatycznych. W ostatnich czterech kolejnych latach warunki klimatyczne nie sprzyjały produkcji rolniczej, co dotkliwie od biło się na jej wynikach. W latach 1974—1977 zbiory podstawowych ziemiopłodów były niższe od założeń planów rocznych: zbóż — o 7 mln ton, ziemniaków — o 10 mln ton, buraków cukrowych — o blisko 9 mln ton, roślin oleistych — o 270 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PiotrJaroszewicz">W 1976 r. w porównaniu z rokiem 1975 nastąpił głęboki spadek pogłowia trzody chlewnej o 2,5 mln sztuk i pogłowia bydła — o około 400 tys. sztuk. Mimo wysiłku podjętego dla odbudowy pogłowia, jest ono wciąż jeszcze niższe niż w roku 1975.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PiotrJaroszewicz">Dobre rezultaty osiągnęliśmy w pogłowiu owiec, które w roku 1977 było o 900 tys. sztuk większe niż w roku 1974. Dobre wyniki osiągnęliśmy również w produkcji drobiu, którego skup w roku 1977 w stosunku do roku 1974 zwiększył się 2-krotnie i osiągnął prawie 350 tys. ton, co pozwoliło na złagodzenie następstw spadku w hodowli bydła i trzody.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PiotrJaroszewicz">W sumie w latach 1974—1977 produkcja towarowa mięsa była o około 270 tys. ton mniejsza od planowanej. Skup mleka, mimo spadku pogłowia krów, utrzymał się w ramach założeń planu, a skup jaj i wełny nieznacznie nawet je przekroczył.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PiotrJaroszewicz">Do wykonania planowanych zadań na lata 1974—1977 zabrakło rolnictwu produkcji końcowej wartości ok. 118 mld zł, licząc w cenach stałych z 1976 roku. Jednakże skali problemu nie da się określić tylko w złotówkach. Chodzi przecież o produkty, których z zasobów krajowych nie można niczym zrekompensować. Toteż jedynym wyjściem stał się dodatkowy import, który obciąża wysokimi kosztami bilans płatniczy państwa i w ogóle naszą całą gospodarkę.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególnie dotkliwy okazał się pod tym względem 1977 rok. Aby sprostać zadaniom zaopatrzenia rynku w podstawowe artykuły żywnościowe oraz podtrzymać hodowlę musieliśmy wydatnie zredukować eksport tych artykułów, sprowadzić z zagranicy poważne ilości mięsa i tłuszczów zwierzęcych oraz zasadniczo powiększyć już i tak wysoki import zbóż i pasz. Łącznie w latach 1974—1978 import ten wynosi 33 mln ton.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PiotrJaroszewicz">W sumie w okresie 5 lat import zbóż i pasz kosztuje nas prawie 4,5 mld dolarów. Pogorszyło się saldo obrotów artykułami rolno-spożywczymi w handlu zagranicznym. Zmieniło się ono z dodatniego w wysokości 155 mln dolarów w roku 1973 na ujemne — w wysokości 600 mln dolarów w roku 1978.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PiotrJaroszewicz">W tych warunkach szczególną wymowę ma fakt, że dzięki ogromnemu wysiłkowi państwa, w wyniku koncentracji sił i środków na potrzebach rolnictwa i gospodarki żywnościowej, zdołaliśmy mimo jego niekorzystnych wyników zwiększyć dostawy artykułów żywnościowych na rynek. W zeszłym roku były one, licząc w cenach detalicznych, o około 38% wyższe niż w roku 1974. Poszerzył się również ich asortyment. W bieżącym roku dostawy artykułów żywnościowych mają wzrosnąć o dalsze 8%.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PiotrJaroszewicz">W 1977 roku, mimo odczuwanych trudności, spożycie mięsa i jego przetworów — w przeliczeniu na jednego mieszkańca wzrosło w porównaniu z 1974 rokiem o 3,3 kg, tłuszczów — o około 2 kg, mleka o 2 litry, jaj — o 0,5 kg, warzyw i owoców — o 19 kg. Wydatnie zwiększyło się spożycie pieczywa cukierniczego, płatków zbożowych i kasz, mrożonek, koncentratów spożywczych i wielu innych artykułów spożywczych. Osiągnięty przyrost konsumpcji mięsa nie wywołuje jednak odczucia poprawy, nie rozwiązuje bowiem trudności w jego nabywaniu na skutek m.in. utrzymywania od wielu lat cen na nie zmienionym poziomie.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PiotrJaroszewicz">Nie wszystkie trudności rolnictwa można wytłumaczyć wpływem warunków atmosferycznych bądź innych przyczyn obiektywnych. Wiadomo bowiem, że wiele gospodarstw rolnych nadal nie wykorzystuje w pełni posiadanych rezerw. O ich rozmiarach świadczy choćby duże zróżnicowanie poziomu produkcji rolnej nie tylko w poszczególnych województwach, lecz i w gminach, wsiach i gospodarstwach. Tylko część tych różnic wynika z odmienności warunków produkcyjnych i zróżnicowania kultury rolnej; powstają one przede wszystkim pod wpływem czynników, na które w każdej gminie i w każdym województwie możemy bardziej skutecznie oddziaływać przy pomocy posiadanych środków i kadr, a często tego nie czynimy.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PiotrJaroszewicz">Nadal występuje zjawisko niepełnego wykorzystania zasobów i walorów ziemi. Nie dość efektywnie wykorzystywane są środki produkcji, a szczególnie pasze i nawozy mineralne, budynki, maszyny i urządzenia. Produkując za mało pasz własnych, część gospodarstw rolnych wzmaga presję na ich kosztowny import. Są to wszystko bardzo ważne sprawy, które wymagają szczególnej uwagi i zdecydowanego, odpowiednio ukierunkowanego działania.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Plan tegoroczny przewiduje wzrost globalnej produkcji rolnictwa o ponad 6%, w tym produkcji zwierzęcej — o 3,3%, a roślinnej — o 8,5%. Oznacza to, że powinniśmy zebrać o około 3 mln ton zboża, o ponad 4 mln ton ziemniaków i o około 2,5 mln ton buraków cukrowych więcej niż w 1977 roku. Powinniśmy osiągnąć taki stan pogłowia zwierząt gospodarskich, jaki mieliśmy w 1975 roku, a jednocześnie zapewnić większy niż w poprzednich latach skup żywca, mleka i jaj.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PiotrJaroszewicz">Dokładamy starań, aby zapewnić właściwy przebieg kampanii wiosennej. Chodzi głównie o terminowe dostawy nasion, nawozów sztucznych i pasz treściwych oraz o sprawne remonty maszyn rolniczych i właściwy serwis techniczny.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PiotrJaroszewicz">W dziedzinie dostaw środków produkcji i materiałów dla rolnictwa oraz jego obsługi tegoroczny plan wyznacza wielu resortom i wielu zakładom gospodarki poważne zadania. Zadania te muszą być nie tylko wykonane, ale i w miarę możliwości przekroczone wszędzie gdzie jest to możliwe. Wykorzystamy w tym celu wszelkie rezerwy, jakie pojawią się w trakcie realizacji planu. Najwięcej jednak — chciałbym to podkreślić — zależy od samych załóg robotniczych, od kadry kierowniczej, organizacji partyjnych i samorządów robotniczych. Liczymy na ich właściwą obywatelską odpowiedź na wezwanie XI Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Jednym z naczelnych zadań w rolnictwie jest zwiększenie efektywności gospodarowania ziemią. Ziemia jest wspólnym dobrem całego narodu, tym cenniejszym, że dla potrzeb rolnictwa mamy jej coraz mniej. Średnio z produkcji rolnej ubywa nam co roku około 30 tys. ha, z czego jedną dziesiątą stanowią grunty klas najlepszych. Nowe przepisy zaostrzają w istotny sposób kryteria ochrony gruntów rolnych i leśnych i zobowiązują do rekultywacji gruntów. Nikt nie może liczyć na pobłażliwość w tych sprawach.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PiotrJaroszewicz">Jak obywatelom posłom wiadomo, przeprowadziliśmy dwa kolejne przeglądy gmin. W ich wyniku na obszarze około 1 200 tys. ha ujawniono poważne zaniedbania, a jednocześnie możliwość szybkiego zwiększenia produkcji roślinnej. Niestety, większość tych gruntów została źle zagospodarowana. Intensyfikacja działań produkcyjnych na tych obszarach — to zadanie pierwszoplanowe, najpilniejsze z pilnych i to we wszystkich gminach i województwach.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PiotrJaroszewicz">Obecnie ponownie kontroluje się stan zagospodarowania pól, łąk i pastwisk w gminach. Musi to być kontrola wnikliwa i efektywna, a co najważniejsze — wnioski z niej wynikające powinny być wykorzystane od razu w trakcie wiosennych prac polowych i prowadzić do rozwiązania spraw związanych z zagospodarowaniem ziemi. Bierzemy pod uwagę, że prawie 1/3 ogółu gospodarstw rolnych prowadzona jest przez rolników starszych. Ustawa o emeryturach dla rolników stworzyła dogodne warunki uzyskiwania zasłużonej emerytury oraz ułatwiła proces przekazywania gospodarstw następcom. Nad przebiegiem tego procesu trzeba jednak nieustannie czuwać. Równocześnie z troską należy się odnosić do spraw weteranów rolniczego trudu.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, iż Rząd przygotowuje nowe decyzje o pomocy kredytowej i materiałowej, która będzie tworzyć korzystne warunki do nabywania ziemi przez nowych właścicieli gospodarstw, a w szczególności młodych rolników oraz wspierać bardziej wydatnie rozwój gospodarstw specjalistycznych i zespołów rolników, ułatwiać przepływ ziemi do indywidualnych i uspołecznionych użytkowników. Trwają również prace nad udoskonaleniem systemu pomocy finansowej dla gospodarstw uspołecznionych w kierunku jej ściślejszego uzależnienia od efektów zagospodarowania przejętych gruntów. Wzmocnione też zostaną materialne zachęty stosowane w tym celu wobec załóg PGR i spółdzielni produkcyjnych. Przedsiębiorstwa przemysłowe zobowiązano do pełnego wykorzystania pozostającej w ich dyspozycji ziemi na produkcję warzyw dla własnych stołówek i załóg oraz na potrzeby przyzakładowego chowu zwierząt.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PiotrJaroszewicz">Rozszerzamy uprawnienia władz terenowych i zwiększamy rolę Banku Gospodarki Żywnościowej w obrocie ziemią. Doskonalimy metody działania w tej dziedzinie administracji państwowej w gminach i województwach oraz pracę służb geodezyjnych. Przyspieszamy pracę nad komasacją gruntów. Przyspieszamy również prace nad melioracjami, rekultywacją nieużytków, intensyfikacją upraw na gruntach zagospodarowanych ekstensywnie. Zwiększamy środki na te cele, wzmacniamy potencjał jednostek budownictwa rolnego oraz powiększamy ich wyposażenie w maszyny i urządzenia.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PiotrJaroszewicz">Podpisaliśmy w styczniu bieżącego roku porozumienie ze Związkiem Radzieckim, na mocy którego uzyskamy dodatkowe dostawy ciężkiego sprzętu do robót ziemnych niezbędnego do intensyfikacji procesu zagospodarowania części użytków rolnych. Pełne i racjonalne wykorzystanie ziemi rolniczej należy do podstawowych obowiązków ogółu rolników, samorządu wiejskiego, przedsiębiorstw uspołecznionych, administracji terenowej gminy i województwa. Z obowiązku tego — co pragnę podkreślić — należy rozliczać się produkcją, a więc nie tylko liczbą hektarów, lecz kwintali, nie deklaracjami, lecz coraz wyższą wydajnością ziemi.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! XI Plenum Komitetu Centralnego wysunęło na czoło zadań obecnego okresu zwiększenie krajowej produkcji zbóż i pasz. Wzrost ten jest konieczny dla uzyskania założonego zwiększenia produkcji zwierzęcej oraz stopniowego zmniejszania importu zbóż. Jest to zadanie wielkie i złożone. Wymaga ono uruchomienia całego zespołu środków i działań, służących zwiększeniu udziału zbóż w ogólnej strukturze zasiewów, zwłaszcza w rolnictwie uspołecznionym, jak i osiągnięciu poważnego wzrostu plonów przez wprowadzanie bardziej wydajnych odmian zbóż, rozszerzanie upraw kukurydzy na ziarno, racjonalizację nawożenia oraz doskonalenie zabiegów agrotechnicznych.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PiotrJaroszewicz">Konieczne jest także zwiększenie zbioru ziemniaka. W ostatnich latach nie zanotowaliśmy tu postępu. Trzeba zatem skupić uwagę na zwiększaniu plonów i podnoszeniu wartości użytkowej tej tak ważnej w Polsce rośliny.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#PiotrJaroszewicz">Oczekujemy od naukowców wyhodowania wysoko plonujących odmian ziemniaka, o dużej zawartości skrobi i zwiększonych zasobach białka, a także jakościowo lepszych odmian ziemniaka jadalnego. Do zmniejszenia strat przyczyni się rozbudowa przechowalni ziemniaka i wdrażanie nowych metod konserwacji ziemniaków. Uzyskanie niezbędnych zasobów paszowych wymaga intensyfikacji produkcji pasz objętościowych i soczystych. Mamy tu jeszcze, jak już wspomniałem, wiele rezerw. Trzeba dążyć do zwiększenia wydajności roślin pastewnych, zwłaszcza motylkowych i strączkowych oraz buraka pastewnego. Należymy do państw o znacznym udziale trwałych użytków zielonych, co sprzyja rozwojowi produkcji pasz i chowu bydła. Trzeba podnieść produkcyjność tych użytków przez wydatną poprawę ich pielęgnacji i nawożenia, terminowość i staranność zbiorów, ulepszenie gospodarki na pastwiskach, a także staranną konserwację urządzeń wodno-melioracyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W ostatnim roku zrobiliśmy wiele dla odbudowy pogłowia bydła i trzody chlewnej. Spisy rolnicze wykazują, że pogłowie zwierząt, stopniowo choć w sposób terytorialnie zróżnicowany, zbliża się do poziomu z lat 1974—1975. To jednak nie wystarcza. Aby osiągnąć założony na lata 1976—1980 poziom produkcji mięsa, musimy wydatnie zwiększyć pogłowie bydła i trzody. Czynimy wszystko, aby rolnictwu nie zabrakło pasz. Zrobiliśmy już wiele dla poprawy ekonomicznych warunków produkcji żywca zwierzęcego, mleka i jaj. Doskonalimy zachęty stymulujące chów zwierząt, w tym loch i krów oraz prosiąt i cieląt.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#PiotrJaroszewicz">Ważnym zadaniem jest zwiększenie chowu bydła, zwłaszcza krów. Ich udział w stadzie nie wzrasta, a ogólna liczba jest nawet mniejsza niż w 1970 roku. Jest to głównie wynikiem spadku pogłowia w gospodarstwach utrzymujących jedną lub dwie krowy. Należy zatem nasilać działania sprzyjające powrotowi tych gospodarstw do chowu krów. Trzeba także bardzo szybko zwiększać pogłowie krów w gospodarce uspołecznionej i w specjalistycznych gospodarstwach chłopskich. W państwowych i spółdzielczych gospodarstwach rolnych trzeba dążyć do tego, aby sektor ten prowadził produkcję zwierzęcą w zamkniętym cyklu, opierając się na własnym dużym stadzie matecznym. W rezultacie powinien on stawać się trwałym regulatorem podaży i popytu młodych zwierząt na rynku.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#PiotrJaroszewicz">Przeznaczamy wzrastające środki inwestycyjne i kredytowe na przyśpieszoną rozbudowę ferm i pomieszczeń inwentarskich oraz na — często nie docenianą — modernizację obiektów już istniejących. Szczególną uwagę poświęcamy budowie stanowisk dla bydła, szczególnie dla krów, oraz budowie ferm dla macior. Będziemy nadal przyśpieszać rozwój drobiarstwa i kontynuować budowę ferm hodowlanych i zakładów wylęgu drobiu w rolnictwie indywidualnym i uspołecznionym.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Przywiązujemy dużą wagę do postępu w gospodarce indywidualnej, rozwijania przez nią produkcji i podnoszenia poziomu życia rolników.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#PiotrJaroszewicz">Pilnym zadaniem pozostaje usprawnienie działalności kółek rolniczych, masowej, społeczno-gospodarczej organizacji rolników indywidualnych. Powinna ona aktywnie wspierać realizację uchwał XI Plenum Komitetu Centralnego partii. W szczególności kółka rolnicze powinny nadal zwiększać zakres usług mechanizacyjnych w pracach polowych, przy produkcji pasz i w gospodarce hodowlanej, rozwijać usługi budowlane. Są to ich podstawowe zadania. Do nich sprowadza się główny cel działalności spółdzielni kółek rolniczych. Powinny one upowszechniać kompleksowe usługi produkcyjne, zastępując nimi świadczenia doraźne. Kółka rolnicze powinny też pomagać mniejszym gospodarstwom w nabywaniu i zagospodarowaniu ziemi.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególnie poważna rola w obsłudze rolników przypada spółdzielczości Samopomocy Chłopskiej, w tym mleczarskiej i ogrodniczej. Ogniwa spółdzielcze powinny konsekwentnie usprawniać działalność kontraktacyjną, zapewniać sprawny i terminowy odbiór produktów, eliminować występujące jeszcze przypadki nierzetelnej oceny dostarczanych płodów rolnych, ulepszać sprzedaż i odbiór środków produkcji oraz przydziałów pasz, węgla i materiałów, przysługujących rolnikom kontraktującym płody rolne. Poważnie wzmocni swą działalność na obszarze wsi spółdzielczość pracy i rzemiosło. W poprawie pracy spółdzielczości rolniczej i kółek rolniczych dużą rolę może i powinien odegrać samorząd chłopski, jego organizatorskie i kontrolne poczynania. Działalność tego samorządu wsparta będzie kontrolnymi działaniami gminnych i wojewódzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#PiotrJaroszewicz">Musimy także podnieść poziom i operatywność w załatwianiu spraw rolników przez naczelników gmin i ich aparat, a szczególnie przez służby rolne.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#PiotrJaroszewicz">Czas pracy rolnika jest coraz cenniejszy. W myśl zaleceń XI Plenum Komitetu Centralnego partii Rząd podejmie działania, aby stopniowo tworzyć zintegrowany system wszechstronnej obsługi rolników w każdej gminie. System ten obejmie usługi produkcyjne, obrót środkami produkcji i produktami rolnymi, wstępne przetwórstwo płodów rolnych oraz różne inne usługi.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#PiotrJaroszewicz">Zgodnie z zapowiedzią I Sekretarza Komitetu Centralnego partii towarzysza Edwarda Gierka Rząd utworzy specjalny fundusz dla popierania inicjatyw samorządu rolniczego i rolników, zmierzających do wykorzystania rezerw produkcyjnych w gminach, a więc przyśpieszenia intensyfikacji produkcji rolnej i zwiększenia jej towarowości i wykorzystania wszystkich rezerw produkcyjnych. Między innymi chodzi tu o jak najlepsze zagospodarowanie trwałych użytków zielonych przy wykorzystaniu zespołowej inicjatywy rolników i powiększanie tą drogą ilości tanich pasz dla wzrostu pogłowia krów i zwiększenia produkcji żywca wołowego.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#PiotrJaroszewicz">Fundusz ten będzie również wykorzystywany dla popierania miejscowego przetwórstwa rolno-spożywczego w gminach, które wykażą się gospodarnością i korzystnymi inicjatywami rolników w tej dziedzinie. Dotyczyć to będzie przede wszystkim niewielkich zakładów przetwórstwa spożywczego, głównie warzyw i owoców, piekarnictwa i mleczarstwa, a także miejscowej produkcji materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#PiotrJaroszewicz">Rozpoczniemy taką działalność w wybranych, wyróżniających się gminach we wszystkich województwach. W oparciu o dobre wyniki i dobre doświadczenia tych gmin, działalność tę będziemy rozszerzać, obejmując nią coraz większą liczbę gmin.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! XI Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wskazało na wagę i znaczenie krzewienia wiedzy i postępu rolniczego, doskonalenia kadr dla rolnictwa i gospodarki żywnościowej, polepszania im warunków pracy i życia.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#PiotrJaroszewicz">Cieszy coraz wyraźniejszy wzrost zainteresowania zdobywaniem kwalifikacji i doskonaleniem zawodowym osób pracujących w rolnictwie. W bieżącym roku szkolnym rekrutacja młodzieży do szkół kształcących dla potrzeb rolnictwa zwiększyła się w porównaniu ze stanem sprzed 2 lat o ponad 23 tys. uczniów. Wzrosła również rekrutacja do szkół dla pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#PiotrJaroszewicz">Trwa rozbudowa zespołów szkół rolniczych, rozwija się sieć wojewódzkich ośrodków postępu rolnego, rozszerza się przygotowanie kadr w szkołach średnich i wyższych, powstają nowe filie uczelni rolniczych, wprowadzane są różne formy dokształcania i studiów dla pracujących w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd przywiązuje wielką wagę również do rozwoju badań naukowych i wykorzystywania ich wyników w praktyce. Na tej drodze uzyskano już znaczne efekty, choć wciąż jeszcze nie takie, jakich oczekujemy. Niektóre uczelnie i instytuty, których bazę systematycznie rozbudowujemy, skutecznie koncentrują się na rozwiązywaniu kompleksowych, nabolałych problemów naszego rolnictwa. Efekty współdziałania nauki z praktyką mogą i powinny być jednak znacznie większe.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Rozwój gospodarki żywnościowej ma niezwykle doniosłe znaczenie dla dalszej budowy siły socjalistycznej Polski i dostatku jej obywateli.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#PiotrJaroszewicz">Rolnictwu przyznany został zdecydowany priorytet rozwojowy. Musi on owocować większym i szybszym wzrostem produkcji, szerszym zasięgiem postępu społeczno-gospodarczego na wsi. Na zadaniach tych skupiamy i będziemy skupiali siły i środki.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#PiotrJaroszewicz">Wysiłek, jakiego dokonujemy na rzecz rolnictwa i gospodarki żywnościowej, jest ogromny. Wykracza on daleko poza ramy ustalone w planie pięcioletnim. I tylko dlatego, że partia w porę i w sposób zdecydowany ustaliła zasady i kierunki przemieszczenia sił i środków udało się nam, choć nie bez trudności i może wolniej niż w latach pomyślniejszych, nadal poprawiać wyżywienie naszego prawie 35-milionowego narodu i kłaść trwałe podwaliny pod dalszy rozwój gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#PiotrJaroszewicz">Nasz program rozwoju gospodarki rolnej jest ambitny i trudny. Nie możemy jeszcze w pełni zaspokoić stale rosnącego, rozbudzonego zapotrzebowania rolnictwa na środki produkcji. Wytwarzanie ich — jak wiadomo — wymaga ogromnych nakładów, wymaga czasu i wytężonej pracy całej klasy robotniczej. Mamy jednak tych środków z roku na rok coraz więcej. Mamy też coraz więcej dobrych i ofiarnych rolników indywidualnych, a także więcej wykształconych kadr w rolnictwie uspołecznionym. W sytuacji, kiedy ilość środków jest jeszcze wciąż ograniczona, naszą największą rezerwą pozostaje ich efektywne, rozumne i pełne wykorzystanie. Do tej rezerwy trzeba sięgać zdecydowanie i powszechnie. Osiągnąć wyższą jakość pracy na całym froncie rolnictwa i gospodarki żywnościowej — to główne obecnie zadanie.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#PiotrJaroszewicz">Jestem przekonany, że każdy kto pracuje w rolnictwie lub na rzecz rolnictwa dołoży starań, aby zadania wynikające w tej mierze z uchwał XV i XI Plenum KC partii wykonać jak najlepiej i jak najefektywniej, dokumentując w ten sposób dojrzałe zrozumienie żywotnych potrzeb naszego narodu. Dziękuję Wysokiej Izbie za uwagę.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi za przedstawioną informację.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Jerzy Wojtecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselJerzyWojtecki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu problemy o wielkim znaczeniu społecznym. Dotyczą one dosłownie każdego mieszkańca naszego kraju, każdej polskiej rodziny. Zapewnienie szybszego rozwoju rolnictwa i produkcji żywności jest obecnie jednym z priorytetowych zadań w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju. Do realizacji tego zadania nasza partia przywiązuje ogromną wagę. Zgodnie z zaleceniem VI Zjazdu partii, XV Plenum KC PZPR w październiku 1974 roku wytyczyło dalekosiężny i kompleksowy program rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej, który został przyjęty przez Sejm jako program ogólnonarodowy.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselJerzyWojtecki">Przed chwilą wysłuchaliśmy informacji Prezesa Rady Ministrów towarzysza Piotra Jaroszewicza na temat stanu realizacji podjętej w tym względzie uchwały sejmowej oraz zamierzeń Rządu w sprawie wdrożenia uchwały XI Plenum KC PZPR. Jeszcze raz stanął przed naszymi oczyma ogrom zadań, jakie wówczas kraj nasz podjął, by przezwyciężać narosłe opóźnienia w rozwoju wsi i rolnictwa. Szacunek zaś budzić musi postęp, jaki uczyniono w ciągu tych praktycznie trzech lat dla tworzenia coraz korzystniejszych warunków rozwoju gospodarki żywnościowej. Rozbudowaliśmy w tym czasie wiele gałęzi przemysłu zaopatrujących rolnictwo w środki produkcji. Przykład, który podam jest tego dobitnym potwierdzeniem.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselJerzyWojtecki">W roku 1974 wartość środków trwałych przemysłu maszyn rolniczych nie przekraczała 16 mld zł, a dziś dochodzi do 30 mld zł. Rozszerzyliśmy szkolnictwo i oświatę rolniczą. Zasadniczej przebudowie i modernizacji uległ przemysł spożywczy. Także rolnictwo mimo niekorzystnych warunków klimatycznych przyspieszyło tempo swej modernizacji. Efektem tego jest poprawa sytuacji na rynku żywnościowym poza, oczywiście, mięsem. Jest to w sumie dorobek niezaprzeczalny, tym bardziej, iż dokonany w tak krótkim czasie. Jednocześnie mamy pełną świadomość dużego rozmiaru dalszych potrzeb w tej dziedzinie i bieżących kłopotów z zaopatrzeniem rolnictwa w środki produkcji. Podkreśliło to ostatnie posiedzenie Komitetu Centralnego PZPR. Partia nasza podjęła działania, które łączą rozwiązywanie problemów perspektywicznych z realizacją bieżących zadań rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Wymagać to będzie dalszej koncentracji sił i środków na modernizację rolnictwa i zwiększanie jego możliwości wytwórczych. Wymagać to będzie także usprawnienia realizacji przewidzianych w planie dostaw środków produkcji dla rolnictwa — w tym nawozów mineralnych, materiałów budowlanych i maszyn rolniczych.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselJerzyWojtecki">Zdajemy sobie sprawę, Obywatele Posłowie, że stoimy wobec zadań o wymiarze historycznym. Może to wielkie słowo, ale przemawia za nim waga problemu. Chodzi przecież o produkcję żywności, o stopniowe osiąganie samowystarczalności kraju pod tym względem, co wobec trudnych perspektyw światowego rynku żywnościowego ma dla nas szczególne znaczenie. Jest to więc zadanie naszych czasów. Wszyscy to rozumiemy. Podjęliśmy to zadanie i doprowadzimy je do końca.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselJerzyWojtecki">Wysoki Sejmie! Realizacja programu rozwoju rolnictwa i całej gospodarki żywnościowej wymaga działań kompleksowych, rozwijanych szerokim frontem na wszystkich odcinkach produkcji żywności. Wniosek taki wypływa z dotychczasowych doświadczeń i dokonanych ocen. Znajduje on wyraz w uchwale XI Plenum KC PZPR, która precyzuje aktualne zadania dla rolnictwa oraz wszystkich działów gospodarki żywnościowej, dla całej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselJerzyWojtecki">Wśród zadań, które ze zdwojonym wysiłkiem musimy realizować w obecnym okresie, kilka zasługuje na szczególną uwagę. Pierwszym, wymagającym pilnego rozwiązania, jest produkcja pasz. Niedostatek pasz krajowych powoduje brak stabilności w produkcji zwierzęcej i zmusza do importu wielu milionów ton zbóż i innych surowców paszowych. Import ten wzrósł ostatnio do rozmiarów rozmiarów, które poważnie obciążają i tak już napięty bilans płatniczy naszego handlu zagranicznego. Ze zrozumiałych względów nie możemy zwiększać tego importu. Wręcz przeciwnie, musimy stopniowo dążyć do jego zmniejszenia. Możemy to osiągnąć przez szybszy rozwój krajowej produkcji pasz. Mamy takie możliwości i wykorzystaniu ich powinniśmy poświęcić maksimum wysiłków i środków. Możliwości, o których mowa, to przede wszystkim stworzenie warunków dla zwiększenia powierzchni uprawianych w naszym kraju zbóż i poprawie ich struktury, rozszerzenie uprawy kukurydzy, buraków pastewnych i innych wydajnych roślin pastewnych, a w szczególności intensyfikacja produkcji ziemniaków oraz dokonanie zasadniczego postępu w gospodarce na użytkach zielonych. Intensyfikacji produkcji pasz muszą towarzyszyć przedsięwzięcia zmierzające do ich pełnego i racjonalnego zagospodarowania oraz konserwacji. Wiemy bowiem jak wielkie straty powstają w okresie zbioru i przechowywania roślin pastewnych. Wynikają one nie tylko z braku umiejętności, ale także z braku dostatecznej ilości odpowiednich maszyn i urządzeń technicznych. Niedostateczny jest jeszcze stopień mechanizacji zbioru roślin pastewnych. Niewystarczające są nadal produkcja i dostawy dla rolnictwa szeregu urządzeń mechanicznych do przygotowania i konserwacji pasz. Niezbędna jest jednocześnie szybka rozbudowa sieci silosów na kiszonki, co wymaga poprawy zaopatrzenia rolnictwa w materiały budowlane na ten cel.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselJerzyWojtecki">Niezmiernie więc ważną sprawą jest pełna i terminowa realizacja wszystkich inwestycji gospodarki paszowej. Musimy również zadbać o to, by istniejące wytwórnie pasz zwiększały produkcję i bezwzględnie przestrzegały norm jakościowych. Wszelkie odstępstwa w tym zakresie wywołują w pełni uzasadnioną krytykę społeczną i powodują straty gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselJerzyWojtecki">Skuteczne rozwiązywanie problemu paszowego, na co wskazało wyraźnie XI Plenum KC PZPR, zależy od wkładu wielu działów gospodarki narodowej — rolnictwa i przemysłu, nauki i praktyki rolniczej. Powinniśmy doprowadzić do świadomości ludzi w nich zatrudnionych, że uczestniczą w realizacji ważnego zadania ogólnokrajowego i że społeczeństwo oczekuje od nich zwiększonego wysiłku, nowych inicjatyw i usprawnień produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselJerzyWojtecki">Podstawą naszych sukcesów w produkcji roślinnej i zwiększaniu krajowego bilansu paszowego będzie coraz lepsze wykorzystanie możliwości produkcyjnych ziemi. W tej dziedzinie mamy jeszcze dużo do zrobienia. Świadczą o tym chociażby wnioski wypływające z przeglądów gmin, lustracji pól i użytków zielonych. Podobne spostrzeżenia wynoszą obywatele posłowie z wielu spotkań z wyborcami na wsi.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselJerzyWojtecki">Faktem pozostaje, że część ziemi rolniczej w dalszym ciągu jest użytkowana ekstensywnie. Są też — wprawdzie sporadyczne, ale są — przypadki rażących zaniedbań w systemie gospodarki ziemią w gminach. Powinniśmy tym sprawom poświęcić więcej uwagi, a szczególnie podczas tegorocznej kampanii wiosennej w rolnictwie. Użytków' rolnych nam nie przybędzie, musimy więc je dobrze uprawiać, by dawały coraz wyższe plony, a przejmowane za emerytury przekazywać najlepszym szybko i sprawnie.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselJerzyWojtecki">Projekty udoskonalenia zasad oraz warunków przejmowania i zagospodarowania ziemi, o których tu dzisiaj słyszeliśmy, powinny tym procesom sprzyjać. Jesteśmy zdania, że są to propozycje słuszne i należy je szybko wprowadzać w życie.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselJerzyWojtecki">Wiele uwagi trzeba także poświęcić ochronie użytków rolniczych przed dewastacją i nieuzasadnionym przekazywaniem ich na cele nierolnicze. Zjawiska beztroski zbyt często tu jeszcze występują. Należy żywić nadzieję, że podjęte w tym zakresie rygorystyczne decyzje położą tym złym praktykom kres.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselJerzyWojtecki">Lepsze wykorzystanie użytków rolnych, poprawa agrotechniki, zwiększenie plonów i zbiorów uprawianych roślin pozwolą nam zapewnić warunki rozwoju produkcji zwierzęcej. W tej dziedzinie produkcji rolniczej — jak wiadomo — zmierzamy do odbudowy pogłowia trzody chlewnej i bydła oraz dalszej jego intensyfikacji. Wiąże się z tym rozwój budownictwa inwentarskiego i pełniejsze wykorzystanie pomieszczeń w istniejących budynkach.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselJerzyWojtecki">Znane są obywatelom posłom kierunki rozwoju produkcji zwierzęcej. Rozwijając pogłowie trzody chlewnej, która w naszych warunkach jest głównym źródłem mięsa na zaopatrzenie kraju, powinniśmy intensyfikować chów bydła. Rząd opracował odpowiedni program w tym zakresie. Słusznie podkreśla się w programie, że w naszym kraju mamy dogodne warunki przyrodnicze — duży obszar użytków zielonych, które stwarzają możliwości znacznego rozwoju pogłowia bydła, a tym samym zwiększenia produkcji żywca wołowego i mleka. Realizacji tego programu powinniśmy poświęcić wiele uwagi.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselJerzyWojtecki">Rozwijać nadal będziemy chów owiec i produkcję drobiu rzeźnego, a także zwiększać produkcję ryb słodkowodnych.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselJerzyWojtecki">Zwiększone zadania czekają nas także w dziedzinie dalszego rozwoju przetwórstwa surowców rolniczych. Wykorzystując dotychczasowy dorobek i zwiększony tak znacznie potencjał produkcyjny przemysłu spożywczego, należy rozwijać przetwórstwo, rozszerzać asortyment i jakość produkowanych artykułów żywnościowych. Sprzyjać temu powinien szeroki program inwestycyjny i modernizacyjny przemysłu rolno-spożywczego ustalony na lata 1976—1980. Musimy zapewnić pełną i sprawną realizację tego programu. Naprzeciw tym potrzebom wyjdzie utworzenie — zgodnie z propozycją I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka — specjalnego funduszu popierania miejscowego przetwórstwa płodów rolnych. Przyczynić się to powinno do lepszego zagospodarowania miejscowych surowców i zwiększenia produkcji żywności, a ponadto będzie istotnym czynnikiem aktywizacji gmin.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselJerzyWojtecki">W rozwijaniu i unowocześnianiu rolnictwa kierujemy się zasadami socjalistycznej polityki rolnej, wypracowanymi w 1971 roku z udziałem Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Zasady tej polityki są utrwalone w świadomości i praktyce wsi, cieszą się zaufaniem i powszechnym poparciem rolników. Cały okres minionych siedmiu lat jest dowodem rzetelnej i konsekwentnej realizacji tej polityki. W tym okresie państwo uczyniło wiele dla zapewnienia wzrostu produkcji rolniczej we wszystkich sektorach rolnictwa. Uczyniono też wiele dla poprawy bytu rolników i ich rodzin, czego dobitnym wyrazem było objęcie bezpłatną opieką lekarską, a ostatnio także ubezpieczeniem emerytalnym, co stanowi doniosły krok w zmniejszeniu różnic pomiędzy miastem i wsią.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselJerzyWojtecki">W ostatnich latach przybiera na sile proces specjalizacji gospodarstw indywidualnych. Pozwala ona coraz większej liczbie rolników unowocześniać swe gospodarstwa, wprowadzać do nich na szerszą skalę mechanizację prac i nowe technologie produkcji rolnej. Prowadzi to w efekcie do znacznego zwiększenia wydajności pracy rolnika.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselJerzyWojtecki">Rzecz zrozumiała, rozwojowi specjalizacji, właściwej kooperacji i zespołowych form produkcji rolniczej towarzyszyć powinna troska o wykorzystanie rezerw produkcyjnych w pozostałych gospodarstwach chłopskich. Chodzi o sumę efektów rolnictwa, na którą składa się produkcja we wszystkich gospodarstwach.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselJerzyWojtecki">Wzrasta w naszym rolnictwie rola gospodarstw uspołecznionych, które w ostatnich latach rozwinęły się i umocniły swoją pozycję na wsi. Głównym ich zadaniem jest efektywne wykorzystanie majątku trwałego do jeszcze szybszego zwiększania produkcji towarowej. Coraz lepiej wykorzystują one możliwości oddziaływania na postęp w gospodarstwach indywidualnych i w całym polskim rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselJerzyWojtecki">Duże, wręcz decydujące znaczenie dla realizacji zadań gospodarki żywnościowej, nakreślonych w bieżącym planie 5-letnim, będą miały rezultaty tegorocznych prac w rolnictwie, skupie i przetwórstwie. Pierwsze dwa lata tego planu były niepomyślne dla produkcji rolniczej. Obecnie chodzi o nadrobienie opóźnień i strat w tej dziedzinie. Gwarancją tego jest staranne wykonanie siewów wiosennych i innych prac w rolnictwie. Od tego bowiem zależą tegoroczne plony.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselJerzyWojtecki">Z myślą o należytym przygotowaniu się do tegorocznych zadań w rolnictwie partia nasza zainicjowała szereg działań gospodarczych i polityczno-organizatorskich, które poprzedziły obrady XI Plenum KC PZPR. Ciekawe rezultaty przyniosły np. rozmowy indywidualne z rolnikami przeprowadzone przez władze gmin. Pozwoliły one ustalić rozmiary rezerw produkcyjnych, jakie tkwią w poszczególnych grupach gospodarstw indywidualnych, zakres pomocy niezbędnej do ich wykorzystania oraz zadania, jakie należy podjąć w każdym gospodarstwie rolnym, wsi i gminie, aby pełniej wykorzystać możliwości zwiększenia produkcji.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselJerzyWojtecki">Partia nasza i wszystkie jej instancje i organizacje, a w szczególności komitety gminne i podstawowe organizacje partyjne na wsi, będą tak jak dotąd rozwijały polityczno-organizatorską działalność w celu tworzenia warunków dla pełnej realizacji zadań wynikających z programu rozwoju rolnictwa oraz prowadziły systematyczną partyjną ich kontrolę.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselJerzyWojtecki">Obywatele Posłowie! Realizacja zadań rolnictwa wymaga rozwijania i usprawniania usług produkcyjnych na wsi. Stąd wynikają zwiększone obowiązki spółdzielni kółek rolniczych, gminnych spółdzielni — „Samopomoc Chłopska” i innych organizacji usługowych na wsi. Sprawdzianem rzetelnego ich przygotowania będzie tegoroczna wiosna w rolnictwie. Zachodzi potrzeba kontrolowania i rozliczania instytucji usługowych z realizacji ich zadań, w tym także z rozdziału środków produkcji przydzielanych na rzecz rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselJerzyWojtecki">Wzrasta tu rola samorządu chłopskiego i rad narodowych. W tych organach ludowładztwa znajduje się wiele ofiarnych, doświadczonych i cieszących się zaufaniem wsi działaczy społecznych. Na nich przede wszystkim spoczywa społeczny nakaz rozwinięcia działalności kontrolno-inspiratorskiej, podjęcia zdecydowanej walki z wszelkimi przejawami niegospodarności, marnotrawstwa i niewłaściwego stosunku do spraw rolników.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselJerzyWojtecki">Istnieje także potrzeba zwiększania skuteczności oddziaływania władz gminnych na wykorzystanie rezerw produkcyjnych rolnictwa na terenie ich działania. Gminy mają szerokie możliwości takiego oddziaływania, skupiają pokaźną kadrę specjalistów i dysponują zwiększającymi się stale środkami oraz rozległymi uprawnieniami. Trzeba je lepiej wykorzystać.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselJerzyWojtecki">Wykonanie zadań rolnictwa zależy z jednej strony od będących w jego dyspozycji środków, a z drugiej — od pełnej mobilizacji ludzi w nim zatrudnionych. Kierownictwo naszej partii zwróciło się do nich z trybuny XI Plenum KC PZPR o dołożenie starań w celu wykorzystania wszystkich możliwości dla uzyskania wzrostu produkcji rolnej i poprawy zaopatrzenia kraju w artykuły żywnościowe.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselJerzyWojtecki">„Mamy, towarzysze, pełną i realną szansę — stwierdził na XI Plenum I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek — aby nadrobić powstałe opóźnienia i szybko zwiększyć produkcję żywności w najbliższych latach, mamy szansę dalszego podniesienia poziomu życia i unowocześnienia wsi polskiej.” Tę szansę stwarza uchwała XI Plenum Komitetu Centralnego PZPR. Rząd przedstawił dziś Wysokiej Izbie plan jej realizacji. Jesteśmy przekonani, że sprzyjać on będzie rozwojowi rolnictwa i całej gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselJerzyWojtecki">Dlatego Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej popiera zamierzenia Rządu w tym względzie. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Bolesław Strużek.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselBoleslawStruzek">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Obrady XI Plenum KC PZPR oraz przedłożony dziś przez towarzysza Premiera Piotra Jaroszewicza rządowy program realizacji uchwały XI Plenum KC w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej i poprawy wyżywienia społeczeństwa stanowią dobrą podstawę debaty sejmowej nad tak doniosłą dla całego narodu kwestią.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselBoleslawStruzek">Debata ta — na progu kampanii wiosennej 1978 r. — zamyka niejako szeroką dyskusję przeprowadzoną w ostatnim czasie w podstawowych organizacjach i instancjach partii i Stronnictwa oraz w różnych środowiskach społeczno-zawodowych na temat środków i działań zapewniających dalszy rozwój produkcji rolniczej. Pragnę wyrazić przekonanie, że debata sejmowa przyczyni się do:</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselBoleslawStruzek">po pierwsze — pełniejszej mobilizacji wszystkich środków, jakimi dysponuje gospodarka narodowa dla osiągnięcia wysokiego tempa wzrostu produkcji rolniczej w latach 1978—1980. Pełna, wielostronna koncentracja środków materialnych i bardziej efektywne wyzyskanie oraz wydajna, ofiarna praca wszystkich pracowników gospodarki żywnościowej jest niezbędnie potrzebna dla osiągnięcia tego celu. Konieczność tej koncentracji środków i działań wynika z faktu, że w ciągu dwu ubiegłych lat globalna produkcja rolnicza uległa obniżeniu o blisko 0,8%, a w porównaniu z rekordowym rokiem 1974 — o około 2%. A zatem, ażeby wykonać zadania bieżącego planu 5-letniego, w ciągu trzech lat produkcja rolnicza w latach 1978—1980 powinna wzrastać średniorocznie w tempie 5%—6%, a to jest niesłychanie wysokie tempo.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselBoleslawStruzek">Po drugie — w trakcie debaty zostanie oceniony rządowy program realizacji, zreferowany w wystąpieniu towarzysza Premiera oraz sformułowane zostaną wnioski i sugestie dotyczące zarówno doskonalenia bieżącej polityki ekonomicznej rozwoju gospodarki żywnościowej, jak również niektórych elementów koncepcji przyszłego planu 5-letniego. Szereg nowych idei w tym zakresie zostało określonych w przemówieniu I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka podsumowującym obrady XI Plenum.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselBoleslawStruzek">Po trzecie — sądzę, że dzisiejsza debata inspirować będzie komisje sejmowe i wojewódzkie zespoły poselskie do szerszego uwzględniania w swojej bieżącej działalności problematyki gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselBoleslawStruzek">Wysoka Izbo! Przytaczając dane o niepomyślnym kształtowaniu się globalnej produkcji rolniczej w ostatnich 4 latach nie chciałbym, ażeby stanowiły one podstawę oceny rozwoju całej gospodarki żywnościowej, rolnictwo bowiem jest tylko częścią tego kompleksu gospodarczego. Ponadto należy podkreślić, że mimo niekorzystnych warunków klimatycznych uniknęliśmy głębszych wahań w rozmiarze produkcji rolniczej. Uzyskanie w tych latach względnej stabilności produkcji należy ocenić jako istotny efekt polityki rolnej.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselBoleslawStruzek">W latach 1975—1977, czyli w ciągu trzech lat realizacji perspektywicznego programu rozwoju gospodarki żywnościowej, możemy zanotować szereg korzystnych przemian o charakterze trwałym, strukturalnym. W okresie tym nakłady inwestycyjne na cały kompleks gospodarki żywnościowej wyniosły około 410 mld zł w cenach 1976 r., co w przeliczeniu na jednego zatrudnionego w tym kompleksie stanowi około 70 tys. zł. Na szczególne podkreślenie zasługuje wzrost nakładów inwestycyjnych na pierwszy sektor gospodarki żywnościowej, tzn. na przemysły wytwarzające środki produkcji dla rolnictwa oraz przedsiębiorstw produkcyjnej obsługi rolnictwa. W latach tych wartość trwałego majątku produkcyjnego brutto w całej gospodarce żywnościowej powiększyła się o około 275 mld zł, czyli o blisko 1/3.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselBoleslawStruzek">W wyniku działalności inwestycyjnej w ciągu 3 ostatnich lat oddano do eksploatacji około 3 mln stanowisk przeliczeniowych dla zwierząt gospodarskich. Szczególnie wysoką intensywność osiągnęło budownictwo inwentarskie w uspołecznionej gospodarce rolnej. Zostało zmeliorowanych około 558 tys. ha użytków rolnych. Zwiększyła się liczba ciągników o 101 tys., czyli o blisko 28% w całym rolnictwie, w tym w gospodarstwach indywidualnych o 75 tys. szt. ciągników, czyli o ponad 48%. Nastąpił znaczny wzrost wysoko wydajnych maszyn do sprzętu zbóż, okopowych i zielonek.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselBoleslawStruzek">W przemyśle spożywczym uzyskano przyrost zdolności ubojowych rzeźni o blisko 300 tys. ton rocznie, przyrost zdolności przerobowych mleka o blisko 1 800 mln litrów, wzrost pojemności elewatorów zbożowych o około 300 tys. ton oraz wzrost pojemności chłodni składowych itp.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselBoleslawStruzek">W latach 1975—1977 nieznacznie wzrosło jeszcze zatrudnienie w gospodarce żywnościowej, gdyż o około 127 tys. (2,1%); obserwuje się korzystne, strukturalne zmiany zatrudnienia w poszczególnych sferach gospodarki żywnościowej. I tak w sferze przedprodukcyjnej obsługi rolnictwa łącznie z przemysłami wytwarzającymi środki produkcji dla rolnictwa zatrudnienie powiększyło się o ponad 10%, w produkcji rolniczej — ogółem o 1,5%, w tym w uspołecznionej produkcji rolniczej — o blisko 13%. Natomiast zatrudnienie w gospodarce indywidualnej zmniejszyło się o ok. 1%. Nadal jednak stosunek zatrudnionych w sferze przedprodukcyjnej obsługi rolnictwa do zatrudnionych w produkcji rolniczej jest bardzo niekorzystny.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselBoleslawStruzek">W 1977 r. na 100 osób zatrudnionych w produkcji rolniczej przypadało około 11 osób zatrudnionych w sferze przedprodukcyjnej obsługi rolnictwa, w tym na 100 osób zatrudnionych w rolnictwie przypadało tylko 2,5 osób zatrudnionych w przemysłach wytwarzających bezpośrednio środki produkcji dla rolnictwa. Ten ostatni wskaźnik jest wielce wymowny i wskazuje na słuszność tych koncepcji, które w najbliższym okresie rozwijać będą przemysły wytwarzające środki produkcji. Jest to najbardziej chyba syntetyczny miernik powiązania rolnictwa z przemysłem.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselBoleslawStruzek">W 1977 r. podstawową grupę wśród ogółu zatrudnionych w gospodarce żywnościowej stanowiła chłopska ludność rolnicza, gdyż około 71% ogółu pracujących. Należy jednak podkreślić, że udział robotników i inteligencji technicznej wzrósł z 23,5% w 1970 r. do 29% w 1977 r., czyli w wielkościach bezwzględnych z około 1 350 tys. do 1 706 tys. osób, czyli o ponad 26%. Uwzględniając pośrednie powiązania różnych gałęzi gospodarki narodowej oraz wyższą wydajność pracy poza rolnictwem — udział klasy robotniczej w produkcji żywności jest znacznie wyższy niż udział w bezpośrednim zatrudnieniu.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselBoleslawStruzek">Również w obrębie samego rolnictwa w latach 1975—1977 nastąpiły korzystne przemiany społeczno-ekonomiczne. W okresie tym powierzchnia użytków rolnych w gospodarce uspołecznionej powiększyła się o blisko 18%. Wzrósł jej udział w produkcji globalnej i towarowej, a zwłaszcza w towarowej produkcji żywca zwierząt rzeźnych i produktów roślin przemysłowych. Nastąpił znaczny wzrost intensywności produkcji oraz rozwój powiązań produkcyjnych z indywidualną gospodarką chłopską, a zwłaszcza w formie kooperacji międzysektorowej.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselBoleslawStruzek">W obrębie gospodarki chłopskiej indywidualnej w okresie tym ukształtowały się i rozwinęły różne formy zespołów produkcyjnych, wzrasta liczba gospodarstw posiadających status gospodarstwa specjalistycznego oraz intensywnie prowadzonych gospodarstw o bardziej uniwersalnym charakterze produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselBoleslawStruzek">Na szczególne podkreślenie zasługuje postęp socjalny w całym rolnictwie, a zwłaszcza w odniesieniu do ludności chłopskiej. Ustawa o powszechnym ubezpieczeniu emerytalnym ludności chłopskiej stwarza nowe przesłanki przyspieszenia wielostronnego postępu w rolnictwie indywidualnym.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselBoleslawStruzek">Jakie wynikają wnioski z tej siłą rzeczy fragmentarycznej oceny korzystnych przemian w gospodarce żywnościowej w ciągu ostatnich 3 lat?</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselBoleslawStruzek">Po pierwsze — należy stwierdzić, że rozwój potencjału produkcyjnego w gospodarce żywnościowej w ostatnich 3 latach przebiegał szybciej niż wzrost globalnego produktu tej gospodarki, co wskazuje na swego rodzaju akumulację rezerw produkcyjnych. Stanowić one powinny ważne źródło przyspieszenia tempa wzrostu produkcji rolniczej w latach 1978—1980.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselBoleslawStruzek">Po drugie — należy intensywnie poprawiać relacje między I a II i III sektorem gospodarki żywnościowej, tzn. rozwijać bazę przemysłowej produkcji środków, rozwijać i doskonalić funkcjonowanie produkcyjnej obsługi rolnictwa oraz bazę naukowo-badawczą wraz z całym systemem szkolnictwa rolniczego, pozaszkolnej oświaty rolniczej i służb upowszechniania postępu.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselBoleslawStruzek">Industrializacja rolnictwa stanowi pierwotne źródło i zasadniczy warunek niemal wszystkich postępowych tendencji rozwojowych w rolnictwie, jak intensyfikacji, specjalizacji, koncentracji produkcji, kooperacji itp. Należy mieć na uwadze myśl Lenina, że zadaniem socjalizmu jest zbliżenie, jednoczenie przemysłu z rolnictwem.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselBoleslawStruzek">W rozwoju gospodarki żywnościowej w latach 1975—1977 wystąpiły również i trudności oraz wręcz negatywne zjawiska z punktu widzenia prawidłowego rozwoju społeczno-gospodarczego. Podstawową negatywną cechą jest spadek produkcji rolniczej globalnej przy pewnym wzroście produkcji końcowej i towarowej. W 1976 r. nieco ponad 37% globalnej produkcji stanowiło nakład na bieżącą produkcję rolniczą; blisko 52% — to produkcja towarowa, a 11% globalnej produkcji stanowiło przedmiot spożycia naturalnego ludności rolniczej i akumulacji. Z tego wynika, że brak przyrostu produkcji rolniczej wpływa ujemnie na wielkość bieżących nakładów i kształtowanie się wolumenu produkcji w następnym cyklu wytwórczym. Brak ten może być oczywiście kompensowany wzrostem nakładów spoza rolnictwa i importem.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselBoleslawStruzek">Drugi główny kierunek rozdysponowania produkcji rolniczej — to produkcja towarowa stanowiąca podstawowe źródło zaopatrzenia surowcowego dla gospodarki żywnościowej, a zwłaszcza dla przemysłu rolno-spożywczego. Niedostateczny przyrost wolumenu tych surowców i nieodpowiednia struktura rzeczowa wpływają w decydującej mierze na wykorzystanie potencjału przerobowego przemysłu i na kształtowanie się produkcji artykułów żywnościowych bądź też zmuszają do zwiększenia importu surowców. A zatem skutki niedostatecznego wzrostu produkcji rolniczej są rozległe. Podobne skutki wywołują dysproporcje wewnątrz produkcji rolniczej, a zwłaszcza dysproporcje między wzrostem produkcji zbóż a popytem na pasze treściwe, między produkcją pasz gospodarskich w ogóle a rozwojem produkcji zwierzęcej. Nie został również w tych latach osiągnięty znaczniejszy przyrost produkcji warzyw i buraków cukrowych. Ujemne saldo w obrotach zagranicznych produktami rolnymi i żywnościowymi wzrosło więcej niż dwukrotnie. Względnie niski był również przyrost usług produkcyjnych na rzecz gospodarstw chłopskich.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselBoleslawStruzek">Nie chodzi tu o pełne wyliczenie wszystkich słabości i ujemnych następstw. Istotne jest wyciąganie z tego wniosków. Dodać należy, że szereg niezbędnych, istotnych korektur zostało przeprowadzonych w II półroczu 1976 r. i w ciągu 1977 r. Między innymi wskazać należy na postanowienia IV i V Plenum KC oraz na II Krajową Konferencję Partyjną.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselBoleslawStruzek">Na tym tle nasuwają się dwa wnioski.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselBoleslawStruzek">Po pierwsze: uznając duży wpływ niekorzystnych warunków klimatycznych na kształtowanie się produkcji rolniczej i rozwój całej gospodarki żywnościowej, należy dostrzegać i inne przyczyny, tym bardziej że nie wszystkie mogą być szybko usunięte. Są to:</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselBoleslawStruzek">— zastane dysproporcje w strukturze rolnictwa i całej gospodarki żywnościowej oraz wynikające z nich ograniczenia materialno-techniczne;</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselBoleslawStruzek">— niedostateczne opanowanie umiejętności sterowania rozwojem gospodarki żywnościowej zarówno w skali ogólnokrajowej, jak i w różnych przekrojach terytorialnych i w różnych gałęziach tej gospodarki. Jest to przecież nowa gałąź polityki ekonomicznej i to wielce złożona, a nasze doświadczenia są względnie młode, względnie jeszcze niedostateczne;</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselBoleslawStruzek">— wpływ sytuacji w całej gospodarce narodowej na gospodarkę żywnościową. Ta ostatnia gospodarka, aczkolwiek stanowi wyodrębniony kompleks gospodarczy, nie może być traktowana w sposób izolowany od całej gospodarki narodowej. Przykładem tych powiązań może być chociażby wzrost siły nabywczej społeczeństwa, podaż atrakcyjnych artykułów nieżywnościowych i usług, popyt na artykuły żywnościowe;</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselBoleslawStruzek">— wpływ sytuacji ekonomicznej w świecie.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselBoleslawStruzek">Drugi wniosek wskazuje na konieczność bardziej wnikliwej analizy sytuacji w latach 1975—1977, unaocznia jak wielkie są ujemne następstwa tzw. wąskich gardeł w gospodarce żywnościowej. Rozmiar kompleksu gospodarki żywnościowej — stanowiącej w przybliżeniu ponad 1/3 całej gospodarki narodowej — wywołuje zjawisko kumulacji, wielokrotnego pomnożenia ujemnych następstw owego deficytowego czynnika. Stąd wydaje sie, że w najbliższej praktyce musimy zwrócić większą uwage na przezwyciężenie tych wąskich przekrojów w funkcjonowaniu gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselBoleslawStruzek">Wysoka Izbo! Podobnie jak w całej gospodarce narodowej, również w gospodarce żywnościowej występuje konieczność, społeczny nakaz podniesienia poziomu efektywności gospodarowania. Strategia zwiększania efektywności gospodarowania powinna objąć wszystkie składowe ogniwa gospodarki żywnościowej i wszystkie czynniki produkcji. Musimy mieć stale na uwadze, że gospodarka żywnościowa — to całość gruntów użytkowanych rolniczo, to blisko 1/3 trwałego majątku produkcyjnego w kraju, około 1/3 krajowego zużycia surowców, to wreszcie ok. 31°/o krajowych zasobów pracy żywej, około 27% wytworzonego dochodu narodowego i przeszło 22% realizowanych rocznie nakładów inwestycyjnych. Możliwie maksymalny dopływ środków i maksymalne zwiększenie efektywności posiadanych zasobów — to jedynie może zapewnić realizację pożądanego wzrostu produkcji w gospodarce żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselBoleslawStruzek">Jakie są szczególne okoliczności w aktualnej walce o podniesienie efektywności gospodarowania? Obecnie w wyniku dynamicznego wzrostu inwestycji w latach 1971—1977 dysponujemy lepszymi warunkami materialno-technicznymi, lepsze są również warunki intelektualne. kadrowe, wzrosła pozycja nowoczesnej technologii itp.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselBoleslawStruzek">Główną jednak cechą określającą specyfikę obecnej walki o wzrost efektywności gospodarowania jest o wiele silniejsze włączenie do tej walki sił społecznych i załóg pracowniczych, indywidualnych producentów, lokalnych społeczności, organizacji związkowych, organizacji zawodowych i partyjnych. Właśnie skojarzenie powszechnego ruchu na rzecz poprawy efektywności gospodarowania z systemem demokracji socjalistycznej, z różnymi formami samorządów społecznych — stwarza szansę uzyskania bardziej pomyślnych, istotnych wyników i profiluje właściwie aktualne oblicze walki o podniesienie efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselBoleslawStruzek">Wysoka Izbo! Zgodnie z założeniami narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1978 r. powinniśmy uzyskać wzrost globalnej produkcji rolniczej o 6,1%, w tym produkcji roślinnej o 8,5% i zwierzęcej o 3,3%. Szczególna uwaga musi być zwrócona na zadania o charakterze strategicznym. Są to: rozwój produkcji zbóż, produkcji pasz gospodarskich oraz intensyfikacja produkcji zwierzęcej. Strategiczny charakter tych zadań określany jest przez rolę, jaką te gałęzie spełniają, w dynamizowaniu całej produkcji rolniczej, w poprawie ilościowej i jakościowej wyżywienia społeczeństwa oraz w poprawie salda obrotów zagranicznych. Wystarczy podać, że obecnie około 36% zużywanych pasz treściwych — to pasze importowane. Ich udział w wartości importu rolno-spożywczego w latach 1974—1978 kształtuje się w granicach 58%—62%.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselBoleslawStruzek">Również intensywnie rozwijana powinna być produkcja ziemniaków, buraków cukrowych oraz produkcja ogrodnicza. Korzystną przesłanką w rozwijaniu produkcji roślinnej jest duża różnica między przeciętnym potencjałem biologicznym uprawianych roślin, a wysokością plonów osiągniętych przeciętnie w latach 1971—1975. I odwrotnie, różnica między przeciętnymi plonami osiągniętymi w ostatnich latach a plonami założonymi na 1978 r. jest względnie niewielka. Sytuacja ta określa realność zadań rozwoju produkcji roślinnej w 1978 r. Przywiązując wielką wagę do planowanej terminowej realizacji dostaw nawozów mineralnych i wapna nawozowego, nie powinniśmy nie doceniać innych czynników plonotwórczych.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselBoleslawStruzek">W produkcji zwierzęcej szczególna uwaga powinna być zwrócona na zapewnienie warunków rozwoju chowu bydła i trzody chlewnej. Rozwój chowu zarówno w gospodarce uspołecznionej, jak i w gospodarstwach specjalistycznych oraz specjalizujących się wysuwa problem zwiększenia produkcji i urządzeń niezbędnych do mechanizacji prac. Obecna produkcja sprzętu i urządzeń pokrywa zaledwie 26%—27% występujących potrzeb w zakresie mechanizacji prac w chowie bydła i trzody.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselBoleslawStruzek">Bardzo ambitne są zadania skupu produktów rolnych na 1978 r. zwłaszcza w porównaniu do rozmiaru skupu zrealizowanego w 1977 r. Przyjęty jest wzrost skupu owoców o 44%, warzyw o 36%, ziemniaków o 37% i zbóż o 23%. Zadania skupu odniesione jednak do rozmiaru skupu w roku 1976 wykazują znacznie mniejszą dynamikę z wyjątkiem skupu warzyw. Jest ona w odniesieniu do 1976 r. również wysoka.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselBoleslawStruzek">W zakresie skupu produktów pochodzenia zwierzęcego założona jest wysoka dynamika skupu żywca zwierząt rzeźnych (o około 10%) oraz umiarkowany wzrost skupu mleka i jaj.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselBoleslawStruzek">Zainteresowanie materialne producentów, przewidywana zmiana systemu finansowo-ekonomicznego w państwowych przedsiębiorstwach rolniczych, a zwłaszcza powiązanie systemu premiowania z przyrostem produkcji towarowej netto, oddziaływanie systemu emerytalnego — to główne czynniki, które stymulować będą znacznie szybszy wzrost produkcji towarowej od przyrostu produkcji końcowej. Niezbędna jest również poprawa zaopatrzenia rynku wiejskiego zarówno w środki do produkcji, jak i artykuły konsumpcyjne.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselBoleslawStruzek">Duży planowany wolumen przyrostu skupu produktów rolniczych w 1978 r. (o około 7 mln ton) wymaga poprawy funkcjonowania sieci punktów skupu i rozwoju usług transportowych, dalszego rozwoju bardziej nowoczesnych form organizacji skupu.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselBoleslawStruzek">Przypominam sobie wystąpienie jednego z rolników na zjeździe wojewódzkim naszego Stronnictwa, kiedy analizując poziom i potrzeby swej gospodarki, równocześnie stwierdził, że działalność i metody pracy gminnej spółdzielni są o około 20 lat zapóźnione w stosunku do odczuwanych potrzeb. Jest to uwaga, nad którą się warto w praktycznej działalności zastanowić.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselBoleslawStruzek">Klub Poselski ZSL dużą wagę przywiązuje do dalszego usprawnienia systemu kontraktacji. Problem ten został podniesiony w wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów. Kontraktacja powinna być nie tylko dominującą formą skupu, ale w coraz większej mierze stanowić powinna czynnik ekonomiczno-organizacyjnego sterowania rozwojem produkcji rolniczej w gospodarstwach indywidualnych, oddziaływania na prawidłowe przestrzenne rozmieszczenie produkcji, pobudzanie specjalizacji i koncentracji produkcji oraz przyspieszanie wdrażania postępu rolniczego. W dalszych pracach nad systemem kontraktacji przywiązujemy dużą wagę do zwiększenia obustronnego przestrzegania wzajemnych praw i obowiązków. Ściślej należałoby również wiązać system usług kompleksowych świadczonych przez SKR z systemem kontraktacji.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselBoleslawStruzek">Kontraktacja — to również podstawowa forma integracji rolnictwa z przemysłem, a zwłaszcza z przemysłami przetwarzającymi produkty rolnicze. A zatem i ten aspekt powinien być uwzględniony w pracach nad odpowiednią uchwałą Rządu. Chodzi szczególnie o zwiększone oddziaływanie poszczególnych zjednoczeń i branż przemysłu rolno-spożywczego na rozwój baz surowcowych. W niektórych zwłaszcza zjednoczeniach celowe będzie powiększenie służby plantatorskiej. Niezbędne jest również uregulowanie statusu zrzeszeń branżowych plantatorów i hodowców. Rozwój specjalizacji i kooperacji w gospodarce indywidualnej zwiększa społeczną potrzebę aktywizacji tych zrzeszeń.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselBoleslawStruzek">Aczkolwiek przemysł spożywczy jest tym ogniwem gospodarki żywnościowej, w którym w latach 1971—1977 został osiągnięty największy postęp, jeżeli chodzi o przyrost majątku produkcyjnego, wdrażanie nowoczesnych technologii i wzrost produkcji sprzedanej — to nadal w latach 1978—1980 powinna być kontynuowana polityka jego szybkiego rozwoju. Nadal bowiem udział branż odznaczających się wysokim stopniem przetwórstwa i uszlachetnienia produktów jest niski i wynosi zaledwie około 13%—14%. A w tych właśnie branżach produkcja dodana do wartości pierwotnych surowców rolniczych jest najwyższa, a wskaźnik spieniężenia surowców rolniczych szczególnie wysoki. Również w szeregu branżach przetwarzających bezpośrednie surowce rolnicze występują znaczne potrzeby w zakresie zwiększenia zdolności produkcyjnych oraz wzbogacenia asortymentu produkowanych wyrobów i poprawę ich jakości. Do tych branż m. in. należy zaliczyć przemysł owocowo-warzywny, przemysł ziemniaczany, cukrowniczy, produkcję mrożonek itp.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselBoleslawStruzek">Klub Poselski ZSL widzi dużą szansę przyspieszenia wzrostu produkcji przemysłu rolno- -spożywczego w komplementarnym stosunku do wielkich zakładów przemysłowych, rozwoju drobnych, średnich zakładów przetwórstwa produktów rolnych. Wskazał na to w swym wystąpieniu na XI Plenum KC PZPR i I Sekretarz tow. Edward Gierek.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselBoleslawStruzek">Szczególnie nośna społecznie jest koncepcja utworzenia funduszu dla popierania miejscowego przetwórstwa rolno-spożywczego. Rozwój tego typu zakładów usunie lukę wynikającą z nieznacznego stopnia rozwoju rzemieślniczych zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego. Przysporzy szereg innych efektów, jak np. zmniejszenie obciążenia transportu, lepsze powiązanie z lokalnymi bazami surowcowymi, zwiększenie oddziaływania na intensyfikację produkcji, lepsze wykorzystanie sezonowych nadwyżek siły roboczej itp.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselBoleslawStruzek">Wysoka Izba pozwoli, że przemawiając w imieniu Klubu Poselskiego ZSL ustosunkuję się do niektórych zagadnień społeczno-ekonomicznych podniesionych w obradach XI Plenum KC i w rządowym programie realizacji uchwały XI Plenum KC.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselBoleslawStruzek">Chciałbym przede wszystkim podkreślić niezwykle trafne i pełne, wielostronne podejście do kwestii gospodarowania ziemią. Zasady gospodarowania ziemią zreferowane w wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów znajdują całkowite poparcie w Klubie Poselskim ZSL i sądzę w całym Stronnictwie. Dobra realizacja tych zasad gwarantować może intensywne i racjonalne użytkowanie gruntów rolniczych, zapewnia kojarzenie szeregu występujących celów, jak ograniczenie przejmowania gruntów na cele nierolnicze, zapewnienie przepływu ziemi do rąk dobrze gospodarujących rolników indywidualnych i uspołecznionych przedsiębiorstw rolniczych, poprawę struktury agrarnej oraz reprodukcję żyzności gleby. Cieszy zapowiedź ewentualnego zwiększenia środków na rozszerzenie programu prac melioracyjnych i wdrażanie bardziej nowoczesnych metod nawadniania.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselBoleslawStruzek">Pragnę również podnieść znaczenie od dawna przyjętej zasady popierania rozwoju produkcji rolniczej we wszystkich formach i kategoriach gospodarstw rolnych. Dlatego też popierając rozwój gospodarstw specjalistycznych opartych na zdrowych zasadach gospodarowania, nie można pomijać zapewnienia warunków wzrostu produkcji rolniczej w intensywnych towarowych gospodarstwach nie posiadających statusu gospodarstw specjalistycznych. Większość ziemi władania chłopskiego koncentruje się w tych gospodarstwach, a niejednokrotnie w terenie można się spotkać z niewłaściwym stosunkiem administracji gospodarczej i przedsiębiorstw obsługi do potrzeb tych gospodarstw. W najbliższych latach przemiany w strukturze społeczno-ekonomicznej rolnictwa powinny być w jeszcze większym stopniu podporządkowane celowi maksymalnego wzrostu produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselBoleslawStruzek">Zapewniając wysokie preferencje gospodarstwom specjalistycznym należy również zwiększać ich społeczną rolę we wdrażaniu i upowszechnianiu postępu rolniczego.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PoselBoleslawStruzek">Istotną sprawą jest doskonalenie mechanizmów sterowania rozwojem rolnictwa w gminie i całym gminnym kompleksem gospodarki żywnościowej. A nie są to wcale tak małe organizmy gospodarcze. Przeciętnie w gminie w kompleksie gospodarki żywnościowej zatrudnionych jest ponad 3 tys. osób, z czego w sferze przedprodukcyjnej i poprodukcyjnej obsługi rolnictwa około 400—500 osób. Warunkiem pełniejszego wykorzystania rezerw, zwłaszcza w gospodarce chłopskiej, jest ukształtowanie właściwych powiązań między tymi sferami a produkcją rolniczą, lepsze zbilansowanie potrzeb. Koncepcja zintegrowanego systemu obsługi gospodarstw podniesiona w wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów może stanowić duży postęp w rozwoju kierowania i sterowania gospodarką żywnościową.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PoselBoleslawStruzek">Dużą rolę przywiązujemy do unowocześnienia i doskonalenia pracy gminnych spółdzielni, banków spółdzielczych, spółdzielni kółek rolniczych, działalności gminnej służby rolnej i usługowych zakładów budżetowych. W prawidłowym sterowaniu rozwojem gospodarki żywnościowej coraz większą rolę spełniać powinien samorząd wiejski i rolniczy, a zatem gminne rady narodowe, samorząd spółdzielczy i kółkowy. Projekt powiązania inicjatyw samorządu chłopskiego ze specjalnym funduszem rozwoju gospodarki żywnościowej w gminach jest wielce obiecującą koncepcją i wychodzi naprzeciw dążeniom aktywu wiejskiego. Aktyw ten nieraz podkreślał brak dostatecznego wsparcia dla wykorzystania miejscowych rezerw środkami społecznego poparcia. Szczególnie pilną i ważną sprawą jest aktywizacja działania kółek rolniczych.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PoselBoleslawStruzek">Wysoka Izbo! Zjednoczone Stronnictwo Ludowe z całym zaangażowaniem na przestrzeni lat 1974—1978 włączało się w realizację programu rozwoju rolnictwa i całej gospodarki żywnościowej. Problematyka ta stanowi główny przedmiot obrad szeregu plenów NK ZSL, jak również VII Kongresu ZSL. Przywiązujemy dużą wagę do upowszechnienia zasad wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL i ich realizacji. W latach tych, jak nigdy uprzednio, zacieśniła się twórcza współpraca i współdziałanie z partią zarówno we wsiach — między kołami ZSL a podstawowymi organizacjami partyjnymi, jak i na wszystkich szczeblach organizacyjnych. Przyniosło to wzrost konsolidacji członków i aktywu PZPR i ZSL w działaniu na rzecz przyspieszenia rozwoju wsi i rolnictwa, na rzecz poprawy wyżywienia całego społeczeństwa. Na wzrost świadomości społecznej, obywatelskie postawy, ofiarną pracę społeczną aktywu ZSL, a zwłaszcza aktywu chłopskiego, wskazują chociażby odbywane obecnie wojewódzkie zjazdy ZSL. Zjazdy te wytyczają zadania dla kół i gminnych komitetów ZSL w realizacji zadań wynikających ze wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL. Problematyka ta dyskutowana dziś na posiedzeniu Wysokiej Izby stanie się przedmiotem ogólnokrajowej narady aktywu rolnego ZSL w najbliższym czasie, bodajże w dniu jutrzejszym.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PoselBoleslawStruzek">W imieniu Klubu Poselskiego chciałbym zapewnić, że Zjednoczone Stronnictwo Ludowe w pełni popiera i wysoko ocenia postanowienia uchwały XI Plenum KC PZPR oraz założenia rządowego programu i weźmie aktywny udział w ich realizacji. Konsekwentna realizacja ogólnonarodowego programu gospodarki żywnościowej — to rozwój nowoczesnego rolnictwa, to składowy element nowoczesnego rozwoju całej gospodarki narodowej i realizacji podstawowych celów ustroju socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Mieczysław Marynowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W 1974 roku Sejm przyjął uchwalony przez Komitet Centralny PZPR na XV plenarnym posiedzeniu program rozwoju gospodarki żywnościowej Polski do 1990 roku. Mamy obecnie rok 1978, osiągamy zatem ćwierć drogi realizacji programu.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Trudno byłoby nie dostrzec widocznego postępu w rozwoju rolnictwa i w całej gospodarce żywnościowej, jaki nastąpił od XV Plenum partii i od chwili, gdy Sejm mocą swej uchwały określił działania w tym względzie. Dokumenty XI Plenum podkreślają jednak, że do stanu, w którym rolnictwo w pełni sprosta swoim zadaniom, a przemysł spożywczy stanie się przemysłem narodowym, ciągle jeszcze dość daleko, że starania o rozwój rolnictwa nie są jeszcze, choć powinny być obowiązkową, codzienną troską całej gospodarki, a szczególnie przemysłów pracujących na rzecz wyżywienia narodu. Ta wielostronność obowiązków spoczywających na całej gospodarce wynika z faktu coraz większej powszechności i wręcz nieuchronności zjawiska, że współtwórcą plonów jest obok rolnika również pracownik przemysłu, budownictwa, handlu, transportu i usług. Dlatego też końcowy fragment uchwały Komitetu Centralnego partii z 1974 roku był odwołaniem się do wszystkich członków partii i stronnictw politycznych, bezpartyjnych, do wszystkich ludzi pracy o czynne poparcie programu wyżywienia narodu. Na sprawy te szczególna uwagę zwrócono raz jeszcze w toku obrad XI Plenum.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">W Stronnictwie Demokratycznym, którego Klub Poselski reprezentuję — realizacja programu gospodarki żywnościowej zajmuje poczesne miejsce w naszych pracach nad przyspieszonym rozwojem usług dla ludności oraz rzemiosła, zgodnie ze wspólnymi ustaleniami Biura Politycznego, Prezydium CK SD i Prezydium Rządu przyjętymi w listopadzie 1976 roku. Problematykę bowiem intensyfikacji produkcji żywności rozpatrywać należy jako kompleks zagadnień, związanych ze zwiększeniem towarowości gospodarki rolnej, uzależnionej w dużej mierze od warunków pracy i życia producentów.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Nowoczesna organizacja pracy, doświadczenie rozwiniętych gospodarczo społeczeństw — wskazują na konieczność odciążenia możliwie w największym stopniu bezpośrednich producentów żywności od prac nie związanych z ich podstawową działalnością w gospodarstwie rolnym. Rozwój sieci wyspecjalizowanych usług na obszarach użytkowanych rolniczo sprzyja także niwelowaniu różnic w poziomie życia między miastem i wsią.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Kolejnym kompleksem zagadnień mających istotny wpływ na społeczne odczucie efektów produkcji rolnej jest udostępnianie całej ludności przetworzonych i uszlachetnionych produktów żywnościowych. Są to sprawy przetwórstwa rolno-spożywczego, które szybko musi nadrabiać opóźnienia, dotrzymywać kroku rosnącym nakładom na rolnictwo, przyspieszać osiągnięcie wzrostu ilościowego produkcji, przy jednoczesnym pokonywaniu barier nowoczesności i jakości wyrobów. Wiążą się z tym także następne ogniwa pośredniczące pomiędzy producentami żywności a jej odbiorcami, a więc handel i gastronomia.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Jak więc w świetle tych podstawowych imperatywów przedstawia się aktualny udział nie uspołecznionej drobnej wytwórczości i usług w realizacji programu żywnościowego?</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Rzemiosło i jego organizacje stale rozszerzają wszelkie formy pomocy usługowo-technicznej. Stanowi to jeden z podstawowych kierunków działania rzemiosła. Na wsi pracuje ponad 76 tys. zakładów rzemieślniczych, jednak usługi dla wsi wykonuje także rzemiosło zgrupowane w miastach — siedzibach gmin i dawnych miastach powiatowych. Stanowi to liczbę 116 tys. warsztatów. Połowa ogółu zatrudnionych w rzemiośle — to rzemieślnicy pracujący bezpośrednio w warsztatach działających na rzecz rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">W całości usług bytowych dla ludności wiejskiej rzemiosło uczestniczy w ponad 70%. Poza wysoka wartością rzeczową duże znaczenie ma społeczna ranga tych usług.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Usługi zapewniają bowiem utrzymanie pełnej sprawności maszyn do produkcji rolnej i hodowlanej, a także stanowią zaplecze rolnictwa w zakresie budowy, remontów i konserwacji domów oraz budynków inwentarskich. W samej tylko tej ostatniej grupie usług budowlanych wartość ich w 1977 roku wynosiła ponad 4 300 mln złotych.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Nie tylko jednak na rzecz bezpośredniego realizatora programu wyżywienia — jakim jest rolnictwo — rzemiosło świadczy swą praca w rozwoju gospodarki żywnościowej. Rozwinięto szeroko wytwórczość i przetwórstwo artykułów spożywczych. Na terenach wiejskich zlokalizowanych jest 90% wszystkich zakładów młynarskich i olejarskich, a jedna trzecia ogólnej produkcji pieczywa wszystkich piekarń rzemieślniczych przeznaczona jest na potrzeby wsi. Stanowi to rocznie 142,5 tys. ton pieczywa. Ogółem w kraju działa 8 600 zakładów rzemieślniczych branży spożywczej. Wśród nich najpoważniejszą grupę stanowią piekarnie i zakłady cukiernicze. Od niedawna nastąpił rozwój warsztatów wędliniarsko-masarskich i garmażeryjno-kuchmistrzowskich, które bazują głównie na surowcach podrobowych, drobiu, warzywach itp. W roku 1977 obroty rzemiosł spożywczych wyniosły już ponad 6 250 mln złotych. Stronnictwo Demokratyczne żywo zainteresowane jest dalszym pomyślnym rozwojem tych rzemiosł jako bezpośrednio służących gospodarce żywnościowej. Godny odnotowania jest rozwój lokalnej produkcji rolno-hodowlanej. Mam tu na myśli przyzagrodową hodowlę drobiu, w tym także drobiu wodnego, rybołówstwo śródlądowe, rozwój pszczelarstwa, hodowlę królików itp. Gospodarce tej służyć będzie działalność wytwórcza rzemiosła, które w bieżącym roku wyprodukuje 25 tys. ton mączki kostnej, cennej jako dodatek do karmy zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Jako poseł ziemi gdańskiej nie mogę pominąć potrzeby dalszego pełniejszego wykorzystania zasobów rybnych — morskich wód przybrzeżnych. Jest to strefa eksploatowana także przez rybaków morskich indywidualnych, dysponujących liczbą 589 kutrów i łodzi różnego typu. Rybacy ci spełniają ważną, uzupełniającą rolę w zaopatrzeniu i wzbogacaniu rynku konsumenta w świeżą rybę cennych gatunków. Odławiają oni na Bałtyku około 24 tys. ton rocznie. Poprawa stanu technicznego kutrów i łodzi indywidualnych rybaków jest tu sprawą nader istotną. Intensyfikacja połowów nastąpić może na podstawie lepszego sprzętu, a ten produkowany być powinien w specjalnie wyznaczonych stoczniach.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Wracając do rzemiosła warto zauważyć, że wieś jest poważnym odbiorcą wyrobów rzemieślniczych w typowych dla niej asortymentach. Realizując to zapotrzebowanie, rzemiosło stale zwiększa produkcję różnorodnych artykułów potrzebnych wsi szczególnie w zakresie okuć, sprzętu i urządzeń niezbędnych do gospodarstwa wiejskiego, takich jak: odstojniki, siekacze do ziemniaków, siewniki, rozpylacze ogrodnicze, motyki, grabie, sekatory, przyczepy do ciągników rolnych i wiele innych.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Zorganizowana forma pomocy dla rolnictwa przez obsługę techniczną rozmaitych prac polowych — z akcji żniwnej przesunęła się na całość tych prac w ciągu roku, oczywiście, z nasileniem w czasie żniw i jesiennej zbiórki płodów rolnych i ogrodniczych.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Wysoki Sejmie! Określenie zadań dalszego rozwoju rolnictwa podobne jest do wielkiej operacji strategicznej, w której należy wyznaczyć odcinki szczególnego zagrożenia i potrzeby pokonywania trudności, określić odpowiedzialność za ich realizację i konsekwentnie rozliczać, tak aby działanie na całym froncie walki o zdecydowaną poprawę wyżywienia narodu osiągnęło swój cel.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">XI Plenum partii wskazało w tym zakresie szczególne zadania. Chodzi o to, aby z ziemi osiągnąć wyższe plony, wejść na drogę samowystarczalności paszowej, dokonywać odbudowy i rozwoju produkcji zwierzęcej, rozbudowywać i modernizować przemysł rolno-spożywczy zwiększając przetwórstwo płodów rolnych, upowszechniać specjalizację i kooperację na wsi oraz poprawić znacznie efektywność gospodarowania zarówno w rolnictwie, jak i we wszystkich ogniwach gospodarki żywnościowej. Pomoc drobnej wytwórczości i usług może być bardzo cenna i pożądana w realizacji tych zadań. Myślę tu w szczególności o wykonawstwie odpowiednich pomieszczeń gospodarczych bądź przystosowaniu już istniejących do nowych potrzeb, o naprawie i konserwacji sprzętu agrotechnicznego, o wytwórczości narzędzi rolniczych, a także o zwiększeniu przetwórstwa płodów rolnych samego rzemiosła w oparciu o miejscowe zaopatrzenie. Już dziś w wielu miejscowościach rysuje się prawidłowy kierunek odbioru z gospodarstw spółdzielczych i państwowych gospodarstw rolnych szeregu artykułów rolno-spożywczych, drobiu, królików, ryb itp., których wykorzystanie w produkcji garmażeryjnej, kuchmistrzowskiej, masarsko-wędliniarskiej daje istotne efekty w poprawie zaopatrzenia ludności. Działalność tę — w porozumieniu z lokalnymi władzami — należy rozwijać i udoskonalać, pomaga to bowiem szybkiemu zagospodarowywaniu surowca, odciąża transport, stwarza rzemiosłom spożywczym naturalne stałe zaplecze surowcowe, a o to przecież w poważnej mierze chodzi.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Unowocześnienie rolnictwa, jego społeczna i techniczna rekonstrukcja wymagają zapewnienia wzrostu dostaw maszyn. Ale nie tylko. Wymagają także prawidłowej eksploatacji i konserwacji istniejącej bazy technicznej, należytej jej eksploatacji, a z tym, przy częstokroć niewystarczającej kulturze technicznej użytkowników, ciągle nie jest najlepiej.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Zakłady rzemieślnicze stanowią cenną bazę, świadcząc usługi polegające na dorabianiu i regenerowaniu części do maszyn i sprzętu rolniczego. Po raz pierwszy na przykład z dużym powodzeniem zreperowano ponad 200 kombajnów typu Vistula i Bizon i podjęto działania w celu zwiększenia w tym względzie świadczeń usługowych. Powołano jako stałą formę pomocy rolnictwu około 1 700 zespołów rzemieślniczych w formie pogotowia technicznego, które wykonuje naprawy na miejscu awarii sprzętu. Pragnę także podkreślić, że istotne usługi na rzecz rolnictwa świadczy spółdzielczość pracy, że wiąże ona swą działalność i rozwój produkcji coraz ściślej z potrzebami wsi.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Wysoki Sejmie! Stronnictwo Demokratyczne, którego Klub Poselski mam zaszczyt reprezentować jako jedno ze swych podstawowych zadań w grupie problemów drobnej wytwórczości i usług określiło zadania w zakresie u- działu rzemiosła w realizacji programu żywnościowego oraz w rozwoju świadczeń i usług na rzecz wsi i rolnictwa. Kilka przykładów działań w tym zakresie podałem w moim wystąpieniu. Jesteśmy także przekonani, że obok tych zadań równie ważny jest postęp w rozwoju usług określonych jako niematerialne.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Bardziej sprawne działanie służb zdrowia, łączności, oświaty, kultury, a więc podnoszenie ogólnego poziomu życia ludności wiejskiej, przyczynia się do zdecydowanej poprawy sytuacji na wsi, sprzyja osiedlaniu się i podejmowaniu pracy w rolnictwie ludzi do tego przygotowanych, którzy — a nie można się temu dziwić — sobie i swemu potomstwu chcieliby zapewnić obok warunków materialnych także i ogólnie lepsze warunki cywilizacyjne.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Przenikanie ludzi ze wsi do miasta i z miasta na wieś jest procesem ciągłym. W sferze świadomości ludzi, w ich wiedzy ogólnej, a także wiedzy zawodowej tkwi w ogromnej mierze szansa powodzenia operacji zakrojonej na wielką skalę, która ma nie tylko służyć wyżywieniu narodu, lecz postawić Polskę wśród krajów o harmonijnie rozwiniętych proporcjach rozwoju przemysłu i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselMieczyslawMarynowicz">Będziemy zatem wzmagać swe działanie wśród środowisk naszego stronnictwa, pobudzać je i mobilizować do realizacji zadań, które podjęte przez cały naród temu właśnie narodowi i jego przyszłym pokoleniom służą. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Obecnie zarządzam godzinną przerwę w obradach.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 do godz. 15 min. 10)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Adolf Ojczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselAdolfOjczyk">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Zasadniczy wpływ na intensyfikację produkcji żywności oraz odcinkowe i docelowe rezultaty realizowanego programu XV Plenum KC PZPR i zadań wyznaczonych uchwałą Sejmu o dalszą poprawę wyżywienia narodu i rozwój rolnictwa ma stopień zaopatrzenia rolnictwa w techniczne i chemiczne środki produkcji.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselAdolfOjczyk">XI Plenum KC PZPR, dokonując oceny realizacji programu XV Plenum, określiło dalsze zadania decydujące o jego urzeczywistnianiu. Wśród nich z całym naciskiem podkreśliło zadania tych gałęzi przemysłu, które zaopatrują rolnictwo w środki produkcji.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselAdolfOjczyk">Ilość i jakość otrzymywanych przez rolnictwo przemysłowych środków produkcji stanowi przedmiot zainteresowania nie tylko rolników, ale i klasy robotniczej, która tą drogą wnosi swój rosnący wkład w rozwiązywanie problemów żywnościowych narodu. Daje temu wyraz dzisiejsza debata.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselAdolfOjczyk">Oceniając rezultaty dotychczasowych działań, należy podkreślić postępujący coraz szybciej wzrost dostaw maszyn, urządzeń i środków chemicznych dla rolnictwa, a także rozbudowę i unowocześnienie bazy dla produkcji tych środków. Na ten cel skierowano w ostatnich latach znaczne nakłady inwestycyjne. Dokonano w gospodarce narodowej przegrupowania sił i środków, stwarzając całej gospodarce żywnościowej, a więc i przemysłowi pracującemu na jej rzecz, sprzyjające warunki do dalszego rozwoju. Takie działania przynoszą w efekcie systematyczny postęp w technicznym wyposażeniu rolnictwa i w rezultacie wpływają na poprawę stopnia mechanizacji produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselAdolfOjczyk">Podstawę mechanizacji stanowi rozwój przemysłu ciągnikowego oraz przemysłu maszyn i urządzeń na potrzeby produkcji roślinnej i zwierzęcej. Dzięki zwiększonym dostawom tych przemysłów w latach 1974—1977 zmniejszył się w skali kraju areał przypadający na jeden ciągnik z 56 do 38 ha. Zadania na lata 1978—1980 przewidują dostarczenie rolnictwu ponad 200 tys. ciągników, wobec 100 tys. dostarczonych w latach 1976—1977. Równocześnie wzrost dostaw nowoczesnych specjalistycznych kombajnów rolniczych pozwolił w latach 1975—1977 zwiększyć o 80% areał sprzątanych przez nie zbóż i o ponad 60% buraków cukrowych oraz prawie trzykrotnie ziemniaków. Znacznej poprawie uległo zaopatrzenie w urządzenia i maszyny we wszystkich województwach i we wszystkich sektorach rolnictwa. Województwo tarnowskie, które mam zaszczyt reprezentować, w pełni potwierdza te przemiany.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselAdolfOjczyk">W ostatnich dwóch latach rolnictwo naszego województwa wzbogaciło się o maszyny i urządzenia wartości 658 mln zł. Ponadto rolnikom indywidualnym udzielono w tym okresie 660 mln zł kredytów przeznaczonych głównie na budownictwo inwentarskie. Potrzeby rolników są jednak znacznie większe od przyznawanych limitów. Dzięki zwiększonym dostawom nowoczesnych środków produkcji następuje korzystne przyspieszenie produkcyjnych i społecznych przemian na wsi tarnowskiej. Przemianom tym, potrzebom rolnictwa i gospodarki żywnościowej wydatnie sprzyja tarnowski przemysł. Dotyczy to nie tylko przemysłu rolno-spożywczego, który w latach 1974—1977 zwiększył wartość sprzedaży swoich wyrobów o około 2,2 mld zł, ale także pozostałych gałęzi tarnowskiego przemysłu. Dla przykładu w Zakładach Azotowych wzrosła o 27 tys. ton produkcja nawozów, o prawie 5 tys. ton zwiększono produkcję rur drenarskich z pcw oraz uruchomiono produkcję osłonek dla przetwórstwa mięsnego. Dębicki — „Stomil” zwiększył o 100 tys. sztuk dostawy opon ciągnikowych, a tarnowski — „Tamel” podjął produkcję kilku typów silników elektrycznych dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselAdolfOjczyk">Dla lepszego przechowywania i konserwacji żywności tarnowski — „Ponar” zwiększył o 50 min zł wartość produkcji aparatury chłodniczej, a Zakłady Urządzeń Chłodniczych wyprodukowały o 9 tys. sztuk więcej mebli chłodniczych. Jest to konkretny wyraz zrozumienia potrzeby przyspieszania postępu w dziedzinie rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselAdolfOjczyk">Wysoka Izbo! Realizując uchwałę Sejmu, uzyskano postęp w dziedzinie mechanizacji rolnictwa. Dalsza jego kontynuacja uwzględniać musi nie tylko kompleksową mechanizację ciągów technologicznych w produkcji wielkotowarowej, ale w szerszym stopniu uwzględniać powinna również zwiększenie produkcji maszyn i narzędzi przydatnych w małych i średnich gospodarstwach chłopskich. Produkcja tych gospodarstw ma ciągle istotne znaczenie dla wzrostu całej produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselAdolfOjczyk">Należałoby również zwiększyć dotąd niewystarczające dostawy takich maszyn, jak: rozsiewacze nawozów, rozrzutniki obornika, glebogryzarki i przyczepy. Do kombajnów potrzeba więcej pras, przyczep zbierających i samochodów ciężarowych. Wymaga to terminowej realizacji szeregu inwestycji, m.in. rozbudowy i modernizacji fabryk maszyn żniwnych w Płocku, Poznaniu, Rogoźnie, Słupsku i Kutnie oraz fabryk maszyn rolniczych w Lublinie, Czarnej Białostockiej, Dobrym Mieście i Brzegu.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselAdolfOjczyk">W mechanizacji rolnictwa szczególne znaczenie ma terminowa realizacja inwestycji w przemyśle ciągnikowym. Dotyczy to zarówno zakładów produkujących rodzinę ciągników licencyjnych Ferguson jak i zakładów kooperujących, dostarczających poszczególne ich elementy. Niepokoi np. fakt, że sam przemysł chemiczny, który jeszcze w tym roku powinien dostarczyć około 500 typów takich elementów, boryka się z poważnymi opóźnieniami realizacji obiektów do ich produkcji.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselAdolfOjczyk">Pilnego rozwiązania wymaga również zabezpieczenie dostaw i dystrybucja części zamiennych oraz zgodny z potrzebami dalszy rozwój oraz właściwe rozmieszczenie bazy do ich regeneracji.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselAdolfOjczyk">Coraz lepiej rozwiązywane są podstawowe problemy produkcji skomplikowanych maszyn i urządzeń rolniczych. Wyraźnie w tyle natomiast pozostaje zaopatrzenie gospodarstw indywidualnych w niektóre maszyny i urządzenia konne oraz w proste narzędzia gospodarcze i rzemieślnicze. Jest to obok części zamiennych druga newralgiczna dziedzina oczekująca pilnego rozwiązania. Problemy te, jak wynika z odpowiedzi na dezyderat Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, zostały uwzględnione w programie rządowym. Chodzi więc o to, aby zobowiązane do jego realizacji resorty czy spółdzielczość pracy przystąpiły do szybkiego wykonywania zadań wynikających z tego programu. Równocześnie ze strony Rządu oczekujemy bieżącego zainteresowania i kontroli w celu zapewnienia pełnej jego realizacji.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselAdolfOjczyk">W produkcji rolnej czynnikiem poważnie decydującym o plonach roślin uprawnych jest nawożenie mineralne. W roku 1975 wynosiło ono 182 kg NPK/ha, a w roku 1980 powinno osiągnąć 250 kg NPK/ha.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselAdolfOjczyk">Według oceny Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii zabezpieczenie masy towarowej nawozów mineralnych, odpowiadającej temu wskaźnikowi, będzie zadaniem niełatwym. W jego realizacji podstawowe znaczenie mieć będzie pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych oraz terminowe zakończenie prowadzonych inwestycji i modernizacji. Lepsza musi być również gospodarka nawozami przez rolników.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselAdolfOjczyk">Zdaniem Komisji szczególną uwagę należy zwrócić na zbilansowanie do wielkości podyktowanych wielkością produkcji nawozów ilości dostaw amoniaku oraz zabezpieczenie dostaw gazu ziemnego i energii elektrycznej. Czynniki te w głównej mierze decydują o wielkości dostaw nawozów dla rolnictwa. Zapowiedź rozwiązania tych trudności zawarta została w dokumentach XI Plenum KC PZPR. Rząd jeszcze w tym roku rozważy program rozbudowy i modernizacji szeregu zakładów wytwarzających nawozy azotowe i fosforowe. Zapowiedź ta jest potwierdzeniem konsekwentnej realizacji uchwał partyjnych w sprawie rozwoju gospodarki żywnościowej i pomocy, na jaką może liczyć w tym zakresie przemysł chemiczny.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselAdolfOjczyk">Przemysł nawozowy musi podjąć już dziś taki wysiłek, aby rolnictwo jeszcze w tym roku uzyskało dodatkowe ilości nawozów i innych poszukiwanych środków chemicznych. Z realizacją zadań przez resort przemysłu chemicznego związanych jest szereg kontynuowanych i planowanych do rozpoczęcia w bieżącym roku inwestycji. Wśród nich szczególne znaczenie ma budowa kombinatu nawozowego — „Police II”. Niepokój natomiast budzi fakt, że w 1977 roku zadania budowlano-montażowe w inwestycjach chemii zrealizowano tylko w 81,l°/o. Znaczne opóźnienia występują również w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#PoselAdolfOjczyk">Od przemysłu chemicznego rolnictwo oczekuje zlikwidowania niedoborów szeregu środków do ochrony chemicznej roślin. Zgodnie z programem żywnościowym, w planie 5-letnim przemysł chemiczny został zobowiązany do zabezpieczenia środków ochrony roślin z produkcji krajowej i importu w ilości 29 tys. ton substancji aktywnej, pozwalającej objąć ochroną około 19 mln ha użytków rolnych. Zabezpieczenie tej ilości w dużej mierze zależy od przyspieszenia realizacji inwestycji w zakładach w Sarzynie i Jaworznie.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#PoselAdolfOjczyk">Równie istotnym zadaniem jest zabezpieczenie dostaw chemicznych środków do produkcji zwierzęcej, głównie dodatków do pasz, warunkujących postęp w ich konserwacji i poprawę efektywności spasania.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#PoselAdolfOjczyk">„Wyrażamy głębokie przekonanie — stwierdził towarzysz Edward Gierek na XI Plenum KC PZPR — że wszyscy pracownicy zakładów zaopatrujących rolnictwo w przemysłowe środki produkcji nie będą szczędzili starań, aby należycie wykonać przewidziane planem zadania”.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#PoselAdolfOjczyk">Jestem przeświadczony, że trosce resortów, zjednoczeń i kierownictwa przedsiębiorstw towarzyszyć będzie rzetelna i ofiarna praca wszystkich załóg, a odpowiedzią rolników będzie zwiększona produkcja rolna i zwierzęca.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#PoselAdolfOjczyk">Rozwój gospodarki żywnościowej jest bowiem sprawą nas wszystkich. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zenon Komender.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselZenonKomender">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Swoje wystąpienie w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” chciałbym zacząć od podkreślenia, że sprawy unowocześnienia rolnictwa i wzrostu jego produkcji w naszym kraju wiążą się zawsze ściśle z poziomem produkcji i stanem gospodarstw indywidualnych, gospodarstwa indywidualne zajmują bowiem kluczową pozycję w naszym rolnictwie. Jak wynika z danych zawartych w Roczniku Statystycznym z 1977 roku, w 1976 roku gospodarstwa te dały 80% produkcji zbóż, 92% ziemniaków, 81% buraków cukrowych, 69% żywca rzeźnego, 86% mleka oraz 94% jaj. Ten wysoki udział gospodarstw indywidualnych w produkcji żywności nakazuje większą troskę o ich unowocześnienie, zgodnie z potrzebami rynku i tendencjami rozwojowymi całej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselZenonKomender">Wysokiemu udziałowi gospodarstw indywidualnych w produkcji rolniczej towarzyszy niski ich udział w łącznych zasobach środków technicznych w rolnictwie. Wartość maszyn i urządzeń technicznych w gospodarstwach indywidualnych w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych wynosiła w 1976 roku tylko 44% poziomu osiągniętego w gospodarstwach państwowych. Gospodarstwa indywidualne w dalszym ciągu bazują na pracy ręcznej i żywej sile pociągowej, mimo dynamicznego szczególnie w ostatnich latach nasycenia rolnictwa nowoczesnymi środkami produkcji. Zmiana tego stanu rzeczy musi być podstawowym działaniem na rzecz rozwoju produkcji żywności. Wiązać je trzeba z poprawianiem struktury obszarowej i produkcyjnej gospodarstw indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselZenonKomender">Wysiłkiem całej gospodarki w latach siedemdziesiątych zwiększyły się dostawy przemysłowych środków produkcji dla rolnictwa, jednak ich rozdział nie był równomierny. Zbyt małe były i są dostawy na rzecz gospodarstw indywidualnych. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy był zbyt niski poziom wyjściowy tych gospodarstw, ich rozdrobnienie nie pozwalające na rozwijanie produkcji towarowej opartej na odpowiednich kierunkach produkcji specjalistycznej. Od paru lat administracja rolna słusznie kładzie nacisk na rozwój tych specjalizacji. Stanowi to na pewno zasadniczą przesłankę wzrostu i intensyfikacji produkcji rolniczej, określa nową treść i metody rozwoju gospodarstw chłopskich oraz główny kierunek unowocześnienia indywidualnego rolnictwa. O znaczeniu tego problemu mówił Edward Gierek na VI Plenum KC PZPR: — „Największe możliwości wzrostu produkcji gospodarstw indywidualnych tkwią w uproszczeniu profilu produkcji i przechodzeniu do jej specjalizacji. Specjalizacja pozwala na uzyskanie znacznego wzrostu wydajności pracy i produkcji towarowej dzięki osiąganiu w wybranej dziedzinie wyższych kwalifikacji i doświadczenia, dzięki lepszemu wykorzystaniu majątku produkcyjnego i mechanizacji prac. Specjalizacja, przynosząc wzrost produkcji, zapewnia również znaczny wzrost dochodów. Dlatego będziemy ze wszech miar popierać rozwój gospodarstw specjalistycznych”.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselZenonKomender">Ta generalna dyrektywa nie traci nic ze swej aktualności. Chodzi dziś o to, aby specjalizację rozumieć szerzej, zachęcać do rozwijania produkcji zwierzęcej w powiązaniu z własną bazą paszową. Ważną dziedziną specjalizacji powinna być uprawa wysoko wydajnych odmian zbóż i ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselZenonKomender">Praktyka dowiodła, że specjalizacja gospodarstw chłopskich jest szczególnie korzystna z punktu widzenia interesu społecznego, powoduje bowiem nie tylko zwiększenie skali produkcji, ale obniżenie jej kosztów, podnosi wydajność pracy w rolnictwie. Służy ona także wzrostowi dochodów, poprawie warunków pracy i poziomu życia ludności wiejskiej. Tylko w gospodarstwach specjalistycznych staje się możliwe rozwiązanie problemu jakości produktów stanowiących surowiec dla przemysłu rolno-spożywczego. Jakość płodów rolnych musi odpowiadać określonym wymogom w zakresie jednorodności surowca i innych walorów. Warunek ten może być spełniony dopiero przy większej skali produkcji, przy lepszej opiece służby rolnej i wyższych kwalifikacjach rolników.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselZenonKomender">Zwiększenie skali produkcji stanowi podstawę poprawy jej opłacalności. Problem ten badał Instytut Ekonomiki Rolnej. Okazało się, że gospodarstwa specjalizujące się w hodowli ponoszą o jedną trzecią niższe koszty produkcji niż przeciętnie w całej gospodarce chłopskiej. Produkcja czysta, przeliczona na 1 dzień pracy, jest w tych gospodarstwach 3-4-krotnie wyższa niż w pozostałych gospodarstwach chłopskich; wskaźnik opłacalności produkcji był znacznie wyższy niż w gospodarstwach niespecjalistycznych, gdzie kształtował się na granicy opłacalności. Również wartość produkcji towarowej z jednostki obszaru jest w gospodarstwach specjalistycznych znacznie wyższa od wskaźników przeciętnych w gospodarce indywidualnej.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselZenonKomender">We wszystkich rozważaniach o metodach zwiększania liczby gospodarstw specjalistycznych podkreśla się konieczność uporządkowania i zwiększania ich areału, wspierania kredytami i dostawami środków produkcji.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselZenonKomender">Podstawowym warunkiem specjalizacji produkcji jest bez wątpienia odpowiedni areał gospodarstwa. Musi sprzyjać temu obrót ziemią. Przekazywanie chłopom indywidualnym części ziemi z Państwowego Funduszu Ziemi powinno przyczyniać się do poprawy struktury agrarnej indywidualnej gospodarki chłopskiej, do specjalizacji.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselZenonKomender">Zgodnie z dyrektywami zawartymi w kolejnych uchwałach KC PZPR, gospodarstwa indywidualne, specjalizujące się w określonym kierunku produkcji, dysponujące zasobami siły roboczej, posiadające zaplecze gospodarcze lub zdolne do jego budowy czy modernizacji, zapewniające intensywne wykorzystanie ziemi — powinny mieć zabezpieczone warunki uczestnictwa w zagospodarowaniu ziemi. Ta zasada ma szczególne znaczenie dla rejonów, które cechuje duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych i występująca szachownica. Niestety, ciągle jeszcze te zasady nie są w pełni respektowane w praktyce terenowej. Nie zawsze pamięta się o tym, że zwlekanie z przekazywaniem ziemi w trwałe użytkowanie tym gospodarstwom, które mają sprawdzone możliwości jej zagospodarowania, jest ewidentnym błędem gospodarczym. Nie ma bowiem nic gorszego dla racjonalnej gospodarki ziemią niż stan tymczasowości.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselZenonKomender">Nie kwestionując oczywistego faktu dominującej i w najbliższych latach jeszcze wzrastającej roli gospodarstw uspołecznionych w zagospodarowaniu gruntów z Państwowego Funduszu Ziemi — trzeba podkreślić konieczność zwrócenia większej uwagi na możliwości zagospodarowania ziemi przez dobre, specjalistyczne gospodarstwa chłopskie. Chodzi również o to, aby indywidualne gospodarstwa chłopskie uczestniczące w zagospodarowaniu ziemi korzystały w większym niż dotychczas stopniu z określonych preferencji materialnych w postaci umarzania części kredytów, z pierwszeństwa w zaopatrzeniu w deficytowe środki produkcji, z usługowej działalności spółdzielni kółek rolniczych. Potrzebne jest to również dla umocnienia poczucia stabilizacji gospodarstw prowadzonych szczególnie przez młodych rolników, dla wyrobienia przekonania, że dobrze prowadzone indywidualne gospodarstwo specjalistyczne jest trwałym, wartościowym elementem wysoko wydajnej polskiej gospodarki socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Sprawą niezwykle ważną jest większe niż dotychczas współdziałanie spółdzielni kółek rolniczych w obsłudze gospodarstw specjalistycznych. Jest rzeczą niewątpliwą, że zapotrzebowanie i chłonność chłopskiego rolnictwa na usługi będzie nadal wzrastać. Poprawiające swoje wyposażenie, gospodarstwa te z coraz większym naciskiem będą domagały się zwłaszcza specjalistycznej obsługi produkcyjnej, świadczonej przy użyciu nowoczesnych i precyzyjnych maszyn i urządzeń, których nabycie przekracza możliwości pojedynczych gospodarstw. Proces ten trwa, o czym świadczy m. in. dokonana zmiana struktury sprzętu rolniczego w jednostkach gospodarczych kółek rolniczych, mimo że nadal ilość tych nowoczesnych maszyn jest niewystarczająca.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselZenonKomender">Podobnie ma się sprawa z obsługą warsztatową maszyn i sprzętu rolniczego. Przybywa go w jednostkach gospodarczych kółek rolniczych i gospodarstwach chłopskich. Toteż rozbudowa zaplecza usług warsztatowych staje się zadaniem coraz ważniejszym. Mimo że w tej dziedzinie istnieje pewien postęp dzięki inwestycjom i usprawnieniom organizacyjnym, to obecnie tylko 45% SKR ma dobre warsztaty naprawcze, 30% spółdzielni ma tylko punkty konserwacyjno-naprawcze, ulokowane w pierwotnie przewidywanych na inne cele pomieszczeniach, jak garaże, szopy, wiaty.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselZenonKomender">Następować będzie w miarę wzrostu liczby gospodarstw specjalistycznych wzrost zapotrzebowania ich na usługi transportowe, remontowo-budowlane, prace związane z wprowadzeniem mechanizacji produkcji zwierzęcej i wreszcie nowe rodzaje usług, takie jak konserwacja urządzeń wodno-melioracyjnych, rekultywacja gruntów i inne. Już dziś spółdzielnie kółek rolniczych powinny pomagać w opracowaniu planów urządzeń indywidualnych gospodarstw specjalistycznych, dostarczać kooperującym rolnikom materiał wyjściowy do dalszego chowu tuczu, komponenty paszowe, materiały budowlane, sprawować opiekę weterynaryjną i doradztwo fachowe, a także pomagać w mechanizowaniu prac podwórzowych i obsłudze zwierząt. Te kierunki działania w spółdzielni kółek rolniczych powinny stanowić główny kierunek ich rozwoju. Zwrócił na to uwagę Premier w swoim wystąpieniu.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselZenonKomender">Kółka rolnicze są najbardziej masową organizacją społeczno-zawodową polskich rolników. Zrzeszają obecnie ponad 2 800 tys. członków w 35 tys. kółek rolniczych, w tym 1 200 tys. kobiet w kołach gospodyń wiejskich. Ta ogromna organizacja wywierać może coraz większy wpływ na życie wsi i rozwój produkcji rolnej, a równocześnie pogłębiać może samorządność, wspólne działania mieszkańców wsi. Warunkiem właściwego funkcjonowania kółek rolniczych jest dobra praca i umacnianie samorządu. Niestety, są sygnały, że w działalności SKR nie uwzględnia się tego podstawowego czynnika ich funkcjonowania. Coraz częściej funkcje samorządowe są formalizowane, podobnie zresztą bywa w innych ogniwach spółdzielczości wiejskiej. Właściwe funkcjonowanie tych ogniw samorządu wiele może pomóc w rozwiązywaniu trudnych problemów wsi i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Pragnąłbym zwrócić uwagę na jeszcze jedną sprawę tej bogatej, dziś rozpatrywanej problematyki. Chodzi o poziom i powszechność oświaty rolniczej. Słusznie dziś podkreśla się, że z trzech czynników decydujących o rozmiarach produkcji rolniczej: ziemi, inwestycji materialno-produkcyjnych oraz — „inwestycji intelektualnych” — ten ostatni czynnik staje się coraz ważniejszy. Przez — „inwestycje intelektualne” rozumie się nakłady zarówno na badania naukowe, jak również na upowszechnianie ich wyników oraz przysposobienie ludności rolniczej do ich stosowania — z pomocą różnorodnych form, metod i środków określanych ogólnym pojęciem oświaty rolniczej.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselZenonKomender">Niestety, ciągle jeszcze oświata rolnicza jest nie docenianą dziedziną inwestowania w rolnictwo. Zapomina się zbyt często o tym, że o efektywności użycia i wykorzystania wszystkich czynników i środków produkcji decyduje rolnik, jego wiedza i kwalifikacje, zaangażowanie w procesy produkcyjne, chęć pomnażania osobistego, a równocześnie ogólnospołecznego dorobku.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#PoselZenonKomender">W licznych analizach podaje się, że tylko 50% ludności zawodowo czynnej w rolnictwie ma ukończoną szkołę podstawową, co gorsza — świadectwem ukończenia szkoły podstawowej może legitymować się tylko co trzeci rolnik w wieku, gdy osiąga największą wydajność produkcyjną. Zaledwie 6% producentów rolnych ukończyło zawodową szkołę zasadniczą (poza rolnictwem 24%), a przygotowanie na poziomie średnim ma tylko 3,4% pracowników rolnictwa z tym, że 26% przypada na inne działy gospodarki narodowej. Wyższe wykształcenie ma tylko 0,5% ludności rolniczej (poza rolnictwem 3,5%). Niski poziom przygotowania stwierdza się również u młodych rolników; 76% młodzieży podejmującej pracę w rolnictwie nie ma wymaganego przygotowania zawodowego.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#PoselZenonKomender">Podniesienia kwalifikacji zawodowych ludności rolniczej nie można dokonać na drodze doraźnych akcji. Efekty może przynieść dopiero wieloletnia, systematyczna praca oświatowa, prowadzona wśród producentów-rolników i wśród młodzieży. Trzeba przy tym wykorzystać wszystkie możliwości tkwiące w funkcjonującym u nas systemie oświaty rolniczej, a równocześnie poszukiwać nowych rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Przedstawione tu uwagi w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” pragnę zakończyć stwierdzeniem, iż nasze środowisko wśród czynników działających pozytywnie na tworzenie właściwego klimatu społecznego dla realizacji perspektywicznego programu rozwoju wsi i gospodarki żywnościowej widzi również pracę duszpasterską kapłanów polskich. Jej treścią jest zachęta — kierowana do wszystkich obywateli wierzących, w tym i do rolników — aby wydajną pracą i godnym życiem pomnażali ogólnonarodowy dorobek. Wtedy tylko mają bowiem moralne prawo do krytyki niedociągnięć i do stawiania obywatelskich postulatów.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#PoselZenonKomender">Działacze ruchu społeczno-postępowego katolików — „Pax”, a szczególnie nasi radni, pracownicy różnych działów rolnictwa i gospodarki żywnościowej, a obok nich publicyści i dziennikarze dokładają wszelkich starań, aby te węzłowe dla bytu naszego narodu sprawy, o których dziś dyskutujemy, były rozwiązywane jak najlepiej. Jest to nasza odpowiedź na apel I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka, wyrażony na VI Plenum: „Niech każdy Polak swoją postawą i swoją pracą wspiera rozwój nowoczesnego, wydajnego rolnictwa. Leży to w żywotnym interesie naszego kraju, naszego narodu, wszystkich ludzi pracy miast i wsi”.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Janina Banasik.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselJaninaBanasik">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Problemy rolnictwa i gospodarki żywnościowej w ostatnich latach wielokrotnie były przedmiotem obrad najwyższych władz partyjnych i państwowych. Świadczy to o nadaniu tej sprawie rangi problemu strategicznego. XI Plenum KC PZPR, a także VIII i X Plenum NK ZSL wskazały na duże jeszcze możliwości wzrostu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselJaninaBanasik">Perspektywy takie istnieją również w województwie katowickim — zakłada się tu znaczne zwiększenie udziału własnej produkcji w zaspokojeniu potrzeb 3,5-milionowej ludności. Nie jest to łatwe zadanie w warunkach naszej struktury agrarnej, gdzie na 1 mieszkańca przypada zaledwie 10 arów użytków rolnych przy dalszej tendencji do zmniejszania tego areału na rzecz rozwoju infrastruktury miejsko-przemysłowej. Średnia wielkość gospodarstwa wynosi 1,3 ha, przy czym 81% stanowi grupa do 2 ha. Właściciele tych gospodarstw na ogół łączą pracę na roli z pracą w przemyśle. Na 240 tys. posiadaczy ziemi tylko 14 tys. utrzymuje się wyłącznie z rolnictwa. Wreszcie, by dopełnić obrazu, udział sektora uspołecznionego w użytkowaniu ziemi wynosi 20%.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselJaninaBanasik">W warunkach tak dużego rozdrobnienia i tak powszechnej dwuzawodowości rolników dalszy wzrost produkcji rolniczej jest uzależniony nie tylko od intensyfikacji procesów wytwarzania, ale również od przemian struktury agrarnej w kierunku tworzenia wysoko towarowych gospodarstw uspołecznionych, zespołów chłopskich oraz gospodarstw specjalistycznych, a także pełnego wykorzystania rezerw produkcyjnych we wszystkich pozostałych grupach gospodarstw. Organizacja gospodarstw wyspecjalizowanych w określonych rodzajach produkcji rolnej ma w sektorze indywidualnym znaczenie podstawowe. Wystarczy powiedzieć, że wyniki osiągane przez takie jednostki w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych w porównaniu do pozostałych gospodarstw są ponad dwukrotnie wyższe, przy czym nieomal wszystkie produkty zbywane są w uspołecznionym aparacie skupu. Szczególnie cenne są inicjatywy rolników, którzy zwiększają produkcję żywca, mleka i warzyw.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselJaninaBanasik">Tworzenie sieci gospodarstw specjalistycznych wymaga konsekwentnego współdziałania z rolnikami w zakresie wyboru kierunku specjalizacji, upełnorolnienia, doinwestowania, zabezpieczenia usług, poradnictwa fachowego itp. Rolnicy akceptują ten kierunek rozwoju rolnictwa — świadczą o tym zabiegi o kredyty inwestycyjne; w roku bieżącym, na przykład, Bank Gospodarki Żywnościowej w Katowicach dysponuje pulą kredytową pokrywającą zaledwie 50% potrzeb.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselJaninaBanasik">Niezmiernie ważne jest również dalsze doskonalenie systemu zaopatrzenia wsi w środki do produkcji, usprawnianie działalności aparatu skupu, a także lepsze zaopatrywanie rynku wiejskiego w artykuły konsumpcyjne i usługi dla ludności.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselJaninaBanasik">Wysoki Sejmie! Ziemia jako dobro społeczne powinna być szczególnie chroniona i podejmowane w tej dziedzinie kroki cieszą się społecznym uznaniem na wsi i w mieście; w praktyce jednak ziemi użytkowanej rolniczo ubywa.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselJaninaBanasik">Z kolei zaopatrzenie rolnictwa w dobra inwestycyjne, nawozy, środki ochrony roślin jest uzależnione od aktualnego stanu naszej gospodarki. Dalszy jej rozwój będzie stwarzał warunki intensyfikacji rolnictwa i jego technicznej rekonstrukcji.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselJaninaBanasik">W chwili obecnej sprawą wielkiej wagi jest jak najbardziej gospodarskie wykorzystanie tych środków, którymi dysponujemy. Zależy to od sprawności działania instytucji obsługujących rolnictwo i od inicjatywy, zapobiegliwości samych rolników. W tej dziedzinie rezerwy są jeszcze duże. Pragnę zatrzymać uwagę obywateli posłów na dwóch związanych z tym problemach: na doskonaleniu systemu upowszechniania nowoczesnych metod gospodarowania w połączeniu z organizacją towarowej produkcji oraz na sprawniejszym świadczeniu usług mechanizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselJaninaBanasik">Aktualny poziom wiedzy w zakresie nowoczesnych technologii, techniki i organizacji, osiągnięty przez placówki naukowe, wymaga sprawnego ogniwa przenoszącego ten dorobek do powszechnej praktyki rolniczej.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselJaninaBanasik">Przegląd wysoko wykwalifikowanej kadry współpracującej z rolnikami w procesie specjalistycznej produkcji wskazuje, iż są to pracownicy szczebla wojewódzkiego, wojewódzkich ośrodków postępu rolniczego i wojewódzkich związków kółek rolniczych. W zbyt małym stopniu natomiast do tej pracy jest przygotowana służba rolna urzędów gmin, która zajmując się wszystkimi branżami z konieczności musi być uniwersalna. Postulatu wąskiej specjalności nie spełnia również kadra spółdzielni kółek rolniczych powołana do obsługi kilku branż jednocześnie. Nie ma zresztą potrzeby, aby każda gmina miała swoich specjalistów.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselJaninaBanasik">Jest jeszcze jedno — nie sama wiedza stanowi o jej wykorzystaniu. Specyfika środowiska wiejskiego wymaga, by znajomość rzeczy łączyć z umiejętnością przekazu i społecznym podejściem. I w tym wypadku ustawienie służb rolnych jest takie, że mamy do czynienia raczej z referentami, a w przypadku SKR raczej z pracownikami przedsiębiorstw niż doradcami i organizatorami.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselJaninaBanasik">Jeśli nawet spotkać można w terenie prawdziwych społeczników, to nadmiar biurokracji uniemożliwia im pełnienie właściwej funkcji. Nakazem chwili w świetle ustaleń XI Plenum wydaje się podjęcie decyzji odciążających służbę rolną, a także SKR od zbędnej formalistyki. Właśnie teraz służba ta powinna być w polu i gospodarstwie, czyli tam, gdzie rozstrzygają się sprawy agro-i zootechniki, a więc sprawy produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselJaninaBanasik">Przedstawiona sytuacja nasuwa wniosek, że służba rolna zarówno urzędów gmin, jak i kółek rolniczych powinna być nadal systematycznie doszkalana, choćby ze względu na dużą fluktuację kadr i niski staż pracy, a zwłaszcza doskonalona w zakresie agronomii społecznej, umiejętności zabezpieczenia skutecznej pomocy w modernizacji gospodarstw chłopskich.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselJaninaBanasik">W rozwoju wybranych gałęzi produkcji rolniczej naszego województwa duży dorobek mają związki branżowe. W ostatnich latach jednak — z dużą stratą dla rolnictwa — działalność tych związków osłabła. Dobrze się zatem stało, że Zarząd Centralnego Związku Kółek Rolniczych podjął obecnie działania stwarzające warunki dla lepszej pracy zrzeszeń przez wydzielenie kadry instruktorów rejonowych oraz środków finansowych na pracę z sekcjami branżowymi.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselJaninaBanasik">Związki prowadzą działalność szkoleniową, propagandową oraz kontrolę społeczną odbioru surowców i ochronę interesów producentów. Istnieje pilna potrzeba rozszerzenia tych zadań na sprawy związane z organizacją towarowej produkcji, a także bezpośredni, systematyczny instruktaż w gospodarstwach specjalistycznych. Wiąże się to z koniecznością rozszerzenia kadry specjalistów rejonowych oraz wyposażeniem związków w przywileje umacniające ich autorytet. Oddziaływanie związków branżowych nie ogranicza się do samych gospodarstw specjalistycznych, choć one znajdują się w centrum uwagi. Rola związków polega również na tworzeniu form zespołowego działania, jednoczeniu drobnych producentów przez miejscowe sekcje.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselJaninaBanasik">Niezależnie od dokonujących się przeobrażeń struktury gospodarstw w województwie katowickim, właściciele gospodarstw drobnych, działek robotniczych — charakterystycznych dla śląskiego krajobrazu — przejawiają zainteresowanie produkcją poszukiwanych na chłonnym rynku katowickim warzyw, drobiu, drobnego inwentarza.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselJaninaBanasik">W celu zwiększenia potencjału rolnictwa niezbędny jest rozwój usług, zwłaszcza mechanizacyjnych. Największa rola przypada tu SKR; od jakości, sprawności tych usług zależy wiele. W warunkach znacznego odpływu siły roboczej ze wsi do zawodów pozarolniczych, postępującego procesu starzenia się właścicieli gospodarstw, przewagi gospodarstw chłopo-robotniczych usługi mechanizacyjne decydują w dużej mierze o wzroście produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#PoselJaninaBanasik">W zakresie usług pojawiają się nowe problemy — wzrasta mianowicie zapotrzebowanie na usługi ciężkim sprzętem (kombajny do zbóż, okopowych, ciężkie ciągniki) w związku ze zwiększaniem się liczby ciągników lżejszych u rolników indywidualnych. Przydziały ciągników w stosunku do potrzeb są niewielkie, dotyczy to również maszyn i narzędzi rolniczych.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#PoselJaninaBanasik">Potrzebny jest też sprzęt do rekultywacji terenów poprzemysłowych. SKR mogłyby podjąć tę sprawę, przywrócić ziemię do użytkowania rolniczego; zakłady przemysłowe dysponują środkami finansowymi na te cele, lecz sprzętu potrzebnego właściwie nie ma.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#PoselJaninaBanasik">Wracając do struktur organizacyjnych wspierających działalność społeczno-produkcyjna, chciałabym nawiązać jeszcze do samych kółek rolniczych, które w wielu wypadkach są mało żywotne. Spotkać się z tym można nader często na zebraniach kółek; ich zarządy nie zawsze widzą dla siebie pole do działania, brak im też często środków. Tam, gdzie pracę kółek ożywiają związane z nimi integralnie sekcje branżowe, a zwłaszcza niezmiernie żywotne w naszym województwie koła gospodyń wiejskich, sytuacja jest znacznie lepsza. Pragnę tu podkreślić, że w rolnictwie naszego województwa praca kobiet jest dominująca — ponad 70% osób zawodowo czynnych w rolnictwie to kobiety, przez KGW inicjują one nowe formy gospodarowania, prowadzą zespoły wspólnej uprawy warzyw, zespoły hodowlane, współuczestniczą w realizowaniu reformy szkolnictwa na wsi, w organizowaniu placówek kulturalnych, kursów szkolenia zawodowego itp.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#PoselJaninaBanasik">Trzonem działalności kółek rolniczych powinna być praca społeczno-organizatorska, której znaczenie należy docenić i wspierać. Kładziemy na to nacisk we wspólnej pracy POP i kół ZSL. Realizować trzeba nowe zadania, np. przez włączenie zarządów kółek rolniczych do kontroli społecznej wykorzystania sprzętu i wyposażenie w odpowiednie środki.</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#PoselJaninaBanasik">Aktywizacja kółek rolniczych i całego samorządu chłopskiego będzie sprzyjać intensyfikacji produkcji rolnej we wszystkich gospodarstwach indywidualnych. Wykazała to dobitnie kampania sprawozdawczo-wyborcza w kołach, w gminnych komitetach, a także Zjazd Wojewódzki ZSL.</u> + <u xml:id="u-16.22" who="#PoselJaninaBanasik">W realizacji polityki rolnej zacieśnia się współdziałanie ogniw i instancji naszego Stronnictwa z ogniwami i instancjami PZPR. Ta jedność działania sprzyja aktywizacji społeczno-zawodowej wszystkich rolników oraz służy doskonaleniu pracy instytucji obsługujących rolnictwo. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-16.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Jerzy Ozdowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselJerzyOzdowski">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Każda debata sejmowa dotycząca istotnego problemu życia gospodarczego powinna zawierać co najmniej 3 elementy, a mianowicie opis i analizę dotychczasowych doświadczeń, ocenę uzyskanych wyników i napotkanych przeszkód, a wreszcie przesłanki programu i motywację dalszych działań. Obecna dyskusja opiera się na obszernym materiale zebranym, przygotowanym i opracowanym na XI Plenum Komitetu Centralnego PZPR oraz na wyczerpującej informacji obywatela Premiera przedstawionej Wysokiej Izbie na dzisiejszym posiedzeniu.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselJerzyOzdowski">Dobrze się stało, że realizacja długookresowego programu poprawy wyżywienia narodu i rozwoju rolnictwa do 1990 r. poddawana jest okresowej analizie i kontroli. Zapewnia to m.in. Wysokiej Izbie jako najwyższemu organowi władzy państwowej i najwyższemu wyrazicielowi woli ludu możliwość poznania i oceny stanu i perspektyw gospodarki żywnościowej w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselJerzyOzdowski">Chciałbym w mojej wypowiedzi zwrócić uwagę na 4 tylko cechy programu żywnościowego, które stanowią wartościowy dorobek praktyki i myśli społeczno-gospodarczej naszego narodu w latach 70-tych. Zasadniczą właściwością polityki żywnościowej w tym okresie jest wiązanie wzrostu produkcji rolnej z poprawą życia ludności wiejskiej. Cecha ta jest pochodną w strategii rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, ale ma szczególne znaczenie dla ludności wiejskiej, która pragnie coraz szerzej i pełniej uczestniczyć w rozwoju dobrobytu i kultury. W ubiegłym 7-leciu podjęto szereg decyzji ekonomicznych i socjalnych, zapewniających z jednej strony wzrost opłacalności, a zatem i dochodów ludności wiejskiej, a z drugiej strony obejmujących rolników i ich rodziny bezpłatną opieką lekarską i ubezpieczeniem emerytalnym. Również na odcinku oświaty i kultury obserwujemy postęp, jakkolwiek — jak o tym mówili moi przedmówcy — wciąż jeszcze poziom wykształcenia w rolnictwie jest niższy niż w innych zawodach.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselJerzyOzdowski">Należy w tym miejscu z wielkim uznaniem wskazać na szczególna troskę o sprawy kobiet i młodzieży na wsi. W swym przemówieniu na XI Plenum I Sekretarz Edward Gierek zapowiedział, że sprawy kobiet wiejskich, dźwigających olbrzymi trud zadań rodzicielskich, wychowawczych, kulturowych i gospodarczych, otoczone będą szczególną troską w naszej polityce socjalnej. Znane są również potrzeby i aspiracje młodzieży wiejskiej. Wychodząc im naprzeciw zwiększać się będzie w najbliższym okresie możliwości kształcenia i dokształcania fachowego młodego pokolenia wsi polskiej.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselJerzyOzdowski">Obok kobiet i młodzieży, trzecią grupą społeczną na wsi wymagającą szczególnej troski są osoby starsze. W rękach użytkowników w wieku 55 lat i więcej znajduje się około 43% indywidualnych gospodarstw rolnych. Poważnym osiągnięciem dla tej kategorii ludności jest wprowadzenie systemu ubezpieczenia emerytalnego. Ze względów socjalnych, a również ekonomicznych, ludzie starsi na wsi powinni znaleźć się pod specjalną opieką władz lokalnych i organizacji społecznych.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselJerzyOzdowski">Drugą właściwością pogrudniowej polityki agrarnej jest aktywne i wielostronne poparcie państwa dla rozwoju rolnictwa i wzrostu produkcji żywności. Poparcie to wyraża się nie tylko przez przyspieszony rozwój bazy technicznej i oświaty w samym rolnictwie, ale i przez rozbudowę tych gałęzi gospodarki, które dostarczają rolnictwu środki produkcji i usługi oraz przetwarzają płody rolne.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselJerzyOzdowski">Właśnie aktywna polityka rolna doprowadziła na XV Plenum do zarysowania kompleksowego i długofalowego programu podniesienia gospodarki żywnościowej na jakościowo nowy poziom. Plenum to przyjęło koncepcję integralnego powiązania wzrostu produkcji rolnej z przyspieszonym rozwojem tzw. niesurowcowych członów gospodarki żywnościowej, a więc przemysłów zaopatrujących rolnictwo w środki produkcji, przemysłu rolno-spożywczego, handlu, gastronomii i usług dla ludności wsi. Integralnie ujmowana gospodarka żywnościowa obejmuje jednak nie tylko sferę produkcji, wymiany i dystrybucji artykułów żywnościowych, ale i końcowe stadium konsumpcji. Spożycie artykułów żywnościowych nie jest zmienną niezależną układu gospodarczego, lecz podlega kształtowaniu i racjonalizowaniu z pomocą metod marketingu przy równoczesnym respektowaniu ochrony interesów konsumenta. Podczas dyskusji na XV Plenum mówił z humorem na ten temat prof. Szczepan Pieniążek, stwierdzając, że chociaż owoce i warzywa nie mogą zastąpić kotleta wieprzowego, to jednak — „przy ich obfitości, a zwłaszcza rozmaitości, ten kotlet może być trochę cieńszy”.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselJerzyOzdowski">Trzecią nadzwyczaj istotną cechą polityki żywnościowej w naszym państwie jest jej stabilność. Na XI Plenum I Sekretarz KC PZPR stwierdził z naciskiem, że władze polskie kierują się — „niezmiennymi zasadami polityki rolnej, wypracowanymi w 1971 r. Jest to polityka stabilna, zapewniająca perspektywę każdemu rolnikowi, wszystkim gospodarstwom, które rozwijają produkcję rolną i zwiększają dostawy produktów rolnych”. Wieś polska, chłop polski bardzo potrzebują stałych warunków pracy i życia. Poczucie bezpieczeństwa w produkcji rolniczej stwarza zachętę do oszczędzania i inwestowania, otwiera perspektywę wieloletniego rozwoju, podnosi prestiż zawodu rolnika, umacnia jego związki z gospodarstwem rolnym i przyciąga do wsi młode pokolenie. Wśród różnych czynników ugruntowujących to poczucie stabilizacji w świadomości rolników wymienić należy czynniki ekonomiczne, prawne, administracyjne i samorządowe. Do czynników ekonomicznych zaliczymy prawidłowy system cen skupu i zaopatrzenia, gwarantujący producentom rolnym opłacalność. Jak dotychczasowa praktyka wykazała, celowe jest harmonizowanie polityki w dziedzinie cen, zaopatrzenia, inwestycji i organizacji rynku, przy czym najwłaściwszą metodą jest podawanie rolnikom zamierzonych zmian cen na produkty rolne do wiadomości z pewnym wyprzedzeniem czasowym, np. w sezonie zimowym. Oczywiście reakcje na zmiany cen zależą nie tylko od stopnia giętkości cen i ich wzajemnej relacji, ale również od metod pozacenowego oddziaływania na rozwój rolnictwa, a szczególnie od zaopatrzenia producentów w środki produkcji. Na ten odcinek polityki żywnościowej położono specjalny nacisk od początku lat siedemdziesiątych. Niestety, zaopatrzenie rolnictwa w dostateczną ilość maszyn, nawozów i materiałów budowlanych wraz z podażą odpowiednich usług jest zadaniem długookresowym, które możemy rozwiązywać jedynie stopniowo, stale zwiększając nakłady na przemysły wytwarzające środki produkcji dla gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselJerzyOzdowski">Instrumentem prawnym, stabilizującym politykę rolną, jest stałość przepisów i ich właściwa interpretacja. Na przykład nie sprzyjała rozwojowi kooperacji w rolnictwie zmienność norm prawnych, które co kilkanaście miesięcy poddawane były nowelizacji. Nawet służba rolna nie mogła nadążyć za tymi zmianami, a przecież producent rolny był jeszcze mniej zorientowany. Dotykamy tutaj trzeciego stabilizatora polityki rolnej, którym jest właściwa działalność władz gminnych, które pracują coraz lepiej, ale jeszcze nie wszędzie należycie wykonują funkcje ekonomiczne w skali mikroregionalnej. Na XI Plenum postanowiono rozszerzyć uprawnienia gmin i wyposażyć je w nowe środki, umożliwiające wykorzystywanie rezerw lokalnych. Wydaje się, że równolegle z tymi decyzjami powinno się usprawnić system dokształcania pracowników urzędów gminnych, którzy stykając się w swojej codziennej pracy z rolnikami, powinni stale łączyć wysoką kompetencję z postawą sprawiedliwości, słuszności i życzliwości.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselJerzyOzdowski">Na straży właściwego funkcjonowania urzędów gminnych powinny stać nowo wybrane rady narodowe. W powiązaniu z organami samorządu spółdzielczego i kółkami rolniczymi gminne rady narodowe należy traktować jako najważniejsze ogniwa samorządu społecznego, które zapewniają obywatelom udział w przygotowywaniu i podejmowaniu decyzji, a zatem umacniają na wsi poczucie stabilizacji w duchu aktywnej i głęboko przeżywanej współodpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselJerzyOzdowski">Czwartą cechą naszej polityki żywnościowej jest dążność do stałego unowocześniania warunków technicznych, organizacyjnych i kulturalnych pracy i życia na wsi. Nowoczesna gospodarka żywnościowa charakteryzuje się, obywatelki i obywatele posłowie, wysokim poziomem intensyfikacji, to znaczy dużymi nakładami na wytwarzanie, przetwarzanie, przewożenie, przechowywanie i sprzedawanie produktów żywnościowych. Specyficzną cechą tej intensyfikacji jest wzrost kapitałochłonności produkcji żywności, której towarzyszy zastępowanie w coraz większej mierze pracy i ziemi środkami produkcji pochodzącymi z przemysłu i uzupełnionymi przez usługi. W rezultacie ziemia staje się dobrem najcenniejszym, które wymaga pieczołowitej uprawy i pielęgnacji. Centralnym hasłem XI Plenum stało się zatem lepsze i pełniejsze wykorzystanie produkcyjności ziemi. Akcentuje się słusznie konieczność wzrostu produkcji roślinnej i dalszą zmianę jej struktury pod kątem widzenia poprawy bilansu paszowego. XI Plenum wskazało w tym zakresie dwa podstawowe zadania. Pierwsze polega na tym, żeby z każdego hektara uzyskiwać możliwie najlepsze pod względem ilościowym i jakościowym rezultaty. Realizacja tego zadania wymaga nie tylko nowoczesnej agrotechniki opartej między innymi na stosowaniu mechanizacji i chemizacji w produkcji roślinnej, ale i — „na równaniu do najlepszych”, jak to powiedział I Sekretarz Komitetu Centralnego w swoim przemówieniu na XI Plenum KC. Trzeba bowiem pamiętać, że głównie z powodu obiektywnych procesów, wieś polska posiada jeszcze duże obszary ziemi niedostatecznie wykorzystywanej. Ostatni przegląd gmin wykazał, że około milion hektarów użytków rolnych przynosi niskie plony, a 175 tys. hektarów wymaga rekultywacji. Nie zawsze i nie wszędzie sama zmiana użytkownika przyczynia się do wzrostu plonów. Trzeba więc bezwzględnie przestrzegać zasady, że zmianie użytkownika ziemi powinien zawsze towarzyszyć przyrost produkcji z hektara. Oznacza to, że w gminach nie posiadających dobrze zorganizowanych gospodarstw uspołecznionych, w tym również zespołowych gospodarstw rolnych kółek rolniczych, ziemię przejmować powinni dobrzy rolnicy indywidualni. Dotyczy to również sytuacji, w których przejmowana ziemia jest zbyt rozdrobniona lub położona w znacznej odległości od gospodarstw uspołecznionych.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselJerzyOzdowski">Nawiązując do przemówienia I Sekretarza na XI Plenum, należy przypomnieć, że głównym zadaniem SKR jest świadczenie usług dla producenta rolnego.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselJerzyOzdowski">Drugim zadaniem służącym szybkiemu usunięciu deficytu paszowego jest zmniejszenie strat przy sprzęcie i przechowywaniu pasz oraz racjonalne ich zużycie. Typowym przykładem marnotrawstwa w tym zakresie jest niewłaściwe przechowywanie ziemniaków. Obliczono, że w okresie zimowym tracimy od 10% do 20% zakopcowanych ziemniaków. To tylko jeden przykład dla zilustrowania ważności problemu modernizacji przechowywania pasz. Przezwyciężenie braku pasz w naszym kraju wymaga szeregu działań, które sę zawarte w rządowym programie realizacji uchwały XI Plenum. Wśród tych działań szczególne znaczenie ma racjonalizacja importu pasz, z coraz szerszym uwzględnieniem pasz wysoko białkowych.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselJerzyOzdowski">Modernizacja agrotechniki i zootechniki wymaga bezwzględnej realizacji dostaw dla rolnictwa środków produkcji wytwarzanych przez przemysł. W stosunku do ustaleń XV Plenum występują opóźnienia w dostawach niektórych asortymentów maszyn, na przykład siewników punktowych, kombajnów, sadzarek do ziemniaków, pras zbierających, rolniczych samochodów ciężarowych, przyczep traktorowych. Jeden z dyskutantów na XI Plenum zwrócił uwagę na brak nawet prostych narzędzi rolniczych. Niestety, w bieżącym 5-leciu jeszcze nie zaspokoimy potrzeb rolnictwa na nawozy mineralne. Nastąpi to dopiero w przyszłym 5-leciu. Rekonstrukcja techniczna rolnictwa — to jednak, nie tylko środki produkcji, służące bezpośrednio do intensyfikacji wytwarzania żywności, to również infrastruktura ekonomiczna i społeczna wsi nowoczesnej, a szczególnie melioracje, drogi i urządzenia doprowadzające wodę. Bez nakładów infrastrukturalnych nie będziemy mogli dokonać przejścia rolnictwa na wyższy poziom jakościowy, a nawet wystąpią bariery w wykorzystaniu istniejącego potencjału produkcyjnego.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselJerzyOzdowski">Unowocześnienie organizacji produkcji rolniczej wiąże się bezpośrednio z rozbudową bazy techniczno-materiałowej. Nawet wykorzystanie tzw. prostych rezerw produkcyjnych wymaga pewnych nakładów remontowych czy adaptacyjnych. Dzisiaj najbardziej preferowanym kierunkiem modernizacji organizacyjno-technicznej jest specjalizacja. Rzeczywiście ta forma postępu jest bardzo wydajna, ale powinna być z natury rzeczy kojarzona z innymi przemianami gospodarki rolniczej. W szczególności chcę silnie zaakcentować konieczność łączenia specjalizacji z koncentracją ziemi. Specjalizacja w konwencjonalnych kierunkach produkcji rolniczej nie może odbywać się w gospodarstwie karłowatym, ponieważ wówczas koszt społecznej specjalizacji jest nadmierny. Stąd dobrze jest wiązać specjalizację z prostą kooperacją, która opiera się m.in. na zespołowym zagospodarowaniu większego obszaru.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselJerzyOzdowski">Motorycznymi siłami postępu techniczno-organizacyjnego w rolnictwie powinny być gospodarstwa uspołecznione. Na przykład sektor uspołeczniony ma najlepsze warunki do specjalizacji w produkcji zbóż, roślin okopowych, żywca wołowego i mleka. Między jednostkami rolnictwa uspołecznionego i indywidualnego rozwija się już w tej chwili kooperacja, ale współdziałanie to powinno stopniowo przechodzić z bazy prostej do złożonej w oparciu o prawidłowy podział procesów produkcji rolniczej. Na przykład w produkcji żywca wieprzowego okazało się, że państwowe gospodarstwa rolne mają najlepsze warunki do rozbudowy stada podstawowego macior, a ich indywidualni kooperanci — do przejmowania od gospodarstw państwowych prosiąt i warchlaków oraz do produkcji tuczników.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#PoselJerzyOzdowski">Innym kierunkiem specjalizacji jest wybór optymalnych kierunków produkcji przez poszczególne wsie i gminy. Na przykład w województwach północno-zachodnich warunki glebowe i klimatyczne sprzyjają specjalizacji w produkcji ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselJerzyOzdowski">Kończyc moje wystąpienie, chciałbym bardzo silnie podkreślić szczególną doniosłość postępu oświaty i kultury na wsi polskiej. Przyznaje się wielką rolę spółdzielczości w rekonstrukcji społecznej i rozwoju kultury ludności wiejskiej, o czym mówił przekonywająco na ostatnim plenum obywatel Minister Jan Kamiński. Również inne instytucje służą przezwyciężaniu ogromnych opóźnień naszej wsi.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselJerzyOzdowski">Chciałbym przypomnieć, że jeszcze w roku 1966 prof. Jan Szczepański pisał o — „tendencji do pomniejszania wkładu chłopów w rozwój społeczeństwa polskiego po wojnie (...). Chłopów — stwierdzał znakomity polski socjolog — zawsze uważano raczej za przedmiot niż podmiot historii, traktując ich najwyżej jako sojuszników klas rewolucyjnych i dominujących, jako niezbędne podłoże, z którego wyrastają możliwości postępu, lecz nie jako aktywną siłę społeczną”. Dzisiaj na szczęście ten pogląd jest już przezwyciężony. Na XI Plenum Edward Gierek mówił: — „Wysoka jest obecnie pozycja społeczna i ranga zawodu rolnika”. Powszechnie docenia się wielki wkład ludności wiejskiej w rozwój Polski współczesnej. Wkładu tego nie można mierzyć tylko danymi statystycznymi, ponieważ ludność wiejska była i jest wielką siłą moralną i patriotyczną narodu. Ta warstwa społeczna jest nie tylko niezastąpionym wytwórcą żywności, ale i nosicielem bezcennych wartości duchowych.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#PoselJerzyOzdowski">Postęp kultury i oświaty na wsi powinien liczyć się z piękną obyczajowością i głęboko ludzkim stylem życia mieszkańców wsi. Koncentrując uwagę na sprawach ekonomicznych, nie powinniśmy ani na moment zapominać o potrzebie pielęgnowania zaszczytnych i godnych tradycji wsi polskiej.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#PoselJerzyOzdowski">Wysoka Izbo! Jestem przekonany, że tak w sferze ekonomicznej, jak i kulturowej wieś polska stanowi jeden z obszarów, na którym powinno rozwijać się współdziałanie kościoła z państwem. Dialog powinien być fazą przygotowawczą do tego etapu, który już rozpoczął się w grudniu, a teraz szuka sobie nowych dróg i metod rozwoju. Na poprzednim posiedzeniu Sejmu I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek powiedział: — „W zespolonej, ogólnonarodowej pracy jest miejsce na współdziałanie kościoła z państwem”. Ten nowy etap stosunków między kościołom a państwem opiera się na dwóch filarach patriotycznej jedności narodu: na tolerancji i wzajemnym szacunku. Stąd trzeba odrzucić po stronie ludzi wierzących wszelkie wulgaryzacje i uproszczenia marksizmu, które utrudniają współpracę. Tego samego mamy prawo oczekiwać, jako ludzie wierzący, od naszych rodaków marksistów. Niech Polacy niewierzący nie nazywają Polaków wierzących abstrakcyjnymi utopistami i nietolerancyjnymi doktrynerami. Wówczas w atmosferze szacunku, w klimacie życzliwości łatwiej dialog zaowocuje realną współpracą, która naszemu narodowi jest bardzo potrzebna, aby szybko przezwyciężywszy trudności — szedł dalej drogą prowadzącą do umacniania wielkości ojczyzny i rozkwitu szczęścia Polaków. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Mieczysław Ziętek.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselMieczyslawZietek">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Realizacja przyjętego na XV plenarnym posiedzeniu Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej perspektywicznego i kompleksowego programu rozwoju rolnictwa i poprawy wyżywienia narodu oraz uchwały Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z listopada 1974 roku przyczynia się do coraz pełniejszego zaspokajania potrzeb żywnościowych społeczeństwa oraz do łagodzenia występujących jeszcze w tym zakresie trudności.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselMieczyslawZietek">W tworzeniu podstaw nowoczesnego rolnictwa, w warunkach produkcyjnych i społecznych wsi zachodzą korzystne zmiany. Szczególnie widoczne są one w rozwoju państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej. Można stwierdzić, że pomyślny rozwój państwowych gospodarstw rolnych opiera się dzisiaj na coraz bardziej nowoczesnych metodach gospodarowania, wyższym technicznym wyposażeniu, a także na wzrastającym zaangażowaniu i coraz wyższych kwalifikacjach ich załóg.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselMieczyslawZietek">Państwowe gospodarstwa rolne województwa suwalskiego, z terenu którego jestem posłem, gospodarują obecnie na 136 tys. ha użytków rolnych. W ciągu trzech minionych lat zwiększyły swój stan posiadania gruntów o 15%. Wzrosła także powierzchnia zasiewów zbóż o 7%, rzepaku o 5%, buraków cukrowych o 60%.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselMieczyslawZietek">W ostatnich latach pomimo niekorzystnych warunków klimatycznych plony zbóż i okopowych w naszym województwie wzrosły, co pozwoliło zwiększyć odstawy zbóż o 23%, ziemniaków o 27%, rzepaku o 270%.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselMieczyslawZietek">Powiększając z roku na rok stan naszych zasiewów, troszczyć się musimy w dalszym ciągu o jak najlepsze wykorzystanie każdego hektara ziemi.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselMieczyslawZietek">Głównym odbiorcą gruntów PFZ na trwałe zagospodarowanie jest gospodarka uspołeczniona. Produkcyjność przejmowanych gruntów zależna jest od stanu, w jakim ta ziemia jest przekazywana. Dotychczas większość przejmowanych gruntów prywatnych była w nie najlepszym stanie produkcyjnym. Trzeba było kilku lat, aby po przejęciu tej ziemi doprowadzić ją do średniej produkcyjności przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselMieczyslawZietek">Wprowadzenie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym rolników spowodowało, że zainteresowanie rolników ziemią jest o wiele większe. Gospodarstwa przekazywane następcom, a więc przede wszystkim własnym dzieciom, jeśli te pracują już w gospodarstwie, będą na pewno w dobrym stanie. Niemniej jednak istnieje problem tych gospodarstw, które za kilka lat mają być przekazane na rzecz skarbu państwa z powodu podeszłego wieku rolników nie posiadających następców. Gospodarstwa te, w miarę starzenia się ich właścicieli, zmniejszają znacznie obsadę bydła i trzody, jak również pogarszają efekty produkcyjne przez gorsze wykonywanie prac polowych. Przy odpowiednim nadzorze ze strony naczelników gmin i służby rolnej oraz przy pomocy technicznej ze strony spółdzielni kółek rolniczych można by temu już dzisiaj skuteczniej zapobiegać.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselMieczyslawZietek">Spore zasoby ziemi można jeszcze przywrócić do rolniczego użytkowania przez przeprowadzenie rekultywacji. Dotyczy to również gruntów przejmowanych z PFZ, które muszą zostać zrekultywowane w celu prawidłowego ukształtowania dużych pól płodozmianowych, umożliwiających wykorzystanie sprzętu uprawowego. Proces przystosowania tych gruntów do produkcji rolnej jest zbyt powolny z uwagi na niedostateczne jeszcze wyposażenie w niezbędny sprzęt mechaniczny, taki jak: spychacze, karczowniki, maszyny do odkamieniania gleb i inne.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselMieczyslawZietek">Równolegle z powiększeniem areału państwowych gospodarstw rolnych wzrasta powierzchnia zasiewów, doskonalona jest struktura zasiewów, wzrasta udział roślin przemysłowych, a przede wszystkim buraka cukrowego i rzepaku. Dalsze prace muszą iść w kierunku szybkiej intensyfikacji produkcji i zmniejszania do około 0,5 ha areału upraw paszowych w plonie głównym, przypadającego na 1 dużą sztukę.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselMieczyslawZietek">Szczególną uwagę musimy zwrócić na intensyfikowanie produkcji zbóż, tak aby wzrost plonów zabezpieczał realizację planowych dostaw. Następować to powinno przy dalszym doskonaleniu struktury upraw zbożowych, w drodze wzrostu upraw jęczmienia i pszenicy. Hodowcy powinni dostarczyć rolnictwu nowe, bardziej doskonałe odmiany o wyższej plenności, lepszych walorach spożywczo-paszowych dostosowanych do wymogów przemysłu przetwórczego, a także do nowoczesnej, intensywnej agrotechniki, odporne na wylęganie, choroby i szkodniki.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselMieczyslawZietek">Wiemy, że nauka w coraz większym zakresie uczestniczy w realizacji zadań w rolnictwie i gospodarce żywnościowej. Szczególnie całe zaplecze nauk rolniczych wniosło ogromny wkład w rozwój nowoczesnych metod produkcji i techniki rolniczej, zastosowanie szeregu odmian roślin uprawnych czy też w rozwój hodowli zwierząt. Wydaje się jednak, że wiele z nowych rozwiązań nauki zbyt wolno przekazywanych jest praktyce produkcyjnej, a także nie następuje w dostatecznym szybkim stopniu proces ich upowszechniania.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselMieczyslawZietek">Opierając się na własnych doświadczeniach, chciałbym wskazać na jeden tylko przykład, którego rozwiązanie mogłoby przynieść niemałe korzyści. Chodzi tutaj o uprawę jęczmienia, a więc tej wysokopiennej rośliny, która ma olbrzymie znaczenie w całym bilansie paszowym. Dotychczas stosowane odmiany, wskutek stosunkowo niskiej sztywności źdźbła, nie stwarzają optymalnych możliwości wykorzystania do zbiorów sprzętu ' zmechanizowanego, a powstałe z tego tytułu straty sięgają kilku kwintali z jednego hektara. Jest to więc problem godny zainteresowania i szybkiego rozwiązania ze strony nauki i zaplecza badawczego.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselMieczyslawZietek">Wysoki Sejmie! Ważnym zadaniem w realizowanym programie żywnościowym jest systematyczny wzrost produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselMieczyslawZietek">W minionych trzech latach odstawy żywca zwiększono u nas o 40%. Osiągnięta dynamika wzrostu produkcji zwierzęcej w PGR była możliwa m.in. dzięki pełnemu zagospodarowaniu na cele hodowlane możliwych jeszcze do wykorzystania własnych budynków oraz obiektów przejmowanych z PFZ, które systemem gospodarczym adaptowano na bukaciarnie, owczarnie i tuczarnie.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselMieczyslawZietek">W przedsiębiorstwie, w którym pracuję, uzyskano tym sposobem w okresie trzech lat 1 050 stanowisk dla młodego bydła opasowego i 2 500 stanowisk dla trzody, przy czym koszt stanowiska był kilkakrotnie niższy od stanowiska z nowego budownictwa. Zasoby tych budynków już się jednak wyczerpały i jedynym sposobem dalszego zwiększania liczby stanowisk jest budowa nowych ferm przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselMieczyslawZietek">W państwowych gospodarstwach rolnych jest stosowany fermowy system chowu bydła i trzody chlewnej. Pozwala on na pełną mechanizację prac związanych z obsługą inwentarza. Przy młodym bydle opasowym, jałowiźnie i tuczu trzody jeden człowiek obsługuje po kilkaset sztuk inwentarza. Osiągnięcie tak dużej wydajności uzyskano głównie przez wprowadzenie mechanizacji.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselMieczyslawZietek">Przy fermach wielkotowarowych budowane są wytwórnie pasz. Produkowane pasze wymagają, obok surowców własnych, których produkcję staramy się wydatnie podnieść, znacznych ilości surowców przemysłowych, komponentów i premiksów. Przemysł nasz nie zawsze dostarcza je w odpowiedniej ilości i jakości.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselMieczyslawZietek">Prowadzenie produkcji w fermach przemysłowych umożliwia wyrównanie sezonowych różnic podaży zwierząt do zakładów przemysłu rolno-spożywczego i zmniejsza napięcia w przechowalnictwie.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselMieczyslawZietek">Wysoki Sejmie! Rozwój państwowych gospodarstw rolnych cechuje osiąganie wysokiej skali produkcji w oparciu o postęp techniczny i organizacyjny. Dlatego też gospodarstwa państwowe, których ważnym zadaniem jest unowocześnianie całego rolnictwa, podjęły wszechstronną współpracę z sektorem indywidualnym. Współpraca ta ukierunkowana jest zarówno na działalność gospodarczą, jak i społeczną. Oprócz współdziałania z kooperantami w zakresie produkcyjnym, usługowym, oświatowym i socjalnym występują zjawiska nowe, takie jak:</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselMieczyslawZietek">— przejmowanie przez PGR kompleksowej obsługi wszystkich rolników gospodarujących w bezpośrednim sąsiedztwie PGR. Pozwala to na specjalizację gospodarstw chłopskich, na ukierunkowanie ich produkcji, na poważne ich zintegrowanie z gospodarką państwową, — wykorzystanie wolnych budynków inwentarskich u rolników dla tuczu i opasu zwierząt, co w znacznym stopniu zwiększa możliwości produkcyjne gospodarstw chłopskich i państwowych, — umożliwianie korzystania rolnikom kooperującym z przedszkoli, świetlic, ośrodków sportowych i innych obiektów socjalnych.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselMieczyslawZietek">Rozwój państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej musi następować przy dalszym, jeszcze szybszym niż dotychczas intensyfikowaniu produkcji oraz rosnącej skali oddziaływania na społeczno-techniczne przeobrażenia rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#PoselMieczyslawZietek">Uważam, że możliwości produkcyjne rolnictwa w naszym kraju są duże i że wspólnymi siłami pracowników rolnictwa i przemysłu przy pomocy pracowników nauki zaspokoimy stale rosnące zapotrzebowanie naszego społeczeństwa na produkty rolne. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Mieczysław Medeński.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselMieczyslawMedenski">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Zabierając głos w dyskusji nad oceną rządowego programu realizacji uchwały XV Plenum KC PZPR popartej uchwałą VII Plenum NK ZSL w sprawach rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz programem realizacji uchwały XI Plenum KC PZPR — chciałbym jako rolnik, na przykładzie mojej gminy i własnego gospodarstwa podzielić się niektórymi problemami.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselMieczyslawMedenski">Konsekwentnie realizowana po roku 1970 wspólna polityka rolna PZPR i ZSL oraz podjęte istotne dla rolnictwa decyzje spowodowały wzrost zainteresowania rozwojem produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselMieczyslawMedenski">Dla zobrazowania osiągnięć naszej gminy muszę posłużyć się niektórymi danymi. Gmina Pruszcz Pomorski należy w województwie bydgoskim do średnich gmin. Na terenie gminy istnieją 3 zakłady państwowych gospodarstw rolnych, 2 spółdzielnie produkcyjne oraz 1 271 gospodarstw indywidualnych o powierzchni powyżej 0,5 ha. Rolnicy indywidualni gospodarują na obszarze 9,8 tys. ha użytków rolnych, w tym 8,8 tys. ha gruntów ornych przy wskaźniku bonitacyjnym 1,07. We wszystkich sektorach nastąpił wysoki postęp w produkcji rolnej. W swoim wystąpieniu chciałbym jednak zająć się realizacją zadań gospodarstw indywidualnych. W gospodarstwach indywidualnych średni plon czterech zbóż w gminie w 1975 r. wynosił 35,8 q z hektara. Jednak ostatnie dwa lata, w wyniku niekorzystnych warunków atmosferycznych, były mniej pomyślne, a w ostatnim roku na skutek nadmiernych opadów uzyskaliśmy o 7 q mniejsze plony zbóż z 1 ha. Wysoki spadek plonów nie tylko zbóż, ale także innych roślin spotęgowany był tym, że jedynie 33% areału użytków rolnych jest zmeliorowanych.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselMieczyslawMedenski">Rolnicy z zadowoleniem przyjęli decyzje Rządu w sprawie rozszerzania zakresu prac melioracyjnych, które przyczynią się do uruchomienia istniejących jeszcze rezerw w tym zakresie. O wpływie melioracji na wysokość plonów przekonałem się na przykładzie własnego gospodarstwa, gdyż w tych niekorzystnych latach uzyskałem dużo wyższe plony od rolników, których grunty nie są zmeliorowane.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselMieczyslawMedenski">O spadku plonów zadecydowało także to, że nie otrzymaliśmy zaplanowanej ilości nawozów azotowych i fosforowych. Wysialiśmy o 20 kg mniej nawozów w czystym składniku niż przewidywał plan nawożenia.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselMieczyslawMedenski">Obniżenie plonów zbóż i roślin okopowych oraz pastewnych spowodowało spadek pogłowia zwierząt gospodarskich, szczególnie bydła. Natomiast pogłowie trzody chlewnej w ostatnim okresie wzrosło, a szczególnie wzrosła liczba macior. Zapewni to w przyszłości dalszy wzrost produkcji żywca wieprzowego.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselMieczyslawMedenski">Wyrazem postępu w rolnictwie jest produkcja towarowa sprzedana państwu. W roku ubiegłym rolnicy naszej gminy sprzedali państwu 4 200 ton zbóż, 2 653 ton żywca oraz 7 mln litrów mleka.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselMieczyslawMedenski">Do osiągnięcia takich rezultatów w poważnym stopniu przyczyniają się gospodarstwa specjalistyczne, których posiadamy w gminie 95 oraz 3 zespoły rolników indywidualnych o ukierunkowanej produkcji. W gospodarstwach tych nie tylko że uzyskuje się wyższą produkcję towarową w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych, ale również przy zastosowaniu mechanizacji w produkcji zwierzęcej następuje wyraźna poprawa warunków pracy i życia, co ma szczególne znaczenie dla zachęcania młodych do podejmowania pracy w gospodarstwach rolnych.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselMieczyslawMedenski">Dla potwierdzenia słuszności obranego kierunku tworzenia gospodarstw specjalistycznych niech świadczą spośród wielu — dwa przykłady z naszej gminy.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselMieczyslawMedenski">Młody rolnik Alojzy Zalewski posiadający gospodarstwo rolne średniej wielkości, specjalizujący się w produkcji żywca wołowego, uzyskał w ubiegłym roku produkcję towarową w wysokości 1 911 kg w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych. Rolnik Sławiński, specjalizujący się w hodowli bydła mlecznego, sprzedał państwu w 1977 r. 4 040 litrów mleka w przeliczeniu na 1 ha posiadanego areału.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselMieczyslawMedenski">Uzyskane wyniki przez gospodarstwa specjalistyczne zachęcają rolników do przechodzenia na ukierunkowaną produkcję zwierzęcą, jednak występują przy tym określone trudności natury inwestycyjnej związanej z modernizacją budynków i wprowadzeniem mechanizacji, a w roku bieżącym również trudnościami uzyskania kredytów inwestycyjnych. Dotyczy to również pozostałych gospodarstw indywidualnych, które intensyfikują produkcję.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselMieczyslawMedenski">Przykładem tego mogą być w produkcji mleka zmniejszone na bieżący rok przydziały dojarek typu — „Alfa-Lawal”. W województwie bydgoskim w ubiegłym roku zainstalowano 1 300 dojarek, potrzeby na bieżący rok są podobne, natomiast przydział wynosi jedynie 710 sztuk. Gorzej przedstawia się jeszcze sytuacja z zaopatrzeniem w chłodziarki do ochładzania mleka. Wpływa to hamująco na zwiększenie pogłowia krów i wzrost gospodarstw specjalizujących się w produkcji mleka.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselMieczyslawMedenski">W warunkach woj. bydgoskiego, przy stale zmniejszającej się sile roboczej w gospodarstwach indywidualnych, obok potrzebnych środków do produkcji zasadniczą rolę odgrywają dobre i terminowo świadczone usługi przez instytucje obsługujące rolnictwo. Szczególna rola w świadczeniu usług produkcyjnych przypada spółdzielniom kółek rolniczych. Nie wyobrażam sobie terminowego i sprawnego przebiegu prac w naszym rolnictwie bez aktywnego udziału w świadczeniu wszystkich usług przez spółdzielnie kółek rolniczych — a jakiej jest to wagi zagadnienie, niech świadczy fakt, że SKR w naszej gminie wykonuje m.in. zbiór zbóż w 68% obsianego areału w gospodarstwach indywidualnych, w tym 25% kombajnami, zabiegi ochrony roślin i rozsiew wapna w 100%, a rozsiew nawozów w 60%. Można by wykonać więcej, ale przeszkodą jest słabe zaopatrzenie w sprzęt towarzyszący, a szczególnie brak jest rozsiewaczy do nawozów, roztrząsaczy do obornika, narzędzi do upraw międzyrzędowych, a nawet tak prostych narzędzi, jakimi są brony. W ostatnich latach nastąpił bardzo duży postęp w zaopatrzeniu gospodarstw indywidualnych w ciągniki. Mamy ich w gminie 330. Przez wprowadzenie ciągników zmniejszyło się poważnie pogłowie koni. Można by ich ilość jeszcze zmniejszyć, nie tylko przez wzrost dostaw ciągników, na które jest duże zapotrzebowanie, ale również przez zwiększenie dostaw prostych maszyn rolniczych ciągnikowych, bez których ciągniki nie mogą być w pełni wykorzystane. Chciałbym skierować apel do przemysłu maszyn rolniczych, aby przyspieszyć produkcję maszyn ciągnikowych kosztem maszyn konnych, które zalegają nasze składnice maszyn rolniczych.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselMieczyslawMedenski">W sytuacji występujących braków maszyn rolniczych ciągnikowych nieracjonalny wydaje się fakt przeznaczenia na kasację fizyczną rolniczego sprzętu w sektorze uspołecznionym, który w tych gospodarstwach jest już nieprzydatny, a przy niewielkich nakładach na remonty mógłby z powodzeniem jeszcze przez lata być eksploatowany przez gospodarstwa indywidualne. Myślę, że resort rolnictwa w tej sprawie powinien podjąć energiczne działania, aby w warunkach słabego zaopatrzenia w maszyny rolnicze ciągnikowe wykorzystać każdą możliwość przyspieszania mechanizacji prac w gospodarstwach indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselMieczyslawMedenski">Wysoka Izbo! Realizacja programu rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej zależy od świadomego sterowania całym procesem produkcyjnym w rolnictwie, w którym szczególna rola przypada instancjom PZPR i ZSL, działającym na terenie gminy. W naszej gminie, gdzie 40% rolników jest członkami PZPR i ZSL, podejmujemy wspólne polityczne działanie w kierunku wykorzystania wszystkich możliwości produkcyjnych w rolnictwie, właściwej pracy administracji państwowej, jak również prawidłowej działalności instytucji obsługujących rolnictwo. Działania te przynoszą dobre rezultaty. Świadczy o tym fakt uzyskania pozytywnych wyników finansowych za rok ubiegły, na przykład: gminna spółdzielnia osiągnęła zysk ponad 6 mln zł, spółdzielnia kółek rolniczych prawie 5 mln zł, a bank spółdzielczy 1,5 mln zł. Jest to wynik dobrze zorganizowanej pracy, gospodarki, sprawnego kierownictwa zawodowego i aktywnego samorządu.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselMieczyslawMedenski">Przedstawiłem niektóre wyniki naszej działalności, a zdaję sobie sprawę, że mamy jeszcze w naszej gminie we wszystkich sektorach nie wykorzystane możliwości produkcyjne. Na przykładzie własnego gospodarstwa stwierdzam, że osiągnięcie plonów zbóż w granicach 40 q z ha jest całkowicie realne pod warunkiem wykorzystania wszelkiego potencjału technicznego, a szczególnie zwiększenia środków plonotwórczych oraz dzięki właściwej agrotechnice i wprowadzeniu do praktyki osiągnięć nauki.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselMieczyslawMedenski">Rolnicy z zadowoleniem przyjęli zapowiedź I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka na XI Plenum KC PZPR o przyspieszeniu rozwoju przemysłu maszynowego i chemicznego produkującego na rzecz rolnictwa i oczekują przyspieszenia dostaw szczególnie nawozów azotowych na bieżący rok.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselMieczyslawMedenski">Pragnę zapewnić, że rolnicy województwa bydgoskiego właściwie wykorzystają zwiększające się dostawy środków produkcji, że konkretną, ofiarną i zaangażowaną pracą zrealizują zadania wynikające z programu rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos zabierze poseł Stanisław Rostworowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! W toku trwania III sesji komisje sejmowe rozpatrzyły stan wdrożenia Kodeksu pracy oraz realizację uchwały o programie rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Obecną sesję inaugurujemy dyskusją nad rolą, jaką odegrała uchwała z 1974 r. o dalszą poprawę wyżywienia narodu i rozwój rolnictwa. Dysponujemy jednocześnie bogatym materiałem z obrad XI Plenum KC PZPR, które było poświęcone temu samemu tematowi. Sejm powracając do ustaw i uchwał przyjętych przed kilkoma laty, wypełnia w ten sposób tak ważną w jego działaniu funkcję kontrolną wobec organów administracji państwa.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselStanislawRostworowski">W toku bieżącej kadencji Sejmu problematyka żywnościowa była zresztą wielokrotnie przedmiotem obrad komisji, a nawet pośrednio posiedzeń plenarnych. Im bardziej analizujemy ten temat, tym pilniej narzuca się podstawowe pytanie — ku jakim celom zmierza aktualnie nasza polityka rolna. Na wsi dochodzi kresu swych sił biologicznych pokolenie rolników, które rozpoczęło pracę w szerokim i naznaczonym tak rewolucyjnymi przemianami przedziale czasowym lat czterdziestych. Pokolenie to, ze względu na wiele znanych nam przyczyn, w znacznej swej części nie zdołało przygotować następców. Stąd też duża część dotąd zagospodarowanej ziemi obecnie przekazywana jest państwu. Licząc od roku 1965 sektor uspołeczniony zwiększył swój udział w zagospodarowaniu użytków rolnych z 19,8% do 32%. Zakładane prognozy przewidują, że do 1990 roku sektor uspołeczniony obejmuje 41% bądź 55% ziemi. Wcielanie niewielkich areałów będących własnością rolników indywidualnych w kompleks dużych gospodarstw rolnych najczęściej związane jest z koniecznością pełnego odtwarzania kultury rolnej. Wymaga to bardzo znacznych nakładów. Można już dziś wyliczyć, że uzbrojenie stanowiska jednego pełnozatrudnionego w gospodarce wielkoobszarowej będzie wymagało nakładów w kwocie 500 do 900 tysięcy złotych.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselStanislawRostworowski">Nasze rolnictwo od lat było niedoinwestowane, stąd doniosłe i uzasadnione są decyzje, które w ciągu całego bieżącego dziesięciolecia przekazują niemal jedną czwartą wszystkich nakładów inwestycyjnych państwa na cele gospodarki żywnościowej. Realizując ten sam program, który w tym pięcioleciu urzeczywistniamy kwotą 716 mld zł, trzeba przewidzieć na następne pięciolecie nakłady inwestycyjne w kwocie 790 mld zł, a w latach 1985—1990 — zależnie od przyjętego wariantu uspołecznienia — w kwocie 1 210 mld do 1 590 mld zł. Już dziś jednak zgłaszane są uwagi co do wysokiej kapitałochłonności naszych nakładów na rolnictwo i jednocześnie ujawnia się fakt, że efektywność nakładów w rolnictwie indywidualnym jest trzykrotnie wyższa niż w uspołecznionym.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselStanislawRostworowski">Konstatacje te nie powinny jednak podważać zasad naszej polityki rolnej, a jedynie skłaniać do wyprowadzenia określonych wniosków. Wypadanie ziemi z produkcji w gospodarce indywidualnej będzie nadal procesem nieuchronnym. Jeszcze w tym pięcioleciu rolnicy korzystający z ustawy emerytalnej mogą oddać do dyspozycji PFZ ponad 1 milion ha. Stwarza to naturalne warunki dla kształtowania się uspołecznionych gospodarstw wieloobszarowych. Istnienie takich gospodarstw jest niezbędne dla gospodarki narodowej. Cechuje je zdolność wdrażania nowoczesnej techniki, wysoka towarowość, one zapewniają materiał siewny i zarodowy, w nich powinna kształcić się wysoko wyspecjalizowana kadra dla rolnictwa. Ale jednocześnie cechuje je wysoka kapitałochłonność nakładów, skłonność do monokultury, niska odporność na zakłócenia atmosferyczne. Z nimi wiąże się cały system uposażeń i doboru kadry kierowniczej, kontroli strat i uchybień oraz sterowania. Jest wiele prognoz, które przewidują, iż przyszłość rolnictwa wyraża się w tworzeniu kombinatów kilkakrotnie większych od tych, które dziś nazywamy wielkoobszarowymi. Ale trudno przewidzieć, czy prognozy te się zweryfikują, skoro np. w Danii, gdzie przeważa typ gospodarstwa 20-hektarowego, przeciętne zbiory pszenicy z 1 ha dochodzą do 48 q, a w Stanach Zjednoczonych, gdzie przeważa gospodarka wielkoobszarowa, osiągają 20 q i są jednymi z niższych w świecie.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselStanislawRostworowski">Konkludując, sądzę iż rozrostu sektora gospodarki wielkoobszarowej, przy dotychczasowym dość niskim wyposażeniu technicznym rolnictwa w naszym kraju, nie należy rozszerzać poza ramy zakreślone wymogami efektywności gospodarczej, Z kolei przechodząc do sektora indywidualnego w rolnictwie trzeba stwierdzić, że zostały tu podjęte właściwe decyzje ukierunkowujące również przepływ wypadającej z produkcji ziemi do rąk użytkowników indywidualnych. Niemniej funkcja tych decyzji jest hamowana określonymi nawykami administracji, obowiązującymi nadal ustanowieniami prawnymi i trudnościami kadrowymi. Zaczynając od tych ostatnich — trzeba by wskazać, że szczególnie w nowych województwach odczuwalny jest niedobór geodetów i notariuszy. Niedobór geodetów hamuje proces prac scaleniowych i wydawanie decyzji uwłaszczeniowych. Ponadto odsprzedanie ziemi nabywcy prywatnemu wymaga sporządzenia notarialnego aktu własności, a bardzo szczupła kadra notariuszy nie jest w stanie wywiązać się ze swych zadań. Między innymi zapewne dlatego ilość ziemi przekazywanej w dzierżawę znacznie przewyższa ilość faktycznie odsprzedanej rolnikom indywidualnym.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselStanislawRostworowski">Badania wykazały, że w znacznej ilości gmin ziemi do odsprzedania nie ma. Istniejące areały są zarezerwowane pod mające powstać spółdzielnie. Interwencje poselskie dotyczące wymiany działek dla rolników, których posiadłości zostały rozdzielone granicami gmin — z tych samych względów przeważnie nie skutkują. Dokonanie wymiany ugoru na działkę użytkową, połączenie dwóch podziałów pospadkowych w jedną całość również na ogół napotyka nieprzezwyciężalne trudności.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselStanislawRostworowski">Obowiązujący od 1964 roku Kodeks cywilny w art. 161 wyraźnie stwierdza, że — „obszar nabytej przez osobę fizyczną nieruchomości rolnej (...) nie może przekraczać 15 ha, a jeżeli nieruchomość ze względu na rodzaj użytków rolnych ma charakter gospodarstwa hodowlanego — 20 ha”; § 2 tego artykułu powiada: — „W razie przekroczenia bez zezwolenia właściwego organu obszaru wymienionego w § 1, nadwyżka może być przejęta na własność państwa bez odszkodowania”. Tymczasem już w roku 1970 mieliśmy 114 tys. gospodarstw indywidualnych o areale przekraczającym 15 ha. W tej sytuacji wnioskuję pod adresem Komisji Prac Ustawodawczych o zgłoszenie inicjatywy w zakresie zmiany treści wspomnianego artykułu Kodeksu cywilnego. W praktyce życia codziennego istnieją jednak określone zaszłości prawne, nawyki i obiektywne przeszkody, które hamują przepływ ziemi do rąk gospodarzy indywidualnych i uważam, że resort rolnictwa powinien całość tych utrudnień przebadać i stworzyć warunki dla ich zwalczenia.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselStanislawRostworowski">Wysoka Izbo! Przepływ ziemi wypadającej z produkcji do rąk użytkowników indywidualnych w wysokim stopniu wiąże się ze sprawą profilu kształcenia. Brak kwalifikacji zawodowych występujący w niektórych regionach kraju u ponad 50% właścicieli gospodarstw rolnych jest poważnym problemem. Słusznie więc dąży się do zmiany tej sytuacji. W wielu liceach ogólnokształcących wprowadzone zostały działy zawodowego szkolnictwa rolnego oraz nabór uczniów zwiększył się o 7,5 tys. osób. Jest jednak kwestią, czy to nagłe przemodelowanie typu wielu szkół zostało powiązane z zapewnieniem kadry wykładowców, z zapleczem doświadczalnym i dostatecznym zapewnieniem niezbędnych pomocy naukowych. Słusznie wskazywano podczas dyskusji na XI Plenum KC PZPR, iż efektywność tego typu szkolnictwa wymaga określonych środków finansowych. W przeciwnym bowiem razie nastąpi obniżenie poziomu szkół, które już wypracowały swój profil dydaktyczny, a powierzchownie nadany im nowy profil nie ukształtuje absolwentów, którzy by w zawodzie rolnika upatrywali swe życiowe powołanie. Wydaje się, że techniczne szkolnictwo rolne powinno być raczej przeznaczone dla absolwentów 10-letniej szkoły powszechnej i zapewniać im wyższy poziom wiedzy zawodowej. Natomiast równocześnie w środowiskach zatrudnienia rolnego, bez odrywania ludzi właśnie od tego środowiska, powinno być zorganizowanych wiele kursów dla chemików, kombajnistów, mechaników — jako niezbędnej kadry dla SKR. Kursy te powinny znajdować środki w Funduszu Rozwoju Rolnictwa i w opłatach kursantów.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselStanislawRostworowski">Cały problem zdaje się być w tym, aby kształcenie rolne nie odrywało młodzieży od środowiska i rzeczywistych zadań produkcyjnych rolnictwa oraz by nie przygotowywało jedynie kadry biurokratów. Kwalifikowane kadry na pewno są potrzebne wielkim przedsiębiorstwom rolnym, ale potrzebne są również rolnictwu indywidualnemu. W Polsce nie stosujemy, jak dotąd, metody osadnictwa rolnego. A wydaje się, że jeśli istnieją środki inwestycyjne na tworzenie kompleksów spółdzielczych, to należałoby również wyodrębnić środki finansowe dla indywidualnego osadnictwa rolnego. W gminach powinny znaleźć się gospodarstwa z budynkami i elementarnym wyposażeniem technicznym, które oddawane byłyby w dzierżawę absolwentom szkolnictwa rolnego. Uprawnienia dzierżawcy mogłyby być ponawiane co cztery lata. W miarę właściwego wywiązywania się z zadań produkcyjnych, gospodarstwa te byłyby użytkownikom przekazywane na własność po upływie dziesięciu lat.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselStanislawRostworowski">Cenne byłoby, aby nowe zasady polityki kredytowej, o których dziś mówił Premier Jaroszewicz, mogły uwzględniać problem osadnictwa indywidualnego — rolnego. Generalnie odnoszę wrażenie, że w naszej polityce kredytowej stosuje się zbyt konsekwentnie zasadę koncentracji. W danym okresie czasu priorytet kredytowy wiążemy z budownictwem inwentarskim. Jest to decyzja generalnie słuszna, lecz wdrażana w wymiarze ogólnokrajowym nie zawsze może być skonfrontowana z rozmiarem istniejących potrzeb i ich zróżnicowaniem regionalnym. Obecnie już drugi kolejny przegląd gmin wykazał istnienie nadmiaru wolnych stanowisk dla inwentarza. Jednocześnie istnieje szeroka gama innych potrzeb. Przykładowo można przewidzieć, że wraz z wdrożeniem ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym rolników popyt ludności wiejskiej na artykuły żywnościowe skieruje się ku ośrodkom miejsko-gminnym. Na ogół korzystają one z rozdzielników wojewódzkich, same zaś nie dysponują żadnymi środkami przetwórstwa żywnościowego. Należałoby już dziś inicjować drogą aktywnej polityki kredytowej powstawanie w małych osadach drobnych piekarni, ciastkarni, masarni, wytwórni wód gazowych, lodziarni, a nawet przetwórni mleczarskich i owocowo-warzywniczych. Sądzę, że nawet dla tych celów warto by uruchomić środki dewizowe na sprowadzenie choćby niewielkiego asortymentu niezbędnych urządzeń. Generalnie zaś należy poprzeć ideę stworzenia funduszu dla rozwoju mniejszego przetwórstwa spożywczego. Polityka kredytowa powinna także silniej wspierać inicjatywy w zakresie hodowli ryb słodkowodnych i pszczelarstwa.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselStanislawRostworowski">Koncentracja środków inwestycyjnych, jakimi dysponujemy, niejednokrotnie sprzyja szybszemu rozwiązywaniu nabrzmiałych problemów. Tak na przykład odnieść można wrażenie, że konsekwentne inwestowanie w dział przetwórstwa owocowo-warzywnego na terenie Lubelszczyzny może rozwiązać problem klęsk urodzaju owoców znanych na Powiślu Lubelskim. Równocześnie jednak sąsiedni, wyłącznie rolniczy teren województwa bialskopodlaskiego, któremu może przysługiwać tytuł zagłębia ziemniaczanego oraz regionu szczególnie zdatnego dla hodowli bydła, pozostaje niemal zupełnie pozbawiony zalążków przemysłu rolno-spożywczego, a więc zakładów przetwórstwa ziemniaczanego, owocowo-warzywnego, mleczarni, chłodni i elewatorów zbożowych. Podobnie kształtuje się sytuacja w niektórych innych województwach tzw. „ściany wschodniej” i uważam, że Komisja Planowania przy Radzie Ministrów rolę tych województw w spożytkowaniu istniejących zasobów surowca żywnościowego powinna w większej mierze mieć na uwadze. Istotną bowiem jest rzeczą, abyśmy sięgali do najgłębszych rezerw, a przede wszystkim strzegli się wszelkich form marnotrawstwa, w którym, niestety, ma również swój udział aparat skupu — nie zawsze dostatecznie sprawny i jak niektórzy wyborcy mówią — nie zawsze dostatecznie obiektywny w kwalifikowaniu dostaw, choć na pewno i nie najlepiej wyposażony technicznie.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatele Posłowie! Sprawa wsi, to także wielki problem cywilizacyjny. Chodzi o to, aby życie na wsi sięgało do tych niezbędnych już dziś standardów cywilizacyjnych. Istnieje znany, adekwatny do zasad naszego ustroju, katalog potrzeb społeczności wiejskiej. A więc mieszkańcy wsi, podobnie jak i ośrodków zurbanizowanych, odczuwają potrzeby aktywnego udziału w życiu politycznym i kulturalnym, potrzeby handlowe i usługowe, oświatowe w zakresie kształcenia dzieci, mieszkaniowe i wypoczynkowe, jeśli są wierzącymi, a są najczęściej, i potrzeby w dziedzinie życia religijnego. Dla zaspokojenia tych potrzeb czyniliśmy i czynimy bardzo wiele. Powstają gminne ośrodki kultury, podnosi się poziom szkół zbiorczych, zwiększa się liczba przychodni zdrowia, przedszkoli i boisk sportowych. Obecnie również rozszerza się sieć budownictwa sakralnego. Z pewnością jeszcze nie wszędzie i nie wszystkie potrzeby znajdują pełne zaspokojenie. Ale chyba nadal należy wskazywać na stosunkowo nieznaczne zabezpieczenie potrzeb handlowych, usługowych i wczasowo-sanatoryjnych ludności typowo wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselStanislawRostworowski">Chodziłoby o to, aby członek społeczności wiejskiej miał możliwie wysokie poczucie równouprawnienia socjalnego, czuł się związany ze wsią i cechami charakterystycznymi swego zawodu. Swoistą rolę może odegrać w tej mierze również duchowieństwo, tak często pracujące w środowisku rolnym. Duszpasterz nie musi się legitymować specjalnymi kwalifikacjami rolnika. Istotne jest to, aby w swej codziennej pracy uczył poczucia hierarchii wartości, ukierunkowywał właściwe wybory życiowe, pogłębiał treść więzi lokalnych, kładł akcenty na poczucie godności ludzkiej, wolnej od niechlubnych nałogów, na pracowitość, świadome kształtowanie swych celów życiowych. Do takiej właśnie pracy Episkopat polski wielokrotnie zachęcał duszpasterzy ze środowisk wiejskich. A wypełniana już przez nich w tej mierze rola twórcza i integracyjna jest najlepszym wyrazem współdziałania kościoła z potrzebami państwa.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselStanislawRostworowski">Wysoki Sejmie! We współczesnej Polsce problematyka żywnościowa angażuje uwagę szerokich kręgów społecznych. I dobrze, że Rząd, najwyższe instancje polityczne ze sprawą zwiększenia efektywności w dziale produkcji żywnościowej wiążą tak wiele doniosłych inicjatyw. Mówił o tym dziś obywatel Premier. Mamy już poważne osiągnięcia w dziedzinie rozwoju przemysłu rolno-spożywczego, tworzymy wielki pion przemysłu maszynowego na potrzeby wsi, resort rolnictwa dostępnymi sobie środkami zapewnia pokrycie wzrastających potrzeb na nawozy azotowe. Obserwujemy korzystne trendy szczególnie hodowli trzody chlewnej i owiec, wspierane ogromnym wysiłkiem nie stosowanej dotąd u nas na taką skalę produkcji pasz treściwych. Wszystko to rokuje osiągnięcie dalszych stopni rozwoju w dziedzinie tak niełatwej i wymagającej uporu, konsekwencji i odpowiedniej perspektywy czasowej, jaką jest rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselStanislawRostworowski">Uczestnicząc w dzisiejszej debacie, w imieniu Koła Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego pragnęliśmy przedstawić nasze własne uwagi i wyrazić poparcie dla działań Rządu oraz jego inicjatyw w dziele dalszej poprawy wyżywienia narodu i rozwoju rolnictwa. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Danuta Bartosz.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselDanutaBartosz">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! W programie rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej, sprecyzowanym na XV Plenum KC PZPR, nakreślone zostały kierunki dalszego zwiększenia produkcji żywności oraz udziału wielu dziedzin gospodarki narodowej w rozwiązywaniu tego ogólnonarodowego zadania.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselDanutaBartosz">Kilkanaście dni temu odbyło się XI Plenum KC PZPR poświęcone ocenie realizacji tego programu. Potwierdziło ono, że przyjęte zadania wykonywane są w zasadzie prawidłowo i że w realizacji tych zadań osiągnęliśmy znaczny postęp. Zwiększyła się wyraźnie baza techniczna rolnictwa, podniósł się poziom wiedzy i kultury rolnej, większe jest zaangażowanie wsi na rzecz rozwoju produkcji rolnej. Dzięki temu, mimo znacznych trudności spowodowanych kolejnymi latami gorszych urodzajów, można było zapewnić dalszy wzrost produkcji rolniczej oraz spożycia żywności.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselDanutaBartosz">Jednym z najważniejszych zadań rolnictwa jest uzyskiwanie dalszego ilościowego i jakościowego wzrostu produkcji zwierzęcej przy wydatniejszym rozwoju produkcji pasz własnych i racjonalnym ich wykorzystaniu. Na tym odcinku skupia się wielostronny wysiłek i pomoc, którą państwo świadczy rolnikom między innymi w zakresie kredytowania, zaopatrzenia materiałowego, usług i budownictwa. Rezultaty tej pomocy są już widoczne — chociażby w uzyskanym rozwoju bazy hodowlanej oraz zamierzeniach dalszej jej rozbudowy w wielu gospodarstwach rolnych. Ponad 110 rolników i zespołów podjęło w naszym województwie budowę dużych obiektów dla hodowli trzody chlewnej i bydła mlecznego. W wielu gospodarstwach zostały zmodernizowane i przystosowane do zwiększonego rozmiaru produkcji obiekty inwentarskie. Ilość podjętych kredytów inwestycyjnych w latach 1975—1977 wzrosła trzykrotnie, a potrzeby kredytowe na rozwój budownictwa inwentarskiego są jeszcze znaczne.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselDanutaBartosz">Podjętych zostało również szereg przedsięwzięć, np. kooperacyjnych, które mają pomóc w przystosowaniu mniejszych gospodarstw do wymogów i warunków ekonomiczno-technicznych zwiększonej produkcji zwierzęcej. W ostatnich trzech latach gospodarstwom indywidualnym zostało sprzedanych ponad 3 tys. ha ziemi, znaczną część przekazano też w długoterminową dzierżawę. Zwiększanie powierzchni szybko rozwijających się gospodarstw wiąże tym samym planowane rozmiary i potrzeby produkcji zwierzęcej z lepszymi możliwościami kształtowania prawidłowej struktury i poziomu produkcji roślinnej. W celu zahamowania spadku pogłowia bydła — w sektorze indywidualnym podjęto inicjatywę budowy ferm krów u rolników prowadzących gospodarstwa specjalistyczne. Wielu z nich wykazało konkretne zainteresowanie tą inicjatywą. Kilka obiektów jest już w końcowej fazie realizacji lub też zasiedlanych.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselDanutaBartosz">Główny jednak ciężar odbudowy i wzrostu stada matecznego bydła spoczywa — w warunkach województwa gorzowskiego — na gospodarstwach uspołecznionych. Od 1975 roku zapoczątkowano realizację fermowego chowu bydła mlecznego w PGR, w których zakłada się wybudowanie do końca bieżącej pięciolatki 19 ferm po około 1000 sztuk bydła każda. Już obecnie posiadamy zasiedlonych lub będących w fazie zasiedlania 8 takich ferm, opartych na własnej technologii produkcji elementów z drewna. Nabyliśmy także doświadczenia, jakimi metodami należy te fermy zasiedlać, aby ustrzec się przed chorobami wielkostadnymi i wynikającymi z tego powodu stratami. O ile w innych rodzajach produkcji zwierzęcej można uruchamiać rezerwy proste, o tyle w chowie bydła rezerwy te są bardziej złożone, a ich zagospodarowanie często jest kapitałochłonne. Wykorzystujemy jednak i takie możliwości, aby w szybszym tempie odbudowywać i rozwijać stan pogłowia.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselDanutaBartosz">Systematyczna realizacja przyjętych kierunków zmierza do tego, aby województwo nasze mogło stać się samowystarczalne w chowie i reprodukcji stada bydła.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselDanutaBartosz">Omawiając problemy związane z rozwojem hodowli, chciałabym wspomnieć o pracy kobiet, na której w dużej mierze opiera się produkcja zwierzęca, szczególnie w gospodarstwach indywidualnych. Praca przy hodowli jest ciężka i bardzo odpowiedzialna. Nie ma w niej wolnych dni, praca ma charakter ciągły. Dlatego też należy podjąć jeszcze większe wysiłki dla poprawy warunków pracy kobiet, by była ona lżejsza i jednocześnie wydajniejsza. Ogromną pomocą będzie wprowadzenie na szeroką skalę zmechanizowania wielu czynności czy też doprowadzenie do pełnej realizacji hasła — „Woda w każdym domu, w każdej zagrodzie”. Jednak już dzisiaj rozszerzenie usług bytowych na wsi, usprawnienie pracy placówek handlowych i usługowych stanowiłoby znaczną pomoc i pozwoliłoby kobietom lepiej gospodarować czasem pracy.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselDanutaBartosz">Wysoki Sejmie! Poważne rezerwy zwiększenia efektywności hodowli może wyzwolić służba weterynaryjna, rozwijając w pełni sprawną działalność profilaktyczną, lepiej zapobiegając nadmiernym padnięciom i chorobom zwierząt. Chcąc zapewnić efektywność działania tej służby, należałoby w najbliższym czasie uzupełnić sieć zakładów profilaktyki i lecznictwa, aby w każdej gminie pracował zespół lekarzy i techników weterynarii. Podobne zamierzenie dotyczyć musi także dużych, wieloobiektowych gospodarstw państwowych. W polityce kadrowej należy konsekwentniej stosować zasadę kierowania absolwentów wydziałów weterynarii na tereny województw o dużej koncentracji zwierząt hodowlanych oraz do województw o rozbudowanym przemyśle rolno-spożywczym. Do pełnego wykonania zadań przez służbę weterynaryjną konieczne jest szybsze unowocześnienie bazy technicznej i wyposażenia tej służby w środki transportu i łączności np. radiotelefony, sprzęt i narzędzia oraz leki weterynaryjne.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselDanutaBartosz">Począwszy od 1971 r. nastąpił gwałtowny wzrost zapotrzebowania na środki lecznicze i profilaktyczne oraz sprzęt weterynaryjno-zootechniczny. Producentem tych artykułów jest przemysł bioweterynaryjny, chemiczny, maszynowy oraz spółdzielczość. Przemysł bioweterynaryjny, mimo wydatnego zwiększania produkcji w ciągu ostatnich lat, nie jest w stanie zaspokoić corocznie zwiększających się zamówień. O ile w 1970 r. dostawy artykułów z tego przemysłu sięgały 470 mln zł wartości — to w 1978 r. wynoszą ok. 2 mld zł, przy niemal pełnej stabilizacji cen. Niezbędna jest więc szybka modernizacja i rozbudowa zakładów z tego przemysłu. Przemysł chemiczny — Zjednoczenie Przemysłu Farmaceutycznego — „Polfa” nie zapewnia w pełni zarówno zaopatrzenia przemysłu bioweterynaryjnego w podstawowe surowce, jak również nie dostarcza do przedsiębiorstw obrotu towarowego w pełnej wysokości zamówionych leków, premiksów, środków dezynfekcyjnych i pestycydów. Nieporozumieniem jest chyba produkcja sody kaustycznej w 400- -kilogramowych beczkach, ponieważ ani personel lecznic, ani hodowcy zwierząt nie mogą jej racjonalnie wykorzystać, a jedynie taką oferuje się służbie weterynaryjnej w ostatnim okresie.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselDanutaBartosz">W celu zapewnienia planowego rozwoju produkcji leków weterynaryjnych i premiksów paszowych — należałoby się zastanowić nad zmianą przepisów, które tę produkcję zaliczają do zaopatrzeniowej, podczas gdy wiele względów przemawia za tym, aby była ona traktowana jako produkty rynkowe.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselDanutaBartosz">Wysoki Sejmie! Postęp w przetwórstwie płodów rolnych w znacznym stopniu decyduje o zaspokojeniu potrzeb ludności. Musimy lepiej zagospodarować płody rolne, które zostały wytworzone dużym nakładem środków oraz wysiłkiem ludzi pracujących w rolnictwie. Opóźnienie w rozwoju przemysłu rolno-spożywczego było tak duże, że pomimo wydatnego zwiększania nakładów, nie można go nadrobić w ciągu jednej pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselDanutaBartosz">Skup żywca, mleka i warzyw ulegnie w bieżącym 10-leciu podwojeniu, a skup owoców zwiększy się 2,6 raza. Dzięki intensywnej działalności inwestycyjnej, połączonej z importem gotowych nowoczesnych chłodni i zamrażalni — osiągnęliśmy znaczną dynamikę w zakresie produkcji mrożonych owoców, warzyw i wyrobów kulinarnych. W 1975 r. potrojono tę produkcję w stosunku do 1970 roku, a w całym 10-leciu osiągniemy wzrost prawie 6-kro-tny. Mimo tej wysokiej dynamiki nie osiągnęliśmy jeszcze zadowalającego poziomu. Spożycie mrożonek wynosi około 7 kg rocznie na 1 mieszkańca i jest niższe niż w wielu krajach europejskich.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselDanutaBartosz">Niedobór powierzchni składowej w chłodniach powoduje niepełne przyjęcie towarów przez te chłodnie oraz odległe przerzuty surowców i przetworów, co wpływa na wzrost ubytków i straty masy towarowej, obniżenie jakości artykułów spożywczych oraz zwiększenie kosztów obrotu. Planowana budowa 8 chłodni do roku 1985 nie złagodzi w pełni niedoborów w okresach szczytowych dostaw produktów rolniczych.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselDanutaBartosz">Starania podjęte w naszym województwie o zapewnienie zwiększenia produkcji artykułów rolnych powinny być skuteczniej wspierane modernizacją i dalszą rozbudową przemysłu spożywczego, gwarantującą przetworzenie oraz uszlachetnienie płodów rolnych przy możliwie najmniejszych stratach i eliminowaniu zbędnych przewozów surowców. Dotyczy to zwłaszcza zagospodarowania buraków cukrowych, żywca i mleka.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselDanutaBartosz">Biorąc powyższe pod uwagę, należy przyspieszyć rozbudowę nowoczesnej bazy przechowalnictwa płodów rolnych, a ponadto zdecydowanie przeciwdziałać produkowaniu wyrobów o niskiej jakości oraz przypadkom niewłaściwego zagospodarowania surowców i produktów rolnych.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselDanutaBartosz">Wysoki Sejmie! Należy podkreślić, że w realizacji zadań zawartych w uchwale Sejmu z dnia 21 listopada 1974 roku nastąpił znaczny postęp mimo szeregu występujących jeszcze trudności. Jestem przekonana, że rządowy program realizacji uchwał XI Plenum KC w istotny sposób przyczyni się do dalszego postępu w rozwoju produkcji rolnej, a tym samym do lepszego zaspokojenia potrzeb żywnościowych naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Wiktor Kinecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselWiktorKinecki">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! W skutecznym urzeczywistnianiu programu poprawy wyżywienia narodu i rozwoju rolnictwa, z pełną świadomością, że jest to program ogólnonarodowy, uczestniczy z pełnym zaangażowaniem społeczeństwo rolniczo-przemysłowego województwa siedleckiego. Decyzje Komitetu Centralnego PZPR, NK ZSL, uchwała Sejmu PRL i postanowienia oraz rozporządzenia Rządu przyczyniają się do konsekwentnej poprawy warunków realizacji tego programu także w naszym województwie, w którym 97% ogółu areału użytków rolnych znajduje się w rekach rolników indywidualnych. Skupiamy się przede wszystkim na rozwijaniu chowu zwierząt gospodarskich, co zasługuje na uwagę, bo udział mięsa w bilansie kraju w 1977 r. z województwa siedleckiego wyniósł 3,8%. Uplasowało to Siedleckie na drugim miejscu w kraju. Warunkiem rozwoju chowu zwierząt gospodarskich są pasze. Zarówno własne kłopoty powodowane ich niedostatkiem i skutkami tego dla stabilizacji wzrostu produkcji zwierzęcej, jak i dyrektywy centralne decydują o tym, że sprawa pasz jest przedmiotem naszej szczególnej troski. Warto może podkreślić, że obok wysokiej obsady trzody chlewnej nasz udział w skupie ziemniaka w drugiej połowie ub. roku w ramach kraju wyniósł 4,4%. Ogólnie znana sytuacja w rolnictwie pozwala mi stwierdzić bez wielkich uzasadnień, że i u nas obecny rok gospodarczy nie jest łatwy ani dla rolników, ani dla władz gmin i województwa oraz całego zaplecza rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselWiktorKinecki">Obywatelki i Obywatele Posłowie! Po raz pierwszy przemawiam z tej wysokiej trybuny. Do udziału w debacie nie predestynują mnie ani wykształcenie rolnicze, którego nie mam, ani doświadczenia życiowe z chłopskiego pochodzenia, którego także nie mam. Dyskusja dzisiejsza dotyczy jednak sprawy narodowej. Ponadto jako poseł pomny jestem tego, że mandat do działalności w Wysokiej Izbie powierzyło mi także około 120 tys.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselWiktorKinecki">chłopów województwa siedleckiego. Niech mi wolno będzie zaprezentować pokrótce kilka informacji i spostrzeżeń, formułowanych na podstawie bezpośredniej obserwacji i przebywania bez mała trzy lata wśród tych, których sprawy dziś omawiane dotyczą najbardziej, od których pracy i postawy obywatelskiej w ostatecznej instancji zależeć będzie nasze powodzenie w przedmiotowej sprawie.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselWiktorKinecki">Na 1978 r. założyliśmy w planie społeczno-gospodarczym województwa około 8% przyrostu produkcji globalnej rolnictwa. Warto dodać, że w ub. roku mieliśmy wyniki o 3,3% niższe niż w roku 1976, a mimo to w ub. roku przychody pieniężne rolników naszego województwa w stosunku do roku 1976 wzrosły aż o 23,9%. Jeżeli osiągniemy zaplanowany na rok bieżący 8-procentowy wzrost produkcji globalnej rolnictwa, a usilnie nad tym pracujemy tak w bezpośredniej pracy z rolnikami, jak i organizacyjnie na zapleczu rolnictwa, to dochody wsi podlasko-mazowieckiej wzrastać będą szybko także w obecnym roku. Nasza wieś po gospodarsku inwestuje. W 1977 roku przybyło nam 3 998 budynków gospodarskich i mieszkalnych — szacunkowo nakładem ok. 1 300 mln zł. To nas cieszy, chociaż troską napawa jednoczesne utrwalanie się obecnego stanu dość chaotycznej zabudowy przestrzennej wsi. Stałe przychody dużych kwot pieniężnych i ograniczone jeszcze, mimo ogromnego postępu w dostawach dla wsi — o czym mówił tow. Premier, możliwości nabycia materiałów budowlanych i środków do produkcji, narzędzi potrzebnych w gospodarstwie rolnym i domowym na wsi spowodują, że w bieżącym roku mogą się pogłębić nasze trudności w przywracaniu równowagi rynkowej. Obecnie następuje pewna, aczkolwiek wolna jeszcze poprawa w zaopatrzeniu.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselWiktorKinecki">Zasoby oszczędnościowe ludności wyniosły u nas na początku bież. roku 4 368 mln zł. Pamiętając dewizę, że rosnące stale dochody ludzi pracy są nie tylko celem naszej polityki socjalnej, ale także jedną z sił motorycznych naszego marszu na drodze budownictwa rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, chciałbym stwierdzić, że szczególnie w naszym terenie zauważalne jest to, że wieś nie tylko produkuje, ale także kupuje dużą ilość żywności (ludność wiejska wynosi u nas zaledwie około 25%), korzystając z dopłat państwa do mięsa, chleba itp. Rolnik sprzedaje żywiec drożej, a mięso konsumpcyjne przetworzone kupuje taniej. Nic dziwnego, że rolnik niechętnie dziś prosi gminę o zgodę na ubój świniaka systemem gospodarczym. Chciałbym jednak skupić uwagę Wysokiej Izby nie tyle na aspekcie ekonomicznym tej sprawy, bo tego jesteśmy świadomi wszyscy i to od dawna, co na jej stronie społecznej, obywatelskiej. Chłop pracuje bardzo ciężko, nie podlega to żadnej dyskusji, zwłaszcza na Podlasiu, gdzie jest jeszcze stosunkowo niski udział techniki w rolnictwie. W swoim rozumowaniu jest więc w zgodzie z własnym sumieniem, gdy zastanawia się co robić, by mniejszym wysiłkiem szybciej się dorobić. Ludzi z miast, pracowników, jak to się mówi żyjących z listy płacy, taka postawa chłopa razi. Na zebraniach, na spotkaniach z nami, działaczami partii, posłami, wyborcy nazywają to chłopskim koniunkturalizmem. Sygnalizują, że ich zdaniem do wielu rolników coraz mniej trafiają argumenty wyższego rzędu o potrzebie ich współuczestnictwa w realizacji celów społeczno-gospodarczych naszego ludowego państwa. Nie pozostajemy bierni w takich sytuacjach. Chociaż utrwalanie sojuszu robotniczo-chłopskiego ma ten nowy aspekt, to mogę z pełnym przekonaniem zapewnić Wysoką Izbę o stale umacniającej się jedności moralno-politycznej społeczeństwa naszego województwa. I chciałbym dodać, że chociaż niejeden publicysta i niektórzy niemądrzy dyrektorzy zakładów pracy wiele nadokuczali chłoporobotnikom, to właśnie u nas, gdzie jest ich kilkadziesiąt tysięcy, bardzo wielu z nich przyczynia się walnie do pozytywnego rozwiązania problemu łączności wsi z miastem.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselWiktorKinecki">Niekorzystne dla sprawy jest natomiast to, że co roku około 3%, od roku 1975 poczynając, młodzieży opuszcza naszą wieś. Odpływ ze wsi do miasta jest jeszcze ciągle modny. Młodzież pociąga do zmiany miejsca zamieszkania miejskie życie, chęć dostępu do techniki, do awansu cywilizacyjnego. Tej uwrażliwionej obywatelsko, dzięki coraz lepszej pracy naszej szkoły, młodzieży nie pociągnęła w sposób tak szeroki, jak byśmy tego oczekiwali, wizja rolnika- specjalisty. Specjalizację podjęło u nas dotąd ponad 1 500 gospodarstw, to znaczy w przybliżeniu 1% w stosunku do ogółu. Obszar ich pól wynosi około 2,5% całej powierzchni. Produkcja ich oczywiście nie jest jeszcze i nie może być proporcjonalna do preferencji, jakie już otrzymali w przydziale środków do produkcji, ale to wszystko jest zrozumiałe. Natomiast niepokojące jest to, że tylko 2% z 1 500 gospodarstw weszło dotąd w związki kooperacyjne. Mamy natomiast już do czynienia na wsi z pewnymi reperkusjami społecznymi, głosami o tych — „uprzywilejowanych”, chociaż brak jeszcze oczekiwanych przez wszystkich pozytywnych efektów. Przy całym moim samokrytycyzmie nie byłbym zbyt skłonny do brania odpowiedzialności na swoje i moich towarzyszy barki, na barki ludzi odpowiedzialnych za wdrożenie procesu przejścia chłopa na pozycje rolnika-specjalisty.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselWiktorKinecki">Gospodarstwo specjalistyczne obok własnej wysokotowarowej produkcji ma wprowadzać na wieś atmosferę mobilizacji rolników indywidualnych do produkcji towarowej, rolników, którzy w tym roku i w kilku następnych mieć będą w kraju jeszcze decydujący udział w wielkości produkcji towarowej. Stąd w tworzeniu gospodarstw specjalistycznych odpowiedzialność i samodzielność decyzji terenowych ogniw administracji państwowej, a zwłaszcza ogniw decyzyjnych naszego systemu politycznego kierowania — muszą być bacznie przestrzegane. Niepożądane byłoby sporządzanie nowych tabel województw wg kryterium ilości posiadanych gospodarstw specjalistycznych i kształtowanie na tym tle oceny województw.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselWiktorKinecki">W kontekście tego, co dotąd powiedziałem, trzeba uwzględnić, że obecnie ceny skupu są decydującym czynnikiem wpływającym na asortyment, a w zależności od warunków pogody na wielkość i jakość produkcji rolnictwa. Nie tylko atrakcyjność samoistna ceny na określony towar, ale także wewnętrzne relacje cen — na przykład pomiędzy produkcją roślinną a zwierzęcą, mają skutki niemal natychmiastowe. Na Podlasiu wysoka cena skupu ziemniaka odbija się niemal natychmiast na stanie liczebnym pogłowia trzody chlewnej. Mechanizm cen jest oczywiście bardzo złożony i nieprosty do rozstrzygania wobec niejednorodności naszego ustroju rolnego. Ale nasuwało mi się nieraz pytanie — czy ośrodki decyzyjne w przedmiocie konkretnej ceny na konkretny produkt, podnosząc ją bez względu na porę roku, mają na uwadze to, że czasem pospieszne działanie bez konsultacji z ogniwami w terenie, podrywa tradycyjny nawyk wsi do solidności, że osłabia więzi dyscypliny społecznej. Wystarczy to pytanie wesprzeć tylko jednym przykładem — aktualną wartością handlową i obywatelsko-państwową takiej formy, jaką jest kontraktacja płodów rolnych i wyników chowu. Nieprzestrzeganie stosunkowo dość dużej liczby umów, dokontraktowywanie towarów w punktach skupu itp. — to ogólnie znane praktyki. Na Podlasiu są dwie komendy wozaka: k'sobie i od'sie. Nie wiem, którą woli koń. Wozak na użytek swego gospodarstwa na pewno tę k'sobie.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselWiktorKinecki">Ruchy cen nie zawsze w porę wprowadzane — według oceny z naszego spojrzenia wojewódzkiego nie są oczywiście jedyną przyczyną naszych trudności w kontraktacji. Nie zawsze kontraktacji nadaj e się właściwą rangę i dość dowolnie interpretuje się obowiązki umawiających się stron. Podczas gdy nikt w Siedleckiem — o czym sam wiedziałbym — nie skarżył się jeszcze na — „Poldrob”, to skarżących się na inną organizację gospodarczą z tytułu niewywiązywania z umowy dot. dostaw trzody chlewnej liczyć można na tysiące.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselWiktorKinecki">Rekapitulując to, co dotąd powiedziałem — stwierdzam, iż w rezultacie istnienia ciągle jeszcze pewnych niedoskonałości, wewnętrznych niespójności w sposobie wdrażania w życie dobrego programu wyżywienia narodu i rozwoju rolnictwa uchwalonego przez XV Plenum Komitetu Centralnego partii, a następnie w roku 1974 także przez Wysoki Sejm, istnieją jeszcze dokuczliwe utrudnienia dla jego realizatorów reprezentujących państwo, a zatem interes ogółu i nadmierne ułatwienia dla części jego realizatorów, indywidualnych producentów, którzy niewątpliwie uczciwą pracą, ale czasem nadmiernie premiowaną kosztem społecznym, dochodzą do zysków. Z poczuciem odpowiedzialności za słowo informuję, że w naszym województwie arsenał środków, które niewątpliwie posiadamy — prawnych i administracyjnych — niejednokrotnie nie wystarcza, aby przezwyciężyć, zniwelować pewne nadmierne dążenie do zysku. Mówiąc prościej, ceny osiągnięte w minionym roku i spodziewane przez producenta w br. decydują w wysokim stopniu o tym, co kto chce siać i hodować. Jest to dziś jeszcze mocniejsze od istniejącego już we wszystkich gminach, w ślad za programem wojewódzkim, programu społeczno-gospodarczego rozwoju. Obecna gmina jako ośrodek programowania społeczno-gospodarczego rozwoju jest w naszym kraju czymś nowym, zrodzonym po 1975 r., po wprowadzeniu dwuszczeblowego podziału terenowego. Jako ośrodek dyspozycji i kierowania państwowo-gospodarczego, jako administrator nie jest natomiast bez tradycji i doświadczeń. Nowe są natomiast formy pracy gminy we wszystkich płaszczyznach, we wszystkich jej funkcjach. Ma ona przede wszystkim wiele nowych uprawnień, które rokują jej wielką przyszłość w najbliższym czasie.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselWiktorKinecki">Wysoki Sejmie! Skupiłem się na ujemnych aspektach naszej sytuacji w województwie. Nie wolno mi jednak pominąć, choćby sygnalnie, typowych u nas, a specyficznych dla tego terenu pozytywów indywidualnej formy własności chłopskiej. Do nich zaliczam praktycznie wysoką wydajność pracy przy niskim zainwestowaniu i wartości przestrzennej i bonitacyjnej gleby. W przeliczeniach IUNG Siedleckie jest na 36 miejscu wg tabeli zademonstrowanej na XI Plenum Komitetu Centralnego — w produkcji na 24 miejscu i w dodatku o dziesiętne procenta niżej niż np. 21 miejsce. Do tych pozytywów zaliczam chów ponad 1 miliona trzody, który, o czym mówiła moja przedmówczyni, jest zwłaszcza pracochłonny i trudny w zagrodzie, wysoką produkcję ziemniaka, produkcję mleka — w 1977 r. skupiliśmy 394 mln 600 tys. litrów mleka towarowego, co dało nam drugie miejsce w kraju.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselWiktorKinecki">Ale efekt tej informacji byłby niepełny, gdybym nie dodał, iż mleko to skupiliśmy od 78 tys. producentów, z których ok. 40% posiada w zagrodach trójfazowe zasilanie elektryczne; udój tam jest wykonywany ręcznie. Dla trudu rolnika, a rolniczki zwłaszcza, mam najwyższy szacunek.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselWiktorKinecki">Co się jednak tyczy kierowania gospodarką chłopską, to sądzę, iż niekorzystne społecznie trendy, które — chciałem zauważyć — nie kwalifikując się do powszechnej akceptacji, mogą i powinny być ograniczane przez skuteczniejsze niż dotąd, bardziej zogniskowane ekonomicznie i społecznie formy przenoszenia informacji o potrzebach i możliwościach poszczególnych województw, o sygnałach na temat skutku poszczególnych działań wszystkich uczestników realizacji programu do planowania centralnego i operatywnych decyzji Rządu i resortów. W system ten muszą być silnie wprzęgnięte instytuty naukowe i wyższe uczelnie. W tym kontekście wyrażam słowa wdzięczności naszemu kierownictwu za decyzję o przekształceniu siedleckiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Wyższą Szkołę Rolniczo-Pedagogiczną, za wybudowanie w ostatnich latach wspaniałego zespołu szkół rolniczych w Miętnem koło Garwolina, za nowe budynki szkolne techników rolniczych w Siedlcach i Sokołowie Podlaskim. Wprawdzie przetworzenie wyższej szkoły nie jest ani proste, ani nie przebiega bezdyskusyjnie, ale już dziś jest to społecznie akceptowane, nie podlega też wątpliwości, jeśli wniknąć w wojewódzki kontekst tej sprawy.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselWiktorKinecki">W 1977 r., mimo szerokiego rozwoju szkół rolniczych, dokonaliśmy pełnej rekrutacji uczniów. Jest to sukces, jeśli się wie o tym, że 40% naszych rolników nie legitymuje się nawet wykształceniem podstawowym.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselWiktorKinecki">Obywatelko Marszałku! Jak wszędzie w kraju — głównym propagatorem i nosicielem postępu na wsi i jej zadań wobec narodu i państwa jest PZPR w sojuszu z ZSL. W naszym województwie na wsi działa około 1400 podstawowych organizacji partyjnych i 700 kół ZSL. W ich to imieniu, w naszym imieniu zapewniam Rząd i Wysoką Izbę, że oczekiwań nie zawiedziemy. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Konwent Seniorów proponuje, aby Wysoki Sejm podjął uchwałę o następującej treści:</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — po wysłuchaniu wystąpienia Prezesa Rady Ministrów oraz po przeprowadzonej dyskusji — przyjmuje do zatwierdzającej wiadomości informację Rządu o realizacji uchwały Sejmu z dnia 21 listopada 1974 r. o dalszą poprawę wyżywienia narodu i rozwój rolnictwa oraz o rządowym programie realizacji uchwały XI Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Sejm pozytywnie ocenia podejmowane przez Rząd działania mające na celu coraz pełniejsze zaspokajanie potrzeb żywnościowych społeczeństwa, a także łagodzenie występujących w tym zakresie trudności. W ostatnich latach rozbudowano bazę techniczną rolnictwa, podniósł się poziom wiedzy i kultury rolnej, objęto rolników bezpłatną opieką lekarską i ubezpieczeniem emerytalnym, wzrosło zainteresowanie pracą w rolnictwie i zaangażowanie wsi na rzecz produkcji rolnej. Następują też pozytywne zmiany w strukturze rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Sejm podkreśla konieczność dalszej konsekwentnej realizacji — przez wszystkie organy państwowe, instytucje i organizacje obsługujące rolnictwo — uchwały Sejmu z 1974 r., w oparciu o wytyczne polityki rolnej, określonej przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą z udziałem Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, polityki kojarzenia wzrostu produkcji rolnej z wszechstronnym unowocześnieniem rolnictwa oraz systematyczną poprawą warunków życia ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Sejm — aprobując rządowy program realizacji uchwały XI Plenum KC PZPR — podkreśla szczególną potrzebę skupiania uwagi na sprawie pełnego i racjonalnego wykorzystania produkcyjności ziemi, zwiększenia produkcji pasz, wzrostu produkcji zwierzęcej, podnoszenia wiedzy i umiejętności rolników oraz pracowników wszystkich działów gospodarki żywnościowej. Niezbędny jest dalszy rozwój przetwórstwa i bardziej racjonalne gospodarowanie surowcami rolnymi, lepsze wykorzystanie środków produkcji w gospodarce żywnościowej, a także zapewnienie niezbędnych dostaw środków dla produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przekonanie, że działania Rządu i wszystkich organów państwowych, aktywność organizacji samorządu rolniczego, wspólny wysiłek rolników i pracowników gospodarki żywnościowej, przy poparciu ogółu ludzi pracy, przyczynią się do dalszego postępu w realizacji programu dalszej poprawy wyżywienia narodu i rozwoju rolnictwa”.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Czy w sprawie projektu uchwały ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm przyjął propozycję Konwentu Seniorów.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie realizacji uchwały Sejmu z dnia 21 listopada 1974 r. o dalszą poprawę wyżywienia narodu i rozwój rolnictwa oraz o rządowym programie realizacji uchwały XI Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Zarządzam 30-minutową przerwę w posiedzeniu.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 30 do godz. 18 min. 05)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Informacja Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska o sposobie Realizacji wniosków zgłoszonych w toku kampanii wyborczej do rad narodowych stopnia podstawowego.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę o zabranie głosu Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska Obywatelkę Marię Milczarek.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#MinisterAdministracjiGospodarki">Terenowej i Ochrony Środowiska</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#MariaMilczarek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wyniki wyborów do rad narodowych stopnia podstawowego świadczą, że wyborcy udzielili masowego poparcia deklaracji wyborczej Frontu Jedności Narodu, wynikającej z uchwał VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz postanowień II Krajowej Konferencji PZPR. Kampania wyborcza potwierdziła raz jeszcze wysokie poczucie odpowiedzialności szerokich rzesz ludzi pracy za sprawy kraju, za jego dalszy wszechstronny rozwój.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#MariaMilczarek">W dyskusji na zebraniach i spotkaniach przedwyborczych, która stała się masowym dialogiem władzy ludowej z obywatelami, sformułowano wiele cennych wniosków i propozycji. Służą one przyspieszeniu rozwoju społeczno-gospodarczego naszych miast i wsi, poszczególnych regionów, całego kraju. Była to powszechna i wszechstronna debata Polaków nad tym, co i jak robić, aby pomnażać siły i zamożność kraju. O treści tej obywatelskiej debaty, o charakterze dyskusji wyborców z kandydatami na radnych przesądziła w dużym stopniu specyfika tegorocznych wyborów. Były one, jak wiadomo, po raz pierwszy przeprowadzone wyłącznie do rad narodowych stopnia podstawowego. Stąd ogromna większość wniosków, propozycji, postulatów i zapytań ludności dotyczyła spraw dziejących się bezpośrednio w gminie, miasteczku, osiedlu i dzielnicy.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#MariaMilczarek">Uwzględniając charakter wyborów i wychodząc naprzeciw oczekiwaniom ludności, ogniwa Frontu Jedności Narodu wysuwały kandydatów dobrze znanych społecznościom lokalnym, cieszących się autorytetem i zaufaniem wyborców. Przyczyniło się to do wysokiej temperatury dyskusji na spotkaniach z kandydatami, do żywego zainteresowania problematyką kampanii oraz do wysokiej frekwencji wyborczej. Wynik wyborów ma mocną i jednoznaczną wymowę. 99,74% ogółu głosów oddano na kandydatów Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#MariaMilczarek">Ważnym politycznym rezultatem wyborów i poprzedzającej głosowanie kampanii jest dalsze umacnianie roli i znaczenia gmin. Pogłębiło się przekonanie milionów obywateli, że właśnie w gminach realnie rozstrzygają się podstawowe problemy dotyczące warunków ich pracy i życia. Dlatego w przeprowadzonych wyborach można i należy widzieć przejaw zaufania obywateli do rad narodowych stopnia podstawowego jako do władzy państwowej o dużym autorytecie i szerokich możliwościach działania.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#MariaMilczarek">Doniosłym wydarzeniem politycznym w kampanii poprzedzającej wybory były obrady Sejmu PRL 26 stycznia tego roku. Dokonana wówczas przez I Sekretarza KC naszej partii tow. Edwarda Gierka wysoka ocena działalności rad narodowych w okresie po reformie terenowych organów administracji państwowej, podkreślenie roli rad w systemie demokracji socjalistycznej oraz zapowiedź dalszego doskonalenia ich działalności, wpłynęło na dalsze podniesienie autorytetu tego podstawowego ogniwa w systemie władzy państwowej.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#MariaMilczarek">W klimacie obywatelskiej odpowiedzialności za stan spraw w miejscu pracy i zamieszkania, za poszukiwanie i uruchamianie rezerw rozwoju przede wszystkim na przysłowiowym własnym podwórku, wyborcy wysuwali postulaty i wnioski, które powinny sprzyjać rozwiązywaniu problemów ważnych dla danego środowiska czy miejscowości. Osadzenie dyskusji przede wszystkim w realiach lokalnych sprawiło, że zgłaszane wnioski nie sprowadzały się do wysuwania postulatów wyłącznie pod adresem władz.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#MariaMilczarek">Zasługuje na podkreślenie, że na tysiącach zebrań mieszkańcy zastanawiali się, co wspólnie z władzami zrobić w swojej wsi, osiedlu, gminie czy mieście, aby uległa wyraźnej poprawie skuteczność działania w życiu publicznym. Deklarowano na zebraniach wartościowe czyny społeczne, zobowiązywano się do rozwiązywania różnorodnych problemów własnymi siłami.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#MariaMilczarek">Postulaty i wnioski wyborców są więc rezultatem dyskusji nad tym, jak w określonych warunkach gospodarczych i społecznych racjonalnie i oszczędnie zarządzać majątkiem narodowym, szybciej i skuteczniej rozwiązywać problemy, które niesie życie. Idąc na spotkania przedwyborcze, władze terenowe były przygotowane do tego ważnego dialogu ze społeczeństwem. Mogły przedstawiać perspektywy dalszego rozwoju miasta czy gminy, zaprezentować plany zagospodarowania przestrzennego i programy rozwoju najważniejszych dziedzin życia społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#MariaMilczarek">Stworzono więc na spotkaniach przedwyborczych klimat, w którym najczęściej sami obywatele rozstrzygali o tym, które postulaty i wnioski są słuszne i realne, a które — choć uzasadnione — trzeba odłożyć.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#MariaMilczarek">Wysoka Izbo! W naszym socjalistycznym systemie demokracji postulaty i wnioski wyborców są ważną metodą społecznej kontroli, są instrumentem uczulającym władze terenowe na to, co w odczuciu mieszkańców jeszcze niedomaga bądź zasługuje na szczególną uwagę. Wnioski i postulaty wyborców stanowią więc wyraz zaangażowania obywateli w sprawy publiczne, ich aktywnego udziału w zarządzaniu, w ponoszeniu współodpowiedzialności za podejmowanie i realizację decyzji ważnych ze społecznego i państwowego punktu widzenia.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#MariaMilczarek">W tegorocznej kampanii przedwyborczej na blisko 42 tysiącach spotkań, w których wzięło udział około 7 milionów mieszkańców miast i wsi, zgłoszono i zaewidencjonowano ogółem 88 tysięcy postulatów i wniosków. Mieszczą się one w kompetencji przede wszystkim terenowych organów administracji państwowej i odpowiednich jednostek gospodarczych, w mniejszym zaś stopniu w kompetencji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#MariaMilczarek">Wszystkie postulaty wymagały rozważenia i selekcji pod kątem podziału na te, które można i trzeba realizować od razu, na te, które powinny znaleźć się w planie na rok 1978 lub lata 1979 i 1980, jak i na te, które będzie można wprowadzić w życie później. Władze terenowe wspólnie z komitetami FJN, po starannym rozpatrzeniu tak określonych możliwości realizacyjnych, a także po konsultacji z zainteresowanymi jednostkami gospodarczymi zakwalifikowały do wykonania 69 tysięcy, a więc około 80 procent zgłoszonych postulatów i wniosków. Generalnie biorąc, dotyczą one następującej problematyki: rolnictwa i leśnictwa, instytucji obsługi rolnictwa, komunikacji pasażerskiej, gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, handlu, gastronomii i usług, działalności służby zdrowia, jednostek oświaty i wychowania. Postulaty o charakterze społeczno-gospodarczym, które zostały uwzględnione i wejdą do planów terenowych i branżowych bądź będą realizowane w innych formach, wynoszą 48 tysięcy. Stanowi to prawie 70% ogółu wniosków przyjętych do realizacji. W wyniku tych prac terenowe organy administracji państwowej dokonały niezbędnych korekt w projektach planów społeczno-gospodarczego rozwoju na rok bieżący, wprowadzając do nich 12,5 tysiąca postulatów i wniosków. Zweryfikowane w ten sposób projekty planów rozpatrują na swoich sesjach nowo powołane rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#MariaMilczarek">Postulaty i wnioski włączone do planów terenowych obejmują głównie budowę i modernizację dróg lokalnych, budowę przystanków autobusowych, modernizację ulic i chodników, rozbudowę sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, przeprowadzanie melioracji oraz renowacji urządzeń melioracyjnych, budowę i remonty remiz strażackich, świetlic, klubów, urządzeń rekreacyjnych i sportowych.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#MariaMilczarek">Istotna grupa wniosków dotyczy doskonalenia funkcjonowania państwowych i spółdzielczych jednostek obsługi ludności. Jest tych postulatów 21 tysięcy.</u> + <u xml:id="u-32.14" who="#MariaMilczarek">Należy dodać, że wyborcy występowali na spotkaniach również ze swoimi sprawami indywidualnymi. W tych wypadkach przyjęto sposób działania przewidziany w Kodeksie postępowania administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-32.15" who="#MariaMilczarek">Pragnę podkreślić, że dla wszystkich postulatów zakwalifikowanych do realizacji władze terenowe ustaliły zarówno tryb, jak i terminy wykonania. Określono jednostki odpowiedzialne, a także niezbędny system kontroli.</u> + <u xml:id="u-32.16" who="#MariaMilczarek">Dotychczas wykonano już około 10% przyjętych wniosków. W niektórych województwach uruchomiono np. nowe linie komunikacji PKS, zmieniono rozkłady jazdy autobusów stosownie do życzeń obywateli, ustalono dogodniejsze dla mieszkańców godziny pracy placówek handlowych. Na wsi usprawniono między innymi rozprowadzanie materiału siewnego. Wyremontowano niektóre odcinki dróg lokalnych, ulic i chodników, wybudowano wiaty na przystankach, lepiej oznakowano szereg dróg, zainstalowano oświetlenia uliczne, uruchomiono nowe punkty handlowe i usługowe.</u> + <u xml:id="u-32.17" who="#MariaMilczarek">W realizacji zadań ustalonych przez władze terenowe w wyniku spotkań przedwyborczych, aktywny udział — między innymi w formie czynów społecznych — zadeklarowali mieszkańcy naszych wsi i miast. Cieszy czynny udział młodzieży w prowadzonych pracach, zwłaszcza członków Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej. W całym kraju nie brakuje konkretnych przykładów obywatelskiej aktywności.</u> + <u xml:id="u-32.18" who="#MariaMilczarek">Pragnę poinformować Wysoką Izbę, że Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska zbadało dokładnie sposób rozpatrywania i załatwiania postulatów wyborców przez terenowe organy administracji państwowej. Wizytowaliśmy ostatnio połowę województw oraz dziesiątki gmin i miast.</u> + <u xml:id="u-32.19" who="#MariaMilczarek">Bezpośrednie obserwacje potwierdziły zaangażowanie terenowych organów administracji w realizację postulatów wyborców. Aktywnie zajmują się postulatami rady narodowe, ich prezydia, a także komitety Frontu Jedności Narodu. Działania te są wszechstronnie wspierane przez terenowe instancje partyjne.</u> + <u xml:id="u-32.20" who="#MariaMilczarek">Przestrzegana jest zasada informowania wnioskodawców o przyjętym trybie wykonania postulatów. Ustalono, że o realizacji wniosków władze miejscowe będą informowały społeczeństwo między innymi na odbywających się obecnie zebraniach związanych z wyborami sołtysów i podsołtysów oraz na przewidywanych w kwietniu spotkaniach wyborczych do organów samorządu mieszkańców miast.</u> + <u xml:id="u-32.21" who="#MariaMilczarek">Mówiłam już o tym, że część wniosków dotyczyła spraw będących w kompetencji organów administracji centralnej. Według aktualnych danych jest tych postulatów około 350, a ich załatwienie, jeśli potwierdzona zostanie ich zasadność, będzie wymagać niekiedy nowych regulacji prawnych.</u> + <u xml:id="u-32.22" who="#MariaMilczarek">I tak — dla przykładu — wyborcy postulowali kompleksowe uregulowanie prawne zagadnień ochrony środowiska, przyspieszenie prac nad skodyfikowaniem systemu kontroli społecznej — temat, który zresztą będzie przedmiotem następnego punktu obrad dzisiejszego posiedzenia — postulowali uregulowanie form współdziałania indywidualnej gospodarki rolnej z jednostkami uspołecznionymi. Niektóre postulaty mają charakter inwestycyjny. Rząd postanowił, że wszystkie te postulaty rozpatrzą zainteresowani ministrowie i udzielą wnioskodawcom odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-32.23" who="#MariaMilczarek">Wysoki Sejmie! Przedstawiając problematykę związaną z wnioskami wyborców, pragnę poinformować, że na szczeblu centralnym podjęto już szereg decyzji, które bezpośrednio lub pośrednio wychodzą naprzeciw zgłoszonym postulatom. W marcu br. Rada Ministrów w celu zwiększenia zakresu budownictwa mieszkaniowego oraz zaawansowania stanów surowych — ustaliła dla poszczególnych województw dodatkowe zadania budownictwa mieszkaniowego na rok bieżący. Zagadnieniem często podnoszonym w postulatach wyborczych jest doskonalenie gospodarki lokalowej, a zwłaszcza należyta troska o utrzymanie istniejącej substancji mieszkaniowej. Środki skierowane na naprawę, zwłaszcza zaś na modernizację budynków mieszkalnych są w tym roku wyższe niż w latach poprzednich. Zdajemy sobie oczywiście sprawę, że potrzeby są nadal bardzo duże. Dlatego jako resort odnosimy się ze szczególną uwagą do kwestii poprawy zaplecza techniczno-produkcyjnego przedsiębiorstw i ekip remontowych, a także doskonalenia organizacji pracy tych służb.</u> + <u xml:id="u-32.24" who="#MariaMilczarek">Liczymy w tym względzie na dalszą pomoc organów samorządu mieszkańców w miastach, od których oczekujemy jeszcze aktywniejszej inspiracji i kontroli nad pracą tych służb. Życie dostarcza nam wielu przykładów, że tam, gdzie współpraca między samorządem mieszkańców miast a administracją domów układa się dobrze, poprawa w poziomie utrzymania zasobów mieszkaniowych następuje znacznie szybciej.</u> + <u xml:id="u-32.25" who="#MariaMilczarek">Rząd przyjął w ubiegłym tygodniu uchwałę mającą na celu przyjście z pomocą młodym małżeństwom znajdującym się w trudnej sytuacji mieszkaniowej. W okresie lat 1978—1982 zbuduje się 100 tys. mieszkań o charakterze rotacyjnym dla młodych rodzin, oczekujących na mieszkania spółdzielcze. Odpowiada to dyrektywom II Krajowej Konferencji PZPR oraz wysuwanym w tej sprawie wnioskom.</u> + <u xml:id="u-32.26" who="#MariaMilczarek">Wśród zgłoszonych w kampanii przedwyborczej postulatów znajdują się także dotyczące przyspieszenia rozwoju zdolności produkcyjnej budownictwa komunalnego, zwłaszcza w nowych województwach. Problem ten jest przedmiotem szczególnego zainteresowania zarówno naszego resortu, jak i terenowych organów administracji państwowej. Podejmujemy wspólnie z władzami wojewódzkimi rozbudowę przedsiębiorstw, poprawę ich wyposażenia w maszyny i środki transportowe oraz wdrażamy usprawnienia organizacyjne. Na rok 1978 ustalono zadania produkcyjne zaplecza techniczno-produkcyjnego przedsiębiorstw budownictwa komunalnego na poziomie około 42 mld zł. Jest to o 3 mld zł więcej w stosunku do założeń na ten rok w planie 5-letnim. W planie bieżącego roku przewidziany został także wzrost o 14% produkcji budowlanej przedsiębiorstw robót inżynieryjnych, a wszyscy dobrze wiedzą, co to oznacza w realizacji programu budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-32.27" who="#MariaMilczarek">Wszystkie te decyzje związane z budownictwem mieszkaniowym i wprowadzeniem preferencji w przydziale mieszkań dla ludzi najbardziej tego potrzebujących, w tym dla młodych małżeństw, wychodzą naprzeciw powszechnym oczekiwaniom społeczeństwa, sygnalizowanym bardzo licznie w dyskusji przedwyborczej.</u> + <u xml:id="u-32.28" who="#MariaMilczarek">Kolejna sprawa to komunikacja miejska. Poświęcamy tym problemom dużo uwagi.</u> + <u xml:id="u-32.29" who="#MariaMilczarek">Dokonano oceny funkcjonowania autobusowej komunikacji miejskiej. Ustalono kierunki organizacyjne i techniczne, które zmierzają do poprawy obecnego stanu, zgodnie z zadaniami, jakie określiła ubiegłoroczna uchwała Rady Ministrów. Stopniowo rozwiązywany jest problem części zamiennych, niezbędnych dla polepszenia sprawności taboru komunikacyjnego.</u> + <u xml:id="u-32.30" who="#MariaMilczarek">W roku bieżącym zwiększony zostanie o ponad 20% przydział autobusów w stosunku do zadań przewidzianych dla tego roku również w planie 5-letnim. Powinno to w pewnym stopniu złagodzić trudności w komunikacji miejskiej.</u> + <u xml:id="u-32.31" who="#MariaMilczarek">Rząd podjął również wiele decyzji dla poprawy funkcjonowania handlu i usług oraz zaopatrzenia rynku, co jest przedmiotem licznych wniosków zgłoszonych przez ludność. Wśród podjętych działań na czoło wybijają się te, które zmierzają do wzbogacenia oferty asortymentowej oraz polepszania jakości towarów.</u> + <u xml:id="u-32.32" who="#MariaMilczarek">Jednym z głównych obecnie problemów jest właściwa jakość towarów. Przyjęto odpowiedni system określania poziomu i bieżącej kontroli jakości wyrobów i realizacji planu dostaw. Podejmowane są przedsięwzięcia organizacyjne i systemowe, które mają zapewnić przyspieszony wzrost produkcji drobnych artykułów przemysłowych w oparciu o rezerwy przemysłu drobnego, spółdzielczości pracy i rzemiosła. Przebudowano system warunków zapewniających rozwój usług i rzemiosła. Nad realizacją tych wszystkich zadań handlu czuwa powołany w styczniu br. przy Radzie Ministrów Komitet do Spraw Rynku Wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-32.33" who="#MariaMilczarek">Wysoki Sejmie! Jak informowałam, wiele postulatów wyborców wiązało się z tak doniosłą sprawą, jaką jest rozwój rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Towarzysz Premier Piotr Jaroszewicz przedstawił Wysokiej Izbie zamierzenia i działanie Rządu na rzecz pełnej realizacji uchwały XI Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-32.34" who="#MariaMilczarek">Pragnę ze swej strony poinformować Wysoką Izbę o istotnym zadaniu wykonywanym obecnie przez terenowe organy administracji państwowej. Chodzi o przeprowadzenie przeglądu rolniczego użytkowania gruntów rolnych oraz wykorzystania ich możliwości produkcyjnych. W najbliższym czasie wyniki tego przeglądu zostaną przedstawione Rządowi.</u> + <u xml:id="u-32.35" who="#MariaMilczarek">Wśród postulatów ludności wiejskiej wiele dotyczyło sprawy zaopatrzenia rolnictwa w wodę. Wychodzą naprzeciw tej ważnej sprawie wytyczne Rządu. Przewidują one, że w najbliższych latach głównym kierunkiem pełnego zaopatrzenia rolnych gospodarstw uspołecznionych oraz wsi o szczególnie intensywnej produkcji rolnej będzie budowa wodociągów grupowych dla wszystkich użytkowników wody w konkretnej wsi, a nawet dla kilkunastu sąsiadujących ze sobą miejscowości. Przewiduje się również wzmożenie tempa budowy urządzeń zbiorowego zaopatrzenia w wodę w tych wsiach, gdzie odczuwany jest stały jej brak. Wspomagane będą inicjatywy rolników w zakresie budowy zagrodowych urządzeń zaopatrzenia w wodę.</u> + <u xml:id="u-32.36" who="#MariaMilczarek">Postulaty i wnioski wyborców potwierdziły potrzebę stałego doskonalenia funkcjonowania terenowych organów administracji państwowej, które na co dzień realizują zadania związane z rozwojem społeczno-gospodarczym miast i wsi oraz poprawą warunków życia obywateli. Podjęto już wiele decyzji, które powinny zapewnić coraz wyższą sprawność działania władz państwowych w terenie.</u> + <u xml:id="u-32.37" who="#MariaMilczarek">W styczniu br. Rada Ministrów uchwaliła status wojewody, akt o ogromnym znaczeniu dla umacniania rangi tego urzędu. Przystąpiliśmy w resorcie, zgodnie z poleceniem Prezydium Rządu, do opracowania projektu statusu naczelnika, który, podobnie jak status wojewody, rozszerza i konkretyzuje wszystkie sfery jego uprawnień i kompetencji. Doskonalimy formy nadzoru nad terenowymi organami administracji państwowej. Ze szczególną uwagą odnosimy się do kontroli i udzielania niezbędnej pomocy organom stopnia podstawowego, a zwłaszcza gminom.</u> + <u xml:id="u-32.38" who="#MariaMilczarek">W procesie demokratyzacji systemu zarządzania kluczowym problemem staje się powszechna, oddolna kontrola społeczna, służąca eliminowaniu zjawisk ujemnych i szybszemu osiąganiu zamierzonych celów. Sprzyjać temu będzie działalność komitetów kontroli społecznej przy radach narodowych, gdzie zogniskowane zostaną wszystkie formy kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-32.39" who="#MariaMilczarek">Wysoki Sejmie! Przedstawiając z upoważnienia Rządu problematykę tak szeroko przeprowadzonego dialogu ze społeczeństwem w okresie poprzedzającym wybory do rad narodowych stopnia podstawowego, prezentując sposób realizacji zgłoszonych postulatów i wniosków wyborców — pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że zgodnie z podstawami ustrojowymi naszego państwa, kierując się wytycznymi partii i Rządu, administracja państwowa należycie wypełniać będzie nałożone na nią obowiązki. Stosunek do postulatów i wniosków ludności będzie tego ważnym miernikiem, a jednocześnie ważnym sprawdzianem w pobudzaniu aktywności społeczeństwa i jego udziału we wszechstronnym rozwoju kraju. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-32.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelce Ministrowi za wystąpienie.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionej informacji?</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uważam, że Wysoki Sejm przyjął przedstawioną informację do aprobującej wiadomości.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Pierwsze czytanie przedstawionego przez Radę Państwa projektu ustawy o zmianie ustawy o radach narodowych (druk nr 82).</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę o zabranie głosu członka Rady Państwa obywatela posła Henryka Szafrańskiego.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Temat, który z upoważnienia Rady Państwa mam zaszczyt dziś referować jest od II Krajowej Konferencji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przedmiotem żywego zainteresowania szerokich kręgów naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Zaaprobowana przez II Krajową Konferencję inicjatywa I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka w sprawie nadania nowej wyższej rangi kontroli społecznej i powołania przy radach narodowych komitetów kontroli społecznej odpowiada żywotnym potrzebom obecnego etapu rozwoju naszej socjalistycznej państwowości. Inicjatywa ta wychodzi naprzeciw oczekiwaniom ludzi pracy, pragnących podniesienia sprawności w codziennym działaniu różnorodnych instytucji i placówek służby publicznej, umocnienia dyscypliny i skutecznego przeciwdziałania zjawiskom niedbalstwa, marnotrawstwa i obojętności, a w szczególności eliminowania społecznych strat powodowanych złą robotą.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Skuteczna i efektywna kontrola społeczna jest ważnym składnikiem socjalistycznej demokracji. Prawo obywatela do sprawowania społecznej kontroli stanowi nieodłączny atrybut ludowładztwa, konkretną formę udziału mas pracujących w rządzeniu socjalistycznym państwem. Rozwijająca się kontrola społeczna zawiera w sobie walory wychowawcze, umacnia poczucie obywatelskiej współodpowiedzialności, kształtuje klimat autentycznego zaangażowania w sprawy publiczne.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Kierując się tymi właśnie przesłankami, zapisaliśmy w deklaracji wyborczej Frontu Jedności Narodu, przyjętej w styczniu bieżącego roku, następujące stwierdzenia:</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">„Umacniać będziemy instytucję kontroli społecznej, widząc w niej ważny instrument doskonalenia zarządzania i gwarancję przestrzegania w codziennej działalności organów państwa zasad równości i sprawiedliwości społecznej.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Ogromną szansę zwiększenia roli kontroli społecznej w życiu naszego kraju stwarzają propozycje II Krajowej Konferencji PZPR w sprawie powołania przy radach narodowych komitetów koordynujących działalność organów kontroli społecznej i nadzorujących realizację wniosków tych organów”.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">W przedstawianym dziś Wysokiej Izbie projekcie ustawy pragniemy nadać tej zapowiedzi podstawę prawną, stworzyć realne warunki dla ukształtowania systemu kontroli społecznej, dla doskonalenia różnych istniejących już jej form poprzez inspirację i ukierunkowanie, lepszą koordynację ich działania, zwiększenie skuteczności i zdolności egzekwowania zaleceń pokontrolnych.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Pragnę przypomnieć, że w naszej dotychczasowej praktyce społeczno-politycznej wypracowaliśmy już szereg form udziału społeczeństwa w kontroli, które zdały egzamin i mogą wykazać się niemałym dorobkiem.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Do najważniejszych z tych form zaliczyć należy między innymi:</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">— społeczną kontrolę jednostek handlu, przemysłu gastronomicznego i usług dla ludności — organizowaną przez związki zawodowe, — wykonywaną przez organy samorządu mieszkańców w miastach społeczną kontrolę pracy instytucji państwowych, spółdzielczych i innych zaspokajających socjalno-bytowe potrzeby ludności, — kontrolę społeczną organizowaną przez samorząd robotniczy, — kontrolę cen sprawowaną przez kontrolerów społecznych powoływanych przez związki zawodowe, — kontrolę wykonywaną przez organy społeczne spółdzielczości.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Podstawowym ogniwem kontroli społecznej wykonywanej z mandatu powierzonego przez ogół obywateli są rady narodowe i ich komisje, sprawujące na terenie swego działania kontrolę nad pracą wszystkich jednostek administracji i gospodarki.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Wymieniona tu w największym skrócie różnorodność form wskazuje zarazem potrzebę instytucjonalnego zharmonizowania tego ogromnego wysiłku społecznego podejmowanego na rzecz ujawniania i eliminowania zjawisk negatywnych oraz zapewniania skutecznej egzekutywy pokontrolnym wnioskom. Idzie także o to, aby nadać kontroli społecznej znacznie większy rozmach i autorytet, aby wyzwolić wokół niej nowe zasoby aktywności ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Tym celom mają właśnie służyć proponowane w przedłożonym projekcie ustawy komitety kontroli społecznej. Umiejscowienie ich przy radach narodowych wiąże ich działalność z przedstawicielskim organem władzy państwowej, wyrazicielem opinii społecznej i podstawowym organem samorządu społecznego. Równocześnie rady narodowe otrzymają nowy instrument służący umocnieniu ich więzi ze społeczeństwem i doskonalący ich oddziaływanie na bieg spraw w terenie swojego działania.</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Komitety kontroli społecznej będą inspirować działalność wszystkich istniejących form kontroli społecznej organizowanych na podstawie obowiązujących przepisów, koordynować ich prace kontrolne, a wówczas, gdy będzie tego wymagał interes społeczny, organizować lub prowadzić samodzielnie — na zlecenie rady narodowej, jej prezydium oraz z własnej inicjatywy — kontrolę określonych dziedzin życia społeczno-gospodarczego. Będą one czuwać nad skutecznością działań kontroli społecznej oraz przedkładać radzie narodowej i jej prezydium analizy zjawisk ujawnianych w rezultacie kontroli.</u> + <u xml:id="u-34.14" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Niezwykle ważnym zadaniem komitetów będzie proponowany w przedłożonym projekcie obowiązek czuwania nad właściwym reagowaniem przez wszystkie ogniwa państwowe, gospodarcze, spółdzielcze i społeczne na krytykę, a zwłaszcza na krytykę ze strony radnych, prasy, radia i telewizji. Służyć to powinno doskonaleniu skuteczności krytyki — tego doniosłego i wypróbowanego oręża kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-34.15" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Uważamy, że w kręgu zainteresowań i działań komitetów kontroli społecznej powinny się znaleźć przede wszystkim sprawy związane z szeroko pojętą gospodarnością, a także zaspokajaniem potrzeb ludności, a więc m.in. działalność przedsiębiorstw i placówek handlu i gastronomii, jakość artykułów rynkowych i ich asortyment, usługi, gospodarka żywnościowa łącznie ze sprawami zaopatrzenia rolnictwa i wykorzystania środków produkcji, prawidłowość gospodarowania ziemią, budownictwo mieszkaniowe oraz gospodarka komunalna i mieszkaniowa, a w szczególności jakość i terminowość przekazywania do użytku mieszkań, budownictwo towarzyszące, niektóre problemy z zakresu ochrony naturalnego środowiska człowieka, ochrony zdrowia, opieki nad dziećmi i ludźmi starymi i chorymi. Przedmiotem szczególnego zainteresowania powinna być prawidłowość kształtowania stosunków między urzędem a obywatelem.</u> + <u xml:id="u-34.16" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Przewiduje się, że komitety kontroli społecznej, a z ich upoważnienia rzecznicy kontroli społecznej przyjmować będą od ludności skargi na działalność instytucji państwowych, gospodarczych, spółdzielczych i społecznych, a także jednostek gospodarki nie uspołecznionej oraz wnioski zmierzające do usprawnienia tej działalności. Na tej podstawie prowadzone będą badania i formułowane wnioski, a także rozpatrywane sprawy obywateli niewłaściwie załatwione przez instytucje państwowe, gospodarcze, spółdzielcze i społeczne, jeśli waga społeczna spraw lub rozmiary naruszenia praw obywateli będą to uzasadniały. Nie zastępując sprawdzonej już instytucji skarg i zażaleń, komitety powinny analizować jej funkcjonowanie i podejmować działania służące usprawnieniu i zwiększeniu efektywności.</u> + <u xml:id="u-34.17" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Jak widać z tego krótkiego przeglądu zadań i zakresu działania komitetów kontroli społecznej — propozycje Rady Państwa konsekwentnie realizują założenia, że komitety te nie mają zastąpić dotychczasowych form kontroli społecznej, ale w sposób istotny i konkretny wpływać na większą trafność i skuteczność działania całego jej systemu. Działając przy radzie narodowej i przez nią powoływany — zarówno spośród radnych, jak i cieszących się społecznym autorytetem działaczy spoza rady, przedstawicieli instancji partii i stronnictw politycznych, Frontu Jedności Narodu, związków zawodowych, organizacji młodzieżowych, kobiecych, spółdzielczych, samorządu robotniczego i chłopskiego oraz samorządu mieszkańców — komitet będzie obowiązany kierować się w swojej działalności wytycznymi rady narodowej oraz składać jej okresowe sprawozdania. Tak więc powołanie komitetu oznaczać będzie umocnienie uprawnień i funkcji kontrolnych rady jako całości i jej komisji. Poddany bieżącemu kierownictwu i nadzorowi prezydium rady narodowej, które jest ustawowym koordynatorem pracy komisji rady — komitet będzie mógł zespalać działalność różnych form kontroli społecznej z działaniami kontrolnymi komisji rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-34.18" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Komitety kontroli społecznej będą współdziałać z państwowymi i politycznymi organami kontroli, z organami prokuratury i milicji, sygnalizując im stwierdzone przez kontrolę społeczną negatywne zjawiska o poważniejszych wymiarach oraz w razie potrzeby zwracać się o podjęcie interwencji dla załatwienia wniosków i zaleceń pokontrolnych, albo skorygowania krzywdzących obywateli decyzji organów państwowych lub organizacji społecznych, spółdzielczych i gospodarczych. Wszystkie organy, instytucje i organizacje zobowiązane będą do udzielania komitetom w określonym terminie konkretnych i wyczerpujących odpowiedzi na ich wystąpienia. Komitety kontroli będą wyposażone w prawo i obowiązek informowania odpowiednich organów i instytucji o zjawiskach i problemach ujawnionych w toku kontroli, a także zwracania się z wnioskami o dokonanie zmian w aktach normatywnych, przepisach i zarządzeniach, o ich uchylenie lub zawieszenie mocy obowiązującej, jeżeli wymagać tego będzie interes społeczny. Zapewnieniu należytej roli i rangi działania komitetów służyć też będzie prawo kierowania w miarę potrzeby wniosków do organów ścigania, kolegiów do spraw wykroczeń lub organów nadrzędnych nad jednostkami kontrolowanymi, jak też do upoważnionych organów o nałożenie kary pieniężnej lub pociąganie do odpowiedzialności służbowej lub dyscyplinarnej.</u> + <u xml:id="u-34.19" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">W przedłożonym Wysokiej Izbie projekcie ustawy przewiduje się, iż Rada Państwa określi szczegółowy zakres działalności, zadań i kompetencji komitetów kontroli społecznej, ich organizację, skład liczbowy, wytyczne działania oraz zasady i tryb powoływania i odwoływania członków komitetów.</u> + <u xml:id="u-34.20" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Prace nad projektem odpowiedniego aktu wykonawczego są już zaawansowane. Zostanie on przedstawiony do wglądu i opinii komisji sejmowych w toku prac nad ustawą. Rada Państwa sądzi, że zarówno projekt ustawy, jak też założenia przepisów wykonawczych powinny stać się przedmiotem społecznej konsultacji.</u> + <u xml:id="u-34.21" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Wysoki Sejmie! Przedkładając dziś do rozpatrzenia projekt ustawy i referując główne założenia rozwiązań potrzebnych dla doskonalenia systemu kontroli społecznej, kierujemy się niezmienną wolą umacniania naszego państwa i rozwoju socjalistycznej demokracji, rozszerzania zakresu inicjatywy obywateli, poczucia współodpowiedzialności i uczestnictwa milionów ludzi pracy we współrządzeniu i współdecydowaniu.</u> + <u xml:id="u-34.22" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Jest to droga do pogłębiania jedności narodu, umacniania więzi partii i władzy ze społeczeństwem, mobilizacji energii wszystkich ludzi dobrej woli do walki ze wszystkim, co utrudnia osiąganie wspólnych celów, kładzie się ciężarem na barki ludzi ofiarnie i rzetelnie pracujących i respektujących socjalistyczne zasady współżycia społecznego.</u> + <u xml:id="u-34.23" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">W swoim styczniowym wystąpieniu z tej trybuny I Sekretarz Komitetu Centralnego naszej partii stwierdził między innymi: — „Zasady socjalistycznej sprawiedliwości i moralności nie działają automatycznie, same z siebie. Trzeba torować im drogę, walczyć o ich przestrzeganie w codziennej praktyce: w każdym miejscu pracy, na każdym stanowisku i w każdej sytuacji”.</u> + <u xml:id="u-34.24" who="#CzlonekRadyPanstwaposelHenrykSzafranski">Pragnę wyrazić przekonanie, że proponowane dziś rozwiązania prawne będą owocnie służyć realizacji tego doniosłego wskazania. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-34.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Posłowi za uzasadnienie projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wysoki Sejmie! Konwent Seniorów proponuje, aby w dniu dzisiejszym przy pierwszym czytaniu projektu ustawy o zmianie ustawy o radach narodowych nie otwierać dyskusji i odesłać projekt do Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz do Komisji Prac Ustawodawczych w celu wspólnego rozpatrzenia.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm wyraził zgodę na przedstawioną propozycję.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że propozycja została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Informuję, że Prezydium Sejmu — na podstawie art. 57 ust. 2 regulaminu Sejmu — postanowiło poddać konsultacji społecznej projekt ustawy o zmianie ustawy o radach narodowych i zwrócić się do wojewódzkich zespołów poselskich o przeprowadzenie w najbliższym okresie spotkań z wyborcami na ten temat.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Zmiana w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę przedstawić Wysokiej Izbie wniosek o powołanie obywatela Jana Mietkowskiego na stanowisko Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatel Jan Mietkowski urodził się w 1923 roku w Nieświeżu, w rodzinie inteligenckiej.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#PiotrJaroszewicz">Po wyzwoleniu Wilna na propozycję Wileńskiego Oddziału Związku Patriotów Polskich został wcielony do pierwszej grupy działaczy postępowych, którzy w sierpniu 1944 roku przybyli z Wilna do Lublina. Tu został skierowany do pracy w PKWN, a następnie w Polskim Radio.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#PiotrJaroszewicz">W maju 1945 roku wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#PiotrJaroszewicz">W 1945 roku został kierownikiem Wydziału Informacji Politycznej. W 1950 roku przeszedł do pracy w redakcji literackiej Polskiego Radia jako publicysta specjalizujący się w problematyce kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#PiotrJaroszewicz">Ukończył studia wyższe na Wydziale Filologii Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#PiotrJaroszewicz">W 1957 roku został powołany na stanowisko kierownika redakcji publicystyki kulturalnej. Od 1962 roku zajmował stanowisko zastępcy redaktora naczelnego Redakcji Literatury i Teatru Polskiego Radia. W okresie lat od 1966 do 1972 był naczelnym redaktorem programu III Polskiego Radia. W 1972 roku został powołany na stanowisko zastępcy Przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji i na tym stanowisku pozostaje dotychczas.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#PiotrJaroszewicz">Znany w środowisku twórczym, wielokrotnie wybierany do władz naczelnych Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Od grudnia 1974 roku jest przewodniczącym Zarządu Głównego SDP.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#PiotrJaroszewicz">Jest członkiem PZPR.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę Wysoki Sejm o zatwierdzenie przedłożonego wniosku.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie wniosku przedstawionego przez Prezesa Rady Ministrów?</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przypominam, że zgodnie z art. 51 regulaminu — Sejm powołuje i odwołuje członków Rządu zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej proponuję podjęcie uchwały w sprawie powołania obywatela Jana Mietkowskiego na stanowisko Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Również nikt.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — podjął uchwałę w sprawie powołania obywatela Jana Mietkowskiego na stanowisko Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W interpelacji do Prezesa Rady Ministrów poseł Mieczysław Tarnawa w oparciu o przykłady województwa bielskiego stwierdza, że mimo stałej rozbudowy aktualny stan sieci telekomunikacyjnej nie zaspokaja istniejących potrzeb. Nowy podział administracyjny spowodował zmiany w kierunkach połączeń oraz znaczne dysproporcje w obciążeniu. Zbyt mała jest ilość urządzeń telekomunikacyjnych, duży stopień zużycia central, zawodność napowietrznej sieci łączności. W tych warunkach znacznie wydłuża się czas oczekiwania na połączenie, a terminy instalowania telefonu wydłużają się do wielu lat.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W związku z powyższym interpelant zapytuje:</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">— w jakim stopniu nakłady na modernizację i rozbudowę urządzeń telekomunikacyjnych uwzględniają terenowe dysproporcje i wynikające z tego tytułu trudności, — jakie działania podejmuje Rząd, aby stopniowo usuwać powstałe</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#komentarz">nierównomierności.)</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dla udzielenia odpowiedzi na powyższą interpelację, z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, głos zabierze Minister Łączności obywatel Edward Kowalczyk.</u> + <u xml:id="u-37.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Minister Łączności</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#EdwardKowalczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Odpowiadając z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów na interpelację ob. posła Tarnawy, pragnę przedstawić Wysokiemu Sejmowi poczynania, jakie zostały już przedsięwzięte i zostaną podjęte w najbliższym czasie dla przezwyciężenia występujących jeszcze trudności w funkcjonowaniu telekomunikacji na terenie kraju, szczególnie na obszarze nowo powstałych województw. Dla ich przezwyciężenia zastosowano następującą strategię wykorzystania środków i nakładów przeznaczonych na rozwój łączności. Z ogólnych nakładów na całą łączność w obecnym pięcioleciu wynoszących *) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#EdwardKowalczyk">33 mld zł przeznaczonych na pocztę, telekomunikację, bazę nadawczą radia i telewizji oraz przemysł teleelektroniczny — 75% przeznacza się na rozwój telekomunikacji, z czego ponad 60% na tak zwaną telekomunikację miejscową i wewnątrzwojewódzką, to znaczy na telekomunikację zaspokajającą potrzeby poszczególnych województw, zaś 37% nakładów pochłania rozwój sieci międzymiastowej, łączącej poszczególne regiony kraju ze sobą i z ośrodkami centralnego zarządzania. Jest to sieć o znaczeniu strategiczno-gospodarczym, ma ona także znaczenie dla powiązań poszczególnych województw z całym krajem. Służy więc także interesom terenowym.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#EdwardKowalczyk">W ramach tego rodzaju polityki gospodarowania nakładami, uwzględniając sytuację nowych województw, w samym tylko województwie bielskim potencjał urządzeń technicznych telekomunikacji wzrośnie w bieżącym pięcioleciu o około 30%, a w samym mieście Bielsko-Biała rozpocznie się budowa wojewódzkiego centrum telekomunikacji. Niezależnie od indywidualnego podejścia do sytuacji poszczególnych województw, w celu stworzenia jednolitych warunków dla całego kraju:</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#EdwardKowalczyk">1) doprowadzono do zakończenia telefonizacji wszystkich wsi sołeckich, których łączna liczba przekracza 40 tys., 2) zainstalowano we wszystkich gminach stacje teleksowe, wprowadzając jednocześnie całodobową łączność telefoniczną dla urzędów gminnych;</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#EdwardKowalczyk">3) uruchomiono wyodrębnioną sieć telefoniczną dla celów zarządzania w relacjach urzędy wojewódzkie — urzędy gminne;</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#EdwardKowalczyk">4) kontynuowana jest zasadnicza przebudowa struktury sieci telekomunikacyjnej, mająca na celu wypełnienie określonych luk w tej strukturze.</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#EdwardKowalczyk">W dążeniu do stopniowego wyrównania dysproporcji rozwojowych na tle niedostatecznego jeszcze w całym kraju stopnia zaspokojenia potrzeb telekomunikacyjnych — Rząd musiał przede wszystkim podjąć ważkie decyzje dotyczące rozwoju bazy techniczno-produkcyjnej telekomunikacji. Decyzje te zawarte były w zatwierdzonym przez Rząd w roku 1972 programie rozwoju telekomunikacji i przemysłu teleelektronicznego na okres do 1980 roku, przewidującym dwa podstawowe etapy.</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#EdwardKowalczyk">Pierwszy — poświęcony rozwojowi bazy produkcyjnej i drugi — rozbudowie sieci telekomunikacyjnej.</u> + <u xml:id="u-38.8" who="#EdwardKowalczyk">Zrealizowaliśmy już w poważnym stopniu etap pierwszy, w którym zakupiliśmy licencje na centrale telefoniczne oraz zbudowaliśmy fabrykę urządzeń telefonicznych w Warszawie, której docelowa produkcja wyniesie kilkaset tysięcy numerów central telefonicznych rocznie, fabrykę central elektronicznych w Poznaniu o docelowej produkcji rocznej sięgającej około 100 tys. numerów central, fabrykę specjalistycznych aparatów telefonicznych w Krakowie, fabrykę tarcz numerowych na licencji włoskiej w Radomiu o docelowej produkcji 2 mln tarcz rocznie, nowe zakłady wytwarzające podzespoły telekomunikacyjne w Bydgoszczy.</u> + <u xml:id="u-38.9" who="#EdwardKowalczyk">Ponadto zbudowano i oddano już do eksploatacji wielką fabrykę kabli telekomunikacyjnych w Ożarowie, podjęto budowę fabryki urządzeń zasilających w Szczecinku, przygotowano dokumentację pod rozbudowę dalszych zakładów przemysłowych, w tym zakładu urządzeń antenowych w Gdańsku, kończymy budowę nowego zakładu produkującego nadajniki radiowe i telewizyjne w Warszawie.</u> + <u xml:id="u-38.10" who="#EdwardKowalczyk">Podjęte zostały prace adaptujące stary system telekomunikacyjny do przyjęcia nowych systemów licencyjnych. Stanowi to poważny problem techniczny i swoistą rewolucję w całej dotychczasowej technice telekomunikacyjnej. Tak więc uchwalony program jest konsekwentnie realizowany.</u> + <u xml:id="u-38.11" who="#EdwardKowalczyk">Oto niektóre efekty realizacji tego programu:</u> + <u xml:id="u-38.12" who="#EdwardKowalczyk">— produkcja przemysłu teleelektronicznego pozostającego w gestii resortu łączności wzrosła w latach 1971—1978 blisko 4-krotnie, a do końca lat siedemdziesiątych wzrośnie jeszcze o 20%, — liczba abonentów telefonicznych, przyłączanych w skali rocznej do sieci wzrosła w tym okresie blisko dwukrotnie, a w obecnym 5-leciu przybędzie dalszych ponad 500 tys. abonentów, — rozbudowano sieci teleksowe, a liczba abonentów teleksowych wzrosła w tym okresie 4-krotnie, przy czym do roku 1980 przybędzie jeszcze w całym kraju kilka tysięcy tych stacji, — ułożono w sieci międzymiastowej kilka tysięcy kilometrów kabli, zmierzając ku stopniowej eliminacji linii napowietrznych, — zbudowano w tym okresie około 1600 km linii radiowych dla potrzeb telewizji, radiofonii i telefonii, — tworzymy obecnie wojewódzkie sieci radiotelefoniczne, jednocześnie zaś dla celów publicznej sieci radiotelefonicznej uruchomiono 160 stacji bazowych radiotelefonicznych w całym kraju, co umożliwia już nawiązanie łączności ruchomych obiektów, np. samochodów z dowolnym numerem telefonicznym w sieci publicznej, — realizujemy obecnie zadania doprowadzenia łączności do wsi niesołeckich, a także do punktów skupu, lekarzy wiejskich, stacji unasiennienia zwierząt i do innych ważnych jednostek gospodarczych i społecznych w terenie, — opracowano i wyprodukowano centrale kontenerowe, których pierwsze egzemplarze pracują już w terenie, — rozszerzono połączenia automatyczne międzymiastowe i tak np. w latach 1970—1978 uruchomiliśmy łączność automatyczną do około 200 nowych miejscowości w ponad 450 relacjach, — rozbudowano poważnie bazę nadawczą radia i telewizji, osiągając stan ponad 200 nadajników radiowych i ponad 100 nadajników telewizyjnych, posiadamy jedną z najsilniejszych na świecie stacji długofalowych oraz stację łączności satelitarnej, stosujemy emisję kolorowych programów telewizyjnych i stereofonicznych programów radiowych, — rozwój prac badawczo-rozwojowych w całej telekomunikacji objęty został problemem węzłowym, co daje już konkretne wyniki w postaci wielu wartościowych opracowań wdrażanych obecnie do produkcji.</u> + <u xml:id="u-38.13" who="#EdwardKowalczyk">W roku 1976 przekroczono o 32% plan przyłączeń abonentów telefonicznych, a w roku 1977 przekroczono ten plan o 35%, osiągając w tych dwóch kolejnych latach liczbę 100 tysięcy nowych przyłączeń abonentów rocznie. Taka liczba rocznego przyrostu abonentów została osiągnięta po raz pierwszy w historii rozwoju telekomunikacji w Polsce.</u> + <u xml:id="u-38.14" who="#EdwardKowalczyk">Mimo uzyskanych efektów stoi przed nami jeszcze wiele problemów do rozwiązania. Wiele miast i wielkich dzielnic tych miast czeka na instalację telefoniczną, szczególnie trudna sytuacja panuje w nowo wybudowanych osiedlach mieszkaniowych. Czeka nas wybudowanie wielu wojewódzkich centrów telekomunikacji międzymiastowej, a w Warszawie — centrum telekomunikacji międzymiastowej i międzynarodowej. Będziemy musieli stopniowo likwidować zawodne linie napowietrzne, zastępując je kablami.</u> + <u xml:id="u-38.15" who="#EdwardKowalczyk">Obywatele Posłowie! Omówione przeze mnie działania i efekty na pewno jeszcze nie spowodują pokrycia wszystkich potrzeb, ale świadczą o ogromnych wysiłkach Rządu prowadzących do stopniowej poprawy sytuacji w dziedzinie telekomunikacji w Polsce. W dalszych naszych działaniach pomagać nam będzie m.in. opinia, ocena i krytyka społeczna, w tym szczególnie opinia, ocena i wskazówki Wysokiego Sejmu.</u> + <u xml:id="u-38.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wobec tego sprawę interpelacji posła Mieczysława Tarnawy uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posła Józefa Różańskiego do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zwalczania</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#komentarz">alkoholizmu.)</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">*) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Interpelacja ta, zgodnie z art. 80 ust. 1 regulaminu Sejmu została przekazana adresatowi.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Marka Ordona o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#SekretarzposelMarekOrdon">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu w dniu dzisiejszym odbędą się posiedzenia następujących komisji sejmowych:</u> + <u xml:id="u-40.1" who="#SekretarzposelMarekOrdon">1) wspólne posiedzenie Komisji: Górnictwa, Energetyki i Chemii oraz Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa;</u> + <u xml:id="u-40.2" who="#SekretarzposelMarekOrdon">2) wspólne posiedzenie Komisji: Nauki i Postępu Technicznego oraz Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego;</u> + <u xml:id="u-40.3" who="#SekretarzposelMarekOrdon">3) posiedzenie Komisji Pracy i Spraw Socjalnych.</u> + <u xml:id="u-40.4" who="#SekretarzposelMarekOrdon">W dniu jutrzejszym, tj. w czwartek, o godz. 9 odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u> + <u xml:id="u-40.5" who="#SekretarzposelMarekOrdon">1) Gospodarki Morskiej i Żeglugi, 2) wspólne posiedzenie Komisji: Komunikacji i Łączności oraz Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, 3) wspólne posiedzenie Komisji: Oświaty i Wychowania oraz Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, 4) Przemysłu Lekkiego, 5) Obrony Narodowej, o godz. 9.15:</u> + <u xml:id="u-40.6" who="#SekretarzposelMarekOrdon">6) Oświaty i Wychowania, 7) Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, 8) Komunikacji i Łączności — o godz. 9 min.</u> + <u xml:id="u-40.7" who="#SekretarzposelMarekOrdon">30;</u> + <u xml:id="u-40.8" who="#SekretarzposelMarekOrdon">9) Zdrowia i Kultury Fizycznej — o godz. 10;</u> + <u xml:id="u-40.9" who="#SekretarzposelMarekOrdon">10) Górnictwa, Energetyki i Chemii — o godz. 11.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na tym kończymy 15 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">O terminie następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 05)</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Załącznik</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Tekst interpelacji i odpowiedzi na interpelacje</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie funkcjonowania telekomunikacji Mimo stałej rozbudowy — aktualny stan sieci telekomunikacyjnej nie zaspokaja, jak wiadomo, w dostatecznej mierze potrzeb ludności i gospodarki. Szczególnie odczuwa się to w nowych województwach, czego przykładem jest województwo bielskie, z którym wiąże mnie praca poselska.</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nowy podział administracyjny spowodował zmiany w kierunkach połączeń i znaczne dysproporcje w obciążeniu. Według informacji naczelników szeregu gmin, dotkliwy jest brak łączności z sołtysami, komendami OSP, TOS i innymi jednostkami działającymi w gminach.</u> + <u xml:id="u-41.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obok niedostatecznej ilości urządzeń, daje również o sobie znać jakość sprzętu, znaczny stopień zużycia central oraz brak części zamiennych. W wojewódzkim mieście Bielsko- Biała sieć jest w 40% powietrzno-drutowa. Łącza okręgowe i międzymiastowe w obrębie województwa w 80% również napowietrzne narażone są — zwłaszcza w tym regionie — na działania atmosferyczne. W tych warunkach, znacznie wydłuża się czas oczekiwania na połączenie, około 10% rozmów nie dochodzi do skutku, a termin zainstalowania telefonu przesuwa się na wiele lat.</u> + <u xml:id="u-41.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W świetle przedstawionej sytuacji proszę o informację:</u> + <u xml:id="u-41.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">— w jakim stopniu nakłady na modernizację i rozbudowę urządzeń telekomunikacyjnych uwzględniają terenowe dysproporcje i wynikające z tego tytułu trudności, — jakie działania podejmuje Rząd, aby w powszechnie znanych trudnych warunkach likwidowania wieloletnich zaległości — stopniowo usuwać powstałe nierównomierności?</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#PoselMieczyslawTarnawa">Wilkowice, dnia 21 marca 1978 r.</u> + <u xml:id="u-42.1" who="#PoselMieczyslawTarnawa">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zwalczania alkoholizmu Zjawisko nadmiernego spożycia napojów alkoholowych, powtarzające się przykłady pijaństwa wraz z wszystkimi pochodnymi a społecznie i gospodarczo szkodliwymi skutkami — w coraz większym stopniu niepokoją opinię publiczną. Skutki te, aczkolwiek trudno wymierne w wielkościach bezwzględnych, występują w wielu dziedzinach, przynosząc poza materialnymi równie wysokie szkody społeczne, wychowawcze, moralne.</u> + <u xml:id="u-42.2" who="#PoselMieczyslawTarnawa">Znane liczne przypadki konieczności pomocy dzieciom i innym członkom rodzin alkoholików, wypłaty odszkodowań i koszty leczenia z tytułu wypadków powodowanych przez pijaków, zakłóceń ładu i porządku publicznego oraz dezorganizacji pracy i wpływu na jej jakość — wymagają zdecydowanie aktywniejszego przeciwdziałania.</u> + <u xml:id="u-42.3" who="#PoselMieczyslawTarnawa">Zwrócił na to uwagę z wyraźnym wskazaniem I Sekretarz Komitetu Centralnego partii tow. Edward Gierek w toku obrad II Krajowej Konferencji PZPR, mówiąc o konieczności wydania bardziej zdecydowanej walki deformacjom i schorzeniom społecznym, m.in.</u> + <u xml:id="u-42.4" who="#PoselMieczyslawTarnawa">właśnie alkoholizmowi.</u> + <u xml:id="u-42.5" who="#PoselMieczyslawTarnawa">Zwracam się przeto do Obywatela Prezesa Rady Ministrów z prośbą o poinformowanie, jaka jest aktualna ocena Rządu w przedmiocie respektowania i skuteczności ustawy o zwalczaniu alkoholizmu oraz o przedstawienie poczynań i zamierzeń Rządu dotyczących praktycznej strony ograniczania zjawiska alkoholizmu.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselJozefRozanski">Nowy Targ, dnia 21 marca 1978 r.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00016-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00016-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..a79e11f --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00016-01/header.xml @@ -0,0 +1,100 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00016-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>16 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>16 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">16</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1978-05-26</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="KtojestprzeciwNikt" role="speaker"> + <persName>Kto jest przeciw? Nikt.</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterJanKaminski" role="speaker"> + <persName>Minister Jan Kamiński</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoTadeuszSkwirzynski" role="speaker"> + <persName>Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego Tadeusz Skwirzyński</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterRolnictwaLeonKlonica" role="speaker"> + <persName>Minister Rolnictwa Leon Kłonica</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAndrzejBondarewski" role="speaker"> + <persName>Poseł Andrzej Bondarewski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBarbaraDebicka" role="speaker"> + <persName>Poseł Barbara Dębicka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHenrykRafalski" role="speaker"> + <persName>Poseł Henryk Rafalski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyKusiak" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Kusiak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimierzMorawski" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimierz Morawski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPawelDabek" role="speaker"> + <persName>Poseł Paweł Dąbek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRyszardBender" role="speaker"> + <persName>Poseł Ryszard Bender</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawCzerniej" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Czerniej</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawKowalczyk" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Kowalczyk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSylwesterZawadzki" role="speaker"> + <persName>Poseł Sylwester Zawadzki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWaclawAuleytner" role="speaker"> + <persName>Poseł Wacław Auleytner</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWladyslawNiemiec" role="speaker"> + <persName>Poseł Władysław Niemiec</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZbigniewCzajkowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zbigniew Czajkowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZdzislawZandarowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zdzisław Żandarowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZofiaCiszczon" role="speaker"> + <persName>Poseł Zofia Ciszczoń</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZygmuntSurowiec" role="speaker"> + <persName>Poseł Zygmunt Surowiec</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekPiotrStefanski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Piotr Stefański</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00016-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00016-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..da132a5 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00016-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,635 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII -- Sesja IV</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 16 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 26 maja 1978 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 8</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11 min. 5)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Halina Skibniewska i Piotr Stefański)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Adama Fuszarę i Danutę Maszczyk.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Danuta Maszczyk.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Protokół 15 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! W dniu 22 kwietnia 1978 roku zmarła poseł Helena Bursiewicz, członek Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Helena Bursiewicz urodziła się w 1933 roku w Bielsku w rodzinie inteligenckiej. W roku 1957, po ukończeniu studiów w Szczecinie, rozpoczęła pracę w Pomorskiej Akademii Medycznej. W roku 1968 uzyskała stopień doktora nauk medycznych i przeszła do pracy w Wojewódzkiej Przychodni Przemysłowej. Następnie została kierownikiem działu w Przemysłowym Specjalistycznym Zespole Opieki Zdrowotnej.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">W roku 1970 Helena Bursiewicz wstąpiła w szeregi Stronnictwa Demokratycznego, w roku 1974 została członkiem Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego; przez szereg lat piastowała mandat radnej Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">W Sejmie była członkiem Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Poseł Helena Bursiewicz pozostanie w naszej pamięci jako aktywna działaczka społeczna.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłej posłanki chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdza wygaśnięcie mandatu posła Heleny Bursiewicz z dniem 22 kwietnia 1978 r.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Mandatowo-Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatu w okręgu wyborczym nr 55 w Rzeszowie (druk nr 88).</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Stanisław Czerniej.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselStanislawCzerniej">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 13 kwietnia 1978 r. Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w trybie art. 84 Ordynacji wyborczej mandatu wygasłego wskutek śmierci posła Zbigniewa Załuskiego — okręg wyborczy nr 55 w Rzeszowie. Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższej sprawie odpowiedniego wniosku. Przypominam, że Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatu zmarłego posła na ostatnim posiedzeniu w dniu 29 marca 1978 r.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselStanislawCzerniej">Zgodnie z postanowieniami Ordynacji wyborczej Wysoka Izba może podjąć obecnie uchwałę o wstąpieniu w skład Sejmu tego spośród nie wybranych w okręgu wyborczym nr 55 kandydata, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów i nie utracił w międzyczasie prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselStanislawCzerniej">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej — Komisja</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselStanislawCzerniej">Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że kandydatem do objęcia mandatu poselskiego jest w okręgu wyborczym nr 55 w Rzeszowie obywatel Władysław Niemiec, zamieszkały w Żołtyni woj. rzeszowskie, rolnik prowadzący własne gospodarstwo, członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselStanislawCzerniej">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że wymieniony kandydat na posła ma prawo wybieralności do Sejmu. W związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatu poselskiego przez obywatela Władysława Niemca w okręgu wyborczym nr 55 w Rzeszowie. Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekt odpowiedniej uchwały, której treść zamieszczona jest w doręczonym obywatelom posłom druku nr 88. Dziękuję za uwagę.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały zamieszczonej w druku sejmowym nr 88 — w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 55 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 55 w Rzeszowie, a tym samym obywatel Władysław Niemiec uzyskał mandat posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolite j Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Poseł Władysław Niemiec zgłosił się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.”</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselWladyslawNiemiec">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że poseł Władysław Niemiec złożył ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Informacja Rządu o przebiegu prac wiosennych w rolnictwie i przygotowaniach do kampanii żniwnej.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Ministra Rolnictwa obywatela Leona Kłonicę.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Potwierdzić pragnę na wstępie znane ustalenia, że rozwój gospodarki żywnościowej stanowi istotny warunek osiągnięcia celów nakreślonych w programie budownictwa socjalistycznego w naszym kraju. Dlatego też XI Plenum KC PZPR oceniło wnikliwie realizację programu wytyczonego w tej sprawie przez XV Plenum i nakreśliło nowe aktualne zadania. Na poprzednim posiedzeniu Sejmu PRL Prezes Rady Ministrów towarzysz Piotr Jaroszewicz przedstawił w tej doniosłej sprawie stanowisko Rządu, a Wysoka Izba przyjęła odpowiednią uchwałę.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Szczegółowy przegląd działań podjętych w ostatnich latach pozwala stwierdzić, że realizacja programu przyniosła już niemałe wyniki. Między innymi wzrosły inwestycje rolnicze. Poprawiło się zaopatrzenie rolnictwa w środki produkcji, chociaż ciągle jeszcze nie jest pokrywany rosnący na nie popyt. Równocześnie doskonaliliśmy ekonomiczne warunki produkcji rolniczej przez odpowiednią politykę cen produktów rolniczych i środków produkcji. Zwiększane systematycznie rozmiary kredytów stymulująco wpływały na przyrost produkcji roślinnej i zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Istotne znaczenie dla poprawy warunków życia na wsi i dalszej intensyfikacji produkcji rolniczej miały decyzje o charakterze socjalnym.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Obywatele Posłowie! Obecny plan 5-letni zakłada do 1980 r. wzrost globalnej produkcji rolniczej o 16%—19%, w tym o wiele szybsze przyspieszenie rozwoju produkcji roślinnej, bo aż o 20%—23%. Ostatnie lata, a zwłaszcza rok 1976 i 1977, były w rolnictwie szczególnie trudne. Wynikało to z wyjątkowo niepomyślnych warunków klimatycznych, a także niekorzystnych wpływów i zmian zachodzących na rynku międzynarodowym. Na skutek tych niepomyślnych uwarunkowań nasze rolnictwo nie było w stanie wykonać przewidzianych w planie zadań. Licząc w cenach stałych, wartość produkcji globalnej była o 82 mld zł niższa od planowanej na te lata.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Niewykonanie zadań planowych wymaga od całego rolnictwa przyspieszenia tempa wzrostu produkcji w pozostałych latach bieżącej pięciolatki. Stąd plan na 1978 rok, w stosunku do roku 1977, zakłada wzrost produkcji globalnej o 6,1%, w tym roślinnej o 8,4%. Ze zrozumiałych względów zadania te są bardzo napięte, zwłaszcza w odniesieniu do produkcji roślinnej, która zagwarantować musi bazę paszową do dalszego rozwoju produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Jak obywatele posłowie wiedzą, w poprzednim pięcioleciu, a także w latach 1976—1977, uzyskiwany wzrost produkcji zwierzęcej był wyższy od tempa przyrostu produkcji roślinnej lecz w znacznej mierze opierał się on na kosztownym imporcie zbóż. Takich obciążeń nasza gospodarka nie może dalej dźwigać i dlatego w planie na rok 1978 przyjęliśmy kierunek na uzyskanie większego tempa wzrostu produkcji roślinnej, a szczególnie zwiększania produkcji zbóż i pasz. Oznacza to, że powinniśmy zebrać w br. około 3 mln ton zbóż, ponad 4 mln ton ziemniaków i około 2,5 mln ton buraków cukrowych więcej niż w 1977 roku.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Mimo trudnych warunków jesienią ubiegłego roku — o czym mówiliśmy niejednokrotnie — zostało zasiane zbóż ozimych o 100 tys. ha więcej niż w roku poprzednim oraz rzepaku o 15 tys. ha więcej niż wynosił jego obszar zbioru w 1977 r.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Wysoka Izbo! Świadomi potrzeb, a także i trudności postawiliśmy przed całym polskim rolnictwem zadanie, aby ogólna powierzchnia zasiewów w 1978 r. zgodnie z narodowym planem społeczno-gospodarczym została w pełni utrzymana i wyniosła minimum 14,7 mln ha. Uwzględniając powierzchnię obsianą jesienią oraz straty wynikłe z wymarznięć (które w tym roku okazały się niewielkie), do zasiewu i sadzenia wiosennego pozostało około 9 mln ha, z czego 3,3 mln ha zbożem jarym.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Resort rolnictwa, jednostki prowadzące usługi i służba rolna skoncentrowały uwagę przede wszystkim na zorganizowaniu terminowych dostaw nasion zbóż jarych i sadzeniaków ziemniaka, nawozów mineralnych, środków ochrony roślin, a także na sprawnym zakończeniu remontów maszyn rolniczych i zapewnieniu właściwego serwisu technicznego w czasie trwania kampanii.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Wobec poniesionych w ubiegłym roku strat w zbiorze nasion dokonaliśmy wielkiego wysiłku na rzecz starannego przygotowania materiału siewnego i możliwie pełnego pokrycia zapotrzebowania. Zostały nawet przekroczone planowane ilości kwalifikowanych nasion pszenicy jarej i jęczmienia jarego. Wystąpiły niedobory owsa, ale w każdym przypadku w miejsce jego oferowaliśmy dodatkowe dostawy nasion pszenicy lub jęczmienia, a także roślin pastewnych, dostarczając ich na kampanię wiosenną o 26% więcej niż sprzedano w roku ubiegłym. Pokryło to całkowicie — poza seradelą i łubinem — zapotrzebowanie rolników.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Gorzej przedstawiało się zaopatrzenie w sadzeniaki. W wyniku niepomyślnego przebiegu pogody i wystąpienia powodzi w niektórych rejonach kraju zebraliśmy w 1977 r. mniej i gorszej jakości sadzeniaki. W związku z tym musieliśmy znacznie rozluźnić wymogi w zakresie jakości i stopnia kwalifikacji dopuszczonych do obrotu sadzeniaków w okresie wiosennym. Oceniono, że podstawowe potrzeby rolnictwa mogą być zaspokojone przy dostarczeniu przez państwo 520 tys. ton. Rzeczywista wielkość dostaw wyniosła około 550 tys. ton. Jednak w kilku województwach, głównie południowych, nie produkujących własnych sadzeniaków, w większej skali wystąpiły ich braki, bowiem zostały one spotęgowane głębokim niewykonaniem planowych przerzutów zwłaszcza z województw, będących dużymi producentami sadzeniaków. Wyciągamy wspólnie z władzami wojewódzkimi z tej lekcji odpowiednie wnioski, potrzebne do usprawnienia systemu zaopatrzenia w sadzeniaki, aby w przyszłości nie dopuścić do powstawania podobnych sytuacji.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Do pokonania mieliśmy również kłopoty wynikłe z braku dostatecznej ilości nawozów mineralnych, spowodowanego nierytmicznością dopływu gazu do ich produkcji i przerwami w dostawach prądu. Jednak dzięki na czas podjętym jeszcze w marcu decyzjom Rządu w zakresie optymalnego pokrycia zapotrzebowania na surowce przemysłu nawozowego oraz importu ponad 20 tys. ton czystego składnika, zaopatrzenie rolnictwa w nawozy, zwłaszcza azotowe, uległo poprawie. Rolnictwo powinno otrzymać w bieżącym roku nawozów azotowych o 3—4% więcej niż w roku ubiegłym. Jednocześnie podjęliśmy wszystkie niezbędne działania na rzecz dalszej poprawy racjonalnego gospodarowania ich zasobami. Służby rolne i chemizacyjne oraz ośrodki naukowe zostały zobowiązane do szerokiego propagowania najbardziej efektywnych form gospodarowania wszystkimi posiadanymi nawozami.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Podejmowane przez Rząd działania na rzecz zwiększenia przemysłowych środków produkcji dla rolnictwa pozwoliły w troku bieżącym zwiększyć ilość podstawowych maszyn do prac wiosennych. Przyrost ciągników w stosunku do roku Ubiegłego wynosił prawie 9%, siewników do buraków ponad 11%, siewników do kukurydzy przeszło 14%, sadzarek do ziemniaków ponad 11%, roztrząsaczy do obornika prawie 16%, wzrosły także dostawy opryskiwaczy ciągnikowych.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Specjalną uwagę zwróciliśmy na terminowe przygotowanie do akcji wiosennej ciągników i maszyn rolniczych, które wskutek trudnych w Ubiegłym roku warunków eksploatacji okazały się w około 20% więcej zużyte niż w przeciętnym roku. Dlatego też zaraz jesienią po zakończeniu agrotechnicznych kampanii przeprowadzono dokładną weryfikację stanu maszyn rolniczych i dokonano podziału zadań naprawczych między warsztaty, co znacznie usprawniło remonty. Sprzęt do pracy przygotowano w określonych terminach, a w czasie trwania kampanii wiosennej nie było większych kłopotów z jego użytkowaniem. Aczkolwiek — jak obywatele posłowie doskonale wiedzą — nie pokrywamy jeszcze potrzeb w zakresie maszyn i urządzeń niezbędnych w rolnictwie. Występują także okresowe trudności w zaopatrzeniu w części zamienne.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Podkreślić należy również zwiększony udział jednostek gospodarczych kółek rolniczych w tegorocznych pracach polowych. Spółdzielnie kółek rolniczych, które zamówienia na usługi otrzymywały już w okresie jesienno-zimowym, wykonały więcej niż w roku ubiegłym prac siewnych. Mniej natomiast wykonano zabiegów ochrony roślin, na co przede wszystkim wpływ miały nadmierne opady i niskie temperatury, w których to warunkach opryskiwanie grozi uszkodzeniem roślin uprawnych.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Obywatele Posłowie! Ocena przygotowań do wiosennej akcji siewnej była 10 marca br. rozpatrywana na posiedzeniu Prezydium Rządu, a 21 marca br. stała się przedmiotem obrad Biura Politycznego KC PZPR. Podjęte w porę działania organizacyjne na rzecz starannego przygotowania wiosennej kampanii siewnej i poczynione wysiłki, aby możliwie dobrze zaopatrzyć rolnictwo w środki produkcji, pozwoliły mimo niesprzyjających i w bieżącym roku warunków atmosferycznych zakończyć wiosenne prace połowę i siewy w czasie nieznacznie przekraczającym średnie terminy wieloletnie.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Według wstępnych szacunków zboża jare zasiano na powierzchni około 3,4 mln ha, tj. zgodnie z założeniami narodowego planu społeczno-gospodarczego. W kilkunastu województwach zadania wykonano z nadwyżką, natomiast w niektórych rejonach nie można ich było zrealizować w pełni. W takich przypadkach, rolnicy, dążąc do jak najbardziej efektywnego wykorzystania gruntów, podejmowali słuszne decyzje obsiewu tych areałów roślinami pastewnymi.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">W pełni wykonały swoje zadania w zakresie zasiewu zbóż jarych państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej i rolnicze spółdzielnie produkcyjne. Gospodarstwa te z zasady wcześniej przystępowały do prac i szybciej je wykonywały i swoim przykładem, a w wielu przypadkach służąc pomocą techniczną, pozytywnie wpływały na przebieg całej akcji siewnej.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Musimy liczyć się z tym, że w rejonach o długotrwałej nadmiernej wilgotności nie został w pełni obsadzony areał przewidziany pod uprawę ziemniaków. Ujemne temperatury, nadmiar wilgoci w pewnych rejonach kraju i brak opadów w części północno-zachodniej Polski złożyły się na opóźnienie prac wiosennych oraz wpłynęły ujemnie na prawidłowy przebieg wegetacji.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Według wstępnych szacunków buraki cukrowe zasiano na 98% przewidywanej powierzchni. Jest to ponad 30 tys. ha więcej niż w roku ubiegłym. Obecnie rolnicy skoncentrowali się na ukończeniu siewu kukurydzy oraz sadzeniu ziemniaków po poplonach ozimych.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Główny ciężar przenosi się na prace w zakresie ochrony roślin. Nadrabiane są zaległości w zwalczaniu chwastów. Zwalcza się szkodniki występujące w uprawie rzepaku. Trwają intensywne prace w sadach.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Korzystając z okazji, pragnę z tej trybuny serdecznie podziękować wszystkim rolnikom, którzy z dużym zaangażowaniem wykorzystywali każdą chwilę do kontynuowania zabiegów uprawowych i siewów w tegorocznej trudnej kampanii wiosennej.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Niech mi też będzie wolno wyrazy uznania skierować pod adresem instytucji współdziałających z Ministerstwem Rolnictwa za ich wkład i zaangażowanie na rzecz pomyślnego przeprowadzenia wszystkich prac wiosennych ,w rolnictwie. Świadczy to o coraz większym zrozumieniu roli i potrzeb rolnictwa i gospodarki żywnościowej w całokształcie życia gospodarczego kraju. Pragnę również podkreślić duże znaczenie włożonego wysiłku dla pomyślnego przebiegu kampanii siewów ze strony władz wojewódzkich, gminnych organizacji politycznych, urzędów gminnych oraz służby rolnej.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Wydatną pomoc w czasie wiosennej akcji siewnej okazały także prasa, radio i telewizja, które aktywnie współpracując z Ministerstwem Rolnictwa, przekazywały na bieżąco komunikaty, zalecenia dla służb rolnych oraz producentów.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Wysoki Sejmie! Równocześnie z bardzo ważnymi bieżącymi pracami w rolnictwie dokonaliśmy wiosną tego roku kolejnej kontroli rolniczego użytkowania gruntów rolnych oraz wykorzystania ich możliwości produkcyjnych. Wykazała ona duży postęp w likwidowaniu występujących zjawisk odłogowania i złego gospodarowania na użytkach rolnych.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Proces zmian demograficznych zachodzących na wsi prowadzi do produkcyjnego podupadania niektórych gospodarstw, co jest główną przyczyną złego użytkowania ziemi. Bywa też, że do gruntów źle zagospodarowanych zaliczane są w niektórych województwach obszary nisko produkcyjne z obiektywnych powodów, gdyż stanowią one z natury gleby najniższych klas.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">W trakcie przeprowadzania kontroli podjętych zostało szereg natychmiastowych i profilaktycznych działań, które zmierzają do poprawy gospodarowania, w dostosowaniu do miejscowych warunków na zaniedbanych i słabych gruntach czy też zagrożonych odłogowaniem. Dowodzi to, że władze wojewódzkie i gminne potrafią coraz lepiej usuwać przypadki niegospodarności. Nadal jednak istnieje potrzeba nasilenia różnorodnych działań na rzecz poprawy stanu użytkowania gruntów słabo rolniczo wykorzystywanych. Pamiętać musimy, że przez szereg jeszcze lat trwać będzie proces zmian strukturalnych i przejmowania gruntów do intensywnego zagospodarowania. Dlatego uważamy za rzecz stale niezbędną systematyczność i konsekwencję działania w przejmowaniu na rzecz państwa gruntów przekazywanych przez rolników za rentę czy gruntów gospodarstw zaniedbanych. Konieczne jest wytrwałe zmierzanie do przekazywania ziemi nowym, lepszym użytkownikom.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Wysoka Izbo! Zakończyliśmy wszystkie podstawowe prace związane z kampanią wiosenną i jesteśmy w przededniu nowej, kolejnej dużej akcji, jaką będzie zbiór pierwszego pokosu traw. Zbiór ten przeprowadzony będzie na powierzchni około 2,5 mln ha. Jakkolwiek w bieżącym roku wegetacja na użytkach zielonych jest opóźniona, to jednak chcemy przez możliwie wczesne rozpoczęcie zbioru pierwszego pokosu stworzyć warunki do zbierania lepszego drugiego pokosu i powiększenia areału łąk trzykośnych, których obszar w roku bieżącym chcemy zwiększyć do ok. 1 mln ha, tj. o 25% więcej niż w roku ubiegłym. Gospodarstwa uspołecznione w południowo-zachodniej części kraju rozpoczęły koszenie i zbiór traw. Nasilenie zbioru pierwszego pokosu będzie w końcu maja i pierwszej połowie czerwca ze względu na opóźnioną wegetację. Do zbioru pierwszego pokosu traw rolnictwo dysponować będzie większą niż w roku ubiegłym liczbą kosiarek rotacyjnych o około 5,5 tys. sztuk i kosiarek samobieżnych o 1,3 tys. sztuk. Zwiększono też do prawie 27 tys. sztuk dostawy przetrząsaczy widłowych i przetrząsaczo-zgrabiarek, jakkolwiek nie pokrywa to w pełni zapotrzebowania rolników.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Dużą wagę przywiązujemy również do racjonalnego zagospodarowania paszy. Systematycznie wdrażamy nowoczesne metody jej zbioru i konserwacji, w tym przez przyrządzanie kiszonek i sianokiszonek, na które w bieżącym roku chcemy przeznaczyć zbiór z ok. 10% powierzchni łąk.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Straty w konserwacji i przechowywaniu pasz szacujemy na 25%, a nawet w niektórych przypadkach do 30%. Ograniczenie ich to zarówno istotne źródło zwiększenia zasobów paszowych, jak też zmniejszenia napięcia w imporcie pasz. W tym celu będziemy konsekwentnie realizować w gospodarce rolnej program budowy silosów, przyznając wysoką rangę wszystkim przedsięwzięciom związanym z konserwacją pasz. Szczególne znaczenie mają kompleksowe usługi świadczone przez spółdzielnie kółek rolniczych. Będą one obejmować większe obszary trwałych użytków zielonych, proces zbioru, kiszenia i suszenia zielonek, stając się podstawowym czynnikiem postępu w gospodarce paszowej.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Stosunkowo słaby porost traw na łąkach i pastwiskach wymaga intensywnego ich nawożenia. Będziemy wykorzystywali do tego celu nawozy głównie azotowe z dostaw w drugiej połowie maja i czerwca. Troska i uwaga, jaką wszyscy wykazują przy sprzęcie zbóż, musi towarzyszyć w nie mniejszym stopniu sprzętowi pasz.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Kolejną, jedną z najważniejszych kampanii, do której się zbliżamy, będą żniwa. Na podstawie dotychczasowego przebiegu wegetacji należy przypuszczać, że żniwa w bieżącym roku mogą być opóźnione oraz wystąpi spiętrzenie prac w wyniku równoczesnego sprzętu zbóż i rzepaku. W tej sytuacji potrzebne są wyprzedzające, wszechstronne przygotowania, zapewniające sprawne przeprowadzenie żniw. Zwłaszcza dotyczyć one muszą gotowości technicznej sprzętu, zorganizowania sprawnego odbioru i zagospodarowania plonów, zaopatrzenia rolnictwa w niezbędne środki oraz pełnej mobilizacji rolników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Przygotowania do żniw podjęliśmy tuż po zakończeniu kampanii ubiegłorocznej. W wyniku rozbudowy mocy produkcyjnych przemysłu maszyn rolniczych dysponować będziemy w roku bieżącym większą liczbą maszyn żniwnych. Stan kombajnów zbożowych zwiększył się o 23%, dzięki czemu stopień zmechanizowania zbioru zbóż osiągnie 88%, w tym kombajnami 35%, tj. o 5% więcej niż w roku ubiegłym. W całości przeprowadzony będzie kombajnami zbiór zbóż i rzepaku w gospodarstwach uspołecznionych. Nie będzie całkowicie rozwiązany zbiór słomy po kombajnach. Wzrost dostaw pras zbierających o 26% i przyczep technologicznych o 19% pozwoli zwiększyć zbiór słomy tymi maszynami w PGR do 76% i w gospodarce chłopskiej do 8% ogólnego areału zbóż.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Pragnę przypomnieć obywatelom posłom, że trudne warunki zbioru ziemiopłodów w roku 1977 spowodowały, iż w stosunku do roku ubiegłego liczba ciągników i maszyn rolniczych kierowanych do napraw wzrosła średnio o 20%, a kombajnów zbożowych o 100%. W wyniku tego wzrosło również zapotrzebowanie na części zamienne. Ministerstwo Rolnictwa wraz z zainteresowanymi resortami podejmuje działania, aby możliwie w największym stopniu zaspokoić w tym zakresie potrzeby warsztatów remontowych i uzyskać zakładaną gotowość sprzętu, która aktualnie jest nieco niższa niż w ubiegłym roku.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Obsługę techniczną rolnictwa w czasie kampanii żniwnej będzie sprawować ponad 27 tys. warsztatów i stałych punktów konserwacyjnych. Część z nich została zmodernizowana oraz otrzymała nowe stanowiska przeglądowo-naprawcze i dodatkowe wyposażenie.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Podniesiony został również przez dalsze doskonalenie poziom fachowy kadry monterów warsztatowych i mechaników w pogotowiach technicznych. Z akcją żniwną wiążemy wykonanie tych wszystkich uprawek pożniwnych, które mają na celu poprawę właściwości gleby oraz prawidłowe i terminowe przygotowanie roli pod siewy rzepaku i zbóż ozimych. Chcemy sprawnie przeprowadzić wykonywanie podorywek po sprzątniętych zbożach, stosując jednocześnie w szerokiej skali wapnowanie gleb. Przewidywane zapasy wapna nawozowego do czasu rozpoczęcia żniw powinny wynieść ponad 1,6 mln ton w czystym składniku, co pozwoli zwapnować w okresie pożniwnym około 800 tys. ha gruntów. Zabezpieczyliśmy również na okres pożniwny około 36 tys. ton nasion roślin poplonowych, to jest prawie czterokrotnie więcej niż sprzedano w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Dążyć będziemy do zapewnienia uczestnictwa w pracach żniwnych jak największej liczby członków rodzin przez odciążenie ich od opieki nad dziećmi. Przewiduje się zorganizowanie w bieżącym roku więcej sezonowych przedszkoli i dziecińców dla dzieci pracowników gospodarstw uspołecznionych oraz rolników indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Liczymy, tak jak zawsze w przypadkach trudnych żniw, na pomoc ze strony wszystkich wypróbowanych sojuszników rolnictwa. Podobnie jak w latach ubiegłych liczymy na pomoc ludowego Wojska Polskiego w zakresie środków technicznych i zaplecza warsztatowego. Jesteśmy przekonani, że rolnictwu pomoże ofiarna nasza młodzież, która tak znanymi inicjatywami, jak chociażby akcja — „Każdy kłos na wagę złota” daje od lat przykłady ofiarności i zaangażowania.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Jest rzeczą powszechnie znaną, że uzyskiwany postęp w rolnictwie w coraz większym stopniu uzależniony jest od pomocy pracowników zatrudnionych w przemyśle. Pomoc ta wyraża się nie tylko w dostawach środków produkcji, ale również często bezpośrednim udziałem w najpilniejszych pracach w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Przedmiotem naszej troski jest również zabezpieczenie przeciwpożarowe na wsi w okresie żniw. W tym zakresie zorganizowaliśmy instruktaż dla pracowników państwowych gospodarstw rolnych i spółdzielni kółek rolniczych, w tym także dla traktorzystów i kombajnistów.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Pragnę poinformować, że tak jak w latach poprzednich dla zabezpieczenia sprawnej obsługi ludności rolniczej w okresie intensywnych prac polowych handel wiejski opracował wojewódzkie i gminne programy działania. W przygotowaniach tych zwrócono szczególną uwagę na uzupełnienie wyposażenia sklepów wiejskich, zaktualizowanie harmonogramów dostaw towarów oraz dostosowanie godzin pracy sklepów do lokalnych warunków i potrzeb miejscowej ludności.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Podjęto również działania zapewniające sprawny przebieg skupu zbóż, których zgodnie z narodowym planem społeczno-gospodarczym powinniśmy skupić 5,8 mln ton, to jest o ponad 1 min ton więcej niż w roku poprzednim. Zwiększono i modernizuje się bazę techniczną skupu. Dyspozycyjna pojemność magazynów wzrośnie w stosunku do roku ubiegłego o 100 tys. ton, a zdolność suszenia zbóż w ciągu doby o 17 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Punkty skupu będą czynne do późnych godzin wieczornych, a rozładunek zbóż w okresie szczytu dostaw dokonywany będzie także w godzinach nocnych i w dni świąteczne. Poczyniono również przygotowania do zwiększenia odbioru zbóż bezpośrednio z gospodarstw chłopskich do 1 200 tys. ton, to jest o 50% więcej niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Wysoki Sejmie! Przedstawiłem ocenę przebiegu tegorocznej wiosennej kampanii siewnej oraz stanu przygotowań do akcji żniwnej. Wyrażamy przekonanie, że również w nadchodzących kampaniach sprawna organizacja, lepsze wyposażenie rolnictwa oraz zaangażowanie służb rolnych i samych rolników pozwolą na dobrą realizację założonych zadań. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi za przedstawienie informacji.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Uważam, że Wysoki Sejm przyjął przedstawioną informację do aprobującej wiadomości.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Prac Ustawodawczych o przedstawionym przez Radę Państwa projekcie ustawy o</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#Marszalek">zmianie ustawy o radach narodowych (druki nr 82 i 87).</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Sylwester Zawadzki.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselSylwesterZawadzki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Prac Ustawodawczych mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie z prac, które były prowadzone przez obie nasze komisje oraz wyłonioną przez nie podkomisję nad projektem powołania komitetów kontroli społecznej, z którą to inicjatywą wystąpił I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek w referacie Biura Politycznego na II Krajowej Konferencji PZPR. Inicjatywa ta znalazła skonkretyzowany wyraz w projekcie nowelizacji ustawy o radach narodowych, wniesionym przez Radę Państwa i zreferowanym przez członka Rady Państwa posła Henryka Szafrańskiego w związku z pierwszym czytaniem projektu ustawy, które odbyło się w dniu 29 marca br. Ze względu na znaczenie projektu ustawy dla realizacji w życiu codziennym zasad demokracji socjalistycznej — wojewódzkie zespoły poselskie przeprowadziły zgodnie z zaleceniem Prezydium Sejmu liczne konsultacje w środowiskach miejskich i wiejskich, włączając do dyskusji nad projektem szeroki aktyw związkowy, społeczny, gospodarczy, zakładów pracy i instytucji, działaczy samorządu mieszkańców i Frontu Jedności Narodu. Ponadto przeprowadzono konsultacje z członkami prezydiów rad narodowych, komisjami WRN, przedstawicielami sądownictwa, prokuratury oraz z różnymi środowiskami społecznymi, jak np. środowisko prawnicze i nauczycielskie.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselSylwesterZawadzki">Konsultacja zatoczyła bardzo szerokie kręgi, czego efektem było ok. 300 postulatów, opinii, a także skonkretyzowanych propozycji poprawek.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselSylwesterZawadzki">Obie komisje na dwóch posiedzeniach, jak również podkomisja starały się wnikliwie przeanalizować wszystkie wnioski, opinie i propozycje poprawek, które zostały zgłoszone przez wojewódzkie zespoły poselskie. Część z nich dotyczyła samej koncepcji komitetów, inne — poszczególnych przepisów projektu Ustawy, większość dotyczyła projektu aktu wykonawczego w postaci uchwały Rady Państwa, były także uwagi, które wybiegały w dalszą przyszłość zajmując się takimi zagadnieniami, jak szkolenie działaczy kontroli społecznej, stwarzanie korzystnego klimatu dla ich działalności. Ze względu na ramy czasowe istnieje możliwość przedstawienia jedynie najbardziej zasadniczych uwag, które zostały uwzględnione w zaproponowanych przez obie komisje propozycjach poprawek do projektu ustawy, zawartych w doręczonym obywatelom posłom druku sejmowym nr 87. W omawianiu tych propozycji na posiedzeniach komisji brali aktywny udział przedstawiciele OK FJN, NIK, Głównego Inspektoratu Kontroli Społecznej, CRZZ, Naczelnej Rady Spółdzielczej, Zarządu Głównego Zrzeszenia Prawników Polskich oraz najbardziej zainteresowanych resortów.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselSylwesterZawadzki">Przechodząc do ich zaprezentowania, trzeba przede wszystkim podkreślić, że projekt powołania komitetów kontroli społecznej spotkał się w dyskusji z dużym zainteresowaniem i szerokim poparciem społecznym, wzbudził duże nadzieje wśród działaczy społecznych. Występujące w poszczególnych wypowiedziach wątpliwości odnośnie do celowości powołania komitetów, ze względu na istniejące już organy kontroli społecznej, wynikały najczęściej z niezrozumienia intencji projektu ustawy, który nie zmierza do powołania jeszcze jednego organu do przeprowadzania kontroli, lecz w którym chodzi o organ, który będzie przede wszystkim inspirował, koordynował i zabezpieczał skuteczność istniejących już form kontroli społecznej. Ze względu na nieporozumienia tego typu, komisje położyły szczególny akcent na jak najbardziej precyzyjne odzwierciedlenie w ustawie funkcji i zadań komitetów kontroli społecznej. W świetle przepisów art. 81b ust. 1 oraz zaproponowanych do niego poprawek, jak również w świetle art. 81c wynika niezbicie, że komitety kontroli społecznej mają być przede wszystkim animatorami kontroli społecznej, a więc organami inspirującymi jej działania wówczas, gdy nie wykazuje należytej aktywności, inicjatorami powołania organów kontroli społecznej i tworzenia warunków dla ich działalności, wówczas gdy z różnego rodzaju powodów nie zostały jeszcze na danym terenie powołane, koordynatorami działania organów kontroli społecznej, wpływającymi na kierunek ich działania i jego zbieżność z najbardziej odczuwanymi na danym terenie potrzebami społecznymi, organami zobowiązanymi przede wszystkim do zabezpieczenia skuteczności kontroli społecznej, a zwłaszcza zabezpieczającymi egzekwowanie wniosków i zaleceń pokontrolnych.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselSylwesterZawadzki">Z projektu ustawy wynika w sposób wyraźny, że komitet powinien przede wszystkim inspirować istniejące na danym terenie organy kontroli społecznej i może w związku z tym udzielać im określonych zaleceń, a jeśli chodzi o bezpośrednie przeprowadzanie działań kontrolnych, na przykład ze względu na nagłość sprawy, może powoływać doraźne zespoły kontrolne, złożone z osób reprezentujących różne formy kontroli społecznej. W ten sposób projekt ustawy stwarza pełne możliwości rozwoju inicjatywy komitetów, przeciwstawiając się równocześnie tendencji do zastępowania przez nie istniejących form kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselSylwesterZawadzki">Z prawidłowym ukształtowaniem zadań komitetów kontroli społecznej i ich funkcji łączy się ściśle kwestia ukształtowania wzajemnych stosunków między nimi a koordynowanymi przez nie organami kontroli społecznej, wśród których zgodnie z propozycjami wielu wojewódzkich zespołów poselskich — proponuje się w projekcie ustawy wymienić jedynie najważniejsze, takie jak kontrola społeczna powoływana przez związki zawodowe, organizacje spółdzielcze oraz samorząd mieszkańców miast i wsi (art. 81b ust. 2). I w tym zakresie można się było spotkać w toku dyskusji z przeciwstawnymi tendencjami. Z jednej strony występowały sugestie zmierzające do niemal całkowitego podporządkowania tych organów komitetowi kontroli społecznej, prowadzące nawet tak daleko, żeby plan kontroli każdego z koordynowanych organów wymagał zatwierdzenia przez komitet kontroli społecznej, a także każdy wniosek pokontrolny wymagał tego rodzaju aprobaty. Z drugiej zaś strony wyrażane były obawy, że takie podporządkowanie grozi zbiurokratyzowaniem kontroli społecznej i ograniczeniem inicjatywy jej różnorodnych organów.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselSylwesterZawadzki">Podzielając powyższe obawy obie komisje wypowiedziały się za kształtowaniem stosunków między komitetami kontroli społecznej a organami kontroli społecznej na zasadach partnerstwa, z zachowaniem samorządności każdej z koordynowanych organizacji, stwarzając jednocześnie możliwość uzgodnienia stanowisk przez reprezentację tych organów w składzie komitetów kontroli społecznej. Proponowane w projekcie unormowania nie naruszają uprawnień przysługujących istniejącym organom, a zwłaszcza stałym komisjom rad narodowych, organom samorządu, organizacjom społecznym.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselSylwesterZawadzki">Chodzi więc o to, aby nic nie uronić z dotychczasowego dorobku organów kontroli społecznej, a przede wszystkim, aby go rozwinąć i wzbogacić. O tym jak poważny jest to dorobek świadczy fakt, że kontrola społeczna jest najbardziej masową formą kontroli i to zarówno gdy chodzi o liczbę uczestniczących w niej obywateli, jak również gdy chodzi o liczbę przeprowadzonych kontroli, a także jej poważne efekty. I tak np. liczba kontroli przeprowadzanych przez komisje rad narodowych wyniosła w 1976 r. 57 620. Jeśli chodzi o kontrolę ze strony związków zawodowych w zakresie funkcjonowania handlu, gastronomii i niektórych usług, to przeprowadzono w 1965 r. 55 tys. kontroli, a w 1976 r. — 182 tys. kontroli i w 1977 r. — 228 tys.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselSylwesterZawadzki">Przytoczone dane stanowią jedynie ilustrację poważnego wkładu ze strony organów kontroli społecznej w usuwanie różnych negatywnych zjawisk. Jeśli jednak w nie głębiej wniknąć — są one jednocześnie dowodem poważnych rezerw, jakie w tym zakresie istnieją.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselSylwesterZawadzki">O ile bowiem liczba kontroli przeprowadzonych przez każdą z komisji stopnia wojewódzkiego wynosiła w 1976 r. przeciętnie 17, to liczba kontroli przeprowadzanych przez komisje gminnych rad narodowych wynosiła przeciętnie 4 w roku. Jeszcze większe rezerwy tkwią w samorządzie mieszkańców miast i wsi oraz w samorządzie spółdzielczym. Pełne wykorzystanie potencjalnych możliwości w zakresie kontroli społecznej będzie podstawowym zadaniem komitetów kontroli społecznej, a jedną z podstawowych przesłanek osiągnięcia tego celu jest zapewnienie znacznie większych niż dotychczas jej efektów.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselSylwesterZawadzki">Problem powyższy łączy się ściśle z kwestią wielokrotnie występującą w dyskusji i we wnioskach, a mianowicie — kwestią powiązania komitetów kontroli społecznej z systemem rad narodowych. Powiązanie to ma głębokie uzasadnienie natury prawno-ustrojowej, jak i natury praktycznej.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselSylwesterZawadzki">Jeśli chodzi o stronę prawno-ustrojową, to zgodnie z art. 47 Konstytucji PRL: — „Rady narodowe troszczą się stale o codzienne potrzeby i interesy ludności, zwalczają wszelkie przejawy samowoli i biurokratycznego stosunku do obywatela, sprawują i rozwijają kontrolę społeczną działalności urzędów, przedsiębiorstw, zakładów i instytucji.” Jest w tym kontekście rzeczą zrozumiałą, że usytuowanie komitetów kontroli społecznej nie mogło nastąpić w oderwaniu od systemu rad narodowych i poza nim, lecz w ramach tego systemu.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselSylwesterZawadzki">Za powiązaniem komitetów kontroli społecznej z systemem rad narodowych przemawiał również drugi argument. Nowelizacja Konstytucji dokonana przez Sejm PRL 10 lutego 1976 r. wprowadziła oprócz dotychczasowego określenia rad narodowych jako organów władzy państwowej sformułowanie, iż są one jednocześnie — „podstawowymi organami samorządu społecznego”. Oznacza to ich szczególne obowiązki w rozwoju samorządności poprzez współdziałanie z samorządem mieszkańców miast i wsi m.in. w zakresie rozwijania kontroli społecznej. Zaproponowane w projekcie ustawy usytuowanie komitetów powinno więc służyć zarówno dalszemu rozwojowi kontroli społecznej, jak również dalszemu podniesieniu rangi rad narodowych i to zarówno przez umocnienie ich funkcji kontrolnej, jak również ich funkcji samorządowej. Jest przy tym rzeczą charakterystyczną, że oba te cele: rozwój kontroli społecznej i umacnianie rangi rad narodowych zostały tak ściśle powiązane w referacie Biura Politycznego na II Krajowej Konferencji PZPR.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselSylwesterZawadzki">Zagadnienie powyższe obok aspektu teoretycznego ma jednak aspekt ściśle praktyczny. Jeśli działalność komitetów ma konsekwentnie zabezpieczać skuteczność wniosków kontroli społecznej, to nieodzowne jest powiązanie jej z radą narodową i jej komisjami, jak również z prezydium rady narodowej. Okres po przeprowadzonej reformie wskazuje jak doniosłe znaczenie miało ukształtowanie nowego typu prezydiów rad narodowych, w jak poważnym stopniu przyczynił się do realizacji wniosków fakt, iż przewodniczący komisji rad narodowych wchodzą w skład prezydium rady narodowej. Z tym wiąże się dążenie do tego, aby na przewodniczącego komitetu kontroli społecznej wysuwany był jeden z wiceprzewodniczących rady narodowej, a jeśli byłoby to w określonej sytuacji niemożliwe — to inny działacz cieszący się na danym terenie szczególnym autorytetem. Byłoby rzeczą niezwykle ważną, aby w tym drugim przypadku miał on zabezpieczony udział w posiedzeniach na prawach członka prezydium.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselSylwesterZawadzki">Projekt ustawy wyraźnie określa nadrzędną rolę rad w stosunku do komitetów kontroli społecznej. Rady narodowe powołują i dokonują zmian w składzie komitetów, powołują przewodniczącego i wiceprzewodniczących, uchwalają regulamin komitetów, uchwalają wytyczne dla ich działalności, rozpatrują składane co najmniej raz w roku sprawozdania komitetów. Bieżący nadzór nad działalnością komitetów sprawują prezydia rad narodowych. Poprawka zaproponowana przez komisje Sejmu podkreśla również, iż stosunek między komitetami kontroli społecznej a komisjami rady nie powinien być stosunkiem nadrzędności, a opierać się na ścisłym współdziałaniu.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselSylwesterZawadzki">Kontrola społeczna zmierza bowiem nie tylko do usunięcia konkretnych braków, naprawienia konkretnych naruszeń prawa, lecz musi sięgać głębiej do przyczyn określonych zjawisk oraz wyciągać wnioski ogólnej natury, które zapobiegałyby powstawaniu negatywnych zjawisk. Komitety kontroli społecznej, które zastępowałyby poszczególne organy kontroli, a nie wypełniałyby tego zadania, źle pojmowałyby swoje funkcje.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselSylwesterZawadzki">Usytuowanie komitetów w ścisłym powiązaniu z prezydiami rad i radami narodowymi daje im możliwość występowania z wnioskami, które mogą być przez rady narodowe przekształcane w obowiązujące terenowe organy administracji dyrektywy, ukierunkowywujące ich działalność w celu eliminowania negatywnych zjawisk.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselSylwesterZawadzki">Większość wojewódzkich zespołów poselskich w swych uwagach podkreślając rolę, jaką będzie odgrywał przewodniczący komitetu i jak wiele będzie zależało od jego autorytetu i jego usytuowania w terenowym systemie władzy postulowała, by przepisy dotyczące instytucji przewodniczącego zostały podniesione do rangi ustawowej. Zgodnie z powyższymi postulatami komisje proponują wprowadzenie do art. 81a ust. 4, który stwierdza: — „Pracą komitetu kontroli społecznej kieruje jego przewodniczący, który reprezentuje komitet w stosunkach z innymi organami i jednostkami organizacyjnymi oraz pełni funkcję rzecznika kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselSylwesterZawadzki">Jak z powyższego sformułowania wynika, w działalności przewodniczącego komitetu da się wyróżnić trzy podstawowe funkcje:</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselSylwesterZawadzki">po pierwsze — przewodniczenie na posiedzeniach komitetu;</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselSylwesterZawadzki">po drugie — reprezentowanie komitetu w stosunkach z innymi organami i jednostkami organizacyjnymi;</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselSylwesterZawadzki">po trzecie — pełnienie funkcji rzecznika kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselSylwesterZawadzki">Trzeba podkreślić, iż ta trzecia funkcja jest funkcją zupełnie nową. Jest więc rzeczą zupełnie zrozumiałą, że to nowatorskie ujęcie, oprócz głosów aprobaty i zainteresowania, spowodowało szereg niejasności, a nawet nieporozumień. Powołanie instytucji rzecznika należy rozumieć jako stworzenie swego rodzaju instancji odwoławczej, do której będzie mógł się zwrócić organ kontroli społecznej (np. związkowej, spółdzielczej lub samorządu mieszkańców) w przypadku, gdy nie otrzymuje odpowiedzi na wnioski pokontrolne lub gdy otrzymał wprawdzie odpowiedź, ale nie towarzyszą jej żadne kroki zmierzające do likwidacji sygnalizowanych zaniedbań.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselSylwesterZawadzki">Wstępny projekt uchwały Rady Państwa przewiduje cały szereg środków prawnych, które w takim przypadku może podjąć przewodniczący jako rzecznik kontroli społecznej, jeśli uzna zasadność odwołania. Wśród środków tych należy przykładowo wymienić: żądanie wyjaśnień od władz nadrzędnych nad skontrolowanymi jednostkami lub zwrócenie się w określonych sytuacjach o pomoc organów kontroli państwowej (np. w celu przeprowadzenia ekspertyz, kontroli finansowo-księgowej itp.) lub wystąpienie do właściwych organów o pociągnięcie do odpowiedzialności osób winnych zaniedbań lub naruszenia obowiązków. A wreszcie skierowanie sprawy do NIK, prokuratury, kolegium do spraw wykroczeń, a także możliwość wystąpienia o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem lub interesem społecznym.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselSylwesterZawadzki">Jak z powyższego wynika instytucja rzecznika powinna stanowić poważne wzmocnienie skuteczności dotychczasowych form kontroli społecznej. Jej wprowadzenie w życie będzie miało określone znaczenie profilaktyczne, skłaniające organy państwowe i jednostki gospodarcze do bardziej wnikliwego rozpatrywania wniosków i zaleceń pokontrolnych. Nie wydaje się jednak, aby temu celowi mogło sprzyjać rozumienie funkcji rzecznika jako funkcji jeszcze jednego biura skarg, które ma załatwić wszystkie dotychczas nie załatwione skargi obywateli. Prowadziłoby to do skierowania działalności komitetów na zupełnie inne tory i sprzeczne byłoby z zasadą, iż komitety nie mają na celu zastąpienia istniejących organów, a więc również terenowych organów administracji państwowej, do których z racji sprawowanych funkcji należy — zgodnie z ustalonym przez Kodeks postępowania administracyjnego trybem — załatwianie skarg i wniosków obywateli.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselSylwesterZawadzki">Do komitetów kontroli społecznej nie będzie należało załatwianie skarg w zastępstwie istniejących biur i urzędów, lecz analizowanie funkcjonowania instytucji skarg. W centrum ich uwagi powinna znajdować się kontrola prawidłowości załatwiania skarg i wniosków obywateli przez poszczególne instytucje i urzędy. Z tego punktu widzenia indywidualne skargi będą stanowić ważne informacje dla komitetów, sygnalizujące im potrzebę zajęcia się funkcjonowaniem określonych instytucji. Projekt ustawy stwierdza w związku z powyższym, iż komitety — „podejmują interwencje uzasadnione informacjami o wadliwej działalności organów i instytucji państwowych, gospodarczych, spółdzielczych i społecznych oraz jednostek gospodarki nie uspołecznionej lub wnioskami zmierzającymi do usprawnienia tej działalności”.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselSylwesterZawadzki">Dążąc do zabezpieczenia skuteczności kontroli społecznej, projekt ustawy zwraca uwagę ponadto na następujące zadania i środki działania komitetów:</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselSylwesterZawadzki">— czuwanie nad właściwym reagowaniem przez wszystkie organy i instytucje na krytykę, zwłaszcza na krytykę ze strony radnych lub prasy, radia i telewizji, — współdziałanie z organami kontroli państwowej i politycznej, sygnalizując im ujawnione przez kontrolę społeczną poważniejsze zjawiska negatywne, — współdziałanie ze związkami zawodowymi w zakresie włączania załóg pracowniczych do aktywnego udziału w ujawnianiu i eliminowaniu zjawisk negatywnych, — występowanie do właściwych organów, a w szczególności do organów kontroli państwowej lub organów ścigania z wnioskami o zastosowanie odpowiednich środków wobec osób winnych zaniedbań lub naruszenia obowiązków.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselSylwesterZawadzki">Wybór ze strony komitetów kontroli społecznej jednego lub kilku spośród wielu środków, które stawia projekt ustawy do ich dyspozycji, a które ulegną dalszej konkretyzacji w uchwale Rady Państwa, będzie zależał całkowicie od oceny lokalnych warunków i ich efektywności w konkretnych przypadkach. W związku jednak z poszczególnymi wypowiedziami, które kładły w toku dyskusji akcent na konieczność wyposażenia komitetów przede wszystkim w uprawnienia do nakładania kar w postaci grzywien i mandatów karnych, warto zauważyć, że w działaniu organów społecznych nie zawsze są to środki najbardziej właściwe, że dla organów kontroli społecznej najbardziej typowe i w rzeczywistości najbardziej skuteczne są te, które zmierzają do uruchomienia presji opinii publicznej. Wśród środków tego typu można mieć na uwadze tego rodzaju, jak np. podawanie niespornie stwierdzonych faktów świadczących o przewinieniu pracownika do i wiadomości załogi danego zakładu pracy, organizacji, do której pracownik należy lub właściwemu organowi samorządu mieszkańców. Komitety będą ponadto miały możność rozpatrywania informacji terenowych organów administracji państwowej, kierowników zjednoczeń i przedsiębiorstw o realizacji skierowanych do nich lub jednostek im podległych wniosków pokontrolnych.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselSylwesterZawadzki">Z punktu widzenia podniesienia efektywności kontroli społecznej istotne znaczenie mają gwarancje ochrony prawnej kontrolerów społecznych. Zgodnie z postulatami wojewódzkich zespołów poselskich komisje wnoszą o wyraźne sprecyzowanie w art. 81c ust. 4, iż chodzi tu o zapewnienie ochrony prawnej, która przysługuje funkcjonariuszom publicznym oraz o rozciągnięcie jej nie tylko na osoby wchodzące w skład komitetów kontroli społecznej, lecz również na kontrolerów społecznych jednostek organizacyjnych i organizacji społecznych, upoważnionych do sprawowania kontroli społecznej, — „podczas wykonywania przez nich czynności kontrolnych na zlecenie komitetu kontroli społecznej bądź kontroli objętych koordynacją tego komitetu”.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselSylwesterZawadzki">Jest rzeczą oczywistą, że ustawa może stworzyć jedynie ogólne podstawy prawne działania komitetów. Nie może zmierzać do nadmiernie szczegółowych rozwiązań, zarówno z tego względu, iż wykraczałoby to poza ramy ustawy o radach narodowych, jak również i z tego względu, że mamy do czynienia z zupełnie nową instytucją. W tym przypadku rozwiązania prawne muszą być na tyle elastyczne, aby mogły znaleźć zastosowanie do różnych sytuacji w poszczególnych jednostkach terytorialnych, a więc mogły sprzyjać eksperymentowaniu i pozwalały na zbliżanie się stopniowe do optymalnych rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselSylwesterZawadzki">Uwaga powyższa odnosi się nie tylko, do ustawy, lecz także do aktu wykonawczego w postaci uchwały Rady Państwa. Projekt ustawy zawiera w art. 81d ust. 3 katalog spraw, które mają być ,w tym akcie uregulowane.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselSylwesterZawadzki">W oparciu o zgłoszone w toku konsultacji wnioski WZP, komisje przedłożyły szereg uwag odnośnie do kierunków rozwiązań zaproponowanych w akcie wykonawczym. Dotyczą one tak istotnych zagadnień, jak kwestia składu i liczebności komitetów kontroli społecznej, odformalizowanie stosunków między nimi a organami kontroli społecznej, funkcja sprawowania nadzoru oraz uregulowanie spraw związanych z obsługą techniczno-organizacyjną komitetów kontroli społecznej, a także zapewnienie większej zwartości i przejrzystości całości przepisów. Wiele więc będzie zależało zarówno od uchwały Rady Państwa, jak również od jej zwierzchniego nadzoru, zwłaszcza w okresie wdrażania w życie ustawy.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselSylwesterZawadzki">Można spodziewać się, że dyskusja, która towarzyszy powstaniu komitetów, a następnie fakt ich powołania przez rady narodowe wszystkich stopni, przyczyni się do ożywienia kontroli społecznej, do rozwinięcia szerokiego ruchu społecznego na rzecz walki ze zjawiskami ujemnymi w pracy różnego rodzaju ogniw aparatu państwowego i gospodarczego. Rozwój inicjatywy społecznej w tym zakresie nie zmierza do zastąpienia i nie może zastąpić kontrola zawodowej wykonywanej przez organy państwowe. Życie wysuwa konieczność rozwijania i zwiększania skuteczności zarówno kontroli państwowej, jak i kontroli społecznej, a także ścisłego współdziałania ze sobą obu tych rodzajów kontroli. Wprawdzie kontrola społeczna nie dysponuje tymi walorami, którymi dysponuje kontrola państwowa, jak np. fachowa wiedza specjalistyczna kontrolerów, wieloletnie ich doświadczenie w wykonywaniu funkcji kontrolnych, znajomość przepisów prawnych, dysponuje ona jednak takimi cechami, które czynią z niej niezastąpiony oręż, jak wrażliwość na sprawy ludzkie, spojrzenie na działalność organów państwowych z pozycji obywatela i oceny skutków społecznych, niezależność służbowa kontrolerów społecznych, masowa skala przeprowadzanych kontroli, dysponowanie środkami presji społecznej, które w wielu przypadkach wykazują nie mniejszą skuteczność jak środki administracyjne i karne.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselSylwesterZawadzki">Wzajemne uzupełnianie się kontroli społecznej i zawodowej stanowi podstawę dalszego pogłębiania wzajemnej między nimi współpracy, do czego powinny przyczyniać się przede wszystkim komitety kontroli społecznej przy radach narodowych stopnia wojewódzkiego. W odniesieniu więc do kontroli ma również pełne zastosowanie dyrektywa VI i VII Zjazdu PZPR, która wskazywała na konieczność jednoczesnego działania w obu kierunkach, usprawnienia fachowych organów administracji i jednoczesnego podnoszenia rangi organów przedstawicielskich, co w przypadku kontroli oznacza konieczność umacniania kontroli państwowej i jednoczesnego podnoszenia rangi i rozwijania kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselSylwesterZawadzki">Wysoki Sejmie! Przeprowadzona konsultacja uwypukliła z całą wyrazistością związek projektowanych rozwiązań w zakresie kontroli społecznej zarówno z aktualnymi zadaniami, które stoją przód naszym społeczeństwem w obecnym okresie, jak również ich związek z długofalowymi celami naszego ustroju.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselSylwesterZawadzki">Jeśli chodzi o aktualne zadania, to wprowadzenie komitetów wiąże się niewątpliwie z koniecznością bardziej zdecydowanego przeciwstawienia się negatywnym zjawiskom w naszym życiu państwowym, gospodarczym i społecznym. Nie zmierzając bynajmniej do wyczerpującego ujęcia tego zagadnienia, projekt ustawy wskazuje na potrzebę ukierunkowania działalności komitetów w takich dziedzinach, jak problem gospodarności, zaspokajanie potrzeb ludności, ochrona mienia społecznego i praw obywateli, umacnianie dyscypliny społecznej. Rozwiązywanie tych wszystkich problemów nie jest możliwe bez szerszego niż dotychczas współudziału samych obywateli i ich pełniejszego zaangażowania przez różne formy kontroli społecznej. Temu celowi będzie służyć niewątpliwie lepiej zharmonizowany dzięki ustawie system kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselSylwesterZawadzki">Podkreślając znaczenie długofalowe projektu ustawy, trzeba przede wszystkim mieć na uwadze, że kontrola społeczna stanowi w warunkach państwa socjalistycznego zasadniczą i najszerzej stosowaną formę udziału mas pracujących w rządzeniu państwem. Postęp w rozwijaniu kontroli społecznej oznacza postęp w rozwoju demokracji socjalistycznej, w umacnianiu zasad równości i sprawiedliwości społecznej, w pogłębianiu w szerokich kręgach społecznych poczucia współgospodarza kraju.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselSylwesterZawadzki">Pragnę wyrazić głębokie przekonanie, że przedłożony na dzisiejszym posiedzeniu projekt ustawy przyczyni się również do realizacji tego długofalowego celu. Z tym głębokim przekonaniem z upoważnienia Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Prac Ustawodawczych — wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o zmianie ustawy o radach narodowych wraz z przedłożonymi poprawkami.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Zdzisław Żandarowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselZdzislawZandarowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Na II Krajowej Konferencji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysz Edward Gierek powiedział: — „W ostatnich latach nastąpił w naszym kraju rozwój różnych form społecznej kontroli. Ma on zasadnicze znaczenie dla podnoszenia efektywności gospodarowania, dla walki z niegospodarnością i marnotrawstwem, dla umocnienia dyscypliny społecznej. Stanowi jedną z podstawowych form udziału mas w rządzeniu. Przynosi duże efekty wychowawcze, umacnia współodpowiedzialność obywatelską, kształtuje klimat zaangażowania w sprawy publiczne”.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselZdzislawZandarowski">Wysunięta przez I Sekretarza KC naszej partii idea powołania przy radach narodowych komitetów kontroli społecznej oznacza nowy, ważny krok na drodze rozwoju demokracji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselZdzislawZandarowski">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w swej praktyce konsekwentnie zmierza do zwiększenia udziału ludzi pracy w rządzeniu, we współdecydowaniu o najważniejszych sprawach kraju, poszczególnych regionów i środowisk. Wynika to z fundamentalnych założeń ustroju socjalistycznego, w którym demokracja oznacza faktyczny wpływ obywateli na tok spraw publicznych, w którym aktywność i inicjatywy społeczne są siłą motoryczną rozwoju.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselZdzislawZandarowski">Powinnością partii jako przewodniej siły narodu jest tworzenie warunków sprzyjających wykorzystaniu tego ogromnego potencjału społecznego, jakim jest obywatelskie zaangażowanie w życie kraju i narodu.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselZdzislawZandarowski">Socjalistyczna demokracja urzeczywistnia się szczególnie konkretnie i efektywnie w procesach podejmowania, realizacji oraz kontroli wykonania decyzji.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselZdzislawZandarowski">Mamy obecnie w naszym kraju rozbudowany system kontroli społecznej i bogactwo jej form: od kontroli komisji rad narodowych, przez kontrolę związków zawodowych, organizacji społecznych i spółdzielczych, aż do instytucji zajmujących się rozpatrywaniem i załatwianiem indywidualnych skarg i wniosków obywateli.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselZdzislawZandarowski">Czy możemy wszakże uznać, że nasz system kontroli społecznej w pełni odpowiada współczesnym potrzebom społeczeństwa, że wszystkie dziedziny życia społeczno-gospodarczego są należycie nią objęte? Tak nie jest i mamy świadomość, że występuje nadal zapotrzebowanie na sprawną i efektywną kontrolę społeczną.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselZdzislawZandarowski">Główną i obiektywną tego przyczyną jest rozszerzający się zakres działania państwa i jego zadań we wszechstronnym zaspokajaniu potrzeb ludzi pracy. Mamy tu na uwadze zadania w dziedzinie gospodarki, handlu, transportu i szeroko rozumianej sfery usług. Im większy zakres świadczeń ze strony państwa, im lepiej chce ono spełnić oczekiwania obywateli — tym bardziej złożone i trudniejsze obowiązki spadają na jego organy, a więc tym wnikliwszego wymagają wsparcia ze strony kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselZdzislawZandarowski">Jednocześnie w warunkach budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego i rosnącej aktywności obywateli pojawia się potrzeba coraz pełniejszego włączania szerokich rzesz ludzi pracy do wzajemnego wychowawczego oddziaływania na stosunek współobywateli do spraw społecznych. Rozległość i złożoność stojących przed nami zadań w każdej dziedzinie życia rodzi zapotrzebowanie na autentyzm społecznego osądu, na inicjatywę i kompetentne działania, wsparte społecznikowską pasją i obywatelską troską.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselZdzislawZandarowski">Wśród przyczyn rozwoju kontroli społecznej wymienić trzeba także zjawiska społecznie negatywne, jak: niegospodarność i rozrzutność, tendencje partykularne i grupowe, klikowość i sobiepaństwo, urządzenie się kosztem innych i znieczulenie na troski ludzi pracy. W sytuacji niepełnego zaspokojenia potrzeb na określone dobra, towary czy świadczenia, czujne oko kontroli społecznej zapobiec może niesprawiedliwościom, uchronić przed egoizmem jednostek. I choć wymienione zjawiska nie są masowe, to przecież przez swą rażącą sprzeczność z regułami współżycia społecznego, nie mogą być tolerowane, trzeba przeciw nim organizować opinię publiczną.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselZdzislawZandarowski">Jeśli więc widzimy przyczyny dużego w społeczeństwie zapotrzebowania na kontrolę społeczną rozumiemy je jako społeczny nakaz zwiększenia skuteczności istniejących form kontroli społecznej, lepszej koordynacji ich działania oraz skuteczniejszego egzekwowania zaleceń pokontrolnych.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselZdzislawZandarowski">Z dążenia do zwiększania skuteczności całego systemu kontroli społecznej zrodził się na II Krajowej Konferencji Partyjnej postulat, nad którego urzeczywistnieniem w prawnym kształcie dziś obradujemy.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselZdzislawZandarowski">Wysoki Sejmie! W proponowanych rozwiązaniach prawnych komitet kontroli społecznej jawi się jako czynnik wzmacniający jakościowo działalność kontrolną funkcjonujących w naszym kraju ogniw kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselZdzislawZandarowski">Umiejscowienie komitetów kontroli społecznej przy radach narodowych nadaje tym komitetom wysoką rangę społeczną, wiążąc ich działalność z przedstawicielskim organem władzy państwowej, wyrazicielem opinii społecznej i podstawowym organem samorządu, zespoli mocniej kontrolę społeczną z głównym nurtem życia terenu. Jednocześnie rady narodowe uzyskują nowy instrument umacniający ich więź ze społeczeństwem i pogłębiający ich oddziaływanie na sprawy swego terenu, wzbogacający ich wiedzę o problemach nurtujących wyborców.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselZdzislawZandarowski">W naszych warunkach ustrojowych kontrola społeczna jest wielostronnym procesem, który wymaga szerokiego współdziałania opinii, udziału załóg robotniczych i kolektywów pracowniczych, zaangażowania wszystkich organizacji społecznych i politycznych, wszystkich form samorządu. Trafność i rezultaty kontroli zależne są bowiem w dużej mierze od tego, czy wytwarza ona społeczny klimat do ujawniania i zwalczania złych zjawisk, czy kształtuje atmosferę nietolerancji wobec wszelkiego zła, niegospodarności i marnotrawstwa.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselZdzislawZandarowski">Dlatego najważniejszym zadaniem komitetów kontroli społecznej, do którego zostają one powołane, jest zapewnienie skuteczności i efektywności kontroli. W tym celu dokonywać one będą okresowo głębokiej analizy negatywnych zjawisk społecznych ujawnianych przez kontrolę, sięgać do ich przyczyn i źródeł, oceniać skuteczność usuwania niedomagań i przedkładać radzie narodowej swoje uwagi i wnioski dotyczące poprawy sytuacji w kontrolowanych dziedzinach życia i działalności.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselZdzislawZandarowski">Chcemy, by kontrola w ogóle, a komitety kontroli społecznej w szczególności miały w polu swego widzenia przede wszystkim stałe dążenie do poprawy gospodarności, do wyszukiwania i wykorzystywania rezerw we wszystkich dziedzinach naszego życia, do lepszego zaspokajania potrzeb ludności, a więc rzetelność pracy handlu, gastronomii, jakość i asortyment artykułów rynkowych, poziom świadczonych usług, budownictwo mieszkaniowe, gospodarkę komunalną i mieszkaniową, w tym terminowość i jakość przekazywanych mieszkań, ochronę środowiska, zdrowie, opiekę nad dziećmi, ludźmi starymi i chorymi, kulturę załatwiania spraw przez urzędy. Jest to na pewno niepełna lista zagadnień i dziedzin życia, wymagających wnikliwej i skutecznej kontroli społecznej i wskazujących na ich doniosłość społeczną i gospodarczą, na jej bezpośrednie znaczenie dla poprawy codziennego bytu ludności.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselZdzislawZandarowski">Jednym z ważnych zadań komitetów kontroli społecznej będzie czuwanie nad właściwym reagowaniem na krytykę przez wszystkie ogniwa państwowe, gospodarcze, spółdzielcze i społeczne, a zwłaszcza na krytykę ze strony radnych oraz prasy, radia i telewizji. Zapewne wpłynie to na zwiększenie skuteczności krytyki jako doniosłego i wypróbowanego oręża kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselZdzislawZandarowski">Komitety kontroli społecznej — nie zastępując istniejących instytucji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków obywateli — będą oceniały okresowo załatwianie tychże skarg i wniosków i na tej podstawie formułowały będą propozycje i postulaty zmierzające do ulepszania tej formy sygnalizowania i usuwania bolączek społecznych.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselZdzislawZandarowski">Nasz system kontroli — zarówno profesjonalnej, jak i społecznej — łączy wysokie przedmiotowe wymagania z rzeczowym podejściem do życia i działalności, surowe kryteria ocen wypełniania obowiązków i zadań przez zainteresowanych z głębokim wszechstronnym i życzliwym wglądem w kontrolowane dziedziny, zmierza do ulepszania pracy, usuwania trudności, niesie radę i pomoc ludziom pracy — a jednocześnie wpływa ostrzegawczo na tych, którzy mniemają, że ich niesumienność będzie niezauważona i tolerowana. Cały proces kontroli powinien odpowiadać społecznym i humanistycznym zasadom i celom społeczeństwa socjalistycznego, jakie budujemy.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselZdzislawZandarowski">Wszystkie te względy wymagają, aby działalność kontrolną prowadzili ludzie kompetentni i doświadczeni, łączący wnikliwość w dochodzeniu prawdy z życzliwością, pryncypialność z umiejętnością głębokiego wejrzenia w złożone zazwyczaj sytuacje, w często niewymierne i mało widoczne, ale bardzo istotne czynniki wyróżniające dobrą i złą robotę, dobre i złe intencje.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselZdzislawZandarowski">Zadania komitetów kontroli społecznej wymagają ich ścisłej współpracy z państwowymi i politycznymi organami kontroli, które powinny udzielać im wszechstronnej pomocy. Projekt ustawy stwarza po temu właściwe ramy i warunki.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselZdzislawZandarowski">Obywatele Posłowie! Zgodnie z praktyką polityczną ostatnich lat, polegającą na przedkładaniu opinii publicznej do konsultacji projektów rozwiązań szczególnie ważnych społecznie kwestii, projekty ustawy i uchwały Rady Państwa dotyczące zasad powoływania i funkcjonowania komitetów kontroli społecznej zostały poddane szerokim konsultacjom z wyborcami, z prezydiami rad narodowych wszystkich stopni, z działaczami FJN i związków zawodowych oraz z aktywem organizacji społeczno-zawodowych, które organizują ogniwa kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselZdzislawZandarowski">Projekty ustawy i uchwały Rady Państwa, dotyczące komitetów kontroli społecznej, spotkały się z powszechnym zainteresowaniem społeczeństwa, budząc duże nadzieje na dalsze doskonalenie funkcjonowania kontroli społecznej oraz z pełną aprobatą celów, roli i miejsca komitetów kontroli społecznej. Jednocześnie konsultacje spełniły dodatkowo istotną rolę informacyjną, wzbogacając wiedzę ich uczestników o organizacji, roli i uprawnieniach kontroli społecznej w ogóle w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselZdzislawZandarowski">Łącznie odbyło się około 3 tysięcy spotkań z udziałem ponad 51 tysięcy uczestników i zgłoszono na nich około 300 wniosków, propozycji i uwag. Poważny udział w upowszechnianiu idei powołania komitetów kontroli społecznej oraz w dyskusji nad szczegółowymi unormowaniami prawnymi miała prasa, radio i telewizja.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselZdzislawZandarowski">W sposób wyczerpujący odniósł się do spożytkowania wyników konsultacji poseł sprawozdawca prof. Sylwester Zawadzki. Nawiązując do jego wystąpienia chcę podkreślić, że w opinii uczestników konsultacji podstawowe znaczenie ma koordynacyjna i inspiratorska funkcja komitetów kontroli społecznej. Wiązano z nią nadzieje na lepsze spożytkowanie istniejących obecnie ogniw kontrolnych, które sterowane dotąd przez różne ośrodki dyspozycyjne, pracowały czasem nie dość systematycznie i pomijały często różne obszary życia wymagające społecznej kontroli.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselZdzislawZandarowski">W toku konsultacji przestrzegano także, aby powołanie komitetów kontroli społecznej nie oznaczało deprecjonowania dotychczasowych form kontroli społecznej. Nie podzielamy takich obaw, aczkolwiek nie uważamy, że można przechodzić nad nimi do porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselZdzislawZandarowski">Projekt dyskutowanej ustawy wyraźnie stwierdza, że komitety kontroli społecznej nie mają zastępować istniejących organów kontroli społecznej ani ograniczać ich uprawnień i zakresu działania, lecz przez koordynację i ukierunkowywanie wpływać na zwiększanie skuteczności ich pracy. Jednocześnie komitety kontroli społecznej wspomagać będą wszystkie ogniwa kontroli społecznej przez operatywne egzekwowanie ich zaleceń pokontrolnych, co — jak wiemy — jest najsłabszą stroną kontroli. Powstanie komitetów kontroli społecznej przyczynić się także powinno do zwiększenia liczby aktywnych ludzi — uczestniczących w realizacji zadań pokontrolnych, zapewnić im wyższy status społeczny, mocniejszą ochronę prawną.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselZdzislawZandarowski">Uprawnienia, jakie chcemy nadać komitetom kontroli społecznej, pozwolą im najogólniej biorąc, umacniać pozycję nie tyle i nie przede wszystkim własną, lecz w ogóle kontroli społecznej jako takiej — związkowej, samorządowej, spółdzielczej.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselZdzislawZandarowski">Tej pozycji służyć będzie także autorytet miejscowego przedstawicielskiego organu władzy państwowej, bowiem to właśnie radzie narodowej i jej prezydium komitet kontroli społecznej przedkładał będzie analizy zjawisk ujawnianych w wyniku kontroli, a rada narodowa jako gospodarz terenu ma wystarczające uprawnienia do zagwarantowania szacunku dla słusznego stanowiska komitetu kontroli społecznej. Jak dotychczas rozproszone ogniwa kontroli społecznej nie mają za sobą tak autorytatywnego mocodawcy.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselZdzislawZandarowski">W wyniku przyjęcia przez Sejm omawianej dziś ustawy nie nastąpią także uszczuplenia uprawnień kontrolnych komisji rad narodowych. Rady narodowe kierują całokształtem rozwoju gospodarczego swojego terenu, a jednym z elementów funkcji kierowania jest i pozostaje kontrola społeczna. Nacelowana jest ona w przypadku praktyki rad narodowych zarówno na przestrzeganie praworządności ludowej, ochronę własności społecznej i zabezpieczenie praw obywateli, jak na walkę z przejawami biurokratyzmu i samowoli w stosunku do obywateli, a jednocześnie na wykonywanie planów społeczno-gospodarczego rozwoju terenu i budżetu.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselZdzislawZandarowski">Zmieniają się natomiast warunki osiągania skuteczności tej kontroli, bowiem kompetencje komitetu, jego skład osobowy i powiązania z prezydium rady narodowej umożliwiają pełną koordynację i zharmonizowanie działalności kontrolnej wszystkich organów kontroli społecznej z działalnością kontrolną rad i ich komisji. Nie trzeba udowadniać, że taka koordynacja społecznego wysiłku kontrolnego może tylko przynieść korzyść interesowi społecznemu. Będzie więc komitet kontroli społecznej czynnikiem umacniającym władcze funkcje rad narodowych, rozszerzającym społeczną bazę oddziaływania rad i płaszczyznę ogniskowania wysiłków różnych organizacji społecznych w pracy dla dobra mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselZdzislawZandarowski">Wysoka Izbo! Omawiany dziś projekt powołania komitetów kontroli społecznej wraz z projektowaną uchwałą Rady Państwa o zasadach funkcjonowania tych komitetów stanowią spójną, logiczną całość. Proponowana regulacja prawna nie wiąże działania przyszłych komitetów kontroli społecznej drobiazgowymi przepisami, pozostawiając im znaczną swobodę dla wykrystalizowania się w praktyce zasad ich pracy.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselZdzislawZandarowski">W toku konsultacji zgłoszono postulaty prawnych rozstrzygnięć w wielu szczegółowych kwestiach. Uważamy, że niektóre z tych postulatów spożytkować należy w toku szkolenia przyszłych członków komitetów kontroli społecznej, inne mogą być pozostawione do swobodnego uznania komitetom. Jest pewne, że w regulaminach pracy komitetów powinna znaleźć odbicie także ich własna inicjatywa, dyktowana zróżnicowaniem regionalnym, środowiskowym oraz zależnym od stopnia rady narodowej. Zbyt szczegółowa centralna regulacja mogłaby przerodzić się w szablon, utrudniający właściwe funkcjonowanie komitetów kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselZdzislawZandarowski">Mamy świadomość faktu, że w tak doniosłej sferze, jaką jest kontrola społeczna, najlepsze nawet rozwiązania prawne wytyczają jedynie ogólne ramy działania. Żywą treścią wypełni je dopiero zaangażowana, obywatelska postawa tysięcy działaczy powołanych do komitetów kontroli społecznej. Od ich pracy i umiejętności, doświadczenia i nieustępliwości zależeć będzie spełnienie tak powszechnie wyrażanych nadziei społeczeństwa na zdynamizowanie całego systemu kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselZdzislawZandarowski">Partia nasza tworzyć będzie korzystne warunki do pracy komitetów, odpowiedni społeczny klimat wokół ich działalności. Zwrócimy baczną uwagę wszystkich instancji partyjnych na odpowiedni dobór kandydatów na członków komitetów kontroli społecznej — na przewodniczących komitetów — kierując się wysokimi walorami ideowymi i fachowymi, jakimi powinni legitymować się kandydaci do tej odpowiedzialnej służby społecznej. Wespół z instancjami sojuszniczych stronnictw politycznych, razem z komitetami FJN zrobimy wszystko, by komitety kontroli społecznej efektami swej pracy zyskały społeczne uznanie.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselZdzislawZandarowski">Wysoki Sejmie! Klub Poselski PZPR będzie głosował za przyjęciem przedłożonego Wysokiej Izbie projektu ustawy o zmianie ustawy o radach narodowych, dając wyraz głębokiemu przekonaniu, że powołując do życia komitety kontroli społecznej czynimy dalszy poważny krok w pogłębianiu demokracji socjalistycznej w interesie ludzi pracy i budownictwa socjalistycznego w naszym kraju. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Zygmunt Surowiec.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselZygmuntSurowiec">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt wyrazić stanowisko wobec projektu ustawy, mocą której nowe treści — niezwykle ważne z punktu widzenia politycznego i społecznego — wypełnią obowiązującą ustawę o radach narodowych. Reprezentowany przeze mnie Klub Poselski w całej rozciągłości popiera rozważaną dziś na forum Sejmu inicjatywę ustawodawczą Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselZygmuntSurowiec">Debatujemy nad projektem ustawy przewidującej powołanie do życia — przy radach narodowych wszystkich szczebli — komitetów kontroli społecznej. Racje najwyższego rzędu przemawiają za praktycznym urzeczywistnieniem tego zamierzenia. Bowiem przyświeca mu cel zasadniczy: wsparcie stale rozwijanego w naszym kraju procesu socjalistycznej demokracji, której integralnym i ogromnie ważnym składnikiem jest system kontroli społecznej, zwłaszcza kontroli sprawowanej przez rady narodowe jako przedstawicielskie organy władzy państwowej i zarazem podstawowe organy samorządu społecznego.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselZygmuntSurowiec">Od pierwszych dni Polski Ludowej wielką wagę przywiązujemy do zwiększenia faktycznego udziału obywateli w rządzeniu państwem, rozszerzania bezpośredniego uczestnictwa szerokich rzesz ludzi pracy w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym. Urzeczywistnianiu idei ludowładztwa dobrze służyły zasady konstytucyjne , przeobrażenia społeczno-ustrojowe, dokonywane reformy usprawniające działalność władzy i administracji terenowej. Wiele uczyniliśmy już w trosce o to, aby nieustannie doskonalić funkcjonowanie państwa jako całości oraz poszczególnych jego organów, instytucji i jednostek organizacyjnych, gdzie może coraz pełniej przejawiać się obywatelska aktywność.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselZygmuntSurowiec">Naturalną tego konsekwencją jest kształtowanie we wszystkich środowiskach społecznych wielce pożądanych postaw, których cechą przestaje być — tak bardzo rozpowszechniony w warunkach kapitalizmu — egoizm i partykularyzm. Nowe postawy znamionuje widzenie spraw i problemów, jakie niesie nam życie w kategoriach ogólnego interesu społecznego, w kategoriach interesu państwa i całego narodu.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselZygmuntSurowiec">Ludzie pracy na wsi i w mieście identyfikują się dzisiaj z ludowym państwem, jego dobro uważają za swoje własne, interes społeczny i ogólnonarodowy — za swój i nasz interes wspólny, niepodzielny. Stanowi to jakże żywotną przesłankę umacniania obywatelskiej dyscypliny i poczucia odpowiedzialności za wszystko, co składa się na nasze życie dzisiejsze i na perspektywę naszego jutra. Jest zatem wytłumaczenie społecznego faktu, że miejsce obojętności zajmują postawy i działania sprzeciwiające się wszelkim ujemnym zjawiskom, takim jak niegospodarność, bezduszność, niedbalstwo, opieszałość w wykonywaniu obowiązków, biurokratyczne podejście do ludzkich spraw, sobiepaństwo i prywata, a także zdarzające się wynaturzenia w stosunkach urząd — obywatel oraz w funkcjonowaniu komórek administracyjnych, instytucji użyteczności publicznej, zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselZygmuntSurowiec">W ujawnianiu i zwalczaniu negatywnych zjawisk społecznych coraz większą rolę powinna odgrywać właśnie kontrola społeczna, która angażuje do działań na tym polu szerokie rzesze obywateli. Społeczne zaangażowanie ludzi pracy, ludzi wrażliwych, posiadających cywilną odwagę i bezkompromisowych tam, gdzie trzeba przeciwstawić się złu — przynosi zawsze oczekiwany rezultat.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselZygmuntSurowiec">Wymóg rozwoju i doskonalenia wszystkich form kontroli społecznej jest szczególnie aktualny w okresie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Doskonalenie to polegać powinno przede wszystkim na wyraźnym wzmocnieniu i zwiększeniu skuteczności kontroli społecznej, na sprawnej koordynacji podejmowanych w tym zakresie działań i na coraz bardziej konsekwentnym egzekwowaniu zaleceń i wniosków pokontrolnych. Instytucją najbardziej powołaną do wypełniania tych funkcji są rady narodowe ze względu na ich pozycję ustrojową jako przedstawicielskich organów władzy państwowej i samorządu społecznego. Aby mogły one jeszcze lepiej niż dotychczas spełniać swoje funkcje, konieczne stawało się wyposażenie rad narodowych w nowe, prawno-organizacyjne instrumenty działalności kontrolnej.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselZygmuntSurowiec">II Krajowa Konferencja Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wskazała kierunki i sposób rozwiązania tego doniosłego problemu. Również w deklaracji wyborczej Frontu Jedności Narodu ze stycznia bieżącego roku, nawiązując do wskazań partii, zapowiedziane zostały praktyczne przedsięwzięcia w tej mierze. Praca nad projektem ustawy, rozpatrywanej dziś przez Wysoką Izbę, wzbudziła żywe zainteresowanie szerokich kręgów społeczeństwa, które brało aktywny udział w dyskusjach, jakie prowadzono w okresie konsultowania projektu. Pragnę podkreślić, że ta sprawa w wysokim stopniu interesuje naszą wieś, czego świadectwem są liczne głosy chłopów, w tym także wypowiedzi członków naszego Stronnictwa na zebraniach i zjazdach organizacji terenowych.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselZygmuntSurowiec">Jesteśmy przekonani, że społeczeństwo wiejskie z zadowoleniem i pełną aprobatą przyjmie omawianą ustawę, traktując jej postanowienia jako dobitny wyraz konsekwentnego spełniania zapowiedzi, realizowania wytycznych programu politycznego oraz generalnych założeń znowelizowanej Konstytucji PRL, która określiła wysoką rangę organów społecznych w naszym systemie politycznym, mocno zaakcentowała znaczenie obywatelskiej aktywności, warunkującej dalszy rozwój socjalistycznej demokracji.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselZygmuntSurowiec">Będzie rzeczą niezmiernie ważną bezzwłoczne, sprawne, zgodne z duchem i literą rozpatrywanej ustawy, wcielenie w życie wszystkich zawartych w niej przepisów. Idzie o to, aby w toku powoływania komitetów kontroli społecznej działać z pełną, ugruntowaną znajomością całej treści nowego aktu prawnego: działać z rozwagą, rozeznaniem spraw, a przede wszystkim ludzi, którzy będą kandydować do składu komitetów. W ich osobowym składzie powinny znaleźć się jednostki zaangażowane, aktywne, energiczne, cieszące się autorytetem w środowisku, a przy tym zdolne do skupienia wokół każdego komitetu szerszych zespołów ludzkich, czynnie wspierających ruch kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselZygmuntSurowiec">Należy zapobiegać nieporozumieniom, rozpraszać wątpliwości czy niejasności, jakie mogą nasuwać się w praktyce. Wszędzie trzeba mieć całkowitą jasność co do tego, że komitety kontroli społecznej nie mają zastępować dotychczas istniejących ogniw i organów kontroli społecznej ani też ograniczać ich uprawnień i zakresu działania. Wprost przeciwnie — nowo powołane komitety, realizując swe zadania kontrolne, mają przede wszystkim działać na rzecz umacniania roli i znaczenia całego systemu społecznego kontroli na terenie podległym danej radzie narodowej, mają koordynować i doskonalić pracę poszczególnych ogniw tej kontroli, zapewniając jej coraz większą skuteczność. Słowem — główny sens powołania komitetów polega na tym, aby nadać większego rozmachu działalności wszystkich organów kontroli społecznej. Może to nastąpić przez aktywizowanie ich pracy, zespolenie ich wysiłków oraz udzielenie pomocy we wcielaniu w życie wniosków wynikających z działalności kontrolnej.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselZygmuntSurowiec">Wysoka Izbo! Odpowiedzialne i trzeba przyznać niełatwe zadania staną przed komitetami kontroli społecznej w gminach. Funkcje kontrolne spełniają tam zwłaszcza komisje gminnych rad narodowych, ogniwa samorządu rolniczego i spółdzielczego, zespoły wyłaniane przez zebrania wiejskie jako organy samorządu mieszkańców wsi. Istnieją ponadto na terenie gmin instytucje i zakłady pracy, w których funkcjonuje czynnik społecznej kontroli organizowanej przez samorząd robotniczy i związki zawodowe. Każda z tych form kontroli społecznej zachowuje nadal swą użyteczność, ma określoną rolę do spełniania. Jednak z natury rzeczy rola ta musi być ograniczona tylko do pewnych wycinków życia wiejskiego, gdyż np. społeczni kontrolerzy w GS zainteresowani są wyłącznie sferą działania tej instytucji. W przypadku zaś poszczególnych komisji gminnej rady narodowej funkcje kontrolne stanowią tylko jedno z ich zadań, zwykle nie zaliczanych do najważniejszych.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselZygmuntSurowiec">Zupełnie inaczej ma się sprawa z komitetami kontroli społecznej. Koncentrować one będą działalność na swym głównym zadaniu wynikającym z nazwy tego organu. Ich pole widzenia pozbawione będzie jakichkolwiek ograniczeń. Całość życia społeczno-gospodarczego i kulturalnego na terenie gminy, różne mankamenty i niewłaściwości w miejscowym środowisku staną się przedmiotem ich zainteresowania. Zadania kontrolne połączą się z funkcją koordynacyjną i inspiratorską w stosunku do innych ogniw kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselZygmuntSurowiec">Szeroki zakres zadań stojących przed komitetami w gminach wynika stąd, że na tym terenie rozstrzygają się dzisiaj złożone, trudne problemy społeczno-gospodarczego i kulturalnego rozwoju wsi. Po dokonanych reformach — organy władzy i administracji gminnej przejęły szereg uprawnień zastrzeżonych poprzednio dla wyższych szczebli. Wzrasta wydatnie i nadal będzie wzrastać rola samorządu społecznego. Pomyślna realizacja programów i planów rozwoju gmin wymaga uruchomienia wszystkich dźwigni tego rozwoju, do jakich należy w szczególności aktywność społeczna. Wzajemne współdziałanie między komitetami kontroli a samorządem mieszkańców wsi, samorządem rolniczym i spółdzielczym powinno zmierzać do jeszcze większego zaktywizowania sił społecznych, wykorzystania istniejących w tej dziedzinie rezerw. Może to nastąpić przez odwoływanie się do obywatelskich postaw i działań w duchu gospodarskiej troski i odpowiedzialności. Odwołania takie są tym bardziej skuteczne, im szersze jest pole dla konstruktywnej krytyki, dla twórczych inicjatyw, pomysłowości, wszelkiego rodzaju racjonalizatorstwa, mającego na celu wyższą jakość życia.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselZygmuntSurowiec">Wysoki Sejmie! W centrum uwagi komitetów przy gminnych i wojewódzkich radach narodowych muszą być sprawy rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Tu potrzebny jest szczególnie wnikliwy wgląd gospodarskim okiem i energiczne reagowanie na wszystko, co stanowi hamulec i przeszkodę na drodze prowadzącej do dalszego, intensywniejszego wzrostu produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselZygmuntSurowiec">Jak w całej gospodarce narodowej, tak też w naszym rolnictwie uzyskamy tym lepsze efekty, im wyżej zdołamy podnieść dyscyplinę realizacji zadań na wszystkich odcinkach decydujących o wynikach produkcyjnych. Dyscyplina ta obowiązuje producentów płodów rolnych. Obowiązuje ona przemysł, który wytwarza środki produkcji dla rolnictwa i ma za zadanie realizować ich dostawy w zgodnej z planem wielkości w odpowiednim czasie, asortymencie i o właściwej jakości. Obowiązuje instytucje, od których zależy sprawne zaopatrywanie rolnictwa w środki produkcji, sprawiedliwe ich rozdzielanie tak ważne dla łagodzenia skutków wywoływanych ich przejściowym niedostatkiem. Obowiązuje wiele innych instytucji, które zajmują się kontraktacją, odbiorem płodów rolnych, techniczno-produkcyjną obsługą rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselZygmuntSurowiec">Realizacja wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL przynosi oczekiwane rezultaty wszędzie tam, gdzie z pełną konsekwencją stosowane są w codziennej praktyce jej założenia. W ostatecznym rachunku bowiem praktyka decyduje o wszystkim. Stąd też musimy wymagać więcej dbałości i troski o to, by proces wykonawczy przebiegał bez wykrzywień, zakłóceń i przeszkód powodowanych ludzką nieudolnością, brakiem kompetencji, urzędowym asekuranctwem, bezdusznym, biurokratycznym stosunkiem do rolnika-producenta.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselZygmuntSurowiec">Wiemy z doświadczenia, że na produkcyjne decyzje rolników istotny wpływ wywiera praca miejscowej GS, banku spółdzielczego, naczelnika gminy, agronoma. Ustalenie prawidłowych stosunków między rolnikami a miejscową władzą i instytucjami obsługującymi rolnictwo, respektowanie wzajemnych zobowiązań tworzą właściwą atmosferę społeczną na wsi, a w dobrej atmosferze obopólnego zrozumienia, zaufania, i szacunku chce się ludziom intensywniej pracować, ambitniejsze podejmować zadania, osiągać więcej niż dotychczas. Od tej właśnie atmosfery społecznej w ogromnej mierze zależy dotarcie do każdego warsztatu rolnego z konkretnymi zadaniami, jakie zakłada nasza polityka rolna, zależy wyzwalanie i celowe wykorzystywanie istniejących zasobów energii, twórczej inicjatywy i produkcyjnej efektywności chłopów. Widać z tego jak rozległą sferą spraw w samej tylko dziedzinie społeczno-gospodarczej będą musiały zajmować się komitety kontroli społecznej. Zresztą nie sposób tu wyczerpać wszystkiego, co się znajdzie — zależnie od miejsca i czasu — w kręgu zainteresowań i co wymagać będzie konkretnego działania. Problem szeroko pojętej gospodarności powinien jednak skupiać na sobie największą uwagę komitetów. Pod tym względem mamy na wsi dużo do zrobienia, odrobienia i poprawienia. Z pewnością nie braknie komitetom sygnałów o marnowaniu tu czy tam prywatnego i społecznego mienia, o złym wykorzystywaniu ziemi uprawnej i innych środków produkcji, o szkodach powodowanych złą organizacją pracy, o niszczejących wskutek czyjegoś niedbalstwa obiektach, maszynach, urządzeniach, które dałyby się z powodzeniem i dużym pożytkiem wykorzystać.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselZygmuntSurowiec">Na przestrzeni ostatnich lat kierownictwo polityczne naszego kraju i władze państwowe podejmowały ważkie decyzje i działania podyktowane troską o to, aby ludziom na wsi żyło się lepiej. Uczyniono wiele dla poprawy warunków obsługi ludności wiejskiej, powszechnej ochrony zdrowia, opieki nad dziećmi i ludźmi starymi, zabezpieczenia emerytalnego rolników. Przyjęte rozwiązania tych poważnych kwestii nie działają jednak automatycznie. Zdarzają się rażące nieprawidłowości w praktycznej realizacji zadań w tym zakresie oraz wypełnianiu obowiązków powierzonych instytucjom usługowym, opiekuńczym, leczniczym. Oczywista jest w takich przypadkach rola komitetów kontroli społecznej. Można oczekiwać, że będą one stanowczo reagować na każdą ujawnioną nieprawidłowość, a wyciągane konsekwencje wobec winnych dobrze spełnią swoją rolę.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselZygmuntSurowiec">Przeprowadzone konsultacje i sondaże prasowe wskazują, że opinia społeczna wyraziła aprobatę dla idei powołania przy radach narodowych nowych organów kontrolnych o jednoznacznie społecznym charakterze. Stworzono możliwości rozproszenia różnych wątpliwości i niejasności. Ze szczególnym uznaniem spotkały się te przepisy projektowanej ustawy, w których jest mowa o uprawnieniach komitetów kontroli, o ochronie prawnej kontrolerów społecznych. W środowiskach wiejskich podkreślano zwłaszcza, że celowe i jak najbardziej słuszne jest przyznanie komitetom kontroli społecznej prawa podejmowania interwencji zmierzających do usunięcia uchybień bądź wprowadzenia usprawnień w działalności organów administracji, instytucji państwowych, organizacji spółdzielczych i społecznych, a także jednostek gospodarki nie uspołecznionej, gdy potrzeba taka wynika ze skarg i wniosków zgłaszanych przez obywateli.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselZygmuntSurowiec">Uprawniania przyznane komitetom nie pozostaną bez wpływu na ukształtowanie ich wysokiej rangi i autorytetu w środowisku. A to spowoduje, że ludzie będą się zwracać do komitetów z bolącymi sprawami, będą sygnalizować zauważone niewłaściwości, składać wnioski i propozycje. W tym leży istota problemu.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselZygmuntSurowiec">Komitetów kontroli społecznej nie trzeba będzie poszukiwać. Powinny one uzyskać miejsce, do którego każdy łatwo trafi — drogą dla wszystkich szeroko otwartą. Trafi zarówno ze skargą, zażaleniem, interwencją, jak też z samorzutną inicjatywą, wnioskiem, propozycją zmierzającą do poprawy istniejącego stanu rzeczy, do likwidacji spostrzeżonego zła. Rzecz w tym, aby ludzie szli do komitetu i jego rzecznika z pełnym zaufaniem i przekonani, że ich sygnał w sprawie budzącej niepokój, ich interwencja zgłaszana z pobudek obywatelskich nie zostanie odłożona ad acta.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselZygmuntSurowiec">Nowe rozwiązanie w dziedzinie kontroli społecznej powinno dobrze służyć nie tylko skuteczności interwencji w sprawach jednostkowych, lecz także szerszym celom społecznym. Rozeznanie rodzaju skarg, postulatów i wniosków przez taki organ jak komitet kontroli społecznej będzie bowiem sprzyjać ich głębszej analizie, która może prowadzić do pewnych uogólnień i w konsekwencji do dalej idących zmian usprawniających. Właśnie takie zadanie słusznie akcentuje projekt ustawy.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselZygmuntSurowiec">Godzi się podkreślić znaczenie faktu, że projekt rozpatrywanej ustawy powierza Radzie Państwa bardzo ważne zadanie w dziedzinie organizowania kontroli społecznej. Przepisy obligują Radę Państwa do dokonywania okresowych ocen prawidłowości działania całego systemu kontroli społecznej w kraju i w miarę potrzeby udzielania wytycznych w sprawie zwiększenia jego skuteczności. Dzięki temu stworzona zostanie podstawa prawna do dokonywania uogólniających ocen czynności kontrolnych wszystkich społecznych organów do tego powołanych, co będzie mieć istotne znaczenie dla systematycznego doskonalenia i zwiększania efektywności działań, które podejmują ogniwa kontroli społecznej. Powierzenie tych funkcji organowi państwowemu najwyższego szczebla, świadczy równocześnie o roli i znaczeniu, jakie przywiązuje się do kontroli społecznej w naszym kraju, zaś pozycja Rady Państwa w systemie organów państwowych oraz jej autorytet polityczny gwarantują należyte wykonywanie wspomnianych zadań.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselZygmuntSurowiec">Umiejscowienie komitetów kontroli społecznej w strukturze rad narodowych pod zwierzchnictwem Rady Państwa stwarza dla nich szereg okoliczności sprzyjających owocnemu działaniu i współdziałaniu z innymi ogniwami kontroli na danym terenie. Trzeba jednak pamiętać, że okoliczność sprzyjająca stanowi zwykle szansę, tylko szansę do wykorzystania. Jak komitety wykorzystają swoją szansę w największym stopniu zależeć będzie od społecznego aktywu we wsiach, gminach i miastach, bo na nim, na spontanicznym, dobrowolnym działaniu obywateli muszą opierać swoją żywotność komitety kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselZygmuntSurowiec">Najbardziej prężny, operatywny komitet — co również warto mieć na uwadze — sam nie zlikwiduje istniejących niedowładów obywatelskiej kontroli i nadzoru. I błędem byłoby wszystkie sprawy z tego zakresu kłaść na barki jednego organu kontrolnego. Nie zastąpi on kontrolnej aktywności tysięcy obywateli — przede wszystkim radnych, działaczy ogniw samorządowych, Frontu Jedności Narodu, członków organizacji politycznych i społecznych, ludzi ze społecznikowską pasją na wsi i w mieście.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselZygmuntSurowiec">Tę aktywność obywatelską będziemy nadal rozwijać zgodnie z duchem i konstytucyjnymi zasadami socjalistycznej demokracji.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselZygmuntSurowiec">Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego pragnę złożyć zapewnienie, że w działalności ZSL, wśród ważnych zadań, jakie obecnie przed sobą stawiamy, poczesne miejsce zajmie sprawa wcielenia w życie postanowień rozpatrywanej dziś ustawy. Mam zaszczyt oświadczyć, że za jej przyjęciem Klub Poselski ZSL odda swe głosy, żywiąc głębokie przekonanie, iż ustawa ta odpowiada najlepiej pojętym interesom wsi i kraju. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Andrzej Bondarewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselAndrzejBondarewski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Do praktyki Sejmu oraz organów władnych do podejmowania inicjatywy ustawodawczej należy szeroka konsultacja ze społeczeństwem wszystkich projektów ustaw, które mają oddziaływać na układ stosunków politycznych i społecznych w naszym kraju. Jest to praktyka przyjmowana z powszechną aprobatą, gdyż daje ona z jednej strony poczucie współuczestnictwa każdego obywatela w tworzeniu układów wewnętrznych naszej ojczyzny, a z drugiej strony powoduje zgodność najważniejszych decyzji z życzeniem zdecydowanej większości społeczeństwa. Jest jeszcze jeden aspekt konsultacji niezaprzeczalnie korzystny, mianowicie pogłębianie świadomości problemów państwa w szerokich warstwach społecznych.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselAndrzejBondarewski">Nowelizacja ustawy o radach narodowych, nad którą dziś debatujemy, została poprzedzona dyskusją społeczną, która w dużej mierze nadała obecny kształt projektowi ustawy.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselAndrzejBondarewski">Na II Krajowej Konferencji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej I Sekretarz towarzysz Edward Gierek wystąpił z inicjatywą powołania komitetów kontroli społecznej. Uczestnicy konferencji uznali istnienie potrzeby, a także warunków społecznych dla doskonalenia systemu kontroli społecznej, która w Polsce sprawowana jest w szeregu instytucjach, organach społecznych i spółdzielczych, obejmuje wiele dziedzin życia, ale jest zbyt rozproszona i co najważniejsze nie dość skuteczna.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselAndrzejBondarewski">Kontrola społeczna jest atrybutem demokracji socjalistycznej. Cały system rad narodowych, samorządów mieszkańców, samorządów spółdzielczych i robotniczych oraz współudział w sprawach kraju związków zawodowych polega nie tylko na inicjowaniu, opiniowaniu lub uchwalaniu kierunków działania, lecz także na kontrolowaniu sposobu ich realizacji przez organy wykonawcze zarówno administracji państwowej, jak i gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselAndrzejBondarewski">Przy istnieniu rozwiniętych form współudziału społeczeństwa w zarządzaniu okazuje się, że we współczesnych warunkach narastania wielu nowych problemów społecznych i ekonomicznych należy dążyć do stałego doskonalenia systemu demokracji socjalistycznej, do wykorzystania rosnącej aktywności społecznej, włączenia coraz większej rzeszy ludzi pracy do współrządzenia, brania na siebie odpowiedzialności za otoczenie, stan środowiska swego miasta lub wsi.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselAndrzejBondarewski">Jakże wiele niekorzystnych zjawisk społecznych jest wynikiem braku reakcji na nie ze strony ludzi, którzy wcale tych zjawisk nie powodują. Mało tego, buntują się nawet przeciw ich występowaniu, lecz z pozoru stoją z boku, obojętnie. Równie wiele spraw dokuczliwych można byłoby z kolei zlikwidować i to zarówno na polu gospodarczym, jak i z zakresu spraw zarządzania, gdyby ludzie, którzy często sami powodują te kłopoty, nie oglądali się za siebie, a jeszcze częściej na tzw. górę, lecz przystąpili do rzetelnej pracy, do uczciwego myślenia kategoriami dalszymi niż wyłącznie własny interes. Istnieje więc konieczność poszerzania frontu wzajemnego obywatelskiego oddziaływania i współwychowywania w stosunku do spraw społecznych. Muszą jednak powstać pewne ramy, aby szeroki udział społeczeństwa w zarządzaniu swymi sprawami zyskał autentyczne możliwości wpływu na ich kształt, a postulaty ludzi nieobojętnych i zaangażowanych nie pozostały tylko pobożnym życzeniem. To sprawia, że projekt spotkał się z życzliwym przyjęciem w toku konsultacji ze strony tych, którzy wypowiadali się — co chcieliby widzieć i czego oczekiwać od nowo powstających komitetów kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselAndrzejBondarewski">Dobiega końca kampania wyborcza do samorządów mieszkańców. Na tysiącach zebrań w całej Polsce sąsiedzi z jednej ulicy lub osiedla radzą, w jaki sposób i przy pomocy jakich ludzi uczynić życie w miejscu zamieszkania łatwiejszym i lepszym. Odbywa się gospodarska dyskusja, w której niebagatelną tematykę stanowi sprawozdanie i ocena dotychczasowych organów samorządowych. Wnioski, które z tych dyskusji wypływają, nie nasuwają żadnych wątpliwości, że ludzi pragnących działać na rzecz swego środowiska nie brakuje. Ludzi, którzy chcą i poświęcają swój własny czas na sprawy społeczne, jest coraz więcej. Wielu z nich jednak twierdzi, że ich czas i zaangażowanie nie zawsze przynoszą konkretne i wymierne efekty. Jakże często dotychczasowy aktyw samorządu tłumaczy się przed mieszkańcami ilością protokołów i przekazanych administracji wniosków, nie może natomiast wykazać konkretnych efektów tej pracy. To są argumenty, że omawiany projekt ustawy jest potrzebny, a komitety kontroli społecznej są instytucją oczekiwaną.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselAndrzejBondarewski">Wiele głosów w konsultacji społecznej nad ustawą myliło komitety kontroli społecznej z instytucjami kontrolnymi w sensie ścisłym. Wiele osób upatrywało w komitetach panaceum na wszystkie bolączki naszego życia. My, posłowie, widzimy natomiast ich rolę jako kolejny etap rozwoju szkoły samorządności obywatelskiej, jako następną, znaczącą instytucję demokracji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselAndrzejBondarewski">Dotychczasowa kontrola społeczna, mimo wielu jej kierunków, nie obejmowała pełnej tematyki problemów społecznych. Głównym jej przedmiotem był handel. Nie obejmowała też z równą intensywnością wszystkich miast i gmin. Szczególnie upośledzone pod tym względem były wsie. Stworzenie więc jednolitego systemu komitetów, których głównym zadaniem będzie inspiracja, koordynacja, ale także i tworzenie warunków rozwoju wszelkich form kontroli społecznej — jest chyba najbardziej trafnym rozwiązaniem, które powinno spowodować zanikanie tych białych plam na mapie, gdzie żaden z czynników społecznych i to czynników zewnętrznych, nie miał wglądu w sprawy często bardzo istotne dla mieszkańca danej jednostki administracyjnej.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselAndrzejBondarewski">W okresie, kiedy cały kraj sięga po wszelkie rezerwy produkcyjne, zaopatrzeniowe, kiedy jednocześnie obserwujemy nasilanie się niekorzystnych zjawisk typu nieprawidłowej dystrybucji surowców i towarów, nie najlepszej gospodarki zapasami, rola kontroli społecznej musi wzrosnąć, a wiele podobnych spraw wymaga pilnego i skutecznego likwidowania.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselAndrzejBondarewski">Usytuowanie nowo powstających komitetów przy radach narodowych jest ważnym czynnikiem wzmacniającym podstawowe organy przedstawicielskie władzy państwowej. Powstanie nowy instrument umacniający więź rad narodowych ze społeczeństwem i bardziej konkretyzujący ich oddziaływanie na sprawy występujące w terenie.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselAndrzejBondarewski">Zgodnie z ustawą o radach narodowych najbardziej wszechstronny zakres kontroli społecznej sprawowały same rady narodowe oraz ich komisje. Radzie narodowej podlegają w różnym zakresie zarówno jednostki podporządkowane, jak i jednostki nie podporządkowane. Usytuowanie więc komitetów jako organów nadzorowanych przez prezydium rady narodowej i realizujących zadania wytyczone przez radę narodową — należy uznać jako przedłużenie jej ramienia kontrolnego. Natomiast ścisłe współdziałanie komisji rad narodowych i komitetów powinno powodować bezkolizyjną współpracę podstawowych organów władzy z szeroko rozgałęzioną działalnością wielu organizacji, głęboko tkwiących w sprawach żywotnych dla obywateli na różnych odcinkach życia.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselAndrzejBondarewski">Przyszłe komitety nie ograniczą inicjatywy własnej kontroli wykonywanej przez związki zawodowe, samorządy mieszkańców czy samorząd robotniczy. Uczynią ich kontrolę bardziej efektywną, bardziej skuteczną. Możliwości interwencyjne komitetów, ich powaga i operatywność powinny powodować, że wnioski pokontrolne nie będą zalegały w szufladach wielu instytucji, lecz wpłyną na poprawę ich nieprawidłowej działalności.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselAndrzejBondarewski">Niezwykle też ważne jest, aby przyszłe komitety były kierowane przez ludzi, którzy wykonają powierzone im zadania w sposób możliwie najlepszy, aby rzecznik kontroli społecznej, jak to określił jeden z posłów w czasie dyskusji nad projektem ustawy, był człowiekiem godnym powszechnego zaufania, który nie zlekceważy żadnego wniosku obywatelskiego, żadnego sygnału o zjawiskach niekorzystnych, ani też krytyki obywatelskiej. Oczywiście, są to życzenia kierowane pod adresem rad narodowych wszystkich szczebli powołujących komitety kontroli społecznej i ich rzeczników. Są to jednak życzenia, bez wypełnienia których cały zamysł ustawy może pozostać martwy.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselAndrzejBondarewski">Projekt ustawy ma charakter ramowy. Z natury rzeczy, tworząc zupełnie nową instytucję trudno jest przewidzieć wszystkie możliwe w życiu społeczeństwa sytuacje. Tworzy on warunki dla szerokiej inicjatywy aktywu społecznego, zapewnia partnerstwo obywatela patrzącego z troską na otaczające go zjawiska z tymi organami i instytucjami, które mają statutowy obowiązek działania na rzecz społeczeństwa. Praktyka wykaże, w jaki sposób zostaną zrealizowane nasze zamierzenia i cele ustawy, w jaki sposób ta nowa instytucja wpłynie na realną poprawę jakości naszego życia.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselAndrzejBondarewski">Nie należy oczekiwać natychmiastowego usunięcia różnych niedomogów gospodarczych czy problemów, z którymi spotykamy się na wielu płaszczyznach. Oczekujemy, że działalność komitetów kontroli społecznej będzie sprzyjać wzrostowi szeroko pojętej gospodarności, zdecydowanemu zmniejszeniu marnotrawstwa surowców, podniesieniu choćby o pewien procent jakości produkcji. Wtedy będzie można uznać, że oręż, jaki daje projekt ustawy, został wykorzystany prawidłowo.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselAndrzejBondarewski">Szerokie zaangażowanie społeczeństwa w sprawy kraju i równie szeroki obszar działania komitetów kontroli, objęcie tym działaniem szczególnie takich zagadnień, jak praca przedsiębiorstw, jakość artykułów rynkowych i ich asortyment, prawidłowość gospodarowania ziemią, budownictwo mieszkaniowe i gospodarka komunalna — to przecież sprawy, które muszą obchodzić każdego i przez pryzmat których obywatel patrzy i ocenia funkcjonowanie całego systemu władzy i państwa.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselAndrzejBondarewski">Stronnictwo Demokratyczne na XI Kongresie wytyczyło sobie podstawowe trzy kierunki działania. Jednym z nich jest pogłębianie demokracji socjalistycznej. Realizacja zasad demokracji społeczno-ekonomicznej, polegającej przecież na sprawiedliwym podziale dochodu narodowego, łączy się nierozerwalnie z prawidłowym i intensywnym wzrostem tego dochodu. Ludowładztwo, to rzeczywisty wpływ szerokich warstw społecznych na wszystko to, co dotyczy warunków życia kraju. Projekt ustawy ma na celu między innymi te funkcje, które powodują zwiększenie udziału mas w zarządzaniu krajem, jest więc istotnym elementem postępu w zakresie umacniania więzi między władzą a obywatelem. Mając zaszczyt prezentowania poglądów i występowania w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, wyrażam szerokie poparcie dla projektu ustawy ze strony nie tylko posłów, ale i ogółu członków naszego Stronnictwa. Klub Poselski SD będzie głosował za przyjęciem ustawy uważając, że stanie się ona kolejnym instrumentem prawnym dla dalszego realizowania tych założeń politycznych, które uczynią z organów samorządowych i społecznych autentycznych gospodarzy działających dla dobra swoich środowisk i całego kraju.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę w obradach do godz. 14</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 do godz. 14 min. 5)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Zofia Ciszczoń.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselZofiaCiszczon">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! W coraz większym zakresie utrwala się w naszym kraju praktyka poddawania społecznej konsultacji projektów ważnych dla państwa i społeczeństwa aktów prawnych oraz decyzji społeczno-gospodarczych. Takim przykładem była ostatnio przeprowadzona konsultacja nad propozycją powołania komitetów kontroli społecznej. Wszystkie środowiska zawodowo-społeczne, szeroki aktyw związkowy, społeczny i gospodarczy włączył się do dyskusji, której efektem była duża liczba wniosków, opinii, a także bardzo konkretnych uwag do przedstawionych projektów ustawy oraz uchwały Rady Państwa. Świadczy to wymownie o żywym społecznym zainteresowaniu dyskutowanymi sprawami, a także o dużych nadziejach związanych z powołaniem i funkcjonowaniem komitetów kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselZofiaCiszczon">W moim zakładzie pracy, podobnie chyba jak i w innych, wiele miejsca w dyskusji poświęca się udziałowi załóg pracowniczych w sprawowaniu kontroli społecznej, szczególnie zaś w ujawnianiu i eliminowaniu źródeł negatywnych zjawisk. Nie był to temat przypadkowo ogniskujący uwagę pracowników i aktywu zakładowego. Dobrze przecież wiemy, jak wiele mamy w naszym życiu społecznym i gospodarczym przykładów solidnej, uczciwej pracy i właściwych postaw obywatelskich. Świadczą o tym dotychczasowe osiągnięcia naszego kraju — jego wygląd, potencjał gospodarczy, poziom życia jego mieszkańców oraz pozycja w świecie. Wiemy też jednak, że obok takich właśnie postaw i zjawisk stykamy się niejednokrotnie w życiu z prze jawami nieuczciwości, niegospodarności, braku poczucia obowiązku, niewłaściwego stosunku do mienia społecznego i innymi społecznie niekorzystnymi zjawiskami. Są one wprawdzie marginesowe, ale przecież wpływają na tempo przeobrażeń społecznych i gospodarczych. Jakże trafnie problem ten określił I Sekretarz KC to w. Edward Gierek: — „Moglibyśmy znacznie przyśpieszyć rozwój wielu dziedzin naszej gospodarki, moglibyśmy znaleźć dodatkowe środki na oświatę, kulturę, służbę zdrowia i inne ważne sprawy społeczne, gdyby udało się nam zmniejszyć straty powodowane przez niedbalstwo, przez marnotrawstwo czasu, surowców, maszyn i pieniędzy, przez korupcję i alkoholizm”. Dotychczasowe przeciwdziałania tym zjawiskom, głównie przez zawodowe organy oraz rozwijane szczególnie w ostatnich latach społeczne formy kontrola, są jednak nadal mało skuteczne. Wynika to z jednej strony ze złożoności i różnorodnej specyfiki negatywnych zjawisk życia społeczno-gospodarczego, których wykrycie, a tym bardziej eliminowanie, nawet przez wyspecjalizowane organy kontroli państwowej, jest często bardzo utrudnione. Nie są też należycie pożytkowane wysiłki wszystkich funkcjonujących dotychczas form czy też grup kontrolnych, które sterowane przez różne ośrodki dyspozycyjne nie zawsze pracują systematycznie i często pomijają różne obszary życia wymagające społecznej kontroli.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselZofiaCiszczon">Nierzadkie są przecież przypadki, że w stosunkowo krótkim czasie dana placówka handlowa czy usługowa — „przeżywa” dosłowny najazd kontroli społecznych, podczas gdy w innych w ogóle nie podejmuje się podobnych działań, co oczywiście może sprzyjać powstawaniu lub utrzymywaniu się różnego rodzaju nieprawidłowości. Brak koordynacji w istotny sposób wpływa więc na efektywność kontroli, a jednocześnie wiąże się z niedostateczną kompetencją i uprawnieniami w zakresie realizacji zaleceń pokontrolnych oraz instytucjonalnej formy przekazywania spraw — „wyżej” przez poszczególne organy kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselZofiaCiszczon">Powołanie przez rady narodowe komitetów kontroli społecznej, jako organów inspirujących i ukierunkowujących działalność wszystkich istniejących form kontroli społecznej oraz posiadających zdolność egzekwowania zaleceń pokontrolnych, pozwoli eliminować niedociągnięcia w funkcjonowaniu organów kontroli społecznej i wydatniej podnieść skuteczność ich działania. Takie oczekiwania spowodowały, że zapowiedziana na II Krajowej Konferencji PZPR idea powołania komitetów kontroli społecznej spotkała się z aprobatą we wszystkich środowiskach społeczno-zawodowych naszego województwa. Toczące się na ten temat dyskusje są bardzo emocjonalne i obejmują nie tylko i nie tyle sam projekt, co przede wszystkim szeroko pojęte zagadnienie funkcjonowania całego systemu kontroli, a w tym kontroli społecznej. Zwraca się przy tym uwagę na fakt, że funkcjonujące obecnie formy krytycznego zainteresowania sprawami społeczno-gospodarczymi nie oddziałują jeszcze w wystarczającym stopniu na skuteczność krytyki oraz twórcze na nią reagowanie. Bywa i tak, że sprawa kończy się na napiętnowaniu danego zjawiska bez wyciągnięcia odpowiednich wniosków, mających eliminować jego przyczyny czy też następstwa. Dobrze więc, że obowiązkiem nowo powstających komitetów kontroli społecznej będzie między innymi czuwanie nad właściwym reagowaniem zainteresowanych jednostek na krytykę społeczną oraz nad realizacją wniosków pokontrolnych formułowanych przez różne ogniwa.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselZofiaCiszczon">Wysoki Sejmie! Jestem pracownicą zakładów przemysłu wełnianego, produkujących szeroki asortyment tkanin wełnianych i wełnopodobnych z przeznaczeniem na rynek krajowy i eksport. Realizacji zadań produkcyjnych towarzyszą społeczne przedsięwzięcia, aby mimo występujących okresowo trudności zaopatrzeniowych w surowce i materiały pomocnicze produkować coraz lepsze, wyższej jakości tkaniny, by lepiej i bardziej gospodarnie wykorzystywać środki produkcji i czas pracy. Do tradycji weszły już społeczne przeglądy stanu i struktury zatrudnienia, gospodarki materiałowej, społeczne przeglądy warunków pracy i warunków socjalnych. Duża grupa naszego aktywu związkowego i partyjnego stale uczestniczy w różnych formach i organach realizujących działalność społeczną o charakterze kontrolnym, np. w zespołach specjalistycznych powoływanych na sesji konferencji samorządu robotniczego, które czuwają nad dalszą poprawą efektywności naszego gospodarowania. Mamy wiele produkcyjnych efektów takiej działalności. Mamy także widoczne osiągnięcia w zakresie poprawy warunków pracy, a szczególnie zmniejszenia stopnia toksyczności, zapylania, hałasu, uciążliwości prac na wielu stanowiskach.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselZofiaCiszczon">Dzięki prowadzonym od lat społecznym przeglądom stanu warunków socjalnych i warunków bytowych załogi, a także pełnej realizacji precyzowanych przez społeczne komisje wniosków — możemy dziś mówić, że mimo iż pracujemy w starym, bo liczącym 130 lat zakładzie, załoga każdego oddziału produkcyjnego ma pokój śniadaniowy, pokój higieniczny, szatnie i natryski. Każdy pracownik naszego przedsiębiorstwa ma możliwość korzystania z szerokiego zakresu usług służby zdrowia, z przyzakładowego żywienia zbiorowego i kiosków zakładowych.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselZofiaCiszczon">Zdajemy sobie jednak sprawę z tego, że ludziom związanym z przedsiębiorstwem, często przywykłym do tego co ich otacza — trudniej jest dostrzec występujące negatywy, a nierzadko także i egzekwować ich usuwanie. Dlatego też my, włókniarki bielskie, popieramy projekt powołania do życia kontrolnego organu społecznego, wyposażonego w tak szerokie kompetencje i uprawnienia oraz możliwość współpracy z organami kontroli państwowej. Umiejscowienie komitetu przy radach narodowych podniesie jego rangę społeczną oraz przyczyni się do umocnienia roli i znaczenia kontroli społecznej na terenie działania właściwej rady narodowej. Jednocześnie pozwoli na umacnianie rangi samych rad narodowych, ich funkcji kontrolnej i samorządowej. Wierzymy, że wejście w życie ustawy o powołaniu komitetów kontroli społecznej będzie oznaczało skuteczniejszą walkę z wszelkimi nieprawidłowościami, przejawami zła, marnotrawstwa materiałów i czasu zarówno w skali całego kraju, jak i w skali poszczególnych zakładów, gmin i osiedli. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zbigniew Czajkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Sejm na dzisiejszym posiedzeniu plenarnym ma uchwalić ustawę powołującą komitety kontroli społecznej. Jest to nowa forma społecznej kontroli o znacznie szerszym, ogólnonarodowym charakterze, mająca wpłynąć na podniesienie efektywności gospodarowania, przeciwstawić się bardziej skutecznie niegospodarności i marnotrawstwu, wzmocnić dyscyplinę społeczną.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Zanim przejdę do meritum sprawy i ustosunkuję się w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” do projektu ustawy, chciałbym zwrócić uwagę na samą metodę wprowadzania w życie nowych, pogłębiających demokrację socjalistyczną form rządzenia i układania się stosunków między władzą a społeczeństwem właśnie poprzez konsultacje społeczne, poprzedzające wydanie aktu ustawodawczego.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Słuszna w swojej zasadzie idea konsultacji nie jest — jak wiemy z doświadczenia — sprawą prostą i łatwą i rzeczywiste jej przeprowadzenie napotykało poprzednio trudności i opory. W tym wypadku — a mówię już o konsultacjach w sprawie projektu ustawy o komitetach kontroli społecznej, poprzedzających dzisiejszą debatę sejmową — były one przeprowadzone znacznie lepiej i są przykładem bardziej instruktywnym i bliższym samej idei. Mówię o tym w oparciu o konsultacje poselskie moje i mych kolegów z Koła Poselskiego — „Pax”, rozpoczynające się często od dość krytycznego nastawienia wyborców i uczestników spotkań do nowej formy kontroli społecznej. Słusznie dyskutanci wnosili zastrzeżenia, aby — „nie dodawać” do istniejących już różnych organów kontroli społecznej, nie zawsze dobrze i skutecznie wywiązujących się ze swych zadań i obowiązków, jeszcze jednego — „papierowego” jak mówiono, organu. Dopiero w trakcie konsultacji pogłębiało się przekonanie, że proponowana forma ogólnonarodowej kontroli społecznej, związana z radami narodowymi, odpowiednio reprezentatywna społecznie i wyposażona w skuteczne środki działania może być celowa i potrzebna. W tym sensie konsultacje społeczne odegrały określoną rolę społeczno-polityczną i wychowawczą.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wysoki Sejmie! W trosce o odpowiedni autorytet komitetów kontroli społecznej, aby mogły one wykazać się faktyczną działalnością, trzeba moim zdaniem zwrócić szczególną uwagę na parę zwłaszcza zagadnień.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselZbigniewCzajkowski">1. Skład osobowy komitetów. Uznana prawda, że o skuteczności działania decydują przede wszystkim ludzie w tym wypadku nabiera specjalnego znaczenia. Chodzi o to, aby w skład komitetów kontroli społecznej wchodzili ludzie wyróżniający się zarówno autorytetem społeczno-politycznym, ofiarnością i zaangażowaniem społecznym, ludzie fachowi, obeznani bezpośrednio z problemami życia, a zwłaszcza z tymi mankamentami, z którymi przyjdzie im walczyć, jak też — a nawet może przede wszystkim — wysokimi osobistymi walorami ideowo-moralnymi, uznanymi społecznie. Należy bowiem pamiętać, że zanim komitety zaczną działać, same zostaną poddane określonej formie — „prekontroli” społecznej i publicznej, przede wszystkim z punktu widzenia oceny nie tylko fachowości członków, ile ich postawy społeczno-moralnej, uczciwości i bezinteresowności.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselZbigniewCzajkowski">2. Reprezentatywność składu. Skład komitetów kontroli społecznej powinien odzwierciedlać przekrój społeczno-polityczny i zawodowy społeczeństwa. Powinni więc do komitetów wchodzić przedstawiciele różnych organizacji i instytucji, zawodów i warstw społecznych, a przede wszystkim tych organizacji, które mają uprawnienia kontroli społecznej, jak np. organy samorządu mieszkańców, związków zawodowych itp. Komitety kontroli społecznej powinny odzwierciedlać, naturalnie w odpowiednich do swego charakteru proporcjach — ogólnonarodowy charakter Frontu Jedności Narodu, służąc tym samym umacnianiu jedności ideowo-moralnej i politycznej naszego społeczeństwa i ludowego państwa. W tym znaczeniu rozumiem, że będą uczestniczyć w pracach komitetów także działacze społeczni ruchu społecznie postępowego — „Pax”.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselZbigniewCzajkowski">3. Sposób działania. Zadania i metody pracy komitetów zostały dość jasno przedstawione w projekcie uchwały Rady Państwa, co nie oznacza, że praktyka a raczej — „wygoda” życia nie może wywierać nacisku na pewne modyfikacje w sposobach działalności komitetów. Wydaje mi się, że szczególnie troskliwie trzeba przestrzegać sformułowanego w projekcie uchwały zadania komitetów, które mówi, że — „nie są one powołane do zmiany zadań i ograniczania samodzielności działających dotychczas ogniw kontroli społecznej, natomiast powinny im wytyczać podstawowe kierunki i metody działania w celu zintegrowania przedsięwzięć podejmowanych w ramach kontroli społecznej, nastawiać się na dolegliwości szczególnie odczuwalne na danym terenie oraz udzielać pomocy przy egzekwowaniu słusznych zaleceń pokontrolnych”.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Komitety nie mogą się uwikłać w sprawy drobne załatwiania skarg i zażaleń, jakie są przedmiotem powołanych w tym celu i istniejących organów i instytucji kontrolnych, nie mogą ugrzęznąć w biurokratycznych „wyjaśnianiach”, — „odwołaniach” i różnego typu administracyjnych formach kontroli i nadzoru. Nie zwalnia to komitetów od dokonywania — gdy uznają to za słuszne — bezpośredniej kontroli dzięki powołanym do tego celu komisjom do specjalnych zadań. Oczekuje się więc, że komitety nie uwikłane w załatwianie mnogości poszczególnych przypadków kontrolnych będą mogły podjąć głębszą analizę określonych negatywnych zjawisk społecznych i zasugerować odpowiednim władzom skuteczniejsze metody ich przezwyciężania. Przykładowo — jeśli alkoholizm jest zjawiskiem na danym terenie szczególnie jaskrawo występującym, to komitet kontroli społecznej powinien zbadać źródła tego zjawiska i zasugerować poczynania odpowiednim komórkom administracji państwowej czy organizacjom społecznym. Wymieniłem alkoholizm, ponieważ jest to akurat problem aktualny nie tylko z uwagi na wielce szkodliwy i rozległy charakter tego zjawiska, ale także ze względu na to, że ustawa antyalkoholowa nagminnie nie jest respektowana, jej podstawowe przepisy dotyczące sprzedaży alkoholu są po prostu ignorowane, a wobec tych, którzy je łamią nie wyciąga się właściwych konsekwencji. Dobrze, że na ten temat zostało przerwane milczenie. Należy teraz oczekiwać skuteczniejszego działania, do czego predysponowane powinny być właśnie komitety kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselZbigniewCzajkowski">4. Kontrola społeczna uchwał. Komitety działające przy radach narodowych różnych szczebli powinny szczególnie uważnie i w oparciu o pogłębioną analizę zbadać skutki społeczne podejmowanych przez rady uchwał, a także wydawanych przez nie rozporządzeń i przepisów wykonawczych. Żadna rada narodowa nie może stać na stanowisku, że wszystkie jej uchwały przynoszą zamierzone dobre skutki. Część uchwał i rozporządzeń dezaktualizuje się, część zaś wymaga zmiany, a nawet uchylenia. Komitety poddając okresowej rocznej lub półrocznej analizie i ocenie uchwały i rozporządzenia, powinny oceniać w interesie dobra państwowego i obywateli — czy przynoszą one korzyści, czy są społecznie potrzebne.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselZbigniewCzajkowski">5. Problemy ideowo-wychowawcze. Zadań komitetów nie należy widzieć tylko i wyłącznie w ich charakterze kontrolnym. Słusznie bowiem ktoś powiedział, że „jakości nie da się wykontrolować, lecz należy ją wytworzyć”. Dlatego ważną funkcją każdej formy kontroli społecznej jest jej działanie wychowawcze, rozwijające współodpowiedzialność społeczną i obywatelską. Kontrola społeczna powinna wyrabiać w każdym obywatelu i społeczeństwie poczucie odpowiedzialności za sumienność i rzetelność wykonywanej pracy, za właściwy stosunek do innych ludzi, za odpowiednią osobistą postawę społeczno-moralną. Należy więc rozwijać w działalności komitetów kontroli społecznej także i funkcje wychowawcze i profilaktyczne, umożliwiające zastosowanie w praktyce życia społecznego tak zwanej kontroli uprzedniej, zapobiegającej powstawaniu szkodliwych zjawisk i plag społecznych. Chcąc bowiem skutecznie przeciwstawiać się złu, trzeba nie tylko je zwalczać, ale także uczyć i instruować, jak go unikać.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wysoki Sejmie! Problem kontroli społecznej nie ogranicza się więc tylko do skuteczniejszej walki z czymś, czyli z negatywnymi zjawiskami dotyczącymi jakości życia, ale także inspiruje i stwarza przesłanki do walki o coś, o wyższy poziom ideowo-moralny społeczeństwa, o jego bardziej świadome i zaangażowane uczestnictwo w życiu publicznym.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselZbigniewCzajkowski">W tym aspekcie z całą ostrością i wyrazistością uwypukla się prawda, że nie można odrywać postępu społeczno-gospodarczego i technicznego od postępu moralnego, że między tymi pojęciami musi panować harmonia i ład wewnętrzny, konstytuujący osobowość człowieka, a także w skali społecznej — kulturę narodu.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Dynamicznemu rozwojowi ekonomiczno-technicznemu, widocznemu i odczuwalnemu w wielu dziedzinach naszej gospodarki, nie towarzyszy, niestety, niezbędny wzrost poziomu moralności społecznej. Z kolei występujące zjawiska ujemne, jak marnotrawstwo, bumelanctwo, nieobowiązkowość w pracy, zjawiska będące wynikiem niedostatecznej świadomości obywatelskiej, a często też braku kultury społecznej i moralnej, wpływają hamująco na wykonywanie zadań i planów społeczno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Różne są przyczyny i źródła tych zjawisk ujemnych. Byłoby jednak błędem i nieprawdą utożsamiać je z przyrodzonymi cechami Polaków, gdyż równie wiele, a na pewno więcej mamy przykładów rzetelnej pracy naszego narodu, jego ofiarności i poświęceń. Bez tych przymiotów moralnych nie potrafilibyśmy dźwignąć kraju z ruin, rozbudować w nim przemysłu i górnictwa, uruchomić wielu nowych dziedzin gospodarczych. Samokrytyczna ocena braków i niedociągnięć czy to w systemie organizacji pracy, czy też w jakości wykonawstwa jest dowodem, że moglibyśmy osiągnąć znacznie lepsze rezultaty, że wiele rezerw społecznych zostało jeszcze nie wykorzystanych lub po prostu zmarnowanych. Hasło — „Polak potrafi” nie jest czczym sloganem propagandowym, ale odzwierciedleniem naszych potencjalnych możliwości tkwiących w naszym społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Pytania: jak wyzwolić te możliwości, co uczynić, aby ludzie pracowali lepiej i rzetelniej, co należy przedsięwziąć, aby praca dawała ludziom autentyczną satysfakcję ekonomiczną i moralną — nurtują od dawna i są przedmiotem głębokiej troski zarówno władzy, jak i społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Zdaję sobie sprawę, że nie da się znaleźć na nie remedium w jednej ustawie, ani nawet w szeregu słusznych w swej intencji przepisów i rozporządzeń. Podejmowane w tej sprawie inicjatywy społeczne, jeśli nie pozyskają zaufania obywateli, pozostaną tylko jaśniejszym wspomnieniem i przykładem protestu przeciwko ujemnym zjawiskom w naszym życiu. Dlatego słuszną ideę komitetów kontroli społecznej, aby stała się skutecznym narzędziem szeroko pojętej kontroli społecznej, a także szkołą wychowania społecznego i moralnego, należy poprzeć szerokim współdziałaniem wszystkich sił patriotycznych w naszym kraju, skupionych we Froncie Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wysoki Sejmie! Ruch społecznie postępowy — „Pax”, zrzeszając katolików świeckich, a także ludzie wierzący w Polsce Ludowej znajdują w zamiarach i celach ustawodawczych, powołujących komitety kontroli społecznej odpowiedzi na pilne zapotrzebowanie społeczno-moralne naszego społeczeństwa. Wielokrotnie też podkreślaliśmy i dawaliśmy wyraz w swych publicznych wystąpieniach, że ludzie wierzący, kierujący się chrześcijańską inspiracją światopoglądową powinni wykazywać się specjalnie aktywną postawą w stosunku do wszystkich problemów społeczno-ekonomicznych, występujących w procesie rozwoju budownictwa socjalistycznego i socjalistycznej demokracji. Prowadziliśmy też swego czasu akcję — „odnowy moralnej”, wymierzoną przeciw marnotrawstwu, bumelanctwu, alkoholizmowi i postawie konsumpcyjno-egoistycznej, uzyskując zrozumienie i wsparcie szerokiego ogółu społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Moralność i etyka światopoglądu chrześcijańskiego zobowiązuje do zdecydowanej negatywnej oceny i zwalczania nieposzanowania własności społecznej i plag społecznych. Nie może być mowy o osiągnięciu właściwego poziomu ekonomicznego i o poprawie jakości życia w żadnym kraju i w żadnym społeczeństwie, w którym nadużycia i lekceważenie gospodarności nie są bezwzględnie piętnowane przez opinię publiczną. Pod tym względem musi panować odpowiednia harmonia między postępem ekonomiczno-technicznym a moralnym.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselZbigniewCzajkowski">W ciągu ostatnich miesięcy słyszeliśmy w najbardziej miarodajnych dla katolików wypowiedziach duszpasterskich ks. Kardynała Prymasa, że kościół w Polsce, pełniąc swą zbawczą dla ludzi wierzących misję, z całą konsekwencją swym oddziaływaniem społecznym zwalcza bumelanctwo, alkoholizm i marnotrawstwo mienia społecznego.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wezwania ks. Kardynała Prymasa znajdują swe szerokie odbicie w naukach innych biskupów i w kazaniach głoszonych przez duchowieństwo, wpajanych ludziom wierzącym w trosce o dobro ojczyzny. Głos ten współbrzmi z wezwaniami władzy ludowej i patriotycznych i socjalistycznych sił naszego narodu, stwarzając na tej najszerszej ogólnonarodowej platformie obowiązków i powinności społeczno-moralnych realne przesłanki współdziałania ze sobą państwa i kościoła, ludzi wierzących i niewierzących. Jest to wyraz jedności ideowo-moralnej naszego narodu i socjalistycznego państwa, jedności, której patriotyczną wykładnię dał Edward Gierek mówiąc: — „W pracy dla Polski, dla jej rozwoju i pomyślności jednoczy się cały nasz naród”. Przypominam to zdanie bez żadnego komentarza. Komentarzem bowiem jest sama rzeczywistość naszego pluralistycznego światopoglądowo narodu, są pilne potrzeby i zadania socjalistycznego państwa, są wreszcie obowiązki i powinności samych obywateli.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wysoki Sejmie! Koło Poselskie — „Pax”, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, docenia sens i społeczne znaczenie powołania komitetów kontroli społecznej. Dostrzegamy w nich szansę wspólnego wykorzystania inicjatywy władzy administracyjnej i inicjatywy społecznej obywateli, wszystkich sił społecznych, którym dobro Polski Ludowej leży na sercu, aby skuteczniej niż dotychczas zwalczać ujemne zjawiska, osłabiające jakość życia, a także, aby w tej samej trosce działać skuteczniej na polu pracy wychowawczej, podnoszącej świadomość ideowo-moralną społeczeństwa. W takim sensie i duchu ustawy posłowie Koła Poselskiego — „Pax” będą głosować za jej przyjęciem przez Sejm PRL.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Barbara Dębicka.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselBarbaraDebicka">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Kontrola społeczna jest jedną z podstawowych form uczestnictwa ludzi pracy we współrządzeniu krajem, regionem, miastem, gminą czy zakładem pracy, to jeden z fundamentów demokracji socjalistycznej, a zwłaszcza demokracji bezpośredniej. Znaczenie kontroli społecznej podkreślają akty prawne i polityczne najwyższej rangi. Problem ten skupił w ostatnim okresie uwagę społeczeństwa w związku z przeprowadzoną konsultacją w sprawie powołania komitetów kontroli społecznej. Poddane pod dyskusję projekty dokumentów dotyczących zasad powoływania i funkcjonowania tych komitetów spotkały się z dużym zainteresowaniem i aprobatą społeczeństwa. Konsultacja unaoczniła jednocześnie aktualność wytycznej zawartej w uchwale VII Zjazdu PZPR, która stwierdza, że: — „System kontroli państwowej i społecznej powinien lepiej niż dotychczas służyć przezwyciężaniu niedostatków istniejących w różnych dziedzinach naszego życia”.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselBarbaraDebicka">Szybkie usuwanie tych niedostatków jest oczywiście uzależnione od szeregu uwarunkowań, wśród których istotne znaczenie ima konsekwentna realizacja zadań wynikających z programu rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Skuteczna kontrola społeczna może jednak przyśpieszać usuwanie wielu trudności i niedomagań czy wręcz zapobiegać ich powstawaniu. Stąd tak dużą uwagę przywiązujemy do dalszego rozwijania różnorodnych form tej kontroli, podnoszenia jej poziomu i skuteczności.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselBarbaraDebicka">Przemawiający przede mną posłowie wskazywali, że zakres kontroli społecznej jest obecnie niezwykle szeroki i obejmuje praktycznie wszystkie dziedziny życia. Podlegają jej organy władzy państwowej i administracji terenowej oraz gospodarczej, a także instytucje szeroko pojętej obsługi ludności. Podzielam ich pogląd, że formy tej kontroli są i muszą być bardzo różne, muszą być dostosowane do charakteru kontrolowanej placówki czy dziedziny życia.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselBarbaraDebicka">Ważną rolę w całym systemie kontroli społecznej odgrywają komitety samorządu mieszkańców w miastach, będące społeczną i powszechną reprezentacją ludności poszczególnych osiedli i regionów miejskich wobec rad narodowych, a jednocześnie ogniwami Frontu Jedności Narodu. Komitety samorządu mieszkańców obejmują działalnością kontrolną różne dziedziny życia, ważne dla zaspokajania potrzeb mieszkańców danego terenu. Trzeba wyraźnie stwierdzić, że w wyniku tej działalności można było usunąć szereg dolegliwości, usprawnić tryb załatwiania różnych spraw, rozwiązać wiele problemów nurtujących środowiska osiedlowe.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselBarbaraDebicka">W niektórych dziedzinach istnieje jednak potrzeba nasilenia działalności kontrolnej, również ze strony samorządu mieszkańców. Mam tu na uwadze przede wszystkim pracę placówek handlowych i usługowych. Oczywiście, kontrola społeczna w tym zakresie prowadzona jest głównie przez związki zawodowe, ale komitety samorządów mieszkańców mogłyby w większym niż dotychczas stopniu brać w niej udział. Ich potencjalne możliwości w tej dziedzinie ujawniły się już w wielu działaniach kontrolnych, podejmowanych przez pracowników Państwowej Inspekcji Handlowej, przedstawicieli prokuratury, urzędów miejskich czy też NIK, w których brali udział także przedstawiciele samorządu mieszkańców. Objęto kontrolą tysiące placówek handlowych, usługowych oraz innych. Działania takie przyczyniały się do ograniczenia i likwidacji wielu nadużyć, przejawów spekulacji, a równocześnie do poprawy dystrybucji, zasad sprzedaży towarów, obsługi kupujących, a także organizacji sprzedaży przez dostosowanie godzin pracy handlu do potrzeb mieszkańców itp. Oczywiście, żadna kontrola zarówno państwowa, jak i społeczna nie jest w stanie w sposób zasadniczy wpłynąć, na przykład, na zwiększenie podaży przejściowo deficytowych towarów. Jednakże systematyczny, powszechny i planowy charakter działań kontrolnych będzie wpływać na łagodzenie tych trudności.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselBarbaraDebicka">Podzielam więc te opinie wyrażone w czasie konsultacji, które .zmierzały do wyposażenia samorządów mieszkańców w szersze uprawnienia kontrolne, dające możliwość pełniejszej ochrony praw konsumenta. Jest jednak konieczne, aby tego rodzaju kontrole prowadzone były w uzgodnieniu lub z upoważnienia rad narodowych wspólnie z kontrolerami związków zawodowych, organizacji spółdzielczych lub przedstawicielami organów kontroli państwowej.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselBarbaraDebicka">Duże znaczenie ma też kontrola społeczna w odniesieniu do gospodarki mieszkaniowej. Dotyczy ona takich spraw, jak remonty kapitalne i bieżące, usługi lokatorskie, konserwacja i eksploatacja zasobów mieszkaniowych czy też estetyka i czystość w budynkach i terenach osiedlowych. Występujące jeszcze niedociągnięcia w tym zakresie wywołują szereg często uzasadnionych skarg i zażaleń ze strony mieszkańców. Społeczny nadzór i kontrola powinny pomagać w usuwaniu tego typu niedociągnięć, zaniedbań, niegospodarności. Chodzi tu szczególnie o te braki, które powstają z przyczyn subiektywnych, a więc z czyjegoś niedbalstwa, nieobowiązkowości, braku właściwego stosunku do mienia społecznego.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselBarbaraDebicka">Wskazałam tylko na dwa moim zdaniem bardzo istotne obszary spraw, wokół których skupia się działalność wielu ogniw kontroli, w tym również samorządu mieszkańców. Uważam, że proponowane w projekcie ustawy powołanie komitetów kontroli społecznej, określone dla nich zadania koordynacji działalności poszczególnych organów kontroli społecznej, a więc i samorządów mieszkańców, stworzy warunki dla jej intensyfikacji i dalszego doskonalenia. Komitety te będą mogły lepiej ukierunkować działalność kontrolną i zespalać pracę poszczególnych ogniw kontroli społecznej w sprawnie działający system, a jednocześnie uruchamiać istniejące, niemałe nadal rezerwy inicjatywy w zakresie kontroli społecznej. Ważne jest i to, że nie zastępując i nie wyręczając żadnego z ogniw kontroli, będą mogły upowszechniać i uogólniać ich najlepsze doświadczenia.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselBarbaraDebicka">Istotną zwłaszcza rolę powinny spełniać komitety kontroli społecznej w czuwaniu nad właściwym reagowaniem przez różne ogniwa administracji — w tym także administracji spółdzielczości mieszkaniowej — na krytykę oraz przyczynić się do skuteczności w egzekwowaniu terminowej i prawidłowej realizacji wniosków pokontrolnych. Pozwoli to szybciej usuwać wiele nieraz może drobnych, ale i dokuczliwych dolegliwości codziennego życia.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselBarbaraDebicka">Na zakończenie chciałam podzielić się jeszcze dwiema uwagami. Pierwsza z nich dotyczy właściwego kształtowania składu poszczególnych komitetów kontroli społecznej. Powinni znaleźć się w nich ludzie z pasją społecznego działania, cieszący się szacunkiem i autorytetem w swoim środowisku, posiadający duży zasób doświadczenia życiowego i wrażliwość na sprawy ludzkie. Na potrzebę doboru takich właśnie ludzi wielokrotnie wskazywano na spotkaniach konsultacyjnych. Wyrażano pogląd, że chociaż są to kontrolerzy społeczni, to jednak dysponujący dość skutecznymi środkami oddziaływania, działającymi często równie skutecznie jak środki administracyjne i karne.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselBarbaraDebicka">I druga uwaga. Celem kontroli społecznej w jeszcze większym zakresie powinno być przeciwdziałanie możliwościom powstawania określonych niedomagań, a nie tylko uruchamianie niezbędnych środków dla usuwania już istniejących. Musi być to więc w szerszym stopniu także działalność profilaktyczna i wychowawcza. Równolegle z taką działalnością należałoby dalej rozwijać formy oraz doskonalić sposoby satysfakcjonowania ludzi dobrze pracujących, wskazywać na źródła sukcesów odnoszonych w pracy zawodowej i działalności społecznej, dostrzegać osiągnięcia i ich twórców, pomagać im, upowszechniać ich dorobek.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselBarbaraDebicka">W hierarchii wartości cenionych przez ludzi pracy satysfakcja z sukcesu, z udziału w dobrej, efektywnej pracy zajmuje bardzo wysokie miejsce. Dlatego też wszystkie ogniwa samorządowe, związki zawodowe, samorządy mieszkańców, a także instancje i organizacje partyjne powinny w swej działalności jeszcze mocniej uwzględniać ten element. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Stanisław Kowalczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselStanislawKowalczyk">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie!^ ^Główną przesłanką jedności narodu jest polityka partii i państwa, wychodząca na spotkanie potrzebom kraju i aspiracjom ludzi pracy, odpowiadająca żywotnym racjom narodowym i społecznym. Nieodłączną zasadą tej polityki jest socjalistyczna demokracja, zapewniająca szerokie uczestnictwo ludzi pracy w sprawowaniu władzy i współgospodarowaniu krajem, pełną realność i realizację praw ekonomicznych, społecznych i politycznych.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselStanislawKowalczyk">Socjalizm stworzył w Polsce optymalne warunki rozwoju prawdziwej demokracji. Sprawowanie przez masy pracujące władzy w państwie zapewnia działalność partii politycznych, organizacji społecznych oraz bogaty system organów przedstawicielskich i samorządowych.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselStanislawKowalczyk">Zainicjowana w ostatnich latach zasada szerokiej konsultacji ze społeczeństwem we wszystkich najważniejszych sprawach społeczno-gospodarczych i politycznych kraju, podniesiona została do rangi zasady ustrojowo-prawnej w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselStanislawKowalczyk">W urzeczywistnieniu wyższego stopnia zaangażowania społecznego, współdecydowaniu o losach kraju mają służyć komitety kontroli społecznej, których ideę utworzenia wysunął I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek na II Krajowej Konferencji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselStanislawKowalczyk">Wysoką rangę komitetów kontroli społecznej podkreśla fakt ścisłego powiązania tych komitetów z radami narodowymi jako organami przedstawicielskimi władzy państwowej.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselStanislawKowalczyk">Założeniem projektu zmiany ustawy o radach narodowych jest wyposażenie komitetów kontroli społecznej w uprawnienia, które będą pozwalały inicjować zmiany w aktach normatywnych, przepisach i zarządzeniach, występować o zawieszenie lub uchylenie działania przepisów niezgodnych z interesem społecznym.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselStanislawKowalczyk">Dążeniem jest, aby komitety kontroli społecznej stały się bodźcem do udoskonalenia funkcji kontrolnych innych organów wyposażonych w odpowiednie kompetencje. Przewiduje się, że komitety kontroli społecznej będą sporządzały okresowe sprawozdania i przedstawiały radom narodowym propozycje zmierzające do sprawniejszego zaspokajania potrzeb ludności przez działające na danym terenie instytucje i zakłady. Będą one strzegły respektowania praw obywateli w działalności aparatu państwowego, gospodarczego, spółdzielczego i społecznego.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselStanislawKowalczyk">Komitety kontroli społecznej, jak wynika z proponowanej nazwy tego organu, będą wieloosobowe, a działalność ich będzie miała charakter społeczny, w odróżnieniu od istniejących dotychczas organów kontroli typu zawodowego.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselStanislawKowalczyk">Utworzenie komitetów kontroli przy radach narodowych ma na celu umocnienie roli i znaczenia kontroli społecznej w życiu kraju, dalsze doskonalenie istniejących już form społecznej kontroli przez lepszą koordynację ich działania, zwiększenie skuteczności i zdolności wykonywania zaleceń pokontrolnych.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselStanislawKowalczyk">Zakłada się, że jednym z ważnych zadań komitetów kontroli społecznej będzie czuwanie nad właściwym reagowaniem przez wszystkie organy państwowe, gospodarcze i społeczne na krytykę ze strony radnych, prasy, radia i telewizji.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselStanislawKowalczyk">Wysoki Sejmie! Powołanie do życia komitetów kontroli przy radach narodowych będzie miało szczególne znaczenie dla dalszego rozwoju wsi i produkcji rolniczej, dla ożywienia życia społecznego w środowisku wiejskim.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselStanislawKowalczyk">Powszechne przeglądy gmin oraz lustracje pól wykazują, że pod względem prawidłowej gospodarki ziemią jest jeszcze dużo do zrobienia. Sporą w tym względzie inicjatywę mogą wykazać komitety kontroli społecznej szczególnie w zakresie racjonalnego rozdysponowania i wykorzystania gruntów Państwowego Funduszu Ziemi, bowiem członkowie komitetów kontroli, wywodzący się z danego środowiska, będą mieli najlepsze rozeznanie w potrzebach i możliwościach produkcyjnych poszczególnych gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselStanislawKowalczyk">Spotykamy się jeszcze często z biurokratyczną opieszałością w obsłudze rolników, uciążliwym wyczekiwaniem przed punktami skupu, z nieterminowością dostaw, czasem nawet i z oszustwem. Powoduje to ogromne straty materialne i moralne. W tej dziedzinie liczyć się będzie każda dobra inicjatywa komitetów kontroli społecznej zmierzająca do poprawy stosunków społeczno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselStanislawKowalczyk">Chciałbym w tym miejscu podkreślić, że mamy aktualnie w kraju dość szeroko rozwinięty system kontroli społecznej między innymi w tak ważnych dla rolnictwa i mieszkańców wsi organizacjach społeczno-gospodarczych, jak: gminne spółdzielnie — „Samopomoc Chłopska” i spółdzielnie kółek rolniczych, spółki wodne, banki spółdzielcze i inne. Funkcjonuje w tych organizacjach kontrola wewnętrzna dokonywana przez komórki rewizyjne, radę zakładową oraz kontrola społeczna sprawowana przez rady narodowe i ich komisje, komitety sklepowe, a przede wszystkim przez rady nadzorcze i zarządy.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselStanislawKowalczyk">Istniejący system kontroli społecznej ma sporo mankamentów. Jest on głównie nastawiany na ochronę mienia państwowego i społecznego, a pomija szereg innych, również istotnych elementów życia społecznego i gospodarczego. W tym świetle ważną rolę do spełnienia będą miały komitety kontroli społecznej, które w moim przekonaniu powinny przede wszystkim:</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselStanislawKowalczyk">— zapewnić koordynację działalności wszystkich ogniw kontroli społecznej, — zwiększyć skuteczność tej kontroli, — stworzyć system takiej kontroli społecznej, która w wyniku skoordynowania wszystkich dotąd obowiązujących form kontroli obejmie całość życia społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#PoselStanislawKowalczyk">Przeprowadzone konsultacje w sprawie powołania przy radach narodowych komitetów kontroli społecznej spotkały się na wsi z pozytywnym przyjęciem przez społeczeństwo wiejskie. Wniesiono szereg uwag, które w większości zostały uwzględnione w przedstawionym Wysokiej Izbie projekcie.</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#PoselStanislawKowalczyk">Wieś oczekuje bardzo wiele od rzeczników kontroli społecznej. W gminnych komitetach kontroli muszą być to ludzie z pasją społecznego działania, zaangażowani, o wysokich walorach moralnych, znający doskonale środowisko, umiejący łatwo nawiązywać kontakty z ludźmi, szybko reagujący na zauważone nieprawidłowości i ujemne strony życia społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-24.18" who="#PoselStanislawKowalczyk">'Dlatego niezwykle pozytywny jest fakt, że projekt ustawy przewiduje duże prerogatywy rzecznika kontroli społecznej, który może i powinien wychodzić naprzeciw postulatom obywateli w zakresie poprawy gospodarności, usuwania wszelkich przeszkód i nieprawidłowości zdarzających się jeszcze dość często w codziennym życiu.</u> + <u xml:id="u-24.19" who="#PoselStanislawKowalczyk">Pozwoli to nie tylko podnieść na wyższy poziom obsługę obywatela, ale wpłynie w wysokiej mierze na produkcyjność całego rolnictwa, lepszą gospodarność związanych z rolnictwem instytucji, a w sumie pełniejsze zaspokajanie potrzeb obywateli i podnoszenie zasobności kraju w myśl hasła rzuconego na VII Zjeździć partii: — „Aby Polska rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej”. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-24.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Wacław Auleytner.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselWaclawAuleytner">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy dziś projekt ustawy o zmianie ustawy o radach narodowych, przedstawiony Wysokiemu Sejmowi przez Radę Państwa, a dotyczący utworzenia przy radach narodowych komitetów kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselWaclawAuleytner">Decyzje, które dziś podejmujemy, mają szansę wyzwolić aktywność społeczną wielu obywateli i zmobilizować wielu Polaków do podjęcia bardziej świadomego i zaangażowanego działania na rzecz wspólnego dobra.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselWaclawAuleytner">Art. 1 ust. 3 projektu ustawy o radach narodowych stanowi, iż rady jako terenowe organy władzy państwowej kierują całokształtem rozwoju społeczno-gospodarczego terenu oraz oddziaływają na wszystkie jednostki administracji i gospodarki na danym terenie, inspirują ich działalność oraz sprawują nad nimi kontrolę.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselWaclawAuleytner">Art. 4, 5 i 6 określają bardziej szczegółowo zakres zadań i upoważnień rad narodowych w tym zakresie. Jest zrozumiałe, że żadnego z nich nie mogłyby rady pełnić bez skutecznej kontroli wykonywania swoich własnych decyzji czy też ustaw i rozporządzeń władz centralnych oraz rad wyższego szczebla. Nadzwyczaj ważne dla zapewnienia praworządności są postanowienia art. 6, który zobowiązuje rady narodowe do zwalczania przejawów samowoli i biurokratycznego stosunku do obywateli oraz do czuwania nad wykonaniem przez obywateli obowiązków względem państwa. Przepisy te, znane zapewne doskonale obywatelom posłom, przypomniałem jedynie po to, aby tym dobitniej podkreślić, że komitety kontroli społecznej przy radach narodowych staną się organicznym instrumentem każdej rady w pełnieniu przez nią funkcji kontrolnych, instrumentem działającym w pełnej harmonii z intencją art. 8 ustawy zarówno jeśli chodzi o przyciąganie coraz szerszych rzesz ludzi pracy do udziału w rządzeniu państwem (a sprawna kontrola jest przecież bardzo ważnym elementem rządzenia), jak i w zakresie korzystania z inicjatywy i współdziałania organizacji politycznych, związków zawodowych i innych organizacji społecznych, jak również samorządu robotniczego i organizacji rolniczych, które pełnią, jak wiadomo, szereg odpowiedzialnych funkcji kontrolnych. Z pełnym przekonaniem pragnę więc stwierdzić, że omawiany dziś projekt uzupełnienia ustawy o radach narodowych organicznie wynika z ducha i litery przytoczonych przeze mnie sformułowań ustawy. Decyzja ta ma szansę zwiększyć poczucie odpowiedzialności wielu obywateli za konkretne, codzienne życie narodu, kształt i doskonałość jego współczesnego rozwoju. To tak znaczne poszerzenie społecznej aktywności i odpowiedzialności ma wreszcie aspekt bardzo istotny dla prawidłowego funkcjonowania ustroju socjalistycznego, mianowicie rozwija proces demokratyzacji.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselWaclawAuleytner">Powiedziałem, że uchwalenie dziś ustawy o powołaniu komitetów kontroli społecznej będzie decyzją mającą szanse wyzwolenia nowych energii narodowych i nowych elementów jego dalszej integracji. Mówię o szansie, gdyż ustawa jest tylko decyzją Sejmu, aktem prawnym, który jednak będą realizować ludzie, obywatele Polski końca XX wieku, którzy posiadają liczne zalety, ale i swoje przywary, którzy mają również swoje uwarunkowania społeczno-psychologiczne. O tych właśnie warunkach dobrego funkcjonowania komitetów kontroli społecznej chcę mówić w moim wystąpieniu, które wygłaszam w imieniu Koła Poselskiego — „Znak”.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoka Izbo! Od samego początku swego istnienia komitety muszą mieć wysoki autorytet społeczny, który by z jednej strony tworzył klimat zaufania wobec tego ciała społecznego i czynił z niego naturalnego adresata, do którego zwracaliby się wszyscy obywatele pokrzywdzeni lub zatroskani o dobro publiczne, a z drugiej strony — ośrodek opinii publicznej, z którym musieliby się poważnie liczyć wszyscy kontrolowani. Nie ma bowiem nic gorszego jak niewyciąganie wniosków z ujawnionych niedociągnięć i bezkarność winnych. Ten autorytet, zaufanie i siła opinii zależą niewątpliwie od autentyzmu i skuteczności działania. Tylko wtedy autorytet komitetów kontroli społecznej będzie rósł, gdy komitet podejmie autentyczne problemy nurtujące daną społeczność, dotrze do ich istoty, wyjaśni je ludziom i wyegzekwuje skuteczne ich rozwiązanie. Człowiek współczesny jest uwrażliwiony na wszystkie przejawy papierkowej działalności biurokratycznej. Dlatego forma pracy komitetów kontroli powinna odbiegać, o ile to tylko możliwe, od stereotypowych form urzędowania, a raczej powinna mieć charakter społecznego dialogu, w którym dopuszczalne są bardzo zróżnicowane formy oddziaływania społecznego — od ostrych restrykcji zaczynając, a na zniuansowanych zabiegach wychowawczych kończąc. Wydaje się więc, że od członków komitetów kontroli społecznej wymagać trzeba mniej znajomości fachowej (kontrola społeczna bowiem nie ma zastępować etatowych inspektorów), ale kwalifikacji moralnych i tego, co można by nazwać zdrowym rozsądkiem i mądrością życiową uznawaną powszechnie przez otoczenie. Członkowie komitetów społecznych powinni być ludźmi powszechnie szanowanymi, o których wiadomo, że są prawi, mają odwagę cywilną i własne, niezależne zdanie. Jest to dlatego tak ważne, że pod stawową rolą komitetów kontroli społecznej będzie zajmowanie się relacją obywatel-administracja, a ważnym ich zadaniem będzie obrona praw obywatela, który wobec administracji jest często stroną znacznie słabszą. Od postawy komitetów kontroli społecznej wobec tego styku obywatel-administracja zależy, jak mi się wydaje, powodzenie całej koncepcji. Chyba bowiem współczesnemu Polakowi brak jest tego, co można by nazwać społecznym treningiem w tym zakresie. Odnosi się to zarówno do członków przyszłych komitetów, do rzesz działających już kontrolerów, jak i do obywateli zwracających się do ogniw kontrolnych oraz do ludzi pracujących w administracji. Brak jest bowiem niekiedy przekonania o efektywności działania społecznego. Jeśli komitety kontroli zdadzą egzamin w tym zakresie, wówczas ich autorytet urośnie, a stosunek społeczeństwa do ich działania da im poparcie dla rozwijania dalszej aktywności. Co więcej, a może co ważniejsze — powodzenie działania komitetów kontroli społecznej wpłynie dodatnio na wszystkich autentycznych działaczy społecznych, nieraz zniechęconych lub rozczarowanych, doda im otuchy i uaktywni ich działalność. Kontrola społeczna przez obronę interesów obywatela prowadzi do dalszego rozwoju różnego typu samorządów i demokracji przedstawicielskiej.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselWaclawAuleytner">Mówiłem dotychczas o dwóch warunkach powodzenia działania komitetów kontroli społecznej, mianowicie postawie moralnej i autorytecie osobistym członków komitetów oraz o wyborze podstawowych kierunków działania, jakim jest obywatel-władza.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselWaclawAuleytner">Proponuje się, aby w komitetach kontroli społecznej reprezentowane były wszystkie nurty kontroli społecznej dziś działającej, takie jak kontrola związków zawodowych, samorządu mieszkańców, samorządów robotniczych, rad narodowych sprawowanej przez komisje tych rad. Wydaje się to słuszne i celowe, ale wydaje się także, że skład komitetów kontroli powinien być bardziej reprezentatywny dla społeczeństwa. Poza wspomnianymi członkami komitetów, wchodzącymi niejako z urzędu, powinni być powoływani przedstawiciele organizacji społecznych, zrzeszonych we Froncie Jedności Narodu. Pozwoliłoby to powołać do komitetów kontroli społecznej najlepszych z najlepszych, zarówno spośród partyjnych, jak i bezpartyjnych, bez względu na ich światopogląd, według formuły wspólnego działania wszystkich Polaków na płaszczyźnie Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselWaclawAuleytner">Jak ważne są walory osobiste i niezależność ludzi podejmujących działalność kontrolną świadczyć mogą chociażby opublikowane w — „Życiu Warszawy” listy czytelników nadesłane w ramach społecznej konsultacji dyskutowanego projektu ustawy. Jeden z czytelników Stefan Żołnierczak pisze: — „Mamy kontrolę odbioru technicznego w wytwórniach i nie tylko kontrolę, ale również organizacje partyjne i rady zakładowe, a w handlu roi się od bubli. Mamy także w różnych organizacjach o charakterze społeczno-gospodarczym komisje rewizyjne, tylko że zbyt często zdarza się, że te komisje nic złego nie widzą... W osiedlach mamy samorządy mieszkańców, ale w dużej mierze uzależnione są one od administracji, jeśli zatem działaczom samorządu mieszkańców zdarzy się coś w działalności gospodarczej dzielnicy słusznie skrytykować, to w konsekwencji szuka się sposobów, aby pozbyć się takiego działacza z samorządu mieszkańców”. W innej wypowiedzi czytamy: — „Obserwuję od dłuższego czasu tzw. komitety sklepowe, które może coś tam robią, ale zawsze wiedzą, kiedy będzie atrakcyjniejszy towar i zabezpieczają go sobie. W fabrykach są kontrolerzy jakości, którzy nic nie kontrolują, bo są zależni od dyrektorów”.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselWaclawAuleytner">Ogólny sens płynący z tych wypowiedzi sprowadza się do tego, że — „w naszym systemie kontroli zgubny jest układ zależności kontrolującego od kontrolowanego i że kontrola społeczna powinna być instytucją zupełnie niezależną od jakiejkolwiek organizacji, która tej kontroli będzie podlegać”.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselWaclawAuleytner">Czwartym warunkiem powodzenia pracy komitetów kontroli społecznej jest świadome oparcie ich działania na podstawowej zasadzie polityki społecznej państwa. I tak na przykład komitety kontroli społecznej nie mogą pominąć problematyki pomocy rodzinie, wyrównywania jawiących się tu i ówdzie nierówności społecznych, problematyka kobiety czy wychowania młodzieży i jej ochrony przed demoralizacją. Komitet stykając się ze zjawiskami ujemnymi w tym zakresie, powinien je analizować i powodować działalność profilaktyczną. Należy to do zadań wynikających z ducha i litery projektu ustawy, ale musi, jak mówiłem wyżej, opierać się mocno w swojej praktyce na założeniach ogólnonarodowej polityki społecznej. Sądzę, że dobrze by było, aby w tej dziedzinie komitety wykorzystały swoje uprawnienia inspirowania poszczególnych ogniw kontroli, ukierunkowywania ich pracy, zlecania odpowiednich kontroli zespołom kontroli społecznej, a także powoływały w uzasadnionych wypadkach doraźne zespoły kontrolujące. Osobnym ważnym i trudnym zagadnieniem stojącym przed komitetami kontroli społecznej i niewątpliwie stanowiącym o przyszłym ich autorytecie jest troska o respektowanie przez administrację kierownictwa przedsiębiorstw oraz obywateli obowiązujących norm prawnych.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselWaclawAuleytner">Bardzo często bywa tak, że dokąd dana norma prawna jest nowa, świeżo uchwalona, to się ją wprowadza i stosuje, po czym w miarę upływu czasu o niej się zapomina, a ostrze jej tępieje. Posłużę się następującym przykładem: w zeszłym tygodniu Społeczny Komitet Przeciwalkoholowy obchodził 30-lecie swego istnienia. Uczestniczyłem w tej uroczystości, na której dokonywano bilansu z 30-letniego dorobku oraz trudności, jakie organizacja ta napotykała w swoim działaniu. I rzecz bardzo charakterystyczna — wszyscy zabierający głos na tym zebraniu wyrażali przekonanie, że mamy doskonałą ustawę antyalkoholową, jedną z najlepszych i najnowocześniejszych w świecie, tylko że jest ona nagminnie nie przestrzegana, a alkoholizm w Polsce przybiera niepokojące rozmiary.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselWaclawAuleytner">Statystyki dotyczące tej kwestii są obywatelom posłom dobrze znane. Takich nie przestrzeganych norm prawnych czy też istotnych dyrektyw władz centralnych, których realizacja byłaby ważnym czynnikiem rozwoju stosunków społecznych w naszym kraju, jest niemało. Mam na przykład na myśli realizację ustawy o ochronie środowiska czy też ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. W środkach masowego przekazu znajdujemy często przykłady, jak na odcinku administracji gminnych czy gminnych placówek gospodarczych łamią się najbardziej słuszne decyzje, dotyczące na przykład rozwoju rolnictwa, co się staje nierzadko poważnym hamulcem w poprawie wyżywienia narodu. I tak na przykład — z opublikowanych w numerze 17 tygodnika — „Polityka” wypowiedzi rolników wynika, że około 30% czasu, który mógłby być poświęcony na prace produkcyjne w gospodarstwie rolnym, producent rolny traci na bieganie po instytucjach gminnych, a niekiedy i po instytucjach miasta wojewódzkiego. Piszą o tym rolnicy z województwa krakowskiego. Publicysta — „Gazety Południowej” Edmund Piekarz w numerze 101 tego dziennika nazywa to wprost wycieraniem klamek. Opisuje on między innymi niedolę Marii Wolak z Nieczajnej Górnej w gminie Dąbrową Tarnowska, kobiety, która liczy 72 lata i pomimo że już przed kilku laty przekazała ziemię córce, władze finansowe niestrudzenie wszelkie nakazy płatnicze kierują na jej nazwisko. Wszędzie, gdzie od dwóch lat interweniuje, obiecują jej załatwienie sprawy i sprostowanie pomyłki, a zaraz potem urzędnicy znów zapominają o sprawie starej Wolakowej, odkładają jej prośby do szuflady i po kilku miesiącach sytuacja się powtarza. Przytaczam ten przykład, bo nie chodzi tu ani o przydział deficytowych materiałów czy narzędzi, ani o żadne inne przyczyny obiektywne. Jest to casus czystej biurokracji. Rola komitetów kontroli społecznej szczególnie dla tych przykładów jest oczywista, a oczekiwanie społeczne na zajęcie się tymi zagadnieniami bardzo duże.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoka Izbo! Jesteśmy świadomi, że uchwalona dziś ustawa nie będzie stanowić panaceum na wszystkie braki ani nie wyczerpie szerokiego zagadnienia kontroli. Ma jednak podnieść na wyższy poziom jakość życia społecznego i gospodarczego w naszym kraju i skutecznie zapobiec rozwojowi różnych zjawisk negatywnych, jakie dają o sobie znać. Ale różnych form kontroli wycinkowych jest u nas bardzo wiele. Do zadań komitetów kontroli społecznej ma należeć m.in. koordynacja tych wszystkich ogniw kontroli o charakterze społecznym, które już istnieją i działają, jak również współpraca z kontrolą instytucjonalną, zawodową, taką jak NIK, PIH, IKR itd. Chodzi o to, żeby od początku było jasne, jaki jest podział kompetencji między tymi organami, jakie są ich powiązania i współzależność, jaki jest system wzajemnej informacji i zasady współdziałania. Chodzi o to, aby przy powoływaniu komitetów kontroli społecznej uniknąć jakiegokolwiek zamieszania, sporów kompetencyjnych czy wzajemnego przeszkadzania sobie.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselWaclawAuleytner">Staranne przygotowanie wprowadzenia w życie dyskutowanej ustawy będzie decydować o prawidłowym starcie działalności komitetów.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselWaclawAuleytner">W dotychczasowych działaniach kontrolnych w praktyce tych działań brak było niejednokrotnie właśnie niezbędnej koordynacji, do której rady narodowe są ustawowo zobowiązane. Koordynacja jest i w tym celu niezbędna, aby nie było owych nie kontrolowanych — „białych plam” i „obszarów niedowładu kontroli”, których obawia się Jacek Madziarski w artykule poświęconym dyskutowanej dziś kwestii, opublikowanym w nr 17 „Polityki”. Nie można także nie doceniać roli inspirującej komitetów kontroli społecznej, które będą dysponowały całym zestawem informacji i sygnałów i w oparciu o nie będą mogły podpowiadać poszczególnym ogniwom kontroli społecznej, jakie odcinki w danym momencie są najbardziej newralgiczne. Komitety kontroli społecznej będą przedstawiać sprawozdania ze swego działania właściwym radom narodowym. Sądzę, że dla lepszego powiązania działalności posłów z terenem byłoby dobrze, aby wojewódzkie zespoły poselskie były z urzędu zapoznawane z treścią tych sprawozdań. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Paweł Dąbek.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselPawelDabek">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Punktem wyjścia mojego wystąpienia chcę uczynić fragment wypowiedzi jednego z robotników Lubelskiej Fabryki Samochodów Ciężarowych, który na zebraniu konsultacyjnym w sprawie omawianego w dniu dzisiejszym projektu ustawy powiedział m.in.: „Dziś trzeba kontroli państwowej iść razem z kontrolą społeczną, ale jestem przekonany, że w przyszłości nastąpi czas całkowitej, masowej kontroli społecznej”. Wydaje się, że owa perspektywa nakreślona przez tego robotnika ma swoje uzasadnienie w przebytej drodze, w dotychczasowym stanie organizacyjnym i dorobku oraz zgodna jest z kierunkami budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselPawelDabek">Jeżeli przedstawimy sobie całościowy dzisiejszy obraz organizacyjny różnorodnych rad, komisji, społecznych komitetów, grup ludzi zajmujących się kontrolą społeczną na wsi i w mieście, w gminie i w dzielnicy, jeśli dodamy do tego samorząd wiejski i w mieście, to wyraźnie zobaczymy ilościowy stan tysięcy ludzi czynnych społecznie bez specjalnego wynagrodzenia — za społeczne uznanie i dyplomy odpowiednich władz, to najlepszą nazwą dla tego masowo pracującego zespołu ludzi z poczuciem odpowiedzialności będzie nazwa — masowy ruch społeczny, wydelegowanych przez ludzi pracy lub ich samorządne organizacje i działających w ich imieniu.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselPawelDabek">Jaki to jest obraz organizacyjny np. na wsi? Przy każdej radzie gminnej komisje tej rady, przy gminnej spółdzielni — rada spółdzielni z odpowiednimi zespołami branżowymi, przy każdym kółku rolniczym czy spółdzielni kółek rolniczych odpowiednie zespoły komitetów członkowskich, przy każdym punkcie skupu zboża, owoców, warzyw, różnej nazwy zespoły kontroli i zaufania, przy każdym punkcie skupu mleka i przy mleczarni — zespoły społecznej kontroli i nadzoru, w każdym innym zakładzie pracy także odpowiedni zespół kontrolno-samorządowy. Mówił o tym poseł Kowalczyk.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselPawelDabek">Obraz ten w mieście uzupełnia się przez rady robotnicze, rady związkowe z zespołami kontrolnymi w zakładach pracy, z uprawnieniami kontroli handlu, zaopatrzenia, usług i innych dziedzin, powiązane z zespołami koordynacyjnymi na szczeblu wojewódzkiej rady związków zawodowych. To właśnie związkowa kontrola, a także kontrola spółdzielcza ma bogato rozwiniętą sieć samorządu związkowego i spółdzielczego.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselPawelDabek">Jacyż to ludzie, jaka to kadra działaczy, jaki jest skład osobowy tych ludzkich zespołów rozmieszczonych w różnych terenach? Do składu tych zespołów wybierani są pracownicy przez zakłady pracy, samorząd robotniczy, przez społeczne organizacje.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselPawelDabek">Społeczna pasja, wypływająca ze społecznego poczucia obowiązków wobec współrobotników, współpracowników, współproducentów, współkonsumentów ma wielką siłę działania. Działają te zespoły, znając nastroje, potrzeby, krytykę niedociągnięć, niezadowolenie z pewnych złych przejawów w życiu — jako mandatariusze ludzi pracy. W zespołach tych każdorazowo są robotnicy, rolnicy, młodzież, kobiety, pracownicy umysłowi, doświadczeni działacze społeczni, emeryci i czynni zawodowo ludzie. Wielu tym zespołom towarzyszyłem radą, wiedzą społeczną, doświadczeniem. Znając ich pasję społeczną — mogę stwierdzić, że są to ludzie czystego sumienia i wielkiej ofiarności społecznej. To jest ich największym walorem. Poświęcają tej pracy wolny czas, który mogliby spędzić w domu, wśród kolegów czy na wypoczynku.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselPawelDabek">Jaka jest skuteczność tego działania? Na podstawie wyników badań społecznej kontroli związkowej i spółdzielczej mogę stwierdzić, że około 50% kontroli efektywnie wykrywa niedociągnięcia w pracy kontrolowanych. Dotyczy to niedociągnięć małego znaczenia, jak też o większej szkodliwości. Zdarzało mi się obserwować, że kontrola społeczna zgłaszała uchwyconą nitkę, która po rozpracowaniu fachowym doprowadziła do kłębka nadużyć niekiedy o charakterze aferowym.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselPawelDabek">Czy wszystko da się zamknąć w określone cyfry, w złotówki? Nie, znaczenie jest znacznie większe. Należy widzieć również w działaniach kontrolnych duże oddziaływanie profilaktyczne na jednostki organizacyjne i ludzi, którzy mogą być kontrolowani. A dlaczego mówimy, że jest za mała skuteczność tej kontroli? Dlaczego chcielibyśmy większej planowej działalności i to z pełnym skutkiem? I tu dochodzę do stwierdzenia, że czegoś w naszym systemie kontroli społecznej było brak. Brak było często koordynacji tych wysiłków, zapewnienia skuteczności zaleceń pokontrolnych, ustalenia szerszego zakresu przedmiotowej kontroli w dziedzinie produkcji, obrotu i usług oraz ścisłego powiązania tej kontroli z radami narodowymi. Te braki usuwa obecnie dyskutowana ustawa. Ustawa ta — to rozrusznik dalszego intensywnego usprawnienia kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselPawelDabek">Komitet kontroli społecznej powołany w gminie i w mieście skoordynuje w jedną całość wysiłki kontrolne wszystkich tych licznych grup kontrolno-samorządowych, rad narodowych, spółdzielczych, społecznych itp. Rada narodowa odpowiedzialna za rozwój społeczno-gospodarczy swego terenu jest zainteresowana w prawidłowym rozwiązywaniu wszystkich spraw, za które odpowiada. Włączenie kontroli społecznej we współdziałanie z radami narodowymi podkreśli jej rangę i przyczyni się do podniesienia jej autorytetu. Kontrola szablonowa, to tak jak malarstwo o jednym kolorze i muzyka o jednym dźwięku. Dobrze, że mamy tak dużą różnorodność form kontroli społecznej. I trzeba ją zachować. Ale potrzebny jest jeden dyrygent — koordynator, aby wszystkie formy kontroli dobrze wypełniały zadania w swoim zakresie.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselPawelDabek">Sprzężenie komitetów kontroli społecznej z radami narodowymi oraz wyposażenie ich w nowe wymagane przez dzień dzisiejszy uprawnienia, a przede wszystkim pomoc radom narodowym w wypełnianiu ich funkcji kontrolnych oznacza umacnianie kontroli społecznej na terenie działania rady, zwłaszcza zwiększenie skuteczności tej kontroli i egzekwowania jej zaleceń. Określenie zakresu działania komitetów kontroli społecznej i oparcie ich działania na wytycznych rad narodowych — powiąże je z terenowymi potrzebami gospodarczo-społecznymi.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselPawelDabek">Ponadto społeczne zaangażowanie tysięcy łudzi zajmujących się kontrolą społeczną spotka się teraz z mocniejszym respektowaniem ich wniosków. W ustawie ustalono, że komitety kontroli społecznej podejmują działanie zabezpieczające pełną efektywność kontroli społecznej. Zobowiązano w ustawie jednostki państwowe, gospodarcze, spółdzielcze i organy samorządu do udzielania pomocy w wypełnianiu ich zadań. Komitety kontroli społecznej mogą występować do właściwych organów kontroli państwowej lub organów ścigania z wnioskami o zastosowanie odpowiednich środków wobec osób winnych zaniedbań lub naruszenia obowiązków. Ustanowienie instytucji rzecznika kontroli społecznej, którego uprawnienia określi Rada Państwa oraz przyznanie członkom komitetów kontroli społecznej i innym społecznym kontrolerom ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym — oto są zasadnicze postanowienia stawiające kontrolę społeczną w umocnionej pozycji.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselPawelDabek">Wysoka Izbo! Kontrola społeczna wiąże się ściśle z założeniami, ma których oparty jest system rad narodowych, na idei demokracji socjalistycznej, idei ludowładztwa.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselPawelDabek">Kontrola społeczna — to wgląd ludzi pracy we wszystkie dziedziny życia państwa, to szkoła przestrzegania socjalistycznych norm współżycia społecznego. Wśród podstawowych cech kontroli społecznej wymienia się jej powszechność i bezpośredniość, dobrowolność oraz jej funkcję wychowawczą. Powszechność i bezpośredniość wynika z istoty demokracji socjalistycznej. Dobrowolność i jej funkcja wychowawcza związana jest z socjalistyczną świadomością. Udział społeczeństwa w rządzeniu jest coraz bardziej aktywny. Kontrola społeczna, wykonywana przez określony aktyw, spełnia ważną rolę w uświadamianiu mas, rozwija kulturę i odpowiedzialność społeczną.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselPawelDabek">Codzienna praca wyjaśniająca ma duże znaczenie dla procesu doskonalenia pracy, a zarazem usuwania braków. Kontrola społeczna jest realną i skuteczną metodą wprowadzania społeczeństwa do problematyki państwowej. Musi ona dysponować określonymi formami organizacyjnymi, w ramach których ludzie pracy mogą ją realizować. Jest ona środkiem kontroli działalności aparatu administracyjnego, a jednocześnie środkiem inicjatywy obywatelskiej.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselPawelDabek">Realizacja kontroli społecznej powinna łączyć się z kontrolą państwową oraz z innymi rodzajami kontroli prowadzonymi przez specjalistów. Zarówno kontrola społeczna, jak i kontrola zawodowa są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania państwa i jego administracji, wzajemnie się uzupełniają i nie powinny być sobie przeciwstawne. Prawidłowym i skutecznym układem systemu kontroli zawodowej i społecznej jest stała współpraca obu aparatów kontroli.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselPawelDabek">W nowych warunkach terytorialnego podziału administracyjno-gospodarczego w dziedzinie organizacji kontroli nie zaszły dotąd istotne zmiany. Dlatego ustawę dzisiejszą uważać trzeba za dopełniającą ten wymóg.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#PoselPawelDabek">Dalszy rozwój naszego ludowego państwa niewątpliwie zależy od pełnej dyscypliny społecznej i zawodowej, od wzajemnego i powszechnego respektowania praw i obowiązków obywatelskich, przestrzegania zasad współżycia między ludźmi w warunkach ładu i porządku publicznego, od poszanowania mienia i ochrony interesów ludzi pracy. Realizacja tych zadań w niemałej mierze zależy także od sprawnej działalności kontrola społecznej i jej roli w państwie. Dziś przyjmowana Ustawa, regulująca sprawy komitetów kontroli społecznej stawia wysoko kontrolę społeczną w naszym życiu i przyczyni się, a jestem o tym przekonany, do intensywnego i skutecznego pielenia chwastów w naszym socjalistycznym ogrodzie gospodarki narodowej i życia społecznego.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselKazimierzMorawski">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Główny temat naszych dzisiejszych obrad, dotyczący kontroli społecznej, koncentruje w sobie wiele istotnych spraw polskiego życia społecznego, gospodarczego i politycznego. Jest jednym z elementów realizowanego od początku lat siedemdziesiątych programu dynamicznego rozwoju kraju i stałej poprawy warunków życia ludzi. Z jednej strony jest to problem doskonalenia funkcjonowania aparatu państwowego przez uzupełnienie jego roli czynnikiem koordynującym istniejące dotąd formy i społeczne inicjatywy kontrolne. Z drugiej strony jest to ważny czynnik pobudzenia inicjatywy społecznej, pogłębiania przekonania obywateli o ich podmiotowej roli w życiu społecznym, ta tym samym wzrostu społecznej satysfakcji i pełnej, czynnej akceptacji obecnego kierunku naszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselKazimierzMorawski">Sprawa dyskutowanych tu komitetów kontroli społecznej wiąże się ściśle z problemem rozwoju demokracji w życiu naszego kraju. Przedstawiony na II Krajowej Konferencji PZPR przez Edwarda Gierka projekt powołania komitetów kontroli społecznej przy radach narodowych wyrasta z całej linii polityki partii lat Siedemdziesiątych, która zespala troskę o dynamiczny rozwój społeczno-gospodarczy kraju z konsekwentnym działaniem na rzecz pogłębiania demokracji socjalistycznej, na rzecz lepszego wykorzystania i aktywizacji wszystkich instytucji demokratycznych naszego państwa. Jest to sprawa wielkiej wagi. Bowiem dojrzałość obywatelską i kulturę polityczną narodu, które chcemy kształtować na gruncie socjalistycznej orientacji naszej państwowości, można i trzeba rozwijać w ramach autentyzmu życia społecznego, przy demokratycznym stylu funkcjonowania różnych instytucji i ogniw życia społecznego. Pozwala to bowiem najlepiej eliminować z naszego życia narodowego wszystko to, co wyrasta na gruncie obcych nam politycznie i moralnie założeń.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselKazimierzMorawski">Obecna droga rozwoju jest drogą własnego rozwiązywania problemów demokracji, rozwiązywania ich w oparciu o naszą polską i socjalistyczną wizję potrzeb ludzi i treści stosunków międzyludzkich. Wypracowywany i rozwijany model demokracji socjalistycznej, różny od modelu realizowanego w państwach burżuazyjnych, opiera się na wielu formach włączania społeczeństwa w proces rządzenia. Decydujący w tym modelu jest współudział i aktywność społeczeństwa w rozwiązywaniu konkretnych, dotyczących jego egzystencji spraw. Dlatego też specjalna rola przypada w organizacji naszego życia społecznego organom przedstawicielskim różnych stopni, samorządom mieszkańców, różnym formom konsultacji społecznej, a także kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselKazimierzMorawski">Kontrola społeczna jest masowym instrumentem, za pośrednictwem którego szerokie kręgi społeczeństwa mają zapewniony stały, codzienny wpływ na działalność organów władzy, administracji, organizacji spółdzielczych i wszelkich innych instytucji zajmujących się szeroko rozumianą obsługą obywatela. Kontrola społeczna pozwala na bieżąco sprawdzać, czy wymienione jednostki organizacyjne, realizujące zadania z różnorodnych dziedzin życia, działają prawidłowo w odczuciu społecznym. Kontrola ta stwarza również warunki do rozbudzania coraz większej inicjatywy i aktywności społecznej, prowadzi do zwiększenia zaangażowania obywateli w problemy państwa i podnosi społeczną odpowiedzialność za losy kraju. Jest więc niewątpliwie tym elementem socjalistycznego demokratyzmu, który nadaje mu pełniejszy, bardziej namacalny sens i realny, na co dzień uchwytny wymiar.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Rozwój treści działań kontrolnych (powinien prowadzić do zwiększenia roli kontroli problemowej, dotyczącej nie tylko określonych jednostkowych spraw, lecz także istotnych dla kraju czy regionu procesów i ogólniejszych zjawisk.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselKazimierzMorawski">Doraźno-interwencyjny charakter kontroli daje w konsekwencji doraźne skutki, likwiduje czy rozwiązuje pojedyncze sprawy. Chodzi jednak o to, by kontrola społeczna współkształtowała życie całej społeczności i by działanie jej było częścią nie tylko terapii, lecz również diagnozy i profilaktyki w procesie eliminowania z naszego życia niekorzystnych zjawisk. Kontrola społeczna powinna być szczególną, istotną formą obserwacji naszej rzeczywistości, obserwacji wnikliwej, pozwalającej w różnych zdarzeniach dostrzegać objawy ogólniejsze. Wnioski pokontrolne powinny zmierzać nie tylko do naprawienia błędu, usunięcia określonej przeszkody, lecz powinny sięgać do głębszych przyczyn rozpatrywania spraw, wskazywać drogi likwidacji całych, złych ze społecznego punktu widzenia zjawisk, powinny być interwencją w imieniu i na rzecz szerszego interesu społecznego.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselKazimierzMorawski">Rola komitetów kontroli społecznej nabiera szczególnego znaczenia właśnie dziś, gdy rozwiązujemy w kraju ważne i nieraz niełatwe zadania rozwojowe w warunkach trudniejszych. Zgromadzony w ostatnich latach wielki potencjał wytwórczy wymaga dobrego, pełnego wykorzystania. Chodzi o to, by zainwestowane środki, nowoczesny potencjał ekonomiczny owocował coraz lepszą jakością produkcji, zgodnie z oczekiwaniami społeczeństwa i z potrzebami eksportowymi. Można powiedzieć, że dziś sprawy polskie rozstrzygają się w dużej mierze na gruncie jakości i efektywności pracy i gospodarowania. Pomyślna realizacja naszych ambitnych programów rozwojowych zależna jest od postępowania ludzi, od czynnika ludzkiego.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselKazimierzMorawski">Wskazywanie i pomoc w uruchamianiu w tej dziedzinie rezerw, które są jeszcze duże, powinno być jednym z zadań komitetów kontroli. Winny one — jak już powiedziałem — szerzej i bardziej problemowo podchodzić do wykonywania swych ważnych dla kraju obowiązków.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselKazimierzMorawski">Kontrola społeczna, zwiększając zakres wpływu obywateli na tok ważnych dla nich spraw, przybliża władzę do obywatela. Jest szkołą obywatelskiego wychowania i myślenia dla wielu ludzi, a także formą przenikania tkanki władzy tkanką społeczną. I przy tej okazji można pokusić się o kilka refleksji. Znaczne odformalizowanie systemu kontroli społecznej przez oparcie jej nie jedynie na rutynie i doświadczeniu urzędniczym, lecz na wybranych przedstawicielach społeczeństwa, a więc na ludziach znających z autopsji najistotniejsze dla danego regionu bolączka i mankamenty, a jednocześnie wyczulonych na przejawy marnotrawstwa, niedołęstwa czy wręcz krzywdy — jest dobrym prognostykiem na przyszłość, a jednocześnie dobrą lekcją weryfikacji w praktyce założeń demokratycznego ludowładztwa. Wydaje się, że system kontroli społecznej nie powinien być kolejnym ogniwem w łańcuchu instytucji powołanych do sprawowania kontroli, z ich całym administracyjnym bagażem. Pojmowany jak najszerzej, powinien zajmować się problemami danego regionu, zgłaszanymi przez samych mieszkańców, którzy uczestniczyliby w sposób nie tylko formalny w tej prawdziwej lekcji ludowładztwa, a jednocześnie mieliby możność weryfikowania i „naprowadzania na właściwy cel” działalności komitetu.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselKazimierzMorawski">Sądzę, że ważnym zadaniem komitetów kontroli społecznej powinno być uważne wsłuchiwanie się w ten głos troski obywatelskiej płynący z dołu od wszystkich obywateli. Bo tak, jak stwierdził na II Krajowej Konferencji PZPR I Sekretarz KC PZPR: — „powinniśmy śmielej pytać ludzi o zdanie w sprawach ogólnonarodowych i, co nie mniej ważne, w sprawach lokalnych”. Nie muszę podkreślać, jak wielkie ma to znaczenie dla poszerzania udziału obywateli we współdecydowaniu o kształcie naszej rzeczywistości i przeciwdziałania największemu złu, jakim jest bierność i brak społecznej wrażliwości.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! Polityka PZPR ostatnich lat sprzyja umacnianiu się i pogłębianiu jedności narodu, rozwojowi procesów demokratyzacji, rozwojowi konsultacji i dialogu władzy ze społeczeństwem. Wszystko to sprzyja kształtowaniu się dobrej atmosfery społecznej w naszym kraju. Ma na to także istotny wpływ dalszy pozytywny rozwój stosunków między kościołem a państwem i pogłębiające się zrozumienie potrzeby wzajemnego współdziałania w realizacji ważnych celów narodowych, współdziałania na gruncie zasad naszego socjalistycznego ustroju.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselKazimierzMorawski">Te korzystne i obywatelsko-twórcze procesy mają duży wpływ ma wzrost aktywności społecznej szerokich kręgów całego naszego społeczeństwa, w tym oczywiście także środowisk ludzi wierzących, które w humanistycznej, zorientowanej na człowieka linii naszego kierownictwa politycznego widzą bliską sobie koncepcję, stwarzającą warunki dla twórczego, coraz szerszego wkładu chrześcijan w rozwój siły i pomyślności Polski Ludowej. Stąd też chcę podkreślić, że komitety kontroli społecznej, które niebawem podejmą swą działalność, znajdą szerokie oparcie także w bezpartyjnym aktywie społecznym, a w tym też wśród świeckich katolickich działaczy społecznych.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselKazimierzMorawski">Jednocześnie zdajemy sobie sprawę z tego, że najlepiej zorganizowane i funkcjonujące instytucje kontrolne z natury swej nie są w stanie zastąpić poczucia odpowiedzialności i samodyscypliny obywatelskiej. Stąd szczególne znaczenie ma działalność wypływająca z różnych ośrodków naszego życia społecznego, w tym także kościoła, a zmierzająca do kształtowania moralności społecznej, zaangażowanych i obywatelskich postaw. Wierzę, że wartości etyczno-moralne, tkwiące w chrześcijaństwie, będą w coraz szerszym stopniu służyły kształtowaniu postaw współodpowiedzialności obywatelskiej, troski o wspólne dobro, o sprawy naszego państwa. Uważamy, że współdziałanie kościoła z państwem na różnych polach życia społecznego w duchu wystąpień Edwarda Gierka i Papieża Pawła VI realizowane z pozycji troski o sprawy naszego ludowego państwa będzie uruchamiać coraz szerzej konstruktywne siły pozwalające szerszym frontem działać na rzecz wysokiego poziomu moralnego w życiu publicznym, na rzecz kształtowania intelektualnych i duchowych wartości, uzdalniających ludzi do rzetelnej służby sprawie polskiej.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselKazimierzMorawski">Podsumowując można powiedzieć, iż powołanie nowej instytucji w postaci komitetów kontroli społecznej stanowi potrzebne i właściwe rozwiązanie prawne, które przyczynić się może z pewnością do wzmocnienia operatywności i skuteczności kontroli społecznej. Jedynym, ale bardzo istotnym warunkiem jest właśnie właściwe wykorzystanie tych nowych rozwiązań w praktyce. I tutaj dochodzimy do problemu, który dla całego zagadnienia kontroli społecznej ma szczególne znaczenie. Wydaje się bowiem, że nie mniej ważną, jak regulacja prawna, sprawą, jest stworzenie odpowiedniego klimatu społeczno-politycznego dla rozwijania i pogłębiania tej formy kontroli. Bez propagowania, codziennego podkreślania rangi kontroli społecznej, wskazywania na doniosłość jej ustaleń i konieczność realizacji jej wniosków i zaleceń, kontrola społeczna nigdy nie stanie się w pełni żywym instrumentem, nigdy nie zaprocentują jej doniosłe walory.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselKazimierzMorawski">Z drugiej natomiast strony ważne też są społeczna aktywność i inicjatywa działalności kontrolnej, społeczne wsparcie tych, którzy w imieniu nas wszystkich podejmują się spełniania tych funkcji. Ważny jest więc także społeczny klimat życzliwości i otwartości na sprawy kontrolne. To zintegrowane działanie władz i społeczeństwa da na pewno ogromne, pozytywne skutki w dalszym procesie demokratyzacji, dalszego, wszechstronnego rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselKazimierzMorawski">W imieniu Koła Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego pragnę wyrazić poparcie dla przedstawionego projektu nowelizacji ustawy o radach narodowych, dotyczącego powołania komitetów kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Jerzy Kusiak.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PoselJerzyKusiak">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Dyskutowany dziś projekt ustawy spotkał się, jak to już podkreślono w dyskusji, z szerokim oddźwiękiem w społeczeństwie, a zwłaszcza wśród radnych, działaczy związków zawodowych w różnych ogniwach samorządu. Dobrze się stało, że z inicjatywy Rady Państwa i Prezydium Sejmu projekt poddany został szerokiej konsultacji, w której jako posłowie braliśmy bezpośredni udział. Dużą osobistą satysfakcję dla uczestników tej dyskusji stanowić może fakt, że w ostatecznym kształcie ustawy, we wniesionych do projektu poprawkach mogą znaleźć również własne uwagi, wnioski i propozycje.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PoselJerzyKusiak">Społeczna kontrola jest jednym z istotnych czynników naszej demokracji, naszego ustroju. W okresie minionych ponad 30 lat władzy ludowej wykształciło się wiele różnorodnych form tej kontroli. Działalność rad narodowych, zwłaszcza ich komisji, dostarcza codziennie konkretnych przykładów ich oddziaływania na pracę terenowej administracji, na realizację planów społeczno-gospodarczego rozwoju regionu, na usuwanie i przezwyciężanie trudności, hamulców i subiektywnych zaniedbań, których przecież ciągle jeszcze w naszym życiu nie brak.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PoselJerzyKusiak">50 tysięcy społecznych kontrolerów z ramienia związków zawodowych poszczycić się może konkretnymi efektami swojej pracy, zwłaszcza w dziedzinie poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz warunków socjalnych załóg. Ich współpraca z komisjami rad narodowych w zakresie kontroli zaopatrzenia rynku, pracy handlu i usług, pozwala na eliminowanie wielu napięć i nieprawidłowości, które zwłaszcza w okresie trudności rynkowych w tej dziedzinie występują. Kończy się właśnie kampania wyborcza do samorządu mieszkańców. Na wielu zebraniach wskazywano na olbrzymi, niezaprzeczalny dorobek samorządu w podejmowaniu różnorodnych inicjatyw w miejscu zamieszkania, ale jednocześnie podkreślano rolę kontrolnych funkcji samorządu w stosunku do administracji osiedla, w stosunku do placówek handlowych, usługowych, znajdujących się w osiedlu.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PoselJerzyKusiak">Wiele miejsca w toczącej się dyskusji zajęła sprawa samorządu wiejskiego. Działalność gminnych spółdzielni, mleczarni, kółek rolniczych, banków spółdzielczych oparta jest statutowo na samorządzie w postaci walnych zgromadzeń, rad nadzorczych, których uprawnienia kontrolne pozwalają wnikać w każdy szczegół działalności tych instytucji. Ostatnio z inicjatywy Wojewódzkiego Komitetu FJN w Kaliszu powołano ogniwa samorządu mieszkańców we wszystkich wsiach sołeckich. Jednym z zadań tego samorządu będzie społeczna kontrola sytuacji ekonomicznej każdego gospodarstwa, społeczna odpowiedzialność za efektywne wykorzystanie każdego hektara ziemi.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PoselJerzyKusiak">Można więc powiedzieć, że posiadamy wiele różnorodnych form organizacyjnych dla sprawowania społecznej kontroli we wszystkich niemal dziedzinach życia. Ale właśnie ta różnorodność form stwarzała potrzebę koordynacji, ukierunkowania ich działalności. Dobrze się stało, co powszechnie podkreślano w dyskusji, że tę rolę koordynacyjną powierzono radom narodowym, nadając im jednocześnie wysoką, ustawową rangę.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PoselJerzyKusiak">Powołanie komitetów kontroli społecznej przy wszystkich radach narodowych stanowi istotny krok naprzód w wypełnianiu przez nie funkcji kontrolnych i koordynacyjnych. Komitety wykorzystają niewątpliwie swoje uprawnienia dla objęcia społeczną kontrolą, społeczną oceną wszystkich dziedzin życia. Powołane na mocy uchwalonej dziś ustawy komitety będą mogły przez uczestnictwo w nich przedstawicieli różnorodnych ogniw społecznej kontroli, jak i przez opracowywanie wspólnych programów zwielokrotnić efektywność działania kontrolnego.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PoselJerzyKusiak">Przyjęcie zasady, że kontrolerzy społeczni jednostek organizacyjnych i organizacji społecznych, upoważnieni do sprawowania kontroli społecznej podczas wykonywania czynności kontrolnych na zlecenie komitetu kontroli społecznej bądź kontroli objętej koordynacją tego komitetu, korzystać będą z ochrony prawnej, przysługującej funkcjonariuszom publicznym, stanowi ustawowe podkreślenie rangi społecznej kontroli, a jednocześnie zwiększa wagę społeczną doniosłości funkcji koordynacyjnych programowania kontroli przez komitety powoływane przy radach narodowych.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PoselJerzyKusiak">Wysoki Sejmie! W toczącej się dyskusji sporo miejsca zajęła sprawa skuteczności kontroli. Wiele negatywnych zjawisk ujawnianych przez społeczną, jak i zawodową kontrolę nie jest w porę usuwanych, do tych samych spraw i wniosków wracać trzeba niejednokrotnie po miesiącach, a nawet latach. W systemie zarządzania naszą gospodarką i administracją jest jeszcze niemało mechanizmów, które pozwalają na robienie uników, zrzucanie z siebie odpowiedzialności, tłumaczenie się trudnościami obiektywnymi. Niestety i w postawach niektórych ludzi zdarzają się fakty lekceważenia krytyki, nieliczenia się z nią. Lektura gazet i czasopism, lektura skarg obywateli może dać wiele przykładów takich aspołecznych postaw.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PoselJerzyKusiak">Powołanie komitetów kontroli społecznej przyczynić się powinno do zwiększenia skuteczności wszystkich form społecznej kontroli. Utworzenie na mocy ustawy stanowiska rzecznika kontroli społecznej, który będzie jednocześnie przewodniczącym komitetu i będzie brać udział w pracach prezydium właściwej rady narodowej, wychodzi właśnie naprzeciw tym wszystkim postulatom, które podkreślały konieczność zwiększenia skuteczności kontroli.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PoselJerzyKusiak">Wysoki Sejmie! Utworzenie przy radach narodowych w oparciu o uchwaloną dziś ustawę komitetów kontroli społecznej stanowi rozwinięcie podkreślonej w Konstytucji PRL roli rad narodowych w naszym ustroju, stanowi istotny krok naprzód w powiązaniu rad z różnorodnymi ogniwami społecznego samorządu. Sprawując ponad 20 lat zaszczytny mandat radnego, miałem bezpośrednią możność obserwowania ich stale rosnącej roli w naszym państwie, naszym ustroju, kształtowania się coraz doskonalszych form, zapewniających realizację ich ustawowych funkcji. Dlatego też powołanie komitetów kontroli społecznej uważam za naturalną konsekwencję nowego etapu w działalności rad, za konsekwencję coraz doskonalszego spełniania przez nie funkcji gospodarzy terenu, za wyraz rosnącej rangi różnorodnych form społecznego samorządu we współdziałaniu z gospodarzem terenu, jakim są rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o radach narodowych wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisje: Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Prac Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#KtojestprzeciwNikt">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#KtojestprzeciwNikt">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o radach narodowych.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#KtojestprzeciwNikt">Zarządzam 20-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 15 min. 50 do godz. 16 min. 15)</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej o rządowych projektach ustaw:</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">1) o utworzeniu Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Sportu (druki nr 83 i 85),</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">2) o utworzeniu Głównego Komitetu Turystyki (druki nr 84 i 86).</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma sprawozdawca poseł Henryk Rafalski.</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#PoselHenrykRafalski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Zdrowia i Kultury Fizycznej w obecnej kadencji opiniowała, oceniała i kontrolowała na 20 posiedzeniach realizację podstawowych celów oraz zadań kultury fizycznej, sportu wyczynowego, turystyki i rekreacji. W interesujących społeczeństwo sprawach Komisja nasza, działając samodzielnie lub wspólnie z Komisjami Oświaty i Wychowania, Nauki i Postępu Technicznego oraz Spraw Zagranicznych przedstawiła Rządowi swe stanowisko w 12 dezyderatach i 4 opiniach.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#PoselHenrykRafalski">Wskazaliśmy na pozytywną rolę turystyki w kształtowaniu i umacnianiu pokojowej współpracy międzynarodowej zgodnie z ustaleniami aktu końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w Helsinkach. Znalazło to wyraz w rozszerzeniu wielu uprawnień naszych obywateli, a zwłaszcza w ułatwieniach paszportowych i celno-dewizowych oraz w bezwizowej wymianie, jak również w znacznym rozwoju kadry i bazy turystycznej, dobrze służąc pokojowemu zbliżeniu między narodami i swobodzie wyjazdów zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#PoselHenrykRafalski">Komisje postulowały dalsze zwiększenie wysiłków i działań Rządu na rzecz zaspokajania rosnących potrzeb w dziedzinie zagranicznej turystyki wyjazdowej naszych obywateli.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#PoselHenrykRafalski">Obywatele Posłowie! Rozwój kultury fizycznej i turystyki stał się w ostatnich latach istotnym elementem polityki socjalnej partii i Rządu. Podstawowe zadania w tym zakresie określiła uchwała VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wytyczne i uchwały Biura Politycznego oraz podjęte zgodnie z nimi decyzje rządowe w 1973 i 1976 roku.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#PoselHenrykRafalski">Problemy rozwoju kultury fizycznej i turystyki na wsi były też przedmiotem dużej uwagi Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, jego kolejnych kongresów, Naczelnego Komitetu oraz jego Komisji Ochrony Zdrowia i Spraw Socjalnych.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#PoselHenrykRafalski">Z zadowoleniem pragnę podkreślić duży postęp w rozwoju kultury fizycznej i turystyki, szczególnie szybki w ostatnich latach. Bezsprzeczny wkład do tych osiągnięć wniósł Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki, tworząc wspólnie ze związkami zawodowymi, ruchem młodzieżowym i społecznym szeroki front działania dla rozwoju sportu, turystyki i rekreacji.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#PoselHenrykRafalski">Wartościując okres, który upłynął od uchwalenia w 1960 roku ustawy o organizacji spraw kultury fizycznej i turystyki, chciałbym zatrzymać uwagę obywateli posłów na podstawowych osiągnięcia tego okresu. Turystyka z działalności dotyczącej w 1960 roku tylko niektórych środowisk przekształciła się w szeroką działalność w skali krajowej i międzynarodowej. Objęła ona wszystkie środowiska społeczne i staje się częścią składową sfery konsumpcji i nabiera coraz większego znaczenia gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#PoselHenrykRafalski">Aktualny zasięg turystyki charakteryzuje liczba osób uczestniczących w różnych krajowych imprezach turystycznych, która w 1977 roku jest ponad dwukrotnie większa w porównaniu z 1970 rokiem. Tylko w turystyce pobytowej uczestniczy rocznie 47% ogółu ludności naszego kraju i plasuje to Polaków wśród bardziej aktywnych turystycznie społeczeństw Europy.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#PoselHenrykRafalski">Jednakże turystyka pobytowa nie w takim samym stopniu obejmuje różne środowiska społeczne, w niewielkim jeszcze procencie dotyczy ludności wiejskiej, zwłaszcza rolniczej.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#PoselHenrykRafalski">Szybkie tempo rozwoju w ostatnich latach dotyczy turystyki zagranicznej. I tak zagraniczna turystyka przyjazdowa wyraziła się w 1977 roku liczbą 10,5 mln turystów, w tym z krajów socjalistycznych odwiedziło nasz kraj ponad 9 mln oraz z państw kapitalistycznych ok. 1 mln osób.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#PoselHenrykRafalski">Turystyka zagraniczna wyjazdowa objęła w 1977 roku 12 mln naszych rodaków. Do krajów socjalistycznych wyjechało ponad 11 mln, a do państw kapitalistycznych ponad 0,5 mln. Są to wielokrotne wielkości ruchu sprzed 1970 roku, dotyczące zwłaszcza wyjazdów do krajów socjalistycznych. Trzeba jednak podkreślić, że znaczna część wyjazdów do NRD, to wyjazdy jednodniowe. Dalsze szerokie możliwości stwarza otwarcie granic dla ruchu turystycznego do innych krajów socjalistycznych na podstawie wpisów do dowodów osobistych.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#PoselHenrykRafalski">Program upowszechnienia kultury fizycznej i turystyki obejmuje dzisiaj wszystkie formy aktywnego wypoczynku, a więc całokształt wychowania fizycznego w szkolnictwie, masową działalność sportowo-rekreacyjną w czasie urlopu lub wakacji, w każdym innym czasie wolnym od pracy lub nauki, jak również turystykę kwalifikowaną. Stowarzyszenia działające w dziedzinie rekreacji ruchowej zrzeszają już około 5 mln członków. Nie jest to jednak tożsame z liczbą ćwiczących, których jest znacznie mniej. Zakłady pracy organizują corocznie ponad 100 tys. imprez rekreacyjnych, w których uczestniczy kilka milionów osób.</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#PoselHenrykRafalski">Warto dodać, że Około 6 tys. ognisk TKKF zrzesza ponad milion osób. TKKF — główny organizator aktywnego wypoczynku na terenie zakładów pracy — rozwija również coraz bogatszą działalność rekreacyjną wśród rencistów. Jej organizatorem są kluby osiedlowe, koła rencistów i emerytów, domy rencisty lub kluby — „złotego wieku”.</u> + <u xml:id="u-36.13" who="#PoselHenrykRafalski">Zapoczątkowany także został proces organizowania krótkich przerw rekreacyjnych podczas pracy. Stanowią one niezbędny składnik nowoczesnej organizacji pracy w przemyśle, zapewniając nie tylko niezbędny wypoczynek, lecz także sprzyjając podnoszeniu wydajności pracy. Jak dotychczas, liczba zakładów, w których prowadzi się tę formę rekreacji, jest niestety niewielka.</u> + <u xml:id="u-36.14" who="#PoselHenrykRafalski">Rozwój kultury fizycznej i turystyki wśród mieszkańców wsi jest wynikiem wspólnej działalności Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej oraz Zrzeszenia Ludowe Zespoły Sportowe, wspartej wydatną pomocą rolniczych zakładów pracy i spółdzielczości wiejskiej. Zrzeszenie LZS skupia prawie milion członków w około 18 tys. ludowych zespołów turystycznych i sportowych. Chociaż imprezy zrzeszenia organizowane są dla całej społeczności wiejskiej, to jednak udział tej społeczności jest zbyt niski.</u> + <u xml:id="u-36.15" who="#PoselHenrykRafalski">Wśród młodzieży szkolnej coraz bogatszą działalność rozwija Szkolny Związek Sportowy, a wśród młodzieży studenckiej — Akademicki Związek Sportowy. Ich działalność uzupełnia i wzbogaca coraz nowocześniejszy, a zarazem powszechny program obowiązkowego wychowania fizycznego w szkolnictwie. Znane są jednak niedostatki wdrażania, do których przede wszystkim trzeba zaliczyć niewystarczający tygodniowy wymiar zajęć wychowania fizycznego, nie zawsze należyty ich poziom, a także braki kadrowe i bazowe w tej dziedzinie. Można i należy więc oczekiwać dalszej poprawy w toku reformy edukacji narodowej.</u> + <u xml:id="u-36.16" who="#PoselHenrykRafalski">Istotnym nurtem rozwoju kultury fizycznej jest rehabilitacja ruchowa. Jej znaczenie dla określonych środowisk jest olbrzymie. Rehabilitacja w znacznym stopniu przywraca zdrowie inwalidom, przyśpiesza proces ich społecznej adaptacji, umacnia wiarę we własne siły, sprzyja społecznej aktywności. Działalność tę głównie rozwija spółdzielczość inwalidzka oraz Zrzeszenie Sportowe — „Start”, obejmując nią aktualnie ok. 70 tys. osób.</u> + <u xml:id="u-36.17" who="#PoselHenrykRafalski">Osiągnięcia kultury fizycznej możemy też mierzyć wynikami sportu wyczynowego, który stanowi jej integralną część. A są one szczególnie duże — piąte miejsce na Igrzyskach w Montrealu oraz 25 medali olimpijskich, liczne medale zdobyte w mistrzostwach świata, w tym słynny srebrny medal reprezentacji piłkarskiej, a także wiele medali uzyskanych w mistrzostwach Europy zarówno w grach zespołowych, jak i w dyscyplinach indywidualnych. Piękne sukcesy nie powinny nam przesłaniać niedostatków w tym dziale kultury fizycznej, lecz mobilizować do ich usunięcia w toku trwających przygotowań do kolejnych igrzysk olimpijskich.</u> + <u xml:id="u-36.18" who="#PoselHenrykRafalski">Obywatele Posłowie! Szybkie tempo upowszechnienia kultury fizycznej i turystyki dyktują potrzeby współczesnego życia, a zwłaszcza rozwój socjalistycznego społeczeństwa. Kultura fizyczna i turystyka odgrywają dużą rolę w życiu jednostki i narodu, wnosząc do życia cenne wartości ideowo-wychowawcze, będąc ważnym czynnikiem powszechnej profilaktyki i ochrony zdrowia, zapewniając kulturalną rozrywkę, a zarazem aktywny wypoczynek.</u> + <u xml:id="u-36.19" who="#PoselHenrykRafalski">Urbanizacja, industrializacja życia gospodarczego, mechanizacja, automatyzacja przemysłu i życia domowego coraz bardziej ograniczają aktywność ruchową człowieka. Przeprowadzone badania dowodzą, iż jeszcze przed stu laty przeciętny udział maszyn w wykonywaniu ludzkiej pracy w Europie wynosił zaledwie 5%, a obecnie 70%—80%. Tylko 10%—20% przypada więc na nasze mięśnie. W rezultacie bezczynność ruchowa staje się groźnym, niszczycielskimi czynnikiem w skali społecznej. Znaczna część naszego społeczeństwa nie dostrzega jeszcze tego niebezpieczeństwa. Mogą o tym świadczyć wyniki sondażu na temat zainteresowań sportowych Polaków, przeprowadzonego przez polskie radio i telewizję.</u> + <u xml:id="u-36.20" who="#PoselHenrykRafalski">Szerokie zainteresowanie sportem to nie tylko jeden ze sposobów spędzania czasu wolnego. To także — w razie czynnego zainteresowania uprawianiem sportu — ważki element podtrzymania zdrowia społeczeństwa. Zapobieganie i opóźnienie niektórych chorób degeneracyjnych jest możliwe poprzez regularnie uprawianą rehabilitację ruchową, która staje się niezbędna w dobie przedłużającego się przeciętnego trwania życia dla zachowania sprawności fizycznej i psychicznej, jak również dla podniesienia jakości życia.</u> + <u xml:id="u-36.21" who="#PoselHenrykRafalski">Chociaż tylko 10% Polaków nie interesuje się sportem, a 90% wymienia przynajmniej jedną dyscyplinę, która budzi ich zainteresowanie, to z reguły ma ono tylko bierny charakter. Aktywnie zainteresowani są częściej mężczyźni młodzi niż kobiety, a zainteresowanie obniża się znacznie po 50 roku życia. Aktywność sportowa naszych obywateli jest ogólnie biorąc niska, gdyż przeciętnie 20% badanych zadeklarowało czynne uprawianie sportu, w tym 35% w wieku do 19 roku życia i 13% w wieku do 25 roku życia. Dlatego też budzi wciąż zdziwienie i lekceważenie człowiek biegający samotnie w dresach w osiedlu lub w parku, a ścieżki zdrowia, których w ostatnich latach przybyło kilkaset, świecą niestety pustkami.</u> + <u xml:id="u-36.22" who="#PoselHenrykRafalski">Krajowy ruch turystyczny naszych obywateli jest z pewnością bardziej masowy niż uprawianie różnych form kultury fizycznej. Naprawdę turystykę uprawia jednak — jako treść i formę spędzania wolnego czasu — nie wiele więcej niż 30% ludności naszego kraju. Mam oczywiście na uwadze różne rodzaje turystyki kwalifikowanej, a nie wszelkie turystyczne podróże. Przyjdzie więc dokonać jeszcze wielkiej pracy w naszym społeczeństwie nad przewartościowaniem kryteriów kulturowych i ekonomicznych spędzania wolnego czasu.</u> + <u xml:id="u-36.23" who="#PoselHenrykRafalski">Skutecznym czynnikiem przeciwdziałającym ujemnym wpływom współczesnej cywilizacji technicznej na organizm i psychikę człowieka jest m.in. rekreacja ruchowa, a więc różne formy kultury fizycznej i turystyki, których inne cenne wartości są powszechnie znane.</u> + <u xml:id="u-36.24" who="#PoselHenrykRafalski">Za utworzeniem dwóch centralnych organów administracji państwowej przemawiają podjęte w ostatnich latach przez Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki prace doskonalące organizacyjny model. W dziedzinie turystyki mam w szczególności na myśli ukształtowanie podstawowych zrębów gospodarki hotelarsko-turystycznej, jak również program intensywnego rozwoju usług turystyczno-wypoczynkowych oraz ich jakość. Istotnym przy tym etapem było podjęcie przez Rząd w 1973 roku decyzji zespalającej w gestii GKKFiT całokształt spraw hotelarstwa i campingu oraz utworzenie Zjednoczenia Gospodarki Turystycznej.</u> + <u xml:id="u-36.25" who="#PoselHenrykRafalski">Ważnym czynnikiem twórczym była też reforma administracyjna kraju, która stworzyła nowe szanse rozwoju usług turystycznych, ułatwiając ujawnienie zdrowych aspiracji i możliwości w nowych województwach. Dla niektórych regionów turystyka staje się źródłem aktywizacji gospodarczej, poważnego wzrostu dochodów ludności, zmiany profilu produkcji rolnej i poszerzania asortymentu usług. Migracja turystyczna przyczynia się do wyzwalania ambicji ludności w zakresie porządkowania miast, wsi i osiedli, ich estetyki, do podnoszenia kultury materialnej i osobistej.</u> + <u xml:id="u-36.26" who="#PoselHenrykRafalski">Terenową gospodarkę turystyczną tworzą dziś 42 przedsiębiorstwa turystyczne, obejmujące swym zasięgiem cały kraj. Przedsiębiorstwa te na przestrzeni kilku lat swej działalności zwiększyły ponad pięciokrotnie swe obroty.</u> + <u xml:id="u-36.27" who="#PoselHenrykRafalski">Koordynowaniem działalności turystycznej w układzie terenowym zajmują się wojewódzkie porozumienia branżowe, w których wiodąca rola przypada wojewódzkim przedsiębiorstwom turystycznym.</u> + <u xml:id="u-36.28" who="#PoselHenrykRafalski">Równolegle podjęte zostały prace nad uporządkowaniem struktur organizacyjnych w dziedzinie kultury fizycznej i sportu wyczynowego. W szczególności administrowanie państwowymi obiektami sportowymi oraz świadczenie usług sportowo-rekreacyjnych skoncentrowano w gestii zakładów budżetowych, jakimi są wojewódzkie, miejskie oraz gminne ośrodki sportu i rekreacji. Szczególną przy tym rolę odgrywają ich usługi w zakresie wypoczynku świątecznego. W chwili obecnej działa 308 takich ośrodków.</u> + <u xml:id="u-36.29" who="#PoselHenrykRafalski">Byliśmy również świadkami wyodrębniania się i rozbudowy potencjału specjalistycznych przedsiębiorstw i instytucji, jak na przykład Zjednoczenie — „Polsport” i Centralny Ośrodek Sportu. Ukształtowała się struktura uczelni wyższych przygotowujących kadrę dla kultury fizycznej i sportu. Natomiast kształcenie kadr dla turystyki odbywa się przede wszystkim w uczelniach ekonomicznych. Działają dwie odrębne placówki naukowe: Instytut Sportu i Instytut Turystyki.</u> + <u xml:id="u-36.30" who="#PoselHenrykRafalski">W dziedzinie sportu wyczynowego utworzono, jak wiemy, przed kilku laty Polską Federację Sportu. Podjęta wówczas decyzja dotycząca jej powołania była niewątpliwie krokiem do przodu, ale zarazem etapem przejściowym — jak to wówczas sformułowano w porządkowaniu zarządzania kulturą fizyczną i sportem. Decyzja była krokiem do przodu, ale zarazem rozwiązaniem połowicznym.</u> + <u xml:id="u-36.31" who="#PoselHenrykRafalski">W świetle tego, co pozwoliłem sobie przedstawić przed chwilą, można stwierdzić, że od kilku lat obserwujemy proces stopniowego wyodrębniania się organizacyjnego kultury fizycznej i sportu z pionu turystyki albo — jak kto woli — turystyki z pionu kultury fizycznej i sportu. Sprawa rozdzielenia GKKFiT na dwa odrębne centralne organy administracji państwowej jest już od kilku lat przedmiotem rozważań. Już w 1973 roku komisja partyjno-rządowa wnioskowała dokonanie takiego rozdziału.</u> + <u xml:id="u-36.32" who="#PoselHenrykRafalski">Wysoka Izbo! Kierując się troską o ugruntowanie dotychczasowych osiągnięć, o dalsze usprawnianie państwowego kierowania rozwojem kultury fizycznej i turystyki, o zapewnienie ich dalszego dynamicznego rozwoju — Komisja Zdrowia i Kultury Fizycznej wraz z Komisją Prac Ustawodawczych zaopiniowały pozytywnie utworzenie Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Sportu oraz Głównego Komitetu Turystyki. W imieniu Komisji pragnę podkreślić, iż jednym z podstawowych celów projektu ustawy jest skoncentrowanie wszystkich spraw dotyczących turystyki w jednym centralnym organie administracji państwowej. Wynika to z treści art. 1 ust. 2, w którym stwierdza się, że Główny Komitet Turystyki jest „centralnym organem administracji państwowej w sprawach turystyki”.</u> + <u xml:id="u-36.33" who="#PoselHenrykRafalski">Akceptując powyższe założenia, Komisja podkreśla, że w rezultacie wejścia w życie ustawy stworzone zostaną warunki harmonijnego planowania i realizacji przedsięwzięć zarówno w zakresie turystyki krajowej, jak i zagranicznej, jak również prowadzenia jednolitej i skutecznej polityki społeczno-wychowawczej, jaką państwo wiąże z wszelkiego rodzaju turystyką.</u> + <u xml:id="u-36.34" who="#PoselHenrykRafalski">Mając powyższe na względzie, Komisja uważa, że w aktach wykonawczych do ustawy o utworzeniu Głównego Komitetu Turystyki znajdzie w pełni wyraz zapisana w art. 1 ust. 2 tego projektu zasada skoncentrowania wszystkich spraw dotyczących turystyki, a zwłaszcza planowania jej rozwoju i prawidłowego wykorzystania bazy turystycznej w gestii powoływanego komitetu.</u> + <u xml:id="u-36.35" who="#PoselHenrykRafalski">Zgodnie z przedłożonymi projektami ustaw, komitety będą kolegialnymi centralnymi organami wyposażonymi we wszystkie niezbędne prerogatywy i środki dla podjęcia i realizacji nowych zadań. Będą to centralne organy do całokształtu spraw kultury fizycznej i turystyki, a jedyny wyjątek określony w projekcie usta wy dotyczy wychowania fizycznego w jednostkach wojskowych, co pozostanie nadal wyłączną domeną władz wojskowych. Podkreślam to, gdyż dla pomyślnej realizacji całokształtu zadań jest sprawą bardzo ważną, by nowe komitety mogły w sposób kompleksowy zajmować się całą sferą kultury fizycznej i turystyki. Na uwagę zasługuje zawarte w projektach ustaw utworzenie Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej oraz Funduszu Rozwoju Turystyki. Służyć one powinny nie tylko równomiernemu rozwojowi, ale także pełniejszemu uregulowaniu szeregu nabrzmiałych społecznie spraw obu dziedzin życia.</u> + <u xml:id="u-36.36" who="#PoselHenrykRafalski">Z uznaniem chciałbym także podkreślić założone wyposażenie komitetów w prawo kontroli oraz koordynacji działalności w dziedzinie kultury fizycznej i turystyki bez względu na podległość organizacyjną i formę organizacyjno-prawną działalności. Powinno sprzyjać to jednolitemu i sprawnemu kierowaniu rozwojem zarówno kultury fizycznej i sportu, jak i turystyki. Z upoważnienia Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył rządowe projekty ustaw: o utworzeniu Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Sportu oraz o utworzeniu Głównego Komitetu Turystyki wraz z poprawkami komisji zawartymi w drukach nr 85 i 86.</u> + <u xml:id="u-36.37" who="#PoselHenrykRafalski">Wysoki Sejmie! Przed nowymi komitetami staną wielorakie i odpowiedzialne zadania. Jest ich wiele. Pozwólcie więc zatrzymać jeszcze Waszą uwagę tylko na niektórych. I tak młoda gospodarka turystyczna wymaga dalszego doskonalenia, jednolitego zarządzania i sprawnej koordynacji w skali całej branży. Umożliwi to ujawnienie i zagospodarowanie licznych jeszcze rezerw, sprzyjając podniesieniu sprawności obsługi turystów oraz poziomu świadczonych usług.</u> + <u xml:id="u-36.38" who="#PoselHenrykRafalski">Liczne rezerwy tkwią w socjalnej sferze turystyki, a zwłaszcza w zakładowych obiektach wypoczynkowych, które nie są należycie wykorzystywane. Duże rezerwy tkwią też na wsi. Dowodem tego jest zbyt wolny rozwój oraz nie uregulowany dotychczas kompleksowo problem wsi letniskowych.</u> + <u xml:id="u-36.39" who="#PoselHenrykRafalski">Duże niedostatki występują w zagospodarowaniu turystycznym kraju. Mimo szybkiego postępu w tej dziedzinie, potrzeby są nadal bardzo duże, a deficyt miejsc noclegowych i żywieniowych oraz braki transportowe są odczuwalne bardzo dotkliwie w wielu rejonach kraju. Tak więc i w zakresie zagospodarowania turystycznego kraju niezbędna staje się jednolita i w pełni skoordynowana polityka działania. Szczególnie przy tym istotnym zadaniem jest zapewnienie sprawnej realizacji turystycznego planu przestrzennego zagospodarowania kraju do 1990 roku, co wymaga jego wdrożenia w układzie makroregionów i poszczególnych województw. Proces ten powinien wiązać się ściśle z ochroną środowiska naturalnego.</u> + <u xml:id="u-36.40" who="#PoselHenrykRafalski">Również w dziedzinie kultury fizycznej oczekujemy dalszego wydatnego postępu. Mam zwłaszcza na myśli proces wszechstronnego upowszechniania wszelkich form rekreacji ruchowej, jak najlepsze przygotowanie naszej reprezentacji do Igrzysk Olimpijskich w Moskwie oraz dalsze umocnienie pozycji polskiego sportu na świecie.</u> + <u xml:id="u-36.41" who="#PoselHenrykRafalski">Komitety będą organami naszego socjalistycznego państwa służącymi realizacji jego społecznych zadań. A przecież warto w tym miejscu przypomnieć, iż podstawową funkcją naszego państwa jest nie tylko stwarzanie materialnego dobrobytu całego narodu, lecz również dogodnych warunków do regeneracji sił fizycznych i psychicznych pracowników oraz całego społeczeństwa. Jest to wielkie, odpowiedzialne zadanie. Jego realizacji będzie między innymi służyć działalność nowych komitetów. Chodzi mi jednak o to, by w całokształcie celów i zadań społecznych naszego ludowego państwa poczesne miejsce zajmowały sprawy kultury fizycznej i turystyki, sprawy aktywnego wypoczynku.</u> + <u xml:id="u-36.42" who="#PoselHenrykRafalski">Przede wszystkim chciałbym przypomnieć postulowaną już w naszym gronie potrzebę wszechstronnego zajęcia się przez Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej problematyką budownictwa socjalnego i kulturalnego, a więc także sportowo-rekreacyjnego i turystyczno-wypoczynkowego, potrzebę zajęcia się warunkami niezbędnymi do intensywnego rozwoju aktywnego i kulturalnego wypoczynku. Taką potrzebę dyktują odsuwane z reguły na plan dalszy problemy rozbudowy infrastruktury socjalnej i kulturalnej, która powinna być równoległa do budownictwa przemysłowego i mieszkaniowego. Taką potrzebę dyktują nam złożone problemy optymalnego wykorzystania czasu wolnego od pracy. Potrzebę taką dyktują też problemy socjalnej pomocy państwa w dziedzinie turystyki i całego aktywnego wypoczynku. Obowiązujący system zakładowych ośrodków wypoczynkowych i dopłat do zorganizowanych wczasów wymaga spokojnego rozważenia. Mam zwłaszcza na myśli postulat zapewnienia dopłat z funduszy socjalnych do różnych form urlopowego i świątecznego wypoczynku, świadczonych na zasadach rozrachunku gospodarczego. Wybór oferty w takim wypadku należałby w pełni do osób korzystających z pomocy socjalnej.</u> + <u xml:id="u-36.43" who="#PoselHenrykRafalski">Reasumując, jestem przekonany, iż problemy aktywnego wypoczynku, jego form i treści, polityki i instrumentów działania państwa w tej dziedzinie mają kolosalne znaczenie w przyszłości. Jaka będzie bowiem treść czasu wolnego od pracy i nauki, jak ukształtuje się model konsumpcji w tym czasie, taka będzie w dużym stopniu kultura całego naszego społeczeństwa, jego zdrowie i radość z życia w socjalistycznej ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-36.44" who="#PoselHenrykRafalski">Dlatego chciałbym tutaj przypomnieć, że jak dotąd nie ma u nas ustawy regulującej sprawy sposobu korzystania ze sportu, wychowania fizycznego, rekreacji i wypoczynku. Wszystkie te problemy są regulowane aktami niższego rzędu. Dzisiaj proponowane ustawy, choć są pewnym postępem w tej dziedzinie, nie wypełniają istniejącej luki, ponieważ dotyczą one — jak wiadomo — sposobu funkcjonowania organizacji centralnych organów administracji działających w tej dziedzinie, bez precyzyjnego na przykład określania sposobu korzystania przez obywateli z konstytucyjnego prawa do wypoczynku.</u> + <u xml:id="u-36.45" who="#PoselHenrykRafalski">Kończąc swe wystąpienie, pozwólcie obywatele posłowie wyrazić przekonanie, iż zadania w dziedzinie kultury fizycznej i turystyki, które przypadnie nam realizować w nadchodzących latach będą przedmiotem troski i realizacji nie tylko samych komitetów, lecz także naszego Sejmu, Rządu, wielu organów administracji państwowej, związków zawodowych, ruchu młodzieżowego i społecznego. Przybliżymy wtedy wydatnie kulturę fizyczną i turystykę całemu społeczeństwu, dobrze służąc jego potrzebom. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-36.46" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie projektów ustaw?</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Ryszard Bender.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#PoselRyszardBender">Słuchałem z uwagą wystąpienia posła sprawozdawcy, ale sądzę, że argumenty nie brzmiały przekonywająco. Usłyszeliśmy rys historyczny sportu i turystyki, uzasadnienie natomiast rozerwania dotychczasowego związku turystyki z GKKFiT, w moim odczuciu, prawie żadne. Dowiedzieliśmy się ze sprawozdania, że istnieje potrzeba centralnego kierowania turystyką. Obawiam się, że to centralne kierowanie turystyką okaże się niekorzystne dla społecznej turystyki, z którą, jak wynika z wystąpienia posła sprawozdawcy, nie jest najlepiej. Proponowane zmiany mogą zaszkodzić rozwojowi społecznej turystyki i turystyki kwalifikowanej.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#PoselRyszardBender">Uważam więc tworzenie odrębnego organu administracyjnego dla turystyki, kiedy jeszcze nie jesteśmy potęgą na tym polu, za przedwczesne. Nastąpiłby nadmierny rozwój biur, zwiększenie liczby pracowników. Czy warto to czynić? I czy stać jest nas na tworzenie drugiej instytucji centralnej tylko dla turystyki? Bez jakichś większych trudności te dwie instytucje dotychczas ze sobą współdziałały. Niech nadal współdziałają, aż do momentu pełnego rozwoju turystyki. Wówczas można będzie pomyśleć o usamodzielnieniu organizacyjnym turystyki.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#PoselRyszardBender">Chciałbym być złym prorokiem, ale gdy będziemy tak rozdzielać, to z czasem podzielimy również Główny Komitet Kultury Fizycznej i Sportu, na Komitet Kultury Fizycznej i Komitet Sportu. Można tak dzielić w nieskończoność, ale cui bono? Po co? Obecnie jest to przedwczesne.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów pragnie jeszcze zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Nie widzę.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Muszę stwierdzić, że poseł sprawozdawca obszernie przedstawił zarówno tło, jak i motywy powodujące propozycję, jaka została przedstawiona Wysokiemu Sejmowi, rozdzielenia dotychczasowego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki i utworzenia Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Sportu oraz Głównego Komitetu Turystyki.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Ponieważ nikt z Obywateli Posłów nie pragnie zabrać głosu, poddaję projekt pod głosowanie.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Sportu wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Zdrowia i Kultury Fizycznej — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Jeden głos.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania. Nikt.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Sportu.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu Głównego Komitetu Turystyki wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Zdrowia i Kultury Fizycznej — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-39.11" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto jest przeciw? Jeden głos.</u> + <u xml:id="u-39.12" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-39.13" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Głównego Komitetu Turystyki.</u> + <u xml:id="u-39.14" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u> + <u xml:id="u-39.15" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęły adresowane do Prezesa Rady Ministrów interpelacje posłów: Mieczysława Derejskiego, Czesława Mądrego oraz zbiorowa interpelacja posłów: Mirosława Martina, Huberta Chojnackiego, Zenony Kurandy, Andrzeja Tochowicza oraz Władysława Żelaznego.</u> + <u xml:id="u-39.16" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Ponadto wpłynęło zapytanie do Prezesa Rady Ministrów posła Wacława Rawskiego.</u> + <u xml:id="u-39.17" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Prezydium Sejmu skierowało powyższe interpelacje i zapytanie do adresata.</u> + <u xml:id="u-39.18" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Obecnie przystępujemy do wysłuchania odpowiedzi na interpelacje.</u> + <u xml:id="u-39.19" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Poseł Mieczysław Derejski w interpelacji stwierdza fakt niedoinwestowania od szeregu lat spółdzielni kółek rolniczych w woj. kieleckim w zakresie budownictwa zaplecza technicznego, mechanizacji rolnictwa, budownictwa socjalnego, mieszkaniowego oraz inwentarskiego. Brak zaplecza technicznego powoduje zbyt wolne tempo rozwoju usług produkcyjnych dla gospodarstw indywidualnych, a brak konserwacji i obsługi parku techniczno-maszynowego, jest przyczyną jego przedwczesnego zużycia.</u> + <u xml:id="u-39.20" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Przedstawiając powyższą problematykę, interpelant zwraca się do Prezesa Rady Ministrów o spowodowanie rozpatrzenia możliwości :</u> + <u xml:id="u-39.21" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">— zwiększenia nakładów inwestycyjnych na 1978 r. co najmniej do wysokości niezbędnych nakładów na zabezpieczenie programu inwestycji kontynuowanych, — wprowadzenia odpowiednich rozwiązań prawnych w celu umożliwienia spółdzielniom kółek rolniczych finansowania zadań modernizacyjno-adaptacyjnych o wartości kosztorysowej do 5 mln zł i wykonywania ich systemem gospodarczym, ze środków inwestycyjnych, a nie ze środków</u> + <u xml:id="u-39.22" who="#komentarz">obrotowych.)</u> + <u xml:id="u-39.23" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">W następnej interpelacji obywatel poseł</u> + <u xml:id="u-39.24" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czesław Mądry stwierdza, że kierując się interesami całego rolnictwa nie należy dopuszczać do kasacji przez uspołecznione przedsiębiorstwa rolne, spółdzielnie kółek rolniczych oraz rolnicze spółdzielnie produkcyjne maszyn i urządzeń rolniczych, które mogą być wykorzystane przez gospodarstwa indywidualne.</u> + <u xml:id="u-39.25" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Realizacja przepisów obowiązujących w tym zakresie napotyka szereg trudności, takich jak niechętny stosunek kierowników jednostek uspołecznionych do kłopotliwego ze względów organizacyjnych zbywania sprzętu częściowo wyeksploatowanego z przeznaczeniem do dalszej eksploatacji, trudności związane z jego wyceną oraz remontem, a także wysokie plany dostaw złomu.</u> + <u xml:id="u-39.26" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">W związku z powyższym autor interpelacji postuluje takie zorganizowanie obrotu kasowanym w gospodarce uspołecznionej sprzętem rolniczym, by sprzęt częściowo i wyeksploatowany, a przydatny w gospodarstwach chłopskich, mógł być przez te gospodarstwa w pełni wykorzystywany. Złagodziłoby to ostry deficyt maszyn i urządzeń rolniczych do czasu zwiększonej produkcji i przyczyniłoby się do intensyfikacji produkcji</u> + <u xml:id="u-39.27" who="#komentarz">rolniczej.)</u> + <u xml:id="u-39.28" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów odpowiedzi na powyższe interpelacje udzieli Minister Rolnictwa obywatel Leon Kłonica.</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Prezesowi Rady Ministrów przedłożone zostały dwie interpelacje poselskie dotyczące ważkich dla rolnictwa spraw, jakimi są inwestycje oraz środki techniczne i ich możliwie pełne wykorzystanie.</u> + <u xml:id="u-40.1" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Całokształt środków podejmowanych przez Rząd zmierza do wszechstronnego rozwoju rolnictwa, zwiększenia skali inwestycji ponoszonych na jego rozwój jak też poprawy technicznego wyposażenia i niezbędnej rozbudowy przemysłów, świadczących na potrzeby gospodarki rolnej. Realizacją tych zamierzeń było ustalenie nakładów inwestycyjnych dla rolnictwa na rok 1978, wyższych niż zakładano w planie 5- letnim.</u> + <u xml:id="u-40.2" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Obywatel poseł Mieczysław Derejski podniósł sprawę zwiększenia nakładów inwestycyjnych dla Wojewódzkiego Związku Kółek Rolniczych w Kielcach w 1978 roku.</u> + <u xml:id="u-40.3" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Mamy świadomość, że nakłady inwestycyjne przeznaczone dla Centralnego Związku Kółek Rolniczych nie pokrywają w pełni wszystkich rzeczywistych potrzeb. Jednocześnie, w celu wszechstronnego wykorzystania środków inwestycyjnych konieczna była ich niezbędna koncentracja.</u> + <u xml:id="u-40.4" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Szeroki front robót inwestycyjnych realizowany w rolnictwie, a szczególnie wysoki w latach 1976—1977 spowodował, że w 1978 roku przeważająca część nakładów inwestycyjnych musiała być skierowana na inwestycje kontynuowane, a zwłaszcza na inwestycje inwentarskie i paszowe.</u> + <u xml:id="u-40.5" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Dla przyspieszenia realizacji inwestycji rolniczych w 1978 r. podjęte zostały przez Rząd decyzje, które upoważniły do przekroczenia nakładów w rolnictwie uspołecznionym o kwotę 3,5 mld zł, z przeznaczeniem jej w pierwszej kolejności na inwestycje kontynuowane. Upoważnienie to pozwala na przyspieszenie realizacji budownictwa gospodarczego, zwłaszcza związanego z rozwojem produkcji zwierzęcej oraz niezbędnego zaplecza paszowego w państwowych gospodarstwach rolnych, rolniczych spółdzielniach produkcyjnych oraz spółdzielniach kółek rolniczych.</u> + <u xml:id="u-40.6" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Uwzględniając celowość podejmowania działalności adaptacyjno-modernizacyjnych w budownictwie gospodarczym w uspołecznionych gospodarstwach rolnych, uchwała o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1978 r. stworzyła możliwości realizacji takich robót w ramach planu remontów poza nakładami inwestycyjnymi. Decyzją Rządu zwiększono sumę na te cele o 2 mld zł.</u> + <u xml:id="u-40.7" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Niezależnie od zwiększonych nakładów inwestycyjnych Prezydium Rządu rozpatrzyło w dniu 7 kwietnia br. ocenę usług produkcyjnych dla gospodarstw indywidualnych i przyjęło w swoich ustaleniach zwiększenie działalności kółek rolniczych w województwach o przewadze gospodarstw indywidualnych, w tym także w województwie kieleckim. Dzięki tym decyzjom od 1979 r. będziemy zwiększać nakłady inwestycyjne kółek rolniczych w województwach o przewadze gospodarki indywidualnej, z ukierunkowaniem ich na rozwój zaplecza technicznego.</u> + <u xml:id="u-40.8" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">W interpelacji obywatela posła Mieczysława Derejskiego oraz wcześniejszych wystąpieniach wojewody kieleckiego zawarty był postulat zwiększenia nakładów inwestycyjnych dla wojewódzkich związków kółek rolniczych w 1978 r.</u> + <u xml:id="u-40.9" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">W wyniku wspomnianych przeze mnie decyzji Rządu było możliwe zwiększenie tych nakładów dla Wojewódzkiego Związku Kółek Rolniczych w Kielcach o prawie 100 mln zł na inwestycje kontynuowane. Zbliża to znacznie przyznane kwoty na inwestycje w 1978 r. do przedstawionych potrzeb i umożliwia realizację najpilniejszych zadań. W tej sytuacji konieczne jest bardzo rozważne rozmieszczanie środków, szczególnie przy otwieraniu nowych tytułów inwestycyjnych w celu uzyskania możliwie dużych i szybkich efektów w gospodarce kółek rolniczych. Rząd w drugim półroczu br. dokona analizy dalszych potrzeb inwestycyjnych, w celu zapewnienia warunków dla uzyskania szybszego postępu w rolnictwie. Do sprawy dalszego zwiększenia nakładów dla woj. kieleckiego będziemy mogli więc powrócić w III kwartale br.</u> + <u xml:id="u-40.10" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Obywatel poseł Czesław Mądry podniósł problem obrotu maszynami rolniczymi, które z różnych względów są wycofywane z eksploatacji w gospodarce uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-40.11" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Przeprowadzona w Ministerstwie Rolnictwa analiza wykazała, że w roku ubiegłym wycofano z gospodarki uspołecznionej średnio ok. 10% posiadanego parku maszynowego. Na ten wskaźnik złożyła się z jednej strony wymiana nie w pełni zużytych maszyn, przeprowadzona w wyniku zmiany technologii i modernizacji, z drugiej zaś strony konieczna kasacja sprzętu, który ze względu na niedostateczne nasycenie i podaż nowych maszyn również w gospodarstwach uspołecznionych jest eksploatowany ponad normatywne okresy.</u> + <u xml:id="u-40.12" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Ponad połowę wycofanych maszyn sprzedano rolnikom indywidualnym. Ostatecznej kasacji podlegało więc średnio tylko ok. 5% maszyn, co odpowiada 20-letniemu okresowi amortyzacji. Dalsze ograniczanie kasacji jest nieuzasadnione, gdyż zwiększa zużycie części zamiennych na odnowę starych maszyn i powoduje wysokie koszty pracy przy niskiej efektywności. Potwierdza to bezpośrednia ocena rolników, którzy często rezygnują z zakupu nadmiernie zużytych maszyn, jeżeli mogą zakupić nowe, a dotyczy to obecnie coraz szerszego asortymentu.</u> + <u xml:id="u-40.13" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Istnieje zorganizowany system odsprzedaży rolnikom indywidualnym używanych maszyn, zbędnych w gospodarce uspołecznionej w wyniku modernizacji parku maszynowego. System ten jest na ogół efektywny, czego dowodem jest sprzedaż w ciągu ostatnich 3 lat używanych maszyn rolniczych wartości 2,3 mld zł, co przy cenach używanych maszyn, wynoszących ok.</u> + <u xml:id="u-40.14" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">25—30% ceny nowych, stanowi równowartość zakupu 7 mld zł do 10 mld zł. W liczbach bezwzględnych stanowi to w ciągu ostatnich 3 lat ponad: 26 tys. ciągników, 22 tys. przyczep, 4 tys. kombajnów Vistula, 12 tys. snopowiązałek, 13 tys. młocarń, 11 tys. ciągnikowych kopaczek do ziemniaków i 5 tys. rozrzutników obornika oraz wiele innych maszyn.</u> + <u xml:id="u-40.15" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Używany sprzęt rolniczy sprzedawany jest przez wytypowane składnice maszyn spółdzielni rolniczych — „Samopomoc Chłopska”. Ułatwia to ewentualnym nabywcom poszukiwania i wybór używanych maszyn. Wycena prowadzona jest przez obiektywnych, niezależnych od sprzedawców i nabywców rzeczoznawców SITR na podstawie stopnia zużycia.</u> + <u xml:id="u-40.16" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Składnice maszyn spółdzielni rolniczych — „Samopomoc Chłopska” nie dysponują zapleczem technicznym, umożliwiającym na miejscu naprawę zakupywanego sprzętu. Powołane do tego są POM i SKR, które gwarantują wykonanie naprawy na zlecenie rolnika. Wykonywanie napraw — „na zapas” i sprzedaż maszyn wyremontowanych nie jest na ogół akceptowana przez rolników i powodowałaby angażowanie środków technicznych i finansowych w maszyny, które nie zawsze znajdą nabywcę. Ponadto w większości wypadków jest to sprzeczne z życzeniami nabywców, gdyż istotną cechą zakupu używanego sprzętu rolniczego jest angażowanie własnej inwencji i robocizny przez nabywców.</u> + <u xml:id="u-40.17" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Planowany i realizowany rozwój przemysłu maszyn rolniczych sprzyjać będzie przyspieszonej modernizacji parku maszynowego w uspołecznionej gospodarce rolnej. W dyspozycji będzie więc coraz więcej sprzętu rolniczego zbywanego nie z powodu nadmiernego zużycia, lecz z powodu przechodzenia w gospodarce uspołecznionej na wyższy poziom technologii.</u> + <u xml:id="u-40.18" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Problem obrotu maszynami używanymi nie będzie więc wygasał i słuszne jest wyeliminowanie wszelkich hamulców, na które zwrócił uwagę obywatel poseł Mądry. Dlatego na podstawie kilkuletnich doświadczeń, analizy różnych propozycji, w tym również wniosków obywateli posłów, przygotowywane są wspólnie z CZRS — „Samopomoc Chłopska” wytyczne dla dalszego usprawnienia obrotu maszynami używanymi zmierzające do:</u> + <u xml:id="u-40.19" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">po pierwsze — zwiększenia zainteresowania ekonomicznego uspołecznionych gospodarstw rolnych odsprzedażą zbędnego sprzętu, po drugie — uproszczenia i przyspieszenia systemu wyceny, aby maszyny nie zalegały z tego powodu w gospodarstwach po trzecie — usprawnienia informacji o oferowanych maszynach używanych i organizacji okresowych giełd używanych maszyn.</u> + <u xml:id="u-40.20" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Do czasu względnego zrównoważenia popytu i podaży zorganizowany system obrotu używanym sprzętem rolniczym będzie umożliwiał administracji rolnej kierowanie sprzedażą podstawowych maszyn. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czy w tych sprawach ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wobec tego sprawę interpelacji posła Mieczysława Derejskiego oraz interpelacji posła Czesława Mądrego uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Następna interpelacja posłów: Mirosława</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Martina, Huberta Chojnackiego, Zenony</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kurandy, Andrzeja Tochowicza i Władysława Żelaznego dotyczy podjęcia skutecznych działań zmierzających do ochrony i zabezpieczenia lasów świętokrzyskich, posiadających cenne i jedyne w swoim rodzaju drzewostany jodłowe, a szczególnie Puszczy Jodłowej, jednego z unikalnych rezerwatów przyrody w naszym kraju. Interpelanci podkreślają, że w okresie ostatnich kilku lat zaobserwowano szczególne nasilenie procesów obumierania jodły, powodowanych niewłaściwym zagospodarowaniem lasów. Ocenia się, że aktualnie zagrożonych jest 7 tys. ha lasów, w tym na obszarze Świętokrzyskiego Parku Narodowego ok. 4 tys. ha.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Postulując szereg konkretnych przedsięwzięć, interpelanci zapytują, czy są możliwości, aby w najbliższym czasie zastosować bardziej intensywne środki ochrony, a także postulują podjęcie przez odpowiednie resorty bardziej skutecznych działań zabezpieczających lasy świętokrzyskie przed</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#komentarz">zniszczeniem.)</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów odpowiedzi na interpelację udzieli Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego obywatel Tadeusz Skwirzyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoTadeuszSkwirzynski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Problematyka zawarta w interpelacji grupy posłów ziemi kieleckiej jest szczególna. Szczególna — po pierwsze dlatego, że dotyczy przepięknego i unikalnego już nie tylko w Polsce, ale także w Europie kompleksu leśnego, dawnej Puszczy Jodłowej, na terenie której znajduje się wiele historycznych pomników, świadczących o bogatej przeszłości tej ziemi. Szczególna, myślę, także dlatego, że sprawą pomocy, jakiej winien udzielić człowiek przepięknemu kompleksowi lasów świętokrzyskich — coraz częściej interesuje się opinia publiczna.</u> + <u xml:id="u-42.1" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoTadeuszSkwirzynski">W Polsce Ludowej w roku 1950 najpiękniejszy fragment dawnej puszczy świętokrzyskiej uzyskał status Parku Narodowego. Oczywiście w ślad za tym uzyskał swoisty status ochrony.</u> + <u xml:id="u-42.2" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoTadeuszSkwirzynski">Niestety, gospodarka w lasach świętokrzyskich w Polsce przed wrześniowej, a także wręcz rabunkowa gospodarka prowadzona na tym terenie przez okupanta sprawiły, że w wyniku wydatnego przetrzebienia drzewostanu, stały się one wyjątkowo podatne dla rozwoju atakującej kompleksy leśne — jodłowe — zwójek jodłowych. Jest to zresztą zjawisko, które występuje nie tylko w Polsce. Wszystkie kompleksy leśne — jodłowe są powszechnie atakowane przez tego szkodnika w całej Europie. Jasne więc jest, że w tej sytuacji całe zaplecze naukowo-badawcze, a także i praktycy — leśnicy czynią wszystko, by wyjść naprzeciw potrzebom tego przepięknego kompleksu leśnego i wyszukać jak najbardziej skuteczne metody zwalczania groźnego szkodnika.</u> + <u xml:id="u-42.3" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoTadeuszSkwirzynski">Podzielając ocenę zawartą w interpelacji obywateli posłów co do wydatnego osłabienia biologicznego puszczy, chcę jednocześnie poinformować, że wniosek pierwszy dotyczący powołania zespołu wybitnych specjalistów naukowców z dziedziny ochrony przyrody i nauk pokrewnych, a także praktyków, można potraktować za spełniony. W roku ubiegłym właśnie w wyniku oceny aktualnej sytuacji w puszczy powołany został po konsultacji z Państwową Radą Ochrony Przyrody zespół wybitnych specjalistów, którzy po kilkakrotnych wizjach lokalnych i zapoznaniu się z sytuacją nie tylko na terenie parku świętokrzyskiego, ale także w całym kompleksie Puszczy Świętokrzyskiej — opracował konkretny program działania na rok bieżący i na lata najbliższe. Najtrudniejszy był wybór metody. Znane powszechnie i stosowane metody biologiczne nie budziły kontrowersji. Natomiast potrzeba wprowadzenia w serce tak wielkiej puszczy środków chemicznych była w pewnym sensie kontrowersyjna. Uznano jednak, że stan wymaga radykalnego działania i w związku z tym w najbliższych dniach, w okresie optymalnym dla zwalczania zwójki, a więc w okresie jej największego żerowania (oby tylko była pogoda bezdeszczowa) zostanie objętych metodą biologiczną około 2 tys. ha w parku świętokrzyskim, a metodą chemiczną — około 2— 2,5 tys. ha lasów przylegających do parku, wchodzących w skład Puszczy Świętokrzyskiej.</u> + <u xml:id="u-42.4" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoTadeuszSkwirzynski">Odpowiednie preparaty, a więc biopreparat — „Dipel” — importowany, jak również preparaty chemiczne — „Gamametox — Avia”, najbardziej skuteczne i wypróbowane, znajdują się już na miejscu w posiadaniu służby leśnej. Również zapewnione są inne środki techniczne i usługi agrolotnicze w wyniku podpisanej wcześniej umowy z WSK Mielec.</u> + <u xml:id="u-42.5" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoTadeuszSkwirzynski">Jeżeli chodzi o wniosek drugi, proponujący rozważenie możliwości zwiększenia czy poszerzenia asortymentów produkowanych w Polsce preparatów oraz polepszenia skuteczności działania, uprzejmie informuję, że w połowie czerwca zbierze się ponownie powołany w roku ubiegłym zespół naukowców, który dokona oceny skuteczności dotychczas stosowanych środków i metod, a także oceny prób, jakie będą przeprowadzone z innym asortymentem środków biologicznych i chemicznych. Jeśli okaże się, że te próby dadzą wynik pozytywny, resort chemii rozważy możliwość poszerzenia produkcji asortymentowej tych środków bądź uruchomienia produkcji nowych preparatów.</u> + <u xml:id="u-42.6" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoTadeuszSkwirzynski">Wniosek trzeci, który zmierza do pobudowania na terenie parku wież obserwacyjnych dla obserwacji rozwoju zwójki będzie musiał być ponownie rozważony w połowie miesiąca czerwca, po zakończeniu prac przez komisję, o której mówiłem. Jest to bowiem wniosek bardzo kontrowersyjny. Część naukowców utrzymuje, że wznoszenie tego typu budowli w ścisłym rezerwacie jest niedopuszczalne, część zaś twierdzi, że nawet gdyby tego typu wieże były pobudowane, efektywność obserwacji będzie tak znikoma, że trzeba się zastanowić nad celowością społecznych kosztów.</u> + <u xml:id="u-42.7" who="#MinisterLesnictwaiPrzemysluDrzewnegoTadeuszSkwirzynski">Obywatele Posłowie! Chcę zapewnić na zakończenie, że naukowcy, zaplecze naukowo-badawcze i praktycy — leśnicy uczynią wszystko co jest możliwe dla wsparcia i zachowania dla obecnego i przyszłych pokoleń tego przepięknego pomnika przyrody, jakim jest Puszcza Świętokrzyska. Zależy nam bowiem na tym, by — tak jak dotąd — setki tysięcy ludzi pracy mogło zwiedzać ten przepiękny rejon, by kontakt z tą pełną uroku i unikalną przyrodą zmuszał do refleksji, do rozmyślań, by był źródłem inspiracji, a także rodził natchnienie dla twórców naszej narodowej kultury.</u> + <u xml:id="u-42.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Czy w tych sprawach ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wobec tego sprawę interpelacji grupy posłów z Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego w Kielcach uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Obecnie przystępujemy do odpowiedzi na zapytanie. Zapytanie posła Wacława Rawskiego do Prezesa Rady Ministrów brzmi:</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">„Dostawy warzyw i owoców mają coraz większe znaczenie w zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa. Uchwała Rady Ministrów w sprawie przekazywania w ajencję małych sklepów, stwarza w tym zakresie dalsze możliwości. Jednakże istnieją znaczne trudności w nabywaniu towarów tak przez jednostki handlu uspołecznionego, jak również przez indywidualnych handlowców z województw posiadających nadwyżki owoców i warzyw. Organy władzy administracyjnej szczebla wojewódzkiego wydały zalecenia zabraniające wywozu nadwyżek owoców i warzyw do sąsiednich województw. Dotyczy to również innych artykułów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">W tej sytuacji zwracam się do Obywatela</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Premiera z zapytaniem:</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">— czy zasadne są decyzje, które przy zabezpieczeniu potrzeb lokalnych, wstrzymują przepływ masy towarowej do innych regionów kraju, — jakie podjęte zostaną kroki, aby w należyty sposób sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na warzywa i owoce przy wykorzystaniu zarówno jednostek handlu uspołecznionego, jak i handlu prywatnego, uprawnionego do obrotu płodami produkcji rolnej i ogrodniczej?” W celu udzielenia odpowiedzi na powyższe zapytanie głos zabierze obywatel Minister Jan Kamiński.</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#MinisterJanKaminski">Wysoki Sejmie! Obywatelu Marszałku! W odpowiedzi na zapytania obywatela posła Wacława Kawskiego — „czy zasadne są decyzje, które przy zabezpieczeniu potrzeb lokalnych wstrzymują przepływ masy towarowej owoców i warzyw dla innych regionów kraju” — pragnę zakomunikować, że decyzje takie uznać należy za niesłuszne.</u> + <u xml:id="u-44.1" who="#MinisterJanKaminski">Produkcja owoców i warzyw prowadzona jest w zasadzie we wszystkich województwach w wielu gospodarstwach rolnych i ogrodniczych z przeznaczeniem na własne zaopatrzenie, a po części i na rynek lokalny. Natomiast w kilku rejonach kraju mamy wyspecjalizowane bazy produkcyjne z wysokotowarową produkcją owoców i warzyw, w tym warzyw wczesnych, przyspieszonych, przeznaczonych na zaopatrzenie dużych aglomeracji miejskich. Powoduje to potrzebę przemieszczenia tych produktów w układach międzywojewódzkich. Dla przykładu informuję, że w województwie katowickim 50% warzyw i 65% owoców, a w województwie gdańskim około 60% owoców pochodzi z produkcji własnej, reszta dostarczana jest z innych województw. I odwrotnie, nadwyżki z woj. warszawskiego, stanowiące ponad 50% warzyw, a z woj. radomskiego ponad 80% owoców przeznaczane są na zaopatrzenie innych terenów.</u> + <u xml:id="u-44.2" who="#MinisterJanKaminski">Nadwyżki owoców i warzyw, tak zwanych województw produkcyjnych, objęte są systemem centralnego koordynowania obrotu towarowego. Pozwala to na względne wyrównywanie dysproporcji w zaopatrzeniu ludności kraju w produkty ogrodnicze.</u> + <u xml:id="u-44.3" who="#MinisterJanKaminski">W odpowiedzi na drugie zapytanie obywatela posła — jakie podjęte zostaną kroki, aby w należyty sposób sprostać rozwiązaniu zapotrzebowania na warzywa i owoce — informuję Wysoką Izbę, że w latach 1978—1980 zakłada się powiększenie produkcji globalnej owoców o około 800 tys. ton, a warzyw gruntowych o 1 300 tys. ton. Pozwala to osiągnąć w 1980 roku spożycie na jednego mieszkańca 60 kg owoców oraz 120 kg warzyw w postaci świeżej i przetworzonej.</u> + <u xml:id="u-44.4" who="#MinisterJanKaminski">W tym celu poszerzany jest areał kontraktowanych upraw ogrodniczych i doskonalona jest praca instruktorów ogrodniczych, a także — produkcji rolnictwa. Dokonuje się zmian w strukturze produkcji, aby ograniczyć skutki sezonowych wahań w zbiorach, szczególnie niektórych asortymentów warzyw gruntowych.</u> + <u xml:id="u-44.5" who="#MinisterJanKaminski">Równocześnie podejmowane są posunięcia mające na celu poprawę organizacji skupu produktów ogrodniczych oraz właściwe ich zagospodarowanie. Rozbudowuje się także przemysł owocowo-warzywny. Niezależnie od budowy dużych zakładów podjęto organizowanie lokalnego przetwórstwa owoców i warzyw w gminach. Stworzy to w efekcie większe możliwości zaopatrzenia lokalnego rynku oraz lepsze wykorzystanie miejscowych zasobów surowcowych.</u> + <u xml:id="u-44.6" who="#MinisterJanKaminski">Nastąpi także dalszy rozwój przechowalnictwa zarówno przez budowę nowych, jak i modernizację istniejących przechowalni owoców i warzyw, w wyniku czego wzrośnie możliwość racjonalnego przechowywania rezerw zimowych owoców i warzyw. Budowane będą także lokalne przechowalnie o prostych rozwiązaniach funkcjonalno-technicznych i stosunkowo niskich kosztach realizacji.</u> + <u xml:id="u-44.7" who="#MinisterJanKaminski">W rozwoju bazy technicznej handlu powiększy się liczbę specjalistycznych sklepów branżowych oraz stoisk z owocami i warzywami sieci ogólnospożywczej.</u> + <u xml:id="u-44.8" who="#MinisterJanKaminski">Rozszerzana będzie także sieć sprzedaży detalicznej w systemie placówek ajencyjnych, który to problem porusza w swym zapytaniu obywatel poseł Kawski. Aktualnie na warunkach określonych w uchwale nr 160 Rady Ministrów z ubiegłego roku prowadzonych jest ponad 1 300 ajencyjnych punktów sprzedaży detalicznej, w tym około 600 z produktami ogrodniczymi. Zasady zaopatrywania sklepów ajencyjnych stwarzają elastyczne możliwości pozyskiwania towarów, a tym samym zwiększania ich podaży na rynku. Placówki ajencyjne, na równi z placówkami handlu państwowego czy spółdzielczego, korzystają z zaopatrzenia w towary w jednostkach gospodarki uspołecznionej, niezależnie od tego mają prawo do zaopatrywania się w towary bezpośrednio u producentów rolnych.</u> + <u xml:id="u-44.9" who="#MinisterJanKaminski">Przedstawione kierunki i formy działania stwarzają możliwości szybszego rozwoju produkcji ogrodniczej oraz pełniejszego zaopatrzenia ludności w owoce i warzywa.</u> + <u xml:id="u-44.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Na tym wyczerpaliśmy piąty punkt porządku dziennego</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posła Mieczysława Medeńskiego do Prezesa Rady Ministrów w sprawie niezawieszania prawa do emerytury lub renty w stosunku do osób prowadzących zakłady rzemieślnicze na</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#komentarz">wsi.)</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Interpelacja ta, zgodnie z art. 80 ust. 1 regulaminu Sejmu, została przekazana adresatowi.</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Do Prezydium Sejmu wpłynęła również — z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów — odpowiedź Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej obywatela Mariana Śliwińskiego na interpelację posła Józefa Różańskiego w sprawie zwalczania</u> + <u xml:id="u-45.7" who="#komentarz">alkoholizmu.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00017-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00017-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..6341340 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00017-01/header.xml @@ -0,0 +1,91 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00017-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>17 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>17 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">17</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1978-07-20</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="BronislawaGrochowska" role="speaker"> + <persName>Bronisława Grochowska</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAlicjaWawrzenczyk" role="speaker"> + <persName>Poseł Alicja Wawrzeńczyk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAlojzyMelich" role="speaker"> + <persName>Poseł Alojzy Melich</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBogdanLysak" role="speaker"> + <persName>Poseł Bogdan Łysak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBronislawOwsianik" role="speaker"> + <persName>Poseł Bronisław Owsianik</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHenrykStawski" role="speaker"> + <persName>Poseł Henryk Stawski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanKwakszyc" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Kwakszyc</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanuszZablocki" role="speaker"> + <persName>Poseł Janusz Zabłocki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyZygmanowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Zygmanowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJozefBarecki" role="speaker"> + <persName>Poseł Józef Barecki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawRostworowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Rostworowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTadeuszWojtkowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Tadeusz Wojtkowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWitDrapich" role="speaker"> + <persName>Poseł Wit Drapich</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWitoldJankowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Witold Jankowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZdzislawGrudzien" role="speaker"> + <persName>Poseł Zdzisław Grudzień</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZdzislawKurowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zdzisław Kurowski</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00017-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00017-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..dd2319c --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00017-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,680 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja IV</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 17 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 20 lipca 1978 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 8</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Andrzeja Bondarewskiego i Bronisławę Grochowską.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Andrzej Bondarewski.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Protokół 16 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 15 lipca 1978 r. zmarł poseł Stanisław Sznajder, członek Głównej Komisji Rewizyjnej Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, zasłużony działacz ruchu ludowego.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Stanisław Sznajder urodził się w 1916 r. w Mokrej Wsi, w województwie nowosądeckim w rodzinie chłopskiej. W 1939 r. brał udział w kampanii wrześniowej, podczas okupacji walczył w szeregach Batalionów Chłopskich jako komendant obwodu nowosądeckiego. Po wyzwoleniu pracował w spółdzielczości rolniczej, a następnie w przemyśle owocowo-warzywnym. Od 1971 r. był dyrektorem Podhalańskich Zakładów Przemysłu Owocowo-Warzywnego.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Stanisław Sznajder w okresie międzywojennym i w pierwszych latach po wyzwoleniu był działaczem Związku Młodzieży Wiejskiej. Ostatnio pełnił funkcję wiceprezesa Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w Nowym Sączu.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Mandat poselski piastował od 1972 r., w obecnej kadencji był zastępcą przewodniczącego Komisji Handlu Zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Stanisław Sznajder pozostanie na zawsze w naszej pamięci jako oddany sprawie socjalizmu ofiarny działacz społeczny.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłego posła chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Stanisława Sznajdra z dniem 15 lipca 1978 r.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynął wniosek Prezesa Rady Ministrów dotyczący powołania na stanowisko Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">W związku z powyższym Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie przedstawionego Obywatelom Posłom porządku dziennego przez dodanie nowego punktu, z kolei czwartego, w brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">„4. Powołanie na stanowisko Ministra Kultury i Sztuki.”</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Jednocześnie numeracja następnych punktów porządku dziennego uległaby odpowiedniej zmianie.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 62 w Szczecinie (druk nr 97).</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Alicja Wawrzeńczyk:</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 31 maja 1978 r. Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w trybie art. 84 Ordynacji wyborczej mandatu wygasłego w okręgu nr 62 w Szczecinie wskutek śmierci posła Heleny Bursiewicz. Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższej sprawie odpowiedniego wniosku.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Przypominam, że Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatu zmarłej posłanki na ostatnim posiedzeniu w dniu 26 maja 1978 r.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Zgodnie z postanowieniem Ordynacji wyborczej Wysoka Izba może podjąć obecnie uchwałę o wstąpieniu w skład Sejmu tego spośród nie wybranych w okręgu wyborczym nr 62 kandydata, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów i nie utracił w międzyczasie prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej — Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że kandydatem do objęcia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 62 w Szczecinie jest obywatel Jerzy Zygmanowski, zamieszkały w Świnoujściu woj. szczecińskie, dyrektor Przedsiębiorstwa Połowów Dalekomorskich i Usług Rybackich — „Odra” w Świnoujściu, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że wymieniony kandydat na posła ma prawo wybieralności do Sejmu. W związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatu poselskiego przez obywatela Jerzego Zygmanowskiego w okręgu wyborczym nr 62 w Szczecinie. Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekt Odpowiedniej uchwały, której treść zamieszczona jest w doręczonym obywatelom posłom druku nr 97.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały zamieszczonej w druku sejmowym nr 97 w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 62 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 62 w Szczecinie, a tym samym obywatel Jerzy Zygmanowski uzyskał mandat posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Poseł Jerzy Zygmanowski zgłosił się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej iz ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.”</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselJerzyZygmanowski">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że poseł Jerzy Zygmanowski złożył ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1977 r.:</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">1) sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o powyższych sprawozdaniach Rządu (druki nr 89, 90 i 91),</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">2) wniosek w przedmiocie absolutorium dla Rządu (druk nr 92).</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poseł Alojzy Melich.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przypadł mi w udziale zaszczytny obowiązek przedstawienia Wysokiej Izbie stanowiska Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, w oparciu o opinię wszystkich komisji sejmowych oraz międzykomisyjnych zespołów poselskich, w przedmiocie sprawozdania Rady Ministrów z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego oraz budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1977 r. Sejm dokonał wszechstronnej analizy wykonania planu i budżetu za rok 1977, a wnioski z niej wynikające powinny pomóc w realizacji zadań planu w drugim półroczu bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselAlojzyMelich">Rok 1977 był rokiem konsekwentnej realizacji jakże słusznych założeń strategicznych rozwoju społeczno-gospodarczego, przyjętych na VII Zjeździe naszej partii. Zadania planowe zostały wykonane, choć rok 1977 nie był rokiem łatwym, a ich realizacja wymagała zwiększonego wysiłku. W warunkach, które zaistniały na przełomie 1976 i 1977 roku liczyć się trzeba było z powstawaniem określonych trudności i napięć, ale narastały one z większym niż to przewidziano nasileniem z przyczyn tak zewnętrznych, jak i wewnętrznych, spowodowanych protekcjonistyczną polityką państw kapitalistycznych, trudną sytuacją w rolnictwie oraz innymi czynnikami.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselAlojzyMelich">W tej sytuacji Rząd, w oparciu o dogłębną analizę, dokonał korekt niektórych wielkości planu i przegrupowania sił i środków, przy jednoczesnym położeniu nacisku na czynniki jakościowe i efektywnościowe, pozwalające na lepsze wykorzystanie rezerw. Do tych skorygowanych wielkości planu odnosimy też naszą ocenę.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselAlojzyMelich">Istotną rolę w sformułowaniu założeń tzw. manewru gospodarczego odegrały uchwały V Plenum KC PZPR, które określały podstawowe kierunki działania w zmienionych warunkach. Przy zachowaniu ciągłości celów strategicznych na czoło zadań społeczno-gospodarczych wysunięto takie problemy, jak: realizowanie celów społecznych; uzyskanie poprawy sytuacji rynkowej; zmniejszenie ujemnego salda handlu zagranicznego przez zwiększenie eksportu i ograniczenie, i racjonalizację importu; zwiększenie pomocy państwa dla rolnictwa i gospodarki żywnościowej; zmniejszenie udziału inwestycji w dochodzie narodowym i dokonanie przegrupowań w strukturze inwestycji na rzecz budownictwa mieszkaniowego, kompleksu żywnościowego i produkcji rynkowej.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatele Posłowie! Stwierdzić trzeba, że dochód narodowy wzrósł w 1977 roku w porównaniu z rokiem 1976 o 5,1%, a sprzedaż produkcji własnej i usług przemysłu o 8,6%. Są to osiągnięcia poważne, kiedy się weźmie pod uwagę, że osiągnięte przez nas tempo wzrostu dochodu narodowego jest dwukrotnie wyższe niż w krajach zachodnich. Jest to dowód, że i w roku 1977 osiągnęliśmy liczący się postęp, że potrafiliśmy przeciwstawić się trudnościom, że konsekwentnie realizujemy cele strategiczne. Takim celem strategicznym jest stały wzrost siły gospodarczej naszego państwa, a przez to umacnianie jego miejsca wśród narodów świata oraz stała poprawa jakości naszego życia przez wzrost dochodów ludności.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselAlojzyMelich">Łączne dochody ludności wzrosły w roku 1977 o 11,6%, przy czym nieco odmiennie niż w 1976 r. kształtowała się ich struktura. Szybko wzrastały pieniężne świadczenia społeczne, bo o 17,4% wobec 15,5% w 1976 r., gdyż podniesiono renty minimalne, uregulowano renty z tak zwanego „starego portfela”, wprowadzono ubezpieczenia rzemieślników. Natomiast dynamika wzrostu wynagrodzeń za pracę w gospodarce uspołecznionej wyniosła 8,4%, a dochodów rolników indywidualnych 10%.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselAlojzyMelich">Mimo wzrostu kosztów utrzymania o 4,7% przeciętna płaca realna na 1 zatrudnionego wzrosła o 2,3% i przekroczyła nieznacznie założenia planu.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselAlojzyMelich">W roku 1977 oddano do użytku przeszło 275 tys. mieszkań i choć do pełnego wykonania planu zabrakło 14 tys. mieszkań, to jednak wzrosła ich powierzchnia oraz (zaostrzono jakościowe kryteria ich odbioru. Wyraźnie, bo o 35,3% wzrosły wydatki na poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny (pracy, co nie pozostało bez wpływu na spadek ogólnej liczby wypadków o 6%. Wydatki budżetowe na urządzenia socjalno-kulturalne wzrosły o 7,8% i przekroczyły o 2,6 punktu założenia planu, co wiązało się ze znacznym rozszerzeniem usług świadczonych przez oświatę, ochronę zdrowia, kulturę i turystykę.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselAlojzyMelich">Wartość dostaw na zaopatrzenie rynku wzrosła o 134 mld zł, czyli o 13,3%. Odnotować trzeba, iż w 1977 roku wzrosły dostawy na rynek towarów nowych i zmodernizowanych, zaś wartość towarów pochodzenia zagranicznego, które dostarczono na rynek wzrosła o 2%, stanowiąc 7,3% wartości ogólnych dostaw. Dostawy mięsa i przetworów, włączając w to drób, były o 24 tys. łon, czyli o 1,3% Wyższe niż w 1976 r. Znacznie, bo do 543 mld zł wzrosły dostawy konsumpcyjnych artykułów przemysłowych, przekraczając o 19 mld zł zadania planu. O prawie 12% w stosunku do roku 1976 oraz o 1,5% w stosunku do planu wzrosły usługi dla ludności, przy czym szczególnie szybko tzw. usługi bytowe. Mimo tych niewątpliwych osiągnięć, zmierzających do zwiększenia dostaw rynkowych, na niektórych odcinkach nadal występują braki. Dotyczy to w szczególności mięsa, wędlin, mebli, zmechanizowanego sprzętu gospodarstwa domowego.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatele Posłowie! W roku 1977 po raz pierwszy w ostatnich 6 latach odwrócone zostały proporcje między tempem wzrostu eksportu i importu. Nastąpiło znaczne przyspieszenie tempa wzrostu eksportu, bo o 10,5% przy wzroście importu o 5,5%. W wyniku czego udało się obniżyć ujemne saldo obrotów z krajami kapitalistycznymi o 2,7 mld złotych dewizowych. Mimo jednak znacznego wzrostu eksportu, którego wartość wyniosła w 1977 roku 40,2 mld złotych dewizowych, nie osiągnięto jeszcze w pełni zadań planowych w tym względzie, plan wykonano bowiem w 98,1%. O tym, że istnieją tu jeszcze nie wykorzystane możliwości niech świadczy fakt, że wskaźnik elastyczności eksportowej kształtuje się poniżej jedności, a więc tempo wzrostu eksportu jest jeszcze niższe od tempa wzrostu produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselAlojzyMelich">Niewykonanie zadań planowych w eksporcie dotyczyło obrotów z krajami kapitalistycznymi, na co wpływ miały protekcjonistyczne tendencje występujące w handlu z tymi krajami.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselAlojzyMelich">Bardzo korzystnie trzeba natomiast ocenić rozwój obrotów z krajami socjalistycznymi. Dynamika eksportu na te rynki wyniosła 11,4 %, zaś importu 16,9%, przy czym odpowiednio wzrósł udział krajów socjalistycznych, mianowicie w eksporcie do 58,6%, a w imporcie do 51,3%.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselAlojzyMelich">Polska kontynuuje aktywną działalność na forum RWPG w celu pogłębienia i rozszerzenia współpracy integracyjnej z krajami członkowskimi Rady. Polska uczestniczyła w realizacji około 300 porozumień wielo-i dwustronnych. Szczególnie żywa jest współpraca gospodarcza i naukowo-techniczna ze Związkiem Radzieckim. W stosunku do 1976 r. dostawy w ramach porozumień o kooperacji i specjalizacji wzrosły z tym krajem o 18,3% w eksporcie i o 14% w imporcie.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatele Posłowie! W realizacji ogólnonarodowego programu poprawy wyżywienia narodu szczególne znaczenie ma produkcja rolna. Produkcja globalna rolnictwa była o 0,8% wyższa od uzyskanej w 1976 roku, ale zdecydowała o tym produkcja zwierzęca, która wzrosła o 12,7%. Natomiast plony i zbiory większości upraw roślinnych były niższe nie tylko od założonych w planie, ale i od poziomu uzyskanego w 1976 roku. Wartość produkcji roślinnej zmniejszyła się o 7,5%, a to w wyniku opóźnionej wegetacji roślin, nadmiernych opadów i letniej powodzi w 9 województwach.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselAlojzyMelich">W roku 1977 rozpoczął się proces odbudowy pogłowia trzody chlewnej, bo zwiększyło się ono o 1,2 miliona sztuk, tzn. przekroczono plan o 5,5%. Rząd podejmował zdecydowane kroki w celu zwiększenia dostaw pasz przemysłowych, przydziałów środków produkcji oraz kredytowania gospodarstw specjalizujących się w produkcji zwierzęcej. Dostawy pasz były o 11,6% wyższe niż w roku 1976, głównie w wyniku wzrostu importu. Wartość dostaw ciągników, maszyn i urządzeń rolniczych wzrosła o 23%, a dostaw części zamiennych do sprzętu rolniczego o 15,5%, choć nadal występowały w tym względzie niedobory. Mimo wzrostu dostaw materiałów budowlanych na wieś, trzeba je nadal zwiększać, szczególnie w odniesieniu do wyrobów hutniczych.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselAlojzyMelich">Dla zintensyfikowania produkcji rolnej w obrębie gospodarstw indywidualnych zwiększono kredytowanie tych gospodarstw. Wypłaty kredytów inwestycyjnych i obrotowych wzrosły o 37,6% w stosunku do roku 1976 i o 47,2% w stosunku do planu, spłaty zaś kredytów przez ludność wiejską były o 13,5% wyższe niż w roku 1976.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselAlojzyMelich">Wysoka Izbo! Nie ulega wątpliwości, że czynnikiem o decydującym znaczeniu w każdej gospodarce, determinującym rozwój, zaspokojenie potrzeb i utrzymanie równowagi gospodarczej są inwestycje, ich struktura oraz efektywność całego procesu inwestowania. Stąd też zrozumiała jest troska partii i Rządu o ustalenie prawidłowych kierunków inwestowania, ukształtowanie prawidłowej ich struktury oraz podniesienie poziomu efektywności inwestowania. Tym też problemom poświęcono szczególną uwagę w toku przegrupowania środków. Na rok 1977 zakładano zwiększenie środków inwestycyjnych na kompleks rolno-spożywczy, inwestycje rynkowe, budownictwo mieszkaniowe oraz rozwój bazy surowcowo-energetycznej, przy zmniejszeniu inwestycji w innych działach, a to w celu obniżenia udziału inwestycji w dochodzie narodowym. W związku z tymi zamierzeniami dokonano zdecydowanej koncentracji wysiłku inwestycyjnego na wybranych inwestycjach, ograniczając nakłady i przesuwając terminy zakończenia innych zadań.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselAlojzyMelich">Nakłady inwestycyjne w 1977 r. wyniosły 655 500 mln zł i były wyższe o 24 100 mln zł od ustalonych w skorygowanym planie, co oznacza, że nie udało się w pełni zahamować wzrostu nakładów inwestycyjnych i zrealizować zamierzeń planowych.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselAlojzyMelich">Przedsięwzięcia mające na celu dokonanie zmiany w strukturze inwestowania dały już wyniki. I tak — ma kompleks rolno-spożywczy przeznaczono w 1977 r. o 146 800 mln zł, czyli o prawie 15% więcej niż w 1976 r. Udział nakładów na ten kompleks w całości nakładów inwestycyjnych wzrósł do 22,4% wobec 19,8% w 1976 r. Przekroczenie zadań planowych w zakresie inwestycji w kompleksie żywnościowym uznać trzeba za w pełni uzasadnione, gdyż zwiększone środki przeznaczono na budownictwo inwentarskie, rozwój produkcji drobiarskiej, budowę zamrażalni i przetwórni owoców, rozbudowę kombinatu nawozów sztucznych w Policach czy zaplecza kooperacyjnego ciągnika „Ursus”. W tym więc zakresie założenia manewru gospodarczego są realizowane.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselAlojzyMelich">W celu zwiększenia produkcji środków konsumpcji powiększono o 10,9% nakłady na rozwój przemysłów produkujących te środki.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselAlojzyMelich">Na rozwój bazy surowcowo-energetycznej przewidziano 35% środków inwestycyjnych, przeznaczonych na przemysł, czyli w granicach dotychczasowego udziału. Niepokoić musi natomiast fakt stałego obniżania się udziału nakładów inwestycyjnych na transport i łączność, bo z 11,5% w 1975 roku do 9,3% w 1976 r. i 8,4% w 1977 roku, a to m.in. wskutek niewykonania w pełni prac z zakresu modernizacji szlaków kolejowych.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselAlojzyMelich">Znacznie, bo o prawie 14%, zwiększono w porównaniu z 1976 r. nakłady na budownictwo mieszkaniowe. W stosunku do planu zwiększono nakłady na kulturę i sztukę oraz kulturę fizyczną, nie wykonano zaś zadań planowych w zakresie inwestycji w oświacie i wychowaniu, w ochronie zdrowia i opiece społecznej. Nakłady na handel wewnętrzny wzrosły o 300 mln zł, ale wiele obiektów handlowych nie zostało oddanych w terminie.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselAlojzyMelich">Podkreślić trzeba rzetelny wysiłek w zakresie koncentrowania inwestycji i znacznego ograniczenia rozmiarów inwestycji nowo rozpoczynanych, zahamowano też od wielu lat trwający proces wzrostu zaangażowania środków w inwestycjach nie zakończonych.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselAlojzyMelich">Przekazano do eksploatacji 58 zadań inwestycyjnych o kluczowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, w przemyśle uruchomiono nowe zdolności produkcyjne wartości prawie 153 mld zł. Mimo wyraźnego w tym zakresie postępu, dotkliwe są opóźnienia w oddawaniu do użytku mieszkań, sklepów, pawilonów handlowych, wielu pomieszczeń szkolnych, w tym również w szkołach wyższych, łóżek w szpitalach czy miejsc w zakładach opieki społecznej.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselAlojzyMelich">Pewien postęp odnotować trzeba w związku ze wzrostem zakresu inwestycji modernizacyjnych, gdyż nakłady na ten cel były o 7,5% wyższe niż w 1976 r., a udział ich w nakładach na przemysł osiągnął 26%, ale waga tego problemu wymaga dalszego wzmożonego wysiłku.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselAlojzyMelich">Wprawdzie wykonano plan robót budowlano-montażowych ogółem, przekraczając go o 2,3%, ale uspołecznionym przedsiębiorstwom budowlano-montażowym zabrakło do wykonania planu 21 700 mln zł. Przyczyn tego szukać należy w brakach zaopatrzenia, nadmiernym rozszerzaniu frontu robót i niedostatecznej jeszcze sprawności organizacyjnej i niewysokiej efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatele Posłowie! Podstawowe znaczenie dla realizacji zadań strategicznych ma produkcja materialna, ona zaś w dużym stopniu zależy od rozwoju produkcji przemysłowej. Przemysł zwiększył swą produkcję w 1977 r. o 214 mld zł, przekraczając zadania planowe o 30 mld zł, czyli o 1,1%. Znojny trud górników pozwolił na wydobycie ponad 186 min ton węgla, co stanowi wzrost o 3,8%, hutnicy wytworzyli przeszło 17 mln ton stali, czyli o 14,1% więcej niż w 1976 roku.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselAlojzyMelich">Szybko rozwijała się produkcja przemysłu elektromaszynowego (o 11,6%), produkcja przemysłu lekkiego (o 9,6%), spożywczego (o 8,3%). W wielu jednak branżach plan nie został wykonany, dotyczy to m.in. energetyki, przemysłu chemicznego, przemysłu materiałów budowlanych, a w wielu branżach, mimo wykonania planu, w szeregu ważnych asortymentach wystąpiły dotkliwe braki.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselAlojzyMelich">Nieznacznie zwiększył się udział produkcji na cele rynkowe i na eksport w całości produkcji przemysłowej. W produkcji eksportowej, mimo jej wzrostu o 11,1%, nie wykonano zadań planowych.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselAlojzyMelich">Odnotować trzeba dalsze unowocześnianie produkcji i polepszanie jej jakości. Wartość nowych i zmodernizowanych produktów wyniosła około 170 mld zł.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselAlojzyMelich">W końcu 1977 r. uprawnienia do oznaczania znakami jakości posiadało 1 201 producentów dla przeszło 21 tys. wyrobów, co stanowi wzrost o 22%. Jednak straty producentów z tytułu niewłaściwej jakości wyrobów wyniosły w przemyśle prawie 20 mld zł, przy spadku wskaźnika wadliwości towarów o niecałe 0,1%, czego nie można jeszcze uznać za stan zadowalający.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselAlojzyMelich">Transport wykonał zadania planowe, przekraczając je o 1,4%, ale nie wykonując w pełni zadań w zakresie przewozów kolejowych (99,4%), co było źródłem wielu trudności w rytmicznym zaspokajaniu potrzeb gospodarki, choć wysoko ocenić trzeba trud kolejarzy, którzy w ciężkich nieraz warunkach przewieźli jednak 481 mln ton ładunków i 1,2 miliardów pasażerów, a więc znacznie więcej niż w 1976 roku.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselAlojzyMelich">Wspomnieć też trzeba o znacznym wysiłku państwa w zakresie ochrony i kształtowania środowiska naturalnego. W stosunku do 1976 roku nakłady na ochronę powietrza atmosferycznego wzrosły o 46%, a na ochronę wód o 15%.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselAlojzyMelich">Wysoka Izbo! W realizacji zadań planu szczególną rolę odgrywa dalszy rozwój nauki i techniki. Zwróciło na te problemy uwagę XII Plenum KC PZPR. Wykorzystanie osiągnięć nauki, coraz lepsze powiązanie badań z gospodarką przyniosło liczące się efekty. W 13 resortach — jak stwierdza Komisja Nauki i Postępu Technicznego — wdrożono prawie 6 tys. nowoczesnych procesów technologicznych i zmodernizowanych względnie nowych wyrobów, co dało prawie 30 mld zł w formie efektów, a stanowi to wzrost o przeszło 27%. Podkreślano jednak konieczność bardziej precyzyjnego ustalania zadań badawczych oraz nasilenia kontroli ich realizacji, Ciągle też trzeba, zgodnie z uchwałami XV Plenum KC PZPR, wzmacniać zapotrzebowanie gospodarki na postęp techniczno-naukowy, doskonalić system wdrożeń itp.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselAlojzyMelich">Na uznanie zasługuje wzrost eksportu polskiej myśli technicznej i usług technicznych o prawie 25%, osiągając przeszło 414 mln zł dewizowych. Sprzedano 11 licencji, zakupując 28 tematów licencyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselAlojzyMelich">W zakresie oświaty i wychowania stwierdza się wykonanie, planu w podstawowych wskaźnikach, choć zwiększyć trzeba wysiłek, aby tworzyć warunki dla sprawnej realizacji reformy systemu edukacji narodowej i zapewnić materialną bazę rozwoju oświaty.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselAlojzyMelich">Komisja Zdrowia i Kultury Fizycznej, podnosząc trudności w wykonaniu zadań inwestycyjnych, gdyż plan oddawania łóżek szpitalnych został wykonany w 81,2%, a miejsc w domach pomocy społecznej zaledwie w jednej trzeciej, szczególną uwagę zwróciła na narastające braki leków i drobnego sprzętu medycznego, choć jak to wynikało z wyjaśnień przedstawiciela Rządu — podjęto już energiczną akcję, zwiększając limity dewizowe, w szczególności na zakup surowców dla przemysłu farmaceutycznego.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselAlojzyMelich">Komisja Pracy i Spraw Socjalnych stwierdza, że w dziedzinie zatrudnienia uzyskano w 1977 r. poziom określony zadaniami planowymi, przezwyciężając szereg trudności związanych z zapewnieniem kadr dla nowo uruchamianych zakładów. Uzyskano też pewną poprawę w zakresie gospodarki funduszem płac, choć pogłębiły się różnicę płacowe między sferą produkcyjną a nieprodukcyjną na niekorzyść tej ostatniej, co wymaga rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselAlojzyMelich">Z satysfakcją odnotować trzeba dalszą poprawę warunków pracy, sytuacji rencistów i emerytów oraz rozwój form zakładowej działalności socjalnej. Zaznacza się dalszy rozwój i upowszechnianie kultury, choć na tle pozytywnych osiągnięć niepokój budzi niepełne wykonanie zadań w zakresie produkcji podręczników szkolnych, niedobory nakładów i wydań literatury pięknej, leksykonów, encyklopedii, a również obniżanie nakładów prasy codziennej. Trudności te wynikają z niewykonania zadań w zakresie produkcji papieru, braku środków i możliwości importu tego surowca, jak i ze zbyt wysokiego zużycia papieru w gospodarce i administracji. Za dużo papieru pochłania sprawozdawczość, prace biurowe i opakowania. Stąd też ta problematyka wymaga szczególnej troski i uwagi, bowiem przez oszczędne i uzasadnione zużycie papieru można odczuwalnie polepszyć zaspokojenie szerszych potrzeb społeczno-kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatele Posłowie! Silne podstawy realizacji planu na rok 1977 stworzył budżet państwa. Analiza wykonania budżetu państwa za 1977 r., przeprowadzona przez międzykomisyjny zespół, upoważnia do postawienia wniosku, że pomyślnie zrealizowane zostały jego podstawowe założenia, jakimi były zapewnienie środków niezbędnych dla sfinansowania zadań gospodarczych oraz wzmocnienie równowagi finansowej państwa.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselAlojzyMelich">Pomyślne wyniki uzyskano w realizacji planu dochodów, gdyż przekroczono je o 6,1%, zaś w stosunku do 1976 roku wzrost ten wyniósł 13%. Wydatki zaś budżetu państwa utrzymane były na poziomie przewidzianym w ustawie budżetowej. Budżet na 1977 r. przewidywał znaczne środki rezerwowe. Ostrożnej i oszczędnej polityki Rządu w uruchamianiu tych rezerw dowodzi fakt, iż z ogólnej rezerwy wynoszącej 15 mld zł wykorzystano tylko 5 800 mln zł. Budżet państwa zamknął się nadwyżką dochodów nad wydatkami i rezerwami kwotą ponad 9 mld zł.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselAlojzyMelich">Nastąpiło też dalsze wzmocnienie sytuacji finansowej rad narodowych. Wszystkie budżety na szczeblu wojewódzkim zamknęły się nadwyżką, a tylko w 33 przypadkach, na szczeblu podstawowym, wystąpił niedobór, który znalazł pokrycie w funduszu zasobowym.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatele Posłowie! Głęboka, wszechstronna analiza realizacji planu dała posłom okazję nie tylko do przeprowadzenia samej oceny jego wykonania, ale też do sformułowania wielu uwag i propozycji, stanowiących przejaw troski o dalsze usprawnianie naszej gospodarki oraz zapewnienie jej dalszego wzrostu i zmierzających do usprawnienia realizacji zadań planowych szczególnie w II półroczu 1978 r. Wszystkie komisje, podkomisje i zespoły międzykomisyjne, pozytywnie oceniając wyniki roku ubiegłego, zarazem precyzowały opinie, wnioski i dezyderaty, które zawierają środki i metody umożliwiające łagodzenie napięć i trudności. Zostały one przekazane kompetentnym organom rządowym.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselAlojzyMelich">We wszystkich komisjach i zespołach poruszano zasadniczy problem: konieczność zdecydowanego podniesienia efektywności gospodarowania. W obecnej dekadzie stworzono niezwykle poważne nowe moce produkcyjne o wysokim już poziomie technicznym, w ciągu 7 lat podwoiliśmy nasz potencjał przemysłowy. Rosną więc możliwości, które trzeba wykorzystywać coraz bardziej i to w sposób pełny i racjonalny.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselAlojzyMelich">Plan produkcji został wykonany przy przekroczeniu planowych kosztów. Wprawdzie udział kosztów własnych w wartości sprzedaży w przemyśle obniżono o 1%, co dało oszczędność w wysokości 24 mld zł, ale starczyło to tylko na zrealizowanie ^2/3^ zamierzeń planowych na rok 1977. W budownictwie zamiast planowanej obniżki kosztów o 0,7% wystąpił wzrost o 0,4%. Wzrost kosztów wystąpił w rolnictwie (1,1% — zamiast 0,8% obniżki), ale może to być częściowo usprawiedliwione złymi warunkami atmosferycznymi. Nie wykonały planu obniżki kosztów ani transport i łączność, ani leśnictwo, ani też przedsiębiorstwa handlu detalicznego czy gastronomia.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselAlojzyMelich">Nie osiągnięto też postępu w gospodarowaniu czasem pracy. Liczba dni nie przepracowanych wzrosła o 5,2%, straty zaś czasu z tytułu absencji chorobowej wzrosły o 6,2%. Zwraca też uwagę, że znacznemu wzrostowi technicznego uzbrojenia pracy (o 13%) towarzyszył spadek produktywności środków trwałych o 4%.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselAlojzyMelich">Wydajność pracy w przemyśle wzrosła o 8,4%, przy planie zakładającym wzrost o 7%, zaś w budownictwie plan wzrostu wydajności pracy nie został wykonany w wysokości 0,4 punktu. Z satysfakcją stwierdzić trzeba postępy w racjonalizacji zużycia materiałów i surowców w niektórych resortach, co dało 40 mld zł oszczędności. Z wyjątkiem budownictwa nastąpiło też zwolnienie tempa przyrostu zapasów.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselAlojzyMelich">Mimo pewnej poprawy, podwyższenie efektywności gospodarowania stanowi nadal podstawowe źródło dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselAlojzyMelich">W dyskusji zwracano uwagę na konieczność stałego doskonalenia systemu funkcjonowania naszej gospodarki. Mimo wprowadzenia zmodyfikowanego systemu WOG, postęp w tym zakresie nie jest zadowalający. Wprawdzie napięcia i trudności, które wystąpiły w gospodarce, nie tworzą dogodnych warunków dla przeprowadzenia zasadniczych zmian w tym względzie, ale palącą koniecznością staje się podniesienie w gospodarce rangi kategorii ekonomicznych, w szczególności kategorii kosztu. Konieczne jest tworzenie w całym społeczeństwie nawyku myślenia ekonomicznego, tworzenie zaangażowanych postaw przez stałe wychowywanie ekonomiczne społeczeństwa i podniesienie poziomu wiedzy ekonomicznej. Potrzebne jest stałe doskonalenie naszego systemu planowania, w szczególności w zakresie doskonalenia metod bilansowania. Podnoszeniu efektywności gospodarowania służyć też powinien system motywacyjny. Mimo stworzenia dogodnych po temu warunków i rozszerzenia wielu uprawnień, postęp w prawidłowym rozwiązywaniu problemów płacowych, w stosowaniu nowoczesnych systemów płacowych — jest nieznaczny. Konieczne jest ścisłe powiązanie rzetelnie ustalonych efektów gospodarczych z płacami. Trzeba tworzyć warunki, w których narastać będą emocjonalne związki każdego pracownika z zakładem pracy, kształtować się będzie prawidłowy stosunek do pracy, umacniać się etyka zawodowa. Drogę rozwiązania tych zagadnień wskazała m.in. Krajowa Narada Przedstawicieli Samorządu Robotniczego. Na tej naradzie przywódca naszego narodu i państwa I Sekretarz KC towarzysz Edward Gierek powiedział:</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PoselAlojzyMelich">„Efektywność gospodarowania musi być realizowana na co dzień, na każdym stanowisku pracy. Nie należy dążyć za wszelką cenę do przekraczania ogólnych, ilościowych zadań planów, zwłaszcza przez angażowanie dodatkowych nakładów, konieczna jest natomiast poprawa struktury produkcji, lepsze dostosowanie asortymentu do potrzeb, a zwłaszcza poprawa jakości produkcji i obniżka jednostkowych kosztów wytwarzania. Wokół tych zadań trzeba ogniskować inicjatywy, w tym kierunku rozwijać współzawodnictwo pracy, ruch racjonalizacji i wynalazczości”.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PoselAlojzyMelich">Wysoki Sejmie! Dzięki wielostronnym działaniom partii i Rządu oraz dzięki dużemu wysiłkowi załóg i kierownictwa zakładów, mimo trudnych warunków ubiegłorocznych, wykonano niełatwe zadania planu na rok 1977. Stale podejmuje się też energiczne kroki, by łagodzić trudności i napięcia. Korzystnie przedstawiają się rezultaty naszej gospodarki. Polska nadal utrzymuje się w czołówce państw o wysokiej dynamice rozwoju. Utrzymaliśmy też podstawowe makroproporcje założone w planie oraz konsekwentnie realizujemy przemiany strukturalne, pogłębiając realizację założeń manewru gospodarczego. Nasze osiągnięcia gospodarcze, jak i światła oraz mądra polityka zagraniczna wzmacniają stale i utrwalają naszą pozycję w świecie. Dumni jesteśmy z tego, że pierwszy Polak znalazł się na orbicie ziemi.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PoselAlojzyMelich">Przedstawiając Wysokiej Izbie wyniki dyskusji nad planem i budżetem na rok 1977, pragnę jeszcze raz podkreślić, że znaczny jest postęp na wielu odcinkach. Zgodnie z uchwałami VII Zjazdu PZPR konsekwentnie realizowany jest program społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, utrzymujemy wysokie tempo produkcji materialnej, kontynuujemy rozbudowę i unowocześnienie majątku produkcyjnego, wzmacniamy więzi międzynarodowej współpracy gospodarczej, a wszystko w jednym celu: stworzenia bazy dla stałej poprawy poziomu stopy życiowej ludności i tworzenia warunków dla pełnego rozwoju osobowości człowieka. Człowiek i jego dobro, jak to nieraz stwierdzał towarzysz Edward Gierek, jest dla nas jedynym i najwyższym celem.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PoselAlojzyMelich">W przeświadczeniu o słuszności i prawidłowości kierunków naszego działania, z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów wnoszę, aby Wysoki Sejm podjąć raczył uchwałę, której projekt zamieszczony jest w druku sejmowym nr 91, zatwierdzającą sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1977 r.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Zdzisław Kurowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselZdzislawKurowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu oceniamy wyniki realizacji narodowego planu społeczno-gospodarczego w roku 1977. Był to pierwszy rok dokonywanego przegrupowania sił i środków, jakie podjęto w gospodarce zgodnie z zaleceniami V Plenum KC. Zalecenia te, przy uwzględnieniu złożonych uwarunkowań naszego obecnego rozwoju, przewidują kontynuację strategii wypracowanej na VI i rozwiniętej na VII Zjeździe, strategii, której słuszność i efektywność potwierdził wszechstronny dorobek kraju w ostatnich 7 latach. Jej podstawowym celem pozostaje niezmiennie poprawa warunków życia narodu, osiągana na drodze stałego podnoszenia poziomu gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselZdzislawKurowski">II Krajowa Konferencja Partyjna, uwzględniając złożoność uwarunkowań, w jakich przyszło nam realizować uchwały VII Zjazdu, potwierdziła trafność zarówno ocen sytuacji społeczno-gospodarczej, jak i przedsięwzięć podejmowanych przez partię i Rząd w roku 1977. Wysoka Izba zatwierdziła rządowy program realizacji postanowień II Krajowej Konferencji Partyjnej.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselZdzislawKurowski">Rok ubiegły — mimo utrzymujących się napięć i trudności — był kolejnym rokiem dalszego pomyślnego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, pomnażania majątku produkcyjnego i postępu w zaspokajaniu potrzeb społecznych, co znalazło wyraz w dalszej poprawie warunków życia narodu. Był on — co warto podkreślić — rokiem, w którym, mimo znacznie trudniejszych warunków wewnętrznych i zewnętrznych, kontynuowaliśmy wysiłki na rzecz pełnej realizacji podstawowych celów społecznych.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselZdzislawKurowski">Wśród pozytywnych efektów społeczno-gospodarczych ubiegłego roku wymienić należy:</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselZdzislawKurowski">— utrzymanie się silnych tendencji rozwojowych w gospodarce, wyrażających się w dalszym wzroście wytworzonego dochodu narodowego, majątku trwałego i produkcji przemysłowej, a także przekroczeniem planowanego wskaźnika wzrostu wydajności pracy w przemyśle, — pełną realizację ustalonych celów i programów społecznych, co znalazło odzwierciedlenie m.in. we wzroście płac i dochodów ludności, jak również w dynamicznym wzroście świadczeń społecznych, — korzystne przemiany w strukturze produkcji przemysłowej, zwłaszcza zaś szybszy wzrost produkcji rynkowej i eksportowej niż produkcji ogółem.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselZdzislawKurowski">Nastąpił także pewien, chociaż niewystarczający postęp w zakresie dyscypliny realizacji nakładów na inwestycje przy jeszcze niedostatecznej poprawie terminowego przekazywania obiektów i osiągania pełnych zdolności produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselZdzislawKurowski">W strukturze rozdysponowania nakładów inwestycyjnych — zgodnie z założeniami planu — wzrósł udział nakładów na kompleks rolno-spożywczy oraz na gospodarkę mieszkaniową i komunalną.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselZdzislawKurowski">Rok 1977 przyniósł dalszy wzrost dochodów pieniężnych ludności dzięki wzrostowi płac, świadczeń socjalnych oraz z tytułu skupu artykułów rolnych.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselZdzislawKurowski">Wzrost płacy realnej, przewyższając nieznacznie założenia planu, osiągnął 2,3%, a przeciętna płaca w gospodarce uspołecznionej przekroczyła 4 400 zł. Łączne dochody ludności z tytułu pieniężnych świadczeń społecznych zwiększyły się o ponad 17%, w tym świadczenia emerytalno-rentowe o prawie 23%.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselZdzislawKurowski">Rozszerzyliśmy w roku 1977 podmiotowy zakres świadczeń społecznych, obejmując rolników i ich rodziny systemem emerytalnym, rozbudowaliśmy o dalsze obiekty bazę materialną wypoczynku i turystyki, zwiększyła się liczba korzystających z wczasów.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselZdzislawKurowski">Uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne, w jakich podejmowaliśmy zadania planu roku ubiegłego, nie były łatwe, co spowodowało, że stopień ich realizacji jest zróżnicowany, a w niektórych dziedzinach nie osiągnięto w pełni założonych wskaźników.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselZdzislawKurowski">Znany obywatelom posłom splot niekorzystnych warunków zaważył na wynikach w rolnictwie. Znaczny spadek produkcji roślinnej, niższej o 7,5% od efektów w roku 1976, spowodował konieczność zwiększonego importu zbóż i pasz.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselZdzislawKurowski">Napięcia na rynku żywnościowym, wynikające z trudnej sytuacji w rolnictwie, łagodzone były dodatkowym importem artykułów żywnościowych. Mimo poważnych wysiłków partii i Rządu, nie udało się w pełni wyeliminować występujących trudności odczuwanych na rynku i to zarówno w odniesieniu do artykułów żywnościowych, jak i przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselZdzislawKurowski">Szybsze niż w latach poprzednich tempo wzrostu produkcji rynkowej nie nadążało za rosnącym popytem na wiele artykułów przemysłowych. Dotkliwe były zwłaszcza braki asortymentowe, wynikające z niepełnego wykonania planu produkcji, między innymi takich wyrobów jak pralki automatyczne, tkaniny bawełniane i wełniane, obuwie, artykuły chemii gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselZdzislawKurowski">Dodatkowym czynnikiem zwiększającym napięcia na rynku było permanentne przekraczanie planowanego funduszu płac i dochodów ludności.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselZdzislawKurowski">Nadrobienie opóźnień w produkcji rynkowej, szczególnie artykułów o podstawowym znaczeniu dla rynku oraz zdyscyplinowanie gospodarki funduszem płac — to ważne zadanie całej naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselZdzislawKurowski">Złożone uwarunkowania towarzyszyły także realizacji zadań planowych w sferze obrotów towarowych i usługowych z zagranicą. W roku 1977 osiągnęliśmy relatywną poprawę salda obrotów handlu zagranicznego. Zadowalające wyniki uzyskaliśmy w obrotach z krajami socjalistycznymi, gdzie przekroczone zostały zadania zarówno w eksporcie, jak i imporcie, zaś saldo obrotów ukształtowało się na poziomie planowym.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselZdzislawKurowski">W wymianie handlowej z krajami socjalistycznymi, która stanowi ponad połowę obrotów naszego handlu zagranicznego, a przede wszystkim w dynamicznym rozwoju wszechstronnej i obopólnie korzystnej współpracy ze Związkiem Radzieckim widzimy możliwość dalszego pomyślnego rozwoju naszego kraju, a także ważną płaszczyznę rozwiązywania trudnych problemów gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselZdzislawKurowski">Doniosłe znaczenie dla rozwoju tej współpracy ma realizacja ustaleń dokonanych przez I Sekretarza KC naszej partii towarzysza Edwarda Gierka i Sekretarza Generalnego KC Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego towarzysza Leonida Breżniewa.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselZdzislawKurowski">Ważne decyzje w dziedzinie współpracy gospodarczej krajów socjalistycznych zostały także przedyskutowane i przyjęte na ostatniej sesji RWPG w Bukareszcie. Dotyczą one wieloletnich programów wspólnego rozwiązywania problemów paliwowo-energetycznych, surowcowych i innych przedsięwzięć integracyjnych. W odmiennych warunkach kształtowały się obroty z krajami kapitalistycznymi. W realizacji tego zadania wystąpiło szereg trudności i barier.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselZdzislawKurowski">Utrzymująca się recesja i stosowany przez wysoko rozwinięte kraje kapitalistyczne protekcjonizm sprawiły, że pomimo zwiększonego eksportu nie zdołaliśmy w pełni wykonać zadań planowych. Skuteczną drogą przeciwdziałania protekcjonizmowi rozwiniętych krajów kapitalistycznych jest pogłębienie integracji gospodarczej krajów wspólnoty socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselZdzislawKurowski">Niezależnie od znanych trudności obiektywnych, jakie występują w handlu z krajami kapitalistycznymi, oceniamy jako niewystarczające i za mało skuteczne działania naszego przemysłu i handlu zagranicznego, podejmowane w zakresie dostosowania oferty asortymentowej pod względem jakości i ilości do kierunków realizowanego eksportu.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselZdzislawKurowski">Troska o dobrą jakościowo i opłacalną pod względem ekonomiczno-dewizowym produkcję eksportową należy do ważnych, podstawowych zadań naszej gospodarki. Świadomość ta powinna stać się powszechna wśród wszystkich producentów oferujących swoje wyroby na eksport.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselZdzislawKurowski">Nie w pełni zdołaliśmy zrealizować założone w planie ubiegłego roku zadania w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego, jakkolwiek na ten cel przeznaczono dodatkowe siły i środki. Analiza przyczyn tego stanu rzeczy i określenie przedsięwzięć gwarantujących odrobienie zaległości na tym ważnym społecznie odcinku oraz pełną realizację zadań przewidzianych w uchwale VII Zjazdu została dokonana przez Komitet Centralny naszej partia na VIII plenarnym jego posiedzeniu. Wyniki I półrocza bieżącego roku świadczą, że była to analiza trafna, a podjęte przedsięwzięcia zaczynają przynosić pożądane skutki. Dalsza konsekwentna ich realizacja w II półroczu powinna zagwarantować pełne wykonanie tegorocznych zadań.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselZdzislawKurowski">Łagodzeniu negatywnych skutków niekorzystnych zjawisk służyło szereg operatywnych decyzji Rządu, które na bieżąco wspomagały działania na rzecz realizacji zadań narodowego planu społeczno-gospodarczego ubiegłego roku. Rezultaty, jakie uzyskaliśmy w tym trudnym roku, są potwierdzeniem opinia, że gospodarka nasza jest silniejsza, jakościowo lepsza i zdolna dostosować się do zmieniających się warunków.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselZdzislawKurowski">Wysoka Izbo! Warunki, w jakich realizowaliśmy zadania planu roku 1977 wyłoniły nowe problemy i postawiły znacznie trudniejsze zadania, wynikające m.in. z faktu, że w rok bieżący wkroczyliśmy z niskim stanem zapasów niektórych surowców i materiałów, z trudną sytuacją w energetyce i transporcie, ze znacznymi obciążeniami w bilansie płatniczym państwa, a także znanymi obywatelom posłom napięciami rynkowymi. Stawia to przed całą naszą gospodarką nowe, zwiększone wymagania. Metody eliminacji i sposoby stopniowego wychodzenia z tych trudności określiła nasza partia na IX Plenum i na II Krajowej Konferencji Partyjnej.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselZdzislawKurowski">Naczelnym zadaniem pozostaje poprawa społecznej efektywności gospodarowania. Jest to zadanie o najszerszym zasięgu, dotyczy bowiem wszystkich dziedzin życia. Zrozumienie tej konieczności przez wszystkich ludzi pracy i jej konsekwentne wdrożenie w całej gospodarce ma decydujące znaczenie dla realizacji celów społecznych nakreślonych w uchwale VII Zjazdu. Partia nasza przywiązuje do tej sprawy wielką wagę. W codziennej pracy podejmujemy szereg działań polityczno-organizatorskich wśród załóg, na rzecz wzrostu świadomości społecznej, dyscypliny pracy, poprawy gospodarki surowcowo-materiałowej, kooperacji, jakości produkcji, lepszego wykorzystania całego majątku produkcyjnego, wydatnie powiększonego w ostatnich latach.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselZdzislawKurowski">Rosnącą rolę w optymalizacji procesów produkcyjnych i w rozwoju gospodarki narodowej powinny spełniać placówki naukowe i całe zaplecze naukowo-badawcze. Zadania nauki polskiej w tym względzie określiła nasza partia na XII Plenum KC.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselZdzislawKurowski">Przebieg odbytej niedawno Krajowej Narady Przedstawicieli Samorządu Robotniczego dobitnie potwierdził, że efektywność gospodarowania musi być podnoszona na co dzień i na każdym stanowisku pracy do najwyższej rangi. Sprzyjać temu powinna poprawa struktury produkcji, a zwłaszcza poprawa jej jakości, obniżka jednostkowych kosztów wytwarzania, osiąganie jak najlepszych wyników w ramach posiadanych środków. Dotyczy to zarówno przemysłu, jak i rolnictwa, które szczególną uwagę poświęcić powinno intensyfikacji produkcji, dobremu zagospodarowaniu każdego hektara ziemi i wykorzystaniu wszystkich rezerw paszowych dla rozwoju hodowli.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselZdzislawKurowski">Podzielając opinię wyrażoną w przemówieniu posła sprawozdawcy, dotyczącą podnoszenia efektywności gospodarowania, chciałbym szczególnie mocno podkreślić konieczność działania kadry gospodarczej, samorządu robotniczego, mistrzów i brygadzistów, całych kolektywów pracowniczych w każdym zakładzie pracy na rzecz optymalnego wykorzystania potencjału produkcyjnego. Dotyczy to zarówno środków produkcji, jak i zasobów pracy, lepszej organizacji procesów wytwórczych, kompleksowo rozumianej oszczędności i gospodarności, szacunku dla ekonomicznej kategorii kosztów w każdej produkcji, inwestycjach, a także w działalności usługowej.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselZdzislawKurowski">„Surowe przestrzeganie rachunku ekonomicznego — jak powiedział na IX Plenum KC towarzysz Edward Gierek — musi być podniesione do rangi naczelnej zasady w działalności inwestycyjnej i całej polityce gospodarczej, powinno się stać miernikiem oceny kadr”. Jest to zadanie zawsze aktualne, ale dziś, kiedy pracujemy w bardzo złożonych warunkach, jego znaczenie jest szczególnie wielkie i wymaga zaangażowania i właściwej uwagi wszystkich zatrudnionych.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselZdzislawKurowski">Pragnę także podkreślić, że rozwój naszej gospodarki narodowej, którego podstawowym warunkiem jest wzrost efektywności gospodarowania, ma istotny wpływ na umocnienie rosnącego autorytetu naszego kraju na arenie międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselZdzislawKurowski">Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pragnę oświadczyć, że Klub nasz będzie głosował za przyjęciem sprawozdań z wykonania planu i budżetu za rok 1977 oraz udzieleniem Rządowi absolutorium za całokształt działalności w roku ubiegłym. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Bronisławowi Owsianikowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselBronislawOwsianik">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego wyrażam pełne poparcie dla przedstawionego Wysokiej Izbie przez posła sprawozdawcę wniosku o zatwierdzenie sprawozdań Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa za rok 1977.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselBronislawOwsianik">Nasze stanowisko znajduje swoje uzasadnienie w wysokiej ocenie prac Rządu. Rząd w sposób konsekwentny realizował założenia rozwoju społeczno-gospodarczego kraju wytyczone przez VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na lata 1976—1980. Założenia te przyjęte przez VII Kongres Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i XI Kongres Stronnictwa Demokratycznego oraz poparte przez społeczeństwo w wyborach do Sejmu — są programem całego narodu.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselBronislawOwsianik">Rok 1977 przyniósł nam dalszy, istotny postęp w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju. Osiągnęliśmy dalszy postęp w dziedzinie wzrostu poziomu życia obywateli, wzrosły dostawy towarów na rynek, znaczne efekty uzyskaliśmy w rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Dobre wyniki odnotowano we wzroście produkcji przemysłowej i w poprawie salda bilansu w handlu zagranicznym. Osiągnęliśmy też dalszy postęp w dziedzinie efektywności gospodarowania, nastąpił dalszy wzrost dochodów państwa i oszczędne gospodarowanie zasobami finansowymi.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselBronislawOwsianik">Podkreślić należy, że realizacji zadań społeczno-gospodarczych w roku 1977 towarzyszyły trudne warunki zewnętrzne i wewnętrzne. Recesja gospodarcza ostro występująca w państwach kapitalistycznych stwarzała znaczne perturbacje w rozwoju wymiany towarowej z tą grupą państw, a zwłaszcza powodowała znaczne trudności w lokowaniu szeregu towarów na tym rynku i uzyskiwaniu odpowiednich cen. Trudności w rozwoju wymiany handlowej z krajami kapitalistycznymi pogłębione zostały przez nasilenie się tendencji protekcjonistycznych, wynikających zarówno z nacisku na koła rządowe ze strony kół wielkoprzemysłowych, jak też z pewnego oddziaływania ośrodków zimnowojennych przeciwdziałających odprężeniu. W kontekście tych problemów podkreślić trzeba z całą mocą, że w wyniku długoletniej i dalekowzrocznej polityki naszego państwa ukształtowana struktura geograficzna obrotów w handlu zagranicznym oraz rozwijająca się intensywnie współpraca z państwami socjalistycznymi w ramach RWPG uchroniły nasz kraj przed bardziej dotkliwymi skutkami recesji gospodarczej w krajach zachodnich i polityki protekcjonistycznej przez nie stosowanej.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselBronislawOwsianik">Jest faktem niezaprzeczalnym, że aktywna polityka w handlu zagranicznym oraz współpraca gospodarcza w sposób zasadniczy wspomaga realizację naszych zadań społeczno-gospodarczych, a także stanowi ważny element w zbliżeniu między narodami, umacnia ideę i praktykę pokojowej współpracy. Podstawowe znaczenie dla naszego kraju ma rozwój stosunków gospodarczych ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami wspólnoty socjalistycznej. Ukształtowana praktyka w tym zakresie stanowi istotny czynnik dalszego ugruntowywania więzów przyjaźni i współpracy oraz osiągania na tym gruncie wysokich efektów w rozwoju ekonomiki naszych krajów.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselBronislawOwsianik">W roku ubiegłym dały też o sobie znać w sposób dość ostry trudności wewnętrzne. Niesprzyjające warunki atmosferyczne, ulewne deszcze w środku lata i powodzie — stworzyły niekorzystne warunki dla produkcji roślinnej i osiągnięcia zamierzonych wyników w plonach zbóż oraz okopowych. W sytuacji tej, chcąc przeciwdziałać ewentualnym tendencjom spadkowym w hodowli zwierząt gospodarskich, trzeba było dokonać wysokich zakupów zbóż i pasz, co pogłębiło trudności w zrównoważeniu bilansu płatniczego.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselBronislawOwsianik">W warunkach wysokiego wzrostu dochodów ludności i świadczeń społecznych z jednej strony, z drugiej zaś — niewystarczającej podaży mięsa i jego przetworów w stosunku do popytu, przy przestarzałym układzie cen na środki żywnościowe, do rangi zadania pierwszoplanowego urosła sprawa odpowiedniego zaopatrzenia rynku w towary i usługi oraz utrzymania równowagi pieniężno-rynkowej. Problem ten jest wysoce aktualny i jego znaczenie posiada nie mniejszą rangę niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselBronislawOwsianik">Rząd w tej niełatwej sytuacji w okresie sprawozdawczym podejmował niezbędne działania wychodząc naprzeciw narastającym problemom i dość skutecznie je rozwiązywał. Przede wszystkim podjęte zostały działania na rzecz przegrupowania sił i środków, służące rozwojowi produkcji eksportowej i rynkowej oraz gospodarki żywnościowej kraju.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselBronislawOwsianik">Rząd podejmował niezbędne działania na rzecz poprawy dyscypliny pracy w zakładach i przedsiębiorstwach, lepszej gospodarki asortymentowej, bardziej dostosowanej do potrzeb rynku, poprawy organizacji przewozów.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselBronislawOwsianik">Szybki rozwój gospodarczy kraju obiektywnie może rodzić i rodzi określone trudności w ogólnonarodowym procesie produkcyjnym.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselBronislawOwsianik">Jest to prawda obiektywna i zjawisko występujące na każdym etapie szybkiego rozwoju społeczno-gospodarczego wszystkich krajów.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselBronislawOwsianik">Trudności, które napotkaliśmy w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju, jakie dziś przeżywamy, są trudnościami wynikłymi z szybko rozwijającej się ekonomiki naszego państwa, szybkiego rozwoju przemysłu, rolnictwa, budownictwa mieszkaniowego, rosnących dochodów pieniężnych ludności. Są one znaczne, jednakże nasza gospodarka wciąż się rozwija i jest na takim poziomie, że wszystkie trudności mogą być przezwyciężane w toku szybkiego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselBronislawOwsianik">Niezbędne jest jednak bardziej aktywne kształtowanie intensywnych czynników rozwoju, związanych zwłaszcza z poprawą organizacji pracy, wzmożeniem dyscypliny pracy i podniesieniem jej jakości, rozwijaniem dynamizmu innowacyjnego wśród ludzi pracy, stałym doskonaleniem metod planowania i zarządzania. Nie znaczy to jednak, że nie wyłonią się nowe problemy. Takie bowiem jest prawo życia, prawo rozwoju społeczno-gospodarczego, polegające na tym, że zaspokajając jedne potrzeby, wywołujemy nowe. Jest to źródłem postępu. Bez zaspakajania rosnących potrzeb społeczeństwa, miłe wywołując niejako nowych, żaden kraj, a w tym i Polska nie mogłaby dynamicznie się rozwijać.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselBronislawOwsianik">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, współdziałając ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym wytycza śmiałe programy rozwoju społeczno-gospodarczego kraju sięgające daleko w przyszłość. Najlepszym tego przykładem jest zgłoszony przez towarzysza Edwarda Gierka na ostatnim Plenum partii program zagospodarowania i wykorzystania zasobów wodnych Wisły i jej dopływów. Śmiałe, ale i jednocześnie realne wizje rozwoju Polski mobilizują całe społeczeństwo do rzetelnego wysiłku i odpowiedzialnej pracy w każdym zakładzie produkcyjnym, w każdym gospodarstwie rolnym, na każdym stanowisku pracy. Odpowiedzialne i sumienne wykonywanie obowiązków, praca konkretna i wymierna — to spełnianie obowiązku wobec własnego zakładu pracy, wobec społeczeństwa i ludowej ojczyzny. Jedynie konkretny i odpowiedzialny wysiłek całego narodu może stanowić trwały fundament pomyślnego rozwoju socjalistycznej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselBronislawOwsianik">Wysoka Izbo! W narodowym planie społeczno-gospodarczym zakładaliśmy wzrost globalnej produkcji rolnej o 4,8%. Tego wzrostu nie uzyskaliśmy. Globalna produkcja rolnictwa wzrosła jedynie o 0,8%, przy czym produkcja roślinna była w stosunku do 1976 r. niższa o 7,5%. Rok 1977 był szczególnie trudny dla rolnictwa i rolników. Duże nakłady pracy i środków produkcji włożone dla uzyskania przyrostu plonów zostały poważnie zniweczone przez wyjątkowo niesprzyjające warunki atmosferyczne. Bezprecedensowe, długotrwałe opady i powodzie w okresie lata wyrządziły ogromne straty w zbiorach zbóż, ziemniaków, buraków cukrowych i siana, zmniejszyły zasoby paszowe i ograniczyły rozmiary skupu.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselBronislawOwsianik">Ten trudny rok z całą wyrazistością wykazał, że w rejonach i gospodarstwach charakteryzujących się wysoką kulturą rolną, dobrym wyposażeniem technicznym, wysokim i racjonalnym stosowaniem nawozów mineralnych, uporządkowaną gospodarką, uzyskano stosunkowo dobre plony i zbiory. Natomiast największe straty i najniższe zbiory były na terenach nie zmeliorowanych względnie o niesprawnie funkcjonujących urządzeniach melioracyjnych, w gospodarstwach o słabej agrotechnice i niskim poziomie nawożenia. Wypływa stąd wniosek, że powinniśmy skuteczniej działać na rzecz poprawy agrotechniki, a trosce o wzrost dostaw środków produkcji musi towarzyszyć dążenie do ich efektywniejszego wykorzystania.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselBronislawOwsianik">W celu przeciwdziałania skutkom nieurodzaju i utrzymania tendencji rozwojowych produkcji zwierzęcej Rząd podjął decyzje zwiększania importu zbóż i pasz. Równocześnie zwiększono rozmiary kredytów dla gospodarstw indywidualnych, dostawy materiałów budowlanych oraz traktorów, maszyn i urządzeń rolniczych. Wszechstronnej pomocy udzielono rolnikom dotkniętym skutkami powodzi. Wszystkie te decyzje Rządu wspierały wysiłek rolników i pozwoliły na uzyskanie dalszego wzrostu pogłowia bydła, trzody, owiec i drobiu oraz rozmiarów skupu żywca i mleka.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselBronislawOwsianik">Zarówno sytuacja na rynkach światowych, jak też rosnące potrzeby kraju w zakresie dostaw artykułów żywnościowych na potrzeby ludności oraz dostaw dla przemysłu surowców pochodzenia rolniczego wymagają podejmowania coraz skuteczniejszych działań na rzecz szybszego rozwoju produkcji rolniczej. Zwłaszcza chodzi o jak najlepsze wykorzystanie ziemi. Trzeba więc nadal podejmować konsekwentne działania na rzecz ochrony użytków rolnych przed zbyt pochopnym ich przeznaczaniem pod zabudowę, przeprowadzać rekultywację gruntów zdewastowanych i przywracać im przydatność produkcyjną. Znaczne efekty można też uzyskać przez melioracje wodne. Chodzi tu zarówno o poszerzanie zakresu robót wodno-melioracyjnych, jak też o ich jakość oraz konserwację urządzeń. W tym zakresie jest bardzo wiele do zrobienia. Chodzi o to, aby solidność w wykonawstwie i dbałość o konserwację urządzeń szły w parze ze wzrostem nakładów inwestycyjnych i dobrym wykorzystaniem użytków zielonych.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselBronislawOwsianik">Niezależnie od działań zmierzających do jak najbardziej właściwego wykorzystania gruntów przejmowanych przez państwo od rolników indywidualnych za renty lub z innego tytułu jest jeszcze wiele rezerw, które można uruchomić głównie przez działania organizacyjne względnie przy pomocy niezbyt wielkich nakładów. Zdaniem wielu specjalistów z dziedziny rolnictwa, przy obecnym stanie wyposażenia rolnictwa naszego w środki produkcyjne, jesteśmy w stanie osiągnąć w wielu gospodarstwach indywidualnych plony zbóż, okopowych i innych roślin uprawnych o 20% większe od dotychczas uzyskiwanych. Mam tu głównie na myśli rolników uzyskujących tzw. — „średnie” wyniki produkcyjne zarówno w produkcji roślinnej, jak i zwierzęcej. Pomoc przy zakupie środków produkcyjnych, porada fachowa w zakresie agrotechniki czy też hodowli, organizacji gospodarstwa, upowszechnienie doświadczeń przodujących rolników może im wiele pomóc w osiągnięciu wysokich wyników produkcyjnych na miarę rolników przodujących. Pozwoli to tym rolnikom — przez osiągnięcie większej produkcji w swych gospodarstwach — zwiększyć przychody pieniężne, z których zapewne znaczna część zostanie wykorzystana na unowocześnienie warsztatu rolnego.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselBronislawOwsianik">Nie bez znaczenia też są tu takie sprawy, jak wyższy poziom życia znacznej liczby mieszkańców wsi oraz większe zrozumienie zachodzących przemian, które się na wsi dokonują i powinny być dokonywane przy aktywnym udziale samej wsi. Bardzo wiele w pracy z tą grupą rolników może dać organizowanie zespołów produkcyjnych, zwłaszcza jeżeli na czele zespołu stanie rolnik o dużej wiedzy zawodowej i zdolnościach organizacyjnych. Współpraca rolników o dużej wiedzy zawodowej, zdolnych pod względem organizacyjnym, z rolnikami o niższym poziomie wiedzy i umiejętnościach gospodarskich powinna zapewnić szybszy postęp w produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselBronislawOwsianik">Dla zwiększenia produkcji rolniczej bardzo duże znaczenie ma rozwój gospodarstw o uproszczonej produkcji, gospodarstw specjalistycznych. Jest to droga do osiągnięcia większych efektów przy wykorzystaniu siły roboczej, ziemi, budynków, maszyn i urządzeń, a w rezultacie uzyskania wysokiej produkcji i podwyższenia przychodowości w gospodarstwie.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselBronislawOwsianik">Mamy dość liczną i ofiarną kadrę pracowników służby rolnej w gminach. Od ich pracy, a także aktywności społecznej przodujących rolników, działaczy kółek rolniczych i innych organizacji społecznych na wsi zależy, jak szybko i skutecznie wykorzystamy istniejące rezerwy produkcyjne w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselBronislawOwsianik">Na poprawie efektywnego wykorzystania potencjału produkcyjnego rolnictwa, uruchamianiu rezerw produkcyjnych w rolnictwie i gospodarce żywnościowej koncentruje się wysiłek partii i Stronnictwa. Chodzi nam wspólnie o wzrost produkcji we wszystkich gospodarstwach, o przyspieszanie rozwoju nowoczesnych form gospodarowania w rolnictwie: chłopskich gospodarstw rozwojowych, specjalistycznych, zespołów produkcyjnych, rolniczych spółdzielni produkcyjnych, o rozwijanie kooperacji międzysektorowej i doskonalenie działalności instytucji i organizacji obsługujących rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselBronislawOwsianik">Wysoki Sejmie! Rok ubiegły przyniósł dalszy postęp w zaopatrzeniu w środki produkcyjne dla rolnictwa. Sytuacja w tej dziedzinie w wyniku uruchomienia nowych inwestycji produkcyjnych będzie ulegać coraz większej poprawie. Równocześnie konieczne jest kontynuowanie działalności zmierzającej do jak najbardziej efektywnego ich wykorzystania. Jak najbardziej wskazane jest dalsze przeciwdziałanie przechwytywaniu materiałów budowlanych, przeznaczonych na rynek wiejski, przez przedsiębiorstwa i instytucje zaopatrywane z innych źródeł. Również konieczne jest podejmowanie działań służących lepszemu wykorzystaniu istniejącego parku maszynowego w rolnictwie na rzecz produkcji rolniczej, a więc sprawniejszej organizacji remontów maszyn, dostaw części zamiennych oraz ograniczenie pracy ciągników w transporcie pozarolniczym.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselBronislawOwsianik">Znacznej poprawie powinny ulec usługi produkcyjne dla rolnictwa. Spółdzielnie kółek rolniczych znacznie się umocniły, mają dobrze przygotowaną kadrę, coraz lepsze wyposażenie techniczne, mogą i powinny coraz pełniej zaspokajać potrzeby rolników w zakresie świadczenia im usług mechanizacyjnych i budowlanych.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselBronislawOwsianik">Rolnictwo wymaga nadal dużych nakładów inwestycyjnych, zwiększenia dostaw maszyn i innych środków produkcyjnych oraz skuteczniejszej pomocy w podejmowanych procesach intensyfikujących produkcję rolną. Trzeba jeszcze silniej zespalać wysiłki rolników z pomocą państwa, ze skutecznym działaniem tych organizacji, które zajmują się skupem i zaopatrzeniem oraz świadczeniem usług dla rolnictwa. Dlatego umacniamy pozycję dobrych i nowoczesnych wysokotowarowych gospodarstw rolnych, szybciej dostosowujemy cały system organizacji w rolnictwie do wymogów, jakie stawia specjalizacja i kooperacja produkcyjna rolników.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselBronislawOwsianik">Wysoki Sejmie! W roku ubiegłym konsekwentnie realizowaliśmy wspólną politykę rolną PZPR i ZSL. Mimo trudnych warunków rolnictwo uzyskało dalszy postęp w produkcji zwierzęcej i wspólnie z przemysłem rolno-spożywczym zapewniło zwiększenie dostaw produktów żywnościowych na rynek. Przede wszystkim zwiększyła się znacznie liczba gospodarstw specjalistycznych i zespołów produkcyjnych oraz rolniczych spółdzielni produkcyjnych, które dają wysoką produkcję rolną. Znacznie umocniła się pozycja gospodarstw uspołecznionych w całokształcie produkcji rolnej. Państwowe gospodarstwa rolne i spółdzielnie produkcyjne stają się coraz bardziej nowoczesnymi gospodarstwami rolnymi, osiągają wysokie wyniki produkcyjne i zwiększają swój wpływ na rozwój całego rolnictwa, znajdują powszechne dla swej działalności uznanie. Zwiększyła się i nadal wzrasta rola kółek rolniczych i ich związków branżowych w unowocześnianiu rolnictwa i szerzeniu postępu na wsi. Znacznie wzrosła ranga spółdzielczości wiejskiej w obsłudze wsi oraz integracji społeczności rolniczej.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselBronislawOwsianik">Duże znaczenie dla rozwoju społeczno-gospodarczego wsi mają gminy, których władze przedstawicielskie i administracyjne, wsparte działalnością ogniw PZPR i ZSL, wywierają coraz większy wpływ na stwarzanie korzystnych warunków dla rozwoju produkcji rolnej i poprawy życia ludności wsi i miast.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselBronislawOwsianik">Wysoki Sejmie! Przyłączając się do wysokiej oceny działalności Rządu w roku ubiegłym, pragnę w imieniu Klubu Poselskiego ZSL oświadczyć, że posłowie naszego Stronnictwa będą głosować za wnioskiem przedstawionym przez sejmową Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o przyjęciu sprawozdań z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa za 1977 rok i udzieleniem Rządowi absolutorium.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Bogdan Łysak.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselBogdanLysak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rok ubiegły — siódmy rok realizacji strategii społeczno-gospodarczej wypracowanej na VI i rozwiniętej na VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej był kolejnym okresem dynamicznego rozwoju naszej ojczyzny, choć rozwój ten odbywał się w niełatwych warunkach.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselBogdanLysak">Przyjęte wspólnie przez nas strategiczne cele określiły założenia planu i budżetu na 1977 rok. Z myślą o nich, dla ich osiągnięcia w zmienionych warunkach, zaszła konieczność dokonania zmian w podstawowych proporcjach makroekonomicznych, dokonania manewru gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselBogdanLysak">Rezultaty ubiegłego roku wykazały trafność podjętych decyzji i słuszność rozpoczętego przegrupowania sił i środków. Wynikające stąd przekształcenia strukturalne, widoczne już w realizacji zadań ubiegłego roku, przyniosły poprawę równowagi wewnętrznej i zapowiadają dalsze jej pogłębianie.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselBogdanLysak">Rok ubiegły był kolejnym rokiem pomnażania naszego wspólnego majątku narodowego oraz dalszego postępu w zaspokajaniu potrzeb społecznych i konkretnej poprawy warunków życia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselBogdanLysak">Należymy, co jest cechą lat siedemdziesiątych, w dalszym ciągu do krajów najszybciej rozwijających się. Tempo wzrostu dochodu narodowego w ubiegłym roku — najbardziej syntetyczny miernik dynamiki gospodarowania — było relatywnie wysokie i wynosiło ponad 5%. Osiągnęliśmy dalszy wzrost poziomu życia społeczeństwa. Potwierdza to znaczny, bo 12-procentowy wzrost pieniężnych przychodów ludności oraz blisko 7-procentowy wzrost spożycia. Szczególnie szybki był wzrost pieniężnych świadczeń społecznych dla ludności.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselBogdanLysak">Zaznaczył się znaczny postęp w rozwoju nauki, kultury, oświaty, ochrony zdrowia i wypoczynku. Umocniliśmy pozycję i autorytet Polski w świecie jako państwa, narodu, jako liczącego się partnera gospodarczego. Uzyskaliśmy to przede wszystkim dzięki dalszemu dynamicznemu rozwojowi współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim i całą wspólnotą państw socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselBogdanLysak">Ocena wyników roku 1977 wymaga jednak szczególnie wnikliwego ustosunkowania się do wykonania zadań priorytetowych, wynikających z przegrupowania sił i środków.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselBogdanLysak">Mamy za sobą kolejny rok nieurodzaju w rolnictwie i w związku z tym dalsze obciążenie bilansu naszego handlu zagranicznego zakupami zbóż i pasz. W handlu zagranicznym, w niełatwych warunkach protekcjonizmu, stosowanego przez kraje kapitalistyczne — zintensyfikowaliśmy znacznie eksport, racjonalizowaliśmy import, lecz nie udało się uzyskać założonej dynamiki wzrostu obrotów. Mimo dalszego zwiększenia liczby oddawanych mieszkań — nie w pełni został wykonany plan budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselBogdanLysak">I wreszcie rynek — tu globalne zadania planu zostały wykonane, lecz wiele jeszcze pozostawia do życzenia asortyment i jakość towarów rynkowych. Są to najczulsze punkty naszej gospodarki, na nich musimy skupiać uwagę dziś i w dalszej realizacji zadań bieżącej pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselBogdanLysak">Oprócz tych spraw, ważna jest także analiza istniejących jeszcze trudności subiektywnych. Do nich zaliczyć należy niewystarczający wciąż postęp w efektywności gospodarowania i organizacji pracy, co znalazło swoje odbicie między innymi w niepełnym wykonaniu planu obniżki kosztów materialnych w niektórych działach gospodarczych, we wzroście kapitałochłonności majątku trwałego w przemyśle oraz opóźnieniu w oddawaniu niektórych inwestycji do użytku.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselBogdanLysak">Obywatele Posłowie! Jednym z głównych priorytetów przegrupowania sił i środków w planie 1977 roku było zapewnienie równowagi rynkowej. Należy tu podkreślić z uznaniem duże wysiłki Rządu dla utrzymania tej równowagi w sytuacji stale rosnących przychodów pieniężnych ludności, przekraczających założenia planowe. Gdyby różnorodność towarów rynkowych była większa, a jakość wyrobów produkowanych przecież w nowoczesnych zakładach przemysłowych, wybudowanych w łatach siedemdziesiątych, była wyższa — to znacznie łatwiej byłoby nam osiągać i utrwalać równowagę rynkową. Dlatego sprawom dobrej jakościowo produkcji na potrzeby rynku poświęca tak dużo troski i uwagi I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek w czasie swoich licznych wizytacji w zakładach produkcyjnych całego kraju. Zagadnienia te były również kluczowym tematem Krajowej Narady Przedstawicieli Samorządu Robotniczego, a obecnie są przedmiotem robotniczych debat KSR nad wykonaniem zadań II półrocza br., ze szczególnym uwzględnieniem właśnie jakości, asortymentu i rytmiki dostaw towarów na rynek.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselBogdanLysak">Ważne zadanie w rozwiązywaniu problemów rynku ma między innymi drobna wytwórczość. Na temat jej roli i zadań obradowało w czerwcu br. XII Plenum CK SD. Stwierdziliśmy, że powiązanie zagadnień rynku i drobnej wytwórczości stanowi zespół sprzężonych ze sobą problemów decydujących między innymi o powodzeniu założeń manewru gospodarczego. Potencjał produkcyjno-usługowy drobnej wytwórczości stanowi dziś 156 tysięcy zakładów spółdzielczych i państwowych, zatrudniających ok. 960 tys. osób. Wartość produkcji w roku ubiegłym wyniosła ok. 260 mld zł, w tym udział w sprzedaży na zaopatrzenie rynku stanowi około 26%. Jest to więc znaczny potencjał mający wpływ na umocnienie równowagi rynkowej, zwłaszcza zaś równowagi na rynkach lokalnych. Wiąże się to bezpośrednio ze specyfiką działalności drobnej wytwórczości, z jej zakresem i lokalizacją. Zaspokaja ona bowiem zróżnicowane potrzeby rynku miejscowego i świadczy usługi w bezpośredniej styczności z konsumentem oraz wzbogaca rynek o takie wyroby, które nie zawsze mogą i muszą być wytwarzane przez duże zakłady przemysłowe. Dlatego drobna wytwórczość jest i powinna zostać ich wyłącznym producentem.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselBogdanLysak">Swą działalnością drobna wytwórczość uczestniczy nieomal we wszystkich branżach, które decydują o zwiększającej się sprzedaży wyrobów i usług. Rozwiązuje ona problemy rynku nie zawsze wielkością swego udziału, ale przede wszystkim zróżnicowaniem dostaw wyrobów i usług na potrzeby różnych grup społecznych oraz indywidualnego odbiorcy.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselBogdanLysak">Duża elastyczność drobnej wytwórczości powinna być szerzej wykorzystywana dla zaopatrzenia ludności w towary i usługi. Tę charakterystyczną cechę powinny przede wszystkim mieć na uwadze władze terenowe — mają one obecnie w tym względzie szczególne możliwości w wyniku reorganizacji spółdzielczości pracy.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselBogdanLysak">Rezerwy produkcyjne i usługowe we wszystkich pionach drobnej wytwórczości są znaczne. Ich uruchomienie wymaga wprowadzenia do zakładów drobnej wytwórczości nowych technologii, nowoczesnych i bardziej wydajnych maszyn i urządzeń, podjęcia produkcji i usług na wyższym poziomie technicznym i organizacyjnym.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselBogdanLysak">W niektórych wysoko rozwiniętych krajach udział drobnej wytwórczości sięga połowy produkcji globalnej przemysłu, podczas gdy u nas udział ten wynosi zaledwie 10%. Występują oczywiście różnice w określeniu zakresu drobnej wytwórczości w naszym kraju i w innych państwach. Istnieje jednak bezsporna ogólna prawidłowość ekonomiczna, iż w miarę rozwoju gospodarczego — rola i znaczenie drobnej wytwórczości poważnie wzrasta, a dalszy rozwój gospodarczy uzależniony będzie w dużym stopniu od sieci drobnych zakładów tworzących silną infrastrukturę gospodarczą, niezbędną dla sprawnego funkcjonowania rynku oraz współdecydującą o efektywności pracy wielkich przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselBogdanLysak">Aktualnie, w ramach realizacji jednego z kluczowych zadań w przegrupowaniu sił i środków, jakim jest rozwój produkcji rynkowej, powstały korzystne warunki kompleksowego rozwiązywania problemów drobnej wytwórczości. Realizacji dużych możliwości rozwojowych w tym pionie powinno służyć formowanie jego nowego modelu organizacyjnego, a także wprowadzenie nowego systemu ekonomiczno-finansowego.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselBogdanLysak">Wysoka Izbo! Rok 1977 był pierwszym rokiem realizacji rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła przyjętego na wspólnym posiedzeniu Biura Politycznego KC PZPR, Prezydium CK SD i Prezydium Rządu w listopadzie 1976 roku, a następnie zatwierdzonego przez Wysoką Izbę.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselBogdanLysak">Mimo znacznej dynamiki wzrostu usług dla ludności w ubiegłym roku, bo wynoszącej 12,9%, była ona o 0,3 punktu niższa niż wzrost wydatków ludności na zakup towarów.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselBogdanLysak">Szczególnie korzystne efekty uzyskało w ubiegłym roku rzemiosło. W wyniku podjętych wielu sprzyjających decyzji rządowych dla rozwoju rzemiosła osiągnięto widoczny postęp. W 1977 r. przybyło 9 tys. zakładów rzemieślniczych, podczas gdy na przestrzeni poprzedniej całej 5-latki zanotowano przyrost zaledwie 11 tys. zakładów. Nie uzyskano jednak w ubiegłym roku planowanego przyrostu zatrudnienia w rzemiośle, podobnie zresztą jak i w systemie ajencyjno-prowizyjnym w handlu.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselBogdanLysak">Z zadowoleniem należy odnotować po raz pierwszy zwiększenie liczby uczniów w rzemiośle o blisko 3 tys. osób, co stwarza realne podstawy zwiększenia i odmłodzenia kadr w rzemiośle.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselBogdanLysak">Mimo osiągniętych pozytywnych wyników w ubiegłym roku w zakresie realizacji planu usług i rzemiosła, należy stwierdzić, iż nie w pełni wykorzystano wszystkie preferencje wynikające z programu rządowego oraz z wielu decyzji podjętych dla przyspieszenia rozwoju usług i rzemiosła. Należy podkreślić, iż władze terenowe, zwłaszcza szczebla podstawowego, nie w pełni wykorzystały swoje uprawnienia w stymulowaniu rozwoju usług i rzemiosła. Ponadto gestorzy usług nie zawsze w sposób prawidłowy koordynowali rozwój tych świadczeń na rzecz ludności. Również samorząd rzemieślniczy nie w pełni wykorzystał wszystkie swoje uprawnienia wynikające z decyzji rządowych.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselBogdanLysak">Znaczne utrudnienia w rozwoju usług i rzemiosła stanowiły braki w zaopatrzeniu materiałowym oraz niedostateczna wciąż ilość lokali, w tym zbyt małe zainteresowanie rzemieślników budową nowych lokali usługowych.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselBogdanLysak">Ogólnie pozytywne rezultaty osiągnięte w 1977 r. w rozwoju usług i rzemiosła powinny być traktowane jako początek procesu pełnego dostosowania rozwoju i podaży usług do rosnącej wciąż skali potrzeb społecznych. Jest to tym bardziej istotne, że zadania pięciolatki wyznaczają dla usług coraz wyższe cele, że w przeciwieństwie do wielu innych dziedzin gospodarki narodowej przewiduje się właśnie w usługach znaczny wzrost zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselBogdanLysak">Konsekwentne przesuwanie zatrudnienia do sfery usług, drobnej wytwórczości, rzemiosła, pracy nakładczej i ajencyjnej — pozwoli na przyśpieszenie rozwoju tych dziedzin, tak ważnych dla zaspokojenia stale rosnących potrzeb społecznych.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselBogdanLysak">Obywatele Posłowie! Jak już wspomniałem, w roku ubiegłym nie wykonano w pełni zadań w uspołecznionym budownictwie mieszkaniowym, choć oddano do użytku o blisko 6% więcej powierzchni użytkowej mieszkań niż w 1976 roku. Szczególnie niepokojący jest fakt niskiego, bo zaledwie w 66% wykonania planu inwestycji towarzyszących.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselBogdanLysak">Należy podkreślić, iż pełna realizacja programu budownictwa mieszkaniowego jest sprawą ogólnonarodową i wymaga od wszystkich resortów przestrzegania terminowych dostaw i dobrej jakości materiałów i urządzeń, jak również pomocy w wykonawstwie robót budowlano-montażowych, a zwłaszcza w zakresie uzbrojenia terenów.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselBogdanLysak">Z dużym uznaniem należy odnotować znaczne przekroczenie w ubiegłym roku planu budownictwa jednorodzinnego, dzięki stworzeniu przez państwo dogodnych warunków dla realizacji tej formy budownictwa.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselBogdanLysak">Wydaje się celowe szersze włączenie potencjału budowlanego rzemiosła, dysponującego obecnie znaczną i nie w pełni wykorzystaną mocą przerobową, do realizacji zadań objętych spółdzielczym budownictwem jednorodzinnym, a także wykorzystanie tego potencjału przy wykonawstwie robót remontowych, obiektów służby zdrowia, oświaty, wychowania, kultury i innych.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselBogdanLysak">Uzasadnione jest również podjęcie dalszych działań zmierzających do intensyfikacji produkcji materiałów budowlanych z surowców miejscowych. Są tu nadal wyjątkowo duże rezerwy surowcowe i techniczno-produkcyjne. Chodzi więc o stworzenie takich warunków, które doprowadziłyby do reaktywowania nieczynnych zakładów produkujących materiały budowlane. Pozwoliłoby to -na znaczne złagodzenie napięć w zakresie zapewnienia materiałów, głównie na potrzeby indywidualnego budownictwa mieszkaniowego i inwentarskiego na wsi. Sprawa ta ma znacznie szerszy aspekt. Na tle bowiem trudności w pełnym zbilansowaniu potrzeb materiałowych, a wiemy, że zjawisko to daje odczuć się na całym świecie, zachodzi u nas szczególnie pilna potrzeba racjonalnego zagospodarowania posiadanych materiałów, lepszego wykorzystania surowców wtórnych i odpadowych oraz w większym niż dotąd stopniu opanowywania technologii uzdatniania odpadów.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselBogdanLysak">Wysoki Sejmie! Stałemu doskonaleniu całego systemu oszczędności w państwie, tak wyraźnie widocznemu w sprawozdaniach z wykonania planu i budżetu za rok ubiegły, powinno nadal towarzyszyć działanie, by budżet państwa stawał się jeszcze bardziej, aktywnym czynnikiem społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. W dyscyplinie planu i budżetu powinna krystalizować się codzienna troska o doskonalenie wyników naszej wspólnej pracy, poprawy jej efektywności i wydajności. Stale umacniać powinniśmy w społecznej świadomości poczucie szacunku dla dobra społecznego, gospodarności, dobrej roboty, odpowiedzialności za losy kraju, dumy z osiągnięć społeczno-gospodarczych, naukowych i kulturalnych naszej ojczyzny. W tym duchu wychowywać musimy młode pokolenie Polaków.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselBogdanLysak">Z upoważnienia Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego pragnę stwierdzić, że będziemy głosować za przyjęciem sprawozdań z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa za 1977 r. oraz za udzieleniem absolutorium dla Rządu za całokształt działalności w roku ubiegłym. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Tadeusz Wojtkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Społeczno-gospodarczy rozwój naszego kraju, który charakteryzuje się dynamicznym wzrostem dochodu narodowego, produkcji przemysłowej i systematyczną poprawą warunków życia ludności oraz unowocześnieniem całej gospodarki narodowej, związany jest nierozłącznie z zapewnieniem dostaw potrzebnej ilości paliw i energii.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Funkcję podstawowej bazy paliwowej i energetycznej spełnia w naszym kraju górnictwo węglowe. W ostatnich siedmiu latach nastąpiło w tym przemyśle wysokie przyspieszenie wzrostu wydobycia. Uzyskany w tym okresie przyrost produkcji odpowiadał przyrostowi w ciągu trzech pięciolatek przed 1971 rokiem. W roku 1977 w całym górnictwie węglowym z nadwyżką zrealizowano wartość sprzedaży produkcji i usług, przy dalszym wzroście wydajności pracy i niższym od założonego w planie zatrudnienia. Wydobycie węgla kamiennego wyniosło ogółem 186,1 mln ton i było wyższe od osiągniętego w 1976 roku o 6,8 mln ton.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Po raz pierwszy w historii górnictwa węglowego średnio dzienne wydobycie przekroczyło wielkość 600 tysięcy ton na dobę.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Pełna realizacja zadań w produkcji węgla umożliwiła pokrycie niezbędnych potrzeb krajowych na węgiel, jak i kontynuację wysokiego poziomu eksportu, który nadal wykazuje bardzo wysoką opłacalność, pomimo nie zawsze sprzyjających warunków w eksporcie do wysoko rozwiniętych krajów kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Pomyślnie, lecz przy dużym wysiłku i zaangażowaniu załóg górniczych, przebiega realizacja zwiększonych o ponad 6 mln ton zadań wydobywczych w bieżącym roku. W I półroczu wydobycie węgla kamiennego wyniosło ponad 97 mln ton, co stanowi 50,5% zadań rocznych, tj. o 4 200 tys. ton więcej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Stały wzrost wydobycia przebiega jednak przy występujących jeszcze trudnościach, jak np. niepełnym zatrudnieniu, braku dostatecznej ilości niektórych maszyn górniczych, sprzętu, obudów górniczych i materiałów potrzebnych w produkcji oraz systematycznym pogarszaniu się warunków górniczo-geologicznych, związanych z przechodzeniem z eksploatacją do niżej zalegających pokładów i zwiększających się w związku z tym naturalnych zagrożeniach górniczych, takich jak: tąpania, wpływy metanowe, zagrożenia wodne i pożarowe.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Występujące na przestrzeni całego roku duże braki wagonów powodowały szereg ujemnych skutków, jak: zakłócenia w rytmicznej pracy kopalń, przestoje szybów wydobywczych i zakładów przeróbczych, straty produkcji oraz nadmierny ruch węgla na zwałach i związany z tym wzrost pracochłonności. Również i w I półroczu bieżącego roku kopalnie węgla kamiennego województwa katowickiego nie otrzymały wagonów pod załadunek o łącznej wielkości ponad 2 miliony ton.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselTadeuszWojtkowski">W roku 1977 odczuwalny był też niedobór w dostawach wyrobów walcowanych, niektórych rodzajów kabli i aparatury elektrycznej, szczególnie zaś silników elektrycznych i taśm przenośnikowych.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Górnictwo, a szczególnie górnictwo węgla kamiennego, duże nadzieje na poprawę zaopatrzenia w wyroby walcowane i przetwórstwa hutniczego wiąże z zakończonym I etapem budowy Huty — „Katowice”, jak również z niedawnym uruchomieniem walcowni dużej tej Huty. Godzi się podkreślić, że już w ubiegłym roku Huta — „Katowice” wyprodukowała prawie 2 mln ton stali, ponad 1 600 tysięcy ton półwyrobów walcowanych i ponad 60 tysięcy ton wyrobów gotowych. Jej obecna rozbudowa umożliwia intensywną modernizację starego hutnictwa, a więc podejmowanie w coraz szerszym zakresie produkcji nowoczesnych wyrobów, o światowych standardach jakościowych, a zarazem przynosi ogólne polepszenie warunków pracy w całym hutnictwie i wpłynie na zdecydowaną poprawę w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Równolegle z postępującą modernizacją hutnictwa następuje stopniowa rozbudowa szeregu istniejących hut, takich przykładowo jak huty: Bieruta, Nowotki czy też — „Pokój”. Pozwoli to na dalsze zwiększenie produkcji oraz dostaw wielu wyrobów niezbędnych w produkcji maszyn i urządzeń górniczych.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Mówiąc o inwestycjach w hutnictwie mamy świadomość, że jakkolwiek nieodzowne — nie przychodzą one krajowi łatwo. Są przecież kosztowne, materiałochłonne i zwykle trwają dość długo, zanim dadzą rezultat w postaci gotowych wyrobów. Z tego też względu szybkość każdej hutniczej budowy ma tak ogromne znaczenie. Z olbrzymią satysfakcją przyjmujemy więc imponujące chyba w całym świecie tempo budowy Huty — „Katowice”, giganta polskiej metalurgii i wizytówkę jej nowoczesności, widząc w tym niezbędny warunek dalszego dynamicznego rozwoju całej naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Wysoka Izbo! Rok 1977 charakteryzował się działaniami na rzecz dostosowania organizacji jednostek resortu górnictwa do zwiększających się zadań oraz zmieniających się warunków działania. Rozwój zdolności produkcyjnej górnictwa węgla kamiennego nie nadąża za szybko wzrastającym zapotrzebowaniem gospodarki narodowej na węgiel, pomimo że na rozwój górnictwa przeznacza się znaczne środki inwestycyjne.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Podobnie jak w 1976 r., również w 1977 roku ponad 11 mln ton wydobycia pochodziło z produkcji w czasie ponadnormatywnym. W celu złagodzenia, a w dalszej kolejności wyeliminowania pracy w godzinach nadliczbowych, podjęto działania w kierunku stworzenia warunków i wprowadzenia od 1 stycznia 1978 r. czterobrygadowej organizacji pracy, w pierwszej kolejności w 6 wytypowanych kopalniach.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Zgromadzone w trakcie sześciu miesięcy br. doświadczenia oraz niezwykle pozytywne przyjęcie tego systemu przez górników zachęcają do stopniowego obejmowania nim kolejnych zakładów górniczych tak, by do 1981 roku wszystkie załogi w górnictwie węglowym pracowały w nowym systemie pracy. Załogi górnicze opowiadając się za powszechnym wprowadzeniem tego systemu we wszystkich kopalniach węgla kamiennego, doceniają w pełni przyjęte ustalenia Rządu w sprawie zabezpieczenia niezbędnych środków dla zwiększonego zatrudnienia, przygotowania dodatkowych frontów wydobywczych i niezbędnej rozbudowy zaplecza socjalnego kopalń. Pełne wykonanie tych decyzji prowadzi do unormowania czasu pracy górników, jak i zapewnienia zaopatrzenia gospodarki narodowej w węgiel kamienny.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Wysoki Sejmie! Jednym z najważniejszych zadań stojących przed górnictwem węglowym jest zapewnienie zdecydowanie większej stabilizacji załóg. Podejmuje się w tym celu wielostronne wysiłki, obejmujące także stałą poprawę warunków socjalno-bytowych załóg, w tym również mieszkaniowych. Poważne znaczenie miała w tym względzie podjęta z osobistej inicjatywy towarzysza Edwarda Gierka decyzja o wybudowaniu w tym 5-leciu 95 tys. mieszkań dla górników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselTadeuszWojtkowski">W dziedzinie spraw socjalno-bytowych i zwiększenia świadczeń na rzecz górników i ich rodzin jest jednak niezbędny dalszy postęp, tym bardziej, że w wielu dziedzinach stan istniejący nie jest jeszcze zadowalający. Na przykład 45% mieszkań nie posiada instalacji gazowej, centralnego ogrzewania i łazienek. Dlatego też problem budownictwa mieszkaniowego powinien być w dalszym ciągu przedmiotem szczególnej troski wszystkich ogniw procesu inwestycyjnego, bo przecież budownictwo mieszkaniowe stanowi ważny element stabilizacji i pozyskania załóg, a jednocześnie jest pierwszą potrzebą socjalną pracowników.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Wysoka Izbo! W latach następnych, mając na uwadze trudną światową sytuację energetyczną, będziemy w dalszym ciągu dążyć do maksymalnego wykorzystania krajowej bazy surowców energetycznych, głównie węgla kamiennego i brunatnego.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Rozbudowa przemysłu, a zwłaszcza hutnictwa żelaza i stali oraz zakładany wzrost produkcji energii elektrycznej i zabezpieczenia potrzeb energii cieplnej dla ludności wymaga dalszego intensywnego zwiększenia produkcji węgla kamiennego. Służyć temu będzie planowa rozbudowa istniejącego potencjału produkcyjnego przez udostępnienie nowych, głębiej zalegających pokładów w kopalniach czynnych oraz zagospodarowanie nowych obszarów górniczych. Szczególne znaczenie w tym względzie ma budowa nowego Lubelskiego Zagłębia Węglowego.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Zachowując w dalszym ciągu dominującą rolę paliw stałych, tj. węgla kamiennego i brunatnego, musimy również zapewnić niezbędne dostawy paliw płynnych i gazowych na potrzeby transportu, rolnictwa, chemii oraz na cele bytowo-komunalne. Konieczny import tych paliw zależny jest od naszego eksportu, a więc w dużej mierze od dalszego rozwoju eksportu węgla kamiennego.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Mówiąc o rozwoju i wykorzystaniu surowców energetycznych, należy podkreślić konieczność dalszej, wydatnej poprawy w gospodarowaniu nimi przez bardziej racjonalne i oszczędne zużycie paliw i energii we wszystkich działach gospodarki narodowej. Mówił o tym dobitnie I Sekretarz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysz Edward Gierek na Krajowej Naradzie Przedstawicieli Samorządu Robotniczego.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Na zakończenie chciałbym nawiązać do treści XII Plenum Komitetu Centralnego nasze j partii. Uważam bowiem, że właśnie górnictwo węglowe, ze względu na swoją wyjątkową gospodarczą rangę, przyjęte zadania i coraz bardziej skomplikowane warunki, w jakich przebiega rozwój tego przemysłu, wymaga podjęcia przez naukę wielu istotnych problemów badawczych i dalszych poszukiwań naukowych. Dotyczą one m.in. prognozowania i skutecznego zwalczania tąpań, nowoczesnego wybierania pokładów cienkich i stromo zalegających, konstruowania jeszcze sprawniejszych maszyn i urządzeń, zabezpieczenia skutków eksploatacji. Dotyczą one także poszukiwań nowych rozwiązań, które zaspokajać będą jak najpełniej nowe jakościowe potrzeby życia górników i ich rodzin, a więc doskonalenia opieki socjalnej, organizacji i rozwoju form wypoczynku, rekreacji, sportu i kultury.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Mamy w górnictwie przodującą kadrę naukową i techniczną, olbrzymi i liczący się w świecie dorobek — są więc warunki, by w jeszcze większym zakresie uzyskiwać i wykorzystywać najwybitniejsze osiągnięcia naukowe.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselTadeuszWojtkowski">Wysoka Izbo! Górnicy i hutnicy, podobnie jak cała klasa robotnicza, wynikami swej pracy, rzetelnością i ofiarnością w wykonywaniu zadań produkcyjnych codziennie potwierdzają swoje przywiązanie do partii i ludowej ojczyzny i tak jak to było w przeszłości — w realizacji tegorocznych zadań społeczno-gospodarczych nie zawiodą.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Witold Jankowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselWitoldJankowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Oceniając w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” wykonanie planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa za rok ubiegły, chciałbym na wstępie przypomnieć, że na forum tej Wysokiej Izby podjęte zostały w ubiegłych latach obok corocznych planów społeczno-gospodarczych doniosłe uchwały programowe przede wszystkim w sprawie budownictwa mieszkaniowego oraz w sprawie wyżywienia narodu, uchwały wynikające z postanowień VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselWitoldJankowski">Były te uchwały wyrazem uzasadnionej wiary i zdecydowanej woli dokonania wielkiego skoku rozwojowego w podstawowych dziedzinach życia narodowego, w rozwiązywaniu ważnych problemów społecznych i socjalnych. Wymagało to, rzecz jasna, odpowiedniego rozwoju potencjału produkcyjnego i sfery usług. I nie ma i nie może być dla współczesnej Polski we współczesnym świecie innych, pilniejszych zadań gospodarczych, jak uparte i konsekwentne dążenie do tego, abyśmy w pełni zrealizowali to, co zostało zamierzone i zaplanowane w niedawnej przeszłości.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselWitoldJankowski">Wysoki Sejmie! Rok ubiegły był — jak wiadomo — pierwszym rokiem realizacji decyzji podjętych na V Plenum KC PZPR, określanych, jak się to przywykło nazywać, mianem manewru gospodarczego. Istotą planu, którego realizację oceniamy, było więc wysunięcie na czoło zadań mających w istniejących warunkach podstawowe znaczenie społeczne i gospodarcze, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselWitoldJankowski">— zmniejszenie obciążenia dochodu narodowego inwestycjami przy przegrupowaniu struktury inwestycyjnej na rzecz budownictwa mieszkaniowego, gospodarki żywnościowej i produkcji rynkowej;</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselWitoldJankowski">— poprawa sytuacji rynkowej przez wyprzedzające tempo wzrostu dostaw rynkowych w stosunku do dochodów ludności oraz przebudowa struktury produkcji przemysłowej;</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselWitoldJankowski">— zwiększenie pomocy państwa dla rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej;</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselWitoldJankowski">— zmniejszenie ujemnego salda obrotów handlowych z zagranicą, przyśpieszenie tempa wzrostu eksportu przy równoczesnym ograniczaniu importu i zmianach jego struktury;</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselWitoldJankowski">— dalszy rozwój polityki socjalnej.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselWitoldJankowski">W jakim stopniu zamierzenia te zostały zrealizowane?</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselWitoldJankowski">Jak już to przedstawił w swym wystąpieniu poseł sprawozdawca, podstawowe zadania planu zostały w zasadzie wykonane. Dochód narodowy wzrósł o 5,1%, choć nie osiągnęliśmy w tej dziedzinie zaplanowanej wielkości 5,7%. Przyrost wartości sprzedaży produkcji i usług przemysłu wyniósł 8,6% i zapoczątkowane zostały korzystne zmiany w ich strukturze. Nastąpiło zwiększenie globalnych dochodów ludności o blisko 12%, chociaż płac realnych — w wyniku wzrostu kosztów utrzymania, który szacuje się na 4,7% — tylko o 2,3%. Wolniejsza niż zakładano była dynamika wzrostu dochodów rolników, na co wpłynęły niekorzystne wyniki produkcyjne rolnictwa. Mimo trudniejszych warunków ekonomicznych podjęte zostały nowe, ważne decyzje w sprawach socjalnych. Uzyskano też poprawę bilansu handlowego z krajami kapitalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselWitoldJankowski">Przy tych pozytywach nie można jednak nie dostrzec i zjawisk negatywnych. Przede wszystkim nie uzyskaliśmy oczekiwanych efektów związanych ze zmniejszeniem stopy inwestycyjnej. Inwestycje były nadal rozproszone. Występowały fakty przewlekania się budowy wielu ważnych obiektów produkcyjnych ponad ustalone cykle i opóźnienia w oddawaniu inwestycji do użytku, m.in. w energetyce, co w okresie jesienno-zimowym ujawniło się tak fatalnie w swych skutkach. Cały szereg zakładów pracy nie wykonało swych zadań produkcyjnych. Opóźnienia wystąpiły w oddawaniu do użytku nowo budowanych budynków mieszkalnych, sklepów, zakładów gastronomicznych, wielu pomieszczeń do nauki w szkołach podstawowych, zawodowych i wyższych, miejsc w internatach, przedszkolach, szpitalach i w zakładach pomocy społecznej. Wszystko to było i jest odczuwane bezpośrednio i dotkliwie przez przeciętnego obywatela, w którego oczach zaciera się w rezultacie dokuczliwych dolegliwości dnia codziennego albo wręcz zniekształca obiektywna ocena osiąganego globalnego postępu.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselWitoldJankowski">Nie osiągnęliśmy radykalnej poprawy w efektywności gospodarowania. W dalszym ciągu w wielu dziedzinach dąży się przede wszystkim do wzrostu produkcji, a jej koszty traktuje się jako coś ubocznego, mniej istotnego. Postulat wysokiej jakości produkcji ustępuje pod naciskiem żądań ilościowych. Nie wszędzie przestrzegana była dyscyplina finansowa.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselWitoldJankowski">W sumie — ogromne nakłady i wysiłki, które od początku strategii pogrudniowej ponieśliśmy i ponosimy na rzecz tworzenia nowoczesnego potencjału gospodarczego i na rzecz postępu społecznego, ciągle jeszcze nie przynoszą takich rezultatów, jakie przynieść powinny, jakich oczekiwaliśmy i co do których podjęliśmy konkretne zobowiązania. Zobowiązania, z których wypełnienia wszyscy powinniśmy się rozliczać.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselWitoldJankowski">Fakt, że osiągnięte rezultaty nie wszędzie pokrywają się z oczekiwaniami i zobowiązaniami, tylko w części wyjaśnić można czynnikami obiektywnymi — niekorzystną dla nas koniunkturą na rynkach zagranicznych czy też niekorzystną sytuacją w produkcji rolniczej. W znacznej części jest to natomiast wynik niedostatecznej sprawności w mechanizmach społeczno-ekonomicznych, nieudolności, błędów lub nieróbstwa, niskiej jakości pracy itp. Tam, gdzie zdołaliśmy usunąć przeszkody i wykorzystać wszystkie możliwości, jakimi dziś dysponujemy, ambitne cele i zadania osiągamy szybciej.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselWitoldJankowski">Wysoki Sejmie! Kluczowym zagadnieniem jest dziś bez wątpienia zadanie podniesienia społecznej wydajności pracy. W naszym systemie socjalistycznym można to osiągać przez taki mechanizm społeczny, w którym wydajna praca wynika z wysokiej świadomości ideowo-moralnej, z poczucia wspólnoty losów, celów i wysiłków, innymi słowy — z motywacji społecznej, która współistnieje i współgra z motywacją opartą na korzyściach indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselWitoldJankowski">Mamy w naszym 34-letnim historycznym doświadczeniu budownictwa socjalistycznego dowody wielkiej integracji społecznej wokół celów ogólnonarodowych. Takim szczególnym spoiwem może i powinien stać się na przykład w najbliższej przyszłości przedstawiony na niedawnym XII Plenum KC PZPR przez I Sekretarza Edwarda Gierka rozległy program uporządkowania królowej rzek polskich — Wisły.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselWitoldJankowski">Nie można jednak ignorować przejawów osłabiania się poczucia wspólnoty i współodpowiedzialności, co prowadzi do osłabienia społecznych motywacji i rodzi zjawiska pogoni wyłącznie za korzyściami prywatnymi.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselWitoldJankowski">Różne są źródła tych przejawów. Obserwujemy na przykład skłonność do tłumaczenia siebie i najbliżej z nami współpracującego zespołu z błędów, niedociągnięć i niedbalstwa, kiedy sami coś tworzymy, produkujemy czy obsługujemy innych; natomiast całkiem inną miarę stosujemy przy ocenie cudzej pracy. W imię źle pojętej solidarności: ukrywamy błędy, a nawet szkodliwą działalność jednych, a równocześnie ostro krytykujemy znacznie mniejsze przewinienia innych. Potrzebna tu jest konsekwentna praca nad wytworzeniem jednolitej a nie podwójnej skali wartościowania.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselWitoldJankowski">W interesie ogólnospołecznym, w interesie moralności społecznej trzeba przeciwdziałać sytuacjom, które chociażby stwarzały pozory, że wielu może czynić źle lub błędnie i to przez długi okres czasu i nikt ich za to nie rozliczy w sposób zrozumiały społecznie.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselWitoldJankowski">Jednym z najbardziej rażących uchybień ogólnym zasadom moralności społecznej są przypadki dysproporcji w dochodach, przywilejach i szansach i innych świadczeniach nie uzasadnionych wkładem pracy. Podstawową zasadą socjalistycznej sprawiedliwości społecznej jest powiązanie czynnika płacy z wkładem pracy. Jeżeli zasada ta nie ma być tylko truizmem moralnym, który wszyscy akceptują, to trzeba uczynić, aby wyższy wkład pracy jednostek czy grup był tak samo znany, jak osiągane przez nie wyższe dochody.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselWitoldJankowski">Wspomnieć tu trzeba także o innym zjawisku, polegającym na rozpowszechnianiu się dezinformacji statystycznej. Tymczasem natura gospodarki narodowej jest taka, że niezależnie od decyzji podejmowanych przez centralne ośrodki dyspozycji, dziesiątki, a nawet setki tysięcy ludzi na różnych stanowiskach podejmują także istotne decyzje. Jeżeli fałszywa jest informacja, jeśli nie znany jest prawdziwy stan rzeczy, to i decyzje podejmowane przy błędnych przesłankach będą nietrafne. Jest to poważny problem, który z jednej strony ma znaczenie moralne, a z drugiej gospodarcze, bo w warunkach nierzetelności informacyjnej trudno zapewnić trafność decyzji na wszystkich szczeblach i wytworzyć klimat niezbędnej dyscypliny.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselWitoldJankowski">Wreszcie pogoń za korzyściami osobistymi wykształca się wtedy, gdy obywatel nie widzi i nie znajduje dla siebie pola dla autentycznego współuczestniczenia w tworzeniu rzeczywistości. Gdy obywatel napotyka przeszkody w urzeczywistnianiu tego, co uważa za dobro społeczne, jego motywacje są paraliżowane. Jest to często skutkiem biurokratycznych form i metod organizacji życia społeczno-gospodarczego. Stąd taka wielka ranga przypada rozwojowi różnych form demokracji socjalistycznej, w tym zwłaszcza samorządowej na różnych szczeblach.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselWitoldJankowski">Na niedawnym spotkaniu przedstawicieli konferencji samorządu robotniczego I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek skierował doniosły i pełen patriotycznej wymowy apel do wszystkich ludzi pracy o nadrobienie zaległości i pełne wykonanie, mimo istniejących trudności, bieżących zadań.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselWitoldJankowski">Jest sprawą nie tylko zrozumiałej nadziei, ale i sprawą odpowiedzialności społecznej, aby społeczeństwo nasze wiedziało także, jakie konkretne wnioski wyciągnięte zostały z posiedzeń konferencji samorządu robotniczego, które się w wyniku tego apelu odbyły lub jeszcze się odbywają.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselWitoldJankowski">Wysoka Izbo! Powiedziano już z tej trybuny, że rok ubiegły był — mimo niełatwych ogólnoekonomicznych warunków — okresem kontynuacji aktywnej polityki socjalnej. Nastąpił znaczny wzrost różnego rodzaju pieniężnych świadczeń społecznych, przy czym niejednokrotnie przekroczyły one znacznie założenia planu 5-letniego. Jednocześnie jednak niepokój musi budzić niezadowalający stan realizacji niektórych ważnych zadań w budownictwie mieszkaniowym, szkolnictwie, służbie zdrowia, kulturze.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselWitoldJankowski">Manewr gospodarczy zainicjowany na V Plenum miał przyspieszyć rozwój także i w tych dziedzinach. Nie można było na pewno oczekiwać, że przyniesie on natychmiastowe i pełne rezultaty, co było przekonaniem wielu. Nie mogło tak być, po pierwsze z powodu istniejącego znacznego zaangażowania inwestycyjnego, szczególnie kapitałochłonnego, które nie sposób było przerwać. Pole manewru mogło więc być przynajmniej w pierwszej fazie stosunkowo ograniczone, a po drugie — decyzje podejmowane w dziedzinie produkcyjnej i inwestycyjnej w myśl założeń manewru mogą przynieść bardziej widoczne rezultaty dopiero w pewnym przedziale czasu. O roku ubiegłym można powiedzieć, że zapoczątkował on przesunięcie sił i środków na te zadania ze sfery społecznej i produkcyjnej, które znalazły się w tyle w dotychczasowym procesie rozwoju. Dla roku bieżącego i lat najbliższych rysuje się więc konieczność dalszego kontynuowania i pogłębiania tych przemieszczeń.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselWitoldJankowski">Ze szczególnym zadowoleniem należy powitać kolejne inicjatywy w dziedzinie polityki wobec rodziny. Rodzina jest podstawową komórką społeczną. To w rodzinie kształtują się postawy moralne i zasady współżycia społecznego, patriotyzm, stosunek do obowiązków i szacunek do pracy, ambicja i aspiracje. W rodzinie dokonuje się biologiczny rozwój narodu. Niedawno powitaliśmy uroczyście 35- milionowego obywatela naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselWitoldJankowski">Model współczesnej rodziny polskiej charakteryzuje się bardzo wysoką aktywnością zawodową kobiet. 78% kobiet zawodowo czynnych stanowią matki wychowujące dzieci do lat 16. Szczególnie wysoki jest wskaźnik aktywności zawodowej kobiet w grupie wiekowej 25—34 lata. Mamy w kraju pół miliona rodzin, w których jedynymi żywicielami są pracujące matki.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselWitoldJankowski">Z tej naszkicowanej tu zaledwie sytuacji rodziny wynika wiele ważnych wniosków i postulatów pod adresem polityki społecznej. Wiele z nich jest już systematycznie rozwiązywanych. Nie można jednak zamykać oczu na występujące wciąż jeszcze braki i uciążliwości dnia codziennego, nie zaspokojone potrzeby, które utrudniają wypełnianie rodzinie jej funkcji wychowawczych, które osłabiają jej stabilność.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselWitoldJankowski">Dlatego ogromne znaczenie przywiązywać należy do niedawnej inicjatywy powołania komitetu ekspertów, który opracuje raport o stanie rodziny polskiej jako podstawę do obrad Biura Politycznego partii, a następnie do debaty poselskiej na forum sejmowym. Będzie to okazja do kompleksowej analizy wszystkich aspektów sytuacji współczesnej rodziny polskiej i wyciągnięcia z tej analizy wszystkich koniecznych wniosków praktycznych.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselWitoldJankowski">Wysoka Izbo! Jako przedstawiciel ruchu społecznie postępowego katolików nie mogę pominąć i tych doniosłych wydarzeń ze sfery stosunków między .państwem a kościołem, które zarejestrowaliśmy w roku ubiegłym. Najważniejszym wydarzeniem było niewątpliwie spotkanie I Sekretarza Edwarda Gierka z Ojcem św. Pawłem VI oraz z księdzem kardynałem Prymasem Stefanem Wyszyńskim.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselWitoldJankowski">Spotkania te należy ocenić jako wyraz dążenia kierownictwa politycznego Polski do utrzymania i pogłębienia jedności moralno-politycznej narodu, rozładowania napięć oraz jako wyraz pozytywnej oceny wkładu kościoła w umacnianie moralności społecznej i kształtowanie wartościowych postaw w życiu indywidualnym, rodzinnym i zawodowym. Poza tym był to rezultat doświadczenia polskiego kościoła oraz owoc nowego stosunku stolicy apostolskiej do państw socjalistycznych oraz aktywności dyplomacji watykańskiej na rzecz odprężenia międzynarodowego i pokoju na świecie.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselWitoldJankowski">Motywy, jakimi kierowały się obie strony, pozwalają w naszym przekonaniu przewidywać długofalowe pozytywne następstwa tego zbliżenia. Wymaga to oczywiście rozwiązywania licznych jeszcze problemów, postulatów i oczekiwań kościoła oraz katolików świeckich a także postulatów i oczekiwań władz państwowych.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselWitoldJankowski">„Pax” jako organizacja katolików, mająca charakter ideowo-polityczny, dowodziła zawsze swoją postawą i praktyczną pracą, że istnieje współzależność sfery instytucjonalnego porozumienia oraz sfery ideowo-politycznej. To ostatnie oznacza w naszym przekonaniu, iż należy traktować katolicyzm w Polsce i katolików świeckich Jatko część potencjału narodowych sił, a nie tylko jako wartość ściśle religijną czy wyznaniową. Chodzi o to, aby usuwać wszystkie przeszkody i stwarzać coraz lepsze warunki do wykorzystania tego potencjału dla realizacji wszechstronnych zadań ogólnonarodowych.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselWitoldJankowski">Obywatele Posłowie! Niezależnie od przeżywanych przez nasze społeczeństwo osiągnięć i trudności dnia codziennego, niezależnie od aktualnego stanu gospodarki i kultury, musimy wszyscy pamiętać, że moralno-polityczna jedność naszego narodu wymaga nie tylko stałej rozbudowy potencjału ekonomicznego i kulturowego, ale wymaga także optymalnego, zabezpieczającego fundamentalne interesy narodu i państwa systemu sojuszów międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselWitoldJankowski">W sytuacji, kiedy aktywizują się przeciwnicy odprężenia, a horyzont polityczny wydaje się być zaciemniony, konieczność uświadomienia sobie tej prawdy jest szczególnie potrzebna. W roku 60-lecia odrodzonej po wiekowej niewoli państwowości polskiej, w przeddzień 34 rocznicy powstania Polski Ludowej, mamy szczególną okazję, aby przemyśleć wszystkie doświadczenia i wymowę całej historii narodu.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselWitoldJankowski">Przed wojną i jeszcze w czasie wojny wielu Polaków podzielało teorię „dwóch wrogów”. Dopiero w ramach dokonanej w Polsce Ludowej reorientacji politycznej i ustrojowej świadomość obywatelska spostrzegła podstawową wagę sojuszu polsko-radzieckiego i doceniła jego znaczenie w podzielonej Europie. Jest oczywistym, patriotycznym obowiązkiem wszystkich obywateli troska o to, aby sojusz Polski ze Związkiem Radzieckim umacniał się i pogłębiał na gruncie rozwojowego socjalizmu i wzajemnych korzyści.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselWitoldJankowski">Jutro w tej sali powitamy pierwszego kosmonautę polskiego, który wspólnie ze swym radzieckim towarzyszem i na radzieckim statku kosmicznym odbył lot w przestrzeń kosmiczną. Ten wspólny lot był nowym, jakże wymownym symbolem bliskich, przyjacielskich i sojuszniczych więzi łączących oba nasze kraje i pozostanie na długie lata symbolem wzajemnej współpracy w pokoju, tak jak biało-czerwona flaga obok radzieckiej na gruzach hitlerowskiej stolicy przed 33 laty stała się symbolem polsko-radzieckiego braterstwa broni.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#PoselWitoldJankowski">Wysoki Sejmie! Kończąc, chciałem w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” stwierdzić, że będziemy głosować za przyjęciem wniosku o absolutorium dla Rządu za okres ubiegłego roku. Wyrażamy przy tym przekonanie, że jedynym miernikiem oceny każdego planu dziś i w przyszłości musi być przede wszystkim stopień wykonania zaciągniętych w poprzednich latach zobowiązań, za które ponosimy odpowiedzialność. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Wit Drapich.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselWitDrapich">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komitet Centralny PZPR oceniając zmieniające się warunki i narastające niekorzystne okoliczności realizacji zadań gospodarczych, podjął inicjatywę manewru gospodarczego, tj. przegrupowania sił i środków na wybrane kierunki priorytetowe z założeniem osiągnięcia celów społeczno-gospodarczych, przyjętych na VII Zjeździe PZPR. Narodowy plan społeczno-gospodarczy na 1977 rok przedłożony przez Rząd, a następnie uchwalony przez Wysoki Sejm, zawierał już ważne elementy tego manewru. Przewidziano zwiększenie nakładów inwestycyjnych na kompleks rolno-spożywczy, budownictwo mieszkaniowe, produkcję rynkową i eksportową oraz bazę surowcowo-energetyczną.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselWitDrapich">Poważną trudnością przegrupowania sił i środków było przyjęte równocześnie założenie względnej stabilizacji ogólnej sumy nakładów inwestycyjnych. Stabilizacja ta była pożądana ze względu na konieczność zmniejszenia udziału akumulacji w dochodzie narodowym i ubezpieczenie w ten sposób funduszu spożycia, a także ze względu na zbyt szeroki front inwestycyjny i wysokie zaangażowanie środków. Realizacja tego założenia wymagała zmniejszenia nakładów w innych działach w celu wygospodarowania środków na manewr gospodarczy. Ta skomplikowana operacja w niezwykle trudnych warunkach wykonawczych została przez Rząd przeprowadzona zarówno w płaszczyźnie planistycznej, jak i realizacyjnej.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselWitDrapich">Ograniczono tempo wzrostu nakładów inwestycyjnych, chociaż były wyższe od wykonania 1976 r. o 4,1%. Ten wzrost jest uzasadniony przekroczeniem wydatków na inwestycje dla ludności o 11,4 mld zł, a także koniecznością elastycznego działania w celu uniknięcia zbyt wielkich zamrożeń nakładów inwestycyjnych w innych gałęziach, zwłaszcza zamrożeń inwestycji w toku. Podkreślam ten aspekt jako argument dla posła Jankowskiego, uważam bowiem za słuszne dokonywanie przez Rząd w warunkach ciągłości procesu inwestycyjnego takiego wyboru i takie postępowanie, które by minimalizowało ewentualne straty mogące wyniknąć z nadmiernych zamrożeń. Przedsięwzięcia związane z manewrem gospodarczym zapoczątkowały zmiany w strukturze nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselWitDrapich">Na kompleks rolno-spożywczy obejmujący rolnictwo, przemysł rolno-spożywczy, paszowy, utylizacyjny, maszyn rolniczych przeznaczono 146,8 mld zł, to jest prawie o 15% więcej niż w roku 1976, przy ogólnym wzroście nakładów, jak już wspomniałem, o 4,1%. Udział kompleksu żywnościowego w nakładach zwiększył się do 22%. Największa część tych nakładów wynosi 106 mld zł i przypada na rolnictwo. W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że rolnictwo uczestniczyło w tworzeniu dochodu narodowego w 1977 roku w 13,5%, a jego udział w inwestycjach wynosił 16,1%.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselWitDrapich">W 1977 r. w ramach kompleksu rolno-spożywczego Rządu podjął dodatkowe decyzje zwiększające program budownictwa głównie inwentarskiego, a także decyzje przyspieszające realizację ważnych inwestycji w przemyśle rolno-spożywczym — zamrażalni i przetwórni owoców, kombinatu nawozów sztucznych w Policach, które to decyzje mają bardzo istotne długofalowe znaczenie dla naszego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselWitDrapich">Można stwierdzić, że w kompleksie rolno-spożywczym założenia manewru gospodarczego były w 1977 r. realizowane, że rozpoczęto proces zmian strukturalnych. Wykonanie tego manewru w trudnych warunkach realizacyjnych należy ocenić pozytywnie.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselWitDrapich">Drugim ważnym obszarem manewru gospodarczego jest budownictwo mieszkaniowe. Nakłady na gospodarkę mieszkaniową w 1977 r. wyniosły 103,3 mld zł, to jest o 13,9% więcej niż w 1976 r. Udział budownictwa mieszkaniowego w nakładach ogółem wzrósł do 15,8%. Możemy więc stwierdzić, że także na tym obszarze manewr gospodarczy jest realizowany, tym bardziej że wzrosły o 14% nakłady na gospodarkę komunalną, zwłaszcza na zbrojenie terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Zostały tu zrealizowane liczne wnioski posłów zgłaszane w poprzednim roku. Rzeczowy plan budownictwa mieszkaniowego nie został jednak wykonany, zabrakło do planu 4,8% liczby mieszkań. Przy znacznych wzrostach nakładów inwestycyjnych na budownictwo mieszkaniowe, przy oddaniu nowych obiektów technologicznych nie osiągnięto pożądanego rezultatu. Wiąże się to w pewnym stopniu z zaostrzeniem kryteriów odbioru. Oczywiście mieszkania, które były wpisane w planie, zostały oddane w I kwartale br., ale obciążyły bilans zdolności wykonawczych tego roku i są niewątpliwie droższe. Nakłady na przemysł produkujący środki konsumpcji wzrosły średnio o 10% w stosunku do 1976 r. Mamy więc do zanotowania także wyraźny wzrost i skutek przeprowadzonej polityki manewru gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselWitDrapich">Przy analizie gałęziowej zauważamy pewne rozproszenie, zróżnicowanie nakładów w poszczególnych działach: nakłady w przemyśle chemicznym wzrosły o 11,3%, w przemyśle elektromaszynowym, który produkuje i na rynek, i na eksport — o 6,2%, w przemyśle spożywczym — o 3,4%. Notujemy także spadek nakładów w przemyśle lekkim, który jest typowym przemysłem rynkowym. Ten spadek był i jest sygnalizowany w zespole międzykomisyjnym przez posłów, którzy zwracali uwagę, że przemysłu lekkiego nie należy uważać za przemysł przeinwestowany.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselWitDrapich">Nakłady na handel wewnętrzny również wzrosły z tym jednak, że jak Wiemy, szereg obiektów handlowych w osiedlach nowo oddawanych nie zostało w terminie zrealizowanych. Tak więc w dziedzinie nakładów na przemysł środków konsumpcji, jak i na sieć handlową postęp był mniejszy niż w kompleksie rolno-spożywczym, ale skala manewru jest dosyć znaczna i zmiany strukturalne następują.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselWitDrapich">Procesom inwestowania towarzyszyły w 1977 r. zjawiska niekorzystne z punktu widzenia ekonomicznego. Nie udało się w sposób zasadniczy zawęzić frontu inwestycyjnego, o czym już wspominałem. Złożyło się na to wiele czynników, m.in. wspomniane już zaangażowanie środków inwestycji. Ten stan rzeczy niewątpliwie wpływał ograniczająco na możliwości poszerzenia manewru gospodarczego, wywierał silny nacisk na dalsze zwiększenie nakładów na kontynuację wcześniej rozpoczętych obiektów, a równocześnie powodował takie zjawiska negatywne, jak wzrost kosztów inwestycji, straty spowodowane opóźnieniami; były one jednak minimalizowane.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselWitDrapich">Rok 1977 był dla wykonawstwa inwestycyjnego szczególnie trudny, gdyż obok negatywnie oddziaływających czynników obiektywnych, jak braki materiałowe, nierytmiczne dostawy, trudności transportowe i energetyczne, ujawniły się także negatywnie oddziaływające czynniki subiektywne, takie jak osłabienie dyscypliny, pogorszenie organizacji pracy na niektórych budowach i usterki wykonawcze.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselWitDrapich">Wszystko to spowodowało opóźnienia w realizacji inwestycji. W 1977 r. tylko 80% wartości kosztorysowej oddano w terminie, pozostała część została oddana w I kwartale 1978 r. Szczególnie dotkliwe są opóźnienia W budowie szpitali, szkół, obiektów usługowych i niektórych innych obiektów związanych z. gospodarką komunalną. Przełamywanie trudności w realizacji inwestycji było przedmiotem szczególnej troski kontroli i decyzji Rządu.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselWitDrapich">Spośród podjętych decyzji wielkie znaczenie przywiązujemy do wprowadzenia nowych zasad finansowo-ekonomicznych w budownictwie oraz do tych decyzji, które dyscyplinują proces inwestycyjny u wszystkich jego uczestników.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselWitDrapich">Poprawa jakości i efektywności procesu inwestycyjnego ma znaczenie powszechne. Przy naszej skali inwestycji uczestniczą w tym procesie miliony ludzi, znaczna część klasy robotniczej i inteligencji technicznej. Do nich to zwrócił się z apelem I Sekretarz Komitetu Centralnego naszej partii towarzysz Edward Gierek ma Krajowej Naradzie Przedstawicieli Samorządu Robotniczego o skuteczne działanie na rzecz poprawy efektywności procesu inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselWitDrapich">Wysoki Sejmie! Zapoczątkowana w 1977 r. realizacja manewru gospodarczego wymaga konsekwentnego działania na przestrzeni dłuższego czasu, zanim przyniesie pożądane rezultaty. Jak mówi przysłowie — „na raz Krakowa nie zbudowali”. Nadal, przy założeniu stabilizacji tempa wzrostu akumulacji istnieje pilna potrzeba i konieczność zawężania frontu inwestycyjnego, racjonalizacji procesu inwestycyjnego, oszczędności i poprawy efektywności. Proces ten może przebiegać pomyślniej, jeśli dokona się także głębszego — „manewru” w sposobie myślenia licznej rzeszy działaczy gospodarczych wszystkich szczebli, a także władz terenowych. Daje się bowiem zauważyć ciągle nacisk na nowe inwestycje, w tym kubaturowe. Tymczasem potrzeba zwiększenia efektywności, a także konieczność wygospodarowania większych środków dla realizacji manewru gospodarczego nakazują poszukiwanie różnorodnych rozwiązań dla osiągnięcia wzrostu produkcji i wydajności pracy. Trzeba skoncentrować wysiłek organizacyjny i ambicje załóg, a także władz terenowych na efektywnym wy korzystaniu majątku, którym już dysponujemy, w tym także tego, który otrzymaliśmy z inwestycji najnowszych. Jeśli chodzi o inwestycje, upatruję znaczne korzyści w poszerzaniu inwestycji modernizacyjnych, które są tańsze, szybsze w realizacji, a więc efektywniejsze.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselWitDrapich">Z realizacji planu za rok 1977 wynika, że Rząd docenia znaczenie inwestycji modernizacyjnych. Udział nakładów na modernizację w przemyśle wzrósł z 24% do 26%. Sądzę, że tu nadali istnieją większe możliwości. W sferze inwestycji decydują się sprawy rozwoju i siły naszej gospodarki narodowej, a także sprawy poziomu życia społeczeństwa. Dlatego optymalizacja decyzji i racjonalizacja procesu inwestycyjnego, poprawa efektywności były i zapewne pozostaną nadal w centrum uwagi Rządu, działaczy gospodarczych i wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselWitDrapich">Realizując plan inwestycyjny, a w ramach tego planu manewr gospodarczy w roku 1977 w warunkach znacznych trudności i wyrzeczeń wykonaliśmy poważny krok naprzód w rozwoju potencjału ekonomicznego naszego kraju w pożądanych kierunkach. Majątek trwały produkcyjny wzrósł o 9,2%. Wartość technicznego uzbrojenia pracy na jednego zatrudnionego wzrosła z 371 tys. zł do 420 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselWitDrapich">Myślę, że już w niedalekiej przyszłości, wykorzystując efektywnie stworzony potencjał, będziemy mogli w pełni docenić znaczenie tych faktów i osiągnięć manewru zapoczątkowanego w 1977 r. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Ogłaszam przerwę do godz. 14 min. 30.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 30 do godz. 14 min. 35)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Janusz Zabłocki:</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselJanuszZablocki">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Poddajemy dzisiaj debacie sprawozdania rządowe z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego oraz budżetu państwa za rok 1977. Treść tych sprawozdań była przedmiotem wnikliwej i szczegółowej dyskusji na posiedzeniach komisji, w których udział brali również posłowie z Koła Poselskiego — „Znak”, wyniki zaś tych dyskusji zebrał w dzisiejszym wystąpieniu poseł sprawozdawca, przemawiający w imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. Głos mój zatem ograniczy się tylko do niektórych zagadnień o charakterze ogólnym.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselJanuszZablocki">Na czoło zadań, jakie przyjęto w narodowym planie społeczno-gospodarczym na rok 1977, wysunięto konsekwentne kontynuowanie społeczno-gospodarczego rozwoju kraju przy dążeniu do poprawy równowagi na rynku wewnętrznym i w stosunkach gospodarczych z zagranicą oraz do dalszej poprawy warunków materialno-bytowych ludności.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselJanuszZablocki">Opierając się na sprawozdaniach przedstawionych przez Rząd należałoby stwierdzić, że w roku minionym, który wskutek zbiegu różnych niepomyślnych czynników obiektywnych należy z pewnością do trudniejszych w okresie powojennym, te podstawowe założenia zostały zrealizowane jedynie częściowo. Nie został osiągnięty planowany wzrost dochodu narodowego wytworzonego (5,1% zamiast 5,7%); zaciążył na tym przede wszystkim fakt, że rok ubiegły był pierwszym od kilku lat rokiem rzeczywistego nieurodzaju, co pociągnęło za sobą spadek produkcji roślinnej, która wyniosła zaledwie 92,5% wielkości osiągniętej w roku 1976, Planowany wskaźnik dochodu narodowego do podziału został natomiast osiągnięty nawet z niewielką nadwyżką (2,4% zamiast 2,3%). Znaczna różnica między tempem wzrostu dochodu narodowego wytworzonego a dochodu do podziału tłumaczy się tym, że w 1977 roku, w sytuacji wysokiego salda ujemnego w handlu zagranicznym, gospodarka nasza musiała zdobyć się na wysiłek zmierzający do zmniejszenia tego salda, co zresztą udało się jedynie częściowo. Przy zredukowaniu nieco więcej niż planowano salda ujemnego w obrotach z krajami socjalistycznymi na odcinku obrotów z krajami kapitalistycznymi — saldo ujemne, jakkolwiek obniżyło się z 8,5 mld zł dew. w 1976 r. do 5,9 mld zł w 1977 r., to jednak nie w takim stopniu jak przewidywał to plan. Przyczyną było nieosiągnięcie planowanej wielkości eksportu do krajów strefy dolarowej. Odbiło się to niekorzystnie na imporcie i na sytuacji płatniczej.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselJanuszZablocki">Nie osiągnięto również w 1977 r. zakładanego w planie umocnienia równowagi rynkowej. Według sprawozdania Rządu wartość dostaw na zaopatrzenie rynku wzrosła w porównaniu z 1976 rokiem o 134 mld zł, podczas gdy dochody pieniężne ludności zwiększyły się w tym samym czasie o 134 400 mln zł. W rezultacie nie poprawiła się w roku sprawozdawczym sytuacja rynkowa, a ludność odczuła nawet pogłębiający się deficyt niektórych towarów i całych grup asortymentowych, nie nadążających za jej potrzebami. Szczególne braki w zaopatrzeniu w artykuły spożywcze (na pierwszym miejscu mięso i wędliny), ale także i wyroby przemysłowe, odczuwane były w mniejszych miastach, pozbawionych wielkich zakładów pracy, jak również na wsi. A trzeba mieć świadomość, że zjawisko braku równowagi rynkowej stanowi nie tylko zagadnienie gospodarcze, ale ma szerokie skutki społeczne i polityczne. Trudności w codziennym zaopatrzeniu narzucają na przeciętną polską rodzinę, a zwłaszcza na matkę pracującą — i bez tego przeciążoną obowiązkami — dodatkowy, dotkliwy ciężar; przyczyniają się też do dezorganizacji życia społecznego, stwarzając warunki sprzyjające procesom demoralizacji pracowników handlu, procesom, które — jak uczy doświadczenie — raz uruchomione są trudne potem do zahamowania i odwrócenia. Niemożliwość nabycia wielu poszukiwanych artykułów sprawia, że w tej sytuacji trudno mówić o dalszej odczuwalnej poprawie warunków życia społeczeństwa, jakkolwiek przeciętna miesięczna płaca nominalna w gospodarce uspołecznionej — co wynika z przedłożonych Sejmowi danych — wzrosła o 7,1%.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselJanuszZablocki">Z niekorzystnych zjawisk w naszym życiu gospodarczym — a na takich chcemy przede wszystkim skupić uwagę Rządu — wymienić trzeba niepowodzenia w budownictwie mieszkaniowym. Założone planem zadania zostały przez budownictwo uspołecznione wykonane w ilości mieszkań zaledwie w 92,2%, a w powierzchni — w 93,4%, nie osiągając poziomu roku poprzedniego. Jeszcze gorsze wyniki są do odnotowania w inwestycjach towarzyszących, gdzie plan został wykonany zaledwie w 66,2%. Powyższe braki łagodzi w pewnym stopniu wzrost budownictwa indywidualnego, które przekroczyło wielkości założone w planie i oddało do użytku o 15,7% mieszkań więcej niż w roku 1978.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselJanuszZablocki">Doświadczenia minionego roku wykazały również, że dotychczasowe przekształcenia systemu zarządzania w przemyśle i budownictwie nie są jeszcze wystarczające dla pobudzenia w naszej gospodarce procesów przestawiania się na rozwój oparty na intensywnych czynnikach wzrostu. W tej dziedzinie nie nastąpił w roku 1977 dostateczny postęp, natomiast utrzymywał się w dalszym ciągu zbyt wielki udział czynników ekstensywnych. Powinno to nasuwać wnioski na przyszłość.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselJanuszZablocki">W tej Izbie niejednokrotnie witaliśmy z zadowoleniem podejmowane od kilku lat przez władze polityczne kroki, zmierzające do umocnienia pozycji i roli rodziny w życiu narodu. Z uznaniem i satysfakcją odnotować musimy fakt, że również w minionym roku wysiłki tę były przez Rząd kontynuowane. Za szczególnie istotny krok na tej drodze uznać należy zapowiedź, jaką słyszeliśmy z ust I Sekretarza KG PZPR Edwarda Gierka na II Krajowej Konferencji PZPR, a dotyczącą wprowadzenia jeszcze w tej pięciolatce zasiłku dla matki korzystającej z urlopu na wychowanie dziecka. Jest to rozwiązanie społecznie cenne i szeroko oczekiwane, pozwoli ono dobrodziejstwami urlopu na opiekę nad dzieckiem objąć również te matki — które nie mogły sobie dotąd na to pozwolić dopóki był to urlop bezpłatny. Przyjmujemy również z uznaniem najnowszą decyzję powołania komitetu ekspertów dla opracowania — „Raportu o stanie rodziny polskiej”; będzie to z pewnością okazja do szerokiej społecznej debaty nad tymi podstawowymi dla bytu narodu zagadnieniami, debaty otwartej dla wszystkich Polaków niezależnie od ich postawy światopoglądowej.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselJanuszZablocki">Wysoka Izbo! Obok niekorzystnych zjawisk ekonomicznych odnotować trzeba nie mniej niepokojące nasilanie się negatywnych zjawisk innego rodzaju, trudniejszych do precyzyjnego ujęcia w statystyce, ale przecież aż nadto widocznych i odczuwalnych wokół nas na co dzień — zjawisk z dziedziny psychologii społecznej i obyczajowości.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselJanuszZablocki">Społeczeństwo polskie — jak przekonujemy się nieraz w toku swobodnej i szczerej dyskusji z naszymi wyborcami — zdolne jest zrozumieć i pogodzić się z przejściowymi brakami w zaspokajaniu jego potrzeb, jeżeli wynikają one rzeczywiście z przyczyn obiektywnych; nie rozumie jednak ani nie chce się pogodzić z ujemnymi zjawiskami, które są zawinione, które wypływają z nieudolności i złej gospodarki, z niefrasobliwości i nieodpowiedzialności. Zdolne do znoszenia przejściowych wyrzeczeń — jeżeli jest przekonane o ich celowości — społeczeństwo nasze domaga się zarazem, żeby te wyrzeczenia były rozkładane w równym stopniu na wszystkich, reaguje niezwykle krytycznie i ostro na wszelkie przejawy uprzywilejowania, dygnitarstwa i prywaty. Nie przezwyciężymy ujemnych zjawisk w naszym życiu gospodarczym i społecznym, jeżeli w szerszym niż dotąd zakresie nie nauczymy się słuchać owego oddolnego głosu krytyki społecznej, jeżeli nie stworzymy mu przy tym warunków dla swobodniejszego ujawniania się. Nie napotykając takich warunków i tracąc wiarę we własną skuteczność owa oddolna, społeczna krytyka, przeradza się z czasem w szkodliwe nastroje frustracji, których gorzkim owocem bywa odpływ poczucia odpowiedzialności i odruch psychologicznego sabotowania własnych obowiązków.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselJanuszZablocki">Nasilanie się w ostatnim czasie przykładów społecznej nieodpowiedzialności i prywaty, rozprzężenia dyscypliny pracy, łapownictwa i kradzieży mienia społecznego, alkoholizmu, nasuwa obawy, czy nie kryją się za tym jakieś głębsze i poważniejsze procesy odkształcające społeczną świadomość, z których istoty i możliwych skutków nie zdajemy sobie dotąd należycie sprawy. Byłoby to zjawisko szkodliwsze i na dalszą metę bardziej dla naszego narodu niebezpieczne niż przejściowe trudności gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselJanuszZablocki">Dla każdego Polaka musi być oczywiste, iż takie reagowanie na przeżywane trudności i niedostatki, które wyraża się zmniejszaniem efektywności własnej pracy, z całą pewnością nie przyczyni się w skali społecznej do szybszego wyjścia z tych trudności, ale przeciwnie — może je tylko pogłębić i utrwalić.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselJanuszZablocki">Zasadą — „im gorzej tym lepiej” mogą się kierować jedynie ci, którzy nie czują więzi z narodem, jest to bowiem postawa już nie tylko krótkowzroczna, ale dla narodu wprost samobójcza. Gospodarka polska jest bowiem dobrem wspólnym, stanowi materialną podstawę egzystencji całego narodu i jego miejsca w świecie na dziś i na jutro. Toteż troska o jej sprawne funkcjonowanie, o jej harmonijny rozwój nie może być przerzucana wyłącznie na władzę, ale musi być sprawą wszystkich Polaków. Okresy trudności gospodarczych, a do takich należą ostatnie lata, można znieść tym łatwiej i tym szybciej przezwyciężyć, im lepiej ta oczywista prawda będzie rozumiana i powszechniej przyjęta.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselJanuszZablocki">Działalność Rządu w minionym roku nie ograniczała się wszakże do sfery gospodarczej i właśnie w tej pozagospodarczej sferze jego aktywności do odnotowania są ważne i pozytywne wydarzenia. Pragnę do nich zaliczyć ogłoszoną w lipcu 1977 r. kolejną amnestię, która przyczyniła się do ostatecznego zamknięcia spraw związanych z czerwcowymi zajściami w Radomiu i Ursusie oraz późniejszymi napięciami. Krok ten zasługuje na pozytywne podkreślenie, podobnie jak pozytywnie oceniamy w działalności Rządu wszystko co służyć ma pełniejszej realizacji praw człowieka i co przyczynia się do utrwalenia obrazu socjalistycznej Polski jako kraju bez więźniów politycznych, kraju gdzie wewnętrzne sprzeczności rozwiązywane są nie drogą represji, ale metodami politycznymi.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselJanuszZablocki">Rok ubiegły przejdzie również do historii jako rok ważnych wydarzeń w stosunkach państwa z kościołem. Na ich czoło wysuwa się spotkanie odbyte w tym gmachu w dniu 29 października między I Sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem a Prymasem Polski kardynałem Stefanem Wyszyńskim, jak również wizyta złożona w dniu 1 grudnia w Watykanie przez Edwarda Gierka Papieżowi Pawłowi VI.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselJanuszZablocki">Jest oczywiste — że same te wydarzenia nie przyniosły jeszcze — bo takiego celu stawiać sobie nie mogły — uregulowania wszystkich istniejących, a dotychczas nie rozwiązanych problemów między kościołom a państwem. Problemy te — jeśli nie mamy dopuścić we wzajemnych stosunkach do regresu — nie mogą być lekceważone, ale wymagają stopniowego rozwiązywania, jakkolwiek każdy nie uprzedzony obserwator rozumie, że proces ten wymaga czasu, a także cierpliwości i dobrej woli z obu stron.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselJanuszZablocki">Wydarzenia, o których mowa, wskazują jednak i wyznaczają dalszy kierunek rozwoju stosunków między kościołem a państwem w naszym kraju. Rozwój ten zmierzać powinien do stopniowego przekraczania we wzajemnych relacjach samego stanu współistnienia na rzecz coraz szerszego społecznego współdziałania wszędzie tam, gdzie wymaga tego dobro narodu. — „W zespolonej ogólnonarodowej pracy — mówił w tej sali w dniu 26 stycznia br. I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek — jest miejsce na współdziałanie kościoła z państwem. W zasięgu tego współdziałania powinno znaleźć się wszystko co służy rozwojowi Polski, umacnianiu jej bezpieczeństwa i pozycji w świecie, wszystko co sprzyja rozwojowi narodu, trwałości rodziny, postępowi cywilizacyjnemu, kształtowaniu społecznej dyscypliny i obywatelskiej odpowiedzialności”.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselJanuszZablocki">W tworzeniu klimatu zrozumienia dla potrzeby tak pojętej współpracy widzą swój udział — na miarę własnych możliwości i środków — również środowiska katolickie związane z Kołem Poselskim — „Znak”.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Jan Kwakszyc.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselJanKwakszyc">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Uchwały przyjęte na VI i rozwinięte na VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, zakładające dynamiczny rozwój naszego kraju, postawiły przed resortem leśnictwa i przemysłu drzewnego szczególne zadania. Określają one dalszy rozwój gospodarki w lasach oraz rozwój przemysłu drzewnego, który ma zaopatrzyć rynek krajowy w meble, papier i wszelkiego rodzaju artykuły drewnopochodne.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselJanKwakszyc">Co roku lasom państwowym, jako ważnej gałęzi gospodarki narodowej, wyznacza się zadania w planach społeczno-gospodarczych dostosowane do ich wielorakich funkcji. Sprowadzają się one w kluczowych zadaniach do równoważenia optymalnego pozysku surowca drzewnego z zasobnością drzewostanu i jego produkcyjnością.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselJanKwakszyc">Intensywne i nowoczesne zabiegi hodowlano-pielęgnacyjne, przyspieszające produkcyjność lasów, umożliwiają zwiększenie pozysku tak cennego i potrzebnego gospodarce narodowej surowca drzewnego. Leśnicy, starając się utrzymać równowagę pomiędzy pozyskiem a przyrostem w drzewostanach, nie uniknęli jednak określonych trudności w wykonywaniu wyznaczonych zadań. Wynikają one z niedostatecznego dozbrojenia technicznego zarządów lasów państwowych i równoczesnego odpływu siły roboczej do innych zawodów lepiej płatnych. Ostrość występujących trudności nie uległa w 1977 r. złagodzeniu.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselJanKwakszyc">W hodowli i pielęgnacji lasów nie wykonano w pełni zadań o większej pracochłonności i wymagających specjalistycznego sprzętu. Zadania dotyczące nowoczesnych szkółek leśnych, zaprogramowane przez Naczelny Zarząd Lasów Państwowych, zrealizowane zostały w 96,4%; braki wyposażeniowe w odpowiedni sprzęt techniczny — i to nie tylko ciągniki i maszyny — uniemożliwiły wykonanie zadań powierzchniowych, jak również programu modernizacyjnego założonych szkółek. Z tych samych względów natrafia na poważne trudności realizacja nowoczesnego, opartego na najnowszych osiągnięciach nauki, o podstawowym znaczeniu dla intensyfikacji produkcyjności lasów — programu nasiennictwa. Z zadań pielęgnacyjnych nie wykonano zabiegów o dużej pracochłonności w młodnikach i we wprowadzaniu podszytów.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselJanKwakszyc">W dokonywanych analizach postępu hodowli lasów nie powinniśmy zapominać, że większość zalesień wykonywana jest przez młodzież szkolną, nie przygotowaną w zasadzie do wykonywania tych czynności. Resort ma również poważne trudności z powodu braku siły roboczej w wykonywaniu pozysku surowca drzewnego i terminowego wywozu oraz w dostawach do wyznaczonych odbiorców. Do szczególnie niepokojących zjawisk zaliczyć należy niewykonanie zadań pozysku drobnicy będącej w nadmiarze w zasobach leśnych. Pozysk drewna drobnowymiarowego do produkcji tarcicy wykonano w 81,2%, a drobnicy na płyty i zrębki w 82,5%. Zapasy drewna na koniec 1977 r. wzrosły do 4 340 tys. m^3^, i były wyższe w stosunku do 1976 r. o 12,1%. Zasadnicze przyczyny ograniczające pozysk drobnicy, to duża pracochłonność i brak siły roboczej, niedostateczny ilościowo tabor samochodowy i ciągnikowy, przy równoczesnym wycofywaniu się wozaków oraz rolników, którzy w okresie zimowym świadczyli usługi. Lasy państwowe przezwyciężając występujące trudności, realizowały zadania roku 1977 z nieznacznym odchyleniem od 100% poziomu, nie uchroniły się jednak przed przekroczeniem kosztów i tym samym nie osiągnęły planowej akumulacji, która wynosi 91,6%.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselJanKwakszyc">Wysoki Sejmie! Z punktu widzenia potrzeb resortu i realizacji planu społeczno-gospodarczego, zachodzi konieczność przyspieszenia procesów inwestycyjnych produktywności lasów, jak też wyznaczone zadania pozysku surowca drzewnego wymagają szybszego dozbrojenia technicznego zarządu lasów państwowych.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselJanKwakszyc">W szerszych rozmiarach należałoby podejmować przedsięwzięcia dla zahamowania nadmiernego odpływu robotników leśnych przez poprawę warunków socjalno-bytowych i bezpieczeństwa pracy. Zabezpieczyć należy dostawy materiałowe dla programowanych i ujętych planami inwestycji wykonywanych systemem gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselJanKwakszyc">Bardzo ważną dziedziną w planie społeczno-gospodarczym resortu jest przemysł drzewny. W porównaniu do 1976 r. przemysł resortowy uzyskał szereg pozytywnych wyników produkcyjno-ekonomicznych i znaczny postęp rozwoju. Produkcja globalna wg cen porównywalnych z 1976 r. wzrosła w 4 zjednoczeniach o 11,7%, sprzedaż wyrobów własnej produkcji i usług w cenach zbytu o 13,7%.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselJanKwakszyc">Najbardziej wzrosły dostawy na rynek wyrobów przetwórstwa papierniczego — o 25% oraz mebli o około 20%. Nie w pełni zrealizowano planowane dostawy na rynek zapałek i artykułów higienicznych przetwórstwa papierniczego, co wiązało się z ograniczeniem zapotrzebowania ze strony handlu. Można byłoby uważać, że potrzeby rynku na te wyroby zostały w pełni zaspokojone. Obserwacje terenowe nie potwierdzają jednak tego faktu. Zaopatrzenie wsi, osiedli i małych miast w artykuły higieniczne przetwórstwa papierniczego jest nadal niedostateczne, a ręczniki i serwetki higienicznie są nowością na naszym rynku i wymagają reklamy.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselJanKwakszyc">Również planowane dostawy mebli w szeregu grupach asortymentowych nie zostały w pełni wykonane, przez co sytuacja na rynku nie ulega poprawie tak jakby życzył sobie odbiorca. Wprawdzie bez większych trudności można kupić pojedyncze meble tapicerskie, jak kanapy, tapczany, krzesła, fotele, to jednak występują nadal duże braki mebli skrzyniowych, a zwłaszcza kompletów stołowych i kombinowanych szaf dwu-, trzydrzwiowych i bibliotecznych oraz kredensów stołowych.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselJanKwakszyc">Trudności na rynku meblarskim pogłębiane są nadal dostawami mebli niekompletnych (brak szkła, luster, półek, okuć), uszkodzonych w transporcie oraz nieodpowiedniej jakości, które w konsekwencji blokowały i tak skromną powierzchnię magazynową w handlu. Cieszy jednak fakt, że w jakości produkcji nastąpiła istotna poprawa, niemniej jednak wzrósł wskaźnik reklamacji oraz strat wynikających z braków. Przyczyny tego stanu można upatrywać w postaci nieodpowiedniej jakości materiałów i surowców oraz zwiększonych wymaganiach odbiorców. Ponadto z tych samych surowców i materiałów jedne fabryki produkują wyroby dobrej jakości, a inne w 50% badanej ilości — wadliwe. Potwierdzają to wyniki badań Polskiego Komitetu Normalizacji i Miar przeprowadzone zarówno w fabrykach mebli, jak i w zakładach przemysłu płyt wiórowych oraz okuć metalowych.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselJanKwakszyc">Eksport wyrobów w całym resorcie osiągnął kwotę niemal 1,2 mld złotych dewizowych i był wyższy w porównaniu do roku 1976 o ponad 13%, w tym na rynku II obszaru płatniczego o 17,3%. Realizacja zadań w eksporcie napotyka trudności wynikające z niekorzystnej sytuacji koniunkturalnej w krajach II obszaru oraz trudności transportowych i zaopatrzeniowych w kraju.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselJanKwakszyc">W 1977 r. nastąpiła pewna poprawa w jakości produkcji. Wartość produkcji oznaczonej znakami jakości wzrosła w porównaniu do 1976 r. o 29%. Udział wyrobów oznaczonych znakami jakości w produkcji wzrósł z 11,3% w 1976 r. do 12,3% w 1977 r. Wskaźnik udziału reklamacji jakościowych w produkcji dla kraju ukształtował się na podobnym poziomie jak w 1976 r., wzrósł natomiast dla wyrobów kierowanych na eksport, na co niewątpliwie miała wpływ nieodpowiednia jakość materiałów oraz zaostrzone wymogi odbiorców zagranicznych w związku z ograniczoną chłonnością rynków II obszaru.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselJanKwakszyc">Kilka słów jeszcze o działalności socjalno-bytowej. Zakładowy fundusz socjalny w całym resorcie wyniósł 353 mln zł i był wyższy w porównaniu z 1976 r. o 21 mln zł, tj. około 6%. Z wczasów pracowniczych skorzystało 81,5 tys. pracowników i członków ich rodzin, a z kolonii letnich, obozów i zimowisk prawie 49 tys. dzieci i młodzieży. Dopłaty z zakładowego funduszu socjalnego do wczasów wyniosły około 112 mln zł, natomiast do kolonii i obozów 110,5 mln zł.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselJanKwakszyc">Wysoki Sejmie! Pozwoliłem sobie przedstawić kilka uwag dotyczących wykonania planu społeczno-gospodarczego resortu leśnictwa i przemysłu drzewnego. Mimo poważnych trudności, jakie towarzyszyły realizacji zadań planowych w 1977 r. — efekty uzyskane należy uznać generalnie za prawidłowe, szczególnie na odcinku wzrostu dostaw na rynek wewnętrzny i na eksport, co miało miejsce dzięki pełnemu zaangażowaniu się załóg pracowniczych tak w leśnictwie, jak i w zakładach przemysłowych resortu. Jest to wkład do wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Oceniając dokonania z roku 1977 trzeba stwierdzić, że kraj nasz osiągnął dalszy liczący się postęp w swym rozwoju społeczno-gospodarczym. Obok pozyskiwania stałego wzrostu majątku produkcyjnego, w kraju dokonuje się wielkie dzieło wdrażania doniosłych przemian strukturalnych, zmierzających do przechodzenia z metod gospodarowania ekstensywnego na intensywne. Przemiany te nie łzawsze przynoszą bezpośrednie korzyści, niemniej w dalszej perspektywie są niezbędną przesłanką skutecznej dynamizacji potencjału wytwórczego państwa. Rok 1977 był także pierwszym okresem realizacji manewru gospodarczego, selektywnie określającego cele ekonomiczne kraju.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselStanislawRostworowski">Kierownictwo państwa ogromną wagę przywiązywało do rozwoju rolnictwa. Po raz pierwszy zarysowały się zjawiska krzepnięcia sektora indywidualnego w rolnictwie, czego wyrazem jest ponad trzy i półkrotnie większa niż w 1976 roku odsprzedaż ziemi rolnikom indywidualnym. Nastąpił widoczny wzrost pogłowia hodowlanego, czemu nadal powinny sprzyjać ostatnio przyjęte decyzje o podwyżce cen skupu żywca.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselStanislawRostworowski">W ubiegłym roku rolnictwo nie było w stanie odegrać istotniejszej roli w tworzeniu dochodu narodowego, gdyż niekorzystne warunki atmosferyczne spowodowały spadek produkcji roślinnej. Nie udało się również zapewnić dla rolnictwa pełnego asortymentu dostaw nawozów, węgla, materiałów budowlanych, usprzętowienia. Na podkreślenie natomiast zasługuje efektywnie prowadzona polityka kredytowa w stosunku do rolnictwa, szczególnie w zakresie przyznawania kredytów obrotowych. Gdy chodzi o inwestycje, to nie w pełni mogły być one wykorzystane z uwagi na trudności w dostawach materiałów hutniczych i wykończeniowych. Wskazuje na to przykład z województwa katowickiego, gdzie na jedno gospodarstwo specjalistyczne przeciętnie przyznano 64 tys. zł, natomiast kredytobiorcy zdolni byli wykorzystać zaledwie 42 tys. zł. Rynek wiejski ujawnia również wielkie zapotrzebowanie na maszyny rolnicze. I tu z kolei należy zwrócić uwagę na to, że wzrastający ostatnio stopień kombajnizacji zbioru zbóż, szczególnie w województwach wschodnich, wymaga bardziej aktywnie prowadzonej polityki inwestycyjnej w zakresie rozbudowy magazynów zbożowych.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselStanislawRostworowski">Drugą dziedziną objętą zasięgiem manewru gospodarczego była produkcja przeznaczona na eksport. Jej udział w ogólnej produkcji krajowej przy planowanych 14,8% osiągnął 13,8%, a uzyskany w 1977 r. przyrost jej udziału mieści się w granicach 0,3%. Wskazuje to, iż nawet podjęty ogromny wysiłek w tej dziedzinie nie jest w stanie przynieść od razu spodziewanych efektów. Na odcinku handlu zagranicznego należy jednak odnotować trzy wyraźnie pozytywne zjawiska. Pierwszym z nich jest zmniejszenie ujemnego salda w obrocie towarowym z krajami kapitalistycznymi. Drugim — przesunięcie naszej wymiany towarowej bardziej w rejon państw socjalistycznych, gdzie towary nasze pozyskują ceny odpowiadające realnemu wkładowi pracy i surowców wniesionemu przez gospodarkę narodową. Ponadto zdołaliśmy ożywić wymianę handlową z niektórymi państwami pozaeuropejskimi, jak Nigeria, Irak, Iran, co zapewnia nam między innymi import ropy naftowej z pominięciem cen giełdowych.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselStanislawRostworowski">Stosowany przez rozwinięte kraje zachodnie protekcjonizm utrudniający lokatę ok. 40% naszych towarów eksportowych oraz nadal utrzymujący się niekorzystny układ cen światowych wskazują na to, iż wzmocnienie naszego rynku wewnętrznego importem z drugiego obszaru płatniczego nadał musi być limitowane. Na tym tle nie wydaj e się dostatecznie uzasadniona powściągliwość decyzji w sprawie dopuszczania do wytwórczości produkcyjnej w kraju przedsiębiorstw polonijnych. Wyznaczenie im wyłącznie zakresu usługowego nie pozyskało kontrahentów, a odwrotnie — wykorzystanie ich możliwości produkcyjnych mogłoby mieć pewne znaczenie dla zaspokojenia potrzeb rynku wewnętrznego w kraju.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselStanislawRostworowski">Z listy priorytetów objętych manewrem gospodarczym należy z kolei zwrócić uwagę na produkcję na potrzeby rynkowe, której udział w 1977 roku w ramach całej produkcji osiągnął 31% i wzrósł o 0,7%. W jednostkach handlu wewnętrznego ostatnio wdrażano system finansowo-ekonomiczny, który miernikiem dochodu czystego zastąpił dawny miernik obrotu, z zasady sprzyjający nieuzasadnionej eliminacji z handlu towarów o niskich cenach. Na rynku wewnętrznym stosowany był system cen względnie stałych, modyfikowanych szczególnie rolą cen nowości i cen mody. W tej sytuacji wielu wytwórców, chcąc pozyskać wyższą rentowność produkcji, wprowadziło system cen asortymentowych, licząc na znaczne rezerwy popytu ludności.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselStanislawRostworowski">W 1977 roku koszty utrzymania przekroczyły około 2,5-krotnie planowany poziom i wzrosły o 4,7%, a jeśliby objąć również ceny artykułów luksusowych i używek, to o 5,5%, podczas gdy przykładowo wskaźnik wzrostu przeciętnych płac netto w dziale finansów i ubezpieczeń osiągnął 0,1%, a w służbie zdrowia 5,2%. Nic więc dziwnego, że Państwowa Komisja Cen zwiększyła kontrolę i można powiedzieć, że dziś powracamy do polityki cen neutralnych, nie nastawionych na rentowność, lecz modyfikowanych stosownie do kosztów przerobu. Generalnie rzecz biorąc, wprowadzenie cen wyższych na asortymenty cieszące się szczególnym popytem, jest uzasadnione, jeśli zdolności produkcyjne zakładów wytwórczych przekraczają popyt na rynku konsumenta, określony poprzednią skalą cen towarów. Tymczasem zdolności takie w wielu działach produkcji nie istniały i stąd na rynku pojawiły się określone partie towarów atrakcyjnych, które potem znikały, co wywoływało niekorzystne reperkusje społeczne. Daleko posunięta swoboda ustalania cen przez dostawców jest uzasadniona, gdy na rynku istnieje konkurencja wytwórców tych samych branż i dodatkową alternatywę stanowi napływ towarów z importu. Stwarzałoby to dopiero idealny model rynku, który sam by regulował relacje cen. Gdy jednak ceny są zawyżane w sytuacji monopolu dostawcy, to w społeczeństwie maleje wrażliwość ma ceny i szacunek dla systemu finansowego państwa. Sytuacja taka może niekorzystnie rzutować na system motywacyjny wzrostu wydajności pracy i dlatego należy jej energicznie przeciwdziałać.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselStanislawRostworowski">Zwracając uwagę na ten problem dotykamy podstawowej relacji ekonomicznej, jaką są stosunki pomiędzy handlem a przemysłem, w których handel powinien mieć szanse ożywiania produkcji na potrzeby rynkowe. Samo usprawnienie formy usług handlowych, jakie na pewno nastąpiło, jeszcze nie rozwiązuje sprawy przy małej podaży towarów. W minionym roku zamówienia handlu w niektórych branżach były realizowane przez przemysł w granicach 50%. Złożyło się na to wiele przyczyn. Wiele małych zakładów pracy, produkujących dotąd na potrzeby rynku regionalnego, przejął przemysł kluczowy. Pewne przedsiębiorstwa znajdujące 'się w kooperacji zaopatrzeniowej przeszły na własną produkcję eksportową, co utrudniło ich kontrahentom wykonanie własnych planów produkcji. Wreszcie zmiany motywacyjne systemu finansowo-ekonomicznego również mogą sprzyjać powstawaniu trudnych do przewidzenia zmian asortymentowych w produkcji. Część zatem uwarunkowań wynikała ze zmian strukturalnych, które w dalszej perspektywie mogą i powinny zwiększyć efektywność systemu ekonomicznego kraju. Niemniej trzeba stwierdzić, że najpoważniejszą barierą dla większej skuteczności prowadzanego manewru gospodarczego staje się niepełne wykonywanie w niektórych asortymentach planów produkcyjnych przez sektor przemysłu. Na stan ten powinna być szczególnie zwrócona uwaga Rządu. I w tej mierze słusznie są obecnie podjęte nowe decyzje, że efektywność przedsiębiorstw produkcyjnych jednocześnie będzie oceniana według kryteriów wartości, jakości i ilości produktów. Wzrost wartościowy, a nawet jakościowy produkcji nie może bowiem warunkować jej ostro odczuwanego spadku ilościowego. Dotyczy to również usług, bowiem trzeba zauważyć, że wykonanie wartościowych założeń planu na rok 1977 wcale nie oznacza wykonania rzeczowego. W niektórych dziedzinach usług wartość produkcji obliczana jest oddzielnie od wykonania elementu składowego i oddzielnie od wykonania produktu finalnego; w innych pobiera się opłaty od sług bez ich wykonania, a tylko za przekazanie klientowi limitowanego asortymentu.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselStanislawRostworowski">Z kolei w handlu należy zwrócić większą uwagę na sytuację przedsiębiorstw obejmujących swym zasięgiem jednocześnie branże ubiorów, mieszkaniową i sportowo-motoryzacyjną. W niektórych WPHW nagromadzenie zbędnych zapasów w branży dziewiarskiej utrudnia sprowadzanie innych towarów meblarskich czy sportowych, gdyż zasoby finansowe przedsiębiorstw w jednej z branż zostały powiązane z towarami nie znajdującymi na rynku przewidywanego zbytu.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselStanislawRostworowski">Wysoki Sejmie! Wyraźny postęp w wykorzystywaniu zasobów gospodarczych naszego kraju dokonuje się dzięki stałym usprawnieniom metod zarządzania. Owym motorem inspirującym jest przede wszystkim inicjatywa centralna. Rola planu centralnego, umocnienie pozycji czynnika administracyjnego, objęcie szerszych dziedzin produkcji dystrybucją państwową opartą na centralnym systemie informatyki — wszystko to sprzyja kształtowaniu się procesów koncentracji.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselStanislawRostworowski">Równocześnie życie społeczne i gospodarcze kraju obejmują procesy demokratyzacji i decentralizacji, których funkcją jest ożywianie inicjatywy wytwórczej społeczeństwa. W ustawodawstwie naszym dopracowaliśmy się ustaw sprzyjających rozwojowi rzemiosła i handlu ajencyjnego. W 1977 r. liczba zakładów rzemieślniczych wzrosła o 9 tys., a zatrudnienie w rzemiośle o 22,5 tys. osób, choć liczyliśmy na przyrost 40 tys.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselStanislawRostworowski">W nikłej natomiast mierze rozwija się handel ajencyjny, gdyż przyjęte dla niego ustalenia zobowiązujące do wykupu wyposażenia sklepów oraz zaopatrywania się w hurcie państwowym, nie dysponującym dużą podażą towarów, nie rokują dostatecznej rentowności tego typu ajencji. Jednocześnie w wielu regionach kraju istnieją zasoby produktów żywnościowych nie wprowadzane do obrotu towarowego na skutek trudności transportowych i zbytu. Wydaje się więc, że należałoby zmierzać do powołania ajencyjnych przedsiębiorstw w zakresie hurtu, które mogłyby na rynku dostawcy stanowić pewne uzupełnienie sieci przedsiębiorstw spółdzielczych i państwowych.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselStanislawRostworowski">Również należy zwrócić uwagę na to, że nasz system kredytowy obejmuje głównie rolnictwo indywidualne i socjologiczną grupę młodych małżeństw, natomiast w minimalnym stopniu wspiera niezbędne inicjatywy w handlu i rzemiośle. Faktu obniżki obciążeń podatkowych dla rzemiosła nie można traktować jako substytutu działalności kredytowej, choć z drugiej strony jej wzmożenie wymagałoby na pewno zwiększenia dostaw materiałów i sprzętu. Sądzę również, że ponownego przemyślenia wymaga ścisłe limitowanie podaży usług rzemieślniczych na rzecz gospodarki uspołecznionej. Niejednokrotnie naprawa jakiegoś elementu w wyposażeniu spółdzielczego obiektu inwentarskiego, ośrodka zdrowia czy domu kultury nie może dojść do skutku z braku limitów na usługi prywatne. Podobnie i rady narodowe nie są w stanie wykorzystywać środków na remonty kapitalne, gdyż z jednej strony podlegają limitom zatrudnieniowym, a z drugiej nie posiadają własnych przedsiębiorstw remontowych.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatele Posłowie! Rozpatrując wykonanie narodowego planu społeczno-gospodarczego z ubiegłego roku, nie możemy zapominać o tym, że w jego wstępnych założeniach zostały zawarte dwie decyzje będące ważkim świadczeniem na rzecz celów ogólnospołecznych. Dzięki decyzji o podwyżce rent i emerytur z budżetu państwa wydatkowano o 13,6% więcej środków na ubezpieczenia społeczne, również 5 mld zł zostało przyznane na dofinansowanie przedsiębiorstw budownictwa mieszkaniowego. Mimo niepełnego wykonania planu w ubiegłym roku, zostało oddanych do użytku 275 tys. mieszkań, co mogło zapewnić szczęśliwy byt rodzinny ponad milionowej rzeszy obywateli. Mimo znanej nam skali nie zaspokojonych potrzeb w tej mierze, nie możemy nie dostrzegać tego, iż nowe dzielnice naszych miast zapełniają się wielkimi skupiskami ludzi, którym dana została prawdziwa satysfakcja spełnienia najistotniejszych pragnień cywilizacyjnych ich życia. Dopełnienie tych pragnień stanowi i to, że już co dziesiąta rodzina pracownicza stała się posiadaczem własnego samochodu. A motoryzacja budzi nowy krąg zainteresowań, wśród których zginąć muszą niektóre przejawy skłonności aspołecznych, a szczególnie szkodliwa pobłażliwość dla spożycia alkoholu.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselStanislawRostworowski">Wszystko to dotyczy spraw rodziny polskiej. Ochrona jej praw i zaspokajanie jej potrzeb społecznych od dawna były przedmiotem szczególnej troski kierownictwa politycznego, Sejmu i władz państwowych. Od 1972 roku w Polsce zostało wydanych 26 ustaw i aktów normatywnych będących wyrazem aktywnej polityki rodzinnej. Postanowienia te przyniosły już efekty. Ostatnio opracowane prognozy demograficzne zakładają, że w 2000 roku ludność Polski osiągnie 41,2 mln osób, podczas gdy niedawne jeszcze rokowania ustalały tę liczbę na 38,9 mln osób, a zatem różnica dotyczy aż 2,3 min Polaków. Wszystkie dążenia państwa w zakresie polityki rodzinnej, jak również ostatnie decyzje powołujące Komitet Ekspertów i Radę d/s Rodziny przy Rządzie zyskują wysoką aprobatę społeczną. W kręgu polityki socjalnej dziś już ujawnia się konieczność podwyższenia kwoty 1 400 zł dochodów na 1 członka grona rodzinnego jako limitującej uprawnienia do korzystania ze źródeł funduszu alimentacyjnego, funduszu socjalnego i mieszkaniowego, dopłat na utrzymanie dzieci w rodzinach zastępczych i zasiłków rodzinnych w podwyższonym wymiarze. Badania GUS wykazały, że w 1976 roku zaledwie w 7% gospodarstw pracowniczych miesięczne dochody na 1 członka rodziny kształtowały się poniżej 1 500 zł, a w 40% przekraczały już 3 000 zł. Utrzymywanie tak niskiej kwoty dochodów limitujących prawo do ustawowych świadczeń staje się sprzeczne z duchem uchwalonych przez Sejm ustaw socjalnych. Limit ten nie jest tylko przestrzegany w stosunku do młodych małżeństw uzyskujących kredyty na zakupy ratalne, gdzie został podniesiony do 2,5 tys. zł. Należy również zwrócić uwagę na to, że specjalnej pomocy wymagają rodziny liczniejsze, sześcio-i więcej osobowe, w których, jak wskazują szacunki GUS, dochody na 1 członka grona rodzinnego kształtują się w skali 65% dochodów uznanych za przeciętne.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselStanislawRostworowski">Wysoka Izbo! Wielu działaniom, o których tu była mowa, przyświeca jedna najistotniejsza myśl wyrażona tak lapidarnie słowami Edwarda Gierka: „Aby Polska rosła w siłę, a ludziom żyło się dostatniej”. Proces osiągania tej dostatności na współczesnym etapie rozwoju gospodarki narodowej wymaga w wielu dziedzinach przebycia procesów regeneracji psychicznej o szerokiej skali społecznej. To już nie rejestrowanie faktów, ale szukanie między nimi związków, nadążanie własną pracą i inicjatywą twórczą za tempem przemian strukturalnych 'zachodzących w kraju — staje się dziś obowiązkiem obywatelskim. W postawach uczciwej pracy, rzetelnego wykonywania swych zadań, przestrzegania całokształtu zasad moralnych w wywiązywaniu się z przyjętych zobowiązań — jednym słowem w ogóle w postawach prawdziwie obywatelskich kryją się dziś największe rezerwy mocy twórczych społeczeństwa polskiego. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne w dostępnych sobie środowiskach będzie pełniło swą służbę w kształtowaniu postaw obywatelskich na miarę potrzeb i zadań zbiorowego wysiłku jedności narodowej wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#PoselStanislawRostworowski">W roku 1977 dokonało się wiele doniosłych zdarzeń na linii stosunków kościelno-państwowych, które powinny były pogłębić ową współodpowiedzialność narodową. Poczucie zobowiązań wobec wspólnoty jest jednym z antidotów wszelkich zjawisk kryzysowych. Istotną przyczyną współczesnego kryzysu światowego jest właśnie takie widzenie praw ludzkich, iż odrywa ono prawo do wolności jednostkowej od poczucia odpowiedzialności i wioli służenia zasadom sprawiedliwości w wymiarze wspólnoty ludzkiej. Kościół natomiast chce służyć wartościom osoby ludzkiej, kojarząc wolność ze sprawiedliwością, prawa sumienia z prawem do ofiary, bezinteresowności i poświęcenia dla wartości wyższych niż egoistycznie pojęty los człowieka. I dlatego we współczesnym dążeniu do umacniania jedności narodowej opartej na wartościach społecznych i humanistycznych, kościół może wypełniać istotną rolę współtwórczą. Dobrze więc się stało, że miniony rok 1977 pogłębił przesłanki współdziałania kościelno- państwowego w życiu kraju.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#PoselStanislawRostworowski">Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, biorąc pod uwagę najgłębsze racje rozwoju duchowego i materialnego narodu, kształtujące skalę osiągnięć z 1977 r., głosować będzie za wnioskiem Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o udzielenie absolutorium dla Rządu. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Henrykowi Stawskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselHenrykStawski">Obywatelu Marszalku! Wysoki Sejmie! Oceniając wyniki działalności Rządu za rok ubiegły, zamierzam w swojej wypowiedzi nawiązać do zagadnień systemu finansowo-budżetowego, a zwłaszcza równowagi ekonomiczno-finansowej państwa, która jest elementem decydującym o dalszym postępie gospodarczym, o konstruktywnej realizacji programu VI i VII Zjazdu partii, a zatem o coraz dostateczniejszym życiu wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselHenrykStawski">Reprezentując taki pogląd, pragnę na podstawie pracy międzykomisyjnego zespołu do oceny budżetu państwa, w oparciu o uwagi zgłoszone przez prawie wszystkie komisje sejmowe i wielu posłów stwierdzić, że w ubiegłym roku, dzięki rozważnej polityce finansowej oraz sprawnie działającemu systemowi finansowo-budżetowemu, pokonanych zostało szereg piętrzących się kłopotów i trudności, a uzyskane rezultaty były lepsze od tych, które przewidywano w planie.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselHenrykStawski">Mówiąc o sprawnie działającym systemie finansowym, mam na myśli znacznie skuteczniejsze oddziaływanie kredytowe i kontrolne banków oraz wzmocnienie dyscypliny finansowej przez konsekwentne wyegzekwowanie należnych państwu dochodów, a także przez wnikliwą i poszerzoną kontrolę finansową. Uzyskane efekty zaostrzanej dyscypliny finansowej — to przede wszystkim korzystniejsze kształtowanie się poziomu kosztów w gospodarce narodowej, zmniejszenie braków produkcyjnych i strat nadzwyczajnych, zmniejszenie wartości nadmiernych i zbędnych zapasów materiałów i surowców oraz pewna poprawa w strukturze produkcji i jej jakości. Ponadto poważne oszczędności uzyskano w wyniku przeprowadzenia ogólnokrajowej weryfikacji poziomu normatywów środków obrotowych.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselHenrykStawski">W sumie uzyskane w tym zakresie doświadczenia i wyniki pozwalają na wyprowadzenie wniosków, że również i w roku bieżącym taki właśnie styl pracy organów odpowiedzialnych za dyscyplinę finansową w państwie — z jeszcze większą stanowczością i determinacją powinien być kontynuowany.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselHenrykStawski">Jak wynika z przedłożonych przez Rząd materiałów, korzystne rezultaty produkcyjne przedsiębiorstw uspołecznionych, a w tym wyższa o 8,6% niż w 1976 r. sprzedaż wyrobów, produkcji i usług, a także wyższe niż w 1976 r. o 13,3% dostawy wyrobów na rynek — pozwoliły na znaczny wzrost wpłat do budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselHenrykStawski">Wpłaty przedsiębiorstw uspołecznionych były jak zawsze podstawowym źródłem dochodów budżetu państwa. Były one wyższe o około 12% niż w roku 1976, podczas gdy — jak to już wspomniałem — wartość sprzedaży wyrobów własnej produkcji i usług w przemyślę była w ubiegłym roku wyższa o 8,6% w porównaniu do 1976 r. Dokonując zatem takiego porównania należy podkreślić, że już od kilku lat następuje wzrost roli budżetu w oddziaływaniu na wynikli finansowe przedsiębiorstw. Rygorystycznie stosowana jest między innymi zasada, że przychody przedsiębiorstw, nie będące wynikiem prawidłowej i efektywnej gospodarki, są przejmowane na rzecz budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselHenrykStawski">Można wyciągnąć drugi wniosek z doświadczeń roku ubiegłego, a mianowicie, że jeszcze bardziej wnikliwie należy badać gospodarkę finansową przedsiębiorstw przy równoczesnym preferowaniu tych jednostek, które wyróżniają się racjonalnym gospodarowaniem, starannością i solidnością.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselHenrykStawski">Zgromadzone w ubiegłym roku dochody budżetu państwa wyniosły jak wiadomo 997 mld zł, z której to sumy aż 95,8% stanowiły dochody z gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselHenrykStawski">Dochody budżetu w formie podatków i opłat od pozarolniczej indywidualnej działalności usługowo-produkcyjnej stanowiły tylko niecałe 0,6% ogólnych dochodów. Warto jednak o nich wspomnieć, gdyż dzięki zastosowaniu w ubiegłym roku ulg w podatkach i opłatach w granicach ok. 15% podaż usług bytowych dla ludności wzrosła o 24,2%. Należy także dodać, że w dalszym ciągu istnieją zarówno duże potrzeby w zakresie popytu na usługi, jak i obiektywne trudności we wzroście ich podaży. Mówiąc o trudnościach, imam na myśli braki surowcowo-materiałowe oraz kwestie lokalowe. Jeżeli chodzi o usługi, to nasuwa się wniosek zgłoszony dzisiaj przez jednego z posłów, że pozytywne rezultaty osiągnięte w 1977 r. są dopiero początkiem procesu poprawy w zrównoważeniu podaży i popytu na usługi dla ludności.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselHenrykStawski">Znaczenie usług jest równoznaczne z podstawowymi towarami rynkowymi. Mając zatem to na względzie, jak również potrzebę stałego podnoszenia poziomu życia obywateli naszego kraju, należy nadal uruchamiać wszelkie dźwignie dla jak najszerszego rozwoju usług, dla rytmicznej i harmonijnej realizacji rządowego programu, a nawet przekraczania jego wskaźników. W miarę rozszerzania zakresu i rozmiarów działalności usługowej dochody budżetu państwa z tego tytułu z pewnością znacznie wzrosną w następnych latach.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselHenrykStawski">Wysoka Izbo! Zgromadzone w ubiegłym roku dochody budżetu państwa były wyższe od zaplanowanych o przeszło 6%. Natomiast wydatki utrzymane zostały w granicach przewidzianych ustawą budżetową. Dzięki temu powstała nadwyżka, która umożliwiła realizację potrzeb rozwojowych kraju i społeczeństwa. Czyli był to jeszcze jeden ważny impuls we wszechstronnym rozwoju gospodarczym kraju. W wyniku dobrej gospodarki finansowej można było przyspieszyć realizację programu świadczeń społecznych, a także — przez system dopłat do gospodarki żywnościowej — pomyślnie realizować program wyżywienia narodu.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselHenrykStawski">W budżecie ubiegłorocznym pokryto całoroczne skutki podwyżki cen skupu produktów rolnych. W sumie dopłaty te wyniosły około 250 mld zł, czyli 35,5% ogółu wydatków, to oznacza wzrost w porównaniu do roku 1976 o 22%.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselHenrykStawski">Mówiąc o wydatkach na rozwój budownictwa mieszkaniowego i komunalnego, które w ubiegłym roku wzrosły poważnie — bo o 18,7% w porównaniu do roku 1976 — warto odnotować fakt, że na budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne przeznaczono dodatkowo 1 miliard złotych w postaci kredytów.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselHenrykStawski">Z uznaniem można podkreślić, że pomyślnie realizowany był w ubiegłym roku program ubezpieczeń społecznych, a w szczególności podwyżka rent i emerytur. Ta pozycja wydatków dobrze świadczy o konsekwentnej długofalowej polityce socjalnej państwa. W programie tym doniosłą rolę odgrywa powszechny system zaopatrzenia emerytalnego i rentowego rolników i ich rodzin — wprowadzony ustawą w ubiegłym roku.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselHenrykStawski">Analiza wykonania budżetu ubiegłorocznego — obok szeregu pozytywnych stwierdzeń — wskazuje na konieczność wysunięcia wniosków, które powinny być wykorzystane zarówno przy realizacji budżetu roku bieżącego, jak również przy konstruowaniu budżetu na rok przyszły.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselHenrykStawski">W trakcie posiedzenia międzykomisyjnego zespołu do spraw budżetu państwa, posłowie — kierując się głęboką i obywatelską troską o dobro kraju — postulowali rozważenie możliwości poczynienia dodatkowych nakładów na przeprowadzenie reformy systemu nauczania, a m.in. na budowę, rozbudowę i remonty szkół, na pomoce naukowe, a także na mieszkania dla nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#PoselHenrykStawski">Zgłoszony został postulat przeznaczenia dodatkowych środków na ochronę zdrowia ludności, bowiem brak szeregu leków, co odnotowano w ubiegłym roku, wskazuje na potrzebę zarówno uruchomienia odpowiednich środków materialnych, jak i zaopatrzenia surowcowego dla ich wytwarzania i dystrybucji. Uwaga ta odnosi się także do podstawowego sprzętu medycznego.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#PoselHenrykStawski">W skali całego kraju powtarzają się postulaty dalszego rozwoju łączności, a w tym szczególnie szybszej budowy łączności telefonicznej, co dotychczas z uwagi na znikome środki, licząc i mierząc do potrzeb, nie było możliwe.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#PoselHenrykStawski">Wysoka Izbo! Realizacja ubiegłorocznego budżetu jest najlepszym świadectwem gospodarskiego uporu i konsekwencji, z jaką wykonywany jest manewr gospodarczy, nakreślony przez V plenarne posiedzenie Komitetu Centralnego partii, jest także świadectwem, że w dalszym ciągu z roku na rok rozwija się nasz kraj, a warunki życia ludności są coraz lepiej i coraz staranniej zabezpieczane.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#PoselHenrykStawski">Wykonanie budżetu ubiegłorocznego potwierdziło fakt, że gospodarka naszego socjalistycznego państwa uczyniła konkretny, jakościowy krok naprzód, że stworzyliśmy przesłanki nowych szans i możliwości rozwoju w roku bieżącym i w latach następnych. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Józef Barecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselJozefBarecki">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym przedstawić kilka uwag o polityce społecznej realizowanej przez plan oraz o jej gospodarczych i społecznych uwarunkowaniach.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselJozefBarecki">Rozwój kraju jest syntezą dwóch procesów: postępu ekonomicznego i społecznego. Postęp ekonomiczny pozwala dyskontować efekty gospodarcze na rzecz postępu społecznego jako celu nadrzędnego, z drugiej zaś strony postęp społeczny staje się ważnym czynnikiem motywacji ludzkiego działania. Ta społeczna orientacja narodowego planu społeczno-gospodarczego, który dzisiaj rozpatrujemy, jest widoczna zarówno w jego koncepcji, jak i realizacji. Świadczy o tym szybki, przewyższający założenia plan wzrostu płac i dochodów ludności, rozwój świadczeń społecznych, wydatków socjalnych, przyspieszenie budownictwa mieszkaniowego, priorytet rynku. Ale nie tylko.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselJozefBarecki">Treścią socjalistycznej polityki społecznej jest organizowanie takich warunków życia i takich stosunków między ludźmi, które zapewniałyby rozwój sił fizycznych i duchowych wszystkich członków społeczeństwa. Dlatego nieodłączną cechą tej polityki jest troska o rodzinę i dzieci, o rozwój młodzieży, o bezpieczeństwo socjalno-społeczne emerytów, ludzi starych i niesprawnych. Dlatego tak wiele uwagi poświęcono rozwojowi kultury i oświaty. Dlatego obejmuje ona także to wszystko, co decyduje o zdrowym klimacie życia zbiorowego: współudział i współodpowiedzialność obywateli za sprawy kraju, demokrację i samorządność, równość i sprawiedliwość społeczną.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselJozefBarecki">Ta społeczna kompleksowość narodowego planu społeczno-gospodarczego zyskała wysoką ocenę problemowego międzykomisyjnego zespołu poselskiego, który go pod tym względem oceniał.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselJozefBarecki">Wytyczone cele realizowane były konsekwentnie, mimo niełatwych ogólnoekonomicznych uwarunkowań. Podkreślam to również i ja tutaj, abyśmy mieli właściwą miarę zarówno dokonań, jak i trudności, które spowodowały niepełną realizację planu w części dotyczącej służby zdrowia i oświaty czy budowy mieszkań.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselJozefBarecki">Nie wracam do tego, aby jeszcze raz wymieniać listę rzeczy nie wykonanych, uczynili to już moi przedmówcy, chciałbym jednak podkreślić, że z informacji złożonych przez przedstawicieli Rządu na posiedzeniach komisji i zespołu problemowego wynika, że podejmuje się w tych dziedzinach określone działania zaradcze. Dotyczą one budowy pawilonów szpitalnych, rozwoju przedszkoli na drodze pozainwestycyjnej, zwiększenia środków na budowę zbiorczych szkół gminnych. Jeśli zostaną one zrealizowane — a w to nie wątpię — to na pewno dotychczasowe trudności ulegną złagodzeniu.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselJozefBarecki">Wysoka Izbo! W trakcie dyskusji nad wykonaniem ubiegłorocznego planu i realizacją bieżących zadań ponownie wypłynął problem niedostatku papieru na cele wydawnicze. Mówił już o tym poseł sprawozdawca prof. Melich, ale chciałbym do tej sprawy wrócić, gdyż w środowiskach, w których pracuję, budzi ona dużą i zasadniczą troskę.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselJozefBarecki">Papier jest jednym z głównych materialnych nośników kultury, wiedzy i informacji. Zadrukowany — w postaci książki, broszury, gazety czy czasopisma — należy do najważniejszych czynników oddziaływania na ludzką świadomość. Tymczasem następuje coraz większe rozwarcie między rosnącą wagą i koniecznością tego, co chce się przekazać na adres świadomości człowieka obywatela a malejącymi środkami umożliwiającymi ten przekaz. Trudności z zaopatrzeniem w papier spowodowane są — jak już mówił prof. Melich — w części niewykonywaniem zadań przez zakłady celulozowo-papiernicze, w części wynikają one jednak ze stale rosnących i to szybko rosnących potrzeb. Przy obecnych — powiedzmy to sobie — niskich cenach prasy i wydawnictw, import papieru, którego koszt stale rośnie, jest bardzo problematyczny. Rozwiązanie przyniesie budowany kombinat papierniczy w Kwidzyniu. Ale to jeszcze dość długa i dość odległa przyszłość. Doraźną natomiast poprawę zaopatrzenia w papier można uzyskać niekoniecznie drogą importu, ale przede wszystkim przez bardziej uzasadniony społecznie podział tego, co posiadamy. Od dłuższego czasu w komisjach sejmowych podnosi się potrzebę bardziej konsekwentnego ograniczenia zużycia papieru na cele administracyjne i racjonalizacji gospodarki opakowaniami papierowymi, na które zużywa się ok. 40% całej ilości papieru. Rząd podejmuje w tej sprawie określone wysiłki, efekty jednak nie są współmierne do istniejących możliwości i potrzeb. Konieczne są w tej sprawie bardziej radykalne i bardziej kompleksowe działania.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselJozefBarecki">Istotą naszej strategii społeczno-gospodarczego rozwoju jest nie tylko i nie wyłącznie pomyślność materialna. Można się spotkać ze stwierdzeniem, że dopiero wtedy, gdy socjalizm przejdzie etap zaspokojenia w pełni podstawowych potrzeb, takich jak odzież, żywność czy mieszkania, gdy spożycie osobiste przekroczy stan potrzeb w tej dziedzinie — otworzą się możliwości dla wszechstronnego rozwoju osobowości ludzkiej. Wydaje się, że nie jest to rozumowanie zgodne z istotą socjalistycznej polityki społecznej. To prawda, że jesteśmy pod ciśnieniem rynku i potrzeb związanych z poprawą jego zasobów. Ale niezależnie od wynikających stąd trudności i napięć, nie możemy tracić z pola widzenia tego członu polityki społecznej, który ma na celu zapewnienie rozwoju nie tylko sił fizycznych, ale także duchowych człowieka. Rozwój oświaty, tworzenie dóbr kulturalnych, ochrona zdrowia, organizacja wypoczynku są zadaniami równie ważnymi, jak rozwój produkcji dóbr materialnych. Jest to pogląd naszej partii i znajduje on odzwierciedlenie w działalności Rządu. Rzecz w tym, aby zrozumienie znaczenia tej części planu narodowego było bardziej powszechne, a środki przeznaczone przez państwo na cele oświaty, zdrowia i kultury właściwie i zgodnie z planem wykorzystywane.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselJozefBarecki">Wysoka Izbo! Wartość i znaczenie polityki społecznej ocenia się nie tylko ilością tego, co daje, ale także jak daje i komu daje. Z tego punktu widzenia ważnym elementem są stosunki międzyludzkie, które decydują o skuteczności naszych działań i poziomie satysfakcji z polityki państwa.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselJozefBarecki">Nasza partia stale podnosi znaczenie stosunków międzyludzkich i poświęca wiele uwagi ich właściwemu kształtowaniu. Ale mimo to nadal ludzie tracą niepotrzebnie zdrowie i nerwy przy załatwianiu tego, co im się słusznie należy, co powinno być załatwione sprawnie i od ręki. Umniejsza zadowolenie z podwyższonej renty czy emerytury fakt, że nie przychodzi ona w terminie bądź ktoś pomylił się w wyliczeniach. Umniejsza efekt troski państwa o zdrowie obywateli fakt, że w szpitalu brak dostatecznej opieki nad chorym, umniejsza, gdy w sklepie traktuje się klienta jako zło konieczne, w urzędzie — petenta nie jak obywatela, lecz jak intruza. Nic bardziej nie podważa wiarygodności naszej polityki dla człowieka niż kontrast między wagą nadawaną budownictwu mieszkaniowemu a niestarannie wykończonym mieszkaniem, między znaczeniem przypisywanym jakości a produkcją bubli, między powtarzaniem prawd o roli organizacji pracy a długimi kolejkami w urzędach, iw punktach usługowych, przed kasami baletowymi itp. Jest to bardzo ważny aspekt warunków życia. Ogromne środki przeznaczane na inwestycje dla ludzi powinny sprawnie tym ludziom służyć.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselJozefBarecki">I drugi problem związany z realizacją polityki społecznej — problem sprawiedliwości i równości. Są to nieodłączne cechy socjalistycznej polityki społecznej. Niestety, w warunkach gdy nie można zaspokoić wszelkich i wszystkich potrzeb — i zapewne nigdy nie będzie to osiągalne, w takiej sytuacji polityka społeczna zarówno w skali makro, w planowaniu ogólnokrajowym, jak i w jej realizacji jednostkowej, zindywidualizowanej — jest polityką wyboru, polityką zaspokajania potrzeb jednych grup społecznych czy niektórych ludzi nie tyle kosztem, ale przy świadomym przesunięciu, często odroczeniu potrzeb i żądań innych. Wymaga to szczególnej troski o to, by decyzje były trafne, zgodne ze społecznie sprawiedliwą hierarchią potrzeb. Dotyczy to kryteriów kształtujących płace, regulujących dostęp do oświaty, zwłaszcza do szkół wyższych, zasad podziału nagród, premii, miejsc w przedszkolach, wczasów i środków, których nie ma w nadmiarze.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselJozefBarecki">Opinia publiczna jest wyczulona na wszystko, co dotyczy zasad sprawiedliwości społecznej, w niej bowiem upatruje ten walor ustrojowy socjalizmu, który zrównuje szanse człowieka i usuwa podłoże krzywdy. I dlatego polityka naszej partii, konsekwentnie kształtująca warunki coraz lepszej realizacji zasad sprawiedliwości społecznej i będąca jedyną gwarancją realizacji tych zasad, ma takie poparcie społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselJozefBarecki">Wysoka Izbo! W roku bieżącym w porównaniu z rokiem 1970 społeczne świadczenia pieniężne, emerytury, renty, zasiłki i stypendia wzrosną 3-krotnie do ponad 151 mld zł. Świadczenia w naturze — z funduszu spożycia zbiorowego na ochronę zdrowia i opiekę społeczną, oświatę i wychowanie, na dopłaty do wczasów, kolonii, teatrów, kin itd. zwiększa się ponad dwukrotnie z 68 mld zł do 150 mld zł. Szacuje się, że wartość nominalna świadczeń społecznych — pieniężnych i w naturze wynosi około 20% ogólnej sumy dochodów nominalnych ludności. Dane te zakreślają rozmach polityki społecznej państwa. Jest ona adresowana do człowieka, realizuje się ją dla człowieka. Ale oceniając jej rezultaty, musimy się zastanawiać nie tylko nad wielkością świadczeń, ale także nad ich skutkami społecznymi. Niewątpliwie wiele z nich wyrównuje rażące dysproporcje społeczne, nadrabia zapóźnienia, wiele z nich tworzy stabilną strukturę dla równości szans i sytuacji, dla sprawiedliwego podziału dóbr i udziału w urządzeniach społecznych. Ludzie pracy doceniają tę politykę, widząc w niej realizację tych ideałów, które wiążą się z pojęciem socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselJozefBarecki">Ale na linii: polityka społeczna — odbiorca obserwuje się także zjawisko, które znalazło już swoje określenie jako — „orientacja konsumpcyjna”. Chodzi o postawy wyrażające się w jednostronnym tylko stwierdzeniu: mnie się należy.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselJozefBarecki">Nie zawsze nasza polityka społeczną realizuje się jako polityka, jako działanie wielokierunkowe, natomiast często przybiera ona formę świadczeń jednokierunkowych. Pozwólcie, że powołam się tu na profesora Suchodolskiego, który wyraził opinię, że w niektórych sytuacjach wyręczamy ludzi, przyczyniając się do rozwijania postaw roszczących. Dla takich postaw rzeczywistość społeczna jest tylko zasobem — „należytości”, chociaż powinna być także terenem — „powinności”. Rzeczywiście obserwujemy postawy izolujące się od zadań i odpowiedzialności wobec innych.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselJozefBarecki">I w tym chyba kontekście należy ujmować stan i zakres negatywnych zjawisk oraz walki z nimi. Nie wiem, czy słuszne jest twierdzenie, które tu reprezentował poseł Zabłocki, że nasila się w naszym kraju prywata, egoizm, uprzywilejowanie i niedbalstwo. Wydaje mi się, że jest to wizja zbyt pesymistyczna, nie dostrzegająca realiów naszego życia i właściwych jego proporcji. Trudno mierzyć zakres rozprzestrzeniania się egoizmu czy prywaty, ale chciałbym powiedzieć, że nie tylko w moim przekonaniu, ale i w przekonaniu powszechnym pewną — powiedzmy sobie — wielkość tych zjawisk, większą aniżeli dotychczas, kształtuje przede wszystkim wzrost krytyki tych zjawisk, zwiększona świadomość, że są one w sytuacji wzrostu zadań i wymagań coraz większym hamulcem i złem. Krytyka ta jest pobudzana przez naszą partię w stopniu coraz większym, pobudzana zarówno przez tworzenie warunków dla zdrowego rozwoju społeczeństwa, utrwalania zasad socjalistycznego współżycia, który to proces jakby wyrzuca na wierzch z organizmu społecznego zjawiska negatywne, jak i przez zachęcanie społeczeństwa przez naszą partię do przeciwstawiania się złu, nietolerowania negatywnych zjawisk. Ma w tej dziedzinie wiele do wykonania polityka społeczna. We wszystkich swoich aspektach powinna ona dbać nie tylko o zaspokajanie potrzeb, ale także o takie ich zaspokajanie, które będzie uruchamiać sprzężenie zwrotne między należytością a powinnością, między korzystaniem ze wspólnego dobra i dawaniem dla wspólnego dobra.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#PoselJozefBarecki">Wysoka Izbo! W polityce społecznej dać, to znaczy lepiej zaspokajać określone, najważniejsze i najpilniejsze w danym momencie potrzeby społeczne. Ale dać — to znaczy mieć. A mieć — to znaczy wypracować. Rozumie to społeczeństwo polskie. Daje tego dowody w swojej codziennej ofiarnej pracy, tworzącej dobra materialne i duchowe, siłę i zdolności rozwoju naszej ojczyzny. Stwarza to dobry klimat dla usuwania z naszego życia zjawisk hamujących jeszcze bądź uszczuplających ten wysiłek.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#PoselJozefBarecki">Sejm nasz obraduje w przededniu Święta Odrodzenia, w przededniu rocznicy ogłoszenia Manifestu Lipcowego. Na czele zasad, które proklamował Manifest znalazły się postulaty społecznej równości i sprawiedliwości. Nie zawisły one w próżni. Realizowaliśmy je konsekwentnie przez wszystkie lata Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#PoselJozefBarecki">Przyśpieszenie i nadrzędność, jakie polityce społecznej nadała nasza partia w obecnej dekadzie, ukazały jeszcze wyraźniej humanistyczną treść socjalizmu. Z perspektywy 34 lat, jakie upłynęły od Manifestu, widzimy pełną zgodność naszych działań z ideami przyświecającymi jego twórcom. Idee te są stale żywe, należą nie tylko do historii, ale także do dnia dzisiejszego, inspirując nasze działania i naszą pracę. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie zabierze głos Prezes Rady Ministrów obywatel Piotr Jaroszewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W dzisiejszej debacie oceniono zarówno osiągnięty postęp, jak też niedomagania, które wystąpiły w toku realizacji zadań gospodarczych ubiegłego roku. Wnioski i postulaty zgłoszone przez obywateli posłów Rząd weźmie pod uwagę w swojej pracy bieżącej, a także przy opracowywaniu projektów planu i budżetu na rok 1979.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PiotrJaroszewicz">Głównym zadaniem minionego roku było osiągnięcie — pomimo obiektywnego pogorszenia się warunków realizacyjnych — dalszego rozwoju sił wytwórczych kraju i polepszenia jakości życia społeczeństwa zgodnie z uchwałami VII Zjazdu partii.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PiotrJaroszewicz">Zadanie to w zasadzie zostało wykonane pomyślnie. Dochód narodowy wytworzony wzrósł w 1977 r. w porównaniu z rokiem 1976 o ponad 5%. Przemysł — generalnie rzecz biorąc — wywiązał się ze swoich planowych zadań. Produkcja globalna rolnictwa wzrosła o około 1%. Wartość inwestycji oddanych do eksploatacji przekroczyła 514 mld zł, co oznacza wzrost o 15,8%. W samym przemyśle przyrost zdolności produkcyjnych wyniósł prawie 153 mld zł.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PiotrJaroszewicz">Wartość towarów dostarczonych na rynek była wyższa w stosunku do troku poprzedniego o przeszło 13%, w tym artykułów żywnościowych prawie o 10%.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PiotrJaroszewicz">W roku 1977 oddano do użytku, uwzględniając odrobione zaległości powstałe w troku 1976, dla ludności nierolniczej o 20% mieszkań więcej, a dla ludności rolniczej prawie o 11% więcej niż w roku 1976. Oznacza to, że zdolności produkcyjne naszych przedsiębiorstw budowlanych osiągnęły w 1977 roku moc założoną w planie i są łącznie z dodatkowymi środkami coraz lepiej przygotowane do realizacji rosnących zadań budownictwa mieszkaniowego obecnego pięciolecia.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PiotrJaroszewicz">Zapewniliśmy zatrudnienie wszystkim zdolnym do podjęcia pracy, a także dalszy wzrost płac w gospodarce uspołecznionej, świadczeń społecznych oraz dochodów ludności rolniczej. Całkowite realne dochody ludności wzrosły w latach 1976—1977 w przeliczeniu na 1 mieszkańca o 12,5% — wobec 8,7% założonych w planie 5-letnim. Wpłynęło na to poważne przekroczenie planu pieniężnych świadczeń społecznych oraz innych nie zaliczanych do płac, bezpośrednich dochodów ludności pracującej miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PiotrJaroszewicz">Nastąpił dalszy ilościowy i jakościowy rozwój służby zdrowia; m.in. prawie o 3 tys. zwiększyła się liczba łóżek w szpitalach.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PiotrJaroszewicz">Wzbogaceniu i upowszechnieniu uległy różne formy wypoczynku, turystyki i sportu. Wydatki bieżące z budżetu państwa na rozwój usług socjalno-bytowych wzrosły bez mała o 8%.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PiotrJaroszewicz">W roku 1977 nastąpił więc dalszy aktywny rozwój kraju. Zasługuje to na podkreślenie tym więcej, że dokonaliśmy tego w skomplikowanych warunkach.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PiotrJaroszewicz">Niepomyślne w ostatnich 4 latach warunki klimatyczne obniżyły rezultaty ogromnych nakładów państwa i trudu naszych rodników. Szczególnie niekorzystny był rok 1977, który przyniósł słabe zbiory zbóż i ziemniaków, a także roślin oleistych i owoców. Również w burakach cukrowych i warzywach, których zebraliśmy nieco więcej niż w roku poprzednim, nie osiągnęliśmy zaplanowanych wielkości. Przykładowo — ubytki w ziemniakach, łącznie ze stratami w przechowalnictwie według wstępnych szacunków wyniosły ok. 8 min ton. W konsekwencji wartość produkcji końcowej brutto rolnictwa była o ponad 20 mld zł niższa od założeń planu. Łącznie zaś z nie wytworzoną z tego tytułu produkcją w przemyśle spożywczym utraciliśmy w stosunku do planu produkcję wartości blisko 50 mld zł. W ubiegły rok weszliśmy ze zmniejszonym pogłowiem trzody chlewnej o 2,5 min sztuk, a bydła o 400 tys. sztuk. Dążąc do odrobienia ubytków w hodowli, musieliśmy wobec trudnej sytuacji w produkcji roślinnej wydatnie ponad założenia planu podnieść import zbóż i pasz. W trosce o lepsze zaopatrzenie ludności i w I połowie 1977 r. w okresie najtrudniejszym zakupiliśmy 140 tys. ton mięsa i tłuszczów kosztem około 150 mln dolarów.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#PiotrJaroszewicz">Dokonany w roku gospodarczym 1977/78 zakup 9 mln ton zbóż i pasz ,z importu pochłonął kwotę ponad 1 mld dolarów. Jest to kwota przewyższająca roczną wartość węgla, jaki eksportujemy do krajów kapitalistycznych. Tak duży wydatek ograniczył naszą zdolność importu wielu potrzebnych gospodarce surowców, materiałów i towarów, w tym towarów rynkowych, co z kolei czyniło koniecznym stosowanie drastycznych nieraz przesunięć bądź zmian w zaspokajaniu potrzeb oraz powodowało różne trudności w zaopatrzeniu gospodarki i rynku.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#PiotrJaroszewicz">Trzeba było ograniczyć lub nawet całkowicie zrezygnować z eksportu wielu tradycyjnych artykułów rolnych. W rezultacie nasze dodatnie saldo obrotów artykułami rolno-spożywczymi zmieniło się na ujemne, sięgając w 1977 r. kwoty ponad 700 mln dolarów.</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#PiotrJaroszewicz">Import zbóż i pasz pozwolił zwiększyć dla rolników dostawy pasz z zasobów państwowych. Ostatnio podjęta została decyzja o dalszym podniesieniu cen skupu trzody chlewnej i bydła. Zwiększy to w roku bieżącym przychody rolnictwa o 6 mld zł, a w 1979 r. — o prawie 13 mld zł. Żywimy przekonanie, iż przedsięwzięcia te będą sprzyjać rozwijaniu hodowli i niezbędnym w gospodarce indywidualnej i uspołecznionej inwestycjom.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#PiotrJaroszewicz">Zasadniczą sprawą w rolnictwie jest zwiększenie produkcji zbóż i pasz. Rozwoju produkcji zwierzęcej nie możemy bowiem uzależniać w stopniu takim jak dotychczas od importu. Rolnictwo musi nasilić działania produkcyjne i lepiej wykorzystywać swoje poważne jeszcze rezerwy. Aby to ułatwić, zwiększone będą m.in. dostawy nawozów mineralnych. Ostatnio na skutek trudności w przemyśle powstały w tej dziedzinie pewne zakłócenia. Są one intensywnie odrabiane. W pierwszym półroczu br. dostawy nawozów mineralnych wzrosły w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku o 6,6%, w tym nawozów azotowych — o 13%.</u> + <u xml:id="u-32.14" who="#PiotrJaroszewicz">Problemem szczególnej wagi jest nadal zagospodarowanie ziemi rolniczej. Znaczne obszary gruntów — jak wiadomo obywatelom posłom — nadal nie są jeszcze należycie wykorzystywane. Rząd przygotowuje kolejne przedsięwzięcia, które powinny sprzyjać polepszeniu gospodarki ziemią, skupianiu jej w rękach dobrych rolników indywidualnych, rozwijaniu gospodarstw uspołecznionych, a także zwiększaniu zainteresowania tych gospodarstw przejmowaniem i zagospodarowywaniem ziemi.</u> + <u xml:id="u-32.15" who="#PiotrJaroszewicz">Usilnie dążymy do zwiększenia liczby indywidualnych gospodarstw specjalistycznych, szczególnie tych, które zajmują się hodowlą. Obecnie — jak wykazały badania — chowu trzody chlewnej nie prowadzi bowiem zupełnie ok. 35%, a chowu krów — ok. 28% rolników indywidualnych. Jedna piąta rolników nie hoduje ani trzody chlewnej, ani bydła. Są to głównie gospodarstwa drobne, prowadzone przez ludzi, którzy pracują jednocześnie poza rolnictwem. Musimy starać się o to, aby przy pomocy różnych form kooperacji i współdziałania produkcyjnego, a również społeczno-politycznego oddziaływania istniejące w tych gospodarstwach budynki i pomieszczenia inwentarskie były właściwie wykorzystane. Konieczne jest także rozwijanie i upowszechnianie skutecznych metod konserwacji pasz, zapobiegających stratom, a także eliminowanie stosowanego jeszcze w wielu gospodarstwach, przestarzałego i mało efektywnego skarmiania pasz treściwych. Wysiłki rolnictwa wspomaga i będzie wspomagać coraz wydatniej cała gospodarka. W tym celu konsekwentnie wcielamy w życie programy ustalone zgodnie z uchwałami XI Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-32.16" who="#PiotrJaroszewicz">W sytuacji niełatwej, kiedy w rolnictwie skumulowały się skutki niepomyślnych warunków klimatycznych, a i rok obecny również nie jest łatwy, liczymy szczególnie na aktywność rolników i pracowników rolnictwa, na ich inicjatywę i poczucie odpowiedzialności Nigdy dotąd nie zawiedliśmy się na ludziach rolniczego trudu, znanych z gospodarności i patriotycznego stosunku do potrzeb ludowej ojczyzny. Jesteśmy przekonani, że wzmożony wysiłek produkcyjny rolnictwa przyniesie dobre owoce w postaci lepszego zaspokojenia potrzeb społeczeństwa i gospodarki.</u> + <u xml:id="u-32.17" who="#PiotrJaroszewicz">Obecnie chodzi o to, aby w rozpoczynających się, niebywale spiętrzonych żniwach i w całej spiętrzonej kampanii zbiorów i siewów jesiennych znalazła pełne odzwierciedlenie obywatelska postawa rolników, pracowników obsługi rolnictwa i wszystkich, którzy dla niego pracują i tych, którzy mogą mu pomóc.</u> + <u xml:id="u-32.18" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W 1977 roku narastały trudności w naszej wymianie handlowej z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi. Na Zachodzie bowiem toruje sobie drogę koncepcja będąca zaprzeczeniem dążeń do liberalizacji światowej wymiany towarowej. Szeroko stosowane są ograniczenia o charakterze protekcjonizmu państwowego, które, jak się ocenia — obejmują obecnie ok. 40% obrotów handlu światowego.</u> + <u xml:id="u-32.19" who="#PiotrJaroszewicz">Polska, aczkolwiek korzysta w stosunkach handlowych z większością krajów Zachodu z klauzuli największego uprzywilejowania, odczuwa dotkliwie konsekwencje wspomnianych ograniczeń. Oceniamy, że w ubiegłym roku obciążenia celne naszego eksportu do krajów kapitalistycznych wyniosły ponad 210 min dolarów. Ponadto wprowadzane są niejednokrotnie bariery pozataryfowe, które dodatkowo i najbardziej niespodziewanie ograniczają dostęp polskim towarom na rynki zachodnie. Pogorszyła się też relacja cen w naszym eksporcie i imporcie. Wywołane tym ubytki szacuje się w latach 1976—1978 na około 330 mln dolarów.</u> + <u xml:id="u-32.20" who="#PiotrJaroszewicz">Pomimo znacznie pogorszonych warunków, kraj nasz zapewnia rzetelną spłatę przypadających na obecne lata rat kredytów, które zostały zaciągnięte na rozbudowę i modernizację gospodarki, a także na zakup zbóż, pasz i mięsa. Jesteśmy jednak zmuszeni racjonalizować import z rozwiniętych krajów zachodnich. Nie maimy bowiem możliwości coraz szerszego powiększania importu dóbr inwestycyjnych i innych wyrobów przemysłowych z krajów Zachodu w sytuacji, kiedy naszym towarom ogranicza się dostęp na te rynki. Nigdy nie ukrywaliśmy przed krajami zachodnimi, że importujemy ich nowoczesną technikę również po to, aby zwiększyć swoje zdolności eksportowe i spłacać zaciągnięte kredyty produkcją ze zbudowanych obiektów. Główne nasze zadanie w stosunkach handlowych z zagranicą polega obecnie na wzroście eksportu. Pomimo napotykanych trudności i nieosiągnięcia planowanego poziomu, dynamika naszego wywozu do krajów kapitalistycznych była w 1977 roku wysoka i wynosiła ponad 9%. Dzięki temu, a także w następstwie wytrwałego racjonalizowania importu, ujemne saldo naszych obrotów towarowych z tymi krajami obniżyło się w ubiegłym roku — w porównaniu z rokiem 1976 znacznie, bo o jedną trzecią. Proces umacniania zewnętrznej równowagi gospodarczej kraju przybrał więc na sile.</u> + <u xml:id="u-32.21" who="#PiotrJaroszewicz">Zasadnicze znaczenie mają dla nas obroty ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi, stanowiące obecnie ponad połowę obrotów polskiego handlu zagranicznego. Wzrastały one w 1977 roku w wysokim tempie, a ich struktura uległa korzystnym przemianom.</u> + <u xml:id="u-32.22" who="#PiotrJaroszewicz">Niedawna XXXII Sesja Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej była kolejnym ważnym krokiem na drodze pogłębiania powiązań integracyjnych. Szczególne znaczenie mają wspólne poczynania, które zmierzają do lepszego zaspokojenia potrzeb krajów RWPG w dziedzinie paliw, surowców i materiałów do produkcji. Dla przykładu: kończąca się w tym roku budowa gazociągu — „Sojuz” ułatwi transport gazu ziemnego do większości europejskich krajów RWPG, w tym i do Polski w ilości 2,8 mld m^3^ rocznie. Do tego wielkiego wspólnego przedsięwzięcia inwestycyjnego wnieśliśmy liczący się wkład.</u> + <u xml:id="u-32.23" who="#PiotrJaroszewicz">W roku bieżącym zakończona zostanie także budowa linii przesyłowej najwyższego napięcia, łączącej Związek Radziecki z połączonym systemem energetycznym pozostałych krajów członkowskich RWPG. Dzięki zespolonemu wysiłkowi zwiększa się w Związku Radzieckim produkcja surowców dla hutnictwa żelaza na potrzeby krajów RWPG.</u> + <u xml:id="u-32.24" who="#PiotrJaroszewicz">Oto niektóre tylko rezultaty wspólnej działalności krajów socjalistycznych. Trwają prace nad perspektywicznym, sięgającym 1990 roku, programem współpracy w dziedzinie energetyki, paliw i surowców, rolnictwa, przemysłu spożywczego oraz przemysłu maszynowego i przemysłu wyrobów rynkowych. Objęte tym programem przedsięwzięcia służyć będą coraz pełniejszemu zaspokajaniu potrzeb gospodarki i ludności krajów członkowskich.</u> + <u xml:id="u-32.25" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Uwarunkowania, o których mówiłem, miały istotny wpływ na zaopatrzenie gospodarki w surowce i materiały, w półprodukty, części i podzespoły. W 1977 roku poważna część przedsiębiorstw odczuwała braki w zaopatrzeniu. Szczególnie dotkliwy był deficyt produktów chemicznych. Nie mogliśmy sobie jednak pozwolić na wyrównanie wszystkich powstałych w zaopatrzeniu niedoborów importem z krajów kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-32.26" who="#PiotrJaroszewicz">Dążymy do optymalnego wykorzystania krajowej bazy paliwowo-energetycznej i surowcowej. Prowadzimy w tym celu poważne przedsięwzięcia inwestycyjne. Wkładany w nie wysiłek jest nieodzowny dla zaspokojenia potrzeb doraźnych, jak również dla umocnienia fundamentów długofalowego rozwoju naszego kraju. Budowa Huty — „Katowice”, Rybnickiego Zagłębia Węgla Koksującego, lubelskiego zagłębia węglowego, zagłębia węgla brunatnego i energetyki w Bełchatowie, rozbudowa nowych obiektów zagłębia miedziowego, budowa nowych zakładów energetycznych, chemicznych i innych obiektów — to niełatwy, ale konieczny obowiązek naszego pokolenia wobec teraźniejszości i wobec przyszłości.</u> + <u xml:id="u-32.27" who="#PiotrJaroszewicz">Staramy się racjonalnie gospodarować posiadanymi paliwami, energią i surowcami. Wzmacniamy w tej mierze odpowiedzialność resortów i zjednoczeń. Widzimy też na tym odcinku jeszcze bardzo poważne braki. W obniżaniu materiałochłonności rozwoju gospodarki, w oszczędzaniu paliw i energii, surowców i materiałów, we wdrażaniu materiałooszczędnych konstrukcji i technologii widzimy najwyższej rangi problem i ważne zadanie dla konferencji samorządu robotniczego, dla wszystkich ogniw gospodarki, nauki i techniki.</u> + <u xml:id="u-32.28" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Kształtujemy proces inwestycyjny w gospodarce w rozmiarach odpowiadających możliwościom kraju. Udział inwestycji w dochodzie narodowym wydatnie zmalał.</u> + <u xml:id="u-32.29" who="#PiotrJaroszewicz">Wysiłek i środki koncentrowaliśmy na inwestycjach kończonych, które mogą szybko podjąć produkcję. Rozwijaliśmy też proces modernizacji i odnawiania trwałego majątku narodowego i tworzyliśmy po temu korzystne warunki. Wzrósł udział inwestycji modernizacyjnych w ogólnych nakładach na przemysł.</u> + <u xml:id="u-32.30" who="#PiotrJaroszewicz">Poważne środki skupiliśmy w dziedzinach decydujących o realizacji programu społecznego i fundamentach ekonomiki kraju, przede wszystkim na budownictwie mieszkaniowym, gospodarce żywnościowej, produkcji dla potrzeb rynku oraz przedsięwzięciach surowcowo-energetycznych i transportowych.</u> + <u xml:id="u-32.31" who="#PiotrJaroszewicz">Zabiegamy również o to, aby i pozostałe obiekty były realizowane zgodnie z planem. Równie ważne dla społeczeństwa są bowiem inwestycje w służbie zdrowia, w oświacie, w handlu i usługach. Sprawy terminowości i jakości wykonania tych inwestycji otoczymy szczególną troską władz terenowych, a także będziemy ze wszech miar wspierać ich realizację.</u> + <u xml:id="u-32.32" who="#PiotrJaroszewicz">Podjęliśmy wiele przedsięwzięć, które mają na celu poprawę efektywności i dyscypliny inwestowania, terminowe przekazywanie inwestycji do użytku i dochodzenie do planowanych zdolności produkcyjnych, a także przeciwdziałanie przekraczaniu kosztów budowy.</u> + <u xml:id="u-32.33" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególną uwagę poświęcamy sprawnej realizacji inwestycji w energetyce. Nastąpiła tam znaczna poprawa, a także w transporcie, zwłaszcza w transporcie kolejowym.</u> + <u xml:id="u-32.34" who="#PiotrJaroszewicz">Oceniając szybkie tempo inwestowania w latach 1971—1976 częściowo w oparciu o kredyty — i związane z tym wysokie zaangażowanie inwestycyjne, warto sobie uświadomić, że była to można by powiedzieć niepowtarzalna szansa, którą wykorzystaliśmy dla rozwoju kraju. Gdybyśmy tej szansy w latach 1971— 1976 nie wykorzystali, kraj nasz znajdowałby się dziś na innym poziomie rozwoju i znacznie trudniej byłoby nam przeciwstawić się obecnie złożonym uwarunkowaniom i realizować nasze cele społeczne.</u> + <u xml:id="u-32.35" who="#PiotrJaroszewicz">Oceniając zakres rzeczowy realizacji inwestycji w 1977 r., należy brać pod uwagę, że część zadań inwestycyjnych świadomie realizowaliśmy wolniej po to, ażeby móc przyspieszyć i rozszerzyć rozmiary inwestycji w podstawowych kierunkach.</u> + <u xml:id="u-32.36" who="#PiotrJaroszewicz">Jest chyba rzeczą zrozumiałą, że powiększając nakłady na te działy gospodarki, które uznaliśmy za szczególnie doniosłe, nie zwiększając udziału inwestycji w dochodzie narodowym — nie mogliśmy równocześnie w uprzednio ustalonych terminach zrealizować zadań w innych dziedzinach i to tym bardziej, że niektóre z nich bez żadnej szkody mogą po prostu trochę poczekać. Musiało więc to wpłynąć w określony sposób na wielkość i stopień rzeczowej realizacji planu w 1977 r., o czym mówili niektórzy obywatele posłowie.</u> + <u xml:id="u-32.37" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Systematycznie wzrasta udział produkcji kierowanej na rynek wewnętrzny i na eksport, przy jednoczesnym ograniczaniu produkcji dla celów inwestycyjnych. Jest to korzystna, strukturalna tendencja.</u> + <u xml:id="u-32.38" who="#PiotrJaroszewicz">Kluczowe znaczenie mają wszelkie działania służące poprawie efektywności gospodarowania. Robimy w tym kierunku wiele, nie robimy wszystkiego. Postęp uzyskany w 1977 roku nie był jednak zadowalający. W przemyśle osiągnięto bowiem zaledwie 1-procentową obniżkę kosztów w stosunku do 1,5-procentowej, założonej w planie. W budownictwie zamiast planowanej obniżki o 0,7% nastąpił wzrost kosztów o 0,4%.</u> + <u xml:id="u-32.39" who="#PiotrJaroszewicz">Obniżanie kosztów produkcji niezmiennie pozostaje w centrum uwagi wszystkich zainteresowanych ogniw gospodarczych i administracji. Konieczne jest też skuteczne przeciwdziałanie naruszaniu relacji pomiędzy wzrostem płac a wzrostem produkcji i wydajności pracy. Kluczową sprawą jest przyspieszenie poprawy jakości produkcji, gdyż postęp jest tu ciągle jeszcze niewystarczający.</u> + <u xml:id="u-32.40" who="#PiotrJaroszewicz">Wielką wagę przywiązujemy do postępu naukowo-technicznego. Stworzyliśmy ludziom nauki i techniki sprzyjające warunki rozwoju w wykonywaniu ich pracy. Intensywnie kształcimy kadry i rozbudowujemy potencjał szkół wyższych i instytutów naukowo-badawczych. Modernizacja przemysłu rozszerza znacznie zapotrzebowanie i chłonność na innowacje, tworzy coraz lepsze warunki dla wykorzystania rosnącego potencjału intelektualnego i materialnego, jakim dysponują nasza naukami technika. Z uchwał XII Plenum KC partii wynika dla Rządu wiele zobowiązań. Program ich realizacji zostanie przedstawiony Wysokiej Izbie jesienią.</u> + <u xml:id="u-32.41" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W 1977 roku budżet państwa został zrealizowany pomyślnie. Plan dochodów budżetowych wykonano z nadwyżką, o czym zadecydowały wzrastające wpłaty gospodarki uspołecznionej. Stanowiły one ponad 95% ogólnych dochodów budżetu. Pomyślnie zrealizowano również wpływy z tytułu podatków i opłat od gospodarki nie uspołecznionej i od ludności. Jeśli chodzi o wydatki, to środki budżetowe przeznaczyliśmy między innymi na dopłaty do gospodarki żywnościowej w wysokości ponad 250 mld zł, w tym na dopłaty do cen detalicznych żywności — 116 mld zł, na obronę i bezpieczeństwo kraju, na gospodarkę komunalną, a także na gospodarkę komunalno-mieszkaniową, na wzrost świadczeń społecznych, sferę usług socjalnych i na rozwój kultury. Zapewniając te priorytety stosowaliśmy jednocześnie zasadę wzmożonej oszczędności w wydatkowaniu środków budżetowych na utrzymanie administracji.</u> + <u xml:id="u-32.42" who="#PiotrJaroszewicz">Zgadzam się z redaktorem naczelnym — „Trybuny Ludu”, że administracja może pomyśleć o oszczędnościach papieru. Trudno mi będzie jednak przekonać przemysł, aby przystąpił do ograniczenia 'opakowań i ich zużycia, ponieważ mamy tu — jak wielu Obywateli Posłów wie — sporo hamulców na drodze przekazywania towarów z przemysłu na rynek z powodu braku opakowań, między innymi i papierowych. Sprawę jednakże dokładnie rozważymy.</u> + <u xml:id="u-32.43" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Omawiając wyniki minionego roku, muszę jednocześnie podkreślić fakty, które nie mogły pozostać bez wpływu na start do zadań tegorocznych. Otóż w rok 1978 weszliśmy ze znacznymi obciążeniami w bilansie płatniczym i ze zmniejszonym stanem zapasów niektórych surowców i materiałów, szczególnie np. w przemyśle lekkim. Na konsekwencje tych zjawisk nałożyły się kłopoty, jakie w I kwartale br. wystąpiły w energetyce i transporcie. W całym I półroczu utrzymywał się wysoki ponadplanowy wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną i cieplną. Głównym tego powodem było długotrwałe, trwające do połowy maja utrzymywanie się niskich temperatur i w związku z tym znaczne przedłużanie okresu grzewczego. Był to nie znany dotychczas, najdłuższy okres grzewczy na przestrzeni ostatnich lat.</u> + <u xml:id="u-32.44" who="#PiotrJaroszewicz">Sytuacja ta sprawiła, że dodatkowe, ponadplanowe zużycie węgla na produkcję energii elektrycznej i cieplnej wyniosło prawie półtora miliona ton. Wobec spadku zapasów węgla stawia to ostro sprawę oszczędzania węgla i energii w całej gospodarce, w ciągu całego roku, w lecie, jesienią i zimą.</u> + <u xml:id="u-32.45" who="#PiotrJaroszewicz">Biorąc pod uwagę te okoliczności, wyniki realizacji zadań w I półroczu br. są pozytywne. W stosunku do I półrocza 1976 r. wartość produkcji przemysłowej wzrosła o 6,2%. Skup żywca zwiększył się o 10%. Globalne przychody pieniężne ludności o 9%. Sprzedaż detaliczna towarów prawie o 8%. Wzrósł eksport, obniżył się import.</u> + <u xml:id="u-32.46" who="#PiotrJaroszewicz">Niepokoi nas niewykonanie półrocznych zadań na pewnych ważnych odcinkach. Dotyczy to m.in. produkcji niektórych ważnych surowców i materiałów oraz towarów rynkowych, o czym była mowa. Na Krajowej Naradzie Przedstawicieli Samorządu Robotniczego zadania dotyczące odrobienia opóźnień, zwłaszcza w produkcji towarów rynkowych i eksportowych, zostały postawione w centrum uwagi kadry gospodarczej i organizacji partyjnych, samorządów i załóg.</u> + <u xml:id="u-32.47" who="#PiotrJaroszewicz">Możemy stwierdzić z pełnym uznaniem, że odbywające się powszechnie konferencje samorządów robotniczych odpowiadają na apel towarzysza Edwarda Gierka właściwie ukierunkowanymi i owocnymi działaniami.</u> + <u xml:id="u-32.48" who="#PiotrJaroszewicz">Została wytworzona korzystna atmosfera społeczno-polityczna, pobudzono aktywność społeczną, podjęte zostały środki w dziedzinie zaopatrzenia. Czynniki te tworzą w kompleksie warunki do wykonania zadań planu za cały 1978 rok.</u> + <u xml:id="u-32.49" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Zgodnie z linią programową VII Zjazdu partii, uznaną za wspólną przez sojusznicze Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Demokratyczne i miliony bezpartyjnych — konsekwentnie kroczymy, pomimo piętrzących się trudności, drogą zgodną z istotą polityki społeczno-gospodarczej lat siedemdziesiątych, drogą jedynie słuszną, choć znacznie bardziej skomplikowaną. Kształtując tempo wzrostu produkcji przemysłu, skalę inwestowania w sposób dostosowany do realnych możliwości gospodarki, przegrupowujemy dalej siły i środki w taki sposób, aby zapewnić możliwie optymalną realizację głównych /zadań rozwoju kraju i urzeczywistnić program społeczny.</u> + <u xml:id="u-32.50" who="#PiotrJaroszewicz">Przegrupowanie środków na te cele objęło w 1977 r. i 1978 r. nakłady inwestycyjne sięgające kwoty 100 mld zł. Posunięcia takie do łatwych nie należą. Wymagają bowiem stałego czuwania, aby globalne nakłady inwestycyjne nie przekroczyły założonego poziomu. Nie ukrywamy, że niejednokrotnie wiąże się z tym konieczność przesunięcia w czasie szeregu poważnych inwestycji w sferze nie objętej priorytetem. Jest to jednak nieuchronna i obiektywna konieczność, podyktowana aktualną sytuacją na froncie inwestycyjnym. Nie wszędzie i nie od razu wystąpiło zrozumienie tej sprawy. Były też i potknięcia, które korygowaliśmy w toku tej niełatwej pracy.</u> + <u xml:id="u-32.51" who="#PiotrJaroszewicz">Przegrupowanie środków dotyczyło także sfery produkcji, handlu zagranicznego, zatrudnienia i płac. Dzięki temu podstawowe cele społeczne są realizowane, a w niektórych dziedzinach nawet przyspieszane w stosunku do założeń planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-32.52" who="#PiotrJaroszewicz">Suma pieniężnych świadczeń społecznych państwa na rzecz ludności wzrosła w pierwszym półroczu, w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego, o blisko 20%. Jest to istotne przyspieszenie w stosunku do tempa wzrostu produkcji materialnej. W bieżącym roku świadczenia społeczne osiągną poziom przewidziany na ostatni rok planu 5-Ietniego. Podjęliśmy nowe, ważne decyzje rozszerzające krąg osób uprawnionych do korzystania ze świadczeń socjalnych państwa.</u> + <u xml:id="u-32.53" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególną opieką otaczamy weteranów pracy i rodziny wielodzietne. Rozszerzamy opiekę nad matką i dzieckiem. W I półroczu br. wypłaty rent i emerytur wyniosły prawie 53 mld zł, tzn. — były o ponad 10 mld zł wyższe niż przed rokiem. Przeciętna renta i emerytura wyniosła w I półroczu br. około 2 200 zł i wzrosła z górą o 18%. W rezultacie uległa znacznej poprawie relacja średniej emerytury do średniej płacy.</u> + <u xml:id="u-32.54" who="#PiotrJaroszewicz">Dzięki dokonanej z dniem 1 maja br. kolejnej podwyżce płac minimalnych poprawiła się ich relacja do płac przeciętnych. Podnosząc przychody pieniężne ludności, z niesłabnącą uwagą i troską traktujemy sprawę odpowiedniego zwiększania podaży towarów i usług.</u> + <u xml:id="u-32.55" who="#PiotrJaroszewicz">Przedmiotem codziennego zainteresowania Rządu są sprawy budownictwa mieszkaniowego. Weszliśmy w okres stopniowej, ale coraz wyraźniejszej poprawy warunków mieszkaniowych ludności. Potrzeby są jednak nadal ogromne.</u> + <u xml:id="u-32.56" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd skupia uwagę na likwidacji powstałych w tej dziedzinie opóźnień i zaległości oraz na tworzeniu podstaw do realizacji sukcesywnie rosnących zadań w latach następnych. Świadczy o tym dodatkowe przeznaczenie w roku 1977 na budownictwo mieszkaniowe i zbrojenie terenów 7 mld zł, a wraz z tym wzmocnienie potencjału przedsiębiorstw wykonawczych i dalszy rozwój potencjału budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-32.57" who="#PiotrJaroszewicz">Podjęte działania przyniosły już pierwsze rezultaty. W pierwszym półroczu br. oddano do użytku znacznie więcej mieszkań niż w tym samym okresie roku ubiegłego, mimo iż odrabialiśmy opóźnienia z 1977 r. Łącznie ich powierzchnia użytkowa wzrosła w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego o przeszło 20%. O konsekwentnej realizacji programu mieszkaniowego świadczy też kolejny, 14-procentowy wzrost nakładów na gospodarkę komunalną.</u> + <u xml:id="u-32.58" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Dzięki prowadzonej od 1971 roku polityce, która łączy w jedno dynamiczny rozwój kraju z poprawą warunków życia społeczeństwa, w ojczyźnie naszej nastąpiły zasadnicze i pozytywne przeobrażenia.</u> + <u xml:id="u-32.59" who="#PiotrJaroszewicz">Rozwinęliśmy i unowocześniliśmy potencjał ekonomiczny Polski, zwiększyliśmy zdolności produkcyjne przemysłu, transportu, budownictwa i pozostałych działów gospodarki. Zapewniamy naukę ogółowi dzieci i młodzieży, pracę — wszystkim dorosłym, coraz lepszą opiekę weteranom pracy.</u> + <u xml:id="u-32.60" who="#PiotrJaroszewicz">Realizujemy wielkie przedsięwzięcia inwestycyjne, tworząc podstawy do pomyślnego rozwoju Polski dziś i w przyszłości. Konsekwentnie realizowany jest program budownictwa mieszkaniowego. Prowadzimy na coraz szerszą skalę techniczną rekonstrukcję rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-32.61" who="#PiotrJaroszewicz">Trwają przygotowania do reformy systemu edukacji narodowej. W obecnej fazie prace koncentrują się na upowszechnianiu wychowania przedszkolnego, rozbudowie sieci zbiorczych szkół gminnych i doskonaleniu kadr nauczycielskich.</u> + <u xml:id="u-32.62" who="#PiotrJaroszewicz">Do ważnych osiągnięć dodać należy dalsze umocnienie siły obronnej naszego kraju, ładu, dyscypliny, porządku publicznego i dalsze umacnianie socjalistycznej praworządności. Zawdzięczamy to naszym ludowym siłom zbrojnym, których chlubny jubileusz 35-lecia powołania i działalności obchodzić będziemy w roku bieżącym. Zawdzięczamy to oddanym sprawie ludowej ojczyzny organom Milicji Obywatelskiej, służbie bezpieczeństwa i wymiaru sprawiedliwości. Również dzięki naszej polityce zagranicznej wzrosła rola i znaczenie Polski na arenie międzynarodowej. Ugruntowaliśmy pozycję naszego kraju jako trwałego rzecznika pokoju i walki o jego utrwalenie, jako aktywnego realizatora postanowień helsińskiej konferencji.</u> + <u xml:id="u-32.63" who="#PiotrJaroszewicz">W ciągu ostatnich 7 lat nasz dochód narodowy wytworzony zwiększył się o około 80%. Sprzedaż produkcji i usług przemysłu uspołecznionego wzrosła ponad dwukrotnie. Produkcja rolna — mimo skutków czterech kolejnych niepomyślnych dla niej lat — zwiększyła się o około 18%.</u> + <u xml:id="u-32.64" who="#PiotrJaroszewicz">Majątek trwały w gospodarce narodowej jest obecnie w stosunku do 1970 roku większy o 53%, w tym wartość produkcyjnych środków trwałych — o 77%.</u> + <u xml:id="u-32.65" who="#PiotrJaroszewicz">Fundusz spożycia w przeliczeniu na jednego mieszkańca wzrósł o 65%, a płaca realna zwiększyła się o 50%. Wydatki bieżące budżetu państwa na urządzenia socjalno-kulturalne wzrosły ponad dwukrotnie.</u> + <u xml:id="u-32.66" who="#PiotrJaroszewicz">Pogłębiliśmy i umocniliśmy nasze stosunki gospodarcze z zagranicą. Znacznie szerzej włączyliśmy się do międzynarodowej wymiany gospodarczej. Dokonaliśmy poważnego kroku naprzód w rozwijaniu socjalistycznego podziału pracy i integracji gospodarczej. Wzrósł autorytet i pozycja Polski na arenie międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-32.67" who="#PiotrJaroszewicz">Nasz potencjał gospodarczy jest dziś znacznie większy niż na początku bieżącej dekady. Reprezentuje on nową, wyższą jakość. Dzięki temu możemy przezwyciężać trudności, jakie napotykamy na drodze naszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-32.68" who="#PiotrJaroszewicz">Przyznane w roku bieżącym nagrody państwowe w dziedzinie nauki, techniki, kultury i sztuki licznemu gronu twórców dzieł szczególnie wartościowych dla naszego kraju są również dowodem wielostronnej, bardzo różnorodnej i bogatej w treści poznawcze i artystyczne twórczości we wszystkich działach naszego życia społeczno-gospodarczego i kulturalnego, którą szczególną opieką otacza nasza partia i władze państwowe. W bilansach dokonywanych z okazji 34 rocznicy narodzin Polski Ludowej — świadomi swoich możliwości i obowiązków — z optymizmem patrzymy w przyszłość, widzimy pełną realność osiągnięcia celów, jakie partia postawiła przed naszym narodem. Za główny obowiązek uważamy podnoszenie jakości pracy na wszystkich szczeblach i stanowiskach, rozwijanie inicjatywy społeczno-produkcyjnej, oszczędne gospodarowanie środkami produkcji, wnoszenie przez każdą Polkę i każdego Polaka rosnącego wkładu w realizację programu VII Zjazdu partii, w budowę siły socjalistycznej Polski i pomyślności jej obywateli.</u> + <u xml:id="u-32.69" who="#PiotrJaroszewicz">Podstawowe znaczenie dla osiągnięcia tych celów będzie miało — co podkreślono na Krajowej Naradzie Przedstawicieli Samorządu Robotniczego — pełne wykonanie planu bieżącego roku. — „Obecnie — powiedział na tej naradzie towarzysz Edward Gierek — sprawą najważniejszą, decydującą staje się realizacja zadań, jakie wspólnie wytyczyliśmy. Na tym musimy skupić całą uwagę, skoncentrować wszystkie siły i środki”.</u> + <u xml:id="u-32.70" who="#PiotrJaroszewicz">Jest to obecnie podstawowe zadanie Rządu, wszystkich jego ogniw i całej administracji, główny przedmiot naszej bieżącej działalności.</u> + <u xml:id="u-32.71" who="#PiotrJaroszewicz">Dziękuję Wam, Obywatele Posłowie, za uwagę.</u> + <u xml:id="u-32.72" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proponowany przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów projekt uchwały w sprawie zatwierdzenia sprawozdań Rządu z wykonania planu i budżetu w 1977 r. — jest Obywatelom Posłom przedstawiony w sprawozdaniu Komisji (druk nr 91).</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm zatwierdzał jednomyślnie sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego w 1977 r. oraz budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1977 r.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — po rozpatrzeniu sprawozdań Rządu z wykonania planu i budżetu za rok 1977 — przedstawiła wniosek w przedmiocie absolutorium dla Rządu (druk nr 92).</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Komisja, podkreślając potrzebę dalszych konsekwentnych działań zmierzających zwłaszcza do poprawy sytuacji rynkowej i umocnienia równowagi ekonomicznej stwierdza, że działalność Rządu w 1977 r. była zgodna z uchwałą o narodowym planie społeczno-gospodarczym i ustawą budżetową na rok 1977. Komisja wnosi, aby Wysoki Sejm podjął następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej udziela Rządowi absolutorium za okres od 1 stycznia 1977 r. do 31 grudnia 1977 r.” Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie przyjął proponowaną uchwałę, a tym samym udzielił Rządowi absolutorium za 1977 r.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji: Nauki i Postępu Technicznego, Obrony Narodowej oraz Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości o rządowych projektach ustaw:</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">1) o ustanowieniu tytułu honorowego „Lotnik Kosmonauta Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” (druki nr 93 i 95), 2) o ustanowieniu tytułu honorowego — „Zasłużony Pilot Wojskowy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” (druki nr 94 i 96).</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Zdzisław Grudzień.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#PoselZdzislawGrudzien">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji: Obrony Narodowej, Nauki i Postępu Technicznego oraz Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości mam zaszczyt przedstawić Wysokiemu Sejmowi sprawozdanie o rządowych projektach ustaw:</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#PoselZdzislawGrudzien">— o ustanowieniu tytułu honorowego — „Lotnik Kosmonauta Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” oraz — o ustanowieniu tytułu honorowego — „Zasłużony Pilot Wojskowy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#PoselZdzislawGrudzien">W dniach od 27 czerwca do 5 lipca całe nasze społeczeństwo z głębokim wzruszeniem, a jednocześnie z wielką dumą śledziło i przeżywało lot pierwszego polskiego kosmonauty. W powszechnej opinii lot ten stał się wydarzeniem historycznym. W ramach wspólnego, wielostronnego programu — „Interkosmos” na pokładzie orbitalnego kompleksu naukowego — „Salut-6” — — „Sojuz-30” odpowiedzialne zadanie wykonała radziecko-polska załoga w składzie: dowódca — dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego, radziecki lotnik-kosmonauta, dziś już generał major Piotr Klimuk i Polak, oficer ludowego Wojska Polskiego mjr dypl. polot Mirosław Hermaszewski.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#PoselZdzislawGrudzien">Wspólny lot kosmiczny, zapowiedziany na XII Plenum KC PZPR przez I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka, stał się rzeczywistością i zakończył się pełnym sukcesem.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#PoselZdzislawGrudzien">Historyczną doniosłość tego faktu, stanowiącego szczególnie dobitny symbol polsko-radzieckiej przyjaźni, podkreśliła Rada Najwyższa ZSRR, nadając naszemu kosmonaucie zaszczytny tytuł Bohatera Związku Radzieckiego, Order Lenina i medal Złotej Gwiazdy. Sekretarz Generalny Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR towarzysz Leonid Breżniew gratulując mu tych wysokich odznaczeń, powiedział między innymi: — „Syn Ojczyzny Kopernika przebywał w Kosmosie. Można być z tego dumnym”. Całe nasze społeczeństwo przyjęło tę wypowiedź z wielką satysfakcją.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#PoselZdzislawGrudzien">Jutro na forum Sejmu będziemy witać majora Mirosława Hermaszewskiego oraz jego kosmicznego dowódcę i współtowarzysza lotu generała majora Piotra Klimuka. Witać ich będziemy w przededniu 34 rocznicy Manifestu Lipcowego.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#PoselZdzislawGrudzien">Polska Ludowa rodziła się w ogniu wyzwoleńczej walki z hitlerowskim faszyzmem. Wolność wywalczona z największym poświęceniem i okupiona najwyższą ceną krwi radzieckich i polskich żołnierzy uzyskała niewzruszony fundament we władzy ludu pracującego — władzy, która zapoczątkowała i przeprowadziła w naszym kraju socjalistyczne przeobrażenia społeczno-ustrojowe. Dzięki dalekowzrocznej polityce partii klasy robotniczej uczyniliśmy z patriotyzmu naszego narodu wielką siłę motoryczną wszechstronnego rozwoju i postępu kraju, historycznego awansu Polski, budowy jej nowej, godnej pozycji w Europie i świecie.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#PoselZdzislawGrudzien">Nie ma takiego miejsca na mapie Polski, nie ma dziedziny życia społecznego, gospodarczego i politycznego, które nie uległyby głębokim przeobrażeniom w ciągu 34 lat budowy socjalizmu. Wszystkie przemiany zostały przyspieszone w ostatnich latach w rezultacie polityki partii proklamowanej przez VI Zjazd i rozwiniętej w uchwałach VII Zjazdu naszej partii.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#PoselZdzislawGrudzien">Osiągnięcia te są rezultatem ofiarnego wysiłku klasy robotniczej, ludzi pracy, całego narodu. Są one zarazem pięknym świadectwem internacjonalistycznej współpracy ze Związkiem Radzieckim. Dzięki temu od lat 10 Polska wraz z innymi krajami socjalistycznymi, w ramach programu — „Interkosmos”, uzyskają również możliwość współudziału w badaniach kosmicznych, będących jednym z wiodących kierunków współczesnego postępu naukowego i technicznego. Stwarza on możliwość wzbogacenia i zdynamizowania nauki polskiej, przyniesie w efekcie korzyści społeczno-gospodarcze, zapewnia współudział Polaków w opanowywaniu przez ludzkość przestrzeni kosmicznej.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#PoselZdzislawGrudzien">Wspólny polsko-radziecki lot kosmiczny uwieńczył dotychczasowe nasze współdziałanie w szeregu eksperymentach naukowo-badawczych i otworzył nowy etap udziału Polski w badaniach kosmosu.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#PoselZdzislawGrudzien">Wysoka Izbo! Przedłożony projekt ustawy o ustanowieniu tytułu honorowego „Lotnik Kosmonauta Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” ma na celu upamiętnienie tego historycznego wydarzenia, wyróżnienie pierwszego Polaka kosmonauty, jak również tych, którzy w przyszłości pójdą jego śladem. Ustanowienie tytułu honorowego o tak wysokiej randze świadczyć będzie o znaczeniu, jakie przypisujemy udziałowi Polski w lotach i badaniach kosmicznych. Tytuł ten stanowić będzie równocześnie dla kosmonauty nagrodę za osobisty wielostronny trud przygotowań do kosmicznej wyprawy; za prowadzone w kosmosie badania naukowe, za ogromny wysiłek psychofizyczny, za męstwo w czasie wykonywania lotu.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#PoselZdzislawGrudzien">Obywatele Posłowie! Nasz kraj ma wspaniałe siły zbrojne, dobrze wyposażone i wyszkolone, doskonale dowodzone, godne naszych najlepszych tradycji. Sprawy obrony kraju są zawsze w centrum uwagi kierownictwa partii, osobiście towarzysza Edwarda Gierka. W braterskim sojuszu z Armią Radziecką, z siłami państw Układu Warszawskiego Wojsko Polskie jest niezawodną strażą bezpieczeństwa w pokojowej pracy narodu.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#PoselZdzislawGrudzien">Doniosła tu jest misja polskich lotników.</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#PoselZdzislawGrudzien">Od nich wymaga się szczególnie wiele, tak pod względem kwalifikacji, jak i wartości ideowo-moralnych.</u> + <u xml:id="u-34.14" who="#PoselZdzislawGrudzien">W roku 35-lecia ludowego Wojska Polskiego dużą polityczną wymowę mieć będzie także ustanowienie honorowego tytułu — „Zasłużony Pilot Wojskowy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”. Nadawany on będzie przez Radę Państwa na wniosek Ministra Obrony Narodowej najbardziej zasłużonym i wytrawnym pilotom wojskowym, którzy w toku wieloletniej służby wnieśli szczególnie duży wkład w rozwój lotnictwa, w umacnianie jego gotowości bojowej i szkolenie kadr lotniczych, którzy posiadając wysokie kwalifikacje specjalistyczne przyczynili się osobiście do znaczących usprawnień technicznych lub organizacyjnych, wykazali wzorowe zdyscyplinowanie i szczególne walory polityczno-moralne.</u> + <u xml:id="u-34.15" who="#PoselZdzislawGrudzien">W intencji ustawy przyznawanie tego tytułu honorowego dla wybitnie zasłużonych pilotów wojskowych będzie wyrazem uznania za ich zawodowe mistrzostwo, efektywną służbę i wykonywanie wysoce odpowiedzialnych zadań obronnych.</u> + <u xml:id="u-34.16" who="#PoselZdzislawGrudzien">Projektowane ustawy upoważniają Radę Państwa do określenia wzorów odznak „Lotnik Kosmonauta Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” i — „Zasłużony Pilot Wojskowy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” jako zewnętrznych symboli tych tytułów honorowych. Rada Państwa określi także tryb przedstawiania wniosków o wyróżnienie tymi tytułami i wręczania odznak.</u> + <u xml:id="u-34.17" who="#PoselZdzislawGrudzien">Wysoka Izbo! Sejmowe Komisje Obrony Narodowej, Nauki i Postępu Technicznego oraz Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości rozpatrzyły wszechstronnie, uwzględniając również opinie sejmowej Komisji Prac Ustawodawczych przedstawione Wysokiej Izbie projekty ustaw o ustanowieniu tytułu honorowego — „Lotnik Kosmonauta Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” oraz o ustanowieniu tytułu honorowego „Zasłużony Pilot Wojskowy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + <u xml:id="u-34.18" who="#PoselZdzislawGrudzien">Powszechne jest uznanie społeczeństwa dla udziału Polski Ludowej w najbardziej ambitnych przedsięwzięciach naukowo-technicznych współczesnej doby, realizowanych obecnie na nowym, jakościowo wyższym etapie współdziałania w lotach kosmicznych. Celowe będzie uczczenie tego ważnego w historii socjalistycznej Polski wydarzenia i utrwalenia go w pamięci pokoleń oraz danie wyrazu wysokiej oceny ofiarności i wysiłku wybitnie zasłużonych pilotów wojskowych. Biorąc to pod uwagę, wnoszę w imieniu sejmowych Komisji Obrony Narodowej, Nauki i Postępu Technicznego oraz Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekty obu ustaw zgodnie z drukami sejmowymi nr 95 i 96.</u> + <u xml:id="u-34.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję obywatelowi posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ozy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie projektów ustaw?</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Możemy zatem przystąpić do głosowania.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ustanowieniu tytułu honorowego — „Lotnik Kosmonauta Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisje — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Również nikt.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ustanowieniu tytułu honorowego „Lotnik Kosmonauta Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do głosowania drugiej ustawy.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ustanowieniu tytułu honorowego — „Zasłużony Pilot Wojskowy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” w brzmieniu proponowanym przez Komisje, to jest bez poprawek — proszę podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Również nikt.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ustanowieniu tytułu honorowego „Zasłużony Pilot Wojskowy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Powołanie na stanowisko Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę przedstawić Wysokiemu Sejmowi wniosek o powołanie Zygmunta Najdowskiego na stanowisko Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#PiotrJaroszewicz">Zygmunt Najdowski urodził się w 1932 roku w Cerkwicy woj. bydgoskie w rodzinie inteligenckiej. Ukończył wyższe studia na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu i uzyskał dyplom magistra filologii polskiej.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#PiotrJaroszewicz">Po ukończeniu studiów w roku 1957 podjął pracę w szkolnictwie ogólnokształcącym w charakterze nauczyciela. W tym też roku został wybrany sekretarzem Zarządu Wojewódzkiego Związku Młodzieży Polskiej w Bydgoszczy, a następnie — I sekretarzem Komitetu Uczelnianego PZPR przy Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#PiotrJaroszewicz">W 1959 roku został powołany na stanowisko zastępcy kierownika Wydziału Propagandy w Komitecie Wojewódzkim PZPR w Bydgoszczy. W latach 1960—1964 był pracownikiem Komitetu Centralnego PZPR, a od 1964 do 1969 r. — wiceprzewodniczącym Zarządu Głównego ZMS.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#PiotrJaroszewicz">W latach 1970—1978 pracował w aparacie partyjnym PZPR na kierowniczych stanowiskach. Od 1973 r. pełnił funkcję sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Zielonej Górze, a od 1975 do 1978 był I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Toruniu.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#PiotrJaroszewicz">W czerwcu br. został powołany na dotychczas zajmowane stanowisko podsekretarza stanu — I zastępcy Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#PiotrJaroszewicz">Od VII Zjazdu partii jest członkiem Komitetu Centralnego PZPR. Poseł na Sejm PRL VII kadencji, członek sejmowej Komisji Nauki i Postępu Technicznego.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę Wysoka Sejm o zatwierdzenie przedłożonego wniosku. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionego przez Prezesa Rady Ministrów wniosku?</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przypominam, że zgodnie z art. 51 regulaminu — Sejm powołuje i odwołuje członków Rządu zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej proponuję podjęcie uchwały w sprawie powołania obywatela Zygmunta Najdowskiego na stanowisko Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — podjął uchwałę w sprawie powołania obywatela Zygmunta Najdowskiego na stanowisko Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych (druk nr 98).</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Odpowiednie propozycje Konwentu Seniorów w tej sprawie zostały Obywatelom Posłom doręczone.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeśli zatem nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja Konwentu Seniorów została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-37.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uważam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie zmian w składzie osobowym komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-37.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji Sejmu (druk nr 99).</u> + <u xml:id="u-37.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi propozycję podjęcia uchwały, zamieszczonej w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 99, a dotyczącej zamknięcia czwartej sesji Sejmu z dniem 21 lipca 1978 r.</u> + <u xml:id="u-37.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy są jakieś uwagi w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-37.22" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-37.23" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną przez Konwent Seniorów uchwałę.</u> + <u xml:id="u-37.24" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-37.25" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie zamknięcia czwartej sesji Sejmu z dniem 21 lipca 1978 r.</u> + <u xml:id="u-37.26" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby Wysoki Sejm zatwierdził w dniu dzisiejszym doręczony Obywatelom Posłom porządek dzienny 18 uroczystego posiedzenia Sejmu w dniu 21 lipca br., w brzmieniu następującym: — „Upamiętnienie lotu pierwszego Polaka w kosmos”.</u> + <u xml:id="u-37.27" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-37.28" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-37.29" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny jutrzejszego posiedzenia — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-37.30" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na sekretarzy tego posiedzenia powołuję posłów Mariannę Nawrot i Marka Ordona.</u> + <u xml:id="u-37.31" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół prowadzić będzie poseł Marianna Nawrot.</u> + <u xml:id="u-37.32" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-37.33" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęła Odpowiedź Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych na interpelację posła Mieczysława Medeńskiego w sprawie niezawieszania prawa do emerytury lub renty w stosunku do osób prowadzących zakłady rzemieślnicze na wsi. Odpowiedź ta została przekazana</u> + <u xml:id="u-37.34" who="#komentarz">interpelantowi.)</u> + <u xml:id="u-37.35" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Bronisławę Grochowską o odczytanie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-37.36" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sekretarz poseł</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#BronislawaGrochowska">1. W 15 minut po zakończeniu obrad Sejmu odbędzie się posiedzenie Polskiej Grupy Unii *) Pełny tekst odpowiedzi na interpelację — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#BronislawaGrochowska">Międzyparlamentarnej — w sali plenarnych obrad Sejmu.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#BronislawaGrochowska">2. W godzinę po zakończeniu obrad Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji sejmowych: Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, Oświaty a Wychowania, Pracy i Spraw Socjalnych, Przemysłu Lekkiego, Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#BronislawaGrochowska">3. W godzinę i 30 minut po zakończeniu obrad Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Nauki i Postępu Technicznego.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na tym kończymy 17 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Następne, uroczyste posiedzenie Sejmu odbędzie się w dniu jutrzejszym, jak to przed chwilą zostało uchwalone.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 17 min. 05)</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Załącznik</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Tekst interpelacji i odpowiedzi na interpelacje</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00018-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00018-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..187db3b --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00018-01/header.xml @@ -0,0 +1,43 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00018-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>18 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>18 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">18</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1978-07-21</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="GeneralmajorPiotrKlimuk" role="speaker"> + <persName>Generał major Piotr Klimuk</persName> + </person> + <person xml:id="ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek" role="speaker"> + <persName>I Sekretarz KC PZPR poseł Edward Gierek</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="mjrMiroslawHermaszewski" role="speaker"> + <persName>mjr Mirosław Hermaszewski</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00018-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00018-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..d8e0c25 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00018-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,178 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sesja IV -- Kadencja VII</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 18 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 21 lipca 1978 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 8</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 30)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczy Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa)</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">(Na salę wchodzą owacyjnie witani lotnicy kosmonauci: pierwszy polski kosmonauta mjr Mirosław Hermaszewski, gen. mjr Piotr Klimuk oraz ppłk Zenon Jankowski)</u> + <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">(Zebrani wstają — długotrwałe oklaski) (Orkiestra gra hymn narodowy)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! W przeddzień Święta</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Lipcowego otwieram uroczyste posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej poświęcone upamiętnieniu lotu pierwszego Polaka w kosmos.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Z prawdziwą radością witam w imieniu Sejmu przybyłych na nasze posiedzenie lotników kosmonautów: generała majora Piotra Klimuka, pierwszego polskiego kosmonautę majora Mirosława Hermaszewskiego oraz podpułkownika Zenona Jankowskiego.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Gorąco witam obecnych na naszym posiedzeniu przedstawicieli radzieckiej nauki, współtwórców i realizatorów radzieckiego programu kosmicznego.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Witam przedstawicieli nauki polskiej, ludowego Wojska Polskiego, delegacje warszawskich zakładów pracy i młodzież.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Pozdrawiam przybyłych na nasze uroczyste posiedzenie szefów misji dyplomatycznych państw, z którymi Polska utrzymuje stosunki dyplomatyczne.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Udzielam głosu lotnikowi kosmonaucie majorowi Mirosławowi Hermaszewskiemu.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Lotnik kosmonauta</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Stając dziś przed najwyższym przedstawicielstwem narodu polskiego, przed najwyższą władzą mojej ojczyzny — Sejmem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, uroczyście melduję, że radziecko-polski lot kosmiczny, który odbyłem wspólnie z dwukrotnym Bohaterem Związku Radzieckiego generałem majorem Piotrem Klimukiem, zakończył się pomyślnie.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Zadania postawione załodze statku kosmicznego — „Sojuz-30” w ramach programu — „Inter- kosmos” zostały w pełni wykonane; 126 razy okrążyliśmy kulę ziemską. Lot trwał 190 godzin. W kierowaniu nim aktywnie współdziałał mój kolega — konsultant kierownika lotu podpułkownik pilot Zenon Jankowski.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Wysoki Sejmie! Nasz wspólny lot odbył się w przededniu 34 rocznicy Manifestu Lipcowego oraz w roku 35-lecia ludowego Wojska Polskiego. Będąc współcześnie kontynuacją zrodzonego w latach walki z hitleryzmem polsko-radzieckiego braterstwa broni, stał się on nowym przykładem internacjonalistycznej przyjaźni łączącej nasze narody konkretną formą ich bliskiej i pokojowej współpracy.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#mjrMiroslawHermaszewski">W locie kosmicznym wykonywaliśmy przygotowany przez uczonych radzieckich i polskich obszerny i złożony program eksperymentów naukowych i technicznych. Zajęły nam one większość czasu na orbicie, wymagały dużej koncentracji i dużego wysiłku. Prowadziliśmy doświadczenia nad otrzymywaniem kryształów półprzewodników typu „rtęć-kadm-tellur”.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Tylko w warunkach kosmicznych możliwe jest uzyskanie kryształów tego typu o wielkiej jednorodności i doskonałości budowy. Był to eksperyment pionierski, o wielkim znaczeniu naukowym i praktycznym, służący budowie pewnych najnowocześniejszych urządzeń w elektronice i technice laserowej.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Korzyści gospodarce narodowej przysporzy także wielospektralne fotografowanie obszarów lądów i oceanów, a w tym także obszarów naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Zebrano obfity materiał dotyczący wpływu lotu kosmicznego na stan psychofizjologiczny człowieka, na reakcję jego organizmu. Badania potwierdziły znaczenie kontrolowanego treningu fizycznego oraz stosowanie podciśnienia w oparciu o reakcję układu krążenia. Rezultaty tych badań przydatne są bezpośrednio dla medycyny.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Przeprowadzone badania i eksperymenty wykonaliśmy wspólnym, harmonijnym wysiłkiem całej czteroosobowej załogi — „Salut-6”. Wdzięczny jestem moim towarzyszom kosmicznego lotu za serdeczność i koleżeńską pomoc. Pozostającym na orbicie kosmonautom Władimirowi Kowalonkowi i Aleksandrowi Iwanczenkowowi życzę wiele sukcesów oraz szczęśliwego powrotu na ziemię.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Wysoka Izbo! Podczas trudnych przygotowań oraz wykonywania zadań w kosmosie towarzyszyła mi świadomość, iż dostąpiłem tego wyróżnienia jako reprezentant Polski, jej sił zbrojnych, jako komunista.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, działalność Związku Młodzieży Polskiej, służba w ludowym Wojsku Polskim wyznaczyły moją drogę życiową, ukształtowały polityczną postawę, dały społeczną i zawodową, lotniczą szansę.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Pragnę z tej trybuny sejmowej gorąco podziękować naszej partii, jej Komitetowi Centralnemu, najwyższym władzom Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i osobiście przywódcy naszego narodu towarzyszowi Edwardowi Gierkowi za powierzenie mi tak odpowiedzialnego zadania, za troskę jaką odczuwałem w okresie przygotowań do lotu i w czasie jego trwania, za obdarzenie mnie Wielkim zaufaniem.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Pragnę z głębi serca, po żołniersku podziękować za nadane mi dzisiaj zaszczytne odznaczenie Krzyż Grunwaldu I klasy.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Przyrzekam, że w każdym dniu mojego życia żołnierską służbą i pracą dla dobra socjalistycznej ojczyzny potwierdzać będę prawo do noszenia nadanego mi orderu.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Dziękuję serdecznie Komitetowi Centralnemu Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego i rządowi radzieckiemu za okazane mi zaufanie, za danie mi możliwości uczestniczenia we wspólnym locie kosmicznym, za wysoką i wielce zaszczytną ocenę mojej pracy.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Serdeczne podziękowanie składam moim rodakom, wszystkim ludziom pracy w Polsce, młodzieży, towarzyszom żołnierskiej służby. Żywe zainteresowanie przekazywane w kosmos, wyrazy sympatii oraz najlepsze życzenia towarzyszyły nam w tym locie i pomagały w wykonywaniu zadań.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Wysoki Sejmie! Dla nas, synów ziemi polskiej, największą wartością jest nasza ojczyzna — Polska Rzeczpospolita Ludowa. Pragnę zameldować, że my, żołnierze ludowego Wojska Polskiego — z potrzeby serca i umysłu — sprawie jej rozwoju i bezpieczeństwa w socjalistycznej wspólnocie narodów służymy stale i niezawodnie.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#mjrMiroslawHermaszewski">Tak rozumiemy swą żołnierską powinność wobec narodu i partii. Tej powinności byliśmy, jesteśmy i zawsze będziemy wierni.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dziękuję kosmonaucie mjr. Mirosławowi Hermaszewskiemu za złożenie meldunku.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Obecnie proszę o zabranie głosu dowódcę wspólnego radziecko-polskiego lotu gen. mjr. Piotra Klimuka.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">[tekst po rosyjsku]</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#GeneralmajorPiotrKlimuk">Szanowni Towarzysze Posłowie na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej! Drodzy Towarzysze! Niech mi wolno będzie wyrazić szczerą wdzięczność i serdeczne podziękowania za uprzejme zaproszenie mnie na posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i życzyć posłom pomyślnej i owocnej pracy.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#GeneralmajorPiotrKlimuk">W imieniu pilotów — kosmonautów ZSRR, w imieniu narodu radzieckiego i jego żołnierzy z okazji Święta Odrodzenia Polski składam Wam, a za Waszym pośrednictwem narodowi polskiemu, szczere i serdeczne gratulacje.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#GeneralmajorPiotrKlimuk">Naród nasz żywi uczucie głębokiego szacunku i sympatii do zaprzyjaźnionego narodu socjalistycznej Polski. W naszym kraju wysoko ceni się osiągnięcia ludzi pracy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w budowie socjalizmu, w realizacji historycznych uchwał VII Zjazdu PZPR, otacza się wielką troską i pomnaża tradycje przyjaźni i owocnej współpracy między naszymi krajami i narodami. Wielka przyjaźń narodów radzieckiego i polskiego jest wynikiem ofiarnej działalności i bohaterskiej walki Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#GeneralmajorPiotrKlimuk">„Ludzie radzieccy — mówił Sekretarz Generalny KC KPZR Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR towarzysz Leonid Breżniew — szczycą się swą przyjaźnią z narodem polskim — narodem o tysiącletniej historii, bogatej kulturze, narodem utalentowanym, który na zawsze wybrał dla swej ojczyzny drogę socjalizmu.” W naszym lotnictwie wojskowym są dobrze znane i wysoko cenione wspaniałe walory bojowe okrytych chwałą polskich lotników — patriotów i internacjonalistów. W trudnych latach drugiej wojny światowej, wspólnie, ramię przy ramieniu z lotnikami radzieckimi mężnie i dzielnie walczyli oni przeciwko hitlerowskiemu najeźdźcy i wnieśli wielki wkład w nasze wielkie zwycięstwo.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#GeneralmajorPiotrKlimuk">W tych latach hartowała się wieczna i niewzruszona przyjaźń naszych narodów — sąsiadów, narodów — braci, naszych potężnych sił zbrojnych i dzielnego Wojska Polskiego. Przemawiając na uroczystym posiedzeniu KC KPZR, Rady Najwyższej ZSRR i Rady Najwyższej RFSRR poświęconym 60-leciu Wielkiego Października, I Sekretarz KC Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysz Edward Gierek powiedział: „Będziemy nadal wszechstronnie umacniać braterskie stosunki polsko-radzieckie dla dobra naszych narodów, dla dobra socjalizmu i pokoju”.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#GeneralmajorPiotrKlimuk">Dobitnym świadectwem dalszego rozwoju przyjaźni i ścisłej współpracy między ZSRR i PRL jest wspólny lot kosmiczny w ramach programu „Interkosmos”. Po raz trzeci spotkał mnie wielki zaszczyt dokonania — tym razem z kosmonautą-badaczem obywatelem polskim Mirosławem Hermaszewskim — lotu w przestrzeń kosmiczną na pokładzie radzieckiego statku kosmicznego.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#GeneralmajorPiotrKlimuk">Lot ten odbywał się w przededniu 34 rocznicy Polski Ludowej — dnia odrodzenia, w roku 35-lecia utworzenia na ziemi radzieckiej ludowego Wojska Polskiego, w roku 60-lecia uzyskania niepodległości przez naród polski. Dokonywane w ramach programu — „Interkosmos” loty pokazały i dowiodły, że osiągnięcia kosmiczne naszego kraju są własnością nie tylko Związku Radzieckiego, ale wszystkich krajów wspólnoty socjalistycznej. Lot ten, podczas którego kontynuowane były badania przestrzeni kosmicznej w celach pokojowych, stał się dobitnym wyrazem jedności interesów i celów wszystkich narodów wspólnoty socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#GeneralmajorPiotrKlimuk">[tekst po rosyjsku]</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#GeneralmajorPiotrKlimuk">Pragnę bardzo serdecznie podziękować mojemu przyjacielowi, mojemu współtowarzyszowi lotu, pierwszemu polskiemu kosmonaucie Mirosławowi Hermaszewskiemu, za znakomite wywiązanie się z powierzonych zadań. Za męstwo i bohaterstwo, jakiego dowody dał w czasie lotu kosmicznego, odznaczony został najwyższym naszym odznaczeniem — tytułem Bohatera Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#GeneralmajorPiotrKlimuk">Pragnę serdecznie podziękować Komitetowi Centralnemu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, I Sekretarzowi KC PZPR Towarzyszowi Edwardowi Gierkowi, Radzie Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za wysoką ocenę mojej pracy w czasie pierwszego polsko-radzieckiego lotu kosmicznego na pokładzie naukowo-badawczego zespołu orbitalnego „Salut-6” — — „Sojuz” oraz za odznaczenie mnie Orderem Krzyż Grunwaldu I klasy.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#GeneralmajorPiotrKlimuk">W tym wysokim odznaczeniu zawarta jest ocena pracy robotników, uczonych, inżynierów, konstruktorów, którzy stworzyli statki kosmiczne. W nim wyraża się głęboka przyjaźń i współpraca między naszymi narodami. Ono nakłada wielką odpowiedzialność: pracować jeszcze lepiej dla umocnienia pokoju i postępu na ziemi.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#GeneralmajorPiotrKlimuk">Niech żyje i rozkwita wieczna i niewzruszona przyjaźń narodów radzieckiego i polskiego.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#GeneralmajorPiotrKlimuk">Niech żyje Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego i Polska Zjednoczona Partia Robotnicza.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Dziękuję gen. mjr. Piotrowi Klimukowi za wystąpienie.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej posła Edwarda Gierka.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Drodzy Rodacy! Szanowni Radzieccy Goście! Zebraliśmy się dziś w przededniu Święta Odrodzenia Polski na uroczystej sesji Sejmu, by dać wyraz dumy i radości z pomyślnego lotu pierwszego Polaka w kosmos.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Jeszcze niedawno przeżywaliśmy wszyscy lot orbitalnego, kosmicznego zespołu naukowo-badawczego — „Salut-6” — — „Sojuz”, z udziałem mjr. Mirosława Hermaszewskiego i jego radzieckich towarzyszy: gen. mjr. Piotra Klimuka, płk. Władimira Kowalonka, inż. Aleksandra Iwanczenkowa.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">[tekst po rosyjsku]</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Dziś Mirosław Hermaszewski i Piotr Klimuk są wśród nas.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Serdecznie witamy Was, Drodzy Towarzysze Kosmonauci, na ziemi polskiej — w stolicy naszego kraju Warszawie.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Cieszymy się wszyscy z Waszego pięknego sukcesu, który ma wymiar ludzki i społeczny.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Nauka i technika, wynosząc człowieka w kosmos, rozbudziły jego wyobraźnię, wzbogaciły aspiracje poznawcze — przynosząc coraz większy pożytek jego życiu praktycznemu i duchowemu.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wysoki Sejmie! 21 lat temu sygnał pierwszego sputnika obwieścił światu, że zapoczątkowana została przez Związek Radziecki era opanowania kosmosu. Niespełna 4 lata później na orbicie okołoziemskiej znalazł się pierwszy człowiek, obywatel Kraju Rad, Jurij Gagarin. Jego imię jaśnieć będzie po wsze czasy wśród imion ludzi, którzy swymi czynami wyznaczali szlaki w przyszłość dla całej ludzkości. W ciągu dwóch dziesięcioleci badania kosmiczne stały się jednym z głównych kierunków rozwoju współczesnej nauki i techniki.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Współdziałając z uczonymi radzieckimi i z uczonymi innych krajów socjalistycznych w ramach wspólnego programu — „Intetrkosmios”, polscy uczeni uzyskali w badaniach kosmicznych wiele cennych osiągnięć, zwłaszcza w fizyce kosmicznej, medycynie kosmicznej, meteorologii, geodezji.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Lot radziecko-polskiej załogi orbitalnego kompleksu badawczego — „Salut-6” — — „Sojuz” stanowi nowy, niezmiernie ważny etap tej współpracy. Eksperymenty fizyko-technologiczne i medyczne, badania Ziemi i kosmosu przygotowane od strony koncepcji i wyposażenia w aparaturę przez radzieckie i polskie instytuty, złożyły się na bogaty program lotu.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wyniki przeprowadzonych eksperymentów przyniosą pożytek nauce i gospodarce narodowej. Świadomi znaczenia badań kosmicznych oraz rozległych perspektyw, jakie te badania wyznaczają, zapewnimy warunki do rosnącego w nich udziału nauki polskiej, odpowiednio do potrzeb i możliwości naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Towarzyszu Majorze Hermaszewski! Zaskarbiliście sobie najserdeczniejsze uczucia milionów Polaków. Wasza odwaga i męstwo w obliczu najwyższych wymagań moralnych i fizycznych, jakie stawia lot w kosmos, Wasza wzorowa praca na pokładzie statku i stacji kosmicznej zyskały powszechne uznanie w Polsce, w Związku Radzieckim i na całym świecie. Tak jak w całej swej dotychczasowej służbie godnie reprezentowaliście imię naszej ojczyzny i tradycje polskiego żołnierza.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Towarzyszu Generale Klimuk! W Waszej osobie wspólny radziecko-polski lot miał wspaniałego dowódcę. Cały nasz naród podziwia Was i jest Wam serdecznie wdzięczny.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Drodzy Towarzysze! Pragnę jeszcze raz obu Wam podziękować w imieniu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, w imieniu władz najwyższych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — Sejmu, Rady Państwa i Rady Ministrów, w imieniu Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Gorące podziękowania i serdeczne pozdrowienia kieruję do pracujących nadal na kosmicznej orbicie towarzyszy Kowalonka i Iwanczenkowa.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Radziecko-polski lot kosmiczny to nowy szlachetny symbol braterstwa naszych narodów. Jesteśmy głęboko wdzięczni Sekretarzowi Generalnemu KC KPZR, Przewodniczącemu Prezydium Rady Najwyższej ZSRR Towarzyszowi Leonidowi Breżniewowi i rządowi radzieckiemu. Uczonym, specjalistom, robotnikom, całemu narodowi radzieckiemu za wszystko, co zostało zrobione, aby ten wspólny lot mógł zakończyć się sukcesem.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wyrazy wysokiego uznania kieruję do polskich uczonych i specjalistów, którzy uczestniczyli w przygotowaniu lotu.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Serdecznie dziękuję za wzorową, żołnierską i obywatelską postawę podpułkownikowi Zenonowi Jankowskiemu, który rzetelnie przygotował się do zadań kosmonauty, a następnie doskonale wypełnił odpowiedzialne zadanie w Centralnym Ośrodku Kierowania Lotami.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wysoka Izbo! Posłanki i Posłowie! Pierwszy lot kosmiczny Polaka przynosi wielkie zadowolenie naszemu narodowi — narodowi Kopernika, narodowi, który wniósł i wnosi znaczący wkład do nauki światowej i do humanistycznych wartości cywilizacji ogólnoludzkiej. Przynosi ten lot satysfakcję milionom zwykłych ludzi. Uczucia, które dziś przenikają chłopską, przez wojnę osieroconą rodzinę majora Hermaszewskiego i robotniczą rodzinę podpułkownika Jankowskiego, podzielają wszystkie polskie rodziny.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Symboliczną wymowę ma zbieżność w czasie radziecko-polskiej wyprawy kosmicznej z 34 rocznicą Manifestu Lipcowego PKWN. Unaocznia ona historyczny wymiar wielkiego awansu gospodarczego, naukowo-technicznego i cywilizacyjnego naszego narodu oraz wysoką pozycję międzynarodową naszego państwa. Osiągnęliśmy to dzięki socjalizmowi i w oparciu o przyjaźń polsko-radziecką.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Polska Ludowa jest dziedzicem całej patriotycznej i postępowej tradycji narodu, kontynuacją wszystkiego, co było w naszej przeszłości światłe, demokratyczne, służące sprawie polskiego ludu. Jest to Polska silna swoim potencjałem gospodarczym, sprawiedliwością ustroju społecznego, jednością moraIno-polityczną narodu, Polska silna swoimi socjalistycznymi sojuszami. Zniknęła z ziemi nad Wisłą niepewność jutra, w przeszłość odeszło ciągłe zagrożenie i brak trwałości bytu państwowego. Powróciliśmy na stare piastowskie ziemie nad Odrą, Nysą i Bałtykiem. Naród nasz umocnił wiarę we własne siły i możliwości. Jego dzień powszedni wypełnia dziś twórcza, pokojowa praca, przynosząca coraz bogatsze owoce.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Polska Ludowa dała naszemu narodowi historyczną szansę rozwiązania najważniejszych problemów bytu narodowego. Szansę tę wykorzystaliśmy. To, co dziś posiadamy, czym się szczycimy, co decyduje o naszej teraźniejszości i daje pewność jutra zostało stworzone wytrwałym ofiarnym trudem robotników, chłopów i inteligencji polskiej.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">W tej uroczystej chwili, upamiętniającej polski udział w opanowaniu kosmosu, złóżmy hołd najwyższy naszemu bohaterskiemu narodowi — twórcy wszystkich osiągnięć i wartości, włodarzowi ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Do Was się zwracam, młode Polki i młodzi Polacy. Sprostacie każdemu zadaniu, każdej sytuacji, jeżeli zawsze potraficie połączyć tradycyjne dla naszego narodu: odwagę, ofiarność i patriotyczne poczucie społecznej powinności z polityczną mądrością i dyscypliną, z wysokimi kwalifikacjami i umiejętnością nowoczesnej i skutecznej pracy. Są to wartości niezbędne dziś w każdym przedsięwzięciu, również tu, na ziemi.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Obaj nasi kosmonauci, towarzysze Hermaszewski i Jankowski należą do pokolenia, które rosło wraz z Polską Ludową. Obaj są komunistami, obaj w młodości byli członkami Związku Młodzieży Polskiej. Dziś właśnie mija 30 lat od utworzenia tej organizacji, która zjednoczyła młode pokolenie w dążeniu do wspólnych celów, przewodziła młodym na wielkich budowlach socjalizmu, w masowym zdobywaniu wiedzy i kwalifikacji, w ofiarnej pracy dla kraju. Związek Młodzieży Polskiej wychował wspaniałych ludzi, ideowych i ofiarnych, oddanych bez reszty socjalistycznej ojczyźnie. Dorobek ZMP stanowi cenne dziedzictwo naszego zjednoczonego dziś w służbie socjalistycznych ideałów ruchu młodzieżowego.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Dzień dzisiejszy jest wielkim świętem żołnierzy ludowego Wojska Polskiego, zwłaszcza lotników polskich, godnych kontynuatorów pięknych tradycji polskich skrzydeł. Ludowe Wojsko Polskie, które jesienią obchodzić będzie swoje 35-lecie, jest spadkobiercą bojowych i postępowych tradycji oręża polskiego. W patriotyzmie i internacjonalizmie żołnierza polskiego, w nierozerwalnym braterstwie broni z Armią Radziecką najpełniej ucieleśnia się ideowa spuścizna walk „Za waszą i naszą wolność”. Wysiłek zbrojny ludowego Wojska Polskiego, współtworzących je Armii Polskiej w ZSRR i Armii Ludowej w kraju sprawił, że krew przelana przez Polaków na wszystkich polach bitewnych II wojny światowej owocowała pełnym zwycięstwem i przyniosła narodowi polskiemu historyczne zadośćuczynienie. Udział Wojska Polskiego w przygotowaniu pierwszego polsko-radzieckiego lotu kosmicznego najlepiej potwierdza wkład, jaki wnosi ono do pokojowej pracy narodu, do postępu naukowego i technicznego. Myślę, że dam wyraz uczuciom wszystkich posłów, jeśli złożę dowódcom naszych sił zbrojnych i wszystkim żołnierzom najlepsze gratulacje i gorące pozdrowienia.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Doceniając wielką rolę tradycji w kształtowaniu wartości ideowo-moralnych społeczeństwa, niezbędnej w wychowaniu patriotycznym i internacjonalistycznym młodzieży, Biuro Polityczne naszej partii podjęło uchwałę o utworzeniu w Warszawie Muzeum Czynu Wyzwoleńczego Narodu Polskiego.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Chcemy, żeby w formie stałej ekspozycji przedstawione zostały żyjącym dzisiaj pokoleniom, a także przybywającym do Polski gościom — bohaterskie dzieje naszego narodu, chlubne tradycje walk wolnościowych, wyzwoleńczych i rewolucyjnych — słowem te wartości, które decydowały o losach Polski, o jej pozycji i roli wśród innych krajów.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wysoki Sejmie! Pierwszy radziecko-polski lot kosmiczny jest najnowszym, dobitnym wyrazem jedności ideowej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, jest potwierdzeniem historycznej doniosłości braterskich, sojuszniczych stosunków, jakie łączą nasze państwa i narody.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Źródła naszych braterskich związków sięgają daleko w przeszłość. Wiążą się one nierozdzielnie z całą demokratyczną i socjalistyczną tradycją ludu polskiego i rosyjskiego. Nasza jedność wykuwała się w ogniu wspólnych, rewolucyjnych walk z caratem, krzepła na barykadach Wielkiego Października. Jej gorącym rzecznikiem był Włodzimierz Lenin.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Nowy wymiar historyczny przyjaźń, naszych narodów uzyskała w przełomowych latach wojny z najeźdźcą hitlerowskim. Naród polski nigdy nie zapomni o sześciuset tysiącach synów narodu radzieckiego, poległych w walce o wspólną wolność na naszej ziemi. Czcią otaczamy ich mogiły. Był wśród nich ojciec obecnego tu generała majora Piotra Klimuka — szeregowy gwardii Ilia Klimuk, który poległ śmiercią bohatera w grudniu 1944 roku na przyczółku Warecko-Magnuszewskim.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Sojusz polsko-radziecki był podstawą odrodzenia naszego kraju po II wojnie światowej, przez 34 lata jest gwarancją naszego bezpieczeństwa narodowego i ważną przesłanką pozycji Polski w świecie. Równie niezawodnego sojuszu nie znają nasze dzieje. Jego siła wynika z socjalistycznych, internacjonalistycznych treści ideowych, z pełnej zgodności najbardziej żywotnych, narodowych i społecznych racji Polski i Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Nasze cele i ambicje narodowe możemy realizować skutecznie i efektywnie tylko łącząc wysiłki z bratnimi krajami socjalistycznymi. Jest to główny wniosek ze wszystkich doświadczeń naszej historii, a jednocześnie nakaz naszych czasów. Jest to niewzruszona zasada polityki naszej partii i naszego państwa, zasada, która przeniknęła głęboko do świadomości naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wysoka Izbo! Drodzy Rodacy! Z tragicznych doświadczeń i najlepszych tradycji narodu polskiego, ze współczesnych jego dążeń, socjalistycznych ideałów, jakie nam przyświecają, wypływa niezłomna wola pokoju.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Cztery lata temu z trybuny Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych wysunąłem w imieniu Polski ideę wychowania młodych pokoleń dla życia w pokoju. Wskazywałem wówczas na obowiązek naszej generacji uczynienia wszystkiego, co jest w naszej mocy, aby zapewnić młodzieży całego świata warunki pokojowego rozwoju, a jednocześnie kształtować w niej ideały i wartości odpowiadające potrzebie realizacji prawa do życia w pokoju każdego narodu i każdego człowieka.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Obowiązkiem państw i narodów jest bowiem wychowalnie młodych pokoleń w duchu pokoju, w duchu wzajemnego szacunku, zrozumienia i przyjaznej współpracy narodów. W duchu poszanowania prawa każdego narodu do wolności, do samookreślenia swojej teraźniejszości i przyszłości. Wszędzie trzeba eliminować z życia publicznego i wychowania nienawiść rasową, szowinizm, nietolerancję, kult przemocy i wojny.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wychowywać społeczeństwa, a zwłaszcza młode pokolenia w duchu pokoju, krzewić wśród nich uczucia przyjaźni i szacunku dla wartości i dorobku każdego narodu — to obowiązek nie tylko rządów, lecz szczególna misja uczonych, pedagogów, pisarzy. Wszystkich, którzy kształtują postawy i opinie społeczeństwa, ich świadomość.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Drodzy Rodacy! Zgodnym wysiłkiem całego narodu realizujemy dalekosiężny program społeczno-gospodarczy, którego celem jest dobro człowieka. Modernizujemy siły wytwórcze, rozwijamy oświatę, naukę i technikę, doskonalimy ochronę zdrowia. Podjęliśmy i rozwiązaliśmy wiele nabrzmiałych problemów socjalnych, pracujemy nad stworzeniem nowoczesnej gospodarki żywnościowej i rozwiązaniem kwestii mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Niedawno, na XII Plenum Komitetu Centralnego PZPR, wytyczyliśmy nowe zadania w dziedzinie aktywizacji rodzimych źródeł postępu naukowo-technicznego, zacieśniania współpracy w tej dziedzinie ze Związkiem Radzieckim i całą wspólnotą państw socjalistycznych oraz pełniejszego wykorzystania dorobku nauki i techniki światowej. Wysunęliśmy ideę wielkiego, ogólnonarodowego dzieła zagospodarowania Wisły i wszystkich zasobów wodnych naszego kraju. Uchwały Plenum spotkały się z żywym oddźwiękiem świata nauki, polskiej inteligencji, całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Na ogólnokrajowej naradzie przedstawicieli samorządu robotniczego rozpatrzyliśmy wnikliwie bieżące i perspektywiczne problemy gospodarcze, wspólnie ustaliliśmy zadania w dziedzinie realizacji założeń planu, wzbogacania produkcji rynkowej i eksportowej, podnoszenia efektywności gospodarowania. Nie po raz pierwszy odwołaliśmy się do polskiej klasy robotniczej, do kadry inżynieryjno-technicznej, do jej zaangażowania i gospodarności. Jestem pewien, że klasa robotnicza, że wszyscy ludzie pracy jak zawsze odpowiedzą na ten apel aktywną postawą, dobrą robotą, zrozumieniem interesów kraju.</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Szerzej i głębiej niż dotychczas musimy sięgać do jakościowych czynników rozwoju, do postępu nauki i techniki, do sił i wartości tkwiących w postawach ludzkich i w socjalistycznych stosunkach społecznych. W tym właśnie zawiera się istotna treść budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-7.60" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Drodzy Rodacy! Za rok obchodzić będziemy 35 rocznicę naszej socjalistycznej ojczyzny. Uczyńmy wszystko, aby w każdym zakładzie pracy, w każdej szkole i uczelni, we wszystkich miastach i wsiach przywitać ten jubileusz jeszcze lepszymi wynikami w naszej narodowej pracy, w naszych wspólnych staraniach o pomyślność Polski i Polaków.</u> + <u xml:id="u-7.61" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Idziemy słuszną drogą. Główną przesłankę naszej siły, gwarancję powodzenia wszystkich naszych zbiorowych poczynań stanowi patriotyczna jedność narodu — partyjnych i bezpartyjnych, obywatelska współodpowiedzialność za sprawy kraju. Ta jedność potwierdzona ofiarną pracą jest źródłem całego dorobku Polski Ludowej. W oparciu o nią poprowadzimy nasz kraj ku nowym horyzontom i nowym zwycięstwom.</u> + <u xml:id="u-7.62" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję I Sekretarzowi Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej posłowi Edwardowi Gienkowi za wystąpienie.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Z wielką uwagą wysłuchaliśmy przemówienia I Sekretarza KC PZPR posła Edwarda Gierka. Jestem przekonany, że zawarte w tym wystąpieniu myśli i oceny w pełni odpowiadają stanowisku Sejmu i odczuciu wszystkich posłów.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Pragnąc dać ternu wyraz, Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi następujący projekt uchwały:</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na uroczystym posiedzeniu w dniu 21 lipca 1978 r. wita z głębokim zadowoleniem pomyślny przebieg i doniosłe rezultaty lotu kosmicznego zespołu orbitalnego — „Salut-6” — „Sojuz” z radziecko-polską załogą. Po raz pierwszy w międzynarodowych badaniach kosmosu wziął udział polski kosmonauta. Lot majora Mirosława Hermaszewskiego z radością i dumą przeżywał cały naród polski, widząc w tym historycznym wydarzeniu dobitny wyraz przemian, jakie za sprawą socjalizmu, pod kierownictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, dokonały się w życiu naszego narodu i państwa.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Udział Polski w realizacji wspólnego, wielostronnego programu krajów socjalistycznych — „Interkosmos”, którego ważnym ogniwem była praca międzynarodowej załogi orbitalnego kompleksu naukowego, jest nowym, dobitnym świadectwem braterskich więzi łączących nasz naród z narodami Związku Radzieckiego oraz głębokich i wiecznie żywych treści sojuszu polsko-radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#Marszalek">Sejm wyraża uznanie dla radzieckich specjalistów, którzy przygotowali lot i wyszkolili kosmonautów. Serdeczne słowa uznania kieruje Sejm pod adresem dowódcy statku kosmicznego — „Sojuz-30” generała majora Piotra Klimuka oraz załogi stacji orbitalnej „Salut-6”.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#Marszalek">Sejm pozdrawia gorąco uczonych polskich, wysoko oceniając ich twórczy wkład w przygotowanie naukowego programu lotu kosmicznego.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#Marszalek">Sejm wyraża uznanie ludowemu Wojsku Polskiemu, w którego szeregach pierwszy polski kosmonauta kształcił swe umiejętności, męstwo i odwagę.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#Marszalek">Udział Polski w pionierskich badaniach kosmosu jest ściśle zawiązany z realizacją programu wszechstronnego rozwoju kraju, wytyczonego w szczególności w uchwałach VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#Marszalek">Sejm w przededniu Święta Lipcowego, wyrażając pełną solidarność z wystąpieniem I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka, zwraca się do całego narodu, aby nadal pracą i jej dobrymi rezultatami dokumentował niezłomną wolę zapewnienia pomyślnej przyszłości naszej Ojczyźnie — Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Oklaski upoważniają mnie do stwierdzenia, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął jednomyślnie uchwałę.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#Marszalek">Na tym kończymy uroczyste posiedzenie</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#Marszalek">Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 11 min. 20)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00019-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00019-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..0620e62 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00019-01/header.xml @@ -0,0 +1,136 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00019-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>19 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>19 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">19</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1978-10-26</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="AdamKowalik" role="speaker"> + <persName>Adam Kowalik</persName> + </person> + <person xml:id="JanuszGorski" role="speaker"> + <persName>Janusz Górski</persName> + </person> + <person xml:id="JolantaMorawska" role="speaker"> + <persName>Jolanta Morawska</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda" role="speaker"> + <persName>Minister Energetyki i Energii Atomowej Andrzej Szozda</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterNauki" role="speaker"> + <persName>Minister Nauki,</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Poseł Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAndrzejZydek" role="speaker"> + <persName>Poseł Andrzej Zydek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBoleslawStruzek" role="speaker"> + <persName>Poseł Bolesław Strużek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBronislawWiecek" role="speaker"> + <persName>Poseł Bronisław Więcek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzeslawJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Poseł Czesław Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzeslawMadry" role="speaker"> + <persName>Poseł Czesław Mądry</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzeslawSzczepanik" role="speaker"> + <persName>Poseł Czesław Szczepanik</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzeslawWeresa" role="speaker"> + <persName>Poseł Czesław Weresa</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanGolonka" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Golonka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanJanowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Janowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanKubit" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Kubit</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanMendalka" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Mendalka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanSzczepanski" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Szczepański</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJaremaMaciszewski" role="speaker"> + <persName>Poseł Jarema Maciszewski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyNawrocki" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Nawrocki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimierzDobisiak" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimierz Dobisiak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLudwikDrozdz" role="speaker"> + <persName>Poseł Ludwik Drożdż</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMarceliFaska" role="speaker"> + <persName>Poseł Marceli Faska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMarianMiesowicz" role="speaker"> + <persName>Poseł Marian Mięsowicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPiotrSkorzewski" role="speaker"> + <persName>Poseł Piotr Skórzewski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRomanGoral" role="speaker"> + <persName>Poseł Roman Góral</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRyszardBender" role="speaker"> + <persName>Poseł Ryszard Bender</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawRostworowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Rostworowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZdzislawMalicki" role="speaker"> + <persName>Poseł Zdzisław Malicki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZenonKomender" role="speaker"> + <persName>Poseł Zenon Komender</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekPiotrStefanski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Piotr Stefański</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00019-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00019-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..8f53f8a --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00019-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,975 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII -- Sesja V</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 19 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 26 października 1978 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 8</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszalek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Piotr Stefański i Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 18 października 1978 r. Rada Państwa podjęła następującą uchwałę w sprawie zwołania sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">„Na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa postanawia zwołać piątą sesję Sejmu VII kadencji z dniem 23 października 1978 r.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Sekretarz Rady Państwa</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#komentarz">Ludomir Stasiak”.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu — na podstawie art. 45 regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — ustaliło termin posiedzenia na dzień dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Jolantę Morawską i Czesława Wojterę.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Czesław Wojtera.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Protokoły 17 i 18 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęte wobec niewniesienia przeciwko nim zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! W dniu 16 września 1978 r. zmarł poseł Sylwester Kaliski, członek Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Minister Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, generał dywizji, wybitny uczony — członek Prezydium Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Sylwester Kaliski urodził się w 1925 roku w Toruniu. W okresie okupacji wywieziony został na roboty przymusowe do Niemiec, a następnie więziony był w obozie koncentracyjnym.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Po wyzwoleniu studiował na Politechnice Gdańskiej, gdzie rozpoczął pracę naukowo-badawczą. Od 1951 roku był pracownikiem naukowym Wojskowej Akademii Technicznej, a następnie jej komendantem. Od 1974 r. był Ministrem Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Profesor Sylwester Kaliski, od 1962 r. członek PAN, był wybitnym uczonym, jego osiągnięcia naukowe znalazły szerokie zastosowanie w gospodarce narodowej, przyczyniły się także do rozwoju techniki obronnej kraju. Za wybitne osiągnięcia naukowe otrzymał szereg wysokich odznaczeń i nagród państwowych.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Sylwester Kaliski piastował mandat posła od 1972 r. W Sejmie VI kadencji był przewodniczącym Komisji Nauki i Postępu Technicznego.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Sylwester Kaliski pozostanie na zawsze w naszej pamięci jako żarliwy patriota, oddany sprawie socjalizmu działacz polityczny i państwowy, wybitny uczony i wychowawca młodzieży.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłego posła chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Sylwestra Kaliskiego z dniem 16 września 1978 r.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynął wniosek Prezesa Rady Ministrów dotyczący powołania na stanowisko Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">W związku z powyższym Prezydium Sejmu —- po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie przedstawionego Obywatelom Posłom porządku dziennego przez dodanie nowego punktu, z kolei piątego, w brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">„5. Powołanie na stanowisko Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki”.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Jednocześnie numeracja następnego punktu porządku dziennego uległaby odpowiedniej zmianie.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 42 w Nowym Sączu (druk nr 104).</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Czesław Weresa.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselCzeslawWeresa">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 12 października 1978 r. Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w trybie art. 84 Ordynacji wyborczej mandatu wygasłego wskutek śmierci posła Stanisława Sznajdra w okręgu wyborczym nr 42 w Nowym Sączu. Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższej sprawie odpowiedniego wniosku. Przypominam, że Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatu na ostatnim posiedzeniu w dniu 20 lipca 1978 r.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselCzeslawWeresa">Zgodnie z postanowieniami Ordynacji wyborczej Wysoka Izba może podjąć obecnie uchwałę o wstąpieniu w skład Sejmu tego spośród nie wybranych w okręgu wyborczym nr 42 kandydata, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów i nie utracił w międzyczasie prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselCzeslawWeresa">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej — Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że kandydatem do objęcia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 42 w Nowym Sączu jest obywatel Bronisław Więcek, zamieszkały w Łętowni, woj. nowosądeckie, leśniczy w leśnictwie w Łętowni, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselCzeslawWeresa">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że wymieniony kandydat na posła posiada prawo wybieralności do Sejmu. W związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatu poselskiego przez obywatela Bronisława Więcka w okręgu wyborczym nr 42 w Nowym Sączu. Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekt odpowiedniej uchwały, której treść zamieszczona jest w doręczonym obywatelom posłom druku nr 104.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały zamieszczonej w druku sejmowym nr 104 w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 42 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 42 w Nowym Sączu, a tym samym obywatel Bronisław Więcek uzyskał mandat posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Poseł Bronisław Więcek zgłosił się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#komentarz">(Wszyscy w stają)</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselBronislawWiecek">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że poseł Bronisław Więcek złożył ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Informacja Rządu o umocnieniu</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju oraz programie realizacji postanowień XII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! przedkładam Wysokiej Izbie rządowy program realizacji uchwały XII Plenum Komitetu Centralnego PZPR: — „O dalsze umacnianie roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju”.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PiotrJaroszewicz">O roli nauki i techniki, o ich chlubnych tradycjach w służbie narodu i współczesnym dorobku mówimy nie po raz pierwszy. Szczególną ku temu okazją był obchodzony przed 5 laty rok nauki polskiej, a zwłaszcza zorganizowany wówczas II Kongres Nauki Polskiej.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PiotrJaroszewicz">Bezcenne dla naszego narodu jest bogactwo rodzimej tradycji naukowej, śmiałość i głębia myśli twórczej uczonych, ich związek z postępowymi nurtami umysłowymi i społecznymi. Ciągłość tej tradycji — od epoki odrodzenia przez oświecenie po nasze czasy — poświadczają dzieła i czyny wielu wybitnych przedstawicieli różnych kierunków nauki polskiej.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PiotrJaroszewicz">Uczeni polscy, nawet w tak trudnym okresie dziejów narodowych, jakim były zabory, wzbogacali dorobek naszej kultury, która była ważną płaszczyzną umacniania polskości i orężem narodu w walce o przetrwanie i niepodległość. Z uczuciem wdzięczności i szacunku wspominamy ich wysiłki podejmowane w różnych okresach historycznych z myślą o skierowaniu społeczeństwa i gospodarki na drogę postępu i rozwoju.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PiotrJaroszewicz">Wielu uczonych polskich musiało w przeszłości emigrować, ale i oni, wzbogacając na obczyźnie ogólnoludzką wiedzę i dorobek cywilizacyjny, rozsławiali imię Polski w święcie.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PiotrJaroszewicz">Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. — w okresie międzywojennym — było wiele czynników, które nie sprzyjały rozwojowi nauki. Mimo to wyrosło w tym okresie wielu wybitnych uczonych i uzyskano szereg osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PiotrJaroszewicz">Piękną kartę zapisali uczeni polscy w latach okupacji hitlerowskiej, biorąc czynny udział w walce z wrogiem, organizując tajne szkolnictwo wyższe, co było jedynym tego rodzaju faktem w Europie.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PiotrJaroszewicz">Warunki do rozkwitu nauki i powszechnej edukacji powstały dopiero w Polsce Ludowej. Szybko odtworzono zniszczone warsztaty pracy badawczej i naukowej, rozbudowywano szkolnictwo wyższe. Uczeni polscy — podobnie jak robotnicy w fabrykach, stanęli do pracy. Już w rok po wojnie kształciliśmy więcej studentów niż w r. 1939.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PiotrJaroszewicz">Odbudowę kraju rozpoczęliśmy, mając zaledwie 40 tys. specjalistów z wyższym wykształceniem, w tym 7 tys. inżynierów. Straty osobowe przekraczały 40% ogółu samodzielnych pracowników nauki. Z 603 pracowni naukowych szkół wyższych tylko 3 nie zostały zdewastowane. Całkowitej zagładzie uległo ok. 360 pracowni.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PiotrJaroszewicz">W tym szczególnie trudnym dla nas okresie otrzymaliśmy pomoc od Związku Radzieckiego, również w dziedzinie nauki i techniki.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PiotrJaroszewicz">Stały wzrost poziomu wykształcenia i rozwój nauki w Polsce Ludowej umożliwiły szybki postęp we wszystkich dziedzinach. Szczególnie dynamicznie rozwinęła się nauka i technika w obecnym dziesięcioleciu — po VI i VII Zjeździe naszej partii.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PiotrJaroszewicz">Jeszcze 8 lat temu kadra nauczycieli akademickich i innych pracowników naukowych liczyła niespełna 40 tys. osób, dziś przekracza 75 tys. Ma ona do dyspozycji coraz więcej środków na badania naukowe i kształcenie kadr. Nakłady na prace naukowo-badawcze i rozwojowe wzrosły 2-krotnie. Nadal utrzymujemy je na wysokim poziomie.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PiotrJaroszewicz">W latach 1971—1978 zwiększył się znacznie zakres wykorzystania wyników prac badawczo-rozwojowych własnego potencjału naukowo-badawczego w realizacji zadań gospodarczych, w rozbudowie i unowocześnianiu całej naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PiotrJaroszewicz">Importowane licencje i technologie są coraz częściej adaptowane i rozwijane przez nasze zaplecze naukowo-badawcze, co wraz z eksportem polskiej myśli technicznej prowadzi do partnerskiej międzynarodowej współpracy z krajami socjalistycznymi i kapitalistycznymi. Jest to nowa, bardzo efektywna forma transferu techniki.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PiotrJaroszewicz">Poważne wyniki naukowe przyniosły w latach siedemdziesiątych badania podstawowe. Wzbogaciły one kulturę, technikę i wiedzę narodu. Ich rezultaty są już wykorzystywane w praktyce bądź też stanowią obecnie przedmiot badań stosowanych i rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PiotrJaroszewicz">Ważną i rosnącą rolę w kształtowaniu świadomości społecznej odgrywają nauki humanistyczne i społeczne. Na szczególną uwagę zasługują badania nad problemami budowy społeczeństwa socjalistycznego i kształtowaniem socjalistycznego sposobu życia, nad przeobrażeniami wsi i rolnictwa, ochroną przyrody, historycznym i kulturalnym dziedzictwem naszego narodu, literaturą, sztuką i językiem ojczystym, zmianami w strukturze społecznej narodu, a także doskonaleniem metod planowania i zarządzania gospodarką.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PiotrJaroszewicz">Mimo wielu jeszcze niedostatków mamy prawo twierdzić, że nasza nauka z każdym rokiem pomyślniej realizuje swoje zadania, aktywnie uczestnicząc w społeczno-gospodarczym rozwoju Polski.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PiotrJaroszewicz">Wszechstronne zmiany ilościowe i jakościowe zachodzą w szkolnictwie wyższym. Syntetycznym tego procesu miernikiem jest poziom wykształcenia społeczeństwa. O ile w ciągu całego dwudziestolecia międzywojennego wydano w Polsce ok. 83 tys. dyplomów ukończenia studiów wyższych, o tyle w Polsce Ludowej dyplom taki zostanie wręczony w bieżącym roku akademickim milionowemu absolwentowi szkoły wyższej.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PiotrJaroszewicz">V sesja Sejmu —</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PiotrJaroszewicz">Informacja Rządu o umocnieniu roli nauki w społeczno-gospodarczym kraju oraz programie realizacji postanowień XII Plenum KC PZPR W 1938 roku młodzież robotnicza i chłopska stanowiła zaledwie ok. 17% studiujących, a z pomocy materialnej państwa korzystało niespełna 10% studentów. Obecnie udział młodzieży robotniczej i chłopskiej sięga na studiach dziennych 40%, a na studiach dla pracujących 70%. Ponad 40% ogółu studentów korzysta z domów akademickich, a ponad 45% z pomocy materialnej państwa.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PiotrJaroszewicz">Warunki, w jakich pracuje kadra wyższych uczelni oraz warunki — w jakich uczą się studenci, ulegają stałej poprawie. Z początkiem br. akademickiego podniesione zostały uposażenia nauczycieli akademickich i wszystkich innych pracowników szkolnictwa wyższego. Podjęto także wiele przedsięwzięć o istotnym znaczeniu dla młodzieży akademickiej. Od dnia 1 stycznia 1979 roku nastąpi dalsze rozszerzenie pomocy stypendialnej państwa.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! — „Partia nasza — powiedział towarzysz Edward Gierek, podsumowując obrady XII Plenum KC PZPR — widzi w nauce szczególnie ważną dźwignię rozwoju społeczno-gospodarczego i kulturalnego, rozbudowy potencjału ekonomicznego i technicznego, rozwiązywania problemów społecznych, podnoszenia poziomu wiedzy i kwalifikacji, pogłębiania patriotycznej i społecznej świadomości narodu”. W tej zwartej, krótkiej tezie odzwierciedla się podejście do rewolucji naukowo-technicznej i do jej zadań w budowie naszej socjalistycznej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PiotrJaroszewicz">W wyniku rozbudowy i modernizacji naszego potencjału wytwórczego rozszerzyła się płaszczyzna styku nauki i gospodarki, zwiększyło zapotrzebowanie na prace naukowe i badawcze, wzrosły też możliwości zastosowania ich wyników w praktyce. Pomiędzy jednak możliwościami a rzeczywistością istnieje jeszcze, niestety, dystans, który musimy bardziej zdecydowanie zmniejszać.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PiotrJaroszewicz">Uważamy, że w stosunku do potencjału kadrowego, a także do bazy, jaką dysponuje zaplecze badawcze, liczba wybitnych polskich technologii oraz wielkość eksportu polskiej myśli technicznej są jeszcze skromne. Wpływ nauki i techniki na poprawę efektywności gospodarowania i skalę udziału Polski w międzynarodowym podziale pracy trzeba też uznać za niewystarczające. W wielu technikach wytwarzania zużycie materiałów, energii i pracochłonność kształtują. się nadal niekorzystnie. W tych wszystkich dziedzinach musimy uzyskać przy udziale świata nauki widoczny dalszy postęp.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PiotrJaroszewicz">XII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i jego uchwały były dla nauki polskiej wydarzeniem wielkiej wagi. Wytyczyły one kierunki jej rozwoju na tle obecnych i perspektywicznych zadań społeczno-gospodarczych. Uzupełniły również nowymi zadaniami obowiązujące państwowe programy badawczo-rozwojowe.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd ustalił program realizacji zadań wynikających z postanowień XII Plenum KC partii, a podporządkowanych głównemu celowi, to znaczy dalszemu wzrostowi udziału nauki i techniki w rozwiązywaniu problemów o kluczowym znaczeniu dla rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PiotrJaroszewicz">Program precyzuje zadania organów rządowych, instytucji oraz placówek i środowisk naukowych i technicznych, a także całej gospodarki. Obejmuje zadania dotyczące zarządzania, planowania i koordynacji rozwoju nauki, doskonalenia systemu wdrożeń, polityki kadrowej, perspektywicznych programów badawczych, bloku tematycznego — „człowiek-technika”. Uwzględnia również zadania związane z samym środowiskiem naukowym.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PiotrJaroszewicz">W programie wysuwa się na czoło zadanie osiągnięcia wyższej efektywności społeczno-gospodarczej, racjonalnego wykorzystania zasobów pracy, bogactw naturalnych i potencjału przemysłowego Polski oraz wydajniejszej organizacji życia społecznego, pracy państwowej i zarządzania naszą gospodarką.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PiotrJaroszewicz">W dziedzinie rozwoju i zagospodarowania bazy surowcowej i materiałowej zadaniem nauki jest tworzenie rozwiązań zmierzających do przyspieszenia i koncentracji poszukiwań geologicznych, mających na celu zwiększenie naszych zasobów surowcowych, do racjonalnego i kompleksowego wykorzystywania posiadanych zasobów paliw i surowców, do intensyfikacji ich produkcji i przetwarzania oraz do oszczędnego ich zużytkowania. Szczególnie ważnym zagadnieniem programu jest kompleksowy rozwój energetyki, obejmujący z jednej strony problemy nowych źródeł energii, w tym energii jądrowej, oraz prace nad podstawami energetyki termojądrowej, a z drugiej — doskonalenie całokształtu gospodarki paliwami i energią w kraju, zwłaszcza sposobów jej wytwarzania, przetwarzania, przesyłania i wykorzystywania.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PiotrJaroszewicz">Ważny kompleks działań programu dotyczy chemizacji gospodarki. Podejmujemy działania na rzecz rozwiązania problemu gazyfikacji i chemicznego przetwarzania węgla.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PiotrJaroszewicz">W programie dotyczącym inżynierii materiałowej, programie szczególnie ważnym, mieszczą się między innymi zagadnienia pozyskania wielu nowych materiałów, technologii materials i energooszczędnej, a także zagadnienia wielokrotnego wykorzystania materiałów.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PiotrJaroszewicz">Przygotowywany jest program kompleksowego zagospodarowania surowców odpadowych oraz przedsięwzięć z dziedziny technologii mało-i bezodpadowych.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PiotrJaroszewicz">Dalszego unowocześnienia wymaga baza wytwórcza przemysłu. Konieczne jest w związku z tym koncentrowanie wysiłków na opanowywaniu nowych technologii, maszyn i urządzeń, narzędzi i środków pomiarowych, które zapewniałyby wysoką wydajność i jakość produkcji, przy równoczesnej oszczędności pracy, materiałów, surowców i energii. Podejmując te zadania, pracownicy nauki i techniki powinni zmierzać do wypracowania technologii na najwyższym poziomie, które 19 posiedzenie z 26 października 1978 r.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PiotrJaroszewicz">Informacja Rządu o umocnieniu roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju oraz programie realizacji postanowień XII Plenum KC PZPR stałyby się podstawą do rozwinięcia narodowych specjalności wytwórczych.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PiotrJaroszewicz">Ogromną wagę na dziś i jutro ma realizacja zadań w sferze automatyzacji i komputeryzacji procesów produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PiotrJaroszewicz">Wydatnie powinno wzrosnąć zaangażowanie nauki i techniki na rzecz rozwoju elektroniki i telekomunikacji oraz transportu.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PiotrJaroszewicz">Ważnym i pilnym zadaniem jest podejmowanie działań dla wzbogacenia rynku wewnętrznego. Nasilenia wymagają przedsięwzięcia zmierzające do opracowania konstrukcji i technologii oraz uruchomienia produkcji wyrobów, które będą przedmiotem eksportu. Mają swą dużą wagę przedsięwzięcia naukowo-badawcze zmierzające do ograniczenia nadmiernej importochłonności wytwarzania. Będziemy wspierać działalność zakładów i wydziałów doświadczalnych oraz budowę instalacji doświadczalno-produkcyjnych, których celem jest rozwijanie produkcji spełniającej powyższe kryteria.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PiotrJaroszewicz">W pracach naukowo-badawczych i wdrożeniowych, a także w działalności dydaktyczno-wychowawczej o wiele więcej uwagi poświęcimy problemom poprawy jakości. Mając na uwadze wielkie znaczenie gospodarcze i społeczne tej sprawy, Rząd opracował i przekazał Wysokiej Izbie do rozpatrzenia projekt ustawy o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PiotrJaroszewicz">W oparciu ó dorobek, udział i pomoc ludzi nauki przygotowujemy program rozwoju przemysłu aparatury naukowo-badawczej i pomiarowo-kontrolnej, niezbędnej dla dalszego postępu nauki, techniki i produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PiotrJaroszewicz">Prace naukowe i badania na rzecz gospodarki żywnościowej i rolnictwa powinny przynieść przyspieszenie przeobrażeń strukturalnych i technicznych w rolnictwie, intensyfikację produkcji rolnej, pełniejsze i racjonalniejsze wykorzystanie ziemi uprawnej, zwiększenie efektywności środków produkcji dostarczanych rolnictwu oraz zdecydowany postęp w przechowalnictwie i przetwórstwie płodów rolnych.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PiotrJaroszewicz">Liczymy na szczególnie aktywny i niezbędny udział wielu naszych środowisk i organizacji naukowo-badawczych w realizacji narodowego zadania kompleksowego zagospodarowania i właściwego wykorzystania Wisły oraz zasobów wodnych kraju. Jest to zadnie o historycznym znaczeniu dla obecnego i przyszłego rozwoju Polski. Podejmując to zadanie, chcemy zapewnić ludności miast i wsi, zakładom przemysłowym i rolnictwu niezbędną ilość czystej wody.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PiotrJaroszewicz">Regulacja stosunków wodnych w dorzeczu Wisły pozwoli zintensyfikować produkcję rolną, uzyskać lepsze plony na 20% krajowych użytków rolnych i zagospodarować ponad 200 tys. ha ziemi obecnie nienależycie lub wcale nie użytkowanej.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PiotrJaroszewicz">Duże znaczenie dla gospodarki mieć będzie również energetyczne i transportowe wykorzystanie Wisły. W ramach realizacji programu zostaną też stopniowo zagospodarowane obszary rekreacyjno-turystyczne w jej całym dorzeczu.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PiotrJaroszewicz">Rozwijamy i będziemy pogłębiać prace badawcze służące doskonaleniu budownictwa mieszkaniowego — jego technice i technologii oraz organizacji. Jest to dziedzina, w której sprawność i jakość działań, postęp w organizacji robót, technologiach i rzetelności wykonawstwa ma ogromną wagę i wymowę społeczną.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PiotrJaroszewicz">Wśród działań na rzecz poprawy zdrowotności społeczeństwa ważne miejsce zajmuje program zwalczania chorób nowotworowych i układu krążenia, przeciwdziałanie chorobom zawodowym i społecznym, a także prace badawcze i działania praktyczne podejmowane z myślą o zapewnieniu należytych warunków rozwoju młodego pokolenia, zwiększaniu pomocy dla osób niepełnosprawnych oraz rozszerzeniu opieki nad ludźmi w wieku podeszłym. Kontynuowane będą intensywne prace nad rozwojem produkcji coraz bardziej skutecznych leków.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PiotrJaroszewicz">W badaniach naukowych uwzględniamy także sprawy humanizacji pracy, ochrony środowiska naturalnego, a także rozwoju oświaty, kultury i sztuki.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PiotrJaroszewicz">Zdecydowanie wyraźniejszy powinien być udział nauk społecznych i humanistycznych w procesie kształtowania osobowości jednostki i społeczeństwa. Jest to zasadniczy warunek wysokiej, codziennej efektywności pracy naszego narodu. Pogłębienie wiedzy o procesach społecznych, szersze włączenie nauki do ich badania umożliwi zwiększenie oddziaływania na kształtowanie socjalistycznej świadomości jednostek i grup społecznych.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PiotrJaroszewicz">Wychodzimy z założenia, że nauka spełnia nie tylko funkcje sprowadzające się do podejmowania i rozwiązywania zagadnień bezpośredniej praktyki. Dlatego niezmienną zasadą polityki naukowej naszego państwa jest popieranie również rozwoju badań i nauk podstawowych, aby już dziś tworzyć fundament pod przyszłe zastosowania. Przeznaczamy na ten cel odpowiednio duże środki.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Sprawą centralną jest doskonalenie systemu wdrożeń. Podejmujemy różnorodne przedsięwzięcia w tym kierunku zarówno w sferze nauki, jak i w gospodarce. Zamierzamy udoskonalić system zachęt do upowszechniania nowych, efektywnych rozwiązań. Rozwiązania te powinny uwzględniać zagadnienia specjalizacji, kooperacji i międzynarodowego podziału pracy, w tym szczególnie współpracy ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Chodzi przy tym o to, aby procesom wdrożeniowym towarzyszył korzystny klimat, opieka i nadzór ze strony wszystkich współdziałających instytucji. Trzeba też zagwarantować wszelkie prawa autorskie tym, którzy wnoszą twórczy wkład w realizację innowacji.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PiotrJaroszewicz">Procesom wdrożeniowym musi towarzyszyć równolegle surowa dyscyplina realizacyjna, obowiązująca zarówno projektantów, jak i wykonawców. Wszelkie prace innowacyjne muszą być konsekwentnie nadzorowane, zaś ich niewykonanie traktowane tak, jak niewykonanie podstawowych produkcyjnych zadań.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PiotrJaroszewicz">Wyniki prac badawczo-rozwojowych trafiają szybciej, i skuteczniej do praktyki tam, gdzie osiągnięto organizacyjną jedność zespołów odpowiedzialnych za badania, rozwój i wdrożenie. Będziemy pogłębiać ten proces przez dalsze rozwijanie centrów uczelniano-przemysłowych i naukowo-produkcyjnych oraz innych form organizacyjnych, które skracają drogę od pracowni naukowej do praktycznego zastosowania.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PiotrJaroszewicz">Umacnianiu roli nauki i techniki w rozwoju kraju dobrze służy obowiązujący system koordynacji badań i prac rozwojowych w postaci programów rządowych, problemów węzłowych oraz problemów międzyresortowych i resortowych. Będziemy ten system w dalszym ciągu doskonalić, m.in. przez zacieśnienie współdziałania wszystkich członów organizacyjnych nauki: wyższych uczelni, instytutów PAN, instytutów resortowych i ośrodków badawczych. Wpłynie to na wzrost dynamiki badań, racjonalne spożytkowanie kwalifikacji kadry oraz efektywniejsze wykorzystanie funduszów, urządzeń i aparatury.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PiotrJaroszewicz">Ważnym zadaniem jest skonkretyzowanie wieloletnich kierunków działania nauki, w ścisłym powiązaniu ze strategią społeczno-gospodarczego rozwoju. Troszcząc się o wszystkie współczesne kierunki, grupy dyscyplin, szkoły naukowe i tematy badawcze, zdecydowany priorytet przyznajemy tym, które stają się naszą narodową specjalnością.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#PiotrJaroszewicz">Opierając się na prognozach i ekspertyzach naukowych, z których zamierzamy korzystać w szerszym zakresie niż dotychczas, dążyć będziemy do ściślejszego powiązania planów badań naukowych z planami inwestycyjnymi.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#PiotrJaroszewicz">Konsekwentnie będziemy doskonalić koordynację pomiędzy rozwojem nauki i techniki a rozwojem współpracy z zagranicą. Staramy się również uprościć, a jednocześnie usprawnić system planowania i finansowania instytucji naukowych, badawczych i technicznych.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#PiotrJaroszewicz">Zabiegamy o łagodzenie dysproporcji w rozmieszczeniu kadr naukowych, przede wszystkim przez odpowiednią organizację kształcenia, a także poprzez stymulowanie należytego przepływu młodych kadr, zwłaszcza do tych ośrodków, które odczuwają ich brak.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd rozpatrzy wnikliwie wnioski w sprawie lepszego wykorzystania kadr z wyższym wykształceniem technicznym oraz techników, opracowane przez Naczelną Organizację Techniczną.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#PiotrJaroszewicz">W celu zapewnienia spójności rozwoju gospodarki z rozwojem nauki i techniki wzmocnimy międzyresortowe funkcje koordynacyjne Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Chodzi nam głównie o integrowanie poszczególnych dyscyplin nauki i techniki, jak również o kształtowanie działalności naukowo-technicznej branż i gałęzi, które mają wpływ na umacnianie pozycji Polski w międzynarodowym podziale pracy. Wzmocnimy również rolę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki w określaniu kryteriów i doboru zadań naukowo-badawczych z punktu widzenia ich przydatności dla realizacji całości zadań planu społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Przed szkolnictwem wyższym stoją dwa podstawowe, ściśle ze sobą połączone zadania: podnoszenie jakości kształcenia i wychowania młodej inteligencji oraz zwiększanie udziału uczelni w badaniach naukowych służących potrzebom gospodarki i kultury narodowej.</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#PiotrJaroszewicz">Rosną potrzeby edukacyjne narodu i rośnie zapotrzebowanie na kadry o najwyższych kwalifikacjach zawodowych. Dlatego też przystąpiliśmy do prac nad unowocześnianiem modelu szkolnictwa wyższego, uwzględniając obecne i przyszłe potrzeby kraju.</u> + <u xml:id="u-7.60" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy dostosowywać treści i kierunki nauczania do wymogów rozwoju kraju w przyszłości, pogłębiać ideologiczne i światopoglądowe funkcje nauczania, coraz lepiej przygotowywać kadry działaczy, rozumiejące głęboko i prawidłowo procesy i mechanizmy naszego społecznego życia.</u> + <u xml:id="u-7.61" who="#PiotrJaroszewicz">Bezwzględnym wymogiem współczesności jest także umacnianie i rozszerzanie związków wyższych uczelni z gospodarką i kulturą narodową. Przejawiać się to powinno przede wszystkim w praktycznym przygotowywaniu studentów do pracy zawodowej, w łączeniu nauki z praktyką. W tym celu należy upowszechniać eksperymentalnie wprowadzony system studiów przemiennych, umożliwiający wykorzystanie w procesie dydaktycznym bazy produkcyjnej i zaplecza naukowo-badawczego zakładów przemysłowych i gospodarstw rolnych. Istotne znaczenie ma tworzenie warunków do obustronnego przepływu kadr pomiędzy uczelniami a gospodarką, a także podejmowanie przez szkoły wyższe szczególnie ważnych dla gospodarki tematów naukowych i badawczych oraz zwiększanie ich udziału w w procesach wdrożeniowych.</u> + <u xml:id="u-7.62" who="#PiotrJaroszewicz">Szkolnictwo wyższe ma warunki, aby dobrze wywiązywać się ze swoich doniosłych zadań. Dysponuje liczną, ponad 50-tysięczną kadrą wysoko wykwalifikowanych, głęboko zaangażowanych społecznie i ofiarnych profesorów, nauczycieli akademickich i pracowników naukowo-badawczych. Kształci i wychowuje młodzież pełną zapału, inteligentną i zdolną. Dysponuje wreszcie dobrą, stale rozbudowywaną bazą naukowo-dydaktyczną i socjalną, na której rozwój przeznaczamy rosnące z roku na rok nakłady.</u> + <u xml:id="u-7.63" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Dotychczasowy dorobek nauki polskiej stwarza niezbędne przesłanki do wzrostu jej roli w życiu i pracy narodu, a jednocześnie do przezwyciężenia braków i niedociągnięć, które występują jeszcze w funkcjonowaniu naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-7.64" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególnie aktywnie musi nauka polska uczestniczyć w pokonywaniu trudności, które odczuwa dziś nasza gospodarka, głównie z trzech powodów.</u> + <u xml:id="u-7.65" who="#PiotrJaroszewicz">Pierwszy związany jest z sytuacją w rolnictwie, gdzie już piąty rok z rzędu nie osiągamy planowanych wyników.</u> + <u xml:id="u-7.66" who="#PiotrJaroszewicz">Druga przyczyna wiąże się z handlem zagranicznym, który napotyka coraz ostrzejsze restrykcje protekcjonistyczne ze strony niektórych krajów zachodnich. Hamuje to nasz eksport do tych krajów, co z kolei pociąga za sobą utrudnienia w pozyskiwaniu środków na import surowców i materiałów do produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.67" who="#PiotrJaroszewicz">Trzecia przyczyna — to wciąż jeszcze niezadowalająca efektywność gospodarowania. Dowodem niedostatecznego postępu w tej dziedzinie jest nadmierne zatrudnienie przy jednoczesnym niepełnym wykorzystaniu czasu pracy, nadmierne zużycie energii elektrycznej oraz podstawowych surowców i materiałów, a także niedostateczna jeszcze jakość niektórych towarów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-7.68" who="#PiotrJaroszewicz">Istniejące trudności ograniczają możliwość zaspokajania wielu potrzeb. Pomimo to, środków na rozwój nauki i szkolnictwa wyższego nie zmniejszamy.</u> + <u xml:id="u-7.69" who="#PiotrJaroszewicz">Aby nauka mogła sprostać nadziejom, jakie w niej pokładmy, potrzebne są — obok obiektywnych warunków umożliwiających jej rozwój — dobra wola i zaangażowana społecznie postawa wszystkich pracowników nauki. Oczekujemy, że środowiska naukowe i badawcze naszego kraju, Polska Akademia Nauk, uczelnie i instytuty, ośrodki badawczo-rozwojowe włączą się całym swoim potencjałem intelektualnym w realizację zadań wynikających z uchwał XII Plenum Komitetu Centralnego PZPR i z opracowanego na tej podstawie programu rządowego, że środowiska naukowe staną się przykładem prężności, nowoczesności i gospodarności, wzorem nowego stylu myślenia i działania.</u> + <u xml:id="u-7.70" who="#PiotrJaroszewicz">Rozległe zadania stawiane przed nauką i techniką polską wymagają wielostronnych poczynań i wzrostu zaangażowania także we Wszystkich ogniwach gospodarki i administracji.</u> + <u xml:id="u-7.71" who="#PiotrJaroszewicz">W chwili obecnej zadaniem szczególnie pilnym jest usprawnienie cyklu nauka-technika- produkcja. Jest to zadanie naczelne. W jego przygotowanie wniósł ogromny wkład przedwcześnie zmarły wybitny uczony i organizator badań prof. Sylwester Kaliski.</u> + <u xml:id="u-7.72" who="#PiotrJaroszewicz">Pragnę zapewnić obywateli posłów, iż będziemy nadal stwarzać nauce optymalne warunki rozwoju. Będziemy również dbać o nieustanny dopływ do działalności badawczej najbardziej uzdolnionej młodzieży, o rozwój jej talentów twórczych, stanowiących bezcenny skarb narodu. Podobnie jak dziś, tak i w przyszłości zwracać się będziemy do uczonych o radę w rozwiązywaniu ważnych spraw naszego kraju, o konsultację przy podejmowaniu decyzji najistotniejszych dla dalszego rozwoju Polski Ludowej. Dziękuję obywatelom posłom za uwagę.</u> + <u xml:id="u-7.73" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi za przedstawioną informację.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Andrzej Werblan.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselAndrzejWerblan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy dziś sprawy wielkiej doniosłości. Program działania Rządu przedstawiony przez Prezesa Rady Ministrów stwarza dobre podstawy dla naszej debaty.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselAndrzejWerblan">Szybki postęp nauki należy do najbardziej charakterystycznych cech rozwoju Polski Ludowej. Postępowi temu sprzyjało i sprzyja wiele okoliczności.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselAndrzejWerblan">Po pierwsze — ustrój socjalistyczny ze swej istoty dąży do oparcia życia społecznego i polityki państwa na naukowych przesłankach, a w postępie oświaty i w twórczości naukowej każę widzieć wartości samoistne, a nie tylko instrumentalne.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselAndrzejWerblan">Po drugie — stojąca u steru spraw narodowych partia klasy robotniczej, niezależnie od takich czy innych trudności, prowadziła i prowadzi politykę popierania nauki i szkolnictwa wyższego oraz systematycznego zwiększania środków społecznych na te cele.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselAndrzejWerblan">Po trzecie — szybko rozwijająca się gospodarka, urbanizacja i awans oświatowy tworzą dla nauki korzystną bazę, otwierają przed nią perspektywy, rozszerzają horyzonty.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselAndrzejWerblan">Po czwarte — społeczność naukowa kontynuując dawne i piękne tradycje polskiej nauki, z dbałością o poziom kształcenia i wymagania naukowe, podejmuje ambitne zadania i owocnie buduje nowoczesny potencjał naszej nauki i techniki. Szczególnie doniosłą rolę w tej dziedzinie odgrywają Polska Akademia Nauk jako samorządne zrzeszenie najwybitniejszych uczonych oraz czołowe uczelnie akademickie, a w coraz większej mierze również instytuty naukowo-badawcze gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselAndrzejWerblan">Istotne przyspieszenie rozwoju kadr instytucji naukowych i szkół wyższych ma miejsce w obecnym dziesięcioleciu. W okresie tym znacznie wzrosły środki na badania naukowe, ukształtował się dość nowoczesny system organizacji badań naukowych, a II Kongres Nauki Polskiej opracował perspektywiczny program badań. Odczuwalnie też rośnie bezpośredni udział nauki w realizacji zadań społeczno-gospodarczych. Na tle szybkiego rozwoju ilościowego pojawiły się jednakże złożone problemy związane z koniecznością zapewnienia należytego poziomu prac naukowych oraz ich społecznej efektywności.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselAndrzejWerblan">XII Plenum Komitetu Centralnego ustalając kierunki polityki naukowej partii i państwa na bliższą i dalszą przyszłość, podjęło te problemy. Z jednej strony proklamowało ono dalszą kontynuację kierunkowych linii polityki, określonej po zwrocie grudniowym, a z drugiej — biorąc pod uwagę nowe potrzeby i nowe możliwości, a także opinie i postulaty środowisk naukowych sformułowało zadania w odniesieniu do celów działalności naukowej i w odniesieniu do organizacji badań.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselAndrzejWerblan">Szczególny nacisk XII Plenum położyło na rolę nauki jako jednej z głównych sił napędowych postępu technicznego i wzrostu gospodarczego. Podyktowane jest to wymogami obecnego etapu rozwoju naszego kraju. Ogromnym wysiłkiem i kosztem wielkich nakładów powiększamy i modernizujemy potencjał przemysłowy. Jednocześnie szybko wyczerpują się proste i łatwo dostępne rezerwy wzrostu gospodarczego, zmienią się sytuacja demograficzna. Bezwzględnym nakazem staje się wzrost efektywności gospodarowania. Główne nasze rezerwy w tej dziedzinie zawierają się w aktywizacji rodzimych źródeł postępu naukowo- technicznego oraz w intensyfikacji współpracy ze Związkiem Radzieckim i inymi krajami socjalistycznymi. Są to rezerwy znaczne, między innymi dzięki wielkim wysiłkom dotychczas włożonym w budowę potencjału naukowo-technicznego i w rozwijanie powiązań między nauką i techniką polską a nauką i techniką radziecką oraz innych krajów socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselAndrzejWerblan">W uchwałach XII Plenum Komitetu Centralnego zawarte zostały sugestie w sprawie głównych kierunków zaangażowania naukowo-technicznego. Cztery dziedziny zasługują tu na szczególne podkreślenie.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselAndrzejWerblan">Po pierwsze — lepsze wykorzystanie naturalnych zasobów naszego kraju i umacnianie jego bazy surowcowej. Czołowe miejsce zajmują tu problemy wykorzystania węgla, rozwój chemii, inżynieria materiałowa. Ogólnonarodowe poparcie zyskał wysunięty przez Plenum Komitetu Centralnego z inicjatywy tow. Edwarda Gierka program zagospodarowania zasobów wodnych dorzecza Wisły.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselAndrzejWerblan">Drugą ważna dziedzina zaangażowania to programy o kompleksowym znaczeniu społecznym, a zwłaszcza program żywnościowy i mieszkaniowy.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselAndrzejWerblan">Trzecia dziedzina obejmuje programy sprzyjające modernizacji narodowych specjalizacji wytwórczości przemysłowej.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselAndrzejWerblan">Czwarta wreszcie dotyczy badań i przedsięwzięć w zakresie zdrowia i ochrony środowiska naturalnego.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselAndrzejWerblan">Społeczna efektywność realizacji tych wielkich programów naukowo-technicznych, o których szczegółowo była mowa w dzisiejszym przemówieniu Prezesa Rady Ministrów, w znacznym stopniu zależy od trafnej ich korelacji z programami społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, a ściślej mówiąc, z perspektywicznymi zamierzeniami inwestycyjnymi. Niezbędne jest tu trafne prognozowanie i planowanie, realistyczne dopasowywanie zadań i środków ich realizacji, sprawna współpraca kierownictw gospodarczych i środowisk naukowych. Jest w tej dziedzinie godny odnotowania dorobek, ale są też słabości, wymagające energicznego eliminowania.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselAndrzejWerblan">Od lat istnieje dość powszechne i uzasadnione przekonanie, iż wdrożenia stanowią najsłabsze ogniwo procesu innowacyjnego w naszej gospodarce. Dla polepszenia sytuacji w tej dziedzinie niezbędne jest — z jednej strony podnoszenie poziomu opracowań naukowych i lepsze ich dostosowywanie do potrzeb gospodarki, z drugiej zaś — umocnienie w gospodarce systemowych motywacji dla podejmowania rodzimych wdrożeń i ryzyka z tym związanego. Słuszny jest zatem postulat, aby rodzimym wdrożeniom tworzyć warunki co najmniej takie, a nawet lepsze, jak wdrożeniom licencyjnym. Wdrożenie bowiem własnych opracowań jest trudniejsze, ale jedynie ono daje szansę uzyskania rzeczywistego przodownictwa w określonych dziedzinach wytwórczości. Należy powitać z zadowoleniem program konkretnych w tym kierunku działań zawarty w dzisiejszym wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Polityka naszej partii i państwa zakreśla przed nauką szerokie cele. Chcemy, aby nauka pozwalała coraz lepiej rozumieć mechanizmy życia społecznego, aby służyła doskonaleniu pracy państwowej i zarządzaniu gospodarką, postępowi kultury i świadomości narodu. Ten punkt widzenia znalazł należny wyraz w uchwałach XII Plenum.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselAndrzejWerblan">Uspołeczniona i planowa gospodarka otwiera zupełnie nowe i nieporównanie większe możliwości racjonalnego wykorzystania sił materialnych i duchowych społeczeństwa, ale równocześnie redukuje ona rolę żywiołowych, spontanicznych regulatorów, a zatem wymaga bardzo dużej poprawności decyzji, precyzyjnego obiegu informacji, słowem, stałego doskonalenia systemów organizacji, zarządzania i planowania, a także wysokiego poziomu świadomości społecznej. Sprostać odpowiedzialności stąd wynikającej można tylko za pomocą nauki, która dostarcza obiektywnych przesłanek dla podejmowania decyzji, umożliwia właściwą weryfikację skutków społecznego działania i wyciąganie odpowiednich wniosków z praktyki.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselAndrzejWerblan">Dlatego partia nasza przywiązuje wielką wagę do rozwoju nauk humanistycznych i społecznych, do ich marksistowsko-leninowskiej orientacji, do ich poznawczej, prognostycznej i ideologicznej funkcji, a także do 19 posiedzenie z 26 października 1978 r.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselAndrzejWerblan">Dyskusja nad informacją Rządu o umocnieniu roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju oraz programie realizacji postanowień XII Plenum KC PZPR umacniania roli opinii i ekspertyz naukowych we wszystkich dziedzinach pracy państwowej, gospodarczej i społecznej.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselAndrzejWerblan">Wysoka Izbo! W działalności naukowej najważniejsze są te procesy, które dzieją się bezpośrednio w warsztacie badawczym i prowadzą do powiększania wiedzy oraz do jej zastosowań w praktyce. Polityka naukowa spełnia swe zadania wówczas, gdy jest zgodna z potrzebami i logiką procesu twórczego, gdy sprzyja niezbędnej w tym procesie pomysłowości i inicjatywie, wymianie idei, dobieraniu się właściwych zespołów. Złudna byłaby nadzieja, że dla prac i przedsięwzięć twórczych można znaleźć uniwersalne i jednolite formy organizacyjne, metody zarządzania i finansowania. Uchwały XII Plenum Komitetu Centralnego słusznie przed tym przestrzegają i wskazują, że doskonalenie organizacji i zarządzania nauką zmierzać powinno do uelastyczniania form, do zmniejszenia ograniczeń limitowych, do przezwyciężania biurokratyzmu i formalizmu, do urealniania merytorycznej kontroli ze strony samego środowiska naukowego, do właściwego uwzględniania specyfiki poszczególnych dyscyplin i konkretnych przedsięwzięć badawczych. Należy wychodzić z założenia, że od chwili, kiedy określony program badawczy w oparciu o kompetentne opinie został uznany za uzasadniony pod względem naukowym i za ważny społecznie, to wszystkie poczynania organizacyjne powinny ułatwiać badaczowi wykonanie pracy intelektualnej. W rządowym programie zapowiedziana została zmierzająca w tym kierunku modyfikacja systemów zarządzania i finansowania prac badawczych, a przede wszystkim polepszenie praktycznego funkcjonowania tych systemów. Środowisko naukowe przyjmie realizację tej zapowiedzi z wielką satysfakcją. Obecnie, gdy implikacje gospodarcze nakazują bardzo oszczędne, a jednocześnie maksymalnie efektywne użycie środków, zwłaszcza dewizowych, dbać szczególnie trzeba o zaspokojenie tych potrzeb, które dla pracy naukowej mają znaczenie elementarne, m.in. o zapewnienie części zamiennych do urządzeń, o dostępność niezbędnych czasopism i dokumentacji naukowej, o racjonalną politykę wydawniczą.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselAndrzejWerblan">Kluczowym zagadnieniem wciąż pozostaje sprawa trafnego wyboru zadań naukowych. Zagadnienia tego nie należy upraszczać. Kraj rozmiarów Polski musi we wszystkich ważnych kierunkach, w całym obszarze nauki rozwijać studia i badania oraz dysponować określonym potencjałem kadrowym na dostatecznym poziomie. Jest to warunek normalnego rozwoju nauki, która stanowi logiczną całość, a także warunek utrzymania zdolności do podejmowania przez naukę nowych zadań. Jest to też niezbędne dla utrzymania kontaktu z nauką światową i dla prawidłowego kształcenia kadr. Równocześnie jednak musimy zdawać sobie sprawę z tego, że poważne przedsięwzięcia naukowo-techniczne, a także kompleksowe opracowania problemów społecznych i kulturalnych wymagają koncentracji znacznych sił kadrowych i środków materialnych. Im ambitniejsze są tego rodzaju przedsięwzięcia, tym mniejszą ich ilość można jednocześnie realizować.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselAndrzejWerblan">Rozwiązanie sprzeczności między potrzebą utrzymania określonego potencjału w całym obszarze nauki a koncentracją znacznych wysiłków w niektórych dziedzinach jest w praktyce trudne. Ogólnie rzecz biorąc, kierujemy się tu zasadą, iż w dziedzinie badań podstawowych niezbędny jest szeroki front badawczy określany przez samo środowisko naukowe, natomiast w wielkich programach aplikacyjnych niezbędna jest możliwie trafna selekcja zadań dokonywana wspólnie przez uczonych i kierownictwo gospodarcze. Sądzę, że praktyka potwierdza słuszność tej zasady, ale mechanizmy jej funkcjonowania wymagają doskonalenia.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! VII Zjazd PZPR zalecił na bieżące 5-lecie stabilizację sieci szkół wyższych i poziomu rekrutacji na studia, wychodząc w ten sposób na spotkanie implikacjom gospodarczym i demograficznym. Stanowisko takie zgodne jest z dość powszechnym w kołach naukowych i w szerszych kołach społecznych przekonaniem, iż po okresie szybkiego wzrostu ilościowego szkół wyższych należy położyć nacisk na jakość kształcenia. Spełniając ten postulat, Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki podjęło kompleksowe wysiłki na rzecz podnoszenia poziomu kształcenia i wychowania. Wysiłki te należy kontynuować i wspierać m.in. poprzez rozszerzanie pola dla inicjatywy i samodzielności szkół wyższych w kształtowaniu programów studiów, a tam, gdzie jest to uzasadnione również czasu studiów.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselAndrzejWerblan">W obecnych warunkach, kiedy naród nasz dysponuje blisko milionową rzeszą ludzi z wyższym wykształceniem, coraz większego znaczenia dla jakości pracy i życia nabierają przedsięwzięcia służące kształceniu podyplomowemu i doskonaleniu zawodowemu, upowszechnianiu kultury i popularyzacji nauki. Otwiera się tu rozległe pole owocnego współdziałania szkół wyższych, towarzystw naukowych, stowarzyszeń technicznych i organizacji społecznych.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselAndrzejWerblan">Są — jak sądzę — podstawy do satysfakcji z postępu, jaki został osiągnięty, zwłaszcza w ostatnich latach w dziedzinie kształcenia kadr naukowych. Na uwagę jednak zasługują również opinie o nadmiernym zróżnicowaniu poziomu i kryteriów, jakie w tej dziedzinie istnieją. Przyczyny tego stanu rzeczy można zrozumieć, ale nie należy z nim się godzić. Zawód pracownika nauki staje się w naszych czasach dość masowy, zmieniają się warunki pracy naukowej, pewnej więc zmianie ulegać muszą kryteria. Jednakże chciałbym przytoczyć opinię uczonego wielkiej miary i wybitnego wychowawcy profesora Sylwestra Kaliskiego, który z naciskiem podkreślał, iż z dawnych wymagań stawianych adeptom nauki, część nie tylko nie może ulec zmianie, ale wręcz odwrotnie — — „w naszych socjalistycznych warunkach wymaga wzmocnienia. Chodzi o ideowość, zaangażowanie, talent, twórczość, skromność, patriotyzm”. O sprawach poziomu, o wysokości i nowoczesności wymagań decyduje przede wszystkim samo środowisko naukowe, decyduje atmosfera rzeczowej dyskusji i rzetelnej krytyki. Wydaje mi się, iż uchwały XII Plenum upoważniają do stwierdzenia, że wszystkie wysiłki i inicjatywy zmierzające do umocnienia jakościowych aspektów życia naukowego znajdą poparcie naszej partii i władz państwowych.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Do cennych i tradycyjnych już cech życia naukowego w naszym kraju należy twórcze uczestnictwo W badaniach i w kształceniu uczonych wszystkich generacji i różnych rodowodów ideowych, różnych szkół naukowych na bazie akceptacji socjalistycznych zasad ustrojowych i racji państwa ludowego. Dotyczy to całej nauki, w tym również nauk społecznych i humanistycznych. Polityka partii i państwa unika polaryzowania środowiska naukowego, a rozstrzyganie różnic stanowisk na gruncie nauki pozostawia jedynie właściwej metodzie naukowej dyskusji. Społeczność naukowa rozstrzyga samodzielnie i samorządnie sprawy dotyczące kwestii naukowych, stopni i tytułów naukowych, opiniowania wniosków o stanowiska naukowe, merytorycznej oceny wartości prac. Taki model życia naukowego jest korzystny dla rozwoju nauki i jednocześnie sprzyja zespalaniu środowiska naukowego w pracy dla socjalistycznej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselAndrzejWerblan">Jest rzeczą charakterystyczną, że od lat wszelkie próby naruszenia tego stanu rzeczy oraz instrumentalnego wykorzystania nauki dla celów pozanaukowych wychodzą ze strony sił antysocjalistycznych. O dojrzałości środowiska naukowego w naszym kraju dobrze świadczy fakt, że w ogromnej większości daje ono tym próbom skuteczny odpór.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselAndrzejWerblan">Nasze państwo socjalistyczne, nasza partia otacza szacunkiem uczonych i twórców postępu naukowo-technicznego, wszystkich, których myśl i trud wzbogacają potencjał intelektualny i kulturalny Polski Ludowej. Istotę naszej polityki naukowej najdobitniej wyrażają słowa przywódcy naszego narodu towarzysza Edwarda Gierka: — „Sojusz klasy robotniczej i inteligencji, więź nauki i socjalizmu są nierozerwalne, stanowią podstawę postępu”.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselAndrzejWerblan">Klub Poselski PZPR popiera rządowy program umacniania roli nauki i techniki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju w przekonaniu, że jego realizacja służyć będzie dalszemu umocnieniu tego sojuszu nauki i pracy, że przyczyni się do aktywizacji twórczych, jakościowych czynników naszego życia, do powiększania materialnych i duchowych sił naszego narodu. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Bolesław Strużek.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselBoleslawStruzek">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Dyskusja poprzedzająca XII Plenum KC PZPR, w której wypowiedziało się około 72 tys. uczestników, oraz materiały i dyskusja na samym XII Plenum w sposób wnikliwy i wielostronny oświetliły problem stanowiący przedmiot dzisiejszej debaty sejmowej. Sądzić należy, że przygotowanie zapowiedzianych „raportów” przyczyni się do dalszego pogłębienia wiedzy w tej materii i bieżącego doskonalenia polityki naukowo-technicznej. Chodzi tu zwłaszcza o — „Raport o stanie nauki polskiej”, — „Raport o wykorzystaniu kadr inżynierów i techników w gospodarce narodowej” oraz — „Raport o systemie wdrażania wyników badań naukowych do praktyki”.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselBoleslawStruzek">Zastanawiając się nad szeroko rozumianym dorobkiem XII Plenum, można stwierdzić ogólnie, że Plenum to daje wyraz rozwijającemu się procesowi uspołecznienia nauki i traktowaniu jej jako bezpośredniej siły wytwórczej. Posługując się terminem — „uspołecznienie nauki” chodzi mi o głębsze treści tego procesu, a nie tylko o formalne cechy. Te głębsze treści uspołecznienia nauki, to między innymi: pełna integracja badań naukowych z procesami produkcyjnymi, traktowanie krajowego potencjału naukowo-badawczego jako ważnego, składowego elementu bogactwa narodowego, wzrost społecznej rangi nauki, a zarazem wzrost społecznej odpowiedzialności wśród dziesiątków tysięcy pracowników naukowych, rozwój wielostronnego systemu motywacyjnego, prawidłowe postawy społeczne pracowników nauki, optymalizacja warunków rozwoju nauki z jednej strony, ale zarazem maksymalizacja jej wkładu w rozwój społeczno-gospodarczy kraju. Proces rozwoju uspołecznienia nauki stanowi podstawę, jak to zostało określone w referacie Biura Politycznego wygłoszonym przez I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka — — „zespolenia osiągnięć rewolucji naukowo-technicznej z walorami socjalizmu”. I można chyba stwierdzić ogólnie, że właśnie to uspołecznienie nauki, tj. adekwatna jej pozycja do treści społecznych ustroju socjalistycznego, ta adekwatność wyraża właśnie ten proces.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselBoleslawStruzek">W bardziej szczegółowym ujęciu dorobku XII Plenum godne podkreślenia są następujące przewodnie idee i zasady dalszego rozwoju nauki i zwiększenia jej roli w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju, jak:</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselBoleslawStruzek">— sformułowanie uzupełniających kierunków badań i głównych zadań nauki na okres najbliższego 10-lecia, w tym programu kompleksowego zagospodarowania Wisły, — wskazanie głównych kierunków doskonalenia polityki naukowo-technicznej, — podkreślenie wagi harmonijnego rozwoju badań naukowych, wyrażającego się między innymi w prawidłowych relacjach między badaniami podstawowymi a badaniami aplikacyjnymi, między naukami technicznymi a społecznymi, między badaniami zespołowymi a indywidualnymi, między szerokim frontem rozwoju nauk a uzasadnioną ich narodową specjalizacją, wynikającą ze struktury naszej gospodarki, tradycji szkół naukowych i międzynarodowego podziału pracy, prawidłowe relacje między planowym i skoordynowanym rozwojem nauki a dostatecznym polem działania dla osobistej inicjatywy, zainteresowań i samodzielności uczonych, — wskazanie na potrzebę i kierunki doskonalenia systemu wdrażania wyników badań do praktyki i ich upowszechniania, — konieczność doskonalenia i skutecznego stosowania właściwych metod oceny efektywności badań naukowych, — potrzeba przestrzegania niezbędnej spójności między planami inwestycyjnymi, zaopatrzeniem materiałowo-technicznym a planem rozwoju nauki i techniki, — sformułowanie koncepcji rozwoju krajowego przemysłu produkcji aparatury naukowo-badawczej, koncepcji niezbędnych przemian w perspektywicznym modelu wyższych uczelni, koncepcji wzrostu roli samorządu uczonych, doskonalenia polityki kadrowej itp.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselBoleslawStruzek">Jako pracownik naukowy muszę jednak stwierdzić, że w znanym mi środowisku naukowym występuje troska, a zarazem obawa, jaka będzie realizacja tego tak słusznego programu. Sam zresztą nie byłem wolny od tej obawy. W tym kontekście przedłożony przez Prezesa Rady Ministrów program rządowy realizacji uchwał XII Plenum KC jest szczególnie cenny. Jednak naturalną specyfiką tego programu jest to, że nie jest on i nie może być zbiorem jednorazowo podejmowanych decyzji, lecz jest to program wieloletniego działania i pobudzania społecznie pożądanych procesów. Konsekwencja w realizacji tego programu ze strony Rządu, system kontroli i aktywne, twórcze współdziałanie pracowników naukowych, placówek naukowo-badawczych oraz społecznego ruchu naukowego i naukowo-technicznego — to podstawa powodzenia tego programu. Myślę, że znaczna część komisji sejmowych, a zwłaszcza Komisja Nauki i Postępu Technicznego, powinny być włączone w system bieżącej kontroli realizacji tego programu.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselBoleslawStruzek">Wysoki Sejmie! Zabierając głos w imieniu Klubu Poselskiego ZSL, pragnę siłą rzeczy skoncentrować się na wybranych problemach postępu naukowo-technicznego w gospodarce żywnościowej. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe od 1971 r. w swej działalności przywiązuje dużą wagę do tej problematyki. W ramach dyskusji przed XII Plenum KC PZPR zostały m.in. zorganizowane dwie narady aktywu ZSL — z dużym udziałem naukowców — członków ZSL, poświęcone postępowi naukowo-technicznemu w rolnictwie oraz postępowi społecznemu na wsi. Przedmiotem niejako codziennej działalności Stronnictwa jest współdziałanie w upowszechnianiu różnych form postępu rolniczego i postępu społecznego na wsi. Społeczną podstawą tej działalności jest kadra przodujących rolników — członków ZSL, aktyw kobiecy i młodzieżowy oraz pracownicy placówek badawczo-naukowych, wyższych uczelni, służb rolnych i pracownicy spółdzielczości wiejskiej, kółek rolniczych, nauczyciele i lekarze wiejscy.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselBoleslawStruzek">Podnosząc problematykę wzrostu roli i wkładu nauki w rozwój gospodarki żywnościowej, nie sposób jest uchylić się od próby odpowiedzi na pytanie, czy istniejący potencjał naukowo-badawczy, związany z tym tak wielkim kompleksem gospodarki narodowej, jest dostatecznie rozwinięty.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselBoleslawStruzek">Dostępne dane statystyczne i szacunki prowadzą do stwierdzenia, że występuje istotna nierównomierność między wagą ekonomiczną gospodarki żywnościowej a pracującym na rzecz jej rozwoju zapleczem badawczo-naukowym. Liczba pracowników naukowych stanowi zaledwie 6% ogólnej liczby pracowników naukowych w kraju, gdy udział gospodarki żywnościowej w ogólnym zatrudnieniu przekracza 40%. Nakłady inwestycyjne na zaplecze naukowo-badawcze gospodarki żywnościowej w 1977 r. wynosiły szacunkowo około 500 mln zł, tzn. około 12% ogólnej wartości nakładów inwestycyjnych w dziale — „nauka”, gdy nakłady inwestycyjne na gospodarkę żywnościową zbliżały się do około 22%—23% ogólnej wartości nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselBoleslawStruzek">Koszty prac w placówkach naukowo-badawczych w sferze gospodarki żywnościowej stanowiły zaledwie 4,3% ogólnej wartości kosztów prac w placówkach naukowo-badawczych i rozwojowych w kraju. W samym rolnictwie koszty tych prac były 25 razy mniejsze niż w przemyśle, w tym koszty prac w placówkach rozwojowych około 100 razy mniejsze.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselBoleslawStruzek">Oczywiście, postulat zachowania ścisłych proporcji między wagą ekonomiczną poszczególnych działów i gałęzi gospodarki a ich udziałem w potencjale badawczo-naukowym byłby niesłuszny. Jednak w przypadku gospodarki żywnościowej skala dysproporcji jest zbyt wielka. Zachodzi zatem potrzeba, ażeby w najbliższych latach zapewnić bardziej intensywny rozwój zaplecza naukowo-badawczego w sferze gospodarki żywnościowej, a zwłaszcza bazy materialno-technicznej tego zaplecza i liczebności kadr naukowych. Pragniemy, ażeby przemysł spożywczy zdobył rangę przemysłu narodowego. Ale obecnie na 13 branż tego przemysłu, zaledwie 4 posiadają własne instytuty naukowo-badawcze, a liczba pracowników naukowo-badawczych w przemysłach podporządkowanych Ministerstwu Przemysłu Spożywczego i Skupu wynosi zaledwie 369 osób.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselBoleslawStruzek">Wkraczamy w okres przyspieszonej rekonstrukcji technicznej rolnictwa, pragniemy przyspieszyć rozwój postępu biologicznego w rolnictwie, kształtować proces przemian społecznych na wsi — wszystko to wymaga zwiększenia potencjału naukowo-badawczego gospodarki żywnościowej. W procesie rozwoju i modernizacji gospodarki żywnościowej odpowiedni rozwój jej bezpośredniego zaplecza naukowo-badawczego i wdrożeniowego stanowi niezbędny warunek, ogniwo inicjujące i zasilające ten proces. Nawet w ramach wydzielonych środków materialnych na rozwój gospodarki żywnościowej należałoby rozpatrzyć możliwości realokacji tych środków pod kątem większego uwzględnienia potrzeb rozwoju placówek naukowo-badawczych, wyższych uczelni oraz placówek rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselBoleslawStruzek">Chciałbym tu dodać, że nakłady te są najbardziej efektywnym kierunkiem inwestowania. Przyjmując, że udział postępu naukowo-technicznego w przyroście globalnej produkcji rolniczej wynosi 30%, oznacza to, że w latach 1971—1977 stosunek kosztów prac naukowo- badawczych w rolnictwie do uzyskanych efektów produkcyjnych kształtował się jak 1:6,4. Oznacza to, że każda złotówka wydana na prace badawcze i wdrażanie ich wyników przynosi ponad 6 złotówek dodatkowego przyrostu produkcji.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselBoleslawStruzek">Postęp naukowo-techniczny i organizacyjny oraz racjonalizatorski w kluczowym przemyśle spożywczym był źródłem przyrostu dostaw na rynek wartości około 6—8 mld zł rocznie. Stanowi to około 25% ogólnego przyrostu wartości dostaw na rynek w skali rocznej.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselBoleslawStruzek">Wzrastający wkład nauki w rozwój produkcji świadczy równocześnie o dużym zaangażowaniu pracowników nauki i zaplecza badawczo-rozwojowego w realizację strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, określonej przez VI i VII Zjazd partii.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselBoleslawStruzek">Należy jednak przyznać, że istnieją także pewne rezerwy wzmożenia prac naukowo-badawczych na rzecz rozwoju gospodarki żywnościowej. Powszechna jest opinia, że potencjał naukowo-badawczy wyższych uczelni rolniczych nie jest w pełni wykorzystany.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselBoleslawStruzek">Przyczyny niepełnego wykorzystania tego potencjału są różnorodne. Można spodziewać się, że część z nich zostanie usunięta w wyniku realizacji programu rządowego. Dotyczy to zwłaszcza eliminacji pewnych mankamentów w finansowaniu badań naukowych, w zapowiedzi zmian w szeroko rozumianej polityce kadrowej, w rozwoju studiów doktoranckich, w wykorzystaniu chociażby częściowym prac magisterskich i prac na studiach podyplomowych itp. Sprzyjać temu powinien również wzrost rangi samorządu naukowego na uczelniach i większa jego orientacja na podniesienie poziomu prac naukowych. Niezbędne jest umocnienie bezpośrednich więzi wyższych uczelni z praktyką rolniczą w różnorodnych formach. W ostatnich latach zostało zainicjowanych szereg tego typu powiązań. Obecnie chodzi o przejście od etapu prób i eksperymentów do etapu systemowych rozwiązań i ich bardziej powszechnego wdrożenia.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselBoleslawStruzek">Drugą istotną rezerwą zwiększenia wkładu nauki w rozwój gospodarki żywnościowej i postęp społeczny wsi jest wykorzystanie potencjału naukowego nierolniczych wyższych uczelni, nierolniczych placówek naukowo-badawczych. Zasada określająca, że rozwój gospodarki żywnościowej jest sprawą ogólnonarodową — również i w sferze nauki polskiej powinna być w pełni realizowana.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselBoleslawStruzek">Istotną sprawą jest opracowanie systemu infrastruktury naukowo-badawczej i rozwojowej całej gospodarki żywnościowej. W obecnym systemie występuje szereg luk. Tak np. wg opinii naukowców potrzebna jest organizacja przy PAN instytutu, który by prowadził i koordynował podstawowe badania w zakresie chemii i technologii żywności. Również w produkcji mieszanek pasz przemysłowych, komponentów wysokobiałkowych i premiksów, dodatków mineralnych zaangażowanych jest wiele resortów i organizacji gospodarczych. W tej sytuacji potrzebne jest utworzenie bądź to instytutu opracowującego podstawy naukowe nowoczesnego przemysłu paszowego, bądź też utworzenie swego rodzaju wspólnoty — zrzeszenia istniejących placówek naukowo-badawczych podporządkowanych resortom i wyższym uczelniom. Tego typu zrzeszenie naukowe ułatwiałoby planowanie i koordynację badań oraz koncentrację środków na najbardziej pilnych i istotnych tematach.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselBoleslawStruzek">Forma zrzeszeń placówek naukowo-badawczych PAN, wyższych uczelni oraz resortów może być z pożytkiem zastosowana i w wielu innych przypadkach. Wymaga ona szczególnej koncentracji wysiłków i koordynacji.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselBoleslawStruzek">Wysoka Izbo! W całej gospodarce żywnościowej, a szczególnie w rolnictwie, bodajże najważniejszym obecnie czynnikiem przyspieszenia postępu naukowo-technicznego jest udoskonalenie systemu wdrażania i upowszechnienia sprawdzonych już osiągnięć nauki i techniki. W rolnictwie bowiem występuje największa rozpiętość między poziomem sprawdzonych osiągnięć naukowych i technicznych oraz bardziej nowoczesnych technologii a stopniem ich upowszechnienia. Na ten stan rzeczy wpływa wiele przyczyn, jak np. charakter struktury agrarnej, poziom wykształcenia rolników, struktura demograficzna ludności rolniczej, poziom zainwestowania, zaopatrzenie materiałowo-techniczne itp. Są to przyczyny utrudniające przyswojenie nowości.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselBoleslawStruzek">To powoduje, że dualizmowi struktury agrarnej towarzyszy dualizm technik wytwarzania w rolnictwie. Równocześnie jednak należy stwierdzić, że w ostatnich kilkunastu latach popyt na innowacje w rolnictwie wzrósł znacznie, przekraczając techniczno-materiałowe możliwości jego zaspokajania. Ponadto doskonalenie organizacji i metod wdrażania oraz upowszechniania postępu rolniczego może zmniejszać wpływ negatywnych czynników. Nie wszystkie również rodzaje postępu rolniczego uzależnione są w jednakowym stopniu od niekorzystnego układu warunków strukturalnych rolnictwa. Tak np. wszelkie formy postępu biologicznego są bardziej neutralne w stosunku do niekorzystnej struktury agrarnej. Wysokopienne odmiany zbóż i innych roślin można prawie z jednakowym rezultatem stosować w małych i wielkich gospodarstwach. Dotyczy to również postępu genetycznego w produkcji zwierzęcej. W stosowaniu postępu biologicznego występują choć z mniejszą siłą bariery materiałowo-techniczne. Postęp ten jest mniej kapitało-i materiałochłonny. Wydaj e się zatem, że wdrażaniu postępu biologicznego w różnych jego postaciach powinniśmy poświęcać maksymalną uwagę. W mechanizmie, w strategii rozwoju społeczno-gospodarczego rolnictwa — właśnie postęp biologiczny powinien wyprzedzać postęp techniczny i organizacyjny.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselBoleslawStruzek">Nasuwa się pytanie, co należy zrobić, ażeby podnieść skuteczność i efektywność systemu wdrażania i upowszechniania wyników badań naukowych. Szereg idei i koncepcji zostało sprecyzowanych zarówno w materiałach XII Plenum, uchwałach XII Plenum, jak również w przedłożonym programie rządowym. Ale można by do tego dodać:</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselBoleslawStruzek">Po pierwsze — udoskonalenia i unowocześnienia wymaga system informacji o wynikach badań naukowych. Wydaje się, że propozycje zmian przygotowane przez Ministerstwo Rolnictwa przyczynią się do istotnej poprawy obecnego stanu.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselBoleslawStruzek">Po drugie — w sektorze rolnictwa uspołecznionego, a zwłaszcza w agrokombinatach i innych tego typu wielkich przedsiębiorstwach rolniczych należałoby szerzej rozwijać własne zaplecze badawczo-rozwojowe, laboratoria itp. Należałoby również bardziej intensywnie pobudzać kształtowanie się postaw innowacyjno-nowatorskich wśród załóg i kwalifikowanej kadry specjalistycznej, szerzej rozwijać bezpośrednie formy współpracy tych przedsiębiorstw z placówkami naukowo-badawczymi.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselBoleslawStruzek">Po trzecie — w zakresie oddziaływania na przyspieszenie procesu wdrażania i upowszechniania postępu rolniczego w gospodarstwach indywidualnych szczególnie pilną sprawa jest wyposażenie nowo zorganizowanych WOPR oraz skompletowania kadry pracowników. Interesującą formą jest realizowana na terenie stołecznego województwa koncepcja organicznego powiązania WOPR ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselBoleslawStruzek">Najsłabszym ogniwem w procesie wdrażania i upowszechniania jest niewątpliwie gmina. Chodzi tu bowiem nie tylko o intensyfikację organizacyjno-funkcjonalnych powiązań gminnej służby rolnej z WOPR, ale przede wszystkim o lepsze przygotowanie gminnej służby rolnej do pełnienia tej funkcji. Praca ta wymaga doświadczonych, wysoko kwalifikowanych osób zarówno pod kątem wiedzy zawodowej, jak i umiejętności społecznego działania.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselBoleslawStruzek">W małym stopniu wykorzystana jest organizacja związków i zrzeszeń branżowych oraz w ogóle organizacja kółek rolniczych. W procesie aktywizacji gminnych mechanizmów wdrażania i upowszechniania postępu rolniczego na czoło wysuwa się sprawa poprawy ich jakościowej strony.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselBoleslawStruzek">Obywatele Posłowie! Pragnę wreszcie poruszyć ostatnią kwestię, to znaczy kierunki badań naukowych w kompleksie gospodarki żywnościowej w najbliższych latach. Generalnie należy stwierdzić, że obowiązujący w obecnym pięcioleciu system programów rządowych, problemów węzłowych i resortowych oraz sugestie nowych tematów badawczych sformułowane na XII Plenum KC PZPR odzwierciedlają prawidłowo najbardziej istotne i pilne potrzeby gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselBoleslawStruzek">Biorąc jednak pod uwagę, że nadchodzące pięciolecie, a zwłaszcza cała dekada 1981—1990 znamionować się będzie wzmożeniem procesów technicznej rekonstrukcji rolnictwa i całej gospodarki żywnościowej, należałoby w sposób wyprzedzający zapewnić rozwój niezbędnych badań naukowych, które zapewniłyby prawidłowy rozwój pierwszego członu gospodarki żywnościowej, tzn. przemysłów wytwarzających dla niej środki produkcji. Mam tu na myśli zwłaszcza produkcję nowoczesnego systemu maszyn rolniczych i urządzeń technicznych, zapewniających kompleksową mechanizacje procesów produkcyjnych w rolnictwie, niezbędny postęp kompleksowej mechanizacji, automatyzacji i komputeryzacji w przemyśle rolno-spożywczym oraz zapewnienie postępu naukowego dla dalszego zastosowania osiągnięć chemii. W samym tylko przemyśle nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin występuje wiele problemów, zwłaszcza pod względem rozszerzenia i zróżnicowania asortymentowego tych środków.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselBoleslawStruzek">Nauki techniczne wspólnie z naukami ekonomicznymi powinny podjąć problem opracowania długofalowej koncepcji energetyzacji gospodarki żywnościowej, a zwłaszcza rolnictwa. Koncepcja ta powinna wychodzić z trzech przesłanek: optymalnego zaspokojenia potrzeb energetycznych gospodarki żywnościowej, dostosowania do krajowej bazy paliwowo-energetycznej oraz preferowania rozwiązań energooszczędnych. Generalnie chodzi tu o to, ażeby relacja między skumulowanym nakładem energii na produkcje żywności a wartością energetyczna żywności kształtowała się jak najbardziej korzystnie. Jest to nowy problem występujący we wszystkich krajach o zaawansowanym uprzemysłowieniu produkcji żywności.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselBoleslawStruzek">W odniesieniu do drugiego członu gospodarki żywnościowej, tzn. właściwego rolnictwa, pragnę jedynie jeszcze raz podkreślić konieczność intensyfikacji badań nad postępem biologicznym w produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz opanowywaniem biologicznych metod walki z chorobami i szkodnikami roślin, jak również wzmożenie intensyfikacji i badań weterynaryjnych, Ten kierunek badań powinien mieć zapewniony najwyższy priorytet i powinien być kształtowany jako jedna ze specjalności nauki polskiej.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselBoleslawStruzek">W całokształcie zestawu tematów badawczych należałoby ponownie podjąć w sposób kompleksowy problematykę intensyfikacji produkcji rolniczej na glebach lekkich. Udział tych gleb w rolnictwie oraz skala rezerw produkcyjnych w pełni to uzasadniają. Równocześnie postęp rolniczy nadaje tym glebom nowy walor, a zarazem stwarza możliwości znacznego wzrostu poziomu intensywności gospodarowania. Wiąże się to również bezpośrednio z programem kompleksowego zagospodarowania Wisły, a zwłaszcza przez regulację stosunków wodnych na obszarze około 3,5—4 mln ha.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselBoleslawStruzek">W trzecim członie gospodarki żywnościowej, to znaczy w przemyśle rolno-spożywczym, badania zarówno podstawowe, jak i bezpośrednio aplikacyjne, powinny być podporządkowane osiąganiu następujących celów: lepszego wykorzystania surowców, zwiększenia stopnia przetwórstwa surowców i półfabrykatów, następnie poprawy cech jakościowo-użytkowych oraz pełniejszego wykorzystania zdolności produkcyjnej zakładów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselBoleslawStruzek">Przedmiotem badań interdyscyplinarnych oraz współdziałania międzyresortowego powinien stać się problem lepszego dostosowania modelu konsumpcji artykułów żywnościowych do struktury krajowej produkcji rolniczej. W tym kryje się duża rezerwa lepszego rozwiązania problemu żywnościowego w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselBoleslawStruzek">Rozwój gospodarki żywnościowej oraz przemiany społeczne wsi stanowią przebogate pole frapujących badań dla pracowników nauk społecznych. Ogólna dyrektywa sformułowana w tezach na XII Plenum pod adresem nauk społecznych i humanistycznych, a mianowicie lepiej poznawać prawidłowości rozwoju społecznego i wywierać większy wpływ na kształtowanie systemu społeczno-ekonomicznego i doskonalenie czynnika ludzkiego jest nie tylko jak najbardziej słuszna, ale jest zarazem dyrektywą o dużym ładunku motywacyjnym, animatorskim w stosunku do licznych kadr pracowników nauki.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselBoleslawStruzek">Wysoka Izbo! Z poczuciem dużej satysfakcji pragnę oświadczyć, że Klub Poselski ZSL udziela poparcia dla przedłożonego przez Rząd programu realizacji uchwał XII Plenum Komitetu Centralnego PZPR — programu, który służyć będzie dobrze rozwojowi naszej ludowej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jan Janowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselJanJanowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Od początku lat siedemdziesiątych władze partyjne i państwowe wyznaczyły nauce polskiej szczególną rolę w realizacji programu intensywnego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, zapewniając także znacznie zwiększone środki na jej rozwój i działalność naukowo-badawczą. W ciągu lat 1971—1976 nakłady na prace badawcze, rozwojowe i wdrożeniowe w stosunku do pięciolecia 1966—1970 zostały dwukrotnie zwiększone, podobnie jak dwukrotnie wyższe było tempo wzrostu tych nakładów w porównaniu ze wzrostem dochodu narodowego. Towarzyszyło temu, jako objaw wysoce pożądany, szybko rosnące zainteresowanie opinii społecznej, mającej pełne prawo do informacji o korzyściach uzyskiwanych z takiego podziału dochodu narodowego. Zgodnie więc z tym ogólnospołecznym odczuciem w tak kompleksowy sposób rozpatrujemy dzisiaj na forum sejmowym rządową informację na temat programu realizacji uchwały XII Plenum KC PZPR o umocnieniu roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju naszego kraju. Niech mi więc wolno będzie w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego przedstawić kilka poglądów i opinii odnośnie do spraw poruszonych w przedłożonej przez Prezesa Rady Ministrów informacji.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselJanJanowski">Szeroka dyskusja nad materiałami na XII</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselJanJanowski">Plenum, obok zasłużonej wysokiej oceny dotychczasowych osiągnięć, podzieliła również w całej rozciągłości zawarty w tych materiałach pogląd, że w najbliższych latach oczekuje się od nauki jeszcze znaczniejszego udziału i większej roli w kształtowaniu programu oraz realizacji całokształtu zadań związanych z dalszym rozwojem Polski. Stanowi to zarazem jednoznaczne uznanie słuszności nadrzędnych ukierunkowań nauki przyjętych zgodnie z konstytucyjnymi założeniami socjalistycznego ustroju naszego kraju. Ten nadrzędny cel nauki tak pięknie wyraził przed laty w swym wystąpieniu na III Kongresie SD jego wieloletni przewodniczący prof. Stanisław Kulczyński: — „Laboratoriami współczesnej humanistyki doświadczalnej stały się państwa socjalistyczne i ludowe, usiłujące nie marzyć o pokoju świata, nie marzyć o pokoju gospodarczym, ale w oparciu o rozum i konkretne siły walczyć i realizować te pokoje (...), walczyć i realizować wielkie hasła humanistyczne oświaty i sprawiedliwości społecznej (...). Gdy więc z tej strony spojrzymy na dzisiejszą naukę i kulturę, zrozumiemy od razu, na czym polega hasło jedności nauki i życia. Ta jedność została u nas dokonana — a kto jej nie uznaje, jest poza nawiasem nie tylko życia, ale i poza nawiasem nauki”.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselJanJanowski">Realizacja tej dziś już bezdyskusyjnej potrzeby podporządkowania całego rozwoju nauki przytoczonym celom, konieczność intensyfikacji jej działań na rzecz rozwoju kraju — wymaga doskonalenia dotychczasowych form strukturalnych. Obecnie obowiązujące ustawy i przepisy noszą bowiem zbyt często piętno instytucjonalizmu sprzed lat około 20, odbiegając nie tylko od wymogów aktualnych potrzeb, ale i od istniejących w rzeczywistości rozwiązań organizacyjnych. Rysuje się więc powinność dostosowania do rosnących zadań modelu strukturalno-organizacyjnego polskiej nauki i szkolnictwa wyższego — modelu, który pozostając w ścisłym powiązaniu z rozpoczętą reformą oświaty stanowiłby podstawę dla kompleksowo pomyślanej reformy całego systemu edukacji narodowej. W działaniach tych nie wolno nam zapominać o nie kwestionowanej zasadzie jedności nauki, nauczania i wychowywania. A oznacza to, że obok rozwijania badań poznawczych, wynikających z nich badań utylitarnych oraz ich wdrożeń dla zaspokajania potrzeb społeczeństwa, równie podstawowym zadaniem dla całej sfery nauki — a nie tylko tak jest dziś — dla szkolnictwa wyższego powinno się stać przygotowywanie i systematyczne doskonalenie wysoko kwalifikowanych kadr dla wszystkich dziedzin życia społecznego i gospodarczego. Dlatego przyszłościowy model strukturalny nauki powinien obejmować swoim zasięgiem całokształt powyższych zagadnień i charakteryzować się elastycznością, niezbędną dla zapewnienia tak wielokierunkowej działalności. Dopiero wtedy znowelizowane akty ustawowe i rozporządzenia wykonawcze będą mogły właściwie uwzględniać zarówno stan faktyczny, jak i zamierzoną, umocnioną rolę nauki oraz wynikające z niej potrzeby.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselJanJanowski">Wysoka Izbo! Spośród wielorakich uwarunkowań, które uzależniają rozwój omawianej dziś sfery działań pragnę zatrzymać przez chwilę uwagę obywateli posłów tylko na niektórych z nich. Za szczególnie ważny uważam przede wszystkim całokształt zagadnień związanych ze szkoleniem i rozwojem kadr. Ich przygotowanie dla wszystkich dziedzin naszego życia na poziomie odpowiadającym tak szybko rosnącym wymogom będzie przecież decydować w całym następnym 10-leciu o pozycji naszego kraju i warunkach życia jego społeczeństwa. Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, pod kierownictwem nieodżałowanej pamięci posła prof. Sylwestra Kaliskiego, wspólnie z innymi zainteresowanymi resortami, zrobiło w ostatnich latach wiele w tym zakresie szczególnie na rzecz unowocześnienia programów studiów oraz doskonalenia metod i warunków nauczania. Mimo tych osiągnięć występują w tym zakresie nadal braki i w pełni uzasadnione potrzeby, hamujące szybszy wzrost poziomu nauczania i uzyskiwania lepszej efektywności studiów. A przecież kształcenie w nie zawsze jeszcze właściwych warunkach lokalowych, często na przestarzałej aparaturze i przy innych brakach w wyposażeniu, a tym bardziej kształcenie prowadzone w zbyt licznie do niedawna powoływanych szkołach wyższych przez ilościowo skąpą i jakościowo wciąż niedoskonałą kadrę naukową, musi w efekcie wpływać ujemnie na poziom absolwentów. To zaś z kolei w sposób nierozerwalny łączy się z ich przydatnością w przyszłej pracy zawodowej, obniżając jej skuteczność co najmniej w pierwszych okresach wykonywania wyuczonego zawodu.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselJanJanowski">I drugi aspekt omawianego zagadnienia. Kształcenie w ramach studiów wyższych w naszym kraju prowadzi się aktualnie na podstawie planów i programów studiów, w większości dostosowanych do wymogów nowoczesności. Mimo często jeszcze niełatwych warunków ich realizacji, wysoka w zasadzie ocena absolwentów ze strony zatrudniających ich placówek oraz fakt, że po raz pierwszy od kilkudziesięciu lat w naszym ludowym państwie kolejne roczniki kończą studia według nie zmienianych planów, wystawiają tym planom i programom jak najlepsze świadectwo. Są to wciąż jednak programy zamykające się w ramach jednej specjalności, względnie co najwyżej pewnej dyscypliny, podczas gdy nasza coraz bardziej nowoczesna gospodarka potrzebuje i potrzebować będzie przede wszystkim specjalistów o wykształceniu interdyscyplinarnym. Wskazuje to kierunek niezbędnych zmian także i w zakresie programowania studiów wyższych. Między innymi z tych właśnie z konieczności skrótowo tylko przedstawionych motywów logicznie wynikają postulaty przede wszystkim udoskonalenia systemu określania zapotrzebowania na kadry z wyższym wykształceniem, i to z wyprzedzeniami odpowiadającymi co najmniej okresom trwania studiów, a następnie zaprogramowania nowoczesnego profilu absolwenta poszczególnych specjalności szkół wyższych i zapewnienia optymalnych warunków kształcenia. Odnośnie do pierwszego z tych postulatów, tj, określania potrzeb kadrowych gospodarki narodowej, musimy nadal, podobnie jak dotąd to robimy, właściwie doceniać tak ważny cywilizacyjnie i kulturowo aspekt, jaki ma dla przyszłości całego naszego narodu poszerzanie kręgu obywateli z wyższym wykształceniem. Jestem przekonany, że na forum Wysokiego Sejmu nie ma potrzeby szerzej uzasadniać tego stwierdzenia. Występujący brak popytu na specjalistów z wyższym wykształceniem w szeregu dziedzinach, a szczególnie na specjalistów z wykształceniem humanistycznym, wynika wciąż jeszcze, według mnie, bardziej z naszego braku zrozumienia dla ich roli i z nieumiejętności ich wykorzystywania, zwłaszcza w produkcyjnych dziedzinach gospodarki aniżeli z rzeczywistego braku przydatności takich specjalistów.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselJanJanowski">Obywatele Posłowie! W przedstawionym nam programie i harmonogramie prac Rządu szczególne miejsce zajmuje polityka w zakresie kadr naukowych, słusznie w tych materiałach wydzielona jako odrębne zagadnienie. Mamy w tym względzie pełne podstawy do uzasadnionej satysfakcji z wychowania szerokiego grona bardzo wartościowych naukowców, sprawdzonych wybitnymi osiągnięciami naukowymi i częstokroć uznaną już pozycją w kraju i za granicą. Niemały udział w pomnażaniu tych osiągnięć odegrały właściwe zasady polityki kadrowej po 1970 roku, ujednoliconej już dla całej sfery nauki. Jak to wykazały tezy na XII Plenum KC, życie pokazało jednak bardzo wyraźnie, że równolegle z dynamicznym wzrostem liczby pracowników nauki w poprzednim pięcioleciu wystąpiły także pewne niepożądane zjawiska. Najkrócej ujmując, wyrażają się one w obniżeniu poziomu części prac naukowych związanych ze zdobywaniem stopni naukowych, w zanikaniu umiejętności podejmowania krytycznej dyskusji merytorycznej i samooceny w niektórych środowiskach naukowych, w niezadowalającym stopniu wymiany kadr naukowych i pozyskiwania wybitnych specjalistów gospodarczych, a także we wciąż zbyt długim okresie usamodzielniania się nawet najzdolniejszych młodych pracowników nauki oraz w narastającym sformalizowaniu stosowanych w tym względzie ocen i kryteriów. Nie osiągnięto też zamierzonych rezultatów w zakresie równomiernego rozmieszczania kadr naukowych i zintegrowania ich działań badawczych. A przecież równocześnie istnieją przepisy i wytyczne umożliwiające przeciwdziałanie wszystkim powyższym zjawiskom.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselJanJanowski">Wspomniane niedostatki wydają się wynikać głównie stąd, że kilkudziesięcioletnie zwyczaje ugruntowały już nawyk wiązania całego rozwoju pracowników nauki z tą samą placówką, najczęściej z własną macierzystą uczelnią. Przy ograniczonych możliwościach odbywania pełnowartościowych staży naukowych powyższa praktyka wytworzyła dominujący u nas typ pracownika nauki znającego gruntownie zazwyczaj jedną szkołę naukową własnego nauczyciela. W tej sytuacji występuje brak tak potrzebnej naukowcom możliwości odniesienia i konfrontacji własnych poglądów czy stosowanych metod eksperymentalnych z innymi poglądami czy szkołami naukowymi. W konsekwencji powoduje to także wspomniana ograniczenia w podejmowaniu krytycznych dyskusji i ocen merytorycznych. Jeśli dodać do tego obiektywne trudności natury bytowo-socjalnej, związane zawsze ze zmiana miejsca zamieszkania i prawie identyczne możliwości awansowania bez zmiany placówki naukowej, to łatwiej można zrozumieć przytoczone rozbieżności w stosunku do założeń polityki w zakresie kadr naukowych. Dlatego też wydaje się, że w ramach realizacji uchwał XII Plenum Komitetu Centralnego partii w zakresie tej polityki dążyć należy przede wszystkim do zbudowania systemu takich oddziaływań, które wpływałyby zachęcająco na podejmowanie decyzji odnośnie do zmiany placówek naukowych, korzystnych także dla podejmującego je kandydata, z równoczesna dążnością do zapewnienia w kadrowo wzmacnianych szkołach bądź placówkach naukowych całokształtu warunków niezbędnych do uprawiania na wysokim poziomie wybranych dyscyplin naukowych. Środowiska naukowe są głęboko przekonane, że będzie to forma skuteczniejsza aniżeli nakazy administracyjne. Bez takiego systemu oddziaływań trudno będzie bowiem oczekiwać od zaangażowanego naukowca zgody na oderwanie go od silnego pod względem kadry i bazy doświadczalnej ośrodka na rzecz placówki nie zabezpieczającej podobnych warunków prący naukowej tylko dlatego, aby zapewnić sobie możliwość szybszego uzyskania tytułu naukowego, stanowiska lub innego awansu.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselJanJanowski">Jako pracownikowi nauki, a właściwie nauczycielowi akademickiemu, bo tak się nasz zawód nazywa, trudno mi w tym miejscu zrezygnować z dalszego rozwinięcia stanowiska odnośnie do zagadnienia finansowania nauki. Jestem w tym względzie przekonany o słuszności stosowanej przez Rząd zasady, według której do resortów i środowisk zajmujących się działalnością naukową czy kształceniem kadr muszą być stosowane te same kryteria, jakimi kieruje się cała polityka ekonomiczna naszego kraju. Nie oczekując więc obecnie ze zrozumiałych względów wydatniejszego zwiększenia budżetu i nakładów, pragnę się stanowczo wypowiedzieć za koniecznością doskonalenia sposobu wykorzystywania posiadanych środków. Niezbędne wydaje mi się w tym względzie zarówno ustalenie hierarchii potrzeb, zgodnie z zasadą koncentracji na zadaniach najważniejszych w skali kraju i równocześnie zapewniających największą efektywność, jak również bezwzględne przestrzeganie tych ustaleń na wszystkich etapach tworzenia i realizacji okresowych planów społeczno-gospodarczych. Jeżeli bowiem nauka ma spełniać rolę określoną przez XII Plenum, to stwarzające niezbędne ku temu warunki zarówno zadania inwestycyjne, jak i zakupy wyposażeniowe powinny uzyskać podobna rangę, jaką ma realizacja analogicznych nakładów dla innych resortów gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselJanJanowski">Nam, członkom Stronnictwa Demokratycznego, nasuwa się jeszcze jedna — wprawdzie bardziej szczegółowa, ale nie mniej ważna uwaga. Wśród zawartych w rządowym programie nowych kierunków priorytetowych prac badawczych nadal nie figuruje propozycja koncentracji działań kompetentnych środowisk naukowych na rzecz naukowego programowania rozwoju całej sfery usług i przygotowywania dla niej kadr. Naszym zdaniem jest to zadanie tym pilniejsze, że intensyfikacja i zwiększenie efektywności usług wiąże się przecież z lepszym zaspokajaniem podstawowych codziennych potrzeb obywateli. Dotyczy to przy tym sektora gospodarki narodowej, którego poziom zatrudnienia wynosi już obecnie 28% stanu zatrudnienia w naszym kraju, a zgodnie z założeniami będzie miał nadal stałe tendencje zwyżkowe. W świetle przytoczonych danych i wszystkim znanych dalszych argumentów trudno nadal utrzymywać obecny stan, gdy przy rozwiązywaniu ważnych problemów społecznych w tak niewielkim stopniu korzysta się z pomocy i rozwiązań nauki.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselJanJanowski">Z przyjemnością mogę poinformować obywateli posłów, że z inicjatywy Stołecznego Komitetu SD i Komitetu Warszawskiego PZPR — zostały w ostatnich dniach poczynione pierwsze kroki w tym kierunku przez Szkołę Główną Planowania i Statystyki, która podjęła się szkolenia kilkudziesięciu osób na studiach zaocznych i podyplomowych oraz włączyła do tematyki prac doktorskich i magisterskich 19 posiedzenie z 26 października 1978 Dyskusja nad informacją Rządu o umocnieniu roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju oraz programie realizacji postanowień XII Plenum KC PZPR ważną problematykę z zakresu usług rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselJanJanowski">Wysoki Sejmie! Podjęte po XII Plenum KC PZPR z inicjatywy Prezydium Sejmu szerokie prace przygotowawcze przed dzisiejszą naszą debatą objęły liczne wojewódzkie zespoły poselskie i większość naszych komisji sejmowych. Zgodnie z ich opiniami z zadowoleniem przyjmujemy fakt tak szybkiego podjęcia przez Rząd prac nad realizacją uchwały tego Plenum oraz oceniamy przedstawiony program jako właściwy, choć tylko ramowo ujmujący wynikające z tej uchwały zalecenia.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselJanJanowski">Zgłaszając w imieniu Klubu Poselskiego SD poparcie dla omówionego dziś przez Prezesa Rady Ministrów programu, wyrażam równocześnie przekonanie, że w trakcie jego realizacji szczególny nacisk będzie położony na rozwiązania o charakterze merytorycznym, dla których kierunki wskazały już liczne komisje sejmowe w swoich opiniach bądź stanowiskach. Jak to starałem się uzasadnić w swoim wystąpieniu, mamy głębokie przekonanie, że tylko tego typu rozwiązaniami merytorycznymi można doskonalić działalność nauki — co z kolei jest uwarunkowaniem uzyskania zamierzonego celu, to jest osiągnięcia dalszego umocnienia roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju naszego socjalistycznego państwa. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jan Mendalka.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselJanMendalka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Po raz drugi już w stosunkowo krótkim czasie problematyka związana z koniecznością zwiększenia roli nauki w przyspieszaniu rozwoju kraju staje się przedmiotem powszechnej uwagi.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselJanMendalka">Szeroka dyskusja nad tezami XII Plenum KC naszej partii, wypowiedzi dyskutantów oraz podjęta uchwała pozwoliły na określenie najistotniejszych kierunków dalszego rozwoju badań naukowych, wskazały na stojące przed nauką zadania, a także na bariery, od likwidacji których zależy realizacja tych zadań.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselJanMendalka">Ze zrozumiałym zainteresowaniem przyjęło społeczeństwo Wybrzeża Gdańskiego te fragmenty tez, które wskazywały na rolę, jaką powinna odegrać nauka w przyspieszeniu realizacji programu budownictwa mieszkaniowego i urzeczywistnieniu programu wyżywienia narodu.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselJanMendalka">Ze szczególną jednak uwagą przyjęli gdańscy stoczniowcy, dokerzy, marynarze i rybacy — wszyscy, którym na sercu leży przyszłość gospodarki morskiej, sformułowania mówiące o konieczności intensyfikacji badań nad nowymi typami statków handlowych, lepiej dostosowanych do warunków ostrej walki konkurencyjnej na rynku żeglugowym, o konieczności prac nad nowymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi w odniesieniu do statków rybackich w związku z eksploatacją coraz odleglejszych łowisk, o potrzebie opracowania nowych, doskonalszych technologii przeładunkowych w naszych portach.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselJanMendalka">Z powszechnym poparciem całego społeczeństwa spotkała się również podjęta na XII Plenum uchwała w sprawie kompleksowego programu zagospodarowania Wisły. Jest to kolejny wielki krok na drodze budowy Polski nowoczesnej i zasobnej. Pracownicy gospodarki morskiej, wszyscy mieszkańcy Wybrzeża Gdańskiego wiedzą, iż regulacja Wisły jeszcze bardziej gospodarczo i komunikacyjnie zbliży Bałtyk do wszystkich regionów kraju, że pozwoli na stworzenie nowoczesnej drogi wodnej powiązanej z największym na Bałtyku zespołem portowym Gdańsk—Gdynia.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselJanMendalka">Wysoki Sejmie! Przedłożony Sejmowi przez Premiera rządowy program realizacji postanowień XII Plenum jest świadectwem konsekwencji w działaniach mających na celu uczynienie z nauki sprawczej siły postępu we wszystkich dziedzinach naszego życia. Jesteśmy wszyscy świadomi tego, iż dokumenty i programy to dopiero początek drogi. Potrzebna jest również konsekwencja w ich realizacji. Potrzeba konsekwencji dotyczy zarówno administracji państwowej, środowiska naukowego, jak i poszczególnych podmiotów gospodarczych: zakładów, przedsiębiorstw, zjednoczeń i resortów.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselJanMendalka">Jednym z haseł, jakie słyszy się często przy okazji wszelkich dyskusji na temat roli nauki w naszym życiu jest: — „Nauka bliżej praktyki”. Często jednak hasło to traktuje się zbyt jednostronnie i kieruje tylko pod adresem nauki. Jest w takim stawianiu sprawy jedynie część słuszności. To prawda, że warunkiem użyteczności działalności naukowej jest dobra znajomość realiów gospodarki, jej potrzeb i oczekiwań. Na pewno mniej byłoby wówczas prac odstawianych na półkę, mniej narzekań na „przeteoretyzowanie” niektórych opracowań, więcej mielibyśmy wdrożeń. Ale prawdą jest także, że i praktyka nie jest tu bez winy. Jakże częste są przypadki, że przedstawiciele nauki nie mogą znaleźć zrozumienia u swych partnerów z przedsiębiorstw z powodu ich niedostatecznej wiedzy teoretycznej. Jakże często w przedsiębiorstwach bierze górę przywiązanie do tradycji i niechęć do nowoczesności.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselJanMendalka">Wydaje się, że poważną rolę w likwidacji tych niekorzystnych zjawisk, w uczynieniu z praktyki gospodarczej rzeczywistego partnera nauki odegrać może ruch wynalazczy i racjonalizatorski. Zakład, w którym pracuję — Stocznia im. Komuny Paryskiej w Gdyni ma w tej dziedzinie bogate tradycje i znaczne osiągnięcia. Tylko w ciągu 9 miesięcy br. na zgłoszonych 585 projektów zastosowano w produkcji 368, a uzyskane efekty wyniosły 48 mln zł.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselJanMendalka">Różnorodność form działalności racjonalizatorskiej umożliwia każdemu pracownikowi prezentację swego projektu na ogólniejszym forum, takim jak giełdy projektów wynalazczych, konkursy wewnątrzzakładowe czy współzawodnictwo międzyzakładowe. Na ostatniej giełdzie, która odbyła się już po XII Plenum KC na zgłoszone 103 projekty Stocznia zakupiła 92. Ważnym elementem gwarantującym wymierne efekty w dziedzinie racjonalizacji jest praca z całą rzeszą młodych pracowników Stoczni. Temu celowi służą organizowane turnieje Młodych Mistrzów Techniki, konkursy — „Debiut miesiąca”, wybór najlepszego w dziedzinie racjonalizacji wydziału Stoczni czy też najlepszego racjonalizatora. Rezultaty tych działań są widoczne. Młodzi pracownicy Stoczni tylko w bieżącym roku zgłosili 149 projektów racjonalizatorskich, w tym wiele takich, które przyniosą Stoczni, a tym samym całej gospodarce, wielomilionowe oszczędności.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselJanMendalka">Wysoka Izbo! Czynnikiem warunkującym prawidłowe współdziałanie nauki z praktyką jest synchronizacja działania ogniw odpowiedzialnych za wdrożenie nauki do praktyki, a więc zaplecza naukowo-technicznego, kadry inżynieryjno-technicznej w zakładzie i bezpośrednich wykonawców, czyli robotników. Dlatego też problemem niezwykle istotnym jest odpowiednie przygotowanie wymienionych przeze mnie ogniw do wzajemnej współpracy opierającej się przede wszystkim na fachowości.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselJanMendalka">Jako robotnik pełniący funkcję mistrza z pełną odpowiedzialnością mogę stwierdzić, że w okresie ostatnich lat robotnicy wykazują coraz lepsze przygotowanie zawodowe. I znowu, opierając się na przykładach własnego zakładu pracy — robotnicy stanowili w ubiegłym roku 35% ogółu racjonalizatorów. W roku ubiegłym tytuł najlepszego racjonalizatora przyznano brygadziście — robotnikowi, który swoimi 119 projektami racjonalizatorskimi przysporzył gospodarce prawie 4 mln zł oszczędności. Tak przygotowana kadra bezpośrednio uczestniczących w procesie produkcji gwarantuje możliwość nasycania naszych zakładów coraz nowocześniejszymi maszynami i aparaturą, powierzania robotnikom coraz bardziej skomplikowanych technologii, które są efektem prac polskich naukowców. Dlatego też z prawdziwą satysfakcją chciałbym na tym forum wyrazić duże uznanie dla dorobku nauki polskiej. Mówię w imieniu moich kolegów stoczniowców, portowców i marynarzy, którzy dowodnie przekonali się na przykładach swojej stoczni i zakładu, czym jest nauka służąca potrzebom życia, jaki jest jej wkład w rozwiązywanie praktycznych problemów produkcji, a także na ile, dzięki twórczemu wkładowi ludzi nauki, wzrasta poziom i jakość naszego robotniczego wysiłku, jak wiele możemy zdziałać na rzecz unowocześnienia budowanych przez nas statków.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselJanMendalka">Wysoki Sejmie! Na plenum Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku, poświęconym rozwojowi gospodarki morskiej, I Sekretarz Komitetu Centralnego poseł Edward Gierek powiedział: — „Cały kraj patrzy z uznaniem i życzliwością na efekty codziennego trudu pracowników gospodarki morskiej. Znane i cenione są powszechnie w kraju cechy ludzi morza, a zwłaszcza ich pracowitość, wytrwałość, odwaga i solidarność”.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselJanMendalka">Przyjęliśmy te słowa jako wskazanie do takich działań, które dzięki połączeniu myśli naukowo-technicznej i pracy robotnika pozwolą z optymizmem myśleć i coraz skuteczniej działać na rzecz rozwoju gospodarki morskiej, pomnażając tym samym nasz wspólny ogólnonarodowy dorobek. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 55 do godz. 12 min. 35)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Jan Szczepański.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselJanSzczepanski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Jest dla mnie specjalnym przeżyciem, że mogę zabrać dzisiaj głos jako członek społeczności pracowników nauki, która to społeczność brała bardzo żywy i intensywny udział w przygotowywaniu XII Plenum. Wszyscy pracownicy naukowi zdają sobie w pełni sprawę z doniosłości uchwał tego Plenum. Zdajemy sobie także sprawę z doniosłości i roli nauki w naszym życiu i w rozwoju naszego społeczeństwa i z pełną satysfakcją przyjmujemy słowa uznania, które pan Premier był łaskaw wypowiedzieć pod adresem tej społeczności.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselJanSzczepanski">Sprawa, którą dyskutujemy, zasługuje na dużą uwagę i dlatego chciałbym przedstawić punkt widzenia pracownika nauki, to znaczy swój osobisty pogląd, gdyż żaden organ, żadne ciało naukowe nie upoważniło mnie do jego reprezentowania. Chodzi o podniesienie skuteczności wpływu badań naukowych i technicznych na rozwój społeczno-gospodarczy kraju.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselJanSzczepanski">Chciałbym się zastanowić bliżej, jakie warunki muszą być spełnione, żeby badania naukowe były w pełni efektywne, gdyż dzisiaj z tej trybuny z ust pana Premiera słyszeliśmy wezwanie i specjalny apel pod adresem pracowników nauki. Chciałbym zatrzymać się nad zagadnieniem roli nauki w gospodarce wodnej.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselJanSzczepanski">Najpierw jednak kilka słów o tym, co mamy na myśli, gdy używamy słowa nauka. Wybaczcie koledzy posłowie takie zawodowe — „zboczenie”, ale najpierw kilka definicji. To, że po drugiej wojnie światowej nauka opanowała wyobraźnię polityków i publiczności na całym świecie stało się przede wszystkim dzięki zastosowaniom technicznym i militarnym nauki, a przecież nie o to tutaj nam chodzi. Zastanówmy się więc, co mamy na myśli, gdy mówimy nauka. Używamy tego terminu w kilku znaczeniach. W pierwszym znaczeniu termin nauka oznacza pewien stale zmieniający się i rozwijający się system wiedzy złożony z pojęć, z definicji, twierdzeń, hipotez, teorii i metod badawczych. I oceniając program rządowy musimy zdawać sobie sprawę z tego, kiedy w tym programie mówi się o rozwoju wiedzy, gdyż w drugim znaczeniu termin nauka oznacza nie tyle systemy logiczne, spójne, metodologicznie spójne systemy wiedzy naukowej, ale oznacza technikę i zastosowania techniczne wiedzy i skutki technicznej wiedzy naukowej.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselJanSzczepanski">Wreszcie w trzecim znaczeniu, także bardzo często używanym, przez naukę rozumie się system instytucji prowadzących badania naukowe, system instytucji zarządzających i kierujących, finansujących czy administrujących badania naukowe. Program rządowy pewną część zaleceń i sugestii kieruje przede wszystkim pod adresem tych instytucji, które kierują, zarządzają i administrują nauką, co jest rzeczą bardzo ważną, ale przecież musimy zdawać sobie sprawę, że nie funkcjonowanie tych instytucji decyduje o poziomie osiągnięć nauki jako systemu wiedzy. Chodzi nam przede wszystkim nie o rozwijanie instytucji naukowych, ale o rozwój nauki jako systemu wiedzy, to co się wyraża w publikacjach. Musimy o tym pamiętać, oceniając efektywność programu rządowego. Stanowisko wszystkich moich kolegów, z którymi na ten temat rozmawiałem, jest takie, że najważniejsze są te punkty w programie rządowym, które nie wpływają na rozwój instytucji zarządzających nauką, urzędów, które kierują nauką, ale te, które ułatwiają pracę pracowników naukowych w instytutach, laboratoriach, bibliotekach, którzy rozwiązują problemy naukowe.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselJanSzczepanski">Najważniejszą funkcją programu rządowego jest właśnie to, że ułatwia pracę tych pracowników, którzy rzeczywiście tworzą wiedzę naukową i prowadzą badania, gdyż podniesienia wpływu nauki na rozwój społeczno- gospodarczy kraju oczekujemy nie od urzędów, ale od pracowników, którzy rozwiązują swoje zagadnienia. Mając w pamięci takie właśnie określenie nauki, chciałbym zatrzymać się nad mechanizmem, przez który nauka wpływa na rozwój społeczno-gospodarczy kraju.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselJanSzczepanski">Występują tu możliwości wielu nieporozumień, które mogą rodzić oczekiwania i stwarzać wrażenie, jakby nauka była różdżką czarodziejską, która rozwiąże nam wszystkie trudności. Dzisiaj, w wygłoszonych przemówieniach moich przedmówców, a w większym zakresie w dyskusjach publicznych toczących się w prasie i różnych organizacjach, mówiąc o wpływie nauki na życie społeczne i gospodarcze, mamy najczęściej na myśli takie mechanizmy, że oto prowadzone badania naukowe odkrywają pewne prawidłowości rządzące rzeczywistością w pewnej dziedzinie, w dziedzinie rzeczywistości materialnej czy społecznej. Następnie wpływają one na podstawową znajomość tych praw ogólnych, że można opracować pewne techniki, technologie, stworzyć nowe materiały, które mają korzystny wpływ na produkcję, które mają skutki ekonomiczne, a skutki ekonomiczne pociągają za sobą skutki społeczne.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselJanSzczepanski">To jest rzeczywiście mechanizm wpływu nauki na społeczeństwo, pobudzający wyobraźnię świata, wyobraźnię uczonych, polityków, kierownictwa gospodarczego na całym świecie. Dlatego też absolutnie nie neguję jego wagi i roli. Chciałbym też zwrócić uwagę, że istnieją istotne mechanizmy, o których trzeba także pamiętać, przez które nauka wpływa na życie społeczne. Chciałbym podkreślić, że zarówno w przemówieniu pana Premiera, wicemarszałka Werblana, jak też w innych przemówieniach mechanizmy te były omówione z wyjątkiem jednego, który moim zdaniem, jest bardzo ważny i pan Premier powinien o nim pamiętać z racji swojej biografii. Mianowicie — nauka najbardziej wpływa na życie społeczne przez oświatę i przez to, czego uczymy w szkołach. Od poziomu nauki w szkołach zależy najszerszy dostęp nauki do społeczeństwa. To, na jakim poziomie jest nauka, powinno rozstrzygać o tym, czego uczymy w szkołach. Zależy od tego wiedza wszystkich obywateli, nie tylko tych wybranych, którzy mają największy dostęp do nauki, ale wszystkich, którzy coś mogą wnieść do rozwoju swego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselJanSzczepanski">Nauka wreszcie — to inne mechanizmy wpływu nauki na społeczeństwo. Mianowicie — nauka o organizacji przyczynia się do doskonalenia organizacji gospodarczych, instytucji administracyjnych, do podnoszenia efektywności organizacyjnej różnych dziedzin naszego życia. Nauki ekonomiczne wpływają na racjonalizację i mogą także przyczyniać się do usprawnienia procesu gospodarowania bez jakichkolwiek nakładów inwestycyjnych. Chociaż patrząc na wiele aspektów naszej gospodarki byłbym skłonny sądzić, że naszej gospodarce w wielu dziedzinach daleko bardziej potrzebny jest zdrowy, chłopski pomyślunek, zdrowy rozsądek niż modele ekonometryczne, ale nie neguję wagi modeli ekonometrycznych tam, gdzie są one potrzebne.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselJanSzczepanski">Nauki społeczne i humanistyczne kształtują świadomość społeczną, wpływają na ideologię i postawy polityczne. Nauki historyczne przyczyniają się do utwierdzenia poczucia identyczności narodowej, ciągłości dziejowej narodu. Są to sprawy niesłychanej wagi.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselJanSzczepanski">Tak więc kończąc te kilka uwag chciałbym podkreślić, że wpływ nauki na nasze społeczeństwo dokonuje się przez wiele mechanizmów, dokonuje się różnymi drogami i różnymi metodami. Zastanówmy się więc teraz co trzeba zrobić, ażeby podnieść efektywność badań naukowych, oddziaływać na życie społeczne w tym jednym aspekcie, gdzie nauki mogą wpływać na doskonalenie techniki, na podnoszenie efektywności ekonomicznej gospodarki. Chciałbym zwrócić uwagę na bardzo interesująco napisaną książkę — przepraszam, to taki profesorski nawyk — Andrzeja Gniazdowskiego pt. — „Badania i wdrożenia”. Książka (wydana została przez PWN) jest interesująca dlatego, że pokasuje te wszystkie bariery, jakie istnieją między placówką naukowo-badawczą a przedsiębiorstwem w ramach jednego resortu i jednego zjednoczenia. Rzeczywiście, w przedsiębiorstwach jest wiele tradycjonalizmu, lęku przed innowacjami, o czym mówił mój przedmówca, poseł reprezentujący stoczniowców. Rzeczywiście tak jest — ale badania naukowe, które zajmowały się problemem, dlaczego występuje u nas tak niska efektywność wdrożeń naukowych, pokazują, że jedna z głównych przyczyn tkwi w organizacji gospodarki, w organizacji przedsiębiorstwa, w metodach planowania. Dopóki przedsiębiorstwa nie mają żadnych rezerw ludzi, czasu, maszyn i pieniędzy na innowacje, każda innowacja z reguły albo bardzo często jest zagrożeniem planu, jest zagrożeniem płacy, jest zagrożeniem premii, a zatem to nie irracjonalny tradycjonalizm, ale bardzo racjonalna kalkulacja powstrzymuje dyrektorów i załogi od wdrożeń innowacji technicznych. Wydaje mi się, że na ten aspekt trzeba zwrócić szczególną uwagę.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselJanSzczepanski">Weźmy inny przykład z dziedziny badań społecznych. Chciałbym zwrócić uwagę na te mechanizmy i procesy, do badania których pan Premier tutaj nawoływał. We wszystkich społeczeństwach wysoko rozwiniętych występuje zjawisko rosnącej przestępczości nieletnich. Problemowi temu na całym świecie poświęca się ogromną uwagę. Prowadzono bardzo wiele badań w poszczególnych krajach i międzynarodowych. Zebrano ogromne ilości materiałów, opublikowano wiele prac. Efektywność praktyczna tych badań była jednak znikoma. I znowu nie dlatego, żeby działała tu czyjaś zła wola, że ktoś chciałby te badania lekceważyć Działa tu trochę inny mechanizm — nie ekonomiczny, mianowicie — we wszystkich krajach przestępczością i sprawami nieletnich zajmują się pewne instytucje istniejące od lat, ustalone sądy dla nieletnich, opiekuńcze instytucje. Wszystkie te instytucje mają swoje ustawodawstwo, mają swoje przepisy, które określają ich działalność. Pracują tam ludzie, którzy są specjalistami, pracują w tym zawodzie i zajmują się tymi sprawami od lat i którzy mają poczucie swoich kompetencji. Wprowadzenie wszelkich innowacji w zakresie udoskonalenia rozwiązywania problemów przestępczości nieletnich wymaga zmiany przepisów, zmiany struktur organizacyjnych tych instytucji, które się tymi problemami zajmują. Wymaga zmiany mentalności ludzi, którzy w tych instytucjach pracują, czyli jakby powiedział Piecyk: — „taka drobna szczegóła”. Sprawa jest bardzo skomplikowana, ponieważ spełnienie tych warunków przekracza możliwości połączonego wysiłku praktyków, w każdym razie wymaga bardzo skomplikowanego i systematycznego działania. Podaję te przykłady, gdyż one odnoszą się także w pewnym stopniu i do badań z zakresu nauk technicznych, i do rozwiązań technicznych.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselJanSzczepanski">Na XII Plenum została podjęta także uchwała dotycząca gospodarki wodnej, uregulowania Wisły i zasobów wodnych w Polsce. Chciałbym na tym przykładzie pokazać, jaka była, jaka jest i jaka może być rola nauki. Program gospodarki wodnej w Polsce został opracowany przez Polską Akademię Nauk w 1954 r. przez Komitet Gospodarki Wodnej tejże instytucji. Program ten został wtedy przedstawiony Rządowi, został przyjęty i zatwierdzony przez Rząd. Jednym z twórców tego planu był prof. Wacław Balcerski, poseł na Sejm, który z tej trybuny wygłosił trzy przemówienia (w 1957 r., w 1959 r. i w 1961 r.) — o sprawach gospodarki wodnej. Pozwólcie Państwo, że przypomnę chociażby kilka fragmentów jego przemówienia z 1959 r., żeby pokazać, że i pracownicy nauki, i posłowie zdawali sobie sprawę z wagi zagadnienia i dostatecznie wcześnie alarmowali opinię publiczną i władze.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselJanSzczepanski">Poseł Balcerski w dniu 7 lutego 1959 r. mówił z tej trybuny m.in.: „Jeżeli ludność naszych miast wzrośnie dwukrotnie, to oczywiście zaopatrzenie tej ludności w wodę musi również co najmniej dwukrotnie wzrosnąć. Oczywiście wzrost ten wynika i stąd, że wzrosną niewątpliwie i potrzeby ludności w miarę wzrostu kultury i cywilizacji, standardu życiowego. Wzrost przemysłu, produkcji przemysłowej, co najmniej czterokrotny, a może sześciokrotny pociągnie za sobą mniej więcej w tym samym stosunku wzrost ilości wody potrzebnej do celów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselJanSzczepanski">Podkreślić trzeba, że nowoczesny przemysł bazować zaczyna coraz bardziej na stosunkowo wysokich parametrach technicznych, związanych z wysokimi temperaturami, związanych ze skomplikowanymi procesami chłodzenia pewnych przerobów chemicznych, które wymagają z reguły dużych ilości wody. Bardzo przybliżone i raczej skromne obliczenie wskazuje, że ilość wody, jakiej potrzebować będzie nasza gospodarka komunalna i przemysł, wzrośnie w ciągu tego dwudziestolecia co najmniej czterokrotnie. Gdy w 1955 r. przeciętne zużycie wody na dobę na wszystkie cele komunalne i przemysłowe w Polsce wynosiło ok. 5 mln m^3^, to w 1975 r. musimy się liczyć ze spożyciem wody do tych celów w ilości co najmniej 15 mln m^3^ dziennie, a więc jakieś 5—6 mld m^3^ w skali rocznej”. Tu dodam, że profesor Balcerski się pomylił. W 1975 r. zużycie wody wyniosło 12,7 mld m^3^.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselJanSzczepanski">Dalej prof. Balcerski analizuje, jakimi zasobami dysponujemy. Wyliczenia są dość dokładne i nie zmieniły się zupełnie. Następnie mówił, że — „Plan perspektywiczny gospodarki wodnej w Polsce, obejmujący wszystkie dziedziny tej gospodarki i ujmujący zagadnienia gospodarki wodnej nie tylko w odniesieniu do potrzeb dnia dzisiejszego, ale i w odniesieniu do tych potrzeb, jakie stawia przed nami perspektywa rozwoju gospodarczego naszego państwa, jest dziś w ogólnych zarysach gotowy Został on opracowany przez PAN, został przedłożony Rządowi, uzyskał aprobatę najwyższych czynników i w tej chwili znajduje się w stadium dokładniejszych, bardziej detalicznych opracowań”. Jest dla nas satysfakcją, że chociaż po 20 latach, ale władze powróciły do tego zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#PoselJanSzczepanski">Nie będę dalej cytował przemówień, ale jedno trzeba podkreślić — jego przewidywania, że — „Jeżeli za lat 20 nasz przemysł i osiedla zużywać będą ok. 6 mld m^3^ wody w stosunku rocznym, jeżeli to spożycie rozłożone równomiernie mniej więcej na cały rok, ewentualnie z nasileniem w okresach letnich, spotka się jednocześnie z okresami niezyskownymi naszych rzek i ze zwiększonym zapotrzebowaniem rolnictwa, które przecież będzie musiało dla wyżywienia tej zwiększonej liczby ludności przeprowadzić poważne zabiegi nawadniające, otóż jeżeli spotkają się ze sobą tego rodzaju zjawiska, to możemy oczekiwać, przy niedostatecznym wysiłku z naszej strony, że taki stan sanitarny, jaki mamy dziś na niektórych rzekach Górnego Śląska, w rejonach przemysłowych, że taki stan sanitarny zapanuje na wszystkich rzekach, prowadząc do zupełnego wyniszczenia życia biologicznego (...) Musimy stanowczo domagać się, żeby lokalizacja zakładów przemysłowych była ściśle związana z postulatami i możliwościami gospodarki wodnej. Musimy domagać się, aby każdy zakład przemysłowy ściśle przestrzegał obowiązującego ustawodawstwa w zakresie budowy oczyszczalni i należytego oczyszczania ścieków”. Tyle prof. Balcerski przed mniej więcej 20 laty mówił w tej Izbie.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselJanSzczepanski">Jest to problem bardzo ważny. Przytaczam tutaj te przemówienia, żeby podkreślić, że nauka ostrzegała dostatecznie wcześnie, że może nastąpić stan rzeczywiście bardzo trudny. I rzeczywiście nastąpił. Jeżeli spojrzymy na statystyki zawarte chociażby w materiałach GUS, które każdy poseł łatwo może sobie przejrzeć — są to materiały statystyczne dotyczące ochrony środowiska i gospodarki wodnej, to zobaczymy, że stan oczyszczalni jest niepokojący, że w 1976 roku tylko około 23% istniejących oczyszczalni pracowało prawidłowo, że około 60% wody naszych rzek jest poza wszelką klasyfikacją, a więc nie nadaje się nawet do użytku przemysłowego. W tych warunkach przyjęliśmy z bardzo dużym uznaniem program ogłoszony na XII Plenum i przedstawiony w programie rządowym, który dzisiaj referował pan Premier.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselJanSzczepanski">Chciałbym poinformować, że Polska Akademia Nauk w dniu 11 lipca br. podjęła uchwałę w sprawie włączenia się Polskiej Akademii Nauk do prac nad zagospodarowaniem zasobów wodnych Polski, że Polska Akademia Nauk przyjęła z głęboką satysfakcją decyzję XII Plenum KC PZPR i zgłosiła pełną gotowość wszystkich komitetów PAN i instytutów, które pracują w tych dziedzinach, do współpracy w rozwiązaniu tych zagadnień. Szczególnie Komitet Gospodarki Wodnej PAN, który nad tymi zagadnieniami pracuje już od lat — w dniu 4 października 1978 r. z udziałem Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej. Komitetu Energetyki, Komitetu Melioracji i innych, które pracują w ramach PAN, zajął stanowisko w sprawie realizacji programu zagospodarowania Wisły i jej dorzecza, podkreślając jednak, że pierwszą i najważniejszą rzeczą jest nie tylko budowa systemów odpowiednich zbiorników retencyjnych czy urządzeń przerzutowych, lecz budowa i należyta eksploatacja oczyszczalni ścieków miejskich i przemysłowych i ochrona przed zanieczyszczeniami obszarowymi.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#PoselJanSzczepanski">Jeżeli mam tu wypowiedzieć swój pogląd, chociaż jest to pogląd laika, na sprawę gospodarki wodnej, jeżeli rozumiem to wszystko, o czym była mowa na różnych posiedzeniach w ramach PAN, to problem oczyszczalni ścieków jest problemem numer jeden w Polsce. Z tego punktu widzenia trzeba rozważać realizację terminów rozpoczynania budowy zbiorników retencyjnych, które na ogół są opóźnione; nie rozpoczęto jeszcze szeregu podstawowych inwestycji gospodarki wodnej przewidzianych do ukończenia w latach 1981—1985, a postęp w zakresie gospodarki wodno-oszczędnościowej jest niewielki itd.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#PoselJanSzczepanski">To stanowisko jest Rządowi znane, znane jest licznym przecież komitetom, które zostały w ostatnich czasach powołane. Jako przedstawiciel nauk społecznych, który zajmuje się mechanizmami i procesami życia społecznego, byłbym także skłonny wyrazić pewne zaniepokojenie nadmierną liczbą tych instytucji, komitetów, zespołów, które pracują w ramach Prezydium Rządu, Komisji Planowania, różnych resortów, NOT, nie mówiąc już oczywiście o Polskiej Akademii Nauk i innych. Obawiam się, że w tak skomplikowanej organizacji łatwo o możliwość zacierania odpowiedzialności i przerzucania jej na innych.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#PoselJanSzczepanski">Chciałbym na zakończenie powiedzieć, że nauka może spełniać i spełnia funkcje służebne, i może być potężną siłą, potężnym czynnikiem rozwoju gospodarczego kraju. A nauka jest, powiedziałbym pod adresem tych, którzy ustalają dla niej zadania — — „służącym” bardzo wymagającym, gdyż badania naukowe jest bardzo trudno ukierunkować. Każde badanie naukowe nakierowane na jeden wydawałoby się problem, ma bardzo wiele skutków ubocznych i jego publikacje działają we wszystkie strony. Oto niedawno na posiedzeniu Prezydium Polskiej Akademii Nauk wysłuchaliśmy referatów i dyskusji na temat inżynierii genetycznej. Jest to ta sfera badań, która wywołuje duże poruszenie w opinii publicznej, gdyż opiera się na możliwościach funkcjonowania aparatów dziedziczenia, przekazywania cech z pokolenia na pokolenie drogami biologicznymi. Otwiera ona ogromne możliwości także przemysłowe w produkcji żywności itd. Ale nie tylko, gdyż z referatów, których wysłuchaliśmy, wynika, że ma ona także skutki w medycynie, w życiu społecznym, ma skutki w poglądach na istotę życia, w poglądach na miejsce człowieka w przyrodzie.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#PoselJanSzczepanski">Inny przykład. Na ostatnim zebraniu plenarnym Polskiej Akademii Nauk wysłuchaliśmy referatu profesora Zdzisława Kaczmarka właśnie na temat stanu i perspektyw gospodarki wodnej w Polsce, a profesor Kaczmarek jest dyrektorem Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, a więc tego instytutu, który co wieczór przychodzi do nas i mówi, jaka będzie pogoda. Mogliśmy sobie zdać sprawę, że te pozornie tylko techniczno-ekonomiczne zagadnienia oczyszczania wód, regulowania Wisły i jej dopływów, zbiorników wodnych itd. sięgają w zagadnienia planowania przestrzennego, wpływają na kształt i rozmieszczenie osiedli, na zdrowie ludności, na systemy komunikacji, na struktury zawodowe, na ruchliwość ludności, czyli wywołują bardzo liczne skutki, nie tylko ściśle związane z gospodarką wodną. Nauka jest więc tą potężną siłą, która może wywoływać dodatnie i pożądane skutki w pożądanym kierunku. Ale trzeba pamiętać, że wywołuje ona inne skutki, często nie przewidywane, i że posługiwanie się nauką wymaga także wiedzy i wyobraźni, precyzji myślenia takiej samej, jak wymaga tworzenie nauki, a przede wszystkim wymaga potężnego zasobu zdrowego rozsądku — że jeszcze raz to powtórzę.</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#PoselJanSzczepanski">Brałem udział w pracach przygotowawczych do XII Plenum i wiem, z jakim zainteresowaniem i z jakimi oczekiwaniami społeczność naukowa włączyła się w te przygotowania. Świadomość służby społecznej nauki jest głęboko rozwinięta w naszej społeczności uczonych od tych czasów — pan Premier przypomniał o tym — kiedy Staszic zakładał Warszawskie Towarzystwo Naukowe, aby nauka utrzymywała niezniszczalne podstawy bytu narodowego, kiedy upadło państwo polskie.</u> + <u xml:id="u-18.24" who="#PoselJanSzczepanski">II Kongres Nauki przed kilkoma laty dobitnie potwierdził gotowość wykonywania wszelkich prac potrzebnych dla rozwoju społeczeństwa, gospodarki i kultury narodowej. Dlatego też uchwały XII Plenum zostały przyjęte z uznaniem; pracownicy nauki na pewno będą je realizować zgodnie z tym duchem i z tradycyjnymi postawami, jakie rozwinęły się od wielu dziesięcioleci, jeżeli nie stuleci, w tej społeczności. W tym też duchu środowisko naukowe przyjmuje propozycje Rządu co do realizacji uchwał XII Plenum. Jestem głęboko przekonany, że pracownicy nauki zrobią to co do nich należy.</u> + <u xml:id="u-18.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Zenon Komender.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselZenonKomender">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przygotowania do obrad XII Plenum Komitetu Centralnego PZPR i same obrady stworzyły — jak to już podkreślił mój przedmówca prof. Jan Szczepański — warunki dla kolejnego przypomnienia ścisłego związku między rozwojem nauki i techniki a postępem społeczno-gospodarczym naszego kraju. Nauka stała się jednym z decydujących czynników wzrostu gospodarczego i ona też może wskazać najskuteczniejsze drogi i metody rozwoju. Aby tak się działo, stworzone być muszą odpowiednie warunki organizacyjne i ekonomiczne, które dotyczyłyby całej sfery współdziałania nauki i praktyki gospodarczej, polityki społecznej i całego systemu funkcjonowania gospodarki państwa.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselZenonKomender">Główne kierunki rozwoju nauki polskiej i zadania polityki naukowej zostały wszechstronnie rozpatrzone na II Kongresie Nauki Polskiej. Postanowienia tego Kongresu zachowują swą wagę i aktualność. Stąd też powinniśmy częściej wracać do tych dokumentów i tamtych dyskusji. Tym bardziej, że niektóre z nich trzeba by zmodyfikować, gdyż w latach, które minęły od Kongresu dokonał się dalszy postęp w realizacji wielu przedsięwzięć naukowo-badawczych i technicznych. Równocześnie życie niesie nowe potrzeby i stwarza nowe trudności i napięcia.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselZenonKomender">Problemem kluczowym w całej polityce naukowej jest uchwycenie odpowiednich proporcji między badaniami podstawowymi i stosowanymi, między rozwojem nauki a rodzącym się w niej postępem technicznym, ekonomicznym i organizacyjnym.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselZenonKomender">Właśnie podczas II Kongresu Nauki Polskiej jasno określono, że przy ustalaniu tych proporcji nie można się kierować tylko ściśle praktycznymi celami, trzeba bowiem uwzględniać przede wszystkim to, że badania podstawowe — oprócz celów i wartości poznawczych, oprócz często niewymiernej i dlatego w wielu wypadkach nie docenianej roli kulturotwórczej, mają i ten walor, że stanowią główną podstawę do badań podstawowych i postępu produkcyjnego; są warunkiem wysokiego poziomu kształcenia kadry dla wszystkich dziedzin życia; umożliwiają również tworzenie odpowiednio wykwalifikowanych zespołów badawczych zdolnych do utrzymywania żywego kontaktu z nauką i techniką światową, mogących sprostać rosnącym potrzebom kraju.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselZenonKomender">Od szeregu lat we wszystkich dyskusjach nad węzłowymi problemami polityki naukowej zwraca się uwagę — i to podkreślano również na XII Plenum — że cały system planowania i finansowania nauki i techniki powinna charakteryzować elastyczność, zdolność do stałej aktualizacji zadań i przesuwania — w miarę postępu prac — horyzontu zamierzeń. Tą drogą można by uniknąć niebezpieczeństwa zbytniego usztywnienia i formalizacji planów badań. Powinny one bowiem zawsze mieć charakter dynamiczny, mobilizować do twórczych poszukiwań, a nie petryfikować tradycyjną technikę, znane metody i sposoby rozwiązania zadań badawczych.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselZenonKomender">Plany prac badawczych i rozwojowych powinny zapewniać stale, w sposób rytmiczny i ciągły, a nie skokowo, co rok, czy co pięć lat, odpowiednie wyprzedzenie badań w stosunku do istniejących potrzeb i możliwości gospodarki. Oznacza to w praktyce konieczność systematycznej aktualizacji planów ustalonych na okresy 5-letnie i dłuższe, usuwanie z nich wszystkiego co staje się nieaktualne i niepotrzebne, a wprowadzenie nowych problemów zjawiających się wraz z postępem nauki światowej i wyłanianiem się nowych potrzeb społeczno-gospodarczych. Właściwie rozumiana aktualizacja zadań nie powinna w żadnym momencie osłabiać dyrektywności obowiązujących planów i nie powinna stwarzać wrażenia, że ustalone plany nie są obowiązujące.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselZenonKomender">Aby to wszystko było możliwe, konieczne jest jasne określenie i codzienne egzekwowanie koordynacyjnych i wiodących funkcji Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki szczególnie w stosunku do resortów gospodarczych. Ten organ koordynujący wszystkie problemy związane z nauką i techniką powinien mieć rzeczywiste możliwości uczestnictwa w pracach planistycznych i kontrolnych z tego zakresu, przy równoczesnym, oczywiście, utrzymaniu inicjatywy i odpowiedzialności za realizację zadań w każdym z ogniw nauki i gospodarki. Sprawa ta została zresztą mocno podkreślona w dzisiejszym wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselZenonKomender">Ciągle jeszcze postulatem aktualnym jest dążenie do tego, aby cały system planowania i sprawozdawczości był tak pomyślany i tak funkcjonował, żeby jak najmniej absorbował wysoko kwalifikowanych pracowników naukowych i tylko w części dotyczącej merytorycznych ustaleń planów. Sprawy techniczne i wykonawcze planowania i sprawozdawczości powinny spoczywać w rękach pracowników służb planistycznych, finansowych i administracyjnych. Wymaga to systematycznego kształcenia pracowników tych służb dla potrzeb nauki oraz dalszego doskonalenia przepisów regulujących planowanie i sprawozdawczość.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselZenonKomender">I jeszcze jedna sprawa z tej dziedziny. W odczuciu społecznym zbyt słaba jest u nas kontrola realizacji planów badawczych i rozwojowych. Stąd słuszna byłaby zasada, aby niewykonanie tych zadań powodowało takie same skutki dla kierownictwa jednostek badawczych i wdrażających, jak to ma miejsce w stosunku do priorytetowych zadań rozwojowych gospodarki.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Rozwój badań naukowych wymaga coraz wyższych nakładów finansowych. O skali tego problemu i pozytywnych dla nauki tendencjach w tej dziedzinie mówią najlepiej liczby, określające wzrost tych nakładów w Polsce w latach 1966—1980.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselZenonKomender">W 1966 r. wydano w skali kraju na prace naukowo-badawcze i rozwojowe ok. 8 mld zł, w 1970 r. — 12,3 mld zł, w 1975 r. — 31,1 mld zł, a założenia do 1980 r. przewidują kwotę rzędu 53 mld zł. Łączne nakłady finansowe na rozwój nauki i techniki w okresie pięciolatki 1971—1975 uległy prawie podwojeniu w porównaniu z okresem 1966—1970 — z 60,5 mld zł do 114,5 mld zł. W latach 1976—1980 przewiduje się nakłady rzędu 220 mld zł.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselZenonKomender">Mimo tak znacznego wzrostu nakładów, nie uzyskaliśmy założonego w planach wieloletnich ich udziału w dochodzie narodowym rzędu 2,5%. Wielkość ta dla 1970 r. wynosiła 1,85%, dla 1975 r. 2,14%, a w pierwszych latach bieżącego pięciolecia obserwuje się pewien spadek tempa wzrostu nakładów badawczo-rozwojowych, jakkolwiek absolutne rozmiary tych nakładów są wysokie.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselZenonKomender">Wymóg ogólnego podnoszenia efektywności gospodarowania nakazuje nie tylko celowe i oszczędne wydatkowanie tych ogromnych kwot, ale również uwzględnianie właściwych preferencji społecznych przy ich podziale na poszczególne dziedziny gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselZenonKomender">Tak jak to stwierdził I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek w referacie otwierającym obrady XII Plenum w nadchodzących latach przy realizacji zadań rozwojowych — „liczyć się trzeba z trudniejszymi obiektywnie warunkami”.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselZenonKomender">Obecna sytuacja demograficzna powoduje to, że mniejszy będzie przyrost zasobów pracy. Stąd też trzeba będzie racjonalnie i celowo nimi gospodarować. Relatywnie mniejsze będą też możliwości przyrostu nakładów inwestycyjnych. Trzeba je będzie w związku z tym wykorzystać na cele o największym znaczeniu społeczno-gospodarczym, podnosząc równocześnie efektywność istniejących obiektów i zespołów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselZenonKomender">Musimy również brać pod uwagę coraz trudniejsze zewnętrzne uwarunkowania naszego rozwoju. W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych w oparciu o kredyty importowaliśmy nowoczesne maszyny i urządzenia, a nawet całe obiekty produkcyjne. Przychodzi okres spłaty tych zobowiązań i to wtedy, gdy rozwinięte kraje kapitalistyczne weszły w długotrwałą fazę zjawisk kryzysowych i w ślad za tym wprowadziły szereg ograniczeń protekcjonistycznych i rygorów dyskryminacyjnych, wymierzonych m.in. przeciw krajom socjalistycznym. Stąd też trudniejsze są i będą warunki dla rozwoju naszego eksportu do tych krajów.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselZenonKomender">W tym kontekście podczas obrad XII Plenum KC PZPR stwierdzono zgodnie, że dla sprostania tej trudnej sytuacji konieczna jest dalsza modernizacja, a przede wszystkim zwiększenie efektywności produkcji przemysłowej i systemu usług technicznych, racjonalne gospodarowanie zasobami materialno-surowcowymi i energetycznymi i na tej bazie kompleksowe rozwiązywanie problemu żywnościowego i mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselZenonKomender">Wszystkie te złożone problemy muszą być rozwiązywane równocześnie. Aby to było możliwe, konieczne się staje opracowanie zaktualizowanego, długofalowego, całościowego programu, a w ujęciu planistycznym — perspektywicznego planu rozwoju społeczno-gospodarczego na najbliższe 15—20 lat. Tylko w jego ramach można zbilansować potrzeby i możliwości ich zaspokojenia.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselZenonKomender">Przy opracowywaniu poszczególnych problemów konieczne jest stosowanie zasady wariantowości, potem również alternatywne przedstawianie głównych proporcji i kierunków rozwoju społeczno-gospodarczego. We wszystkich tych pracach decydujący udział mieć musi nauka. Właśnie tak prezentowano te sprawy podczas II Kongresu Nauki Polskiej. Tylko na tle całościowego planu perspektywicznego można konstruować rzeczywiście przystający do potrzeb kraju wieloletni program badań naukowych i technicznych.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselZenonKomender">Wysoki Sejmie! Polepszenie materialnych warunków życia naszego społeczeństwa wiąże się przede wszystkim ze wzrostem produkcji żywności, rozwojem budownictwa mieszkaniowego i całej infrastruktury społecznej. We wszystkich tych dziedzinach potrzebny jest duży wysiłek całej gospodarki, w tym również współdziałającej z nią nauki.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselZenonKomender">Wiele już osiągnięto w tych dziedzinach. Wysoko ceniony jest dotychczasowy wkład nauki do rozwoju polskiego rolnictwa. Na XII Plenum mówiono szeroko o potrzebie tworzenia warunków dla dalszego wzrostu jej roli w rozwiązywaniu produkcyjnych i społecznych problemów gospodarki żywnościowej. Chodzi tu nie tylko o nauki rolnicze, lecz o wszystkie dziedziny wiedzy, które bezpośrednio lub pośrednio mogą przyczynić się do postępu w rolnictwie, lepszego i głębszego przetwórstwa płodów rolnych, unowocześnienia konserwacji i przechowalnictwa. O tych sprawach mówił z tej trybuny dzisiaj szeroko poseł Bolesław Strużek. Obok produkcji żywności trzeba zadbać o racjonalne jej spożywanie. Stąd tak doniosła rola nauki w opracowywaniu i upowszechnianiu racjonalnego modelu spożycia, odpowiedniego programowania gospodarstw domowych w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#PoselZenonKomender">Ważnym zadaniem nauki jest dbałość o stałą poprawę ochrony zdrowia, co wymaga zintensyfikowania kompleksowych badań nad skutecznym przeciwdziałaniem chorobom zawodowym i społecznym. Zgodnie z dyrektywami I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka coraz większą wagę przywiązuje się do prac badawczych i działań praktycznych dla zapewnienia optymalnych warunków rozwojowych młodego pokolenia. Ale równocześnie, pamiętając o dokonujących się zmianach w strukturze demograficznej naszego społeczeństwa, rozszerza się działanie na rzecz zwiększenia pomocy dla osób niepełnosprawnych oraz rozszerzenie opieki nad ludźmi w wieku podeszłym.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#PoselZenonKomender">W zakresie ochrony zdrowia istnieje potrzeba rozwijania szeregu branż produkcyjnych. Wiemy, że Polska ma niemały dorobek w produkcji leków. Wysiłki w tej dziedzinie na polu badawczym i produkcyjnym wymagają dalszej i konsekwentnej intensyfikacji, tak aby coraz pełniej i na nowoczesnym poziomie zaspokajać potrzeby społeczne, a równocześnie rozwijać korzystny eksport.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#PoselZenonKomender">Umacnianie roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju naszego kraju dotyczy również i obronności. Mówiono szeroko o tych sprawach na XII Plenum KC PZPR i przy okazji obchodów 35-lecia Wojska Polskiego.</u> + <u xml:id="u-20.24" who="#PoselZenonKomender">Armia nasza dysponuje znacznym potencjałem naukowym zgrupowanym w akademiach, instytutach naukowo-badawczych, wyższych szkołach oficerskich, a także w wielu sztabach i instytucjach. Obok rozwiązywania zadań ściśle wojskowych, placówki te prowadzą szerokie współdziałanie z Polską Akademią Nauk oraz odpowiednimi instytutami i uczelniami.</u> + <u xml:id="u-20.25" who="#PoselZenonKomender">Wiele realizowanych przez wojskowe i przemysłowe zaplecze naukowo-badawcze prac obronnych posiada dużą użyteczność w gospodarce narodowej. Dobrze znane są w kraju, a także poza jego granicami osiągnięcia Wojskowej Akademii Technicznej m. in. w dziedzinie techniki laserowej, które już znalazły zastosowanie w medycynie i górnictwie. Wielkie w tej dziedzinie miał zasługi tragicznie zmarły prof. Sylwester Kaliski. Jego śmierć jest wielką stratą dla nauki polskiej.</u> + <u xml:id="u-20.26" who="#PoselZenonKomender">Dla postępu naukowo-technicznego konieczne jest stałe poszerzanie współpracy międzynarodowej. Dla naszej nauki szczególną rolę odgrywa współpraca z nauką radziecką zarówno w sferze obronności kraju, jak i w pozostałych dziedzinach gospodarki. Stałe poszerzanie tej współpracy jest jednym z warunków dynamizowania naszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-20.27" who="#PoselZenonKomender">Poważnym osiągnięciem lat siedemdziesiątych jest wzmożenie zakupów w krajach wysoko rozwiniętych licencji na nowoczesne technologie i wyroby. Doceniając w pełni znaczenie importu nowoczesnych technologii i urządzeń należy stwierdzić, że nauka polska wnosi coraz większy wkład do postępu naukowo-technicznego i procesów modernizacji gospodarki zarówno bezpośrednio, przez wdrażanie do produkcji rodzimych rozwiązań, jak też pośrednio, przez kształcenie kadr i współuczestnictwo w adaptacji rozwiązań zagranicznych. Wydaje się, że obecnie konieczne jest bliższe współdziałanie krajowej bazy naukowej w całym procesie zakupu, wdrażania i w rozwijaniu produkcji licencyjnych. W stosunku do każdej licencji — jak podkreślano na XII Plenum — tworzyć należy program dalszej jej modernizacji. Jedynie wówczas, gdy takie programy będą opracowane i realizowane — unowocześnienie gospodarki stanie się procesem ciągłym i w pełni efektywnym, a możliwości polskiej nauki i techniki będą racjonalnie wykorzystywane.</u> + <u xml:id="u-20.28" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! I Sekretarz Edward Gierek na XII Plenum KC PZPR przedstawił nową, niezwykle ważną dla perspektyw rozwoju naszego kraju inicjatywę przygotowania programu i podjęcia realizacji wszechstronnego zagospodarowania Wisły. Program ten zasługuje na miano najpoważniejszego, dalekowzrocznego zamierzenia w gospodarczej historii Polski. Realizacja tego zadania będzie niezwykle złożona i kosztowna, ale z punktu widzenia interesów ogólnopaństwowych, ogólnonarodowych — nieodzowna.</u> + <u xml:id="u-20.29" who="#PoselZenonKomender">To wielkie zamierzenie, dla którego realizacji potrzebny jest wysiłek całego społeczeństwa, stanowi bowiem niezwykle ważny element perspektywicznych przeobrażeń naszej gospodarki. Przy czym — jak to podkreślił Edward Gierek na XII Plenum KC PZPR — — „Zabudowa i wykorzystanie gospodarcze osi Wisły musi być traktowane jako kluczowe, lecz i integralna część składowa ogólnego problemu gospodarki wodnej, obejmującego również odpowiednie prace w dorzeczu Odry i Warty”.</u> + <u xml:id="u-20.30" who="#PoselZenonKomender">Wysoki Sejmie! W toku przygotowań do XII Plenum KC PZPR dość powszechne były głosy, aby na procesy rozwojowe naszego kraju patrzeć możliwie szeroko. Stąd też konieczne jest w pracach programowych prezentowanie obok technicznego, produkcyjnego i ekonomicznego punktu widzenia na problemy rozwoju naszego kraju również spojrzenia głębszego na sprawy ludzkie, potrzeba — jak to potocznie się określa — patrzenia humanistycznego. Ogromna jest tu rola nauk społecznych, zajmujących się szeroko rozumianą problematyką socjologiczną, pedagogiczną i humanizacji pracy. Słusznie postuluje się, aby zawczasu opracować wskazania socjo-i psychotechniczne, pozwalające na możliwie harmonijne, bezkonfliktowe przystosowanie się tych grup ludzkich i jednostek do nowych warunków życia i pracy.</u> + <u xml:id="u-20.31" who="#PoselZenonKomender">Trzeba zwracać uwagę na to, aby przebudowując czy rekonstruując gospodarkę zgodnie z wymogami rewolucji naukowo-technicznej i dążąc do maksymalnego zaspokojenia potrzeb ludzi pracy — równolegle rozwijać w społeczeństwie zamiłowania i zainteresowania wzbogacające i urozmaicające życie duchowe człowieka, podnosić jego ogólny poziom kulturalno-artystyczny i intelektualny, uszlachetniać jego obyczaje.</u> + <u xml:id="u-20.32" who="#PoselZenonKomender">Jak uczą doświadczenia tzw. społeczeństw konsumpcyjnych — dobrobyt materialny, kiedy stanowi główny czy jedyny cel w życiu, nie przynosi człowiekowi szczęścia, wręcz przeciwnie, staje się źródłem niepokoju, utraty sensu życia, braku poczucia bezpieczeństwa i pewności życiowej.</u> + <u xml:id="u-20.33" who="#PoselZenonKomender">Wzrostowi materialnemu towarzyszyć musi szeroki ruch na rzecz rozwoju duchowego, na rzecz podnoszenia moralności społecznej, której poziom warunkuje również sukcesy gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-20.34" who="#PoselZenonKomender">Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” chciałbym uczynić w tym miejscu jedną uwagę. Otóż opis świata może być nazywany naukowym, o ile opiera się na zdobyczach nowoczesnej wiedzy. Taki opis świata jednakże stara się wyjaśnić przede wszystkim sprawę, jak rzeczywistość istnieje. W żadnym razie taki opis świata nie zawiera pełnych przesłanek dla określenia, jaka powinna być rzeczywistość i jakie powinno być postępowanie człowieka czy społeczeństwa. Krótko mówiąc, jakim celom to postępowanie ma służyć. Te problemy w odniesieniu do jednostki ludzkiej określa jej światopogląd, a ściślej jego część powinnościowa. Tego zakresu właśnie nauka nie jest w stanie określić w pełni.</u> + <u xml:id="u-20.35" who="#PoselZenonKomender">W tym kontekście dziwnie brzmią ponawiane stale zarzuty o nienaukowości światopoglądu chrześcijańskiego. Tkwi w tym zarzucie zasadnicze nieporozumienie. Chrześcijański światopogląd określa stosunek człowieka do celu życia, sensu śmierci i cierpienia, w tym ujęciu pozostaje metafizyczną, uświadomioną potrzebą indywidualną i społeczną wielu Polaków oświeconych i wykształconych. Tak dzieje się nie tylko u nas, ale i w całym świecie w odniesieniu do tak licznych światopoglądów religijnych.</u> + <u xml:id="u-20.36" who="#PoselZenonKomender">Jest oczywiste, że jeśli argument — „naukowości” użyty jest jako pojęcie wartościujące światopoglądy,' to w konsekwencji wartościuje on ludzi, którzy wyznają te światopoglądy. Następstwa takiego podejścia są niezwykle kosztowne społecznie.</u> + <u xml:id="u-20.37" who="#PoselZenonKomender">Mówiąc o dorobku nauki polskiej, warto przypomnieć poważny wkład polskich uczonych katolików w rozwój nauk humanistycznych, a szczególnie w takie ich dziedziny, jak filozofia i etyka, a obok tego socjologia i psychologia pracy, historia powszechna, historia kościoła. Jest to powszechnie uznany polski wkład w rozwój ogólnoludzkiej kultury.</u> + <u xml:id="u-20.38" who="#PoselZenonKomender">Wśród wielu faktów znaczących, tak radosnym dla nas katolików, ale i wielce ważkim dla całego narodu polskiego wydarzeniem, jest wybór metropolity krakowskiego, kardynała Karola Wojtyły, znanego w świecie profesora etyki w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, obchodzącym w tym roku 60-lecie swego istnienia — na głowę kościoła rzymskokatolickiego.</u> + <u xml:id="u-20.39" who="#PoselZenonKomender">W tym kontekście chciałbym przypomnieć, że w kształtowaniu moralności społecznej, w budowaniu pełnego człowieka, dobrego Polaka konieczny jest wspólny wysiłek wszystkich środowisk społecznych, kierujących się motywami patriotycznymi i socjalistycznymi, niezależnie od wyznawanego światopoglądu. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Obecnie głos ma poseł Jerzy Nawrocki.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselJerzyNawrocki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Po raz pierwszy zagadnienia dalszego rozwoju nauki ujęte w sposób kompleksowy zostały wniesione na plenarne posiedzenie Sejmu. W ciągu 2,5-letniego okresu bieżącej kadencji komisje sejmowe poświęciły tej sprawie wiele uwagi na kolejnych spotkaniach.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselJerzyNawrocki">Komisja Nauki i Postępu Technicznego na swych posiedzeniach, wspólnie z innymi zainteresowanymi komisjami sejmowymi, zajęła się wybranymi, niezmiernie ważnymi i istotnymi problemami szczegółowymi z tego zakresu, przedyskutowano między innymi zagadnienia związane z wynalazczością i racjonalizacją, normalizacją, metrologią, działalnością zaplecza naukowo-badawczego w kilku branżach przemysłowych, współpracą naukowo-techniczną z zagranicą, kształceniem kadr oraz rozwojem i efektywnością badań naukowych na rzecz gospodarki żywnościowej, morskiej i medycyny, kształceniem, dokształcaniem i podnoszeniem kwalifikacji nauczycieli, a także działalnością towarzystw naukowych. Wiele uwagi poświęca Komisja analizie realizacji ustaw i uchwał podejmowanych przez Sejm, a wśród nich ustawy o instytutach naukowo-badawczych, zatrudnianiu absolwentów szkół wyższych oraz uchwały o zadaniach narodu i państwa w wychowaniu młodzieży i jej udziale w budowie socjalistycznej Polski. Uwzględniając liczne posiedzenia innych komisji sejmowych, które omawiały również problematykę naukową i działalność szkolnictwa wyższego, rysuje się pełny obraz wysokiej aktywności na tym polu Sejmu i jego organów w bieżącej kadencji.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselJerzyNawrocki">Wysoka Izbo! Warunkiem dla późniejszej, dobrej pracy w zakresie działalności naukowej jest prawidłowe przygotowanie planów badań. Proces przygotowywania planów jest złożony. Uwzględniać on bowiem musi wiele uwarunkowań występujących w obszarze zainteresowań naukowych oraz łączyć zadanie rozwoju nauki z programem rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Jak wynika z przeprowadzonych analiz, w trakcie tworzenia planów badań naukowych występują niedokładności w koordynacji, których skutkiem jest m.in. podejmowanie przez wiele placówek naukowych tematów nie zawsze najpilniejszych dla gospodarki narodowej. Wydaje się, że w przyszłości należałoby przyjąć zasadę etapowego opracowywania planów. Zgodnie z tą zasadą przygotowywane byłyby programy i ustalani ich wykonawcy kolejno, w zależności od rangi i znaczenia problemu, zgodnie z podjętym pierwszeństwem w zakresie angażowania potencjału naukowo-badawczego. Proponowany sposób opracowywania planów, poczynając od programów rządowych jako programów o najwyższej randze, pozwoliłby na skuteczniejsze zespolenie sił i środków dla realizacji zadań wynikających z uchwał XII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselJerzyNawrocki">Właściwe ukierunkowanie badań jest ważnym, ale nie jedynym sposobem zwiększenia efektywności działalności naukowo-technicznej. Do równie ważnych należy trafna ocena tej działalności. Wprowadzony w ostatnich latach, ze względnie dobrymi rezultatami w przypadku nauk podstawowych system merytorycznej samooceny należy nadal doskonalić. Systemem tym należy również objąć pozostałe dziedziny nauki, a w tym szczególnie te, których rezultaty są bezpośrednio użyteczne dla gospodarki narodowej. Zwrócić też trzeba uwagę na zagadnienie uwolnienia działalności naukowo-badawczej od zbędnej sprawozdawczości i przerostów administracyjnych, które w sposób wyraźny hamują poczynania merytoryczne. W większości opinii przesłanych przez wojewódzkie zespoły poselskie oraz w wypowiedziach wyrażanych przez przedstawicieli środowiska naukowego, z jakimi spotykano się w czasie przeprowadzonych wizytacji, zawarte są krytyczne uwagi na ten temat. Nadmierne rozbudowanie administracyjno-formalnej strony planowania i drobiazgowa sprawozdawczość jeszcze zbyt często dominują nad merytorycznym rozliczaniem wyników i efektów działalności badawczej oraz wdrożeniowej.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselJerzyNawrocki">W rządowym programie realizacji zadań przewiduje się opracowanie nowych przepisów. Budzi to uzasadnione zaniepokojenie. Wydaje się, że już obecnie liczba obowiązujących przepisów regulujących sprawy organizacji nauki jest wystarczająco duża. Najpilniejszym zagadnieniem powinno być skupienie uwagi na doskonaleniu systemu merytorycznego kierowania procesem działalności naukowo-badawczej i zapewnieniem warunków dla skuteczniejszego rozwoju kadr naukowych.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselJerzyNawrocki">W niemal powszechnej opinii za jedno z największych osiągnięć nowego systemu sterowania działalnością naukowo-techniczną uznawane jest ujmowanie problemów naukowych w tzw. pełne cykle rozwojowe. Celem takiego ujęcia było dążenie do zwiększenia efektywności prac naukowych i równocześnie szybsze ich wykorzystywanie w gospodarce narodowej. W latach siedemdziesiątych, do roku 1977 włącznie, efektywność ta wyrażała się w skali rocznej około 4 tysiącami wdrożeń nowych technologii, materiałów i wyrobów; przyczyniło się to wydatnie do uzyskania jakościowych zmian najważniejszych wskaźników charakteryzujących poziom techniczny podstawowych gałęzi naszej gospodarki. O korzystnych zmianach, jakie w tym zakresie przyniosło funkcjonowanie nowego systemu, najlepiej świadczy fakt, że w obszarze programów rządowych i problemów węzłowych wskaźnik wykorzystania wyników prac w praktyce jest dwukrotnie wyższy niż w innych przypadkach działalności. Niezaprzeczalne osiągnięcia lat siedemdziesiątych nie mogą jednak przesłaniać określonych słabości występujących w dziedzinie wykorzystania wyników prac naukowo-badawczych.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselJerzyNawrocki">Nadal w niedostatecznym stopniu wykorzystuje się osiągnięcia twórcze krajowego zaplecza naukowo-technicznego, coraz częściej odpowiadające najwyższym standardom światowym.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselJerzyNawrocki">Słusznie więc przedłożony program rządowy poświęca temu zagadnieniu wiele uwagi.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselJerzyNawrocki">Na podstawie własnych rozeznań oraz uwag przekazanych przez wojewódzkie zespoły poselskie wyrażam pogląd, że dla zapewnienia niezbędnego postępu w zakresie wdrożeń wskazane byłoby, aby przy przygotowaniu realizacji zadań ujętych w programie rządowym rozważyć między innymi zagadnienia takie, jak:</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselJerzyNawrocki">— poszerzenie zakresu tematyki podejmowanych prac badawczych o zagadnienia związane bezpośrednio z produkcją przemysłową, a także ze sferą usług; wymagać to będzie jednak wykazania większej inicjatywy w tym zakresie przez zainteresowane organizacje gospodarcze oraz udoskonalenia systemu informacji, — nadanie właściwej rangi sprawom synchronizacji czasowej krajowych badań naukowych i przygotowanie zakupu licencji z opracowywaną dokumentacją naukowo-techniczną, jej wprowadzeniem do realizacji i wykonawstwem inwestycji, — zasięganie opinii środowiska naukowego w czasie przygotowania opracowań i planów we wszystkich etapach poczynań, — podjęcie dalszych kroków dla zapewnienia coraz lepszych związków nauki z praktyką, przede wszystkim przez wprowadzanie rozwiązań o charakterze stymulatorów ekonomicznych, — rozwijanie i usprawnianie działalności ogniw pośrednich między nauką i produkcją, szczególnie zakładów doświadczalnych przy instytutach naukowo-badawczych oraz innych jednostek specjalistycznych powołanych w celu wdrażania do praktyki innowacji technicznych, — pełniejsze wykorzystanie możliwości kadry naukowo-badawczej skupionej w jednostkach resortowych, — zapewnienie lepszego przygotowania jednostek gospodarki narodowej do wprowadzenia do produkcji osiągnięć naukowych i technicznych; utworzenie w latach siedemdziesiątych ośrodków badawczo-rozwojowych obok wielu korzyści spowodowało znaczne osłabienie kadr w zapleczu badawczo-technologicznym zakładów przemysłowych i tak już pozostających pod dużym naciskiem zadań produkcyjnych, — udoskonalenie systemu moralnego i materialnego zainteresowania autorów i użytkowników jak najszybszym wdrażaniem nowych osiągnięć nauki i techniki, — zwiększenie zainteresowania kierownictwa gospodarczego możliwościami, jakie daje pełne wykorzystanie przepisów zawartych w prawie wynalazczym; najistotniejszą sprawą jest tutaj właściwy podział efektów ekonomicznych, będących rezultatem zastosowania lub sprzedaży projektów wynalazczych.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselJerzyNawrocki">Należałoby również rozważyć celowość przyznania placówkom naukowo-badawczym większej niż dotychczas samodzielności w zakresie spraw związanych z zatrudnieniem, gospodarowaniem funduszem płac oraz w realizacji drobnych inwestycji. Stworzyłoby to dobre warunki do ujawniania w ambitnych i prężnie działających placówkach wielu pożytecznych inicjatyw.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselJerzyNawrocki">Zdajemy sobie sprawę, że koszty realizacji badań naukowych są bardzo poważne. Dla przykładu można przytoczyć prawidłowość stwierdzoną przez wielu badaczy, że podwojenie liczby informacji naukowej wymaga zaangażowania czterokrotnie większego zespołu badaczy, ośmiokrotnego zwiększenia nakładów rzeczowych i finansowych oraz 16-krotnego wzrostu liczby pracowników nauki. Ten wzrost kosztów i równocześnie konieczność dokonywania selekcji tematów badawczych nakłada na uczonych szczególną odpowiedzialność za rozsądne wykorzystanie przyznanych środków.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselJerzyNawrocki">Wysoki Sejmie! Rozpatrując sprawy nauki warto pamiętać, że jej istotą jest proces poszukiwania rozwiązań nowych problemów, rozwiązań, które byłyby przydatne nie tylko dla rozwoju nauki w ogóle, ale i użyteczne obecnie w zastosowaniu efektów badań w gospodarce narodowej. Istotą procesu naukowego jest więc łączenie konkretu z ogólnością. O tej konieczności łączenia często się jednak w działalności naukowej zapomina. Są ośrodki, które skupiają swe zainteresowania tylko na pracach usługowych, rozwiązywaniu różnych drobnych zadań szczegółowych. Są też i inne ośrodki naukowe, które odwrotnie — zasklepiają się w dziedzinie badań teoretycznych i wręcz bronią się przed jakąkolwiek próbą sprawdzenia osiąganych wyników w praktyce. Obydwie skrajne postawy są niewłaściwe dla nauki. Tak jak problem łączenia konkretu z ogólnością jest istotą pracy naukowej, tak problem łączenia stanu dnia dzisiejszego ze stanem jutra powinien być istotą procesu kształcenia. Są szkoły wyższe, które w dydaktyce ograniczają się tylko do omawiania stanu techniki dnia dzisiejszego, do jej szczegółowego opisu, krytycznie mówiąc — do inwentaryzacji. Są szkoły wyższe, które odwrotnie — uciekają jak najdalej od omówienia i przedstawienia realiów technicznych dnia dzisiejszego i zastrzegają się, że przygotowują specjalistów nie dla bieżących potrzeb gospodarki narodowej, ale dla dalekiej przyszłości. A stosunkowo niewiele jest szkół i w niewielu wciąż jeszcze szkołach czyni się wysiłki, aby wykształcić inżynierów, którzy znają stan techniki dnia dzisiejszego, którzy mają również wizję techniki jutra, ale co najważniejsze, którzy są przygotowani do wykonywania zadań swojego zawodu, to znaczy potrafią zrealizować przejście stanu dnia dzisiejszego do wizji stanu jutra. Takich właśnie specjalistów, inżynierów, którzy znają wszystkie realia przemysłu dnia dzisiejszego, a którzy mają daleką wizję przemysłu przyszłości i którzy potrafią to przejście zrealizować, powinniśmy kształcić w naszych uczelniach.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselJerzyNawrocki">Wysoki Sejmie! Wnoszę, aby przedłożony pod debatę plenarną rządowy program realizacji uchwały XII Plenum KC PZPR Wysoki Sejm uznał za opracowany właściwie i obejmujący całokształt zadań wynikających z tej uchwały. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselJerzyNawrocki">19 posiedzenie z 26 października 1978 r.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselJerzyNawrocki">Dyskusja nad informacją Rządu o umocnieniu roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju oraz programie realizacji postanowień XII Plenum KC PZPR</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Andrzej Zydek.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselAndrzejZydek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Reprezentuję województwo opolskie, ziemię, która w 1945 r. powróciła do macierzy. Ziemie dzisiejszego województwa opolskiego historycznie należą do najstarszych dzielnic Polski, które tworzyły trzon państwa polskiego. Oderwana w XIV w. od Polski ziemia opolska przeszła następnie pod panowanie Habsburgów, by od pierwszej połowy XVIII wieku, pod panowaniem Prus, przejść najcięższy okres niewoli narodowej. W tym trudnym okresie ucisku lud opolski zrodził utalentowanych twórców, poetów i pisarzy, którzy piórem walczyli o zachowanie polskości, ponadto ich twórczość do dziś stanowi trwały wkład Opolan w rozwój nauki i kultury polskiej. Wśród pierwszych polskich uczonych znajdują się nazwiska autora — „Kroniki polskiej” — Jana z Brzegu i autora — „Kroniki książąt polskich” — Piotra z Byczyny.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselAndrzejZydek">W XV i XVI wieku do godności rektorów Uniwersytetu Jagiellońskiego doszli uczeni: Franciszek Krzyżowic z Brzegu oraz Jan z Kluczborka, a także sławny astronom Piotr Gaszowiec z Rozmierzy. To właśnie na naszej ziemi, w małej miejscowości Łowkowice — Jan Dzierżoń odkrył partenogenezę u pszczół. Dzięki jego dalszym osiągnięciom naukowym nazwano go ojcem nowoczesnego pszczelarstwa. Z Opolszczyzny wywodzą się sławni muzycy, nauczyciele Fryderyka Chopina — Józef Elsner i Emanuel Kania.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselAndrzejZydek">W czasach nam współczesnych chlubą Opolszczyzny jest znakomity malarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie — Jan Cybis z Wróblina.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselAndrzejZydek">Przypomniane niektóre tylko nazwiska twórców kultury i nauki polskiej są przykładem związku Śląska Opolskiego z trzonem kultury polskiej w wiekach ubiegłych i w czasach nam współczesnych. Należy podkreślić, że jedną z form dyskryminacji ludności polskiej, zamieszkałej na tej ziemi, była polityka niedopuszczania do zdobywania wiedzy, do uczenia się języka polskiego. Dowodem tego jest, że w okresie międzywojennym na Śląsku Opolskim nie było ani jednej uczelni wyższej. Szkolnictwo wyższe rozwinęło się dopiero po wyzwoleniu. Przeniesienie z Wrocławia do Opola Wyższej Szkoły Pedagogicznej urosło do rangi symbolu. Tam, gdzie zabroniono mówić po polsku, gdzie modlitewnik matki Polki był elementarzem, powstała uczelnia kształcąca wysoko kwalifikowaną kadrę pedagogiczną. Po wojnie również powstał Śląski Instytut Naukowo-Badawczy i Wyższa Szkoła Inżynierska, 5 punktów konsultacyjnych wyższych uczelni spoza regionu, 3 resortowe instytuty naukowo-badawcze oraz oddziały ogólnopolskich, specjalistycznych towarzystw naukowych. Młode opolskie środowisko naukowe dobrze służy społeczno-gospodarczemu rozwojowi regionu i kraju.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselAndrzejZydek">Pozwoliłem sobie na refleksje nad dorobkiem nauki polskiej na tej prastarej piastowskiej ziemi, na której przez całe wieki panowania prusko-niemieckiego środowisko naukowe nie istniało. Dopiero w Polsce Ludowej przemiany społeczno-polityczne i gospodarcze spowodowały rozkwit życia intelektualnego i naukowego.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselAndrzejZydek">Dzisiejsze potrzeby nowoczesnego przemysłu Opolszczyzny w jednej trzeciej odnowionego w latach siedemdziesiątych, który w roku 1978 w ciągu kwartału produkuje wartościowo tyle, co w całym roku 1960, wydajne towarowo rolnictwo, zwiększający się sektor uspołeczniony, dobrze rozwijający się kompleks rolno-spożywczy — wymagają doskonalenia profilu wyższych uczelni i dostosowania do obecnych potrzeb społeczno-gospodarczych i intelektualnych społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselAndrzejZydek">Wyższa Szkoła Inżynierska w Opolu, której podczas inauguracji obecnego roku akademickiego nadano imię gen. Aleksandra Zawadzkiego — pierwszego po wyzwoleniu gospodarza tej ziemi — wychodząc naprzeciw tym potrzebom, utworzyła nowy Wydział Mechanizacji Rolnictwa, a w ramach budownictwa ogólnego — specjalizację budownictwa wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselAndrzejZydek">W procesie zmian strukturalnych na wsi i zwiększania produkcji zwierzęcej przez sektor uspołeczniony potrzeby gospodarstw specjalistycznych oraz konieczność modernizacji obiektów inwentarskich wymagają docenienia roli budownictwa wiejskiego w zakresie rozwoju zaplecza naukowo-badawczego oraz zwiększania kadr o specjalności budownictwa wiejskiego. Również Wyższa Szkoła Pedagogiczna, która dobrze zasłużyła się w kształceniu nauczycieli, obecnie powinna uruchomić nowe kierunki studiów i zmienić dotychczasowy charakter wybitnie pedagogiczny na Akademię Pedagogiczno-Społeczną o profilu bardziej uniwersalnym, dostosowanym do aktualnych i przyszłych potrzeb życia społeczno-gospodarczego regionu. Wniosek w tej sprawie został złożony w Ministerstwie Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselAndrzejZydek">Wysoki Sejmie! Przemiany strukturalne wsi i intensyfikacja produkcji rolnej wymagają podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji. Jedną z podstawowych spraw widzę w przygotowaniu kadr z wyższym wykształceniem na potrzeby rolnictwa. Należy podkreślić z uznaniem, że liczba studentów pierwszych lat na studiach dziennych w akademiach rolniczych wzrosła bardzo dynamicznie, bo o 40% w latach 1975—1978, a udział studentów wyższych szkół rolniczych z 11% w 1975 roku wzrósł do 17% w 1978 roku w stosunku do ogółu studentów wyższych szkół w kraju.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselAndrzejZydek">W ślad za wzrostem liczby studentów w akademiach rolniczych realizowanym przez 19 posiedzenie z 26 października 1978 r.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselAndrzejZydek">Dyskusja nad informacją Rządu o umocnieniu roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju oraz programie realizacji postanowień XII Plenum KC PZPR Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, zgodnie z uchwałą Prezydium Rządu nie nastąpiła poprawa powierzchni dydaktycznej. Obecnie powierzchnia sal wykładowych i pracowni stanowi tylko 33% optymalnej powierzchni. Oznacza to, że na optymalnej powierzchni dydaktycznej przeznaczonej dla 1 studenta jest 3 studentów, a plany rozbudowy akademii rolniczych do 1980 roku nie przewidują poprawy tego stanu. Nie ulega wątpliwości, że stan taki powoduje nie tylko, skromnie mówiąc, utrudnienie procesu dydaktycznego, ale również z konieczności taki rozkład zajęć dla studentów, który powoduje, z przerwami, przebywanie studenta na uczelni blisko 10—12 godzin dziennie. Pozostaje zatem mało czasu na naukę własną i odpoczynek. Uregulowanie tego problemu wiedzie przez rozbudowę uczelni rolniczych oraz utworzenie zapowiedzianego funduszu oświaty rolniczej, łącznie z pomocą techniczną, pochodzącego z resortów zainteresowanych w szkoleniu i kształceniu kadr rolniczych. Uczelnie rolnicze wykorzystały już istniejące rezerwy. Stworzenie odpowiednich warunków da podstawę do kształcenia kadr z wyższym wykształceniem dla obecnych i przyszłych potrzeb całej gospodarki żywnościowej kraju.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselAndrzejZydek">Wzrost od 1975 roku o 40% liczby studentów w akademiach rolniczych spowodował zmniejszenie się udziału młodzieży pochodzenia chłopskiego z 27,6% do 21,5% w 1978 roku na pierwszych latach studiów oraz zmniejszenie liczby kandydatów z tej grupy na studia rolnicze. Praktycznie — tylko co 5 kandydat na studia rolnicze jest dzieckiem rolnika. Można przypuszczać, że zainteresowanie pracą w rolnictwie młodzieży z innych środowisk świadczy o wzroście rangi zawodu rolnika i zawodów pokrewnych, o zmianach w myśleniu; sprawdzenie tej tezy wymaga jednak badań socjologicznych.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselAndrzejZydek">Ważnym czynnikiem w kształceniu kadr dla rolnictwa jest przygotowanie praktyczne absolwenta do zawodu w zakresie umiejętności organizowania pracy, kierowania kolektywem i uczestnictwo w przemianach wsi. Należałoby przywrócić kształcenie przez większy niż dotychczas bezpośredni kontakt studenta z profesorem i czynny udział niektórych studentów w pracach badawczych, wdrożeniowych, wdrażanie młodzieży do samodzielności i umiejętności popularyzowania i upowszechniania zdobytej wiedzy. Część praktycznej wiedzy student powinien nabyć w zakładach doświadczalnych uczelni oraz na praktykach i stażu. Będzie to możliwe, o ile zakłady doświadczalne akademii rolniczych zostaną unowocześnione i doinwestowane, a na praktykach będzie obowiązywała zasada pracy poznawczej. W nowoczesnych zakładach rolniczych, a szczególnie przemysłu rolno-spożywczego, sprawa szkolenia i praktyk powinna być również przewidziana w procesie produkcyjnym. Powinny być przygotowane odpowiednie do tego celu pomieszczenia i doświadczeni specjaliści, zajmujący się młodym stażystą.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselAndrzejZydek">Jednym z problemów świata, a również naszego kraju jest produkcja białka. Produkcja białka i jego właściwe wykorzystanie jest jednym z głównych badawczych problemów rządowych. Chciałbym zwrócić uwagę na mleko i jego produkcję jako jedno z ważnych źródeł białka zwierzęcego.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselAndrzejZydek">Produkcja mleka i jego przetworów odgrywa ważną rolę w wyżywieniu ludności i jest produkcją opartą głównie na tanich paszach własnych, najekonomiczniej przetworzonych. Przy zużyciu tej samej ilości paszy można otrzymać: ponad 2 razy więcej białka, 4,5 razy więcej tłuszczu i prawie 8 razy więcej suchej masy w mleku niż w przyroście masy ciała bukata, a ponadto 200 kg laktozy. Dzięki doskonaleniu genetycznemu i inseminacji tworzymy gatunki bydła o dwukierunkowej produkcji mleka i mięsa.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselAndrzejZydek">Pomimo niskiej jeszcze średniej mleczności krów, w globalnej produkcji mleka zajmujemy czołowe miejsce w świecie i mleko powinno być u nas lepiej wykorzystane jako źródło białka spożywczego.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#PoselAndrzejZydek">Należałoby dzięki pomocy techniczno-materiałowej i wdrożeniowej doskonalić pracę służby inseminacyjnej, zapewniając właściwe wyniki w rozrodzie bydła oraz zintensyfikować prace w zakresie dalszego doskonalenia gatunku bydła na drodze genetycznej, przede wszystkim w pracach nad podnoszeniem jednostkowej wydajności mleka i białka oraz umięśnienia. Doskonalenie genetyczne musi wyprzedzać wszystkie inne poczynania w hodowli, a przyjęta koncepcja inżyniera hodowcy-genetyka, poparta właściwym żywieniem bydła i doświadczeniem hodowcy, dały już w naszej hodowli efekty. Postęp genetyczny jest najtańszą inwestycją ze wszystkich, jakie w hodowli musimy wydatkować, i nie skreślajmy nakładów na te cele. Przydzielane samochody dla inseminatorów na pewno usprawnią pracę tej służby.</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#PoselAndrzejZydek">W ostatnich latach, dzięki pomocy państwa, nastąpiła poważna rozbudowa i unowocześnienie przemysłu mleczarskiego. Wysiłki te powinniśmy kontynuować i wspierać zwiększoną produkcją dojarek, tanich chłodziarek do przetrzymywania mleka, pomp do wody i drobnego sprzętu do udoju. Lepiej wykorzystana mleczna rzeka, bogactwo naszego kraju, to większa oferta wyrobów spożywczych, a wizytówką nowoczesności przemysłu mleczarskiego powinna być jakość produktów mleczarskich w naszych sklepach.</u> + <u xml:id="u-24.18" who="#PoselAndrzejZydek">Wysoka Izbo! Efekty upowszechniania osiągnięć nauki i wdrożenia postępu do naszej gospodarki są również uzależnione od poziomu kultury technicznej i kultury pracy w zakładach produkcyjnych i gospodarstwach rolnych.</u> + <u xml:id="u-24.19" who="#PoselAndrzejZydek">Dlatego na zakończenie chciałbym podkreślić, że musimy podnosić na wyższy poziom kulturę techniczną i kulturę pracy w zakładach i na wsi, gdyż to będzie podstawą osiągnięcia dalszych efektów wdrożenia postępu i nowoczesności w naszej gospodarce narodowej. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-24.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Zdzisław Malicki.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselZdzislawMalicki">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Tezy XII Plenum — „O dalsze umocnienie roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju” zawierają z jednej strony syntetyczną ocenę naszych osiągnięć społeczno-gospodarczych, gdzie odnotować należy szczególnie imponujący rozwój potencjału gospodarczego i naukowego w latach 1971—1977, z drugiej zaś — precyzują kierunki dalszego rozwoju w dekadzie lat osiemdziesiątych.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselZdzislawMalicki">Polska to dziś kraj pełen nowo wybudowanych i budujących się zakładów przemysłowych, usługowych i socjalnych, nowo powstających osiedli i miast, w których pracuje i coraz lepiej żyje nasze młode, wykształcone i prężne społeczeństwo.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselZdzislawMalicki">Ogromny wysiłek włożony w rozbudowę i modernizację całej gospodarki oraz w przygotowanie wykwalifikowanych kadr, musi zacząć procentować poprawą efektywności, lepszą organizacją pracy, obniżką kosztów, zmniejszeniem zużycia materiałów i surowców oraz podniesieniem poziomu technologii i nowoczesności konstrukcji wyrobów. Jest to w tej chwili sprawa o podstawowym znaczeniu. Do świadomości wszystkich dotrzeć musi prawda, że szybki wzrost stopy życiowej ludności możliwy jest tylko w warunkach poprawy efektywności naszego zbiorowego i indywidualnego działania w każdej dziedzinie i na każdym miejscu pracy, przez aktywne tworzenie oraz szybkie i efektywne wdrażanie postępu naukowo-technicznego.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselZdzislawMalicki">Przedstawiony dziś przez Prezesa Rady Ministrów harmonogram będący roboczym dokumentem tematycznym, czasowo koordynującym pracę Rządu i jego organów, ujmuje w zwięzłej formie wszystkie podstawowe zagadnienia, mające wpływ na prawidłową realizację uchwały XII Plenum. Podkreślić należy, że zakładane tempo przygotowania propozycji metodycznych dotyczących nowych programów i rozwiązań jest imponujące. 10 tematów ma zostać rozwiązanych jeszcze w bieżącym roku, aż 32 w 1979 r. i pozostałe 2 w roku 1980. Sądzę, że wynika to z potrzeby ujęcia określonej tematyki w najbliższym planie 5-letnim. Uwzględniając jednak jej złożoność, konieczne się staje opracowanie nowych, modelowych rozwiązań, a zwłaszcza wyrobienie i kształtowanie nowych postaw ludzkich. Celem nadrzędnym staje się niewątpliwie nie samo tempo zmian, ale jakość, staranność i skuteczność podejmowanych rozwiązań, a także ich doświadczalne potwierdzenie.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselZdzislawMalicki">Dla uzyskania optymalnej skuteczności oddziaływania nauki na rozwój społeczny i gospodarczy kluczowe znaczenie ma właściwe zespolenie twórczości naukowej z organizacją jej wykorzystania. Sprawą oczywistą jest, że w dziedzinie nauki działalność organizatorska musi spełniać nie tylko rolę wspomagającą, ale inspirującą i dynamizującą działania twórcze, musi powiększać skuteczność i efekty uzyskiwanych osiągnięć naukowych. Rola ta powinna być dostosowana do specyfiki nauki przy założeniu, że ma ona sens tylko wtedy, gdy służy rozwojowi gospodarki narodowej, powstawaniu nowych wyrobów, metod wytwarzania lub innych konkretnych efektów ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselZdzislawMalicki">Prowadzenie badań zbyt szerokim frontem nie jest możliwe i celowe. Niezbędna staje się zatem specjalizacja i koncentracja badań na wybranych branżach, technologiach i problemach, przestrzeganie ustalonych priorytetów i przedmiotowe a nie podmiotowe przydzielanie środków limitowanych na określone cele. Zapewni to przyspieszenie lub potanienie wykonania całości zadań, pogłębianie i podnoszenie ich poziomu.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselZdzislawMalicki">Na tym tle coraz ostrzej zarysowuje się problem wzrostu efektywności placówek badawczo-rozwojowych przemysłu jako szczególnie ważnego, a w niektórych dziedzinach podstawowego źródła tworzenia postępu naukowo-technicznego. Doskonaleniu systemu stymulacji sfery badawczo-rozwojowej przemysłu towarzyszyć musi świadomość konieczności usprawnień w zakresie planowania, organizowania i kontroli działalności badawczo-rozwojowej w przemyśle.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselZdzislawMalicki">Jednym z głównych problemów dnia dzisiejszego jest optymalizacja systemu wdrażania do praktyki nowych rozwiązań naukowo-technicznych i organizacyjnych. Wdrożenia stanowią bowiem najsłabsze jeszcze ogniwo procesu innowacyjnego w naszej gospodarce. Słusznie postuluje się, aby wdrożeniom opracowań krajowego zaplecza naukowego stworzyć warunki nie gorsze od tych, jakie mają wdrożenia licencyjne.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselZdzislawMalicki">Słuszne i na czasie jest zatem powołanie zespołu ekspertów dla analizy i opracowania raportu, zawierającego propozycje rozwiązań dla Prezydium Rządu i komisji partyjno-rządowej. Celem jest tu skrócenie drogi — „od pomysłu do przemysłu”, stworzenie warunków i mechanizmów zwiększających zapotrzebowanie na innowacje naukowo-techniczne w przemyśle, zacieśnienie więzi między instytutami naukowymi i wyższymi uczelniami a zakładami produkcyjnymi. Tak więc jedną z najważniejszych spraw, które podjąć powinien zespół, jest analiza wszystkich czynników warunkujących sprawny przebieg procesów wdrożeniowych w przemyśle i szukanie systemowych rozwiązań usprawniających przebieg tych procesów. Konieczne jest m.in. zapewnienie większej korelacji pomiędzy programami badawczo-rozwojowymi a planami tzw. „nowych uruchomień” w gospodarce narodowej. Niezbędne jest tu stworzenie systemu pozwalającego na bardziej swobodny podział środków i dysponowania nimi na cele nowych uruchomień i produkcji planowej, systemu stymulującego modernizację produktów finalnych w kierunku skrócenia okresu wdrożeń, intensyfikacji zaniku importu kooperacyjnego oraz zapewnienia stałego utrzymania wyrobu w czołówce światowej.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselZdzislawMalicki">Istniejąca aktualnie sprzeczność czy tylko niezgodność priorytetów pomiędzy bieżącą produkcją towarową a realizacją planu nowych uruchomień, występująca na etapie rozdziału środków, sposobu rozliczania i kontroli, a także wpływu na polepszenie lub pogorszenie określonych wskaźników ekonomicznych musi być przedmiotem uważnej analizy i jak najszybciej rozwiązana.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselZdzislawMalicki">W zakładzie, w którym pracuję, tzn. w Hucie Stalowa Wola, zawsze istniał klimat sprzyjający wdrażaniu nowych rozwiązań konstrukcyjnych czy nowoczesnych metod wytwarzania. Niejednokrotnie z tego tytułu przeżywaliśmy jednak bardzo trudne sytuacje. Powodem tych trudności jest niemożliwość praktycznego ograniczenia na przykład budowy prototypów tylko do istniejących w zakładzie służb badawczo-rozwojowych — prototypowni czy ośrodków badawczo-rozwojowych. Istnieje zatem konieczność korzystania w zakresie na przykład materiałowym z usług specjalistycznych zakładów kombinatu: odlewni, kuźni, wydziałów hutniczych. Wprowadza to w tych zakładach, mających swój ściśle określony — w oparciu o istniejące moce produkcyjne — plan, zrozumiałe i poważne perturbacje. Jednostkowe przy budowie prototypów wykonawstwo półfabrykatów, wymagające zazwyczaj dużego wkładu robocizny, powoduje zmniejszenie wydajności młota w kuźni, prasy czy też gniazda odlewni, nie uwzględniane w rozliczeniach wyników produkcyjnych. Mimo to utrzymuje się u nas nadal powszechnie aprobowana przez załogę koncepcja oparcia dalszego rozwoju zakładu na dynamicznym, szeroko rozumianym postępie technicznym. Chodzi jednak o to, aby postęp ten był osiągnięty dzięki zapałowi załogi do nowoczesności, jak również racjonalnym przesłankom ekonomicznym.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselZdzislawMalicki">Wszystkie, wcześniej omówione zagadnienia znajdą swe rozwiązanie w przedstawionym przez Prezesa Rady Ministrów programie działań stymulujących rozwój nauki i techniki. Wyzwoli to dodatkowe siły i zapał w jednostkach gospodarczych, które swój rozwój wiążą z postępem technicznym i stanowić będzie poważny doping dla przedsiębiorstw pozostających w tyle. W związku z tym zajdzie niewątpliwa potrzeba stosowania zróżnicowanych form i metod oddziaływania, których wyniki powinny być rygorystycznie i dokładnie weryfikowane. Wytworzył się bowiem klimat — o czym była mowa na XII Plenum — zbyt pobłażliwej, grzecznościowej, wynikającej ze środowiskowego, branżowego partykularyzmu — oceny wyników uzyskiwanych przez osoby lub jednostki gospodarcze. Na krytykę zasługuje tu praktyka kierownictwa niektórych zakładów, które unikają podejmowania ryzyka technicznego z wygodnictwa zapewniającego bezpieczeństwo, niezależnie od wielkości uzyskiwanych obecnie, a szczególnie perspektywicznych rezultatów ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselZdzislawMalicki">Uchwała XII Plenum wraz z rządowym harmonogramem jej realizacji stanowi ważne wydarzenie w rozwoju nauki i techniki w naszym kraju. Stwarza ludziom nauki szansę pełniejszej współodpowiedzialności za dalszy społeczno-gospodarczy rozwój kraju, za materialny i duchowy byt naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselZdzislawMalicki">Wyrażam przekonanie, że cała klasa robotnicza, pracownicy nauki i techniki uczynią — jak powiedział I Sekretarz KC PZPR tow. Edward Gierek: — „wszystko, by socjalistyczna Polska była coraz silniejsza i zasobniejsza, by umacniała swe godne miejsce we wspólnocie państw socjalistycznych, swą dobrą pozycję w Europie i świecie”. Dziękuję za uwagę (Oklaski).</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Jan Golonka.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselJanGolonka">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W Polsce Ludowej, zwłaszcza w latach siedemdziesiątych, osiągnęliśmy nie notowany w naszej historii rozwój sił wytwórczych, wysoki poziom wykształcenia społeczeństwa oraz wzrost jego twórczych możliwości i ambicji.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselJanGolonka">Nauka i postęp techniczny w coraz większym stopniu stają się integralną częścią sił wytwórczych kraju i coraz silniej też powinny dynamizować jego rozwój.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselJanGolonka">W tezach i uchwałach XII Plenum Komitetu Centralnego naszej partii znaczną uwagę poświęcono rozwojowi bazy surowcowej, w tym wyrobom metalicznym produkowanym przez czarną i kolorową metalurgię.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselJanGolonka">Jako hutnik i pracownik naukowy, pracujący nad rozwojem przemysłu, pragnę nadmienić, że metale i stopy mają decydujące znaczenie dla rozwoju większości dziedzin gospodarki, gdzie np. hutnictwo żelaza stanowi zasadniczy kręgosłup nośny produkcji. Miarą wszechstronnego zastosowania tworzyw metalicznych jest fakt występowania ich w praktyce w liczbie powyżej jednego miliona.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselJanGolonka">Wymagania dotyczące jakości materiałów stale rosną w wyniku postępów dokonywanych w innych dziedzinach gospodarki, a także zakupów licencyjnych urządzeń w różnych krajach świata.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselJanGolonka">Przemysł metalurgiczny dysponuje stosunkowo rozwiniętym zapleczem naukowo-badawczym i technicznym. W ostatnich latach umocniły tę działalność instytuty naukowo-badawcze, które stały się wiodące w zakresie technologii procesowej oraz wyrobów, a także podjęły rolę koordynacji badań. Instytuty coraz bardziej wiążą współdziałanie z biurami projektowymi oraz zakładami przemysłowymi, co wzmacnia działanie na rzecz postępu naukowo-technicznego. Dzięki problemowemu ujęciu zadań i koordynacji działań stało się możliwe nawiązanie bliższej współpracy między instytutami a jednostkami PAN oraz wyższymi uczelniami, co sprzyja integracji potencjału naukowego przy realizacji zadań gospodarczych. Dla przykładu, w programie rządowym, dotyczącym rozwoju miedzi, współdziałanie obejmuje około 76 jednostek PAN, wyższe uczelnie oraz placówki naukowo-badawcze innych resortów.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselJanGolonka">Obywatele Posłowie! Podejmując dyskusję nad efektywnością działalności naukowo-badawczej i technicznej w omawianej dziedzinie materiałowej, nie można pominąć pewnych faktów o podstawowym znaczeniu dla naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselJanGolonka">Przede wszystkim zbudowaliśmy od podstaw, głównie w oparciu o własną myśl techniczną, nowoczesny przemysł miedziowy w sposób kompleksowy — od kopalń do finalnych produktów specjalistycznych. Zaplecze naukowo-badawcze i techniczne dostarczyło nowych, oryginalnych rozwiązań technologicznych i konstrukcyjnych dla budowy kopalń i wydajnej eksploatacji złoża, dla wzbogacania rudy z wysokimi uzyskami, procesów hutniczych i przetwórczych, wysoko jakościowych wyrobów, a także dla odzysku szeregu drogocennych metali towarzyszących. Wyroby miedziowe są coraz szerzej eksportowane, także na rynki krajów kapitalistycznych, gdzie konkurują z renomowanymi produktami. W ostatnich dwóch latach wdrożono do produkcji m.in. 20 nowych wyrobów z miedzi, opracowanych w ramach prac badawczych, a mających znaczenie eksportowe oraz antyimportowe. Staliśmy się wysoko notowanym w świecie producentem miedzi.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselJanGolonka">Państwo nasze zbudowało także od podstaw ważny dla gospodarki przemysł aluminiowy oraz planuje zgodnie z potrzebami następną fazę jego modernizacji i rozbudowy, co uwzględnia aktualny program badań. Dokonano w tym przemyśle wielu wdrożeń wyników prac badawczych, które przyczyniły się do wzrostu wydajności, zmniejszenia energochłonności oraz uruchomienia produkcji szeregu wyrobów ważnych dla gospodarki oraz mających charakter antyimportowy.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselJanGolonka">Hutnictwo żelaza we wcześniejszych latach nie było proporcjonalnie rozwijane w stosunku do przyrostu ogólnego potencjału gospodarczego. Powstał w wyniku tego znaczny deficyt wyrobów hutniczych, zwłaszcza o głębokim przetwórstwie, co zmusiło gospodarkę do kosztownego importu. W latach siedemdziesiątych nastąpił istotny przełom pod względem ilości i jakości produkcji w hutnictwie. Na czoło tych przeobrażeń wysuwa się Huta Katowice, powstała z inicjatywy I Sekretarza naszej partii towarzysza Edwarda Gierka, budowana przy wielkiej pomocy Związku Radzieckiego i wydatnym wkładzie polskiej myśli twórczej. Miarą nowoczesności Huty Katowice może być fakt, że wydajność jednego wielkiego pieca jest w niej większa niż wynosiła cała produkcja surówki w przedwojennej Polsce, podobnie zdolność wytwarzania stali w jednym konwertorze tlenowym przekracza potencjał naszych stalowni z 1938 r.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselJanGolonka">Drugi ważny przełom nastąpił w modernizacji starego hutnictwa, która została ukierunkowana na nowoczesne wyroby hutnicze oraz na produkcję wysoko jakościowej stali, otrzymywanej głównie w piecach elektrycznych. Podjęto produkcję deficytowych rur stalowych, wysoko jakościowych odkuwek, uszlachetnionych wyrobów hutniczych, jak: blachy transformatorowe i prądnico we, blachy trapezowe powlekane plastikami, ponadto stale okrętowe oraz stal o podwyższonej odporności na korozję i wyższej wytrzymałości.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselJanGolonka">Ważne miejsce w dorobku myśli twórczej zajmują materiały specjalne i niekonwencjonalne wdrożone do produkcji i przeznaczone do specjalnych zastosowań. Ilość nowoczesnych wyrobów z zakresu metalurgii proszków można by znacznie rozszerzyć i uzyskać oszczędności materiałowe, a także robocizny, gdyby przemysł dysponował większymi zdolnościami w prasowaniu proszków.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselJanGolonka">Miarą twórczego wkładu zaplecza naukowo-badawczego i technicznego przemysłu hutniczego w rozwój dziedziny materiałowej może być fakt wyróżnienia w ostatnich czterech latach pięciu zespołów nagrodami państwowymi.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselJanGolonka">Obywatele Posłowie! Pomimo wymiernych efektów pracy instytutów, które na przykład dla hutnictwa wynoszą przeciętnie od 3,5 do 5 zł zysku w skali roku na 1 złotówkę wydaną na badania, występuje wśród kadry gospodarczej i badawczej przekonanie, że nie wykorzystaliśmy jeszcze wszystkich możliwości twórczych. Ten problem, zwłaszcza po XII Plenum, jest tematem rozważań i dyskusji zarówno w skoncentrowanym środowisku naukowo-badawczym Gliwic, jak i innych ośrodkach. Podejmuje się działania w kierunku usprawnień pracy zaplecza naukowo-badawczego w celu zwiększenia jego zasięgu i jakości oddziaływania.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselJanGolonka">Dążność do usprawnień pracy zaplecza naukowo-badawczego obejmuje wiele ogniw i czynników sprzężonych.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselJanGolonka">Na pierwszym miejscu chciałbym wymienić tendencję do bardziej racjonalnego i precyzyjnego określania — łącznie z przemysłem — celów działania w czasie bliższym i dalszym. Faza badawcza i rozwojowa stanowi jeden ze środków do efektywnego osiągnięcia tych celów. Wdrożenie przyszłych wyników jest rozpatrywane już na etapie planowania badań.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#PoselJanGolonka">Drugi istotny czynnik stanowi wybór zadań badawczych na tle określonych celów, a ponadto stworzenie właściwych warunków do realizacji oraz sprzężenie potencjału wykonawczego. Tematyka badawcza coraz bardziej koncentruje się na ważnych problemach dla gospodarki, jak: racjonalizacja importu, wzrost eksportu, prawidłowe wykorzystanie krajowej bazy surowcowej i zagospodarowanie odpadów, ulepszanie i uszlachetnianie wyrobów oraz materiałów, a także szybsze wdrażanie nowych i zmodernizowanych linii i gniazd produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#PoselJanGolonka">Postępy twórcze są głównie uzależnione od doboru kadry. Jest to najważniejszy element w ogniwie badań. Nie można go zastąpić uzbrojeniem aparaturowym, które jest wielce pomocne, ani sprzyjającymi warunkami realizacji. Szkolenie kadry, wyszukiwanie i włączanie do zadań młodych, uzdolnionych i zaangażowanych pracowników, wyrabianie odpowiedzialności i rzetelności wśród współpracowników i zespołów, a jednocześnie uzasadniona wymiana w ramach rotacji — stają się coraz większą troską kadry kierowniczej.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#PoselJanGolonka">Skuteczne jest coraz szersze włączanie do realizacji zadań inżynierów z przemysłu, konstruktorów, projektantów i pracowników komórek doświadczalnych. Pobudza to ich ambicje twórcze i daje wyższe efekty.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#PoselJanGolonka">Są też dobre przykłady współdziałania z instytutami PAN i wyższymi uczelniami, szczególnie w zakresie badań poznawczych.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#PoselJanGolonka">W specjalistycznych instytutach podejmuje się wysiłki nad osiągnięciem bardziej oryginalnych i nowatorskich rozwiązań, a także nad większą kompleksowością opracowań. Stąd tendencja do rozszerzania badań w skali pilotowej oraz budowy prototypów, ponadto doskonalenia pracy zakładów doświadczalnych i traktowania ich jako fazy przejścia wyników badawczych do praktyki przemysłowej. Dla przykładu — opracowana i ostatnio sprawdzona konstrukcja maszyny flotacyjnej IZ 30, służąca do wzbogacania rud miedzi i innych minerałów, w pełni zautomatyzowana i zużywająca około 30% mniej energii od dotychczasowych typów maszyn podobnego rodzaju jest aktualnie największa w świecie.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#PoselJanGolonka">Usprawnia się także system koordynacji przez zwiększanie dyscypliny wykonawczej, lepsze powiązanie jednostek koordynowanych z przyszłym użytkownikiem oraz zwiększanie ilości zadań realizowanych wspólnie przez instytuty, jednostki PAN, wyższe uczelnie oraz inne ośrodki badawcze.</u> + <u xml:id="u-28.22" who="#PoselJanGolonka">Skutecznym przedsięwzięciem dokonanym w hutnictwie było powołanie tzw. rad koordynacyjnych do spraw programu rządowego i problemów węzłowych. W ich skład wchodzą członkowie kierownictwa ministerstwa, zjednoczenia, kierownictwo instytutu, dyrektorzy kombinatów i większych zakładów oraz przedstawiciele wyższych uczelni. Ten stosunkowo szczupły, lecz decyzyjny zespół rozpatruje główne problemy przedstawiane przez koordynatora. Zdecydowanie ułatwia to realizację większych zamierzeń oraz przenoszenie wyników do produkcji. Postępowanie takie zwiększa wymogi wobec instytutu z punktu widzenia wszechstronnej znajomości kierunku i odpowiedzialności w stawianiu zadań, a równocześnie korzystnie wpływa na sprzężenie zwrotne nauki z przemysłem.</u> + <u xml:id="u-28.23" who="#PoselJanGolonka">Wysoka Izbo! Pragnę wyrazić przeświadczenie, że dotychczasowe wyniki prac instytutów oraz szeregu jednostek zaplecza technicznego są pokaźne oraz wymierne i że uzyskaliśmy znaczny postęp w rozwoju technologii. W środowisku naszym istnieje wola tworzenia, trwa poszukiwanie doskonalszych metod pracy i większej skuteczności oddziaływania nauki na gospodarkę. Rozumiemy, że proces doskonalenia powinien być ciągły, a dążność do poznania i tworzenia powinny stać się obowiązkiem badacza.</u> + <u xml:id="u-28.24" who="#PoselJanGolonka">Jestem przekonany, że nasze środowisko wykaże pełne zaangażowanie w realizacji uchwał XII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz przedstawionego w dniu dzisiejszym Wysokiej Izbie przez obywatela Premiera programu rządowego. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-28.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Obecnie zarządzam przerwę w obradach do godziny 15 min. 30.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 25 do godz. 15 min. 35)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kontynuujemy dyskusję nad punktem 2 porządku dziennego. Głos ma poseł Ryszard Bender.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselRyszardBender">Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Zanim przejdę do problemów wynikających z porządku dziennego naszych obrad, proszę pozwolić, że nawiążę do rozpoczętego pontyfikatu Ojca św. Jana Pawła II. Zabieram głos, jako pierwszy z przemawiających dziś posłów uczestniczących w ostatnią niedzielę w uroczystości, która odbyła się na placu św. Piotra w Watykanie. To, co przekraczało wyobraźnię pokoleń — stało się rzeczywistością. Biskupem Rzymu, następcą św. Piotra, Papieżem, został po raz pierwszy Polak, metropolita prastarego Krakowa — Karol kardynał Wojtyła. Wierzymy wszyscy, iż pontyfikat ten przyniesie wiele dobrego kościołowi i światu.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselRyszardBender">V sesja Sejmu —19 posiedzenie z 26 października 1978 r.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselRyszardBender">Dyskusja nad informacją Rządu o umocnieniu roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju oraz programie realizacji postanowień XII Plenum KC PZPR Wysoki Sejmie! Dzisiejsze wystąpienie pana Premiera i wypowiedzi w dyskusji uzmysławiają nam wagę dalszego umacniania roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju. Realizacja tego postulatu wymaga pogłębionej refleksji i wzbogacenia o dalsze elementy, będące wynikiem przemyśleń nas wszystkich, zwłaszcza posłów.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselRyszardBender">Wysoka Izbo! Osiągnięcia w dziedzinie rozwoju nauki i szkolnictwa wyższego są widoczne. Wydatki na szkolnictwo wyższe wzrosły w 1977 roku w porównaniu do roku 1970 prawie trzykrotnie — o 10,6 mld zł, to jest o 186,3%, jak dowiadujemy się z zestawienia Ministerstwa Finansów. To jest dużo, nawet gdy weźmiemy pod uwagę pewien spadek siły nabywczej pieniądza we wspomnianym czasie.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselRyszardBender">Wzrosła liczba szkół wyższych. Dziś w wielu wręcz małych miastach, niegdyś powiatowych, rozbrzmiewa pieśń społeczności akademickiej „Gaudeamus igitur”. I ta tendencja wzrasta. Wyprorokować nietrudno, że za lat kilka, może kilkanaście, w każdym dzisiejszym mieście wojewódzkim będzie przynajmniej jedna uczelnia wyższa, a może i więcej. Sytuacja ta z jednej strony cieszy, z drugiej — wzbudza niepokój. Przysłowie mówi, że gdy rzeka szeroko wyleje — płytka jest. Lękam się, że przysłowie to może niebawem pasować, jak ulał, do sytuacji w naszym szkolnictwie wyższym. Przy dużej liczbie uczelni zaledwie w co drugiej lub w co trzeciej znajdzie się ktoś wybitny, kto w danej dyscyplinie wiele znaczy. I tylko tam, przy takim uczonym rozwinie się środowisko i zapanuje właściwy klimat naukowy. Stąd też, mimo równoważności dyplomów, absolwenci tych większych, bardziej centralnych, prężniejszych uczelni będą lepiej przygotowani niż absolwenci uczelni słabszych, peryferyjnych.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselRyszardBender">Tam, na prowincję, tych wybitnych uczonych nie skierujemy. Resorty, Polska Akademia Nauk będą zabiegać o ich zatrzymanie w ośrodkach większych. Nie krzywdźmy więc absolwentów tych mnożonych szkół noszących nazwę wyższych, mają oni prawo do tej samej wysokiej wiedzy. Nie róbmy też zamieszania w kulturze, gospodarce narodowej, wypuszczając de facto słabszych, chociaż de jure takich samych absolwentów.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselRyszardBender">Zastanówmy się również, czy warto dokonywać werbalnych nobilitacji uczelni, czy nazwanie którejś szkoły wyższej uniwersytetem lub politechniką nada jej rangę Uniwersytetu Jagiellońskiego czy Politechniki Warszawskiej — wątpię.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselRyszardBender">Tam też głównie, w tych prężnych ośrodkach naukowych mogą się rozwijać spokojnie i kwitnąć badania podstawowe. Te stają się niestety już niekiedy marginesem. Bez nich jednak może rozwijać się tylko twórczość naśladowcza, kompilacyjna, krótkowzrocznym utylitaryzmem dusząca bardziej twórczą myśl. Bardzo dobrze więc, iż pan Premier podniósł dziś wagę badań podstawowych i tak je wyeksponował.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselRyszardBender">Zbyt pośpiesznie pchamy się w zaułek wąskiej specjalizacji. Już jest ona u nas zjawiskiem niepokojącym. W numerze 39 — „Polityki” z 30 września br. czytamy, iż: — „w naszych warunkach inżynier często robi to, co powinno należeć do wyspecjalizowanego organizatora produkcji, ekonomisty, informatyka, prawnika-administratora”. Dzieje się tak również dlatego, że — cytuję tegoż publicystę: — „Obecna struktura naszego szkolnictwa wyższego preferuje inżynierów kosztem humanistów”.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselRyszardBender">A przecież w kraju tak stechnicyzowanym, jakim jest Japonia, a w Europie — RFN, Wielka Brytania, Belgia, kształci się o wiele więcej studentów w zakresie humanistyki i prawa niż u nas. My zaś słyszymy często o potrzebie zmniejszenia naboru na studia humanistyczne. Czy nie płyniemy pod prąd? Warto, by resort tę sprawę raz jeszcze przemyślał. Tym bardziej, że w dzisiejszym wystąpieniu pana Prezesa Rady Ministrów rolę humanistyki mocno podkreślono.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselRyszardBender">W wystąpieniu pana Premiera znalazło się jeszcze jedno sformułowanie, mówiące o pogłębieniu ideologicznej i światopoglądowej — chyba dobrze zapamiętałem — funkcji nauczania. Chciałbym uprzejmie zapytać pana Premiera, co to sformułowanie może oznaczać.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselRyszardBender">W cytowanym zestawieniu Ministerstwa Finansów wspomniane zostało, że duży wzrost wydatków na szkolnictwo wyższe wiąże się z przyrostem zatrudnienia z 77 tys. do 130 tys. osób, tj. o 53 tys., czyli o 68,8%. Oczywiście, to wzrost liczby uczelni wyższych, wydziałów, specjalizacji wchłonął tę ogromną rzeszę ludzi, ale w tłumie nauka rzadko postępuje naprzód.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselRyszardBender">Cóż z tego, że większość tych osób zdobyła stopnie doktorskie, habilitacje, dalsze nominacje. W tak szybkim tempie wytworzona kadra pracowników naukowych powstała nie tyle z zamiłowań naukowych, a te są przecież konieczne, co z potrzeby obsadzenia stanowisk w licznie potworzonych szkołach wyższych i nowych wąskich specjalizacjach. W efekcie zaistniała sytuacja, która skłoniła władze państwowe do zastanowienia się nad potrzebą stopniowego wprowadzania zasady okresowego zatrudniania pracowników, zajmujących stanowiska od asystenta do profesora. Dobrze, że nie podjęto już pośpiesznie decyzji w tej sprawie, że będzie ona przedmiotem szczegółowszych rozważań. Nie wolno bowiem, jak to mówimy, — „wylewać dziecka z kąpielą”.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselRyszardBender">To, że zdewaluowały się stopnie docentów, a czasami tytuły profesorów nie może rzutować na los uczonych z prawdziwego zdarzenia. Nie mogą oni być narażeni na niepewność, na stronniczość niekiedy gremiów oceniających, w których nie zawsze zasiądą równi im specjaliści.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselRyszardBender">Opowiadałbym się za czym innym, za zaostrzeniem kryteriów ocen prac naukowych i nominacji, a przeciw uruchamianiu huśtawki okresowych angażowań, zwłaszcza profesorskich. Cenne, że sprawę podnoszenia poziomu prac naukowych, wzmożenia wymogów podniósł dziś w swej wypowiedzi wicemarszałek Sejmu prof. Andrzej Werblan.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselRyszardBender">A jeśli już do tych okresowych — „huśtań” dojdzie, to tym bardziej rzeczą pilną stanie się przywrócenie pełnej lub znaczne rozszerzenie dotychczasowej szczątkowej, bo tak w rzeczywistości rzecz się ma, autonomii uniwersyteckiej i akademickiej. Niechże o tym, kto i jak długo ma być profesorem, decydują sami uczeni, a nie tzw. naukowa administracja uczelni. Ta już teraz nie zawsze, ale nierzadko wyłania się w drodze negatywnej selekcji. Rektorów udaje się jeszcze resortowi powołać jak najlepszych, ale schodząc w dół drabiny hierarchii uczelnianej nie jest to już rzeczą prostą. Stąd też administrację uczelnianą przejmują coraz częściej ludzie, dla których urzędowanie, a nie twórczość naukowa, ta faktyczna, a nie pozorna — staje się celem. Nie trzeba zgadywać, że tacy ludzie nie kiwną palcem, by skupić w uczelni autentycznych uczonych. Naturalnie sprawozdawczo, na papierze, wszystko będzie w porządku i pięknie. O ile autonomią, o której wspomniałem, nie można jeszcze objąć wszystkich szkół wyższych, to przynajmniej zapewnijmy ją najświetniejszym naszym uczelniom. Niech one posiadają również autonomię, chociażby częściową, w programowaniu badań naukowych, zgranych naturalnie z planami ogólnopaństwowymi. Na tym nauka polska nie straci. Zyska.</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselRyszardBender">Proszę Izby! Ze sprawami szkolnictwa wyższego wiąże się w sposób organiczny sytuacja w szkolnictwie średnim. Musimy jak najszybciej wiedzieć, czy czeka nas dziesięciolatka, czy w praktyce — bez wątpienia lepiej — dwunastolatka. Oba ministerstwa powinny to rychło zdecydować. Zbyt długo sprawa ta jest otwarta.</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#PoselRyszardBender">Skoro mówimy o szkolnictwie średnim, nie powinniśmy zapominać o jego poziomie. Z nim nie jest najlepiej. Nauczyciele, a raczej nauczycielki, bo zawód to sfeminizowany, są przeciążone obowiązkami również pozadydaktycznymi. W szkole zamiast pracować z małymi grupami — pracują z dużymi, bo coraz mniej klas dzielonych jest na grupy. Zamienia się więc nauczyciel w retora, perorującego do prawie pół setki uczniów. Nauczyciel skrępowany jest poza tym nadmiernie programem i podręcznikiem, a tym samym za mało przekazuje uczniom ze swej erudycji i osobowości. A przecież Juliusz Kleiner powtarzał z uporem, że zły program, zły podręcznik, a dobry nauczyciel — to lepsza kombinacja aniżeli dobry program, dobry podręcznik, a zły nauczyciel. Do tego wszystkiego dochodzi fetysz, tzw. sprawności szkół. Szkoły i nauczyciele nadal w praktyce oceniani są według najmniejszej ilości wystawianych ocen niedostatecznych i dostatecznych. Efektem — rozczarowania przy egzaminach wstępnych na uczelnie wyższe i w toku samych studiów.</u> + <u xml:id="u-31.18" who="#PoselRyszardBender">Wysoki Sejmie! Przejdę do sprawy, która pośrednio, ale wiąże się z programem badawczo-naukowym naszego kraju, która była poruszona dzisiaj, do zagadnienia zagospodarowania i wykorzystania Wisły. Tak wielkiej rzeki zachowanej w stanie naturalnym, bez nadmiernej ingerencji człowieka, nie ma już w zachodniej i środkowej Europie. Rzeka ta, to nasz wielki kapitał, który w przyszłości będzie owocował, jeśli go nie roztrwonimy. Zagospodarowując Wisłę, musimy do niej podejść z największym pietyzmem, tak jak do odbudowywanych ze zniszczeń wojennych najstarszych dzielnic Warszawy i Gdańska. Ma rację po stokroć autor, który pisze w tygodniku — „Kultura”, że — „Chcemy mieć rzekę spławną, czystą, bezpieczną. Ale musimy mieć także rzekę tożsamą, tę która ukształtowała nasze pojęcia krajobrazu, polskości...” Musimy zachować Wisłę, jak zachowaliśmy domy starówki warszawskiej i gdańskiej, modernizując jedynie ich wewnętrzną funkcjonalność. Wisła nie może stać się wyłącznie kanałem żeglownym na wzór wielu rzek zachodnich. Parafrazując słowa poety, może ona być inną, lecz musi być tą samą. Wisła to zbyt cenny klejnot, by decyzję o jej losach powierzać wyłącznie hydrologom czy znawcom spraw komunikacji.</u> + <u xml:id="u-31.19" who="#PoselRyszardBender">Wysoka Izbo! Mówiłem dotąd o sprawach wielkich, ogólnokrajowych, proszę pozwolić, że przejdę teraz do problemów jednej uczelni, mojej uczelni — Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Debatujemy przecież o sprawach polskiej nauki, a tej KUL służy od lat sześćdziesięciu, od chwili odbudowy po stu dwudziestu trzech latach niewoli państwa polskiego. Wzbogaca też on swoimi badaniami i absolwentami Polskę Ludową. Palców u obu rąk byłoby trochę za mało, żeby wyliczyć wszystkich posłów, tu w tej Izbie zasiadających, którzy jako studenci lub wykładowcy przewinęli się przez mury KUL. A cóż powiedzieć o całych zastępach innych absolwentów, pracujących z pożytkiem i uznaniem w różnych instytucjach krajowych.</u> + <u xml:id="u-31.20" who="#PoselRyszardBender">Istnienie KUL zdumiewa — bez przesady — cały świat, gdyż jest dobrym dowodem, iż w Polsce Ludowej może istnieć i działać prywatna uczelnia katolicka. Fakt istnienia i rozwoju KUL przekonuje nawet zawodowych malkontentów, że nas, Polaków, w sprawach ważnych stać na przekraczanie barier ideologicznych i współpracę również na polu naukowym.</u> + <u xml:id="u-31.21" who="#PoselRyszardBender">Dlatego niezrozumiałe jest zupełnie kunktatorstwo czynników administracyjnych w realizacji słusznych, uznanych przez Rząd postulatów tej uczelni. W październiku roku ubiegłego, w czasie inauguracji ostatniego roku akademickiego, rektor KUL odczytał decyzję władz państwowych o przywróceniu uczelni prawa nadawania stopni doktorskich i przeprowadzania habilitacji. Radość była, ale to była radość krótka. Rozpoczęte w radach wydziałów V sesja Sejmu —19 posiedzenie z 26 października 1978 r.</u> + <u xml:id="u-31.22" who="#PoselRyszardBender">Dyskusja nad informacją Rządu o umocnieniu roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju oraz programie realizacji postanowień XII Plenum KC PZPR przewody trzeba było przerwać. Okazało się, że mimo upływu roku różne oddolne ogniwa administracyjne nie były w stanie przygotować i opublikować w Monitorze Polskim odpowiednich przepisów wykonawczych. I podobno na najbliższą jubileuszową inaugurację te przepisy nie będą promulgowane. Apeluję więc i proszę odpowiednie władze administracyjne i władze polityczne o załatwienie tej palącej kwestii.</u> + <u xml:id="u-31.23" who="#PoselRyszardBender">Sprawa następna. Uczelnia moja jest mała, ale nie mogą być jej przyznawane limity przyjęć na pierwszy rok studiów śmiesznie małe. Dla przykładu Wydział Nauk Humanistycznych KUL, o pięciu kierunkach studiów, od szeregu już lat może przyjąć tylko 81 świeckich studentów, dawniej przyjmował więcej, zabiega o podwyższenie limitu do zaledwie 125. Na Wydziale Prawa Kanonicznego uczelnia pragnęłaby zwiększyć limit przyjmowanych studentów z 10 do 15. Nie jest to dużo. Podobnie zabiega Uniwersytet o niewielkie zwiększenie naboru świeckich studentów na Wydział Filozofii Chrześcijańskiej i Wydział Teologii. Katolicki Uniwersytet Lubelski nie obciąża budżetu państwa. Absolwenci zaś nasi nie są wybredni i przyjmują każdą wskazaną im pracę. Ostatnio doszła do mnie wiadomość, że absolwentka filologii klasycznej, której odmawiano zatrudnienia w szkołach średnich kilku województw, mimo wolnych etatów..., bo z KUL, znalazła pracę w przedszkolu w Łodzi. Uznanie i chwała temu urzędnikowi, który podjął pozytywną decyzję i zatrudnił ją. A mówi się przecież, że coraz mniej u nas ludzi odważnych, zdolnych do podejmowania samodzielnych decyzji. Istnieje, niestety, nadal tak gazetowo zwany rozziew między pozytywnymi postanowieniami władz państwowych a ich wdrażaniem w terenie. Jest rzeczą wiadomą, że w szeregu województwach dyrektor szkoły tylko sprawę absolwenta KUL przed przyjęciem do pracy musi konsultować z kuratorium. Jednej z moich absolwentek nie dano pracy w jej rodzinnej gminnej szkole podstawowej, mimo wolnego etatu historyka. Zatrudniono natomiast do nauczania historii biologa, byle nie historyka z KUL.</u> + <u xml:id="u-31.24" who="#PoselRyszardBender">Wysoka Izbo! Sytuacja ta w tak zwanym terenie winna ulec jak najszybciej zmianie. Działa ona społecznie dezintegrująco, miast łączyć wszystkich Polaków, zgodnie z programem Frontu Jedności Narodu. Zwłaszcza dziś, gdy oczy całego świata zwracają się na nasz kraj i z racji 60-lecia odzyskania niepodległości i polskiego pontyfikatu Jego Świętobliwości Jana Pawła II potrzebna nam jest zwarta jedność i wzajemna wspaniałomyślność.</u> + <u xml:id="u-31.25" who="#PoselRyszardBender">Wysoki Sejmie! Żywiąc przekonanie, że podniesione przeze mnie postulaty zostaną przez Rząd docenione we wspólnym interesie umacniania nauki w Polsce, Koło Poselskie — „Znak” przyjmuje z uznaniem rządowy program przedstawiony dziś Izbie przez pana Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-31.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Piotrowi Skórzewskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselPiotrSkorzewski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Ofiarna praca klasy robotniczej, mieszkańców Warszawy, inspirowana i umiejętnie ukierunkowana przez partię doprowadziła do stworzenia nowoczesnego przemysłu odpowiadającego potrzebom gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselPiotrSkorzewski">Przemysł warszawski w ostatnich latach został wyposażony w nowoczesne maszyny i urządzenia, wdrożono w nim szereg licencji obejmujących w znacznej mierze technologię wytwarzania. Działania te doprowadziły do jego modernizacji, do umocnienia takich branż, jak elektronika, informatyka, automatyka, przemysł precyzyjny, motoryzacyjny, ciągnikowy czy farmaceutyczny, a więc branż o znacznej — „naukochłonności”. W wyniku tego zaszły w naszym przemyśle przemiany jakościowe.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselPiotrSkorzewski">Stoi przed nami wielki problem najlepszego, najbardziej efektywnego wykorzystania tej bazy i stałego jej unowocześniania. Problem ten wynika z występującego deficytu zatrudnienia, istniejącego zwłaszcza w wielkich aglomeracjach. Wykorzystywanie bazy, właściwe gospodarowanie środkami produkcji — to praca, którą musimy wykonywać równolegle z rozwiązywaniem problemów zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselPiotrSkorzewski">Deficyt zatrudnienia powoduje określone ujemne zjawiska na rynku pracy polegające na swoistej licytacji zakładów produkcyjnych, skąd wynika konieczność podejmowania różnorodnych działań zmierzających do podnoszenia jakości pracy i jakości wyrobów, zmniejszania energo-i materiałochłonności, rozwoju i ulepszania kompleksowej automatyzacji procesów produkcyjnych. Słowem — zmusza do pełniejszego związania nauki z praktyką gospodarczą, do szybkiego wykorzystania wyników prac naukowych.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselPiotrSkorzewski">Widzę szereg możliwości rozwiązania występujących problemów zatrudnienia, bilansu materiałowego przez zastosowanie w praktyce gospodarczej wyników prac naukowych. Drogą do obniżenia materiałochłonności może być już dzisiaj szersze stosowanie proszków spiekanych, obróbki plastycznej, zmniejszanie ciężarów konstrukcji przez wprowadzanie nowoczesnych norm projektowych. Zmniejszenie energochłonności można uzyskać przez wprowadzenie tańszych pod tym względem urządzeń, na przykład rozszerzając i pilotując rozwój produkcji tyrystorów i tranzystorów.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselPiotrSkorzewski">Istnieją rozwiązania umożliwiające pełną automatyzację procesu produkcji. Propozycje Centralnego Biura Konstrukcji Obrabiarek w zakresie gniazd obróbczych czy Instytutu Mechaniki Precyzyjnej w dziedzinie robotów przemysłowych są przykładami takich możliwości. Oczywiście, wymaga to dalszych prac placówek naukowych nad uzyskaniem najlepszych, nowoczesnych, dostosowanych do potrzeb naszego przemysłu rozwiązań. Rzecz dotyczy całego kraju, dotyczy również placówek Warszawy.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselPiotrSkorzewski">Województwo stołeczne bowiem to nie tylko region nowoczesnego przemysłu, to także największe w kraju środowisko nauki i techniki, skupiające 250 placówek stanowiących ponad połowę zaplecza naukowego kraju. Placówki te wraz z uczelniami prowadzą ponad 11 tys. tematów badawczych, koordynują 5 z 7 programów rządowych i 48 z 76 problemów węzłowych. Mamy poważne osiągnięcia w dziedzinie kształtowania nowych, doskonałych form organizacyjnego łączenia nauki z praktyką gospodarczą, zapewniających lepsze warunki do koncentracji pracy na wybranych ważnych kierunkach, likwidacji barier i skracania drogi między rozwiązaniem naukowym a jego praktycznym, przemysłowym zastosowaniem.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselPiotrSkorzewski">Taką sprawdzoną w praktyce formą są centra naukowo-produkcyjne, harmonijnie łączące interesy i możliwości nauki z potrzebami gospodarki. Wiemy z praktyki, że jest to forma dobra, pozwalająca maksymalnie zbliżyć profil badań naukowych do profilu produkcyjnego, zapewniając bezpośredni kontakt kadry naukowo-technicznej i produkcyjnej oraz skrócić cykl procesu wdrażania osiągnięć naukowo-technicznych.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PoselPiotrSkorzewski">Pozytywnie należy ocenić nowe formy współdziałania przemysłu z nauką, jak np. podpisywanie umów o współpracy między uczelniami a zakładami przemysłowymi. Realizacja takich umów wywiera wyraźny wpływ na koncentrację i ukierunkowanie prac badawczych prowadzonych w uczelniach, zapewnia znaczne rozszerzenie ich możliwości wdrożeniowych, a przemysłowi daje zarówno szybkie rozwiązanie wielu poważnych problemów technicznych, jak i zapewnia otrzymanie wysoko kwalifikowanych i odpowiednio ukierunkowanych absolwentów oraz stwarza możliwość stałego doskonalenia posiadanej kadry. Wypracowana w ostatnich latach koncepcja organizacji badań naukowych, oparta na układzie programów rządowych i problemów węzłowych, zdała egzamin; powinna być kontynuowana i doskonalona.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#PoselPiotrSkorzewski">Istnieje jednak konieczność szczególnie ostrej selekcji przy tworzeniu nowych rządowych programów badawczych, ograniczenia ich liczby, aby zaakceptowanym zapewnić odpowiednią spójność procesu inwestycyjnego z procesem badawczym. Jest to bowiem podstawowy warunek powodzenia wdrożeń. Należy przeciwdziałać rozwiązywaniu priorytetów przez zbytnie rozgałęzienie i sztuczne dołączanie tematów wtórnych, pozornie tylko związanych z realizacją głównego celu programu. Podobne warunki powinny być spełniane również przy formułowaniu i akceptowaniu problemów węzłowych.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#PoselPiotrSkorzewski">Innym niezwykle ważnym zagadnieniem jest konieczność określania polskich specjalności naukowych i produkcyjnych. Należy dążyć do osiągnięcia w wybranych kierunkach poziomu techniki i technologii odpowiadającego czołowym rozwiązaniom światowym. Realizacja tego celu możliwa jest tylko w określonych dziedzinach, których wybór oparty być musi na osiągniętym już poziomie naukowym i technicznym, odpowiadać potrzebom społecznym i mieć swoje odbicie w międzynarodowym podziale pracy. Przykładowo można by podać takie tematy czy branże, jak wysoko specjalizowana aparatura medyczna, rozwój nowych materiałów dokonywany w oparciu o osiągnięcia polskiej szkoły fizyki ciała stałego, przemysł środków kompleksowej automatyzacji i robotyzacji procesów produkcyjnych czy wreszcie przemysł budowy środków produkcji.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#PoselPiotrSkorzewski">Kolejny kluczowy problem, to doskonalenie mechanizmów wdrożeniowych. Mimo jakościowo niezwykle istotnej zmiany istnieje wiele problemów, które muszą być rozwiązane, aby zapewnić znaczny postęp we współdziałaniu nauki z praktyką przemysłową. Oprócz oczywistej potrzeby doskonalenia pracy placówek badawczych, konieczności dalszego rozwoju różnorodnych form mieszanych zespołów wdrożeniowych, najistotniejsze jest utworzenie w przemyśle, szczególnie w czołowych zakładach produkcyjnych, określonych możliwości produkcyjnych dla opanowania innowacji naukowo-technicznych oraz stworzenia określonych stymulatorów ekonomicznych dla ich wdrażania. Jest to zagadnienie, które wiąże się ściśle z racjonalizacją importu i promocją eksportu polskiej myśli technicznej. Konieczne jest stworzenie takich warunków, by trud i złożoność wprowadzenia w życie polskiej myśli technicznej nie musiał konkurować ze znacznie łatwiejszym przyswajaniem licencji importowanej.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#PoselPiotrSkorzewski">W ramach doskonalenia mechanizmów wdrożeniowych należy zapewnić odpowiedni potencjał doświadczalno-wdrożeniowy jednostkom naukowo-badawczym.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#PoselPiotrSkorzewski">Przeprowadzone badania wykazują, że wiele istniejących zahamowań w tych procesach było wynikiem słabego potencjału doświadczalnego placówek badawczych i znacznego ich oddalenia od potencjalnych odbiorców. Przeciwdziałać należy tym zjawiskom, okazując daleko idącą pomoc wszelkim inicjatywom zmierzającym do podporządkowania silnym, sprawdzonym placówkom odpowiednich potencjałów produkcyjnych. Jest to jeden z ważniejszych problemów, którego rozwiązanie ma kapitalne znaczenie dla doskonalenia mechanizmów wdrożeniowych.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#PoselPiotrSkorzewski">Program prac Rządu powinien również precyzyjnie kierunkować pożądane tendencje innowacyjne, powinien preferować te rozwiązania, które w mniejszym stopniu wymagają tworzenia nowych mocy produkcyjnych, natomiast opierają się głównie na lepszym wykorzystaniu istniejącego już potencjału. Należy umiejętnie zapewnić wyraźny priorytet dla tych rozwiązań, których wynikiem jest modernizacja procesu produkcyjnego, unowocześnienie technologii.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#PoselPiotrSkorzewski">Sądzę, że program prac Rządu powinien bardzo wyraźnie określać warunki i metody znacznego przyśpieszenia wykorzystania osiągnięć nauki w budownictwie.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#PoselPiotrSkorzewski">Zadania nakreślone w programie budownictwa mieszkaniowego są bardzo ambitne. Wykonanie ich możliwe jest przy maksymalnej koncentracji i wykorzystaniu osiągnięć nauki. Wydaje się, że dotychczasowy stan jest niezadowalający, zbyt słabe jest tempo wdrożeń, zbyt długo trwa pilotowe wdrażanie nowych rozwiązań i zbyt późno następuje etap upowszechniania. Zwłaszcza w budownictwie potrzebne jest stworzenie organizacyjno-ekonomicznych mechanizmów doskonalących system wdrożeń. Słabego postępu w tym zakresie nie mogą usprawiedliwić napięte zadania planowe, bowiem właśnie dla realizacji tych zadań niezbędne jest szybkie wdrażanie wyników badawczych. Sądzę również, że zbyt pasywna jest rola budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych w stawianiu zadań dla nauki, niezależnie od jej organizacyjnego podporządkowania. Wykonanie programu mieszkaniowego to sprawa całego narodu, więc i udział w jego realizacji musi być obowiązkiem całej polskiej nauki i gospodarki.</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#PoselPiotrSkorzewski">Ważnym problemem poważnie utrudniającym prawidłowe działania na styku nauka — przemysł jest niedostosowanie metod sterowania zakładami produkcyjnymi i placówkami naukowymi. Nowy jakościowo etap, na którym się znajduje nasza gospodarka, wymaga nowego podejścia do systemu prognozowania i planowania procesów naukowo-technicznych i produkcyjnych, zapewniającego ich wewnętrzną zgodność na etapie planu i jego realizacji.</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#PoselPiotrSkorzewski">„Nauka — jak każdy proces twórczy, powiedział na XII Plenum KC PZPR tow. Edward Gierek, może rozwijać się intensywnie tylko w odpowiednim klimacie społecznym, a efektywność i sprawne wdrażanie wyników badań do praktyki społecznej i produkcji wymaga jeszcze usunięcia różnych barier i przeszkód. Będziemy to wspólnie czynić”.</u> + <u xml:id="u-33.19" who="#PoselPiotrSkorzewski">Przyjęcie rządowego programu realizacji postanowień XII Plenum KC PZPR będzie, w moim przekonaniu, rozwinięciem tego stwierdzenia i przyczyni się do dalszego rozwoju gospodarki narodowej. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-33.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Stanisławowi Rostworowskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Kierownictwo naszego państwa prowadzi długoletnią strategię rozwoju. Ujmuje zbiorowy wysiłek narodu w ramy koncepcji, której realizacja może napotkać trudności, ale skierowana jest ku celom, jakie są osiągalne. Ostatnie lata były poświęcone wdrażaniu w polską psychikę społeczną zasad myślenia ekonomicznego. W obecnym stadium konieczne jest sięgnięcie do nowych czynników postępu, jakie tkwią w wykorzystaniu zdobyczy nauk stosowanych. Rozwój gospodarki, narzucający coraz wyższe stopnie chłonności konsumpcyjnej, nie może już tolerować liniowego wzrostu zużycia paliw, surowców i materiałów. Jeśli w 1946 r. wydobywaliśmy 47 mln ton węgla i jeśli w 1990 r. wydobywać będziemy 300 mln ton — to nawet to zwielokrotnienie nie upewnia nas, iż przemysł wydobywczy zdoła równolegle zaspokoić narastające potrzeby energetyczne i eksportowe kraju. Przykład ten powinien wskazywać, że obecnie stosowane stymulatory postępu okazują się już niewystarczające.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#PoselStanislawRostworowski">Rolę animatora gospodarki narodowej dziś już może odegrać tylko nowoczesna technika inspirowana nauką. Należy wskazać, że minione lata przygotowały podstawy dla dokonania tego zwrotu. Działa PAN-owski Komitet Prognozowania — „Polska 2000”. Pod wpływem specjalnej komisji partyjno-rządowej dokonują się istotne przekształcenia naszego modelu ekonomicznego. W tym siedmioleciu rozwinęliśmy dość poważnie produkcję narzędzi informatyki i urządzeń służących do celów automatyzacji. Wykształciły się właściwe powiązania pomiędzy całokształtem gospodarki narodowej a technicznie w wielu dziedzinach przodującą produkcją do celów obronnych.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselStanislawRostworowski">Równocześnie przybywają nowe wymagania:</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselStanislawRostworowski">— W związku z trudną sytuacją energo-elektryczną, jaką mogą pogłębić opóźnienia inwestycyjne w Bełchatowskim Zagłębiu Górniczo-Energetycznym, konieczne jest przygotowanie wielostronnego programu rozwoju energetyki z położeniem nacisku na budowę elektrowni jądrowych.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselStanislawRostworowski">— Niedostateczne efekty w dziedzinie poszukiwań geologicznych, szczególnie złóż ropy, wiążą się ze zbyt słabym wyposażeniem przedsiębiorstw Centralnego Urzędu Geologii w specjalistyczny sprzęt wiertniczy. Powstaje więc konieczność udoskonalenia produkcji w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#PoselStanislawRostworowski">— Rozbudowany na ogromną skalę w naszym kraju przemysł wydobywczy węgla domaga się organizacji nowoczesnych ośrodków zaplecza naukowo-badawczego, inicjujących automatyzację prac w górnictwie i zdolnych do stworzenia warunków pełniejszego zabezpieczenia technicznego pracy w tym przemyśle.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselStanislawRostworowski">— Odczuwany tak wyraźnie na rynku brak farb, lakierów, barwników, nawozów sztucznych wskazuje, iż nasz przemysł chemiczny napotkał barierę rozwoju, którą trzeba przezwyciężyć, stwarzając mu też warunki do równoległej produkcji antyimportowej.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselStanislawRostworowski">— Istnieje konieczność rozwinięcia przemysłu wytwórczego aparatury badawczej, gdyż dotychczasowe wyposażenie naszych ośrodków naukowych w połowie pochodzi z importu. Dotyczy to w równej mierze nowoczesnej aparatury medycznej, którą musimy dysponować, chcąc skutecznie zwalczać choroby układu krążenia i nowotworowe, tak groźne w wymiarze współczesnej cywilizacji.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#PoselStanislawRostworowski">Wśród wszystkich tych problemów na plan pierwszy wybija się jednak wielka inicjatywa Edwarda Gierka, zgłoszona podczas obrad XII Plenum partii, a dotycząca zagospodarowania Wisły. W przyjętym przez Plenum programie koncentruje się rozwiązanie zagadnień energetyki, problematyki żywnościowej, transportu, wypoczynku, a przede wszystkim zabezpieczenie niezbędnych zasobów wody na potrzeby przemysłowe i spożywcze. Jest to program na miarę naszego pokolenia, jego sił biologicznych i technicznych. Jest to nowy apel zdolny ożywić inwencję twórczą wielu Polaków, gdyż nie tylko dotyczy sytuacji życiowej jednej trzeciej mieszkańców kraju, ale stanie się także wielką budowlą patriotyzmu polskiego. Stąd też zapewne inicjatywa ta zyska przychylność kół kościelnych, dla których każde dzieło prawdziwie narodowe staje się sprawą wysokiej wagi.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatele Posłowie! Całość zagadnień, o których tu była mowa, styka się z dwoma newralgicznymi problemami właściwego przygotowania kadr i zastosowania odpowiednich metod dla wdrażania nowych osiągnięć techniki i technologii. Właściwą kuźnią kadr są wyższe uczelnie. Ich obecny model ukształtowały doświadczenia z lat 1958—1968, kiedy z punktu widzenia potrzeb państwa najistotniejszą sprawą było włączenie kwalifikowanych ludzi w proces wytwórczy. Jednocześnie jednak występująca wówczas stagnacja gospodarcza i obowiązujące w zakładach rygory i naciski dyscyplinarne nie zachęcały zdolniejszych jednostek do podejmowania pracy w działach produkcyjnych. Mimo wprowadzenia ustawy o szkołach wyższych, zrównującej stare uczelnie, takie jak Uniwersytet Jagielloński czy Warszawski z innymi i nadającej im wszystkim status wyższych szkół zawodowych — nie zdołano zwalczyć występujących tendencji do ucieczki od zawodów zakorzenionych w praktyce wytwórczej. Na uczelniach pojawia się typ studenta stypendysty, który potem przeradza się w stażystę, kolejno w asystenta, po długich latach w doktora i potem koncentruje swe zabiegi po to, by uzyskać pozycję niezależnego pracownika nauki. Mamy dziś ogromną rzeszę około 75 tysięcy nauczycieli akademickich. Przeważa jednak wśród nich typ dydaktyka lub badacza, dla którego teoretyczność dociekań często jest, niestety, ucieczką od odpowiedzialności za rzeczywistość gospodarczą czy kulturalną kraju. Niejedna uczelnia może zajmować ogromne gmachy i skupiać tysiące młodzieży, lecz mimo to jest bytem egzystującym poza krwioobiegiem miasta, w jakim się znajduje.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#PoselStanislawRostworowski">Styczność środowiska naukowego i świata polityczno-społecznego jest nikła. Teatry, prasa, życie kulturalne miasta w niewielkim stopniu odczuwają obecność tego wielkiego zespołu uczących się mózgów. Ostatnio podobno na blisko półmilionową rzeszę studiującej młodzieży — 15 tysięcy studentów zaczęło uczestniczyć w pracach przemysłowych ośrodków naukowo-badawczych. Nie zmienia to jednak charakteru tych szkół, którym zabrakło ducha powszechności, sygnalizowanego słowami — uniwersytet czy politechnika. Być może, przestrzegając naszych zobowiązań konstytucyjnych, zbyt dosłownie traktujemy zasadę bezpłatności studiów, wspartą pomocą stypendialną dla 45% uczących się. Brak jakichkolwiek problemów materialnych przez okres 4—5 lat odrywa młodzież od życia kraju. Dlatego też odnoszę wrażenie, że ponownie należy przemyśleć, czy rzeczywiście utrzymywanie młodzieży studiującej stacjonarnie powinno w całości się mieścić w dziale funduszu spożycia zbiorowego, czy pewnej części wydatków wiążących się z uzyskaniem dyplomu nie należy zaliczyć do kosztów spożycia indywidualnego. Stworzyłoby to może bardziej realną zachętę do włączania się części studiujących w procesy pracy, które na ogół nieskutecznie staramy się organizować drogą przymusowych prac dorywczych.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#PoselStanislawRostworowski">Z kolei kadra naukowa powinna podlegać pewnym fluktuacjom i rotacjom. Przywilej stania się nauczycielem akademickim powinien być dostępny dla zasłużonego pedagoga licealnego czy politechnicznego specjalisty-praktyka. Rotacja zaś obejmowałaby tych, którzy zaniechali swej służby wobec nauki.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#PoselStanislawRostworowski">Wykładnia obowiązującego ustawodawstwa wskazuje, że wyższa uczelnia powinna spełniać funkcję dydaktyczną, wychowawczą i badawczą. Uważam, że pominięcie którejkolwiek z nich pozbawia ją możliwości wypełniania pozostałych funkcji. Przykładowo, działalność dydaktyczna, pozbawiona celów badawczych nie jest zdolna wypełniać roli wychowawczej. Pragnę tu zacytować słowa ks. Prymasa Wyszyńskiego, wypowiedziane do młodzieży akademickiej w 1947 roku, gdy pełnił on funkcję Wielkiego Kanclerza KUL. Wzywał on wtedy młodzież do wyzwolenia się z niebezpiecznego kompleksu — „zawodowca”, który tylko tyle umie, ile koniecznie potrzeba. Ostrzegał, że — „szukanie dyplomów produkuje dyletantów”, natomiast — „pragnienie prawdy otwiera drogę do postępu i upowszechnienia nauki, do pogłębienia osobowości człowieka”. Słowa te zasypał już piaskiem upływający czas. A jednak przemawia z nich jakaś głęboka treść, że i dziś, gdy mówimy o sprawie kadr, o potrzebie inwencji ludzkiej w procesie wytwarzania — powinniśmy wstrząsnąć zasadę dydaktyki dla zawodu i powinniśmy ją zastąpić modelem dydaktyki dla śmiałej, twórczej i odpowiedzialnej działalności kwalifikowanego człowieka. Idąc po linii tej myśli, gdy mówimy o inwestycjach dla szkolnictwa wyższego, nawet tych tak ostatnio często nie wykonywanych zgodnie z założeniami planowymi, to do winniśmy mniej mówić o budynkach, a więcej o aparaturze badawczej, wyposażeniu laboratoriów i pracowni doświadczalnych. A także i o bibliotekach. W procesie dydaktycznym musimy kłaść większy nacisk na naukę języków obcych, bez znajomości których nasza młodzież nie uzyska kontaktu intelektualnego z dorobkiem wiedzy innych społeczeństw.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#PoselStanislawRostworowski">Drugim najistotniejszym problemem jest sprawa wdrażania badań podstawowych, czyli teoretycznych w bezpośrednie procesy techniczne i technologiczne. Jest to problem, trzeba przyznać, ogromnie trudny w warunkach, których obowiązującym kryterium efektywności przedsiębiorstwa jest wykonanie planu produkcji wytworzonej lub sprzedanej. Wprowadzenie natomiast innowacji technicznych wiąże się z niewątpliwym ryzykiem — mówił dziś o tym wicemarszałek Werblan. Nawet jeżeli koszty innowacji w jednym roku rozrachunkowym odliczane są z planowych obciążeń finansowych przedsiębiorstwa, to jednak mają charakter kredytu, który powinien być spłacany w kolejnym roku rozrachunkowym, gdy produkcja dzięki innowacjom odpowiednio wzrośnie. A jeżeli nie wzrośnie — to kto poniesie takie ryzyko, tym bardziej, że operacja ta wymaga przekwalifikowania pracowników, a być może także zmniejszenia limitowanego zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#PoselStanislawRostworowski">Inną rzeczą jest zastosowanie licencji zagranicznej, z którą wiąże się dostawa odpowiednich maszyn i urządzeń, inną natomiast — jest wdrożenie wynalazku krajowego, którego skuteczność trzeba sprawdzić na własnym polu działania. Nie należy przypuszczać, że nawet powierzenie Ministerstwu Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki odpowiedzialności za proces wdrażania rodzimych projektów wynalazczych zdoła zmienić istniejącą sytuację. Również przedłużenie terminu kredytowania kosztów innowacji nie może odegrać przewidywanej roli, gdyż dla kierownictwa zakładu pracy przedłuży ono jedynie okres ponoszonego ryzyka. Rozwiązania można by upatrywać tylko w usamodzielnieniu się organizacyjnym i budżetowym jednostek produkcyjnych. To znaczy w kontynuacji reformy zdążającej do przekształcenia zależności pionowej przedsiębiorstw, obwarowanej rolą zjednoczeń, w strukturę bardziej poziomą, jakkolwiek podległą wskaźnikom produkcyjnym ustalonym przez Komisję Planowania przy Radzie Ministrów. Tak pojęta rola planu centralnego pobudzałaby, a nie ograniczała konkurencyjności, a zatem i samodzielnej inwencji jednostek wytwórczych jako rzeczywistych podmiotów życia gospodarczego. Wymownym doświadczeniem powinien być dla nas utrzymujący się od 1975 roku trend spadkowy projektów wynalazczych zastosowanych w produkcji w stosunku do zgłoszonych i przyjętych do stosowania. Wskazuje to, że struktura ekonomiczna kraju nie jest chłonna na bodźce innowacyjne w dziedzinie techniki i technologii. Odwrócenie tego trendu nie może się dokonać drogą administracyjną, lecz przez wsparcie systemu ekonomiczno-finansowego dalszymi postanowieniami organizacyjnymi, preferującymi samodzielność przedsiębiorstw w ich kalkulacji strat i zysków wiążących się z wprowadzaniem innowacji technicznych.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#PoselStanislawRostworowski">Wysoka Izbo! Złożoność współczesnych problemów gospodarki narodowej wymaga od nas tego, abyśmy naszą uwagę koncentrowali na roli nauk ścisłych. Przyznania tego priorytetu władze wykonawcze państwa nie mogą jednak odczytać jako przesłanki wystarczającej do zrzeczenia się troski o rozwój nauk humanistycznych. Pamiętne są słowa Edwarda Gierka, które padły podczas XII Plenum partii: — „Nauki humanistyczne są źródłem samowiedzy historycznej i współczesnej narodu, pogłębiają poczucie jego tożsamości”. Dlatego też musimy sobie nieustannie stawiać pytanie, czy uczyniliśmy dostatecznie wiele dla pogłębienia poczucia owej tożsamości narodowej. Powiem wprost — czy posiadamy dostateczną wiedzę historyczną dotyczącą ostatniego półwiecza naszych dziejów. Nie należy jej ukazywać bezkrytycznie, tak aby wyzbywała się funkcji kształtującej kulturę polityczną narodu, lecz nie należy również wiedzy tej obwarowywać, tak aby wyciekała z niej siła duchowa całej ogromnej lekcji historii, którą przeżyliśmy.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#PoselStanislawRostworowski">Podjęcie inicjatywy wydania naukowego dzieł Kochanowskiego po prawie stu latach od ostatniego dokonania tej miary edytorskiej jest postanowieniem godnym uznania. Jan z Czarnolasu znajduje się wśród pierwszych, może mniej niż pięciu, najwybitniejszych twórców naszej literatury narodowej. Twórczość Kochanowskiego jest także symbolem Złotego Wieku kultury polskiej, którą kształtowało wówczas tyle krzyżujących się prądów. W XVI wieku rodziła się nasza świadomość tolerancyjna i zrozumienie dla wartości pluralizmu inspiracji duchowej w życiu narodu. Poszanowanie tego pluralizmu tkwi i dziś w dorobku nauki polskiej. Jest on symbolizowany chociażby działalnością trzech wyższych uczelni: Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Akademii Teologii Katolickiej i Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej. Pragnę stwierdzić, że w ciągu ostatniego siedmiolecia status prawny i sytuacja materialno-dydaktyczna tych uczelni uległy znacznej poprawie. Między innymi na KUL dobiega końca rozbudowa głównego gmachu uniwersyteckiego, a Akademia Teologii Katolickiej w październiku 1976 r. otrzymała dokument lokalizacji nowego pawilonu dydaktyczno-naukowego. Znane są wyjątkowo trudne warunki lokalowe tej uczelni i dlatego pragnieniem naszym byłoby, aby ta inwestycja mogła możliwie jak najszybciej wejść w stadium realizacji.</u> + <u xml:id="u-35.17" who="#PoselStanislawRostworowski">Funkcjonowanie Akademii Teologii Katolickiej oparte jest na funduszu państwowym. Stąd, podobnie jak na innych uczelniach państwowych w kraju, ogromnie oszczędnie przyznawane są tu etaty dla młodej kadry naukowej. Może to stać się przyczyną pewnego regresu prężności intelektualnej polskich środowisk naukowych i dlatego pod adresem Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki wnoszę postulat o krytyczne rozważenie zarysowującej się w tej mierze sytuacji na uczelniach państwowych, łącznie z ATK. Z kolei należy z uznaniem przypomnieć, że Wydział Humanistyczny KUL niedawno otrzymał prawo nadawania stopni doktora i docenta. Utrzymanie w pełni tego przywileju będzie miało istotne znaczenie dla roli Uniwersytetu oraz stanie się godnym wyróżnieniem jego jubileuszu, obchodzonego właśnie w tym roku 60-lecia pracy dydaktyczno-naukowej tej uczelni.</u> + <u xml:id="u-35.18" who="#PoselStanislawRostworowski">Dorobek KUL jest dziś odnotowywany bardzo dodatnio w wielu środowiskach naukowych w Polsce i poza granicami naszego kraju. Dowodem tego mógł być fakt odbycia właśnie w Polsce w tym roku Kongresu Międzynarodowej Komisji Porównawczej Historii Kościołów, której organizatorzy zostali zaszczyceni audiencją u Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-35.19" who="#PoselStanislawRostworowski">Wysoki Sejmie! W ciągu ostatnich dni opinia polska stała się świadkiem tak doniosłych wydarzeń związanych z powołaniem na Stolicę Piotrową Polaka, człowieka, którego osobowość przepojona jest głęboką miłością do rodzinnego kraju, Papieża, który obrał imię Jana Pawła II. Papież odpowiadając na depeszę gratulacyjną najwyższych władz polskich pisał: „Jestem całym sercem z umiłowaną Polską, Ojczyzną wszystkich Polaków”. Przeżywaliśmy z niemałą radością fakt obecności na uroczystościach rozpoczęcia pontyfikatu nowego Papieża oficjalnej delegacji naszego kraju z udziałem Przewodniczącego Rady Państwa Henryka Jabłońskiego. Odczuwaliśmy wysoką rangę rozmów, jakie przeprowadził on podczas swej wizyty w Watykanie z Papieżem Janem Pawłem II. Właśnie niemal rok temu odbyło się spotkanie I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka z Papieżem Pawłem VI, podczas którego nasz przywódca narodowy dał wyraz swemu uznaniu dla polityki pokojowej prowadzonej przez Stolicę Apostolską. Z kolei przez ówczesnego Papieża wyrażony został szacunek dla całokształtu dorobku społecznego współczesnej Polski oraz padło stwierdzenie, iż kościół w naszym kraju pragnie wnieść twórczy wkład w rozwój życia społeczno-gospodarczego. Wierzymy, że w tym właśnie duchu kształtować się będą nadal stosunki pomiędzy Polską a Stolicą Apostolską. Potwierdzają to przepojone tak głębokim duchem patriotyzmu pierwsze przemówienia Jana Pawła II skierowane do Polaków, licznie zgromadzonych podczas niedawnej audiencji w Watykanie, udzielonej specjalnie pielgrzymom narodowości polskiej. Trzeba przyznać, że już dawno w Rzymie nie było tak wielu osób przybyłych z kraju. Za umożliwienie dojazdu tak dużej rzeszy Polaków na uroczystości rzymskie — władzom naszego kraju należy się szczególnie serdeczne podziękowanie.</u> + <u xml:id="u-35.20" who="#PoselStanislawRostworowski">Wybór Papieża Polaka zwrócił uwagę całej opinii światowej na dzieje oraz osiągnięcia współczesne naszego kraju. Dzięki temu nadzwyczajnemu zdarzeniu, wiele najjaśniejszych świateł życia współczesnych Polaków zostało ukazanych światu. Z przykrością jednak musimy stwierdzić, że wśród fali prawdziwych i rzetelnych publikacji o Polsce znalazły się, co prawda bardzo nieliczne, lecz głęboko zafałszowane wypowiedzi. Na łamach pisma francuskiego — „Le Monde” z datą 21 października w związku z wyborem nowego Papieża, zamieszczona została publikacja pt. — „Kościół polski i antysemityzm”. Autor jej szkaluje polskie życie religijne, nazywając kościół katolicki w naszym kraju jednym z najbardziej tradycyjnych i konserwatywnych kościołów świata. Pisze, że — „W historii odznaczał się on także wojującym antysemityzmem”. Dodaje nawet: — „Moi rodzice w swym dzieciństwie byli świadkami pogromów i masakr organizowanych przez ten kościół”. Ta obłędna wypowiedź posuwa się nawet do tego, że zbrodnie hitlerowskie kojarzy z moralnym poparciem polskich katolików. Wypowiedź opublikowana na łamach — „Le Monde” budzi odrazę, jest bezczeszczeniem prawdziwej historii naszego kościoła, pamięci tysięcy ofiar ludzkich, poniesionych dla obrony Żydów podczas okupacji, jest fałszem, którym chce się przyćmić wysoko szanowaną godność narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-35.21" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatele Posłowie! Mówiąc o tym, który dziś steruje sprawami kościoła powszechnego, o Papieżu Janie Pawle II, może warto przypomnieć i to, że część swego pracowitego życia w naszym kraju poświęcił on i działalności na polu naukowym. Pisał wówczas: — „Rozumieć świat idei i świat rzeczywistości materialnej: świat ekonomii, polityki, wielkie układy sił, działające we współczesnej ludzkości na wszystkich kontynentach — oto droga do rozumienia człowieka i służby człowiekowi”.</u> + <u xml:id="u-35.22" who="#PoselStanislawRostworowski">Wierzymy, że kościół pod jego kierownictwem będzie służył zbliżeniu narodów, współpracy tych, którzy cenią sobie najwyższe wartości ludzkie: pokój, sprawiedliwość, wolność od zagrożeń współczesnych czasów. Mówię o tym przy okazji dzisiejszej debaty poświęconej sprawom nauki, gdyż i jej rola ma jakiś sens uniwersalny; łączy wysiłek wszystkich warstw społecznych, osiągnięcia najbardziej różnych narodów, jest zdolna do tego, aby wiązać patriotyzm z uniwersalizmem.</u> + <u xml:id="u-35.23" who="#PoselStanislawRostworowski">Na zakończenie pragnę stwierdzić, że Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego udziela poparcia programowi rządowemu w dziele umocnienia roli nauki w gospodarce narodowej. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-35.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Marianowi Mięsowiczowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#PoselMarianMiesowicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Jeżeli dyskutujemy zagadnienie rozwoju nauki, to zwykle formułujemy dwa jej cele. Jeden poznawczy, lub jak czasem mówimy podstawowy, prowadzący do odkryć nowych zjawisk i praw nimi rządzących, drugi utylitarny, związany z tym, co nauka daje społeczeństwu. Te cele są wzajemnie związane. Nowa technika bowiem, która jest wdrażana do użytku przez społeczeństwo, nie powstaje z ulepszenia starej, lecz zasadnicze kroki naprzód stawia przez stosowanie nowych odkryć naukowych.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#PoselMarianMiesowicz">Za istotną sprawę przedstawioną na XII Plenum KC uważam niezwykle wyważone sformułowanie relacji między tymi właśnie celami nauki.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#PoselMarianMiesowicz">Spójrzmy przez chwilę na rozwój polskiej nauki historycznie. Trzeba pozytywnie ocenić rozwój nauki polskiej w 20-leciu międzywojennym, ale do olbrzymiego rozwoju nauki doszło w Polsce Ludowej. Wynikło to z całej polityki ludowego państwa. Masowość wykształcenia wynikała z założeń zgodnej z ustrojem polityki socjalnej, a założenie uprzemysłowienia kraju wymagało wykształconej kadry i rozwoju nauki. Ale w tym czasie, kiedy trzeba było tego dokonać, nastąpił w święcie olbrzymi rozwój nauki do nie notowanych dotąd rozmiarów. Nie wystarczyło zatem nadrobić ciężkich strat wojennych. Trzeba było stworzyć nową naukę. I stworzono ją w ciągu jednego pokolenia. Stworzono nowe, nie istniejące przedtem dyscypliny naukowe, naukę o nowej metodyce, przy zupełnie zmienionych warunkach i metodach pracy.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#PoselMarianMiesowicz">W latach po 1970 r. nastąpiło silne wzmocnienie bazy materialnej nauki. Dzięki decyzjom partii i Rządu, przez odpowiednie dotacje finansowe, w tym i dewizowe, polskie laboratoria naukowe wszystkich pionów badawczych znacznie poprawiły swój stan wyposażenia. A przecież opanowanie nowych technik naukowych w laboratoriach fizycznych, chemicznych, biologicznych, medycznych, rolniczych i licznych dyscyplin technicznych jest zasadniczym źródłem wdrożeń. Laboratoria naukowe naszego kraju osiągnęły w tym okresie stosunkowo dobry poziom. Ogólnie rozpowszechniła się, choć może jeszcze w skromnych rozmiarach, komputeryzacja prac. Można powiedzieć, takie jest przynajmniej moje zdanie, że w wielu działach nauki osiągnięto wyniki na dobrym poziomie światowym, odpowiadającym w skali międzynarodowej pozycji Polski, a także naszej pozycji w kulturze światowej.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#PoselMarianMiesowicz">Największym osiągnięciem jednak jest wychowanie licznej i w dużej części świetnej kadry naukowej. Właśnie ci młodzi ludzie, którzy są już może dzisiaj w średnim wieku, wnieśli wkład osobisty do tego, co nazwaliśmy wysokim poziomem nauki polskiej.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#PoselMarianMiesowicz">Przejdźmy teraz trochę bliżej do zasadniczego zagadnienia — udziału nauki we współczesnym gospodarczym rozwoju naszego kraju. Przede wszystkim w okresie po 1970 r. nastąpiła istotna zmiana w systemie planowania w nauce. Przeszliśmy na finansowanie przedmiotowe i na koncentrację badań w określonych dziedzinach o wielkiej wadze dla społeczno-gospodarczego rozwoju kraju oraz dla podstawowych problemów nauki.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#PoselMarianMiesowicz">Chodzi tu o programy rządowe, problemy węzłowe i inne. Istotną cechą tych form planowania jest współudział w pracach placówek naukowych wszystkich trzech pionów nauki, tj. szkolnictwa, Polskiej Akademii Nauk i instytutów resortowych. Z uchwał XII Plenum wiemy, że przed nami jest dalsze doskonalenie tych zasadniczych kierunków.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#PoselMarianMiesowicz">Nie mogę w krótkim przemówieniu przedyskutować ważnej sprawy relacji między tymi pionami. Ale zatrzymam się na chwilę na niektórych zagadnieniach związanych z PAN, które nie były dotąd poruszane.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#PoselMarianMiesowicz">Polska Akademia Nauk liczy 318 członków i, chciałbym tutaj zachować pełną obiektywność, są to najlepsi uczeni polscy wszystkich specjalności. Obecnie działa w Polsce 67 placówek naukowych Polskiej Akademii Nauk, w tym 38 instytutów. Całość nauki polskiej jest integrowana w pracy 97 komitetów naukowych, do których należy około 4 000 uczonych, specjalistów wszystkich dyscyplin naukowych, uczonych należących do wszystkich pionów nauki. Polska Akademia Nauk koordynuje badania podstawowe, przy czym dąży się, by koordynowała je niezależnie od tego, w jakich resortach są uprawiane.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#PoselMarianMiesowicz">Niezwykle ważną sprawą jest rola Polskiej Akademii Nauk jako eksperta w zagadnieniach doradztwa naukowego państwa. O niektórych z tych ekspertyz mówił prof. Szczepański.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#PoselMarianMiesowicz">Oddziały Polskiej Akademii Nauk obejmują określone swą działalnością obszary kraju. Oczywiście, na terenach oddziałów pracuje się nad tematyką o znaczeniu ogólnopolskim czy światowym. Ważne są jednak też prace oddziałów dla swoich regionów czy odpowiednich makroregionów. Niechaj przykładem tutaj będzie współpraca Oddziału Krakowskiego Polskiej Akademii Nauk z makroregionem południowo-wschodnim.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#PoselMarianMiesowicz">W latach po roku 1970 nastąpił znaczny rozwój współpracy naukowej i technicznej z zagranicą. Uwagi w tezach dotyczą, zgodnie z ogólnym kierunkiem problematyki plenum, zagadnień techniczno-gospodarczych. Chciałbym tu krótko poruszyć sprawę stosunków międzynarodowych także z punktu widzenia politycznego oraz rozwoju głównych dziedzin nauki w ramach współpracy międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#PoselMarianMiesowicz">Dla polityki odprężenia międzynarodowego niezwykle ważna jest sprawa udziału polskich uczonych w organizacjach ogólnoświatowych. Należy popierać i rozwijać te formy międzynarodowej współpracy, które:</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#PoselMarianMiesowicz">1) przyczyniają się do tworzenia i wzmacniania pokojowej atmosfery w świecie, 2) przez wyniki prac naukowych stale podnoszą autorytet naszego kraju w opinii światowej, 3) przyczyniają się do rozwoju zasadniczych działów nauki i do postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#PoselMarianMiesowicz">Przejdę teraz do zasadniczego zagadnienia XII Plenum, jakim jest zagadnienie wdrożeń osiągnięć nauki do przemysłu. Tej sprawie poświęcono wiele miejsca w przygotowaniach do plenum i w dyskusji już w czasie dzisiejszego posiedzenia. Chciałbym moje uwagi oprzeć na najbardziej aktualnych danych przedstawionych na ostatnim posiedzeniu w dniu 10 bieżącego miesiąca Komisji Nauki i Postępu Technicznego. Z dyskusji i z tego co wiemy z dawniejszych informacji wynika, że większość wszystkich uruchomionych w gospodarce narodowej nowych wyrobów i technologii powstało w oparciu o krajową myśl badawczą wypracowaną w zapleczu naukowo-technicznym. Tym niemniej sytuacji tej nie można uznać za wystarczającą. Resorty przemysłowe dostarczyły danych, z których wynika, że bardzo wiele opracowań przygotowanych przez placówki naukowe nie zostało wdrożonych, choć nadają się do tego.</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#PoselMarianMiesowicz">Ale spójrzmy na to zagadnienie także od strony placówek naukowych. W placówkach tych istnieje spora liczba rozwiązań nadających się do wdrożeń, a które nie mogą być wdrożone z powodu ścisłego limitowania etatów, innymi słowy z powodu braku mocy produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#PoselMarianMiesowicz">Braki etatowe, a także inne ograniczenia limitujące, są w tej chwili poważną przeszkodą w rozwoju prac placówek naukowych. Zdajemy sobie sprawę, że problem zatrudnienia i rozmieszczenia kadry naukowej jest problemem trudnym, ale zablokowanie etatów w placówkach naukowych właśnie w momencie ich rozwoju po okresie 1970—1975 hamuje bardzo ich bieżącą pracę. Zasadniczo utrudnia to wykorzystanie potencjału zainwestowanego w naukę po roku 1970.</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#PoselMarianMiesowicz">Przechodzę do bardzo poważnego i niełatwego zagadnienia inwestycji budowlanych. Przykładowo przeprowadzona w ośrodku krakowskim ocena wykonawstwa bieżących inwestycji dla budynków badawczych i dydaktycznych pokazuje, że w latach 1976—1978 wykona się zaledwie około 45% tego, co w tym okresie powinno być wykonane. Szczególne trudności stwarza niedotrzymywanie terminów wykonania zadań zatwierdzanych przecież przez Ministerstwo Budownictwa i uzgodnionych z wykonawcami. Komisja Nauki i Postępu Technicznego postulowała pod adresem Rządu przyznanie dla inwestycji budowlanych o socjalnym charakterze dla studentów tego samego priorytetu co dla budownictwa mieszkaniowego, zaś dla budynków badawczych i dydaktycznych — priorytetów na równi z priorytetem budownictwa przemysłowego. Postulat ten został przez Rząd rozpatrzony pozytywnie tylko odnośnie do pierwszej jego części, tj. w stosunku do budownictwa socjalnego dla studentów. Pozwalam sobie z tego miejsca podziękować panu Premierowi za tę decyzję — trudno powiedzieć: — „w imieniu tych studentów”, ale całej młodzieży. Wyrażam jednak zaniepokojenie, że w decyzji Prezydium Rządu w sprawie realizacji uchwał XII Plenum nie przewidziane są działania w tym kierunku dla zagwarantowania mocy inwestycyjnych budownictwu dla nauki i nauczania.</u> + <u xml:id="u-37.18" who="#PoselMarianMiesowicz">Na początku mojego wystąpienia zwróciłem uwagę na wielką rolę nauk o charakterze doświadczalnym dla rozwoju gospodarczego kraju i nauki. Wiadomo co oznacza zaopatrzenie w aparaturę wszystkich laboratoriów naukowych. Wspominaliśmy też z dużą satysfakcją i uznaniem dla naszych władz o poprawie sytuacji w tej dziedzinie w pierwszych latach siedemdziesiątych. Kontynuacja tej polityki jest konieczna. Chodzi tu też o aparaturę dewizową. Brak jest dewiz nie tylko na zakup urządzeń, ale również na niezbędne części zamienne i uzupełnienie braków. Tak jest we wszystkich ośrodkach. Wiadomo, że aparatura nie uzupełniana traci na wartości do 15°/o rocznie. Sytuacja ta jest szczególnie drastyczna w szkołach wyższych, gdzie istnieją poważne braki aparatury dla celów dydaktycznych. Kształcenie specjalistów dla nowoczesnych zakładów przemysłowych na przestarzałych urządzeniach jest szkodliwe.</u> + <u xml:id="u-37.19" who="#PoselMarianMiesowicz">W tej sytuacji, aczkolwiek nie rozwiąże to w zasadniczy sposób trudności, pewną poprawę sytuacji można przewidywać przez rozwiązanie na dużą skalę sprawy produkcji aparatury naukowej w kraju z zaangażowaniem placówek naukowych. Przykładem tutaj może być działalność Polskiej Akademii Nauk w produkcji aparatury naukowej, głównie w Zjednoczonych Zakładach Produkcji Aparatury Naukowej. Powodzenie tej akcji w przyszłości uzależnione także będzie od przyznania jej odpowiednich priorytetów.</u> + <u xml:id="u-37.20" who="#PoselMarianMiesowicz">Skoro mowa o trudnościach, które dla pełnego rozwoju i wydajności badań naukowych należałoby usunąć, to w chwili obecnej jedną z nich odczuwamy szczególnie dotkliwie. Myślę, że będę wyrazicielem wszystkich pracowników nauki, jeżeli zwrócę uwagę na trudności w prenumeratach czasopism zagranicznych — zresztą wspominał już o tym pan wicemarszałek Werblan — bez których praca badawcza jest niemożliwa. Ostatnie obcięcia i perspektywy na 1979 r. budzą poważny niepokój i grożą poważnymi konsekwencjami.</u> + <u xml:id="u-37.21" who="#PoselMarianMiesowicz">Wysoka Izbo! Wysoko oceniam uchwały XII Plenum i jestem przekonany o aktywnym włączaniu się pracowników nauki w ich realizację. Muszę stwierdzić, że trudności zostały zarejestrowane i przedyskutowane w materiałach plenum. Mamy nadzieję, że w realizacji uchwał plenum zaplanowanej decyzją Rządu z dnia 4.VIII.78 r. Rząd uwzględni potrzebę odpowiednich środków dla wyeliminowania tych trudności i zagwarantuje potrzebne środki i moce inwestycyjne.</u> + <u xml:id="u-37.22" who="#PoselMarianMiesowicz">To napawa nas nadzieją dalszego rozwoju nauki polskiej dla dobra społeczeństwa, a młodej kadrze, tak dobrze przygotowanej do kontynuowania dobrych tradycji nauki polskiej, da pełną możliwość efektywnej pracy dla narodu i państwa, Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-37.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Ludwikowi Drożdżowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#PoselLudwikDrozdz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przysłuchując się bardzo uważnie dyskusji, muszę stwierdzić, że pojawia się w niej jakieś niebezpieczne zjawisko — krytykanctwa na wyrost. Jeszcze inżynierowie, dla których niektórzy ludzie żywią taką pogardę — nie opracowali planów regulowania Wisły, a już rozlegają się głosy: co to będzie, jak my tę Wisłę uporządkujemy. Myślę, że powinniśmy zaczekać spokojnie aż nam przedstawią fachowcy pewne propozycje i wtedy ustosunkujemy się do nich. Na razie takich generalnych założeń jeszcze nikt nie przedstawił.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#PoselLudwikDrozdz">Myślę, że nie powinniśmy zapominać o tym, że nie można jednocześnie przekształcić Wisły w drogę wodną i jej nie zmieniać w ogóle — to jest mrzonka. Wiadomo przecież, że chociażby najprostsze obwałowania, które są konieczne, zmienią zasadniczo wygląd Wisły.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#PoselLudwikDrozdz">Ja bym posła, który mówił, żeby nie ruszać tej Wisły — choć chcemy ją zagospodarować — wysłał do ludzi, którym ta Wisła prawie każdego roku zabiera dobytek, niszczy ten dobytek. W ubiegłym roku mieliśmy 3 powodzie.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#PoselLudwikDrozdz">(Poseł Ryszard Bender:</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#komentarz">Nie mówiłem — nie ruszać; powiedziałem roztropnie ruszać.)</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#PoselLudwikDrozdz">A kto mówi — że nieroztropnie... Ludzie ci chcą, żeby rzeka była dla nich dobrodziejstwem, a nie zmorą. Jeśli chcemy mieć Wisłę żeglowną, to jest oczywiste, że trzeba budować tamy, zbiorniki wodne, oczyszczalnie wody, a to musi zmienić z gruntu wygląd nabrzeża, samej rzeki — i myślę, że nie powinniśmy płakać nad tym. Uregulowanie Wisły jest nam potrzebne i z tego względu, że niesie ona obecnie niewiele wody komunalnej, wody, która potrzebna jest ludziom do spożywania. Jeżeli jej szybko nie zagospodarujemy, możemy mieć jeszcze większy niedobór wody pitnej. Trzeba więc wznosić takie obiekty, które sprawią, że rzeka będzie żeglowna a jednocześnie będzie nieść wodę tak bardzo potrzebną do życia. Rzeka zagospodarowana może być piękniejsza niż płynąca swawolnie i tam gdzie tylko chce wyrządzająca szkody.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#PoselLudwikDrozdz">Chciałbym się także ustosunkować do drugiej sprawy, w pewnym sensie wyręczam tutaj towarzysza Premiera, ale uważam, że jako poseł i jako działacz polityczny nie mogę przejść do porządku dziennego nad niektórymi wywodami. Dwóch posłów mówiło o sprawie kształcenia humanistów. Nie mam nic przeciwko humanistom. Chcę się zastrzec — trzeba ich kształcić, ale nie należy zapominać, że dzisiejsza Polska to kraj inny niż ten w okresie międzywojennym, za rządów burżuazji i obszarnictwa. Coś w tej Polsce się zmieniło. Nasze siły wytwórcze, nasza gospodarka silnie się rozwinęła. Nasz przemysł zajmuje w produkcji przemysłowej świata dziesiąte miejsce. Te siły wytwórcze, przemysł, budownictwo, transport, rolnictwo wymagają ogromnej liczby ludzi przede wszystkim z technicznym wykształceniem. Humaniści nie będą produkować maszyn. Myślę, że trzeba najpierw zorientować się, czy wystarczająca jest w naszej gospodarce kadra techników. Są całe działy gospodarki, w których o wiele za mało zatrudnionych jest inżynierów, techników i ekonomistów. Procesy wytwórcze w mieście, a ostatnio także na wsi wymagają zatrudnienia coraz większej liczby techników. O tym, czy kształcić techników, historyków czy socjologów musi decydować zapotrzebowanie społeczne oraz instytucje centralnie bilansujące, ludzie, którzy wiedzą, gdzie brakuje ludzi o określonych kierunkach wykształcenia.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#PoselLudwikDrozdz">Sądzę, że dotychczasowe proporcje w kształceniu techników i humanistów są właściwie zachowane, a raczej w wielu działach gospodarki brakuje inżynierów. Nie mamy za dużo tych inżynierów, a to co się mówi z tej trybuny o ich niewłaściwym wykorzystaniu, możemy także odnieść do humanistów, ale to jest druga sprawa.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#PoselLudwikDrozdz">Pracownicy naukowi, a wraz z nimi całe społeczeństwo, z dużym zadowoleniem przyjęli decyzje podjęte na XII plenarnym posiedzeniu KC PZPR. Decyzje te dotyczą bowiem niezmiernie żywotnej sprawy dalszego rozwoju nauki, umacniania jej roli w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju. Obecnie idzie o to, by te decyzje wdrażane były do praktyki. Celowi temu służyć będzie niewątpliwie opracowany przez Rząd PRL program realizacji uchwały XII Plenum Komitetu Centralnego naszej partii.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#PoselLudwikDrozdz">Program zawiera spis bardzo konkretnych przedsięwzięć w dziedzinach:</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#PoselLudwikDrozdz">— zarządzania, planowania i koordynacji rozwoju nauki i techniki, — doskonalenia systemu wdrożeń, — polityki kadrowej, — perspektywicznych programów badawczo-rozwojowych itd.</u> + <u xml:id="u-39.11" who="#PoselLudwikDrozdz">Wszystkie zadania, które zostały w programie Rządu przedstawione, mają adresatów, co może mieć pozytywne znaczenie w realizacji i ułatwiać kontrolę ich wykonania.</u> + <u xml:id="u-39.12" who="#PoselLudwikDrozdz">Ustosunkowując się pozytywnie do treści zawartych w programie, pragnę zwrócić uwagę obywateli posłów na sprawę, jak mi się wydaje niezwykle istotną, którą należałoby w realizacji poszczególnych pozycji zawartych w programie rządowym szczególnie wyeksponować. Mam na myśli związanie nauki z gospodarką, przemysłem, rolnictwem, budownictwem i innymi działami wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-39.13" who="#PoselLudwikDrozdz">Związki nauki, zwłaszcza z przemysłem, mają obecnie coraz częściej charakter stały, wynikający z wzajemnych porozumień i umów wieloletnich. Mimo wzrostu nakładów na prowadzenie badań wdrożeniowych, wśród działaczy gospodarczych i w samym środowisku naukowym, istnieje zgodność co do tego, że pogranicze nauki i gospodarki kryje bardzo poważne, i nie wykorzystane rezerwy. Z tą świadomością środowisko naukowe Wrocławia przystąpiło do dyskusji nad tezami XII plenarnego posiedzenia Komitetu Centralnego. Spotkania konsultacyjne przebiegały w atmosferze dużej odpowiedzialności i zaangażowania, przynosząc wiele konstruktywnych uwag i wniosków. Uczestnicy konsultacji z satysfakcją stwierdzili, że wiele ich postulatów zostało ujętych zarówno w materiałach plenarnego posiedzenia, jak też w rządowym programie realizacji uchwał XII Plenum KC.</u> + <u xml:id="u-39.14" who="#PoselLudwikDrozdz">Głównym akcentem obecnego etapu dyskusji jest eliminowanie obiektywnych i subiektywnych czynników hamujących intensyfikację badań i poprawę jakości pracy oraz poszukiwanie nowych rozwiązań w tej dziedzinie. Sądzę, że rozwój przedsiębiorstw typu — „Posteor” — co jest oryginalnym wrocławskim rozwiązaniem — może przynieść pozytywne efekty. — „Posteor” jest bowiem pośrednikiem między nauką i przemysłem dla rozpowszechniania i wdrażania nowatorskich rozwiązań. — „Posteor” działa w dziedzinie, która jest słabym miejscem naszej gospodarki — w dziedzinie wykorzystania pomysłów usprawniających procesy wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-39.15" who="#PoselLudwikDrozdz">Dla poprawy współdziałania nauki z praktyką konieczne jest stworzenie prawnych i organizacyjnych form umożliwiających powoływanie i rozwój placówek badawczo-produkcyjnych, scalających potencjał nauki i przemysłu, budownictwa czy rolnictwa. W tym zakresie oczekuje się takich rozwiązań, które by przełamały wszelkiego rodzaju partykularyzmy czy to resortowe, czy inne i jednocześnie umożliwiły pełniejsze wykorzystanie wykształconej już kadry naukowo-badawczej i istniejącej bazy techniczno-laboratoryjnej. W szkolnictwie wyższym regulowała te sprawy uchwała Rady Ministrów nr 55 z 27 kwietnia 1970 r. w sprawie zasad tworzenia, organizacji i finansowania instytutów uczelniano-przemysłowych. Ta słuszna uchwała powinna zostać do końca wprowadzona w życie. W środowisku wrocławskim czynione są próby praktycznego rozwiązania tych spraw, na przykład centrum naukowo-produkcyjne Unitra-Dolam współdziałające z politechniką czy Resortowo-Uczelniany Instytut Handlu Wewnętrznego i Usług utworzony przy Akademii Ekonomicznej. Istnieje potrzeba tworzenia dalszych tego typu placówek.</u> + <u xml:id="u-39.16" who="#PoselLudwikDrozdz">Z doświadczeń i praktyki środowiska wrocławskiego wynika konieczność stworzenia bazy produkcyjno-doświadczalnej, w której opracowania naukowe mogłyby być sprawdzane w skali ćwierć- i półtechnicznej. Jest to w wielu przypadkach rozwiązanie niezbędne dla przygotowania i efektywnego wdrażania nowych technik i technologii. Sądzę, że odpowiednim miejscem do budowy ćwierć- i półtechnik są przedsiębiorstwa. Uczelnie nie mają najczęściej możliwości materialnych budowania i eksperymentowania na szerszą skalę niż laboratoryjna. Z tego powodu marnuje się wiele cennych rozwiązań. Kierownictwo przedsiębiorstw produkcyjnych nie wprowadzi przecież do praktyki nie wypróbowanych na szerszą niż laboratoryjna skalę udoskonaleń.</u> + <u xml:id="u-39.17" who="#PoselLudwikDrozdz">Słuszne i niezbędne wydaje się podjęcie twórczej dyskusji działaczy gospodarczych i ludzi nauki nad wdrożeniem tezy wyrażonej na XII Plenum przez towarzysza Edwarda Gierka na temat konieczności opracowania długoterminowego programu dalszego rozwoju nauki w naszym kraju. Podstawę tego programu stanowią zadania skonkretyzowane na najbliższe 10-lecie, a skoordynowane ze strategią społeczno-gospodarczą. Program taki pozwalałby określać zarówno kierunki koncentracji i specjalizacji całej bazy naukowo-badawczej i rozwojowej, jak też umożliwiałby ustalenie racjonalnych proporcji rozwoju dyscyplin naukowych.</u> + <u xml:id="u-39.18" who="#PoselLudwikDrozdz">W Polsce Ludowej otrzymało dyplom ukończenia studiów wyższych ponad milion osób, z tego we Wrocławiu prawie 125 tysięcy. Co dziewiąty absolwent ukończył studia wyższe w uczelni wrocławskiej. Rozwinęliśmy ośrodek akademicki we Wrocławiu do olbrzymich rozmiarów. Wystarczy powiedzieć, że za czasów, kiedy rządzili tam Niemcy, było około 3500 studentów, w tej chwili jest ponad 40 000. By zapewnić prawidłowe nasycenie kwalifikowaną kadrą w makroregionie południowo-zachodnim, uczelnie wrocławskie powinny (według ostatnich obliczeń) wykształcić w latach 1976— 1990 około 117 tysięcy absolwentów. Jest to zadanie wymagające intensywnych starań całego środowiska i zapowiadające określone progi w sferze materialnego zabezpieczenia procesu nauczania. Napięcia mogą wystąpić szczególnie w zakresie zapewnienia studiującym miejsc w domach akademickich. Już obecnie Wrocław pod tym względem ma wskaźniki niekorzystne. Możemy zabezpieczyć miejsca w domach akademickich tylko dla 33% słuchaczy studiów dziennych, podczas gdy średnio w kraju ponad 40% studentów korzysta z tej formy pomocy państwa. Rozbudowa zaplecza socjalno-mieszkaniowego dla studentów jest jedną z głównych potrzeb kompleksowego rozwoju wrocławskiego ośrodka akademickiego.</u> + <u xml:id="u-39.19" who="#PoselLudwikDrozdz">Wrocław to duże środowisko nauki. 11 szkół wyższych, 29 placówek Polskiej Akademii Nauk, 35 instytutów resortowych i ośrodków badawczo-rozwojowych, aktywnie uczestniczy w rozwiązywaniu problemów kraju i regionu, poszukuje nowych rozwiązań doskonalących własny warsztat pracy. I tak na przykład potrzeba kompleksowego rozwiązywania społecznych problemów stworzyła we Wrocławiu środowiskowy, międzyuczelniany program badań nad ochroną środowiska.</u> + <u xml:id="u-39.20" who="#PoselLudwikDrozdz">W zakresie poszukiwań optymalnych rozwiązań organizacji nauki i dydaktyki pionierską rolę w skali kraju odegrała Politechnika Wrocławska, gdzie opracowano koncepcję i wdrożono nowy model organizacji i zarządzania uczelnią — model przyjęty dziś w całym szkolnictwie wyższym w kraju. Z tego też środowiska wyszły odważne, nowatorskie rozwiązania dotyczące procesu dydaktycznego. Dzisiaj możemy powiedzieć, że zarówno system instytutowy — przeciwdziałający rozdrobnieniu sił — integrujący duże kolektywy badawcze, a także wdrożenie nowych zasad w zakresie nauczania korzystnie sprawdziły się w praktyce.</u> + <u xml:id="u-39.21" who="#PoselLudwikDrozdz">Jestem głęboko przekonany o tym, że wrocławskie środowisko naukowe i techniczne dołoży wszelkich starań dla pełnej realizacji uchwały XII plenarnego posiedzenia KC PZPR oraz wcielenia w życie programu Rządu omówionego przez towarzysza Premiera na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu.</u> + <u xml:id="u-39.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie głos ma poseł Czesław Jaroszewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie!' Z zadowoleniem przyjąłem wniesienie pod obrady problemów związanych z umocnieniem roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju. Wieś bowiem, bardziej niż kiedykolwiek, oczekuje od świata nauki aktywnego uczestnictwa na rzecz przyspieszenia postępu w rolnictwie. My, rolnicy, z zainteresowaniem śledzimy każdą inicjatywę nauki, każde jej osiągnięcie zmierzające do rozwiązywania złożonych zagadnień gospodarki żywnościowej, a szczególnie rolnictwa. Mają one w obecnym okresie bardzo ważne znaczenie. Przed rolnictwem stoją bowiem trudne zadania zapewnienia stałego, szybkiego wzrostu produkcji rolnej. Podejmujemy to zadanie na wsi w warunkach starzenia się znacznej grupy producentów, w warunkach dużego ubytku rąk do pracy. Oczy rolników zwrócone są więc na technikę, która może ten ubytek zastąpić, ku nowym, mniej pracochłonnym technologiom produkcji, ku nowoczesnym wzorcom organizacji gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">Biorąc za przykład wieś, w której prowadzę własne, specjalistyczne gospodarstwo, mogę powiedzieć, że istotnie produkcja towarowa wzrasta z każdym rokiem, mimo że coraz mniej ludzi pracuje w naszej wsi. Ale pozostają na niej ci, którzy chcą dotrzymać kroku postępowi i wymogom stawianym przed rolnikami.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">Upowszechnia się świadomość, szczególnie wśród młodych rolników, że prowadzenie nowoczesnego gospodarstwa wymaga wszechstronnego przygotowania, że nie wystarczy już wiedza rolnicza przekazana przez rolników — rodziców. Dlatego coraz większe jest zainteresowanie rolników nauką w szkole średniej lub zawodowej rolniczej, utrzymuje się zainteresowanie podwyższaniem kwalifikacji przez szkolenie kursowe. Coraz szerszy jest więc krąg rolników, którzy interesują się tym, co nauka wnosi do rozwoju rolnictwa, oczekują przetłumaczenia osiągnięć nauki na język praktyki rolniczej, aby można było je zastosować w swoim gospodarstwie.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">My, rolnicy, nie mamy częstych okazji do bezpośrednich kontaktów z pracownikami nauki, nie znamy szczegółowo programów badawczych, jakie oni realizują, ale na co dzień spotykamy się z wynikami ich pracy. To bowiem co na wieś dociera i co oznacza postęp biologiczny, techniczny czy też organizacyjny jest tego wyrazem. Oceniamy więc wkład nauki rolniczej między innymi przez nowe odmiany roślin, nowe, doskonalsze maszyny, ulepszone genetycznie rasy zwierząt, przez skuteczniejsze środki ochrony roślin itp. Często pomijamy w naszych dyskusjach, jak ważne są to czynniki wzrostu produkcji rolnej i jak wiele mają rolnicy do zawdzięczenia ludziom nauki.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">Wysoka Izbo! Ta pochlebna opinia nie zwalnia mnie z obowiązku zgłoszenia postulatów, jakie praktyka rolnicza wysuwa często pod adresem placówek naukowo-badawczych. I tak nowe odmiany roślin, szczególnie zbóż i ziemniaków, charakteryzują się niską odpornością na choroby. Konieczne jest więc skoncentrowanie wysiłków hodowli na badaniach odporności i utrwalających cechy wysokiego poziomu plenności, na hodowli odmian dostosowanych do zróżnicowanych w naszym kraju warunków glebowych i klimatycznych.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">Wiele krajów prowadzi hodowlę ziemniaka o wysokiej zawartości białka. Nasza hodowla zaniedbuje ten kierunek poszukiwań. Mamy duże opóźnienia w hodowli nowych odmian roślin pastewnych, szczególnie strączkowych. Podstawowe znaczenie dla powiększenia produkcji roślinnej ma opracowanie przez naukę technologii uprawy roślin, głównie na glebach lekkich, których mamy dużo w kraju. Nasi rolnicy nie są jeszcze na tyle wykształceni, aby mogli korzystać z cząstkowych komunikatów o wynikach badań. Rozpowszechnia się na naszej polskiej wsi bezściołowy typ obór i chlewni. Nauka powinna zaproponować optymalne zasady koncentracji produkcji zwierzęcej dla warunków poszczególnych rejonów i posiadanego zaplecza paszowego. Nie ma przydatnych rozwiązań w zakresie nawożenia gnojowicy.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">W zakresie mechanizacji oczekujemy maszyn i urządzeń lepiej dostosowanych do gleb silnie pofałdowanych, gleb o wysokim stopniu zakamienienia, co w naszym województwie jest szczególnie uciążliwe. Wciąż oczekujemy na maszyny bardziej sprawne i bardziej wytrzymałe. Problem awaryjności stosowanej techniki w rolnictwie powoduje wiele trudności.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">Zbyt ubogi jest zestaw asortymentów pasz przemysłowych i dodatków do pasz mineralnych, nie dostosowanych do zróżnicowanej produkcyjności zwierząt. Kończąc tę myśl, chcę powiedzieć, że zbyt długi okres czasu upływa między naukowym odkryciem a wdrożeniem do praktyki. Informuje nas o nich często prasa, radio i telewizja, ale u nas na wsi wszystko jeszcze pozostaje po staremu. A przecież wyniki gospodarstw, które ściśle współpracują z ośrodkami wdrażania postępu rolniczego, które korzystają na bieżąco ze szczegółowych instrukcji w zakresie agrotechniki, żywienia zwierząt i organizacji produkcji — są imponujące. Myślę, że wdrożenie dotychczasowych osiągnięć nauki rolniczej do szerokiej praktyki powinno być istotą naszego działania w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">W naszym białostockim województwie bardzo cenimy sobie bezpośredni wkład, jaki wnoszą Instytut Sadownictwa oraz Instytut Warzywnictwa w upowszechnianie uprawy truskawek, porzeczek, warzyw i sadów. Ta pomoc jest bardzo cenna, ponieważ nie mamy bogatych tradycji w uprawie tych roślin. Województwo współdziała z Instytutem Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN i korzysta z jego opracowań i zaleceń. Współpracujemy ze Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego, Akademią Rolniczą w Warszawie i Akademią Rolniczo-Techniczną w Olsztynie.</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">Służba rolna i aktyw społeczno-polityczny wysoko ceni sobie spotkania z pracownikami naukowymi tych ośrodków. Oczekujemy natomiast, aby naszym województwem bliżej zainteresowali się naukowcy z dziedziny melioracji i ochrony środowiska. Wynika to ze specyficznych warunków naszego regionu, jeśli chodzi o regulację stosunków wodnych. Widzimy potrzebę szerszego popularyzowania zaleceń Instytutu Ekonomiki Rolnej w formie przystępnej dla ogółu rolników; chcielibyśmy, aby Instytut Zootechniki przekazywał nam więcej nowości z zakresu technologii żywienia zwierząt z uwzględnieniem tych pasz, którymi dysponujemy. Ze zrozumiałych względów bezpośredni kontakt pracowników nauki ze wsią nie może mieć powszechnego charakteru i dotyczy on w pierwszej kolejności rejonów o wysokim stopniu specjalizacji.</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">Główny ciężar prac wdrożeniowych spoczywa na wojewódzkich ośrodkach postępu rolniczego. Specjaliści zatrudnieni w tych ośrodkach cieszą się wśród rolników dużym autorytetem, mają bowiem bogaty zasób wiedzy specjalistycznej, wykazują wysoką aktywność i zaangażowanie w pracy.</u> + <u xml:id="u-41.11" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">Gospodarstwa wdrożeniowe stały się przykładami wysokiej i racjonalnej, zorganizowanej produkcji. W moim przekonaniu należy umacniać wojewódzkie ośrodki postępu rolniczego tak, aby przejąć one mogły szkolenie ogółu rolników i aby stały się organizatorem produkcji nie tylko wybranych gospodarstw, ale całej wsi. Do takiej. współpracy trzeba jednak najpierw przygotować wieś.</u> + <u xml:id="u-41.12" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">Jedną z podstawowych słabości naszego rolnictwa, jeśli chodzi o spożytkowanie dorobku nauki rolniczej, jest duże zróżnicowanie chłonności rolników na to wszystko, co można określić mianem postępu. Wiele składa się na to czynników, ale jednym z najważniejszych jest niski poziom szkolenia rolników, mała atrakcyjność form tego szkolenia i brak kompleksowego podejścia do tego tematu. Odbywają się one głównie w okresie zimowym i nie mogą być poparte ilustracją wykładu bezpośrednio na polu. Trzeba moim zdaniem angażować do wygłaszania pogadanek także rolników praktyków, z tej samej wsi lub gminy. Często bywa tak, że wzorowe gospodarstwo odwiedzane jest przez wycieczki z wielu województw, a miejscowi rolnicy wstrzymują się od tego, aby przyjść i zobaczyć dorobek sąsiada. Gminna służba rolna powinna się zająć organizowaniem tego rodzaju odwiedzin w ramach szkolenia rolniczego. Podniesienie na wyższy poziom szkolenia rolników wymaga zwiększenia środków pieniężnych na te cele. Jest to jednak najbardziej efektywny kierunek inwestowania w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-41.13" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">Na niedawno odbytym XII Plenum NK ZSL, poświęconym problematyce gospodarki paszowej, dyskusja wykazała, że gdyby wszyscy rolnicy przestrzegali zasad racjonalnej agrotechniki roślin, prawidłowo konserwowali i skarmiali paszę, moglibyśmy uzyskać 30% wzrostu produkcji pasz, o połowę zmniejszyć straty w przechowywaniu i o 1/3 poprawić efektywność wykorzystania pasz w żywieniu.</u> + <u xml:id="u-41.14" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">Sądzę, że w tworzenie nowego, sprawniejszego systemu transmisji osiągnięć nauki i wiedzy rolniczej większy wkład wnieść musi sama nauka. Chcę powiedzieć, że wielu jest już pracowników nauki, których dorobek naukowy, rolnicy doskonale znają. Są to ci naukowcy, którzy nie zamykają się w swych instytutach, ale chętnie przyjeżdżają na nasze pole, do naszych gospodarstw, aby wspólnie z nami podejmować określone problemy. My, rolnicy, chcielibyśmy, aby takich ludzi było w świecie nauki jak najwięcej.</u> + <u xml:id="u-41.15" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Kończąc, chciałbym się jeszcze podzielić jedną uwagą. Otóż, kiedy bliżej przyjrzeć się przodującym gospodarstwom w naszych wsiach, łatwo dostrzec, że stały się one takimi dzięki spotkaniu się tego co może zaoferować nauka z aktywną postawą samego rolnika i środkami, które umożliwiają nowoczesne gospodarowanie. Ten pęd ku nowoczesności obejmuje dzisiaj coraz więcej rolników i często temu rozbudzonemu zainteresowaniu trudno sprostać. Mówię o tym, aby podkreślić złożoność spraw w rolnictwie i aby wyrazić oczekiwania rolników.</u> + <u xml:id="u-41.16" who="#PoselCzeslawJaroszewicz">Wiele problemów wspólnych jest dla całej gospodarki narodowej, dlatego wieś szczególnie z uwagą śledzi dzisiejsze obrady Sejmu. Wszystko bowiem, co służy rozwojowi rolnictwa i wsi — służy równocześnie rozwojowi kraju. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-41.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Romanowi Góralowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselRomanGoral">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Uchwała XII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz tematyka dzisiejszego posiedzenia Sejmu są kolejnymi wyrazami troski partii i państwa o rozwój polskiej nauki i jej owocny współudział w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#PoselRomanGoral">Uchwała XII Plenum i opracowany przez Rząd program realizacji tej uchwały uwzględniają postulaty przedstawione przez uczonych w trakcie szerokiej, konsultacyjnej dyskusji, jaka poprzedziła plenarne posiedzenie Komitetu Centralnego partii. Sprawia to satysfakcję środowisku naukowemu i umacnia jego poczucie współuczestniczenia w kierowaniu rozwojem polskiej nauki i całego kraju.</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#PoselRomanGoral">O pomyślnej realizacji uchwały XII Plenum zadecydują warunki organizacyjne i materialne, a przede wszystkim, i to chcę podkreślić, konkretne działania w poszczególnych ośrodkach naukowych naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#PoselRomanGoral">Dalszą poprawę warunków organizacyjnych nauki rokuje moim zdaniem rządowy program realizacji uchwały XII Plenum. Wiemy wszyscy dobrze, że poważne i nowoczesne, a tym samym bogate w praktyczne efekty badania naukowe są dziś na całym świecie coraz droższe. Polscy uczeni nie wątpią, że w miarę powstających możliwości Rząd zwiększać będzie tak jak dotąd środki materialne przeznaczone na naukę tak, aby procent dochodu narodowego przeznaczony na naukę zbliżył się do rzeczywistych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#PoselRomanGoral">Proszę mi wybaczyć, że sprawę działania poszczególnych ośrodków szkolnictwa wyższego i nauki — a temat ten był dziś tylko marginesowo traktowany z wyjątkiem wystąpienia posła Drożdża — omówię na przykładzie Poznania. W tym właśnie mieście jestem profesorem medycyny i rektorem akademii medycznej. Poznań jest siedzibą 8 wyższych uczelni, oddziału Polskiej Akademii Nauk i 28 naukowo-badawczych instytutów i laboratoriów resortowych. Kształci się tu przeszło 45 tys. studentów. Reprezentowane są więc w naszym mieście trzy piony nauki. Już dość dawno doszliśmy do przekonania, że efektywność pracy naukowo-badawczej i dydaktyczno-wychowawczej można zwiększyć przez przechodzenie od relacji współwystępowania różnych pionów nauki w środowisku do relacji ich współzależności.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#PoselRomanGoral">Podstawową ideą opracowanego i nadal doskonalonego modelu organizacyjnego naszego ośrodka naukowego stała się integracja, integracja polegająca na planowo koordynowanym wykorzystywaniu potencjału naukowo-dydaktycznego całego środowiska dla realizacji wybranych najważniejszych zadań. Zadania te powinny być zgodne z celami i kierunkami społeczno-gospodarczego rozwoju regionu i kraju oraz z możliwościami środowiska naukowego jak również dostosowane do specyfiki regionu, a więc jego funkcji w gospodarce i kulturze narodowej.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#PoselRomanGoral">Aktywnymi współuczestnikami zintegrowanego środowiska naukowego powinni być przedstawiciele gospodarki i kultury, których opinie i postulaty stanowią o społecznym zapotrzebowaniu na — „usługi” ze strony nauki, a których pomoc, na przykład w zakresie wdrożeń, jak również materialna ułatwia funkcjonowanie środowiska naukowego.</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#PoselRomanGoral">Powinno też być naszym stałym dążeniem, aby coraz bardziej znaczącym partnerem była w działalności naukowo-badawczej, chociażby tylko z uwagi na walory wychowawcze, młodzież akademicka, zrzeszona w Studenckim Towarzystwie Naukowym.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#PoselRomanGoral">Istnieją podstawy do twierdzenia, że Poznań należy do tych środowisk naukowych kraju, które w ten właśnie sposób realizują i zamierzają realizować hasło XII Plenum — „Nauka w służbie gospodarki i kultury narodowej”.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#PoselRomanGoral">Organizacyjnym narzędziem integracji jest w naszym ośrodku powołane przed wielu laty — jako pierwsze w kraju — kolegium rektorów miasta Poznania. Jego działalność integracyjną wspomaga w dziedzinie nauk podstawowych oddział Polskiej Akademii Nauk, a w zakresie wdrożeń — kolegium dyrektorów instytutów resortowych, a więc zaplecza naukowo-badawczego przemysłu i rolnictwa. Organem doradczym władz wojewódzkich i kolegium rektorów jest regionalny zespół koordynacyjny nauki i gospodarki, funkcjonujący przy Urzędzie Wojewódzkim.</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#PoselRomanGoral">W wyniku działalności wspomnianych ciał kolegialnych powstały liczne środowiskowe zespoły problemowe lub placówki naukowo-badawcze, realizujące lub koordynujące konkretne zadania. Dla przykładu wymienić można Międzyuczelniany Instytut Biochemii, środowiskowe laboratoria: Unikalnej Aparatury Chemicznej, Badań Radiospektroskopowych, Przetwarzania Danych, Ośrodek Badań i Ochrony Patentowej, Środowiskowe Studium Doktoranckie czy też takie środowiskowe zespoły problemowe, jak zespół d/s koordynacji badań chemicznych, d/s modernizacji nauczania i zespół d/s ideowo-wychowawczych.</u> + <u xml:id="u-43.11" who="#PoselRomanGoral">Mógłbym wymienić wiele przykładów środowiskowego rozwiązywania określonych problemów wynikających z istotnego zapotrzebowania gospodarki i kultury, a jednocześnie dostosowanych do możliwości naszego ośrodka naukowego i specyfiki regionu. Wymienię tylko niektóre.</u> + <u xml:id="u-43.12" who="#PoselRomanGoral">Jedną ze specyficznych cech Wielkopolski jest wysokoprodukcyjne rolnictwo. Stąd też gospodarka żywnościowa stała się jednym z zasadniczych tematów, którymi zajmuje się poznańska nauka. Myślę, że zadowoli to mego przedmówcę — rolnika, posła to w. Czesława Jaroszewicza, sądzę również że i naszego Premiera tow. Piotra Jaroszewicza. Badania, w których uczestniczą wszystkie piony i placówki naukowo-badawcze, bez względu na przynależność resortową, a także zakłady produkcyjne rolnictwa i przemysłu, dotyczą całego kompleksu spraw związanych z produkcją, przechowywaniem i przetwarzaniem żywności, jak również ochroną zdrowia producentów i konsumentów żywności.</u> + <u xml:id="u-43.13" who="#PoselRomanGoral">Podobne działania dotyczą problemów związanych z przemysłem elektromaszynowym i automatyki przemysłowej oraz wdrażaniem nowego systemu edukacji narodowej. W najbliższym czasie szczególny nacisk zamierzamy położyć na intensyfikację i koordynację badań z zakresu przemysłu paliwowo-energetycznego.</u> + <u xml:id="u-43.14" who="#PoselRomanGoral">Z racji mego zawodu nie mogę nie wspomnieć o naukach medycznych. Ich konkretny wkład w zaspokajanie potrzeb społecznych, a więc rozwój ochrony zdrowia społeczeństwa jest szczególnie i bezpośrednio odczuwalny. Sprawia to już sama struktura organizacyjna, dzięki której akademie medyczne i instytuty naukowe resortu zdrowia stanowią nierozerwalne ogniwo całego systemu służby zdrowia w naszym kraju. W warunkach poznańskich wyraża się to ścisłą integracją działania Akademii Medycznej, wydziałów zdrowia i opieki społecznej 6 województw naszego regionu oraz zakładów przemysłowych i rolniczych we wszystkich sprawach związanych z ochroną zdrowia obywateli. Np. problem rehabilitacji przemysłowej jest organizowany, finansowany i z powodzeniem rozwijany przez Akademię Medyczną (przy współudziale innych uczelni), Urząd Wojewódzki i 8 zakładów przemysłu metalowego Poznania z Zakładami im. Cegielskiego. Na terenie Zakładów im. Cegielskiego mieścić się będzie od 1 listopada br. Klinika Chorób Zawodowych Akademii Medycznej. Ostatnio opracowaliśmy wspólnie środowiskowo-wojewódzki program zwalczania chorób układu krążenia, który realizowany będzie zintegrowanymi siłami i środkami całego środowiska pod kierunkiem uczelniano-wojewódzkiego zespołu problemowego.</u> + <u xml:id="u-43.15" who="#PoselRomanGoral">Ogromną rolę inspirującą nasze środowisko naukowe do zintegrowanego i zgodnego z potrzebami społecznymi działania odgrywa wojewódzka instancja partyjna. Uchwały plenum Komitetu Wojewódzkiego z 1973 roku i z czerwca 1978 r. w sprawie zwiększenia udziału poznańskiego ośrodka naukowego w przyspieszaniu społeczno-gospodarczego rozwoju regionu i kraju miały i mają istotny wpływ na kierunki i styl pracy całego środowiska naukowego Poznania.</u> + <u xml:id="u-43.16" who="#PoselRomanGoral">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Główną myślą mojego wystąpienia było podkreślenie roli, jaką w procesie wcielania w życie uchwał XII Plenum odegrają metody działania poszczególnych ośrodków naukowych. Starałem się podkreślić, że jednym z zasadniczych czynników warunkujących ich efektywność jest i będzie właściwie pojęta i organizowana integracja całego środowiska naukowego.</u> + <u xml:id="u-43.17" who="#PoselRomanGoral">Jest jednak jeszcze jeden trudno wymierny, lecz jakże ważny czynnik. Jest nim — jak zawsze zresztą — osobiste zaangażowanie i stały, twórczy niepokój samych uczonych. Niedawno, z okazji centralnej inauguracji roku akademickiego w Katowicach spotkał się z nami, rektorami szkół wyższych, nasz przywódca tow. Edward Gierek. Było to spotkanie kameralne i bardzo bezpośrednie, a przez to wyjątkowo dla nas miłe i zaszczytne. Tow. Gierek apelował do polskiej inteligencji, do uczonych, abyśmy nie czekali na gotowe recepty, abyśmy nie hołdowali przyzwyczajeniom, lecz sami, z własnej inicjatywy szukali nowych, coraz trafniejszych rozwiązań służących Polsce. Zdajemy sobie sprawę, że — cytuję za nie znanym mi autorem tego powiedzenia: — „Przyzwyczajenie jest zbawienne dla tych, którzy hołdują wygodnemu życiu. Przyzwyczajenie jest jednak trucizną dla tych, co pragną rozwoju i postępu”.</u> + <u xml:id="u-43.18" who="#PoselRomanGoral">Wyrażam głęboką wiarę, że uczeni polscy, w tym i poznańscy, swym stałym wysiłkiem i twórczym niepokojem będą coraz skuteczniej wzbogacali materialny i duchowy dorobek narodu polskiego, że będą służyli rozwojowi naszej socjalistycznej ojczyzny. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-43.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam zatem dyskusję.</u> + <u xml:id="u-44.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Konwent Seniorów proponuje, aby Wysoki Sejm podjął uchwałę następującej treści:</u> + <u xml:id="u-44.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej po wysłuchaniu informacji Prezesa Rady Ministrów oraz po przeprowadzeniu dyskusji przyjmuje do zatwierdzającej wiadomości rządowy program realizacji postanowień XII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — „O dalsze umacnianie roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju”.</u> + <u xml:id="u-44.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm z uznaniem stwierdza, że polityka ludowego państwa w dziedzinie nauki przyniosła w ciągu 34 lat, a zwłaszcza w latach siedemdziesiątych, istotne efekty. W ostatnich latach nastąpiły doniosłe zmiany w planowaniu badań naukowych dzięki wdrożeniu systemu programów rządowych, problemów węzłowych, międzyresortowych i resortowych oraz rozszerzeniu przedmiotowego finansowania badań.</u> + <u xml:id="u-44.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wydatnie wzrosły nakłady finansowe państwa na działalność badawczo-rozwojową, rozwinęły się placówki naukowo-badawcze. Zwiększyła się efektywność badań naukowych. Większość uruchamianych w gospodarce narodowej wyrobów i technologii powstaje w oparciu o myśl badawczą, konstrukcyjną i technologiczną wypracowaną w polskim zapleczu naukowo-technicznym.</u> + <u xml:id="u-44.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Umacnia się i rozszerza współpraca naukowa z zagranicą, w szczególności ze Związkiem Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-44.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm wyraża uznanie dla ludzi nauki i twórców postępu technicznego, którzy codziennym trudem wnoszą doniosły wkład w społeczno-gospodarczy rozwój naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-44.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm uznaje, że w realizacji postanowień XII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej szczególny nacisk należy położyć na dalsze umacnianie materialnej i kadrowej bazy nauki, pogłębianie osiągnięć poznawczych i podnoszenie efektywności badań naukowych, na lepsze koordynowanie prac badawczych oraz tworzenie korzystniejszych warunków dla zastosowania ich wyników w praktyce gospodarczej i społecznej.</u> + <u xml:id="u-44.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zaleca Komisji Nauki i Postępu Technicznego, aby przy rozpatrywaniu sprawozdań z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa dokonywała analizy wykonania rządowego programu realizacji postanowień XII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej”.</u> + <u xml:id="u-44.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy w sprawie projektu uchwały ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-44.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-44.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">O ile nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął propozycję Konwentu Seniorów.</u> + <u xml:id="u-44.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-44.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm proponowaną uchwałę podjął.</u> + <u xml:id="u-44.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wyczerpaliśmy w ten sposób drugi punkt porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-44.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zarządzam 30-minutową przerwę w obradach.</u> + <u xml:id="u-44.16" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 30 do godz. 18 min. 05)</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii o rządowym projekcie ustawy zmieniającej ustawę o gospodarce paliwowo-energetycznej (druki nr 100 i 101).</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Ministra Energetyki i Energii Atomowej obywatela Andrzeja Szozdę.</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów przedstawię Wysokiej Izbie informację na temat przygotowania energetyki do szczytu jesienno-zimowego 1978/1979 oraz aktualnego stanu zaopatrzenia kraju w energię elektryczną i cieplną.</u> + <u xml:id="u-46.1" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Jednym z głównych zadań energetyki jest staranne przygotowanie się do pracy w szczycie jesienno-zimowym. W tym okresie bowiem, niezależnie od trudności eksploatacyjnych, wynikających z warunków atmosferycznych, średnie krajowe zapotrzebowanie mocy, na przykład w grudniu — jest o około 45% wyższe od zapotrzebowania w lipcu.</u> + <u xml:id="u-46.2" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Mając na uwadze należyte przygotowanie energetyki do pracy w okresie jesienno-zimowym, realizujemy zalecony przez Biuro Polityczne Komitetu Centralnego PZPR rządowy program, który skoncentrowany jest na następujących najważniejszych zadaniach:</u> + <u xml:id="u-46.3" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">— wykonaniu planowych remontów urządzeń energetycznych z uwzględnieniem ich modernizacji oraz organizacyjno-technicznego przygotowania do remontów w przyszłym roku, — realizacji inwestycji energetycznych, w szczególności dających efekty w 1978 r. oraz w latach 1979—1980, — wdrożeniu rządowych przedsięwzięć i środków w zakresie racjonalizacji użytkowania energii elektrycznej, w tym Zwłaszcza ograniczanie nadmiernego wzrostu poboru mocy szczytowej przez przemysł i instytucje spożycia zbiorowego, — wykonaniu zadań produkcyjnych oraz zgromadzeniu niezbędnego zapasu pali w i technicznym przygotowaniu elektrowni i elektrociepłowni do pracy w okresie zimowym.</u> + <u xml:id="u-46.4" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Realizacja zadań ustalonych w powyższych kierunkach działania przedstawia się następująco.</u> + <u xml:id="u-46.5" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Do 25 października br. produkcja energii elektrycznej w kraju osiągnęła od początku roku 92 mld kWh. Przewiduje się, że roczna produkcja osiągnie poziom 116 mld kWh, tj. będzie o 1 mld kWh wyższa od ustaleń planu na 1978 r. Energetyka zawodowa przekroczy przy tym roczny plan o około 1,5 mld kWh, nadrabiając pewien niedobór produkcji w elektrociepłowniach przemysłu. Produkcja energii cieplnej w elektrowniach zawodowych utrzyma się na planowanym poziomie 43 tys. Tcal, co zabezpieczy potrzeby obsługiwanych miast. Wydobycie węgla brunatnego osiągnie planowaną wielkość 41 mln ton.</u> + <u xml:id="u-46.6" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">A warto przypomnieć, że w latach 1971— 1977 energetyka polska osiągnęła dynamiczny rozwój, co wyraża się wzrostem w tym czasie mocy zainstalowanej o 57% (z 14 tys. do 22 tys. megawatów), przy czym produkcja energii elektrycznej w tym okresie zwiększyła się aż o 70% z 64,5 mld kWh do ponad 109 mld kWh. Wynikało to ze znacznego wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną ze strony przemysłu i kolei, a także niezwykle dynamicznego wzrostu zapotrzebowania ze strony gospodarstw domowych. Jest to zrozumiałe w aspekcie budownictwa mieszkaniowego i zwiększenia wyposażenia mieszkań w elektryczne urządzenia domowe. Podobnie dynamiczny wzrost zapotrzebowania wystąpił ze strony unowocześniającego się rolnictwa. Przekroczenie planów produkcji energii elektrycznej nie oznacza jednak pełnego zaspokojenia potrzeb krajowych, zwłaszcza na moc szczytową. Zużycie energii elektrycznej bowiem charakteryzuje się okresowymi znacznymi wahaniami zapotrzebowania mocy szczytowej. W niektórych dniach przyrosty zapotrzebowania mocy szczytowej osiągają w porównaniu z analogicznymi okresami roku ubiegłego wielkości o 15% wyższe, podczas gdy planowany przeciętny przyrost zapotrzebowania energii elektrycznej ustalono w bieżącym roku na poziomie 5,2%.</u> + <u xml:id="u-46.7" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">W okresach obciążeń szczytowych, do pokrycia których nie jest jeszcze obecnie przystosowany nasz system elektroenergetyczny, następuje przymusowe ograniczenie odbiorców przemysłowych. Ma to miejsce tylko wówczas, gdy występuje zagrożenie bezpieczeństwa pracy systemu elektroenergetycznego, a tym samym nagłego przerwania dopływu energii dla znaczniejszej liczby odbiorców.</u> + <u xml:id="u-46.8" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Mając na uwadze minimalizację strat gospodarczych, jakie ponoszone są wskutek ograniczeń dostawy energii elektrycznej, podjęto szereg prac organizacyjnych i wdrożeniowych w przemyśle i u uspołecznionych odbiorców nieprzemysłowych dla racjonalizacji obciążenia szczytowego, jak i oszczędności energii elektrycznej.</u> + <u xml:id="u-46.9" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Realizując uchwałę Rządu z marca bieżącego roku, kończymy jeszcze w tym miesiącu rozszerzoną kampanię remontową urządzeń w elektrowniach i elektrociepłowniach. Zgodnie z planem zaawansowana jest realizacja remontów w sieciach elektrycznych, jak również w kopalniach węgla brunatnego.</u> + <u xml:id="u-46.10" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Zrealizowanie w bieżącym roku szerszego niż w latach poprzednich programu remontów stało się możliwe głównie dzięki znacznemu wysiłkowi krajowego przemysłu maszynowego, dostarczającego części zamienne. Przewidujemy, że kampania remontowa pozwoli na podniesienie dyspozycyjności bloków o co najmniej 200 MW.</u> + <u xml:id="u-46.11" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Efektywność kampanii mogłaby być wyższa i to jest zadaniem na przyszły okres, gdyby istniały techniczne możliwości zgromadzenia pełnego asortymentu niezbędnych części zamiennych. Działamy wspólnie z krajowym przemysłem w tym kierunku, aby coraz bardziej zwiększać dostawy deficytowych asortymentów części zamiennych, zwłaszcza do młynów, wentylatorów i pomp, co pozwoli w przyszłym roku na bardziej wydatne poprawienie jakości remontów. Podjęliśmy również działanie dla zapewnienia pełnej obsady brygad remontowych i warsztatowych w elektrowniach i zakładach remontowych energetyki.</u> + <u xml:id="u-46.12" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Decyzje Biura Politycznego KC PZPR i Rządu zapewniły warunki dla zwiększonego efektywnego realizowania zadań inwestycyjnych na budowach energetycznych. W wyniku tego w bieżącym roku przekazano już do użytku 850 MW i 650 Gcal/h nowych mocy w elektrowniach i elektrociepłowniach. Dalsze 200 MW w Elektrowni Rybnik II w dniu 17 października zsynchronizowano z siecią państwową i aktualnie blok pracuje w ruchu próbnym. Istnieją warunki do uruchomienia w bieżącym roku w elektrowniach wszystkich planowanych efektów w wysokości 2 470 MW. Liczymy także na przekazanie podstawowych efektów w zakresie mocy cieplnej w elektrociepłowniach. Wymaga to utrzymania ze strony wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego, a zwłaszcza budownictwa, osiągniętego poziomu mobilizacji wysiłków na budowach oraz sprawnego uruchomienia prototypowego bloku o mocy 500 MW w Elektrowni Kozienice. Blok ten jest aktualnie w zaawansowanym rozruchu technologicznym. Realizowane są w poszczególnych okręgach energetycznych prace zapewniające szybki i prawidłowy rozruch nowych obiektów i szybkie przekazywanie ich do eksploatacji.</u> + <u xml:id="u-46.13" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Dzięki ofiarnej pracy załóg energetycznych, przemysłu, budowniczych elektrowni, górników węgla brunatnego i kamiennego oraz kolejarzy, notujemy generalnie dobre wyniki pracy energetyki, co przejawia się w osiąganiu ponadplanowej produkcji, w poszerzeniu zakresu i lepszym oraz bardziej terminowym wykonywaniu remontów, w modernizacji elektrowni i sieci przesyłowych oraz w nadrabianiu zaległości na froncie inwestycyjnym.</u> + <u xml:id="u-46.14" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Przewidywane pełne wykonanie zadań inwestycyjnych w budownictwie energetycznym świadczy o rosnących możliwościach naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-46.15" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Wysoka Izbo! Równolegle z realizacją zadań inwestycyjnych, remontowych i modernizacyjnych, kontynuowane są działania w kierunku racjonalizacji użytkowania energii elektrycznej, zapewnienia warunków do jej oszczędnego użytkowania. W tej dziedzinie poszczególne resorty gospodarcze i władze terenowe realizują cały kompleks przedsięwzięć doraźnych i długofalowych. Są to między innymi następujące działania:</u> + <u xml:id="u-46.16" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">— ustalenie dla około 7 tys. zakładów przemysłowych zaostrzonych limitów poboru mocy w szczycie, — przesuwanie remontów urządzeń energochłonnych na okres zimowy, — powiązanie zasad premiowania ze zmniejszeniem poboru szczytowej mocy elektrycznej, — ograniczenie nadmiernego poboru mocy i energii w przemysłach nie objętych dotychczas limitowaniem zużycia energii elektrycznej, — zmniejszenie w godzinach największego obciążenia krajowego systemu elektroenergetycznego poboru mocy elektrycznej przez odbiorców nieprzemysłowych, — zaostrzenie nadzoru nad oszczędnym i racjonalnym użytkowaniem energii elektrycznej przez włączanie tej problematyki do tematyki prac komitetów kontroli społecznej, — wytwarzanie klimatu społecznego poparcia dla tych przedsięwzięć.</u> + <u xml:id="u-46.17" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Tylko bowiem wspólne działanie energetyki i wszystkich resortów przemysłowych oraz klimat szerokiego poparcia społecznego mogą korzystnie wpłynąć na zapewnienie ciągłej i bezawaryjnej dostawy energii elektrycznej w szczycie jesienno-zimowym. Uznano także za celowe wzmocnienie państwowej inspekcji gospodarki energetycznej. Powinna ona być skutecznym instrumentem oddziaływania na optymalny rozwój gospodarki energetycznej oraz podejmować skuteczne środki ekonomiczne i organizacyjne służące racjonalizacji wykorzystania wszystkich rodzajów paliw i energii. W związku z tym, opracowany został i przesłany Wysokiemu Sejmowi do rozpatrzenia projekt częściowej nowelizacji ustawy z dnia 30 maja 1962 roku o gospodarce paliwowo-energetycznej.</u> + <u xml:id="u-46.18" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Wysoki Sejmie! Mając na uwadze potrzeby gospodarki narodowej, podejmujemy zgodnie z wytycznymi Rządu szereg działań zmierzających do umocnienia bilansu w systemie elektroenergetycznym w następnych latach, a zwłaszcza do 1980 roku.</u> + <u xml:id="u-46.19" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Przystąpiliśmy już do przygotowania programu remontów i rekonstrukcji urządzeń energetycznych w 1979 roku. Staramy się o zapewnienie warunków i środków dla intensyfikacji budowy elektrowni w Połańcu i drugiego bloku o mocy 500 MW w Kozienicach. Efekty mocy z tych elektrowni zasilą system elektroenergetyczny już w 1979 roku.</u> + <u xml:id="u-46.20" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Wspólnie z władzami terenowymi podejmowane są działania w kierunku zwiększenia tempa budowy Bełchatowskiego Okręgu Przemysłowego i elektrowni szczytowo-pompowej w Żarnowcu oraz elektrowni w Opolu. Efekty tych inwestycji powiększą potencjał energetyki począwszy od 1980 roku. Mając na uwadze społeczne i gospodarcze znaczenie wykorzystania zasobów wodnych naszych rzek, resort współdziała w przygotowaniu i realizacji wykorzystania rzeki Wisły do celów energetycznych.</u> + <u xml:id="u-46.21" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Zgodnie z tokiem prac zespołu partyjno-rządowego przygotowującego kompleksowy program rozwoju gospodarki paliwowo-energetycznej przygotowane zostały propozycje dalszego rozwoju polskiego przemysłu energetycznego, a także warunkującego ten rozwój przemysłu maszyn i urządzeń energetycznych oraz budownictwa. W propozycjach tych uwzględniona jest rysująca się baza pierwotnych surowców energetycznych, takich jak: węgiel brunatny, woda, węgiel kamienny oraz paliwa jądrowe. Propozycje te są szczegółowo dopracowane do 1985 roku i kierunkowo na dalsze lata.</u> + <u xml:id="u-46.22" who="#MinisterEnergetykiiEnergiiAtomowejAndrzejSzozda">Wyrażam przekonanie, że bieżące działania, a także propozycje co do kierunków dalszego rozwoju energetyki spotkają się z zainteresowaniem i poparciem obywateli posłów i komisji sejmowych. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-46.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi. Obecnie ma głos poseł sprawozdawca Czesław Szczepanik.</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#PoselCzeslawSzczepanik">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie z prac nad rządowym projektem ustawy zmieniającej ustawę o gospodarce paliwowo-energetycznej.</u> + <u xml:id="u-48.1" who="#PoselCzeslawSzczepanik">Sytuacja w dziedzinie zaopatrzenia gospodarki narodowej w paliwa i energię zmusza do zaostrzenia wymagań w stosunku do wszystkich jednostek organizacyjnych i osób, które mają wpływ na wielkość zużycia oraz racjonalne wykorzystanie paliw i energii w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-48.2" who="#PoselCzeslawSzczepanik">W celu dalszego podniesienia poziomu gospodarowania paliwami i energią, zwiększenia skuteczności oddziaływania na kompleksowy rozwój gospodarki energetycznej oraz wzmocnienia państwowego nadzoru i kontroli w tej dziedzinie, niezbędna jest właściwa, odpowiadająca aktualnym i przyszłościowym potrzebom ustawowa regulacja prawna w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-48.3" who="#PoselCzeslawSzczepanik">Uchwalona przez Sejm przed 16 laty ustawa o gospodarce paliwowo-energetycznej, jako pierwsza kompleksowa regulacja prawna w dziedzinie gospodarowania paliwami i energią, spełniła do tej pory swoje zadanie. W obecnej sytuacji w gospodarce paliwowo-energetycznej wymaga ona określonych zmian. Propozycje tych zmian zawiera przedłożony Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy zmieniającej ustawę o gospodarce paliwowo-energetycznej.</u> + <u xml:id="u-48.4" who="#PoselCzeslawSzczepanik">Projekt przewiduje przede wszystkim zmiany w dziedzinie nadzoru i kontroli nad gospodarką paliwowo-energetyczną.</u> + <u xml:id="u-48.5" who="#PoselCzeslawSzczepanik">Utworzony w 1962 roku Państwowy Inspektorat Gospodarki Paliwowo-Energetycznej — podporządkowany najpierw Ministrowi Górnictwa i Energetyki, a obecnie Ministrowi Gospodarki Materiałowej, w okresie swego ponad szesnastoletniego istnienia przysporzył niewątpliwie gospodarce narodowej wiele korzyści. Wzrastające jednak dynamicznie zapotrzebowanie na wszelkiego rodzaju nośniki energii zarówno przez przemysł, transport, jak i gospodarkę komunalno-bytową, pociąga za sobą konieczność stosowania skuteczniejszych form kontroli oraz skuteczniejszego oddziaływania na użytkowników energii i paliw, w kierunku racjonalniejszego i oszczędniejszego korzystania z wszelkich nośników energii oraz paliw.</u> + <u xml:id="u-48.6" who="#PoselCzeslawSzczepanik">Projekt ustawy przewiduje przekształcenie Państwowego Inspektoratu Gospodarki Paliwowo-Energetycznej w organ bezpośrednio podporządkowany Prezesowi Rady Ministrów, wyposażony w odpowiednie prerogatywy. Utworzenie urzędu Głównego Inspektora Gospodarki Energetycznej, jako organu samodzielnego, niezależnego od ministrów i kierowników urzędów centralnych, zapewni większe możliwości oddziaływania na kontrolowane jednostki organizacyjne ii osoby w kierunku bardziej racjonalnego i oszczędnego użytkowania paliw i energii. Osiągnięcie tego celu umożliwi skoncentrowanie całokształtu spraw związanych z kontrolą gospodarki paliwowo-energetycznej w jednym, wyspecjalizowanym, wysokiej rangi organie, nie obciążonym innymi funkcjami poza nadzorem i kontrolą. Nałożony na Głównego Inspektora Gospodarki Energetycznej obowiązek bezpośredniego przedstawiania Rządowi informacji, opinii i wniosków w sprawach gospodarki paliwowo-energetycznej stworzy Radzie Ministrów i Prezesowi Rady Ministrów operatywne możliwości podejmowania decyzji zmierzających do usuwania dostrzeganych nieprawidłowości w tej gospodarce w szybki i skuteczny sposób.</u> + <u xml:id="u-48.7" who="#PoselCzeslawSzczepanik">Zakres działania Głównego Inspektora Gospodarki Energetycznej określony jest w sposób ogólny w projektowanym nowym brzmieniu art. 5, 6, 16, 18 i 19 ustawy z 1962 roku. Szczegółowy zakres działania i tryb postępowania Głównego Inspektora oraz podległych mu terenowych inspektoratów określi w drodze rozporządzenia Rada Ministrów.</u> + <u xml:id="u-48.8" who="#PoselCzeslawSzczepanik">Przedkładany projekt ustawy zmieniającej ustawę o gospodarce paliwowo-energetycznej przewiduje zniesienie przepisu, wyłączającego spod działania ustawy z 1962 roku paliwa, stosowane jako materiały pędne w transporcie. Nowelizacji ulega w związku z tym art. 3 ustawy z 1962 roku. Oznacza to, że przepisom ustawy poddane zostaną obecnie wszystkie rodzaje paliw i energii. Stworzy to podstawy do ustalenia racjonalnych przesłanek gospodarowania także w odniesieniu do silnikowych paliw benzynowych i olejów napędowych. Poddanie przepisom ustawy tych paliw jest w pełni uzasadnione. W związku bowiem z rozwojem transportu, mechanizacją rolnictwa i postępującą motoryzacją, zużycie paliw w tej dziedzinie stanowi coraz znaczniejszą pozycję w bilansie paliwowo-energetycznym.</u> + <u xml:id="u-48.9" who="#PoselCzeslawSzczepanik">Celowe jest również dokonanie odpowiednich zmian przepisów ustawy z 1962 roku, dotyczących odpowiedzialności jednostek gospodarki uspołecznionej oraz jej pracowników za określone ustawą naruszenia przepisów oraz nakazów lub zakazów wydawanych w zakresie gospodarki paliwowo-energetycznej. Zmiany te dotyczą zarówno wysokości kary pieniężnej, jak i właściwości organów uprawnionych do jej wymierzania. W sprawie nakładania tych kar przewiduje się postępowanie dwuinstancyjne. Organami pierwszej instancji w tych sprawach będą terenowe inspektoraty gospodarki energetycznej, zaś organem odwoławczym — Główny Inspektor Gospodarki Energetycznej — Projekt przewiduje również aktualizację przepisów ustawy z 1962 r. w sposób umożliwiający właściwą realizację podziału kompetencji byłego Ministra Górnictwa i Energetyki — między Ministra Energetyki i Energii Atomowej oraz Ministra Górnictwa, zgodnie z ustawami o utworzeniu urzędów tych ministrów, uchwalonymi przez Wysoki Sejm w dniu 27 marca 1976 r. Przewiduje się przejęcie przez Ministra Energetyki i Energii Atomowej od Ministra Gospodarki Materiałowej uprawnień, odnoszących się do wykorzystania energii cieplnej i urządzeń cieplno-energetycznych, które to sprawy zostały powierzone Ministrowi Gospodarki Materiałowej w ustawie z dnia 27 marca 1976 r. Zakłada się także, że Minister Górnictwa zostanie upoważniony do wydawania przepisów odnoszących się do produkcji i użytkowania wszystkich rodzajów paliw: paliw stałych, płynnych i gazowych.</u> + <u xml:id="u-48.10" who="#PoselCzeslawSzczepanik">W konsekwencji proponowanego nowego podziału zadań w dziedzinie gospodarki paliwowo-energetycznej zmiany wymaga też ustawa z dnia 27 marca 1976 r. o utworzeniu urzędu Ministra Gospodarki Materiałowej. Z zakresu działania tego Ministra wyłącza się sprawy dotyczące gospodarki paliwami i energią, a ponadto nadzór nad Państwowym Inspektoratem Gospodarki Paliwowo-Energetycznej. Zmiana ta nie wpłynie na zakres działania Ministra Gospodarki Materiałowej w podstawowej dziedzinie: efektywnego wykorzystania surowców i materiałów oraz obniżenia ich zużycia, a także opracowywania i opiniowania bilansów materiałowych w zakresie ustalonym odrębnymi, nie zmienionymi przepisami.</u> + <u xml:id="u-48.11" who="#PoselCzeslawSzczepanik">Przedkładane propozycje dotyczące zmiany ustawy o gospodarce paliwowo-energetycznej są pierwszym krokiem do realizacji ustaleń, podjętych na II Krajowej Konferencji Partyjnej w sprawie przygotowania wieloletniego i kompleksowego programu rozwoju gospodarki energetycznej.</u> + <u xml:id="u-48.12" who="#PoselCzeslawSzczepanik">Wysoki Sejmie! Przedstawione kierunki zmian ustawy z 1972 r. o gospodarce paliwowo-energetycznej znalazły poparcie Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii, a także Komisji Prac Ustawodawczych, przy udziale której został oceniony rządowy projekt ustawy nowelizującej ustawę z 1962 r. Komisje te zaproponowały zarazem szereg poprawek do tej ustawy, zgodnych z przewidywanymi w niej kierunkami zmian, ujętymi w doręczonym obywatelom posłom sprawozdaniu Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii. Proponuje się przede wszystkim objęcie upoważnieniem do wydawania przepisów w zakresie wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, rozdzielania, dostawy i użytkowania także paliw stałych (węgla kamiennego i brunatnego) oraz paliw ciekłych (olejów i benzyny). Przepisy te miałby — zgodnie z propozycją Komisji — wydawać Minister Górnictwa.</u> + <u xml:id="u-48.13" who="#PoselCzeslawSzczepanik">W projektowanej noweli proponuje się uregulować sprawę powołania terenowych inspektoratów gospodarki energetycznej, stwarzając w ten sposób podstawę ustawową do działalności tych organów.</u> + <u xml:id="u-48.14" who="#PoselCzeslawSzczepanik">Komisja Górnictwa, Energetyki i Chemii proponuje wreszcie zachować dotychczasowy zakres ustalania warunków technicznych dla urządzeń energetycznych i urządzeń służących do użytkowania paliw oraz oznaczania tych urządzeń znakami dopuszczenia do ruchu i obrotu, a zarazem powierzyć wynikające stąd zadania Głównemu Inspektorowi Gospodarki Energetycznej. Poprawki te, uzupełniając zakres stosowania ustawy o gospodarce paliwowo-energetycznej, stwarzają w wyniku tego szerszą podstawę do oddziaływania na racjonalne wykorzystywanie paliw i energii.</u> + <u xml:id="u-48.15" who="#PoselCzeslawSzczepanik">W imieniu Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii wnoszę, aby Wysoka Izba raczyła uchwalić rządowy projekt ustawy zmieniającej ustawę o gospodarce paliwowo-energetycznej — druk nr 100, wraz z poprawkami ujętymi w druku nr 101. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-48.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#Marszalek">Dziękuję obywatelowi posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-49.1" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-49.2" who="#Marszalek">Głos ma poseł Kazimierz Dobisiak.</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#PoselKazimierzDobisiak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Występując w imieniu rzeszy pracowników przemysłu węgla brunatnego i elektrowni, pragnę podkreślić na wstępie poważne znaczenie węgla w ogólnokrajowym bilansie paliwowo- energetycznym w okresie obecnego szczytu jesienno-zimowego.</u> + <u xml:id="u-50.1" who="#PoselKazimierzDobisiak">Waga problemów elektro-energetycznych naszego kraju spowodowała, że najwyższe władze państwowe, ustawodawcze i zarządzające podjęły w marcu 1976 r. decyzję skupienia tych spraw w odrębnym resorcie gospodarczym — w Ministerstwie Energetyki i Energii Atomowej.</u> + <u xml:id="u-50.2" who="#PoselKazimierzDobisiak">W nowo utworzonym resorcie powstała jednostka integrująca przemysł węgla brunatnego i pracujące na tym węglu elektrownie zawodowe — Zjednoczenie Przemysłu Węgla Brunatnego i Elektrowni. U podstaw tej koncepcji organizacyjnej było optymalne wykorzystanie węgla brunatnego do produkcji najtańszej w kraju energii elektrycznej — W wyniku przeprowadzonej analizy stanu istniejącego oraz proponowanych rozwiązań ustalono ścisłą, kierunkową działalność zabezpieczenia zapotrzebowania na paliwo i energię w Polsce. W sprawie tej podjęło specjalną uchwałę Biuro Polityczne Komitetu Centralnego PZPR na posiedzeniu w dniu 10 maja 1977 roku. W rozwoju tej bazy wielka rola i poważny udział przypada przemysłowi węgla brunatnego i elektrowni.</u> + <u xml:id="u-50.3" who="#PoselKazimierzDobisiak">W wyniku uchwały Rady Ministrów z 1975 roku buduje się zespół górniczo-energetyczny Bełchatów, który w konsekwencji przyniesie w 1985 roku podwojenie aktualnego wydobycia węgla brunatnego i produkcji energii elektrycznej na tym paliwie.</u> + <u xml:id="u-50.4" who="#PoselKazimierzDobisiak">W latach 1980—2000 przewiduje się dalszy intensywny rozwój przemysłu węgla brunatnego i elektrowni. W 1990 r. zakłada się wzrost wydobycia węgla brunatnego do 140 mln ton i produkcji energii elektrycznej na tym paliwie w granicach 100 mld kWh. Ten tak duży rozwój wydobycia stanowić będzie poważne obciążenie dla gospodarki narodowej, jednak jest on konieczny ze względu na znaczne zapotrzebowanie na energię elektryczną.</u> + <u xml:id="u-50.5" who="#PoselKazimierzDobisiak">Za okres 9 miesięcy bieżącego roku wyniki produkcyjne, uzyskane przez kopalnie węgla brunatnego i elektrownie, są pozytywne: w tym czasie wydobyto 30,2 mln ton węgla brunatnego — przekraczając zadania o 1,5 mln ton. Energii wyprodukowano 20,1 mld kWh, wykonując plan w 100,3%. Obecnie podstawowym problemem w przemyśle węgla brunatnego i w elektrowniach jest zabezpieczenie napiętych zadań produkcyjnych w okresie szczytu jesienno-zimowego, tj. w IV kwartale bieżącego roku i w I kwartale 1979 r.</u> + <u xml:id="u-50.6" who="#PoselKazimierzDobisiak">Realizacja tych zadań napotyka poważne trudności w związku z niedostatecznymi dostawami taśm stylonowych i krążników do przenośników taśmowych, ograniczonym przydziałem pomocniczego sprzętu technologicznego i obrabiarek, z niskim stopniem realizacji napraw głównych tego sprzętu oraz niedoborem dostaw części zamiennych dla elektrowni.</u> + <u xml:id="u-50.7" who="#PoselKazimierzDobisiak">Braki w dostawach taśm przenośnikowych były przyczyną, że w kopalni „Konin” nastąpiło ponad półroczne opóźnienie w uruchomieniu przenośników na poziomie węglowym w odkrywce — „Pątnów”. W wyniku tego obniżone zostały zapasy węgla odkrytego w tej kopalni o ok. 1 mln ton na koniec III kwartału 1978 r. W kopalni — „Turów” niedobór taśm wpłynął na wzrost awaryjności układów koparka — taśmociąg — zwałowarka i pogorszenie wyników uśredniania węgla. W elektrowni — „Turów” brak taśm do wymiany na ciągach układu odpopielania spowodował dużą awaryjność tego układu i w konsekwencji przyczynił się do strat w produkcji energii elektrycznej. W świetle przedstawionej sytuacji wydaje się uzasadnione podjęcie przez Rząd niezbędnych decyzji zapewniających doraźne oraz przyszłościowe rozwiązanie problemu regeneracji i produkcji taśm i krążników jako limitujących utrzymanie obecnego poziomu i dalszy wzrost produkcji węgla brunatnego.</u> + <u xml:id="u-50.8" who="#PoselKazimierzDobisiak">Przemysł węgla brunatnego i elektrownie nie tylko produkują energię elektryczną, lecz również w znacznym stopniu przyczyniają się do ograniczenia jej zużycia na potrzeby własne. Wszystkie elektrownie, kopalnie i zakłady naprawcze opracowały szczegółowe plany zmniejszenia zużycia energii elektrycznej i ograniczenia poboru mocy w godzinach trwania szczytu energetycznego.</u> + <u xml:id="u-50.9" who="#PoselKazimierzDobisiak">Obok przedsięwzięć techniczno-organizacyjnych, zmierzających do ogólnego zmniejszenia poboru energii, ograniczane jest oświetlenie i wszelkiego rodzaju grzejnictwo elektryczne.</u> + <u xml:id="u-50.10" who="#PoselKazimierzDobisiak">W godzinach trwania szczytu energetycznego są ponadto zatrzymywane urządzenia najbardziej energochłonne. W wyniku tych przedsięwzięć zakłada się obniżenie poboru mocy o 28,5 MW. Wszystkie przedsiębiorstwa przemysłu węgla brunatnego i elektrownie posiadają harmonogramy wyłączania urządzeń energetycznych z wyszczególnieniem osób odpowiedzialnych za te wyłączenia. Plany zmniejszania zużycia energii elektrycznej i mocy pobranej w okresach trwania szczytu powinny być w dalszym ciągu konsekwentnie realizowane.</u> + <u xml:id="u-50.11" who="#PoselKazimierzDobisiak">Przedsięwzięcia dotyczące oszczędnego gospodarowania energią nie dotyczą tylko węgla brunatnego, lecz mają znacznie szerszy ogólnospołeczny charakter. Z własnego doświadczenia — jako spawacz-spawalnik — mogę potwierdzić, że masowo stosowane jeszcze do prac spawalniczych spawarki wirujące zużywają znacznie większe ilości energii elektrycznej aniżeli zbyt powolnie, moim zdaniem, wprowadzane spawarki elektryczne prostownikowe. Należałoby rozważyć wniosek o jak najszybsze wycofanie spawarek wirujących z eksploatacji i rozwinięcie produkcji seryjnej spawarek prostownikowych.</u> + <u xml:id="u-50.12" who="#PoselKazimierzDobisiak">Przedłożony dzisiaj Wysokiej Izbie projekt ustawy zmieniającej ustawę o gospodarce paliwowo-energetycznej, jak również wystąpienie Ministra Energetyki i Energii Atomowej w sprawie oceny sytuacji energetycznej w kraju jest pewnym etapem prac, oczekujących Rząd w przygotowaniach kompleksowego programu rozwoju gospodarki paliwowo-energetycznej kraju. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-50.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-51"> + <u xml:id="u-51.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Czesław Mądry.</u> + </div> + <div xml:id="div-52"> + <u xml:id="u-52.0" who="#PoselCzeslawMadry">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z przedłożonym Wysokiej Izbie projektem ustawy zmieniającej ustawę o gospodarce paliwowo-energetycznej, chciałbym podzielić się kilkoma refleksjami, jakie nasunęły mi się po rozeznaniu przeprowadzonym w tej właśnie kwestii.</u> + <u xml:id="u-52.1" who="#PoselCzeslawMadry">Dynamiczny rozwój naszego przemysłu, jego zaplecza, budownictwa mieszkaniowego i coraz to większe użytkowanie zmechanizowanego sprzętu gospodarstwa domowego nakłada na wszystkich, jak nigdy dotąd, obowiązek oszczędnego gospodarowania energią elektryczną i zasobami energetycznymi. Występujące napięcia w krajowym systemie elektro- energetycznym nakazują też konieczność zaostrzenia wymagań w stosunku do wszystkich jednostek i osób wpływających na pracę tego systemu, jak również, a może przede wszystkim, w stosunku do tych, którzy z niego korzystają.</u> + <u xml:id="u-52.2" who="#PoselCzeslawMadry">Przedłożony projekt ustawy zmieniającej ustawę sprzed szesnastu laty, wydaje się ze wszech miar słuszny i konieczny, bowiem scala, a tym samym usprawnia nadzór nad gospodarką paliwowo-energetyczną, co w konsekwencji powinno się przyczynić do właściwego i oszczędnego wykorzystania zasobów energetycznych w skali całego kraju.</u> + <u xml:id="u-52.3" who="#PoselCzeslawMadry">Wysoka Izbo! Z ostatnich moich spotkań poselskich z odpowiedzialnymi pracownikami energetyki i ciepłownictwa oraz indywidualnymi odbiorcami energii elektrycznej, wyniosłem dość optymistyczne wrażenie istniejącego zrozumienia konieczności oszczędnego użytkowania energii elektrycznej i cieplnej w dobrze pojętym interesie społecznym. Zadowalająco układa się współpraca w zakresie użytkowania mocy między największymi zakładami produkcyjnymi miasta Wrocławia i województwa a dolnośląskimi zakładami energetycznymi.</u> + <u xml:id="u-52.4" who="#PoselCzeslawMadry">Większość zakładów pracy wyłącza okresowo zbędne oświetlenie, niektóre urządzenia szczególnie prądochłonne, a nawet dokonuje zmiany w organizacji produkcji, by odciążyć system energetyczny w godzinach szczytu. Do poprawy sytuacji w oszczędnym gospodarowaniu energią elektryczną przyczyniło się też w wielu wypadkach limitowanie zakładom pracy poboru energii elektrycznej oraz nasilenie kontroli jej użytkowania.</u> + <u xml:id="u-52.5" who="#PoselCzeslawMadry">Zjawiskiem pozytywnym jest również prawidłowe reagowanie społeczeństwa na przejawy marnotrawienia energii elektrycznej w miastach i na wsi przez zakłady pracy oraz odbiorców indywidualnych. Szczególne zasługi w tym względzie mają członkowie samorządów mieszkańców miast, osiedli i wsi. Można liczyć — jak sądzę — na coraz to większe zrozumienie konieczności oszczędzania energii elektrycznej, bowiem od kilku tygodni odbywają się na ten temat liczne spotkania w miastach i gminach z naczelnikami, przedstawicielami zakładów pracy, handlu i rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-52.6" who="#PoselCzeslawMadry">Wysoki Sejmie! Mając na uwadze oszczędne i racjonalne użytkowanie energii elektrycznej i cieplnej — należy wskazać na istniejące możliwości zaoszczędzenia znacznych ilości energii lub zwiększenia jej produkcji, ujawnione w toku moich spotkań poselskich z wyborcami. Nie rozwijając szczegółowo technicznych kwestii, warto je jednak zasygnalizować ze względu na przewidywane wymierne korzyści.</u> + <u xml:id="u-52.7" who="#PoselCzeslawMadry">Remonty urządzeń energetycznych natrafiają na poważne trudności z braku części zamiennych; kampania remontowa przeprowadzana głównie w okresie letnim objęła w bieżącym roku w woj. wrocławskim wielkość 80% mocy. Podobne remonty przeprowadzane są sprawniej w resorcie górnictwa niż energetyki. Resort górnictwa sam wytwarza znaczną ilość niezbędnych części zamiennych. Wymagana jest zatem większa koordynacja działań w tym zakresie między resortami.</u> + <u xml:id="u-52.8" who="#PoselCzeslawMadry">Energetycy postulują upowszechnianie nowych zegarów do pieców kumulacyjnych, produkowanych obecnie w niewielkich ilościach w Poznaniu. Stosowanie tych zegarów prowadzi do znacznych oszczędności energetycznych.</u> + <u xml:id="u-52.9" who="#PoselCzeslawMadry">Duże straty mocy występują na liniach przesyłowych i rozdzielczych z Turoszowa do Wrocławia ze względu na konieczność okrężnego przesyłania. Najkrótsza bowiem linia przesyłowa nie może być w pełni wykorzystana ze względu na częste awarie transformatora; powtarza się to co kilka miesięcy. Zdaniem energetyków, zachodzi potrzeba kupienia bardziej niezawodnego transformatora i wybudowania nowego pola transformatorowego w Pasikurowicach koło Trzebnicy, gdyż straty ponoszone z tego tytułu są zbyt wielkie. Tym bardziej, że tą właśnie drogą dostarczana jest energia dla wrocławskich zakładów produkcyjnych i większości indywidualnych jej odbiorców.</u> + <u xml:id="u-52.10" who="#PoselCzeslawMadry">Wielu indywidualnych użytkowników energii elektrycznej słusznie zwraca uwagę, że można byłoby zaoszczędzić wiele energii elektrycznej w naszych domach, zwłaszcza przy oświetleniu klatek schodowych, przez powszechne montowanie czasowych wyłączników. Występują jednak poważne trudności w ich pozyskaniu.</u> + <u xml:id="u-52.11" who="#PoselCzeslawMadry">Chciałbym również przytoczyć przykład na to, jak sformalizowany przepis dotyczący ciepłownictwa może wpłynąć na straty energii elektrycznej i cieplnej. Dla włączenia sieci cieplnej musi przez trzy dni o godz. 21 utrzymywać się temperatura około 10°C (od 15 października). Może się zdarzyć, że przez te trzy dni jest jednak bardzo zimno i wtedy jest pewne, że ludzie włączą grzejniki elektryczne, które mają małą sprawność cieplną, ale za to pobierają duże ilości energii. Również może się zdarzyć odwrotnie, że w dni bardzo ciepłe ogrzewanie mieszkań będzie jedynie utrapieniem dla ludzi. Do takich sytuacji nie dochodziłoby, gdyby decyzja o włączeniu lub wyłączeniu sieci cieplnej leżała w gestii np. dyrektora miejskiego przedsiębiorstwa gospodarki cieplnej.</u> + <u xml:id="u-52.12" who="#PoselCzeslawMadry">Wysoki Sejmie! Podane przykłady wskazują — jak się wydaje — na istniejące możliwości jeszcze oszczędniejszego wykorzystania naszych zasobów energetycznych, którym służyć będzie przedłożony projekt ustawy. Spodziewam się bowiem, że zaoszczędzona energia elektryczna trafi również na wieś, którą reprezentuję z racji zamieszkania i wykonywania zawodu rolnika. I chociaż stale zwiększają się dostawy energii elektrycznej na potrzeby wsi, to jednak zdarza się, że w okresie intensywnych prac polowych odczuwa się jej niedobór. Przyjęcie projektu ustawy jest w interesie miasta i wsi, a tym samym całego społeczeństwa. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-52.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-53"> + <u xml:id="u-53.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Marceli Faska.</u> + </div> + <div xml:id="div-54"> + <u xml:id="u-54.0" who="#PoselMarceliFaska">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony Sejmowi projekt zmiany ustawy z roku 1962 o gospodarce paliwowo-energetycznej jest jednym z wycinków prac podjętych przez Rząd zgodnie z postanowieniami II Krajowej Konferencji Partyjnej w sprawie opracowania wieloletniego, kompleksowego programu rozwoju gospodarki paliwowo-energetycznej w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-54.1" who="#PoselMarceliFaska">Powszechnie utwierdza się w społeczeństwie zrozumienie i niezwykle baczna uwaga koncentruje się wokół stwierdzeń referatu przedstawionego w toku obrad II Krajowej Konferencji Partyjnej, że o dalszym rozwoju kraju i poprawie efektywności w bardzo wysokim stopniu zadecyduje racjonalne gospodarowanie paliwami i energią, surowcami i materiałami.</u> + <u xml:id="u-54.2" who="#PoselMarceliFaska">Ten fakt, jak również narastające trudności w pokrywaniu wzrastającego zapotrzebowania na energię i surowce paliwowe nakazują zarówno konieczność zwiększenia wydobycia węgla kamiennego i wykorzystania brunatnego, ale też równolegle — intensywnych działań, na rzecz wykorzystywania wszelkiego rodzaju paliw i energii.</u> + <u xml:id="u-54.3" who="#PoselMarceliFaska">Przedłożony Wysokiej Izbie projekt ustawy omawiany był przez sejmową Komisję Górnictwa, Energetyki i Chemii, która —- ze zgłoszonymi uwagami i wnioskami — podzieliła motywację Rządu, uznała konieczność zmiany ustawy z 1962 roku o gospodarce paliwowo-energetycznej, upatrując w proponowanym nowym Urzędzie Głównego Inspektora Gospodarki Energetycznej bardziej kompetentny, elastyczny i operatywny organ mogący skuteczniej wpływać m.in. na:</u> + <u xml:id="u-54.4" who="#PoselMarceliFaska">— wyższą dyscyplinę w gospodarce paliwowo-energetycznej, — sprawność urządzeń wytwarzających i zużywających energię, — zmniejszenie jej strat, — upowszechnienie energooszczędnych technologii, — opracowywanie bilansów paliwowo-energetycznych.</u> + <u xml:id="u-54.5" who="#PoselMarceliFaska">Jest to więc przedsięwzięcie celowe i słuszne, które po uzyskaniu aprobaty Wysokiego Sejmu należałoby niezwłocznie i skutecznie wcielać w życie.</u> + <u xml:id="u-54.6" who="#PoselMarceliFaska">Posłowie Klubu Stronnictwa Demokratycznego opowiadają się za zmianą ustawy według projektu przedstawionego przez komisję.</u> + <u xml:id="u-54.7" who="#PoselMarceliFaska">Wysoka Izbo! Debata poselska nad tym projektem toczy się wprawdzie oddzielnie, a jednak jest jak najściślej powiązana z poprzednim tematem dzisiejszego posiedzenia — — „O umocnieniu roli nauki w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju”. Między tymi dwoma tematami istnieje ścisła łączność i wzajemne uwarunkowanie.</u> + <u xml:id="u-54.8" who="#PoselMarceliFaska">Społeczno-gospodarczy rozwój naszego kraju dzisiaj, jutro i w perspektywie związany jest ze wzrostem zapotrzebowania na energię elektryczną rzędu 6%—7%, średniorocznie oraz energii cieplnej w postaci pary i wody gorącej rzędu 8%—10% średniorocznie. Wymaga to praktycznie co najmniej podwojenia dostaw paliw w okresach 10-letnich dla produkcji energii elektrycznej i cieplnej w energetyce zawodowej.</u> + <u xml:id="u-54.9" who="#PoselMarceliFaska">Aktualnie energetyka zawodowa w kraju spala rocznie ponad 50 mln ton węgla kamiennego i około 36 mln ton węgla brunatnego. Ilustrując to obrazowo — każdy statystyczny Polak w ciągu doby zużywa, w przeliczeniu na paliwo, około 15 kg węgla. Roczne przyrosty zapotrzebowania paliw, które obecnie w przeliczeniu na węgiel kamienny wynoszą około 4 mln ton, zwiększą się w 1990 roku do około 8 mln ton i około 13—15 mln ton z końcem bieżącego stulecia.</u> + <u xml:id="u-54.10" who="#PoselMarceliFaska">Polska — jak wiadomo — jest krajem szczególnie zasobnym w czarne złoto. Zajmujemy w tym względzie 9 miejsce w świecie i 4 miejsce pod względem wielkości rocznego wydobycia węgla kamiennego.</u> + <u xml:id="u-54.11" who="#PoselMarceliFaska">Warto stale pamiętać, że współcześnie w programach energetycznych badania nad węglem zajmują drugie miejsce po energii atomowej. W obecnym programie energetycznym Stanów Zjednoczonych najwyższy priorytet przyznano badaniom nad węglem, przeznaczając na ten cel około, 500 mln dolarów. Według opinii Rady Doradczej do spraw oszczędności energii w Ministerstwie Energetyki Wielkiej Brytanii — „wszystko wskazuje na to, że za 20 —25 lat świat nie będzie mógł obejść się bez węgla, ze względu na uszczuplenie zasobów ropy naftowej i gazu ziemnego”. Według danych brytyjskiego kwartalnika — „Węgiel i energia” węgiel okaże się absolutnie niezbędny dla pokrycia wzrastającego zapotrzebowania na energię w świecie, które w 2000 roku szacuje się na 16,5 mld ton węgla wobec 8,5 mld ton węgla w 1975 roku.</u> + <u xml:id="u-54.12" who="#PoselMarceliFaska">Przewidywane kształtowanie, się bilansów paliwowo-energetycznych tak w święcie, jak i w naszym kraju w 1990 roku i okresach następnych — nakazuje nam już dzisiaj podjęcie poszukiwań innych sposobów otrzymywania energii elektrycznej oraz cieplnej. W tym kontekście jeszcze raz odwołam się do stwierdzeń referatu na II Krajowej Konferencji Partyjnej. — „Fakt, że Polska ma duże zasoby węgla, nie może usprawiedliwiać rozrzutnego nim gospodarowania. Wszystkie koszty rozbudowy oraz długi cykl inwestycyjny w przemyśle paliwowo-energetycznym, jak też wzrastające ceny importowanych paliw stwarzają konieczność opracowania w bieżącym roku ogólnonarodowego kompleksowego programu rozwoju gospodarki paliwo-energetycznej. Należytą uwagę poświęcić należy pracom nad opanowywaniem nowych źródeł energii. Uważamy, że istnieje konieczność realizowania programów rządowych i problemów węzłowych oraz szybszego i bardziej efektywnego wdrażania do praktyki osiągnięć polskiej nauki i techniki”.</u> + <u xml:id="u-54.13" who="#PoselMarceliFaska">Energia elektryczna jest, jak dotąd, najdoskonalszą spośród obecnie znanych i stosowanych form energii. Jest to jednak energia droga ze względu na niską sprawność wytwarzania, znaczne straty przy przesyłaniu i przetwarzaniu. Powoduje to nadmiernie szybkie wyczerpywanie się zasobów paliw, a w naszym przypadku zasobów węgla kamiennego i brunatnego — cennego surowca do dalszej uszlachetniającej przeróbki chemicznej dla różnych celów, w tym również na potrzeby wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej.</u> + <u xml:id="u-54.14" who="#PoselMarceliFaska">Coraz większe zużycie Węgla na potrzeby produkcji energii wg obecnych sposobów jej wytwarzania nie sprzyja ochronie środowiska naturalnego. Istotne znaczenie dla naszej gospodarki ma także angażowanie środków transportu do przewozu tak znacznych mas węgla na duże odległości.</u> + <u xml:id="u-54.15" who="#PoselMarceliFaska">Wysoki Sejmie! Świat szuka innych, dodatkowych, niekonwencjonalnych źródeł energii. Podejmowane są próby i doświadczenia wykorzystywania do tego celu np. energii wiatru, światła i ciepła słonecznego, energii morskich fal czy ciepła wnętrza ziemi, wód spławnych rzek, syntezy jąder wodoru itp. Również polscy uczeni podejmują w tym zakresie poszukiwania i eksperymenty. Wprawdzie zdaniem ekspertów większość wymienionych przykładowo nośników energii i techniki jej wytwarzania odgrywać będzie w najbliższych latach rolę raczej marginalną, to jednak nie można nie doceniać jej roli pomocniczej we właściwej skali. Doniosłego natomiast znaczenia nabiera energetyka atomowa, niezmiernie kosztowna, a jednak intensywnie wdrażana we wszystkich wysoko rozwiniętych krajach świata.</u> + <u xml:id="u-54.16" who="#PoselMarceliFaska">Przewiduje się, że udział elektrowni atomowych w globalnej produkcji energii z około 5% obecnie wzrośnie do roku 2000 do 50%—60%. Również Polska wstąpić musi na tę drogę. Według aktualnych decyzji, do roku 1990 powinniśmy zainstalować około 4880 MW w elektrowni typu jądrowego, a do roku 2000 około 18 tys. MW, co stanowić będzie w tym okresie 30% udziału w krajowej produkcji energii.</u> + <u xml:id="u-54.17" who="#PoselMarceliFaska">Realizacja tego przedsięwzięcia wymaga wprowadzenia do eksploatacji pierwszej elektrowni atomowej najpóźniej w latach 1984— 1985, a więc czasu na przygotowanie prac pozostało już niewiele. I tutaj właśnie dostrzegam spójność obu tematów rozpatrywanych dzisiaj przez Wysoką Izbę, mimo pozornej ich odrębności tematycznej.</u> + <u xml:id="u-54.18" who="#PoselMarceliFaska">Nauka i myśl techniczna powinny szybko i skutecznie wnieść oczekiwany udział teoretyczny i praktyczny do rozwiązań wdrożeniowych. Jest to problematyka olbrzymia i skomplikowana, związana z przedsięwzięciem inwestycyjno-organizacyjnym o nie spotykanym u nas dotąd stopniu trudności i wymogów techniczno-technologicznych.</u> + <u xml:id="u-54.19" who="#PoselMarceliFaska">Przed nauką, przed przemysłem mającym wytwarzać maszyny, konstrukcje, urządzenia i sprzęt wydajny, a równocześnie energooszczędny, przed budowniczymi, jak również w końcowej fazie przed konsumentami energii są i jawić się będą nowe, trudniejsze aniżeli kiedykolwiek dotąd, poważne zadania i obowiązki. Należy wyrazić przekonanie, że powołany dzisiaj Urząd Głównego Inspektora Gospodarki Energetycznej problematyką tą, zdawać by się mogło tak bardzo perspektywiczną i odległą, zajmie się energicznie i niezwłocznie. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-54.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-55"> + <u xml:id="u-55.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jan Kubit.</u> + </div> + <div xml:id="div-56"> + <u xml:id="u-56.0" who="#PoselJanKubit">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z uwagą i zainteresowaniem wysłuchaliśmy wystąpienia Ministra Energetyki i Energii Atomowej towarzysza Andrzeja Szozdy — poświęconego głównie aktualnej sytuacji energetycznej kraju. Tematyka ta budzi maturalne zainteresowanie społeczeństwa i dobrze, że problemy energetyczne znajdują się w orbicie zainteresowania już nie tylko producentów energii elektrycznej i cieplnej, ale i jej odbiorców.</u> + <u xml:id="u-56.1" who="#PoselJanKubit">Chciałbym właśnie na wstępie swojego wystąpienia ten pozytywny fakt odnotować jako jakościową zmianę w postawie odbiorców energii, zwłaszcza z przemysłu, którzy z pozycji biernego konsumenta przeszli na pozycje aktywnego partnera energetyki w rozwiązywaniu bardzo złożonych zagadnień bilansu energetycznego.</u> + <u xml:id="u-56.2" who="#PoselJanKubit">Jest to proces nowy, dopiero zapoczątkowany, ale gwarantujący racjonalizację spożycia energii elektrycznej i zmniejszenie oraz łagodzenie społecznych skutków niedoboru mocy w ogóle, a w okresach obciążeń szczytowych w szczególności. Dotyczy to bardzo szerokiego zakresu tematów organizacyjnych i technicznych związanych z koniecznością stosowania ostrego reżimu oszczędzania energii, jak również stopnia uświadomienia społeczeństwa o potrzebie likwidacji wszelkich przejawów marnotrawstwa paliw i energii. Konieczność oszczędzania należy uznać jako obywatelski obowiązek.</u> + <u xml:id="u-56.3" who="#PoselJanKubit">Znaczącą rolę na tym polu, zwłaszcza w ostatnim okresie, odgrywają środki masowego przekazu piętnujące zwykłą niegospodarność, a także prezentujące pozytywne przykłady zmniejszania energochłonności produkcji, racjonalizacji spożycia oraz oszczędnego gospodarowania energią elektryczną w okresach szczytowego zapotrzebowania.</u> + <u xml:id="u-56.4" who="#PoselJanKubit">Mamy tu jednak, głównie w przemyśle, jeszcze bardzo wiele do zrobienia. Wymienię kilka tylko przykładów, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-56.5" who="#PoselJanKubit">— przesunięcie remontów najbardziej energochłonnych instalacji i urządzeń z okresu letniego na zimowy, — zmianę godzin pracy urządzeń pobierających największe ilości energii elektrycznej z okresu szczytu dobowego na czas nocny, — modernizację sterowania pracą maszyn celem zmniejszenia zużycia energii, — wymianę przestarzałych energochłonnych maszyn i urządzeń na nowoczesne, zużywające mniej paliw i energii.</u> + <u xml:id="u-56.6" who="#PoselJanKubit">Dodać trzeba, że w nowo budowanych elektrowniach koszt zainstalowania jednego MW przekracza 10 mln zł, natomiast nakłady na zaoszczędzenie jednego MW, wg zgodnej opinii fachowców, są 5 do 10 razy mniejsze.</u> + <u xml:id="u-56.7" who="#PoselJanKubit">Z całą satysfakcją chciałbym podkreślić, że zakłady przemysłowe naszego województwa elbląskiego mają istotne osiągnięcia w dziedzinie racjonalnego gospodarowania paliwami i energią elektryczną.</u> + <u xml:id="u-56.8" who="#PoselJanKubit">Szczególna rola przypadła Zakładom Mechanicznym — „Zamech”, które opracowują konstrukcje i produkują turbiny parowe o coraz wyższych sprawnościach technicznych i ekonomicznych, zaspokajając w pełni obecne potrzeby energetyki zawodowej i ciepłownictwa.</u> + <u xml:id="u-56.9" who="#PoselJanKubit">Dla ilustracji podam, że sprawność turbozespołów 360 MW jest o 8% wyższa od sprawności turbozespołów o mocy 200 MW, co w przeliczeniu na węgiel kamienny dla elektrowni o mocy 1000 MW daje roczną oszczędność około 200 000 ton.</u> + <u xml:id="u-56.10" who="#PoselJanKubit">Wysoki Sejmie! Tematyką energetyczną zajmuje się stale i systematycznie sejmowa Komisja Górnictwa, Energetyki i Chemii. Już na początku działalności Sejmu VII kadencji dokonano wszechstronnej analizy sytuacji paliwowo-energetycznej kraju w świetle zadań wynikających z uchwały VII Zjazdu PZPR. Dla przypomnienia podam, że w 1980 r. produkcja energii elektrycznej powinna wynieść 135 mld kWh wobec 97,2 mld kWh w roku 1975, a moc zainstalowana w elektrowniach osiągnie ok. 28 000 MW. Wielkość nakładów inwestycyjnych ustalona w planie 5-letnim przekroczy 140 mld zł. Jest to ogromny wysiłek inwestycyjny naszej gospodarki narodowej. Jednak w latach 1976—1977 nie zostały wykonane zadania w zakresie przyrostu nowych mocy w elektrowniach i w konsekwencji zapotrzebowanie gospodarki narodowej na energię elektryczną nie zostało w pełni zabezpieczone.</u> + <u xml:id="u-56.11" who="#PoselJanKubit">Ostry deficyt mocy wystąpił i nadal będzie występować w okresie szczytów jesienno-zimowych, powodując konieczność wyłączeń głównie odbiorców przemysłowych i utratę produkcji w wielu gałęziach gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-56.12" who="#PoselJanKubit">Zarysowała się trwała tendencja rozwarcia pomiędzy tempem przyrostu produkcji przemysłowej a tempem wzrostu produkcji energii elektrycznej.</u> + <u xml:id="u-56.13" who="#PoselJanKubit">Kierownictwo naszej partii i Rząd, w pełni doceniając znaczenie rozwoju energetyki jako stymulatora dynamicznego rozwoju całej gospodarki narodowej, podjęło doniosłe decyzje zapewniające wprowadzenie do eksploatacji nowych mocy energetycznych, m.in. w elektrowniach Kozienice III, Jaworzno III, Rybnik II.</u> + <u xml:id="u-56.14" who="#PoselJanKubit">Łącznie — rok 1978 powinien przynieść rekordowy przyrost mocy o ok. 2,5 tys. MW. Jednak nadal zarówno w roku bieżącym, jak i w latach następnych, wystąpią bardzo poważne niedobory mocy w systemie elektroenergetycznym.</u> + <u xml:id="u-56.15" who="#PoselJanKubit">Jest rzeczą zrozumiałą, że przygotowanie się energetyki do pracy w szczycie jesienno-zimowym 1978—1979 to nie tylko nowe inwestycje, ale także:</u> + <u xml:id="u-56.16" who="#PoselJanKubit">— remonty urządzeń energetycznych o łącznej mocy ok. 16 tys. MW;</u> + <u xml:id="u-56.17" who="#PoselJanKubit">— remonty sieci energetycznych o długości około 17 tys. km;</u> + <u xml:id="u-56.18" who="#PoselJanKubit">— modernizacja urządzeń w celu ich przystosowania do spalania gorszych niż projektowano asortymentów węgla kamiennego i brunatnego dla likwidacji trwałych ubytków mocy;</u> + <u xml:id="u-56.19" who="#PoselJanKubit">— zgromadzenie niezbędnych zapasów węgla i paliw, zwłaszcza dla elektrowni w środkowej i północnej części kraju;</u> + <u xml:id="u-56.20" who="#PoselJanKubit">— przemyślany i racjonalny system wyłączeń odbiorców energii;</u> + <u xml:id="u-56.21" who="#PoselJanKubit">— skuteczny system kontroli stosowania racjonalizacji zużycia energii i paliw oraz ostrego reżimu oszczędzania, co powinien zapewnić nowo powoływany Urząd Głównego Inspektora Gospodarki Energetycznej. Mówił o tych problemach tow. Minister Szozda.</u> + <u xml:id="u-56.22" who="#PoselJanKubit">Zespół poselski naszej Komisji przeprowadził wizytację w kilku elektrowniach i na miejscu zapoznał się zarówno z postępem prac budowlano-montażowych i rozruchowych, jak i z przebiegiem prac remontowych i modernizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-56.23" who="#PoselJanKubit">W tym miejscu chciałbym sobie pozwolić na osobistą dygresję. Otóż przez 20 lat byłem związany z energetyką, w tym przez 10 lat kierowałem produkcją turbin w elbląskim Zamechu i dobrze mi są znane przebiegi procesów inwestycyjnych. Jednak wyniki i tempo pracy brygad budowlano-montażowych resortu budownictwa stwierdzone w elektrowniach Kozienice, Rybnik i Jaworzno — przewyższają największe dotychczas osiągnięcia w budowie elektrowni. Jesteśmy pełni uznania dla pracujących wspólnie załóg budowlano-montażowych i służb energetycznych. Hasło „Polak potrafi” zrodzone na budowie Huty Katowice realizuje się również na budowach energetycznych. Najwyższe słowa uznania należy skierować również pod adresem ekip remontowych energetyki, które w bardzo trudnych warunkach realizują pełny program prac remontowych.</u> + <u xml:id="u-56.24" who="#PoselJanKubit">Wysoki Sejmie! Na zakończenie swojego wystąpienia, na podstawie szczegółowego rozpoznania zagadnień, dokonanego przez Komisję sejmową, pragnę zgłosić pod adresem Rządu 3 wnioski mające istotne znaczenie dla dalszego rozwoju energetyki do 1980 r. i na lata następne. Są one następujące:</u> + <u xml:id="u-56.25" who="#PoselJanKubit">po pierwsze — zapewnienie dla następnych kampanii remontowych w energetyce części zamiennych, a w szczególności do młynów węglowych, wentylatorów i pomp;</u> + <u xml:id="u-56.26" who="#PoselJanKubit">po drugie — podjęcie skutecznych działań w celu zapewnienia planowanych do uruchomienia w 1980 r. pierwszych nowoczesnych bloków energetycznych o mocy 360 MW w elektrowniach Bełchatów i Opole;</u> + <u xml:id="u-56.27" who="#PoselJanKubit">po trzecie — zatwierdzenie w trybie pilnym znowelizowanej uchwały Rady Ministrów nr 204/75 w sprawie zabezpieczenia dostaw maszyn i urządzeń dla energetyki przez krajowy przemysł urządzeń energetycznych. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-56.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-57"> + <u xml:id="u-57.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-57.1" who="#Marszalek">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-57.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-57.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę o gospodarce paliwowo-energetycznej wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Górnictwa, Energetyki i Chemii — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-57.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-57.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-57.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Także nikt.</u> + <u xml:id="u-57.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę zmieniającą ustawę o gospodarce paliwowo-energetycznej.</u> + <u xml:id="u-57.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Projekt uchwały Sejmu w sprawie narodowego wydania dzieł wszystkich Jana Kochanowskiego.</u> + <u xml:id="u-57.9" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Jaremie Maciszewskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-58"> + <u xml:id="u-58.0" who="#PoselJaremaMaciszewski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W roku 1980 przypada 450-lecie urodzin, a w 1984 r. 400 rocznica śmierci Jana Kochanowskiego, tego spośród twórców polskiej kultury narodowej, który pierwszy wdarł się „na skałę pięknej Kaljopy, gdzie dotychmiast nie było znaku polskiej stopy”.</u> + <u xml:id="u-58.1" who="#PoselJaremaMaciszewski">Polska Ludowa z pietyzmem odnosi się do naszego dziedzictwa kulturalnego. Za naszych czasów dzieła najwybitniejszych twórców kultury narodowej i ogólnoludzkiej — najszerzej upowszechnione w dziesiątkach edycji — stały się własnością całego narodu.</u> + <u xml:id="u-58.2" who="#PoselJaremaMaciszewski">Inicjatywa tow. Edwarda Gierka, przedstawiona na XII Plenum KC PZPR, uczczenia Jana Kochanowskiego narodowym wydaniem jego dzieł wszystkich we wzorowej naukowej edycji jest tej prawdy kolejnym wyrazem.</u> + <u xml:id="u-58.3" who="#PoselJaremaMaciszewski">Konwent Seniorów upoważnił mnie do przedstawienia Wysokiej Izbie projektu następującej uchwały:</u> + <u xml:id="u-58.4" who="#PoselJaremaMaciszewski">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dla upamiętnienia 450 rocznicy urodzin i 400 rocznicy śmierci znakomitego humanisty i wielkiego poety JANA KOCHANOWSKIEGO twórcy polskiego języka. literackiego , świadom wielkiej roli sztuki poetyckiej i myśli patriotycznej Poety dla rozwoju kultury narodowej i ogólnoludzkiej postanawia zrealizować narodowe wydanie dzieł wszystkich Jana Kochanowskiego, aby dostarczyć społeczeństwu autentycznych tekstów poety we wzorowym opracowaniu naukowym i typograficznym wraz z nowoczesnym tłumaczeniem utworów łacińskich na język polski.</u> + <u xml:id="u-58.5" who="#PoselJaremaMaciszewski">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zleca Radzie Ministrów przeznaczenie na ten cel odpowiednich środków i przekazanie tej uchwały do wykonania Polskiej Akademii Nauk i Ministrom: Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki oraz Kultury i Sztuki.” Przyjęcie tej uchwały, nadanie jej szczególnej rangi ogólnospołecznej i państwowej będzie godnym uczczeniem tak znaczących dla kultury polskiej rocznic. Będzie również spełnieniem zamierzeń podejmowanych przez naród w innych, niesprzyjających warunkach. Dość przypomnieć, że 300-lecie śmierci poety było również uczczone dużym na owe czasy wysiłkiem edytorskim tzw. wydaniem pomnikowym — warszawskim w 1884 r. Ze względu jednak na brak dokładnych studiów nad twórczością i językiem Kochanowskiego oraz ze względu na istniejące wówczas luki w historii języka polskiego wydanie to miało ograniczoną wartość naukową. Dlatego w Czasie III Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie w 1900 roku Wskazywano na ogromne zaniedbania i najpilniejsze prace w dziedzinie edytorstwa narodowych pomników literatury polskiej.</u> + <u xml:id="u-58.6" who="#PoselJaremaMaciszewski">Realizacja tych postulatów została zapoczątkowana uchwałą Sejmu Ustawodawczego ż 18 grudnia 1922 r. Na mocy tej uchwały rozpoczęto prace nad wydaniem sejmowym dzieł wszystkich Adama Mickiewicza. W ciągu 20 lat ukazało się 8 tomów z 16 planowanych.</u> + <u xml:id="u-58.7" who="#PoselJaremaMaciszewski">Krajowa Rada Narodowa, przejmując nie zrealizowaną inicjatywę Sejmu Ustawodawczego z 1922 r. postanowiła — uchwałą z dnia 5 maja 1945 r. — wydać dzieła Adama Mickiewicza. Za sprawą Polski Ludowej dzieła wieszcza trafiły pod strzechę.</u> + <u xml:id="u-58.8" who="#PoselJaremaMaciszewski">W 1947 r. Sejm Polski Ludowej postanawia wydawanie dzieł zbiorowych innych wielkich pisarzy polskich.</u> + <u xml:id="u-58.9" who="#PoselJaremaMaciszewski">Wysoki Sejmie! Jan Kochanowski był poetą, który wprowadził kulturę polską na scenę europejską, przyswoił Polsce bogactwo kultury renesansu i antyku.</u> + <u xml:id="u-58.10" who="#PoselJaremaMaciszewski">Połowa XVI w. jest ową niezwykłą chwilą kulturalnego spełnienia, w której niemal niespodziewanie sięgnęliśmy europejskiej czołówki. Co najmniej trzy nazwiska Polaków stoją w owej czołówce i stanowią po dziś dzień żywą i żywiącą wartość polskiej i światowej kultury: Mikołaj Kopernik — uczony, Andrzej Frycz-Modrzewski — ideolog i teoretyk państwa i Jan Kochanowski — poeta.</u> + <u xml:id="u-58.11" who="#PoselJaremaMaciszewski">Co najmniej jedno zjawisko świadczy o poziomie ówczesnej polskiej kultury politycznej: tolerancja religijna, po raz pierwszy w Europie wprowadzona w życie w Rzeczypospolitej jako norma prawna i jako praktyka społeczna.</u> + <u xml:id="u-58.12" who="#PoselJaremaMaciszewski">W przededniu dwu rocznic Kochanowskiego warto sobie uświadomić, co stanowi o jego roli w polskiej kulturze wówczas i dziś. Kochanowski nie wyprzedził polskiego renesansu, ukoronował go. Rozwiązał w sposób doskonały i ostateczny to zagadnienie, które jego poprzednicy napoczynali już z różnych stron. Ogólne odczucie i wówczas, i dziś jest trafne: Kochanowski stworzył polski język literacki, nadał mu kształt, który pozwalał ówczesnemu Polakowi wyrazić wszystkie treści, unowocześnił nasz język i poezję, nie odbierając jej jednocześnie tego, bez czego nowożytna poezja istnieć nie może, jej rodzimego charakteru.</u> + <u xml:id="u-58.13" who="#PoselJaremaMaciszewski">Można śledzić te tradycje, które zespoliły się w twórczości Kochanowskiego w jedną żywą całość: tradycja poezji i myśli antycznej, wielka poezja wczesnego włoskiego renesansu i wreszcie polska tradycja ludowa. Można na setkach przykładów pokazywać jak frazeologia łacińskiego złotego wieku stapia się z polską frazeologią ludową, jak doskonale polonizuje się epitet grecki, klarowny w swej budowie dla Polaka. Wszystko, czym żyła sztuka nowożytnej Europy, stopiło się w jedno doskonałe narzędzie ekspresji stanowiące dotąd przedmiot przeżycia i podziwu, wzór i przedmiot miłości.</u> + <u xml:id="u-58.14" who="#PoselJaremaMaciszewski">Przyswojenie polskiej kulturze, polskiemu językowi tego wszystkiego, co było żywe w ówczesnej kulturze Europy bez utraty rodzimych wartości, to było zadanie, które stało przed twórczą elitą XVI wieku. Na jego spełnienie czekali wszyscy. Spełnił je Jan Kochanowski. Stworzył wzorzec polskiego języka poetyckiego, wzbogacił i uelastycznił formy polskiego wiersza, wzbogacił repertuar polskich gatunków literackich i stylistycznych możliwości, wyraził ogromną skalę ludzkich przeżyć: od tragizmu równego Eurypidesowi do udręki osobistej utraty, od miłosnego oczekiwania do radości z własnego, spokojnego domu, od obywatelskiej troski, od wiary w ład tego świata do refleksji nad nieodgadnioną dziwnością ludzkich losów. Prostota, czystość i celność poetyckiego wyrazu uderza i dziś czytelnika jego poezji.</u> + <u xml:id="u-58.15" who="#PoselJaremaMaciszewski">Kochanowski nie był pisarzem politycznym, choć pisał przecież dużo na tematy bezpośrednio związane z ówczesną polityką. Toteż nie sądy dotyczące bezpośrednio losów państwa i właściwych kierunków rządzenia stanowią o istotnej wadze Kochanowskiego dla życia narodowego. Ale pierwszorzędne znaczenie ma dla nas wzór postawy pisarza-obywatela, który — „swe pospolitej rzeczy służby oddał”, a jako autor — „Odprawy posłów greckich” staje w rzędzie postępowych myślicieli, obrońców praworządności i parlamentarnych rządów przed anarchią szlachecką.</u> + <u xml:id="u-58.16" who="#PoselJaremaMaciszewski">Mógł na serio parafrazować horacjańskie exegi monumentum. Gdy pisał o sobie:</u> + <u xml:id="u-58.17" who="#PoselJaremaMaciszewski">„Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony</u> + <u xml:id="u-58.18" who="#PoselJaremaMaciszewski">Polecę precz, poeta..., nie umrę, ani mię czarnymi</u> + <u xml:id="u-58.19" who="#PoselJaremaMaciszewski">Styks niewesoła zamknie odnogami swymi...</u> + <u xml:id="u-58.20" who="#PoselJaremaMaciszewski">O mnie Moskwa i będą wiedzieć Tatarowie;</u> + <u xml:id="u-58.21" who="#PoselJaremaMaciszewski">I różnego mieszkańcy świata Anglikowie;</u> + <u xml:id="u-58.22" who="#PoselJaremaMaciszewski">Mnie Niemiec i waleczny Hiszpan, mnie poznają...” — miał tak prawo pisać.</u> + <u xml:id="u-58.23" who="#PoselJaremaMaciszewski">Największy poeta dawnej Polski, a i całej ówczesnej Słowiańszczyzny, dla następnych stuleci żywa tradycja świadomości narodu i państwa, spełniał Kochanowski rolę inspiracji tak samo artystycznej, jak ideowej, stał się w dobie niewoli politycznej ważnym symbolem trwałości i niezniszczalności kultury polskiej — obecnie stanowi niezwykły w skali światowej fenomen twórczości dawnego mistrza tak żywo i bezpośrednio oddziałującej na czytelników uczonych i prostych ludzi, literatów i amatorów dobrej poezji, czytelników książek i odbiorców najbardziej nowoczesnych środków przekazu. Jan Kochanowski po czterech stuleciach dalej mówi do swego narodu, nie zatracił z nim głębokiej więzi, którą w tak niezwykły sposób nawiązał ze swymi, jakże innymi od nas, rówieśnikami.</u> + <u xml:id="u-58.24" who="#PoselJaremaMaciszewski">Znaczenie twórczości Kochanowskiego rozumieli wielcy twórcy kultury polskiej. Nawiązywali do twórczości i życia Kochanowskiego pisarze Oświecenia. Dla wielkiej poezji romantycznej Kochanowski stanie się najwyższą tradycją kultury narodowej.</u> + <u xml:id="u-58.25" who="#PoselJaremaMaciszewski">„Wszak lipa czarnoleska, na głos Jana czuła</u> + <u xml:id="u-58.26" who="#PoselJaremaMaciszewski">Tyle rymów natchnęła!” mówi bohater — „Pana Tadeusza”, opiewając piękno rodzinnego krajobrazu. Słowacki w — „Beniowskim” z głęboką czcią wskazuje na Kochanowskiego jako na swego poetyckiego przodka.</u> + <u xml:id="u-58.27" who="#PoselJaremaMaciszewski">Również Norwid widzi w dorobku Kochanowskiego istotę poezji polskiej, określając ją — „rzeczą czarnoleską”.</u> + <u xml:id="u-58.28" who="#PoselJaremaMaciszewski">Wśród spadkobierców poetyckich Jana Kochanowskiego znajdują się Leopold Staff i Julian Tuwim, podejmujący w tytule tomu swych wierszy motyw norwidowskiej — „rzeczy czarnoleskiej”. Jest wśród nich również Władysław Broniewski, autor współczesnych trenów poświęconych córce.</u> + <u xml:id="u-58.29" who="#PoselJaremaMaciszewski">Twórczość Kochanowskiego jest nadal niewyczerpanym źródłem dla wielkiej poezji i sztuki polskiej, dla kultury narodowej.</u> + <u xml:id="u-58.30" who="#PoselJaremaMaciszewski">Obywatele Posłowie! — — „Wy, którzy Pospolitą Rzeczą władacie”! Wnoszę o przyjęcie przedłożonego projektu uchwały w sprawie narodowego wydania dzieł wszystkich mistrza z Czarnolasu.</u> + <u xml:id="u-58.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-59"> + <u xml:id="u-59.0" who="#Marszalek">Dziękuję obywatelowi posłowi.</u> + <u xml:id="u-59.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-59.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-59.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-59.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem przedstawionego projektu uchwały Sejmu — zreferowanej tak pięknie przez posła Jaremę Maciszewska ego — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-59.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-59.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-59.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-59.8" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął uchwałę w sprawie narodowego wydania dzieł wszystkich Jana Kochanowskiego.</u> + <u xml:id="u-59.9" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Powołanie na stanowisko Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.</u> + <u xml:id="u-59.10" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-60"> + <u xml:id="u-60.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę przedstawić Wysokiej Izbie wniosek o powołanie obywatela Janusza Górskiego na stanowisko Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.</u> + <u xml:id="u-60.1" who="#PiotrJaroszewicz">Janusz Górski urodził się w 1929 roku w Międzyrzecu Podlaskim, w rodzinie nauczycielskiej. W latach 1948—1952 studiował w Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując w 1952 r. dyplom magistra prawa. Pracę zawodową rozpoczął w 1950 r. w Uniwersytecie Warszawskim jako zastępca asystenta.</u> + <u xml:id="u-60.2" who="#PiotrJaroszewicz">W roku 1952 przeszedł do pracy w Szkole Głównej Planowania i Statystyki, gdzie jako pracownik dydaktyczno-naukowy w roku 1958 zdobył stopień doktora, a w 1962 r. — stopień naukowy doktora habilitowanego. W 1969 r. Rada Państwa nadała Januszowi Górskiemu tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego nauk ekonomicznych, a w 1974 r. — profesora zwyczajnego.</u> + <u xml:id="u-60.3" who="#PiotrJaroszewicz">W latach 1972—1975 był rektorem Uniwersytetu Łódzkiego.</u> + <u xml:id="u-60.4" who="#PiotrJaroszewicz">W lutym 1975 r. został powołany na stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Na tym stanowisku kierował całokształtem działalności uczelni uniwersyteckich.</u> + <u xml:id="u-60.5" who="#PiotrJaroszewicz">Od sierpnia 1978 r. pełni obowiązki kierownika Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.</u> + <u xml:id="u-60.6" who="#PiotrJaroszewicz">Jest członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-60.7" who="#PiotrJaroszewicz">Duże osiągnięcia zdobyte w wieloletniej pracy naukowej oraz w działalności dydaktyczno-wychowawczej i administracyjnej, jak również walory osobiste obywatela Janusza Górskiego skłoniły mnie do wysunięcia jego kandydatury na stanowisko Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.</u> + <u xml:id="u-60.8" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę Wysoki Sejm o zatwierdzenie przedłożonego przeze mnie wniosku. Dziękuję bardzo.</u> + </div> + <div xml:id="div-61"> + <u xml:id="u-61.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-61.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie wniosku przedstawionego przez Prezesa Rady Ministrów?</u> + <u xml:id="u-61.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-61.3" who="#Marszalek">Przypominam, że zgodnie z art. 51 regulaminu — Sejm powołuje i odwołuje członków Rządu zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-61.4" who="#Marszalek">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u> + <u xml:id="u-61.5" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-61.6" who="#Marszalek">Na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej proponuję podjęcie uchwały w sprawie powołania obywatela Janusza Górskiego na stanowisko Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.</u> + <u xml:id="u-61.7" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-61.8" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-61.9" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-61.10" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-61.11" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — podjął uchwałę w sprawie powołania obywatela Janusza Górskiego na stanowisko Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki.</u> + <u xml:id="u-61.12" who="#Marszalek">Obecnie o głos prosi Minister Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki obywatel Janusz Górski.</u> + </div> + <div xml:id="div-62"> + <u xml:id="u-62.0" who="#MinisterNauki">Szkolnictwa Wyższego i Techniki</u> + </div> + <div xml:id="div-63"> + <u xml:id="u-63.0" who="#JanuszGorski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę podziękować Prezesowi Rady Ministrów za wysuniętą propozycję, a Wysokiemu Sejmowi za decyzję powierzenia mi odpowiedzialnej i zaszczytnej funkcji Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Nominację tę przyjmuję ze szczególnym wzruszeniem.</u> + <u xml:id="u-63.1" who="#JanuszGorski">W dniu dzisiejszym Wysoki Sejm zaakceptował przedłożone przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej kierunki prac nad realizacją harmonogramu wdrażania w życie uchwały XII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Sformułowane w referacie Prezesa Rady Ministrów i w toku dyskusji wnioski są dla resortu nauki, szkolnictwa wyższego i techniki kierunkowymi wytycznymi działania. Pragnę zapewnić Wysoki Sejm, że wraz z moimi współpracownikami konsekwentnie zmierzać będziemy do realizacji nałożonych na nas zadań, których pomyślne wykonanie odgrywa istotną rolę w całokształcie procesu budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-63.2" who="#JanuszGorski">Charakter tych zadań jest rozległy i złożony, obejmuje zarówno kreowanie nowych programów badawczych, odpowiadających aktualnym potrzebom społeczno-ekonomicznym Polski, jak i doskonalenie systemowych i organizacyjnych rozwiązań w sferze planowania i zarządzania nauką i wykorzystaniem w praktyce jej osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-63.3" who="#JanuszGorski">Ich motywem przewodnim — co znalazło swoje odbicie w debacie poselskiej — jest podkreślenie ścisłych, wzajemnych powiązań nauki z praktyką, uczynienie z nauki siły motorycznej, przyspieszającej realizację polityki dynamicznego rozwoju kraju. Tym samym konkretyzuje się w naszej rzeczywistości jedna z podstawowych idei socjalizmu o wzrastającej roli nauki w nowych warunkach ustrojowych i o jej nieodłącznym związku z ogólnymi procesami rozwojowymi społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-63.4" who="#JanuszGorski">Był w realizację tej idei bez reszty zaangażowany przedwcześnie zmarły, wybitny uczony Minister Sylwester Kaliski, z którym miałem zaszczyt przez ostatnie lata na co dzień współpracować. Szczególnie aktywnie uczestniczył on w przygotowaniu XII Plenum KC PZPR, w nakreślaniu propozycji realizacji jego postanowień. Tę ideę, wynikającą z najgłębszych ustrojowych i patriotycznych racji, będziemy w naszym działaniu rozwijać i umacniać.</u> + <u xml:id="u-63.5" who="#JanuszGorski">Tej idei służyć też będzie kształcona w 90 uczelniach kadra przyszłej socjalistycznej inteligencji. Z myślą o niej wdrażać będziemy postulat podnoszenia jakości dydaktyki i wychowania tak, by obok gruntownej i rzetelnej wiedzy fachowej kształtować postawy aktywności zawodowej i społecznej, umiejętności twórczej pracy i racjonalnego gospodarowania, zaangażowanie w procesy rozwojowe kraju.</u> + <u xml:id="u-63.6" who="#JanuszGorski">Przed rokiem sprecyzowane zostały założenia prac nad modelem przyszłej szkoły wyższej. Wśród nich wysuwają się na czoło postulaty zacieśnienia związków dydaktyki akademickiej z praktyką gospodarczą i realizacji programu wychowawczego częściowo przez bezpośredni udział w procesie pracy.</u> + <u xml:id="u-63.7" who="#JanuszGorski">Rozważamy też drogi i metody niezbędne dla utrzymania wysokich kryteriów w kształceniu i promowaniu pracowników nauki. Chcemy zwiększyć rolę w tym procesie mechanizmu samorządowego środowiska akademickiego, aby zwiększyć także rolę merytorycznej opinii reprezentowanej przez Centralną Komisję Kwalifikacyjną.</u> + <u xml:id="u-63.8" who="#JanuszGorski">Istotną rolę w realizacji tego programu powinna spełniać młodzież studencka. Pragniemy umacniać w ramach uczelni stosunki part nerskie z młodzieżą. Uważamy, że konieczne jest zwiększenie wymagań stawianych młodzieży akademickiej.</u> + <u xml:id="u-63.9" who="#JanuszGorski">W warunkach rewolucji naukowo-technicznej wymagania stawiane przez życie, przez kadrę wysoko kwalifikowaną stale rosną. Zadania te spotkały się ze zrozumieniem młodzieży i fakt ten jest najlepszą rękojmią realizacji tych zadań.</u> + <u xml:id="u-63.10" who="#JanuszGorski">Ściśle podkreślać też będziemy i stosować zasadę jedności dydaktyki, wychowania i badań naukowych jako podstawowego warunku efektywności działalności szkół wyższych.</u> + <u xml:id="u-63.11" who="#JanuszGorski">W sformułowaniu całego szeroko omawianego programu, w ramach dyskusji poprzedzającej Plenum, brały licznie udział środowiska naukowe. Płynęło to ze zrozumienia potrzeb kraju, umocnienia przez twórczość naukową pozycji Polski na arenie międzynarodowej. Zaangażowanie polskich uczonych w dzieło doskonalenia i intensyfikacji działalności naukowo-badawczej stanowi rękojmię pomyślnego spełnienia nakreślonych na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu zadań. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-63.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-64"> + <u xml:id="u-64.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-64.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u> + <u xml:id="u-64.2" who="#Marszalek">Informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęło zapytanie posła Kazimiery Plezi do Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług o następującym brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-64.3" who="#Marszalek">„Władze polityczne i państwowe wiele uwagi poświęcają problemom zaopatrzenia rynku wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-64.4" who="#Marszalek">Ważnym elementem dobrego rynku jest sprawnie funkcjonujący handel. Zbyt wolne tempo zmian, mających na celu usprawnienie handlu powoduje, że nie można osiągać takiego stanu rynku, na jaki pozwala rosnący wkład gospodarki na rzecz zaopatrzenia ludności.</u> + <u xml:id="u-64.5" who="#Marszalek">W związku z powyższym zapytuję Obywatela Ministra, jakie resort podejmuje działania dla przezwyciężenia słabości w funkcjonowaniu handlu.” Prezydium Sejmu skierowało zapytanie do adresata.</u> + <u xml:id="u-64.6" who="#Marszalek">Odpowiedzi na to zapytanie udzieli Minister Handlu Wewnętrznego i Usług obywatel Adam Kowalik.</u> + <u xml:id="u-64.7" who="#Marszalek">Minister Handlu Wewnętrznego i Usług</u> + </div> + <div xml:id="div-65"> + <u xml:id="u-65.0" who="#AdamKowalik">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Postawione zostało zapytanie — jakie resort podejmuje działania dla przezwyciężenia słabości w funkcjonowaniu handlu. Pytanie ma charakter ogólny. Chciałbym, aby moja odpowiedź była możliwie pełna. Ramy czasowe zmuszają mnie jednak do posługiwania się skrótami.</u> + <u xml:id="u-65.1" who="#AdamKowalik">Rynek nasz w ostatnich zwłaszcza latach kształtuje się w warunkach wzrostu zamożności społeczeństwa. Wyłania to nowe potrzeby towarowe. Rynek odczuwa w wielu dziedzinach trudności wysokiego wzrostu. Sprawna praca handlu trudności te może i powinna łagodzić. To założenie było główną przesłanką wdrażanej od dwóch lat reformy handlu. Stworzone zostały warunki lepszego działania w poszczególnych kompleksach, uściślony zakres odpowiedzialności za segmenty rynku.</u> + <u xml:id="u-65.2" who="#AdamKowalik">Dzisiaj można formułować ocenę, że podstawowe założenia reformy sprawdzają, się, chociaż proces doskonalenia organizacji nie został zakończony. Mamy bowiem świadomość uwidaczniających się licznych jeszcze niedomagań i słabości w funkcjonowaniu handlu.</u> + <u xml:id="u-65.3" who="#AdamKowalik">Rok ostatni zwłaszcza przyniósł zauważalny postęp we współpracy handlu z przemysłem. Materialnym tego wyrazem jest dokładniejsza analiza rynku, wyraźne zwiększenie elastyczności asortymentowej. Pozwoliło to łagodzić występujące niedobory określonych towarów. Dokonano wnikliwej analizy stanu zapasów, co umożliwiło pełniejsze włączenie ich do obrotu. Zaostrza się odbiór jakościowy/.</u> + <u xml:id="u-65.4" who="#AdamKowalik">Podejmowane są przedsięwzięcia zapewniające lepszą sprawność przebiegów towarowych oraz funkcjonowania sklepów i magazynów. Nocnymi dostawami towarów objęto już ponad 14 tysięcy sklepów. W około 70% sieci detalicznej inwentaryzacje prowadzi się bez przerwania sprzedaży, częstotliwość ich ograniczono. Większość magazynów pracuje na pełne dwie zmiany. Widocznie rozszerzono sieć sklepów samoobsługowych i preselekcyjnych.</u> + <u xml:id="u-65.5" who="#AdamKowalik">Wysoka Izbo! Nasz handel pracuje w warunkach trudnych. Uciążliwość zawodu jest znaczna. Wśród pracowników handlu 80% stanowią kobiety. Połowa — to młodzi ludzie. Borykamy się więc z dużą płynnością kadr. Myślę, że mam prawo powiedzieć, iż rzetelna praca znakomitej większości spośród wielosettysięcznej rzeszy pracowników handlu zasługuje na społeczne uznanie. Tym bardziej więc obliguje nas to do podejmowania skutecznych prób uporania się ze sprawami trudnymi, stanowiącymi w naszych dzisiejszych warunkach może nawet nie margines zjawisk powodujących krytykę społeczną potęgujących i tak istniejące trudności i napięcia w zaopatrzeniu ludności. Chodzi mi o te przypadki, które kolidują z wymogami etyki zawodowej pracowników handlu. Przypadki takie — pragnę to stanowczo stwierdzić — traktujemy ostro, bezwzględnie i z całą konsekwencją. W pierwszym półroczu bieżącego roku za. poważniejsze nieprawidłowości skierowano do kolegiów orzekających i organów ścigania blisko 5 tys. spraw; ukarano służbowo blisko 5 tys. osób, zwolniono z pracy ponad 400 pracowników. Są to sprawy przykre, przeciwdziałamy więc przede wszystkim ich powstawaniu.</u> + <u xml:id="u-65.6" who="#AdamKowalik">Wysoki Sejmie! Podejmując na co dzień wspólnie z władzami wojewódzkimi działania likwidujące- napięcia rynkowe, intensywnie myślimy nad perspektywą dalszego usprawnienia handluBiuro Polityczne i Prezydium Rządu zatwierdziły ostatnio ważki dokument pod tytułem — „Kierunki unowocześnienia funkcjonowania handlu”. Zawarto w nim węzłowe zadania i określono działania na najbliższych lat kilkanaście. W szczególności dotyczą one gospodarowania czynnikiem ludzkim i tworzenia nowoczesnej bazy materialno-technicznej. Określona została koncepcja i polityka inwestowania. Niektóre założenia programu śą już realizowane. Tak więc przygotowano program budowy dużych hal targowych, obiektów funkcjonalnych, tanich, opartych na nowoczesnych rozwiązaniach, realizowanych przez własne wykonawstwo. Budowę pierwszej hali o powierzchni 10 tys. m^2^ rozpoczęto. W pełni przygotowanych jest następnych siedem.</u> + <u xml:id="u-65.7" who="#AdamKowalik">W miarę powstawania warunków, ale możliwie szybko, zakłada się wybudowanie przynajmniej jednej takiej hali w każdym mieście wojewódzkim i po kilka w większych aglomeracjach miejsko-przemysłowych. W perspektywie łączymy z funkcjonowaniem tych obiektów określone nadzieje na poprawę warunków zaopatrzenia ludności.</u> + <u xml:id="u-65.8" who="#AdamKowalik">Szeroko wdrażany jest system ajencyjny. W warunkach sieci rozproszonej, drobnej, trudnej do ogarnięcia jest to realistyczna próba szukania praktycznych dróg poprawy funkcjonowania handlu, a także towarowego wzmocnienia rynku. Tego się jednak nie osiągnie z dnia na dzień. Potrzeba czasu, chociażby niezbędnego czasu, by to poważne zamierzenie w sposób odczuwalny wdrożyć, by przełamać różnego rodzaju bariery, w tym natury psychologicznej. Dziś funkcjonuje już około 5 tys. takich sklepów. Do końca roku przybędzie dalszy tysiąc. Zaś w roku nadchodzącym liczba ajencyjnych sklepów wzrośnie do około 13—15 tys. I będzie to już, wielkość zauważalna, odczuwalna na rynku. Systemem tym obejmiemy zgodnie z decyzją Rządu także niektóre usługi i część gastronomii. Wygospodarowane zaś tą drogą etaty przeznaczymy na kadrowe wzmocnienie sieci podstawowej, sieci wielkich sklepów, prowadzonych bezpośrednio przez organizacje handlowe.</u> + <u xml:id="u-65.9" who="#AdamKowalik">Przedstawione zostały komisji partyjno-rządowej i zyskały jej aprobatę propozycje rozwiązań w zakresie, systemu ekonomiczno-finansowego w handlu. Mają one charakter nowatorski, są propozycją rozwiązań konsekwentnych, wprowadzających pożądaną stabilność. System ten, po jego akceptacji, doprowadzony zostanie do podstawowego ogniwa, to jest sklepu. Spowodować on musi postępującą poprawę w funkcjonowaniu sieci. Upatrujemy, że materialne przesłanki tej poprawy wyrażą się w działaniu na rzecz lepszego zaopatrzenia i presji w tym względzie ze strony załóg sklepowych na określone służby przedsiębiorstw. Efekty pracy każdego sklepu pozostaną w prostym i bezpośrednim związku z wynagradzaniem tam pracujących. System zakłada odejście od limitowania zatrudnienia w handlu.</u> + <u xml:id="u-65.10" who="#AdamKowalik">Wysoki Sejmie! Funkcjonowanie handlu i jego problemy są systematycznie omawiane na posiedzeniach Komitetu d/s Rynku Wewnętrznego i naszej sejmowej komisji. Uwagi, wnioski, opinie tam prezentowane staramy się rzetelnie wykorzystywać. Nadchodzące tygodnie — to okres wzmożonych zakupów świątecznych, okres szczytów handlowych. Zgromadzone są rezerwy, uzgodnione dostawy, zaprogramowane działania, a wszystko to stwarza przesłanki, w oparciu o które, mogę zapewnić Wysoką Izbę, iż można oczekiwać sytuacji nie gorszej, a na rynku żywnościowym — lepszej nawet niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-65.11" who="#AdamKowalik">Wyrażam przekonanie, że działalność handlu w tym trudnym okresie zyska pozytywną ocenę naszego społeczeństwa. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-65.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-66"> + <u xml:id="u-66.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi. Sprawę zapytania posła Kazimiery Flezi uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-66.1" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-66.2" who="#Marszalek">Proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Jolantę Morawską o odczytanie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-66.3" who="#Marszalek">Sekretarz poseł</u> + </div> + <div xml:id="div-67"> + <u xml:id="u-67.0" who="#JolantaMorawska">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędą się następujące posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-67.1" who="#JolantaMorawska">1) Komisji Mandatowo-Regulaminowej — sala nr 67, 2) wspólne posiedzenie Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług oraz Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — sala kolumnowa, 3) wspólne posiedzenie Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej — sala nr 118.</u> + </div> + <div xml:id="div-68"> + <u xml:id="u-68.0" who="#Marszalek">.Na tym kończymy 19 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-68.1" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-68.2" who="#Marszalek">O terminie następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-68.3" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-68.4" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-68.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 45)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00020-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00020-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..e856483 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00020-01/header.xml @@ -0,0 +1,73 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00020-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>20 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>20 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">20</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1978-11-06</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek" role="speaker"> + <persName>I Sekretarz KC PZPR poseł Edward Gierek</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAntoniKorzycki" role="speaker"> + <persName>Poseł Antoni Korzycki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHenrykSzafranski" role="speaker"> + <persName>Poseł Henryk Szafrański</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanKedziora" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Kędziora</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanuszZablocki" role="speaker"> + <persName>Poseł Janusz Zabłocki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyZietek" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Ziętek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimierzMorawski" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimierz Morawski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMariaBudzanowska" role="speaker"> + <persName>Poseł Maria Budzanowska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRyszardWojna" role="speaker"> + <persName>Poseł Ryszard Wojna</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawGabrielski" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Gabrielski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawaSwiderska" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisława Świderska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWojciechZukrowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Wojciech Żukrowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZbigniewCzajkowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zbigniew Czajkowski</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00020-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00020-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..4e503ad --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00020-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,341 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII -- Sesja V</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 20 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 6 listopada 1978 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 17)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczy Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa)</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">(Orkiestra gra hymn narodowy)</u> + <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! W 60 rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości otwieram uroczyste posiedzenie Sejmu, zwołane dla upamiętnienia tego historycznego dla wszystkich Polaków wydarzenia.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Gorąco witam zaproszonych na dzisiejsze uroczyste posiedzenie uczestników walk o niepodległość i wyzwolenie społeczne Polski, w tym uczestników Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej, działaczy ruchu robotniczego-chłopskiego, przedstawicieli powstańców śląskich i wielkopolskich, uczestników kampanii wrześniowej, żołnierzy i członków ruchu oporu z lat II wojny światowej, reprezentantów ludowego Wojska Polskiego.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Witam serdecznie delegacje warszawskich zakładów pracy oraz młodzieży.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Pozdrawiam przybyłych na dzisiejsze uroczyste posiedzenie. szefów misji dyplomatycznych państw, z którymi Polska utrzymuje stosunki dyplomatyczne.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że doręczony Obywatelom Posłom porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, wobec niezgłoszenia doń uwag — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Na sekretarzy posiedzenia powołuję posłów Adama Fuszarę i Mieczysława Tarnawę.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Obywatela Posła Edwarda Gierka.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wysoki Sejmie! Obywatele Posłowie! Rodacy! Rocznica, dla której upamiętnienia zebraliśmy się dziś świeci szczególnym blaskiem w długiej i chlubnej historii naszego narodu, niesie ze sobą treści ideowe i moralne, które najżywiej poruszają polskie serca i umysły.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">60 lat temu, po długiej, ponad wiekowej niewoli narodowej, Polska odzyskała niepodległość. Rozdarte w końcu XVIII wieku przez zaborców ziemie polskie znowu się łączyły w jeden organizm państwowy.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wiele wydarzeń o fundamentalnym znaczeniu dla naszego bytu państwowego i narodowego zapisało się pamiętnej jesieni 1918 roku na kartach historii od przejmowania władzy w Małopolsce, poprzez Republikę Tarnobrzeską, Rady Delegatów Robotniczych w Lublinie, w Zagłębiu i w innych ośrodkach przemysłowych, poprzez rozbrajanie wojsk niemieckich i likwidację władz okupacyjnych w Warszawie w dniach 9—11 listopada aż do Powstania Wielkopolskiego w grudniu. W tym ciągu wydarzeń niezwykle ważnym ogniwem stało się utworzenie w Lublinie w nocy z 6 na 7 listopada 1918 roku Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej. Był to pierwszy niezależny od władz zaborczych rząd polski, była to jednocześnie doniosła decyzja ustrojowa — Polska, która upadła jako monarchia, podniosła się jako republika.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Ponowne pojawienie się państwa polskiego na mapie politycznej Europy i w życiu między narodowym stało się faktem, którego wagi nie sposób przecenić. Było to spełnienie półtora wiekowych dążeń Polaków do niepodległości, wyrażających się w nieugiętej postawie i bohaterskiej walce.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">O odzyskaniu niepodległości zadecydowała wola narodu polskiego, upatrującego w walce wyzwoleńczej najwyższy nakaz moralny. Manifestacją tej woli było Powstanie Kościuszkowskie wraz z Insurekcją Warszawską, Powstania Listopadowe i Styczniowe, Powstanie Krakowskie i Wiosna Ludów, Rewolucja 1905 roku, a także ofiara krwi polskiej składana wszędzie tam, gdzie toczyła się walka o wolność narodową i społeczną. Dewiza naszych ojców — „Za waszą wolność i naszą” rozsławiła imię Polski w świecie, związała je z ogólnoludzkim nurtem postępu dziejowego, zaskarbiła dla sprawy polskiej poparcie sił demokratycznych i rewolucyjnych ówczesnej Europy.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">W okresie zaborów rozwinął się proces upowszechniania świadomości narodowej wśród wszystkich warstw społeczeństwa. Był to proces o decydującym znaczeniu dla przyszłości narodu. Sprawa niepodległości przestała być jedynie sprawę części szlachty i mieszczaństwa. Wzięła ją w swe ręce rosnąca w siłę klasa robotnicza, dzięki ruchowi ludowemu dotarła ona szeroko do warstwy chłopskiej, jej żarliwym rzecznikiem stała się inteligencja. W dziele budowania i upowszechniania świadomości narodowej doniosłą i niezastąpioną rolę spełniła kultura i nauka polska — dzieła Mickiewicza i Słowackiego, Sienkiewicza i Żeromskiego, Matejki i Grottgera, Chopina i Moniuszki, dorobek myśli Staszica i Lelewela, Śniadeckich i Lindego oraz wielu innych uczonych i twórców.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Doniosłe znaczenie miały wysiłki w budowaniu polskiej gospodarki, przemysłu i rzemiosła, handlu i spółdzielczości, obrona praw polskiego chłopa do ziemi. Nie przemijające są zasługi nauczycieli i działaczy oświatowych w pielęgnowaniu mowy ojczystej i krzewieniu patriotyzmu. Wielki wkład do sprawy narodowej wniosły szerokie kręgi duchowieństwa polskiego. Mimo dzielących ziemię polską granic i kordonów, mimo ucisku i wynaradawiania, naród nasz wytrwale strzegł swojego dziedzictwa kulturalnego, swoich obyczajów i tradycji, umacniał wiekowe poczucie wspólnoty, tworzył idee i ożywiał dążenia społeczne dowodzące zdolności Polaków do budowy własnego życia państwowego.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Doświadczenia historii dowiodły jednak niezbicie, że sama tylko wola Polaków, nawet wsparta bohaterstwem najwyższego rzędu, nie była w stanie zapewnić sprawie polskiej zwycięstwa. Warunkiem niezbędnym było powstanie sprzyjającego układu sił na arenie międzynarodowej. Pod koniec I wojny światowej układ taki powstał przede wszystkim dzięki zwycięstwu rosyjskich robotników i chłopów nad wspólnym ciemiężcą — caratem. Rewolucja Październikowa, tworząca historię wielka myśl Lenina, internacjonalistyczna polityka Rosji radzieckiej, głoszącej i realizującej prawo narodów do samostanowienia, otwarły przed Polską drogę ku niepodległości. Rząd Lenina pierwszy uznał bez zastrzeżeń prawo narodu polskiego do samostanowienia o sobie, przekreślił zaborcze traktaty.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Tylko w warunkach stworzonych przez zwycięstwo rewolucji socjalistycznej w Rosji i klęskę wojenną mocarstw centralnych, sprzężoną z narastającą w Niemczech i monarchii habsburskiej falą rewolucyjną, mógł przynieść owoce patriotyzm wszystkich poczynań i walk niepodległościowych, mogły urzeczywistnić się wyzwoleńcze dążenia naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Oddajmy dziś cześć żołnierskiemu męstwu i ofierze krwi złożonej w walce o wolność ojczyzny. Wdzięczną pamięcią otaczamy tych, którzy organizowali polską administrację, zakładali polskie szkoły i wyższe uczelnie. Uczucia serdeczne kierujemy ku radom delegatów robotniczych, które przewodziły ludowi pracującemu w walce o wolność i jej postępową społeczną treść. Z szacunkiem wspominamy twórców postępowego ustawodawstwa, szlachetnych myślicieli, którzy rysowali wizję Polski wolnej i sprawiedliwej, ojczyzny wszystkich Polaków, Polski szklanych domów i światłych ludzi.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Trwała i nieprzemijająca jest zasługa wszystkich, którzy wytyczali drogi rozwoju nowej państwowości ku Bałtykowi, ku odwiecznie polskim ziemiom, przez stulecia germanizowanym, ludu Wielkopolski, którego zryw powstańczy przesądził o przynależności ziem nad Wartą i Notecią, mieszkańców Warmii i Mazur, mas ludowych Śląska, które trzykrotnie z bronią w ręku podejmowały walkę o powrót Ziemi Śląskiej do macierzy.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Ze czcią wspominamy wielotysięczne rzesze Polaków, uczestników Rewolucji Październikowej, którzy walcząc ramię w ramię z ludem Rosji o obalenie caratu i stając mężnie do obrony młodej władzy radzieckiej współtworzyli warunki odrodzenia ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Niepodległość wyzwoliła ogromne zasoby patriotyzmu, zapału, wiary i nadziei, była szansą zbudowania mocnych fundamentów narodowego bytu. Z żalem mówimy dzisiaj, po latach, że w większości szansa ta nie została należycie wykorzystana w międzywojennym dwudziestoleciu.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Ustrój społeczny, struktura narodowościowa i kształt terytorialny, w jakich uformowało się po roku 1918 państwo polskie, nie sprzyjały przezwyciężaniu historycznych opóźnień, zacofania i słabości ani też uzyskaniu ustabilizowanej pozycji międzynarodowej. Sytuację pogarszała polityka kół rządzących, zwłaszcza w tzw. okresie pomajowym, antydemokratyczna na wewnątrz i antyradziecka na zewnątrz, szukającą oparcia w iluzorycznych sojuszach, niezdolna do należytego wykorzystania możliwości rozwojowych kraju ani też do zapewnienia narodowi i państwu pokoju i bezpieczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Są to prawdy niezbite, potwierdzoną doświadczeniem i ugruntowane w świadomości narodu. Ale prawdą jest i to, że w tamtym okresie zostały zapoczątkowane, a w niektórych dziedzinach zaawansowane przemiany o istotnym znaczeniu dla przyszłości. Rodziła się II Rzeczpospolita w warunkach silnej radykalizacji mas, wielkiego przyboru idei i nadziei demokratycznych. Chociaż nie wywarły one decydującego wpływu na politykę państwa, znalazły jednakże wyraz w burżuazyjno-demokratycznej konstytucji i ustawodawstwie socjalnym, których zasady — acz ograniczone i często nie realizowane — stworzyły punkt odniesienia dla walk społecznych i rozwoju świadomości mas. Osiągnięto znaczny postęp w integracji dzielnic porozbiorowych, podjęto wysiłki dla rozwoju niektórych gałęzi rodzimego przemysłu i zagospodarowania wybrzeża Bałtyku, dla rozwoju oświaty i kultury, kształtowała się ogólnopolska opinia publiczna.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Doniosłe znaczenie miały przemiany w świadomości społecznej. Wszystkie klasy i warstwy społeczne, wszystkie ugrupowania polityczne musiały określać swój punkt widzenia na politykę państwową i formułować w tym względzie swoje stanowisko. W konfrontacji tych stanowisk dojrzewała świadomość klasy robotniczej, chłopów i inteligencji, patriotyzm młodego pokolenia wzbogacał się o nowe treści i wypełniał się poczuciem odpowiedzialności za państwo i jego przyszłość.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wybitny wkład do umacniania politycznej roli mas ludowych wniósł rewolucyjny ruch robotniczy, Komunistyczna Partia Polski i lewica Polskiej Partii Socjalistycznej, klasowe związki zawodowe, a także radykalny nurt ruchu ludowego, demokratyczne koła inteligencji, postępowe organizacje młodzieżowe, oświatowe i kulturalne.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Tym procesom zawdzięczać należy w dużej mierze to, że kiedy przyszła godzina próby najwyższej, kiedy hordy hitlerowskich najeźdźców uderzyły na Polskę, wówczas naród polski mimo głębokich klasowych sprzeczności i — jak mówił poeta — mimo wielkiego w ojczyźnie — „rachunku krzywd” dał przykład jedności i męstwa, które niewiele mają sobie równych. Naród nasz nie załamał się pod ciężarem klęski. Walczył bohatersko i nieugięcie. Stworzył masowy ruch oporu w okupowanym kraju. Zapisał chlubne karty żołnierskiego męstwa na frontach II wojny światowej.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">W tych tragicznych, przełomowych latach postawę najszerszych rzesz społeczeństwa polskiego cechowała z jednej strony bezkompromisowa wola walki z wrogiem, a z drugiej powszechne, choć wysoce zróżnicowane przeświadczenie o konieczności głębokich zmian w strukturze i polityce przyszłego państwa polskiego. Ten stan świadomości społecznej stanowił punkt wyjścia dla analizy sytuacji, a następnie dla platformy programowej, jaką przedstawiła narodowi lewica polska. Stąd wyrosła Polska Partia Robotnicza, kontynuatorka najlepszych tradycji polskiego ruchu robotniczego, orędowniczka nierozerwalnego związania sprawy wyzwolenia narodowego z wyzwoleniem społecznym.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Głosząc i realizując ideę przyjaźni, braterstwa i sojuszu ze Związkiem Radzieckim, organizując wspólną walkę z hitlerowskim wrogiem — Polska Partia Robotnicza wraz z innymi siłami lewicy polskiej tworzyła przesłanki naszego udziału w zwycięstwie i w kształtowaniu powojennego ładu w Europie i świecie. Te same idee legły u podstaw utworzenia armii polskiej w ZSRR, która u boku Armii Radzieckiej, na najkrótszym i najważniejszym z bitewnych szlaków niosła wolność ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Od półtora wieku najświatlejsze umysły i postępowe siły polityczne niezmiennie głosiły, iż jedynie przez zespolenie sprawy narodowej i społecznej, przez wydźwignięcie ludu pracującego na pozycję rzeczywistego włodarza ojczyzny, Polska odrodzi się trwale ku niepodległości i rozwojowi. To demokratyczne przesłanie, którego źródeł szukamy w kościuszkowskiej tradycji, a którego najpotężniejszym rzecznikiem stała się klasa robotnicza, zespolona klasowym sojuszem z chłopami i inteligencją, znalazło swoje ucieleśnienie w Manifeście Lipcowym, w rodzącej się Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Od tego momentu jedność społeczeństwa polskiego uzyskała nową, mocną podstawę. Stało się nią ludowe państwo. Wyrosła z walki z faszyzmem jedność ta nabrała nowego blasku w pracy nad odbudową kraju, nad zagospodarowaniem przywróconych macierzy ziem północnych i zachodnich, nad zagwarantowaniem Polsce trwałego bezpieczeństwa. Praca dla ojczyzny stała się podstawowym wyznacznikiem patriotyzmu.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Schylmy dziś czoła przed tym pokoleniem Polaków, które bohatersko walczyło z niemieckim najeźdźcą i położyło w tej walce niezmierzone ofiary, które podjęło trud podniesienia kraju ze zgliszcz i ruin. Dokonania te pozostaną na zawsze w panteonie narodowej chwały.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wysoki Sejmie! Od 35 bez mała lat, wytrwale, choć nie bez przeszkód i niepowodzeń, budujemy Polskę sprawiedliwą i bezpieczną, zasobną i kulturalną. Podejmując wielkie dzieło odrodzenia narodowego i obierając socjalistyczną drogę rozwoju, ukształtowaliśmy po nowemu fundamentalne problemy ustrojowe i polityczne, otworzyliśmy realne perspektywy rozwiązania żywotnych problemów naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Jeśli uzmysłowimy sobie sytuację naszego kraju jeszcze 40 lat temu oraz ogrom późniejszych zniszczeń wojennych, jeśli przymierzymy to do naszego współczesnego poziomu, do współczesnej dynamiki rozwojowej i skali produkcji, do obecnego miejsca w międzynarodowej współpracy gospodarczej, do obecnego stanu materialnych i kulturalnych warunków życia to uświadomimy sobie wielkość skoku cywilizacyjnego, jakiego dokonaliśmy pracą polskich rąk i umysłów, pracą wyzwoloną i zwielokrotnioną w swych efektach dzięki socjalizmowi.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Po I wojnie światowej wielką rolę odegrało samo pojawienie się naszego państwa na mapie politycznej, obecnie w 34 lata po II wojnie światowej coraz mocniej liczy się obecność Polski również na gospodarczej mapie świata. Rozwój przemysłu, górnictwa, transportu, upowszechnienie oświaty, postęp nauki i techniki, rozkwit kultury, tworzą w dziejach Polski nową jakość. Wysoki jest autorytet międzynarodowy naszego kraju, a jego bezpieczeństwo po raz pierwszy od kilku wieków opiera się na mocnych i trwałych podstawach.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Mamy dziś prawo stwierdzić: naród nasz dobrze wykorzystuje szansę, jaką otworzyło przed nim wyzwolenie spod hitlerowskiej okupacji i wejście na drogę socjalistycznego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Chlubiąc się wszystkim, co osiągnęliśmy w budowaniu siły Polski, mamy jasną świadomość zadań, które przed nami stoją i potrzeb, które oczekują zaspokojenia. U progu lat siedemdziesiątych opracowaliśmy wielki program rozwoju społeczno-gospodarczego. Twórczym, znojnym trudem całego narodu przeobrażamy kraj, modernizujemy gospodarkę, zmierzamy konsekwentnie do rozwiązania problemu mieszkaniowego i tworzenia nowoczesnej gospodarki żywnościowej. Przedsięwzięcia te mają fundamentalne znaczenie dla teraźniejszości i przyszłości narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Mimo wielkich osiągnięć naród nasz musi wciąż jeszcze odrabiać skutki wiekowego zacofania, długotrwałego podziału i braku własnej państwowości, dramatycznie pogłębione przez okupację hitlerowską i straty wojenne. Wynikają stąd poważne zadania, zwłaszcza w dziedzinie infrastruktury komunikacyjnej, w zagospodarowaniu naszych rzek, przede wszystkim Wisły, w wyrównywaniu odziedziczonych różnic i równomiernym rozwoju wszystkich regionów kraju. Wynikają stąd również wielkie zadania w kształtowaniu świadomości społecznej. Tradycyjne umiłowanie ziemi ojczystej musimy stale wzbogacać o głębokie rozumienie racji państwa i przekuwać w powszechną gotowość kierowania się na co dzień jego prawami i interesami.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Sprawą najważniejszą obecnie jest wytrwała kontynuacja podjętego dzieła, sprawne i zdecydowane doprowadzenie do końca pro-gramów rozwojowych. Wymaga to cierpliwości i zrozumienia, konsekwencji i dyscypliny, wymaga woli stawienia czoła trudnościom i przezwyciężenia dysproporcji, jakie często rodzi postęp.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Obywatele Posłowie! W gigantycznej pracy, w zmaganiu z trudnościami i oporami, jakie towarzyszą zawsze wielkim ludzkim przedsięwzięciom, a jednocześnie z satysfakcji z nowego kształtu ojczyzny w ciągu ostatnich dziesięcioleci zespalał się wokół wspólnych celów naród polski, dokonywał się proces kształtowania socjalistycznego społeczeństwa, obejmujący wszystkich, którym leży na sercu dobro Polski, bez względu na dawne podziały społeczne czy polityczne.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Z tej jedności moralno-politycznej społeczeństwa polskiego, wyrastającej z najlepszych niepodległościowych i demokratycznych tradycji, z bohaterskiej walki z hitleryzmem, a okrzepłej w pracy dla Polski Ludowej, zrodził się Front Jedności Narodu, łączący wszystkich patriotów.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Jedność narodu — to potężna, realna siła. Trzonem jej jest sojusz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym, współdziałanie wszystkich środowisk społecznych w pracy dla socjalistycznej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Polska Rzeczpospolita Ludowa jest matką wszystkich Polaków. Wszyscy — niezależnie od przynależności partyjnej, zawodu i pochodzenia, wykształcenia czy stosunku do religii — są jej córkami i synami, których jednaką otacza troską, którym daje prawa i nakłada obowiązki.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Poczucie patriotycznej jedności serc, myśli i czynu wszystkich Polaków jest naszym wspólnym i największym dobrem. Jej umacnianie — to główny nakaz płynący z doświadczeń przeszłości, to główny warunek pomyślnej przyszłości naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wysoka Izbo! Polska Rzeczpospolita Ludowa pragnie rozwijać przyjazne stosunki ze wszystkimi narodami Europy i świata. Taką też politykę prowadzi. Najwyższą rację państwową i najwyższy narodowy nakaz widzimy w umocnieniu przyjaźni, sojuszu i współpracy z bratnim Związkiem Radzieckim, dzięki któremu Polska uratowała swoje istnienie, odniosła dziejowe zwycięstwo i znalazła niezawodne gwarancje swego bezpieczeństwa, nienaruszalności swych granic i pokojowego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Doświadczenia całego 60-lecia potwierdzają historyczną doniosłość sojuszu i współpracy Polski z Krajem Rad dla obu naszych państw i dla pokoju w Europie. Bezcennym osiągnięciem Polski Ludowej jest to, że na wszystkich swych granicach ma przyjaciół i sojuszników, że swą obronność i bezpieczeństwo buduje wespół ze Związkiem Radzieckim i bratnimi krajami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Działanie na rzecz pokojowego współistnienia i pokojowej współpracy stanowi niewzruszoną zasadę polityki naszego państwa. Temu służy m.in. nasza propozycja przedłożona na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie wychowania dla pokoju. Cieszymy się, iż idea ta spotkała się ze zrozumieniem jej znaczenia i szlachetnych intencji.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Wysoka Izbo! Wracając pamięcią ku historycznym wydarzeniom, narody zadają sobie pytanie, co z doświadczeń przeszłości zabierają ze sobą w przyszłość. My — żyjący na rewolucyjnym styku dwu różnych epok historii polskiej — bierzemy ze sobą dla naszych wnuków, utrwalamy i rozwijamy przede wszystkim to co nas określa, co czyni nas Polakami, całe nasze patriotyczne i postępowe dziedzictwo. Ale bierzemy także gorzki i bolesny ciężar historii oraz płynące zeń wnioski. Kontynuacją czynników siły i postępu, a przezwyciężeniem źródeł słabości jest Polska Ludowa, jej ustrój społeczny, jej awans cywilizacyjny i kulturalny, to wszystko co naród osiągnął w ostatnich 34 latach.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Nade wszystko bierzemy ze sobą w przyszłość i pragniemy umacniać głębokie rozumienie racji państwa, patriotyczną jedność narodu, braterską przyjaźń z narodami socjalistycznymi i szlachetną solidarność ze wszystkimi we współczesnym świecie, komu bliska sprawa pokoju, wolności i sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Fundamentem pokojowego rozwoju Polski są jej niezawodne sojusze i jej siła materialna i duchowa. Budować i pomnażać tę siłę rzetelną, ofiarną pracą — to najwyższy patriotyczny obowiązek W tym uroczystym dniu — Obywatele Posłowie — złóżmy wspólnie hołd naszemu narodowi, polskim robotnikom, rolnikom i inteligencji, kobietom i młodzieży, wszystkim polskim rodzinom, których trudem codziennym i serdeczną troską dźwiga się nasza ojczyzna.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Pokłońmy się prostym, mądrym ludziom, którzy są solą tej ziemi. Służyć ich dobru, wyrażać ich dążenia, organizować ich wysiłki — to nasza najwyższa powinność.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Pozdrawiamy naszych rodaków na całym świecie. Do odzyskania niepodległości przed sześćdziesięciu laty i do zwycięstwa nad hitleryzmem przyczyniły się wydatnie uczucia i wysiłki wychodźstwa polskiego. Jego obecna więź serdeczna z ziemią ojców stanowi nasze wspólne narodowe dobro.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">Zwracamy się do wszystkich obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W 60-lecie niepodległości kierujemy do was serdeczne pozdrowienia i najlepsze życzenia, a jednocześnie gorący apel. Przyjdźmy na 35-lecie Manifestu Lipcowego z nowym dorobkiem materialnym i duchowym, z osiągnięciami przynoszącymi satysfakcję każdej Polce i każdemu Polakowi. Niechaj uczucia i wartości, które dzień dzisiejszy symbolizuje, będą na co dzień obecne w naszym życiu, w naszych myślach i czynach, niech pobudzają nas w pracy dla wspólnego dobra. Wytrwale budujmy siłę naszej ojczyzny i pomyślność naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#ISekretarzKCPZPRposelEdwardGierek">(Długotrwałe oklaski)*</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dziękuję I Sekretarzowi Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Posłowi Edwardowi Gierkowi za wygłoszone przemówienie.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Zawarte w nim myśli wyrażają odczucia całego narodu polskiego, uwidaczniają historyczną doniosłość wydarzeń, związanych z odzyskaniem przez Polskę niepodległości po przeszło stuletniej niewoli.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Głos ma poseł Henryk Szafrański.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselHenrykSzafranski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Sześćdziesiąta rocznica powrotu Polski do niezależnego od zaborców bytu państwowego pozwala spojrzeć na przebytą drogę oraz przemiany i wydarzenia, jakie tej drodze towarzyszyły. Z Polski obszarniczo-kapitalistycznej, o ostrych konfliktach klasowych, narodowościowych do Polski Ludowej jednonarodowej, budującej socjalizm i dobrobyt dla wszystkich warstw, dla całego narodu.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselHenrykSzafranski">Dziś widzimy złożoność procesu powstawania i kształtowania się państwowości II Rzeczypospolitej. Po przeszło 100-letniej niewoli, szeregu powstań i zrywów kończących się niepowodzeniami na czoło walki o wyzwolenie wysuwały się patriotyczne, rewolucyjne organizacje tworzącej się lewicy polskiej, które na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego wieku wydźwignęły polską klasę robotniczą na hegemona walk narodowych i rewolucyjnych, Patriotyzm i internacjonalizm stały się głównymi założeniami rewolucyjnego ruchu robotniczego od jego zarania. Nie zabrakło Polaków tam, gdzie toczyła się walka o wolność: na barykadach Komuny Paryskiej, w rewolucji 1905 roku. W strajkach i demonstracjach rosła i utrwalała się międzynarodowa solidarność proletariatu.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselHenrykSzafranski">Już w 1917 roku Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich oświadczyła, że demokracja w Rosji stoi na stanowisku uznania samookreślenia politycznego narodów i oznajmia, że Polska ma prawo do całkowitej niepodległości pod względem państwowym i prawnym.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselHenrykSzafranski">Poparcie to potwierdziła Rosja radziecka w dekrecie o pokoju, w deklaracji praw narodów Rosji, wreszcie w postanowieniu przekreślającym — „wszystkie układy zawarte przez Rząd Cesarstwa Rosyjskiego z rządami Królestwa Pruskiego i Cesarstwa Austro-Węgierskiego dotyczące rozbioru Polski — ze względu na ich sprzeczność z zasadą samookreślenia narodów i rewolucyjnym poczuciem prawnym narodu rosyjskiego, który uznał niezaprzeczalne prawo narodu polskiego do niepodległości i jedności”. W ten sposób pierwsza w dziejach zwycięska Wielka Socjalistyczna Rewolucja Październikowa utorowała drogę urzeczywistnieniu wiekowych dążeń i walk niepodległościowych narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselHenrykSzafranski">Obywatele Posłowie! Z wielu przyczyn — pomimo znacznej, choć niejednolitej w swych treściach aktywności mas ludowych — władza w odradzającym się państwie znalazła się w rękach burżuazji i obszarników. W 1926 roku konstytucyjne rządy zostały obalone siłą, a na ich miejsce wprowadzono system autorytarny, system decydujący poza prawem. Nastąpiło uwstecznienie ustroju. W więzieniach Brześcia i w obozie Berezy znaleźli się komuniści, działacze socjalistyczni i stronnictw ludowych.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselHenrykSzafranski">Nie doczekały się rozwiązania w okresie międzywojennym podstawowe problemy społeczne i gospodarcze. Nie wytrzymała próby historii również polityka zagraniczna rządów przedwrześniowych. Po upadku młodej Republiki Hiszpanii, w obronie której walczyli polscy komuniści i socjaliści, po agresji na Austrię i Czechosłowację hitlerowskie armie stanęły u naszych granic.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselHenrykSzafranski">Polscy komuniści wprost z więzień, opuszczonych przez straż, stawali w szeregach obrońców ojczyzny. Ich symbolem jest postać Mariana Buczka, byłego żołnierza, legionisty, a później komunisty. Na 20 lat II Rzeczypospolitej — przez niemal 18 lat był więziony, a kiedy nawała hitlerowska zalewała kraj, po rozbiciu bram więzienia, oddał swe życie na przedpolach Warszawy.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselHenrykSzafranski">Wysoki Sejmie! Polska powtórnie na 5 lat przestała istnieć fizycznie i faktycznie, choć istniała prawnie i moralnie, honorowana przez porządek międzynarodowy oraz przez swych obywateli. Klęska wrześniowa każdego racjonalnie myślącego patriotę zmuszała do zadumy i refleksji. Przełomowe znaczenie w tym procesie przewartościowań miało, jak mówił w swoim wystąpieniu poseł Edward Gierek I Sekretarz naszej partii, powstanie w styczniu 1942 roku Polskiej Partii Robotniczej. Partii, która wyciągając konsekwentne wnioski z niedawnych dziejów historii i z doświadczeń swych ideowych poprzedniczek, zespoliła w jedno zadanie walki o wyzwolenie narodowe i społeczne, przedstawiła wizję Polski w etnicznych granicach jako państwa jednolitego pod względem narodowym, wezwała do natychmiastowej i konsekwentnej walki z hitlerowskim okupantem, widząc w tej walce i w braterskim sojuszu ze Związkiem Radzieckim najskuteczniejszą i najkrótszą drogę do ocalenia narodu i jego niepodległości, do budowy Polski społecznie sprawiedliwej.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselHenrykSzafranski">Walka o niepodległy byt narodowy, wypełniająca niemal dwa stulecia najnowszych dziejów Polski, została uwieńczona trwałym, pełnym i historycznym sukcesem wraz z powstaniem Polski Ludowej i wkroczeniem naszego narodu na drogę socjalizmu. Lud pracujący miast i wsi uzyskał możność kształtowania polityki państwa. Wspólnym i ofiarnym wysiłkiem, zespoleni we Froncie Jedności Narodu, którego przewodnią siłą jest Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, partia zjednoczonego polskiego ruchu robotniczego i całego narodu, utrwalamy dotychczasowy dorobek i powiększamy go na miarę naszych potrzeb i możliwości. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Antoni Korzycki.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselAntoniKorzycki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Na dzisiejszym uroczystym posiedzeniu Sejmu przypadł mi zaszczyt zabrania głosu jako działaczowi Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, które kontynuuje radykalne tradycje ruchu ludowego, dziedziczy chlubny dorobek zmagań chłopów polskich o wyzwolenie społeczne i narodowe, a od blisko 35 lat aktywnie uczestniczy w budowie socjalistycznej Polski.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselAntoniKorzycki">Okres ostatnich 60 lat był dla naszego narodu bogaty w historyczne wydarzenia oraz gruntowne przemiany, jakich nie znały nasze dzieje. Odzyskanie niepodległości po 123 latach niewoli, znaczonej milowymi kamieniami zrywów powstańczych, było spełnieniem dążeń całych pokoleń Polaków, patriotów, demokratów, rewolucjonistów i miało wielkie historyczne znaczenie dla naszego bytu narodowego.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselAntoniKorzycki">Z perspektywy minionych 60 lat, zwłaszcza tragedii września 1939 roku oraz wojny i okupacji 1939—1945, potrafimy dziś ocenić, czym jest dla narodu polskiego niepodległość, jakie konieczne są wewnętrzne i zewnętrzne warunki rozwoju państwa, by miało ono zagwarantowane bezpieczeństwo, warunki pomyślnego rozwoju społecznego i gospodarczego. Doświadczenie to uczy, że takie warunki mogła zapewnić dopiero Polska Ludowa — państwo zbudowane przez masy pracujące na fundamencie sojuszu robotniczo-chłopskiego. Dzięki temu z narodu chronicznej nędzy i bezrobocia, znacznego odsetka analfabetyzmu, o gospodarce stawiającej nas przed wojną na jednym z ostatnich miejsc w Europie, staliśmy się narodem nowoczesnym, o ustabilizowanym, sprawiedliwym porządku społecznym, który zapewnił każdej jednostce poszanowanie godności i stworzył warunki wszechstronnego rozwoju. Znaleźliśmy się w pierwszej dziesiątce najbardziej uprzemysłowionych krajów świata, a naród nasz — w gronie narodów najbardziej wykształconych.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselAntoniKorzycki">Wiele zawdzięcza socjalizmowi wieś polska. Dzięki przemianom ustrojowym zlikwidowany został problem ludzi zbędnych na wsi, miliony młodzieży chłopskiej zdobyło wykształcenie i pracę poza rolnictwem, a samo rolnictwo staje się nowoczesnym działem gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselAntoniKorzycki">Naród nasz dobrze pamięta warunki dziejowe, w jakich przychodziło mu zdobycze te osiągać. Wiemy, że w latach Polski Ludowej efekty naszej żywotności i dynamizmu zwielokrotnił ten bezsporny fakt, że jako kraj należymy do wspólnoty państw socjalistycznych, że braterska przyjaźń łączy nas w świecie z pierwszym państwem robotników i chłopów, ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich. Pamiętamy, że zwycięska dla nas II wojna światowa została rozstrzygnięta w decydującej mierze przez Armię Radziecką — armię tego samego narodu, którego wiekopomny czyn rewolucyjny jesienią 1917 r. zdecydowanie urealnił szanse odzyskania niepodległości państwowej przez Polskę w 1918 roku. Wówczas to, na mocy podpisanego przez Lenina dekretu rządu radzieckiego z dnia 28 sierpnia 1918 roku, zostały unieważnione traktaty dotyczące rozbiorów Polski, a narodowi polskiemu zostało przyznane prawo samodzielnego stanowienia o swoim losie.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselAntoniKorzycki">Wysoki Sejmie! O niepodległość, którą odzyskała Polska w 1918 roku, walczyło kilka pokoleń polskich patriotów. Zaznaczyli w tej walce swój udział również chłopi, że wspomnę kosynierów Tadeusza Kościuszki, dzieje Powstania Listopadowego, kiedy to — „armaty pod Stoczkiem zdobywała wiarą rękami czarnymi od pługa”, choć pańszczyźniany los ich był takim, jakim opisał go w swoim pamiętniku Kazimierz Deczyński z Brodni, a Leon Kruczkowski przedstawił w powieści — „Kordian i Cham”.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselAntoniKorzycki">Wielką rolę w politycznym i narodowym uświadomieniu chłopów odegrał — mający już ponad 80 lat historii — zorganizowany ruch ludowy. Wprowadził on chłopów na szeroki gościniec spraw społecznych i państwowych. W okres pierwszej niepodległości Polski chłopi weszli już z poczuciem własnych wartości. Mieli już od lat swoje własne organizacje polityczne i kulturalno-oświatowe, swoich przywódców, swój pokaźny udział w walkach o niepodległość. Działacze ruchu ludowego byli współtwórcami i członkami pierwszego polskiego rządu ludowego w Lublinie, który powstał z 6 na 7 listopada 1918 r.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselAntoniKorzycki">Nie zdołał jednak ruch ludowy II Rzeczypospolitej zrealizować swoich fundamentalnych postulatów: władza, ziemia, oświata dla ludu. Doświadczenie pokazało, że złudne były nadzieje przywódców obozu polskiej demokracji, do której należał ruch ludowy, że system burżuazyjny pozwoli na realizację postulatów społecznych mas ludowych — robotniczych i chłopskich. Burżuazja dowiodła, po 1926 roku zwłaszcza, że nie ma zamiaru utrzymywać nawet pozorów dzielenia się władzą z kimkolwiek. Masy chłopskie zrozumiały wówczas, że jedyną drogą prowadzącą do zwycięstwa jest sojusz mas pracujących miast i wsi, sojusz robotniczo-chłopski i walka o Polskę Ludową. Wyrazem radykalizacji nastrojów chłopskich, hartowanych w ogniu bitew klasowych, było m.in. powstanie Niezależnej Partii Chłopskiej, a potem Zjednoczenia Lewicy Chłopskiej — „Samopomoc”, których to organizacji miałem zaszczyt być działaczem. Organizacje te jednoznacznie i zdecydowanie stały na gruncie sojuszu robotniczo-chłopskiego, reformy rolnej bez odszkodowania i sojuszu ze Związkiem Radzieckim. Błędne koncepcje polityki wewnętrznej i zagranicznej przyniosły tragiczną dla całego narodu klęskę wrześniową.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselAntoniKorzycki">W walce narodowowyzwoleńczej wziął udział cały naród, wieś polska stworzyła własną 150-tysięczną armię — Bataliony Chłopskie. W walce tej kształtowała się równocześnie myśl o potrzebie zbudowania nowej Polski opartej na dążeniach i woli całego narodu. Ideę polskich komunistów ogromadzały coraz szersze kręgi społeczeństwa. Obok komunistów, socjalistów i demokratów występowali radykalni ludowcy jako współtwórcy pierwszego podziemnego parlamentu i pierwszej władzy przyszłej Polski Ludowej — Krajowej Rady Narodowej. Wokół Stronnictwa Ludowego — „Wola Ludu” skupiał się chłopski aktyw, który przystąpił do realizacji zadekretowanej przez PKWN reformy rolnej, zasilił szeregi odrodzonego Wojska Polskiego, przystąpił do organizowania administracji na wyzwalanych terenach. Ukształtowany wówczas front skupiający, wszystkich Polaków, którzy dobro ojczyzny widzieli na jedynie słusznej drodze budowy socjalizmu, stał się podstawą jedności narodowej, źródłem naszych osiągnięć w okresie przeprowadzania podstawowych reform ustrojowych, budowy fundamentów przemysłu oraz wszechstronnego społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w obecnym okresie.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselAntoniKorzycki">Socjalizm, ideologia klasy robotniczej, staje się własnością całego narodu, a gorący patriotyzm — siłą twórczą w budowie naszej przyszłości, której ambitny program wytycza przewodnia siła polityczna naszego narodu — Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w ścisłym sojuszu ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselAntoniKorzycki">Naszym ogólnonarodowym dziełem jest dzisiaj kształt ustrojowy ojczyzny, osiągnięty przez nasz kraj poziom rozwoju w sferze duchowej i materialnej oraz jego autorytet międzynarodowy. Wspólnie też nadal będziemy tworzyć socjalistyczną przyszłość Polski, nieustannie pogłębiać sojusz i współpracę ze Związkiem Radzieckim i wszystkimi państwami wspólnoty socjalistycznej, wspólnie pokonywać będziemy trudności w toku ambitnego budownictwa naszej siły gospodarczej i kulturalnej. Jest to sprawdzona droga prowadząca do dalszego rozkwitu naszej ojczyzny — Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Maria Budzanowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselMariaBudzanowska">Wysoki Sejmie! Ten wczesny listopadowy zmierzch, który nas zgromadził na uroczystym posiedzeniu Sejmu dla upamiętnienia 60 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, sprzyja rozważaniom o sprawach minionych lat, o wielu wydarzeniach z historii naszego narodu. Możemy z doświadczeń wyciągnąć wnioski dla spraw ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselMariaBudzanowska">W tysiącletnich dziejach państwowości polskiej jawią się kolejne Rzeczypospolite. Przed sześćdziesięciu laty Polska stała się znów obecna jako państwo. Takie powroty, podobnie jak i przyczyny utraty niepodległości, bywają wynikiem wielu często bardzo różnorodnych czynników.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselMariaBudzanowska">To co legło u podstaw narodzin II Rzeczypospolitej sięga głębokich pokładów świadomości narodowej Polaków, zawsze i niezmiennie trwałej, niewygasłej przez lata niewoli idei suwerenności własnego państwa.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselMariaBudzanowska">Nieugięta, patriotyczna postawa naszego narodu, jego ofiarna walka o własne, samodzielne państwo i niezależność narodową, niedaremne dążenia pokoleń powstańców i bojowników weszły na trwałe do panteonu narodowej pamięci, dały nam ową — „przepustkę do historii” tamtych lat.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselMariaBudzanowska">Nie wszyscy zapewne pojmowali w on czas dostatecznie sens i doniosłe następstwa zachodzących wydarzeń. Dopiero późniejsza analiza faktów politycznych i historycznych dokumentów wykazała wpływ na powodzenie polskiego zrywu niepodległościowego w 1918 r., wcześniejszej o rok Socjalistycznej Rewolucji Październikowej i proklamowanego przez nią prawa Polski do samostanowienia, przekreślającego traktaty rozbiorowe. Sprawa Polski przestała być wewnętrzną sprawą Rosji, stała się sprawą międzynarodową, choć wojna 1914 roku nie zaczynała się jako wojna o Polskę. W tych sprzyjających międzynarodowych warunkach, kiedy runął dziewiętnastowieczny układ stosunków, o odrodzeniu państwa polskiego zdecydowała wola narodu. Przed wszystkimi innymi sprawami, przed ustaleniem nawet kształtu politycznego i społecznego, ta wola na pierwszym miejscu postawiła sprawę zjednoczenia narodu we własnym państwie, niepodległości i suwerenności.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselMariaBudzanowska">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie nazbyt długi Okres dwudziestolecia, któremu przyszłość dopiero miała nadać miano „międzywojennego”, nie był i nie mógł być łatwy dla wyniszczonego latami zaborów i wojny kraju, dla młodej państwowości — był jednak bezspornie wielką lekcją historii, nauczeniem się myślenia kategoriami wspólnoty państwowej.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselMariaBudzanowska">Dzisiejsza wiedza, suma doświadczeń naszego narodu pozwala nam głębiej zrozumieć i obiektywnie ocenić historyczną rangę osiągnięć tych lat. Dokonano ogromnego dzieła — scalenia w jednym organizmie państwowym ziem i społeczności trzech zaborów. We wszystkich klasach społeczeństwa ukształtowała się w pełni świadomość narodowa. Kształtowała ją historia i współczesność. Wizja wspólnego procesu dziejowego narodu i rozumienie, że tylko państwo, własne państwo, może być miejscem walki społecznej i politycznej, dały jednolitość narodu, nie znaną dotychczas w naszej historii, stały się źródłem jego siły w okresie przyszłej okupacji hitlerowskiej. Jest w tym bezsporna zasługa II Rzeczypospolitej.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselMariaBudzanowska">Układ sił politycznych tego okresu był odbiciem struktury klasowej społeczeństwa i warunkował politykę państwa. Błędy ujawniły się szczególnie ostro w konfrontacji z programem lewicy polskiej, robotniczej, chłopskiej i inteligenckiej.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselMariaBudzanowska">Świadectwem rozwijania się postępowych i radykalnych nastrojów wśród inteligencji były: Zjazd Pracowników Kultury w 1936 roku, strajk Związku Nauczycielstwa Polskiego w 1937 r. i Deklaracja Społeczno-Gospodarcza 41 związków zawodowych pracowników umysłowych. Były to kolejne manifestacje postaw inteligencji polskiej wobec groźby faszyzmu.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselMariaBudzanowska">Proces radykalizacji środowisk inteligenckich był też podłożem, z którego w roku 1937 wyrosły kluby demokratyczne, a w dwa lata później Stronnictwo Demokratyczne. W toku walki klubów przeciw prześladowaniom mniejszości narodowych, umniejszaniu swobód demokratycznych, ograniczaniu parlamentaryzmu — dojrzewało w klubach, a później w Stronnictwie Demokratycznym przekonanie, że nie ma demokracji politycznej bez demokracji społecznej, że potrzebne są nie liberalne hasła, lecz program głębokich reform ustrojowych: społecznych, politycznych i ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselMariaBudzanowska">Czołowy przywódca i inicjator Stronnictwa Demokratycznego prof. dr Mieczysław Michałowicz w tej sali w roku 1937 mówił: — „Państwo, to nie wyraz od święta. Wyraz — „państwo” ma swój trwały sens dnia codziennego. Wyraz — „państwo” ma swoją treść, tą treścią — lud pracujący”.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselMariaBudzanowska">We wrześniu 1939 r. Polska została pokonana, lecz nie została jednak zwyciężona, mimo że wojna i okupacja postawiły ją w obliczu groźby całkowitej zagłady. Walczyliśmy na wszystkich odcinkach życia. Czymże bowiem innym niż walką o wiedzę, kulturę i świadomość narodową było tajne nauczanie, czym innym niż walką było konspiracyjne rozwiązywanie ważkich problemów nauki. Polska krew przelana została w walce podziemnej z okupantem w kraju i na wszystkich frontach II wojny światowej. Polacy stali się żywym symbolem walki — „Za waszą wolność i naszą”.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselMariaBudzanowska">Wyzwolenie spod okupacji niemieckiej przyniosła Polsce Armia Radziecka i walczące u jej boku Wojsko Polskie. Zrodzona w kręgach lewicy robotniczej, radykalnego ruchu ludowego i postępowej inteligencji myśl polityczna, zespalająca walkę o niepodległość z walką o wyzwolenie społeczne sprawiła, że Polska odrodziła się w 1944 roku jako państwo ludowe, w którym lud pracujący jest rzeczywistym gospodarzem kraju. Przeżywamy przeobrażenia na miarę pokoleń. Jesteśmy państwem budzącym na całym świecie szacunek i zainteresowanie swą polityką socjalną, gospodarczą i kulturalną.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselMariaBudzanowska">Sojusz ze Związkiem Radzieckim i innymi państwami socjalistycznej wspólnoty sprawił, że po raz pierwszy w historii powstały warunki harmonijnej i owocnej współpracy z naszymi sąsiadami, bo po raz pierwszy nasze cele polityczne i społeczne są wspólne. Są też one gwarantem bezpieczeństwa międzynarodowego i pokojowego, pomyślnego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselMariaBudzanowska">W 60 lat niepodległości, której poświęcone jest dzisiejsze uroczyste posiedzenie, wplata się trwale 40 lat działalności Stronnictwa Demokratycznego. Są to lata zmiennych losów, przekształceń się narodu i państwa, znaczone niezniszczalnym śladem życia i pracy pokoleń Polaków.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselMariaBudzanowska">W tworzony dzień dzisiejszy naszej ojczyzny wpisują się daty-symbole. Takim symbolem jest listopad 1918 roku.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselMariaBudzanowska">Zbyt rzadko uświadamiamy sobie, jak dalece obecna jest w nas historia. Jak żywy jest nurt tradycji, kształtujący sposób widzenia świata i sposób reagowania nań. Historia widziana nie okolicznościowo, nie rocznicowo.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselMariaBudzanowska">Historia jako pamięć pokoleń jest wielką wartością moralną i polityczną. Pogłębia ona dzisiejszą spójność narodu polskiego. Mamy w przeszłości wartości trwałe, które zobowiązani jesteśmy chronić i kultywować. Każdy okres naszych dziejów wpisał się do dorobku wartości ogólnonarodowych, każdy złożył się na naszą rzeczywistość, na naród i ziemię, na której żyjemy.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselMariaBudzanowska">Inteligencja i rzemiosło zrzeszone w Stronnictwie Demokratycznym wraz z całym narodem budującym rozwinięte społeczeństwo socjalistyczne otaczają pietyzmem dorobek poprzednich pokoleń, kontynuują postępowe tradycje ponad 1000-letniego państwa polskiego.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselMariaBudzanowska">Wielkie to dobro wspólnota wszystkich Polaków, wspólna tradycja i kultura jednego narodu, który tak wiele dał z siebie innym narodom, który był zawsze otwarty na los świata i los w nim człowieka.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselMariaBudzanowska">O Polsce możemy powiedzieć za Adamem Mickiewiczem: — „Narody wtenczas tylko wzrastają i o tyle mają prawo do życia, o ile wysługują się całemu rodzajowi ludzkiemu popieraniem jakiejś wielkiej myśli lub wielkiego uczucia”. Taka jest Polska.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jerzy Ziętek.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselJerzyZietek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Zabieram głos na dzisiejszym uroczystym posiedzeniu Sejmu ze wzruszeniem i radością.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselJerzyZietek">Jako poseł ziemi śląskiej dumny jestem, że mogę z tej wysokiej trybuny mówić dziś o Polsce sprawiedliwej i suwerennej, o Polsce socjalistycznej, silnej i szanowanej w świecie.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselJerzyZietek">Droga do Polski, jaką musiał przejść Śląsk, jaką kroczył ku niej śląski górnik i hutnik, była długa i trudna.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselJerzyZietek">Pozwólcie, że sięgnę do wspomnienia osobistego. Urodzony w Gliwicach — widziałem tę przyszłą, niepodległą Polskę jedynie w wyobraźni. Wiarę w jej odzyskanie umacniało jednak silne poczucie więzi z całym polskim narodem, uporczywe trwanie przy języku ojczystym, kulturze i obyczajach, mądra, patriotyczna praca najświatlejszych działaczy tej ziemi. Oni byli przewodnikami ówczesnej młodzieży śląskiej, jak byli nimi także wielcy klasycy literatury polskiej. Inną, nie mniej doniosłą lekcję patriotyczną dawał nam proletariat śląski. On to z wielką ufnością przyjął zwycięstwo Wielkiej Rewolucji Październikowej. Jej hasła stały się hasłami śląskiej braci robotniczej, która w swojej walce połączyła dwa wielkie dążenia do społecznego i narodowego wyzwolenia. Potwierdziły to 3 kolejne powstania śląskie, w wyniku których wschodnia część Górnego Śląska znalazła się w granicach odrodzonej Polski.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselJerzyZietek">Po wiekach niewoli i germańskich prześladowań część ziemi śląskiej powróciła do ojczyzny. Z ogromną radością witał nasz lud uzyskanie dostępu do polskiej szkoły, do uczestnictwa w kulturze narodowej. Szybko jednak radość ta została zaprawiona goryczą i rozczarowaniem. Wiele było wówczas nie rozwiązanych problemów społecznych i gospodarczych. Proletariat Śląska i Zagłębia wyzyskiwany przez obcy i rodzimy kapitał odczuwał je szczególnie dotkliwie. Bezrobocie, konieczność wędrówki za chlebem, wszystkie choroby trapiące drugą Rzeczpospolitą występowały szczególnie ostro w Zagłębiu i na Śląsku. Lud tej ziemi z niepokojem patrzył na politykę burżuazyjnego rządu. Ponadto my wszyscy, którzy już w powstaniach śląskich walczyliśmy o powrót starych piastowskich ziem nadodrzańskich, nadal odczuwaliśmy ból z powodu ich oderwania od macierzy.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselJerzyZietek">Kiedy jednak w 1939 r. ruszyła na Polskę hitlerowska nawała — krwi nie poskąpił nikt. U boku regularnych oddziałów wojskowych stanęły we wrześniu ochotnicze kompanie powstańcze i zastępy harcerskie. Do legendy przeszły walki załóg kopalnianych i hutniczych, broniących swoich zakładów i osiedli.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselJerzyZietek">Głęboki patriotyzm bojowników o polskość Śląska sprawił, że nie zabrakło ich na żadnym froncie II wojny światowej, gdzie ważyły się losy Europy i naszego kraju. Zdecydowana większość z nich szła do umęczonej ojczyzny najkrótszą drogą — u boku Armii Radzieckiej — znad Oki przez Lenino do Warszawy i dalej przez Odrę i Nysę aż do Berlina.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselJerzyZietek">Zwycięstwo nad faszyzmem i mądrość polskich komunistów otworzyły nową kartę naszych dziejów. Losy Polski zespolone zostały z socjalizmem, a pomyślny rozwój i bezpieczeństwo kraju oparte na braterskim sojuszu ze Związkiem Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselJerzyZietek">Od pierwszych dni Polski Ludowej mieszkańcy naszej ziemi — przemysłowego serca kraju, uczynili wszystko, aby zaczęło ono bić rytmicznie. Większość kopalń i hut została uruchomiona samorzutnie przez same załogi. Był to przykład nie tylko pracowitości ludu tej ziemi, ale nade wszystko sprawdzian patriotycznych uczuć, z jakimi witano nową Polskę Ludową.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselJerzyZietek">Ziemia nasza doznała w Polsce Ludowej największego w swych dziejach awansu — gospodarczego, społecznego i kulturalnego. Klasa robotnicza, ludzie pracy województwa katowickiego dali w zamian ojczyźnie wszystko co najlepsze — swoje dla niej oddanie i pracowitość, ofiarny codzienny wysiłek w pomnażaniu narodowego dorobku.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselJerzyZietek">I teraz łączy nas wszystkich Polaków patriotów niezłomna wola pomnażania dorobku naszej socjalistycznej ojczyzny, budowania jej pomyślnej przyszłości. Możemy też dzisiaj z całym przekonaniem powiedzieć, że za sprawą partii Śląsk, cała prastara polska ziemia i jej lud w pełni zintegrowały się z macierzą. W tym doniosłym historycznym procesie nieprzemijające zasługi przypadają I Sekretarzowi Komitetu Centralnego towarzyszowi Edwardowi Gierkowi.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselJerzyZietek">Ludzie pracy województwa katowickiego czują się dzisiaj pełnoprawnymi współgospodarzami swej socjalistycznej ojczyzny. Czują się współodpowiedzialni za jej teraźniejszość i przyszłość.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Wojciech Żukrowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselWojciechZukrowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Kiedy szukam myślą, co było więzią scalającą naród mimo poćwiartowania obszaru zamieszkałego przez Polaków i wchłonięcia go przez obce organizmy państwowe, co pozwoliło naszym dziadom mimo egoizmu klasowego, zdrad i jawnej głupoty ocalić tożsamość narodową, z której rodziło się poczucie odrębności, świadomość ciągłości kulturowej — muszę jako fundament uznać mowę polską. Z niej rodziła się owa niezwykła siła trwania mimo obcych kultur i wyższej cywilizacji technicznej, jakie nas próbowały przyswoić, rozpuścić w narodach zaborczych, strawić.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselWojciechZukrowski">Mowa nasza... Ileż zaborcy zadawali sobie trudu, żeby nam ją odebrać. Wyssana z mlekiem matki, przekazywana z pokolenia na pokolenie, wpojona ze słowami pacierza, krzewiąca się, zapadająca w umysły hasłami o niepodległej i sprawiedliwej, płonąca w rewolucyjnych odezwach, wyryta na głazach śródleśnych i murach spalonych domostw, przez wiek, przez wiek cały sławiła pamięć tych, którzy polegli, ale się Polski nie zaparli, nie włożyli dobrowolnie hańbiącego jarzma na pochylony komie kark.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselWojciechZukrowski">Ta mowa, której nieskażone źródła podziwiali językoznawcy, uczeni badacze, twórcy naszych prawideł gramatycznych i słowników, uchowała się w źródlanej czystości pośród ludu. I to zarówno w dopiero trzydzieści cztery lata temu przywróconej nam Opolszczyźnie, na Śląsku Cieszyńskim, jak i w sercu Polski, w partyzanckich wioskach Gór Świętokrzyskich. Ta mowa, w której z ostatnim oddechem wołali o wolność rozstrzeliwani, ta mowa opłacona łzami i bólem dziecięcych rąk spuchniętych od razów trzciny pruskiego belfra, który chciał wymóc na dzieciach z Wrześni, żeby jej się zaparły, mówiły po niemiecku.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselWojciechZukrowski">O tę mowę, o jej czystość, o bogactwo i trafność określeń, o barwę uczuciową, o niezwykłą jej urokliwą zwiewność walczyli nasi twórcy i uczeni. Jednym z azylów był kościół, gdzie śpiewano kolędy, gdzie bujnie rozkwitały obrzędy ludowe związane ze świętami. Kancjonały polskie z Warmii pisane szwabachą, zbiory książek rodu Wantułów, książki nie tylko do nabożeństwa, ale do zakorzenienia w historii, do zrozumienia swojej roli w dziejach, uczące myśleć i walczyć.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselWojciechZukrowski">Nie sądźcie, że sławiąc zasługi ludu pominę owych wspaniałych sknerów z wielkich rodów, którzy gromadzili nie wyłącznie z myślą o sobie i własnej chwale: Ossolińskich ze Lwowa, ze wspaniałym księgozbiorem i archiwami, dziś zadomowionymi we Wrocławiu, tych Działyńskich z Kórnika, tych Zamoyskich, którzy sobie skąpiąc, oddali narodowi Park w Zakopanem. To oni chcieli w te podgolone łby szlacheckie wbić prostą prawdę, że nie urodzenie poręcza o prawie do przewodzenia, tylko zdolność do poświęceń, rozum, zdobyta wiedza i poczucie łączności serdecznej z wczorajszymi poddanymi, dziś zrównanymi w prawach, skoro mają pochwycić za broń w imię należnych im wolności, skoro Polska ma być matką sprawiedliwą, jednako ich obdzielającą chlebem.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselWojciechZukrowski">Siła naszej mowy utrwalona w księgach, poczynając od struganiny topornej, słowie ludowym Mikołaja Reja, kończąc na wytworności i giętkości strof Jana Kochanowskiego.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselWojciechZukrowski">Umiała nasza literatura targać sumieniami, rozpalać ognie zapału, formować zbiorową wyobraźnię, porywać wizjami ojczyzny wielkiej i godnej swego ludu. Nagle głosem zbiorowym się stali: Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Norwid, a potem wielki wizjoner Wyspiański. I ci niemal z dnia wczorajszego: Prus, Reymont, Żeromski, Sienkiewicz... Jakiż ogromny trud mocowania się z głazem mogilnym! Jaki dar przekonywania, cierpliwe rozdmuchiwanie zarzewia, by buchnęło ogniem miłości do ojczyzny, która była wówczas tylko obszarem, gdzie się mówiło po polsku.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselWojciechZukrowski">A sztuki piękne, owe pomniki stawiane z woli jeszcze wówczas niewolnych: Mickiewicz na Krakowskim, Jagiełło w Krakowie i schronieni w katedrze poznańskiej Mieszko i Bolesław — twórcy naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselWojciechZukrowski">A Jan Matejko, ten, który nawet niepiśmiennych uczył naszej historii? Dalej — Grottger, Malczewski, Brand, Gierymscy... Oni swoim malarstwem otwierali bramy nadziei na wolność.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselWojciechZukrowski">Okupant dobrze rozumiał siły ukryte w pomnikach kultury. Dlatego hitleryzm świadomie uderzał w uczonych i twórców, niszczył biblioteki, zmieniał w gruz pomniki architektury. Chciano triumfalnie spalić „Grunwald” Matejki, jednak nikt z tych, którzy go ukryli, nawet za cenę życia nie wskazał miejsca, gdzie ten skarb spoczywał. Fosy w Kaliszu zasypywane archiwami i książkami z polskich bibliotek, sterty dzieł zamienione na popiół, puszczone z dymem.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselWojciechZukrowski">Przecież dostęp powszechny do książki i przeżyć estetycznych związanych ze sztuką jest od bardzo niedawna. Ta rewolucja dokonała się w naszym pokoleniu, na naszych oczach.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselWojciechZukrowski">Jeszcze w latach międzywojennych analfabetyzm, niedouczenie i dotkliwa bieda broniły dostępu, przyginały karki do ziemi — chleb był pierwszą potrzebą, chleb nie książka.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselWojciechZukrowski">To dopiero Polska Ludowa dzięki powszechnemu nauczaniu, otwarciu drogi do wiedzy dla każdego, kto naprawdę chce się uczyć, udostępniła dorobek pokoleń, skarbiec narodowej kultury. I to nie tylko polskiej, nie tylko socjalistycznej z krajów sąsiednich, ale z całego świata.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselWojciechZukrowski">A teatry? Pamiętacie, jak zaraz po wojnie związki zawodowe kupowały bilety do teatru, wtykały w ręce, molestowały załogę fabryki, żeby przedstawienie raczyli odsiedzieć. A dziś? Spróbujcie dziś dostać się do teatru! Komplety wykupione na tygodnie naprzód. Nasz powszechny udział w kulturze świadczy o wyrobieniu gustów, a także o poczuciu siły, uwolnieniu od kompleksów, skoro nawet potrafimy się na komedii współczesnej śmiać z siebie samych. Mówi też o zamożności. Bo nie wstydźmy się przyznać, żeśmy się obsprawili i porośli w piórka.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselWojciechZukrowski">Przyjrzyjmy się spokojnie ogromnej robocie popularyzacyjnej telewizji i radia. W milionach domów co wieczora jaśnieje ekran, otwiera się okno na budującą Polskę i na świat także. Nie jesteśmy już zaściankiem na peryferiach Europy. Rozpętaliśmy w masach takie głody kultury, że aż trudno przychodzi nam je zaspokoić.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselWojciechZukrowski">Nie mam czasu na wygłoszenie pochwały naszej muzyki, naszych znakomitych kompozytorów i dyrygentów, wirtuozów — wykonawców. Nie pora mówić o aktorach i zespołach całych, jakie w Polsce Ludowej się narodziły, a objechały świat i chlubnie reprezentowały Polskę na antypodach.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselWojciechZukrowski">Budujemy gigantyczną książnicę, mózg zbiorowy i skarbiec arcydzieł — Bibliotekę Narodową na Polu Mokotowskim. W tym, jak i wskrzeszonym Zamku Królewskim, nasze lata zostają wpisane dla narodu w kulturę.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselWojciechZukrowski">Nie dajmyż się więc pozbawić radości z dobrze wykonanych obowiązków, nie pozwólmy, by troski i kłopoty przysłoniły nam widzenie nagromadzonego i otwartego dla wszystkich dobra owego dostępnego nam skarbca kultury. Bądźmy dumni z Polski Ludowej i jej osiągnięć, bo i w dziedzinie kultury mamy z czego być dumni.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Stanisława Świderska.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselStanislawaSwiderska">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Posiedzenie dzisiejsze jest wyrazem, że nasze socjalistyczne państwo wysoko ceni wkład licznych pokoleń Polaków, wśród których tak ważną rolę odgrywała klasa robotnicza w walce o Polskę wolną i sprawiedliwą.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselStanislawaSwiderska">Duży był udział robotniczych pokoleń okresu międzywojennego w odbudowie kraju ze zniszczeń wojennych, w jego rozwoju gospodarczym. Budowa Gdyni, a następnie Centralnego Okręgu Przemysłowego — to przykłady ofiarności i twórczych możliwości polskiego robotnika i inżyniera. Z uznaniem odnosimy się do ich wysiłku, który trwałym śladem zapisał się w naszej historii. Efekty tej pracy mogłyby być o wiele większe, gdyby powstałe państwo polskie, na czele którego stanęły klasy posiadające, w pełni wykorzystało ofiarność i patriotyzm mas ludowych.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselStanislawaSwiderska">Klasowy egoizm burżuazji i obszarnictwa sprawiły, iż ciężka była dola robotnicza. Dziesiątki i setki tysięcy bezrobotnych w całym okresie dwudziestolecia na próżno stukały do bram fabryk. Walka robotnicza łączyła się z marzeniem o Polsce sprawiedliwej, socjalistycznej. Wizję takiej Polski wskazywali komuniści, a przykład radzieckich pięciolatek hartował wolę i przekonanie, iż przyjdzie czas, kiedy lud pracujący będzie w pełni, gospodarzem swojej ojczystej ziemi.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselStanislawaSwiderska">Dobrze pamiętam troski robotniczych rodzin — czy ich dziecko znajdzie pracę, gdzie zamieszka kiedy osiągnie wiek dojrzały. Łzy i bezsilna złość wypełniały noce mojej i tysięcy innych matek. O robotniczą godność przychodziło walczyć co dzień z panem robotniczego losu — fabrykantem.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselStanislawaSwiderska">Mimo jednak, że nędza i głód wciąż zaglądały do przeludnionych, pozbawionych elementarnych wygód izdebek robotniczych, to w momencie, gdy brunatne chmury poczęły zbierać nad krajem — każdy robotnik wiedział, że jego obowiązkiem jest bronić kraju. Krwi nie szczędził nikt i na bitewnych polach września, i w długie lata mrocznej okupacji hitlerowskiej.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselStanislawaSwiderska">Historia potwierdziła to, o czym powszechnie mówiono w domach robotniczych, że naszą niepodległość ma gwarancję nie w sojuszach z odległymi mocarstwami, lecz w państwie radzieckim, zrodzonym z Rewolucji Październikowej, której Polska w tak wielkim stopniu zawdzięcza swe narodowe odrodzenie.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselStanislawaSwiderska">Wysoka Izbo! Za kilka miesięcy obchodzić będziemy 35 lat istnienia Polski Ludowej. Jest to szczególny okres czasu zarówno w ciągu minionych lat sześćdziesięciu, jak i w całych dziejach narodu. Klasa robotnicza w sojuszu ze wszystkimi pracującymi wzięła ster kraju w swoje ręce. Każde z ostatnich dziesięcioleci a zwłaszcza to obecne, lata siedemdziesiąte, przyniosło zmiany nią mające sobie równych w żadnym okresie przeszłości. To socjalizm stworzył szanse szybkiego przezwyciężenia zacofania naszego kraju, wyzwolił twórczą energię i zapał ludzi pracy, stworzył szanse awansu Polski do grona wysoko rozwiniętych państw świata.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselStanislawaSwiderska">Większość z nas robotników pracuje dziś w nowoczesnych zakładach. Dzięki Polsce Ludowej wyprowadziliśmy się z suteren i poddaszy, z ciasnych, dusznych izb — mieszkamy w coraz piękniejszych i lepiej urządzonych domach.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselStanislawaSwiderska">To prawda, że nie lekko przychodzi nam pokonywać tę czy inną trudność, że mamy jeszcze niejeden kłopot — zwłaszcza my kobiety odpowiedzialne za codzienne życie rodzinne. Ale prawdą jest i to, o czym nikomu nie wolno w naszym kraju zapominać, że naszemu pokoleniu przypadła odpowiedzialność dźwignięcia kraju z ruin wojennych, wyrwania go z wiekowego zacofania, że przyszło -nam rozwiązywać tak wiele trudnych problemów społecznych i gospodarczych, aby życie ludzi uczynić łatwiejszym i szczęśliwszym. To nie przyszło samo, nie przyszło ani lekko, ani łatwo. Dziś możemy z poczuciem dumy powiedzieć sobie, że z tego wielkiego obowiązku wywiązujemy się dobrze.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselStanislawaSwiderska">I na zakończenie chcę powiedzieć, że wracając myślą do minionego czasu, ja i moje pokolenie bardzo odczuwamy różnicę między życiem dawniej niełatwym, a nieraz tragicznym a dniem dzisiejszym rozwoju Polski — ojczyzny, dobrej matki wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselStanislawaSwiderska">Wysoki Sejmie! W moim głębokim przekonaniu, jako spadkobiercy tych wszystkich, dla których Polska była najwyższym dobrem, powinniśmy dziś mocniej zewrzeć szeregi w pracy i odpowiedzialności wokół partii, jej kierownictwa z I Sekretarzem tow. Edwardem Gierkiem, aby utrwalać nasz wielki dorobek i powiększać go na miarę naszych potrzeb i możliwości.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Janusz Zabłocki.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselJanuszZablocki">Wysoka Izbo! W listopadzie tego roku upływa sześćdziesiąt lat od odzyskania przez Polskę niepodległości po ponad wiek trwającej niewoli.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselJanuszZablocki">Rocznica ta zobowiązuje nas do tego, by najnowsze dzieje Polski były lepiej znane, by wiedza o nich była szerzej dostępna naszemu społeczeństwu, a zwłaszcza młodzieży. Powinniśmy przy tym oddać rzetelnie sprawiedliwość wszystkim, którzy dó odrodzenia Polski i jej dalszego rozwoju w jakikolwiek sposób się przyczynili, wszystkim znanym i bezimiennym patriotom uczciwie służącym krajowi, niezależnie od szkół myślenia politycznego, do których należeli i od znaków organizacyjnych, pod jakimi występowali.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselJanuszZablocki">Dzieje Polski ostatniego sześćdziesięciolecia powinny być jednak nie tylko lepiej znane, ale również należycie rozumiane, a współcześni Polacy — w imię zasady, iż historia jest nauczycielką życia — powinni umieć z nich wyciągać właściwą naukę na dzień dzisiejszy i na jutro.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselJanuszZablocki">Zrozumienia wymagają przede wszystkim podstawowe czynniki, które stanowią o sile naszego narodu, czynniki, które zadecydowały o tym, że naród nasz zdołał przetrwać ponad stuletni okres niewoli i podziału kraju między zaborców, zachowując własną tożsamość i siły, niezbędne dla późniejszej odbudowy własnej państwowości. Te podstawowe czynniki przetrwania, to przede wszystkim jego głęboki patriotyzm, przywiązanie do ojczystej mowy i rodzimej kultury, poczucie więzi narodowej, pamięć o wielowiekowej, chlubnej historii własnego państwa i niewygasłe dążenie do jego przywrócenia.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselJanuszZablocki">Niemałe znaczenie dla rozwoju nowoczesnego narodu miała działalność tych, którzy — pragnąc, by umacniał swe siły — podejmowali w okresie niewoli wysiłki zaktywizowania go na różnych polach działalności gospodarczej, oświatowej i cywilizacyjnej. Najistotniejszym owocem tych wysiłków było to, że patriotyczna świadomość, początkowo będąca udziałem tylko części narodu, stopniowo objęła szerokie kręgi ludu wiejskiego i klasy robotniczej i że w ten sposób zostały pomnożone i odnowione siły narodu, a dążenia do niepodległości uzyskały szeroką społeczną podstawę. Sprzyjały temu przemiany polskiej myśli politycznej, w której wizja przyszłego państwa przetworzyła się z ideału restauracji Rzeczypospolitej szlacheckiej w ideał budowy państwa nowoczesnego, nie będącego własnością jednej grupy czy klasy społecznej, ale wszystkich Polaków — państwa demokratycznego i opartego na społecznej sprawiedliwości, w którym masy ludowe mieć powinny należny jej głos.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselJanuszZablocki">Było w ciągu niewoli miarą głębokiej dojrzałości narodu polskiego, że nie zadowolił się programem autonomii językowej czy kulturalnej, do czego w różnych okresach usiłowano zredukować jego dążenia. Dążenie do własnego niepodległego i suwerennego państwa wynikało z przekonania, że bez własnej państwowości nie może żaden naród należycie rozwinąć swoich sił ani zapewnić sobie należytego miejsca pośród narodów go otaczających. Słowem, z przekonania, że żywotne interesy narodu mogą być skutecznie zabezpieczone jedynie przez jego własne państwo, spełniające rolę organizatora jego zbiorowego wysiłku.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselJanuszZablocki">Niepodległe państwo polskie, przed sześćdziesięciu laty odzyskane, zostało z odmętów II wojny światowej ocalone i odbudowane w nowym kształcie, odpowiadającym nowej sytuacji historycznej naszego narodu i współczesnego świata — kształcie Polski Ludowej, kierowanej przez polskich marksistów i złączonej od swoich początków sojuszem i współpracą ze Związkiem Radzieckim. I jeśli nawet zdajemy sobie sprawę z wszystkich jego obecnych niedostatków i z tego, że wymaga ono jeszcze dalszego rozwoju, by stać się pełnym wyrazem życia narodu, to jest to wszakże niezaprzeczalnie państwo polskie, dziedzic tysiącletniej tradycji dziejowej, jedyna ojczyzna wszystkich Polaków, mająca prawo od nich oczekiwać tych samych co niegdyś uczuć, tej samej pracy, a jeśli zajdzie potrzeba — ofiary.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselJanuszZablocki">Musimy umieć w tym państwie dostrzec i docenić to wszystko, co jest szansą dla dalszego rozwoju naszego narodu i naszym współuczestnictwem w życiu tego państwa, gdy trzeba krytycznym, ale zawsze konstruktywnym, rozwój ten wspierać.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselJanuszZablocki">W wyniku dokonanych socjalistycznych przemian społeczno-ustrojowych, społeczeństwo polskie — świadome swojej podmiotowości— jest też bardziej dojrzałe do roli gospodarza w naszym państwie, które — używając słów Edwarda Gierka — pragnie być — „socjalistycznym państwem narodu polskiego”.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselJanuszZablocki">W zachowaniu ducha narodowego w czasach niewoli istotną rolę odegrał kościół katolicki. Był on przez cały ten okres mocnym oparciem dla walki toczonej w obronie tożsamości narodu, jego mowy, obyczaju i kultury. Był symbolem jedności ziem polskich i niezniszczalności życia narodowego. Rozwinęło się w polskim kościele bardzo silne i żywe poczucie związku z narodem i odpowiedzialności za jego losy, które trwa do dziś, stanowiąc charakterystyczny i cenny rys polskiego katolicyzmu, predysponujący go i nadal — już w niepodległym państwie — do wnoszenia twórczego wkładu w życie narodowe. Ufamy, iż w miarę utrwalania się tendencji pozytywnego rozwoju stosunków państwa z kościołem, jaka zaznaczyła się w latach siedemdziesiątych, ten twórczy wkład katolicyzmu w życie ogólnonarodowe będzie mógł się wyrażać coraz pełniej służąc jedności naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselJanuszZablocki">Już w ostatnich swoich tygodniach upływające 60-lecie wzbogacone zostało doniosłym wydarzeniem, które doceniają wszyscy Polacy — wierzący i niewierzący. Po raz pierwszy w historii kościoła na Stolicę Piotrową wyniesiony został Polak, arcybiskup metropolita krakowski, kardynał Karol Wojtyła, który przyjął imię Jana Pawła II. W wyborze tym wyraża się uznanie dla jego osobowości i szczególnych zalet — wyraża się jednak również uznanie dla wartości, jakie sobą reprezentuje polski kościół, z którego on wyszedł. Wybór ten, jako wydarzenie radosne i umacniające prestiż naszego narodu, odczytuje całe polskie społeczeństwo, wszyscy Polacy żyjący w kraju i rozsiani po świecie. Zewsząd też kierują ku Ojcu świętemu swoje najlepsze uczucia.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselJanuszZablocki">Najlepsze uczucia kierują się również ku Prymasowi Polski, księdzu kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu, który w najbliższych dniach obchodzić będzie jubileusz 30-lecia swojego urzędu. Katolicy polscy uznają w nim nie tylko autorytet religijny i moralny, ale również wychowawcę narodu, uosobienie i przykład głębokiego patriotyzmu. Odwiedzając niedawno Dachau wypowiedział Prymas Polski słowa, tak dobrze dające się odnieść do obecnej rocznicy, którą dziś w Sejmie uroczyście obchodzimy. — „I chociaż cenimy cmentarze, powiedział, jednakże patrzymy w przyszłość, bo przyszłość — to co naród ma przed sobą i co wypełniać powinien — jest właściwym programem naszego dnia, każdej naszej chwili danej nam przez Boga ku naszemu życiu”.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselJanuszZablocki">Wysoka Izbo! Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Znak”, pragnę na koniec wyrazić to, co jest naszym najgłębszym przeświadczeniem. Jak z tego źródła, które stanowiła jedność narodu, jego świadomość i siła, zrodziła się ongiś moc przetrwania przez Polskę ponad 100-letniej niewoli, tak z tego samego jedynie źródła może pochodzić dziś jej dalszy rozwój, a więc umocnienie niepodległej pozycji Polski na zewnątrz, na wewnątrz zaś wyższy poziom życia i większy stopień stanowienia o jej sprawach przez wszystkich obywateli. Narodowi naszemu nie wolno zapomnieć, że przyszłość Polski zależy w ostatecznym rachunku od nas, od samych Polaków, od sił, jakie zdolni będziemy z siebie wydobyć, a także od naszej umiejętności porozumienia się między sobą i postawienia ponad to wszystko co nas dzieli nadrzędnego dobra wspólnego nam kraju.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jan Kędziora.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselJanKedziora">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z radością i wzruszeniem zabieram głos na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu. Jako rolnik i działacz Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, dawniej działacz Związku Młodzieży Wiejskiej — „Wici” i Stronnictwa Ludowego, w czasie wojny żołnierz Batalionów Chłopskich — mam szczególny powód do satysfakcji, przemawiając na tym posiedzeniu Sejmu, posiedzeniu poświęconym sześćdziesiątej rocznicy odrodzenia się państwowości polskiej po przeszło wiekowej niewoli.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselJanKedziora">Polski ruch ludowy od momentu politycznego zorganizowania się w końcu ubiegłego wieku na czoło swych zadań wysunął sprawę wyzwolenia narodowego i odbudowy niezawisłego państwa polskiego. Z ideą tą ruch ludowy szedł do mas chłopskich, dla niej starał się pozyskać wieś polską. Ideę walki o niepodległość Polski ruch ludowy nierozerwalnie scalał z ideą walki o sprawiedliwość społeczną, o Polskę bez wyzysku i przywilejów.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselJanKedziora">Odzyskanie niepodległości jesienią 1918 r. było dla narodu polskiego wydarzeniem niezwykle wielkim. Ziściły się marzenia i cele walki wielu pokoleń Polaków. Do odrodzenia państwowości polskiej przed sześćdziesięciu laty doprowadziła niezachwiana wola narodu polskiego oraz korzystna sytuacja międzynarodowa. Istotne, decydujące znaczenie dla odrodzenia się państwowości polskiej miała zwycięska Wielka Socjalistyczna Rewolucja Październikowa.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselJanKedziora">W walkę o wolność ojczyzny chłopi wnieśli swój wielki wkład, a ich droga do Polski nie była ani prosta, ani łatwa. W Polsce szlachecko-magnackiej pozbawiono ich praw i jakże często traktowano jak pańszczyźniany inwentarz roboczy. Mimo to, najbardziej świadomi chłopi brali udział w powstaniach narodowowyzwoleńczych. Świadomość narodowa na wsi rosła. Równocześnie narastała walka wsi o prawo do ziemi, oświaty i władzy. Walka chłopska spotykała się i scalała z walką robotników, rodziło się współdziałanie i sojusz robotniczo-chłopski.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselJanKedziora">W Polsce niepodległej chłopi nie osiągnęli dostatku ani też nie zdobyli pełni praw obywatelskich w życiu społecznym, gospodarczym i politycznym. Polska odrodziła się jako państwo o charakterze burżuazyjnym. Na wsi w okresie międzywojennym panowała nędza i niesprawiedliwość.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselJanKedziora">W okresie rządów sanacji doszło do największych demonstracji mas ludowych. W latach trzydziestych manifestacje i strajki chłopskie wzburzyły całą wieś polską. Wieś się radykalizowała. Wraz z wieloma tysiącami chłopów brałem wówczas udział w demonstracjach i walkach strajkowych wsi — w wielkiej antysanacyjnej manifestacji chłopów w Nowosielcach w czerwcu 1936 roku, w wielkim strajku chłopskim w sierpniu 1937 roku w swym rodzinnym powiecie jarosławskim. Pamiętam nastrój i napięcie tamtych dni, pamiętam cele walki chłopskiej. Właśnie w tych walkach rodziło się i upowszechniało przekonanie, że tylko sojusz robotników i chłopów jest siłą zdolną do obalenia władzy obszarników i burżuazji.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselJanKedziora">Obywatele Posłowie! Chłopi nigdy nie szczędzili krwi w walce o Polskę wolną i sprawiedliwą. Zawsze też gotowi byli do ponoszenia największych wysiłków dla siły obronnej i gospodarczej państwa. We wrześniu 1939 r. i w okresie całej okupacji hitlerowskiej stanęli masowo do walki z najeźdźcą, płacąc olbrzymią daninę cierpień i krwi. Po rozgromieniu wojsk hitlerowskich przez bohaterską armię radziecką i walczące u jej boku bohaterskie ludowe Wojsko Polskie, po wyzwoleniu Polski, chłopi natychmiast przystąpili do odbudowy wsi i kraju ze zniszczeń wojennych. Równocześnie masowo współuczestniczyli w tworzeniu władzy ludowej. Ludowcy szeroko poparli dokonywającą się pod przewodnictwem komunistów rewolucję społeczną.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselJanKedziora">Odradzające się po II wojnie światowej państwo polskie było inne aniżeli państwo powstałe w roku 1918, było to państwo ludowe. Młoda władza ludowa już od pierwszych dni przystąpiła do realizacji reformy rolnej. Przystąpiono do budowy zrębów Polski przemysłowo-rolniczej, rozwiniętej gospodarczo, nowoczesnej. Blisko 35-letni okres budowy i rozwoju Polski Ludowej to czas wytężonej pracy robotników, chłopów, wszystkich ludzi pracy. Ale dziś z dumą patrzymy na osiągnięcia naszej ojczyzny, na nowoczesny przemysł i coraz nowocześniejsze rolnictwo, na coraz piękniejsze miasta i wsie. Z dumą też widzimy godne miejsce Polski w święcie.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselJanKedziora">Moje pokolenie walczyło przed wojną o Polskę sprawiedliwą dla chłopów i robotników, w czasie wojny walczyło, nie szczędząc krwi, o Polskę wolną, po klęsce hitleryzmu budowało Polskę sprawiedliwą, socjalistyczną, wysoko rozwiniętą pod względem społeczno-gospodarczym, naukowym, oświatowym i kulturalnym. W ręce naszych córek i synów przekazujemy kraj zasobny i szybko rozwijający się. To daje satysfakcję. Jestem głęboko przekonany, że tą drogą trzeba iść konsekwentnie i wytrwale, przezwyciężać trudności, aby Polskę wydźwignąć do poziomu najwyżej rozwiniętych krajów świata. Taki jest cel naszej polityki społeczno-gospodarczej i międzynarodowej, co podkreślił z tej trybuny przywódca naszego narodu — Edward Gierek.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselJanKedziora">Moje Stronnictwo — Zjednoczone Stronnictwo Ludowe — najbliższy sojusznik Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, uczyni wszystko, aby realizacja tego historycznego celu stała się możliwie jak najszybciej rzeczywistością. Wieś polska, która tak wiele już osiągnęła, nie będzie szczędzić rolniczego trudu, aby wnieść coraz większy wkład w dzieło wszystkich Polaków — w dzieło rozwoju i umocnienia Polski Ludowej, naszej socjalistycznej ojczyzny. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselJanKedziora">Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselKazimierzMorawski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Naród polski jest szczególnie mocno związany ze swoją historią. Dzieje się tak, gdyż długotrwała walka o niepodległość czerpała swe siły z pamięci historycznej przekazywanej z pokolenia na pokolenie. Właściwa ocena wielkiego łańcucha wydarzeń, który od epoki walki o niepodległość ciągnie się przez jej odzyskanie w listopadzie 1918 roku, poprzez złożone problemy społeczne i polityczne odrodzonej państwowości i lata II wojny światowej, a wreszcie narodziny i rozwój Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — jest nie tylko domeną prac badawczych naszych uczonych, ale jest także kwestią rozwoju polskiej myśli politycznej. Gdy więc dziś myśl nasza wraca ku wydarzeniom tego sześćdziesięciolecia, a także ku współczesnym osiągnięciom czy celom, ku którym zdążamy, trzeba najpierw oddać hołd tym wszystkim, którzy za sprawę. polską walczyli, za nią cierpieli i przelewali krew.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselKazimierzMorawski">Przed sześćdziesięciu laty naród nasz zaczął kroczyć drogą poszukiwania rozwiązań niosących niezależny byt państwowy. Oczywiście, że wola narodu mogła stworzyć państwo jedynie w sprzyjających warunkach. Wielka Rewolucja Październikowa stworzyła te warunki, obalając traktaty rozbiorowe i uznając prawo Polski do niepodległości. Ważnym też czynnikiem dla sprawy polskiej był wynik II wojny światowej.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselKazimierzMorawski">Oddając hołd wszystkim polskim patriotom, którzy przyczynili się do zrealizowania tej wielkiej woli narodu odzyskania własnego państwa, mamy obowiązek pamiętać, że odzyskanie niepodległości to dopiero otwarcie szans, które potem trzeba było umieć wykorzystać. Dlatego z pozycji odpowiedzialności za Polskę i jej pomyślny dalszy rozwój stawiać musimy sobie wciąż pytanie, czy wykorzystaliśmy tę szansę, jaką przyniósł nam rok 1918 i co uczyniliśmy z tą wymarzoną, krwawo okupioną niepodległością. Mając świadomość niemałej sumy dokonań Polski międzywojennej, przynoszących Polakom wiele sukcesów gospodarczych, kulturalnych i wychowawczych, powiedzieć trzeba, że szansa zrodzona w dniach listopadowych 1918 roku nie mogła w pełni być wykorzystana, gdyż nie została wsparta dalekosiężnymi rozwiązaniami społeczno-politycznymi.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselKazimierzMorawski">Suwerenność oderwana od gwarancji bezpieczeństwa, od wypracowanego potencjału ekonomicznego państwa, od wprowadzenia zasad sprawiedliwości społecznej w chwilach próby okazuje się zawodna. Dlatego uwieńczeniem dzieła zapoczątkowanego przed 60 laty stał się rok 1944, kiedy Polska odrodziła się po raz drugi, tym razem jako Rzeczpospolita Ludowa i zespoliła w swych sprawiedliwych granicach ziemie piastowskie, dokonała głębokiej rewolucji społecznej, stworzyła warunki wszechstronnego rozwoju kraju, zapewniła trwały i braterski sojusz ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi, który jest gwarancją nienaruszalności, bezpieczeństwa i pokojowego rozwoju naszego kraju. Do niepodważalnych wartości wniesionych przez II Rzeczpospolitą zaliczyć trzeba, obok integracji ziem rozdartych rozbiorami, ukształtowanie świadomości państwowej i patriotycznej młodego pokolenia, w wyniku czego całe to pokolenie wychowane w warunkach niepodległego bytu państwa polskiego nie załamało się w dniach wielkiej próby agresji hitlerowskiej, podejmując nieustępliwą walkę z wrogiem, a potem trud odbudowy powojennej. Gdy wreszcie mówimy o tych siłach politycznych, społecznych i moralnych, które zapewniły przetrwanie w okresie zaborów oraz w czasie II wojny światowej, to trzeba podkreślić wielki wkład polskiego duchowieństwa i znaczenie kościoła katolickiego dla zachowania polskości. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, zawsze przywiązywało dużą wagę do przypominania tych tradycji. Dzień dzisiejszy powiązany jest wieloma czynnikami z całymi dziejami Polski niepodległej, zarówno z tymi, które dodają nam siły, jak i z tymi, które stanowią obciążenie dla naszego rozwoju. Istnieje jednak w tym 60-leciu chwila szczególnego historycznego przełomu i reorientacji polskiej myśli politycznej, której symbolem jest Manifest Lipcowy i jego treści ideowo-polityczne.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! Obchodzimy 60 rocznicę niepodległości w okresie, kiedy naród nasz realizuje pod przewodnictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej dalekosiężny program rozwoju Polski o historycznym znaczeniu dla dzisiejszych i dalszych losów naszego kraju. Proces ten wymaga dziś od Polaków szczególnej prężności, aktywności, zdyscyplinowania, roztropności i śmiałości w działaniu, a nade wszystko zaś coraz głębszej jedności moralno-politycznej. Podstawowy na to wpływ wywiera klimat i atmosfera polityczna w naszym kraju, która z poczuciem wielkiej odpowiedzialności i troski o wspólne dobro kształtowana jest przez nasze polityczne kierownictwo z Edwardem Gierkiem.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselKazimierzMorawski">Te wielkie historyczne zadania, które przedsięwzięliśmy po grudniu 1970 roku, można bowiem urzeczywistniać tylko przy szerokim dialogu władzy ze społeczeństwem, poszanowaniu wartości drogich dla różnych odłamów naszego społeczeństwa, przy politycznej, szerokiej jedności narodowej i pogłębianiu procesów demokratycznych. Ten właśnie kierunek naszej polityki, zespalający nasz naród wokół polityki dynamicznego rozwoju Polski — owocuje także korzystnie na gruncie stosunków kościelno- państwowych. W ostatnich latach Episkopat Polski z księdzem kardynałem Prymasem dawał niejednokrotnie wyraz trosce o podstawowe problemy rozwoju kraju, o moralne zdrowie narodu, kierując się przesłankami polskiej racji stanu i dążeniem do harmonijnego współdziałania wszystkich Polaków w pracy dla ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselKazimierzMorawski">Z zadowoleniem i uznaniem pragnę podkreślić, że kierownictwo polityczne Polski, doceniając autorytet moralny i wychowawczą rolę kościoła w naszym kraju, prowadzi nie koniunkturalną, ale trwałą politykę harmonijnego kształtowania wzajemnych stosunków, kierując się w tej dziedzinie zasadami tolerancji, zrozumienia i poszanowania dla misji duszpasterskiej kościoła w naszym kraju, a także pragnie rozwijać współdziałanie w różnych ważnych dziedzinach życia narodu i państwa. Sprawą odpowiedzialności katolików polskich jest, abyśmy tę właśnie linię naszego kierownictwa wspierali coraz szerszą aktywnością społeczną, obywatelską, aby wspierała ją tak ważna dziś dojrzałość polityczna, by odpowiedzią na nią był coraz szerszy ruch na rzecz przezwyciężania tego, co hamuje nasz rozwój, by rosło i umacniało się poczucie odpowiedzialności za nasze państwo.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselKazimierzMorawski">Gdy zastanawiamy się nad wymową 60-lecia naszej niepodległości i nad przyszłością naszego kraju, nie sposób nie przekazać naszemu przywódcy narodowemu — Edwardowi Gierkowi wyrazów szacunku za jego wielką osobistą rolę w kształtowaniu wspólnie z narodem wielkości, siły i znaczenia Polski oraz konsekwentnego tworzenia warunków dla jedności wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselKazimierzMorawski">Z sześćdziesięcioleciem odzyskania niepodległości zbiegło się wydarzenie doniosłe dla kościoła, jak i dla naszego kraju: Papieżem bowiem, jak wiemy, został polski kardynał, metropolita krakowski Karol Wojtyła. Nie sposób nie dostrzec związku między tym wielkim wydarzeniem a rolą, jaka przypada licznym rzeszom polskich katolików i Episkopatowi Polski w życiu naszego kraju. Wybór Jana Pawła II jest bowiem nie tylko dowodem uznania, jakim na konklawe cieszył się polski kardynał, ale również konsekwencją znaczenia kościoła polskiego rozwijającego się w kraju socjalistycznym i jego doświadczeń dla kościoła powszechnego, jak też rosnącej pozycji Polski w świecie. Wyrażamy nasze głębokie przeświadczenie, że rozwój stosunków ze stolicą apostolską służyć będzie w tej nowej aurze sprawie pomyślności naszej ojczyzny i pokojowi na świecie oraz będzie kontynuacją tych treści, które wyrażało spotkanie Edwarda Gierka z Papieżem Pawłem VI.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! W ciągu 34 lat Polski Ludowej dorasta już drugie pokolenie ludzi, którzy wojnę znają tylko z opowiadań. Ich życie w pokoju jest rezultatem polityki naszego socjalistycznego państwa i systemu sojuszy, na których opiera się bezpieczeństwo naszego bytu narodowego. Jest to jedyna, w pełni sprawdzona droga, zwłaszcza gdy pamiętamy, że u źródeł tragedii wrześniowej leżała nasza słabość i osamotnienie. Te historyczne doświadczenia i nauki trzeba stale utrwalać w świadomości narodu, a przede wszystkim młodego pokolenia, by w pełni pojmowało te podstawowe, również dla naszej przyszłości prawdy, że tylko Polska socjalistyczna w oparciu o swe obecne sojusze może być Polską niepodległą, bezpiecznie się rozwijającą i znaczącą w świecie.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Stanisław Gabrielski.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselStanislawGabrielski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Sześćdziesiąt lat temu z woli narodu, z upartych, niezłomnych i długotrwałych dążeń niepodległościowych, w wyniku zwycięstwa Rewolucji Październikowej i upadku zaborczych tronów — odbudowane zostało suwerenne państwo polskie. Nie pamiętamy tamtych dni, ale rozumiemy uczucia i nastroje pokolenia naszych dziadów i ojców — urodzonego w niewoli, które mogło nareszcie żyć i pracować w swoim własnym domu, w niepodległej ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselStanislawGabrielski">Za ofiarność, pracowitość i patriotyzm, za wartości, jakie wnieśli do wspólnego bytu — oddajemy tamtemu pokoleniu szacunek i serdeczną pamięć.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselStanislawGabrielski">Obywatele Posłowie! Polska lat 1918—1939 mimo określonego dorobku na polu integracji narodowej, oświaty i kultury, gospodarki była Rzecząpospolitą nie spełnionych nadziei. Z pamiętników chłopów, bezrobotnych, emigrantów, z zapisów nauczycieli, lekarzy, działaczy społecznych, młodzieży wyłania się obraz ludzkich rozczarowań, także pragnienie radykalnej przebudowy polskiego życia i odmiany polskiego losu.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselStanislawGabrielski">„Pozbawieni możności produktywnego zastosowania sił, milionów naszych prężących się do pracy ramion i energii — czytamy w — „Deklaracji praw młodego pokolenia” z roku 1936 — staliśmy się tragicznym pokoleniem Polski. Czy rzeczywiście nie ma dla nas miejsca pod słońcem? (...) Tak dłużej żyć nie chcemy. Chce- my jasnego ludzkiego życia, prawa do pracy i oświaty, do szczęścia i ogniska domowego. Nasze dążenia łączą się z dążeniami mas ludowych Polski, walczących przeciw reakcji i wyzyskowi — o Polskę Ludową”. Polska dwudziestolecia międzywojennego nie była dla wszystkich sprawiedliwa. Było to jednak nasze państwo i ta myśl jednoczyła Polaków, uczyła miłości do ojczyzny w domach rodzinnych i w szkołach. A gdy nadszedł tragiczny wrzesień, Polacy wszystkich pokoleń, również i tego, któremu tamta rzeczywistość szykowała beznadziejny los i pętała Skrzydła — chwycili za broń i bili się o ojczyznę. W wojnie zginęły miliony. Walka nie była jednak daremna, towarzyszyła jej mądra myśl polityczna, łącząca doświadczenie historii ze śmiałym przewidywaniem i potrzebami narodu.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselStanislawGabrielski">U progu Polski Ludowej młodzież ujrzała nowe historyczne możliwości wskazane przez Polską Partię Robotniczą. Patriotyzm walki przeobraziła w patriotyzm pracy. Nasi poprzednicy — pokolenie ZWM, OM TUR, ZMW „Wici”, ZMP, a później — ZMS, ZMW i ZSP — swoim trudem i entuzjazmem dowiedli, iż rozumieli sens zbiorowego obowiązku, jakim jest nasz wspólny dom, Polska Ludowa. Jaka głęboka musiała się dokonać przemiana w naszym życiu po roku 1944, że można dziś mówić o młodych, iż są pokoleniem wielkiej szansy. Szansy odrobienia cywilizacyjnych opóźnień, dokonania skoku ku postępowi i nowoczesności, zbudowania Polski rozwiniętego socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselStanislawGabrielski">Naszą siłą jest młodość. Ale walory młodości nie realizują się w sposób samoczynny. Nie są one również zawieszone w próżni. Żyjemy w Polsce, ona jest dla nas najważniejszym miejscem na świecie. Dzięki władzy ludowej, programowi i polityce partii dogoniliśmy współczesność, a teraz kierujemy nasze wysiłki w stronę przyszłości. Jesteśmy dumni z Polski socjalistycznej, która zdobyła nie kwestionowany autorytet i szacunek w świecie i która idee pokoju i wolności ceni ponad wszystko. Uczynimy wszystko, by piękne idee „wychowania dla pokoju” powszechnie ogarnęła umysły młodych.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselStanislawGabrielski">Moje pokolenie pragnie w rozumny sposób wykorzystać i pomnożyć potencjał stworzony przez naszych ojców i starszych kolegów, a także spełnić te wszystkie fascynujące ideały i wartości, jakie są zawarte w naszym ustroju. Nowoczesność Polski widzimy w wysokich kwalifikacjach intelektualnych i moralnych jej obywateli. Chcemy być nowocześni na miarę potrzeb Rzeczypospolitej. Chcemy, by rzeczywistość byłą nam posłuszna, chcemy sprostać wyzwaniu przyszłości. Z pięknych idei socjalizmu, z mądrości wielu pokoleń, z rzetelnej pracy ojców i synów rośnie nowa Polska — ta sama, a przecież inna: zamożniejsza, ambitniejsza, mądrzejsza i piękniejsza, sprawiedliwa dla wszystkich i przez wszystkich umiłowana.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselStanislawGabrielski">Żyjemy w państwie, które zainteresowane jest nie tylko postępem materialnym, lecz również postępem duchowym, które przeniknięte jest humanistyczną myślą, że ludzie są ludziom potrzebni nawzajem, że w każdej chwili swojego życia godzić powinni interes osobisty z interesem społecznym.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselStanislawGabrielski">Siłą Polski jest jedność polityczno-moralna Polaków, świadomość, że państwo jest naszym najwyższym dobrem, że ojczyzna — jak mówił tow. Edward Gierek — to zarówno podstawowe wartości narodowe, jak i codzienna rzeczywistość pracy i życia narodu, organizowana przez państwo.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselStanislawGabrielski">Dla nas Polska i socjalizm to jedno. Spokojnie patrzymy w przyszłość, ufni, że nierozerwalność sojuszu i siła wspólnoty socjalistycznej są ostoją trwałego pokoju i niepodległości Polski. W okresie naszej młodości nabierają realnych kształtów i oblekają się w czyn idee i marzenia wielu pokoleń. Za naszych dni toczy się walka o erę, w której świat nie zazna więcej wojen, a wszystkie twórcze możliwości umysłu ludzkiego będą służyć dla dobra ludzkości. Uczestniczymy w tej walce po stronie postępu, pokoju i sprawiedliwości społecznej, otwarci i przyjaźni wobec rówieśników na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselStanislawGabrielski">Obywatele Posłowie! 60 rocznica niepodległości to wielkie wydarzenie i święto w życiu naszego narodu, a zarazem święto każdego z nas, każdej rodziny i każdego polskiego domu. Myślą wybiegamy już w XXI wiek, nigdy nie zapominając bogatych i szczytnych polskich tradycji.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselStanislawGabrielski">Gorącą wdzięczność i szacunek żywimy dziś dla naszych ojców i matek, za to co zrobili dla nas i dla ojczyzny. Pragniemy również godnie wypełniać nasze powinności wobec przyszłych pokoleń. Tak przeszłość splata się z przyszłością. Tak pojmujemy ciągłość wspólnej rzeczy, której na imię Polska.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Zbigniew Czajkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Idea niepodległości zrosła się z losami wielu pokoleń Polaków, tych, którzy w imię szczytnych ideałów „Za waszą i naszą wolność” oddawali życie w rodzimych powstaniach i na obcych ziemiach i tych, którzy służyli jej swą myślą i działalnością polityczną. Niepodległość była przez wiele, wiele lat nadzieją i dążeniem, pobudzającym naród nie tylko do zbrojnych wysiłków, ale także inspirującym do bogatej twórczości kulturalnej i naukowej. Opromieniała obyczaje narodu, atmosferę polskiego domu i rodziny, najpełniej odzwierciedlając uczucia patriotyczne.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Refleksje i wnioski, jakie wyciągamy dziś w 60-lecie odzyskania niepodległości, stanowią sumę doświadczeń, jakie historia przekazuje ku rozwadze nam, a także naszym następcom. Traktujemy je jako ważny czynnik wychowania ideowo-moralnego narodu, rozwijania jego kultury politycznej i umacniania patriotycznej jedności.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselZbigniewCzajkowski">„Chroniąc i kultywując dziejowe dziedzictwo narodu — mówił I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek — za najwyższy nakaz patriotyczny uważamy dziś wszechstronne wzbogacanie dotychczasowego jego dorobku, rozwijanie i umacnianie państwa polskiego, które jest największym dobrem Polaków”.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Naród polski zdołał przetrwać długoletnią niewolę i prześladowania zaborców, kataklizmy wojenne, a nawet gehennę hitlerowskiej okupacji. W dobie utraty państwa wykształcił się nowoczesny naród polski, który wniósł do skarbnicy kultury światowej wybitne dzieła nauki, literatury i sztuki. Naród ten nie porzucił nigdy idei wolnego państwa, wołając w „Wyzwoleniu” ustami poety:</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselZbigniewCzajkowski">„...Daj nam poczucie siły i Polskę daj nam żywą, by słowa się spełniły nad ziemią tą szczęśliwą.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselZbigniewCzajkowski">...Zwyciężę na tej ziemi, z tej ziemi państwo wskrzeszę...”.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Marzenia te spełniły się w roku 1918, po krwawej wojnie, w której uczestniczyły i walczyły różne formacje polskie, na różnych frontach z myślą o wolnej Polsce; w wojnie, zakończonej upadkiem państw zaborczych w wyniku rewolucyjnych zrywów proletariatu europejskiego, którego pierwszym zwycięstwem była Rewolucja Październikowa, uznająca prawo narodu polskiego do zjednoczenia i niepodległości. Wskrzeszone wówczas państwo polskie, mimo wielkiego wkładu Polaków w odbudowę państwowości, w organizację oświaty i śmiałe, jak na ów czas, koncepcje gospodarcze, nie zdołało rozwikłać wewnętrznych klasowych sprzeczności ani wytrzymać naporu polityczno-militarnych wydarzeń.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Później znów w najkrwawszej z wojen, jaką była II wojna światowa, naród polski musiał bronić niepodległości, walcząc w kraju, na Wschodzie i Zachodzie. Zwycięstwo odniesione na ulicach Berlina było wynikiem wspólnej walki Ludowego Wojska Polskiego i Armii Czerwonej.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Naród nasz — za sprawą myśli politycznej polskiej lewicy, partii klasy robotniczej — podjął i realizuje w nowych granicach i w socjalistycznych warunkach ustrojowych program odbudowy i rozwoju kraju. Ustrój socjalistyczny nadał realny kształt suwerenności ludu polskiego, zaś sojusz ze Związkiem Radzieckim umacnia pozycję Polski w świecie i bezpieczeństwo naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wysoki Sejmie! Doświadczenia okresu Polski Ludowej dostarczają bogatych i różnorodnych dowodów, potwierdzających potrzebę dalszych decyzji oparcia dynamiki ludowego państwa na fundamencie jedności całego narodu, zgodnie z zasadą demokracji światopoglądowej. Dzięki swemu osobistemu zaangażowaniu w Polskę Ludową ludzie wierzący żywią głębokie przekonanie, że wyznawany przez nich światopogląd chrześcijański wzbogaca wielorako motywację, utrwalającą jedność polityczną narodu, wzbogaca siły socjalistycznego państwa.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Ostatnio w latach siedemdziesiątych, podjęliśmy realizację wielkiej wizji postępu cywilizacyjnego, zarysowaną przez władze centralne z I Sekretarzem Edwardem Gierkiem, program, którego obiektywną miarę stanowić musi bilans osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Idea jedności narodu, jak w zwierciadle, odbija się w tradycji i ciągłości kultury polskiej, przebogatej w swej wielonurtowości i wieloźródłowości, przenikniętej romantyzmem. Zaiste, trzeba było romantycznego zrywu, aby u zarania II Rzeczypospolitej scalać rozdarte zaborami dziedzictwo kulturalne narodu i nawiązywać łączność z przerwanym ciągiem państwowego istnienia Polski. Polska Ludowa nawiązując do całej narodowej spuścizny, do źródeł narodowego rodowodu kultury, dokonała zasadniczych przeobrażeń w jej wymiarze poziomym, w zakresie jej upowszechniania, włączenia w nią — jako współtwórców — coraz szerszych kręgów społecznych. W twórczości tej uczestniczą w sposób naturalny i aktywny uczeni, pisarze i artyści, inspirujący się także światopoglądem chrześcijańskim. Dokonuje się szerokie przenikanie tych wartości w sferę życia społecznego i kulturalnego. Świadczy to o ich trwałych i uznawanych społecznych wartościach ogólnonarodowych i uniwersalnych.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Szczególną rolę w procesach rozwijających świadomość narodową, zwłaszcza w latach rozbiorów, odegrał kościół katolicki. Kościół przyczyniał się do zachowania polskości, tradycji i obyczajów narodowych, polskiej mowy, jak to miało miejsce między innymi na Warmii i Mazurach, na Śląsku i na ziemi złotowskiej. Polska książka do nabożeństwa zastępowała często elementarz i podręcznik języka polskiego, zaś śpiewnik kościelny uczył pieśni niepodległościowych. Duchowieństwo polskie brało czynny udział w powstaniach, organizowało polską oświatę, przeciwstawiało się czynnie zaborczej polityce wynaradawiania. Po odzyskaniu niepodległości także kościół odegrał zasadniczą rolę w procesach integracyjnych.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Czas historyczny przewartościowuje współczesny stosunek niepodległego państwa ludowego i kościoła, a następnie w wyniku Soboru Watykańskiego II dokonuje przemian w stosunku kościoła do świata. Kontynuację tych posoborowych zasad potwierdził w swych pierwszych wystąpieniach Papież Jan Paweł II, pierwszy w historii kościoła Papież Polak, który wnosi do dziedzictwa swego urzędu osobistą znajomość przemian, osiągnięć i trudności towarzyszących rozwojowi współczesnej Polski. Będzie to zapewne pomocą w rozwiązywaniu wielkich problemów, w obliczu których stoi kościół powszechny. Jednym z nich jest dalszy proces normalizacji stosunków kościelno-państwowych w kraju oraz między Polską Rzecząpospolitą Ludową i Stolicą Apostolską, normalizacji niezbędnej także dla jedności ideowo-moralnej ludzi wierzących i niewierzących i mającej pozytywny wpływ na możliwości poprawy w sprawach wychowania, umacniania rodziny, rozwijania społecznej moralności, a także i w dziedzinach pozaświatopoglądowych.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wysoki Sejmie! W całym bogatym okresie 60-lecia przewijała się sprawa najistotniejsza: sprawa polskiej suwerenności narodowej, mającej — jak klejnot — swą oprawę w polskiej tożsamości kulturowej i czerpiąca swą mądrość polityczną z zasad polskiej szkoły myślenia patriotycznego. Dziś w wolnej ojczyźnie, w Polsce Ludowej, nie wolno nam, wyciągając wnioski z historii, zapominać o tym, że pełne urzeczywistnienie suwerenności Polski musi łączyć w sobie umiłowanie wolności osobistej i demokracji z poszanowaniem autorytetu władzy państwowej. Niepodległość dziś oznacza służbę ludowej ojczyźnie w jej wszechstronnym rozwoju społeczno-gospodarczym, kulturalnym, w rozwoju demokracji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wysoki Sejmie! Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Pax”, chciałbym oświadczyć, że istotą ruchu społecznie postępowego — „Pax” jest działanie na rzecz jak najszerszego i ideowego zaangażowania ludzi wierzących w rozwój Polski Ludowej, w socjalizm rozwojowy. W ten sposób pojmujemy swoją służbę narodowi.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Kończąc swe przemówienie, pozwalam sobie przytoczyć poetyckie strofy Jana z Czarnolasu, którego dzieła zebrane Sejm na poprzednim posiedzeniu wydać uchwalił:</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#PoselZbigniewCzajkowski">„A jeśli komu droga otwarta do nieba,</u> + <u xml:id="u-24.18" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Tym, co służą ojczyźnie...”</u> + <u xml:id="u-24.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Ryszard Wojna.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselRyszardWojna">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Słuszność polityki państwa historia sprawdza nie w pogodny dzień, kiedy świeci słońce i życie toczy się normalnym trybem. Słuszność polityki państwa historia sprawdza w sytuacjach krańcowych, tzn. wtedy, gdy naród i jego państwowa organizacja zostają wystawione na próby trudne i niebezpieczne — zewnętrzne lub wewnętrzne. Z polityką państwa jest więc tak jak z zasadami budownictwa w rejonach, w których występują trzęsienia ziemi. Trwałość konstrukcji ma odpowiadać nie normalnym regułom użytkowania domu, ale ma chronić życie i mienie mieszkańców w momentach ekstremalnych, gdy kołysze się ziemia. Taką miarę musimy też przykładać do ocen polityki państwa polskiego w minionym sześćdziesięcioleciu.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselRyszardWojna">Myślę, że tragizm pokolenia naszych ojców, których otaczamy serdeczną pamięcią jak przystało na synów, polegał na tym, iż byli oni świadomi obowiązku przygotowania z takim trudem i męką odzyskanego państwa na godzinę próby najwyższej — świadectwa tego przetrwały w wielu wypowiedziach i pismach — a jednocześnie wewnętrznie zwaśnieni, ograniczeni egoizmem partykularnych korzyści, identyfikujący interes państwa z interesem klasowym warstw posiadających, nie byli w stanie zabezpieczyć narodu przed tym najstraszniejszym, co nadciągało zza naszej granicy zachodniej, a co dojrzewało właściwie od pierwszego dnia polskiej niepodległości.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselRyszardWojna">We wrześniu 1939 r., mimo bezgranicznego bohaterstwa żołnierza polskiego, zasady, na których opierało się bezpieczeństwo naszego państwa, nie sprawdziły się.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselRyszardWojna">Historycznie rzecz biorąc, sytuacja dla Polaków nie była nowa. Pierwszym bodaj czynnikiem uzasadniającym przed przeszło jedenastu wiekami potrzebę własnego państwa Polan była konieczność przeciwstawienia się niemieckiej ekspansji na ziemie polskie. Problem ten określał następnie całe dzieje naszego narodu, mimo iż nie w każdym okresie manifestował się z równo ostrością.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselRyszardWojna">Okupacja Polski przez Niemców w toku II wojny światowej oraz bezmiar zbrodni faszyzmu niemieckiego, popełnionych na polskim narodzie, nałożyły na tysiącletnie doświadczenia naszych stosunków z Niemcami nową, straszną w swej treści warstwę, która tak głęboko zapadła w psychikę polską, iż stała się częścią współczesnej polskiej świadomości, częścią naszej substancji narodowej, elementem naszego określania się.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselRyszardWojna">Polacy mogli wyciągnąć stąd tylko jeden wniosek: polityka odbudowanego ze zgliszcz II wojny światowej państwa musiała być nacelowana na niedopuszczenie do sytuacji, w której naród mógłby stanąć w obliczu powtórzenia się groźby dla jego dalszego biologicznego istnienia. Wniosek ten, sformułowany przez polską lewicę, zmaterializował się w istnieniu Polski Ludowej. Jego fundamentem jest wewnętrzna zwartość społeczeństwa budującego socjalizm i dysponującego bazą przemysłową, jakiej nie posiadaliśmy nigdy, oraz system sojuszy, a przede wszystkim sojusz z potężnym Związkiem Radzieckim, którego wkładowi w zwycięstwo oraz stanowisku na konferencji poczdamskiej zawdzięczamy przekreślenie tysiącletnich skutków niemieckiego parcia na ziemie polskie. Integralną częścią wyciągniętych wniosków jest jednocześnie fundamentalna zmiana warunków, na jakich kształtują się obecnie stosunki polsko-niemieckie.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselRyszardWojna">Z Niemiecką Republiką Demokratyczną, naszym sojusznikiem i przyjacielem, wiąże nas wspólna troska o pokój i baczenie wespół z siłami Układu Warszawskiego, by nikt nie naruszał podstaw, na których opiera się istniejący w Europie ład pokojowy.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselRyszardWojna">Z Republiką Federalną Niemiec ułożyliśmy nasze stosunki na bazie układu z grudnia 1970 roku, w którym państwo to uznało nienaruszalność naszej granicy na Odrze i Nysie teraz i w przyszłości. W trudnym i złożonym procesie normalizacji RFN współdziała z nami w dziele odprężenia i pokoju, którego zasady — a wśród nich nienaruszalność istniejących granic — określił Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselRyszardWojna">Wysoka Izbo! System, na którym opiera się bezpieczeństwo państwa i narodu — o jego podstawach i cechach mówił tu dziś towarzysz Edward Gierek — to najważniejsza część składowa racji stanu. Odpowiedzialność za państwo to sprawa śmiertelnie poważna w dosłownym sensie i historia rozlicza warstwy i klasy rządzące głównie ze stopnia przygotowania kraju do sytuacji szczególnych. Prawdę tę, wyrosłą z doświadczeń dwu pokoleń na przestrzeni tych 60 lat i głęboko zakorzenioną w ostatnich kilku wiekach naszych dziejów powinniśmy umieć przekazać generacji następnej jako najważniejszą.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Dzisiejsze uroczyste posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zwołane dla upamiętnienia 60 rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę, dobiega końca.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#Marszalek">W przemówieniu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej posła Edwarda Gierka zawarte zostały przemyślenia i wnioski bliskie sercu każdego Polaka i mocno związane z dniem dzisiejszym naszej ojczyzny. Debata była tych stwierdzeń pełnym potwierdzeniem.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#Marszalek">Przed 60 laty spełnione zostały nie wygasające dążenia naszego narodu do niepodległości. Mogło to dokonać się jedynie w warunkach, jakie stworzyła Wielka Socjalistyczna Rewolucja Październikowa i jej wzniosłe idee.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#Marszalek">Z odzyskaniem niepodległości lud pracujący wiązał nadzieje na sprawiedliwy ład społeczny, na ugruntowanie demokratycznego systemu ustrojowego. Wiele przyczyń złożyło się wszakże na to, że słuszne racje i dążenia ludzi pracy nie mogły wówczas zostać urzeczywistnione. Wywarły one jednak wpływ na świadomość polityczną i obywatelską narodu, na wzmocnienie poczucia odpowiedzialności za własne państwo. Powstały w tamtym okresie wielkie dzieła ludzkiej pracy i duże osiągnięcia oświaty, kultury, które trwale weszły do dorobku Polski.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#Marszalek">Z drugiej jednak strony szanse, które dała niepodległość, nie zostały należycie wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#Marszalek">W najtrudniejszym okresie okupacji Polska Partia Robotnicza konsekwentnie połączyła w swym programie sprawę wyzwolenia narodowego i społecznego, wysuwając hasło szerokiego frontu narodowego i opowiadając się za sojuszem ze Związkiem. Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#Marszalek">Decydującym dokonaniem mijającego 60-lecia stał się przełom, historyczny, narodziny Polski Ludowej, urzeczywistniającej nauki płynące z całych złożonych doświadczeń naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#Marszalek">34-letni okres rozwoju Polski Ludowej wskazuje, że źródłem naszej siły jest jedność wszystkich Polaków skupionych wokół najważniejszych spraw narodu i państwa. Podstawą tej jedności jest współdziałanie przewodniej siły narodu — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym w ramach jednoczącego wszystkich Polaków Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#Marszalek">Obchodząc uroczyście rocznicę odzyskania niepodległości, czynimy to w poczuciu więzi historycznej zespalającej dzieje naszego narodu, walkę i pracę kolejnych jego pokoleń.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Dzisiejsza Uroczysta debata potwierdziła, że mamy solidnie zbudowany swój polski dom. Z naszymi socjalistycznymi sąsiadami stanowimy wspólnotę, której siła daje niezawodne gwarancje bezpieczeństwa i rozwoju.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#Marszalek">Wkładamy wiele wysiłku w urządzanie naszego domu i jeszcze nie ze wszystkim uporaliśmy się. Nasza polska rodzina rośnie, rosną także jej ambicje. Dlatego musimy dalej doskonalić naszą pracę, aby wszystko w polskim domu dobrze służyło jego mieszkańcom. Zdobędziemy się na najwyższy wysiłek, aby nasz ukochany dom, w tak wielkim trudzie budowany, był zawsze bezpieczny, dostatni i radosny na miarę marzeń pokoleń Polaków walczących o niepodległość i postęp swej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#Marszalek">Na tym kończymy uroczyste posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#komentarz"> (Oklaski)</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#komentarz">(Marszalek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 35)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00021-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00021-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..1ab5d49 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00021-01/header.xml @@ -0,0 +1,157 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00021-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>21 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>21 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">21</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1978-12-20 i 21</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="EmilKolodziej" role="speaker"> + <persName>Emil Kołodziej</persName> + </person> + <person xml:id="FranciszekAdamkiewicz" role="speaker"> + <persName>Franciszek Adamkiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterPrzemysluMaszyn" role="speaker"> + <persName>Minister Przemysłu Maszyn</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAleksanderZajac" role="speaker"> + <persName>Poseł Aleksander Zając</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAlicjaWawrzenczyk" role="speaker"> + <persName>Poseł Alicja Wawrzeńczyk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAlojzyMelich" role="speaker"> + <persName>Poseł Alojzy Melich</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAndrzejZabinski" role="speaker"> + <persName>Poseł Andrzej Żabiński</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDanielaLiberadzka" role="speaker"> + <persName>Poseł Daniela Liberadzka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdwardHarasim" role="speaker"> + <persName>Poseł Edward Harasim</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdwardZglobicki" role="speaker"> + <persName>Poseł Edward Zgłobicki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFranciszekNowak" role="speaker"> + <persName>Poseł Franciszek Nowak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHelenaJagielowiczGawle" role="speaker"> + <persName>Poseł Helena Jagiełowicz-Gawle</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHelenaKurnatowska" role="speaker"> + <persName>Poseł Helena Kurnatowska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJadwigaGizyckaKoprowska" role="speaker"> + <persName>Poseł Jadwiga Giżycka-Koprowska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanMalec" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Malec</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJaninaBanasik" role="speaker"> + <persName>Poseł Janina Banasik</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJaninaKocemba" role="speaker"> + <persName>Poseł Janina Kocemba</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyPiotrowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Piotrowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJozefPinkowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Józef Pińkowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrystynaJandyJendroska" role="speaker"> + <persName>Poseł Krystyna Jandy-Jendrośka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRomanKarolak" role="speaker"> + <persName>Poseł Roman Karolak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRomanMalinowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Roman Malinowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawGebala" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Gębala</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawRostworowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Rostworowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStefanChoros" role="speaker"> + <persName>Poseł Stefan Choroś</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTadeuszGasiorek" role="speaker"> + <persName>Poseł Tadeusz Gąsiorek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWaclawAuleytner" role="speaker"> + <persName>Poseł Wacław Auleytner</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZbigniewGolacki" role="speaker"> + <persName>Poseł Zbigniew Gołacki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZbigniewKledecki" role="speaker"> + <persName>Poseł Zbigniew Kledecki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZbigniewRudnicki" role="speaker"> + <persName>Poseł Zbigniew Rudnicki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZdzislawKurowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zdzisław Kurowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZenonKomender" role="speaker"> + <persName>Poseł Zenon Komender</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZenonKomorowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zenon Komorowski</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelBronislawaGrochowska" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Bronisława Grochowska</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelMarekOrdon" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Marek Ordon</persName> + </person> + <person xml:id="StefanZawodzinski" role="speaker"> + <persName>Stefan Zawodziński</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekPiotrStefanski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Piotr Stefański</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00021-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00021-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..2508d78 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00021-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,1117 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja V</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 21 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 20 i 21 grudnia 1978 r.</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 9</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 16)</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Halina Skibniewska)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Bronisławę Grochowską i Adolfa Sobieraja.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Adolf Sobieraj.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Protokoły 19 i 20 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęte wobec niewniesienia przeciwko nim zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! W dniu 27 listopada 1978 roku zmarł poseł Wacław Szymczak, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Wacław Szymczak urodził się w 1928 r. w miejscowości Leszcze w woj. konińskim, w rodzinie robotniczej. Po wyzwoleniu pracował we Wrocławiu, gdzie działał jako członek Związku Młodzieży Polskiej w ruchu młodzieżowym. W 1956 r. rozpoczął pracę w Miejskich Zakładach Komunikacyjnych w Warszawie jako motorniczy. W 1964 r. wstąpił w szeregi Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Był członkiem Komitetu Dzielnicowego PZPR Warszawa-Żoliborz oraz I sekretarzem organizacji partyjnej w Zakładach Eksploatacji Tramwajów Wola.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">W Sejmie zasiadał w Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Komunikacji i Łączności.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Wacław Szymczak pozostanie w naszej pamięci jako oddany sprawie socjalizmu działacz społeczny.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłego posła chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Wacława Szymczaka z dniem 27 listopada 1978 r.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny posiedzenia — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Mandatowo-Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 23 w Gliwicach (druk nr 112).</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Franciszek Nowak.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselFranciszekNowak">Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 29 listopada 1978 r. Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w trybie art. 84 Ordynacji wyborczej mandatu wygasłego w okręgu wyborczym nr 23 w Gliwicach wskutek śmierci posła Sylwestra Kaliskiego.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselFranciszekNowak">Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselFranciszekNowak">Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższej sprawie odpowiedniego wniosku. Przypominam, że Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatu zmarłego posła na posiedzeniu w dniu 26 października 1978 r.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselFranciszekNowak">Zgodnie z postanowieniami Ordynacji wyborczej, Wysoka Izba może podjąć obecnie uchwałę o wstąpieniu w skład Sejmu tego spośród nie wybranych w okręgu wyborczym nr 23 kandydata, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów i nie utracił w międzyczasie prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselFranciszekNowak">Z danych Państwowej Komisji Wyborczej wynika, że największą liczbę głosów spośród nie wybranych kandydatów w okręgu wyborczym nr 23 otrzymał obywatel Tadeusz Zwoliński, który przebywa służbowo za granicą. Wobec braku praktycznych możliwości wykonywania mandatu obywatel Tadeusz Zwoliński pismem z dnia 7 grudnia 1978 r. zrzekł się prawa do uzyskania mandatu poselskiego.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselFranciszekNowak">W związku z tym Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdziła na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej, że następnym z kolei kandydatem do objęcia mandatu jest w okręgu wyborczym nr 23 obywatelka Helena Kurnatowska, zamieszkała w Gliwicach, inżynier chemik w Biurze Projektów Przemysłu Tworzyw i Farb — „PROERG” w Gliwicach, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselFranciszekNowak">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że wymieniony kandydat na posła posiada prawo wybieralności do Sejmu. W związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatu poselskiego przez obywatelkę Helenę Kurnatowską w okręgu wyborczym nr 23 w Gliwicach. Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekt odpowiedniej uchwały, której treść zamieszczona jest w doręczonym obywatelom posłom druku nr 112.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały, zamieszczonej w druku sejmowym nr 112, w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 23 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 23 w Gliwicach, a tym samym obywatelka Helena Kurnatowska uzyskała mandat posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Poseł Helena Kurnatowska zgłosiła się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Proszę Obywatelkę Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra narodu polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselHelenaKurnatowska">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że poseł Helena Kurnatowska złożyła ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o projektach:</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">1) uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1979 rok (druki nr 107 i 110),</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">2) ustawy budżetowej na rok 1979 (druki nr 108 i 111).</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca generalny poseł Józef Pińkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiając opinię Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w sprawie przedłożonych przez Rząd projektów planu i budżetu na 1979 r., pragnę na wstępie podkreślić rzeczowość i wnikliwość, z jaką poszczególne komisje rozpatrzyły odnośne działy tych dokumentów.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselJozefPinkowski">W dyskusji wypowiedziało się 320 obywateli posłów. Dokonana w czasie obrad komisji sejmowej oraz prac międzykomisyjnych zespołów rozpatrujących węzłowe problemy planu w dziedzinie warunków życia ludności, struktury produkcji, inwestycji, rolnictwa i gospodarki żywnościowej, podnoszenia efektywności gospodarowania, budżetu i finansów — analiza przedłożonych projektów umożliwiła opracowanie opinii dla Wysokiej Izby, jak również przedyskutowanie wielu wniosków i propozycji, które w części znalazły wyraz w poprawkach do dokumentów, a ponadto będą pomocne w zapewnieniu prawidłowej realizacji przyszłorocznego narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselJozefPinkowski">Charakterystycznymi cechami przyszłorocznego planu i budżetu są:</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselJozefPinkowski">— po pierwsze — dążenie do zapewnienia warunków dalszego wzrostu poziomu życia ludności, w szczególności zwiększenia dochodów realnych, w tym płac i świadczeń socjalnych, dalszej poprawy sytuacji rynkowej oraz szybkiego rozwoju budownictwa mieszkaniowego i komunalnego, — po drugie — kontynuowanie działań dla wzmocnienia równowagi ekonomicznej oraz proporcjonalności w rozwoju kraju, — po trzecie — dalsze zwiększenie wymogów w dziedzinie podnoszenia efektywności gospodarowania wszystkimi środkami produkcji, a więc zasobami pracy, surowcami, materiałami, całym posiadanym potencjałem produkcyjnym.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselJozefPinkowski">Te idee przewodnie projektów planu i budżetu uzyskały pełną aprobatę ze strony komisji sejmowych. Podkreślano w dyskusji ich racjonalność i niezbędność. Zwracano uwagę, że są one wyrazem konsekwentnej realizacji postanowień VII Zjazdu, a ich podstawowy cel sprowadza się do urzeczywistniania, mimo obiektywnie trudniejszych znacznie warunków rozwojowych, sformułowanego przez I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka zadania zapewniania wyższej jakości warunków życia narodu przez osiąganie wyższej jakości pracy. Właśnie po to, aby te cele podstawowe w naszym socjalistycznym rozwoju osiągać, konieczne jest skierowanie obecnie głównej uwagi na racjonalność gospodarowania, na pogłębienie w każdym przedsiębiorstwie społecznego i jednostkowych rachunków wyników i nakładów, poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, czy to co wytwarzamy i czynimy robimy dobrze, oszczędnie i gospodarnie. Jeżeli osiągniemy dalszy postęp na tej drodze, a jest to nieodzowne, i będziemy gospodarowali wszystkim tym, co posiadamy lepiej, produkowali taniej, dbali o jakość, to osiągniemy planowane cele, a równocześnie szybciej przezwyciężymy napięcia i trudności, jakie powstały w naszym rozwoju w wyniku splotu znanych okoliczności powodowanych wewnętrznymi i zewnętrznymi czynnikami.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatele Posłowie! Podstawowe proporcje planu przewidują dalszy wzrost spożycia w dochodzie narodowym. Na ten cel przeznaczonych będzie 70,9% dochodu narodowego do podziału. Znajduje to wyraz w planowanym wzroście dochodów realnych ludności o 1,1 do 1,4%, w tym płac realnych o 1,5%—2% oraz w istotnym zwiększeniu wydatków budżetowych w dziedzinie spożycia zbiorowego, w tym wypłat z tytułu emerytur i rent.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselJozefPinkowski">W tej sytuacji duże zadania stoją przed wszystkimi producentami dóbr rynkowych i usług. Projekt planu przewiduje wzrost dostaw towarów na rynek o ponad 9% oraz usług dla ludności ogółem o około 10%.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselJozefPinkowski">W dyskusji poselskiej w trakcie obrad komisji i zespołów podkreślano, iż wzrost produkcji i dostaw na rynek w ilościach przewidzianych planem jest nieodzowny, postulowano, aby w trakcie realizacji planu poszukiwać dalszych możliwości wzrostu produkcji i dostaw poszukiwanych przez nabywców towarów. Dlatego też z pełną aprobatą odniesiono się do przewidzianej przez Rząd specjalnej rezerwy na ubezpieczenie rynku w postaci 400 mln zł dewizowych oraz odpowiednich nakładów inwestycyjnych i funduszu płac. Uruchomienie tej rezerwy w ciągu roku powinno umożliwić dalsze zwiększenie dostaw towarów na rynek.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselJozefPinkowski">Wzrost poziomu życiowego w ostatnich latach powoduje, iż popyt na towary i usługi staje się coraz bardziej zróżnicowany. Ze znacznie większą siłą przejawiają się na rynku preferencje konsumentów zarówno przywiązanych od lat do standardowych wyrobów powszechnego użytku, których w miarę możliwości nie powinno brakować, jak też w związku z rosnącymi nowymi potrzebami oczekujących coraz bogatszej oferty rynkowej.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselJozefPinkowski">W tej sytuacji coraz większego znaczenia nabiera doskonalenie struktury asortymentowej produkcji. Wykonywanie dostaw wszystkich przewidzianych planem ważnych asortymentów towarów powinno być przedmiotem systematycznych kontroli tak ze strony przemysłu, iak i handlu. W tym celu konieczne jest doskonalenie kontroli wprowadzonego przez Rząd systemu list towarowych, porządkującego odpowiedzialność za bilansowanie i koordynację produkcji oraz zamówień handlu w poszczególnych grupach ważniejszych artykułów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselJozefPinkowski">W czasie obrad komisji dyskutowano również problem kosztów utrzymania. Zwracano uwagę na potrzebę wzmocnienia kontroli w tej dziedzinie, aby postanowienia planu w tej sprawie były zachowane. Wskazywano przy tym, iż niezbędne jest wzmocnienie kontroli cen ustalanych na towary w trybie zdecentralizowanym. Działania Rządu idą w tym kierunku. Równocześnie podkreślano, iż o poziomie cen decyduje przede wszystkim poziom kosztów wytwarzania. Dlatego najbardziej skutecznym działaniem na rzecz ograniczania wzrostu kosztów utrzymania jest pilnowanie na co dzień kosztów produkcji w każdym zakładzie pracy, przedsiębiorstwie i gospodarstwie rolnym. Niezbędne jest więc wzmożenie działań zmierzających do obniżki kosztów produkcji. Jest to konieczne zwłaszcza dla niwelowania ujemnych skutków wzrostu cen zakupywanych na rynkach zagranicznych surowców.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselJozefPinkowski">Podstawowe znaczenie w zaopatrzeniu ludności mają dostawy artykułów żywnościowych. Zwiększą się one w przyszłym roku o ponad 10%, co wpłynie na dalszą poprawę sytuacji w tej dziedzinie. Uzależnione to jest jednak od rozwoju produkcji rolniczej. Zgodnie z projektem planu wzrost produkcji rolniczej w przyszłym roku powinien wynieść 3,9—4,8%.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselJozefPinkowski">Osiągnięcie tego wzrostu produkcji wymagać będzie lepszego wykorzystania wszystkich rezerw produkcyjnych rolnictwa, zwłaszcza dalszej poprawy w zagospodarowaniu ziemi oraz zwiększenia produkcji zbóż i roślin paszowych. Zwiększenie tej produkcji jest konieczne dla umocnienia korzystniejszych obecnie tendencji hodowlanych w chowie trzody chlewnej i zapewnienia dalszego wzrostu pogłowia zwierząt gospodarskich, co warunkować będzie przewidywany planem wzrost dostaw mięsa, mleka i innych produktów na rynek.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselJozefPinkowski">Rok przyszły będzie pierwszym rokiem wprowadzania w życie długofalowego programu rozwoju chowu bydła, do czego nasze rolnictwo ma szczególnie korzystne warunki naturalne. Odpowiedzialne zadania stoją w tej dziedzinie w przyszłym roku przed władzami terenowymi, przed wszystkimi organizacjami i instytucjami rolnictwa, a nade wszystko przed samymi rolnikami i przedsiębiorstwami rolnymi.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselJozefPinkowski">Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, jak również międzykomisyjny zespół do spraw gospodarki żywnościowej podkreśliły, i z realizacja planowych zadań wzrostu produkcji rolniczej wymagać będzie zapewnienia rytmicznych dostaw przewidzianych planem przemysłowych środków do produkcji rolniczej, poprawy efektywności gospodarowania wszystkimi czynnikami produkcji w rolnictwie oraz dalszej aktywizacji społecznej wsi, w czym jeszcze większą rolę odgrywać powinien samorząd rolniczy.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselJozefPinkowski">Równocześnie zwracano uwagę, iż występujące nadal napięcia w bilansie zbożowo-paszowym kraju, zmuszające nas w roku przyszłym do kontynuowania wysokiego importu zbóż, wymagają zarówno pogłębienia działań mających na celu bardziej efektywne, oszczędne zużycie pasz, jak też do intensyfikowania przedsięwzięć zmierzających do zwiększenia ich produkcji oraz lepszego przetwórstwa i konserwacji. Podkreślano, że w rozwijanych po XV Plenum KC środkach dla przyspieszenia mechanizacji rolnictwa osiąga się już widoczne postępy w technologii uprawy i zbioru zbóż, ziemniaków, buraków cukrowych oraz niektórych innych ziemiopłodów. Natomiast w dziedzinie mechanizacji uprawy, zbioru i konserwacji pasz oraz prac hodowlanych, oczekuje się od zainteresowanych resortów zintensyfikowania ich wysiłków.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselJozefPinkowski">Ocena zamierzeń projektu planu i budżetu w dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej wykazała, że zapewnione są w nim materialne warunki niezbędne do osiągnięcia przewidywanego postępu. Korzystne są po temu warunki społeczne. Rolnicy darzą zaufaniem i uznaniem realizowaną przez nasze państwo politykę rolną, wytyczaną przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą wspólnie ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym. Świadczy o tym także rozwój specjalizacji i kooperacji gospodarstw indywidualnych, postęp w wynikach produkcyjnych państwowych przedsiębiorstw rolnych oraz umacnianie się spółdzielczości produkcyjnej na wsi. Istnieją więc przesłanki do tego, aby zespalając wysiłki wszystkich rolników do pełniejszego wykorzystania rezerw osiągnąć dalszy postęp w rolnictwie i zwiększyć produkcję żywności zgodnie z zamierzeniami planu.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselJozefPinkowski">Obok rolnictwa i gospodarki żywnościowej szczególne znaczenie dla dalszej poprawy warunków życiowych ma rozwój budownictwa mieszkaniowego. Projekt planu przewiduje w tej dziedzinie budowę co najmniej 337 tys. nowych mieszkań, a ponadto podniesienie standardu znacznej liczby starych mieszkań, w wyniku prowadzonych prac remontowych. Będzie to dalszy, znaczny, gdyż blisko 12-procentowy wzrost liczby budowanych mieszkań. Dzięki temu ponad 1 mln ludności naszego kraju będzie mógł przenieść się do nowych mieszkań w przyszłym roku.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselJozefPinkowski">Realizacja szybko rosnących zadań budownictwa mieszkaniowego jest możliwa dzięki budowie w latach ubiegłych sieci fabryk domów, rozwinięciu na znacznie większą skalę przemysłu materiałów budowlanych i w ogóle przemysłu mieszkaniowego. Tym niemniej ustalone planem zadania uznać należy jako bardzo mobilizujące i wymagające dużego wysiłku ze strony przedsiębiorstw budowlanych, zapewnienia im rytmicznych dostaw ze strony wszystkich jednostek stanowiących zaplecze budownictwa mieszkaniowego. Bardzo ważną sprawą jest osiągnięcie dalszego postępu w przygotowywaniu uzbrojonych terenów i usprawnienie koordynacji działań, od których zależy kompleksowa realizacja i zagospodarowanie osiedli mieszkaniowych, aby nie powstawały zaległości w obiektach towarzyszących, zwłaszcza handlowo-usługowych i socjalnych.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselJozefPinkowski">Komisja Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych zwróciła uwagę, iż należy dążyć do przyspieszenia realizacji rządowego programu badawczo-rozwojowego w sprawie kompleksowego rozwoju budownictwa mieszkaniowego, a w szczególności wdrożenia tych wyników prac badawczych, które przyniosą zmniejszenie zużycia materiałów, obniżkę pracochłonności oraz spowodują dalsze skrócenie cykli budowy.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselJozefPinkowski">W działaniach Rządu w dziedzinie rolnictwa i przemysłu spożywczego oraz budownictwa mieszkaniowego dostrzec można wyraźnie zespolenie wysiłków mających na celu zarówno osiągnięcie postępu w bieżącej realizacji zadań, jak tworzenie podstaw dla coraz lepszego rozwiązywania strategicznych celów perspektywicznych, jakimi są, zgodnie z wolą Wysokiej Izby, problem mieszkaniowy oraz rozwój rolnictwa i poprawa wyżywienia narodu.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselJozefPinkowski">Nakłady inwestycyjne na kompleks mieszkaniowy wyniosą w roku przyszłym 27% ogólnych nakładów inwestycyjnych, zaś na rolnictwo i gospodarkę żywnościową — 26% tych nakładów. Łącznie więc ponad połowę środków inwestycyjnych przeznaczymy na zadania o znaczeniu ogólnonarodowym, o decydującym wpływie na życie każdej rodziny. Jeśli do tego dodamy zwiększone nakłady na rozbudowę bazy materialnej służb ochrony zdrowia, szpitali i pawilonów, to musimy stwierdzić, iż w planie roku przyszłego nastąpi duża koncentracja środków świadcząca o konsekwencji w działaniach mających na celu realizację podstawowych celów programu społecznego, wytyczonego przez VI i VII Zjazd partii i aprobowanego przez cały naród.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselJozefPinkowski">Wysoki Sejmie! Oceniając przyszłoroczne projekty planu i budżetu z punktu widzenia działań mających na celu zapewnienie niezbędnej ich harmonijności i wymogów proporcjonalności, komisje zwróciły uwagę w szczególności na współzależności w dziedzinie spożycia i akumulacji, strukturę produkcji przemysłowej oraz zadania importu i eksportu.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselJozefPinkowski">Globalny przyrost tworzonego dochodu narodowego wyniesie ponad 52 mld zł, czyli wzrośnie o 2,8%. W podziale dochodu narodowego obok podkreślonego już wzrostu funduszu spożycia charakterystyczne jest zmniejszenie udziału inwestycji z około 25% w roku bieżącym do około 21% w roku przyszłym.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselJozefPinkowski">Jest to kierunek działania, który uzyskał poparcie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz pozostałych komisji sejmowych. Zmniejszenie obciążenia inwestycjami gospodarki narodowej w roku przyszłym pozwoli na lepsze zabezpieczenie celów związanych ze spożyciem oraz będzie miało pozytywny wpływ na złagodzenie niektórych napięć w bilansach materiałowych kraju. Rzecz jasna, iż przyjęcie tego założenia przy równoczesnej większej koncentracji nakładów na gospodarkę żywnościową, budownictwo mieszkaniowe oraz rozwój bazy energetycznej i surowcowej kraju zmniejsza możliwości inwestowania w innych działach gospodarki. Komisje poświęciły tym sprawom wiele uwagi i doszły do wniosku, że jest to kierunek społeczny i gospodarczo uzasadniony.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselJozefPinkowski">W dziedzinie inwestycji, jak wiadomo, obecna dekada jest okresem szczególnym. Dzięki przyspieszeniu rozwoju kraju możliwe było znaczne zwiększenie rozmiarów inwestycji. To podejście do spraw inwestycji w ubiegłych latach obecnej dekady umożliwiło zasadniczą rozbudowę potencjału gospodarczego kraju, stworzenie nowoczesnych miejsc pracy dla wchodzących w wiek produkcyjny licznych zastępów młodzieży, ukształtowało materialne warunki do długookresowego wzrostu społecznej wydajności pracy oraz podniesienia jakości i nowoczesności produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselJozefPinkowski">Obecnie idzie o to, aby — zapewniając rosnące nakłady na realizację podstawowych celów społeczno-gospodarczych — ukształtować nową, dostosowaną do obecnych warunków rozwojowych strukturę inwestowania oraz dzięki środkom podejmowanym dla lepszego wykorzystania nowoczesnego potencjału — zwiększyć rolę czynników pozainwestycyjnych w społeczno-gospodarczym rozwoju. Zadanie to było już uwzględniane w planach ostatnich dwóch lat.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselJozefPinkowski">Jest to jednakże sprawa o zasadniczym znaczeniu dla realizacji planu w 1979 roku. W tej sytuacji dalszego pogłębienia wymaga koncentracja nakładów i wykonawstwa na obiektach oddawanych w najbliższym okresie czasu, ograniczenia do niezbędnego minimum rozpoczynania nowych zadań, aby nie przekraczać poziomu inwestycji. Niezbędne jest dalsze stopniowe zwiększanie udziału w całości inwestycji nakładów modernizacyjnych, które powinny uzyskiwać bezwzględne pierwszeństwo.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselJozefPinkowski">Jedną z kluczowych spraw planu roku przyszłego są również przewidziane zmiany w strukturze produkcji przemysłowej. Idzie o głębsze dostosowywanie tej struktury do dokonywanego zgodnie z postanowieniami V i IX Plenum KC naszej partii przegrupowania sił i środków naszej gospodarki. Otóż przy założeniu wzrostu produkcji przemysłowej o 4,9%, zgodnie z przewidywanymi możliwościami zaopatrzenia surowcowo-materiałowego, zakłada się wzrost produkcji rynkowej o 7,7%, a eksportowej o 9,6%. Produkcja rynkowa i eksportowa stanowić powinna niemal połowę globalnych wartości wytwarzanych wyrobów. Znaczną część globalnej produkcji stanowić będzie produkcja kooperacyjna, której wzrost powinien także wyprzedzać średnie tempo. Dotyczyć to powinno także produkcji części zamiennych. Natomiast zmniejszenie nastąpić powinno w produkcji dóbr inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselJozefPinkowski">Również to zasługujące na poparcie Wysokiej Izby kierunkowe założenie planu stawia przed naszymi przedsiębiorstwami przemysłowymi wysokie wymagania. Chodzi o zwiększenie wysiłków w rozwijaniu produkcji dóbr rynkowych i towarów przeznaczonych na eksport w zakładach o ukształtowanym profilu rynkowym czy proeksportowym, jak też o rozszerzaniu tej produkcji przez inne zakłady. Istotnym zadaniem w tej dziedzinie jest większa aktywizacja produkcyjna drobnej wytwórczości i przemysłu drobnego w ogóle. Nadal pozostaje przy tym ważne zadanie porządkowania produkcji i związków kooperacyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselJozefPinkowski">Takie ukształtowanie struktury produkcji mieć będzie podstawowe znaczenie dla rynku wewnętrznego, jak też dla rozwoju handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselJozefPinkowski">W projekcie planu na rok przyszły założono wzrost obrotów handlu zagranicznego o 7%, przy zwiększeniu eksportu o 9,1%, a importu o 5,1%. Przewidywana wyższa dynamika eksportu niż importu spowoduje dalsze, korzystne zmniejszenie się ujemnego salda w obrotach towarowych z zagranicą w roku przyszłym — Wykonanie zwiększonych zadań eksportowych jest jednym z najważniejszych celów przyszłorocznego planu. Dysponujemy dużym nowoczesnym potencjałem gospodarczym. Jego wykorzystanie wymaga zwiększonego importu wielu surowców i materiałów, które tylko na tej drodze możemy pozyskać. Dlatego musimy intensyfikować eksport, stwarzając po temu korzystne społeczne warunki. Dążenie do stałego wzrostu eksportu, podnoszenia jego efektywności, pozyskiwania rynków, powinno być przedmiotem systematycznych działań każdego przedsiębiorstwa i organizacji gospodarczej, które posiadają ku temu odpowiednie możliwości, a także pogłębionego współdziałania przedsiębiorstw handlu zagranicznego i przemysłu.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselJozefPinkowski">Z drugiej strony niezbędna jest dalsza racjonalizacja importu, oszczędne gospodarowanie wszystkimi importowanymi surowcami, materiałami, rozszerzanie produkcji antyimportowej.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselJozefPinkowski">Zgodnie z projektem przyszłorocznego planu nastąpi dalsze pogłębienie współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi. Ma to dla naszego kraju fundamentalne znaczenie. Umożliwia nam, podobnie jak innym krajom socjalistycznej wspólnoty, w oparciu o coraz szerszy w światowej skali rynek socjalistyczny, kontynuowanie naszych programów rozwojowych oraz pokonywanie wielu trudności, w tym także rzutujących na nasz handel zagraniczny i gospodarkę w wyniku zjawisk kryzysowych i recesyjnych zachodzących w kapitalistycznym świecie, potęgowanych tendencjami protekcjonistycznymi.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselJozefPinkowski">Dalszy rozwój tej współpracy będzie następował w oparciu o program wielostronnych przedsięwzięć integracyjnych, dwustronne umowy specjalizacyjno-kooperacyjne oraz porozumienia w dziedzinie rozbudowy bazy surowcowej.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatele Posłowie! W czasie obrad nad projektami planu i budżetu na rok przyszły we wszystkich komisjach dominowały problemy związane z podnoszeniem efektywności gospodarowania. Towarzyszyła tej dyskusji świadomość, iż w roku przyszłym powinniśmy zapewnić nie tylko pogłębienie niezbędnych przemian strukturalnych w naszej gospodarce, lecz również postawić sobie wyższe wymogi jakościowe, efektywnościowe i osiągnąć w tej dziedzinie liczący się postęp. Podkreślono, że jest to jedna z najważniejszych realna rezerwa rozwoju kraju, którą musimy coraz lepiej wykorzystywać. Założenia planu i budżetu w tej dziedzinie spotkały się z aprobatą obywateli posłów. Zwrócono przy tym uwagę na konieczność wielostronnego traktowania zadań w tej dziedzinie nie tylko w kategoriach wskaźników produkcyjno-ekonomicznych, lecz również jako procesu społecznego, zmierzającego do ukształtowania warunków bardziej wydajnej, lepiej zorganizowanej pracy, podporządkowanej ściśle kryteriom społecznej użyteczności w działalności każdego przedsiębiorstwa, zakładu, instytucji czy gospodarstwa rolnego. Istota tego zagadnienia sprowadza się do podniesienia jakości pracy nas wszystkich. W dziedzinie produkcji zadania te polegają na podnoszeniu jakości produkowanych wyrobów i lepszym dostosowywaniu ich walorów użytkowych do potrzeb ludności i gospodarki. Postulowano, aby postęp w tej dziedzinie był coraz szerzej uwzględniany w ocenach działalności gospodarczej przedsiębiorstw i wynikach realizacji planu, aby wymogi dobrej jakościowo pracy były bardziej przestrzegane w zakładowych systemach wynagradzania za pracę i premiowania.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselJozefPinkowski">Konieczne jest także wzmożenie kontroli nad jakością produkcji. Korzystniejsze ramy prawne dla działań w tej dziedzinie stworzy u- stawa o jakości produkcji i usług, której projekt jest rozpatrywany obecnie przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz Komisję Prac Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselJozefPinkowski">W roku przyszłym powinniśmy osiągnąć dalszy wzrost wydajności pracy o 5,3% w przemyśle i 3,4% w budownictwie. Zadania te oceniono jako realne wobec osiąganego dotychczas wzrostu wydajności oraz postępu, jaki następuje w dziedzinie technicznego uzbrojenia pracy oraz wzrostu kwalifikacji zatrudnionych. Jednocześnie ten wzrost wydajności jest społecznie niezbędny, gdyż wchodzimy w szybko zmniejszające się przyrosty zasobów pracy i musimy na tym czynniku coraz bardziej opierać nasz rozwój, zapewniając przy tym niezbędne potrzeby w dziedzinie wzrostu zatrudnienia dla sfery usług dla ludności oraz rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselJozefPinkowski">Zachodzi więc potrzeba większego zdyscyplinowania gospodarki zasobami i czasem pracy, rozwinięcia inicjatyw zmierzających do usprawnień techniczno-organizacyjnych, ruchu racjonalizatorskiego w tej dziedzinie, aby wzrost wydajności mógł być osiągany dzięki lepszej, sprawniej zorganizowanej pracy.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselJozefPinkowski">Wiele uwagi obywateli posłów w ocenie projektu planu skupiła sytuacja surowcowa i paliwowo-energetyczna w kraju. Jesteśmy państwem, które już osiągnęło stosunkowo wysoki poziom rozwoju gospodarczego. Nasz potencjał i siły wytwórcze są duże. Dlatego na każdy jeden procent wzrostu naszej produkcji przemysłowej i budowlanej zużywamy dodatkowo znaczne ilości surowców, energii i paliw. Musimy je pozyskiwać, łożąc odpowiednie nakłady na ten cel w przypadkach, gdy możemy korzystać z krajowych zasobów surowcowych. Związane to jest z kapitałochłonnymi na ogół inwestycjami w działach surowcowej gospodarki, których nie wolno nam jednak zaniedbywać i plan to przewiduje. W przypadku gdy nie ma takiej możliwości, musimy surowce te i materiały importować, a jest to z reguły kosztowny i trudny import.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselJozefPinkowski">Oba więc przypadki przemawiają za tym, aby sprawom związanym z gospodarką surowcami i materiałami nadać najwyższą rangę w każdym zakładzie i przedsiębiorstwie. Można powiedzieć więcej — w każdym gospodarstwie domowym. Zwracano na to uwagę w komisjach.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselJozefPinkowski">Zadania obniżki zużycia materiałów i kosztów materiałowych w roku przyszłym, ustalone na 1,5% w przemyśle i 0,5% w budownictwie, powinno się traktować w miarę możliwości jako minimalne. Wykorzystując istniejące nadal w tej dziedzinie rezerwy proste, należy przyspieszyć — zgodnie z wnioskami komisji sejmowych — prace nad aktualizacją norm zużycia wielu surowców i materiałów, wyższe wymogi postawić przed biurami projektowymi i konstrukcyjnymi, które nie zawsze uwzględniają możliwości stosowania oszczędniejszych materiałowo rozwiązań. Równocześnie niezbędne jest dążenie do podniesienia jakości materiałów, uzyskiwania wyższych parametrów wytrzymałościowych i trwałości, w czym wielką rolę do odegrania ma całe zaplecze naukowo-techniczne przemysłu.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselJozefPinkowski">W projekcie planu na rok przyszły zakłada się dalsze zwiększenie udziału nauki i techniki w realizacji zadań społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Zgodnie z postanowieniami XII Plenum Komitetu Centralnego PZPR przewiduje się odpowiednie nakłady na prace badawczo-rozwojowe i taką ich koncentrację, aby sprzyjała ona postępowi jakościowemu we wszystkich podstawowych dziedzinach związanych tak z warunkami życia ludności, jak i dalszym wzrostem sił wytwórczych kraju. Przewiduje się w związku z tym wdrożenie 353 ważniejszych zadań badawczych oraz 390 zadań obejmujących uruchomienie produkcji nowych wyrobów i technologii.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselJozefPinkowski">Wysoki Sejmie! Zadania rozwojowe planu zostały w pełni uwzględnione w projekcie budżetu jako podstawowego planu finansowego państwa. Zwiększone zadania, zwłaszcza w dziedzinie rozwoju spożycia społecznego, budownictwa mieszkaniowego oraz gospodarki żywnościowej wymagają istotnego wzrostu wydatków budżetowych państwa. Przewiduje się wzrost tych wydatków o 7,6%. W tych ramach wydatki na działalność socjalno-kulturalną wzrosną o ponad 10%, w tym środki na ochronę zdrowia i opiekę społeczną o 12,6%, szkolnictwo ogólnokształcące i wychowanie o 12,3%, szkolnictwo wyższe o 10,4%.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselJozefPinkowski">Ważnym społecznie zadaniem budżetu będzie kontynuowanie szerokiego programu ubezpieczeń społecznych, w ramach którego wydatki funduszów emerytalnych wzrosną o 22%. W roku przyszłym, w oparciu o rozwinięty w sposób zasadniczy w ostatnich latach system świadczeń emerytalnych, realizowane będą zadania obejmujące całe nasze społeczeństwo. Znacznie wzrosną przy tym świadczenia emerytalne i socjalne dla rolników.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselJozefPinkowski">Rosnącą pozycję wydatków budżetowych stanowią dotacje do konsumpcji i spożycia w ogóle, związane z utrzymaniem cen artykułów żywnościowych w warunkach wzrostu kosztów ich wytwarzania oraz z dopłatami do gospodarki komunalnej i mieszkaniowej. Wydatki te łącznie obejmują 320 mld zł. Łącznie więc dotacje i wydatki związane z konsumpcją indywidualną i społeczną stanowią podstawową część wydatków budżetowych państwa. Ich porównanie z liczbą obywateli naszego kraju wskazuje, że przeciętnie rocznie państwo nasze przeznaczy w roku przyszłym z budżetu, a więc poza funduszem płac i wynagrodzeń, około 16 tys. zł na 1 mieszkańca na cele związane ściśle z warunkami życia.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselJozefPinkowski">Obrazuje to humanistyczne cele naszej polityki społecznej oraz dużą skalę przedsięwzięć realizowanych przez nasze socjalistyczne państwo, wpływających obok płac i wynagrodzeń na warunki życia każdej rodziny.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselJozefPinkowski">Po stronie dochodowej budżet przewiduje wzrost o 8,2%. Wzrost dochodów będzie osiągnięty głównie — gdyż w 95%, dzięki wpłatom przedsiębiorstw uspołecznionych w wyniku wzrostu produkcji i przewidywanej obniżki kosztów wytwarzania. Dochody od gospodarki nie uspołecznionej zostały zapreliminowane przy założeniu, iż ogólnie obowiązujące zasady opodatkowania nie ulegają zmianie. Kontynuowana będzie aktywna polityka udogodnień podatkowych dla rolników intensyfikujących swe gospodarstwa i rzemieślników rozwijających usługi dla ludności.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselJozefPinkowski">W dążeniu do umocnienia gospodarki finansowej rad narodowych utrzymuje się obowiązującą zasadę udziałów budżetów terenowych w ponadplanowych dochodach i kosztach zaoszczędzonych wydatków. Ponadto przewiduje się rozszerzenie uprawnień do wydatkowania środków funduszu zasobowego na wyposażenie w środki obrotowe nowo uruchamianych przedsiębiorstw i brygad remontowo-budowlanych.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PoselJozefPinkowski">Istotnym czynnikiem aktywizacji terenu będą również możliwości budowy drobnych zakładów przetwórstwa rolnego, zgodnie z postanowieniami XI Plenum KC oraz działania związane z doskonaleniem pracy gmin i miast stanowiących gminy.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PoselJozefPinkowski">Budżet na rok przyszły, zapewniając pokrycie niezbędnych planowanych potrzeb jest jednocześnie oszczędny. Pogłębienie oszczędności jest ważnym zadaniem przyszłorocznego budżetu. Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, udzielając poparcia dla wniesionego przez Rząd projektu budżetu, zwróciła uwagę na konieczność dalszego umocnienia dyscypliny budżetowej i poszukiwania dalszych możliwości oszczędności, zwłaszcza na wydatkach administracyjnych. Pozytywnie oceniono propozycje zmniejszenia zatrudnienia w administracji państwowej i gospodarczej. Podkreślano konieczność zwiększenia skuteczności kontroli bankowej, zwłaszcza w dziedzinie nie uzasadnionych wydatków, dyscypliny płacowej i inwestycyjnej.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatele Posłowie! Plany społeczno-gospodarczego rozwoju kraju i budżet państwa są instrumentami organizowania zbiorowego działania ogółu ludzi pracy w urzeczywistnianiu celów rozwojowych. Owo zbiorowe działanie, praca całego narodu jest czynnikiem decydującym.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PoselJozefPinkowski">Dlatego też istotną sprawą jest ukształtowanie korzystnych, społecznych warunków realizacji przyszłorocznych zadań. Obywatele posłowie podczas dyskusji w komisjach dzielili się swoimi odczuciami ze spotkań poselskich stwierdzając, iż w społeczeństwie istnieje zrozumienie konieczności rozwinięcia szerszych działań zmierzających do pogłębienia gospodarności, wzmocnienia dyscypliny produkcyjnej, lepszego ładu i porządku, bardziej skutecznego zwalczania występujących zjawisk niegospodarności i marnotrawstwa.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#PoselJozefPinkowski">Podkreślano więc potrzebę jeszcze większego zaangażowania organów samorządu robotniczego w kształtowanie planów przedsiębiorstw i zakładów, a organów samorządu spółdzielczego i rolniczego w odniesieniu do wsi, potrzebę podnoszenia społecznej i obywatelskiej odpowiedzialności za realizację zadań planowych.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#PoselJozefPinkowski">Równocześnie zwracano uwagę, że zamierzone przez Rząd kontynuowanie prac w dziedzinie doskonalenia metod planowania i zarządzania przyczyniać się będzie do dalszego umacniania centralnego sterowania sprawami o podstawowym znaczeniu dla rozwoju kraju, dyscypliny realizacji zadań planowych przy równoczesnym szerokim rozwijaniu inicjatywy pracowniczej.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#PoselJozefPinkowski">Z poparciem odnoszono się do przewidywanego dalszego rozszerzania i doskonalenia systemu ekonomiczno-finansowego przedsiębiorstw, dalszych usprawnień w funkcjonowaniu handlu, budownictwa, transportu i usług.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#PoselJozefPinkowski">Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów z zadowoleniem przyjęła oświadczenie przedstawiciela Rządu na swym posiedzeniu, że dla zapewnienia warunków należytej realizacji planu i budżetu od pierwszych dni przyszłego roku będzie przyjęty przez Rząd konkretny plan działania w tej mierze. W planie tym wzięte będą pod uwagę liczne wnioski i propozycje zgłoszone przez komisje sejmowe.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#PoselJozefPinkowski">Komisja w oparciu o wnioski pozostałych komisji sejmowych pozytywnie opiniuje przedłożone przez Rząd projekty planu i budżetu na 1979 r. Są one zgodne z postanowieniami XIII Plenum KC PZPR, które wytyczyło kierunki społeczno-gospodarczego rozwoju kraju na najbliższy okres.</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#PoselJozefPinkowski">Postanowienia planu i budżetu wsparte lepszą pracą całego społeczeństwa, inicjatywami i czynami podejmowanymi dla uczczenia 35 rocznicy powstania Polski Ludowej przyniosą dalszy postęp w rozwoju kraju i w kształtowaniu warunków życia ludności. Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów proponuje Wysokiej Izbie zaaprobowanie przedłożonych projektów planu i budżetu wraz z poprawkami wyszczególnionymi w sprawozdaniach doręczonych obywatelom posłom jako druki nr 107 i 108 oraz dodatkowo zgłoszoną i doręczoną obywatelom posłom autopoprawkę Rządu. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję sprawozdawcy generalnemu, posłowi Józefowi Pińkowskiemu.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Otwieram łączną dyskusję nad projektami planu i budżetu na 1979 r.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Głos ma poseł Zdzisław Kurowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselZdzislawKurowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W ocenie Klubu Poselskiego PZPR, przedłożone obywatelom posłom projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na rok 1979, zapewniają dalszą realizację celów wytyczonych uchwałą VII Zjazdu i postanowieniami Komitetu Centralnego naszej partii. Planowane zadania gospodarcze i proporcje rozwoju właściwie konkretyzują długofalową strategię społeczno-gospodarczą partii. Uwzględniają jednocześnie aktualną sytuację gospodarczą oraz trudniejsze wewnętrzne i zewnętrzne warunki, w jakich przychodzi nam realizować zadania bieżącej pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselZdzislawKurowski">Obradujące przed kilkoma dniami XIII Plenum Komitetu Centralnego naszej partii, wyprowadzając wnioski z oceny aktualnej sytuacji gospodarczej, wskazało na potrzebę wzrostu partyjnej i obywatelskiej odpowiedzialności wszystkich ludzi pracy, a przede wszystkim kierowniczych kadr za pomyślną realizację trudnych i złożonych zadań przyszłorocznego planu.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselZdzislawKurowski">Waga i znaczenie tego zadania wynika także z faktu, że celem nadrzędnym planu i budżetu na rok przyszły jest dalsza poprawa warunków życia społeczeństwa. Znajduje to odzwierciedlenie w planowanym wzroście płac oraz dochodów rolników. Szczególnie szybko wzrastać będą świadczenia społeczne, a zwłaszcza renty i emerytury. Dalszemu podniesieniu ulegnie płaca minimalna. Tak więc przy ograniczonych możliwościach ogólnego wzrostu dochodów w projekcie planu zawarta jest słuszna i sprawiedliwa społecznie koncepcja szybszej poprawy życia tych grup społeczno-zawodowych, których dochody są niższe od przeciętnych.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselZdzislawKurowski">Jednocześnie duże wysiłki podejmuje się dla zapewnienia realizacji długofalowego programu rozwoju budownictwa mieszkaniowego oraz przyspieszenia budowy bazy szpitalnej.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselZdzislawKurowski">Zasada nadrzędności celów społecznych znajduje syntetyczny wyraz w proporcjach podziału dochodu narodowego. Planowany wzrost spożycia jest szybszy niż wzrost dochodu narodowego do podziału. W rezultacie jego udział w dochodzie narodowym ulegnie dalszemu zwiększeniu. Przyjęte proporcje podziału dochodu narodowego dobitnie potwierdzają duży wysiłek, jaki w obecnych warunkach podejmujemy na rzecz ochrony i poprawy poziomu życia społeczeństwa. Oznaczają one, że również w warunkach trudności i napięć utrzymujemy niezmiennie priorytet celów społecznych w bieżącej polityce gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselZdzislawKurowski">Wśród celów społecznych najwyższą rangę konsekwentnie nadajemy umacnianiu rodziny. Zadanie to realizujemy rozwijając system świadczeń społeczno-socjalnych, doskonaląc prawodawstwo, zwiększając produkcję artykułów ułatwiających prowadzenie gospodarstwa domowego, wzbogacając możliwości wypoczynku.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselZdzislawKurowski">Występujące jednak nadal wielkie społeczne potrzeby nakazują podjęcie zwiększonych wysiłków umacniających rolę i funkcję socjalistycznej rodziny. Tematyce tej Komitet Centralny naszej partii poświęci w przyszłym roku jedno ze swych plenarnych posiedzeń.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselZdzislawKurowski">Istotne znaczenie dla poprawy warunków życia społeczeństwa będą miały przyjęte w projekcie planu zadania i kierunki działań na rzecz umocnienia równowagi rynkowej. Jest to zadanie o szczególnie doniosłym znaczeniu nie tylko gospodarczym, ale także społecznym. Rozwiązywaniu tego złożonego problemu poświęcono wiele uwagi w toku prac nad przedłożonym Wysokiej Izbie projektem planu.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselZdzislawKurowski">Założona w projekcie planu na 1979 rok dynamika dostaw towarów i usług rynkowych wyprzedza dynamikę dochodów ludności, co stwarza przesłanki do poprawy sytuacji rynkowej. O realizacji tego celu zadecydują jednak dyscyplina wypłat, w tym przede wszystkim utrzymanie planowej wielkości funduszu płac oraz maksymalne wykorzystanie wszystkich możliwości rozwoju produkcji rynkowej, a także szybsza poprawa jakości wyrobów i lepsze niż w bieżącym roku dostosowanie asortymentu produkcji do potrzeb społecznych. Niezbędne w związku z tym jest zwiększenie organizacyjnych i produkcyjnych wysiłków jednostek administracji wszystkich szczebli, organizacji gospodarczych, a przede wszystkim zakładów wytwarzających towary na zaopatrzenie ludności. Wymaga to jednocześnie lepszej współpracy handlu z przemysłem, a także dalszej poprawy funkcjonowania handlu. W wielu asortymentach towarowych chodzi nie tylko o wykonanie założeń planu, ale ich przekroczenie, co znajduje ubezpieczenie w rezerwie będącej w dyspozycji Komitetu do Spraw Rynku i w innych działaniach efektywnościowych.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselZdzislawKurowski">Mając na uwadze wielkie znaczenie przemysłu drobnego dla poprawy zaopatrzenia rynku, Komitet Centralny rozpatrzy program jego dalszego rozwoju na najbliższym plenarnym posiedzeniu.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselZdzislawKurowski">Zadaniem o pierwszoplanowym znaczeniu dla poprawy zaopatrzenia rynku wewnętrznego jest dalszy wzrost produkcji żywności, a zwłaszcza rozwój hodowli. Projekt planu stwarza niezbędne ku temu warunki. Przewiduje się dalsze zwiększenie dostaw pasz dla rolnictwa, m.in. na drodze ich importu. Utrzymanie wzrostowych tendencji w hodowli posiada zasadnicze znaczenie w dalszej poprawie zaopatrzenia rynku w mięso i jego przetwory. Nadal szczególnym zadaniem rolnictwa jest racjonalne wykorzystanie każdego hektara ziemi i wszystkich możliwości wzrostu produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselZdzislawKurowski">Zwiększony dla rolnictwa dopływ środków produkcji, w połączeniu z pracowitością rolników, ich inicjatywą i gospodarską zaradnością, powinien zaowocować wydatnym wzrostem produkcji żywności.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselZdzislawKurowski">Wśród celów społecznych, podobnie jak w roku bieżącym, również w planie na rok przyszły, szczególny priorytet nadano realizacji programu budownictwa mieszkaniowego. W projekcie planu zakłada się wzrost oddanych do użytku mieszkań o blisko 30 tys. Zwiększone zostaną również odpowiednio nakłady inwestycyjne na cały kompleks mieszkaniowy.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselZdzislawKurowski">Realizacja założonych zadań w zakresie budownictwa mieszkaniowego wymagać będzie bardziej efektywnego wykorzystania środków przeznaczanych na ten cel. Szczególne znaczenie w tym zakresie ma poprawa organizacji i rytmiczności wykonawstwa, jakości oddawanych mieszkań, skracanie cykli budowy oraz obniżanie kosztów budownictwa. Więcej uwagi poświęcać powinniśmy także realizacji planu budownictwa towarzyszącego. Obecna sytuacja w tej dziedzinie nie może nas zadowalać. Obywatele posłowie spotykają się nieraz z krytycznymi uwagami na ten temat.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselZdzislawKurowski">Uzyskanie postępu na tym odcinku stanowić powinno ważny kierunek działania na rzecz poprawy warunków życia mieszkańców, zwłaszcza w nowych osiedlach i dzielnicach mieszkaniowych. Ważnym zadaniem w roku przyszłym będzie także zapewnienie pełnego wykonania zadań rzeczowych w zakresie budownictwa szpitalnego.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselZdzislawKurowski">Obywatele Posłowie! Nakreślone w planie na rok 1979 cele społeczne mają oparcie w dalszym rozwoju potencjału gospodarczego kraju oraz we wzroście produkcji. Zgodnie z kierunkami wytyczonymi przez V i IX Plenum KC oraz wymogami umocnienia równowagi ekonomicznej projekt planu pogłębia przemiany strukturalne w rozwoju gospodarki, zwłaszcza w produkcji przemysłowej. Znajduje to wyraz w znacznie szybszym rozwoju produkcji rynkowej i eksportowej niż produkcji przeznaczonej na cele pozostałe. Ważne znaczenie mieć będzie także priorytet nadany w projekcie planu produkcji części zamiennych.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselZdzislawKurowski">Istotne zmiany zachodzą w strukturze rozdysponowania nakładów inwestycyjnych. Pomimo zmniejszenia ich globalnej wielkości, co było nieodzowne dla zapewnienia dalszego wzrostu spożycia, zwiększono środki produkcyjne na rozwój gospodarki żywnościowej oraz budownictwa mieszkaniowego. Po raz pierwszy w historii gospodarczej naszego kraju na te dwie dziedziny przeznaczy się ponad połowę całości rocznych nakładów inwestycyjnych. Jednocześnie wyższe niż w roku ubiegłym nakłady przeznacza się na rozwój bazy surowcowo-energetycznej, niezbędnej dla harmonijnego rozwoju gospodarki, a zwłaszcza poprawy jej bieżącego zaopatrzenia. Wykonanie wszystkich rzeczowych zadań inwestycyjnych wymagać będzie znacznego umocnienia dyscypliny realizacji planu w tym zakresie oraz istotnej poprawy efektywności procesu inwestycyjnego. Powinniśmy osiągnąć obniżkę kosztów inwestycji, szczególnie na drodze racjonalniejszego projektowania i poprawy organizacji wykonawstwa. Usprawnieniu realizacji inwestycji powinno sprzyjać zawężenie frontu inwestycyjnego i koncentracja potencjału wykonawczego, przede wszystkim na obiektach przewidzianych do uruchomienia w przyszłym roku. Uzyskanie postępu w tym zakresie powinno przyczynić się do poprawy efektywności inwestowania jako ważnego czynnika umacniającego ogólną równowagę ekonomiczną kraju. Dla pomyślnej realizacji całokształtu zamierzeń społeczno-gospodarczego rozwoju kraju niezwykle ważne znaczenie mają założenia planu handlu zagranicznego. Założony w projekcie planu wysoki wzrost obrotów handlu zagranicznego i poprawa salda wymiany z zagranicą jest priorytetowym zadaniem całej naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselZdzislawKurowski">Dalsze umocnienie równowagi w handlu zagranicznym wiążemy przede wszystkim z koniecznością wzrostu eksportu. Jest to główna droga umacniania równowagi płatniczej naszego kraju i planowanego zmniejszenia ujemnego salda w obrotach z zagranicą.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselZdzislawKurowski">Wzrost eksportu jest zatem podstawową wytyczną do działania w sferze handlu zagranicznego. Jego realizacja wymagać będzie spotęgowania wysiłków na rzecz szybszego rozwoju produkcji eksportowej, podniesienia jej jakości i rytmiczności dostaw, poprawy obsługi eksportu i zabezpieczenia sprawnego transportu. Ważnym czynnikiem w realizacji tych zadań jest podniesienie na wyższy poziom pracy przedsiębiorstw handlu zagranicznego i wszystkich jego przedstawicielstw. Usprawnienie działalności tych ogniw powinno przyczynić się do poprawy efektywności wymiany towarowej z zagranicą, co znajdzie swój wyraz w wyższych cenach dewizowych, korzystniejszych warunkach płatniczych i ogólnie lepszej opłacalności.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselZdzislawKurowski">Istotne możliwości umocnienia równowagi w handlu zagranicznym tkwią również w bardziej oszczędnym gospodarowaniu środkami pochodzącymi z importu. Racjonalniej niż dotychczas powinniśmy wykorzystywać importowane surowce i materiały.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselZdzislawKurowski">Konieczne jest także lepsze skoordynowanie zakupów maszyn i urządzeń z programami budowy i modernizacji zakładów.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselZdzislawKurowski">Fundamentalne znaczenie dla dalszego naszego rozwoju mają stosunki gospodarcze ze Związkiem Radzieckim i innymi państwami wspólnoty socjalistycznej. Współpraca ta stanowi niezmiernie ważki czynnik rozwoju naszego kraju. Plan zakłada dalsze pogłębienie współpracy gospodarczej z bratnimi krajami, co przejawia się w znacznym wzroście planowanych obrotów towarowych i usługowych oraz w rozwoju nowych, wyższych form współpracy. Rozszerzeniu ulegnie specjalizacja i kooperacja produkcji z krajami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselZdzislawKurowski">W pogłębianiu więzi produkcyjnych naszej gospodarki z krajami RWPG tkwią znaczne rezerwy podniesienia efektywności procesów wytwarzania. Powinniśmy czynić wszystko, aby maksymalnie wykorzystać te szanse.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselZdzislawKurowski">Urzeczywistnianiu programu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju zawartego w uchwale VII Zjazdu służy pokojowa polityka naszej partii i państwa. Na niedawno odbytym XIII Plenum KC daliśmy wyraz jednomyślnego poparcia dla stanowiska zajętego przez delegację PRL pod kierownictwem towarzysza Edwarda Gierka na ostatnim posiedzeniu Doradczego Komitetu Politycznego Państw Stron Układu Warszawskiego. Polityka odprężenia i współpracy, którą prowadzi Polska, Związek Radziecki i inne bratnie kraje socjalistyczne, przyczynia się do pokojowego rozwoju świata.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselZdzislawKurowski">W aktualnej sytuacji międzynarodowej, a zwłaszcza w sytuacji zwiększających się nakładów na zbrojenia w krajach NATO, dalszego doskonalenia wymaga funkcjonowanie Układu Warszawskiego oraz zjednoczonych sił zbrojnych. Troskę o niepodległość, bezpieczeństwo i pokojowy rozwój kraju uważamy za swą najwyższą powinność wobec całego narodu. Kierując się tym dążeniem, Polska będzie wnosiła coraz większy wkład do budowy trwałego pokoju w Europie i na świecie.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselZdzislawKurowski">Wysoki Sejmie! Ważnym czynnikiem realizacji przyszłorocznych zadań planu jest polityka budżetowa, której założenia odzwierciedla przedłożony Wysokiej Izbie projekt ustawy budżetowej na 1979 rok. Projekt budżetu państwa na rok przyszły, zakładane w nim dochody i wydatki stwarzają przesłanki do umacniania równowagi ekonomiczno-finansowej kraju, a jednocześnie zapewniają niezbędne środki dla wykonania planowanych zadań.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselZdzislawKurowski">Pełne sfinansowanie wszystkich zadań zawartych w projekcie narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok przyszły wymaga nie tylko planowanego wzrostu dochodów budżetowych, ale także wzmocnienia reżimu oszczędności w wydatkach budżetowych, szczególnie w dziedzinie administracji i innych wydatków nieprodukcyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselZdzislawKurowski">Obywatele Posłowie! Zasadnicze znaczenie dla pomyślnego wykonania zadań 1979 r., co mocno podkreślił w swym wystąpieniu poseł sprawozdawca, mieć będzie dalszy postęp w poprawie efektywności gospodarowania. Szersze sięgnięcie po jakościowe czynniki rozwoju staje się obiektywną koniecznością wobec założonych wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań naszego rozwoju, wobec aktualnych możliwości inwestycyjnych, importowych oraz trudności surowcowo-materiałowych i energetycznych. Jest to zarazem jedyna droga skutecznego przezwyciężania napotykanych trudności i napięć, niezbędny kierunek działania dla umocnienia równowagi ekonomicznej kraju.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselZdzislawKurowski">W tej sytuacji wysiłki nasze koncentrować powinniśmy na jak najlepszym spożytkowaniu posiadanych środków, na uzyskaniu z nich jak największych efektów w postaci wysoko jakościowych i społecznie potrzebnych towarów. Szczególnego znaczenia nabiera oszczędne gospodarowanie energią i paliwami, a także sprawne funkcjonowanie transportu jako ważnych czynników warunkujących postęp w efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselZdzislawKurowski">Dużo zależy w tym względzie od rytmicznego zaopatrzenia materiałowo-technicznego, usprawnienia funkcjonowania kooperacji wewnętrznej, od doskonalenia systemu bilansowania zarówno w skali całej gospodarki narodowej, jak i poszczególnych resortów i branż. Postęp na tych odcinkach określać będzie bowiem w głównej mierze tempo społeczno-gospodarczego rozwoju kraju w najbliższych latach.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselZdzislawKurowski">Działaniom na rzecz wyższej efektywności gospodarowania powinniśmy nadać charakter kompleksowy i powszechny. Konieczne jest tworzenie odpowiednich ku temu warunków organizacyjnych i systemowych. Chodzi o to, aby sprzyjały one spożytkowaniu ogromnego, intelektualnego potencjału ludzi pracy, wyzwalaniu i wykorzystaniu ich inicjatywy, kwalifikacji i zaangażowania. Tylko bowiem na tej drodze możemy zagospodarować rezerwy tkwiące w naszej gospodarce — uczynić ogólnonarodowy wysiłek bardziej owocnym.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselZdzislawKurowski">Troska o lepsze wyniki pracy powinna stać się dominującym elementem codziennej postawy każdego pracownika, każdej brygady i każdego wydziału, całych załóg zakładów pracy, a przede wszystkim kadr kierowniczych wszystkich szczebli. Powinniśmy cierpliwie wyjaśniać i szeroko upowszechniać świadomość, że w obecnych, trudniejszych warunkach gospodarowania o dalszym wzroście stopy życiowej i poprawie warunków życia decydować będzie przede wszystkim wysoka dyscyplina, lepiej zorganizowana, bardziej wydajna praca na każdym stanowisku. — „Postulat wysokiej jakości pracy —stwierdził na XIII Plenum towarzysz Edward Gierek — odnosimy do całego społeczeństwa i do każdego obywatela, do pracy produkcyjnej i do wszelkich innych form społecznie niezbędnej działalności”.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselZdzislawKurowski">Partia nasza, realizując postanowienia XIII Plenum Komitetu Centralnego, podejmuje szeroką pracę polityczną, aby przeświadczenie to przyswoili sobie wszyscy jej członkowie, aby postawy wysokiego zaangażowania i wysokiej odpowiedzialności stały się główną cechą działania blisko 3-milionowej rzeszy polskich komunistów.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselZdzislawKurowski">W najbliższym czasie odbędą się konferencje samorządów robotniczych oraz sesje rad narodowych poświęcone rozpatrzeniu społeczno-gospodarczych planów przedsiębiorstw i planów terenowych. Mają one do odegrania niezwykle odpowiedzialną rolę. Wyrażamy przekonanie, że staną się one platformą rzetelnej, obywatelskiej dyskusji o tym — jak najlepiej i jak najefektywniej wykonać zadania roku przyszłego.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselZdzislawKurowski">Apel przywódcy naszej partii i narodu towarzysza Edwarda Gierka wygłoszony z trybuny sejmowej zapoczątkował inicjatywy, które zaowocować powinny konkretnymi i wymiernymi czynami dla uczczenia 35-lecia Polski Ludowej. Upowszechnienie tych inicjatyw i szerokie ich podjęcie przez wszystkich ludzi pracy stanowić będzie ważną przesłankę dobrego wykonania planu, który Wysoki Sejm uchwali.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselZdzislawKurowski">Wysoka Izbo! Przedstawione przez Rząd projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na 1979 rok odzwierciedlają główne cele polityki naszej partii, są zgodne z potrzebami społeczeństwa. Z tego względu Klub Poselski PZPR będzie głosował za przyjęciem przedłożonych projektów narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na rok 1979 wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Roman Malinowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselRomanMalinowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z uwagą wysłuchaliśmy wystąpienia sprawozdawcy generalnego posła Józefa Pińkowskiego, który w imieniu sejmowej Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów przedstawił stanowisko w przedmiocie projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym oraz ustawy budżetowej na 1979 rok. W wystąpieniu tym zawarty został dorobek intensywnych prac komisji sejmowych i międzykomisyjnych zespołów poselskich, które poprzedziły dzisiejszą plenarną debatę sejmową.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselRomanMalinowski">Klub Poselski ZSL, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, podziela stanowisko zawarte w przedstawionym Wysokiej Izbie exposé sprawozdawcy generalnego. Godzi się przy tym podkreślić, że rozpatrywane rządowe projekty planu i budżetu zostały poprzedzone bardzo wszechstronną i pogłębioną analizą poszczególnych kompleksów problemowych naszej gospodarki, co w warunkach rosnącej złożoności jej rozwoju miało pozytywny wpływ na ostateczny kształt przedstawionych propozycji.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselRomanMalinowski">Przebieg XIII Plenum KC PZPR, podjęte tam uchwały, wystąpienie I Sekretarza towarzysza Edwarda Gierka, jak i dzisiejsze obrady Sejmu ogniskują uwagę opinii społecznej. Na tle znanych zjawisk i narastających problemów w opinii społecznej zaczęły powstawać pytania, czy jest możliwe w przyszłym roku zapewnienie dalszego postępu w realizacji celów społecznych, wynikających z programu VI i VII Zjazdu PZPR. Narastały również oczekiwania bardziej aktywnych przedsięwzięć i działań na rzecz harmonizowania rozwoju społeczno-gospodarczego, umacniania ładu ekonomicznego i porządku organizacyjnego, podniesienia efektywności gospodarowania, wzmożenia dyscypliny pracy oraz odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselRomanMalinowski">Uchwały XIII Plenum KC PZPR dają pozytywną odpowiedź na te pytania i aktywnie wychodzą naprzeciw oczekiwaniom społecznym i potrzebom rozwoju ekonomicznego. Przedłożone projekty planu i budżetu na rok 1979 pozwalają na sformułowanie pozytywnych odpowiedzi na rodzące się pytania i oczekiwania społeczne oraz wyrażają dążność aktywnego wyjścia naprzeciw niełatwym problemom naszego życia i rozwoju. Uwzględniając realne warunki, projekt planu należy uznać za konieczny, zaś proponowaną strukturę zadań i środków za optymalną. Zapewnia on dalszy postęp w realizacji celów społecznych, jak również tworzy przesłanki do zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego i podniesienia efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselRomanMalinowski">Realizacja celów społecznych znalazła swój wyraz w zakładanym na rok przyszły przyroście przychodów pieniężnych ludności, a zwłaszcza świadczeń społecznych, jak również w projektowanych zadaniach w zakresie budownictwa mieszkaniowego i budownictwa szpitalnego. Z pozytywną oceną należy się odnieść — na co zwrócił uwagę poseł Zdzisław Kurowski — do szybszego wzrostu dostaw artykułów rynkowych w stosunku do przychodów pieniężnych ludności, co wraz z przewidywanymi zmianami struktury produkcji i innymi przedsięwzięciami powinno ubezpieczać założenia planowe i działania na rzecz poprawy równowagi rynkowej. Temu będą także sprzyjać zamierzenia Rządu w zakresie poprawy jakości towarów i usług oraz kontroli cen. Ważnym zadaniem planu jest dalsze zmniejszenie salda ujemnego w obrotach zagranicznych, co znajduje swój wyraz w przyjętej strukturze zadań w eksporcie i imporcie, a także w strukturze dochodu narodowego wytworzonego i podzielonego. Z uznaniem należy odnieść się do zamierzeń ograniczenia skutków w naszej gospodarce procesów recesyjnych i tendencji protekcjonistycznych, zachodzących na rynkach kapitalistycznych, w drodze dalszego pogłębienia współpracy gospodarczej i wymiany handlowej z krajami RWPG, a zwłaszcza z naszym największym partnerem gospodarczym — ZSRR.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselRomanMalinowski">Centralnym zadaniem planu i budżetu jest dążność do zapewnienia bardziej zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego i poprawa efektywności gospodarowania. Jest to węzłowe zagadnienie roku przyszłego i lat następnych. Pełne rozwiązanie tych problemów nie jest bowiem możliwe w ciągu jednego roku, lecz wymaga dłuższego czasu. W przyszłym roku należy jednak oczekiwać wymiernego postępu, jak również tworzenia szerszych podstaw społecznych i ekonomicznych, w tym również systemowych, do jakościowego przyspieszania tego procesu w latach następnych.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselRomanMalinowski">Trudne zadania roku przyszłego wymagają podniesienia rangi planu oraz poszukiwania optymalnych rozwiązań realizacyjnych w oparciu o wzmożoną aktywność i inicjatywę ludzi pracy i rozwój samorządu. Podniesienie rangi planu i dyscypliny, jego realizacji w całym obszarze gospodarki narodowej, a w inwestycjach w szczególności, będzie miało istotne znaczenie z punktu widzenia realizacji celów społecznych, zwłaszcza zaś wzrostu funduszu spożycia, poprawy efektywności i harmonizowania wzrostu gospodarczego. Poszukiwania zaś optymalnych rozwiązań realizowanych w oparciu o wzmożoną aktywność i inicjatywę ludzi pracy, umacnianie pozycji samorządu, tworzyć powinny warunki do pełnego uruchamiania rezerw produkcyjnych i przeciwdziałania zjawiskom niegospodarności. Ukazując w sposób dogłębny przyczyny napięć i trudności, należy integrować ludzi wokół ich przezwyciężania.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselRomanMalinowski">Realizacja stojących przed nami zadań i rozwiązywanie problemów, które niesie życie, wymagać będzie dużej pracowitości, dużej mądrości i odpowiedzialności, zrozumienia, więcej racjonalności w postawach i działaniach oraz w codziennej rzetelnej i solidnej pracy na każdym stanowisku, poprawy organizacji pracy i zarządzania na wszystkich szczeblach, konsekwentnego wcielania w życie uchwał XIII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselRomanMalinowski">Obywatele Posłowie! Pragnę obecnie zatrzymać waszą uwagę nad tą częścią planu, która dotyczy gospodarki żywnościowej, a której rozwój wywiera tak duży wpływ na kształtowanie równowagi ekonomicznej i atmosferę społeczno-polityczną. Bliższa analiza tej części planu i budżetu pozwala na stwierdzenie, że jest on trudny, ale realny. Zadania są napięte, lecz na podstawowych kierunkach zsynchronizowane z wydzielonymi na ich realizację środkami i przedsięwzięciami ekonomiczno-organizacyjnymi.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselRomanMalinowski">Struktura przyjętych zadań wyraża dążność do zmniejszenia rozpiętości między produkcją roślinną i zwierzęcą. Przyjęty poziom plonów jest zbliżony do poziomu osiągniętego w bieżącym roku. Oznacza to, że w przeciętnych warunkach klimatycznych przy dyscyplinie realizacji dostaw środków produkcji do rolnictwa i poprawie efektywności ich wykorzystania oraz zwróceniu szczególnej uwagi na postęp agrotechniczny, jest to poziom plonów możliwy do osiągnięcia, a być może nawet do przekroczenia. Wobec niepełnego wykonania zadań w zakresie siewów jesiennych ważne będzie odpowiednio wczesne i wystarczające przygotowanie dostaw nasion zbóż jarych i nawozów mineralnych i przeprowadzenie prac wiosennych we właściwych terminach agrotechnicznych.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselRomanMalinowski">Strategicznym problemem rozwoju rolnictwa w roku przyszłym i latach następnych jest zwiększenie produkcji zbóż i pasz. Projekt planu zawiera szereg aktywnych elementów zmierzających do poprawy bilansu zbożowo-paszowego, a związanych ze zwiększeniem powierzchni i plonów zbóż, wspartego wzrostem nawożenia, dalszym postępem mechanizacji, zmianą w strukturze importu i dostaw pasz na rzecz zwiększenia pasz wysokobiałowych i koncentratów, przyspieszeniem budownictwa silosów oraz dostaw maszyn i urządzeń do zbioru i konserwacji pasz zielonych. Ważną rolę w zakresie zwiększenia efektywności w gospodarce paszowej powinno odegrać nałożenie na Ministra Rolnictwa oraz na Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu obowiązku usprawnienia kontroli i poprawy jakości pasz oraz zwiększenia racjonalności ich zużycia w poszczególnych sektorach rolnictwa. Zadania roku przyszłego wymagają rozwinięcia w skali powszechnej ze strony wojewódzkich ośrodków postępu rolnego i służby rolnej doradztwa w zakresie racjonalnych reżimów technologii poszczególnych upraw zbóż, pasz i roślin przemysłowych, technologii konserwacji pasz, technologii żywienia. Rosnące znaczenie efektywnego wykorzystania środków produkcyjnych w rolnictwie wymaga rozwijania w coraz szerszym zakresie także doradztwa ekonomicznego. Tylko przez konkretną i organiczną pracę w tym zakresie możemy uzyskiwać wymierny i stały postęp. W realizacji tych zadań, obok wojewódzkich ośrodków postępu rolniczego, służby rolnej oraz służb surowcowych, nośnikiem postępu w skali powszechnej powinny stać się związki i zrzeszenia branżowe, zaś aktywizacja działalności spółek wodnych i ich współpracy z SKR powinna tworzyć warunki do lepszego wykorzystania użytków zielonych i rozwoju chowu bydła.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselRomanMalinowski">Projekt planu w zakresie produkcji zwierzęcej został opracowany w oparciu o aktualne tendencje produkcyjne i przy uwzględnieniu decyzji ekonomicznych, jakie na rzecz wzrostu produkcji zwierzęcej zostały ostatnio podjęte. Zadania te powinny być traktowane jako minimalne z dążnością do ich przekraczania, zwłaszcza w hodowli trzody, w oparciu m.in. o dobre tegoroczne zbiory ziemniaków, a także hodowli bydła, przez konsekwentną realizację przyjętego przez Rząd w dniu 12 listopada bież. roku programu chowu bydła.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselRomanMalinowski">W realizacji zadań produkcyjnych w rolnictwie obok państwowych i spółdzielczych gospodarstw coraz większy udział będą mieć gospodarstwa wysokotowarowe i specjalistyczne. Ważnym czynnikiem ich rozwoju są działania na rzecz poprawy struktury agrarnej, aktywizacja obrotu ziemią i wspieranie tych tendencji przez zwiększanie sprzedaży ziemi z Państwowego Funduszu Ziemi. Trzeba wyraźnie stwierdzić, że nie we wszystkich gminach i rejonach kraju procesy te przebiegają stosownie do potrzeb i możliwości. Aktywne działanie na rzecz poprawy struktury agrarnej, poza bezpośrednimi efektami ekonomicznymi i produkcyjnymi, to także umacnianie atmosfery zaufania do polityki rolnej PZPR i ZSL oraz zwiększanie aktywności produkcyjnej rolników. Zrozumienie tej prawdy musi być powszechne. Stąd jednym z ważnych czynników gwarantujących realizację zadań społeczno-produkcyjnych w rolnictwie jest wdrożenie w praktyce podjętych w br. przez Rząd nowych warunków organizacyjno-ekonomicznych obrotu i zagospodarowania ziemi.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselRomanMalinowski">Potrzeby wzrostu produkcji rolnej skłaniają do bardziej aktywnego zajęcia się aktywizacją gospodarstw mniejszych obszarowo, zwłaszcza tych, które zrezygnowały z produkcji zwierzęcej. W ramach kooperacji tych gospodarstw z gospodarstwami państwowymi, spółdzielczymi i zakładami przetwórstwa rolnego trzeba dążyć stosownie do ich możliwości produkcyjnych do rozwijania produkcji zwłaszcza drobnego inwentarza, produkcji warzywniczej i sadowniczej oraz niektórych upraw przemysłowych, jak tytoń czy też mak, groch, fasola. Sprzyjać to będzie poprawie zaopatrzenia rynku, a także poprawie sytuacji ekonomicznej tej grupy gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselRomanMalinowski">Podstawowe znaczenie dla osiągnięcia celów i zadań w produkcji rolnej ma pełna i rytmiczna realizacja dostaw środków produkcji dla rolnictwa. Należy ocenić pozytywnie założone w projekcie planu preferencje w dostawach środków produkcji dla rynku wiejskiego, traktując to jako istotny czynnik wzmocnienia poczucia stabilizacji polityki rolnej i wzrostu aktywności produkcyjnej gospodarki chłopskiej oraz wzmocnienia równowagi rynkowej. Wyrazem tego jest zakładany na rynku wiejskim wzrost dostaw nawozów, ciągników, maszyn i narzędzi rolniczych, cementu, wyrobów hutniczych, tarcicy, węgla, a także wydatny wzrost produkcji i dostaw komponentów paszowych. Biorąc pod uwagę, że istnieje znaczna rozpiętość między potrzebami a możliwościami ich zaspokajania oraz uwzględniając wagę rynku wiejskiego środków produkcji oraz innych towarów dla wzrostu produkcji rolnej i zmian strukturalnych w rolnictwie, należy dążyć w przemysłach pracujących dla rolnictwa do przekraczania zadań planowych w drodze uruchamiania rezerw produkcyjnych. Niezbędne jest także zwrócenie większej uwagi na ochronę rynku wiejskiego, przeciwdziałają bardziej skutecznie przepływowi środków z rynku wiejskiego do innych odbiorców, w tym również przez określone rozwiązania w systemie ekonomiczno-finansowym.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselRomanMalinowski">Mobilizujące są również zadania w zakresie usług produkcyjnych i bytowych dla ludności wiejskiej, ale i duże są potrzeby w tym zakresie. Z tych też względów należy wykorzystać wszystkie możliwości poszerzania tych usług zwłaszcza mechanizacyjnych — zwiększając ich jakość i terminowość, co ma ważne znaczenie z punktu widzenia poprawy agrotechniki — nie tylko ze strony SKR, ale też PGR i RSP, a także w drodze międzysąsiedzkiego wykorzystania sprzętu będącego w posiadaniu indywidualnych rolników, którego organizatorami powinny być kółka rolnicze.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselRomanMalinowski">W przetwórstwie spożywczym do podstawowych problemów należy zaliczyć przede wszystkim racjonalne wykorzystanie surowców rolnych oraz dalsze zmniejszenie strat i ubytków w fazie skupu, obrotu i przetwórstwa.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselRomanMalinowski">Dotychczasowe doświadczenia i przyszłoroczne zadania stawiają na porządku dziennym potrzebę dalszego doskonalenia i podniesienia rangi kontraktacji oraz wdrażania form pionowej integracji przemysłu rolno-spożywczego z produkcją rolniczą, w celu prawidłowego ukształtowania odpowiednich baz surowcowych wokół dużych zakładów przemysłowych, co pozwoli także na ograniczenie kosztów przewozów i minimalizację strat. W inwestycyjnej polityce przestrzennej należy dążyć do stopniowej likwidacji dysproporcji między rozwojem bazy surowcowej a możliwościami w zakresie odbioru, przechowalnictwa, suszarnictwa i przetwórstwa.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselRomanMalinowski">Realizacji wspomnianych celów powinna sprzyjać lepsza koordynacja rozdziału nakładów inwestycyjnych w rolnictwie i przemyśle spożywczym i stopniowe wyrównywanie istniejących dysproporcji przestrzennych. Rosnącego znaczenia nabiera współdziałanie przemysłu spożywczego ze spółdzielczością wiejską w rozwoju drobnych zakładów przemysłu spożywczego. Powinno to także sprzyjać usprawnieniu odbioru płodów rolnych. Jest to ważny czynnik aktywizacji produkcji rolnej i podnoszenia efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselRomanMalinowski">Sprawny odbiór surowców z rolnictwa i rytmiczna realizacja dostaw środków produkcji do rolnictwa zależy obecnie coraz bardziej od rozwoju bazy transportowej w sferze obrotu rolnego, a zwłaszcza w zintegrowanej spółdzielczości rolniczej.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselRomanMalinowski">Stan w tym zakresie na tle dostaw środków produkcji i odbieranej masy surowców rolnych, jak również dekapitalizacji znacznej części taboru samochodowego ulega pogorszeniu. W dalszych zatem pracach należy dążyć do zapewnienia niezbędnych preferencji w wyposażeniu sfery obrotu z rolnictwem w środki transportowe i uczynienia bardziej zasadniczego postępu w mechanizacji prac przeładunkowych.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselRomanMalinowski">Uwzględniając aktualne możliwości gospodarki narodowej, należy stwierdzić, że środki inwestycyjne na rzecz realizacji zadań w obszarze gospodarki żywnościowej zostały potraktowane w projekcie planu z dużą uwagą. Udział nakładów inwestycyjnych na cały kompleks gospodarki żywnościowej w nakładach w odniesieniu do całej gospodarki narodowej wzrasta do 26% wobec 23% w latach 1976— 1978 i wynosi około 153 mld zł. Oznacza to, że poziom tych nakładów będzie zbliżony do poziomu br. przy ich zmniejszeniu w całej gospodarce narodowej średnio o 11%. W strukturze nakładów inwestycyjnych wzrastają nakłady w stosunku do br. w rolnictwie, przemyśle paszowym i utylizacyjnym oraz przemyśle chemicznym pracującym na potrzeby rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselRomanMalinowski">Z pozytywną oceną należy odnieść się do zasady tworzenia rezerw związanych z zagospodarowaniem PFZ, wsparciem nowo powstających RSP oraz na inwestycje adaptacyjno-modernizacyjne wykonywane systemem gospodarczym. Efektywnemu wykorzystaniu środków inwestycyjnych w rolnictwie powinno sprzyjać przyjęcie zasady upoważniającej Ministra Rolnictwa do określonych przemieszczeń środków na tle oceny przebiegu realizacji planu inwestycyjnego. W trakcie tych przedsięwzięć trzeba zwłaszcza zwrócić uwagę na nakłady melioracyjne z uwagi na ich podstawowe znaczenie dla wzrostu produkcji roślinnej i przy uwzględnieniu faktu istnienia opóźnień w realizacji programu rzeczowego.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselRomanMalinowski">Za istotny warunek realizacji planu należy uznać wszystkie działania, które zmierzają do pogłębienia rachunku ekonomicznego poprawy efektywności gospodarowania w tym również przez doskonalenie rozmieszczenia terytorialnego wydzielonych dla rolnictwa środków odpowiednio do warunków przyrodniczo-glebowych i ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselRomanMalinowski">Wysoka Izbo! Realizacja planowych zadań będzie wymagała od wszystkich resortów i jednostek gospodarki żywnościowej maksymalnej mobilizacji rezerw, poprawy efektywności gospodarowania oraz aktywizacji społecznych czynników wzrostu, stałego doskonalenia sterowania i działalności na wszystkich szczeblach zarządzania gospodarką żywnościową, a przede wszystkim na szczeblu gminy.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselRomanMalinowski">O ostatecznych wynikach w rolnictwie, podobnie jak w całej gospodarce narodowej, decydować będą ludzie, ich praca, ofiarność i zaangażowanie. Bieżący rok w rolnictwie dobitnie pokazał, że nawet w trudnych warunkach, przy dużej mobilizacji sił i środków, ofiarności i pracowitości rolników i pracowników obsługi rolnictwa, coraz większym wyposażeniu technicznym i sprawnej organizacji można osiągnąć dobre wyniki. Te cechy i te działania będą bardzo liczyć się w przyszłym roku.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselRomanMalinowski">Stronnictwo nasze wspólnie z partią podejmuje i będzie podejmować wszechstronne prace na rzecz atmosfery wysokiego zaangażowania produkcyjnego, wysokich powinności zawodowych i obywatelskich, umacniania samorządu i rozwijania tych wszystkich przedsięwzięć oraz działań, które przyspieszają postęp produkcyjny w rolnictwie polskim. Wspólnie kształtujemy politykę rolną i ponosimy współodpowiedzialność za jej realizację. W tym kierunku organizujemy i będziemy organizować pracę naszych członków i ogniw stronnictwa i we współpracy z organizacjami partii oddziaływać na całą wieś pod kątem zabezpieczenia realizacji zadań planowych, które Wysoki Sejm raczy uchwalić.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselRomanMalinowski">Wysoki Sejmie! Klub Poselski ZSL popiera przedstawione przez Rząd projekty uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym i ustawy budżetowej na rok przyszły i będzie głosował za ich przyjęciem wraz z poprawkami Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, zaś członkowie i organizacje Stronnictwa w roku 30-lecia zjednoczenia ruchu ludowego oraz 35-lecia Polski Ludowej, odpowiadając na apel I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka, uczynią niezbędny wysiłek i wniosą wkład w zapewnienie realizacji zadań planowych w rolnictwie i gospodarce żywnościowej, w rozwój społeczno-gospodarczy naszego kraju. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 35 do godz. 18 min. 10)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Edward Zgłobicki.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselEdwardZglobicki">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Doroczna debata nad projektami planu i budżetu jest stałym elementem pracy Sejmu.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselEdwardZglobicki">Zakończone prace komisji i zespołów nad rozpatrywanymi projektami nie trwały długo, znamionowała je głęboka rozwaga i troska podyktowana koniecznością poszukiwania najwłaściwszych rozwiązań w obliczu wielu nieukrywanych trudności, z pełnym poczuciem społecznego zainteresowania w wyborze najlepszego wariantu.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselEdwardZglobicki">W aktualnych warunkach plan, przy wszelkich jego zależnościach, bardziej niż kiedykolwiek unaocznia nam, co jest celem, a co stanowi środek. Nie sama bowiem dynamika wzrostu, nawet nie rozmiary inwestycji w ujęciu globalnym stanowią istotę sprawy. Są to środki, plan natomiast, wierny podstawowym celom, przekształca je w zależności od aktualnych potrzeb i warunków. O takim właśnie wyborze świadczy fakt, że przy wszelkich wiadomych nam napięciach planu i barierach rozwoju, nie dość że utrzymane zostają, ale wręcz umacniają się założenia polityki społecznej, wyrażające się wzrostem nakładów na świadczenia socjalne, ochronę zdrowia, zwiększonym zakresem budownictwa mieszkaniowego czy też stałą poprawą realnych płac. Ten ostatni kierunek widzieć trzeba oczywiście na tle sytuacji rynkowej. Nie będą nas zadowalały same tylko będące do dyspozycji złotówki, jeśli nie znajdą one pokrycia w towarach i usługach.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselEdwardZglobicki">Uwzględniając fakt, iż na rynku dają znać o sobie wszystkie korzystne i ujemne strony naszej sytuacji gospodarczej, należy utrwalić w 1979 r. wysoką dynamikę dostaw towarów. Sprzyjać będzie temu przyznanie szczególnych preferencji produkcji rynkowej pod warunkiem, że jej efektem będą wyroby poszukiwane przez nabywców, wyroby dobrej jakości i o wysokich walorach użytkowych. Uzyskanie takiej produkcji będzie miało wpływ na kształtowanie się struktury zakupów, racjonalizując spożycie przez wzrost sprzedaży artykułów nieżywnościowych i hamując przyrost ich zapasów.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselEdwardZglobicki">Równolegle nastąpić musi dynamiczny rozwój usług. Niezmiernie ważnym problemem pozostają relacje w handlu zagranicznym. Do podstawowych zabezpieczeń w tym zakresie należy zaliczyć pomyślny, stały rozwój wymiany handlowej i kooperacji przemysłowej naszego kraju z państwami RWPG. W całokształcie problemów szczególnie istotnych dla pomyślnej realizacji zadań społeczno-gospodarczych na 1979 r. jest także rozwój produkcji rolnej. Przyznane jej preferencje w projekcie planu i już stwierdzone efekty będą tworzyły korzystniejszą sytuację na rynku.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselEdwardZglobicki">Wysoka Izbo! Projekt planu społeczno-gospodarczego rozwoju na rok 1979 zawiera zadania napięte i trudne, lecz możliwe do wykonania i zapewnia przy ich pełnej realizacji osiągnięcie dalszego odczuwalnego rozwoju. Warunkiem powodzenia jest pełna konsekwencja i dyscyplina w działaniu, jak też skuteczne pokonywanie trudności.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselEdwardZglobicki">Uwzględniając powyższe, z upoważnienia Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego pragnę wyrazić nasze poparcie dla przedłożonych przez Rząd projektów narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na rok 1979 wraz ze zgłoszonymi poprawkami przez posła sprawozdawcę. Posłowie naszego Klubu będą głosowali za ich przyjęciem.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselEdwardZglobicki">Chciałbym jeszcze zatrzymać uwagę obywateli posłów na kilku problemach, które w realizacji planu roku 1979 będą wymagały szczególnej troski Rządu i poszczególnych resortów.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselEdwardZglobicki">Projekt planu nakłada poważne zadania na drobną wytwórczość. Musi ona zwiększyć podaż swych usług i towarów w wyniku pełnego racjonalnego wykorzystania posiadanego potencjału produkcyjno-usługowego oraz stwarzanych jej skromnych jeszcze możliwości rozwojowych. W okresie ostatnich dwu lat realizacji planu 5-letniego nie będzie warunków do radykalnego powiększenia środków na rozwój drobnej wytwórczości. A więc ważne będzie, aby poszczególne jej piony zdobyły się w tym okresie na maksymalny wysiłek, któremu musi towarzyszyć pomoc w zakresie zaopatrzenia surowcowego i materiałowego.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselEdwardZglobicki">Projekt planu zakłada wysoką dynamikę rozwoju usług świadczonych odpłatnie dla ludności, bo wynoszącą 9,6%, a wartość świadczonych usług bytowych ma wzrosnąć o 14,6%. Podkreślenia wymaga fakt, że wzrostowi zadań powinna towarzyszyć modernizacja i rozwój bazy wytwórczej i usługowej, odpowiednio dostosowane do specyfiki działania nowoczesne wyposażenie techniczne oraz zaopatrzenie materiałowo-surowcowe. Zadbać musimy także o rozwój zaplecza naukowo-technicznego oraz o wzrost zatrudnienia i dopływ wysoko kwalifikowanej kadry.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselEdwardZglobicki">Ciągle rosnący udział w świadczeniu usług i produkcji na rynek ma rzemiosło. Podaż wyrobów i usług zgodnie z projektem planu wzrośnie o 12,2%.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselEdwardZglobicki">Realizacja postawionych rzemiosłu zadań uwarunkowana jest efektami zwiększonej aktywności działań samego rzemiosła i resortów bezpośrednio powiązanych z drobną wytwórczością w zakresie zatrudnienia oraz zaopatrzenia.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselEdwardZglobicki">Wymaga podkreślenia fakt, że również w pionie rzemiosła, równolegle ze wzrostem zadań projekt planu społeczno-gospodarczego uwzględnia warunki ich realizacji, znajduje to odbicie między innymi w doskonaleniu systemu kredytowego, służącego rozwojowi rzemiosła czy w projektowanych działaniach w zakresie zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselEdwardZglobicki">Następny problem dotyczy budownictwa jednorodzinnego. Aczkolwiek jego sama nazwa, która w zasadzie określa jedynie charakter zabudowy, sugeruje minimalizowanie jego roli, natomiast prawda jest taka, że jego udział w przyroście zasobów mieszkaniowych sięga 40%.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselEdwardZglobicki">Nakazuje to baczne czuwanie nad zapewnieniem warunków sprzyjających budownictwu tego typu nie tylko w jego wielkości, ale szczególnie niezbędnej nowoczesności w systemie jego realizacji. Jest ono, jak do tej pory, wielce tradycyjne, jeśli nie wręcz zacofane w zakresie stosowanych technologii i materiałów. Skala udziału budownictwa jednorodzinnego w budownictwie mieszkaniowym ogółem zobowiązuje nas do większej konsekwencji i skuteczności w rozwiązywaniu nurtujących je problemów.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselEdwardZglobicki">Kolejny problem — to realizacja programu budownictwa towarzyszącego. Sytuacja tego budownictwa musi głęboko niepokoić. Od lat nie jest ono w pełni wykonywane, a zaległości rosną. Zapisaną w planie na rok 1979 wielkość 365 tys. m^2^ można rozumieć jako wysokie zadanie podejmowane z pełnym zrozumieniem dwóch faktów.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#PoselEdwardZglobicki">Pierwszego — że budownictwo towarzyszące współdecyduje o efektywności programu mieszkaniowego, a braki i opóźnienia w tym budownictwie stanowią dla mieszkańców wielu nowych osiedli źródło prawdziwej udręki.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#PoselEdwardZglobicki">I faktu drugiego — że bez budownictwa towarzyszącego nie ma prawidłowego wzrostu liczby placówek handlowych i zakładów usługowych, co stawia pod znakiem zapytania wykonywanie zadań planu w zakresie sieci handlu i usług.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#PoselEdwardZglobicki">Sprawą szczególnej rangi i jednocześnie potwierdzeniem wspomnianej już konsekwencji w realizacji programu społecznego państwa jest wzrost nakładów na rozwój bazy i poprawę warunków funkcjonowania lecznictwa. Następuje to mimo pewnych napięć planu i po niezbędnych korektach programu inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#PoselEdwardZglobicki">Decyzje takie, jeśli zyskają poparcie Wysokiej Izby, zobowiązują służbę zdrowia do powiększenia wysiłków, aby organizacja i jakość pracy wszystkich jej jednostek w odczuwalny sposób wychodziły naprzeciw społecznym oczekiwaniom.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#PoselEdwardZglobicki">W zakresie oświaty i wychowania projekty planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa przewidują na 1979 rok maksymalnie możliwe nakłady. Uwzględniając fakt, iż jest to początkowy okres wprowadzania nowego systemu edukacji, jak zawsze bardzo ważny dla dalszego przebiegu reformy — konieczna jest gospodarska troska i zapobiegliwość władz terenowych, aby przyznane środki były właściwie i w pełni wykorzystane. W perspektywie już niezbyt odległej należy przewidywać wzmożoną pomoc dla tego działu.</u> + <u xml:id="u-14.21" who="#PoselEdwardZglobicki">Wysoki Sejmie! Dla pomyślnej realizacji zadań roku 1979 ważny będzie jeszcze jeden element, a mianowicie — obok znanej i nie wymagającej komentarzy ofiarności ludzi pracy, bardziej niż kiedykolwiek potrzebna jest rzetelność w podejściu do zadań gospodarczych. Rzetelność — to znaczy odrzucanie postaw formalnych i efekciarskich, zdecydowana walka z tendencjami do tzw. zaliczania wskaźników bez oglądania się na rzeczową stronę zadań, na jakość wykonywanej pracy. Rzetelność — to znaczy tępienie partykularyzmów głuchych na potrzeby gospodarki, na zadania innych jednostek, byleby samemu wyjść na swoje.</u> + <u xml:id="u-14.22" who="#PoselEdwardZglobicki">W wystąpieniu I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka na XIII Plenum Komitetu Centralnego partii widzimy wolę ofensywnego działania w tym kierunku. Taką wolę wyraziliśmy także na odbytym przedwczoraj plenarnym posiedzeniu Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego. Od wspólnego, konsekwentnego wysiłku całego frontu politycznego, wszystkich ludzi, którym głęboko leży na sercu pomyślność kraju i narodu, zależeć będzie realność planu na rok przyszły i planów na lata następne. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Tadeusz Gąsiorek.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselTadeuszGasiorek">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedkładany pod obrady Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1979 rok charakteryzuje się konsekwentnym dążeniem do realizacji celów społecznych wytyczonych na bieżące pięciolecie i całą dekadę lat siedemdziesiątych, stanowi więc kontynuację strategii nakreślonej uchwałami VI i VII Zjazdu naszej partii.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselTadeuszGasiorek">Osiągnięcie zakładanych celów społecznych i poprawa warunków życia wymaga dalszego podniesienia jakości pracy i efektywności gospodarowania we wszystkich dziedzinach życia społecznego i gospodarczego. W powszechnym odczuciu jest to jedynie słuszna droga do złagodzenia występujących trudności i napięć oraz zapewnienia pełnego wykonania zadań roku przyszłego.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselTadeuszGasiorek">Założenia narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1979 rok, odpowiadające aktualnym warunkom rozwoju kraju, zakładają blisko 5% dynamikę wzrostu produkcji przemysłowej z preferowaniem produkcji rynkowej i eksportowej.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselTadeuszGasiorek">Województwo tarnobrzeskie, którego jestem reprezentantem, zakłada szybsze, bo ponad 7% tempo rozwoju, w oparciu o posiadane zasoby naturalne siarki oraz rozwinięty już przemysł metalowy, zwłaszcza maszyn budowlanych.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselTadeuszGasiorek">Potencjał produkcyjny województwa zwiększą w roku przyszłym: I etap Elektrowni — „Połaniec” oraz Wytwórnia Dwusiarczku Węgla w Grzybowie i cementownia w Ożarowie, które osiągną pełną zdolność produkcyjną.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselTadeuszGasiorek">Do najbardziej złożonych problemów w realizacji zadań roku przyszłego należy przede wszystkim zaliczyć sprawy transportu. W naszym województwie problemy te są szczególnie nabrzmiałe i wynikają z jednej strony z konieczności przewozu dużej masy towarowej, a z drugiej — ze zbyt słabego rozwoju sieci kolejowej i braku dostatecznej ilości taboru samochodowego. Zagęszczenie sieci kolejowej w województwie jest prawie o połowę mniejsze niż średnio w kraju. I tak: wskaźnik krajowy wynosi 8,5 km na 100 km^2^, natomiast w województwie tylko 4,8 km.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselTadeuszGasiorek">Sytuacja ta stwarza określone trudności w wywozie towarów, takich jak siarka, nawozy fosforowe, cement oraz wyroby hutnicze i przemysłu metalowego. Trudne będzie również uzyskanie rytmicznej dostawy materiałów dla budownictwa i fosforytów do produkcji nawozów mineralnych.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselTadeuszGasiorek">Jako przedstawiciel górnictwa siarkowego, chciałbym bliżej przedstawić ten problem na przykładzie naszych kopalń i zakładów. Dla rytmicznej realizacji zadań roku bieżącego zapotrzebowanie nasze na wagony wynosi 87 tys. sztuk wagonów dwu- i czteroosiowych. Oceniamy, że braki wagonów wynoszą około 20 tys. sztuk, co oznacza nie wysłanie wyprodukowanej masy towarowej rzędu ok. 500 tys. ton. Sytuację pogarsza fakt otrzymywania dużej ilości taboru uszkodzonego. Rocznie przedsiębiorstwo otrzymuje ponad 11 tys. wagonów uszkodzonych, z czego połowę remontujemy we własnym zakresie. Duża dewastacja wagonów budzi powszechne oburzenie wśród załóg naszych przedsiębiorstw. Konieczne jest bardziej konsekwentne rozliczanie użytkowników, którzy w niewłaściwy sposób rozładowując wagony, powodują ich dewastację. Taki stan rzeczy jest niedopuszczalny i stwarza konieczność zaostrzenia kontroli przedsiębiorstw i osób zatrudnionych przy wyładunku w myśl zasady, że każdy uszkodzony wagon musi być natychmiast naprawiony i przekazany PKP.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselTadeuszGasiorek">Jest to sprawa ogólnospołeczna, nie możemy bowiem dopuścić, aby tak duża część taboru była wyłączona z obrotu w sytuacji, kiedy odczuwamy powszechny brak taboru. Rezerw w transporcie należy szukać również w likwidowaniu przewozów pustych i krzyżujących się oraz w poprawie dyscypliny przewozowej. Zdajemy sobie sprawę, że służby transportowe pracują w trudnych warunkach i dalsza poprawa tego stanu zależeć będzie od zgodnej współpracy wszystkich użytkowników kolei.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselTadeuszGasiorek">Obywatele Posłowie! Jednym z naczelnych zadań preferowanych w projekcie narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok przyszły jest dalszy rozwój budownictwa mieszkaniowego. Poruszam ten problem, ponieważ woj. tarnobrzeskie boryka się z olbrzymimi trudnościami na tym odcinku i nie jest w stanie sprostać dużym potrzebom regionu. Posiada ono jeden z najniższych w kraju stopień urbanizacji, a masowe dowozy pracowników obejmujące 60% ogółu zatrudnionych, pociągają za sobą ogromne koszty. Rozwiązanie tego problemu zależy od możliwie szybkiego rozwoju własnego potencjału, zwłaszcza w zakresie robót specjalistycznych i związanych z uzbrojeniem terenu. Możliwości wykonawcze, jakimi dysponuje województwo, są wręcz znikome. Sytuacja, w której o rozwoju budownictwa mieszkaniowego decydują przedsiębiorstwa zlokalizowane poza obrębem województwa, jest niekorzystna i tak jak dotychczas, nadal przysparzać będzie wiele kłopotów.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselTadeuszGasiorek">Podejmujemy w województwie działania mające zapewnić uzyskanie zakładanych efektów mieszkaniowych głównie przez:</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselTadeuszGasiorek">— wypracowanie i stosowanie form pomocy lokatorów w wykańczaniu mieszkań; w naszym województwie udział ten stanowi 36% w budownictwie spółdzielczym;</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselTadeuszGasiorek">— pomoc zakładów pracy w realizacji programu budownictwa mieszkaniowego;</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselTadeuszGasiorek">— uruchomienie produkcji pustaczarek i przez to rozwiązanie produkcji elementów ściennych z surowców lokalnych na potrzeby budownictwa jednorodzinnego.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselTadeuszGasiorek">Równie ważnym problemem decydującym o rozwoju nie tylko województwa, ale i kraju, jest dalsza intensyfikacja produkcji siarki w aspekcie korzystnej koniunktury na rynkach światowych. Zwiększenie produkcji będzie wymagało powstania nowego potencjału produkcyjnego. Do tego czasu niezbędna jest szybka modernizacja kopalni — „Machów” oraz rozbudowa kopalni — „Jeziorko”. Wiąże się to z koniecznością dosprzętowienia odkrywkowej kopalni „Machów” oraz rozwiązania problemów źródeł ciepła dla metody podziemnego wytopu siarki.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselTadeuszGasiorek">Wysoki Sejmie! Zadania wynikające z planu na rok 1979 wymagają pełnej mobilizacji i zaangażowania wszystkich sił i środków do ich wykonania. Realizacja trudnych, ale realnych zadań wymagać będzie sięgania do coraz bardziej złożonych rezerw tkwiących jeszcze w naszej gospodarce i potencjale ludzkim.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselTadeuszGasiorek">Szczególne znaczenie ma tu szeroko pojęta poprawa organizacji i dyscypliny pracy, właściwe wykorzystanie czasu pracy przez odpowiednie przygotowanie procesu produkcyjnego, eliminowanie przestojów na skutek braku materiałów i surowców, utrzymanie właściwej rytmiki produkcji i niedopuszczanie do powstawania spiętrzeń w realizacji planów dekadowych i miesięcznych.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#PoselTadeuszGasiorek">Dużą wagę powinniśmy przywiązywać do poprawy jakości i nowoczesności produkcji, wiążąc to z eliminacją braków produkcyjnych i zmniejszaniem reklamacji. Dużą rolę w tym zakresie ma do spełnienia socjalistyczne współzawodnictwo pracy oraz aktywizacja społeczno-zawodowa załóg robotniczych.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#PoselTadeuszGasiorek">Socjalistyczne współzawodnictwo pracy ma u nas wieloletnie tradycje i wciąż przyczynia się do wzrostu ilościowego i jakościowego produkcji. Rozwijając dotychczasowe formy współzawodnictwa wewnątrzzakładowego należałoby wzbogacać je o nowe kierunki. Moim zdaniem należałoby rozważyć wprowadzenie współzawodnictwa między przedsiębiorstwami o tym samym lub zbliżonym profilu produkcji. Ta forma rywalizacji pomiędzy przedsiębiorstwami, zmierzająca do poprawy jakości wyrobów, obniżki kosztów produkcji, a tym samym poprawy efektywności gospodarowania, mogłaby przynieść naszej gospodarce duże efekty.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#PoselTadeuszGasiorek">Szczególna rola w dziele aktywizacji załóg pracowniczych przypada samorządowi robotniczemu, któremu nadano wysoką rangę i szerokie uprawnienia w zakresie podejmowania i rozwiązywania najistotniejszych zagadnień przedsiębiorstw. Rangę i znaczenie samorządów podkreśliły wytyczne Biura Politycznego Komitetu Centralnego naszej partii. Dzięki temu wzrosła kontrolna funkcja samorządu robotniczego, przy czym społeczną robotniczą kontrolą objęto działalność wszystkich przedsiębiorstw. Szczególne znaczenie ma kontrola efektywności wykorzystania zasobów gospodarczych i ludzkich, surowców, materiałów, paliw i energii, a także rytmiczności i jakości produkcji, obniżenia kosztów wytwarzania i dostosowania jej do potrzeb społecznych. Administracja przedsiębiorstw powinna konsekwentnie wdrażać do praktyki zarządzania i kierowania wszystkie uwagi i wnioski KSR.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#PoselTadeuszGasiorek">Określając rolę samorządu robotniczego na krajowej naradzie odbytej w miesiącu lipcu br., I Sekretarz KC naszej partii towarzysz Edward Gierek stwierdził: — „Od was, od społecznej aktywności działaczy samorządu robotniczego zależy przekształcenie go w każdym zakładzie i w całym naszym kraju w wielką siłę wspierającą realizację programu, który wytyczyliśmy wspólnie z całą klasą robotniczą — z narodem, dla jego dobra i pomyślności”.</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#PoselTadeuszGasiorek">Głęboka myśl zawarta w wystąpieniu I Sekretarza KC powinna być wytyczną moblizującą działaczy samorządów robotniczych do pełnego wykorzystania możliwości, stwarzanych przez naszą ludową ojczyznę w dziedzinie demokratyzacji stosunków w zakresie zarządzania i współgospodarzenia wszelkimi dziedzinami życia naszych socjalistycznych przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-16.22" who="#PoselTadeuszGasiorek">Klasa robotnicza w naszym kraju współuczestnicząc w wypracowywaniu programu dalszego rozwoju kraju popiera założenia narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok przyszły i jest gotowa wcielić je w życie, zgodnie z postanowieniami XIII Plenum Komitetu Centralnego naszej partii. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-16.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Helena Jagiełowicz-Gawle.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselHelenaJagielowiczGawle">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrywany na dzisiejszym posiedzeniu narodowy plan społeczno-gospodarczy na rok 1979 zakłada kontynuację procesu socjalistycznego rozwoju kraju, a szczególnie dalszego urzeczywistniania celów społecznych, wytyczonych uchwałami VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Jedną z podstawowych dziedzin realizacji tych celów jest ochrona zdrowia i poprawa zdrowotności społeczeństwa, której wybranym problemom pragnę poświęcić swoje wystąpienie.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselHelenaJagielowiczGawle">Wysoka Izbo! Rozwój ochrony zdrowia w latach siedemdziesiątych przyniósł wiele efektów o ogromnej społecznej wadze. Jest to wynikiem wcielania w życie humanistycznych ideałów socjalizmu, wynikiem troski partii i ludowego państwa o zdrowotność narodu. Sprawom z tego zakresu wiele uwagi poświęcają najwyższe władze partyjne i państwowe, a także instancje partyjne i władze województw — o czym wiem na przykładzie województwa stołecznego, uczestnicząc w pracach Warszawskiego Zespołu Poselskiego. Przy szerokim społecznym poparciu, znajdującym wyraz w rosnących wpłatach na utworzony z inicjatywy I Sekretarza Komitetu Centralnego partii, towarzysza Edwarda Gierka Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia, dzięki ofiarności kadry medycznej, pracującej zgodnie ze szczytnym posłannictwem swych zawodów — coraz lepiej i sprawniej działają wszystkie ogniwa i placówki służby zdrowia, systematycznie podnosząc jakość świadczeń profilaktyczno-leczniczych. Zwiększenie powszechności, dostępności lecznictwa podstawowego w mieście i na wsi, szczególnie widoczne w zakresie opieki zdrowotnej załóg zakładów pracy i ludności rolniczej, rozszerzenie i unowocześnienie sieci placówek służby zdrowia i opieki społecznej, jak szpitali, ośrodków rehabilitacji, przychodni i żłobków, domów opieki, a także doskonalenie struktury organizacyjnej służby zdrowia — oto podstawowe elementy bilansu osiągnięć w omawianej dziedzinie, uzyskanych w latach siedemdziesiątych. Na szczególną uwagę zasługuje pomyślna realizacja rządowych programów zapobiegania i zwalczania najgroźniejszych chorób społecznych, np. chorób nowotworowych, którym obok szeregu innych działań przeciwstawimy wszystkie najnowsze osiągnięcia nauk medycznych w budowanym w Warszawie Centrum Onkologii.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselHelenaJagielowiczGawle">Istotne znaczenie dla zdrowotności narodu mają również osiągnięcia ostatnich lat w zakresie kultury fizycznej, turystyki i wypoczynku, a zwłaszcza rozwijania masowych form czynnej rekreacji i rozszerzania powszechnie dostępnej bazy ośrodków i urządzeń sportowo-wypoczynkowych oraz turystycznych. Szczególne znaczenie ma przewidziany w planie dalszy rozwój placówek służby zdrowia, a zwłaszcza wzmocnienie podstawowej opieki zdrowotnej w placówkach zapobiegawczo-leczniczych. Z uznaniem przyjąć należy postawione w planie zadania zwiększenia intensywności zwalczania chorób społecznych i zawodowych. Zaspokojeniu pilnych społecznych potrzeb służyć będzie ujęty w planie rozwój sieci szpitali ogólnych i klinicznych, dzięki czemu liczba łóżek szpitalnych wzrośnie w 1979 r. o blisko 2%. Naprzeciw społecznym potrzebom wychodzi również realizacja dodatkowego programu budowy pawilonów szpitalnych, na co w planie 1979 r. zapewniona zostaje specjalna rezerwa nakładów. Jednocześnie, jak to z naciskiem zostało podkreślone w planie, zapewniona będzie modernizacja i poprawa wykorzystania szpitali istniejących. Do realizacji tych zadań szerzej wykorzystany będzie narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselHelenaJagielowiczGawle">Głównym zadaniem, jakie plan wytycza w zakresie opieki społecznej, jest kontynuacja działań na rzecz rozszerzenia pomocy ludziom starym. Jak obywatelom posłom wiadomo, jest to problem niezmiernie istotny; istnieje tu jeszcze wiele potrzeb. Dlatego też, jak sądzę, spotka się z powszechnym społecznym poparciem zadanie dalszej poprawy opieki środowiskowej nad seniorami oraz zwiększenie liczby miejsc w domach opieki. Jeśli idzie o kulturę fizyczną, turystykę i wypoczynek, to z punktu widzenia konsekwentnego podnoszenia poziomu zdrowotności społeczeństwa, najistotniejsze znaczenie mają ujęte w planie zadania poprawy ich organizacji i zwiększenia stopnia upowszechniania oraz rozszerzania możliwości rekreacji, zwłaszcza czynnej, w ośrodkach i rejonach turystyczno-wczasowych oraz w osiedlach mieszkaniowych.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselHelenaJagielowiczGawle">Wysoki Sejmie! Podstawowym, decydującym warunkiem realizacji zadań narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1979 z wymienionych węzłowych kierunków działania na rzecz dalszego rozwoju ochrony zdrowia i poprawy zdrowotności mieszkańców miast i wsi — jest poprawa efektywności wykorzystania istniejących możliwości organizacyjnych, kadrowych, bazy i ośrodków będących w dyspozycji służby zdrowia. Pragnę wyrazić głębokie przekonanie, że służba ta, sama znając najlepiej swoje możliwości, uzyska w tej mierze dalszy postęp, nadal doskonaląc swą strukturę i spełniane funkcje, podnosząc poziom jakości świadczeń profilaktyczno-leczniczych. Z pewnością znajdzie to konkretyzację w wielu szczegółowych zadaniach — między innymi poprzez rozwój prac naukowo-badawczych, doskonalenie metod diagnostycznych i terapeutycznych, bardziej racjonalne wykorzystanie leków oraz lepsze wykorzystanie aparatury medycznej.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselHelenaJagielowiczGawle">Niezależnie od tego, chciałabym poruszyć istotne ze społecznego punktu widzenia sprawy niezbędnego, dalszego usprawniania gospodarki kadrami medycznymi, realizacji inwestycji dla służby zdrowia oraz poprawy zaopatrzenia rynku w leki. Moim zdaniem, sprawy te w dużym stopniu warunkują realizację zadań przyszłego roku w omawianej dziedzinie. Narodowy plan społeczno-gospodarczy przewiduje, że w 1979 roku liczba kadr medycznych z wyższym wykształceniem wzrośnie prawie o 4%, a liczba personelu średniego o ponad 7%. Nie zaspokoi to wszystkich potrzeb, w związku z czym problemem najważniejszym jest właściwe rozmieszczenie tych kadr. Występują pod tym względem jeszcze dość znaczne dysproporcje między województwami i dlatego słusznie założono w planie, że przy rozdziale dodatkowych etatów lekarskich uwzględnione będą przede wszystkim województwa mające najniższe wskaźniki kadr medycznych na 10 tysięcy mieszkańców. Przy czym szczególną uwagę należy zwrócić na potrzebę podniesienia świadczeń profilaktyczno-leczniczych w lecznictwie otwartym.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselHelenaJagielowiczGawle">Przechodząc do kwestii realizacji inwestycji służby zdrowia, pragnę zwrócić uwagę obywateli posłów, że według informacji, jakie otrzymała Komisja Zdrowia i Kultury Fizycznej, przewidywane wykonanie tegorocznego planu w tej dziedzinie wyniesie niespełna 87%, w tym w robotach budowlano-montażowych zaledwie około 70%, przy czym sa województwa, w których w ciągu trzech kwartałów wykonano nie więcej niż 1/3 określonych na ten okres zadań. Dotyczy to szczególnie budowy szpitali; w Warszawie na przykład, mimo wielu interwencji, przeciąga się budowa szpitala na Bródnie, gdzie od 1972 roku wykonano zaledwie połowę planowych robót, podczas gdy ustalony kolejny termin przekazania szpitala do użytku upływa w grudniu 1979 roku. Opóźnienia występują również w oddawaniu do użytku placówek lecznictwa podstawowego, realizowanych jako obiekty towarzyszące budownictwu mieszkaniowemu. Należy oczekiwać, iż w 1979 roku inwestycjom służby zdrowia ich wykonawcy poświęcą więcej uwagi — w stopniu adekwatnym do ich społecznego znaczenia. Konieczna jest, zgodnie z wytycznymi planu, maksymalna koncentracja wysiłków dla pełnego wykorzystania zwiększonych nakładów.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselHelenaJagielowiczGawle">Jako pracownik przemysłu farmaceutycznego czuję się zobowiązana do wypowiedzenia kilku uwag w kwestii zaopatrzenia w leki. Znane są trudności, jakie wystąpiły ostatnio w tym zakresie, spowodowane głównie przez ograniczone możliwości zakupu za granicą niektórych półproduktów i substancji farmaceutycznych, niezbędnych do produkcji leków w kraju. Trudności te, dotyczące zresztą także drobnego sprzętu medycznego, zostały już częściowo złagodzone i dalsza poprawa sytuacji spodziewana jest w roku 1979. Wyraża się to w zadaniach postawionych przed przemysłem farmaceutycznym, który zwiększy w 1979 r. produkcję o około 12°/o, maksymalnie nadrabiając zaległości w dostawach leków, a w pierwszej kolejności leków niezbędnych w lecznictwie według wykazu Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej. Niemniej jednak nie wszystkie jeszcze potrzeby będą w pełni zaspokojone. W tych warunkach konieczna jest dalsza racjonalizacja gospodarki lekami.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselHelenaJagielowiczGawle">Realizacja zadań przemysłu farmaceutycznego wymaga przede wszystkim poprawy sytuacji surowcowej, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę, iż jest to jedyny przemysł, który w swej produkcji nie może stosować substytutów, a import staje się coraz trudniejszy i kosztowniejszy. Może natomiast i powinien szerzej wprowadzać surowce krajowe, wymaga to jednak intensyfikacji prac naukowo-badawczych i przyspieszenia ich wdrażania. Niezbędne jest opracowanie przez przemysł farmaceutyczny doraźnego programu przywrócenia własnych syntez, szczególnie syntez antyimportowych. Niezależnie od tego należy dokonać analizy programów rozwojowych resortu chemicznego pod kątem dalszego zwiększenia udziału nakładów na rozwój farmacji. Istotny krok w tym zakresie uczyniono wprowadzając do programu rządowego budowę wytwórni antybiotyków w Tarchomińskiej „Polfie”. Rezerw produkcyjnych przemysłu farmaceutycznego szukać należy także w poprawie jakości opakowań, zwłaszcza szklanych. Przemysł farmaceutyczny jest w dużym stopniu zmechanizowany i zautomatyzowany, często poważnym nakładem środków dewizowych. Potencjał ten nie zawsze jest w pełni wykorzystany z uwagi na złą jakość produkowanych w kraju opakowań. Często uzyskuje się prawie dwukrotnie większą wydajność przy stosowaniu opakowań importowanych, w porównaniu do krajowych. Przed przemysłem szklarskim staje zatem pilne zadanie rozwiązania problemu jakości opakowań szklanych dla potrzeb przemysłu farmaceutycznego.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselHelenaJagielowiczGawle">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę powołać się na wypowiedź przywódcy naszego narodu I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR tow. Edwarda Gierka na ostatnim Plenum KC, poświęconemu zadaniom społeczno-gospodarczym w 1979 r. W przemówieniu końcowym stwierdził on, że zadania przyszłego roku nie są łatwe. Tym bardziej więc potrzebna jest mądra, skuteczna mobilizacja całego społeczeństwa do ich wykonania. Potrzebne są takie cechy, jak aktywność, wytrwałość i konsekwencja, a niekiedy również cierpliwość i odporność wobec nie sprzyjających okoliczności. Potrzebna jest nade wszystko dyscyplina na każdym szczeblu kierowania, na każdym stanowisku pracy. Słowa te odnoszą się do całokształtu działalności społeczno-gospodarczej. W dziedzinie ochrony zdrowia i podnoszenia zdrowotności narodu społeczna efektywność wszystkich działań podejmowanych i przewidzianych w planie na rok 1979 powinna być szczególnie wysoka. Odczuwamy troskę partii i ludowego państwa o zapewnienie coraz lepszych możliwości opieki zdrowotnej, a także poparcie ze strony całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselHelenaJagielowiczGawle">Pragnę wyrazić głębokie przekonanie, że dzięki ofiarności w pracy zarówno służby zdrowia, jak i innych jednostek i organizacji współdziałających, założenia narodowego planu społeczno-gospodarczego w omawianej dziedzinie zostaną w pełni wcielone w życie.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Zenon Komender.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselZenonKomender">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Podstawowym zamierzeniem projektów planu i budżetu na rok 1979 — co ze szczególnym naciskiem stwierdzone zostało podczas obrad XIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR — są takie przekształcenia w gospodarce, które powinny umożliwiać realizację zasadniczych zadań socjalno-bytowych, wytyczonych przez VI i VII Zjazd partii w znacznie trudniejszych niż dawniej przewidywano warunkach zewnętrznych i wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselZenonKomender">Coraz trudniej jest eksportować nasze wyroby do wysoko rozwiniętych krajów kapitalistycznych. Decyduje o tym, obok przedłużającej się recesji w tych krajach, wywołującej zmniejszenie się popytu na szereg towarów eksportowanych przez Polskę na te rynki — zbyt wolny rozwój produkcji eksportowej w wielu branżach przemysłowych i ciągle zbyt niska jakość wyrobów oferowanych przez nasz przemysł. Dotyczy to również towarów produkowanych w zakładach wybudowanych i rozbudowanych w latach siedemdziesiątych w oparciu o kredyty zagraniczne. W rezultacie wzrost naszego eksportu na rynki zachodnie jest za mały w stosunku do potrzeb gospodarki narodowej, a tymczasem w roku 1979 wzrosną spłaty zadłużeń zaciągniętych w tych krajach.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselZenonKomender">Najważniejszym jednak czynnikiem wpływającym negatywnie na równowagę ekonomiczną kraju są braki produkcyjne w rolnictwie i w przemyśle. Chodzi tu zarówno o niedobory ilościowe, jak również o nie najlepszą jakość tej produkcji.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselZenonKomender">Opóźnienia w realizacji niektórych inwestycji energetycznych i wynikające stąd ograniczenia w dostawach energii i obok tego występujące dość powszechnie trudności transportowe pociągnęły za sobą poważne straty produkcyjne. Zjawiska te wpłynęły w ub. latach w zasadniczy sposób na poważne trudności na rynku wewnętrznym i w eksporcie. Polegały one głównie z jednej strony na niepełnym wywiązywaniu się producentów z dostaw asortymentowych, ale z drugiej strony i na przekraczaniu planowanych dochodów pieniężnych ludności.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselZenonKomender">Dążność do złagodzenia tych trudności i napięć stanowi główne zadanie planu i budżetu na rok 1979. W tym kierunku zmierzają decyzje o przegrupowaniu środków i ustaleniu realnych zadań w zakresie produkcji i dostaw na rynek i na eksport. Z tą też myślą zakłada się zasadnicze obniżenie nakładów inwestycyjnych przy równoczesnej zmianie struktury tych nakładów. Tak znaczne zmniejszenie bezwzględnej wielkości nakładów jest zabiegiem niezwykle trudnym, dyktuje go jednak konieczność poprawy ogólnej równowagi ekonomicznej kraju. Spowoduje to konieczność poniesienia kosztów ekonomicznych i społecznych wynikających ze wstrzymania szeregu budów i ograniczenia do minimum rozpoczynania nowych zadań. Tym samym odrzucane być muszą często uzasadnione wnioski inwestycyjne władz terenowych i resortów. Niestety, dla poprawy równowagi ekonomicznej, dla wyjścia z wielu trudności i napięć konieczne się staje — zgodnie z ustaleniami V Plenum KC PZPR — głębokie przegrupowanie środków i przyhamowanie tempa wzrostu dochodu narodowego do podziału oraz poprawa bilansu handlowego z zagranicą. Przez ograniczenie inwestycji można zapewnić nie zmniejszone rozmiary spożycia i odpowiednio ustabilizować import inwestycyjny.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselZenonKomender">Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Pax”, pragnę podkreślić, że działacze ruchu społecznie postępowego w miarę swych możliwości starają przyczynić się do zrozumienia przez społeczeństwo trudnej sytuacji gospodarczej państwa oraz akceptacji przez społeczeństwo długofalowych poczynań zmierzających do likwidacji napięć i eliminowania błędów. Chodzi tu przede wszystkim o akceptację powiązania zadań bieżących — szczególnie w zakresie podnoszenia stopy życiowej, z zadaniami perspektywicznymi: długofalowym umacnianiem naszej gospodarki i na tej podstawie podnoszeniem rangi Polski w świecie.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselZenonKomender">Społeczeństwo nasze musi być świadome tego, że wymogiem chwili obecnej jest to, że albo zaakceptuje się powolniejszy niż w latach ubiegłych wzrost stopy życiowej, albo przez nieodpowiedzialne naciski pogłębi się istniejące trudności.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Mówiąc o trudnych zadaniach roku przyszłego, należy i to powiedzieć, że u progu nowego roku dysponujemy większym niż kiedykolwiek potencjałem produkcyjnym, coraz wyżej kwalifikowaną, coraz młodszą i dynamiczniejszą kadrą. Rzecz w tym, aby te wszystkie czynniki coraz lepiej spożytkować dla rozwoju kraju, dla polepszenia warunków życia nas wszystkich.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselZenonKomender">Przede wszystkim trzeba zrobić wszystko dla możliwie pełnego dostosowywania struktury produkcji do rzeczywistych, szeroko rozumianych potrzeb społecznych. Stąd niezwykle ważnym problemem planu na 1979 r. jest osiągnięcie w przemyśle z istniejących zasobów surowcowych maksymalnego wzrostu produkcji na potrzeby rynku i eksportu. W wielu zjednoczeniach trzeba będzie dokonać dużego wysiłku, aby prawidłowo dostosować asortyment produkcji do możliwie w pełni rozeznanych potrzeb rynku krajowego i zagranicznego. Niestety, nadal zbyt znaczne rozmiary ma produkcja trudno zbywalna. Nie wolno do tego dopuścić w roku przyszłym, gdyż utrudniałoby to poważnie wykonanie zadań społecznych i gospodarczych, prowadziłoby do marnotrawstwa środków.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselZenonKomender">Te przemiany asortymentowe muszą być realizowane równolegle z oszczędniejszym gospodarowaniem wszystkimi środkami produkcji. Chodzi tu przede wszystkim o to, aby systematycznie zmniejszać zużycie surowców, materiałów i energii. Kłopoty surowcowe mają charakter długofalowy. Wynika to ze wzrostu cen oraz z powiększających się trudności zakupu surowców na rynkach zagranicznych, a także ze wzrostu kosztów ich pozyskania w kraju. Stąd też ten nakaz oszczędnego gospodarowania surowcami nie ma charakteru doraźnego, ale stanowi trwałą dyrektywę dla wszystkich ogniw gospodarki. Konieczne jest obniżanie jednostkowego zużycia surowców i materiałów. Poważne rezerwy mogą być wykorzystane przez usprawnienie gospodarki magazynowej oraz obrotu surowcami i materiałami, a także przez pełniejsze zagospodarowanie surowców wtórnych.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselZenonKomender">Sprawą o kluczowym znaczeniu dla całej gospodarki jest lepsze wykorzystanie majątku produkcyjnego. Dotyczy to zwłaszcza maszyn i urządzeń niedawno zakupionych za kredyty zagraniczne, a reprezentujących poziom światowy. Nakłady poniesione na budowę i wyposażenie obiektów produkcyjnych muszą owocować zawsze i przynosić możliwie wysokie efekty, ale w tym wypadku jest to sprawa szczególnej wagi.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselZenonKomender">Cały system funkcjonowania gospodarki narodowej, a szczególnie system ekonomiczno-finansowy, musi stymulować stałe podnoszenie efektów finansowych, wzrost wydajności pracy mierzonej produkcją dodaną, lepsze relacje między wielkością ponoszonych nakładów a uzyskiwanymi efektami produkcyjnymi i społecznymi. Stałej poprawie powinny podlegać systemy organizacji produkcji i usług, trzeba zwalczać nieuzasadnioną absencję w pracy.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselZenonKomender">Niełatwym, ale koniecznym zadaniem jest systematyczna poprawa efektywności handlu zagranicznego. Można to będzie osiągnąć m.in. przez założony w planie wzrost obrotów wynikających z pogłębienia kooperacji przemysłowej z krajami RWPG. Szczególne znaczenie ma dla Polski systematyczne zwiększanie obrotów handlowych i kooperacji produkcyjnej i inwestycyjnej ze Związkiem Radzieckim, głównym naszym dostawcą w zakresie surowców, maszyn i urządzeń oraz niektórych artykułów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselZenonKomender">Niezwykle ważnym ze społecznego punktu widzenia zamierzeniem planu na rok 1979 jest dążenie do poprawy sytuacji rynkowej. W tym celu zakłada się, jak tu mówiono z tej trybuny, szybszy wzrost dostaw towarów na rynek od wzrostu dochodów ludności oraz szybszą aktywizację usług. Stworzono możliwości dodatkowego zwiększania produkcji i dostaw towarów i usług na potrzeby rynku, na co wyodrębniono w planie specjalne rezerwy w zakresie inwestycji, funduszu płac, w środkach dewizowych.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselZenonKomender">W całokształcie oferty rynkowej ważną rolę odgrywają artykuły produkowane przez drobną wytwórczość. W niektórych grupach towarów jest ona jedynym producentem. Ale trzeba przy tym pamiętać, że obecnie wiele tych zakładów pracuje w bardzo trudnych warunkach. Dlatego należałoby zrobić wszystko, aby tak umocnić bazę wytwórczą tego działu gospodarki, by mógł on podołać ciążącym nań zadaniom. Dotyczy to szczególnie potrzeby poprawy zaopatrzenia techniczno-materiałowego oraz niezbędnych inwestycji odtworzeniowych i modernizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselZenonKomender">O sytuacji na rynku wewnętrznym decydują u nas przede wszystkim dostawy żywności. Jak wiemy w latach 1976—1978 produkcja rolna pozostawała na stałym poziomie, nie rosła zgodnie z potrzebami. Kształtowała się ona znacznie niżej od założeń planowych. Stąd też obecnie podstawową koniecznością naszej gospodarki jest stałe zwiększanie produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselZenonKomender">W projekcie planu, jak to dziś mówiono, założono nakłady inwestycyjne na kompleks żywnościowy w wysokości około 26% ogólnych nakładów inwestycyjnych. Założono też dalszy wzrost dopływu do rolnictwa środków produkcji pochodzenia przemysłowego, a zwłaszcza nawozów, ciągników i maszyn towarzyszących, kombajnów, materiałów budowlanych i środków ochrony roślin. Chodzi o to, aby środki te użyte były możliwie efektywnie. Coraz lepsze technicznie uzbrojenie rolnictwa sprzyjać powinno jego strukturalnym przeobrażeniom, umocnieniu zarówno gospodarstw państwowych i spółdzielczych, jak i specjalistycznych gospodarstw indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselZenonKomender">Duże znaczenie dla zaopatrzenia rynku ma umacnianie tych ostatnich, gdyż kluczową pozycję w produkcji żywności zajmują u nas chłopskie gospodarstwa indywidualne. Wysokiemu udziałowi tych gospodarstw w produkcji towarzyszy jednak niski ich udział w łącznych zasobach środków technicznych w rolnictwie. Wartość maszyn i urządzeń technicznych w gospodarstwach indywidualnych, w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych, wynosiła w roku 1976 tylko 44% poziomu osiągniętego w gospodarstwach państwowych. Gospodarstwa indywidualne w dalszym ciągu bazują na pracy ręcznej i żywej sile pociągowej, mimo postępującego szczególnie w ostatnich latach nasycenia rolnictwa nowoczesnymi środkami produkcji. Zmiana tego stanu rzeczy wiąże się z koniecznością poprawienia struktury obszarowej i produkcji gospodarstw indywidualnych. Podstawowym warunkiem wzrostu produkcji i podniesienia wydajności pracy w gospodarstwach indywidualnych jest odpowiedni areał gospodarstw, a potem wyposażenie techniczne. Poprawie istniejącego stanu w tej dziedzinie sprzyja proklamowana przez kierownictwo państwowe polityka obrotu ziemią, powiązana z korzystną dla rolników nabywających ziemię polityką kredytową państwa. Przekazywanie chłopom indywidualnym części ziemi z Państwowego Funduszu Ziemi powinno przyczyniać się do poprawy struktury agrarnej indywidualnej gospodarki chłopskiej, do rozwoju skoncentrowanej i wyspecjalizowanej produkcji. Zgodnie z założeniami obecnej polityki rolnej, gospodarstwa indywidualne, specjalizujące się w określonym kierunku produkcji, dysponujące zasobami siły roboczej, posiadające zaplecze lub zdolne do jego budowy czy modernizacji, zapewniające intensywne wykorzystanie ziemi, powinny mieć zabezpieczone warunki uczestnictwa w zagospodarowaniu ziemi. Honorowanie w praktyce tej zasady ma szczególne znaczenie dla rejonów, które cechuje duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Trzeba umocnić zaufanie rolników do służby rolnej i jednostek gospodarczych obsługujących rolnictwo. Nic tak nie osłabia więzi indywidualnego rolnika z ogólnospołecznymi i gospodarczymi problemami naszego kraju, jak zdarzające się wypadki nieudolności administracji terenowej, łapownictwa czy też zwykłego nieróbstwa i lekceważenia rolnika przez niektórych pracowników różnych jednostek gospodarczych, pracujących na rzecz rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Plan roku 1979 realizować będziemy w złożonej sytuacji międzynarodowej. Niedawno narada Doradczego Komitetu Politycznego Państw — Stron Układu Warszawskiego dała wszechstronną jej ocenę. W Deklaracji Końcowej podkreślono konieczność kontynuowania działań zmierzających do niedopuszczenia do zachwiania równowagi sił w Europie, zachowania sprawności obronnej naszych państw, jest to bowiem w tej sytuacji sprawą poczucia odpowiedzialności za bezpieczeństwo naszych narodów, za pokój w Europie. Jest to jedyne i wyłączne kryterium, jakim kierują się państwa Układu Warszawskiego, rozpatrując i decydując wspólnie te kwestie.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselZenonKomender">Od pewnego czasu państwa NATO zmierzają do osłabienia czy wręcz zahamowania procesu odprężenia w Europie i w świecie. Przyjęty został przez nie i jest realizowany długofalowy program intensyfikacji zbrojeń, wsparty założeniem corocznych wzrostów budżetów militarnych — poza inflacją i ponad nią. W Europie w stopniu szczególnym dotyczy to Republiki Federalnej Niemiec, której Bundeswehra stanowi główną siłę NATO. Dla Polski ma to szczególne znaczenie. Państwa Układu Warszawskiego nie mogą zamykać na to oczu, gdyż w istocie rzeczy chodzi o zdobycie przez NATO przewagi militarnej i przez to zagrożenie pokoju w Europie i w świecie.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselZenonKomender">W roku 1979 przypada 40 rocznica napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę. Prowadzi ona do refleksji o odpowiedzialności III Rzeszy za straszliwe ofiary, jakie poniosły narody europejskie, a szczególnie Polska i Związek Radziecki w tej wojnie. W tym też kontekście niepokój budzą głosy, odzywające się nie tylko zresztą w Niemczech zachodnich, a opowiadające się za przedawnieniem zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#PoselZenonKomender">My, Polacy, uświadamiać sobie musimy zawsze, że pamięć historyczna powinna być czynnikiem budowania przyszłości narodu. Toteż w kontekście wymienionych wyżej zjawisk międzynarodowych, wrześniowa rocznica musi również prowadzić do refleksji o konieczności umocnienia naszego potencjału obronnego, do utrwalenia naszego sojuszu z Krajem Rad i pozostałymi państwami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! W miarę postępów w dziele budowania rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego w naszym kraju, coraz głębiej uświadamiana jest potrzeba równoważnego, komplementarnego traktowania zarówno czynników rozwoju techniczno-materialnego, jak i sfery zagadnień ideowo-moralnych. Mówił na ten temat w swoim referacie na XIII Plenum KC PZPR Edward Gierek.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#PoselZenonKomender">W umacnianiu niezbędnej patriotycznej jedności i zaangażowania całego narodu ważkie znaczenie mają — naszym zdaniem — procesy rozwoju socjalistycznej demokracji, a zwłaszcza w zakresie światopoglądowym, potwierdzone na przestrzeni ostatnich lat obserwowanymi z wielką uwagą przez całą społeczność katolicką w naszym kraju istotnymi postępami w normalizacji stosunków między kościołem a państwem w Polsce oraz pomiędzy władzami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Watykanem. Doniosły fakt wyboru Polaka na Stolicę, Apostolską umacnia w szerokich rzeszach katolików polskich przekonanie i uzasadnione oczekiwanie, że na tej właśnie drodze obustronnego dążenia do porozumienia i normalizacji czynione będą dalsze kroki i rozwiązywane wszystkie pozostałe problemy.</u> + <u xml:id="u-20.24" who="#PoselZenonKomender">W orędziu adresowanym — „Do wszystkich bez wyjątku rodaków, szanując światopogląd każdego bez wyjątku” nowy Papież powiedział m.in.: — „Miłość ojczyzny łączy nas i musi łączyć ponad wszelkie różnice”, a także stwierdził: — „Właśnie w tych ostatnich dziesięcioleciach Kościół w Polsce nabrał szczególnego znaczenia w wymiarach kościoła powszechnego i w wymiarach chrześcijaństwa. Stał się również przedmiotem wielkiego zainteresowania z uwagi na szczególny układ stosunków, który dla poszukiwań, jakie współczesna ludzkość, różne narody i państwa podejmują w dziedzinie społecznej, ekonomicznej, cywilizacyjnej, ma doniosłe znaczenie”.</u> + <u xml:id="u-20.25" who="#PoselZenonKomender">W tych słowach my — katolicy — dostrzegamy ważne potwierdzenie faktu, że właśnie w aktywnym udziale ludzi wierzących z inspiracji ich światopoglądowych przekonań, w poszukiwaniach najlepszych dróg dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego, kulturalnego i cywilizacyjnego naszego kraju — leży dostrzegana i doceniana w skali uniwersalnej, twórcza szansa dla naszego narodu. W tym tkwi także szansa rozwoju apostolskiej misji kościoła i te fakty określają miejsce katolików świeckich w nowym socjalistycznym ustroju — w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-20.26" who="#PoselZenonKomender">Szczególna powinność moralna wyznawców światopoglądu katolickiego do ponoszenia współodpowiedzialności w ogólnonarodowym wysiłku budowania lepszej przyszłości Polski Ludowej zaakcentowana została w pamiętnym fakcie spotkania Prymasa Polski, księdza kardynała Stefana Wyszyńskiego z I Sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem w dniu 29 października 1977 r. Przemówienie księdza Prymasa wygłoszone następnie w katedrze warszawskiej w dniu 6 stycznia 1978 r. stanowi ważkie religijno-moralne wezwanie całej społeczności katolickiej w naszym kraju do aktywności obywatelskiej, przejawianej w pracy zawodowej i społecznej, do podnoszenia na wyższy poziom moralności naszego codziennego życia, do ofiarności na rzecz dobra wspólnego i zdolności do wyrzeczeń osobistych w budowaniu lepszej przyszłości ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-20.27" who="#PoselZenonKomender">Nieprzemijająca aktualność tego programu wymaga przypomnienia go także w kontekście ogólnonarodowych zadań dziś dyskutowanych przez Wysoką Izbę. Jesteśmy przekonani, że wobec takiej twórczej tak dla przyszłości narodu, jak i kościoła w Polsce Ludowej, linii zaangażowania społecznej inspiracji światopoglądu katolickiego nie ma dziś żadnej realnej alternatywy. We współtworzeniu warunków dla realizacji tej linii i mobilizacji wokół niej ludzi wierzących, na miarę swych sił i możliwości, całego zaplecza swego — ruch społecznie postępowy katolików polskich — „Pax” widzi swe podstawowe zadanie i perspektywy.</u> + <u xml:id="u-20.28" who="#PoselZenonKomender">W 1979 rok — w rok jubileuszowy dla naszego ludowego państwa, ludzie wierzący wchodzą z tym przeświadczeniem, że wspólnym wysiłkiem całego narodu stworzyliśmy państwo mające wielki autorytet moralno-polityczny w świecie, a również liczące się w gospodarce światowej.</u> + <u xml:id="u-20.29" who="#PoselZenonKomender">Stąd też bardzo nam trafiają do przekonania i moblizują do działania słowa Edwarda Gierka wypowiedziane z trybuny XIII Plenum KC PZPR — „wszyscy razem, cały naród, odpowiadamy za Polskę, za jej pozycję w świecie i za jej bezpieczeństwo, za jej dzień dzisiejszy i za jej jutro. Od pomyślności kraju, od jego siły gospodarczej, od stanu stosunków politycznych i społecznych zależy pomyślność każdej polskiej rodziny, każdej Polki i każdego Polaka”.</u> + <u xml:id="u-20.30" who="#PoselZenonKomender">Wysoki Sejmie! Koło Poselskie — „Pax” głosować będzie za przyjęciem projektów planu i budżetu państwa na rok 1979, mając na uwadze potrzebę łagodzenia napięć i trudności w dalszym rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-20.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Na tym kończymy obrady w dniu dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Jutro kontynuować będziemy dyskusję nad projektami planu i budżetu na rok 1979.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Obecnie proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Bronisławę Grochowską o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#SekretarzposelBronislawaGrochowska">W dniu dzisiejszym, bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu, odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#SekretarzposelBronislawaGrochowska">1) Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości — sala nr 67 (Dom Poselski), 2) Zdrowia i Kultury Fizycznej — sala nr 101.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#SekretarzposelBronislawaGrochowska">W dniu jutrzejszym, we czwartek, dnia 21 grudnia br. o godz. 8 min. 15 odbędą się:</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#SekretarzposelBronislawaGrochowska">1) wspólne posiedzenie Komisji Oświaty i Wychowania oraz Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — sala kolumnowa, 2) posiedzenie Polsko-Włoskiej Grupy Parlamentarnej — sala nr 101.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Zarządzam przerwę w posiedzeniu do jutra, tj. dnia 21 grudnia, do godz. 9.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu o godz. 19 min. 10)</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#komentarz">(Wznowienie posiedzenia o godz. 9)</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszalek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Piotr Stefański i Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Powołuję na sekretarzy posłów Danutę Maszczyk i Marka Ordona.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Danuta Maszczyk.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Kontynuujemy rozpoczętą w dniu wczorajszym łączną dyskusję nad projektami planu i budżetu na rok 1979.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Andrzej Żabiński.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselAndrzejZabinski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Włączając się do dyskusji nad założeniami narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1979 rok, przedostatniego roku bieżącego planu 5-letniego, pragnę podkreślić, że w minionym trzyletnim okresie prowadzona była konsekwentna działalność zmierzająca do pełnej realizacji uchwał VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Mam tu na uwadze zarazem rozwój gospodarczy kraju, jak i cele społeczne, które sobie postawiliśmy. Zdajemy sobie sprawę, że plan 1979 r. przyjdzie nam realizować w skomplikowanych warunkach zaopatrzeniowych, energetycznych i transportowych. Warunki te również powodują określone nastroje społeczne. Jednak plan na rok 1979 jest dobrym drogowskazem pokonywania trudności. Dlatego też będziemy wszystko robić, aby skupić wszystkie siły zmierzające do realizacji planu. Będziemy zarazem tak pracowali, aby w ramach czynu związanego z 35-leciem naszej ojczyzny ugruntować słuszne tendencje prezentowanego planu. Jestem również przekonany, że omawiany plan jest dobrze zbilansowany i dopracowany.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselAndrzejZabinski">Mam świadomość, że wszystko to co robimy w naszym kraju służy umocnieniu naszej ojczyzny i podnoszeniu stopy życiowej jej obywateli. Uważam, ze odpowiedzialność za losy kraju musi się wyrażać m.in. w lojalności i dyscyplinie i że nasze kłopoty mogą być pokonane tylko przez solidną pracę.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselAndrzejZabinski">Wysoka Izbo! Konsekwentną realizację generalnych linii wytyczonych na VI i VII Zjeździe naszej partii i ich pozytywne skutki odczuwa również społeczeństwo Opolszczyzny, które swoją pracą przyczynia się do ogólnonarodowego dorobku.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselAndrzejZabinski">Przemysł naszego województwa wykona zadania przewidziane w planie bieżącego roku. Roczne zadania, zwłaszcza w produkcji przeznaczonej na cele rynkowe, zostaną wykonane, a nawet z niewielką nadwyżką przekroczone. Do takiego stwierdzenia upoważnia fakt, że do końca listopada roczny plan produkcji przemysłowej wykonaliśmy w 91%, dając na rynek towary o wartości ponad 21 mld zł, a więc prawie o 7% więcej niż w roku ubiegłym. Zadania produkcyjne nasz przemysł wykonuje i przekracza przy niższym stanie zatrudnienia niż w roku ubiegłym. Produkcję przeznaczoną na eksport realizujemy na poziomie roku ubiegłego. Oznacza to, że wzrasta wydajność pracy, dzięki której uzyskaliśmy cały przyrost produkcji. W ślad za wzrostem wydajności zwiększają się także zarobki.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselAndrzejZabinski">Przed kilku laty podjęliśmy w województwie dużą pracę organizatorską nad uporządkowaniem i wyselekcjonowaniem oraz ustaleniem ważności i kolejności realizacji inwestycji. Spośród szeregu ważnych inwestycji, jakie były i są realizowane na naszym terenie, poza budownictwem mieszkaniowym, szczególną uwagę skierowaliśmy na budowę zakładów przemysłowych związanych z gospodarką żywnościową i produkcją rynkową. Działalność ta doprowadziła do zbudowania nowoczesnego kompleksu zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego. W skład zakładów wchodzą: rzeźnia i przetwórnia drobiu, zakład mleczarski, chłodnia składowa i zakłady mięsne.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselAndrzejZabinski">Wybudowane zakłady, których produkcja oparta jest na bazie uprawowo-hodowlanej naszego rolnictwa, dobrze służą Polsce i społeczeństwu województwa, gdyż znacznie wpływają na poprawę zaopatrzenia rynku w przetwory nabiałowe, mięsne i różne przetwory mrożone.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselAndrzejZabinski">Wysoki Sejmie! Wyjątkowo dobre rezultaty uzyskaliśmy w rolnictwie. W działaniu naszym, naszego aktywu partyjnego i aktywu ZSL staraliśmy się zapewnić systematyczne, socjalistyczne przeobrażenia na wsi przy jednoczesnym stałym wzroście produkcji rolnej. Udział sektora uspołecznionego w użytkowaniu ziemi zwiększył się z 33% w 1975 r. do 40,8% w 1978 r. Praktycznie w każdej wsi województwa są warunki do rozwoju socjalistycznego sektora.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselAndrzejZabinski">Procesom rozwoju i umacniania sektora uspołecznionego towarzyszy stały wzrost produkcji rolnej. W roku bieżącym, mimo trudnych warunków atmosferycznych, uzyskaliśmy dobre plony zbóż i roślin okopowych. Dowodem tego jest, że na dzień wczorajszy skupiliśmy: 295 tys. ton zbóż, realizując zadania planowe w 107%, a łącznie ze zbożem siewnym kupiliśmy ponad 310 tys. ton zbóż; wykonaliśmy plan skupu rzepaku; powtórzyliśmy ubiegłoroczny skup buraków cukrowych, uzyskując ponad 1 mln ton; poza tym wykonamy również plan skupu mleka, przekroczymy plan skupu żywca.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselAndrzejZabinski">W rozwoju trzody chlewnej w bieżącym roku osiągnęliśmy, a nawet przekroczyliśmy stan pogłowia z najlepszego pod tym względem 1975 roku, uzyskując 666 tys. sztuk. Jest to więc najpomyślniejszy wynik, jaki odnotowaliśmy w okresie powojennym. Nieco trudniej jest z pogłowiem bydła, którego mamy ponad 427 tys. sztuk. Korzystnym zjawiskiem jest jednak to, że wzrasta stan pogłowia bydła w PGR i spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselAndrzejZabinski">Uzyskane przez rolnictwo wyniki w trudnym bież. roku utrwalają nas w przekonaniu, że nasi rolnicy podołają zadaniom wynikającym z ustaleń planowych na rok przyszły. Działalność naszą koncentrować będziemy na wzroście produkcji zwierzęcej oraz doskonaleniu produkcji i konserwacji pasz.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselAndrzejZabinski">Wzrost hodowli zamierzamy osiągnąć w znacznej części przez pozyskanie nowych stanowisk w wyniku adaptacji i modernizacji obiektów wypadających z gospodarki indywidualnej. Dzięki decyzjom Prezesa Rady Ministrów upoważniającym nas do robót adaptacyjnych o wartości do 10 mln zł, tylko w roku bieżącym zrealizowaliśmy inwestycje adaptacyjno-modernizacyjne za 312 mln zł. W ramach tych nakładów uzyskano 1840 stanowisk dla bydła i 9400 stanowisk dla trzody chlewnej. Jesteśmy przygotowani do dalszego kontynuowania programu adaptacyjno-modernizacyjnego w zakresie pozyskiwania nowych stanowisk zarówno dla bydła, jak i dla trzody. Uprzejmie prosimy Premiera o przedłużenie tych uprawnień na rok 1979.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselAndrzejZabinski">Zadania w chowie krów zamierzamy realizować w znacznej mierze przez rozwój gospodarstw specjalistycznych. Do 1980 roku chcemy zorganizować około 2 tys. takich gospodarstw. O słuszności tych działań świadczą wyniki uzyskiwane w gospodarstwach specjalistycznych. Na przykład z gospodarstw indywidualnych w województwie z 1 ha użytków rolnych kupuje się około 500 litrów mleka, natomiast z gospodarstw specjalistycznych ponad 3500 litrów.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselAndrzejZabinski">Wysoka Izbo! W centrum naszego zainteresowania jest racjonalna gospodarka ziemią oraz dalsze umacnianie i rozwijanie sektora uspołecznionego, a szczególnie rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Do roku 1980 przejmiemy do spółdzielni produkcyjnych dalsze 21 tys. ha użytków rolnych. Wymagać to będzie lepszego wyposażenia w maszyny i sprzęt rolniczy. Uważamy, że przy niedoborze maszyn i sprzętu powinni sprzęt ten otrzymywać ci, którzy najbardziej efektywnie go wykorzystają.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselAndrzejZabinski">Jak dotychczas — nie zawsze potrafimy się wywiązać z zobowiązań wobec nowo zakładanych rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Na przykład tylko w roku 1978 na skutek ograniczenia przydziału maszyn do rolniczych spółdzielni produkcyjnych do dnia dzisiejszego państwo zalega w dostarczaniu ponad 200 traktorów i 250 przyczep, które należą się rolniczym spółdzielniom produkcyjnym nowo założonym lub tym, które przejęły dużo ziemi. Również prosimy o rozważenie możliwości, aby nowe rolnicze spółdzielnie produkcyjne mogły inwestować na tej samej zasadzie jak chłopi indywidualni lub zespoły rolników, czyli na zasadzie kredytów, a nie tylko limitów inwestycyjnych lub, by spółdzielnie mogły inwestować z własnych zysków.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselAndrzejZabinski">Ostatnio rozmawiałem z chłopami, członkami spółdzielni produkcyjnej w gminie Jemielnica. W gminie tej, gospodarnej i autochtonicznej, powstała w 1976 r. Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna. Przystąpiło do niej 120 chłopów, wnosząc 400 ha ziemi. Oprócz tego z Państwowego Funduszu Ziemi dodaliśmy im 200 ha. Przed założeniem spółdzielni każdy z tych chłopów mógł w swoim urzędzie gminnym załatwić wszystkie formalności dotyczące budowy obiektów gospodarskich, w swoim spółdzielczym banku kredyty, a w gminnej spółdzielni materiały i po prostu budować. Natomiast z tą chwilą, kiedy chłopi ci założyli spółdzielnię, nie tylko, że nic nie załatwią w swojej gminie, ale nawet nie załatwią żadnego zezwolenia na budowę w Opolu, gdyż każdą zgodę na budowę lub modernizację trzeba załatwić w Warszawie.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselAndrzejZabinski">Wysoka Izbo! Szczególną rangę w realizacji programów inwestycyjnych nadawaliśmy sprawie budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselAndrzejZabinski">Otoczenie szczególnym zainteresowaniem budownictwa mieszkaniowego umożliwiło nam wykonanie założeń planu w latach 1976—1977. Z dotychczasowego zaawansowania tych inwestycji wynika, że również plan 1978 roku zostanie wykonany. Dobrze jesteśmy także przygotowani do realizacji programu budownictwa mieszkaniowego w roku przyszłym. We wstępnych założeniach narodowego planu społeczno-gospodarczego przewiduje się jednak zmniejszenie ilości oddawanych mieszkań w woj. opolskim ogółem w budownictwie uspołecznionym w stosunku do 1978 r. o blisko 10 tys. m^2^ powierzchni użytkowo-mieszkalnej. Natomiast w budownictwie spółdzielczym przewiduje się zmniejszenie budownictwa mieszkaniowego o ponad 12 tys. m^2^.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselAndrzejZabinski">Zmniejszenie planu budownictwa mieszkaniowego na 1979 r. może w efekcie wpłynąć na niepełne wykonanie planu 5-letniego. Spowoduje to również wydłużenie okresu wyczekiwania członków spółdzielni na mieszkania.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselAndrzejZabinski">Z poczuciem pełnej odpowiedzialności muszę stwierdzić, że decyzja o obniżeniu planu budownictwa mieszkaniowego w 1979 r. jest dla nas niezrozumiała. Niezrozumienie tej decyzji wynika z faktu, iż generalną zasadą planu na rok 1979 jest koncentracja środków m.in. na budownictwie mieszkaniowym. Dlatego też uważamy, że również w województwie opolskim zasada ta powinna obowiązywać. Nie jest argumentem fakt, że dotychczas dobrze realizujemy plan, gdyż plany te realizowane są nie tylko w wyniku dobrze pracującego opolskiego kombinatu budownictwa ogólnego, podległego Ministerstwu Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, ale również jest to wynik dużej akcji przesuwania innych sił spoza budownictwa do prac wykończeniowych.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselAndrzejZabinski">Zwracamy się z gorącą prośbą do Rządu o umożliwienie nam pełnego wykonania planu 5-letniego w budownictwie mieszkaniowym, jak i umożliwienia nam realizowania planu budownictwa mieszkaniowego na poziomie 1978 r. Zapewniam, iż zrobimy wszystko, aby jak najlepiej wykonać zadania w zakresie budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselAndrzejZabinski">Wysoka Izbo! Spełniając założenia planu społeczno-gospodarczego rozwoju województwa opolskiego w przyszłym roku, położymy nacisk na zapewnienie jak najpomyślniejszych do tego warunków. Jedną z podstawowych spraw jest tu wykorzystanie istniejących możliwości, jakie stworzono przemysłowi, rolnictwu i innym działom naszej gospodarki w ostatnich latach, słowem — efektywność gospodarowania w każdym zakładzie, każdym wydziale, wreszcie na każdym stanowisku pracy. Niezbędna będzie większa niż dotychczas dbałość o polepszenie porządku w zakładach, z czym — rzecz jasna — łączy się walka z bałaganem, dostrzeganym jeszcze w różnych przedsiębiorstwach. Mam tu na myśli zwłaszcza np. niedomagania w organizacji pracy, na które nasi działacze gospodarczy i partyjni zwrócą baczniejszą uwagę w tym celu, aby uniknąć marnotrawstwa ludzkiego czasu, energii, a często także inwencji i zdolności. Dlatego też dużą uwagę poświęcamy na wypracowanie obiektywnych kryteriów oceny gmin i zakładów i na jawność podziału dóbr konsumpcyjnych dla poszczególnych gmin i miast. Ugruntowujemy zasadę, że — „jak żądasz, to wpierw pokaż, ile dajesz”.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselAndrzejZabinski">Jestem przekonany, że realizując plan wsparty decyzjami XIII Plenum Komitetu Centralnego i wskazaniami tow. Edwarda Gierka zrobimy w roku 1979 dalszy krok naprzód w rozwoju naszej ojczyzny — Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Wacław Auleytner.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselWaclawAuleytner">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Omawiamy dziś budżet państwa i narodowy plan społeczno-gospodarczy na rok 1979.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselWaclawAuleytner">Wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że rok ten będzie rokiem trudnym, wymagającym szczególnego wysiłku zarówno kierownictwa gospodarczego naszego państwa, jak i całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselWaclawAuleytner">Mówił o tym I Sekretarz KC Edward Gierek na uroczystościach barbórkowych: — „Szczególnie ostatnie lata przyniosły pogorszenie wewnętrznych i zewnętrznych warunków rozwoju. Zaostrzyła się konkurencja na rynkach zagranicznych, zmniejszyła możliwość zakupów surowców niezbędnych dla naszego przemysłu. W kraju, z różnych przyczyn, niektóre dziedziny gospodarki pozostają w tyle. W dalszym ciągu produkcja towarów na rynek nie nadąża za szybko rosnącym wzrostem potrzeb i dochodów społeczeństwa. Opóźnione jest w niektórych regionach wykonanie zadań budownictwa mieszkaniowego. Stwarza to określone napięcia i trudności, z którymi mamy wszyscy na co dzień do czynienia. Podejmujemy niezbędne kroki, aby rozwój tych dziedzin gospodarki, które hamują postęp w innych dziedzinach — przyspieszyć”.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselWaclawAuleytner">Znajduje to m.in. wyraz w rozpatrywanym przez nas dziś projekcie planu na rok przyszły.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoka Izbo! Dynamiczny rozwój naszego kraju jest konieczny, gdyż od niego zależy, czy Polska będzie znajdować się wśród krajów o wysokim poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego, czy też zejdzie w międzynarodowym podziale pracy na dalsze miejsce. Dynamiczny rozwój naszego kraju jest też konieczny ze względu na aspiracje i niecierpliwość Polaków, którzy pragną żyć w państwie znajdującym się w czołówce krajów wysoko rozwiniętych już dziś, nawet za cenę pewnych wyrzeczeń.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselWaclawAuleytner">Obecne zmniejszenie udziału inwestycji w dochodzie narodowym uważamy też za konieczne, mimo że odkłada ono na przyszłość zaspokojenie pewnych potrzeb, może nieraz pilnych. Na pozytywną ocenę i podkreślenie zasługuje również nie tylko utrzymanie, ale nawet podniesienie nakładów inwestycyjnych na budownictwo mieszkaniowe, co wskazuje na troskę Rządu o zaspokojenie tych ważnych potrzeb człowieka w naszym kraju. Pozytywnie też oceniamy decyzję, o której poinformował nas wiceprzewodniczący Komisji Planowania Minister Karpiński na posiedzeniu Zespołu Międzykomisyjnego do Spraw Polityki Społecznej, a dotyczącą położenia nacisku na inwestycje towarzyszące budownictwu mieszkaniowemu, a mianowicie na budowę obiektów szkolnych w nowych osiedlach, których brak stwarza bardzo ciężką sytuację zarówno dla rodzin wprowadzających się do nowych osiedli, jak i dla władz oświatowych.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselWaclawAuleytner">Obywatele Posłowie! Na tle zmniejszenia ogólnego nakładów inwestycyjnych, co jak powiedziałem uważamy za konieczne, niepokoją pewne dysproporcje w zakresie nie- doinwestowanych od dawna dziedzin życia społeczno-gospodarczego. Mam na myśli handel, transport oraz zdrowie i opiekę społeczną.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselWaclawAuleytner">Niepokoi zmniejszenie aż tak drastyczne o 44% w stosunku do 1978 r. nakładów inwestycyjnych na handel. Wydaje się bowiem, że baza materialna w tym dziale gospodarki powinna rozwijać się w pewnej określonej proporcji do gospodarki mieszkaniowej. Proporcje te były niedostateczne już w ubiegłym okresie, co wyrażało się w stałym nienadążaniu budownictwa obiektów handlowych za budową nowych osiedli mieszkaniowych. I przy tych niedostatecznych proporcjach nakłady na handel wynosiły od 13 do 15% w stosunku do nakładów na budownictwo mieszkaniowe. Narodowy plan społeczno-gospodarczy na rok 1979 przewiduje, że inwestycje w handlu będą stanowiły w stosunku do nakładów na budownictwo mieszkaniowe tylko 6%. Wystarczy to wyłącznie na wybudowanie pojedynczych pawilonów między wielkimi blokami czy zagospodarowanie parterów niektórych nowo wznoszonych domów, natomiast nie wystarczy zupełnie na handlowo-usługowe zagospodarowanie setek już istniejących osiedli czy na doinwestowanie ubogich w infrastrukturę handlową naszych miast. Sytuacja ta skazuje na długo mieszkańców nowo wybudowanych osiedli powstających na odległych obrzeżach wielkich miast, źle często połączonych komunikacyjnie, na uciążliwe pielgrzymki do dzielnic centralnych w celu dokonywania codziennych zakupów.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselWaclawAuleytner">Również niepokojący jest zbyt jak się wydaje duży, bo wynoszący 27% spadek nakładów inwestycyjnych w transporcie. Znane niedoinwestowanie naszych kolei sprawia, że system transportowy stał się od kilku lat „wąskim gardłem dalszego rozwoju gospodarczego”. W tej sytuacji rozbudowanie sieci kolejowej staje się pilnym zadaniem inwestycyjnym. Spadek nakładów na transport pogłębia w niebezpiecznym punkcie i tak już istniejące dysproporcje. Źle też wygląda sprawa taboru kolejowego i komunikacji masowej w miastach.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselWaclawAuleytner">Ważnym elementem kształtowania się poziomu życia ludności jest ochrona zdrowia oraz opieka społeczna. Z zaprezentowanych materiałów wynika, że liczba łóżek w szpitalach ogólnych i klinicznych w 1979 r. wzrośnie do 201 800, tj. o 3500, a w domach opieki społecznej do 60 800, tj. o 1300. W 1979 r. przewidziano też największą w 5-latce koncentrację nakładów na budowę szpitali oddawanych do końca 1980 r. Jak to się ma do wykonania planu 5-letniego służby zdrowia?</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselWaclawAuleytner">Otóż w ciągu 4 lat obecnej 5-latki oddamy do użytku tylko 13 400 łóżek szpitalnych, podczas gdy plan 5-letni przewidywał przyrost 27 tys. łóżek. Należy się więc liczyć, że 5-letni plan budownictwa w tym zakresie będzie wykonany najwyżej w 70%. Wobec zaś postępującego starzenia się ludności, a co za tym idzie — wzrostu potrzeb hospitalizacji, sytuacja w naszych szpitalach staje się niepokojąca. Sprawę pogarszają jeszcze opieszale prowadzone remonty, które wyłączają całe szpitale z eksploatacji na okresy kilkuletnie. Przykładem jest szpital przy ul. Solec w Warszawie. Z tego powodu szczęśliwym rozwiązaniem wydaje się decyzja podjęcia budowy 52 pawilonów szpitalnych, jakie mają być gotowe do końca 1980 roku, a które dostarczą nam 5 tys. łóżek. Trzeba jednak pamiętać, że jest to rozwiązanie wprawdzie słuszne, ale tymczasowe.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselWaclawAuleytner">Jeszcze bardziej niepokojąco wygląda niedostateczny przyrost miejsc w domach pomocy społecznej. W 1979 roku będziemy — jak już wspominałem — dysponować 60 800 miejscami w tych domach. Jak wynika jednak z informacji resortu zdrowia i opieki społecznej na miejsca w tych domach oczekuje 22 tys. osób już zakwalifikowanych. Wynosi to ponad 30% ogółu miejsc w tych placówkach. Oczekiwanie to może być bardzo długie, gdyż miejsca w domach pomocy społecznej zwalniają się tylko przez śmierć przebywających tam mieszkańców. Dodatkowo pogarsza sytuację fakt, że w związku z przechodzeniem na emeryturę rolników w samym tylko 1979 roku będziemy mieli szacunkowo około 15 tys. więcej ludzi starych i samotnych, którzy będą w większości poważnymi kandydatami na miejsca w takich placówkach.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselWaclawAuleytner">Chciałem też podkreślić, że jest sprawa szczególnie przykra i smutna, bowiem wśród rzesz samotnych i starych osób, przebywających w przepełnionych domach pomocy społecznej, jak też oczekujących na zwolnienie się miejsc znajduje się niewątpliwie szereg weteranów walki i pracy z tego bohaterskiego okresu wojny, okupacji i pierwszych lat odbudowy kraju. Ci ludzie mają prawo oczekiwać, że ojczyzna spłaci im swój dług wdzięczności i umożliwi ostatnie lata życia w znośnych warunkach.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselWaclawAuleytner">Sądzę, że wskazane przeze mnie potrzeby inwestycyjne w wymienionych dziedzinach mogłyby być może częściowo zaspokojone w toku realizacji planów w oparciu o rezerwę inwestycyjną — a także drogą poprawy efektywności procesu inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselWaclawAuleytner">Jeśli jestem przy temacie opieki społecznej, to chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze dwie sprawy. Po pierwsze — na problem zajęcia się przez Rząd całością sytuacji prawnej i organizacyjnej pomocy społecznej w Polsce. Chciałbym przypomnieć, że istnieje pilna potrzeba opracowania nowej ustawy o pomocy społecznej. Dotąd bowiem w naszej działalności w tym zakresie opieramy się na przestarzałej i zupełnie nieadekwatnej do nowych warunków społecznych w naszym kraju ustawie z dnia 16 sierpnia 1923 roku oraz wielu nieaktualnych już przepisach wykonawczych z niej wynikających. Drugim problemem, który chciałbym poruszyć, byłoby zwiększenie na odcinku opieki społecznej współpracy i współdziałania państwa z kościołem i wykorzystania rezerw w tym zakresie, jakie istnieją w organizacji i możliwościach kościoła i środowisk katolickich w Polsce. Dotyczy to również zagadnienia rodziny. Jak się dowiedzieliśmy, powołana została Rada do Spraw Rodziny przy Radzie Ministrów. Był to akt oczekiwany przez społeczeństwo. Gdy jednak analizuje się jej skład, trzeba wyrazić ubolewanie, że nie zostali do współpracy włączeni przedstawiciele kół kościelnych i środowisk katolickich, że została w ten sposób stracona praktyczna szansa wdrożenia współdziałania z kościołem wokół ważnej ogólnonarodowej sprawy, która mogłaby jednoczyć wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoka Izbo! Kontynuując tematykę zdrowia, zajmę się jeszcze jednym problemem już nie natury inwestycyjnej, ale który też wymaga poruszenia w dzisiejszej debacie. Problem ten jest niepokojący szczególnie dla mnie — jako dla działacza Społecznego Komitetu Przeciwalkoholowego.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselWaclawAuleytner">Otóż największy wzrost, bo aż 12,1% w przyszłym roku, jeśli chodzi o podaż artykułów rynkowych, stanowią używki, a w tym alkohol i tytoń. W 1979 roku ludność Polski wyda na te używki 1/7 swoich dochodów, tj. sumę 207 mld złotych. Czy to nie za dużo? Bo przecież konsumpcja tych używek jest szczególnie szkodliwa ze względów moralnych, zdrowotnych, społecznych i gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoka Izbo! Osobnego omówienia wymaga sprawa gospodarki żywnościowej, a przede wszystkim sprawa produkcji mięsa. Plan podaje, że nastąpiła odbudowa pogłowia zwierząt gospodarskich do stanu z 1974 r. i że baza surowcowa osiągnie w przyszłym roku wysoki poziom. Jest to poziom wysoki nawet w skali światowej. Dość powiedzieć, że w pogłowiu bydła dorównujemy, a w pogłowiu trzody chlewnej przekraczamy np. poziom Republiki Federalnej Niemiec. W pogłowiu trzody chlewnej jesteśmy na piątym miejscu w skali światowej.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselWaclawAuleytner">Ale produkcja mięsa jest wciąż za mała w stosunku do potrzeb spożycia i eksportu. Wiele jest głosów domagających się wykorzystania rezerw produkcyjnych istniejących w gospodarstwach indywidualnych w tym zakresie. Jak jednak sprawa ta wygląda pozwolę sobie posłużyć się przykładem województwa szczecińskiego, gdzie spis w 1977 roku wykazał w gospodarstwach indywidualnych 26 619 wolnych stanowisk dla bydła, 61 252 wolnych stanowisk dla trzody chlewnej i 9066 dla owiec. PGR zaś cierpią w woj. szczecińskim na brak budynków inwentarskich. Gospodarze indywidualni zaś nie są w stanie wykorzystać wspomnianych stanowisk wskutek zbyt małego posiadanego przez nich areału gruntów.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselWaclawAuleytner">I tu dochodzimy do problemu bardzo istotnego. Jak bowiem wygląda sprzedaż ziemi z Państwowego Funduszu Ziemi rolnikom indywidualnym? W kwietniu bież. roku Minister Rolnictwa przekazał wojewodom wytyczne centralnego planu, przewidującego sprzedaż indywidualnym rolnikom 104 tys. ha ziemi nienależycie wykorzystanej. W szeregu wypadków województwa niestety plan ten zaniżyły. Tak np. w woj. gorzowskim na sprzedaż oferowano 25 ha w miejsce zaplanowanych 1400 ha, a więc niecałe 2%. Jednocześnie napływają z terenu sygnały, że administracja terenowa nierzadko stosuje biurokratyczne komplikacje przy tego rodzaju transakcjach, które zniechęcają rolników indywidualnych do powiększania areału swych gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#PoselWaclawAuleytner">Jak wiadomo, jedną z form produkcji zwierzęcej w gospodarstwach indywidualnych jest ich specjalizacja. Tymczasem — jak nas informują niektórzy przedstawiciele terenu — także na tym odcinku nie wszystko dzieje się dobrze. Pojawiają się nawet czasem przykłady utrudniania przez władze gminne rozwoju specjalistycznych gospodarstw hodowlanych. W związku z tym pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby, że propagowana od pewnego czasu produkcja materiału rzeźnego w tzw. fermach przemysłowych budzi coraz więcej zastrzeżeń specjalistów, przede wszystkim ze względu na wysokie koszty budowy tych ferm oraz oparcia hodowli na zużyciu wielkich ilości pasz pochodzenia zbożowego. Sprawa ta jest szeroko dyskutowana w prasie krajowej, szczególnie specjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoki Sejmie! Debata generalna nad projektem planu i budżetu jest tradycyjnie już okazją do omówienia również i innych, nie bezpośrednio związanych z problematyką gospodarczą aspektów polityki państwa. 10 grudnia minęła 30 rocznica uchwalenia przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Rocznica ta musi skłaniać nas do refleksji nad realizacją praw człowieka na świecie i w naszej ojczyźnie. Respektowanie podstawowych praw człowieka i obywatela jest bowiem niezbędnym warunkiem dla zachowania jedności narodu i pokoju między ludźmi.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#PoselWaclawAuleytner">Zainteresowanie Koła Poselskiego — „Znak” prawami człowieka nie jest czymś nowym. Już pięć lat temu, gdy nie było to zagadnienie tak powszechnie dyskutowane jak dziś, z okazji 25-lecia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, mówił z tej trybuny o jej związku ze sprawą pokoju członek Koła Poselskiego — „Znak” poseł Janusz Zabłocki. — „Walka o pokój — powiedział on — nie może mieć znamion walki o zachowanie świata takim, jakim jest aktualnie, powinna być elementem walki o lepszy świat, w którym godność człowieka będzie bardziej szanowana, a przysługujące mu prawa pełniej wprowadzane w życie. Musi z niej jasno wynikać, że w przyszłości sprawa pokoju jest nierozerwalnie zespolona z powszechnym postępem w realizacji praw człowieka, że jej celem jest świat, w którym wszystkie narody — uwolnione od zmory wojny i ciężaru zbrojeń — będą mogły uczynić użytek ze swego prawa do samostanowienia, do decydowania o własnym losie, do wyboru takiego ustroju społeczno-gospodarczego i takich form rządów, jakie im będą odpowiadały, prawa zaś człowieka będą wszędzie nie tylko proklamowane, ale w coraz szerszym zakresie wprowadzane w życie”.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#PoselWaclawAuleytner">Prawa człowieka są z drugiej strony ściśle zależne od pokoju. Aby prawa człowieka mogły być w pełni zagwarantowane we współczesnym świecie — pokój międzynarodowy i odprężenie są niezbędne. Stąd też rodzi się głęboka troska kościoła i katolików o pokój. Dla tej przyczyny z naszym poparciem spotykają się słowa Edwarda Gierka wypowiedziane 10 października 1974 roku podczas sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ: — „Jest naszą powinnością przezwyciężyć uprzedzenia, nieufność, nietolerancję, szowinizm i rasizm, a zaszczepiać młodym generacjom szacunek dla innych narodów, przekonanie o prawie wszystkich do życia i wolności, równości i pokoju”.</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#PoselWaclawAuleytner">Z poparciem polskiej opinii katolickiej spotyka się również idąca w ślad za tymi słowami polska inicjatywa zgłoszona na obecnej 33 sesji Zgromadzenia Ogólnego w sprawie deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju. Z satysfakcją stwierdzamy, że na posiedzeniu Komitetu Politycznego ONZ inicjatywa ta otrzymała również poparcie ze strony obserwatora z ramienia Stolicy Apostolskiej.</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#PoselWaclawAuleytner">Znamiennym ponadto faktem, świadczącym o zbieżności intencji jest to, że światowy dzień pokoju ustanowiony niegdyś przez Papieża Pawła VI i obchodzony przez kościół katolicki corocznie w dniu 1 stycznia będzie w roku przyszłym poświęcony hasłu: — „Aby osiągnąć pokój trzeba wychowywać dla pokoju”.</u> + <u xml:id="u-27.26" who="#PoselWaclawAuleytner">Przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ z polskiej inicjatywy deklaracja zawiera apel skierowany do wszystkich sił społecznych, ideologicznych i politycznych na całym świecie o podjęcie różnorodnych inicjatyw służących wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju. Chcę powiedzieć, że apel spotkał się ze zrozumieniem związanych z Kołem Poselskim — „Znak” środowisk katolickich i z właściwym oddźwiękiem w ich krajowej i zagranicznej działalności. Mając na uwadze te same cele — służenia sprawie pokoju — Koło Poselskie — „Znak”, ponawiając inicjatywę własną oraz międzynarodowych organizacji chrześcijańsko-społecznych z roku ubiegłego, wysunęło kandydaturę ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski, do Nagrody Pokojowej Nobla na 1979 r. Wszyscy bowiem, którzy uważają, że pokój powinien być budowany na fundamencie ładu moralnego, na sprawiedliwości, wolności i poszanowaniu praw człowieka wysoce cenią działalność kardynała Wyszyńskiego, zmierzającą do budowania i rozwoju takich moralnych podstaw pokoju. Działalność kościoła katolickiego w Polsce, kierowanego przez ks. kardynała Wyszyńskiego, ma też doniosłe znaczenie w zespalaniu się Polaków wierzących i niewierzących wokół podstawowych celów narodowych.</u> + <u xml:id="u-27.27" who="#PoselWaclawAuleytner">Obywatele Posłowie! Czeka nas trudny do wykonania plan społeczno-gospodarczy na rok 1979. Jestem głęboko przekonany, że jest on wykonalny pod warunkiem stałego zacieśniania autentycznej łączności między władzą i społeczeństwem oraz rozwoju świadomej odpowiedzialności obywateli polskich, przecież z każdym rokiem bardziej wykształconych i gotowych do spełniania swych obowiązków obywatelskich. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-27.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Daniela Liberadzka.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselDanielaLiberadzka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Podnoszenie poziomu życia społeczeństwa stało się w naszym polskim gospodarowaniu celem nadrzędnym. Znajduje to wyraz w założonym wzroście udziału spożycia w dochodzie narodowym do podziału z 69,5% w roku bieżącym — do 71% w roku 1979 oraz w dalszym wzroście dochodów pieniężnych ludności i zwiększeniu pieniężnych świadczeń społecznych. Ma to również odbicie w przewidywanym przyroście powierzchni mieszkaniowej o 12% w porównaniu z rokiem bieżącym, jak też w dalszym rozwoju oświaty, ochrony zdrowia i opieki społecznej oraz wypoczynku.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselDanielaLiberadzka">Ta syntetyczna ocena projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego na przyszły rok pozwala stwierdzić, iż jest on konsekwentną realizacją strategii lat siedemdziesiątych. Realizacja ta — jak wszystkim wiadomo, nie będzie dokonywała się w łatwych warunkach. Dlatego z uznaniem odnoszę się do tych elementów planu, które zabezpieczają systematyczne osiąganie celów społecznych.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselDanielaLiberadzka">Z powyższego punktu widzenia pragnę pozytywnie ustosunkować się również do założonych w planie przekształceń strukturalnych w produkcji przemysłowej, które mają na celu m.in. zwiększenie działalności inwestycyjnej w budownictwie mieszkaniowym, szpitalnym i w obszarach gospodarki żywnościowej, a także do tej strefy proponowanych zadań, które mają na celu poprawę efektywności gospodarki i skuteczniejsze sterowanie realizacją planu.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselDanielaLiberadzka">Obywatele Posłowie! Rok jubileuszu 35-lecia Polski Ludowej powitamy nowymi osiągnięciami w sferze społecznego i gospodarczego rozwoju kraju. W kontekście tej doniosłej rocznicy oraz planu i budżetu poświęcę zdań kilkoro ochronie zdrowia i opiece społecznej. Otóż należy stwierdzić, że w tej tak bardzo istotnej części polityki społecznej możemy poszczycić się osiągnięciami na dużą skalę.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselDanielaLiberadzka">Przede wszystkim stworzyliśmy możliwości do rozwiązywania na wysokim poziomie medycznym podstawowych potrzeb społecznych w zakresie opieki zdrowotnej. Po roku 1970 zaczęliśmy obejmować pozostałe grupy społeczne powszechną, bezpłatną ochroną zdrowia. Takiego uprawnienia nie posiadały wówczas przede wszystkim miliony rodzin chłopskich. Mogliśmy takie przedsięwzięcie podjąć i realizować, choć nie bez trudności, bowiem wykształciliśmy socjalistyczną służbę zdrowia, zapewniając jej jednocześnie warunki do permanentnego rozwoju zawodowego.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselDanielaLiberadzka">W okresie 35 lat pokojowego tworzenia zasadniczej poprawie uległa baza lokalowa lecznictwa i wyposażenie w urządzenia oraz techniki medyczne. Mamy dobrą sieć ochrony zdrowia i opieki społecznej, a plan przyszłoroczny zapewnia dalszą jej poprawę.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselDanielaLiberadzka">Z ogromną dumą i satysfakcją, a także uczuciem optymizmu dowiadujemy się o wybitnych osiągnięciach polskiej medycyny, które dobrze służą naszemu społeczeństwu. Wymienię choćby prof. Mariana Weissa, który w możliwości przeprowadzenia rehabilitacji osób niezdolnych do pracy produkcyjnej, a także możliwości uaktywnienia grupy ludzi w wieku emerytalnym upatruje duże znaczenie dla gospodarki narodowej, czy też prof. Wiktora De- gę, który w wyborze chirurgii ortopedycznej jako specjalności zawodowej — widział możliwość zmniejszenia kalectw ludzkich. Nie sposób przytaczać wszystkich wybitnych polskich metod leczenia. Wybór tych dwóch przykładów wiąże się z moimi obserwacjami zawodowymi, o których będę jeszcze mówiła.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselDanielaLiberadzka">Pomimo tych niezaprzeczalnych osiągnięć wielkość potrzeb zdrowotnych nie maleje, lecz wzrasta i w miarę postępu cywilizacyjnego ulega ciągłym zmianom.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselDanielaLiberadzka">Wśród pierwszoplanowych zagadnień na czołowe miejsce wysuwa się sprawa dalszego postępu opieki medycznej nad matką i dzieckiem. Do postawienia tego problemu skłaniają mnie wskaźniki umieralności niemowląt. Wprawdzie na przestrzeni lat 1960—1975 nastąpiła poprawa, wyrażająca się 50% spadkiem umieralności, to jednak nadal stan ten niepokoi. Niepokoi m.in. dlatego, że wszystkie w zasadzie przyczyny zgonów niemowląt są rozpoznane i opisane. Wobec tego nasuwa się pytanie, czy podjęliśmy w dostatecznym stopniu przeciwdziałania tym zjawiskom. Dlaczego na przykład można w województwach wałbrzyskim czy poznańskim uzyskać daleko niższe wskaźniki umieralności niemowląt, poniżej średniej krajowej, a nie można osiągnąć tego w innych województwach? A rozbieżność ta kształtuje się jak 2 do 3. Poznanie przyczyn tego zróżnicowania w zakresie opieki nad matką i dzieckiem w układzie środowiskowym — miasto i wieś — i regionalnym, pozwoliłoby na ukierunkowanie działań profilaktycznych.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselDanielaLiberadzka">Kontynuując problemy opieki zdrowotnej nad najmłodszymi, pragnę podnieść kwestię opieki nad dzieckiem w wieku przedszkolnym i szkolnym. W zasadzie wszystkie dzieci mają zapewnioną opiekę lekarską w rejonach, jak również w przedszkolu czy szkole.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselDanielaLiberadzka">Z obserwacji pracy pedagogicznej w poradnictwie wychowawczo-zawodowym wynika, że ta opieka jest systematyczna i staranna nad dzieckiem przedszkolnym, a mniej systematyczna i mniej wnikliwa nad uczniem. Szczególnie zaś jej niedostatki dostrzegam w stosunku do dzieci niepełnosprawnych pod względem fizycznym i psychicznym. Najdotkliwiej odczuwa się brak lekarza specjalisty w układzie uczeń — szkoła — poradnia wychowawczo-zawodowa na etapie wyboru zawodu i kwalifikowania do odpowiednich typów szkół.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselDanielaLiberadzka">Dużo uczyniono w zakresie opieki stomatologicznej nad dziećmi i młodzieżą. Nie wszystkie jednak, praktycznie rzecz biorąc, placówki oświatowo-wychowawcze mają tę opiekę zapewnioną. Najbardziej niekorzystny jest stan tej opieki na wsi. Całkowite rozwiązanie tego problemu byłoby, jak sądzę, najważniejszym osiągnięciem na odcinku zapobiegania wielu chorobom, dla których próchnica zębów jest początkiem.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselDanielaLiberadzka">Kilka słów o sprawie seniorów. Najnowsze ustawodawstwo socjalne na rzecz mieszkańców wsi stawia przed służbą zdrowia nowe zadania. Wśród najważniejszych jest unowocześnianie form pomocy i opieki nad ludźmi w wieku emerytalnym. Jest to grupa ludzi, która nie chce zmieniać dotychczasowego miejsca bytowania, bo ukochała wieś i ziemię, którą trzeba każdego dnia objąć wzrokiem i odetchnąć powietrzem takim prosto z pól, a ma ono moc kojącą na to, co nieuniknione, a i przeświadczenie, że się jest potrzebnym dzieciom i wnukom, pozwala przetrwać najtrudniejsze psychicznie kryzysy. Tego nie zapewni żaden, choćby najpiękniejszy dom starców. Dlatego poszukiwanie nowych, często bezinwestycyjnych rozwiązań pomocy dla tej generacji ludzi --wydaje się sprawą ważną na dziś i nadchodzący czas. Adresatów tego tematu jest znacznie więcej niż społeczna służba zdrowia. Do nich zaliczyć należy niewątpliwie oświatę i wychowanie, organizacje młodzieżowe i organizacje społeczne.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselDanielaLiberadzka">Chodzi o to, byśmy mogli wspólnie wypracować socjalistyczny model opieki nad ludźmi w wieku poprodukcyjnym.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselDanielaLiberadzka">Wysoki Sejmie! Projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu na 1979 rok zabezpieczają najistotniejsze potrzeby społeczeństwa. Są też wyrazem ogromnego wysiłku państwa.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselDanielaLiberadzka">Rzecz w tym, by te założenia zostały racjonalnie i konsekwentnie zrealizowane. Najgoręcej wierzę, że cale nasze społeczeństwo, mieszkańcy miast i wsi uczynią wszystko, aby pracą i gospodarnością godnie uczcić rok 35- lecia Polski Ludowej. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Jerzy Piotrowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselJerzyPiotrowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrywany na dzisiejszym posiedzeniu projekt planu społeczno-gospodarczego na 1979 rok jest projektem dalszej realizacji strategii rozwojowej przyjętej na VI i VII Zjeździe PZPR z uwzględnieniem konkretnych warunków, jakie się aktualnie wytworzyły i jakie są przewidywane w roku 1979.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselJerzyPiotrowski">Projekt planu na rok następny charakteryzuje się szczególną rangą celów społecznych, realizacja których ma zapewnić dalszy wzrost poziomu życia ludności. Wzrost poziomu życia ludności jest ściśle związany z dalszym wzrostem budownictwa mieszkaniowego i socjalno-usługowego.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselJerzyPiotrowski">Strategia planu inwestycyjnego zakłada wydatne zmniejszenie tempa inwestowania, a tym samym i wydatne zmniejszenie z tego tytułu obciążenia dochodu narodowego. Jednakże przy manewrze zmniejszenia tempa inwestowania kieruje się większe środki na to, co dziś jest najważniejsze, w tym i na zwiększenie budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselJerzyPiotrowski">Prognozy wykonania planu w budownictwie w roku 1978 przewidują, że w skali kraju zostanie oddane w budownictwie uspołecznionym dla ludności nierolniczej 10 mln 680 tys. m^2^ powierzchni mieszkalnej. Uzyskamy więc przyrost substancji mieszkaniowej w stosunku do wykonania ubiegłego roku w budownictwie uspołecznionym w wysokości 14,4%.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselJerzyPiotrowski">Projekt planu na rok 1979 zakłada dalszy wzrost uspołecznionego budownictwa w skali kraju zarówno wykonywanego przez resort budownictwa, jak i poza nim o 11,3%. Natomiast jeżeli chodzi o wzrost budownictwa socjalno-usługowego, to projekt planu zakłada wzrost o 12,3%.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselJerzyPiotrowski">Trzeba podkreślić stopniowo zwiększający się wysiłek w dziedzinie budownictwa socjalno-usługowego, co jednak nie znaczy, że w nowych osiedlach potrzeby w zakresie tego budownictwa są zaspokajane prawidłowo. W dalszym ciągu sieć budownictwa socjalno-usługowego nie nadąża za wzrostem budownictwa mieszkaniowego i należy wszystko zrobić, ażeby te dysproporcje się zmniejszały, czemu służyć powinno m.in. zastosowanie w jeszcze szerszym niż dotąd zakresie technologii uprzemysłowionych w konstrukcjach lekkich.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselJerzyPiotrowski">Obywatele Posłowie! Ambitnym i zwiększonym zadaniom w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego i socjalno-usługowego i budownictwa szpitali na pewno będzie sprzyjać manewr ograniczenia inwestowania w dziedzinie przemysłu, da to bowiem możliwość skierowania większych relatywnie środków do tej dziedziny produkcji. Jednak błędem byłoby niedostrzeganie trudności z tego wynikających. Nie ulega wątpliwości, że plan ten będziemy realizować w bardziej złożonych warunkach, trudniejszych niż w latach poprzednich.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselJerzyPiotrowski">Dlatego też pozwólcie, obywatele posłowie, że zwrócę uwagę na część spraw, które moim zdaniem przeszkadzają obecnie i mogą przeszkadzać również w roku 1979 w rytmicznej realizacji perspektywicznego programu budownictwa mieszkaniowego i socjalno-usługowego. Założony program budownictwa wymaga zwiększonych świadczeń ze strony wielu gałęzi przemysłu, czyli że jest on wspólnym mianownikiem wielu składników. Szacunki ilościowe w dziedzinie zaopatrzenia materiałowego w roku 1978 wykazały znaczne napięcia. Należy przewidywać, że i w roku 1979 ilość materiałów w wielu asortymentach może ulec wahaniom, co z pewnością wytworzy znaczne napięcia. Trzeba jasno i otwarcie powiedzieć, że budowlani będą mogli oddać tyle mieszkań z odpowiednim wyposażeniem, na ile otrzymają materiałów i wyrobów z międzyresortowego przemysłu mieszkaniowego. To wskazuje, że bez właściwego skorelowania tempa wzrostu budownictwa z tempem rozwoju bazy materiałowej, szczególnie dla robót wykończeniowych i instalacyjnych, występujące napięcia będą się potęgować i determinować możliwości realizacji planu.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselJerzyPiotrowski">Należy podkreślić, że jak dotąd jedynie realizacja stanów surowych posiada pełne zabezpieczenie materiałowe. Stało się to możliwe dzięki wcześniejszemu nadaniu właściwej rangi przez resort budownictwa rozwojowi przemysłu i branż zabezpieczających produkcję stanów surowych, to jest fabryk domów.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselJerzyPiotrowski">Uważam, że w roku 1979 powinno nastąpić znaczne wyrównanie produkcji materiałów i wyrobów we wszystkich resortach, tak ażeby korelacja zadań ze środkami była właściwa.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselJerzyPiotrowski">Nie bez wpływu na realizację zadań budownictwa mieszkaniowego pozostają trudności w wykonaniu zadań w dziedzinie uzbrojenia terenów. Odnosi się to zarówno do budowy magistrali miejskich, jak i uzbrojenia wewnątrzosiedlowego. To, że obecnie uzbrojenie terenów prowadzi się równolegle do robót kubaturowych w znacznym stopniu powoduje produkcję mieszkań — „na skład”, bez możliwości ich zasiedlania. Wiadomo bowiem, że bez światła, ciepła i wody nie wprowadzimy do budynków lokatorów.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselJerzyPiotrowski">Przyczyną takiego stanu rzeczy jest to, iż cykl budownictwa kubaturowego, tj. stawianie samych budynków, jest szybszy od uzbrojenia chociażby części osiedli.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselJerzyPiotrowski">Uważam, iż słusznie jest zarówno z punktu widzenia ekonomicznego, jak i społecznego skracać cykle budownictwa kubaturowego na terenach przygotowanych, aniżeli czekać z gotowymi budynkami na uzbrojenie.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselJerzyPiotrowski">Poważne trudności nastręcza fakt, że w początkach listopada 1978 r. przedsiębiorstwa budowlane w kraju nie otrzymały 26% terenów niezbędnych pod obiekty planowane do oddania w roku 1979. Natomiast w ok. 29% nie przygotowano wymaganej dokumentacji inwestycyjnej. Należy z większą konsekwencją przestrzegać uchwały nr 48/47 RM w sprawie przygotowania i przekazywania terenów jednostkom wykonawczym.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselJerzyPiotrowski">W celu poprawy sytuacji w dziedzinie uzbrojenia terenów należy otoczyć szczególną opieką oraz udzielić jak najdalej idącej pomocy przedsiębiorstwom inżynieryjnym. Niestety, jak dotychczas ich moce produkcyjne są mniejsze niż zadania stojące przed nimi.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselJerzyPiotrowski">Wydaje się konieczne stworzenie preferencji dla tych przedsiębiorstw w naborze pracowników oraz w zaopatrzeniu w sprzęt, jak: koparki, spycharki, dźwigi samochodowe, wibromłoty, pompy, igłofiltry, wiertnice itp.</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselJerzyPiotrowski">Sądzę, że tylko spełnienie wyżej omówionych uwarunkowań pozwoli na zmniejszenie, a nie zwiększenie, jak to jest dotychczas, procentu równoległości wykonywania uzbrojenia terenów z budownictwem kubaturowym.</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#PoselJerzyPiotrowski">Obywatele Posłowie! Budownictwo do wzrastających zadań potrzebuje niezbędnych warunków. Ze wszech miar słuszne jest ustawienie planów mobilizujących, lecz dla poszczególnych przedsiębiorstw muszą one być nie tylko mobilizujące, lecz i realne.</u> + <u xml:id="u-31.18" who="#PoselJerzyPiotrowski">Ustawianie wskaźników ekonomicznych powinno być poddawane szczególnej analizie zarówno przez resort, jak i zjednoczenia. Tylko za dobrą pracę powinna być dobra płaca.</u> + <u xml:id="u-31.19" who="#PoselJerzyPiotrowski">Do dzisiaj budownictwo jest nękane nadmierną absencją i fluktuacją, dochodzącą w niektórych jednostkach produkcyjnych do ponad 50%.</u> + <u xml:id="u-31.20" who="#PoselJerzyPiotrowski">Należy na ten problem zwrócić uwagę nie tylko od strony przepisów, które już są wydane, ale i od strony ich konsekwentnego przestrzegania. Uporanie się z tym problemem jest niezmiernie ważne dla realizacji planów.</u> + <u xml:id="u-31.21" who="#PoselJerzyPiotrowski">Nie bez znaczenia dla efektywności wykonywania planów w budownictwie byłby również fakt usatysfakcjonowania stabilnej części załóg budowlanych przez uznanie ich wysługi lat.</u> + <u xml:id="u-31.22" who="#PoselJerzyPiotrowski">Obywatele Posłowie! Poruszyłem parę newralgicznych problemów budownictwa mieszkaniowego. Jest ich zapewne jeszcze więcej.</u> + <u xml:id="u-31.23" who="#PoselJerzyPiotrowski">Bez wątpienia należą do nich transport, dalsze inwestowanie w przemysł materiałów budowlanych, systemy organizacyjne i inne.</u> + <u xml:id="u-31.24" who="#PoselJerzyPiotrowski">Jednak do najistotniejszych problemów należy sprawa jakości. Sprawa jakości ma bowiem dwa aspekty: gospodarczy i społeczny. Niejednokrotnie olbrzymi wysiłek budowlanych jest zniwelowany przez złą jakość wykonania, co w aspekcie społecznym umniejsza rangę budownictwa. A niewątpliwie olbrzymi potencjał ludzki, który jest zaangażowany do usuwania usterek w okresie gwarancyjnym, stanowi jeszcze jedno źródło rezerw gospodarczych w budownictwie.</u> + <u xml:id="u-31.25" who="#PoselJerzyPiotrowski">Należy oprócz aktów normatywnych wzmóc jak największe zainteresowanie kierownictwa, majstrów i wszystkich pracowników sprawą jakości. Dotyczy to nie tylko tych, którzy pracują bezpośrednio na budowie przy wznoszeniu obiektów, ale również tych, którzy pracują w całym międzyresortowym przemyśle materia - łów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-31.26" who="#PoselJerzyPiotrowski">Obywatele Posłowie! Przedłożony przez Rząd projekt planu gospodarczego na rok 1979 w całości, jak i w części dotyczącej inwestycji, w tym i budownictwa mieszkaniowego, służyć będzie dalszemu rozwojowi naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-31.27" who="#PoselJerzyPiotrowski">Jest to plan stawiający przed całym społeczeństwem zadania złożone i trudne, znacznie trudniejsze niż te, które realizowaliśmy w roku mijającym i w latach ubiegłych. Należy jednak z całym naciskiem podkreślić, że i potencjał gospodarczy państwa, zawdzięczając konsekwentnej polityce naszej partii i Rządu, jest obecnie większy i mocniejszy.</u> + <u xml:id="u-31.28" who="#PoselJerzyPiotrowski">Jest to plan, którego głównym celem jest poprawa warunków bytowych naszego społeczeństwa oraz umocnienie równowagi ekonomicznej kraju. Dlatego uważam, iż po zatwierdzeniu go przez Wysoki Sejm zostanie przyjęty przez nasze społeczeństwo z uznaniem i aprobatą. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-31.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Stanisław Rostworowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! U podstaw założeń narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1979 leży dążność do umocnienia równowagi ekonomicznej kraju. Jednocześnie główne trendy koncepcji rozwojowej, przyjętej dla bieżącej 5-latki, będą nadal realizowane. W dziedzinie pozyskanych już efektów odnotować możemy w rolnictwie niewątpliwy wzrost produkcji hodowlanej, a także stopniowy produkcji roślinnej, który pozwoli nam sprowadzić do nieco mniejszych wymiarów niezbędny jednak nadal import zbóż. Należy podkreślić, że owe liczące się efekty zostały osiągnięte w okresie niekorzystnych zmian podaży siły roboczej na wsi oraz nadal przy stosunkowo niskim usprzętowieniu, jak i niepełnych dostawach nawozów i węgla dla potrzeb rolnictwa. Istotną jednak rolę odegrała aktywna polityka kredytowa oraz cenowa w stosunku do skupu produktów rolnych, a także postanowienia z zakresu polityki społecznej, z których niektóre — w miarę wdrażania — będą jeszcze wymagały określonych korekt.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselStanislawRostworowski">Głęboką wymowę społeczną ma wytrwała kontynuacja programu rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Na rok 1979 przewiduje się budowę ok. 340 tys. mieszkań w stosunku do 300 tys. z roku bieżącego, co pozwala wnioskować, że założenia planu przyjętego w tej mierze na okres całej 5-latki zostaną wykonane.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselStanislawRostworowski">W dyskutowanym programie położony został po raz pierwszy silny akcent na budownictwo szpitalne i opiekuńcze. Przewidywany znaczny wzrost o 3500 łóżek w szpitalach ogólnych i klinicznych trzeba jednak pamiętać, iż nadal nie wyrównuje założeń planu 5-letniego, zmniejszając je o ok. 6 tys. łóżek, a wzmożony wysiłek w dziedzinie budowy domów opieki społecznej zapewni nam dopiero pokrycie efektów przewidywanych na rok 1977. Koncentracja zatem uwagi Rządu na tej sferze potrzeb społecznych będzie wciąż niezbędna. Dotyczy to również kwestii zaopatrzenia w leki, gdyż jakkolwiek ich dostawy z produkcji krajowej mają wzrosnąć o 11%, to jednak niezbędne jest uzupełnianie tych dostaw choćby częściowym importem lekarstw zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselStanislawRostworowski">W sferze nakładów pozaprodukcyjnych priorytetu nadal nie pozyskuje budownictwo szkolne. Równoczesna jednak realizacja wielu celów rozwojowych byłaby nieskuteczna i zabezpieczenie narastających potrzeb resortu oświaty będzie musiało znaleźć zaspokojenie w przyszłej 5-latce.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselStanislawRostworowski">Obecny podział nakładów, zgodnie z założeniami manewru gospodarczego, skierowany jest na rozwój przemysłu spożywczego i energetyczno-paliwowego. Słusznie, że zwiększenie nakładów na przemysł wydobywczy w założeniach planu w jakiejś mierze skoordynowane jest z próbą przeciwdziałania trudnościom w dziedzinie transportu. Zmniejszenie eksportu, a zwiększenie krajowej produkcji wagonów oraz położenie nacisku na prace remontowe taboru kolejowego i samochodowego nieodwołalnie powinno doprowadzić do przezwyciężenia jednej z głównych przyczyn napięć występujących w ekonomice kraju.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselStanislawRostworowski">W założeniach manewru gospodarczego określenie priorytetów inwestycyjnych skojarzone było z postulatem ograniczenia ogólnych nakładów na gospodarkę narodową. A jednak w 1978 r. nakłady inwestycyjne wzrosły o 40 mld zł i przekroczyły założenia planu. Równocześnie gospodarka nasza odczuwa niekorzystne zjawisko niewspółmierności pomiędzy wielkością ponoszonych nakładów a wielkością pozyskiwanych efektów. Wynika to ze złożonego zespołu przyczyn: zmniejszenia wydajności pracy, niepełnego wykorzystania mocy produkcyjnych tej części parku maszynowego, jaki znajduje się w sektorach niepriorytetowych, czy wreszcie braku proporcji pomiędzy rolą wielkich i małych przedsiębiorstw. Te ostatnie w dużej mierze zostały wyeliminowane z pola działania ekonomicznego na skutek nadmiernie lansowanej zasady koncentracji środków produkcji i transportu.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselStanislawRostworowski">Założenia dyskutowanego planu zmierzają do przywrócenia w wielu dziedzinach właściwych proporcji. Nakłady inwestycyjne z zasobów krajowych, w różnych formach finansowane przez państwo, zostały ustalone na kwotę 529 mld zł — to jest poniżej założeń planu roku 1975. Z wymienionej kwoty 17,6% środków obligatoryjnie skierowanych zostało na cele inwestycji modernizacyjnych, które powinny zwiększyć wydajność istniejących mocy produkcyjnych. Budżet państwa rezerwuje 40 mld zł na cele prac badawczych i rozwojowych, których wdrożenie powinno wydatnie podnieść poziom technologiczny naszej wytwórczości. Rozpatruje się wariant przekształceń strukturalnych w przemyśle, który przywróciłby rangę gospodarczą małym i średnim przedsiębiorstwom oraz w ogóle drobnej wytwórczości. Zespół przyjętych postanowień, wsparty zastosowaniem systemu ekonomiczno-finansowego w szeregu dalszych resortach, w ostatecznym rozrachunku przesuwa też znaczną część środków w ramach dochodu narodowego do podziału na cele spożycia społecznego. Pozwoli to państwu realizować program z zakresu polityki społecznej, do aktywów którego ostatnio należą szczególnie obie podwyżki płac w oświacie i służbie zdrowia. W przyszłym roku zwiększą one wydatki ze skarbu państwa o ponad 10 mld zł. Nastąpiła również podwyżka stypendiów i stawek wyżywieniowych w stołówkach dla studentów. Jednocześnie stopniowe podwyższanie świadczeń ubezpieczeniowych doprowadzi do ukształtowania się w 1979 r. przeciętnej renty i emerytury na poziomie 2473 zł.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselStanislawRostworowski">Owe niewątpliwe osiągnięcia polityki społecznej państwa, nie dające się zakwestionować w środowisku akademickim, nauczycielskim i rentoodbiorców, są jednak pomniejszane występującą zwyżką cen rynkowych. Można uznać, że sprawa ruchu cen urosła już do problemu w skali gospodarki narodowej. Zwyżka cen rzutuje na wzrost kosztów produkcji, a te pociągają za sobą dalszy wzrost cen. Zaprezentowany program działań społeczno-gospodarczych na rok przyszły powinien ten niekorzystny trend zatrzymać. A warunkiem tego jest nie- przekraczalność pułapu nakładów inwestycyjnych, przestrzeganie zasad oszczędności materiałowej, zachowanie dyscypliny płac i osiągnięcie przyjętych w planie wskaźników wzrostu wydajności pracy, przy ograniczeniu zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PoselStanislawRostworowski">Dość ważką egzemplifikacją utrzymujących się wysokich kosztów naszej produkcji może być fakt, że budżet państwa pozyskując z zysku przedsiębiorstw kwotę około 900 mld złotych, z sumy tej ponad 500 mld złotych przekazuje ponownie przedsiębiorstwom w formie różnego typu dotacji.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#PoselStanislawRostworowski">W świetle tych danych istotne jest to, że polityka Ministerstwa Finansów zaczyna zmierzać do zastępowania dotacji systemem kredytowym, czego przykładem może być po raz pierwszy założona w planie zmiana dotacji na system kredytowania SKR, przejmujących ziemię od rolników indywidualnych. Ministerstwo Finansów również słusznie postuluje przyspieszenie obrotów pieniężnych w ramach transakcji handlu zagranicznego. W obrocie krajowym natomiast zaskakuje fakt, iż z tytułu zaciągniętych kredytów jednostki gospodarcze są zadłużone wobec państwa na kwotę niemal trzykrotnie wyższą od całości budżetu i skala tego zadłużenia nadal się powiększa. Nie służy to właściwej rotacji środków finansowych, zaangażowanych w procesie produkcji i zjawisko to powinno być przedmiotem baczniejszej uwagi Ministerstwa Finansów.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#PoselStanislawRostworowski">Sprawie obniżki kosztów wytwarzania powinno służyć również przewidziane w projekcie planu obniżenie zatrudnienia głównie w administracji gospodarczej. Po odliczeniu przewidywanej liczby osób, które skorzystają z postanowień Rady Ministrów i do czerwca 1979 roku przejdą na emeryturę oraz dodaniu liczby absolwentów, jacy zostaną przyjęci do pracy, można przyjąć, że rotacja ta obejmie około 280 tys. aktualnie zatrudnionych. Jest rzeczą niewątpliwą, że usługi, transport i rolnictwo oczekują na ręce do pracy. Niemniej jednak przesunięcia zwolnionej siły roboczej okresowo mogą napotykać trudności.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#PoselStanislawRostworowski">Budżet państwa w gestii Ministerstwa Pracy, Płac i Spraw Socjalnych pozostawia zwiększony do 60 mln zł fundusz aktywizacji zawodowej, który w toku przemieszczeń siły roboczej powinien być skutecznie wykorzystany. Również środki kredytowe dla aktywizacji w usługach zostały zwiększone o 200 mln zł. Nie istnieje jednak fundusz kredytowy dla ożywienia działalności chałupniczej. Generalnie rzecz biorąc, skuteczność społeczna przemian w polityce zatrudnienia zależeć będzie od tego, czy manewr ten będzie przeprowadzany sukcesywnie, czy zostanie wsparty aktywna pomocą wydziałów zatrudnienia oraz niejednokrotnie świadczeniami kredytowymi, niezbędnymi dla podjęcia nowej działalności wytwórczej. Należy przy okazji wskazać, że obecna zabudowa nowych dzielnic nie uwzględnia pomieszczeń na lokale usługowe i w projektowaniu budownictwa mieszkaniowego potrzeby usług powinny być bardziej realnie uwzględniane.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#PoselStanislawRostworowski">Wysoki Sejmie! Koncentracja naszej uwagi na zagadnieniach ekonomicznych niekiedy w zbyt wielkiej mierze przysłania walory kulturalne naszego życia społecznego. Wyrazem tego może być fakt, iż w budżetach przyszłorocznych aż 18 wojewódzkich Komisji Planowania nie przewidziało limitów dla wyposażenia instytucji kulturalnych swego terenu. Zjawisko to nabiera charakteru pewnego symptomu. Sądzę, iż sprawy kultury powinny się częściej znajdować w kręgu obserwacji władz administracyjnych różnego szczebla. W zasadzie wchodzą tu w grę dwa zagadnienia: pewnego mecenatu zdolnego wytwarzać przychylną atmosferę dla wszelkich poczynań o walorach twórczych, szczególnie w wymiarze regionalnym oraz drugi problem dotyczy samej infrastruktury życia kulturalnego. Składa się na nią zarówno dorobek przeszłości, a więc stare dwory, zabytki sakralne, parki, pomniki, jak również wszystko, co powstało już w dobie powojennej, a zatem sieć kin, domów kultury, bibliotek, muzeów. W niektórych dziedzinach stan tego dorobku pokoleń polskich się kurczy, w innych zaś znowu trudno pozyskać środki finansowe dla wyposażenia lub zabezpieczenia prawidłowego funkcjonowania istniejących już instytucji. Na rok przyszły dość wyraźnie ograniczamy nakłady na remonty kapitalne, skąpo określamy limity na usługi prywatne wobec gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#PoselStanislawRostworowski">Ani wojewoda, uzyskując nadwyżki budżetowe, ani naczelnik gminy, z braku bądź mocy przerobowych, bądź limitów materiałowych, nie są dziś w stanie uchronić od dewastacji niejeden obiekt kulturalny, szkołę czy nawet ośrodek zdrowia.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#PoselStanislawRostworowski">Wywołuje to w terenie poczucie pewnej bezsilności. Dlatego też uważam, że trzeba szczególnie propagować powoływanie lokalnych brygad remontowo-budowlanych, które powinny mieć zabezpieczone przydziały materiałowe. Również chyba byłoby wskazane utrzymywanie bliższego kontaktu z samą władzą terenową. Sądzę, że na szczeblu Urzędu Rady Ministrów można by organizować robocze narady z naczelnikami, które mogłyby szerzej zaprezentować to, jak nasz system dyrektyw centralnych funkcjonuje w przekroju miasta, gminy lub tylko gminy. Ważna funkcję pośrednika pomiędzy władzą centralna a szerszymi kręgami społeczeństwa wypełniają sami posłowie. Prezentacja potrzeb wyborców ma jednak charakter akcydentalny przy okazji zbieżności tematu posiedzenia komisji sejmowej z tymi postulatami. Natomiast przykładowo: — Komisja Prac Ustawodawczych, z udziałem Prezydium Sejmu, mogłaby kiedyś odbyć rozszerzone posiedzenie, na którym posłowie zaprezentowaliby wnioski wyborców o charakterze bardziej ogólnym.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#PoselStanislawRostworowski">Generalnie rzecz biorąc, świadomość możliwości wykorzystania swych mocy twórczych stanowi licząca się siłę w wymiarze ekonomicznym. W strukturze naszej gospodarki siła ta stale musi zwalczać jawiące się napięcia i sprzeczności, dawać odzew wobec nowych doświadczeń społecznych. Częste zmiany dyrektyw i wdrożeń organizacyjnych niwelują przydatność doświadczenia płynącego ze stabilności systemu zarządzania. Występujące braki materiałowo-surowcowe narzucają konieczność wprowadzenia limitów, które utrudniają kontrolowanie kosztów produkcji i transportu. Istnieje alternatywa jakości i ilości wytworów, alternatywa produkcji na rynek i na eksport. Rozpatrywane założenia planu gospodarczego mają na celu w wielu dziedzinach życia kraju przywrócenie właściwej równowagi. Nie jesteśmy jednak zależni tylko sami od siebie. Spora ilość przyczyn zewnętrznych doprowadza do tego, że również w roku przyszłym gospodarka nasza będzie stykała się z wieloma trudnościami. Takie okresy wymagają właśnie mobilizacji sił narodowych, konsekwencji w realizacji słusznego programu wytyczającego drogę do zwalczenia istniejących przeszkód. Jest tu potrzebna jedność wszystkich patriotycznych sił narodu. Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne, które mam zaszczyt reprezentować, będzie służyło pogłębieniu tej jedności w środowiskach ludzi wierzących, w kręgu których prowadzi swą działalność. Wiele jednak zależy od postaw moralnych i obywatelskich najszerszych rzesz ludzi, od tego, czy każdy będzie się kierował zasadami uczciwego i sumiennego wypełniania swych obowiązków stosownie do stanowiska, jakie piastuje.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#PoselStanislawRostworowski">Problem efektywności naszego działania jest tym donioślejszy, że Polska przecież żywo uczestniczy w międzynarodowym podziale pracy. Jako kraj średniej wielkości nie możemy być producentami wszystkich asortymentów, a zatem skazani na import musimy go równoważyć skutecznym eksportem. Trudność zrealizowania tego zadania w bieżącym dziesięcioleciu leżała niewątpliwie w niedorozwoju gospodarczym naszego kraju. Chcąc podnieść poziom cywilizacyjny życia społeczeństwa, rozwinęliśmy pewne branże produkcji, jak na przykład samochodów czy telewizorów kolorowych, które znajdując szeroki popyt na rynku wewnętrznym, przeważnie nie pozyskują zbytu na rynkach krajów wysoko rozwiniętych. Równocześnie uzgodnienia polityki rolnej, podjęte w krajach Wspólnego Rynku, doprowadziły do wyeliminowania z tego rejonu naszego tradycyjnego eksportu rolno-spożywczego. W sytuacji rygorystycznego protekcjonizmu, stosowanego przez państwa zachodniej Europy, musieliśmy często stosować kosztowny eksport zastępczy wyspecjalizowanych tylko produktów rolnych. Jednocześnie rozwijający się u nas dynamicznie przemysł elektrotechniczny szybko dezaktualizuje się technologicznie, co zmusza nas do utrzymywania żywych kontaktów importowych. Całość tych zależności narzuca konieczność zmiany struktury, produkcji eksportowej, przy jednoczesnym wyznaczeniu nowych kierunków rynków zbytu, skierowanych na pewno ku ożywionej wymianie towarowej ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi, lecz również ku krajom Trzeciego Świata. Gdy chodzi o Trzeci Świat powinniśmy uwzględniać zmiany zachodzące w światowym systemie walutowym. Na rynkach krajów trzecich w konkurencji z krajami zachodniej Europy, dysponującymi silną walutą, mogą zwyciężać Stany Zjednoczone, w których nastąpiły poważne zjawiska dewaluacji. W tych z kolei regionach eksport Polski może odnosić sukcesy jako dostawca tańszej produkcji w stosunku do rozwiniętych krajów europejskich bądź jako kontrahent ich przedsięwzięć inwestycyjnych i produkcyjnych, w których udział Polski powodowałby obniżkę kosztów przeprowadzanych transakcji. Generalnie zaś sytuacja ta powinna skłaniać do silniejszego położenia akcentu na eksport nie towarowy, lecz eksport myśli i usług technicznych. Równocześnie jednak nasze wyspecjalizowane usługi w zakresie budowy cukrowni i fabryk kwasu siarkowego wymagają unowocześnienia technologicznego. Sprawa wysokiego standardu naszego eksportu nabiera dziś szczególnie doniosłego znaczenia w dobie tak bardzo przyspieszonego postępu technologicznego, a jednocześnie stawianych nam specyficznych klauzul i barier w handlu zagranicznym przez partnerów zachodnich.</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatele Posłowie! Rozwój naszego kraju osadzonego w sercu Europy jest warunkowany tak doniosłym postulatem zachowania pokoju. Polska dla utrwalenia pokoju europejskiego i światowego uczyniła już wiele. W roku 1974 Edward Gierek na forum ONZ zaprezentował główne założenia polskiego projektu Deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju, którą to deklarację uchwaliła obecna XXXIII Sesja Zgromadzenia Ogólnego głosami wszystkich uczestniczących państw poza USA i Izraelem. Naczelną ideę tej deklaracji kształtowało przeświadczenie, że pokój to nie tylko brak wojny, ale cechą jego powinno być stałe, przyjazne układanie się współpracy międzynarodowej. Wychowanie zaś w duchu pokoju ma kształtować w przekrojach wszystkich układów społecznych poczucie zaangażowania i odpowiedzialności za wielką sprawę uchronienia ludzkości od groźby wojny. Wysoką rangę moralną w tej kwestii mają również słowa Papieża Jana Pawła II zawarte w specjalnym liście skierowanym do Przewodniczącego Rady Państwa Henryka Jabłońskiego, gdzie pisze on: — „Chcę też służyć wielkiej sprawie pokoju i sprawiedliwości w świecie współczesnym. W tym celu podejmuję dzieło ewangelizacji”. Wierzymy, że stolica apostolska pod zwierzchnictwem obecnego Papieża będzie odgrywać istotną rolę w kształtowaniu polityki pokoju, bezpieczeństwa i współpracy.</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#PoselStanislawRostworowski">Niedawna deklaracja Doradczego Komitetu Politycznego Państw Stron Układu Warszawskiego ogłoszona w Moskwie ponownie wezwała do zahamowania wyścigu zbrojeń, do przekształcenia odprężenia politycznego w odprężenie militarne. Stanowisko zajęte przez delegację polską podczas narady moskiewskiej służyło najbardziej żywotnym interesom państwa i narodu polskiego. Opinia społeczna w naszym kraju zjednoczona jest ze słowami Edwarda Gierka, jakie padły podczas ostatniego Plenum KC partii, kiedy mówił on: — „Fundamentem pokojowych stosunków w Europie jest potwierdzona w prawno-międzynarodowych układach i w Akcie Końcowym Konferencji w Helsinkach niepodważalność polityczno-terytorialnego porządku, który powstał na naszym kontynencie w wyniku II wojny światowej i powojennego rozwoju, nienaruszalność istniejących granic. Wespół ze swymi sojusznikami będziemy tych granic strzec, jako podstawowego warunku bezpieczeństwa naszego i całej Europy”. Przytoczone tu słowa I Sekretarza określają podstawowe zasady współczesnej polskiej racji stanu.</u> + <u xml:id="u-33.19" who="#PoselStanislawRostworowski">Obywatele Posłowie! Na zakończenie pragnę stwierdzić, że Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego po szczegółowym rozpatrzeniu założeń projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym i ustawy budżetowej na rok 1979 będzie głosowało za przyjęciem przedłożonych dokumentów. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-33.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Zbigniew Gołacki.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselZbigniewGolacki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W moim przekonaniu cechą charakterystyczną planu społeczno-gospodarczego na rok 1979 jest to, że w jego realizacji głębiej musimy sięgnąć do poprawy gospodarności i efektywniejszego wykorzystania tego wszystkiego, czym dysponujemy. A jest to już niemało. Szeroko o tym mówiliśmy w komisjach sejmowych, rozpatrując poszczególne części projektu planu. Mimo wybitnie nie sprzyjających warunków, rolnictwo nasze osiągnęło w bieżącym roku pomyślne wyniki. Złożył się na to, obok pomocy państwa, wysiłek i aktywność produkcyjna rolników i pracowników obsługujących rolnictwo oraz robotników pracujących na rzecz rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#PoselZbigniewGolacki">Reprezentuję województwo bialskopodlaskie, które w swych granicach posiada ok. 40% rejonu kanału Wieprz—Krzna. System wodno-melioracyjny kanału projektowany był przy uwzględnieniu drobnotowarowej gospodarki indywidualnej i przy zakładanym poziomie plonów siana 80 q z użytków zielonych nawadnianych i 50 q z nie nawadnianych. Pomimo wielu niedokładności urządzeń melioracyjnych założenia te osiągnęliśmy. Średnie plony siana przekroczyły już u nas 70 q z ha. Pomimo tego zbyt powolny jest rozwój chowu bydła i nie uzyskaliśmy zakładanego wzrostu produkcji zwierzęcej. A przecież nie wykorzystaliśmy jeszcze potencjalnych możliwości produkcji pasz, które szacujemy w rejonie kanału na 100 q siana z hektara. Uzyskanie tej wysokości plonów umożliwiłoby zwiększenie produkcji tylko z naszego województwa dodatkowo o 22 mln litrów mleka i 10 tys. ton żywca wołowego. Przyczyny niewykorzystania tych poważnych rezerw są złożone. Znaczna ich część leży jednak w uruchomieniu prostych rezerw. Mamy bowiem taką sytuację, że coraz więcej rolników osiąga już plony siana powyżej 100 q z hektara, ale wielu też zbiera poniżej 50 q. Podobna jest też sytuacja w produkcji zwierzęcej. Trzeba więc równać poziom produkcji w górę. Jest to główne zadanie, które obecnie podejmujemy we wspólnym działaniu międzypartyjnym przez wszystkie podstawowe organizacje partyjne i koła Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Chcemy wydatny postęp uzyskać już w roku przyszłym, upowszechnić doświadczenia dobrych rolników i w skali powszechnej wdrażać metody i formy efektywnego gospodarowania. Działanie to pozwoli nam łagodzić trudności, które występują w naszym rolnictwie. Podkreślenia wymaga bowiem fakt, że rejon ten charakteryzuje najbardziej intensywny proces przekazywania gruntów na rzecz państwa. Dalsza więc intensyfikacja produkcji rolnej jest ściśle uzależniona od wyposażenia technicznego naszego rolnictwa. Wykorzystując 90% użytków zielonych w rejonie kanału Wieprz—Krzna, rolnicy indywidualni w zbyt małym stopniu korzystają z nowoczesnego sprzętu do zbioru i konserwacji pasz. W dalszym ciągu brakuje nam ciągników, kosiarek rotacyjnych, przetrząsaczo-zgrabiarek, przetrząsaczy widłowych, przyczep zbierających i sieczkarni polowych. Braki tego podstawowego sprzętu powodują, że nie wszystkie plony zbierane sa odpowiedniej jakości. Podkreślam, że w rejonie jest tylko jedna suszarnia zielonek, a pilną potrzebą jest budowa trzech dużych suszarni.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselZbigniewGolacki">Wysoka Izbo! Dla właściwego wykorzystania plonów z użytków zielonych w rejonie kanału niezbędny jest szybszy rozwój budownictwa inwentarskiego i modernizacja istniejącego. Tempo tego budownictwa w gospodarstwach indywidualnych hamują dostawy materiałów budowlanych i urządzeń do mechanizacji obsługi inwentarza. Najbardziej dotkliwe braki występują w dostawach belek stropowych, które pokrywają tylko 25% potrzeb budownictwa indywidualnego w woj. bialskopodlaskim. Problemy budownictwa w jednostkach gospodarki uspołecznionej to głównie niedostateczna moc przerobowa jednostek wykonawczych. Jedyne istniejące na terenie województwa przedsiębiorstwo budownictwa rolniczego w Międzyrzecu Podlaskim zabezpiecza realizacje tylko 25% zadań budownictwa rolniczego gospodarki uspołecznionej. Z projektu planu na 1979 r. wynika, że przedsiębiorstwa z innych województw podległe Zjednoczeniu Budownictwa Rolniczego będą realizować w naszym województwie roboty budowlane wartości 80 mln złotych, plus dodatkowe zadania wynikające z realizacji uchwały nr 153/78 Rady Ministrów. Zgodnie z tą uchwałą, na terenie województwa powinniśmy wybudować dodatkowo 5 tysięcy stanowisk dla cieląt. A pozostałe roboty, wartości około 180 mln złotych muszą być wykonane własnymi siłami inwestorów uspołecznionych.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselZbigniewGolacki">Konieczne jest więc zwiększenie dla przedsiębiorstw rolnych dostaw maszyn budowlanych, takich jak koparko-spycharki, dźwigi samochodowe, samochody wywrotki i betoniarki. Pokrycie potrzeb w tym zakresie zwiększyłoby moc budowlaną tych jednostek około 50%. Mówię o tym, bo rok rocznie przedsiębiorstwa te nie wykonują zadań rzeczowych, powodując opóźnienia w uzyskaniu nowych stanowisk. A przecież od postępu w tej dziedzinie zależy zwiększenie produkcji mięsa i mleka.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselZbigniewGolacki">Wysoki Sejmie! Jednym z podstawowych warunków dalszego wzrostu produkcji użytków zielonych w rejonie Kanału Wieprz— Krzna jest modernizacja części podstawowych i szczegółowych urządzeń melioracyjnych, z uwzględnieniem potrzeb gospodarki wielkotowarowej, oraz zwiększenie możliwości magazynowania wody do nawodnień i budowa dróg. W rejonie kanału projektowano budowę zbiorników wodnych o łącznej pojemności 100 mln m^3^. W dotychczas wybudowanych można zmagazynować tylko</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#komentarz">22</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselZbigniewGolacki">mln m^3^, co oznacza, że potrzeby wodne pokrywane są zaledwie w 22%. Dla poprawy tej sytuacji podjęto szereg prac studialnych, projektowych i wykonawczych, po realizacji których wiele sobie obiecujemy. Pracujące na terenie województwa trzy przedsiębiorstwa melioracyjne po odpowiednim dosprzętowieniu są w stanie wykonać te zadania w najbliższych latach, w miarę uzyskiwanych na te cele odpowiednich środków inwestycyjnych. Nie mniej ważna jest budowa nowych urządzeń melioracyjnych oraz ich właściwa i terminowa konserwacja. Dlatego też celowe jest szybkie zmechanizowanie prac konserwacyjnych, bowiem możliwości ręcznego wykonywania tych prac są coraz bardziej ograniczone.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselZbigniewGolacki">Wysoka Izbo! Reasumując muszę stwierdzić, że Kanał</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#PoselZbigniewGolacki">Wieprz—Krzna w ogromnym stopniu zaktywizował produkcję rolną tego regionu, niemniej jednak możliwości produkcyjne są jeszcze bardzo duże, musimy więc szukać różnych rozwiązań, aby je właściwie wykorzystać. Jednym z poczynań w tym zakresie jest organizowanie i rozwój gospodarstw specjalistycznych o kierunku hodowlanym, bazujących na użytkach zielonych. Chciałbym przy tej okazji wyrazić Rządowi wdzięczność rolników za uwzględnienie ich wniosków w sprawie liczenia produkcji specjalistycznej z hektarów przeliczeniowych, co w warunkach przewagi gleb słabych, jak w województwie bialskopodlaskim — ma istotne znaczenie. Uchwała Rady Ministrów z 4 sierpnia bieżącego roku stwarza możliwości i dogodne warunki do rozwoju specjalizacji również rolnikom gospodarującym na słabych glebach. Z zadowoleniem przyjmujemy również przyjęte w projekcie planu zwiększone dostawy ciągników i sprzętu towarzyszącego oraz nawozów mineralnych dla gospodarstw indywidualnych. Uważam bowiem, że pomoc państwa, bodźce ekonomiczne, pracowitość i zaangażowanie rolników i robotników pracujących na rzecz rolnictwa stwarzają podstawę do wykonania założonego w planie wzrostu produkcji rolnej tak bardzo potrzebnej naszej gospodarce narodowej. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Janina Kocemba.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#PoselJaninaKocemba">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałabym przedstawić kilka uwag o miejscu i perspektywach zapisanych w projekcie planu dla oświaty i wychowania, tej dziedziny, którą mądra myśl polityczna na progu lat siedemdziesiątych uczyniła składnikiem niezbędnym przyspieszonego i daleko w przyszłość wybiegającego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#PoselJaninaKocemba">Wysiłki państwa i szeroki ruch społeczny na rzecz organizowania placówek przedszkolnych i gminnych szkół zbiorczych, które w sposób najbardziej widoczny wyrównują różnice w starcie życiowym młodzieży, przypominają zaznaczone w historii naszego 35-lecia fale ogromnej aktywności rozbudzonej pragnieniem urzeczywistnienia wielkich celów społeczno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#PoselJaninaKocemba">Dobrze się więc stało, że dzięki zarówno ostatniej decyzji rządowej o możliwościach poza- inwestycyjnych rozwiązań w tworzeniu nowych placówek wychowania przedszkolnego, jak i zagwarantowaniu w projekcie ustawy budżetowej szerszych uprawnień w zakresie budżetu terenowego, znajdzie ujście cenna aktywność społeczna i złagodzone zostaną pilne potrzeby socjalno-oświatowe.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#PoselJaninaKocemba">Wychowanie przedszkolne stało się pierwszym szczeblem kształcenia. Projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1979 przewiduje objęcie wychowaniem przedszkolnym 98% dzieci 6-letnich wobec 96% w roku 1978.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#PoselJaninaKocemba">Wyrażono już z tej trybuny w ostatnim okresie troskę o to, że nie wszystkie formy wychowania przedszkolnego dostatecznie wyrównują dostęp do oświaty. Można jednak mieć nadzieję, że dynamika zmian w tym zakresie doprowadzi do uznania ogniska przedszkolnego pracującego w wymiarze poniżej 18 godzin za zjawisko szczątkowe.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#PoselJaninaKocemba">Reforma oświaty staje się faktem. Wielki wysiłek resortu i terenowych władz w przygotowaniu kadry nauczycieli, programów, podręczników, pomocy naukowych, pozwolił na spokojne wprowadzenie pierwszego rocznika dzieci do zreformowanej szkoły Za znamienne więc należy uznać, że to z nauczycielami klas pierwszych powszechnej szkoły średniej spotkał się na progu nowego roku szkolnego I Sekretarz KC naszej partii, tow. Edward Gierek, podkreślając tym samym wagę ich odpowiedzialności i pionierską zasługę.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#PoselJaninaKocemba">U progu reformy podjęta została również decyzja partii i Rządu o podwyżce uposażeń dla pracowników oświaty. Ten poważny wysiłek finansowy państwa jest wyrazem uznania dla rangi społecznej nauczyciela i został przyjęty z dużym zadowoleniem w środowisku nauczycielskim. Znajduje to odbicie w wypowiedziach nauczycieli na spotkaniach poselskich.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#PoselJaninaKocemba">Nakłady na oświatę i wychowanie wzrosły w planie na 1979 rok o 4%. Jest to, zważywszy wszystkie uwarunkowania planu, wzrost liczący się. Zapewnia w drugim roku wdrażania reformy spokojne funkcjonowanie systemu oświaty.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#PoselJaninaKocemba">Są jednak, naszym poselskim zdaniem, sprawy nieodzowne już teraz dla nie zakłóconego rytmu reformy. Jedną z nich jest konieczność przystąpienia już w 1979 r. do prac konstrukcyjnych i do przygotowania produkcji pomocy naukowych dla klas od IV do VI zreformowanej szkoły. Bowiem cykl od projektu do seryjnej produkcji wymaga dłuższego czasu. Drugą sprawą jest konieczność wygospodarowania w ramach istniejących przydziałów 3 tys. ton papieru na zapewnienie wyposażenia w nowe podręczniki klasy drugiej zreformowanej szkoły i druk chociażby 20% nowych podręczników dla pozostałej młodzieży, przy zorganizowanym systemie korzystania z używanych.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#PoselJaninaKocemba">Chciałabym zatrzymać jeszcze uwagę Wysokiej Izby nad zagadnieniem trudności z papierem. W tegorocznej lipcowej dyskusji plenarnej nad sprawozdaniami Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa za 1977 r. poseł sprawozdawca wskazywał na niepełne wykonanie zadań w tym zakresie. Obok trudności związanych z produkcją papieru i ograniczonymi możliwościami importowymi, podkreślił zbyt wysokie zużycie papieru w gospodarce i administracji.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#PoselJaninaKocemba">Po gospodarsku trzeba się przyjrzeć nadmiernej sprawozdawczości, powielanym w tysiącach egzemplarzy szybko starzejącym się instrukcjom wewnątrzzakładowym, tysiącom ankiet personalnych drukowanych dla kilkunastoosobowej instytucji, materiałom na narady, wcale nie wysokiego szczebla ani wysokiego stopnia ważności, w których na oddzielnej wkładce z kredowego papieru znajduje się regulamin informujący jedynie o tym, że nie pali się w czasie obrad oraz, że przerwa w obradach trwa pół godziny. Może bez nowego programu i formalnych sposobów dyscyplinujących zużycie papieru potrafimy wprowadzić istotne oszczędności papieru potrzebnego kulturze, oświacie i szeroko pojętej informacji.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#PoselJaninaKocemba">Wysoki Sejmie! Przedmiotem stałej troski sejmowej Komisji Oświaty i Wychowania oraz terenowego aktywu społeczno-politycznego jest zabezpieczenie bazy lokalowej dla szkół podstawowych, a przede wszystkim dla gminnych szkół zbiorczych.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#PoselJaninaKocemba">W czwartym roku bieżącego planu 5-letniego oddajemy 60% ustalonych na pięciolecie pomieszczeń do nauki dla szkół podstawowych.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#PoselJaninaKocemba">W obecnej chwili, zważywszy iż w klasach pierwszych powszechnej szkoły średniej znajduje się stosunkowo mało dzieci, reformie nie zagrażają bariery lokalowe.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#PoselJaninaKocemba">Mogliśmy w oświacie pozwolić sobie w ciągu mijających kilku lat na pewien oddech wynikający z niżu demograficznego. Ale już w 1979 r. placówki wychowania przedszkolnego i klasy pierwsze zaczną odczuwać wzbieranie wyżu, by już od 1980 r. i przez całą następną dekadę odczuć jego dalszy wzrost. Już w perspektywie roku 1980 nastąpi rozszerzenie działalności oświatowej w odniesieniu do pół miliona dzieci i młodzieży ponad przewidywane dotąd prognozy. Obok oczywistej konieczności rozszerzenia programu w zakresie infrastruktury socjalno-oświatowej, głównie w nowych osiedlach i na wsi należy poszukiwać takich rozwiązań organizacyjnych i prawnych, które pozwolą w stopniu wyższym niż dotąd zaspokajać potrzeby wzrostu.</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#PoselJaninaKocemba">W dyskusji nad projektem ustawy budżetowej na rok 1979 na posiedzeniu Komisji Prac Ustawodawczych postulowano rozszerzenie uprawnień rad narodowych także stopnia podstawowego w zakresie dysponowania budżetem. Należałoby w szerszym niż dotąd zakresie stworzyć możliwości wydatkowania środków z budżetów terenowych wojewódzkich na uruchomienie brygad remontowo-budowlanych także na potrzeby oświaty.</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#PoselJaninaKocemba">Ustawa budżetowa na rok 1979 przewiduje dopłaty z budżetu gminnego na dowożenie dzieci do szkół. Wprawdzie jest to tylko suma 112 mln zł, ale z uwagi na rolę funduszu gminnego należałoby uważać ten stan za przejściowy i uregulować aktem prawnym zasady finansowania dowożenia dzieci.</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#PoselJaninaKocemba">Z potrzeb wzrostu liczby młodzieży szkolnej wynikają również potrzeby kadrowe. Należy potraktować jako bardzo pilne zadanie przygotowanie odpowiedniej liczby nauczycieli wychowania przedszkolnego i nauczania początkowego. Wprawdzie resorty oświaty i szkolnictwa wyższego dokonały w ostatnich trzech latach olbrzymiego wysiłku, umożliwiając ogromnej rzeszy nauczycieli ukończenie studiów wyższych, ale odczuwa się nadal dotkliwy brak nauczycieli z wyższym wykształceniem do „pierwiastkowego”, jak dawniej mówiono, nauczania.</u> + <u xml:id="u-37.18" who="#PoselJaninaKocemba">Istnieje potrzeba dokształcenia na poziomie wyższym w krótszym niż planowano okresie 18 tys. nauczycieli nauczania początkowego. W tym świetle na uznanie zasługuje przygotowany przez resort szkolnictwa wyższego plan jednolitych studiów magisterskich o specjalności nauczania początkowego i wychowania przedszkolnego dla pracujących nauczycieli. Zarówno wymienne, jak i łączne potraktowanie tych dwu specjalności oraz fakt szerszego dostępu do studiów wyższych tej grupy nauczycieli pozwoli na złagodzenie trudności kadrowych, zwłaszcza na wsi.</u> + <u xml:id="u-37.19" who="#PoselJaninaKocemba">Wysoka Izbo! Szkoła naszego czasu jest w coraz wyższym stopniu instytucją powiązaną systemowo ze środowiskiem społecznym. Wzbogaciła się o formy oddziaływania wychowawczego, zgodnie z potrzebami dorastania społecznego młodzieży i jakby równolegle do wzbogacenia się naszego życia społeczno-politycznego w ostatnich latach.</u> + <u xml:id="u-37.20" who="#PoselJaninaKocemba">Wprowadzony dwa lata temu Kodeks Ucznia rozszerza zasady demokracji w szkole, uczy jedności praw i obowiązków. Program ideowo-wychowawczy ZHP, ceremoniał szkolny, wychowanie przez pracę, wszelkie struktury samorządowe — to istotne składniki pracy wychowawczej.</u> + <u xml:id="u-37.21" who="#PoselJaninaKocemba">Ale w dziedzinie wychowania nie wystarczy wdrożenie formalne nowego modelu, nowej formy. Muszą się one wypełniać żywą tkanką, wejść w tradycję, być zaakceptowane, a wreszcie czasem i zmodyfikowane w innych niż założono warunkach. Szkoła jest instytucją, która z istoty swego przeznaczenia musi być czujna na postęp, ale i w jakimś sensie tradycyjna, by przekonania miały się czas narodzić, a dobre nawyki utrwalić. Dlatego chcę wyrazić tu odczucie środowiska oświatowego, które akceptując w pełni nowe formy pracy wychowawczej postuluje, aby obecnie, skupiając się na kierunku wdrażania reformy, zostawić spokojny czas, potrzebny do pielęgnowania tego, co w dziedzinie wychowania wprowadzono. Pozwoli to na uniknięcie powierzchowności, formalizmu, działania pozornego, które rodzą się z pośpiechu, a są tak niepożądane w wychowaniu. Nie jest to postulat odpoczynku po biegu, ale pewien konieczny etap w dążeniu do celu.</u> + <u xml:id="u-37.22" who="#PoselJaninaKocemba">Obecna szkoła w coraz szerszym zakresie wiąże się w spójny system z rodziną, organizacją młodzieżową, środowiskiem zamieszkania, zakładem pracy, służbą wojskową, wyższą uczelnią. Musi więc stwarzać ciągle sytuacje wychowawcze, które przygotowują młodego człowieka nie do konfrontacji między tymi ogniwami, ale do odpowiedzialnego uczestnictwa w nich, wzbogacania ich, zgodnego z celami społecznymi socjalizmu i własnym jednostkowym rozwojem.</u> + <u xml:id="u-37.23" who="#PoselJaninaKocemba">Wyrazem troski i odpowiedzialności partii i Rządu wobec spraw młodego pokolenia jest zapowiedź I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysza Edwarda Gierka poświęcenia jednego z najbliższych posiedzeń plenarnych Komitetu Centralnego rodzinie, a więc i dziecku.</u> + <u xml:id="u-37.24" who="#PoselJaninaKocemba">Uprawnieniem do podjęcia w tak szerokim zakresie problemów rodziny i wychowania jest polityka społeczna partii rozwinięta po VI i VII Zjeździe. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-37.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Zbigniew Rudnicki.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#PoselZbigniewRudnicki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejsza debata ma związki logiczne z przebiegiem prac ją poprzedzających — z pracą komisji i zespołów międzykomisyjnych. Podkreślił to dobitnie poseł Józef Pińkowski. Referat posła sprawozdawcy jest odbiciem prezentowanych w toku tych prac poglądów, wniosków i propozycji. W krótkim okresie czasu dokonaliśmy konfrontacji poglądów na różne, z reguły trudne i złożone sprawy między przedstawicielami administracji i zespołami poselskimi. We współdziałaniu tym doskonaliła się współpraca organów władzy i organów administracji. Cel ten jako element rozwoju form demokracji socjalistycznej może być również osiągany w wymiarze cząstkowym, w układzie komisja — resort.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#PoselZbigniewRudnicki">Mogę odnieść się jedynie do współdziałania Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług z resortem handlu wewnętrznego. Pracy naszej towarzyszy wzajemne zrozumienie zadań, trudności, zależności i uwarunkowań.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#PoselZbigniewRudnicki">Doszliśmy do tego stanu w wyniku bliższe go wzajemnego poznania warsztatu pracy, mechanizmów, szczerości w przedstawionych poglądach, pogłębionych informacji. Cenimy wysoko u kierownictwa resortu aktywny stosunek do wszystkich trudności i przeciwności. W wyniku postanowień Biura Politycznego KC partii resortowi nadano nowe uprawnienia koordynacyjne wobec pionów i jednostek handlowych. Oznacza to stworzenie odpowiednich warunków zarządzania rynkiem i pełnej odpowiedzialności za jego kształtowanie.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#PoselZbigniewRudnicki">Wysoki Sejmie! Pozwalam sobie nawiązać do trzech zadań planu roku przyszłego — zmiany struktury produkcji, produkcji rynkowej i kierunków polityki eksportowej. Był to zakres prac zespołu międzykomisyjnego, któremu miałem zaszczyt przewodniczyć. Zaprezentowana w planie struktura produkcji jest zgodna z celami i priorytetami gospodarczymi oraz uwarunkowaniami rozwojowymi. Zasada „coś za coś” jest słuszna przy ograniczonej ilości środków. By żyć dobrze — trzeba dobrze wytwarzać. Dobrze wytwarzać oznacza zaspokoić potrzeby rynku wewnętrznego oraz stać się konkurencyjnym na rynkach światowych — są to obok innych dwa cele główne planu na rok 1979. Słuszne założenia zmian struktury same niczego jeszcze nie załatwiają. W naszej praktyce gospodarczej szczególne znaczenie ma zgodność założeń planu z ich realizacją przez zakłady wytwórcze. Teoria zdążyła już zdefiniować niektóre zjawiska towarzyszące produkcji. Do najważniejszych zalicza się zjawisko tzw. — „autonomizacji” przejawiające się m.in. w zamianie celu głównego na uboczny lub inny cel główny. Droga do osiągnięcia zgodności celu 85 głównego centralnego planifikatora z celami ubocznymi producentów jest na pewno trudna, jednak świadomość potrzeby tej zgodności musi towarzyszyć pracy niemal każdego zakładu.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#PoselZbigniewRudnicki">Odwołując się do doświadczeń bieżącego roku, trzeba zaakcentować podstawową zależność: zależność realizacji zadań od posiadanych środków. Rytmiczny spływ środków i ich dostawa decyduje o rytmice produkcji, o ruchu ciągłym zakładów, jest decydująca dla ostatecznego wyniku produkcji. Trzeba będzie o tej zasadzie pamiętać i stosować ją konsekwentnie w praktyce gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#PoselZbigniewRudnicki">Zdań kilka na temat drobnej wytwórczości w układzie następujących pionów: państwowego przemysłu terenowego, organizacji społecznych, spółdzielczości pracy, spółdzielczości inwalidów oraz rzemiosła. Reprezentuje ona znaczny potencjał środków produkcji, bazę wytwórczą o dużej elastyczności organizacyjnej, zatrudniającą przeszło 1 mln 200 tys. osób, a więc 1/10 ogólnego stanu zatrudnienia w gospodarce narodowej. Łączna wartość jej produkcji i usług wynosi ponad 300 mld złotych. Potencjał wytwórczy drobnej wytwórczości nie jest wykorzystany do końca racjonalnie. Kryją się w niej nadal znaczne rezerwy i możliwości dla całej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#PoselZbigniewRudnicki">Powracając do spraw struktury przemysłu, trzy sprawy wymagać będą szczególnej troski: technologia produkcji, upowszechnienie analizy wartości oraz wartość użytkowa wyprodukowanych dóbr. One decydować będą m.in. o rozwoju produkcji rynkowej i jej dostosowaniu do aktualnych potrzeb społecznych.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#PoselZbigniewRudnicki">Z tej racji konieczne jest zwiększenie współodpowiedzialności przemysłu za zaopatrzenie rynku w drodze dostosowania asortymentu produkcji do aktualnych potrzeb oraz zdyscyplinowania dostaw. Szczególną kontrolą trzeba objąć ilościowe i rzeczowe wykonanie zadań. Nie mniej ważne jest umocnienie wpływów jednostek handlu na produkcję w celu jej dostosowania do popytu. W strukturze towarów rynkowych zasadniczą pozycję zajmują towary spożywcze. Warto uświadomić sobie, że potrzeby społeczeństwa na podstawowe artykuły spożywcze stale rosną. Dotyczy to w szczególności mięsa i masła. Złagodzenie tego naporu nawet na obecnym etapie hodowli i skupu wydaje się możliwe m.in. na drodze wprowadzenia odpowiedniej ilości wysoko wartościowych substytutów, np. wyrobów z podrobów i krwi zamiast mięsa oraz olejów jako wymiennika masła. Muszą to być oczywiście wyroby o wysokiej jakości, z odpowiednimi walorami smakowymi w miejsce słabej niejednokrotnie jakościowo produkcji dotychczasowej. Oznacza to równolegle potrzebę lepszego wykorzystania posiadanych surowców. Utrzymanie na przyszłość stabilizacji rynku wiąże się z unowocześnieniem struktury spożycia całego społeczeństwa, a w jej ramach również racjonalizacji spożycia. Konieczne jest więc zwiększenie wydatków na artykuły nieżywnościowe i obniżka wydatków na artykuły żywnościowe w budżetach rodzinnych. Pełna realizacja tej słusznej koncepcji jest zależna po pierwsze — od zaspokojenia popytu na artykuły przemysłowe i po drugie — od przestawienia wieloletnich nawyków i upodobań społeczeństwa. Wydaje się, że trzeba je bardziej skutecznie i energicznie kształtować w społeczeństwie, a zwłaszcza wśród młodego pokolenia.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#PoselZbigniewRudnicki">Nie mniej istotne znaczenie dla harmonii rozwoju rynku mają usługi jako swoista postać towarów. Mimo pomyślnej na ogół realizacji zadań programu rozwoju usług i rzemiosła, różny jest stopień nasycenia usługami rynku wewnętrznego w układzie przestrzennym; względnie dobrze jest w dużych miastach, słabo w małych i źle na wsi. Chłonność małych miast i wsi na usługi jest w dalszym ciągu bardzo duża.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#PoselZbigniewRudnicki">Obok rang i zadań społeczno-gospodarczych planu roku przyszłego zarówno przemysłu, jak i handlu rośnie proporcjonalnie ranga prac badawczych dotyczących analiz produkcyjnych i badań rynku, a zwłaszcza chłonności rynku wewnętrznego i rynków zagranicznych. Sytuacja na rynkach zagranicznych i czynne jej kształtowanie z naszej strony będzie decydowało o możliwościach zbytu wytwarzanych produktów.</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#PoselZbigniewRudnicki">Słuszne i celowe jest dalsze doskonalenie proporcji naszego eksportu i importu z krajami socjalistycznymi i kapitalistycznymi. Szczególne znaczenie ma racjonalizacja importu i aktywizacja eksportu z krajami kapitalistycznymi. Obowiązuje tu słuszna zasada: zwiększony eksport oznacza zwiększony import.</u> + <u xml:id="u-39.11" who="#PoselZbigniewRudnicki">Poprawa efektywności i struktury eksportu jest zależna od kilku czynników, m.in. programowania i kształtowania produkcji, wyboru produkcji o. najniższych współczynnikach materiałochłonności, a również wyboru selektywnego eliminującego eksport nieopłacalny. Największe obciążenie produkcją eksportową dotyczy przemysłu kluczowego, w tym zakładów, w których proces technologiczny opiera się na licencyjnych urządzeniach i maszynach. Osiągnięcie przez te zakłady pełnych zdolności produkcyjnych oraz stały proces rozwojowy zakupionych licencji jest warunkiem wykonania planu eksportu. Określone możliwości zwiększenia oferty eksportowej ma również drobna wytwórczość. Istnieje korzystna koniunktura na szereg jej wyrobów na rynkach światowych. Można oczekiwać przyspieszenia tej produkcji wobec licznych umów gospodarczych zawartych między małymi i średnimi przedsiębiorstwami. Również coraz większe szanse otwierają się przed eksportem polskich usług.</u> + <u xml:id="u-39.12" who="#PoselZbigniewRudnicki">Szeroki front eksportu obok elastyczności musi mieć trwałe zaplecze w postaci tradycji eksportowej i koncentrować się na tzw. branżach eksportowych. Do większej efektywności naszego eksportu można dochodzić przez gruntowne rozpoznanie rynków zagranicznych; zadecyduje o tym wyższy poziom pracy biur radców handlowych.</u> + <u xml:id="u-39.13" who="#PoselZbigniewRudnicki">Wysoki Sejmie! Z racji swojej pracy w Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług mam obowiązek spojrzeć na zarys sytuacji rynkowej w roku przyszłym. Będzie to na pewno rynek stabilizujący się, chociaż nie może być jeszcze mowy o uzyskaniu równowagi asortymentowej w niektórych grupach artykułów spożywczych i przemysłowych. Inaczej przyspieszenie produkcji na miarę popytu jest niemożliwe. Nastąpi dalsze rozpoznanie skali braków asortymentowych, rozpoznanie to będzie stale aktualizowane i pogłębiane. Wszędzie, gdzie to jest możliwe, napięcia będą likwidowane — przykładem tego jest produkcja niektórych części zamiennych i podzespołów z przemysłu maszynowego.</u> + <u xml:id="u-39.14" who="#PoselZbigniewRudnicki">Wysokie rezerwy ubezpieczające rynek wraz z określoną pulą dewizową Komitetu d/s Rynku, dyspozycja Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług zyskiem dewizowym — „Pewex” dla rynkowych zakupów interwencyjnych, układ wzajemnych stosunków handel — przemysł pozwalają widzieć rynek wewnętrzny w jaśniejszych barwach.</u> + <u xml:id="u-39.15" who="#PoselZbigniewRudnicki">Szczególnie interesujące są prace i koncepcje systemowe kierownictwa resortu. Są one godne powszechnego wsparcia. Głęboka wiara w jakościowy postęp i zaufanie do skuteczności naszego działania pozwalają z większym optymizmem spojrzeć na rynek wewnętrzny w 1979 roku. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-39.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Proszę Obywatela Posła Sekretarza Marka Ordona o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#SekretarzposelMarekOrdon">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych — w sali nr 101.</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-42.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min. 55 do godz. 11 min. 35)</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Wznawiam posiedzenie. Kontynuujemy debatę.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Stanisław Gębala.</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#PoselStanislawGebala">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Nadrzędnym celem przedłożonego projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1979 jest to, że zabezpiecza on realizację zadań społecznych, nakreślonych w uchwałach VI i VII Zjazdu partii.</u> + <u xml:id="u-44.1" who="#PoselStanislawGebala">Konsekwentna troska o zabezpieczenie dalszego wzrostu poziomu życia społeczeństwa i pełną realizację celów społecznych planu znajduje odzwierciedlenie w proponowanych proporcjach podziału dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-44.2" who="#PoselStanislawGebala">Projekt zakłada wzrost udziału spożycia w dochodzie narodowym z 69,5% w bieżącym roku do 71% w roku przyszłym. Wzrost ten zabezpieczy wielokierunkowe działania na rzecz poprawy warunków życia ludności. Dotyczą one dalszego zwiększenia pieniężnych przychodów społeczeństwa, a więc płac realnych i dalszego szybkiego, bo ponad 18% wzrostu świadczeń społecznych. Warto pamiętać, że świadczenia te będą w przyszłym roku 3,7 razy wyższe niż w 1970 r.</u> + <u xml:id="u-44.3" who="#PoselStanislawGebala">Projekt planu preferuje również szeroki program poprawy ogólnych warunków życia, którego wykładnikiem jest założony wzrost poziomu produkcji towarów, a zwłaszcza żywności, dalsze zwiększenie tempa budownictwa mieszkaniowego, rozbudowa bazy ochrony zdrowia społeczeństwa oraz dalszy rozwój oświaty i opieki nad rodziną.</u> + <u xml:id="u-44.4" who="#PoselStanislawGebala">Przyjęta w pracach nad przedłożonym planem zasada nadrzędności celów społecznych jest konsekwencją troski partii i socjalistycznego państwa, wykazywanej w stosunku do potrzeb społeczeństwa. Budzi ona szacunek i uznanie ludzi pracy, sprzyja kształtowaniu atmosfery poparcia i mobilizacji wokół ambitnej strategii przyspieszonego rozwoju kraju. Za słusznością tej strategii sukcesywnie przemawiają osiągnięcia lat bieżącej dekady rozwoju Polski.</u> + <u xml:id="u-44.5" who="#PoselStanislawGebala">Wysoka Izbo! Przedłożony projekt planu słusznie zakłada utrzymanie priorytetu dla celów społecznych za cenę ograniczenia tempa wzrostu nakładów inwestycyjnych. Oznacza to, że w trudniejszej sytuacji nie szukamy wyjścia kosztem pogarszania warunków życia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-44.6" who="#PoselStanislawGebala">Przyjęcie takiego rozwiązania pozwala nie obniżać poziomu realizacji celów społecznych planu w warunkach wolniejszego tempa wzrostu dochodu narodowego, przy szeregu trudnościach gospodarki, wynikających z czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Plan dostosowuje rozwój gospodarki do zmienionych warunków, kojarząc zadania doraźne z długofalowymi przekształceniami strukturalnymi.</u> + <u xml:id="u-44.7" who="#PoselStanislawGebala">Proponowane zmniejszenie tempa inwestowania nie narusza założonych generalnych proporcji bieżącej pięciolatki. W latach 1976—1978 wysiłek inwestycyjny gospodarki był wyższy od założeń na tyle, że pomimo ograniczeń przewidzianych w roku przyszłym, planowany łączny poziom nakładów na lata 1976—1979 zostanie zrealizowany. Przewidywany poziom nakładów inwestycyjnych w dziesięcioleciu wyniesie ok. 4,8 biliona zł. Po zrealizowaniu założeń inwestycyjnych przyszłego roku wartość majątku narodowego będzie o prawie 3/4 wyższa niż w 1970 roku, a produkcja przemysłowa wzrośnie 2,3 razy.</u> + <u xml:id="u-44.8" who="#PoselStanislawGebala">Realizowane w bieżącej dekadzie tempo inwestowania pozwoliło zabezpieczyć blisko 7 mln miejsc pracy. Stawia to naszą gospodarkę pod tym względem w czołówce światowej. Skala związanego z tym wysiłku gospodarki narodowej i świadomość społecznego kosztu każdego oddanego pracownikowi miejsca pracy na co dzień uchodzi często uwadze obywateli.</u> + <u xml:id="u-44.9" who="#PoselStanislawGebala">Tempo inwestowania realizowane w latach siedemdziesiątych rozbudziło nasze wyobrażenia i chyba odsunęło trochę na drugi plan sprawy efektywnego wykorzystania stworzonego majątku. Dlatego też przedłożony projekt planu na przyszły rok słusznie kładzie tak duży nacisk na jakościowe aspekty rozwoju, na pogłębienie zmian strukturalnych w produkcji i na rzeczywisty postęp w efektywności gospodarowania. Są to rezerwy, które w warunkach zmniejszonego tempa inwestowania, stwarzają możliwość dalszego szybkiego rozwoju gospodarczego bez ograniczania założeń programu społecznego.</u> + <u xml:id="u-44.10" who="#PoselStanislawGebala">Przedłożony Wysokiej Izbie plan preferuje inwestycje przyspieszające rozwój gospodarki żywnościowej, budownictwa mieszkaniowego wraz z uzbrajaniem terenów, energetyki i górnictwa węgla kamiennego.</u> + <u xml:id="u-44.11" who="#PoselStanislawGebala">W gospodarce żywnościowej są to preferencje zmierzające zarówno do wyzwalania zwiększonej produkcji rolnej, jak i do lepszego jej zagospodarowania przez przetwórstwo.</u> + <u xml:id="u-44.12" who="#PoselStanislawGebala">Założenia planu właściwie odzwierciedlają wysiłki partii i Rządu dokonywane na rzecz przyspieszenia rozwiązania problemu mieszkaniowego. Zabezpieczone nakłady na realizację programu mieszkaniowego stanowić będą 27% ogólnych nakładów inwestycyjnych, podczas gdy w bieżącym roku stanowią 21% nakładów. Założenia planu w zakresie budownictwa mieszkaniowego są więc o 12% wyższe niż przewidywana realizacja w bieżącym roku.</u> + <u xml:id="u-44.13" who="#PoselStanislawGebala">Projekt planu jest otwarty na zwiększenie zadań, przede wszystkim w budownictwie indywidualnym i spółdzielczym, w zależności od realizacji zadań I półrocza przyszłego roku.</u> + <u xml:id="u-44.14" who="#PoselStanislawGebala">Należy podkreślić, że w założeniach dotyczących rozwoju budownictwa zostały w granicach możliwości uwzględnione te problemy, które były przedmiotem częstej krytyki społecznej i postulatów poselskich. Do takich należały opóźnienia w towarzyszącym budownictwie socjalno-usługowym, brak wyprzedzającego uzbrojenia terenów oraz kłopoty w zabezpieczeniu dostaw ciepła i wody. Pełna realizacja zadań w tym zakresie wymagać będzie jednak, aby resort budownictwa udzielił większej pomocy w zakresie wyposażenia w sprzęt szeregu przedsiębiorstw inżynierii miejskiej. Zrealizowanie przyszłorocznych zadań w zakresie budownictwa mieszkaniowego oznaczać będzie, że w latach 1970—1979 społeczeństwo otrzyma 2,3 mln nowych mieszkań.</u> + <u xml:id="u-44.15" who="#PoselStanislawGebala">Pełne rozwiązanie problemu mieszkaniowego wymagać będzie jeszcze ogromnego wysiłku, ale tempo jego rozwiązywania w bieżącej dekadzie nie ma równego sobie w dotychczasowym rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-44.16" who="#PoselStanislawGebala">Warunki stworzone dla budownictwa pozwolą na przykład w województwie tarnowskim na wybudowanie w tej pięciolatce nowych mieszkań dla 20 tys. rodzin. Oznacza to, że w nowych mieszkaniach zamieszka blisko 15% mieszkańców woj. tarnowskiego.</u> + <u xml:id="u-44.17" who="#PoselStanislawGebala">Uwzględniając szczególnie pilną potrzebę realizacji uspołecznionego budownictwa mieszkaniowego dla kadr niezbędnych w gminach, podjęliśmy w województwie tarnowskim również ten problem. I tak do 1980 r. powstaną bloki mieszkalne w 18 gminach i miasto-gminach, a w pięciu z nich zostaną one ukończone już w przyszłym roku.</u> + <u xml:id="u-44.18" who="#PoselStanislawGebala">Do grupy dziedzin objętej najwyższymi preferencjami zalicza przedłożony Wysokiej Izbie projekt planu problemy ochrony zdrowia i opieki społecznej. Przewidywany wzrost nakładów w tej dziedzinie przekroczy 15%. Nakłady te skierowane zostaną głównie na budowę obiektów szpitalnych. Równocześnie została zabezpieczona rezerwa inwestycyjna na budowę w latach 1979—1980 — 52 pawilonów na 5 tys. łóżek przy istniejących szpitalach.</u> + <u xml:id="u-44.19" who="#PoselStanislawGebala">Objęcie priorytetem inwestycji służby zdrowia pozwala w sposób przyspieszony rozwiązywać jej potrzeby, co spotyka się z poparciem społeczeństwa. Przykładem jednym z wielu takiego działania jest województwo tarnowskie, w którym wzmożony wysiłek inwestycyjny pozwoli do początku lat osiemdziesiątych rozwiązać perspektywiczne potrzeby bazy szpitalnej.</u> + <u xml:id="u-44.20" who="#PoselStanislawGebala">Wysoki Sejmie! W warunkach globalnego zmniejszenia nakładów inwestycyjnych w granicach 5,7% musi być utrzymana wysoka dyscyplina inwestowania, związana z koniecznością ograniczenia inwestycji rozpoczynanych w 1979 r. i koncentracją nakładów na zadaniach przewidywanych do oddania w 1979 r. i w I półroczu 1980 roku. Kończone powinny być obiekty najbardziej potrzebne i zaawansowane, szczególnie te, które decydują o priorytetowych kierunkach planu. Równocześnie wymaga to od kierownictwa zakładów produkcyjnych zwrócenia większej uwagi na rozwój inwestycji modernizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-44.21" who="#PoselStanislawGebala">Projekt planu przewiduje rezerwę nakładów inwestycyjnych w wysokości 1,5 mld zł na uruchomienie dodatkowej, ponadplanowej produkcji rynkowej i usług oraz rezerwę nakładów na rozpoczęcie prac wstępnych nad kompleksowym zagospodarowaniem Wisły.</u> + <u xml:id="u-44.22" who="#PoselStanislawGebala">Ważne znaczenie dla aktywizacji społeczeństwa ma utworzona rezerwa w wysokości 0,5 mld zł, przeznaczona na dofinansowanie czynów społecznych. Przy właściwym jej wykorzystaniu stanowić ona może źródło uzyskania wielokrotnie wyższych efektów, drogą zaangażowania społecznego ludności. W województwie tarnowskim zrealizowano np. w ostatnich dwóch latach czyny społeczne wartości blisko 600 mln zł, przy dotacji budżetowej nie przekraczającej 13,5%.</u> + <u xml:id="u-44.23" who="#PoselStanislawGebala">Wysoki Sejmie! O pełnej i właściwej realizacji założonych w planie zamierzeń inwestycyjnych zadecyduje w ostatecznym rachunku zdyscyplinowanie i jakość pracy wszystkich ogniw procesu inwestycyjnego. Wyższa jakość pracy i kierowania realizacją inwestycji może być źródłem wielu rezerw. Ich wykorzystanie wymaga lepszej gospodarki czasem pracy, materiałami i sprzętem. Poprawie musi ulec związana z tym rytmika inwestycji.</u> + <u xml:id="u-44.24" who="#PoselStanislawGebala">Źródłem poważnych rezerw w budownictwie jest wysoka fluktuacja kadr i niska dyscyplina pracy w niektórych przedsiębiorstwach budowlano-montażowych. Kolejnym źródłem poważnych rezerw jest dążenie do maksymalnego skracania czasu osiągania pełnych mocy produkcyjnych obiektów formalnie oddanych do eksploatacji. Przyspieszenia wymagają także prace nad szczegółowymi planami przestrzennymi zabudowy miast, a głównie gmin. Brak tych planów jest często barierą dla podejmowania decyzji lokalizacyjnych i do porządkowania chaotycznej zabudowy.</u> + <u xml:id="u-44.25" who="#PoselStanislawGebala">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1979 rok w zakresie zamierzeń inwestycyjnych jest zgodny z priorytetami polityki społecznej. Jest to plan otwarty na inicjatywy i gospodarność. Jego efekty zależeć będą nie tylko od wielkości nakładów, ale głównie od troski o to, aby zainwestowana złotówka dała najwyższy efekt.</u> + <u xml:id="u-44.26" who="#PoselStanislawGebala">Korzystną atmosferę do podejmowania inicjatyw na rzecz przyspieszonej realizacji zadań społeczno-gospodarczych 1979 roku, a przede wszystkim poprawy efektywności i jakości tych procesów stwarza apel I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka o uczczenie czynem jubileuszu 35-lecia Polski Ludowej, podjęty z trybuny sejmowej 7.XI.br.</u> + <u xml:id="u-44.27" who="#PoselStanislawGebala">Realizacji przyszłorocznych zadań sprzyjać będzie również atmosfera kształtowana wśród członków partii i całego społeczeństwa po XIII Plenum KC. Plenum to postawiło problemy dyscypliny, konsekwencji i większej odpowiedzialności w realizacji planów oraz troskę o wyższą jakość naszej pracy w centrum uwagi społeczeństwa. Czynniki te zabezpieczają bowiem warunki jakości życia narodu, które opierają się na jakości pracy i z niej wynikają. Troska o pełną realizację zadań 1979 roku jest także i naszą poselską powinnością. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-44.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Edward Harasim.</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#PoselEdwardHarasim">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Po trzech latach trudnych w rolnictwie, kiedy notowaliśmy spadek produkcji w stosunku do lat 1974—1975, rok 1978 pomimo też trudnych warunków atmosferycznych, zwłaszcza w okresie zbiorów i w związku z tym poniesionych strat, przynosi nam 3% wzrost produkcji globalnej rolnictwa. Na rok przyszły, licząc że będzie to rok przeciętny pod względem warunków klimatycznych, zakładamy zasadnicze przyspieszenie tempa rozwoju produkcji rolnej, w tym szczególnie produkcji roślinnej. Pełne wykonanie założeń planu wymaga ofensywnego zaangażowania rolników i pracowników obsługi rolnictwa i jednocześnie rozważnego i elastycznego działania państwa na rzecz realizacji tych zadań.</u> + <u xml:id="u-46.1" who="#PoselEdwardHarasim">Nakłady materiałowe służące wzrostowi produkcji mamy już określone, natomiast skala, kierunki i skuteczność działań na rzecz efektywnego i racjonalnego ich wykorzystania zależą od pełnej mobilizacji ponad 5 milionów ludzi zatrudnionych w rolnictwie i jego obsłudze. Mobilizacji tej sprzyja pryncypialna i klarowna wspólna polityka rolna Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, która uzyskała powszechną akceptację rolników, była i jest stymulatorem zaangażowania wsi w rozwój produkcji, budownictwa i modernizacji budynków oraz koncentracji produkcji. Sprzyja ona również przyspieszaniu poprawy zaopatrywania rolnictwa w niezbędne, coraz nowocześniejsze środki produkcji. Pobudziła i pobudza także społeczne inicjatywy w rozwiązywaniu problemów socjalno-bytowych mieszkańców wsi. Ta sprzyjająca atmosfera społeczno-polityczna daje korzystne efekty produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-46.2" who="#PoselEdwardHarasim">Trzeba też podkreślić, że wzrost produkcji rolniczej odbywał się przy zmniejszaniu zasobów siły roboczej na wsi, która mu siała być zastąpiona zwiększonymi dostawami techniki i rozwojem postępu.</u> + <u xml:id="u-46.3" who="#PoselEdwardHarasim">Przy znanych trudnościach w pokryciu popytu, szczególnie na mięso i jego przetwory, nie zawsze społeczeństwo uzmysławia sobie skalę przyrostu produkcji rolniczej. Jak wynika z materiałów, które otrzymaliśmy, w latach 1971—1979, pomimo 3 lat nieurodzaju, globalna produkcja rolnictwa wzrośnie w granicach 29%, w tym produkcja zwierzęca o ok. 40%, natomiast produkcja roślinna tylko o 20%.</u> + <u xml:id="u-46.4" who="#PoselEdwardHarasim">Utrzymujący się w społeczeństwie wysoki popyt na artykuły żywnościowe — szczególnie mięso i mleko, stawia przed rolnictwem zadanie osiągania wysokiego tempa wzrostu produkcji. Istniejąca jednak duża dysproporcja między dynamiką wzrostu produkcji zwierzęcej i roślinnej — na korzyść zwierzęcej, wymaga relatywnie większych nakładów i większych wysiłków na rzecz wzrostu produkcji roślinnej i pasz. Można powiedzieć, że przyspieszenie produkcji roślinnej w całokształcie produkcji rolnej należy uznać za główne zadanie rolnictwa w 1979 r. Jak wynika z przedłożonego projektu planu, a zwłaszcza z posiadanego rozeznania sytuacji i istniejących rezerw produkcyjnych w rolnictwie takie możliwości posiadamy.</u> + <u xml:id="u-46.5" who="#PoselEdwardHarasim">Plan na rok 1979 preferuje kompleks żywnościowy tak w nakładach inwestycyjnych na rolnictwo i przemysł rolno-spożywczy oraz przemysł nawozów mineralnych, jak też maszyn rolniczych. Wzrastają i będą wzrastać więc dostawy środków produkcyjnych dla rolnictwa. Najważniejszą więc sprawą pozostaje efektywniejsze wykorzystanie tych rezerw.</u> + <u xml:id="u-46.6" who="#PoselEdwardHarasim">Od kilku lat obserwujemy niekorzystne zjawisko niepełnego wykonywania zadań w zakresie areału zasiewów głównych roślin uprawnych, a więc zbóż, roślin okopowych oraz oleistych. Wydatna poprawa zaopatrzenia w nawozy mineralne jako głównego czynnika plonotwórczego oraz ciągniki i maszyny rolnicze zwiększające globalne zasoby siły pociągowej pozwolą na dokonanie wyraźnego postępu w agrotechnice. Sprawie pełnego wykonania zadań w zakresie obsiewu planowanego areału zbóż musimy poświęcić wyjątkowo dużo uwagi. Trudne warunki atmosferyczne przy tegorocznych zbiorach zbóż obniżyły siłę i energię kiełkowania nasion. Terminy zasiewów zbóż ozimych w wielu wypadkach nie zostały dotrzymane. Pewne areały gruntów nie zostały również obsiane oziminami. Zachodzi więc potrzeba skoncentrowania wysiłków na rzecz zabezpieczenia dobrego materiału siewnego zbóż jarych dla zasiewów zwiększonej powierzchni gruntów, które powinny być obsiane wiosną.</u> + <u xml:id="u-46.7" who="#PoselEdwardHarasim">W produkcji zwierzęcej najbardziej niepokojącym zjawiskiem jest utrzymywanie się zbyt długich cykli produkcyjnych, zwłaszcza w trzodzie chlewnej. W rezultacie tego, w przeliczeniu na 1 sztukę statystyczną trzody rejestrowanej w spisie, mamy spadek produkcji mięsa w skali roku. Plan na 1979 rok zakłada odwrócenie tego niekorzystnego zjawiska. Wymaga to jednak szczególnego rozpoznania i wszechstronnego działania począwszy od poprawy jakości pasz treściwych, racjonalnego kształtowania dawek żywieniowych, poprawy efektywności działania służb zootechnicznych i weterynaryjnych oraz właściwego wykorzystania dobrych zbiorów ziemniaków w bieżącym roku.</u> + <u xml:id="u-46.8" who="#PoselEdwardHarasim">Z satysfakcją mogę poinformować Wysoki Sejm, że problemy, które poruszyłem, władze polityczne i administracyjne woj. lubelskiego widzą i w miarę posiadanych możliwości skutecznie rozwiązują. Włożony wysiłek, mimo całej złożoności trudnych warunków, z jakimi w rolnictwie w 1978 r. mieliśmy do czynienia, również w woj. lubelskim przynosi wymierne efekty. Zadania określone na rok 1978 w produkcji zbóż, rzepaku, ziemniaków oraz mięsa i mleka zrealizujemy pomyślnie.</u> + <u xml:id="u-46.9" who="#PoselEdwardHarasim">Efekty produkcyjne rolnictwa lubelskiego byłyby o wiele wyższe, gdyby nasi rolnicy mieli więcej i na czas, często bardzo prostych, możliwych do wykonania przez przemysł terenowy, drobną wytwórczość narzędzi i przedmiotów niezbędnych do produkcji. Duże niedobory odczuwamy również w zakresie usług budowlanych i napraw sprzętu rolniczego.</u> + <u xml:id="u-46.10" who="#PoselEdwardHarasim">W działaniach polityczno-gospodarczych kierujemy się potrzebą jak najskuteczniejszego przenoszenia do wszystkich gmin i wsi, a nade wszystko do rolników, podejmowanych decyzji politycznych i gospodarczych, dotyczących wsi i rolnictwa. Rozumiemy bowiem, że pełne wykonanie tego co sobie w rolnictwie nakreślamy, jest w naszych warunkach możliwe wtedy, kiedy każdy rolnik, a również każdy pracownik instytucji i organizacji obsługi rolnictwa będzie przekonany, że to właśnie jego osobiste, przemyślane, rozważne i skuteczne, a zatem obywatelskie działanie decyduje o pełnym wykonaniu zadań. Przywiązujemy dużą wagę do zaangażowania i przodowania w realizacji zadań społeczno-gospodarczych na wsi członków PZPR i ZSL. W ten sposób wpływamy nie tylko na kształtowanie świadomości i postaw społecznych rolników, ale na coraz skuteczniejsze realizowanie zadań przez ogół mieszkańców wsi.</u> + <u xml:id="u-46.11" who="#PoselEdwardHarasim">Współdziałanie to w tegorocznym okresie jesienno-zimowym ma wymowę szczególną. Zadania w rolnictwie realizujemy i realizować będziemy w warunkach niepełnego pokrywania popytu rolników na znaczną część środków produkcji. Jednocześnie jednak jesteśmy przekonani, że ta ilość środków produkcyjnych, jakimi dysponuje całe rolnictwo, łącznie z tymi, które otrzyma w 1979 r., przy pełnej mobilizacji rolników i pracowników instytucji obsługujących rolnictwo, pozwoli tak je rozdysponować i wykorzystać, ażeby zadania wykonać w pełni. Dlatego przy określaniu zadań dla gospodarstw i instytucji zwracamy szczególną uwagę na rzetelne, a szczególnie oszczędne i racjonalne wspieranie ich środkami produkcji, które mamy do dyspozycji zarówno dla instytucji, jak i wsi.</u> + <u xml:id="u-46.12" who="#PoselEdwardHarasim">Tworząc atmosferę odpowiedzialności za rozwój rolnictwa przez wszystkich partnerów działania w tym zakresie, koncentrujemy uwagę na poczynaniach i decyzjach gmin. Chodzi nam o to, by gminy obok funkcji podstawowego ogniwa władzy pełniły również funkcje samodzielnych koordynatorów rozwoju mikroregionów gospodarczych, umiejętnie harmonizowały gospodarowanie ziemią, pracą na roli, środkami produkcji, jak też działalność instytucji obsługujących i odpowiedzialnych za rozwój rolnictwa z zadaniami gospodarstw, wykorzystując aktywność szeroko pojętego samorządu wiejskiego. Dążymy do takich usprawnień organizacyjnych w funkcjonowaniu wszystkich instytucji, by likwidować marnowanie drogiego czasu rolnika, przejawy lekceważenia jego godności czy brak zrozumienia jego słusznych i możliwych do załatwienia wniosków i postulatów.</u> + <u xml:id="u-46.13" who="#PoselEdwardHarasim">W świadomości rolnika wytwarzać chcemy potrzebę rozumienia obiektywnych trudności państwa, potrzebę rozumienia interesu społecznego oraz zdecydowanego przeciwdziałania cwaniactwu i wszystkim innym społecznie szkodliwym zjawiskom, z jakimi mamy do czynienia — eliminowaniu których poświęciło uwagę ostatnie Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-46.14" who="#PoselEdwardHarasim">Aby uczynić powszechnym przekonanie, że każde gospodarstwo, każde stanowisko pracy zarówno w administracji terenowej, jak i obsłudze rolnictwa jest miejscem realizacji zadań społeczno-gospodarczych i budowy Polski socjalistycznej, musimy głębiej wnikać i znać możliwości produkcyjne poszczególnych gospodarstw i instytucji, umiejętnie ustalać zadania i obowiązki, skuteczniej dysponować reglamentowanymi środkami produkcji, systematycznie współdziałać w całym procesie produkcji i konsekwentnie egzekwować wzajemnie ustalone i przyjęte zobowiązania.</u> + <u xml:id="u-46.15" who="#PoselEdwardHarasim">Podnosząc to, chciałbym być tak zrozumiany, że wszystko to ma swoje odniesienie nie tylko do producenta i jego partnerów w gminie, ale również do wszystkich odpowiedzialnych za rozwój gospodarki żywnościowej w kraju oraz, że zadania, poczynając od gospodarstwa rolnego na zakładzie produkującym kombajny kończąc, mają charakter ogólnospołeczny i z jednakową konsekwencją powinny być rozliczane.</u> + <u xml:id="u-46.16" who="#PoselEdwardHarasim">Właśnie dziś, zatwierdzając projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1979 musimy mieć przekonanie, że rozdzielone zostały zadania i środki sprawiedliwie i proporcjonalnie i to powinno stanowić motto, tworzące klimat produkcyjnego zaangażowania. Prezentacja uchwalonego dziś planu całemu społeczeństwu powinna mieć na celu uzyskanie pełnej jego aprobaty oraz zapewnić szeroko pojętą społeczną kontrolę jego realizacji.</u> + <u xml:id="u-46.17" who="#PoselEdwardHarasim">Jestem przekonany, że społeczne postawy wsi, całego rolnictwa w realizacji przypadających im zadań staną się godnym przyczynkiem pomnażania ogólnonarodowego dorobku w roku jubileuszu 35-lecia PRL.</u> + <u xml:id="u-46.18" who="#PoselEdwardHarasim">Czynnikiem moblizującym społeczeństwo woj. lubelskiego do szczególnej aktywności dla uczczenia jubileuszu 35-lecia jest świadomość roli, jaką Lubelszczyzna odegrała w historii powstania i ugruntowania państwowości oraz pragnienie jej mieszkańców, by dzisiejsza pozycja naszego województwa — regionu nowego zagłębia węglowego — była godna tych historycznych faktów, które tworzyliśmy i tworzymy swoją codzienną pracą. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-46.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Krystyna Jandy-Jendrośka.</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Jest rzeczą charakterystyczną dla gospodarki planowej, że plan gospodarczy i budżet opracowane są i uchwalane jednocześnie. Jest to wyrazem ścisłego powiązania planowania działalności rzeczowej państwa z planowaniem finansowym. Te dwa plany działalności państwa, aczkolwiek różnią się zakresem, są nawzajem uwarunkowane — wykonanie narodowego planu społeczno-gospodarczego warunkuje wykonanie budżetu, i odwrotnie — wykonanie budżetu ma istotny wpływ na wykonanie narodowego planu społeczno-gospodarczego. To powiązanie widoczne jest także w dyskusjach w komisjach sejmowych, trudno nam bowiem oddzielnie traktować zadania rzeczowe i zadania finansowe.</u> + <u xml:id="u-48.1" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Ja jednak chciałabym w tej chwili skoncentrować uwagę obywateli posłów na budżecie.</u> + <u xml:id="u-48.2" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Budżet jest w Polsce od 1951 r. podstawowym planem finansowym państwa. Oznacza to, że wszystkie inne plany finansowe w państwie są podporządkowane budżetowi. Ta koncentracja działalności finansowej państwa w jednym planie finansowym, planie, z którym powiązana jest brutto czy netto działalność wszystkich jednostek, stwarza z budżetu elastyczny instrument realizacji celów polityki finansowej państwa, celów zarówno fiskalnych, jak i celów pozafiskalnych. Cel fiskalny — to zgromadzenie maksimum środków na pokrycie wydatków państwa, cele pozafiskalne — to przede wszystkim cele gospodarcze i szeroko rozumiane cele społeczno-ustrojowe. Zadania zabezpieczające realizację tych celów wynikają z planu społeczno-gospodarczego kraju. Tak więc zakres budżetu zdeterminowany jest z jednej strony wielkością środków, które mamy w danym roku do dyspozycji, a raczej, które powinniśmy w danym roku zgromadzić, a z drugiej strony — zadaniami przyjętymi w planie społeczno-gospodarczego rozwoju do realizacji na dany rok. Oznacza to, że jeżeli zwiększone w danym roku zadania planu społeczno-gospodarczego i zwiększony koszt ich realizacji pociągają za sobą potrzebę zwiększenia wydatków budżetowych, (a wiemy, że projekt przewiduje zwiększenie wydatków o 7,8%) — to równocześnie, zgodnie z zasadą bilansowania budżetu, konieczne jest zwiększenie dochodów budżetowych. Ale zwiększenie strony dochodowej budżetu tylko w minimalnym stopniu możemy osiągnąć z nowych źródeł dochodu; takie bowiem możliwości są bardzo ograniczone.</u> + <u xml:id="u-48.3" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Zaplanowane na rok 1979 zwiększenie dochodów o 8,2% należy więc osiągnąć przede wszystkim przez intensyfikację gospodarki, przez zwiększenie efektywności gospodarowania, o czym z tej trybuny już niejednokrotnie dzisiaj mówiono, przez lepsze wykorzystanie środków produkcji, zwiększenie wydajności pracy i przez ostry reżim oszczędnościowy. Ale działania w tym kierunku muszą być racjonalne. I np. skreślenie — w imię oszczędności i ograniczania inwestycji — budowy bocznicy kolejowej przy realizacji inwestycji cząstkowej huty miedzi w Cedyni — może być oszczędnością, która może nas wiele kosztować, kiedy trzeba będzie transportować produkcję walcowni w Orsku samochodami. I dlatego nasze społeczne działanie w komisjach sejmowych zarówno przy ocenie projektów budżetów, jak i w trakcie ich wykonywania — musi iść nie tylko w kierunku analizy wielkości i przeznaczenia wydatków, ale także racjonalnego gromadzenia dochodów. Dlatego też konieczne jest mobilizowanie organów administracji państwowej do stałego doskonalenia metod zarządzania oraz systemu finansowego jednostek gospodarczych, wykorzystywania osiągnięć nauki w tym zakresie, jest to bowiem niezbędne zarówno dla uzyskania lepszych efektów gospodarczych dla zaspokojenia potrzeb rynku, ale także dla osiągnięcia zaplanowanych dochodów budżetowych z tej działalności, dochodów potrzebnych dla realizacji zarówno celów gospodarczych, jak i społecznych.</u> + <u xml:id="u-48.4" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Wysoka Izbo! Budżet państwa nie jest biernym planem gromadzenia i rozdziału środków pieniężnych państwa, wykonując bowiem to zadanie budżet spełnia równocześnie dwie zasadnicze funkcje: funkcję wtórnego podziału dochodu narodowego i funkcję kontrolną. Podział środków budżetowych nie jest bowiem dokonywany mechanicznie, jedynie w zależności od potrzeb. Musi to być rozdział świadomy, zabezpieczający odpowiednie proporcje tego podziału. Przede wszystkim muszą być bowiem utrzymane właściwe proporcje między konsumpcją i akumulacją, proporcje te bowiem decydują o tempie rozwoju gospodarki narodowej i tempie wzrostu stopy życiowej ludności.</u> + <u xml:id="u-48.5" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Zbyt wysoka akumulacja związana z rozwojem produkcji, mająca zapewnić szybki rozwój gospodarki, a w perspektywie także wzrost stopy życiowej ludności, może doraźnie przez ograniczenie konsumpcji wpływać hamująco nawet na wyniki gospodarcze, niezależnie od innych ujemnych skutków takiego ograniczenia. I przeciwnie — zbyt wysoka konsumpcja wprawdzie doraźnie na dzisiaj zapewnia wyższą stopę życiową ludności, ale nie zapewniając dostatecznie szybkiego rozwoju gospodarki, nie spowoduje wzrostu stopy życiowej w przyszłości. Tak więc podział za pośrednictwem budżetu dochodu narodowego między konsumpcję i akumulację musi być dokonywany w takich proporcjach, aby przez nie przerwany wzrost i doskonalenie produkcji zapewnić nie przerwane podnoszenie się stopy życiowej ludności. Dlatego w naszych debatach poselskich czy to w komisjach sejmowych, czy w międzykomisyjnych zespołach problemowych musimy dostrzegać nie tylko określone potrzeby danego działu naszej gospodarki czy określonej sfery usług społecznych, czy danej grupy ludności, ale także potrzebę utrzymania właściwych proporcji podziału środków w skali całego budżetu, każde bowiem zwiększenie wydatków budżetowych w stosunku do zaplanowanych może zachwiać te proporcje. Stąd też duże zainteresowanie komisji sejmowych zasadnością dokonywanych przez organy administracji państwowej zmian w budżecie w toku jego wykonywania i zgłaszane postulaty informowania Sejmu, a zwłaszcza Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o dokonywanych zmianach.</u> + <u xml:id="u-48.6" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Dla harmonijnego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju duże znaczenie ma także zachowanie właściwych proporcji między spożyciem indywidualnym a spożyciem zbiorowym. Jedną z form spożycia zbiorowego są wszelkiego rodzaju dopłaty z budżetu, jak dopłaty do cen, dopłaty do gospodarki komunalnej. Wydatki z tego tytułu w ostatnim okresie niepokojąco wzrastają, np. dopłaty do przedsiębiorstw komunikacji miejskiej wzrosły w ostatnich latach kilkakrotnie. Wydaje się, że należy poddać ocenie dotychczasowy system dopłat, przeanalizować system finansowy dotowanych jednostek, a może nawet zastanowić się nad zasadnością niektórych cen usług, do których dopłaca się z budżetu.</u> + <u xml:id="u-48.7" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Za pośrednictwem budżetu dokonywany jest także świadomy podział środków między różne gałęzie gospodarki narodowej. Jeżeli bowiem w danym okresie czasu, zgodnie z założeniami naszej polityki gospodarczej preferujemy rozwój gospodarki żywnościowej, to musi to znaleźć również odbicie w budżecie — oznacza to bowiem zwiększenie nakładów na rolnictwo i przemysł produkujący dla rolnictwa, na przemysł spożywczy, na rozwój nauki w zakresie rolnictwa i przemysłu spożywczego. Równocześnie oznacza to także stosowanie ulg podatkowych i inwestycyjnych dla rolnictwa, umarzanie kredytów rolnikom, preferowanie usług dla rolnictwa itp.</u> + <u xml:id="u-48.8" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Nie mniejsze znaczenie ma także dokonywany za pośrednictwem budżetu podział dochodu narodowego między różne regiony kraju, podział, który zabezpieczy równomierny wzrost gospodarczy wszystkich regionów, podział, który pozwoli nadgonić opóźnienia gospodarcze na niektórych terenach. Wprowadzenie do budżetu zasady centralizmu demokratycznego znalazło swój wyraz w powiązaniu jednolitego kierowania gospodarką budżetową przez naczelne organy władzy i administracji państwowej ze względną samodzielnością budżetową każdej rady narodowej. Wiązanie potrzeb i interesów lokalnych z zadaniami i interesami ogólnonarodowymi wymaga określenia pewnego zakresu swobody w podejmowaniu decyzji przez organy terenowe, co przyczynia się niewątpliwie do wyzwalania inicjatywy lokalnej. Z tym wiąże się również podział zadań i środków między budżet centralny i budżety terenowe. Przeprowadzona w ostatnich latach reforma struktury i funkcjonowania organów władzy i administracji terenowej pociągnęła za sobą również pewne zmiany w gospodarce finansowej rad narodowych. Przede wszystkim zwiększył się wyraźnie udział tzw. dochodów własnych rad narodowych w pokrywaniu ich wydatków, ale równocześnie obserwujemy ostatnio stałe zmniejszanie się w budżecie państwa udziału budżetów terenowych. Obecnie od dwóch lat proporcje między budżetem centralnym a budżetami terenowymi kształtują się 80% do 20%. Zagadnienie zasięgu działania organów terenowych, a zwłaszcza zakresu samodzielności finansowej rad narodowych jest od dawna przedmiotem zainteresowania naszej nauki, a reprezentowane w tej dziedzinie poglądy są dość zróżnicowane. Równocześnie w praktyce często krytykuje się ograniczanie organów terenowych w dysponowaniu przydzielonymi im środkami. Chociażby wprowadzony ostatnio obowiązek 25% oszczędności w wykorzystaniu wypracowanej z nadwyżek budżetowych rezerwy na nieprzewidziane wydatki wywołał duże zaniepokojenie organów terenowych. Dlatego też wydaje się, że równocześnie z podjęciem pracy nad oceną wyników reformy organów terenowych należy również poddać ocenie zasięg gospodarki finansowej tych organów, skonfrontować możliwości finansowe z zakresem powierzonych im zadań, przyjrzeć się bliżej budżetom terenowym.</u> + <u xml:id="u-48.9" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Wysoka Izbo! Przedstawione tu przeze mnie problemy wskazują wyraźnie na aktywną rolę budżetu. Budżet to nie tylko bierne zestawienie przewidywanych dochodów i wydatków państwa, to aktywny instrument świadomego działania, narzędzie realizacji celów polityki państwa, określonych przez szczegółowe zadania narodowego planu społeczno-gospodarczego. Przeprowadzona z tego punktu widzenia analiza przedłożonego nam do społecznej akceptacji projektu budżetu na rok 1979 pozwala sądzić, że projekt zabezpiecza w dostatecznej mierze i w miarę naszych możliwości wykonanie założonych zadań zarówno gospodarczych, jak i społeczno-ustrojowych. Prawidłowo także na ogół wydają się być wyważone proporcje podziału zadań i środków. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-48.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Alojzy Melich.</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Trudne i złożone stają przed nami zadania w roku 1979. Konieczne staje się przezwyciężanie narosłych z przyczyn obiektywnych i subiektywnych napięć i trudności. Plan na rok 1979 stwarza po temu możliwości. Dążenie do zwężenia frontu inwestycyjnego, przeprowadzenie głębokich zmian w strukturze naszej gospodarki, lepsze zbilansowanie zadań i środków, zmniejszanie ujemnego salda w handlu zagranicznym oraz lepsze zrównoważenie przychodów pieniężnych ludności z ilością towarów i usług na rynku — to niezbędne warunki, aby możliwości te stały się realne.</u> + <u xml:id="u-50.1" who="#PoselAlojzyMelich">Sprawą jednak o podstawowym znaczeniu jest przekształcenie tych możliwości w konkretną rzeczywistość. Zależy to od nas wszystkich — od góry do dołu, tak od wszystkich ogniw gospodarczych, jak też od każdego człowieka. Zdawać sobie bowiem musimy sprawę z tego, iż stojących przed nami trudnych zadań nie będziemy w stanie wykonać starymi, dotychczasowymi metodami i środkami. Nowe warunki wymagają nowych metod, nowych ludzi, nowych umiejętności, a również zwiększonej aktywności i zaangażowania.</u> + <u xml:id="u-50.2" who="#PoselAlojzyMelich">Te nowe metody gospodarowania mają — jak to ogólnie ujmujemy — przyczyniać się do podniesienia poziomu społecznej efektywności gospodarowania. Wagę tej problematyki podkreśla również już na samym wstępie uchwała Sejmu o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1979 rok.</u> + <u xml:id="u-50.3" who="#PoselAlojzyMelich">Chyba też po raz pierwszy tak wiele uwagi poświęcono tej problematyce w samym planie, nigdy też dotychczas nie zajmowała ona tyle miejsca w dyskusjach poselskich, w szczególności w międzykomisyjnym zespole do spraw jakości pracy i efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-50.4" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatele Posłowie! Nie mogę oprzeć się wrażeniu, że wiele mówiąc i pisząc o efektywności gospodarowania, ciągle jeszcze zbyt mało w stosunku do potrzeb i możliwości robimy w tym zakresie. Boję się, aby nie przekształcić sprawy tak poważnej w modne pojęcie, pozbawione konkretnej treści. Konieczne jest więc dokładne sprecyzowanie zadań dla gospodarki w tym zakresie. Plan formułuje wiele tego rodzaju zaleceń i zadań, zadbać jednak trzeba o ich pełną realizację. Jestem przekonany, że istnieje sprzyjający temu klimat społeczny. Uczciwych ludzi drażnią przejawy marnotrawstwa, niedbalstwa, zaniedbywania obowiązków. Powszechne jest dążenie do tego, aby uporządkować gospodarkę, ludzie chcą rzetelnie pracować, chcą by ich rzetelnie oceniano i aby ich w sposób rzetelny za wyniki w pracy wynagradzano. Ten klimat trzeba odpowiednio wykorzystać. Nie zdajemy sobie nawet sprawy z tego, jak wielką on tworzy szansę dla przezwyciężania trudności, dla wprowadzania nowych metod gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-50.5" who="#PoselAlojzyMelich">Narasta przekonanie, że nie jest nam potrzebny każdy wzrost produkcji, każde przekraczanie planu, a zależeć nam musi na takim wzroście produkcji, który pozwala lepiej dostosować asortymentową i jakościową strukturę wyrobów i usług do struktury potrzeb indywidualnych i zbiorowych. Mniej może dociera do społeczeństwa świadomość tego, że i w socjalizmie też istnieć musi surowy reżim oszczędnościowy, że uwzględnianie kategorii kosztów jest bezwzględną koniecznością. Z przykrością trzeba stwierdzić, że zbyt wielu jest jeszcze ludzi, którzy nie dostrzegają tego, że nic nie spada z nieba, że wszystko co mamy i co chcemy osiągnąć możemy wypracować tylko własną pracą, rzetelnym gospodarowaniem. Tylko przez wyższą jakość pracy osiągać możemy wyższą jakość życia. Innej drogi nie ma. Trzeba, by do świadomości każdego członka społeczeństwa dotarło, iż zwiększanie efektywności gospodarowania to zarazem polepszenie równowagi rynkowej, to lepsze strukturalne zharmonizowanie rozwoju gospodarczego, to właściwa droga przezwyciężania trudności i napięć.</u> + <u xml:id="u-50.6" who="#PoselAlojzyMelich">Wysoka Izbo! Z wielu problemów związanych z obszerną problematyką efektywności gospodarowania, której nie sposób wyczerpać w jednym wystąpieniu, wybiorę kilka o istotnym dla tej sprawy znaczeniu. Trudności w gospodarce wynikają w szczególności z braków w zaopatrzeniu w surowce, materiały, energię. Te czynniki coraz bardziej limitują wykorzystanie znacznych już dzisiaj mocy produkcyjnych. Wprawdzie trudności tego typu przeżywa wiele krajów, to jednak nie sposób nie podkreślić, że w naszych warunkach trudności te wynikają w szczególności z dwu przyczyn. Z wysokiej w stosunku do osiągniętego już poziomu rozwoju gospodarczego materiałochłonności produkcji i wciąż wysokiego marnotrawstwa materiałów i energii i to nie tylko w procesie produkcji, ale we wszystkich sferach gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-50.7" who="#PoselAlojzyMelich">Oszczędzanie trzeba zacząć już na etapie projektowania. Badania wykazują, że do 80% możliwość oszczędzania zależy od projektantów, konstruktorów, technologów. Trzeba, aby byli oni rzeczywiście zainteresowani obniżką materiałochłonności rozwiązań. Trzeba też zadbać, aby podjęto produkcję konstrukcji materiałów i wyrobów, których stosowanie pozwoli tę obniżkę uzyskać.</u> + <u xml:id="u-50.8" who="#PoselAlojzyMelich">Mało efektywne są dotychczasowe metody oszczędzania. Konieczna staje się aktualizacja norm zużycia materiałów, paliw, energii, gdyż obecne normy nie odpowiadają już wymaganiom współczesnej gospodarki. Zwiększonej troski wymaga rozszerzenie wykorzystania surowców wtórnych. W planie zapowiedziano rozbudowę sieci skupu i pełniejszą utylizację odpadów, ale choćby w stosunku do opakowań wiele jeszcze można zrobić, bo ich odzysk jest niewysoki.</u> + <u xml:id="u-50.9" who="#PoselAlojzyMelich">Nie wykorzystane możliwości tkwią również poza produkcją. Zbyt wiele jeszcze np. zboża tracimy w przechowalnictwie czy transporcie. Olbrzymie rezerwy wyzwolić jeszcze można w samej konsumpcji. Ileż trudu górniczego można by zaoszczędzić przez bardziej racjonalne spalanie węgla w wysoko sprawnych, stałopalnych piecach, przez zwiększenie izolacji budynków czy też wprowadzenie automatycznej regulacji dopływu ciepła w systemach ciepłowniczych.</u> + <u xml:id="u-50.10" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatele Posłowie! W ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost majątku trwałego, a zarazem jego odnowienie. Wykorzystanie jednak tego majątku pozostawia wiele do życzenia. Obserwujemy pogarszanie się relacji między wzrostem wydajności pracy a przyrostem technicznego uzbrojenia pracy.</u> + <u xml:id="u-50.11" who="#PoselAlojzyMelich">Rezerwy w tym zakresie uruchamiać nam trzeba przez zmniejszanie czasu przestojów maszyn i urządzeń, zwiększanie stopnia ich eksploatacji. Poprawa organizacji pracy, lepsze przygotowanie produkcji, zapewnienie obłożenia maszyn i urządzeń oraz dostaw potrzebnych środków i materiałów, podniesienie jakości i niezawodności remontów, oto podstawowe środki mogące przynieść znaczną poprawę produktywności środków trwałych.</u> + <u xml:id="u-50.12" who="#PoselAlojzyMelich">Szczególnej troski wymaga zagospodarowanie maszyn z importu. Opóźnione rozpoczynanie produkcji na tych maszynach utrudnia spłacanie należności kredytowych, a nieraz łączy się to też z utratą gwarancji. Starannie przemyśleć trzeba każdy zakup z importu i w pełni oraz szybko wykorzystywać zakupione maszyny.</u> + <u xml:id="u-50.13" who="#PoselAlojzyMelich">Mimo dużego wysiłku w poprawie bilansu handlowego, znacznego zmniejszenia ujemnego salda w obrotach z krajami kapitalistycznymi, co jest dużym osiągnięciem, wciąż niezadowalający jest postęp w zakresie zmian struktury obrotów handlu zagranicznego i jego efektywności. Wiele trudności w tym handlu przyczynia niewystarczająca jakość produkowanych wyrobów, co zresztą obniża nasz prestiż na światowych rynkach.</u> + <u xml:id="u-50.14" who="#PoselAlojzyMelich">Konieczne jest zdecydowane obniżenie importochłonności naszej produkcji przez zwiększenie produkcji antyimportowej, ale nie za wszelką cenę. Rozwijać ją bowiem trzeba tylko tam, gdzie pozwala to na poważne — w stosunku do nakładów — oszczędności dewizowe. Powinniśmy też doskonalić w związku z tym rachunek opłacalności importu, powiązań kooperacyjnych, w których dotychczasowe metody i tryb podejmowania decyzji nie zapewniają ich optymalizacji. Wzmocnić też trzeba kontrolę nad zakupami licencyjnymi, podnieść stopień ich wykorzystania oraz zwiększyć zakres zastosowania krajowych materiałów do produkcji licencyjnej.</u> + <u xml:id="u-50.15" who="#PoselAlojzyMelich">Wysoka Izbo! Sporo dyskusji budzi sprawa zmniejszenia zatrudnienia w przemyśle i w administracji, gdyż nie zawsze rozumie się, iż chodzi nie tyle o samo zmniejszenie, co o racjonalizację zatrudnienia. Zmienia się stale sytuacja w zasobach pracy naszego kraju. Z jednej strony — zmniejszają się przecież przyrosty zasobów pracy, dają o sobie znać skutki wcześniejszego przechodzenia na emeryturę i przekazywania młodszej generacji gospodarstw na wsi, a z drugiej strony istnieją wciąż jeszcze znaczne przerosty zatrudnienia w gospodarce i administracji.</u> + <u xml:id="u-50.16" who="#PoselAlojzyMelich">Celowe więc są racjonalne przemieszczenia zasobów pracy, przewidziane w planie na rok 1979, zmierzające do lepszego ich wykorzystania. Płonne są jednak tu i ówdzie wysuwane obawy, że polityka gospodarcza odchodzi od koncepcji pełnego zatrudnienia, bo jest to pryncypialna zasada naszego ustroju i jego niepodważalne osiągnięcie. Uważam też za niesłuszne te poglądy, że dla podniesienia efektywności gospodarowania korzystne byłoby utrzymywanie niewielkiej chociażby ilości wolnych rąk do pracy. Deficyty sił roboczych w nowoczesnej gospodarce mają raczej charakter długotrwały, a czynników podnoszenia efektywności pracy szukać należy w wewnętrznym przekonaniu ludzi, że trzeba dobrze pracować, w wysokiej kulturze ekonomicznej społeczeństwa, a nie w środkach właściwych innym warunkom ustrojowym. Zgodzić się trzeba z tym, że konieczne jest zastosowanie pewnych środków wymuszających dobrą pracę, ale widzieć by je chyba należało raczej w wysokim poziomie organizacji pracy, sprawnie działającym systemie wynagradzania i w usprawnieniach systemu funkcjonowania gospodarki.</u> + <u xml:id="u-50.17" who="#PoselAlojzyMelich">Wysoka Izbo! Dla usprawnienia systemu funkcjonowania gospodarki konieczne jest z jednej strony — znaczne wzmocnienie centralnego oddziaływania w dziedzinie decyzji strategicznych, zwłaszcza w zakresie programowania, bilansowania i planowania zharmonizowanych ze sobą kierunków rozwoju gospodarczego, a z drugiej strony — znaczne wzmożenie oddziaływania tzw. ogniw oddolnych na dyscyplinę wykonania planu i podnoszenie efektywności produkcji.</u> + <u xml:id="u-50.18" who="#PoselAlojzyMelich">Zgodzić się trzeba z poglądami, że w okresie napięć trudno przeprowadzać zasadnicze zmiany w systemie funkcjonowania gospodarki, ale trzeba możliwie szybko usunąć z tego systemu wszystko to, co hamuje stosowanie nowoczesnych metod gospodarowania. Myślę w szczególności o wbudowaniu w ten system udoskonalonych kryteriów ocen, wśród których zasadniczą rangę uzyskać powinna jakość produkcji sprzężona z kosztem wytwarzania. Z tymi też kryteriami coraz bardziej wiązać należy system wynagrodzeń.</u> + <u xml:id="u-50.19" who="#PoselAlojzyMelich">Jeszcze raz w tym miejscu podkreślić trzeba, że poza doskonaleniem systemu funkcjonowania gospodarki, znaczenie decydujące mają postawy i zaangażowanie samych ludzi. Od ich umiejętności, woli i chęci do pracy, ich poczucia obowiązkowości, ich wewnętrznej dyscypliny i moralności zależy, czy nasze zamierzenia staną się rzeczywistością.</u> + <u xml:id="u-50.20" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatele Posłowie! Nie sposób nie dostrzec, że wśród niektórych/ kręgów społeczeństwa rodzi się pewna nerwowość czy zaniepokojenie sprawami gospodarczymi. Dobrze jest więc czasami spojrzeć wstecz na przebytą drogę i spokojnie wyważyć sukcesy i niepowodzenia. Nie ulega wątpliwości, że ten bilans jest wyraźnie dodatni, osiągnięcia Polski Ludowej są tak duże, iż mówią same za siebie. Przyznać to musi każdy — wróg czy przyjaciel. Jesteśmy państwem o dużych możliwościach gospodarczych, o zmodernizowanym aparacie wytwórczym, państwem, które zajęło pod względem rozwoju gospodarczego miejsce w pierwszej dziesiątce państw świata. Jesteśmy państwem o wysokim poziomie wykształcenia, państwem, które słusznie chlubi się wielkimi osiągnięciami socjalnymi, społecznymi i kulturalnymi.</u> + <u xml:id="u-50.21" who="#PoselAlojzyMelich">I co najważniejsze, a o czym często zapominamy, żyjemy w warunkach pokoju, mając zabezpieczone jutro. Od wielu setek lat nie mieliśmy tego rodzaju sytuacji.</u> + <u xml:id="u-50.22" who="#PoselAlojzyMelich">Polska cieszy się zasłużonym szacunkiem i poważaniem na arenie międzynarodowej, gdyż wnosi niezaprzeczalny wkład w dzieło umacniania pokoju i bezpieczeństwa w Europie i na świecie, w realizację idei pokojowego współistnienia. Polska stanowi tez silne ogniwo w systemie państw socjalistycznych, jej ścisłe i trwałe powiązania, w szczególności ze Związkiem Radzieckim — są przesłanką i gwarancją naszej niepodległości, nienaruszalności naszych granic i dalszego rozwoju społecznego i gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-50.23" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatele Posłowie! Nie chcę pomniejszać przeżywanych trudności, bo nie sprzyjałoby to ich pokonywaniu, ale uważam, iż należy rozpatrywać je na tle całokształtu sytuacji gospodarczej, politycznej, społecznej i międzynarodowej — i to w dłuższym przedziale czasowym. Jestem przekonany, że trudności jesteśmy w stanie przezwyciężyć. Gwarancją tego jest już osiągnięty potencjał gospodarczy, duża siła żywotna i pracowitość naszego narodu, jak i podstawowe zasady naszego ustroju.</u> + <u xml:id="u-50.24" who="#PoselAlojzyMelich">Na XIII Plenum Komitetu Centralnego naszej partii towarzysz Edward Gierek powiedział: — „W obliczu złożonych problemów, które musimy podejmować i rozwiązywać, z wiarą patrzymy w przyszłość. Wiele osiągnęliśmy, ale wiele jeszcze mamy do zrobienia”. To przekonanie powinno stać się udziałem całego naszego społeczeństwa. Nie wątpię, że przyczyni się do tego również nasza poselska praca. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-50.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-51"> + <u xml:id="u-51.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-52"> + <u xml:id="u-52.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Od ośmiu lat wcielamy w życie strategię VI i VII Zjazdu PZPR. Uzyskaliśmy w tym okresie ogromny dorobek, przyspieszając rozwój kraju w stopniu przedtem nieosiągalnym. Potwierdza to skala rozbudowy i modernizacji sił wytwórczych, pełne zatrudnienie przyrostu zasobów pracy w nowych zakładach, rozmach budownictwa mieszkaniowego, bezprecedensowy wzrost płac, dochodów ludności rolniczej i świadczeń społecznych, a w konsekwencji — spożycia indywidualnego i zbiorowego.</u> + <u xml:id="u-52.1" who="#PiotrJaroszewicz">Nie widząc tego dorobku, pomijając go bądź deprecjonując, nie sposób zrozumieć głównych, dominujących treści obecnego okresu rozwoju Polski ani istoty problemów, przed którymi stoimy. Rozwiązujemy je dziś bowiem przy nieporównanie większym stanie posiadania, ale i przy znacznie zwiększonych potrzebach społecznych. W obecnych warunkach zwiększa się waga dobrej roboty i dobrego gospodarowania. Mówiono o tym wiele na XIII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-52.2" who="#PiotrJaroszewicz">Od kilku lat uwarunkowania rozwoju kraju uległy pogorszeniu. Musimy obecnie rozwiązywać zadania społeczno-gospodarcze w sytuacji nieporównywalnie trudniejszej niż w ubiegłym pięcioleciu. Wiąże się to — o czym nieraz mówiliśmy — z trwającą od dawna i pogłębiającą się recesją w krajach kapitalistycznych, z ograniczeniem możliwości eksportu, a co za tym idzie i importu, z następstwami kilku lat nieurodzaju w rolnictwie oraz z napięciami w energetyce i transporcie, których rozwój poważnie opóźniony w latach sześćdziesiątych, z natury rzeczy wymaga długotrwałych i bardzo kapitałochłonnych inwestycji i dziś nie nadąża jeszcze za postępem gospodarki i potrzebami ludności.</u> + <u xml:id="u-52.3" who="#PiotrJaroszewicz">Nie brak nam także niedomagań natury subiektywnej, związanych przede wszystkim z niedostateczną nadal, mimo wydatnego postępu, efektywnością gospodarowania w wielu organizacjach gospodarczych, przedsiębiorstwach i administracji. Sprawom tym poświęcili obywatele posłowie wiele krytycznych uwag.</u> + <u xml:id="u-52.4" who="#PiotrJaroszewicz">Nadchodzący rok, zgodnie z założeniami planu, będzie okresem dalszego rozwoju gospodarki i rozbudowy jej potencjału, dalszej konsekwentnej realizacji programu społecznego. Istotę obowiązków, które bierzemy na siebie w trosce o jakość życia ludzi pracy, oddają słowa towarzysza Edwarda Gierka na XIII Plenum KC PZPR: — „Kiedy przed gospodarką narodowa wyłoniło się szereg trudności zagrażających realizacji celów społecznych, podjęliśmy świadomą decyzje nieobniżania zadań w tej dziedzinie. Uwzględniając jednakże trudniejsze uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne, uznaliśmy za niezbędne odpowiednie przegrupowanie sił i środków oraz podniesienie efektywności gospodarowania”.</u> + <u xml:id="u-52.5" who="#PiotrJaroszewicz">Aby temu sprostać, będziemy wytrwale pogłębiać podjęty w końcu 1976 roku manewr gospodarczy, podnosić na wyższy poziom jakość pracy wszystkich organizacji gospodarczych, całej administracji państwowej i kadry kierowniczej wszystkich szczebli.</u> + <u xml:id="u-52.6" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! W podejmowanych przez Rząd działaniach czołowe miejsce zajmują problemy związane z poprawą zaopatrzenia rynku. Wymowa liczb świadczących o dokonywanym wysiłku jest tu znamienna. W latach 1976— 1979 nakłady inwestycyjne na rozwój produkcji rynkowej wyniosą ogółem około 270 mld zł. Nakłady inwestycyjne na cały kompleks gospodarki żywnościowej wyniosą w tym samym czasie 582 mld zł i będą o ponad 20 mld zł wyższe niż założono na ten okres w planie 5-letnim. Import zbóż i pasz konieczny do stymulowania produkcji zwierzęcej wyniesie w tym czasie prawie 30 mln ton, a koszt tego importu — około 4 mld dolarów. Na ten cel zaciągnęliśmy w krajach kapitalistycznych 2- i 3-letnie kredyty, które już obecnie musimy spłacać. Trzeba mieć przy tym na uwadze, że równocześnie maleje z roku na rok nasz tradycyjny eksport artykułów żywnościowych.</u> + <u xml:id="u-52.7" who="#PiotrJaroszewicz">Suma nakładów inwestycyjnych na gospodarkę żywnościową w latach 1976—1979 znacznie przekroczy założenia planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-52.8" who="#PiotrJaroszewicz">Dostawy artykułów żywnościowych na rynek będą w 1979 r. o 55 mld zł większe od przyjętych na ten rok założeń planu 5-letniego, a dostawy artykułów nieżywnościowych — o około 35 mld złotych.</u> + <u xml:id="u-52.9" who="#PiotrJaroszewicz">Czy mogliśmy przeznaczyć więcej środków na poprawę sytuacji rynkowej? Gdybyśmy ie mieli, na pewno byśmy to uczynili. Np. w 1976, 1977 i 1978 r. importowaliśmy pokaźne ilości zbóż, mięsa, tłuszczów, masła i wielu towarów przemysłowych z zagranicy. W bieżącym roku wyasygnowaliśmy w IV kw. 15 mln dolarów na uzupełniający import masła i innych tłuszczów. Ale trzeba zdawać sobie sprawę, że nasze możliwości płatnicze dla dodatkowego i ponadplanowego importu na cele rynkowe są bardzo ograniczone.</u> + <u xml:id="u-52.10" who="#PiotrJaroszewicz">Dla zapewnienia poprawy zaopatrzenia rynku zakładamy na 1979 rok szybsze tempo wzrostu produkcji oraz dostaw towarów i usług niż przychodów pieniężnych ludności. Wzrosną dostawy na jednego mieszkańca rocznie, licząc w cenach detalicznych 1978 r. — artykułów żywnościowych z 15 tys. zł w 1978 r. do 16,5 tys. zł w 1979 r., tj. o 9,3% i odpowiednio — artykułów nieżywnościowych z 16 tys. zł do 17,3 tys. zł, tj. o 8,1%. Wartość usług wykonywanych na rzecz ludności zwiększy się o około 10%. Niestety, w wielu województwach, miastach i gminach czyni się jeszcze zbyt mało, aby polepszać warunki rozwoju usług. Podobnie nie wszędzie realizowane są zadania rozwoju rzemiosła ustalone przez kierownictwo PZPR i SD.</u> + <u xml:id="u-52.11" who="#PiotrJaroszewicz">Mimo odczuwanych na rynku braków niektórych towarów, postęp w spożyciu jest w ostatnich latach wyraźny. I tak spożycie mięsa na 1 mieszkańca wyniesie w 1979 r. ponad 71 kg wobec 53 kg w 1970 r. i 70 kg w 1978 r., masła — 8,4 kg wobec 5 kg w 1970 r., cukru 44,7 kg wobec 39,2 kg w 1970 r.</u> + <u xml:id="u-52.12" who="#PiotrJaroszewicz">Dla osiągnięcia planowanych wielkości spożycia staramy się coraz lepiej wykorzystywać środki przeznaczane na rozwój produkcji rynkowej i usług, zacieśniamy współdziałania przemysłu i handlu, zwiększamy kontrole i dyscyplinę dostaw towarów oraz ich racjonalne rozmieszczenie, głębiej sięgamy do lokalnych rezerw zaopatrzenia, staranniej gospodarujemy zapasami i szybciej reagujemy na zmiany popytu.</u> + <u xml:id="u-52.13" who="#PiotrJaroszewicz">We wszystkich przypadkach, w których pozwala na to zaopatrzenie materiałowe, upoważniliśmy resorty gospodarcze i województwa do przekraczania planu produkcji poszukiwanych towarów rynkowych. Przewidzieliśmy ponadto w planie rezerwę środków inwestycyjnych, płacowych i dewizowych na zwiększanie tej produkcji.</u> + <u xml:id="u-52.14" who="#PiotrJaroszewicz">Mając na uwadze osiągnięcie zakładanego w planie wzrostu realnych płac i dochodów ludności, podejmujemy działania zmierzające do kształtowania kosztów utrzymania w granicach założonych w planie, dyscyplinując ruch cen i podporządkowując go założeniom planu.</u> + <u xml:id="u-52.15" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! W rolnictwie zadaniem kluczowym jest poprawa bilansu zbożowo-paszowego przez zwiększenie produkcji zbóż i pasz. Rolnictwo musi jednocześnie znacznie lepiej gospodarować zasobami paszowymi, poprawiać przechowalnictwo pasz i nie dopuszczać do poważnego ich marnotrawstwa. Wiele gospodarstw da je dobry przykład pod tym względem. Stanowczo za słabo upowszechniane są te dobre doświadczenia zarówno w gospodarstwach indywidualnych, jak i uspołecznionych. A przecież chodzi tu o sprawy pierwszorzędnej wagi.</u> + <u xml:id="u-52.16" who="#PiotrJaroszewicz">W oparciu o własne pasze w gospodarstwach rolnych i sięgające 8,5 min ton dostawy pasz z zasobów państwowych musimy zwiększyć w 1979 r. pogłowie trzody. Sprzyjać temu będą podjęte decyzje wspierające rozwój produkcji zwierzęcej. Liczymy także na dalszy rozwój inicjatywy produkcyjnej wsi w kierunku zwiększenia hodowli bydła. Wzrastające nakłady inwestycyjne kierowane będą przede wszystkim na budownictwo inwentarskie, szczególnie na stanowiska dla bydła. Jest to konieczne, ponieważ w niektórych województwach program rozwoju hodowli bydła nie jest realizowany, a ubój cieląt, wartościowych jałówek oraz krów nadających się jeszcze do dalszego chowu nadal jest niepokojący.</u> + <u xml:id="u-52.17" who="#PiotrJaroszewicz">Rolnictwo otrzyma więcej środków produkcji. Wzrośnie wartość usług, a także wielkość kredytów świadczonych rolnikom indywidualnym. Coraz obficiej kierowane do rolnictwa środki, z myślą o realizacji wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL, powinny być wykorzystywane efektywnie w każdym gospodarstwie rolnym, w każdej wsi i gminie. Rozwija się aktywność produkcyjna i inwestycyjna rolników indywidualnych, szczególnie prowadzących gospodarstwa specjalistyczne. W wyjątkowo trudnych warunkach 1978 roku rolnicy raz jeszcze dali dowód swej ofiarności i pracowitości. Jesteśmy przekonani, że z równą energią pode j mą działania dla przygotowania warunków do pomyślnej realizacji przyszłorocznych zadań.</u> + <u xml:id="u-52.18" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Na kompleks mieszkaniowy przeznaczyliśmy w latach 1976—1979 o ponad 60 mld złotych więcej niż w założeniach planu 5-letniego na ten okres. Realizację ustalonych zadań umożliwi zwiększenie produkcji materiałów budowlanych i potencjału przedsiębiorstw wykonawczych. W 1979 roku będziemy mieli 167 czynnych fabryk domów, wobec 26 w 1970 roku. Zwiększona zostanie także pomoc dla budownictwa indywidualnego. Będziemy przy tym przestrzegać zarówno jakości budownictwa mieszkaniowego, jak i jego zaplanowanych kosztów.</u> + <u xml:id="u-52.19" who="#PiotrJaroszewicz">W większości regionów kraju program budownictwa mieszkaniowego jest realizowany pomyślnie. Jednakże mamy województwa i aglomeracje, w których występują opóźnienia. Dotyczy to zwłaszcza Katowic, Warszawy, Krakowa i Gdańska.</u> + <u xml:id="u-52.20" who="#PiotrJaroszewicz">Jakie są tego przyczyny? Najważniejsza polega na tym, że za dużymi planami budownictwa mieszkaniowego, podyktowanymi wzrostem zatrudnienia w związku z rozbudową przemysłu, wprowadzeniem 4-brygadowego systemu pracy w górnictwie i ze złym stanem starych zasobów mieszkaniowych nie w pełni jeszcze nadążają zdolności wykonawcze przedsiębiorstw budowlanych i inżynieryjnych. Wymienionym wyżej aglomeracjom okażemy w 1979 roku maksymalną pomoc.</u> + <u xml:id="u-52.21" who="#PiotrJaroszewicz">To prawda, że problem mieszkaniowy w naszym kraju nie jest jeszcze rozwiązany. Trzeba jednak widzieć i doceniać skalę dokonań ostatnich 8 lat. W 1979 roku zbudujemy około 340 tys. mieszkań, podczas gdy w 1970 roku oddano ich do użytku tylko 194 tys. Wyraźna jest poprawa standardu mieszkań, ich wyposażenia i powierzchni użytkowej. Systematycznie wzrasta, choć jeszcze jest niewystarczająca, produkcja całego przemysłu mieszkaniowego. Na przykład produkcja mebli, której wartość w 1970 roku sięgała 12 mld zł, wyniesie w 1979 roku, licząc w cenach porównywalnych, ponad 40 mld złotych.</u> + <u xml:id="u-52.22" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Mamy prawo do satysfakcji z szybkiego postępu w urzeczywistnianiu programu społecznego. Nakłady na jego realizację są znacznie większe od założonych w planach 5-letnich.</u> + <u xml:id="u-52.23" who="#PiotrJaroszewicz">Szybki jest rozwój ubezpieczeń i pieniężnych świadczeń społecznych, ochrony zdrowia, gospodarki mieszkaniowej, oświaty i kultury, turystyki i wypoczynku. Na te cele wydatkujemy w 1979 roku z budżetu państwa oraz z zakładowych funduszów socjalnego i mieszkaniowego łącznie 343 miliardy złotych, to jest o 10% więcej niż w bieżącym roku i prawie 3 razy więcej niż w 1970 roku. Wydatki te w przeliczeniu na 1 mieszkańca wyniosą w 1979 roku około 10 tys. złotych, a na 1 osobę czynną zawodowo około 20 tys. złotych.</u> + <u xml:id="u-52.24" who="#PiotrJaroszewicz">Usprawniamy działalność inwestycyjną i eksploatacyjną w służbie zdrowia. Nastąpi przyspieszenie budowy i remontów szpitali. W celu szybkiego zwiększenia liczby łóżek szpitalnych rozpoczęliśmy budowę pawilonów przyszpitalnych. Są już realizowane przedsięwzięcia mające na celu poprawę zaopatrzenia w leki, których produkcja jeszcze w nadmiernym stopniu oparta jest na importowanych surowcach z krajów kapitalistycznych. Ogromne środki przeznaczane na urzeczywistnienie programu społecznego trzeba wykorzystywać w sposób bardziej celowy i społecznie najbardziej pożyteczny. Rząd i CRZZ są zgodne w poglądzie, że w korzystaniu z różnych form świadczeń społecznych musi być przestrzegana zasada pierwszeństwa dla rodzin niżej zarabiających i wielodzietnych. Działając aktywnie i ofensywnie nasz ambitny i wielostronny program społeczny z całą konsekwencją wcielamy w życie stale go wzbogacając.</u> + <u xml:id="u-52.25" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Przytoczone fakty i liczby wskazują jak głębokie i wszechstronne zmiany na przestrzeni krótkiego przecież czasu zachodzą w poziomie i strukturze spożycia, w warunkach pracy i życia narodu. Wskazują one na skalę nakładów i działań, które musieliśmy podjąć i zrealizować. Dowodzą w sposób jednoznaczny, że zgodnie ze wskazaniami Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Rząd traktuje potrzeby społeczne z najwyższą uwagą i troską. Po tej drodze będziemy szli nadal. Na rzecz tej głównej narodowej sprawy kierujemy w latach 1971—1979 najwięcej środków i największy wysiłek całej naszej gospodarki. Nasze działania na tym odcinku obok rozwiązań doraźnych kładą trwałe podwaliny pod przyszłe efekty, które z każdym rokiem będą przynosić narastające korzyści służące systematycznej poprawie jakości życia Polaków.</u> + <u xml:id="u-52.26" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! W planie na 1979 r. zakładamy dalsze zmiany w strukturze produkcji przemysłu, głównie na korzyść rynku i eksportu, natomiast produkcja na cele inwestycyjne ma wydatnie zmaleć. Główne zadanie, jakie stawiamy przed ministrami, dyrektorami zjednoczeń i zakładów to szybkie wykorzystanie zwalnianych na skutek zmniejszenia produkcji na cele inwestycyjne mocy wytwórczych na produkcję potrzebnych towarów rynkowych i eksportowych, a także na produkcję części zamiennych. Jest to problem ogromnej wagi, i jak pokazuje praktyka 1978 r., niełatwy w realizacji. Musimy go jednak konsekwentnie rozwiązywać.</u> + <u xml:id="u-52.27" who="#PiotrJaroszewicz">Na możliwości produkcyjne coraz większy wpływ wywiera transport, który z powodu zadawnionych opóźnień inwestycyjnych nie nadąża za potrzebami gospodarki. W ocenie źródeł trudności na tym odcinku trzeba uwzględniać także fakt, że rozmiary przewozów transportem publicznym i branżowym dynamicznie rosną.</u> + <u xml:id="u-52.28" who="#PiotrJaroszewicz">W 1979 roku zostanie położony nacisk na sprawną obsługę transportową naszych głównych ośrodków przemysłowych, a zwłaszcza na przewozy węgla i przewozy związane z szybko rozwijającym się hutnictwem. Prowadzimy w związku z tym kosztowne i niełatwe technicznie inwestycje, które pozwolą zwiększyć zdolności wywozowe na wylotach ze Śląska i na współpracujących ciągach i węzłach komunikacyjnych. Poważnym odciążeniem dla całego systemu kolei będzie budowana we współpracy ze Związkiem Radzieckim linia rudowo-siarkowa znad Bugu do Katowic, którą chcemy uruchomić w IV kwartale 1979 roku.</u> + <u xml:id="u-52.29" who="#PiotrJaroszewicz">Skuteczne rozwiązywanie problemów transportowych wymaga również, obok ofiarnej pracy wszystkich kolejarzy i transportowców, znacznie lepszej pracy wszystkich użytkowników transportu, szczególnie przemysłu i budownictwa. Konieczne jest wzajemne współdziałanie i większa dyscyplina, zwłaszcza w dziedzinie załadunku i wyładunku towarów we wszystkich zakładach na wszystkich stacjach i we wszystkich województwach. Pragniemy w tym celu wykorzystać każdą możliwość w najbliższym czasie.</u> + <u xml:id="u-52.30" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Doniosłe znaczenie w całym zespole przyszłorocznych zadań ma wykonywanie inwestycji w granicach zaplanowanych kosztów oraz terminowe oddawanie do użytku zdolności produkcyjnych i usługowych, zwłaszcza obiektów najważniejszych.</u> + <u xml:id="u-52.31" who="#PiotrJaroszewicz">Rolnictwo i gospodarka żywnościowa, budownictwo mieszkaniowe, przemysł paliwowy i energetyka — zajmują pierwszoplanowe miejsce w naszym programie inwestycyjnym 1979 r. W ciągu 4 lat bieżącego 5-lecia nakłady na te dziedziny będą o 110 mlid zł wyższe od nakładów przewidzianych na ten okres w planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-52.32" who="#PiotrJaroszewicz">Poruszając problemy inwestycyjne chciałbym podkreślić, że obecnie z perspektywy czasu widać wyraźnie, jak nieodzownie potrzebny był wielki wysiłek inwestycyjny minionych 8 lat. To dzięki niemu mogliśmy stworzyć miliony nowych miejsc pracy, rozbudować i unowocześnić potencjał wytwórczy, zapewnić warunki do pełniejszego zaspokojenia potrzeb społecznych. Obecnie środki trzeba koncentrować na dziedzinach uznanych za priorytetowe. Jest to podstawowy warunek dalszego rozwoju kraju. Pociąga to za sobą przesunięcie w czasie niektórych innych inwestycji. Są to jednak swego rodzaju koszty realizowanego manewru gospodarczego, których nie sposób uniknąć, skoro postanowiliśmy w pełni osiągnąć zaplanowane cele społeczne.</u> + <u xml:id="u-52.33" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Bardzo poważną rolę w realizacji przyszłorocznych zadań ma do odegrania handel zagraniczny. Nasz niezbędny dla gospodarki import wiąże się bowiem nierozerwalnie z eksportem, a także ze spłata kredytów zagranicznych, wykorzystanych na rozbudowę i modernizacje gospodarki, a także na import zbóż i żywności.</u> + <u xml:id="u-52.34" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególne znaczenie przywiązujemy do dalszego rozwoju współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim i pozostałymi krajami RWPG. Wyrazem pogłębiania się powiązań integracyjnych z gospodarką tych krajów, zwłaszcza z gospodarką radziecką, jest m.in. założenie w planie największej dynamiki obrotów towarowych właśnie z krajami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-52.35" who="#PiotrJaroszewicz">Równolegle wiele uwagi poświęcamy obrotom handlowym z krajami kapitalistycznymi i z krajami trzeciego świata. Zadania w tej dziedzinie są niełatwe, głównie na skutek trudności gospodarczych, jakie przeżywa większość krajów kapitalistycznych. Nasilająca się na tym tle polityka protekcjonistyczna stanowi barierę w rozwoju międzynarodowych stosunków gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-52.36" who="#PiotrJaroszewicz">Niekorzystne dla nas reperkusje tej sytuacji potęguje to, że obecnie kumulują się spłaty kredytów zagranicznych, które zaciągnęliśmy w poprzednich latach. Nasze zadłużenie spłacaliśmy i będziemy spłacali regularnie. Trzeba tu podkreślić, że w bieżącym pięcioleciu z roku na rok polepszamy saldo płatnicze naszych obrotów z zagranicą. Przyszły rok przyniesie dalszą istotną poprawę w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-52.37" who="#PiotrJaroszewicz">Główne zadanie w handlu zagranicznym na 1979 r. to zwiększenie eksportu i racjonalizowanie importu. Oszczędne gospodarowanie środkami przeznaczonymi na import należy do kluczowych ogniw poprawy efektywności gospodarowania. W rozwiązywaniu tego zadania jesteśmy dopiero na początku słusznej drogi. Warto jednak uświadomić sobie, że obroty naszego handlu zagranicznego stale rosną, a w roku przyszłym osiągną rekordowy poziom blisko 100 mld zł dew. Rosną więc i zadania w tej ważnej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-52.38" who="#PiotrJaroszewicz">Dużą wagę przywiązujemy do podnoszenia jakości wyrobów eksportowych. Wiadomo, że mimo utrudnień w handlu międzynarodowym towar dobry, o wysokiej jakości, wykonany w terminie znajdzie zawsze nabywców. Znajdzie ich tym bardziej, że Polska dnia dzisiejszego — dzięki posiadanemu potencjałowi wytwórczemu, wysokiej aktywności rozwojowej i osiągniętemu postępowi naukowemu i technicznemu — jest cenionym w świecie partnerem. Tę pozycję będziemy nadal umacniać i coraz umiejętniej wykorzystywać ją do promocji naszego eksportu.</u> + <u xml:id="u-52.39" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W 1979 roku musimy osiągnąć znacznie wyraźniejszą i powszechniejszą niż kiedykolwiek poprawę efektywności gospodarowania. Dotychczasowy postęp w tej kluczowej dziedzinie nie jest wystarczający i nie jest współmierny do posiadanych sił wytwórczych, kwalifikacji naszych robotników, kadry technicznej i rozwoju postępu nauki.</u> + <u xml:id="u-52.40" who="#PiotrJaroszewicz">Konieczna jest gruntowna poprawa w gospodarowaniu zasobami pracy. Weszliśmy bowiem w okres malejącego przyrostu tych zasobów przy równoczesnym znacznym przyroście nowych zdolności produkcyjnych. Dalszy wzrost produkcji rolnej musimy osiągnąć w okresie nasilonego przechodzenia starszej generacji rolników na rentę, co wymaga pozostania w rolnictwie indywidualnym większej liczby młodzieży. Pilne potrzeby społeczne w sferze usług, rzemiosła oraz systemu ajencyjnego i nakładczego skłaniają, aby kierować do tych dziedzin odpowiednio więcej pełnosprawnych osób. Plan stopniowego zwiększania liczby dni wolnych od pracy zobowiązuje również do bardziej efektywnego gospodarowania zasobami pracowniczymi. Oto dlaczego racjonalizacja zatrudnienia musi przebiegać znacznie sprawniej niż dotychczas.</u> + <u xml:id="u-52.41" who="#PiotrJaroszewicz">Szybszy i powszechniejszy postęp niezbędny jest w gospodarowaniu paliwami i energią, surowcami i materiałami. W nadchodzącym roku stawiamy zwiększone wymagania w dziedzinie obniżenia materiałochłonności produkcji i budownictwa, aktywniejszego uruchamiania rezerw materiałowych w rolnictwie i przemyśle spożywczym, szerszego wykorzystania zasobów surowców wtórnych i doskonalenia gospodarki zapasami. Zaostrzamy również normy zużycia surowców i materiałów. Obniżka kosztów materiałowych powinna przynieść w roku 1979 oszczędności w przemyśle i budownictwie w wysokości około 27 mld zł. Uważamy, to za zadanie minimum.</u> + <u xml:id="u-52.42" who="#PiotrJaroszewicz">Trudności paliwowo-energetyczne i surowcowe odczuwa nie tylko Polska. Narastają one w wielu krajach i dotyczą w istocie całego świata. Stąd wzrost cen paliw i surowców. Dla przykładu: w latach 1976—1978, wskutek wzrostu cen zapłaciliśmy za importowane paliwa, surowce i materiały do produkcji o około 35 mld zł dewizowych więcej niż kosztowałyby one przed tzw. kryzysem surowcowo-paliwowym. Dowodzi to, że czynimy słusznie, rozbudowując w bieżącym dziesięcioleciu własną bazę energetyczną i surowcową. Obejmujemy rozbudową zwłaszcza wydobycie węgla energetycznego i koksującego oraz miedzi, a także produkcję takich podstawowych materiałów, jak stal, cement, celuloza, tworzywa sztuczne i włókna syntetyczne, soda i wiele innych.</u> + <u xml:id="u-52.43" who="#PiotrJaroszewicz">Czynnikiem o olbrzymim znaczeniu jest w tej mierze braterska współpraca z krajami RWPG, przede wszystkim ze Związkiem Radzieckim. Szczególną rolę odgrywa tu realizacja kompleksowych długookresowych programów wspólnego rozwiązywania węzłowych problemów surowcowych.</u> + <u xml:id="u-52.44" who="#PiotrJaroszewicz">Obecnie sprawą najważniejszą staje się oszczędne gospodarowanie węglem i energią elektryczną. W roku 1979 dostawy węgla dla ludności wzrastają w porównaniu z rokiem 1975 o 5 200 tys. ton, dostawy energii elektrycznej w tym samym okresie odpowiednio: o 4,2 mld kWh, a dostawy gazu dla ludności o 0,5 mld m^3^.</u> + <u xml:id="u-52.45" who="#PiotrJaroszewicz">Większy wzrost dostaw węgla i energii elektrycznej i gazu dla ludności nie jest obecnie możliwy, gdyż ograniczają nas możliwości przewozu węgla i posiadane w energetyce moce wytwórcze. Realizacja podjętych w roku bieżącym decyzji przyspieszania wielu inwestycji energetycznych powinna przynieść wyraźne efekty dopiero na przełomie pierwszego i drugiego kwartału przyszłego roku. Dlatego też każdy zakład pracy obowiązany jest obecnie do przestrzegania ostrego reżimu oszczędności zużycia węgla, energii elektrycznej i gazu. Oszczędności te dotyczą w równej mierze gospodarstw domowych i gospodarki komunalnej. Są one nakazem obywatelskim, którego przestrzeganie leży w interesie całego kraju. To, że nie mamy nadmiernych trudności na odcinku dostaw energii i opału zawdzięczamy, jak zawsze, ofiarnej pracy naszych górników, którzy zadania swoje wykonują wzorowo i z nadwyżką.</u> + <u xml:id="u-52.46" who="#PiotrJaroszewicz">Nie omawiam zadań związanych z jakością produkcji, budownictwa i usług, ponieważ Wysoki Sejm rozpatruje projekt ustawy w tej niezwykle doniosłej sprawie. Chciałbym jednak podkreślić, że problematyka jakości stanowi ważne zadanie w programie realizacji przez Rząd założeń planu na przyszły rok.</u> + <u xml:id="u-52.47" who="#PiotrJaroszewicz">Mówiąc o sprawie jakości produkcji, warto przytoczyć słowa robotnicy z Zakładów Przemysłu Bawełnianego im. Marchlewskiego w Łodzi towarzyszki Janiny Zalewskiej, wypowiedziane na XIII Plenum KC partii: — „W moim zakładzie często zastanawiamy się, jak poprawić jakość naszych wyrobów. Na jakość produkcji składa się wiele czynników: trudno mi powiedzieć, w jakiej mierze na jakość wyrobu składa się praca robotnika, na ile zaś projektanta i innych ogniw procesu inwestycyjnego. Sądzę, że należy wnikliwie badać, w jakich fazach produkcji powstaje najwięcej błędów, jakie są tego przyczyny, gdzie są jeszcze rezerwy. Oczekujemy od naszych ekonomistów, administracji różnych szczebli, aby o jakości produkcji mówić konkretnie, gdzie, w którym miejscu procesu produkcji powstają braki i na tej podstawie rozliczać ludzi i egzekwować ich odpowiedzialność za pracę, za jakość, za efektywność”.</u> + <u xml:id="u-52.48" who="#PiotrJaroszewicz">Do tych słów nie trzeba wiele dodawać. Trafiają one w sedno problemu. Zadania dotyczące jakości produkcji i efektywności gospodarowania będą skonkretyzowane w każdym resorcie, województwie, zjednoczeniu i zakładzie. Będą stanowiły integralną część planu rozpatrywanego przez sesje KSR. W wymiernej i konkretnej formie zadania te będziemy doprowadzać do wszystkich komórek organizacyjnych i do wszystkich stanowisk pracy, a następnie konsekwentnie kontrolować i egzekwować ich realizację.</u> + <u xml:id="u-52.49" who="#PiotrJaroszewicz">Poprawie efektywności służyć będzie również doskonalenie funkcjonowania gospodarki, kształtowanie warunków organizacyjnych i ekonomiczno-finansowych, sprzyjających jakościowej i wydajnej pracy, dyscyplinie, dobremu, oszczędnemu gospodarowaniu.</u> + <u xml:id="u-52.50" who="#PiotrJaroszewicz">Liczymy w tej dziedzinie, co podkreślano na XIII Plenum, na rezultaty czynów produkcyjnych podejmowanych dla uczczenia 35-le- cia Polski Ludowej. Jesteśmy przekonani, że taka właśnie będzie odpowiedź załóg całego kraju na apel towarzysza Edwarda Gierka.</u> + <u xml:id="u-52.51" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! W nadchodzącym roku szczególnie oszczędnie zaplanowano wydatki na utrzymanie administracji państwowej. Ulegną one obniżeniu przede wszystkim w wyniku zmniejszenia zatrudnienia oraz kosztów podróży służbowych i zakupów materiałowych.</u> + <u xml:id="u-52.52" who="#PiotrJaroszewicz">Wzmocniona zostanie rola banków w poprawianiu efektywności gospodarowania, zwłaszcza poprzez systematyczną kontrolę działalności inwestycyjnej oraz dyscypliny wydatków, w tym płac.</u> + <u xml:id="u-52.53" who="#PiotrJaroszewicz">Tak więc przez wprowadzanie oszczędności oraz przez zwiększanie dochodów budżetu państwa, głównie w oparciu o wzrost akumulacji w przedsiębiorstwach uspołecznionych, uzyskamy środki na dalszy rozwój gospodarczy kraju i realizację programu społecznego.</u> + <u xml:id="u-52.54" who="#PiotrJaroszewicz">Opierając się na dalszym wzroście dochodów budżetowych — lepiej będziemy zaspokajać potrzeby w dziedzinie świadczeń socjalnych i kulturalnych, w gospodarce terenowej i komunalnej, jak też potrzeby w dziedzinie bezpieczeństwa i obronności kraju.</u> + <u xml:id="u-52.55" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Istotną przesłankę kształtowania przyszłorocznego planu i budżetu stanowią wyniki, jakie uzyskaliśmy w bieżącym roku. Chociaż wszystkich zadań zapewne nie wykonamy, bilans bieżącego roku w sumie będzie pozytywny.</u> + <u xml:id="u-52.56" who="#PiotrJaroszewicz">Osiągnięty w 1978 roku wzrost produkcji przemysłowej, szacowany obecnie na ponad 6% w świetle znanych uwarunkowań, jest naszym poważnym osiągnięciem. To samo trzeba powiedzieć o 3-procentowym powiększeniu produkcji rolnej, przy czym — co niezmiernie dziś istotne — odbudowaliśmy pogłowie zwierząt gospodarskich po jego dotkliwym spadku w 1976 r.</u> + <u xml:id="u-52.57" who="#PiotrJaroszewicz">Równie korzystny jest osiągnięty w roku bieżącym przyrost zdolności produkcyjnych w przemyśle — dzięki zrealizowanym inwestycjom — o ponad 130 mld zł.</u> + <u xml:id="u-52.58" who="#PiotrJaroszewicz">W toku realizacji tegorocznego planu musieliśmy zmienić niektóre jego zadania. Wynikało to z konieczności przystosowywania naszej gospodarki do zmieniającej się sytuacji, a nie z błędnej konstrukcji planu na 1978 r. Gdybyśmy nie podejmowali owych decyzji, przechodząc do porządku nad występującymi nowymi zjawiskami, to konsekwencje tego stałyby się bardziej dotkliwe.</u> + <u xml:id="u-52.59" who="#PiotrJaroszewicz">Praktyka 1978 roku dowiodła, że przedsiębiorstwa i branże, które wyszły kłopotom na pół drogi i potrafiły dostosować się do nowych warunków i nowych zadań planu, wykonały plan dobrze. Natomiast ci, którzy tego nie zrobili, znaleźli się w gorszym położeniu i uzyskali nieco słabsze wyniki. W świetle tego co powiedziałem można stwierdzić, że gospodarka nasza w 1978 r. dobrze zdała egzamin.</u> + <u xml:id="u-52.60" who="#PiotrJaroszewicz">Tegoroczne doświadczenia będą pomocne w wykonywaniu zadań 1979 r. Już dziś wiemy, że warunki ich realizacji mogą również charakteryzować się określoną zmiennością. Oto przykład z ostatniej niemal chwili — decyzja krajów OPEC o podwyższeniu cen ropy naftowej spowoduje zapewne nowe perturbacje w światowym systemie cen na podstawowe towary i surowce. Może wpłynąć na zaostrzenie i tak niekorzystnej dla nas koniunktury na rynkach światowych, a zwłaszcza na rynkach rozwiniętych krajów kapitalistycznych. Nie może to pozostać bez wpływu na rozwój naszej gospodarki. Wynikające stąd problemy będziemy musieli rozwiązywać na bieżąco.</u> + <u xml:id="u-52.61" who="#PiotrJaroszewicz">Dążymy do tego, by narodowy plan społeczno-gospodarczy stanowił dokument stabilny, aby w toku jego realizacji wprowadzać tylko najkonieczniejsze korekty. Zabiegamy, aby decyzje o tych korektach były oparte na obiektywnym rozpoznaniu sytuacji, aby były trafne i jak najbardziej skuteczne i na czas przekazywane do przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-52.62" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Zadania planu na 1979 r. będą konkretyzowane w resortach, zjednoczeniach i zakładach pracy. Staną się niebawem tematem obrad konferencji samorządu robotniczego, których decyzje odegrają ważką rolę w procesie realizacji planu.</u> + <u xml:id="u-52.63" who="#PiotrJaroszewicz">Narodowy plan społeczno-gospodarczy i budżet państwa na rok 1979 przedstawione obywatelom posłom są ambitne, obliczone na wysoką dyscyplinę, wysoki poziom jakości pracy i poczucia odpowiedzialności kadr kierowniczych wszystkich szczebli i poparcie ogółu ludzi pracy. Od tego poczucia, od czynników ściśle z nim związanych zależy pełne osiągnięcie celów zakładanych na 1979 rok.</u> + <u xml:id="u-52.64" who="#PiotrJaroszewicz">Sięgając do intencji XIII Plenum Komitetu Centralnego powiedzmy raz jeszcze: czas dzisiejszy wymaga od nas wszystkich wzmożonej dyscypliny, większej rzeczowości i konkretności, ściślejszej kontroli. We wszystkich dziedzinach pracy, na wszystkich szczeblach działania, decydowania i kierowania, przy wykonywaniu wszystkich funkcji wynikających ze społecznego podziału zadań podlegamy bowiem logice coraz wyższych jakościowych wymagań.</u> + <u xml:id="u-52.65" who="#PiotrJaroszewicz">Nie wolno poddawać się naciskowi ze strony tych, którzy stanowiąc wąski margines, próbują oddziaływać na innych, a sami nie chcą łączyć korzyści czerpanych z rozwoju kraju z własną wydajną pracą, praw z obowiązkami, poprawy swego bytu z poczuciem współodpowiedzialności za wytrwałe rozwiązywanie wspólnych problemów wszystkich obywateli kraju.</u> + <u xml:id="u-52.66" who="#PiotrJaroszewicz">Nie ma u nas środowiska, w którym nie przeważaliby ludzie pracowici, rzetelni i ofiarni. Razem z nimi, w oparciu o ich aktywność i siłę moralną, powinniśmy zdecydowanie przeciwstawiać się tym, którzy naruszają rytm pracy i gospodarowania, obniżają efekty wysiłku załóg, utrudniają nasz marsz ku nowym celom socjalistycznego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-52.67" who="#PiotrJaroszewicz">Plan 1979 r. będzie wykonany z optymalnym pożytkiem dla rozwoju naszej ojczyzny i pomyślności jej obywateli, wspólnym ofiarnym trudem przytłaczającej większości ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-52.68" who="#PiotrJaroszewicz">W realizacji tego planu, a także przy opracowywaniu wstępnych założeń rozwoju kraju na lata 1980—1985 cenną wskazówką i pomocą będą konstruktywne wnioski i uwagi krytyczne, jakie obywatele posłowie zgłosili w trakcie prac komisji sejmowych oraz w obecnej debacie generalnej. Rząd z uwagą śledził przebieg poselskich dyskusji, a jej wyniki wykorzysta w swej przyszłorocznej działalności.</u> + <u xml:id="u-52.69" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę Wysoką Izbę o uchwalenie ustawy budżetowej i przyjęcie uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na rok 1979. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-52.70" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-53"> + <u xml:id="u-53.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-53.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam zatem dyskusję.</u> + <u xml:id="u-53.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-53.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1979 r. są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 110, a także w autopoprawce rządowej, zawartej w druku sejmowym nr 110 A.</u> + <u xml:id="u-53.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1979 rok wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów oraz autopoprawką rządową — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-53.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-53.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-53.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-53.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1979 rok.</u> + <u xml:id="u-53.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do głosowania ustawy budżetowej.</u> + <u xml:id="u-53.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu ustawy budżetowej na rok 1979 wraz z załącznikami nr 1 i 2 są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 111.</u> + <u xml:id="u-53.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy budżetowej na rok 1979 wraz z załącznikami nr 1 i 2 oraz poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-53.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-53.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-53.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-53.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę budżetową na rok 1979 z załącznikami nr 1 i 2.</u> + <u xml:id="u-53.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zarządzam obecnie 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-53.17" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 20 do godz. 13 min. 40)</u> + </div> + <div xml:id="div-54"> + <u xml:id="u-54.0" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-54.1" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Do Prezydium Sejmu wpłynął wniesiony przez Komisję Spraw Zagranicznych projekt uchwały Sejmu w sprawie Deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju. W związku z tym Prezydium Sejmu — po porozumieniu się z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie porządku dziennego posiedzenia nowym punktem 3 i przystąpienie do rozpatrzenia tego projektu.</u> + <u xml:id="u-54.2" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Cały naród polski z głęboką satysfakcją przyjął uchwalenie przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych zgłoszonego przez Polskę projektu Deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju. Nastąpiło w ten sposób ujęcie w postaci uroczystej Deklaracji doniosłej inicjatywy wysuniętej przed</u> + <u xml:id="u-54.3" who="#komentarz">4</u> + <u xml:id="u-54.4" who="#Marszalek">laty na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych przez I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej tow. Edwarda Gierka. Przywódca narodu polskiego powiedział wówczas:</u> + <u xml:id="u-54.5" who="#Marszalek">„Uczyńmy ze sprawy wychowania młodych pokoleń dla życia w pokoju i przyjaźni między narodami jeden z najważniejszych celów, nadając praktyczny kształt głęboko humanistycznym ideałom zawartym w Karcie Narodów Zjednoczonych. Wprowadzajmy je do programów oświatowych i wychowawczych we wszystkich krajach. Uczyńmy wszystko, aby ostatnie ćwierćwiecze naszego stulecia, stulecia — które przyniosło ludzkości tyle cierpień — stało się czasem budowy pokoju i wychowania dla pokoju.” Deklaracja o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju wywodzi się z najlepszych tradycji naszego narodu i polskiej myśli politycznej i oświatowej od epoki Odrodzenia aż do czasów nam współczesnych. Posiada ona jednocześnie oczywisty walor uniwersalny, dotyczy bowiem żywotnych interesów wszystkich narodów, wszystkich ludzi. Opiera się ona na głębokim przeświadczeniu, że pokój jest dobrem wszystkich narodów i że każdy człowiek ma niezbywalne prawo do życia w pokoju, a poszanowanie tego prawa leży we wspólnym interesie całej ludzkości.</u> + <u xml:id="u-54.6" who="#Marszalek">Wysuwając tę inicjatywę wychodziliśmy z założenia, że tragiczne doświadczenia narodu polskiego, zwłaszcza z okresu II wojny światowej, dają nam szczególne moralne prawo i obowiązek podejmowania inicjatyw pomocnych w zapobieżeniu nowemu kataklizmowi wojennemu. Nasze zaangażowanie w tym względzie wynika również z założeń ustrojowych Polski jako państwa socjalistycznego, które wspólnie z innymi państwami wspólnoty socjalistycznej podejmuje wysiłki na rzecz umocnienia międzynarodowego bezpieczeństwa, odprężenia i osiągnięcia postępu w rozbrojeniu.</u> + <u xml:id="u-54.7" who="#Marszalek">Zasadniczym celem polskiej inicjatywy jest — jak to wielokrotnie podkreślaliśmy — przyczynianie się do całkowitego wyeliminowania przemocy i wojny z życia międzynarodowego. Stąd też uchwalona Deklaracja wzywa wszystkie państwa, aby. w swojej działalności kierowały się uznaniem nadrzędnej doniosłości i konieczności ustanowienia, utrzymania i umocnienia sprawiedliwego i trwałego pokoju dla obecnych i przyszłych pokoleń. W imię tych szczytnych celów Deklaracja apeluje o stałe i konsekwentne działanie tak, aby procesy wychowawcze i metody nauczania, jak również działalność środków informacyjnych zawierały treści zgodne z zadaniem wychowania całych społeczeństw, a zwłaszcza młodych pokoleń w duchu pokoju. Akcentuje ona także, że podstawowym instrumentem utrzymania pokoju jest eliminowanie zagrożenia, jakie stanowi wyścig zbrojeń.</u> + <u xml:id="u-54.8" who="#Marszalek">Inicjatywa polska spotkała się z powszechnym, międzynarodowym poparciem, a fakt, że za przyjęciem Deklaracji głosowało 138 państw oraz że żadne państwo nie wypowiedziało się przeciwko niej, stanowi ogromny sukces polskiej myśli politycznej, potwierdzający wagę i aktualność idei zawartych w Deklaracji, służący dalszemu umocnieniu autorytetu Polski w świecie.</u> + <u xml:id="u-54.9" who="#Marszalek">Pragniemy z tej trybuny wyrazić serdeczne podziękowanie i uznanie dla tych wszystkich państw, które poparły tę ideę, przyłączyły się do współautorstwa Deklaracji lub w inny sposób udzieliły jej swojego poparcia.</u> + <u xml:id="u-54.10" who="#Marszalek">Obecnie sprawą najważniejszą jest kompleksowa realizacja Deklaracji przez całą społeczność międzynarodową. Chodzi o to, aby wszystkie państwa i zainteresowane organizacje międzynarodowe podjęły przewidziany w Deklaracji szeroki program działań zmierzających do wychowania całych społeczeństw, a zwłaszcza młodych pokoleń w duchu pokoju, aby zwalczały wszelkie przejawy kolonializmu, rasizmu, dyskryminacji rasowej i apartheidu oraz zapobiegały krzewieniu nienawiści i uprzedzeń wobec innych narodów.</u> + <u xml:id="u-54.11" who="#Marszalek">Jest to zadanie długofalowe, obliczone nie tylko na dzień dzisiejszy, lecz na całe dziesięciolecia. Tym ważniejsze jest jednak jak najszybsze zapoczątkowanie całościowego wcielania w życie treści Deklaracji. Sądzimy, że ważną rolę do spełnienia w tym zakresie mają parlamenty, zwłaszcza w promowaniu — zgodnie z postanowieniami Deklaracji — wszechstronnej współpracy politycznej, gospodarczej i kulturalnej z innymi państwami, niezależnie od ich ustrojów społeczno-gospodarczych oraz w podejmowaniu działań sprzyjających rozpowszechnianiu ideałów pokoju, humanizmu i wolności.</u> + <u xml:id="u-54.12" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Komisja Spraw Zagranicznych proponuje, aby Sejm podjął następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-54.13" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z głęboką satysfakcją wita uchwalenie przez 33 sesję Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych Deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju. Ten zasadniczej wagi dokument międzynarodowy, którego projekt wniesiony został pod obrady bieżącej sesji Organizacji Narodów Zjednoczonych przez delegację Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, uchwaliło Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przy powszechnym poparciu członków tej Organizacji. Stanowi on konkretyzację idei, którą przedstawił w 1974 r. na forum ONZ T Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Gierek.</u> + <u xml:id="u-54.14" who="#Marszalek">Sejm pragnie wyrazić podziękowanie wszystkim państwom, które przyczyniły się do przyjęcia zgłoszonego przez Polskę projektu Deklaracji, a zwłaszcza tym 27 państwom, które przyłączyły się do jej współautorstwa, oraz tym, które udzielały poparcia polskiej inicjatywie.</u> + <u xml:id="u-54.15" who="#Marszalek">Pragnąc skupić uwagę społeczności międzynarodowej na problematyce wychowania dla pokoju i wysuwając inicjatywę przyjęcia Deklaracji, Polska kierowała się dążeniem do uzupełnienia kroków już podejmowanych w Organizacji Narodów Zjednoczonych na płaszczyznach politycznej, rozbrojeniowej, gospodarczej i społecznej. Wychowanie dla pokoju stanowi element budowy pokojowego współżycia i współpracy wszystkich państw i narodów, a więc także odprężenia w stosunkach międzynarodowych i stworzenia warunków dla osiągnięcia postępu w procesie rozbrojenia.</u> + <u xml:id="u-54.16" who="#Marszalek">Zasadnicza treść Deklaracji zawiera się w tym, że pokój jest dobrem wszystkich narodów i że każdy człowiek ma niezbywalne prawo do życia w pokoju, a poszanowanie tego prawa leży we wspólnym interesie całej ludzkości.</u> + <u xml:id="u-54.17" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przeświadczenie, że uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych Deklaracja będzie ważnym czynnikiem budowy zaufania między narodami, a tym samym umocnienia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.</u> + <u xml:id="u-54.18" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zwraca się więc z apelem do wszystkich parlamentów o stałe, aktywne działanie na rzecz wcielenia w życie idei i treści Deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju dla dobra obecnego i przyszłych pokoleń.” (Oklaski)</u> + <u xml:id="u-54.19" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Oklaski upoważniają mnie do stwierdzenia, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął jednomyślnie uchwałę w sprawie Deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju.</u> + <u xml:id="u-54.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-54.21" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości o rządowym projekcie ustawy o odznakach i mundurach (druki nr 105 i 109).</u> + <u xml:id="u-54.22" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Jadwiga Giżycka-Koprowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-55"> + <u xml:id="u-55.0" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości przypadł mi w udziale zaszczytny obowiązek zaprezentowania wniesionego pod obrady Wysokiego Sejmu rządowego projektu ustawy o odznakach i mundurach.</u> + <u xml:id="u-55.1" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Projekt ten był szczegółowo rozpatrywany na posiedzeniach Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości w dniach 29 listopada, 7 i 8 grudnia bieżącego roku oraz przez Komisje Prac Ustawodawczych w dniu 22 listopada 1978 r.</u> + <u xml:id="u-55.2" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Prezentowany projekt ustawy reguluje zagadnienia, które były dotychczas normowane dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 2 października 1935 roku o odznakach i mundurach. Czterdziestotrzyletni okres obowiązywania dekretu, zmienione warunki społeczno-polityczne spowodowały, że przepisy dekretu są zdezaktualizowane i nie odpowiadają wymogom na etapie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. Dekret ma charakter przede wszystkim reglamentacyjny, dający uprawnienia do wydawania zezwoleń na ustanawianie i używanie odznak za zasługi jedynie Ministrowi Spraw Wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-55.3" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Odznaki, zwłaszcza o charakterze honorowym, nabrały w Polsce Ludowej nowej treści i znaczenia. Spełniają one ważna role wychowawczą, wyrabiają i kształtują właściwe postawy ideowo-moralne i zawodowe obywateli, są czynnikiem mobilizującym do lepszej pracy.</u> + <u xml:id="u-55.4" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Odznaki stanowią wzbogacenie systemu wynagrodzeń za pracę oraz istotną formę wyróżnień za pracę społeczna.</u> + <u xml:id="u-55.5" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Przyznawanie określonych w projekcie odznak dale nie tylko satysfakcję osobom wyróżnionym za dobre wyniki osiągnięte w pracy zawodowej i społecznej, ale mobilizuje także innych obywateli do rzetelnej i wzorowej pracy na rzecz naszej ojczyzny — Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-55.6" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Szczególne zainteresowanie ustanawianiem odznak przejawiają zakłady produkcyjne i działające w nich organizacje. Odznaki organizacyjne i okolicznościowe, przyznawane za zasługi w realizacji zadań statutowych organizacji społecznych, przyczyniają się do wzmożenia społecznej aktywności członków oraz są wyrazem zespolenia ich w danej organizacji.</u> + <u xml:id="u-55.7" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Projekt ustawy o odznakach i mundurach uogólnia dotychczasową praktykę, wychodzi naprzeciw społecznemu zapotrzebowaniu. Jest on dostosowany do aktualnych warunków społeczno-politycznych.</u> + <u xml:id="u-55.8" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Rządowy projekt ustawy przewiduje trzy rodzaje odznak:</u> + <u xml:id="u-55.9" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">1) odznaki honorowe — stanowiące wyróżnienie za zasługi położone:</u> + <u xml:id="u-55.10" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">a) w działalności państwowej lub społecznej, stanowiącej istotny wkład w rozwój całego kraju, w rozwój określonej dziedziny gospodarki lub administracji państwowej, w rozwój określonego województwa albo w rozwój określonej organizacji gospodarczej;</u> + <u xml:id="u-55.11" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">b) za zasługi położone w działalności statutowej organizacji spółdzielczych lub organizacji społecznych, 2) odznaki organizacyjne — stanowiące odznaczenia organizacji społecznej lub spółdzielczej albo innej jednostki organizacyjnej bądź przynależności do takiej organizacji lub jednostki organizacyjnej, 3) odznaki okolicznościowe — upamiętniające rocznice, wystawy, zgromadzenia lub inne wydarzenia.</u> + <u xml:id="u-55.12" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Projekt ustawy podnosi rangę odznak honorowych. Znajduje to między innymi wyraz w tym, że zgodnie z brzmieniem art. 4 projektu odznaki mają być ustanawiane — w zależności od charakteru danej odznaki — przez Radę Państwa, Radę Ministrów, ministrów, wojewódzkie rady narodowe i naczelne władze organizacji społecznych.</u> + <u xml:id="u-55.13" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Mundurom natomiast projekt ustawy w art. 10 i 11 nada je wartość symbolu, stanowiącego miernik godności społecznego znaczenia wypełnianych zadań, co jest zgodne z historyczną tradycją szacunku, jakim społeczeństwo polskie otaczało i otacza mundur.</u> + <u xml:id="u-55.14" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Odznaki i mundury mają istotne znaczenie wychowawcze, stają się środkami podnoszenia poziomu świadomości obywatelskiej i państwowej.</u> + <u xml:id="u-55.15" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Projekt ustawy otacza szczególną troską i opieką mundury Wojska Polskiego i Milicji Obywatelskiej. Utrwala charakter munduru Wojska Polskiego jako symbolu tradycji wolnościowych i postaw patriotycznych narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-55.16" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Mundurowi Milicji Obywatelskiej nadaje się charakter symbolu poszanowania prawa, ładu i porządku publicznego.</u> + <u xml:id="u-55.17" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Ponadto projekt w art. 3 zawiera pełne unormowanie problematyki ustanawiania herbów dla poszczególnych województw i miast przez właściwe rady narodowe stopnia wojewódzkiego oraz miejskie rady narodowe. Problematyka ta w dotychczasowych przepisach uregulowana jest tylko fragmentarycznie i to jedynie w odniesieniu do herbów miast.</u> + <u xml:id="u-55.18" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Wysoki Sejmie! Komisja Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości w pełni aprobując merytoryczne postanowienia projektu, proponuje wprowadzenie do niego poprawki przedstawionej w druku nr 109 doręczonym obywatelom posłom. Poprawka ta, dotycząca brzmienia art. 17, ma charakter redakcyjny. Intencją tego przepisu jest, by odznaki i mundury ustanowione do chwili obecnej, na podstawie dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej, mogły być nadawane i używane na dotychczasowych zasadach. Sformułowanie art. 17 w pierwszym brzmieniu, wzbudziło w niektórych środowiskach wątpliwości, czy użyte w tym przepisie słowo — „używane” odnosi się zarówno do nadawania, jak i używania odznak i mundurów, czy też jedynie do używania już nadanych odznak. Mając na uwadze specjalny, bardzo często uczuciowy stosunek obywateli do posiadanych odznak, Komisja uwzględniła postulaty i proponuje, by artykułowi 17 nadać brzmienie:</u> + <u xml:id="u-55.19" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">„Ust. 1. Odznaki ustalone na podstawie dekretu, o którym mowa w art. 16, mogą być nadawane i używane na dotychczasowych zasadach.</u> + <u xml:id="u-55.20" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Ust. 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do mundurów ustalonych na podstawie dotychczasowych przepisów, gdy chodzi o używanie tych mundurów”.</u> + <u xml:id="u-55.21" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Poprawkę tę Komisja przyjęła jednomyślnie.</u> + <u xml:id="u-55.22" who="#PoselJadwigaGizyckaKoprowska">Wysoki Sejmie! Komisja Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości w przekonaniu, że nowa ustawa o odznakach i mundurach przyczyni się do umocnienia poczucia godności zawodowej, dumy z osiągnięć grup kolektywów i zakładów, do umocnienia dyscypliny społecznej, samorządności socjalistycznej, ma zaszczyt prosić Wysoką Izbę o uchwalenie rządowego projektu ustawy o odznakach i mundurach — druk nr 105 z poprawką proponowaną przez Komisję, zawartą w druku sejmowym nr 109. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-55.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-56"> + <u xml:id="u-56.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-56.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie projektu ustawy?</u> + <u xml:id="u-56.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-56.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-56.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o odznakach i mundurach wraz z poprawką proponowaną przez Komisję Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-56.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-56.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-56.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-56.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o odznakach i mundurach.</u> + <u xml:id="u-56.9" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości o rządowym projekcie ustawy o terminie zakończenia obecnej kadencji ławników ludowych w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych (druki nr 103 i 106).</u> + <u xml:id="u-56.10" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Janina Banasik.</u> + </div> + <div xml:id="div-57"> + <u xml:id="u-57.0" who="#PoselJaninaBanasik">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Działalność ławników w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych pozostaje w bezpośrednim związku z realizacją uchwalonego przez Sejm w dniu 26 czerwca 1974 r. Kodeksu pracy oraz ustawy z dnia 24 października 1974 r. o tychże sądach.</u> + <u xml:id="u-57.1" who="#PoselJaninaBanasik">Ukształtowany przez Kodeks pracy system rozpatrywania sporów o roszczenia pracowników zapewnił specjalizację w orzekaniu w sprawach o szczególnym charakterze, przybliżył maksymalnie organy rozpatrujące spory do zakładu pracy, ułatwił pracownikom dochodzenie przysługujących im roszczeń oraz sprawne załatwianie zaistniałych sporów. Jednocześnie obowiązujące przepisy proceduralne w postępowaniu sądowym zostały znacznie uproszczone Sądy pracy i ubezpieczeń społecznych stanowią zatem nowy, jakościowo odmienny rodzaj sądów szczególnych — ich właściwość rzeczowa obejmuje spory, jakie mogą wyniknąć ze stosunku pracy oraz z ubezpieczenia społecznego. Jako organ odwoławczy dla komisji rozjemczych, komisji odwoławczych do spraw pracy oraz organów ZUS wywierają poważny wpływ na kształtowanie orzecznictwa tych jednostek społecznych.</u> + <u xml:id="u-57.2" who="#PoselJaninaBanasik">Sądy realizują także działalność pozaorzeczeniową mającą na celu zapobieganie powstawaniu sporów przez organizowanie rozpraw w zakładach pracy, szeroką działalność szkoleniową oraz przez zgromadzenia ogólne sędziów sądów pracy.</u> + <u xml:id="u-57.3" who="#PoselJaninaBanasik">Dalsze pogłębianie procesu demokratyzacji wymiaru sprawiedliwości na tym odcinku wyraża się m.in. w przyjęciu zasady, że rozpatrywanie spraw w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych odbywa się z udziałem czynnika społecznego, tj. ławników.</u> + <u xml:id="u-57.4" who="#PoselJaninaBanasik">Głos ławnika zaznajomionego z problematyką funkcjonowania zakładu pracy, o dużym zaangażowaniu społecznym i cieszącego się osobistym autorytetem w środowisku pracowniczym wydatnie przyczynia się do wydania prawidłowego orzeczenia, co da je gwarancję ludowej praworządności i autorytetu sądów oraz ich więzi ze społeczeństwem.</u> + <u xml:id="u-57.5" who="#PoselJaninaBanasik">Praktyka wykazała, że wybór ławników w 50% spośród kandydatów przedstawionych przez związki zawodowe i w 50% spośród kandydatów zgłoszonych przez wojewodów nadaje tej funkcji wysoką. rangę. Ławnicy odznaczają się szeroką wiedzą w zakresie m.in. znajomości resortowych przepisów płacowych, układów zbiorowych pracy oraz regulaminów. Dysponują ponadto dużym doświadczeniem życiowym, bliskie im są stosunki międzyludzkie w zakładach pracy; ułatwia to ocenę, czy postawa pracownika jako zaangażowana zasługuje na ochronę, czy też nie wypełnia on należycie swoich obowiązków.</u> + <u xml:id="u-57.6" who="#PoselJaninaBanasik">Czas trwania kadencji ławników ludowych w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych upływa z dniem 31 grudnia 1978 r.</u> + <u xml:id="u-57.7" who="#PoselJaninaBanasik">Rady narodowe szczebla wojewódzkiego powinny zatem dokonać wyboru ławników czynnych w tych sądach do dnia 31 października 1978 r. stosownie do przepisów art. 25 ustawy z dnia 24 października 1974 r. Kampania wyborcza dotyczyłaby stosunkowo nielicznej grupy około 4500 ławników ludowych. Dodatkowo jeszcze podam, że liczba ławników ludowych w sądach powszechnych wynosi 50 tys., a członków kolegiów d/s wykroczeń — 70 tys.</u> + <u xml:id="u-57.8" who="#PoselJaninaBanasik">Obowiązujący od 1970 r. jednolity czas trwania kadencji ławników ludowych w sądach powszechnych oraz członków kolegiów d/s wykroczeń przy terenowych organach administracji państwowej kończy się w dniu 31 grudnia 1980 r.</u> + <u xml:id="u-57.9" who="#PoselJaninaBanasik">Zachodzi zatem potrzeba dalszego wyrównywania czasu trwania kadencji ławników ludowych przez dostosowanie kadencji ławników w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych do kadencji ławników w sądach powszechnych i członków kolegiów d/s wykroczeń, a więc przedłużenie kadencji o 2 lata.</u> + <u xml:id="u-57.10" who="#PoselJaninaBanasik">Przemawiają za tym względy natury społecznej — przeprowadzenie kampanii wyborczej wymaga bowiem zaangażowania instancji politycznych, organizacji społecznych, organów władzy i administracji państwowej w zakresie przygotowania list kandydatów na ławników oraz samej organizacji wyboru ławników. Niezbędna jest również koordynacja tej działalności.</u> + <u xml:id="u-57.11" who="#PoselJaninaBanasik">Wysokie koszty społeczne wiążą się z organizacją zebrań, których w czasie kampanii wyborczej w 1976 r. odbyło się około 30 tys. przy uczestnictwie około 2 mln osób.</u> + <u xml:id="u-57.12" who="#PoselJaninaBanasik">Dodatkowo za wyrównywaniem kadencji przemawiają względy prawne — stosownie do art. 29 ustawy z dnia 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych przepisy ustawy o ławnikach ludowych w sądach powszechnych mają odpowiednie zastosowanie do ławników okręgowych sądów pracy i ubezpieczeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-57.13" who="#PoselJaninaBanasik">Proponowane unormowanie dotyczące ujednolicenia czasu trwania kadencji ławników ludowych w sądach pracy i ubezpieczeń społecznych z kadencją ławników ludowych w sądach powszechnych i kadencją członków kolegiów d/s wykroczeń pozwoli na przeprowadzenie w październiku 1979 r. wspólnej kampanii wyborczej.</u> + <u xml:id="u-57.14" who="#PoselJaninaBanasik">W imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o terminie zakończenia obecnej kadencji ławników ludowych w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych (druk nr 103) w brzmieniu przedłożenia rządowego. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-57.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-58"> + <u xml:id="u-58.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-58.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie projektu ustawy?</u> + <u xml:id="u-58.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-58.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-58.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o terminie zakończenia obecnej kadencji ławników ludowych w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości, to jest bez poprawek — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-58.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-58.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-58.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-58.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o terminie zakończenia obecnej kadencji ławników ludowych w okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-58.9" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u> + <u xml:id="u-58.10" who="#Marszalek">Informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęły adresowane do Prezesa Rady Ministrów interpelacje posłów: Stefana Chorosia, Romana Karolaka, Jana Malca oraz Aleksandra Zająca, a także zapytanie posła Edwarda Kondaka. Prezydium Sejmu skierowało powyższe interpelacje oraz zapytanie do adresata.</u> + <u xml:id="u-58.11" who="#Marszalek">Obecnie przystępujemy do wysłuchania odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-58.12" who="#Marszalek">Poseł Stefan Choroś w interpelacji stwierdza zbyt wolną poprawę ilości oraz jakości dostarczanych maszyn, narzędzi i urządzeń do zbioru i konserwacji pasz objętościowych. Szczególnie silnie odczuwany jest brak nowoczesnych maszyn do zbioru kukurydzy, traw i poplonów ozimych w gospodarstwach indywidualnych oraz bardziej wydajnych urządzeń do rozdrabniania ziarna i pasz objętościowych. Niedobór narzędzi do zbioru siana utrudnia postęp w wykorzystaniu użytków zielonych. Interpelant zwraca się do Prezesa Rady Ministrów o poinformowanie — jakie działanie podejmie Rząd, aby stan ten uległ odczuwalnej</u> + <u xml:id="u-58.13" who="#komentarz">poprawie.)</u> + <u xml:id="u-58.14" who="#Marszalek">Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów odpowiedzi na powyższą interpelację udzieli Minister Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych obywatel Franciszek Adamkiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-59"> + <u xml:id="u-59.0" who="#MinisterPrzemysluMaszyn">Ciężkich i Rolniczych</u> + </div> + <div xml:id="div-60"> + <u xml:id="u-60.0" who="#FranciszekAdamkiewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W odpowiedzi na interpelację posła Stefana *) Pełny tekst interpelacji w załączniku.</u> + <u xml:id="u-60.1" who="#FranciszekAdamkiewicz">Chorosia z Radomia pragnę przedstawić stan zaopatrzenia rolnictwa w maszyny do zbioru i konserwacji pasz objętościowych oraz działania podejmowane przez Rząd dla dalszego rozwoju mechanizacji prac w gospodarce paszowej. Maszyny i urządzenia służące do zbioru i konserwacji siana dostarczamy rolnikom indywidualnym w pełnym, niezbędnym asortymencie. Natomiast w stosunku do potrzeb ilościowych występuje jeszcze niepełne pokrycie zgłaszanych potrzeb w niektórych dostarczanych pozycjach. W pełni pokrywane są potrzeby ustalone przez rolnictwo i handel na kosiarki konne, kosiarki ciągnikowe listwowe i rotacyjne.</u> + <u xml:id="u-60.2" who="#FranciszekAdamkiewicz">Natomiast w przetrząsaczo-zgrabiarkach konnych i ciągnikowych oraz przetrząsaczach widłowych mimo poważnego wzrostu produkcji nie pokrywamy jeszcze w pełni potrzeb rolnictwa. Ponadto do mechanizacji zbioru i transportu siana dostarczamy przyczepy i prasy zbierające oraz dmuchawy do słomy i siana. Do dalszego wzrostu dostaw tych maszyn i urządzeń z produkcji krajowej i importu podejmujemy następujące działania:</u> + <u xml:id="u-60.3" who="#FranciszekAdamkiewicz">Po pierwsze — w opracowanych planach zwiększamy produkcję, dążąc do lepszego wykorzystania naszego potencjału przemysłowego.</u> + <u xml:id="u-60.4" who="#FranciszekAdamkiewicz">Po drugie — rozbudowujemy fabrykę maszyn rolniczych w Słupsku, gdzie m.in. uruchomimy od 1980 r. produkcję nowoczesnych przetrząsaczy aktywnych, a w fabrykach pozostałych przeprowadzamy szereg modernizacji dla zwiększania produkcji.</u> + <u xml:id="u-60.5" who="#FranciszekAdamkiewicz">Po trzecie — organizujemy dodatkowy import, np. wysoko wydajnych ciągnikowych przetrząsaczy aktywnych, kosiarek rotacyjnych i jednorzędowych sieczkarń polowych.</u> + <u xml:id="u-60.6" who="#FranciszekAdamkiewicz">Działania powyższe umożliwiły nam znaczny wzrost dostaw np.:</u> + <u xml:id="u-60.7" who="#FranciszekAdamkiewicz">— przetrząsaczo-zgrabiarek konnych i ciągnikowych w roku bieżącym dostarczymy 6500 sztuk, a w roku przyszłym 9500 sztuk, tj. o 46% więcej;</u> + <u xml:id="u-60.8" who="#FranciszekAdamkiewicz">— dostawy przetrząsaczy widłowych wzrosły z 12 tys. do 14 tys.;</u> + <u xml:id="u-60.9" who="#FranciszekAdamkiewicz">— dostawy grabi konnych zwiększymy w przyszłym roku do 21 tys. sztuk, co stanowi potrojenie dostaw w okresie 2 lat;</u> + <u xml:id="u-60.10" who="#FranciszekAdamkiewicz">— niedobór w dmuchawach do siana i słomy w 1979 r. znacznie złagodzimy, a w 1980 r. zlikwidujemy.</u> + <u xml:id="u-60.11" who="#FranciszekAdamkiewicz">W grupie sprzętu do zbioru niskich i wysokich zielonek — obok kosiarek — dostarczymy rolnictwu 6 typów maszyn, w tym 4 typy sieczkarń polowych o przepustowości 20, 30, 60 i 100 ton na godzinę. W 1979 r. rolnictwo otrzyma również przyczepiane ścinacze do zielonek (jest to wznowienie produkcji zmodernizowanego — „Orkana”) oraz samobieżne kosiarki pokosowe. Dostawy tych urządzeń powinny zaspokoić zapotrzebowanie rolnictwa już w 1979 r.</u> + <u xml:id="u-60.12" who="#FranciszekAdamkiewicz">W grupie tych maszyn od bieżącego roku dostarczymy jednorzędowe zawieszane sieczkarnie połowę, szczególnie przydatne dla gospodarstw indywidualnych, uprawiających kukurydzę do silosowania.</u> + <u xml:id="u-60.13" who="#FranciszekAdamkiewicz">W grupie maszyn do rozdrabniania ziarna i pasz objętościowych dla potrzeb gospodarstw indywidualnych produkujemy 4 typy sieczkarń bębnowych i toporowych, 2 rodzaje śrutowników tarczowych, 2 rodzaje rozdrabniaczy uniwersalnych do siana, ziarna i innych pasz oraz rozdrabniacz bijakowy. We wszystkich wymienionych typach maszyn rozdrabniających pokrywamy w pełni zapotrzebowanie rolnictwa i handlu.</u> + <u xml:id="u-60.14" who="#FranciszekAdamkiewicz">Wysoka Izbo! Równolegle z kontynuowaną rozbudową zdolności produkcyjnych w przemyśle maszyn rolniczych prowadzone są prace konstrukcyjno-badawcze nad nowymi typami maszyn. Jako zasadę przyjęto, że nowe konstrukcje będą umożliwiały zbiór zielonek niskich i wysokich, rosnących rzędowo i bezrzędowo, zielonek przewiędniętych, kolb kukurydzy do zakiszania oraz łodyg kukurydzy.</u> + <u xml:id="u-60.15" who="#FranciszekAdamkiewicz">Podstawową maszynę stanowić będzie w przyszłości kombajn zielonkowy o przepustowości 100 ton na godzinę zielonej masy, którego prototypy są w badaniu. Na podstawie tej maszyny Poznańska Fabryka Maszyn Żniwnych opracowuje konstrukcję samobieżnego kombajnu o przepustowości 60 ton na godzinę i kombajnu przyczepianego o przepustowości 30 ton na godzinę — przeznaczonego dla gospodarstw uspołecznionych i kółek rolniczych, jak również kombajnu zawieszanego jednorzędowego o przepustowości 20 ton na godzinę przeznaczonego dla gospodarstw indywidualnych. Konstrukcje te w najbliższych latach zastąpią produkowane obecnie w fabryce poznańskiej samobieżne i przyczepiane kombajny.</u> + <u xml:id="u-60.16" who="#FranciszekAdamkiewicz">Równolegle z tymi pracami przygotowywane jest uruchomienie produkcji przyczep o ładowności 5—10 ton do transportu zebranej zielonej masy oraz prasy do zakiszania rozdrobnionego ziarna kukurydzy w tunelach foliowych, których seria próbna została przekazana rolnictwu w bieżącym roku do badań. Rozwój techniczny tych maszyn pozwoli na dalsze unowocześnienie zbioru zielonek zgodnie z postulatami rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-60.17" who="#FranciszekAdamkiewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiając niniejszą odpowiedź na interpelację ob. posła Stefana Chorosia, pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że resort przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych, a także współpracujące resorty przykładają dużą wagę do prawidłowej realizacji wszystkich zadań postawionych przed nami przez Rząd i mających na celu zwiększenie produkcji pasz jako jednego z węzłowych problemów rozwoju całego kompleksu gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-60.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-61"> + <u xml:id="u-61.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-61.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-61.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-61.3" who="#Marszalek">Wobec tego sprawę interpelacji obywatela posła Stefana Chorosia uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-61.4" who="#Marszalek">1. Poseł Roman Karolak w interpelacji podkreśla, że w planach zakłada się wysokie tempo wzrostu produkcji jajczarsko-drobiarskiej przy istotnych zmianach w sferze produkcji surowca opartej wyłącznie na przemysłowych paszach treściwych. Autor interpelacji stwierdza, że w ostatnim okresie obserwuje się wyraźne pogorszenie jakości tych pasz. W szczególności pasze drobiowe często są źle wymieszane, nie w pełni rozdrobnione, nadal zbyt mały jest udział pasz granulowanych, niejednokrotnie skład mieszanki jest niezgodny z recepturą, stosowane są zamienniki paszowe mniej wartościowe itp. Powoduje to zwiększenie zużycia pasz w produkcji mięsa drobiowego.</u> + <u xml:id="u-61.5" who="#Marszalek">Interpelant zwraca się do Prezesa Rady Ministrów z zapytaniem, jakie kroki zamierza podjąć Rząd dla zapewnienia poprawy jakości drobiowych, przemysłowych pasz</u> + <u xml:id="u-61.6" who="#komentarz">treściwych.)</u> + <u xml:id="u-61.7" who="#Marszalek">2. Poseł Jan Malec w interpelacji podkreśla, że dzięki zwiększającej się liczbie kombajnów rolnictwo jest coraz bardziej przygotowane do zbioru zbóż nawet w trudnych warunkach klimatycznych. Na obecnym etapie występuje jednak dysproporcja między zdolnością do zbioru zbóż kombajnami a zapewnieniem sprawnego transportu, odbioru, suszarnictwa i magazynowania ziarna. Doświadczenia lat 1977—1978 wskazują, że niedostateczny postęp w kompleksowym rozwiązywaniu problemów zagospodarowania ziarna zbóż zbieranych kombajnami przynosi poszczególnym gospodarstwom i całej gospodarce narodowej duże straty.</u> + <u xml:id="u-61.8" who="#Marszalek">Autor interpelacji zwraca się do Prezesa Rady Ministrów z zapytaniem, jakie kroki podejmie Rząd dla złagodzenia występujących napięć w transporcie zbóż od kombajnów, w skupie, w suszarnictwie i przechowywaniu</u> + <u xml:id="u-61.9" who="#komentarz">ziarna.)</u> + <u xml:id="u-61.10" who="#Marszalek">Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów odpowiedzi na te interpelacje udzieli Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu obywatel Emil Kołodziej.</u> + <u xml:id="u-61.11" who="#Marszalek">Minister Przemysłu Spożywczego i Skupu</u> + </div> + <div xml:id="div-62"> + <u xml:id="u-62.0" who="#EmilKolodziej">Obywatelu Marszalku! Wysoki Sejmie! Odpowiadając na interpelację obywatela posła</u> + <u xml:id="u-62.1" who="#komentarz">))</u> + <u xml:id="u-62.2" who="#EmilKolodziej">Pełne teksty interpelacji w załączniku.</u> + <u xml:id="u-62.3" who="#EmilKolodziej">Romana Karolaka, pragnę przedstawić podejmowane działanie zmierzające do poprawy jakości pasz przemysłowych dla produkcji drobiarskiej.</u> + <u xml:id="u-62.4" who="#EmilKolodziej">W roku 1978 na produkcję drobiu i jaj dostarczymy około 2 mln ton pasz, a więc czterokrotnie więcej niż w roku 1970. W roku przyszłym dostawy pasz wzrosną o dalsze 200 tys. ton. Dysponujemy przy tym 15 nowoczesnymi wytwórniami pasz, wybudowanymi w latach siedemdziesiątych, a do roku 1980 zostanie oddanych do użytku dalszych 5 nowoczesnych wytwórni.</u> + <u xml:id="u-62.5" who="#EmilKolodziej">Produkcja pasz dla drobiu realizowana jest w 60 zakładach przemysłu państwowego o lepszym w stosunku do pozostałych wytwórni, wyposażeniu technicznym i technologicznym.</u> + <u xml:id="u-62.6" who="#EmilKolodziej">Produkcja pasz dla drobiu obejmuje 10 asortymentów dostosowanych do poszczególnych rodzajów i wieku drobiu, przy czym każdy asortyment pasz zawiera około 15 komponentów.</u> + <u xml:id="u-62.7" who="#EmilKolodziej">Bieżąca kontrola jakości pasz prowadzona jest w toku procesu produkcyjnego przez nadzór technologiczny oraz przez laboratoria zakładowe, natomiast kontrola biologiczna — przez Stację Testową w Pasterniku.</u> + <u xml:id="u-62.8" who="#EmilKolodziej">Niezależnie od tego nadzór i kontrolę nad jakością pasz prowadzi państwowa inspekcja resortu, która dokonuje wyrywkowej oceny jakości pasz w partiach przygotowanych do wysyłki oraz pasz znajdujących się w magazynach bądź też reklamowanych przez producentów.</u> + <u xml:id="u-62.9" who="#EmilKolodziej">W wyniku prowadzenia wielokierunkowych badań, jakość pasz wykazuje stałą poprawę. Wyrazem tego jest zmniejszenie się w skali kraju zużycia pasz na 1 kg przyrostu drobiu, aczkolwiek zużycie to jest jeszcze wyższe od wyników, jakie notuje się w krajach przodujących.</u> + <u xml:id="u-62.10" who="#EmilKolodziej">Należy jednak nadmienić, że produkowane pasze w nielicznych zakładach wykazują odchylenia od obowiązujących parametrów, szczególnie w zakresie rozdrabniania oraz zawartości niektórych składników.</u> + <u xml:id="u-62.11" who="#EmilKolodziej">Wyniki badań oraz reklamacje odbiorców pasz wykazały na przełomie II i III kwartału pogorszenie jakości pasz drobiowych. Wynikło to przede wszystkim z okresowego opóźnienia dostaw niektórych komponentów przez firmy zagraniczne, jak też na skutek trudności transportowych w rytmicznym przewozie surowców i komponentów z dostaw zagranicznych i krajowych, przy tym muszę wyjaśnić, że przeważająca większość surowców i komponentów do produkcji pasz dostarczana jest z importu.</u> + <u xml:id="u-62.12" who="#EmilKolodziej">W IV kwartale br. przy wzmożonej kontroli jakościowej w zakładach produkcyjnych i wzroście zapasów surowcowych, w wyniku poprawy przewozów surowców i gotowych produktów, jakość pasz uległa znacznej poprawie.</u> + <u xml:id="u-62.13" who="#EmilKolodziej">Dla dalszej poprawy jakości pasz oraz zwiększenia ich efektywności podejmowane są następujące działania:</u> + <u xml:id="u-62.14" who="#EmilKolodziej">— przyspiesza się modernizację zakładów o gorszym wyposażeniu technicznym, — prowadzi się szkolenie pracowników, szczególnie w nowych zakładach oraz w zakładach wykazujących słabsze parametry jakościowe w zakresie technologii produkcji, przestrzegania i doskonalenia receptur oraz wzmocnienia nadzoru w fazie produkcji i kontroli laboratoryjnej; szkolenie prowadzone jest w zakładach osiągających najlepsze parametry produkcji pod względem jakości, — zwiększona i poszerzona została kontrola jakości pasz prowadzona przez inspekcję resortu, — kierownicy wytwórni pasz rozszerzą bezpośrednie kontrakty z producentami drobiu, co przyczyni się do szybszego reagowania producentów pasz na uwagi i wnioski hodowców, — zwiększona zostanie ilość pasz granulowanych z około 400 tys. ton w roku bieżącym do 500 tys. ton w roku 1979, co ma istotny wpływ na podniesienie efektywności skarmiania pasz, — rozszerzane będą bodźce zainteresowania materialnego pracowników w zależności od jakości wyprodukowanych pasz.</u> + <u xml:id="u-62.15" who="#EmilKolodziej">Uchwała Rady Ministrów zobowiązuje dostawców surowców i komponentów do wzmożenia dyscypliny w zakresie terminów i ilości dostaw surowców oraz komponentów z produkcji krajowej i z importu.</u> + <u xml:id="u-62.16" who="#EmilKolodziej">Zwiększona również zostanie w roku przyszłym i w latach następnych ilość specjalistycznych środków transportowych do przewozu pasz luzem z wytwórni — bezpośrednio do odbiorców. Umożliwi to dostawy pasz w tej formie do około 600 tys. ton w roku przyszłym.</u> + <u xml:id="u-62.17" who="#EmilKolodziej">Podejmuje się również, wspólnie z Ministerstwem Komunikacji, działania mające na celu usprawnienie przewozów surowców dla przemysłu paszowego i gotowych wyrobów dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-62.18" who="#EmilKolodziej">Przedstawione i realizowane wielokierunkowe działania stwarzają warunki do dalszej poprawy jakości pasz oraz do zwiększenia efektywności produkcji drobiarskiej.</u> + <u xml:id="u-62.19" who="#EmilKolodziej">Wysoki Sejmie! Odpowiadając na drugą interpelację obywatela posła Jana Malca w sprawie złagodzenia występujących napięć w transporcie, skupie, suszeniu i magazynowaniu zbóż — pragnę poinformować o przedsięwzięciach zmierzających do usunięcia sygnalizowanych w interpelacji zjawisk.</u> + <u xml:id="u-62.20" who="#EmilKolodziej">Dzięki poważnym nakładom inwestycyjnym zrealizowanym w latach 1971—1978 baza techniczna przemysłu zbożowo-młynarskiego powiększyła się o 31 nowoczesnych elewatorów zbożowych o dużej zdolności przyjęcia, suszenia i magazynowania, 15 elewatorów zostało zmodernizowanych. W wyniku tego pojemność magazynowa w tym okresie została zwiększona o 1 400 tys. ton, dobowa zdolność suszenia o 110 tys. ton i dobowa zdolność przyjęcia o 96 tys. ton. Jest to znacznie więcej niż zrealizowaliśmy w okresie poprzedzającego 25-lecia.</u> + <u xml:id="u-62.21" who="#EmilKolodziej">W latach 1979—1980 zostanie oddanych do użytku dalszych 6 elewatorów z odpowiednim zapleczem suszarniczym i przyjęciowym, co zwiększy pojemność magazynową o dalsze 270 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-62.22" who="#EmilKolodziej">Pomimo tak szybkiej rozbudowy bazy technicznej skupu, suszenia i magazynowania, występują jeszcze trudności, szczególnie w zakresie suszenia w okresach dużych i nasilonych opadów — co miało miejsce w okresie tegorocznych zbiorów.</u> + <u xml:id="u-62.23" who="#EmilKolodziej">W roku bieżącym dostarczono do skupu wyjątkowo duże ilości zbóż o bardzo wysokim stopniu zawilgocenia dochodzącego do 35%. Zboża te nie mogły być składowane w wolnych pomieszczeniach magazynowych, bowiem wymagały kilkakrotnego suszenia dla obniżenia nadmiernej wilgotności do poziomu 15%, zapewniającego ich bezpieczne składowanie czy przewożenie. Do rejonów tych przemieszczaliśmy dodatkowe suszarnie ruchome.</u> + <u xml:id="u-62.24" who="#EmilKolodziej">W celu złagodzenia strat u producentów zbóż Rząd podjął decyzje zobowiązujące Ministra Przemysłu Spożywczego i Skupu oraz Prezesa CZSR „Samopomoc Chłopska” do przyjmowania każdej ilości dostarczanych zbóż, bez względu na stopień zawilgocenia, jak też odchylenia w innych parametrach jakościowych. Decyzjami tymi obniżono również o połowę potrącenia za zawartość wody w ziarnie, a także o 50% zmniejszono opłaty za usługowe suszenie zbóż.</u> + <u xml:id="u-62.25" who="#EmilKolodziej">Decyzją Rządu został ustalony priorytet w przewozach zbóż koleją, a także środkami transportu kołowego; chciałbym podkreślić, że również dużą pomoc otrzymaliśmy ze strony władz wojewódzkich, które mobilizowały miejscowe środki transportu do tych przewozów.</u> + <u xml:id="u-62.26" who="#EmilKolodziej">Dla zwiększenia zdolności magazynowych, a zwłaszcza suszarniczych, podejmowane są dodatkowo następujące przedsięwzięcia.</u> + <u xml:id="u-62.27" who="#EmilKolodziej">1. Krajowy przemysł maszyn ciężkich i rolniczych przystąpił już, zgodnie z programem, do produkcji typoszeregu nowych suszarń do ziarna o dużej wydajności 20—40 ton na godzinę, przeznaczonych dla dużych elewatorów. Prototyp tych suszarni jest w próbnych badaniach, a wyniki ich są pozytywne.</u> + <u xml:id="u-62.28" who="#EmilKolodziej">W roku przyszłym przemysł wyprodukuje serię informacyjną suszarni o mocy 20 ton na godzinę. Niezależnie od tego dostarczy 60 sztuk suszarni o mocy 10 ton/godz. przede wszystkim dla PGR, RSP i gminnych spółdzielni. W następnych latach ilość suszarni krajowych o mocy 20 ton/godz., a także 40 ton/godz. będzie zwiększona.</u> + <u xml:id="u-62.29" who="#EmilKolodziej">2. Niezależnie od oddawania do użytku nowoczesnych dużych elewatorów w Mścicach, Szamotułach, Bartoszycach, Świebodzinie, Łobezie o dużych mocach suszarniczych i przyjęciowych zostanie zainstalowanych w istniejących elewatorach i magazynach 90 suszarni importowanych ze Związku Radzieckiego. W sumie więc, uwzględniając ten przyrost jak też dostawy krajowe, zdolności suszarnicze wzrosną o 35 tys. ton/dobę i zwiększą te zdolności w przemyśle zbożowo-młynarskim do 220 tys. ton na dobę, w przeliczeniu na obniżenie wilgotności o 3%. Będzie to zatem przyrost ponad 15% w stosunku do mocy suszarniczej, jakie posiadamy w bieżącym roku.</u> + <u xml:id="u-62.30" who="#EmilKolodziej">Obywatel poseł Malec przedstawił również napięcia i trudności w odbiorze i zagospodarowaniu zbóż z terenu woj. zamojskiego oraz województw sąsiednich, gdzie ich skala była znacznie większa niż w innych województwach.</u> + <u xml:id="u-62.31" who="#EmilKolodziej">W związku z tym chciałbym poinformować obywatela posła, że zgodnie z planem 5-letnim w rejonie tym będzie rozpoczęta w 1980 r. budowa kombinatu zbożowo-młynarskiego, a bieżąco do tego czasu będą instalowane w istniejących magazynach dodatkowe moce suszarnicze oraz powiększone zdolności magazynowe przez zainstalowanie metalowych zbiorników na zboże.</u> + <u xml:id="u-62.32" who="#EmilKolodziej">Przedsięwzięcia, które przedstawiłem, stwarzają warunki do wyrównania dysproporcji między podażą zbóż zbieranych kombajnami a ich suszeniem, przyjęciem i zagospodarowaniem. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-62.33" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-63"> + <u xml:id="u-63.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-63.1" who="#Marszalek">Czy w sprawach, które były omawiane przez Obywatela Ministra ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-63.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-63.3" who="#Marszalek">Wobec tego sprawę interpelacji posłów Romana Karolaka i Jana Malca uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-63.4" who="#Marszalek">Poseł Aleksander Zając w interpelacji stwierdza, że na podstawie przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów ustanowiony został fundusz na cele rekultywacji, w którym zgromadzono pokaźne środki. Są one jednak w małym stopniu wykorzystywane.</u> + <u xml:id="u-63.5" who="#Marszalek">W związku z powyższym interpelant zapytuje Prezesa Rady Ministrów, jakie kroki zamierza podjąć Rząd, aby przyspieszyć proces rekultywacji i zagospodarowania</u> + <u xml:id="u-63.6" who="#komentarz">gruntów.)</u> + <u xml:id="u-63.7" who="#Marszalek">Zapytanie posła Edwarda Kondaka ma następujące brzmienie:</u> + <u xml:id="u-63.8" who="#Marszalek">„Uchwalona przez Sejm w dniu 27.X. 1977 r. ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin jest nadal przedmiotem żywego zainteresowania mieszkańców wsi.</u> + <u xml:id="u-63.9" who="#Marszalek">*) Pełny tekst interpelacji w załączniku.</u> + <u xml:id="u-63.10" who="#Marszalek">Sprawy związane z tą ustawą poruszane są często na spotkaniach posłów z wyborcami.</u> + <u xml:id="u-63.11" who="#Marszalek">W związku z powyższym uprzejmie zapytuję Obywatela Prezesa Rady Ministrów, jaki jest obecnie zakres korzystania z ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin oraz jakie aktualnie Rząd podejmuje działania i jakie podejmować będzie w przyszłości, aby zabezpieczyć prawidłową realizację tej ustawy.” W celu udzielenia odpowiedzi na powyższą interpelację oraz zapytanie głos zabierze kierownik Ministerstwa Rolnictwa, I zastępca Ministra Rolnictwa obywatel Stefan Zawodziński.</u> + <u xml:id="u-63.12" who="#Marszalek">I Zastępca Ministra Rolnictwa</u> + </div> + <div xml:id="div-64"> + <u xml:id="u-64.0" who="#StefanZawodzinski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z interpelacją poselską pragnę poinformować Wysoką Izbę o podejmowanych działaniach dla przyspieszenia rekultywacji i zagospodarowania gruntów rolnych zdewastowanych działalnością przemysłową.</u> + <u xml:id="u-64.1" who="#StefanZawodzinski">Na początku 1978 r. obszar gruntów wymagających rekultywacji i zagospodarowania wynosił ponad 75 tys. ha, z czego na obszarze około 43 tys. ha prowadzona była jeszcze bieżąca działalność przemysłowa. Ponadto około 60 tys. ha gruntów zniszczonych było wskutek eksploatacji torfu.</u> + <u xml:id="u-64.2" who="#StefanZawodzinski">W ostatnich latach obserwuje się pewien wzrost zakresu robót rekultywacyjnych przy coraz wyraźniejszym powiększaniu się obszaru gruntów przywracanych rolnictwu. Dla przykładu: o ile w 1973 r. wszystkie resorty zrekultywowały łącznie około 3600 ha, z czego na cele rolne zagospodarowano zaledwie 1500 ha, to w 1977 r. na zrekultywowanych ogółem 5600 ha, rolnictwu przeznaczono już ponad 4 tys. ha. Szacuje się, że w roku bieżącym zostanie zrekultywowanych ok. 7 tys. ha, w tym dla rolnictwa zostanie przeznaczonych ponad 5 tys. ha.</u> + <u xml:id="u-64.3" who="#StefanZawodzinski">Ażeby przyspieszyć rekultywację gruntów, Prezydium Rządu wydało w dniu 9 września 1977 r. stosowne polecenia odnoszące się do zaopatrzenia w maszyny i urządzenia do rekultywacji oraz konkretnego zaprogramowania zadań rekultywacyjnych przez odpowiednie resorty i wojewodów.</u> + <u xml:id="u-64.4" who="#StefanZawodzinski">Ministerstwo Rolnictwa oraz terenowe organy administracji państwowej z tytułu należności i opłat pobieranych za grunty rolne przeznaczone na cele pozarolnicze, gromadzą odpowiednie środki na koncie tzw. funduszu ochrony i rekultywacji gruntów. Środki te przeznaczane są na finansowanie rekultywacji i zagospodarowania gruntów zniszczonych oraz na odkrzaczanie, odkamienianie, wyrównywanie powierzchni gruntów pod uprawę mechaniczną, a także przystosowanie naturalnych nieużytków i bagien do produkcji rolniczej oraz budowę i renowację stawów rybnych.</u> + <u xml:id="u-64.5" who="#StefanZawodzinski">Łącznie na wszystkie wspomniane wyżej prace wydatkowano w latach 1975—1978 ponad 7 mld zł.</u> + <u xml:id="u-64.6" who="#StefanZawodzinski">Dla rozszerzenia możliwości wykonawczych przedsiębiorstw budownictwa wodnego i melioracji sfinansowano w latach 1977—1978 z funduszu ochrony i rekultywacji gruntów zakup specjalistycznego sprzętu technicznego na łączną kwotę około 800 milionów złotych. Podobnie wzmocniono potencjał wykonawczy spółdzielni kółek rolniczych kwotą około 300 milionów złotych.</u> + <u xml:id="u-64.7" who="#StefanZawodzinski">Tendencjom tym sprzyjać powinno również tworzenie wyodrębnionych przedsiębiorstw rekultywacyjnych w ramach terenowych zjednoczeń przedsiębiorstw budownictwa wodnego i melioracji (jest ich już około 35) oraz brygad specjalistycznych w państwowych przedsiębiorstwach gospodarki rolnej, spółdzielniach produkcyjnych i spółdzielniach kółek rolniczych.</u> + <u xml:id="u-64.8" who="#StefanZawodzinski">Niezależnie od tego, że w ramach poszczególnych resortów realizujących największe programy robót rekultywacyjnych funkcjonują wyspecjalizowane przedsiębiorstwa wykonawcze — w niektórych województwach, mających największe zaległości, inicjuje się już powoływanie własnych wojewódzkich przedsiębiorstw rekultywacyjnych.</u> + <u xml:id="u-64.9" who="#StefanZawodzinski">Mając na uwadze zwiększanie prac rekultywacyjnych będziemy nadal:</u> + <u xml:id="u-64.10" who="#StefanZawodzinski">— sukcesywnie zwiększać dostawy wyspecjalizowanego sprzętu, — rozbudowywać potencjał wykonawczy, — skutecznie wdrażać skomplikowane technologie rekultywacji i zagospodarowania gruntów zdewastowanych, co pozwoli przyspieszyć likwidację wszelkich zaległości w dziedzinie rekultywacji i to zarówno ze względu na dobro produkcji rolnej, jak i dla przywracania naturalnych walorów środowiska, w którym żyjemy.</u> + <u xml:id="u-64.11" who="#StefanZawodzinski">Wysoki Sejmie! Odpowiadając na zapytanie obywatela posła Edwarda Kondaka, przedstawiam Wysokiej Izbie następującą informację:</u> + <u xml:id="u-64.12" who="#StefanZawodzinski">Realizację przepisów ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin rozpoczęto z dniem 1 stycznia 1978 r. 11-miesięczny okres działania ustawy pozwala na stwierdzenie, że generalnie rzecz biorąc, spotkała się ona z akceptacją całego niemal środowiska rolniczego i że jej realizacja przebiega na ogół sprawnie oraz zgodnie z założonymi celami.</u> + <u xml:id="u-64.13" who="#StefanZawodzinski">W okresie od 1 stycznia do 31 listopada 1978 r. przyznano około 48,5 tys. emerytur i rent, z tego 25 tys. emerytur i ponad 23 tys. rent inwalidzkich, przy czym przyrost świadczeń wykazuje stałą tendencję wzrostową.</u> + <u xml:id="u-64.14" who="#StefanZawodzinski">Około 55% gospodarstw przekazywanych jest następcom, a około 45% państwu.</u> + <u xml:id="u-64.15" who="#StefanZawodzinski">Przeciętna wysokość świadczeń emerytalnych wynosi 2361 zł, a więc kształtuje się na poziomie zbliżonym do przeciętnych świadczeń z powszechnego zaopatrzenia emerytalnego.</u> + <u xml:id="u-64.16" who="#StefanZawodzinski">W ciągu 11 miesięcy z tytułu następstw wypadków przy pracy wypłacono rolnikom również:</u> + <u xml:id="u-64.17" who="#StefanZawodzinski">— zasiłki chorobowe na kwotę około 53,5 mln zł, — jednorazowe odszkodowania powypadkowe na kwotę ponad 73 mln zł.</u> + <u xml:id="u-64.18" who="#StefanZawodzinski">Przeciętne obciążenie roczną składką gospodarstw rolnych wynosi 1470 zł, tj. ok. 125 zł miesięcznie z tym, że 2300 tys. gospodarstw, tj. około 75% ubezpieczonych rolników opłaca składkę w kwocie niższej niż średnia krajowa. Warto przy tym podkreślić dobrą na ogół realizację składek opłacanych przez rolników.</u> + <u xml:id="u-64.19" who="#StefanZawodzinski">Zgodnie z treścią ustawy podstawowa część jej przepisów zacznie działać w pełni od połowy 1980 roku i dopiero wówczas można będzie precyzyjniej ocenić jej funkcjonowanie i wyciągnąć odpowiednie wnioski.</u> + <u xml:id="u-64.20" who="#StefanZawodzinski">Dziś można natomiast stwierdzić, że została ona zaakceptowana przez naszą wieś, chociaż z uwagi na złożoność problematyki uregulowanej ustawą, powstaje na tle jej praktycznej realizacji oczywista konieczność bieżącego rozwiązywania szeregu spraw. Rozstrzygamy je z pełną rozwagą, mając świadomość ich znaczenia dla ludzi zasłużonych w pracy dla rolnictwa. Dla właściwego rozwiązywania sygnalizowanych problemów powołany został przez Rząd zespół złożony z przedstawicieli zainteresowanych resortów, który opracowuje zgodnie z intencjami tej doniosłej ustawy w miarę potrzeb odpowiednie wyjaśnienia lub interpretacje. W wyniku tego wydano szereg wykładni przepisów i wytycznych, które otrzymały wszystkie organy i instytucje realizujące ustawę.</u> + <u xml:id="u-64.21" who="#StefanZawodzinski">Spośród ważniejszych pragnę wymienić, że:</u> + <u xml:id="u-64.22" who="#StefanZawodzinski">Po pierwsze — przyjęto wykładnię, w myśl której, w stosunku do rolników, którzy w chwili wejścia w życie ustawy nie ukończyli 35 lat, 5-letni okres zwolnienia od składek liczy się od dnia 1 lipca 1977 r., tj. od dnia, kiedy powstał obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytalny Rolników.</u> + <u xml:id="u-64.23" who="#StefanZawodzinski">Po drugie — podjęto decyzję, aby zaliczać okres opłacania składek na fundusz emerytalny rolników do okresu zatrudnienia wymaganego do przyznania świadczeń z innych niż rolniczy systemów emerytalnych tym rolnikom, którzy z różnych przyczyn przestają prowadzić gospodarstwa rolne i nie uzyskują z tytułu ich prowadzenia świadczeń emerytalnych — mimo, że opłacali składki, w tym również dzierżawcom gospodarującym na gruntach dzierżawionych.</u> + <u xml:id="u-64.24" who="#StefanZawodzinski">Po trzecie — stworzono możliwość przyznawania rolnikom, którzy przed wejściem w życie ustawy przekazali gospodarstwa następcom i nie posiadają dostatecznych środków u- trzymania — zasiłków z funduszów pomocy społecznej w okresie do dnia 1 lipca 1980 r., kiedy rozpocznie się wypłata specjalnych świadczeń przewidzianych ustawą dla tych rolników.</u> + <u xml:id="u-64.25" who="#StefanZawodzinski">Biorąc pod uwagę narastanie zadań związanych z sukcesywnym wdrażaniem i realizowaniem nowego systemu emerytalnego dla rolników, Rząd postanowił wzmocnić pod względem kadrowym terenowe organy administracji państwowej stopnia podstawowego.</u> + <u xml:id="u-64.26" who="#StefanZawodzinski">Rolnikom osiągającym wysoką towarową produkcję rolną, władze terenowe w sposób uroczysty wręczają dokumenty stwierdzające wartość sprzedanych państwu towarów, dając tym samym jeszcze jeden dowód wysokiego społecznego uznania, jakim otacza się w naszym kraju wzorowo gospodarujących rolników.</u> + <u xml:id="u-64.27" who="#StefanZawodzinski">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że bieżąca realizacja ustawy jest pilnie śledzona przez zainteresowane ministerstwa i władze terenowe. Chodzi bowiem o to, aby w pełni osiągnąć założone w ustawie cele tak produkcyjne, jak i socjalne — w imię konsekwentnie realizowanej polityki zrównania świadczeń socjalnych wszystkich ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-64.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-65"> + <u xml:id="u-65.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-65.1" who="#Marszalek">Czy w sprawie odpowiedzi na interpelację ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-65.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-65.3" who="#Marszalek">Na tym wyczerpaliśmy szósty punkt porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-65.4" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych (druk nr 113).</u> + <u xml:id="u-65.5" who="#Marszalek">Wniosek Konwentu Seniorów w tej sprawie został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-65.6" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-65.7" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-65.8" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że proponowana przez Konwent Seniorów uchwała została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-65.9" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-65.10" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm proponowaną uchwałę przyjął.</u> + <u xml:id="u-65.11" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-65.12" who="#Marszalek">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęły następujące interpelacje do Prezesa Rady Ministrów:</u> + <u xml:id="u-65.13" who="#Marszalek">— posła Zbigniewa Kledeckiego w sprawie zmiany przepisów dotyczących pełnienia dyżurów zakładowych przez pracowników medycznych z wyższym wykształceniem, — posła Zenona Komorowskiego w sprawie poprawy zaopatrzenia w leki i środki lokomocji dla służby weterynaryjnej, — poseł Alicji Wawrzeńczyk w sprawie wykonywania planowych dostaw węgla.</u> + <u xml:id="u-65.14" who="#Marszalek">Wpłynęła także interpelacja posłów Koła Poselskiego — „Znak” do Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przepisów dotyczących przerywania ciąży.</u> + <u xml:id="u-65.15" who="#Marszalek">Interpelacje te — zgodnie z art. 80 ust. 1 regulaminu Sejmu — zostały przekazane</u> + <u xml:id="u-65.16" who="#komentarz">adresatom.)</u> + <u xml:id="u-65.17" who="#Marszalek">Obecnie proszę Obywatela Posła Sekretarza Marka Ordona o odczytanie komunikatów.</u> + </div> + <div xml:id="div-66"> + <u xml:id="u-66.0" who="#SekretarzposelMarekOrdon">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług w sali nr 67 — Dom Poselski.</u> + <u xml:id="u-66.1" who="#SekretarzposelMarekOrdon">30 minut po zakończeniu obrad Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — w sali kolumnowej.</u> + </div> + <div xml:id="div-67"> + <u xml:id="u-67.0" who="#Marszalek">Na tym kończymy 21 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-67.1" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-67.2" who="#Marszalek">O terminie następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-67.3" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Kończymy ostatnie w tym roku posiedzenie Sejmu. W rezultacie dwudniowej debaty, poprzedzonej intensywnymi pracami komisji i zespołów, uchwaliliśmy narodowy plan społeczno-gospodarczy i budżet państwa na rok przyszły. Na podkreślenie zasługuje fakt, że mimo występowania na drodze naszego rozwoju szeregu złożonych problemów i trudności, plan na rok przyszły stwarza warunki dla realizacji podstawowych celów naszej polityki społeczno-gospodarczej oraz poprawy równowagi ekonomicznej.</u> + <u xml:id="u-67.4" who="#Marszalek">W żywej, niekiedy krytycznej, ale zawsze zaangażowanej debacie poselskiej, zwłaszcza w komisjach i zespołach międzykomisyjnych, wysunięto szereg uwag i konkretnych dezyderatów. Dominującym nurtem tej debaty, zasługującym na szczególne podkreślenie, było przekonanie, że spełnienie naszych zamierzeń zależy od nas samych, od naszego wysiłku i zdyscyplinowania, od troski o własny warsztat pracy i o całość gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-67.5" who="#Marszalek">*) Pełne teksty interpelacji w załączniku.</u> + <u xml:id="u-67.6" who="#Marszalek">Dysponujemy dzisiaj wielkim potencjałem produkcyjnym, bogatym doświadczeniem i wysokim poziomem umiejętności kadr. Obecnie do głównych zadań zaliczyć należy sprawę gospodarności, oszczędności czasu, materiałów i energii, obniżki kosztów, poprawę jakości. Dlatego też, Obywatele Posłowie, w naszej pracy powinniśmy czynić wszystko, by coraz skuteczniej oddziaływać na rzecz wzmożonej dyscypliny, lepiej zorganizowanej, wydajnej pracy, ugruntowania u każdego obywatela poczucia odpowiedzialności za własny kraj. Naszym wysiłkom na rzecz społeczno-gospodarczego rozwoju kraju towarzyszyć powinno dążenie do umacniania jedności narodu, jedności, która stanowi główną rękojmię naszych osiągnięć. Mówił o tym I Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej poseł Edward Gierek na uroczystym posiedzeniu Sejmu, zwołanym dla upamiętnienia 60 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.</u> + <u xml:id="u-67.7" who="#Marszalek">Mijający rok był rokiem dalszego wzrostu autorytetu i znaczenia Polski na arenie międzynarodowej. Zawdzięczamy to naszemu rozwojowi gospodarczemu, społecznemu i kulturalnemu, naszej aktywności na arenie międzynarodowej, realizowanej przez nas polityce pokoju, zmierzającej do przyjaznej i wzajemnie korzystnej współpracy między państwami, zawdzięczamy to braterskiemu sojuszowi ze Związkiem Radzieckim i naszej przynależności do wspólnoty krajów socjalistycznych, której zwartość i siła odpowiada najbardziej żywotnym interesom Polski.</u> + <u xml:id="u-67.8" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Jednym z najdonioślejszych wydarzeń okresu powojennego było zjednoczenie polskiego ruchu robotniczego. Stworzyło ono warunki do dalszego socjalistycznego rozwoju kraju, umocnienia sojuszu robotniczo- chłopskiego, zespolenia wszystkich patriotycznych sił społeczeństwa we Froncie Jedności Narodu, którego podstawą stał się nierozerwalny sojusz przewodniej siły narodu polskiego — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym. Chciałbym w imieniu całej Izby złożyć najserdeczniejsze gratulacje kierownictwu partii i wszystkim jej członkom z okazji obchodzonej w tych dniach 30 rocznicy Kongresu Zjednoczeniowego.</u> + <u xml:id="u-67.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-67.10" who="#Marszalek">Rok 1979 jest rokiem 35-lecia Polski Ludowej. W swej działalności poselskiej powinniśmy uczynić wszystko, aby odzew na apel I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR o uczczenie tego jubileuszu czynem produkcyjnym ogarnął najszersze rzesze naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-67.11" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! W imieniu całego Sejmu pragnę złożyć najlepsze życzenia noworoczne, sukcesu w kierowaniu sprawami państwa i narodu oraz wszelkiej pomyślności osobistej I Sekretarzowi Komitetu Centralnego PZPR Posłowi Edwardowi Gierkowi.</u> + <u xml:id="u-67.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-67.13" who="#Marszalek">Najlepsze życzenia składam przewodniczącemu Rady Państwa Obywatelowi Henrykowi Jabłońskiemu i członkom Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-67.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-67.15" who="#Marszalek">Pragnę przekazać najlepsze życzenia Prezesowi Rady Ministrów Obywatelowi Piotrowi Jaroszewiczowi i członkom Rządu.</u> + <u xml:id="u-67.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-67.17" who="#Marszalek">W imieniu Prezydium Sejmu wyrażam Wam Obywatele Posłowie podziękowanie za Waszą pracę w Sejmie i wśród wyborców oraz przekazuję najlepsze życzenia owocnej działalności społecznej i zawodowej oraz wszelkiej pomyślności w życiu osobistym.</u> + <u xml:id="u-67.18" who="#Marszalek">Wszystkiego najlepszego w 1979 roku.</u> + <u xml:id="u-67.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-67.20" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-67.21" who="#komentarz">(Marszalek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-67.22" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 55)</u> + <u xml:id="u-67.23" who="#Marszalek">Załącznik</u> + <u xml:id="u-67.24" who="#Marszalek">Tekst interpelacji i odpowiedzi na interpelacje</u> + <u xml:id="u-67.25" who="#Marszalek">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie maszyn do zbioru i konserwacji pasz objętościowych Następuje stały wzrost zaopatrzenia rolnictwa w maszyny rolnicze. Nadal jednak w krajowym systemie maszyn rolniczych, maszyny do zbioru i konserwacji pasz objętościowych stanowią słabe ogniwo. Poprawa następuje zbyt wolno zarówno pod względem ilości, jak i jakości dostarczanych maszyn, narzędzi i urządzeń. Szczególnie silnie odczuwalny jest brak nowoczesnych maszyn do zbioru kukurydzy, traw i poplonów ozimych w gospodarstwach indywidualnych. Brakuje też bardziej wydajnych urządzeń do rozdrabniania ziarna i pasz objętościowych. Niedobór narzędzi do zbioru siana utrudnia postęp w wykorzystaniu użytków zielonych. W ostatnich latach zarysowała się także stagnacja, a nawet regres w budowie silosów.</u> + <u xml:id="u-67.26" who="#Marszalek">Uprzejmie proszę Obywatela Premiera o poinformowanie, jakie działania podejmie Rząd, aby stan ten uległ odczuwalnej poprawie.</u> + </div> + <div xml:id="div-68"> + <u xml:id="u-68.0" who="#PoselStefanChoros">Warszawa, dnia 1 grudnia 1978 r.</u> + <u xml:id="u-68.1" who="#PoselStefanChoros">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie jakości drobiowych przemysłowych pasz treściwych W planach rozwoju produkcji zwierzęcej zakłada się wysokie tempo wzrostu produkcji jajczarsko-drobiarskiej, przy jednoczesnym istotnych zmianach w sferze organizacji produkcji surowca opartej wyłącznie na przemysłowych paszach treściwych. Tymczasem w ostatnim okresie obserwuje się wyraźne pogorszenie jakości pasz. Potwierdzają to producenci, zgłaszając uwagi o wzroście zużycia pasz na jednostkę produkcji, a także o zwiększeniu upadków drobiu. Na pogarszającą się jakość pasz przemysłowych wskazują również wyniki biologicznych ocen pasz prowadzonych przez Stację Testową Mieszanek Drobiowych w Pastemiku. Pasze drobiowe często są źle wymieszane, nie w pełni rozdrobnione (zwłaszcza ziarna kukurydzy i zboża). Nadal zbyt mały jest udział pasz granulowanych. Niejednokrotnie skład mieszanki jest niezgodny z recepturą, stosowane są zamienniki paszowe mniej wartościowe itp. Powoduje to znaczne zwiększenie zużycia pasz na 1 kg wyprodukowanego mięsa drobiowego i zmniejszenie dochodów.</u> + <u xml:id="u-68.2" who="#PoselStefanChoros">Uprzejmie zapytuję Obywatela Premiera, jakie kroki zamierza podjąć Rząd dla zabezpieczenia poprawy jakości drobiowych przemysłowych pasz treściwych.</u> + </div> + <div xml:id="div-69"> + <u xml:id="u-69.0" who="#PoselRomanKarolak">Warszawa, dnia 23 listopada 1978 r.</u> + <u xml:id="u-69.1" who="#PoselRomanKarolak">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie złagodzenia występujących napięć w transporcie zbóż, w skupie, suszarnictwie i przechowywaniu ziarna</u> + <u xml:id="u-69.2" who="#PoselRomanKarolak">Dzięki zwiększającej się liczbie kombajnów, rolnictwo jest coraz bardziej przygotowane do zbioru zbóż, nawet w trudnych warunkach klimatycznych. W roku 1980 liczba kombajnów zbożowych wyniesie ok. 30 tys. sztuk, co pozwoli zebrać przy pomocy tych maszyn ponad 50% zbóż. Pozwoli to na dalsze ograniczenie strat w zbiorze. Już na obecnym etapie występuje jednak dysproporcja między zdolnością do zbioru zbóż kombajnami a zapewnieniem sprawnego transportu, odbioru, suszarnictwa i magazynowania ziarna. Ograniczamy straty w zbiorze, a nie jesteśmy przygotowani do ich ograniczania w dalszych fazach gospodarki zbożowej.</u> + <u xml:id="u-69.3" who="#PoselRomanKarolak">Doświadczenia lat 1977—1978 wskazują, że niedostateczny postęp w kompleksowym rozwiązywaniu problemu zagospodarowania ziarna zbóż zbieranych kombajnami, przynoś poszczególnym gospodarstwom i całej gospodarce narodowej duże straty.</u> + <u xml:id="u-69.4" who="#PoselRomanKarolak">Uprzejmie proszę Obywatela Premiera o poinformowanie, jakie kroki podejmie Rząd dla złagodzenia występujących napięć w transporcie zbóż od kombajnów, w skupie, suszarnictwie i przechowywaniu ziarna zbóż.</u> + </div> + <div xml:id="div-70"> + <u xml:id="u-70.0" who="#PoselJanMalec">Warszawa, dnia 30 listopada 1978 r.</u> + <u xml:id="u-70.1" who="#PoselJanMalec">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie rekultywacji gruntów Sejm PRL podjął w 1971 roku ustawę o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz o rekultywacji gruntów.</u> + <u xml:id="u-70.2" who="#PoselJanMalec">Ustanowiony został fundusz na cele rekultywacji. Na kontach tego funduszu zgromadzone zostały już pokaźne środki, które w małym stopniu są wykorzystywane. Posiadamy ponad 100 tys. ha gruntów, których rekultywacja byłaby celowa obecnie i w niedalekiej przyszłości. Ze względu jednak na brak mocy wykonawczych postęp w rekultywacji jest bardzo mały.</u> + <u xml:id="u-70.3" who="#PoselJanMalec">Uprzejmie zapytuję Obywatela Premiera, jakie kroki zamierza podjąć Rząd, aby przyspieszyć proces rekultywacji i zagospodarowania gruntów.</u> + </div> + <div xml:id="div-71"> + <u xml:id="u-71.0" who="#PoselAleksanderZajac">Warszawa, dnia 20 listopada 1978 r.</u> + <u xml:id="u-71.1" who="#PoselAleksanderZajac">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zmiany przepisów dotyczących pełnienia dyżurów zakładowych przez pracowników medycznych z wyższym wykształceniem W świetle przepisów §§ 12 i 13 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27.XII.1974 r. w sprawie niektórych obowiązków i uprawnień pracowników zatrudnionych w zakładach służby zdrowia (Dz. U. Nr 51, poz. 326) — lekarze, jak i inni pracownicy medyczni z wyższym wykształceniem, zatrudnieni w zakładach służby zdrowia, mogą być zobowiązani do pełnienia dyżurów zakładowych, czas ich pełnienia nie wlicza się do czasu pracy, a za ich pełnienie przysługuje odrębne wynagrodzenie (§ 12 rozporządzenia).</u> + <u xml:id="u-71.2" who="#PoselAleksanderZajac">Natomiast przepis § 13 ustala zasadę, że za czas dyżurów zakładowych nie przysługuje czas wolny od pracy z tym, że przełożony pracownika może go zwolnić z całości lub części godzin pracy po zakończeniu dyżuru, wymagającego szczególnego nakładu pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia za czas zwolnienia.</u> + <u xml:id="u-71.3" who="#PoselAleksanderZajac">Jak wiadomo z praktyki — przełożeni bardzo rzadko zwalniają pracowników z całości lub części godzin pracy po zakończeniu dyżuru, a ponadto sama ocena, czy dyżur był — „bardzo pracowity”, bez ustalenia przynajmniej ogólnych kryteriów, jest bardzo trudna i może prowadzić do dowolności stosowania obowiązujących przepisów.</u> + <u xml:id="u-71.4" who="#PoselAleksanderZajac">Rozwiązanie takie budzi poważne wątpliwości ze względu na specyfikę pracy lekarzy, farmaceutów i innych pracowników medycznych z wyższym wykształceniem. Lekarz pełniący dyżur jest zmuszony po jego zakończeniu pracować, wykonywać poważne zabiegi chirurgiczne, stawiać trafne diagnozy, ordynować właściwe leki i spełniać szereg innych obowiązków, które w konsekwencji decydować mogą o zdrowiu, a nawet życiu człowieka. Podobnie przedstawia się sprawa pracowników farmacji, wojewódzkich stacji krwiodawstwa itp.</u> + <u xml:id="u-71.5" who="#PoselAleksanderZajac">Ustawodawca ustalił słuszną zasadę dla ogółu pracowników w zakresie wypoczynku po odbyciu podróży służbowej, stanowiąc iż pracownikowi przysługuje odpoczynek w granicach do 6 godzin po odbyciu podróży w porze nocnej, jeżeli nie korzystał z wagonu z miejscami do spania, a czas przejazdu wynosił więcej niż 6 godzin (§1 ust. 3 uchwały Nr 90 Rady Ministrów z dnia 27.IV.1973 r. — MP Nr 22, poz. 127).</u> + <u xml:id="u-71.6" who="#PoselAleksanderZajac">Mając na względzie specyfikę zawodu lekarskiego, zapytuję Obywatela Prezesa Rady Ministrów, jakie są możliwości uregulowania zakładowych dyżurów lekarzy i innych pracowników medycznych z wyższym wykształceniem — na zasadach obowiązujących w stosunku do ogółu pracowników, które przewidują niezbędny odpoczynek po pełnionym dyżurze.</u> + </div> + <div xml:id="div-72"> + <u xml:id="u-72.0" who="#PoselZbigniewKledecki">Kalisz, dnia 7 października 1978 r.</u> + <u xml:id="u-72.1" who="#PoselZbigniewKledecki">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie poprawy zaopatrzenia w leki i środki lokomocji dla służby weterynaryjnej Terenowa służba weterynaryjna i rolnicy sygnalizują braki wielu podstawowych leków przeciw często pojawiającym się chorobom zwierzęcym: zatruciom przewodu pokarmowego, zapaleniom płuc na skutek przeziębień zwierząt itp. Brak jest również Witamin i preparatów mineralnych dla prosiąt, cieląt, jagniąt, kurcząt itp. Oprócz niedoborów takich lekarstw jak: biolugol, seragonadotropina, hipofizyna, sulfatyf, sól glauberska, antybiotyki i preparaty jodowe, występują również braki środków dezynfekcyjnych, jak np. soda kaustyczna.</u> + <u xml:id="u-72.2" who="#PoselZbigniewKledecki">Niedobór leków utrudnia prowadzenie profilaktyki weterynaryjnej, a także leczenia zwierząt gospodarskich. Powoduje to bardzo duże straty w produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-72.3" who="#PoselZbigniewKledecki">Ponadto służba weterynaryjna odczuwa dotkliwie brak środków lokomocji zarówno służbowych, jak również własnych samochodów osobowych do wyjazdów na wezwania rolników. I tak np. na terenie województwa włocławskiego na 32 zakłady lecznicze dla zwierząt, zaledwie połowa posiada samochody służbowe. Podobnie przedstawia się sytuacja pod względem posiadania własnych samochodów przez lekarzy weterynaryjnych.</u> + <u xml:id="u-72.4" who="#PoselZbigniewKledecki">Sytuacja taka niekorzystnie odbija się na rozwoju hodowli zwierząt, ze względu na spóźnioną pomoc lekarza.</u> + <u xml:id="u-72.5" who="#PoselZbigniewKledecki">Uprzejmie proszę Obywatela Prezesa Rady Ministrów o poinformowanie, jakie kroki zamierza podjąć Rząd w najbliższym czasie, zmierzające do poprawy tej sytuacji.</u> + </div> + <div xml:id="div-73"> + <u xml:id="u-73.0" who="#PoselZenonKomorowski">Warszawa, dnia 15 listopada 1978 r.</u> + <u xml:id="u-73.1" who="#PoselZenonKomorowski">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie wykonywania planowych dostaw węgla W programowaniu zadań rozwoju produkcji zwierzęcej słusznie założono rosnące dostawy węgla.</u> + <u xml:id="u-73.2" who="#PoselZenonKomorowski">Tymczasem od dłuższego czasu w dostawach węgla w zaopatrzeniu rynku występują opóźnienia. Opóźnienia te spowodowały również zbyt małe w stosunku do potrzeb wykorzystanie kolumn parnikowych do ziemniaków. W aktualnej sytuacji usługowe parowanie ziemniaków powinno być prowadzone w oparciu o zasadę, że węgiel na ten cel zabezpiecza usługodawca. Tymczasem w praktyce SKR w wielu rejonach żądają węgla od rolników przy parowaniu ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-73.3" who="#PoselZenonKomorowski">Proszę uprzejmie Obywatela Premiera o poinformowanie, jakie zostaną podjęte decyzje zmierzające do bardziej rytmicznego i pełnego wykonania planowych dostaw węgla w bieżącym sezonie ogrzewczym.</u> + </div> + <div xml:id="div-74"> + <u xml:id="u-74.0" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Warszawa, dnia 5 grudnia 1978 r.</u> + <u xml:id="u-74.1" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Interpelacja do Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przepisów dotyczących przerywania ciąży 1. Przedstawienie stanu faktycznego.</u> + <u xml:id="u-74.2" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Po spotkaniu I Sekretarza KC PZPR w Sejmie z naukowcami i działaczami społecznymi, poświęconym sprawie rodziny, stwierdził Obywatel Minister na łamach — „Trybuny Ludu” z dnia 29—30.VII.78 r. iż — „coraz bardziej powszechna jest świadomość szkodliwości zabiegów przerywania ciąży” oraz iż — „największe znaczenie ma zapobieganie przerywania pierwszej ciąży u młodych dziewcząt i mężatek”.</u> + <u xml:id="u-74.3" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">2. W związku z tym zapytujemy:</u> + <u xml:id="u-74.4" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">1) Co kierowany przez Obywatela Ministra resort zamierza uczynić dla ograniczenia zjawiska przerywania ciąży?</u> + <u xml:id="u-74.5" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">2) Czy kierowany przez Obywatela Ministra resort zamierza w tym celu podjąć kroki zmierzające do uchylenia istniejącego obecnie w tej dziedzinie stanu prawnego, wyznaczanego przez ustawę z dnia 27.IV.56 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. Nr 12, 1956 r., poz. 61) oraz wydane na jej podstawie przepisy wykonawcze?</u> + <u xml:id="u-74.6" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">3. Uzasadnienie.</u> + <u xml:id="u-74.7" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Krytyczna ocena praktyki przerywania ciąży, o której mówi Obywatel Minister, znajduje uzasadnienie nie tylko ze względu na ujemne skutki zdrowotne i społeczne, ale dla znacznej części obywateli naszego kraju jest oczywista również w świetle zasadniczych chrześcijańskich racji światopoglądowych, zgodnie z którymi przerywanie ciąży jest aktem godzącym w życie nienarodzonego, rozpoczynające się wraz z jego poczęciem. Jeżeli nawet nie przyjmuje się argumentacji chrześcijańskiej, to i tak trudno nie uznać, że w tym rozumieniu przerywanie ciąży jest sprzeczne z prawem osoby ludzkiej do życia, które potwierdziły Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka, ratyfikowane również i przez Polską Rzeczpospolitą Ludową w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-74.8" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Po grudniu 1970 r. władze państwowe podjęły szereg decyzji zmierzających do poprawy sytuacji demograficznej w naszym kraju oraz do stworzenia systemu pomocy dla rodzin. Wymienić tutaj należy przedłużenie płatnych urlopów macierzyńskich, zapewnienie bezpłatnego trzyletniego urlopu na wychowanie dziecka, wprowadzenie zasiłków przy urodzeniu, ułatwienia dla młodych małżeństw w uzyskiwaniu mieszkań. Również ludność wsi otrzymała bezpłatną opiekę lekarską i została objęta ubezpieczeniem emerytalnym. W wyniku tych decyzji socjalnych nastąpiła pewna poprawa sytuacji materialnej rodzin i zaznaczyła się stopniowa zmiana klimatu wokół sprawy dzietności. Wydaje się, że zgodnie z założeniami polityki społecznej, przyjętej po grudniu 1970 r., rodzina znalazła się w centrum zainteresowania państwa i opinii społecznej. Tworzy to warunki bez porównania bardziej sprzyjające urodzeniu i wychowaniu dzieci niż te, które istniały w roku 1956, kiedy uchwalono ustawę o dopuszczalności przerywania ciąży.</u> + <u xml:id="u-74.9" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Jakkolwiek ograniczenie owego szkodliwego zjawiska, jakim jest przerywanie ciąży, jest przede wszystkim zadaniem wychowawczym, wymagającym odpowiedniego uświadomienia i formowania postaw, co stwarza szerokie pole dla współdziałania kościoła z państwem, to jednak nie bez znaczenia jest istniejący w tej dziedzinie stan prawny, który może ów wysiłek wychowawczy wspomagać lub go utrudniać. Obecny stan prawny w naszym kraju oparty na ustawie z 27.IV.1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży i wydanych na jej podstawie przepisach wykonawczych budzi z tego punktu widzenia niepokój. Wymieniona ustawa pozostaje w kolizji z innymi elementami polskiego porządku prawnego, który przyznaje podmiotowość prawną dziecku poczętemu, choć jeszcze nienarodzonemu (np. dziecko może odziedziczyć spadek już od chwili poczęcia). Jest więc oczywistą niekonsekwencją, jeżeli z jednej strony zabezpiecza się prawo dziecka nienarodzonego do dóbr materialnych, a z drugiej strony dopuszcza się naruszenie jego prawa do życia.</u> + <u xml:id="u-74.10" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Ponadto — jeżeli wymieniona ustawa uznaje za podstawę wystarczającą dla dopuszczalności przerwania ciąży — „trudne warunki życiowe kobiety ciężarnej”, to wydane na tej podstawie przepisy wykonawcze w postaci dotąd obowiązującego rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19.XII.1959 r. w sprawie przerywania ciąży (Dz. U. Nr 2, poz. 15) nie ustalają żadnych obiektywnych kryteriów, pozwalających określić, jakie warunki życiowe należy uznać za — „trudne”. Podczas gdy w wielu innych krajach, także socjalistycznych, decyzja w tej sprawie należy do odpowiedniej komisji społeczno-lekarskiej badającej warunki życia kobiety i wydającej decyzję, w Polsce wystarcza jednostronne, ustne oświadczenie zainteresowanej kobiety. Stąd, mimo iż od czasu uchwalenia wymienionej ustawy dochód narodowy w naszym kraju przypadający na jednego mieszkańca wzrósł przeszło trzykrotnie, chociaż państwo zwiększa ustawicznie świadczenia socjalne i materialne nakłady na cele macierzyństwa i opieki nad dzieckiem, to nie ma to istotnego wpływu na spadek liczby sztucznych poronień, uzasadnianych — „trudnymi warunkami życiowymi”, która utrzymuje się nadal na wysokim poziomie.</u> + <u xml:id="u-74.11" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Polskie przepisy prawne nie uzależniają więc nawet dopuszczalności przerywania ciąży od określonych warunków, jak to jest w innych krajach, gdzie obowiązuje podobna ustawa, a więc od odstępu czasowego między kolejnymi sztucznymi poronieniami, od wieku kobiety, od tego, ile ma dzieci i która to jest ciąża, co ma szczególne znaczenie w przypadku młodych kobiet (co trzecia kobieta, która przerwała pierwszą ciążę, pozostaje trwale bezpłodna). Nie ma w Polsce nawet — jak to jest w niektórych krajach — prawnego obowiązku uprzedzania zgłaszającej się kobiety o szkodliwych dla zdrowia skutkach przerwania ciąży. Przeciwnie — znane są u nas niestety w praktyce częste wypadki, gdy lekarze doradzają zgłaszającej się, a niezdecydowanej kobiecie, poddanie się sztucznemu poronieniu. Dotyczy to również niższego personelu w poradniach kobiecych. Nie powinny uprawiać propagandy na rzecz przerywania ciąży także środki masowego przekazu, a zwłaszcza wydawnictwa służby zdrowia. Z punktu widzenia zasady wolności sumienia oraz etyki lekarskiej nie można również aprobować sytuacji, w której lekarz w toku swojej praktyki lub nabywania specjalizacji ginekologicznej zobowiązany bywa do przerwania ciąży. Spotykamy się również i z tego rodzaju skargami.</u> + <u xml:id="u-74.12" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Również względy demograficzne przemawiają za zmianą przepisów określających warunki dopuszczalności przerywania ciąży. Przejściowa i niewielka poprawa reprodukcji ludności w latach siedemdziesiątych wynikła z tzw. — „echa demograficznego”, nie może prowadzić do przesadnego optymizmu. W skali długookresowej naród nasz stoi wobec perspektywy demograficznego starzenia się, wyrażającego się we wzroście relatywnego udziału liczby starych i jednoczesnym spadku udziału dzieci i młodzieży. Z punktu widzenia ekonomicznego i politycznego proces ten stanowi poważne zagrożenie. Szereg trudności gospodarczych powstaje z braku rąk do pracy. Już obecnie, przy niedostatku mechanizacji rolnictwa, wieś polska odczuwa deficyt pracowników. Jeszcze gorzej przedstawia się sytuacja w zawodach usługowych, które ze swej istoty mają charakter pracochłonny.</u> + <u xml:id="u-74.13" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Pozycja polityczna Polski w świecie zależy zarówno od ilości, jak i jakości ludności. Doceniając wszystkie dotychczasowe wysiłki Rządu zmierzające do umacniania zdrowej rodziny uznajemy, iż będą one niewystarczające bez uchylenia obecnie obowiązujących przepisów dotyczących przerywania ciąży i podporządkowania ich nadrzędnym zasadom aktywnej polityki rodzinnej i ludnościowej, jaka odpowiada dalekosiężnym interesom narodu.</u> + <u xml:id="u-74.14" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Posłowie Koła Poselskiego — „Znak”</u> + <u xml:id="u-74.15" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Wacław Auleytner</u> + <u xml:id="u-74.16" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Ryszard Bender</u> + <u xml:id="u-74.17" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Jerzy Ozdowski</u> + <u xml:id="u-74.18" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Janusz Zabłocki</u> + <u xml:id="u-74.19" who="#PoselAlicjaWawrzenczyk">Warszawa, dnia 28 września 1978 r.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00022-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00022-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..f283343 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00022-01/header.xml @@ -0,0 +1,94 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00022-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>22 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>22 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">22</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1979-02-08</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="MarianSliwinski" role="speaker"> + <persName>Marian Śliwiński</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHenrykSwiderski" role="speaker"> + <persName>Poseł Henryk Świderski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselIdziKasinski" role="speaker"> + <persName>Poseł Idzi Kasiński</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJadwigaDymala" role="speaker"> + <persName>Poseł Jadwiga Dymała</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanWaleczek" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Waleczek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimierzMorawski" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimierz Morawski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrystynaFraniak" role="speaker"> + <persName>Poseł Krystyna Franiak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMalgorzataKuszaj" role="speaker"> + <persName>Poseł Małgorzata Kuszaj</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRomanOleksin" role="speaker"> + <persName>Poseł Roman Oleksin</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRyszardBender" role="speaker"> + <persName>Poseł Ryszard Bender</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawLuty" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Luty</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWalentyKolodziejczyk" role="speaker"> + <persName>Poseł Walenty Kołodziejczyk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZdzislawKwiecinski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zdzisław Kwieciński</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZdzislawWydrzynski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zdzisław Wydrzyński</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk" role="speaker"> + <persName>Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Tadeusz Wrzaszczyk</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelJolantaMorawska" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Jolanta Morawska</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00022-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00022-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..e7e0736 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00022-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,757 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII -- Sesja V</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 22 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 8 lutego 1979 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 9</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 12)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Halina Skibniewska i Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Andrzeja Bondarewskiego i Jolantę Morawską.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Andrzej Bondarewski.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Protokół 21 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! W dniu 1 stycznia 1979 r. zmarł poseł Bolesław Piasecki, członek Rady Państwa, przewodniczący Koła Poselskiego — „Pax”.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Bolesław Piasecki urodził się w 1915 r. w Łodzi. W 1935 r. ukończył Wydział Prawa na Uniwersytecie Warszawskim.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Bolesław Piasecki uczestniczył w kampanii wrześniowej w 1939 r., w czasie okupacji brał udział w ruchu oporu, pełniąc m. in. funkcję dowódcy batalionu Armii Krajowej.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Po wyzwoleniu kieruje ruchem społecznym — „Pax” i do ostatniej chwili był przewodniczącym Stowarzyszenia — „Pax”.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Zmarły był długoletnim działaczem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Od 1971 r. był członkiem Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Bolesław Piasecki piastował mandat poselski od 1965 r. W Sejmie IV i V kadencji był członkiem Komisji Oświaty i Nauki, a w Sejmie VI kadencji — Komisji Nauki i Postępu Technicznego.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Bolesław Piasecki pozostanie w naszej pamięci jako zasłużony działacz społeczny i państwowy.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłego posła chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Bolesława Piaseckiego z dniem 1 stycznia 1979 r.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynął wniosek w sprawie uzupełniającego wyboru do Rady Państwa oraz wniosek Prezesa Rady Ministrów w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">W związku z tym Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia przez dodanie punktów 4 i 5 w następującym brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">„4. Wybór uzupełniający do Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">5. Zmiany w składzie Rady Ministrów.”</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Odpowiedniej zmianie uległaby numeracja następnych punktów porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycje Prezydium Sejmu zostały przyjęte.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1. porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatu-poselskiego w okręgu wyborczym nr 3 Warszawa-Wola (druk nr 115).</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Idzi Kasiński.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselIdziKasinski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 3 stycznia 1979 r. Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w trybie art. 84 Ordynacji wyborczej mandatu wygasłego wskutek śmierci posła Wacława Szymczaka, w okręgu wyborczym nr 3 Warszawa-Wola.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselIdziKasinski">Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższej sprawie odpowiedniego wniosku. Przypominam, że Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatu zmarłego posła na ostatnim posiedzeniu w dniu 20.XII. 1978 r.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselIdziKasinski">Zgodnie z postanowieniami Ordynacji wyborczej, Wysoka Izba może podjąć obecnie uchwałę o wstąpieniu w skład Sejmu tego spośród nie wybranych w okręgu wyborczym nr 3 kandydata, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów i nie utracił w międzyczasie prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselIdziKasinski">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej Komisja</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselIdziKasinski">Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że kandydatem do objęcia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 3 Warszawa-Wola jest obywatel Zdzisław Wydrzyński, zamieszkały w Warszawie, starszy mistrz w wydziale elektrycznym w Fabryce Wyrobów Precyzyjnych im. Karola Świerczewskiego w Warszawie, radny Rady Narodowej m.st. Warszawy, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselIdziKasinski">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że wymieniony kandydat na posła posiada prawo wybieralności do Sejmu i w związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatu poselskiego przez obywatela Zdzisława Wydrzyńskiego w okręgu wyborczym nr 3 Warszawa — Wola.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselIdziKasinski">Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekt odpowiedniej uchwały, której treść zamieszczona jest w doręczonym obywatelom posłom druku nr 115. Dziękuję za uwagę.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały, zamieszczonej w druku sejmowym nr 115 w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 3 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 3 — Warszawa-Wola, a tym samym obywatel Zdzisław Wydrzyński uzyskał mandat posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Poseł Zdzisław Wydrzyński zgłosił się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#komentarz">(Czyta rotą ślubowania)</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.”</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselZdzislawWydrzynski">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że poseł Zdzisław Wydrzyński złożył ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Informacja Rządu o głównych kierunkach prac w zakresie poprawy jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Wiceprezesa Rady Ministrów, Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Obywatela Tadeusza Wrzaszczyka.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Problem jakości pracy na obecnym etapie stanowi jeden z podstawowych czynników dalszego społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Rząd wnioskuje nadanie mu wysokiej ogólnospołecznej rangi przez podjęcie przez Sejm PRL ustawy o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych. Dotyczy ona problemu o fundamentalnym znaczeniu dla naszych bieżących działań gospodarczych oraz dla realizacji strategii dalszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">„Droga do wyższej jakości warunków życia — wskazał I Sekretarz Komitetu Centralnego PZPR towarzysz Edward Gierek na XIII Plenum — wiedzie poprzez wyższą jakość pracy. Innej drogi nie ma. Upowszechnienie tej prawdy — to najważniejsze zadanie całej działalności ideowo-wychowawczej — we wszystkich jej ogniwach”.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">V sesja Sejmu</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#komentarz">22</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">posiedzenie z 8 lutego 1979 r.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Osiągnięty poziom rozwoju kraju stwarza warunki dla podwyższenia kryteriów jakości pracy i produkcji oraz uczynienia z nich przedmiotu troski, zainteresowania i zaangażowania na co dzień całego społeczeństwa, a zwłaszcza producentów dóbr i usług, administracji gospodarczej, organizacji partyjnych, związkowych, samorządu robotniczego.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Projekt ustawy wychodzi naprzeciw wytycznym w tej dziedzinie sformułowanym przez II Krajową Konferencję PZPR. Określiły one drogę dalszego podnoszenia poziomu i jakości życia społeczeństwa, na której szczególną rolę przypisuje się jakości produkcji. Nadanie problematyce jakości tak wysokiej rangi wiąże się z uchwałami V Plenum KC PZPR wskazującymi na konieczność przegrupowania sił i środków w celu optymalnego wykorzystania mocy wytwórczych rozbudowanych i gruntownie zmodernizowanych w oparciu o nowoczesne technologie.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W okresie, jaki upłynął od VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej kosztem poważnego wysiłku inwestycyjnego dokonaliśmy wielkiego postępu w unowocześnieniu produkowanych wyrobów przy równoczesnym dynamicznym wzroście produkcji i dostaw na zaopatrzenie rynku wewnętrznego i na eksport. Nie ma takiej dziedziny gospodarki, w której nie dokonano by poważnej rozbudowy lub modernizacji w wyniku znacznych nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W ciągu ośmiu lat zmniejszyliśmy dystans technologiczny w wielu branżach przemysłowych dzielący nas od najbardziej przemysłowo rozwiniętych krajów świata. Dotyczy to m.in. elektroniki, zmechanizowanego i elektronicznego sprzętu powszechnego użytku, motoryzacji, maszyn rolniczych i budowlanych, statków specjalizowanych, urządzeń technologicznych, źródeł światła, elementów automatyki przemysłowej i systemów sterowania komputerowego, materiałów superczystych, odlewów i elementów kooperacyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Równocześnie opanowaliśmy chemiczne technologie masowej produkcji włókien poliestrowych i poliamidowych dla przemysłu lekkiego, tworzyw polietylenowych i polipropylenowych dla przemysłów przetwórczych oraz żywic, farb, lakierów, kabli energetycznych i nowoczesnych kabli teletechnicznych. W najbliższym okresie wprowadzimy unowocześnione technologie kauczuków syntetycznych, nowych barwników, środków farmaceutycznych, antybiotyków.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Opanowaliśmy produkcję szeregu wyrobów w nie znanej dotychczas w Polsce skali, jak np. nowe generacje maszyn budowlanych, maszyn i urządzeń rolniczych, zmechanizowanych obudów i kombajnów górniczych, które tworzą jakościowo nowe warunki pracy i produkcji. Są to wyroby poszukiwane przez nabywców krajowych i zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Pozwólcie, że posłużę się przykładem. Produkowany poprzednio kombajn „Vistula” miał przepustowość 2 kg masy na sekundę przy blisko 10-procentowej stracie ziarna. Najnowsza generacja kombajnu „Super-Gigant” wykazuje przepustowość ok. 12 kg masy na sekundę przy półtoraprocentowej stracie ziarna, a więc sześciokrotnie większą wydajność przy prawie siedmiokrotnie niższej stracie ziarna. Jest to już uniwersalny zespół technologiczny z wymiennymi narzędziami do zbioru zbóż, kukurydzy, rzepaku, trawy, roślin motylkowych. Zespół ten, oparty na hydrostatycznym napędzie, stanowi dorobek krajowej myśli technicznej.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Rozwinęliśmy produkcję dianu i wykorzystując ten podstawowy półprodukt rozwinęliśmy całą rodzinę wyrobów konstrukcyjnych, lakierniczych i elektrotechnicznych.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Podjęliśmy w masowej skali produkcję nawozów dwu- i trójskładnikowych, które mają wielkie znaczenie dla jakości nawożenia i zmniejszenia jego pracochłonności.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Opanowaliśmy i rozwijamy produkcję o światowym standardzie technologicznym elementów i podzespołów, jak tranzystory i układy scalone o wielkiej skali integracji, hydraulika siłowa i wysokociśnieniowa, pneumatyka, przestrzenne układy pomiarowe, serwonapędy i automatyczne roboty przemysłowe.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Pracujemy nad opanowaniem produkcji mikroprocesorów, które będą miały w świecie ogromne znaczenie w horyzoncie czasowym najbliższych 10—15 lat dla wydajności pracy i jakości produkcji przez automatyzację sterowania procesami technologicznymi.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Kierunki te musimy nadal intensywnie rozwijać. Dają one szansę zmniejszenia materiałochłonności i energochłonności naszych wyrobów, przy równoczesnej poprawie jakości, a tym samym i efektywności pracy całego przemysłu. Zawierają one duży wkład polskiej myśli naukowej i technicznej. Uruchamiając i rozwijając nowe dziedziny wytwórczości, przyspieszyliśmy proces wycofywania z produkcji wyrobów przestarzałych.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Efektami naszych działań jest podniesienie jakości produkcji wyrażające się w poprawie funkcjonalności i wzroście parametrów techniczno-ekonomicznych materiałów, półproduktów, maszyn i urządzeń oraz podniesienie trwałości, niezawodności i innych cech użytkowych dóbr konsumpcyjnych. W zakresie tym warto odnotować w szczególności następujące osiągnięcia:</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">— dzięki przejściu z techniki lampowej na i układy scalone 4-krotnie podwyższyliśmy niezawodność odbiorników radiofonicznych, 2- krotnie odbiorników telewizyjnych;</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">— w następstwie generalnej rekonstrukcji parku maszynowego i wprowadzenia nowoczesnych metod wytwarzania poprawiliśmy niezawodność chłodziarek, pralek, wieloczynnościowych maszyn do szycia przy równoczesnym zmniejszeniu zużycia energii elektrycznej przez te urządzenia;</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">— poprawiliśmy wiele zespołów i narzędzi oraz polepszyliśmy parametry materiałowe, co wywarło wpływ na poziom jakości szeregu elementów takich, jak łożyska, wyłączniki, przekaźniki, zespoły sterowania, tworząc w ten sposób nowoczesną bazę podzespołów dla jakościowo wyższej produkcji dużych serii wielu wyrobów finalnych;</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">— uruchomiliśmy produkcję opon radialnych, co daje większe bezpieczeństwo jazdy oraz 3-krotny wzrost przebiegu;</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">— uzyskaliśmy wyraźną poprawę trwałości i własności włókien poliamidowych, co tworzy warunki dla podniesienia jakości tkanin;</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">— wdrożyliśmy technologie pozwalające uzyskać wyższą jakość tkanin bawełnianych i wełnianych o szlachetniejszym wykończeniu, jak również tkanin i dzianin elastycznych powlekanych tworzywami;</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">— wprowadziliśmy na rynek nowe artykuły spożywcze o wyższej jakości, w tym mrożonki i koncentraty przy jednoczesnej poprawie wartości odżywczych wielu z nich.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Jak widać, tworzymy warunki umożliwiające z roku na rok stały postęp jakościowy. Te osiągnięcia w zakresie poprawy jakości produkcji, które wymieniłem tylko przykładowo, dokonano wielkim wysiłkiem ekonomicznym kraju, oddaną i zaangażowaną pracą kadr technicznych, organizatorów produkcji i załóg. W obecnym okresie i na przyszłość sprawy jakości produkcji widzieć i rozwiązywać musimy w integralnym kompleksie potencjału produkcyjnego, nowoczesności technologii, postaw innowacyjnych i nawyków dobrej pracy.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Trzeba mieć świadomość, że W odczuciu społecznym uzyskana poprawa jakości w stosunku do szybkiego wzrostu poziomu zamożności i wymagań społecznych oraz wzrastających potrzeb gospodarki i eksportu jest jeszcze niewystarczająca. Każdy z nas spotyka się na co dzień z wyrobami złej jakości i wykonanymi niedbale.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Jesteśmy świadomi tego, że o poziomie jakości decyduje często wykonany montaż wyrobów finalnych. Z drugiej jednak strony nawet konstrukcyjnie dobre wyroby finalne nie mogą uzyskać wysokiej jakości bez dobrze wykonanych podzespołów, materiałów i półproduktów. W budownictwie usterki w wykonawstwie,. a zwłaszcza w robotach wykończeniowych, pomniejszają często efekty nowoczesnych rozwiązań projektowych i dokonanego wielkiego postępu w mechanizacji i upowszechnieniu nowych technologii.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Zła jakość produkcji wynika również częstokroć z braku rzetelności w wywiązywaniu się z umów kooperacyjnych przez jednostki gospodarcze i z nierytmicznych dostaw. Jest ona także rezultatem nieprzestrzegania dyscypliny technologicznej, nadmiernej fluktuacji załóg oraz nieobowiązkowości, niedbałości itp. Wyeliminowanie tych niedociągnięć leży w zasięgu naszych możliwości bez nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Dokonany w ostatnich latach przełom w uprzemysłowieniu kraju, wyrażający się ponad dwukrotnym wzrostem technicznego uzbrojenia pracy w przemyśle i wysokim poziomem jego nowoczesności oraz towarzyszący temu rozwój nauki i oświaty, jak wzrost kwalifikacji i doświadczenia ludzi pracy, stwarzają obiektywne przesłanki dla osiągania wysokiej jakości produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Czynnikiem decydującym o jakości i efektywności produkcji jest człowiek, jego kwalifikacje, umiejętności i postawy. W tym zakresie wielkie znaczenie ma zmiana struktury kwalifikacyjnej społeczeństwa, co obrazuje fakt, że w latach 1971—1978 podjęło pracę 5,5 mln młodych ludzi przygotowanych zawodowo lepiej niż kiedykolwiek. Prawie 3,5 mln osób podejmujących pracę legitymowało się wykształceniem stopnia ponadpodstawowego. Jednocześnie podwyższyło swe kwalifikacje w szkolnictwie dla pracujących ponad 1 mln osób. Poprawa struktury kwalifikacyjnej, a jednocześnie podniesienie kultury ogólnotechnicznej społeczeństwa stwarzają potencjalne warunki podnoszenia jakości produkcji. Cechy te są jednak stosunkowo młode, ponieważ staliśmy się krajem przemysłowym w historycznie krótkim czasie. Trzeba je przekształcać w realne efekty. Jest naszym obowiązkiem wprowadzać młode pokolenie w nowoczesne procesy technologiczne, pobudzać i utrwalać w nim poczucie odpowiedzialności za jakość wykonywanej pracy. Trzeba je uczyć szacunku dla wysiłku ludzkiego, uczyć obywatelskich postaw i uczciwości, odpowiedzialności za wyniki swojej pracy i pracy swych zakładów.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wysoka Izbo! Postęp w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju ma charakter ciągły. Przed dwoma dniami Biuro Polityczne KC PZPR i Prezydium Rządu dokonały wstępnej oceny wyników roku 1978. Stwierdzono, że podstawowe cele i zadania roku zostały wykonane. Utrzymano tendencję rozwojową w gospodarce, podejmując w toku realizacji planu szereg działań zmierzających do pełniejszego dostosowania struktur gospodarczych do zmieniających się możliwości i potrzeb. Na tle tych ocen sformułowano zalecenia mające na celu dobre wykonanie zadań planu na rok bieżący. Wczoraj problematyka ta była przedmiotem obrad sejmowej Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, przy czym zgłoszone w toku dyskusji wnioski i postulaty akcentują szczególnie ważne — zdaniem obywateli posłów — kierunki działań dla prawidłowej realizacji uchwalonego przez Wysoką Izbę planu. Jest to szczególnie ważne wobec trudności, które wystąpiły na początku bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W grudniu ubiegłego roku i styczniu bieżącego roku powstały więc nowe uwarunkowania, które zaostrzają sytuację w realizacji zadań planu na rok bieżący. Te gorsze warunki przede wszystkim skupiają się w trzech dziedzinach naszej działalności, a mianowicie bazie paliwowo-energetycznej, w transporcie i częściowo w handlu zagranicznym. W stosunku do założeń w styczniu osiągnęliśmy niższy poziom produkcji wyrobów walcowanych, miedzi, cynku, sody, nawozów azotowych, papieru i szeregu innych ważnych surowców, elementów kooperacyjnych i wyrobów finalnych.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Oceniamy wstępnie, że w styczniu średnia dzienna wartość produkcji przemysłowej w przeliczeniu na dzień roboczy wynosiła ok. 9 mld zł. Niezależnie od sezonowego spadku produkcji w styczniu w stosunku do stycznia ub.r., produkcja była mniejsza o ok. 9%.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Mniej korzystna niż mogliśmy przewidywać sytuacja w końcu roku oraz styczniu br. wymaga podjęcia energicznych działań dla zapewnienia pełnej realizacji zadań ustalonych na rok 1979. Istnieje możliwość nadrobienia większości powstałych niedoborów, ponieważ:</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">po pierwsze — w roku 1979 posiadamy nie wykorzystane rezerwy zdolności produkcyjnej w wielu nowoczesnych zakładach produkcyjnych; jest to jakościowo odmienna sytuacja w porównaniu do lat ubiegłych, gdy wzrost produkcji był ograniczany zdolnościami produkcyjnymi;</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">po drugie — projekt planu antycypując możliwość wystąpienia trudności, zakłada umiarkowane tempo wzrostu produkcji i dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Analiza i ocena wyników, z jakimi zakończyliśmy 1978 rok oraz sytuacja w styczniu pozwalają na sformułowanie najpilniejszych zadań niezbędnych dla sprawnej i pełnej realizacji planu przyjętego na 1979 r. W szczególności wskazują one na potrzebę:</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">po pierwsze — dalszego usprawnienia pracy transportu i zwiększenia jego zdolności przewozowych, gdyż w styczniu przewieźliśmy o 8 mln ton mniej ładunku w stosunku do planu; dla tego celu niezbędne jest ustalenie priorytetu dostaw środków dla transportu, pomocy wszystkich użytkowników, wzmocnienia bazy remontowej oraz zwiększenia stopnia racjonalizacji przewozów; — po drugie — zapewnienia dostaw paliw i energii dla zakładów o ruchu ciągłym, wytwarzających surowce i materiały; należy również zapewnić realizację opracowanego przez nas programu oszczędności paliw i energii; musimy podjąć wszelkie środki dla wywiezienia ze zwałów blisko 3 min ton węgla pozostawionych na koniec ub.r., co było przyczyną m.in. obok nadmiernego zużycia niższego stanu zapasów u odbiorców;</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">po trzecie — należy zaostrzyć kontrolę gospodarki paliwami, nie dopuszczając do ponadplanowego zużycia w roku bieżącym;</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">po czwarte — zapewnienia poprawy pracy energetyki, przede wszystkim przez zmniejszenie awaryjności urządzeń i zapewnienie pełnej realizacji planu inwestycji energetycznych; w roku bież. każdy blok energetyczny powinien być oddany w planowanym terminie. Muszą też być odbudowane niezbędne zapasy paliwa w elektrowniach cieplnych.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Biorąc pod uwagę skomplikowane warunki, w jakich rozpoczęliśmy pracę w bież. roku i trudne zadania, które stawia plan, musimy doskonalić narzędzia sterowania i działania tak, aby stopniowo rozwiązywać występujące napięcia i wyrównywać opóźnienia. Wykorzystywać przy tym trzeba atmosferę społeczną po II Krajowej Konferencji Samorządów Robotniczych.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Niezależnie od spraw bieżących jednocześnie podjęliśmy pracę nad strategią rozwoju kraju w dekadzie lat osiemdziesiątych oraz nad założeniami kolejnego planu 5-letniego na lata 1981—1985. W pracach tych znajdują odbicie uchwały XII i XIII Plenum KC PZPR, nakierowane m.in. na doskonalenie jakości pracy w drodze dalszego rozwoju i upowszechniania postępu naukowo-technicznego oraz kształtowania wśród ogółu pracowników naszej gospodarki postaw zaangażowania i dobrej pracy.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Przedkładany projekt ustawy ma na celu stworzenie lepszych warunków dla realizacji tych zadań. Projekt ten realizuje postulaty Wysokiej Izby przekazane przez Prezydium Sejmu do Prezesa Rady Ministrów oraz uwzględnia opinie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, uznając podniesienie jakości produkcji za sprawę wielostronną i kompleksową, która powinna stać się przedmiotem skoordynowanego programu działania Rządu, administracji, ośrodków technicznych i naukowo-badawczych, producentów, organizacji transportu i obrotu, znaleźć się w centrum uwagi publicystyki i środków masowego przekazu.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Ustawa będzie sprzyjała prawidłowej realizacji założeń i zadań narodowych planów społeczno-gospodarczych. Jak podkreślano w debacie sejmowej, plan na rok 1979 charakteryzuje się z jednej strony pokonywaniem aktualnych trudnych uwarunkowań przy spełnianiu podstawowych celów społecznych, a z drugiej — pogłębianiem długofalowego procesu przemian strukturalnych i jakościowych. Wizja rozwoju kraju w latach osiemdziesiątych, dalszego umacniania jego pozycji w świecie wymaga od nas aktywnego rozwiązania szeregu problemów. Znane trudności paliwowe, surowcowe i energetyczne, wzmożona konkurencja na rynkach światowych, tworzenie barier protekcjonistycznych przez kapitalistyczne ugrupowania przemysłowe i gospodarcze wymagają od nas jakościowych zmian w strukturze produkcji, eksportu i importu oraz poprawy efektywności gospodarowania, w której problem jakości odgrywa podstawową rolę.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W realizacji założeń strategii społeczno-gospodarczego rozwoju napotykamy trudności hamujące tempo naszego postępu, wpływające ograniczająco na możliwości rozwoju produkcji, a tym samym na szybkie zaspokajanie wzrastających potrzeb społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Należą do nich zwłaszcza trudności w dziedzinie paliw oraz w bilansie handlu zagranicznego, gdzie sytuacja zmusza nas do dalszej racjonalizacji importu surowców i materiałów do produkcji. Nadal wąskim przekrojem jest transport i energetyka.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W aspekcie zarówno długofalowym, jak i w bliskiej perspektywie droga do przezwyciężenia występujących trudności i wąskich przekrojów, do pełnego wykonania zadań planu, do usunięcia czynników hamujących nasz rozwój, wiedzie przez podniesienie efektywności gospodarowania i jakości pracy. Wyższy poziom jakości produkcji przyniesie nam w efekcie oszczędności paliw, energii, surowców i materiałów, podniesienie efektywności w handlu zagranicznym oraz zmniejszy transportochłonność naszej gospodarki. Podniesienie jakości produkcji ma więc doniosłe znaczenie i stanowi zasadnicze ogniwo w aktywnym pokonywaniu trudności występujących w realizacji założeń strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Należy podkreślić, że przyjęte w planie tempo rozwoju produkcji oraz istniejące rezerwy mocy produkcyjnych sprzyjają walce o jakość. Uznać to trzeba za jedno z kluczowych zadań w 1979 r.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Jakość i niezawodność produkcji stały się w świecie ważkim instrumentem polityki technicznej. Coraz ostrzej przestrzega się zasady osiągania niezawodności wyrobów rynkowych, maszyn i urządzeń.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W wielu krajach przeznacza się coraz większy potencjał techniczno-rozwojowy do prac nad niezawodnością i wzrostem jakości wyrobów. Jakość i niezawodność wyrobów stają się, obok cen, podstawowym instrumentem konkurencji na rynkach światowych, w której uczestniczy i musi uczestniczyć polski przemysł.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Problem jakości przybiera jeszcze inny wymiar. W skali światowej rodzą się potrzeby nowych cech cywilizacyjnych, które powinny znaleźć wyraz w wysokiej jakości i trwałości wyrobów. Jest to wynikiem pogarszania się sytuacji surowcowej świata i warunków środowiska naturalnego. Z tego względu w szeregu krajów za kryterium oceny jakości zaczyna się przyjmować obecnie okres funkcjonowania wyrobów.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Socjalistyczny system społeczno-gospodarczy ma szczególne możliwości społecznie celowego kształtowania technik i technologii w tym kierunku. Wykorzystanie tych możliwości jest wyzwaniem historycznym, któremu musimy sprostać.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W tej konfrontacji wieloprzekrojowe problemy jakości nie mogą być sprawą tylko zjednoczeń i zakładów przemysłowych, choć rozwiązywanie tych problemów jest codziennym tematem ich pracy i działania. Mają one charakter złożony i kompleksowy, na który składają się zarówno postawy społeczne załóg, kadr inżynieryjno-technicznych, jak również zagadnienia organizacji produkcji, techniki, badań i rozwoju oraz ekonomiki we wszystkich działach i gałęziach gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Przed zapleczem rozwojowym stawiamy zadania opracowywania i wdrażania wyrobów zminiaturyzowanych i energooszczędnych przy równoczesnym podnoszeniu własności eksploatacyjnych, niezawodności i wydłużania życia nowych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Rośnie znaczenie problemów inżynierii materiałowej, fizyki ciała stałego, kompozytów, nowych substytutów materiałowych, wszystkiego co potocznie nazywamy — „współczesną technologią materiałów”. Problemy te będą objęte programem rządowych prac naukowych i rozwojowych na całą dekadę lat osiemdziesiątych.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Niezwykle istotnym i pilnym zagadnieniem staje się postęp w obniżaniu materiałochłonności naszych wyrobów. Nie są to zadania proste, ale musi je podjąć nasza nauka i zaplecze rozwojowe przemysłu.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Mamy w tym zakresie liczące się już osiągnięcia. Można podać przykład żurawi teleskopowych dla budownictwa. Samobieżny żuraw kołowy o udźwigu 25 ton i wadze 38 ton, w wyniku analizy konstrukcji i zastosowaniu nowoczesnej obróbki waży obecnie 28 ton, przy zdecydowanej poprawie parametrów użytkowych. Przykład ten wskazuje, w jaki sposób można łączyć postęp w rozwiązaniach konstrukcyjnych z uzyskaniem poziomu jakości i efektywności.</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Polska musi stać się krajem wysokiej jakości. Nie mamy innej alternatywy. Tandetny wyrób nie powinien mieć nic wspólnego z polską marką, zakładem, twórcą i producentem.</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Rząd nadał w swych pracach sprawom jakości produkcji rangę jednego z najważniejszych problemów. Dokonano wnikliwej oceny tej jakości w poszczególnych gałęziach przemysłu oraz w sferze wewnętrznego i zagranicznego obrotu towarowego.</u> + <u xml:id="u-7.60" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W wyniku przeprowadzonych analiz Rada Ministrów i Prezydium Rządu podjęły szereg uchwał, które w sposób kompleksowy regulują wiele problemów związanych z jakością produkcji, stwarzając z jednej strony ekonomiczne stymulatory dla dobrej pracy, a z drugiej przeciwdziałają wytwarzaniu wyrobów o zaniżonych parametrach technicznych i niewłaściwych walorach użytkowych. Do takich systemowych decyzji należy między innymi znana uchwała nr 206 Rady Ministrów wprowadzająca ekonomiczno-finansowe oddziaływanie na jakość produkcji. Uchwała ta w świetle uzyskanych doświadczeń będzie znowelizowana w kierunku wzmocnienia stosowanych mechanizmów pośrednio i bezpośrednio wpływających na wartość osiąganej sprzedaży, ponoszone koszty, mierniki kształtowania funduszu płac, a także osiągane wyniki finansowe. Różnicowanie cen wg gatunków i klas wyrobów, pozbawianie normatywnej stawki zysków producentów i wykonawców robót budowlanych, nie spełniających wymagań zawartych w ustalonych kryteriach, wliczanie napraw gwarancyjnych w koszty własne producenta — oto instrumenty ekonomiczne, za pomocą których Rząd zamierza wzmocnić oddziaływanie na jakość wyrobów i usług.</u> + <u xml:id="u-7.61" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Szczególnego w tym miejscu podkreślenia wymaga fakt, iż na podstawie uchwały Rządu, począwszy od 1978 roku, w narodowym planie społeczno-gospodarczym umieszczane są zadania z dziedziny podnoszenia jakości produkcji. Jest to, jak już wykazała roczna praktyka, cenny i istotny instrument zarządzania.</u> + <u xml:id="u-7.62" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Dużą wagę przywiązujemy do wydanych uchwał Rady Ministrów, których postanowienia dotyczą kwalifikacji i oznaczania jakości wyrobów. Dla wyrobów o ważnym znaczeniu dla gospodarki narodowej, jak również wykazujących niski poziom jakości — wprowadza się kwalifikację obowiązkową.</u> + <u xml:id="u-7.63" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">System kwalifikacji stanowi źródło obiektywnych informacji o jakości produkowanych i nowo uruchamianych wyrobów. Spójność systemu kwalifikacji z analogicznymi systemami działającymi w innych krajach, a zwłaszcza w krajach RWPG, stwarza podstawę wzajemnego uznawania wyników.</u> + <u xml:id="u-7.64" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wspomnieć tu także trzeba o uchwale Rządu, która zaleciła ministrom resortów gospodarczych i prezesowi Polskiego Komitetu Normalizacji i Miar podjęcie konkretnych działań w sprawie poprawy jakości produkcji i usług w gałęziach i branżach, w których przejawy niskiej jakości występują ze szczególnym natężeniem. W rezultacie tej działalności Rządu mamy obecnie wiele elementów systemu oddziaływania na jakość nie tylko produktów finalnych, ale także wyrobów kooperacyjnych i materiałów do dalszej produkcji. System ten musi być dalej konsekwentnie uzupełniany i doskonalony, stosownie do zachodzących zmian warunków gospodarczych i wymagań społecznych. Powinien on uwzględniać specyfikę różnych dziedzin wytwórczości. Niezbędne jest zróżnicowanie w nim kryteriów jakościowych w zależności od przeznaczenia produkcji — na rynek, eksport, środki produkcji czy dla celów zaopatrzeniowych.</u> + <u xml:id="u-7.65" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wzmacniając ekonomiczne elementy oddziaływania na jakość szeroko pojętej produkcji, stale też podkreślamy wagę współzawodnictwa socjalistycznego oraz zaangażowania ludzi pracy wszystkich środowisk i zawodów dla tej sprawy. Coraz lepsze i skuteczniejsze formy działania na tych płaszczyznach wypracowują instancje i organizacje partyjne, związkowe i samorządy robotnicze, organizacje naukowo-techniczne. Z zadowoleniem odnotowujemy rosnące zainteresowanie tysięcznych załóg zakładów pracy ogólnopolskim konkursem dobrej roboty, ruchem racjonalizatorskim i wynalazczym. Te dobre doświadczenia powinny stać się platformą szerokiej społecznej partycypacji w doskonaleniu jakości.</u> + <u xml:id="u-7.66" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wysoki Sejmie! Efektywność w szeroko rozumianym sensie społeczno-ekonomicznym zależy od wielkości i jakości uzyskanych rezultatów oraz kosztów. Podnoszenie jakości, niezawodności wyrobów jest niezbędnym elementem poprawy efektywności. Mamy w tej dziedzinie wielkie rezerwy i poważne źródła wzrostu dobrobytu społeczeństwa. Ocenia się je na dziesiątki miliardów złotych w skali rocznej. Jest to zarazem rezerwa do najszybszego uruchomienia w drodze bezinwestycyjnej.</u> + <u xml:id="u-7.67" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">O coraz powszechniejszym zrozumieniu tego problemu świadczy m.in. fakt, że w toku dyskusji na konferencjach samorządów robotniczych, podczas których nadawano ostateczny kształt planom przedsiębiorstw na 1979 r., sprawom efektywności i jakości produkcji poświęcono wiele uwagi. W dobie trudności związanych z uzyskiwaniem surowców i materiałów z importu oraz narastającymi kosztami wydobycia surowców w kraju względy natury ogólnospołecznej nie pozwalają tolerować strat, jakie ponosi nasza gospodarka narodowa i indywidualny nabywca w wyniku obniżenia wartości użytkowej wyrobów, dodatkowych napraw itp.</u> + <u xml:id="u-7.68" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Większość naszych zakładów prawidłowo rozumie znaczenie jakości i dobrze realizuje programy jej poprawy. W niektórych zakładach produkcyjnych i usługowych walka z tymi dokuczliwymi, wysoce szkodliwymi gospodarczo i społecznie zjawiskami toczy się jeszcze niedostatecznie aktywnie, mimo istnienia określonych norm prawnych i norm postępowania obywatelskiego, ustalonych w Kodeksie pracy oraz szerokich uprawnień zawartych w karcie mistrza. Odnosi się niekiedy nawet wrażenie, że niektórzy odpowiedzialni kierownicy produkcji i usług są wobec nich bezradni.</u> + <u xml:id="u-7.69" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W imię rzeczywistych racji społecznych i w interesie ludzi dobrze pracujących nie możemy i nie będziemy się godzić z takim stanem rzeczy. Tym bardziej, iż mimo poniesionych ogromnych nakładów na budowę nowoczesnych zakładów pracy i nowoczesnych środków produkcji nadal nie osiągnięto dostatecznej poprawy w wielu ważnych dziedzinach. Tak np. odczuwamy na co dzień dotkliwie niedostateczną jakość pieczywa w wielu rejonach kraju, przetworów młynarskich i makaronów, mleka i przetworów mlecznych, wyrobów dziewiarskich, pończoszniczych i odzieżowych, obuwia, niektórych wyrobów elektronicznych, sprzętu powszechnego użytku, środków piorących, mebli i szeregu innych.</u> + <u xml:id="u-7.70" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Podobnie przy ogromnych nakładach na budownictwo mieszkaniowe i istotnym wzroście wyposażenia technicznego organizacji wykonawczych jakość naszych mieszkań pozostawia ciągle jeszcze bardzo wiele do życzenia.</u> + <u xml:id="u-7.71" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Niestaranne wykonanie, znaczne koszty, które lokatorzy muszą ponosić w celu doprowadzenia i utrzymania mieszkań w stanie pełnej użytkowości powodują, że często nie docenia się wysiłków państwa, jakie w budownictwie nowych mieszkań mamy do odnotowania.</u> + <u xml:id="u-7.72" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W konsekwencji, przy poważnie rosnących kosztach budownictwa mieszkaniowego, których część da się uzasadnić lepszym wyposażeniem, efekt społeczny wielkiego wysiłku ponoszonego przez gospodarkę na jego rzecz jest niepełny. Stawia to odpowiedzialne zadania przed biurami projektowymi, inwestorami i wykonawcami inwestycji mieszkaniowych.</u> + <u xml:id="u-7.73" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Postawy bierne wobec złej jakości produkcji, próby schodzenia producentów na łatwiznę w nadziei, że nasz chłonny rynek przyjmie każdy, nawet wadliwie wykonany wyrób, muszą być napiętnowane przez prawo, muszą być ekonomicznie nieopłacalne, powinny budzić skuteczny sprzeciw społeczny. Ten aspekt sprawy — obok wzmacniania elementów pozytywnego oddziaływania na jakość produkcji — znalazł również odzwierciedlenie w projekcie ustawy w przepisach o odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-7.74" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wysoka Izbo! Rząd jest przekonany, że ustawa stanie się ważnym czynnikiem prawidłowego funkcjonowania naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-7.75" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Dokument ten powstał w szerokiej konsultacji z przedstawicielami środowisk naukowo-technicznych, organizacji politycznych, społecznych i związkowych, był poddany ocenie aktywu w 16 wielkich zakładach pracy różnych gałęzi i branż. W toku pracy tworzono alternatywne wersje tej ustawy po to, aby ostatecznie wybrać rozwiązania najbardziej skuteczne i optymalne ze społecznego i gospodarczego punktu widzenia. Należy tu podkreślić duże twórcze zainteresowanie, jakie towarzyszyło pracom nad projektem ustawy ze strony obywateli posłów i sejmowych komisji, co znalazło swój wyraz w szeregu konkretnych uwag i wniosków. Zbiorową mądrością powstał dokument, który kompleksowo ujmuje całość zagadnienia i to po raz pierwszy w odniesieniu do wszystkich dziedzin działalności wytwórczej i usługowej.</u> + <u xml:id="u-7.76" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Postanowienia tego aktu najwyższej rangi ujmują w jedną całość złożoną problematykę jakości, zmierzającą do usankcjonowania i ogólnego uporządkowania spraw oddziaływania na jakość za pomocą środków ekonomicznych, organizacyjnych i administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.77" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Projekt porządkuje stan prawny w dziedzinie jakości, rozszerzając stosowanie dotychczas znanych z praktyki środków zapewniających odpowiednią jakość wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych na wszystkie jednostki gospodarki uspołecznionej, nie uspołecznionej i osoby fizyczne, uczestniczące w procesach produkcji, obrotu, transportu, przechowywania, w obsłudze konsumentów i wykonywaniu usług.</u> + <u xml:id="u-7.78" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Ustawa wprowadza obciążenie skutkami ekonomiczno-finansowymi jednostek prowadzących działalność gospodarczą i bezpośrednich wykonawców za zawinione przez nich niewywiązywanie się ze swych podstawowych obowiązków w zakresie jakości.</u> + <u xml:id="u-7.79" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wyższą rangę uzyskują zasady kwalifikacji i oznaczania wyrobów o wyższej jakości znakami państwowymi. Dotyczy to zwłaszcza grup wyrobów podlegających obowiązkowej kwalifikacji ustalonych w planach społeczno-gospodarczych o podstawowym znaczeniu dla zaopatrzenia rynku, a także tych wyrobów, których odpowiednia jakość jest niezbędna ze względu na międzynarodową kooperację i wymianę towarową z zagranicą.</u> + <u xml:id="u-7.80" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Bardzo ważną sprawą, jest zapewnienie, zgodnie z ustalonymi wymaganiami, należytej kontroli jakości w fazie produkcji, świadczenia usług, wykonywania robót i obiektów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-7.81" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Przewiduje się powiązanie kontroli sprawowanej przez terenowe organy władzy państwowej i administracji z kontrolą i oceną jakości dokonywaną przez organizacje społeczne i upoważnia się organy kontroli społecznej do podejmowania odpowiednich interwencji u producentów wykonawców usług, robót i obiektów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-7.82" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Jest rzeczą oczywistą, że akt tak wysokiej rangi, jakim jest ustawa, może mieć tylko charakter ramowy i może regulować podstawowe aspekty jakości produkcji i usług. Jej skuteczność zależeć będzie w wysokim stopniu od działalności wszystkich ogniw i szczebli aparatu kierowania i zarządzania, od wszystkich załóg zakładów produkcyjnych i usługowych. Rząd podejmie niezbędne kroki w celu zapewnienia sprawnego i szybkiego wydania rozporządzeń i przepisów wykonawczych i będzie koordynował ich realizację.</u> + <u xml:id="u-7.83" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Nowego rozwiązania wymaga system oceny osiągania zdolności produkcyjnych. Opanowaniu procesu technologicznego w zamierzonej ilości produkcji musi towarzyszyć osiąganie parametrów jakości i niezawodności podjętej produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.84" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Pilną sprawą staje się podjęcie, szczególnie przez branżowe zaplecze rozwojowe, produkcji urządzeń metrologicznych i kontrolno-pomiarowych obiektywizujących procesy kontroli jakości w całym procesie technologicznym wytwarzania. Ranga i zakres tematu kwalifikuje go do roli problemu węzłowego.</u> + <u xml:id="u-7.85" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Inną sprawą, nie rozwiązaną dotychczas powszechnie, jest organizowanie we wszystkich resortach gospodarczych ośrodków badania i sterowania jakością przy wykorzystaniu w tej dziedzinie istniejących doświadczeń.</u> + <u xml:id="u-7.86" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Przeznacza się poważne środki na rozbudowę zaplecza obsługowo-naprawczego maszyn rolniczych i ciągników na całym obszarze kraju, motoryzacji oraz punktów usługowych urządzeń gospodarstwa domowego we wszystkich województwach i większych miastach Polski. Zakładamy m.in., że do roku 1981 liczba stacji obsługi samochodów wzrośnie o 100 przy równoczesnym wzmocnieniu obsady stacji istniejących. W roku 1980 będzie czynnych około 1 400 stacji benzynowych wyposażonych w podstawowe części zamienne i niezbędne artykuły do obsługi i konserwacji samochodów. Liczba punktów obsługowo-naprawczych elektronicznego i zmechanizowanego sprzętu gospodarstwa domowego wzrośnie do roku 1980 o przeszło 300, to jest o jedną czwartą w ciągu dwu lat. Podobnie rozwiniemy zaplecze naprawcze innych branż.</u> + <u xml:id="u-7.87" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Produkcja opiera się na wymogach technicznych ujętych w normach technicznych państwowych, branżowych i zakładowych. Skrupulatne przestrzeganie tych norm jest elementarnym obowiązkiem każdego pracownika, zakładów, kombinatów i zjednoczeń. Podniesienie jakości produkcji wymaga ciągłych prac nad aktualizacją norm technicznych i ich unowocześnieniem. Jest to zgodne z wymogami standardów światowych. Istotną i inicjującą rolę w tej dziedzinie odgrywać powinien Polski Komitet Normalizacji Miar i Jakości. Niezbędne będzie wprowadzenie do programów nauczania szkół wyższych, średnich i zawodowych tematyki z zakresu jakości wytwarzania, normalizacji i metrologii, a także włączenie tej tematyki do programów doskonalenia kadr kierowniczych.</u> + <u xml:id="u-7.88" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Sprawna i rzetelna realizacja wymienionych zadań kierunkowych stworzy warunki dla podniesienia walorów naszego przemysłu jako partnera w dziedzinie kooperacji produkcji z krajami świata oraz dla wzrostu satysfakcji wszystkich obywateli naszej ojczyzny z uczestniczenia w jakościowo wyższym procesie wytwarzania i użytkowania produktów naszej pracy.</u> + <u xml:id="u-7.89" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W naszych działaniach liczymy na coraz szerszy i skuteczniejszy wpływ społecznego oddziaływania na jakość, pomoc konferencji samorządów robotniczych, na zaangażowanie organizacji i instancji partyjnych, organizacji społecznych i naukowo-technicznych.</u> + <u xml:id="u-7.90" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Te działania powinny m.in. ułatwić pełne wykonanie zadań jakościowych w bieżącym roku, w którym założono, że liczba wyrobów oznaczonych państwowymi znakami jakości — „Q” i — „1” wyniesie 25 tysięcy, a ich wartość przekroczy 160 mld złotych. Zakłada się przy tym, że preferowanie i oznaczanie dotyczyć będzie wyrobów powszechnego użytku, szczególnie wyrobów przemysłu spożywczego, lekkiego, maszynowego i materiałów budowlanych. Wychodzimy z założenia, że istota ogólnej poprawy jakości tkwi w jakości wyrobów standardowych, które decydują o poziomie konsumpcji i kosztach utrzymania milionów gospodarstw rodzinnych. Chodzi o zapewnienie odpowiedniej podaży na rynku i o szeroki wybór artykułów powszechnego użytku, o dobrej ustabilizowanej jakości, znanych i darzonych zaufaniem szerokich rzesz konsumentów.</u> + <u xml:id="u-7.91" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Wysoka Izbo! Każdy z nas. występuje w dwojakiej roli, jako konsument i jako producent dóbr lub usług. Następuje wzrost oczekiwań społecznych, rodzi się wzmożona presja społeczna na jakość. Musimy mieć jednak świadomość, że o jakości wyrobów decyduje jakość pracy, dyscyplina technologiczna, wysoka kultura pracy.</u> + <u xml:id="u-7.92" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Jakościowo dobra praca daje ludziom jako konsumentom bezpośrednie i wyraźne korzyści. Wpływa ona na życie każdej rodziny, dla której jakość produkcji i usług jest istotnym czynnikiem warunków życiowych. W naszych socjalistycznych warunkach przyniesie ona ludziom jako producentom odpowiednie korzyści materialne, ułatwi im pracę, podniesie ogólną kulturę, wzmocni poczucie godności każdego pracownika i satysfakcję z dobrego wywiązywania się z obowiązku. Dobra produkcja stanie się ważnym ogniwem w umocnieniu powiązań kooperacyjnych i specjalizacyjnych i pogłębianiu procesów integracyjnych naszej wspólnoty socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-7.93" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">W dotychczasowym rozwoju Polski Ludowej dowiedliśmy, że gospodarka nasza potrafi rozwiązywać ważne i trudne problemy i zadania podjęte przez społeczeństwo.</u> + <u xml:id="u-7.94" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Podnoszenie jakości produkcji jest procesem ciągłym. Rząd będzie stwarzał i rozszerzał warunki prawne, techniczne i motywacyjne dla pobudzania i utrwalania tego procesu.</u> + <u xml:id="u-7.95" who="#PrzewodniczacyKomisjiPlanowaniaprzyRadzieMinistrowTadeuszWrzaszczyk">Mamy dziś liczną, doświadczoną kadrę naukowo-badawczą i konstrukcyjno-technologiczną oraz wielomilionową wysoko kwalifikowaną kadrę pracowników wychowanych i wykształconych w Polsce Ludowej. Mamy wysoce wykwalifikowaną kadrę organizatorów i kierowników produkcji. Posiadamy wiele rozwiązań konstrukcyjnych i technologicznych reprezentujących światowy poziom. Dysponujemy nowoczesnym potencjałem wytwórczym. Tworzy to realną bazę dla zasadniczego podniesienia jakości pracy i podniesienia tą drogą jakości naszego życia. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-7.96" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Wicepremierowi za przedstawioną informację Rządu.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje przeprowadzenie łącznej dyskusji nad przedstawioną informacją Rządu oraz następnym, trzecim z kolei punktem porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o rządowym projekcie ustawy o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych (druki nr 102 i 114).</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Stanisław Luty.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselStanislawLuty">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów mam zaszczyt przedstawić Wysokiemu Sejmowi założenia projektu ustawy o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych. Przedłożony Wysokiej Izbie projekt ustawy był wielokrotnie i wnikliwie analizowany na posiedzeniach Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, Komisji Prac Ustawodawczych oraz zespołów powołanych przez te komisje. W dyskusjach nad nim brali również udział przedstawiciele innych zainteresowanych komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselStanislawLuty">Obywatele Posłowie! Ujęcie zjawisk ze sfery ekonomicznej w ramy przepisów prawnych zawsze nastręcza sporo trudności. Szczególnie wtedy, gdy są to przepisy o randze ustawy. Ze względu na skuteczność ich oddziaływania powinny być one precyzyjne, a jednocześnie na tyle ogólne, aby nie stały się hamulcem doskonalenia metod i systemu zarządzania. Troska o jak najlepsze rozstrzygnięcie tego dylematu, o największą przejrzystość i jednoznaczność sformułowań ustawy towarzyszyła w trakcie długotrwałej dyskusji zarówno posłom, jak i udzielającym wyjaśnień przedstawicielom Rządu. Sporo miejsca w swych wypowiedziach posłowie poświęcali sprawom związanym z wdrożeniem proponowanej ustawy. Wielokrotnie podkreślano, iż czynnikiem decydującym o tym, w jakim stopniu ustawa przyczyni się do podniesienia jakości produkcji będzie to, jak zostanie ona przyjęta przez społeczeństwo. Dlatego tak ważnym zagadnieniem będzie szerokie upowszechnienie znajomości jej postanowień, przygotowanie odpowiednich' materialno-organizacyjnych warunków wdrażania oraz wystarczająco wczesne wydanie przepisów wykonawczych.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselStanislawLuty">Podstawowe zasady ujęte w projektowanej ustawie zmierzają do stworzenia właściwych ram prawnych, organizacyjno-technicznych i ekonomicznych, gwarantujących stałą i systematyczną poprawę jakości produkcji, usług i budownictwa.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselStanislawLuty">Poziom techniczny rozwiązań wyrobów, ich walory użytkowe, staranność i solidność wykonania decydują o stanie zaspokojenia potrzeb rynku wewnętrznego, o kształtowaniu opinii nabywców oraz rozstrzygają o rozwoju i efektywności wymiany międzynarodowej. Postęp w dziedzinie jakości produkcji i usług, robót i obiektów budowlanych, a zwłaszcza budownictwa mieszkaniowego, w decydującym stopniu wpływa na odczucia i zadowolenie społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselStanislawLuty">W ostatnich 10 latach prawie podwoiliśmy nasz majątek narodowy. Nastąpił poważny wzrost produkcji i rozwój budownictwa mieszkaniowego. Polska jest dziś krajem przemysłowo-rolniczym, zajmującym miejsce w pierwszej dziesiątce krajów świata. W okresie dynamicznego rozwoju naszej gospodarki, a szczególnie w ostatnich latach podejmowane były zakrojone na dużą skalę rozbudowa oraz intensywne działania modernizacyjne, które stworzyły korzystne warunki do podniesienia poziomu nowoczesności i jakości produkcji. Jakkolwiek nieporównywalnie wyższy jest obecnie poziom jakości wyrobów naszego przemysłu aniżeli w latach ubiegłych, dzięki czemu zarówno znacznie bogatsza jest dziś oferta rynkowa jak też wzrosła atrakcyjność polskich wyrobów na rynkach zagranicznych, to jednak w dalszym ciągu w ręce użytkowników dostaje się wiele wyrobów o niskim poziomie jakości, wymagających częstych napraw, co przy niedostatecznym jeszcze poziomie jakości świadczonych usług budzi niezadowolenie społeczeństwa i często przekreśla efekty uzyskiwane z wprowadzania na rynek wyrobów o wysokiej jakości, produkowanych między innymi przez przemysł elektromaszynowy, chemiczny, lekki i spożywczy. Zbyt liczne jeszcze są przypadki przekazywania lokatorom mieszkań źle wykończonych i z usterkami, których usunięcie wymaga nieraz poważnych nakładów materialnych, a ponadto angażuje potencjał budownictwa.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselStanislawLuty">Jest to tym bardziej godne podkreślenia, że jak już wspomniałem, obecny nasz potencjał gospodarczy i środki produkcji pozwalają na wytwarzanie wyrobów o znacznie wyższej jakości i wartości użytkowej, co na obecnym etapie naszego rozwoju staje się społeczną i gospodarczą koniecznością i odpowiada oczekiwaniom społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselStanislawLuty">Zdarza się, że porównując poziom życia w naszym kraju ze stopą życiową w innych państwach zapominamy, iż różnice te w znacznym stopniu spowodowane są różnicami w efektywności i jakości naszej pracy. Zbyt rzadko wynikające z tego postulaty staramy się wdrażać w codzienną praktykę. Potrzebne jest powszechne przekonanie o tym, że coraz wyższy standard życia możemy osiągnąć przede wszystkim lepszą, lepiej zorganizowaną i wydajniejszą pracą nas wszystkich — we wszystkich ogniwach produkcji materialnej i niematerialnej oraz na wszystkich szczeblach zarządzania.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselStanislawLuty">Warunki techniczne ulegają stałej poprawie. Wyda je się natomiast, że największe rezerwy w zakresie poprawy jakości pracy tkwią w coraz lepszym i efektywniejszym kojarzeniu wszystkich czynników produkcji. Możemy osiągnąć znaczne efekty ilościowe i jakościowe, podnosząc poziom organizacji zbiorowego wysiłku społeczeństwa. Aby móc coraz silniej koncentrować uwagę producentów i wykonawców na podnoszeniu jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych musimy ograniczać i likwidować źródła napięć powstających w procesie produkcyjnym.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselStanislawLuty">Chodzi o to, aby rozwój gospodarki był bardziej równomierny i skoordynowany, aby efekty nakładów ponoszonych na rozwój jednych dziedzin nie były obniżane przez niedorozwój i techniczne opóźnienie innych. Tam, gdzie spowodowane tym niedostosowaniem straty mogą być szczególnie duże niezbędne jest utrzymywanie ekonomicznie uzasadnionych rezerw.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselStanislawLuty">Niezbędnym warunkiem tego, aby wszyscy pracownicy byli zainteresowani podnoszeniem i jakości produkcji jest tworzenie takiego systemu zachęt materialnych i moralnych, który będzie tę jakość skutecznie stymulował. Dobra praca wymaga na ogół zwiększenia wysiłku i dlatego musi się opłacać. Natomiast praca, której jakość nie odpowiada ustalonym wymaganiom, powinna być nieopłacalna.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselStanislawLuty">Przez prawidłową politykę płac musimy ugruntowywać w społeczeństwie przekonanie, iż zróżnicowanie płac i dochodów rzeczywiście wynika z różnic w ilości i jakości pracy wykonanej na rzecz społeczeństwa. Inna polityka w tej dziedzinie nie sprzyja podnoszeniu jakości pracy, a tym samym jakości produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselStanislawLuty">Coraz większy wpływ na kształtowanie postaw będą uzyskiwały bodźce niematerialne. Dlatego będzie rosło znaczenie skutecznego posługiwania się nimi w procesie oddziaływania na jakość pracy. Zbyt często adresaci pozytywnych bodźców moralnych są anonimowi, co deprecjonuje wysiłki najbardziej aktywnych i nie stanowi o ich przykładzie dla innych, szczególnie dla pozostających w tyle. Zbyt rzadko posługujemy się publicznym wyrażaniem krytycznych ocen poszczególnych obywateli i grup społecznych, które w danej chwili odstają, nie nadążają za postępem. Każdy z członków społeczeństwa, każdy kolektyw pracowniczy powinien w każdym momencie wiedzieć jak oceniana jest jego praca. Znaczenia takiej oceny dla kształtowania prawidłowych postaw nie da Się przecenić.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselStanislawLuty">Wysoki Sejmie! Społeczna, ekonomiczna i polityczna waga spraw,. dla uregulowania których proponowana ustawa ma stworzyć ramy prawne oraz fakt, że w trakcie prac sejmowych wprowadzono do projektu szereg istotnych zmian i uzupełnień, zadecydowały o tym, że projekt ten został skierowany, w ramach dodatkowych konsultacji, do pięciu wojewódzkich zespołów poselskich, Centralnego Związku Rzemiosła i Naczelnej Organizacji Technicznej z prośbą o nadesłanie uwag i opinii, które również zostały w projekcie wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselStanislawLuty">Uchwalenie przez Sejm projektowanej ustawy pozwoli na uporządkowanie i ujednolicenie obowiązującego aktualnie stanu prawnego w dziedzinie jakości produkcji, usług i budownictwa. Ustawa zawiera kompleks podstawowych i ramowych przepisów jednolitych dla wszystkich uczestników procesu kształtowania jakości wyrobów, usług i budownictwa, stanowiących czynnik społecznej mobilizacji do osiągania wyższej jakości pracy i produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselStanislawLuty">Projektowana ustawa wraz z odpowiednimi normami prawnymi, wynikającymi w szczególności z Kodeksu pracy, Kodeksu cywilnego i Kodeksu karnego, Prawa budowlanego itp. stworzy spójny system oddziaływania i odpowiedzialności za jakość.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselStanislawLuty">Ustawa ma charakter powszechny i określa zadania i obowiązki w zakresie jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych, obejmując zarówno jednostki gospodarki uspołecznionej, jak też jednostki gospodarki nie uspołecznionej i osoby fizyczne. Postanowienia ustawy zobowiązują producentów i inne jednostki nie tylko do osiągania jakości wynikającej z istniejących norm i warunków technicznych, ale również do podejmowania całego kompleksu przedsięwzięć na rzecz postępu w dziedzinie jakości produkcji, usług i budownictwa. Nakłada ona na szeroki krąg podmiotów prowadzących działalność gospodarczą ogólny obowiązek dbałości o jakość wyrobów nie tylko w fazie produkcji, ale również w obrocie, przechowywaniu i transporcie wyrobów. Wytycza kierunki działań zmierzających do wytwarzania wyrobów o wyższej jakości wynikającej z postępu techniczno-ekonomicznego i rozwoju społecznego kraju. W tym celu wprowadza się zasadę określania dla jednostek gospodarki uspołecznionej zadań i wskaźników w zakresie podnoszenia poziomu jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych w programach i planach społeczno-gospodarczych. Będzie to wymagało dalszego doskonalenia metod planowania we wszystkich ogniwach gospodarki i powiązania go z systemem ekonomiczno-finansowym.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselStanislawLuty">Dlatego szczególną uwagę zwrócono w projekcie na wykorzystanie instrumentów ekonomiczno-finansowych, zwłaszcza wiążących korzyści finansowe producenta i wykonawcy z jakością produkcji usług, robót i obiektów budowlanych, na tworzenie właściwej relacji między jakością i ceną, na wykorzystanie systemu wynagrodzeń jako bodźca osiągania odpowiedniej jakości. Przewidziano również korzyści ekonomiczne. dla producentów wyrobów o wyższej jakości, oznaczonych państwowymi znakami jakości. Projektowana ustawa przewiduje obok zachęt materialnych stosowanie sankcji ekonomicznych i dyscyplinarnych w stosunku do osób winnych obniżenia jakości. Łączne działania obu tych grup bodźców może stworzyć skuteczną barierę wprowadzania do obrotu wyrobów oraz wykonywania usług, robót i obiektów budowlanych nieodpowiedniej jakości.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselStanislawLuty">Projekt ustawy nakłada obowiązek kwalifikacji jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych. Działania systemów kwalifikacji oraz oznaczania państwowymi znakami jakości stwarzać będzie dodatkowe możliwości sterowania jakością oraz dostosowania wymagań w dziedzinie jakości do standardów międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselStanislawLuty">Ważne znaczenie dla zapewnienia odpowiedniej jakości ma prawidłowa organizacja i sprawne działanie służb kontroli jakości. Postanowienia projektowanej ustawy podnoszą rangę i odpowiedzialność tych służb za jakość wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselStanislawLuty">Projekt przewiduje również prowadzenie kontroli społecznej, uwzględnia i określa rolę i uprawnienia organizacji społecznych w zakresie oceny jakości oraz powiązania kontroli społecznej z kontrolą państwową. Nakłada on na ministrów, wojewodów i prezydentów miast stopnia wojewódzkiego obowiązek prowadzenia analiz jakości i ocen potrzeb użytkowników oraz wykorzystywania tych ocen do usprawniania działalności gospodarczej i lepszego zaspokojenia potrzeb. Zobowiązuje również producenta i wykonawcę, lub ich jednostkę nadrzędną do wstrzymania w szczególnych przypadkach produkcji nie odpowiadającej ustalonym wymaganiom. Ustawa przewiduje możliwość wydania przez Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług zakazu zakupu i sprzedaży określonych wyrobów wyprodukowanych w kraju lub importowanych, przeznaczonych na zaopatrzenie rynku w sytuacjach nie zapewniających zachowania jakości. Oznacza to, że wszelkie straty majątkowe wynikające z tych decyzji, spowodowane złą jakością produkcji, będzie zobowiązany pokryć niesumienny producent, co zmusi go do usuwania przyczyn złej produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselStanislawLuty">W celu zapewnienia przestrzegania postanowień ustawy proponuje się w projekcie przepisy karne, przewidujące stosowanie sankcji finansowych wobec osób winnych niedopełnienia obowiązków z niej wynikających.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselStanislawLuty">Organem administracji państwowej koordynującym i kontrolującym całokształt oddziaływania na jakość wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych ma być Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości. Zwiększając dotychczasowy zakres działania Polskiego Komitetu Normalizacji i Miar o sprawy jakości przewiduje się dostosowanie kompetencji i nazwy do jego nowych obowiązków.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselStanislawLuty">Wysoki Sejmie! Przekonany, że uchwalenie tej ustawy przyczyni się do podniesienia rangi i znaczenia spraw jakości problemu niezmiernie ważnego dla całego naszego społeczeństwa, dla rozwoju gospodarki narodowej i że przyniesie przewidywane korzyści społeczne i ekonomiczne — w imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych zgodnie z drukiem nr 114. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Dziękuję obywatelowi posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Otwieram obecnie łączną dyskusję nad informacją Rządu oraz sprawozdaniem Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Głos ma poseł Zdzisław Kwieciński.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Podniesienie poziomu i jakości życia narodu jako nadrzędny cel naszego rozwoju gospodarczego, określony w uchwałach VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, może być osiągnięty wówczas, gdy poprawimy jakość i efektywność naszej pracy.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Stworzyliśmy w kraju nowoczesny i coraz bardziej liczący się w świecie potencjał produkcyjny, mamy również dobre i kwalifikowane kadry specjalistów i robotników. Z powodzeniem, choć nie bez trudności, realizujemy szeroki program społeczny. Osiągnięty poziom rozwoju gospodarczego i coraz wyższe wymagania naszego społeczeństwa zmieniają i zmieniać będą kryteria ocen efektów naszej pracy. Tak więc obecnie obok ilości, pierwszorzędnego znaczenia nabiera postęp w dziedzinie jakości wyrobów, jakości pracy, usług i budownictwa. Najistotniejsze znaczenie dla wzrostu efektywności gospodarowania ma pełne wykorzystanie kwalifikacji, inicjatywy i zdolności ludzkich, maszyn i urządzeń, oszczędna gospodarka surowcami i materiałami, energią i paliwem.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Potrzebna jest zaangażowana postawa każdego zatrudnionego w przemyśle, budownictwie i usługach, oznaczająca taką pracę, która daje efekty w postaci dobrych i estetycznych, o wysokich walorach użytkowych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Wszędzie tam, gdzie powstają nowe wartości materialne, gdzie świadczone są usługi i gdzie załatwiane są sprawy obywateli — wymagana jest wysoka jakość pracy. Tym postulatom wychodzi naprzeciw rządowy projekt ustawy o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych. Potrzeba tej ustawy wynika i z tego, że nie zawsze produkujemy wyroby o dobrej jakości, że część z nich ma niedostateczną trwałość i niezawodność, że nadal ponosimy straty z powodu złej jakości produkcji, co w rezultacie pomniejsza nasz dorobek, podraża społeczny koszt wytwarzania, powoduje napięcia na rynku, zdenerwowanie i dezaprobatę ludzi sumiennie pracujących.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Szczególnie niepokojącym zjawiskiem jest rosnąca wartość strat na brakach w przemyśle, które wzrosły z 15 857 mln zł w 1975 roku do 20 mld zł w 1978 roku.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Faktyczne straty z tytułu złej jakości są znacznie wyższe, bo do pozycji strat na tak zwanych brakach wewnętrznych należy dodać koszty napraw w fabryce, koszty napraw gwarancyjnych, skutki przeklasyfikowań, bonifikat, opustów i kar umownych oraz szkody materialne i prestiżowe z tytułu zwrotu wyeksportowanych towarów od zagranicznych odbiorców. W przypadku przemysłu lekkiego straty z wyżej wymienionych powodów były w 1977 r. trzykrotnie wyższe od strat na brakach wewnętrznych. Faktem jest, że w roku 1977, Ministerstwo Przemysłu Maszynowego miało największą ilość wyrobów oznaczonych państwowym znakiem jakości klasy — „Q”. Ale i prawdą jest, że koszty napraw gwarancyjnych w tym resorcie w 1977 roku wyniosły 2 135 mln zł.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Przedmiotem krytyki społeczeństwa jest nadal nie najlepsza jakość oddawanych do zasiedlenia budynków mieszkalnych. Nieodpowiednia jakość robót budowlano-montażowych i przekazywanie obiektów z usterkami powodują dodatkowe angażowanie potencjału wykonawczego i materiałów. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, straty Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z tytułu złej jakości w 1977 roku wyniosły 1 014 mln zł. Zła jakość to straty materialne w postaci straconych surowców i pracy ludzkiej, szkody społeczne, bo wywołują niezadowolenie odbiorców i szkody moralne, bo wypuszczenie złego wyrobu jest legalizacją złej roboty. Z ogólnego punktu widzenia przyczyną powstawania braków jest niedbale i niestarannie wykonana praca i to nie tylko w produkcji, ale i w sferze przedprodukcyjnej i poprodukcyjnej. Dlatego troska o dobrą jakość wymaga działania na obszarze znacznie większym niż jedno przedsiębiorstwo, a postulat wysokiej jakości pracy odnosi się do całego społeczeństwa i wszystkich form pracy i działalności. Słusznie więc omawiany projekt ustawy nakłada obowiązek dbałości o jakość na wszystkie jednostki gospodarcze nie tylko w fazie produkcji, ale i w obrocie, składowaniu, magazynowaniu i transporcie wyrobów.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Do istotnej przyczyny powstawania wadliwej produkcji zaliczam złą jakość materiałów, elementów kooperacyjnych i środków pomocniczych. Często bywa tak, że zakłady zrzeszone w jednym resorcie dostarczają sobie nawzajem materiały złej jakości, na przykład przemysł produkujący tkaniny dla przemysłu konfekcyjnego w przemyśle lekkim, a przemysł materiałów budowlanych dla przedsiębiorstw budowlano-montażowych. Niejednokrotnie przyczynami złej jakości, możliwymi do likwidacji wewnątrz danego przedsiębiorstwa, są: nieprzestrzeganie procesów technologicznych, wadliwa organizacja przebiegu produkcji, niesprawne maszyny, urządzenia i narzędzia, mało skuteczna organizacja i działanie służb kontroli jakości.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Projekt omawianej ustawy wytycza ogólne zasady i kierunki działania w zakresie poprawy jakości. Pragnę sformułować bardziej szczegółowe, wynikające z praktyki przemysłowej wnioski, które moim zdaniem mogą być przydatne przy opracowywaniu zakładowych programów realizacji tej ustawy. Punktem wyjścia realizacji ustawy powinno być dokładne określenie w każdym przedsiębiorstwie rozmiaru problemu, czyli pełna, rzetelna informacja o stanie jakości, o przyczynach i miejscach powstawania wadliwej produkcji.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Niezbędny jest system ścisłej kontroli, obejmującej wszystkie fazy technicznego i organizacyjnego przygotowania produkcji, w tym odbiór jakościowy surowców, materiałów, środków pomocniczych i elementów kooperacyjnych oraz rzetelny nadzór techniczny nad przestrzeganiem procesów technologicznych i obowiązek kontroli międzyoperacyjnej obok kontroli ostatecznej.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Wiele wniosków do wprowadzenia zmian konstrukcyjnych i technologicznych w nie dopracowanych konstrukcyjnie i technologicznie wyrobach finalnych może dostarczyć wnikliwa analiza informacji z napraw gwarancyjnych. Zwiększeniu dyscypliny i odpowiedzialności dozoru średniego za staranne wykonanie wyrobów sprzyjać powinno uzależnienie płac, premii i nagród od wyników jakościowych produkcji. Jedną z dróg poprawy jakości i efektywności gospodarowania oraz sytuacji finansowo-ekonomicznej samego przedsiębiorstwa powinny być aktywniejsze niż dotychczas starania producentów o uzyskanie znaków jakości.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Duże znaczenie dla spełnienia wymogów jakościowych i przedłużania żywotności danego wyroby finalnego ma produkcja i dostawa istotnych dla montażu detali uzupełniających.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Podejmujemy nowe uruchomienia pozwalające na rozwiązanie określonego problemu w skali krajowej, ale czasem zapominamy o potrzebie wytwarzania drobnych elementów warunkujących lepsze walory użytkowe nowego wyrobu. Na przykład uruchomiono w 1976 roku produkcję dobrych jakościowo płytowych grzejników blaszanych do centralnego ogrzewania. Do ich stosowania potrzebne są wymienniki ciepła, które regulują wahania temperatury. Montowanie tych grzejników bez wymienników ciepła powoduje ich przedwczesne zużycie. Uważam, że podjęcie ich produkcji przez resort budownictwa pozwoliłoby przedłużyć żywotność grzejników blaszanych, a tym samym znacznie zmniejszyć występujący jeszcze deficyt tego artykułu. Nie muszę dodawać, że ma to bardzo istotne znaczenie dla programu budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Realizacja ustawy o jakości wyrobów, usług i robót budowlanych oraz głównych kierunków prac w tym zakresie, które przedstawił w swej informacji obywatel wicepremier Wrzaszczyk, będzie zależała w dużej mierze od doskonalenia instrumentów ekonomiczno-finansowych i prawnych oraz od racjonalnie planowanej dynamiki wzrostu ilościowego. Jednakże podstawowym czynnikiem będzie to, jak w praktyce realizować ją będą ludzie, bo o pomyślnym wykonaniu słusznych decyzji i programów decyduje postawa ludzi, ich postępowanie, ich stosunek do pracy i odpowiedzialność w szerokim tego słowa znaczeniu. Dlatego do działania, którego efektem ma być stała i istotna poprawa jakości, niezbędne jest tworzenie odpowiedniego klimatu polityczno-społecznego wśród załóg fabrycznych, budowlanych i zatrudnionych w sferze usług.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Wysoki Sejmie! W informacji Rządu, przedstawionej przez wiceprzewodniczącego Komisji Planowania na wczorajszym posiedzeniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, została przedstawiona wstępna ocena funkcjonowania naszej gospodarki w styczniu br. oraz główne kierunki działań zmierzających do odrobienia powstałych zaległości i stworzenia warunków pozwalających zrealizować zadania określone w planie na 1979 rok. Z informacji tych wynika, że kłopoty, jakie wystąpiły na przełomie lat 1978 i 1979 miały swoje źródła nie tylko w obiektywnych warunkach atmosferycznych, ale i w niestarannym wykonywaniu obowiązków przez ludzi na różnych szczeblach administracji gospodarczej i państwowej. Zima obnażyła nie tylko niedomagania w pracy i postawach ludzi, ale i słabe punkty w technicznym i organizacyjnym dostosowaniu naszego organizmu gospodarczego do nagłych i nieprzewidzianych zmian warunków i sytuacji.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Konieczne jest więc, obok podejmowanych przez resorty, zjednoczenia, zakłady pracy, instytucje doraźnych działań określających sposoby nadrabiania zaległości, wypracowanie długofalowego programu przedsięwzięć, których realizacja w większym niż dotychczas stopniu zabezpieczać będzie naszą gospodarkę i ludność naszego kraju przed nieprzewidzianymi zakłóceniami.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselZdzislawKwiecinski">Pragnę jednak podkreślić, że w ostatnim okresie mieliśmy do czynienia z przykładami godnymi uznania i społecznej aprobaty. Dotyczy to setek tysięcy pracowników zakładów przemysłowych, służb miejskich, transportowych, drogowych, handlu, wojska i milicji, którzy od pierwszych najtrudniejszych godzin styczniowych — po dzień dzisiejszy ofiarnie pomagali i pomagają likwidować skutki żywiołu śnieżnego. Taka postawa świadczy o zrozumieniu przez zdecydowaną większość naszego społeczeństwa obywatelskich powinności wobec kraju i w pełni zasługuje na wysoką ocenę. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jadwiga Dymała.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselJadwigaDymala">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie!</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselJadwigaDymala">Wniesiony pod obrady Sejmu projekt ustawy o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych oraz przedstawiona informacja Rządu o głównych kierunkach pracy w tym zakresie dotyczą niezmiernie ważnej dziedziny społeczno-gospodarczego rozwoju kraju oraz mają doniosły wpływ na życie każdego obywatela. Poprawa warunków życia narodu, wzrost dochodów pieniężnych ludności zwiększa wymagania w zakresie różnorodności i jakości wyrobów przemysłowych, jakości usług, robót i obiektów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselJadwigaDymala">Dynamiczny rozwój społeczno-gospodarczy kraju umożliwił radykalne zmiany w zakresie wyposażenia rolnictwa w techniczne środki produkcji. Coraz więcej na naszych polach maszyn rolniczych. Na wieś wprowadzona została mechaniczna siła pociągowa, kombajny do zbioru zbóż, ziemniaków, buraków cukrowych oraz do zbioru traw, zielonek i kukurydzy.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselJadwigaDymala">Z równoczesnym wprowadzeniem do prac w rolnictwie wysoko wydajnych i drogich agregatów, szczególnego znaczenia nabiera niezawodność pracy tych maszyn ze względu na konieczność zapewnienia ciągłości działania linii technologicznych. Szczególnej wagi nabiera to przy produkcji pasz, a tym samym ma duży wpływ na hodowlę bydła i trzody chlewnej.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselJadwigaDymala">Należy podkreślić, że na przestrzeni ostatnich lat wiele zrobiono w zakresie poprawy jakości, w zakresie rozwoju i doskonalenia usług. Wiele zakładów od szeregu lat produkuje dobre maszyny rolnicze o coraz wyższej jakości. Niemniej jednak mamy jeszcze maszyny rolnicze o niskiej jakości. Jako przykład wyrobów o wyjątkowo niskiej jakości należy wymienić sieczkarnię połową z osprzętem Z-320, produkowaną przez — „Agromet” w Poznaniu oraz przyczepy ciągnikowe dla rolnictwa produkowane przez Sanocką Fabrykę Autobusów.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselJadwigaDymala">W celu wyeliminowania z produkcji maszyn rolniczych o trwale niskiej jakości powinny być zaostrzone kryteria dopuszczenia ich do produkcji seryjnej. Wydaje się, że Zakłady Oceny Sprzętu Rolniczego postępują w niektórych przypadkach zbyt liberalnie przy opiniowaniu jakości maszyn.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselJadwigaDymala">Wysoka Izbo! Chciałabym z całym naciskiem podkreślić, że projekt ustawy, który dziś rozpatrujemy, wychodzi naprzeciw zapotrzebowaniu społecznemu. W czasie spotkań z wyborcami i na zebraniach kół ZSL często podnoszone są sprawy jakości wyrobów, usług i robót, oddawanych do użytku obiektów budowlanych. Na każdym spotkaniu poselskim słyszy się wiele głosów krytycznych odnośnie do jakości wyrobów i wiele przykładów niedbałego wykonania usług i obiektów budowlanych. Prawie każdy z nas może podać przykłady złej jakości wyrobów codziennego użytku. Padają stwierdzenia, że o ileż bylibyśmy bogatsi, o ile mniej byśmy się denerwowali i narzekali, gdyby to wszystko co produkujemy było po prostu dobre i ile kosztuje nas to, co wyprodukowano źle, niedbale, z wadami. Ile z tych zjawisk, które nazywamy trudnościami i napięciami wynika właśnie z tej przyczyny? Na pewno trudno to wyliczyć, ale bez wątpienia jest tego dużo.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselJadwigaDymala">Dlatego projektowana ustawa — jak to już na wstępie zaznaczyłam — ma nie tylko swoje prawne i ekonomiczne uzasadnienie, ma ona również doniosłe znaczenie społeczne i powinna odegrać swą pozytywną rolę. Chodzi bowiem o to, aby sprawnie zadziałały nie tylko normy prawne, które są zawarte w ustawie i znajdują się w aktach wykonawczych, ale by jak najpowszechniej osiągnąć cel ducha ustawy, aby wszystko co każdy z nas robi było dobrej jakości. A mamy przecież ku temu dobre warunki.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselJadwigaDymala">Wysoka Izbo! Jako rolniczka i przewodnicząca rolniczej spółdzielni produkcyjnej, szczególnie zainteresowana jestem sprawami jakości towarów i usług dla potrzeb rolnictwa i ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselJadwigaDymala">Szybki rozwój rolniczych spółdzielni produkcyjnych, gospodarstw specjalistycznych i zespołów produkcyjnych wpłynął na rozwój nowoczesnego budownictwa inwentarskiego o coraz wyższym stopniu mechanizacji i procesów technologicznych w produkcji zwierzęcej. Zmienił się również standard budownictwa mieszkaniowego. Z reguły budynki te posiadają instalacje wodno-kanalizacyjne i centralnego ogrzewania. W związku z tym wzrasta zapotrzebowanie na bardziej złożone, jakościowo lepsze specjalistyczne usługi.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselJadwigaDymala">Głównymi czynnikami wpływającymi na jakość budownictwa na wsi są przede wszystkim: pełne dostosowanie rozwiązań projektowych do możliwości materiałowych, asortyment, jakość i ilość materiałów budowlanych skierowanych na rynek wiejski Stąd też ważnego znaczenia nabiera lepsze dostosowanie projektów typowych do warunków regionalnych, rozwijanie i polepszanie drożności informacji technicznej dla projektantów, inwestorów, wykonawców, jak również podniesienie poziomu szkolenia projektantów, rzemieślników, pracowników obsługi budownictwa wiejskiego oraz lepsze wyposażenie wypożyczalni sprzętu budowlanego. To bardzo ważna kwestia jakości.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselJadwigaDymala">Wysoki Sejmie! Program rozwoju usług dla ludności, szeroko dyskutowany i przyjęty na posiedzeniu Sejmu w grudniu 1976 roku, określił środki i rozwiązania systemowe, zmierzające do zwiększenia i jakościowego usprawnienia działalności usługowej. Z perspektywy dwóch lat można stwierdzić, że mimo uzyskanego postępu w zakresie rozwoju usług w dalszym ciągu nie pokrywają one stale wzrastających potrzeb, a jakość ich wykonania pozostawia wiele do życzenia. Często bywa tak, że w warunkach wiejskich łatwiej o zakup nowego urządzenia czy maszyny niż o dobrą naprawę czy remont.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselJadwigaDymala">Dlatego też w aktualnej sytuacji napiętych zadań w rolnictwie miernikiem oceny musi być stopień zaspokojenia potrzeb społecznych i produkcyjnych tak pod względem ilości, jak i jakości. Z zaspokajaniem potrzeb społecznych na wsi jest jeszcze różnie. Nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, jak dalece życie na wsi jest ciągle jeszcze trudniejsze niż w mieście, często bowiem naprawienie najprostszego urządzenia gospodarczego czy domowego stanowi problem. Dlatego działalność ta musi być rozwijana intensywniej niż dotychczas, przy czym procesowi rozszerzania zakresu świadczeń musi towarzyszyć poprawa jakościowa wykonywanych usług, gdyż to rzutuje na ich częstotliwość.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselJadwigaDymala">Dla przykładu podam, że w woj. opolskim przy wzrastającej towarowości gospodarstw rolnych dużą rolę odgrywają usługi transportowe w zakresie bezpośredniego odbioru płodów rolnych i dostaw środków produkcji do zagrody rolnika. W ub. roku bezpośrednio z zagród odebrano około 90% żywca i 25% zboża. Pomimo dobrych wyników, jakość tych usług, a szczególnie terminowość pozostawia wiele do życzenia. Zasadniczą przyczyną jest niedostateczna ilość środków transportu oraz zły ich stan techniczny, jak również brak części zamiennych i zaplecza warsztatowego. Sytuacja w tym zakresie wcale się nie poprawia. Tabor transportowy w spółdzielczości rolniczej pochodzi z lat 1968—1970. W roku 1978 musiano skasować na skutek całkowitego zużycia 140 samochodów ciężarowych, a otrzymano zaledwie 60 nowych. Tak więc przy wzroście zapotrzebowania na usługi maleją środki techniczne, niezbędne do ich wykonania.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselJadwigaDymala">Osobny problem stanowi wyposażenie istniejących gminnych warsztatów usługowych w potrzebny sprzęt, od którego przecież zależy w dużej mierze jakość wykonywanych usług. Na wsi bowiem remontu wymaga nie tylko zmechanizowany sprzęt kuchenny, odkurzacze, froterki czy telewizory, ale również hydrofory, silniki elektryczne, parniki, dojarki i inne urządzenia gospodarcze, niezbędne do produkcji.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselJadwigaDymala">Jednym z zasadniczych czynników warunkujących jakość produktów i usług jest człowiek. Wszechstronnie wykwalifikowane kadry decydują w ostatecznym rachunku o jakości wyrobów i usług, a zatem o bezpośrednich odczuciach obywateli.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselJadwigaDymala">Ciągle jednak, szczególnie na wsi, odczuwa się brak kwalifikowanych kadr. Ponadto notuje się dużą ich płynność, ucieczkę od usług do przemysłu. Problem ten wymaga wielostronnych działań i rozwiązań ekonomicznych Przedstawione dzisiaj Wysokiej Izbie główne kierunki prac Rządu w zakresie poprawy jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych wraz z odpowiednim projektem ustawy jako wydzielony temat eksponuje, jak nigdy dotychczas, sprawę jakości produkcji i usług.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselJadwigaDymala">Program ten i proponowana ustawa spina jedną klamrą całość zasad i kierunków działania w zakresie poprawy jakości wyrobów finalnych, usług i robót, co będzie mieć istotne znaczenie w dalszej poprawie jakości usług również dla wsi i rolnictwa. Przyczyni się to niewątpliwie do lepszej realizacji zadań produkcyjnych i gospodarczych, sprzyjać będzie dalszym przemianom społecznym i podnoszeniu kultury życia wsi. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Obecnie zarządzam przerwę w obradach do godz. 15 min. 30.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 40 do godz. 15 min. 35)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Roman Oleksin.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselRomanOleksin">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! U podstaw naszej polityki społeczno-ekonomicznej znajduje się konsekwentne dążenie do podnoszenia na wyższy poziom jakości i warunków życia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselRomanOleksin">Realizacji tego służą wielokierunkowe działania obejmujące wszystkie dziedziny naszego życia. Zasadniczym elementem tego jest rozwijanie produkcji materialnej, rozwój budownictwa oraz usług w szerokim ich rozumieniu.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselRomanOleksin">Uzyskiwanych jednak na tym polu wyników nie sposób sprowadzić tylko do rezultatów ilościowych. Równie ważne znaczenie — szczególnie obecnie, w warunkach przyspieszania rozwoju gospodarczego, mają jakościowe efekty naszej działalności. W przypadku produkcji artykułów rynkowych o stopniu zaspokojenia potrzeb ludności decydować będzie nie tylko wzrost dostaw towarów zaspokajających popyt, ale również ich przydatność. Czy będą one odpowiadały w układach asortymentowych, czy ich walory jakościowe znajdą uznanie nabywców, jaka będzie wreszcie ich żywotność, funkcjonalność i estetyka w przypadku artykułów trwałego użytku.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselRomanOleksin">Dobry wyrób lepiej i dłużej służy użytkownikowi — co ma istotne znaczenie zarówno społeczne, jak i ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselRomanOleksin">Wyroby niskiej i złej jakości powodują marnotrawstwo sił i środków, a z drugiej strony przynoszą rozgoryczenie tym, którzy je produkują, bowiem ich praca, jej efekty nie spotkały się ze spodziewanym zapotrzebowaniem społecznym. Dotyczy to także budownictwa i usług.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselRomanOleksin">W naszą gospodarką zainwestowaliśmy ogromne środki, rozbudowaliśmy ją na wielką skalę, stworzyliśmy potężny, nowoczesny przemysł. Mówił o tym wicepremier Wrzaszczyk. Zrozumiałe jest więc oczekiwanie, aby nakłady te przyniosły należyte efekty, wyrażające się zarówno we wskaźnikach wzrostu ilościowego, jak i w wynikach jakościowych tego co produkujemy na rynek krajowy i co oferujemy naszym kontrahentom zagranicznym.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselRomanOleksin">Dzisiejsza debata nad rządowym projektem ustawy o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych bierze swój rodowód z uchwały VII Zjazdu PZPR, z uchwał II Krajowej Konferencji Partyjnej oraz XIII Plenum KC PZPR. Również w podstawowym dokumencie Stronnictwa. Demokratycznego, w uchwale XI Kongresu, sprawy jakości wyrobów rynkowych i usług znalazły należyte miejsce.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselRomanOleksin">Projekt ustawy wychodzi naprzeciw potrzebom naszej gospodarki i interesom społeczeństwa. Prawne uregulowanie problemów jakości w sposób kompleksowy jawi się jako element doskonalenia funkcji socjalistycznego państwa, które podejmuje niezbędne działania dla skutecznego przezwyciężania znanych nam trudności na rynku wewnętrznym, przez doskonalenie i zwiększenie oferty towarowej oraz intensyfikowanie i rozwijanie usług.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselRomanOleksin">Wnikliwe analizy i konsultacje środowiskowe przyniosły szereg wniosków i propozycji dotyczących tak producentów, jak i odbiorców towarów rynkowych i usług. Żywa dyskusja objęła także rzemiosło i jego organizacje samorządowe.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselRomanOleksin">Ustawa ta w proponowanym jej końcowym kształcie stanie się skutecznym instrumentem w powszechnym działaniu na rzecz podnoszenia jakości, o ile jej wdrażaniu towarzyszyć będą odpowiednie środki ekonomiczno-organizatorskie, a także głębokie zaangażowanie wszystkich jej realizatorów, również osób bezpośrednio zaangażowanych w procesy produkcji i usług. Mieć tu należy na uwadze, że ramowy otwarty charakter dokumentu stwarza podstawy do traktowania jakości jako wskaźnika dyrektywnego.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselRomanOleksin">Wysoki Sejmie! Towarzysz wicepremier Wrzaszczyk w swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na szereg trudności występujących szczególnie na początku bież. roku. Nie sposób ich oddzielić od warunków klimatycznych tegorocznej zimy. Przebiega ona w sposób nękający cały kraj, przy dużych wahaniach temperatur i obfitych opadach śniegu.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselRomanOleksin">Zastanowienia wymaga, na ile obecnie jesteśmy w stanie sprostać nieoczekiwanie i nagle występującym trudnościom. Ostatnie doświadczenia wykazują, że zasadniczej zmiany wymaga organizowanie obrony przed kaprysami pogody. Niezbędne jest również wyprzedzające dokonywanie ocen jakości i przygotowania urządzeń i sprzętu wraz z możliwością szybkiego uruchamiania sił społecznych. W naszych warunkach należy także uwzględniać w trakcie projektowania bądź modernizacji wyposażenie niektórych obiektów, przede wszystkim zaś placówek służby zdrowia we własne, rezerwowe źródła światła i ciepła. Istotne jest również takie usytuowanie sieci zakładów rzemieślniczych, by zwłaszcza w trudnych okresach mogły one sprawnie dostarczać okolicznym mieszkańcom podstawowe artykuły spożywcze, służyć szybką pomocą w usuwaniu awarii.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselRomanOleksin">Dobra jakość sprzętu w gospodarce komunalnej, jakość przygotowań do sytuacji trudnych — to istotne elementy w ogólnych procesach stałej poprawy warunków rozwoju kraju i życia ludności.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselRomanOleksin">Wysoka Izbo! Wracając do podstawowej dyskusji, pragnę podkreślić, że w rozwijaniu produkcji rynkowej oraz usług materialnych zasadniczą, zwiększającą się rolę odgrywa drobna wytwórczość, to znaczy uspołeczniony przemysł drobny i rzemiosło. Nie jest tajemnicą, że walory jakościowe wyrobów drobnej wytwórczości, jak i świadczonych usług mają różny poziom. Nierzadko są w odczuciu społecznym niezadowalające. Byłoby jednak uproszczeniem szukanie przyczyn występujących mankamentów tylko w słabościach organizacyjnych, w niedoskonałościach systemu ekonomiczno-finansowego.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselRomanOleksin">Przemysł drobny i rzemiosło w działaniach na rzecz jakości muszą być także wsparte przez wyraźną poprawę ich zaopatrzenia, przez stopniowe modernizowanie ich bazy materialno-technicznej, przez podnoszenie poziomu kadr.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselRomanOleksin">Projektowana ustawa ma chronić interesy gospodarki narodowej i interesy konsumentów, jednocześnie zaś sprzyjać pobudzaniu aktywności społecznej w doskonaleniu jakości pracy i jej efektów. Trzeba upowszechnić znajomość przepisów projektowanej ustawy, uzupełnionej aktami wykonawczymi, trzeba pogłębić świadomość tego, że olbrzymia większość konsumentów to jednocześnie realizatorzy produkcji i usług, których wyniki pracy służą im i w układzie społecznym wszystkim obywatelom.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselRomanOleksin">Waga problemu i znaczenie ustawy dla konsekwentnego urzeczywistniania zasady polepszania jakości, warunków życia i pracy uzasadniają w pełni poparcie dla przedstawionego projektu ustawy wraz z poprawkami. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselKazimierzMorawski">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Omawiana tu dziś problematyka podnoszenia na wyższy poziom jakości wszelkiej działalności produkcyjnej i usługowej wiąże się ze sprawą kształtowania właściwego klimatu społecznego, odpowiedzialnych i zaangażowanych postaw mających zasadniczy wpływ na jakość i efektywność naszego gospodarowania. Stwierdzić trzeba, że właśnie ta atmosfera w wykonywaniu zadań gospodarczych przypadających na 1979 rok powinna odegrać szczególnie doniosłą rolę, gdyż jak wiemy, u progu bieżącego roku zetknęliśmy się z wyjątkowymi trudnościami. Nadrobienie powstałych w wyniku tego opóźnień w wykonaniu planów produkcyjnych w styczniu staje się ważnym zadaniem najbliższych miesięcy.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselKazimierzMorawski">W celu uzyskania pełnej efektywności naszych mocy produkcyjnych powinna się zbiec twórcza inicjatywa Rządu, kierownictwa gospodarczego, jak i wzmożona aktywność wytwórcza najszerszych kręgów naszego społeczeństwa. Chciałbym tu zwrócić uwagę na to, że jakkolwiek przeżyliśmy okres niełatwy, to jednak właśnie on stał się okazją do ukazania tego, jak ogromna większość naszego społeczeństwa jest zdolna do przejawiania postaw prawdziwie zaangażowanych społecznie i ofiarnych. Szczególny trud ponieśli tu pracownicy energetyki, kolejnictwa, transportu samochodowego, służb drogowych, wspierani ofiarnym wysiłkiem wojska, lecz również ogromna część ludności całego kraju aktywnie przyczyniła się do osłabienia skutków występujących zakłóceń. Zaakcentowanie owej aktywności społecznej, której byliśmy świadkami, wydaje się rzeczą szczególnie doniosłą, powinna ona bowiem rokować dalsze pozytywne rozwiązywanie stojących przed nami zadań gospodarczych. Chodzi o to, aby świadomość jawiących się napięć, a także pewnych niedoborów dostrzegalnych na rynku nie działała obezwładniająco i demobilizująco na stan całokształtu świadomości społecznej, którą powinniśmy kształtować w duchu większej odporności wobec występujących przeciwności w przekonaniu, że uzyskany już niemały dorobek osiągnięć społeczno-gospodarczych pozwoli nam nadal realizować przyjęte cele rozwojowe kraju.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselKazimierzMorawski">Kształtowanie wyższej jakości świadomości społecznej, co jest dziś szczególnie odpowiedzialnym zadaniem — wymaga z jednej strony szerszego i lepszego rozumienia przez społeczeństwo przyczyn powstających trudności i napięć, a z drugiej strony większej aktywności i lepszego wykorzystania wszystkich organów przedstawicielskich i samorządowych w bezpośrednim, otwartym kontakcie z szerokimi rzeszami społeczeństwa. Będzie to jednym z czynników mających istotny wpływ na kształtowanie współodpowiedzialności za rozwiązywanie przez cały naród problemów nurtujących współcześnie nasz kraj.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselKazimierzMorawski">Trzeba podkreślić, że dobry klimat społeczny tworzą wszelkie działania ugruntowujące jedność narodu, pogłębiające społeczne myślenie kategoriami odpowiedzialności za nasze państwo i dobro publiczne. W tej sferze spraw również znajduje się problematyka stosunków kościelno-państwowych i ich społeczno-moralnej funkcji w życiu naszego narodu. Choć jest to problematyka wiążąca się tylko pośrednio z tematem dzisiejszych obrad, pragnąłbym jednak — z uwagi na aktualność i wagę w życiu naszego narodu — poświęcić jej nieco uwagi. Wraz ze wszystkimi wierzącymi obywatelami naszego kraju przyjęliśmy ze szczególną uwagą i satysfakcją wiadomość o ponownym przyjęciu Prymasa Polski księdza kardynała Stefana Wyszyńskiego przez I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka. Im większe zadania stają przed narodem polskim, im większa potrzeba wkładu energii społecznej w realizację podjętego dzieła rozwojowego — tym większa jest waga prowadzonego na szczeblu najwyższym dialogu pomiędzy kierownictwem politycznym państwa a hierarchią kościoła rzymskokatolickiego, tym większa waga i znaczenie tego właśnie rodzaju działań, które służą umacnianiu moralno-politycznej jedności narodu wokół polityki, która sprawdzona w minionym 35-leciu Polski Ludowej odpowiada najżywotniejszym dzisiejszym i jutrzejszym interesom naszego narodu i państwa.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselKazimierzMorawski">Nie można nie podkreślić też, że zarówno treść komunikatu z ostatniego spotkania Edwarda Gierka z Prymasem Polski, jak i szereg enuncjacji Prymasa Polski w Polsce i za granicą w ostatnich latach — są wyrazem uznania przez przewodniczącego konferencji polskiego Episkopatu podstawowych racji polityki Polski Ludowej, służących całemu narodowi oraz jego bezpieczeństwu i pozycji Polski w układzie stosunków międzynarodowych. Z największą satysfakcją należy stwierdzić, że stosunki między państwem a kościołem budowane są na fundamentach solidnych i trwałych. Komunikat z ostatniej rozmowy Edwarda Gierka z kardynałem Prymasem z 24 stycznia br. nawiązując do poprzedniego spotkania informuje, że — „kontynuowano wymianę poglądów na najważniejsze sprawy narodu i kościoła, które mają doniosłe znaczenie dla właściwego układania stosunków oraz współdziałania kościoła i państwa, dla jedności narodu w dziele kształtowania pomyślności Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i umacniania jej pozycji w świecie”.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselKazimierzMorawski">Słowa te wskazują więc nie tylko na istnienie trwałego wspólnego nurtu w tej wymianie poglądów, ale również na wzbogacanie się jej treści. Ta rozwojowa tendencja we wzajemnych stosunkach wyraża i potwierdza dalekosiężną niekoniunkturalną linię polityki kierownictwa politycznego Polski i jej I Sekretarza w stosunku do kościoła, by kształtując dobre stosunki między oboma stronami w oparciu o wzajemną tolerancję, poszanowanie oraz troskę o nadrzędne interesy narodu i państwa budować coraz szersze i trwalsze podstawy jedności narodu.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselKazimierzMorawski">Niezależnie od pomyślnego układania się stosunków dwustronnych i poszukiwania dróg dla rozwiązywania spraw, które tego wymagają, na istniejących stałych płaszczyznach dialogu, ze szczególnym zadowoleniem odnieść się trzeba do ponownego podkreślenia przez obie strony sprawy współdziałania między kościołem a państwem. Idea ta wielokrotnie przewijała się w wystąpieniach I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka, a także przecież znalazła pozytywny oddźwięk w Episkopacie polskim i jego kierownictwie.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselKazimierzMorawski">Jak stwierdził fok temu na posiedzeniu Sejmu Edward Gierek: — „W zespolonej ogólnonarodowej pracy jest miejsce na współdziałanie kościoła z państwem. W zasięgu tego współdziałania powinno znaleźć się wszystko, co służy rozwojowi Polski, umacnianiu jej bezpieczeństwa i pozycji w świecie, wszystko, co sprzyja rozwojowi narodu, trwałości rodziny, postępowi cywilizacyjnemu, kształtowaniu społecznej dyscypliny i obywatelskiej odpowiedzialności”.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselKazimierzMorawski">W słowach tych zakreślone zostały szerokie ramy dla wzajemnego współdziałania. Wypełnianie ich żywą tkanką praktyki społecznej jest także zadaniem świeckich środowisk katolickich zespolonych we Froncie Jedności Narodu, które powinny wnieść twórczy wkład w realizację tego procesu z własnych pozycji ideowo-społecznych. Szczególnie ważne tu będzie doświadczenie tych sił społecznych w katolicyzmie polskim, których działalność torowała i toruje drogę postępowym przemianom społecznym w świadomości ludzi wierzących, kształtując ich aktywność społeczną na gruncie platformy politycznej Polski Ludowej, na gruncie orientacji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselKazimierzMorawski">Wydaje się też, że elementem sprzyjającym właściwemu układaniu się procesu współdziałania kościoła i państwa staje się obecne spojrzenie kościoła na jego rolę i miejsce we wspólnotach politycznych, na jego misję, która przede wszystkim koncentruje się na duszpasterstwie, przy wyraźnym podkreśleniu rozdziału religii od polityki. Natomiast zainteresowanie kościoła życiem społecznym dotyczy przede wszystkim zjawisk etyki i moralności społecznej i obyczajowości. Uważamy, że współdziałanie, o którym mowa, odbywa się przy zachowaniu przez każdą ze stron jej tożsamości doktrynalnej i na zasadach wspólnego wkładu w zapewnienie dobra narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselKazimierzMorawski">Pozytywny i rozwojowy charakter stosunków między kościołem a państwem w Polsce, jak również rola społeczno-moralna odgrywana przez szerokie kręgi duchowieństwa w krzewieniu i umacnianiu wartości rozwijających moralne siły narodu, tworzą nową jakość utrwalającej się jedności narodu. Stwarza to — naszym zdaniem — nowe dodatkowe impulsy dla tych sił społecznych, które jak Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne, dążą nie od dziś do zespalania coraz szerszych kręgów środowisk katolickich wokół celów polityki państwa ludowego. Uważamy przeto, że na ten kierunek aktywności obywatelskiej jest obecnie coraz większe zapotrzebowanie społeczne, któremu nasz ruch daje wyraz we wzmożonym działaniu.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! Troska o jakość nie jest czymś nowym w naszym życiu społeczno-gospodarczym. Treść uchwał VII Zjazdu PZPR wskazująca, że tylko wyższa jakość pracy prowadzi do wyższej jakości życia wytycza linię rozwoju społeczno-gospodarczego i zadania prowadzące do osiągania założonych celów. Świadomi tych zadań i celów, do których nawiązuje także dzisiejsza debata, musimy — obok troski o właściwe kształtowanie postaw ludzkich — podnieść znacznie wymagania i egzekwowanie obowiązków wobec tych wszystkich, którzy ponoszą odpowiedzialność za sprawy jakości w procesie wytwórczo-gospodarczym. Zła jakość pracy to przecież także tworzenie niepotrzebnych napięć i przyczyn niezadowolenia. Poglądy na otaczającą nas rzeczywistość ludzie tworzą na ogół w oparciu o codzienne życiowe doświadczenia. Efekty źle wykonanej pracy zamazują kształt zbiorowego dorobku, deprecjonując często prawdziwy obraz naszych wcale niemałych dokonań. Dlatego też pożyteczne funkcje z pewnością pełnić będzie przedstawiona dziś Sejmowi ustawa, sumująca dotychczasowe doświadczenia w działaniu na rzecz wyższej jakości produkcji i usług.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselKazimierzMorawski">Sprawy jakości nie zależą jednak tylko od realizacji zawartych w ustawie postanowień administracyjnych. Muszą one stać się przedmiotem stałej troski wszystkich pracujących Polaków. Wyższa jakość życia, na którą oprócz dobrych produktów składają się przecież także stosunki międzyludzkie, sposób funkcjonowania instytucji państwowych i społecznych, moralność społeczna i etyka zawodowa — jest celem realizowanego w Polsce programu rozwoju społeczno-gospodarczego. Podkreślić trzeba, że najistotniejszym czynnikiem jest to, aby troska o ową dbałość i sumienność tak potrzebną naszej gospodarce była przede wszystkim zobowiązaniem wewnętrznym szerokich rzesz ludzi pracy w naszym kraju, aby była wewnętrznym zobowiązaniem sumienia każdego Polaka.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselKazimierzMorawski">Koło Poselskie Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego głosować będzie za przyjęciem przedstawionego projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Krystyna Franiak.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselKrystynaFraniak">Wysoki Sejmie! Jednym z podstawowych warunków realizacji poprawy efektywności gospodarowania, jako drogi do wyższej jakości życia obywateli, jest wyższa jakość pracy każdego pracownika zatrudnionego w przedsiębiorstwie, w jednostkach z nim współpracujących oraz w instytucjach kierujących gospodarką na wszystkich szczeblach zarządzania.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselKrystynaFraniak">W skali przedsiębiorstwa problemy jakości i efektywności pracy załóg wiążą się ściśle z nowoczesnością i jakością produkowanych wyrobów, kosztami ich wytwarzania, oszczędnością materiałów oraz z wydajnością pracy. Szacunkowy rachunek wykazuje, że z powodu niedostatecznej jakości produkcji roczne straty naszej gospodarki sięgają kwoty 20 mld zł. Na aktualny stan w tym zakresie wpływa szereg czynników oddziałujących w sposób pośredni i bezpośredni na każdego pracownika. Chodzi o to, by ustawa sejmowa o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych, zawierająca przepisy porządkujące stan prawny w dziedzinie jakości w całej gospodarce, poparta aktami wykonawczymi, pozwoliła na poprawę jakości nie tylko od strony technicznej, ale również zachęcała i obligowała do podejmowania całego kompleksu przedsięwzięć na rzecz jakości we wszystkich ogniwach gospodarki. Każdy pracownik musi być zainteresowany tym, by wytwarzane przez niego dobra były coraz lepsze, by podnosiła się efektywność gospodarowania na każdym stanowisku pracy. Natomiast jednostki gospodarcze muszą opracować taki system, który nie będzie przesłaniał kryteriów jakościowych ilościowymi (efekty są wtedy tylko pozorne), a będzie skutecznie stymulował nie tylko jakość wyrobów, ale również szeroko pojęty postęp naukowo-techniczny.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselKrystynaFraniak">Istotnym elementem poprawy jakości produkcji jest kontrola W toku wykonywania poszczególnych operacji oraz wyrobu finalnego, często jeszcze nie doceniana w przedsiębiorstwach. Rozszerzanie takich form kontroli, które umożliwiają wykrycie we właściwym czasie nie tylko usterek czy braków, lecz przede wszystkim zapobiegają powstawaniu ich jest nakazem chwili. Szczególnego znaczenia nabiera tu samokontrola każdego wykonawcy oraz czynności kontrolne brygadzisty czy mistrza.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselKrystynaFraniak">W życiu społeczno-gospodarczym województwa poznańskiego problematyka jakości prący zajmuje należne jej poczesne miejsce. Wynika to zarówno z tradycji dobrej roboty, wykonywanej przez poznańską klasę robotniczą, jak i konsekwentnych działań, podejmowanych przez wojewódzką instancję partyjną oraz terenową władzę administracyjną na rzecz stałego podnoszenia jakości pracy w szerokim rozumieniu tego słowa.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselKrystynaFraniak">Dzięki uzyskanym dotychczas rezultatom stworzyliśmy dobrą pozycję wyjściową do realizacji stawianych obecnie przed nami jeszcze wyższych wymagań jakościowych naszej pracy.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselKrystynaFraniak">Przemysł naszego województwa w zakresie posiadanych znaków jakości — „Q” plasuje się na drugim miejscu w kraju — po województwie stołecznym warszawskim, natomiast w grupie posiadanych znaków jakości — „1” zajmuje szóste miejsce.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselKrystynaFraniak">Największy przyrost ilości znaków jakości — „1” zanotowaliśmy w przemyśle elektromaszynowym, spożywczym, chemicznym, drzewnym i przemyśle lekkim. Przodują w tym względzie takie przedsiębiorstwa, jak Poznańskie Zakłady Elektrochemiczne — „Centra”, Zakłady Przemysłu Odzieżowego — „Modena”, Swarzędzka Fabryka Mebli czy Zakłady Wytwórcze Głośników — „Tonsil”.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselKrystynaFraniak">Systematyczna poprawa jakości wyrobów poznańskiego przemysłu ma swój wyraz także w spadku udziału wartości wyrobów o uznanych reklamacjach jakościowych — wartość ta zmalała w roku ubiegłym w porównaniu do wyników roku 1977 o około 80%.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselKrystynaFraniak">Notujemy także systematyczną poprawę stanu jakości produkcji. Świadczy o tym dalszy wzrost wartości produkcji wyrobów oznaczonych znakami — „Q” i „1”. Nastąpił również widoczny wzrost udziału wyrobów oznaczonych w ogólnej wartości wyrobów podlegających oznaczaniu, a także wzrost udziału wyrobów I gatunku w wartości sprzedaży klasyfikowanej według gatunków, przy równoczesnym spadku udziału strat na brakach w koszcie wytwarzania produkcji przemysłowej.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselKrystynaFraniak">Programy przyjęte na najbliższe dwa lata zakładają osiągnięcie dalszej, systematycznej poprawy jakości wyrobów produkowanych przez przemysł województwa poznańskiego. Do roku 1980 ma się zwiększyć o ponad 40% wartość sprzedaży produkcji wyrobów podlegających oznaczaniu znakami jakości i kontrolnymi, a w znacznie szybszym tempie rosnąć będzie sprzedaż wyrobów oznaczonych. W roku 1980, w porównaniu z rokiem 1977, wartość ich ma zostać podwojona, co oznacza, iż udział produkcji oznaczonej w stosunku do podlegającej oznaczeniu znakami jakości i kontrolnymi wzrośnie w tym okresie do ponad 54 %.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselKrystynaFraniak">Pomyślnie realizowane są plany poprawy jakości przez kombinaty i przedsiębiorstwa budowlano-montażowe. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż w 1978 roku zrealizowano pięć obiektów wzorcowej jakości, a uzyskane tą drogą doświadczenia zostały przekazane Krajowemu Centrum Koordynacji i Rozwoju Materiałów.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselKrystynaFraniak">Nie tylko jednak sukcesy są wyznacznikami społeczno-gospodarczej działalności prowadzonej na terenie województwa poznańskiego. Realizacja programów poprawy jakości pracy niejednokrotnie napotyka przeszkody, mające swe źródło w przyczynach zarówno obiektywnych, jak i subiektywnych. Warto na przykład wspomnieć, iż jakkolwiek służby kontroli jakości w przedsiębiorstwach budowlano-montażowych są zorganizowane prawidłowo, nie posiadają one pełnej obsady etatowej.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselKrystynaFraniak">W związku z likwidacją nadzoru inwestorskiego, obowiązki kontroli nad prawidłową technologią wykonywania obiektów, a szczególnie montażem, przejęły działy kontroli jakości przedsiębiorstw i kombinatów. Efektem było między innymi zareklamowanie w bieżącym roku ponad 5,5 tysiąca sztuk okien jednoramiakowych — z powodu braku ich szczelności. Również i inne dostawy materiałowe, przewidziane dla budownictwa mieszkaniowego, zbyt często jeszcze charakteryzują się niedostateczną jakością.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselKrystynaFraniak">Występujące w produkcji przemysłowej braki mają także swe źródło często w nieodpowiedniej jakości surowców i materiałów oraz dostaw z kooperacji, niepełnym zaopatrzeniu surowcowym, zmuszającym producenta do stosowania surowców i materiałów niższych gatunków. W konsekwencji powoduje to utratę znaku jakości zdobytego na dany wyrób i wywołuje negatywne komentarze załóg, które w tym przypadku nie mają wpływu na stan wytworzonego wyrobu.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselKrystynaFraniak">Częstym zjawiskiem jest np. niszczenie wsadów detali w piecach do obróbki cieplnej i w procesie galwanizacji, występujące w wyniku awaryjnych wyłączeń energii elektrycznej zasilającej urządzenia produkcyjne. Jest to zresztą odrębny, bardzo istotny dla naszej gospodarki problem, sprowadzający się zarówno do racjonalnego gospodarowania energią elektryczną, jak i prowadzenia energicznych działań na rzecz konsekwentnego obniżania energochłonności produkcji i energochłonności wytwarzanych urządzeń.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselKrystynaFraniak">Wśród artykułów charakteryzujących się wzrostem wskaźnika wadliwości w ubiegłym roku, w porównaniu z rokiem 1977, poczesne miejsce zajmują pralki i wirówki elektryczne, wyroby pończosznicze i odbiorniki radiofoniczne. Trzeba natomiast odnotować poprawę jakości niektórych artykułów spożywczych.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselKrystynaFraniak">Dla zapewnienia dalszej poprawy jakości produkowanych wyrobów władze województwa poznańskiego dokonują comiesięcznych ocen realizacji zadań planowych przedsiębiorstw — także pod kątem uzyskiwanego poziomu jakości produkcji. Przygotowywane na tej podstawie programy działania mają na celu skuteczne eliminowanie wszystkich zjawisk, utrudniających osiąganie pożądanej jakości pracy.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselKrystynaFraniak">Wojewódzka instancja partyjna w Poznaniu precyzuje na bieżąco aktualne zalecenia, zobowiązujące organizacje partyjne oraz kierownictwo i załogi zakładów pracy do uzyskiwania założonych w programach działania efektów poprawy jakości produkowanych wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselKrystynaFraniak">Na obecnym etapie społeczno-gospodarczego rozwoju kraju społeczeństwo nasze nie stać na przeoczenie jakichkolwiek możliwości bardziej intensywnej działalności gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselKrystynaFraniak">Realizując nadrzędne hasło wszelkich naszych obecnych poczynań, sprecyzowane na VI i VII Zjeździe partii, jakim jest najpełniejsze zaspokojenie materialnych i społecznych potrzeb ludności, na jednym z pierwszych miejsc stawiać musimy zapewnienie stałego wzrostu jakości pracy oraz jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselKrystynaFraniak">Przedłożony projekt ustawy określający z jednej strony zadania i obowiązki w zakresie jakości, z drugiej zaś wprowadzający preferencje ekonomiczne dla producentów wyrobów o wyższej jakości, jak i przewidujący stosowanie sankcji ekonomicznych i dyscyplinarnych w stosunku do osób winnych obniżenia jakości, pozwoli na stałą poprawę poziomu jakości wyrobów oraz stwarza prawne warunki zaangażowania społeczeństwa wokół tej problematyki.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#PoselKrystynaFraniak">Nasze poczynania związane z realizacją ustawy będą najbardziej trafną odpowiedzią na apel zawarty w przemówieniu sejmowym I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej tow. Edwarda Gierka w styczniu 1978 r.: — „Trzeba produkować więcej i lepiej. Wykonywać każdą pracę solidnie i rzetelnie. Obniżać koszty produkcji. Po gospodarsku, oszczędnie i racjonalnie użytkować dobra materialne w pracy i w domu, wszędzie”.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Ryszard Bender.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselRyszardBender">Pani Marszałku! Wysoki Sejmie! Debatujemy dziś nad dobrą robotą. Na wstępie chcę stwierdzić, iż na pewno przykładem takiej dobrej roboty była uchwała Rady Ministrów z 15 grudnia 1978 roku przywracająca Katolickiemu Uniwersytetowi Lubelskiemu prawa nadawania stopni naukowych. O ile jeszcze znikną karykaturalne limity przyjęć na pierwszy rok studiów w KUL (na przykład filologia romańska może przyjmować tylko cztery osoby), to już można będzie wierzyć, że zła passa mija. Patrzę w tej chwili w stronę jednej z naszych koleżanek posłanek, która, gdy rozpoczynała filologię romańską w naszej uczelni, wtedy było na pierwszym roku studiów ponad pół setki osób. Nie dobijam się o taką liczbę miejsc, ale domyślam się, że rektorzy cieszyliby się i z potrojenia, z tuzina osób na pierwszym roku tejże romanistyki i odpowiedniego zwiększenia przyjęć na inne kierunki, o czym mówiłem w poprzednim swoim wystąpieniu sejmowym. Ale to już chyba sprawa szczegółowa. Ukłon do Pana Ministra Górskiego i nadzieja, że zrobi wszystko, by limity przyjęć na KUL nie były rażąco mniejsze niż na inne uczelnie. Z góry dziękuję Panie Ministrze.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselRyszardBender">Wysoka Izbo! Inne refleksje prowadzone przy okazji wniesionego pod obrady projektu ustawy nie we wszystkim mogą budzić optymizm. Potwierdzają to również przytoczone dziś przez niektórych obywateli posłów fakty. Po to jednak zebraliśmy się, żeby przemyśleć sposoby wyjścia z trudnych sytuacji, gdy takie zaistnieją.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselRyszardBender">Zacząć trzeba przede wszystkim od siebie, od góry, jak to mówią prości ludzie, których utyskiwań na tę górę, a więc na nas, nasłuchałem się sporo jeżdżąc tzw. pekaesem, bo bardziej on niezawodny niż kolej, która utraciła bez reszty swą przedwojenną reputację. Czy i kiedy ją odzyska, Panie Ministrze Komunikacji? Pytanie raczej retoryczne prawda? Jakże tu więc nie narzekać również na siebie samych, na Sejm nawet, w którym zasiadamy, na jego Prezydium — proszę wybaczyć Pani Marszałku, że to mówię, ale i w najlepszej rodzinie narzekań nie brakuje, skoro projekt dziś rozpatrywanej ustawy otrzymujemy zaledwie na kilka dni przed posiedzeniem. Tekst ten dotarł do mnie, to prawda expresem, ale dopiero w niedzielę — w niedzielę po południu mogłem zacząć jego studiowanie. Cztery dni to nie jest tak mało czasu — ale za wiele również nie. Cóż, od administracji sporo zależy, to jasne. Czytaliśmy niedawno w „Polityce” wywiad z osobą eminentną z naszego środowiska sejmowego, a w nim sugestie, że posłowie nie chcą przeciwstawiać swojego zdania administracji, pragną raczej korygować jej błędy. Czy rzeczywiście jest to pragnienie wszystkich posłów? Rzecz do zastanowienia i dyskusji.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselRyszardBender">Wysoki Sejmie! Chcę być szczery. Nie wiem, czy rozpatrywanie przedłożonego nam projektu ustawy w tej chwili jest na czasie, czy w fakcie tym nie dostrzeżemy małej przynajmniej asekuracji. Domagamy się dobrej roboty od dolnych ogniw naszego życia gospodarczego, od wykonawców, gdy wiemy lub powinniśmy wiedzieć, że oni bardzo często, z przesadą nawet, za złą jakość wytwarzanych wyrobów obarczają tzw. górę. To trzeba dostrzec.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselRyszardBender">Za znaczny chaos gospodarczy zaistniały na przełomie ubiegłego roku przeciętny obywatel czyni odpowiedzialnym, jeśli nie Rząd to poszczególne ministerstwa. Nie zimę, opady śniegu i inne przeciwności atmosferyczne. Ich i podległych im agend obowiązkiem było zdać sobie sprawę, że nie żyjemy w tropiku i zadbać, żeby w mieszkaniach i szpitalach nie było zimno, żeby nie wystąpiły karygodne zaniedbania w energetyce, komunikacji i w dostawach artykułów pierwszej potrzeby.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselRyszardBender">Nie muszę dłużej mówić na ten temat — w Warszawie jeszcze bardziej odczuwano to wszystko niż na prowincji. Ludzi dziwi jednak fakt, i słyszy się to, że za ten stan rzeczy nie poczuł się odpowiedzialny żaden z ministrów i nie zgłosił dymisji.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselRyszardBender">Nic nie wytłumaczy faktu, że nikt nie zareagował mimo anonsów — „Trybuny Ludu” z 12 i 19 grudnia 1978 r., że w elektrociepłowniach warszawskich nie ma zapasów węgla, a zaległości w jego dostawach duże w listopadzie, wzrastają nadal. Dlaczego przed ostatnim grudnia sytuacji nie zmieniono radykalnie, czyje tu personalnie zaniedbania weszły w grę. Zrzucanie wszystkiego na nagły atak zimy nie jest przekonywające. W innych krajach ataki takie są chlebem powszednim. Czy nie można było wcześniej dowiedzieć się, jak to w Związku Radzieckim lub w krajach skandynawskich ludzie i władze nie lękają się zimy, nawet srogiej. Nie wyciągnięto należytych wniosków również w końcu stycznia, kiedy po chwilowym ociepleniu znowu było zimniej. — „Kurier Lubelski” donosił w numerze z 30 stycznia br., pod krzyczącym tytułem: — „Nie ma soli nawet na drogi główne”. Soli w Polsce nie brakowało już za błogosławionej Kingi, a dziś jej nie ma — trudne to do zrozumienia. I jak tu narzekać na cenzurę, skoro taką sensację przepuściła, a narzekać trochę muszę. Przykład: W jednym z lubelskich zakładów kserograficznych pozwolono mi zrobić tylko jedną odbitkę pisma prezydenta miasta do mnie, mimo że do posła, bo treść katolicka — rzekła kierowniczka. Trzeba było ustąpić.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselRyszardBender">Wysoki Sejmie! Nie będę mnożył tych przykładów — „dobrej” w cudzysłowie — roboty, nadgorliwej roboty. Myślę o czym innym. Jak my, posłowie, możemy żądać właściwej produkcji, kiedy wielu artykułów podaż na rynku jest tak mała, że kupuje się wszystko, co w danej chwili jest w sprzedaży. Poprawa jakości nie może być bowiem uzyskana w systemie nakazów i sankcji karnych. Odwoływanie się do postaw obywatelskich w kwestii jakości pracy może być skuteczne tylko w ograniczonej skali. Tak długo jak rynek będzie rynkiem producenta, a nie konsumenta, trudno liczyć na rzeczywistą poprawę jakości.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselRyszardBender">Problem jakości wyrobów i usług ma ścisły związek z systemem ekonomicznym. Jest elementem sytuacji, którą tworzą obowiązujące zasady gospodarowania czy inaczej — reguły gry gospodarczej. Obecny system, chcemy czy nie chcemy, preferuje ilość. Mamy świadomość, że wszystkiego jest za mało. Stąd pośpiech, stąd gotowość przyjmowania produktów gorszych, aby je tylko można było otrzymać. Jest to łańcuch zależności od producenta podstawowych surowców i materiałów aż do wytwórcy złożonych wyrobów finalnych o wysokim stopniu przetwarzania. Na przykład dzisiaj rano w jednym z kiosków ulicznych kupiłem, rarytas — bezbarwną pastę do butów i pudełko z trudem otworzyłem, bo źle wykonane pudełko, aby sprawdzić, czy chociaż kolor jest ten sam. Był brązowy. Grzecznie przeprosiłem — ja ekspedientkę, nie ekspedientka mnie. I wymieniono mi pudełko, ale wiedziałem, że mogła paść odpowiedź, że innej pasty nie ma. Bywa i podaż duża niektórych produktów, np. luksusowych kalendarzy ściennych, których pełno w sklepach, bo drogie. Nikt ich nie kupuje, ale są produkowane, bo dają duży tzw. przerób planu. A papieru na książki, dziś także na gazety, jest coraz mniej.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselRyszardBender">Wiemy wszyscy, lub prawie wszyscy, jak bardzo są u nas poszukiwane wszelkie artykuły z odrzutu eksportowego. Jako prezenty imieninowe, a nawet ślubne daje się te artykuły, z podkreśleniem, że są z odrzutu. Ktoś w innym kraju europejskim, w Afryce lub w Azji nie przyjmie danego artykułu, a my, a Polak traktuje go jako przedmiot marzeń. Do czego doszło? Jak źle z wykonawstwem na potrzeby krajowe, gdy podaż jest mała i każdy wszystko kupi, nawet buble, chociaż w tym wypadku trzeba nieco pomysłowości.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselRyszardBender">„Słowo Powszechne” w nr z 16 grudnia 1978 r. martwiło się, że w sklepie obuwniczym — „Ciżemka” w Bydgoszczy sprzedawane są kalosze — wszystkie koloru czerwonego, z tym, że lewe są rozmiaru 35, a prawe 40. Mój znajomy, dla którego kolor nie ma znaczenia, przywiózł sobie owe kalosze z tym, że z przeceny dokupił dodatkowo buty, z których wykorzystuje but prawy. Autentyczne. Ale nogi ma suche i śmieje się ze mnie, że ja się przeziębiłem, a on nie.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselRyszardBender">Kult rzeczy na eksport przechodni już dopuszczalną chyba granicę. W telewizji 27 stycznia br. mogliśmy oglądać, jak chwalono się wprost, że pieczarki uprawia jakiś zakład tylko na eksport, a na potrzeby krajowe przeznaczony zostanie susz, naturalnie z odpadów. W związku z periodycznym brakiem zapałek w woj. lubelskim, Częstochowskie Zakłady Przemysłu Zapałczanego — czytamy w — „Kurierze Lubelskim” z 30 stycznia — odpowiedziały co następuje: — „Nasze zakłady są nastawione na produkcję eksportową zapałek, która w 1979 r. wzrośnie ponownie trzykrotnie w stosunku do roku 1978 — i teraz argumentacja: dlatego nie przewidujemy w 1979 r. dostaw zapałek z naszych zakładów na rynek lubelski”. Odpowiedź przerażająca, obłęd prawie. Produkcja zapałek wzrośnie, ale nie przewidujemy dostaw na rynek. Pomieszanie materii całkowite.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselRyszardBender">Dziwić się trudno, że obywatel stojąc po mięso w kolejce, także jego niedostatek przypisuje nadmiernemu eksportowi do różnych części naszego globu. Tym bardziej, że w punktach skupu żywca też są kolejki, z tym, że sprzedających ten żywiec. Mało zaś kto wie o tym, co stwierdza nasz kolega poseł Wacław Auleytner w swoim ostatnim przemówieniu sejmowym z 21 grudnia 1978 r. Uzmysłowił on nam wówczas, że w pogłowiu bydła dorównujemy, a w pogłowiu trzody chlewnej przekraczamy np. poziom Republiki Federalnej Niemiec, zajmując 5 miejsce w świecie. Wytłumaczyć to jakoś trzeba społeczeństwu.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselRyszardBender">Sprawa kolejna — inflacja. Pieniądz traci coraz szybciej wartość — z tego zdajemy sobie sprawę. Powstaje drugi pieniądz, waluta wymienialna — tak się ją określa. Coraz powszechniej jest ona w użyciu. Za złotówki coraz częściej kupuje się jakościowo mniej wartościowe artykuły. Niech wreszcie pojawi się nowy Grabski, Władysław Grabski — i nada nową rangę naszemu złotemu, tak jak kiedyś przed laty.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselRyszardBender">Wysoka Izbo! Ekonomika nasza wymaga śmiałych i konsekwentnych rozwiązań bardziej niż ustaw i potoku rozporządzeń administracyjnych. Społeczeństwo ciągle liczy i wierzy, że ekipa polityczna, która w 1970 r. ujęła ster naszej nawy państwowej, potrafi dobrać taki trust mózgów, który wypracuje najwłaściwsze rozwiązania w dziedzinie ekonomicznej państwa w jego obecnym ustrojowym kształcie.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselRyszardBender">Autorytet pogrudniowego kierownictwa politycznego, skupionego wokół Pana — Panie I Sekretarzu — jest wbrew tym, co z prawa i z lewa może chcieliby czegoś odwrotnego — nadal duży, wielki. Stałe wzmacnianie jednak więzi między rządzącymi i rządzonymi, mimo istniejących różnic światopoglądowych, jest rzeczą ważną dla kraju i dla narodu. W nie mniejszym bowiem stopniu co ustawy i trafne rozwiązania ekonomiczne na życie kraju ma wpływ wrażliwa opinia publiczna. Pisał przed 75 laty Roman Dmowski: — „Opinia narodu, jeżeli nie ma być czysto formalną i fikcyjną, nie może się unosić w powietrzu, nie może być myślą od ciała oderwaną, ale musi tkwić korzeniami swymi w samym społeczeństwie, być duchowym wyrazem jego istotnych funkcji i życia”.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselRyszardBender">W Polsce — kraju o przewadze ludności katolickiej — nie można poprzestawać tylko na częściowym odczytywaniu opinii publicznej, jeżeli ma ona pozostać nie tą opinią formalną. Ważne również jest to co czują szerokie rzesze wyrażające opinię społeczeństwa katolickiego. Należy realizować możliwe do spełnienia w naszych konkretnych warunkach jej autentyczne pragnienia.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselRyszardBender">Wysoki Sejmie! Cóż powiedzieć o samym tekście przedłożonego nam projekty ustawy? Z pewnością intencje jego autorów były i są jak najlepsze. Sformułowań sporo wzniosłych, bo sprawą ważną jest problem jakości wytwarzanych rzeczy. Od tego zależy jakość życia społeczeństwa, zamożność państwa i bogactwo narodu. Większości przepisów ustawy nie da się jednak egzekwować. Są one rzeczywiście oparte na zasadach — „wishful thinking”.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#PoselRyszardBender">Jakości nigdzie, a w naszych warunkach w szczególności — jak starałem się wyżej wykazać — nie zagwarantuje się żadnym aktem normatywnym, nawet najlepszą ustawą; tym bardziej będzie rzeczą krępującą, gdy mimo ustawy powstawać będą złe jakościowo wyroby, wznoszone będą nie najlepiej wykonane i wyposażone budynki. Wpływać to będzie na dewaluację ustawy, a po cóż. dewaluować ustawę uchwaloną, taki akt prawny, jakim jest ustawa. A poza tym prawnicy mówią już od starożytności: summum ius — summa iniuria. I to też trzeba chyba wziąć pod uwagę.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#PoselRyszardBender">Mechanizmy ekonomiczne powinny tu zadziałać i wpływać na poprawę jakości wyrobów. A od ich szukania nie my jesteśmy — posłowie. Możemy ich istnienie lub brak w Izbie konstatować — i to czynimy. Jak sprawić, by wyroby stawały się coraz lepsze, to już troska specjalistów, ekspertów, którymi dysponuje Rząd. Za dużo nawet powiedziane — to kompetencja poszczególnych ministerstw, których posiadamy chyba niemało. Wiele będzie też zależało od właściwego współdziałania administracji i instytucji gospodarczych z szerokimi kręgami społeczeństwa. Te — należy wierzyć — docenią apele zawarte w uchwalanej dzisiaj przez Sejm ustawie.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Małgorzata Kuszaj.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Jakość pracy w obecnym etapie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju staje się czynnikiem rozstrzygającym o poziomie i jakości życia ludności, o tempie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego. — „Dobra praca, wysoka jej jakość — podkreśla uchwała VII Zjazdu partii — to podstawowe źródło wzrostu poziomu życia”. Wysoka dynamika rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, która do niedawna jeszcze mogła opierać się na podstawie dużego przyrostu ilościowego nakładów pracy, wymaga obecnie sięgnięcia do jakościowych czynników rozwoju, a przede wszystkim do wyższej jakości pracy. Jest to obiektywnie uwarunkowane wyczerpywaniem się czynników ekstensywnego rozwoju i wynikającą stąd koniecznością wszechstronnego przestawienia gospodarki na drogę rozwoju intensywnego. Szybki rozwój ilościowy w wielu dziedzinach stworzył cały zespół nowych pod względem jakościowym warunków i wymagań społecznych. To, co wczoraj było w wymiarach jakościowych społecznie akceptowane, dziś już jest niewystarczające. Warunkiem i gwarancją dalszego pomyślnego rozwoju kraju i poprawy poziomu życia narodu jest zapewnienie prymatu kryteriom jakościowym.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Potrzeby i zadania w dziedzinie poprawy jakości pracy i produkcji sformułowane zostały w uchwałach VI i VII Zjazdu oraz posiedzeń plenarnych Komitetu Centralnego partii.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Realizując wytyczne polityki partii, Rząd podjął szereg decyzji i konsekwentnych działań, które zmierzały do podnoszenia na wyższy poziom jakości i warunków życia społeczeństwa. Ich konsekwencją jest też dyskutowany dzisiaj projekt ustawy oraz informacje Rządu w sprawie jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Problem podniesienia jakości pracy, produkcji, wyrobów i usług należy rozpatrywać w wielu aspektach wzajemnie ze sobą powiązanych — to jest w aspekcie:</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselMalgorzataKuszaj">techniczno-ekonomicznym, społecznym i politycznym. Posiadamy już w kraju duży i na ogół nowoczesny potencjał produkcyjny, który powinien być dobrze wykorzystywany, przynosząc zwrot poniesionych nakładów w postaci wyższej jakości produkcji. Tymczasem zła jakość produkcji prowadzi do nadmiernego zużycia materiałów i surowców, w rezultacie do zmniejszenia efektów produkcyjnych oraz do wzrostu kosztów. Zła jakość produkcji oznacza także marnotrawstwo nakładów pracy ludzkiej, obniżanie indywidualnej i społecznej wydajności pracy. Znamy przykłady niedbalstwa, złej jakości pracy, gdzie przedsiębiorstwa produkują wyroby z dobrego, niejednokrotnie importowanego surowca, a jakość wytworzonego już produktu finalnego jest tak niska, że nie znajduje on nabywcy i zalega w magazynach producentów i handlu. Słyszymy też niejednokrotnie twierdzenie, że — „nie stać nas na wysoką jakość”, które wyraża nieraz chęć usprawiedliwienia siebie, zrzucenia lub zmniejszenia odpowiedzialności, próbę kontynuacji spokojnego życia i pracy bez większego wysiłku. Jest to tym bardziej nieuzasadnione, że zwolennicy tej opinii powołują się na niski poziom techniczny urządzeń, narzędzi i technologii, kiepski surowiec i półfabrykat, brak wykwalifikowanych pracowników, niedbałość pracowników-wykonawców czy też niewłaściwy system płacowy. Fakt produkcji bubli nie zawsze jest wykładnikiem braku skłonności do dobrej pracy. Nierzadko jest następstwem złej organizacji pracy, nieumiejętnego kierowania, braku odpowiedzialności na różnych szczeblach zarządzania. Myślę, że należałoby w związku z tym w większym stopniu uzależniać system wynagradzania szeroko pojętej kadry kierowniczej, a szczególnie średniego dozoru technicznego, od systematycznej poprawy jakości produkowanych wyrobów. Przykładowo — osiągane wyniki w zakresie poprawy i poziomu jakości produkcji powinny być jednym z ważniejszych elementów systemu premiowania, nagradzania, a nawet przeszeregowań i awansów.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Poprawa jakości produkcji wyrobów czy usług jest procesem złożonym, który rozstrzyga się nie tylko w sferze produkcji materialnej, ale i poza sferą produkcji, np. w dziedzinie badań naukowych, które umożliwiają nowe rozwiązania w zakresie techniki, technologii, konstrukcji wyrobów, wprowadzania nowych, podnoszących jakość produkcji materiałów, a także w dziedzinie wychowania i szkolnictwa, których celem jest m.in. wyrabianie u młodzieży nawyków dobrej roboty, kształtowania rzetelnego stosunku do pracy i obowiązków.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Jednakże pierwsza linia frontu walki o jakość przebiega w zakładach produkcyjnych, gdzie występuje bezpośrednie oddziaływanie człowieka na przedmioty pracy i wyroby. Tak więc zasadnicze znaczenie w procesie produkcji i jej jakości ma człowiek, jego postawa, kwalifikacje, stosunek do pracy, do rzetelnego traktowania roboty. Aby dobra robota, będąca niezawodnym kluczem do dobrobytu, występowała w skali masowej i była zjawiskiem trwałym, muszą być spełnione zasadnicze warunki. Są nimi: świadomość związku jakości pracy z jakością warunków życia oraz związku dbałości o zaspokojenie potrzeb ludzkich i o wszechstronny rozwój człowieka — z jakością pracy.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselMalgorzataKuszaj">„Upowszechnienie w świadomości społecznej nierozłącznego związku jakości pracy i jakości warunków życia, przełożenie ich na język konkretnych zadań każdego kolektywu pracowniczego — mówił na II Plenum KC PZPR towarzysz Edward Gierek — to główne zadanie społeczno-politycznej działalności podstawowych organizacji partyjnych w urzeczywistnieniu uchwał II Plenum KC. W działaniu tym tkwią głębokie treści ideowo-wychowawcze. Powinniśmy je w pełni wydobywać, pamiętając, że największą naszą rezerwą są niewyczerpalne pokłady ludzkiego zaangażowania, aktywności i inicjatywy”.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Wysoki Sejmie! Problematyka jakości pracy i jakości życia spotyka się obecnie z coraz większym zainteresowaniem i zrozumieniem społeczeństwa, także i społeczeństwa województwa siedleckiego, w którym otrzymałam mandat poselski. Jest ona podejmowana w zakładach pracy nie tylko przez aktyw gospodarczy, ale i przez całe załogi. Staje się też przedmiotem szerokich środowiskowych dyskusji w całym województwie.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselMalgorzataKuszaj">O pragnieniu dobrej pracy — a nie o skłonności do narzekań i chęci usprawiedliwienia się — świadczą krytyczne głosy pracowników na temat wadliwej organizacji i nieodpowiednich warunków pracy. W krytyce tej wyraża się zaangażowanie, troska o dobro społeczne, naturalna potrzeba ładu i efektu, cechująca pracownika socjalistycznego przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Środowiska techniczne, ekonomiczne i rolnicze województwa w opracowanych programach działania nadają sprawie jakości pracy i produkcji znaczenie podstawowe, co powinno przynieść wymierne efekty.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselMalgorzataKuszaj">W pracy polityczno-wychowawczej siedlecka instancja partyjna, idąc za wskazaniami VII Zjazdu i II Krajowej Konferencji PZPR, tworzy atmosferę powszechnego przekonania, że rozwój naszego kraju i zaspokojenie coraz większych potrzeb społeczeństwa uzależnione są od rzetelnej, wydajnej i dobrej jakościowo pracy każdego Polaka. Można więc powiedzieć, że batalia o wyższą jakość stała się w naszym województwie treścią codziennego, praktycznego działania.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Wysoka Izbo! Na posiedzeniu plenarnym w grudniu ubiegłego roku Sejm uchwalił narodowy plan społeczno-gospodarczy i budżet na 1979 rok.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Myślą przewodnią planu i budżetu jest zapewnienie dalszej poprawy warunków życia ludności, postępu społeczno-gospodarczego i aktywne przezwyciężanie występujących napięć i trudności. Jest to program kontynuacji kierunków rozwoju i tworzenia podstaw dla szybszego postępu w dziedzinie jakości — nieodzownego warunku dalszego wzrostu poziomu życia ludności.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Istotnym postanowieniem projektu ustawy o jakości jest usankcjonowanie stosowanej od 1978 roku zasady ujmowania zadań z zakresu poprawy jakości w planach społeczno-gospodarczych z określeniem wskaźników dotyczących poprawy jakości oraz mierników oceny wykonania planów. Rośnie więc wpływ państwa na kształtowanie jakości zgodnie z potrzebami społecznymi. Projekt ten bowiem zawiera kompleks podstawowych i ramowych przepisów z dziedziny jakości, a jednocześnie stanowi czynnik, który zmobilizuje ogniwa administracji gospodarczej i załogi do osiągania wyższej jakości pracy i produkcji.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Operowanie wyłącznie prawnymi (administracyjnymi) instrumentami oddziaływania na jakość ma, jak wiadomo z praktyki, ograniczoną skuteczność. Postęp w jakości produkcji, realizowany z myślą o użytkowniku, powinien stwarzać producentowi określone korzyści ekonomiczne, stymulujące dalszą poprawę jej poziomu. Natomiast produkcja wyrobów przestarzałych lub niskiej jakości powinna odbijać się niekorzystnie na wynikach finansowych przedsiębiorstw. W systemie ekonomiczno-finansowym przedsiębiorstw powinny więc istnieć odpowiednie instrumenty skuteczniej zapewniające powiązanie wyników ekonomicznych przedsiębiorstw, uzyskanych z tytułu poprawy jakości, z bodźcami ekonomicznymi oddziałującymi na jego załogę.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Celowe jest stosowanie zasady uzależniającej relację cen od relacji wartości użytkowej wyrobów i usług, a więc i od korzyści ekonomicznych, wynikających z produkcji i eksploatacji wyrobów o lepszych cechach użytkowych.</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Właściwe byłoby więc wprowadzenie odczuwalnego zróżnicowania cen między poszczególnymi gatunkami wyrobów. Jednym z założeń omawianego projektu ustawy jest więc zapewnienie właściwych instrumentów i zasad rozliczania przedsiębiorstw nie tylko za ilość, ale i za jakość.</u> + <u xml:id="u-24.18" who="#PoselMalgorzataKuszaj">Obywatele Posłowie! Przykłady poważnych i przemyślanych działań w zakresie poprawy jakości można znaleźć w każdej branży przemysłowej i w każdym resorcie gospodarczym. Rzecz jednak w tym, że tempo postępu w zakresie jakości stało się za wolne w stosunku do rosnących wymagań społecznych, do potrzeb gospodarczych i stworzonych możliwości.</u> + <u xml:id="u-24.19" who="#PoselMalgorzataKuszaj">A zatem wysoka jakość pracy nie może być czymś okazjonalnym, osiąganym kosztem nadzwyczajnych środków. Wysoka jakość powinna być zjawiskiem normalnym i oczywistym w codziennej pracy. Wymaga to wdrożenia pracownikom wszystkich szczebli poczucia odpowiedzialności za wykonywaną pracę, za jej jakość i rzetelność, za solidność i zrozumie nie społecznego celu produkcji, łączącego korzyści i interesy jednostki, zakładu, resortu i całego społeczeństwa. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-24.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Jan Waleczek.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselJanWaleczek">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejszą debatę sejmowa otworzyła informacja Rządu o jakości pracy i jej twórczym znaczeniu dla postępu cywilizacyjnego i społecznego. Uświadomiło nam to raz jeszcze oczywistą prawdę, podnoszoną w różnym czasie i przy różnych okazjach przez władze partyjne i państwowe, że patriotyzm polski przejawia się i dokonuje w zwiększonym wysiłku pracy, w jej lepszej wydajności. Tylko w ten sposób można przekształcić pozytywnie i skutecznie rosnące ambicje narodu w trwałe dokonania, rozstrzygać o trudnościach i osiągnąć cele najbliższe socjalizmowi.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselJanWaleczek">Obierając 35 lat temu socjalistyczną drogę rozwoju społeczno-gospodarczego, stworzyliśmy wspólnym wysiłkiem rąk i umysłów realne perspektywy rozwiązania najbardziej żywotnych problemów narodu. I to, że w tym czasie Polska wydźwignęła się z zapóźnień historycznych i cieszy się powszechnym autorytetem międzynarodowym jako kraj dynamicznego rozwoju, o wysokim potencjale przemysłowym i kulturalnym — zawdzięczać należy, że miliony Polaków sumiennie wykonały moralny i patriotyczny nakaz wobec pokoleń i poświęciły pracę własnego życia dla pomyślności i osiągnięć swej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselJanWaleczek">Na obecnym etapie rozwoju ogromne znaczenie dla dalszego dynamizowania życia społeczno-gospodarczego i poznania mechanizmów postępu ma dorobek VII Zjazdu i II Krajowej Konferencji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Służy on lepszemu wykorzystaniu czynników harmonizujących oraz przezwyciężaniu dysproporcji i trudności występujących jeszcze w trakcie realizacji założonego programu.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselJanWaleczek">Partia — przewodnia siła narodu, w przyjętych dokumentach jednoznacznie stwierdziła, że działanie wzrostu gospodarczego na rzecz postępu społecznego jest immanentną cechą ustroju socjalistycznego. Osiąganie celów ekonomicznych, to znaczy zwiększanie produkcji materialnej, wzrost wydajności pracy i efektów gospodarowania wiążą się ściśle z realizacją celów socjalnych, obejmujących poprawę warunków mieszkaniowych, rozwój oświaty, opieki zdrowotnej, zabezpieczenia społecznego, a także poprawę warunków pracy.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselJanWaleczek">Rozpatrywany dziś projekt ustawy dotyczącej jakości wyrobów, usług i obiektów budowlanych posiada także znaczenie w płaszczyźnie patriotyczno-moralnej Po raz pierwszy w naszym kraju formułuje się w akcie prawnym tej rangi ujednolicone zasady i kierunki działania w zakresie poprawy jakości efektów pracy i poziomu świadczonych usług. Dotychczasowy stan prawny w tym zakresie był dość skomplikowany. A przecież społecznej wagi zagadnienia jakości produkcji, a tym samym jakości pracy nie można przecenić, zwłaszcza jeżeli weźmiemy pod uwagę dotkliwe niedomagania na tym polu, o czym z całą ostrością informuje opinia publiczna i środki masowego przekazu.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselJanWaleczek">Na XIII Plenum KC Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej I Sekretarz Komitetu Centralnego Edward Gierek, mówiąc o wadze i pilności zadań jakościowych podkreślił, że: — „Słusznie chlubimy się nowoczesnym i z gruntu socjalistycznym Kodeksem pracy, który harmonijnie łączy prawa i przywileje z obowiązkami pracowniczymi. W praktyce jednak nieraz dostrzega się i respektuje przede wszystkim uprawnienia, a nazbyt liberalnie lub wręcz lekceważąco traktuje obowiązki. Wyrządza to szkody społeczeństwu, pozwala pracownikom niesumiennym prosperować kosztem uczciwej i rzetelnej większości”.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselJanWaleczek">Celem dyskutowanej dziś przez Sejm ustawy, celem polityki społecznej idącej w ślad za tą ustawą powinno być m.in. uwrażliwianie społeczeństwa na dostrzeganie w praktyce życia społeczno-gospodarczego integralnych zależności, zachodzących pomiędzy gospodarką a moralnością. Ten wzajemny związek, raczej rzadko przez opinię publiczną łączonych sfer życia, znalazł już swój wyraz w haśle: — „O wyższą jakość pracy i warunków życia”, obejmującym coraz szersze kręgi społeczne.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselJanWaleczek">Proces utrwalania w świadomości narodu przeświadczenia, że rzetelna, twórczo pojmowana praca jest jednym z najważniejszych wyznaczników postawy patriotycznej, powinien być procesem nieustannie pogłębianym o właściwą motywację pracy. Stosunek do wykonywanej przez siebie pracy jest w ostatecznym rozrachunku stosunkiem do drugiego człowieka, rodziny, społeczeństwa i narodu. Nie bez racji mówimy dziś, że najwyższą miarą oceny człowieka jest jego codzienna praca, wytwarzająca wspólne dobro, służące drugiemu człowiekowi i całemu społeczeństwu.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselJanWaleczek">Dobrze wykonywana praca jest niewątpliwie czynnikiem tworzącym wewnętrzny ład moralny. Ten ład to tyle, co rozumne uporządkowanie celów życiowych i ich osiąganie. Jest to również zdolność kojarzenia osobistych aspiracji i korzyści z potrzebami społecznymi — zdolność oparta na właściwym zrozumieniu godności człowieka.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselJanWaleczek">Sądzę, że jakość wychowania obecnie młodego pokolenia Polaków będzie miała w przyszłości decydujący wpływ na jakość pracy.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselJanWaleczek">Uważam również, że powinniśmy robić wszystko, by zwiększać i rozszerzać funkcje wychowawcze zakładów pracy. W obu tych postulatach chodzi o kształtowanie sfery motywacyjnej człowieka — sfery ukierunkowującej go na wartości najwyższe, najcenniejsze. Wiadomo powszechnie, że warunkami dobrej pracy są: wiedza, umiejętność jej spożytkowania i wola, chęć pracy. Nie można jednak zapominać, że na efekty składają się również tzw. warunki obiektywne i organizacja pracy, bez których końcowe rezultaty stawiają często pod znakiem zapytania i umiejętności, i chęci.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselJanWaleczek">Wśród negatywnych zjawisk społecznych za najbardziej szkodliwe i niewychowawcze, zwłaszcza wobec ludzi młodych, uznać trzeba postawy sceptycyzmu i relatywizmu, prowadzące do kwestionowania godności człowieka, jego dążeń do zrozumienia świata, do doskonalącego przekształcania go przez pracę. Przejawia się to również brakiem szacunku wobec przekonań światopoglądowych, zagubieniem skali wartości tego, co prawdziwe i dobre. Takie postawy powodują zjawiska nieuczciwości, braku gospodarności, egoizmu i nastawienie konsumpcyjne.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselJanWaleczek">Należy zatem uruchomić wszystkie środki społecznego oddziaływania, żeby eliminować te czynniki, które nie sprzyjają dobrej robocie i kłócą się z właściwie rozumianym poczuciem honoru i godności człowieka pracy. Myślę tu również, a może nawet przede wszystkim — o alkoholizmie i negatywnych skutkach, jakie on w obecnych rozmiarach wywiera na jakość pracy, jak niszczy najbardziej wartościowe cechy ludzkie i rozkłada od wewnątrz podstawową komórkę społeczną, jaką jest rodzina.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselJanWaleczek">Aby skutecznie eliminować negatywne zjawiska społeczne, trzeba koniecznie kształtować prawość charakterów przez rozwijanie w ludziach tego, co dobre, szlachetne i piękne. Trzeba uczyć ich rozpoznawania prawdy i dobra oraz umiejętności wyboru tych wartości — często wbrew trudnościom i niemiłym konsekwencjom.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselJanWaleczek">Tak bowiem budzi się poczucie odpowiedzialności za to, co najbardziej cenne oraz zdolność cieszenia się z sukcesu, który jest udziałem każdego z nas i społeczeństwa. Należy także rozwijać zdolność służenia innym ludziom, bo to uwalnia od egoizmu, niszczącego harmonię celów i wartości tak szczególnie pożądanych w ustroju sprawiedliwości społecznej.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselJanWaleczek">Proces wychowania do rzetelnej pracy, tworzący właściwe motywacje społeczne, powinien się dokonywać również przez samowychowanie ludzi świadomych swych celów, praw i obowiązków, którym mają służyć; inaczej — ludzi świadomych swej patriotycznej odpowiedzialności przez właściwie rozumianą pracę i powinności.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#PoselJanWaleczek">Wysoki Sejmie! Źródłem inspiracji w kształtowaniu się świadomych postaw społecznych i patriotycznych jest światopogląd człowieka.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#PoselJanWaleczek">W nim zawarte są i z niego wynikają cele i twórcze działania.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#PoselJanWaleczek">Człowiek autentycznie inspirujący się wartościami swego światopoglądu, traktuje pracę nie tylko jako źródło dóbr materialnych, ale i jako teren swego samourzeczywistnienia, swej samorealizacji. Odgrywa to zasadniczą rolę w procesie postępu moralnego. Podkreślenie tej drugiej funkcji, tak ważnej dla człowieka epoki socjalizmu, znajdowało wielokrotnie wyraz w stanowisku władz politycznych i administracyjnych, jak również w taktycznych wskazaniach i nauce społecznej kościoła, tak wyraźnie potwierdzonych na II Soborze Watykańskim. W rzeczywistości Polski Ludowej dwa światopoglądy — marksistowski i chrześcijański znajdują wspólną płaszczyznę patriotycznego zaangażowania. Obydwa one mają moc angażowania do wydajnej, ofiarnej i jakościowa pożądanej pracy na rzecz wspólnego dobra.</u> + <u xml:id="u-26.19" who="#PoselJanWaleczek">Światopoglądowa motywacja pracy wymaga między innymi bacznego, bez uprawiania taniej demagogii, zwrócenia uwagi na pozaekonomiczne jej wartości, związane z produkcją i samym procesem pracy. Wynika z tego zadanie rozszerzania zakresu społecznych świadczeń, powiązanych z pracą zawodową i wzbogacanych problematyką psychologiczną, kształceniową, kulturalną. Będzie się to stawać coraz ważniejsze w miarę, jak przy podziale zadań wychowawczych między szkołę i zakład pracy obciążone będzie w stopniu większym środowisko zawodowe.</u> + <u xml:id="u-26.20" who="#PoselJanWaleczek">Waga i ranga tych spraw powinna stale rosnąć, gdyż z punktu widzenia socjalistycznego systemu wartości człowiek w czasie swej pracy nie jest i nie może być tylko siłą roboczą. Zakład pracy to nie tylko miejsce produkowania dóbr materialnych i świadczenia usług, ale również ośrodek kształcenia i wychowania ludzi. Zakład pracy jest ponadto miejscem odpowiedzialnego tworzenia tego, czym człowiek służy człowiekowi, czym go wspomaga, pociesza, uczy, obdarowuje. Jest to również miejsce naszego udziału w kulturze, stosowania na co dzień wiedzy i umiejętności, korzystania z ukształtowanych postaw, spotykania ludzi oraz przekazywania im informacji o tym, co cenne i wartościowe.</u> + <u xml:id="u-26.21" who="#PoselJanWaleczek">Realizacja tych zadań z pewnością nie jest łatwa w warunkach, w których nowoczesna produkcja wymaga zobiektywizowanego i sprawnego centralnego kierowania. Teoretycy organizacji i zarządzania muszą rozwiązywać antynomie zachodzące pomiędzy humanistycznymi postulatami rozwoju osobowości w pracy, zasadami uczestnictwa i współodpowiedzialności, prawem twórczych kolektywów do inicjatywy i nowatorstwa a wymogami administracyjnych i centralnych decyzji, mających zapewnić optymalną sprawność i wydajność zakładu pracy. Rozwiązywanie tych antynomii musi zmierzać do osiągania stałego postępu w całokształcie spraw społeczno-gospodarczych, przy uwzględnieniu człowieka jako podmiotowego czynnika rozwoju.</u> + <u xml:id="u-26.22" who="#PoselJanWaleczek">Wysoka Izbo! Urzeczywistniając strategię VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jesteśmy zobowiązani do harmonizowania rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, przezwyciężania występujących jeszcze w jego toku dysproporcji i trudności, co warunkuje coraz wyższy poziom życia całego społeczeństwa. Szczególne zwrócenie uwagi na jakość wykonywanej pracy ma w tej strategii podstawowe znaczenie. Dobrobyt narodu i poprawa stopy życiowej obywateli są wartościami od nas samych zależnymi i muszą być przez nas samych wypracowane. Jako takie bowiem zasługują na pełny szacunek, przywracają właściwą rangę socjalistycznemu honorowi pracy, sprzyjają rozsądnym decyzjom mikro-i makrospołecznym. Niestety, nie zawsze spotykamy się tu z dążeniem do autentycznego wypracowywania dóbr materialnych i odpowiedniej ich jakości.</u> + <u xml:id="u-26.23" who="#PoselJanWaleczek">Nie można dojść do optymistycznych refleksji przy lekturze informacji Najwyższej Izby Kontroli dotyczącej sprawozdawczości. Na 323 jednostki gospodarcze objęte lustracją, aż w 234 zakwestionowano rzetelność i prawidłowość sprawozdań.</u> + <u xml:id="u-26.24" who="#PoselJanWaleczek">Było to zatem wprowadzanie w błąd władz i opinii społecznej, powodujące szereg ujemnych dla ogółu skutków ekonomicznych. W dziedzinie produkcji przemysłowej, na przykład, statystycznie zwiększano wartość i rozmiary produkcji sprzedanej. Stwierdzono przypadki zaliczania do wykonanego eksportu towarów faktycznie nie sprzedanych. Zdarzały się także rozbieżności między wartością realizowanych robót inwestycyjnych wykazywaną przez przedsiębiorstwa budowlano-montażowe i inwestorów. Rozbieżności te, których w latach 1970—1974 nie było, wyniosły w roku 1976 około 3 mld zł, a tylko w pierwszych trzech miesiącach 1978 roku w ramach 10 resortów aż 8,9 mld zł.</u> + <u xml:id="u-26.25" who="#PoselJanWaleczek">Sytuacja taka rodzi obok negatywnych skutków ekonomicznych również pozaekonomiczne w postaci zniekształcania prawidłowości oceny całych jednostek gospodarczych, a także podejmowania błędnych decyzji kadrowych w wyniku nieuzasadnionych pozytywnych opinii o niektórych kierownikach tych jednostek.</u> + <u xml:id="u-26.26" who="#PoselJanWaleczek">Tytułem komentarza dodam tu zdanie jednego z robotników, który w trakcie dyskusji nad wychowawczą rolą zakładów pracy stwierdził, że niesprawiedliwa kara mniej demoralizuje niż niezasłużona nagroda czy awans.</u> + <u xml:id="u-26.27" who="#PoselJanWaleczek">Takie naganne postępowanie rodzi się często w wyniku źle pojętego partykularnego interesu zakładu w dostrzeganiu wyłącznie własnego podwórka. Motywem w takich wypadkach bywa plan ilościowy, który jest podstawą do dzielenia premii, do uzyskiwania sławy i zaszczytów. Istnieje wprawdzie uchwała Rady Ministrów nr 206 z roku 1976 mówiąca, że podstawą i warunkiem wypłacania premii dla kierownictwa jest po pierwsze — ustalenie zadań jakościowych, a po drugie ich wykonanie — jej realizacja przysparza jednak pewnych kłopotów. Problem jest więc trudny i złożony. Instytucjonalne przepisy, jak zmodyfikowany system ekonomiczno-finansowy, umożliwiający stosowanie sankcji materialnych i moralnych za złą pracę oraz ustalenia wynikające z ustawodawstwa pracy nie przyniosły w pełni oczekiwanych rezultatów.</u> + <u xml:id="u-26.28" who="#PoselJanWaleczek">Wysoki Sejmie! I Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, zabierając głos na zakończenie II Krajowej Narady Przedstawicieli Samorządu Robotniczego, powiedział m.in.: — „Kluczowe znaczenie dla racjonalnego wykorzystania posiadanych zasobów materiałowych i surowcowych oraz nakładów pracy ludzkiej ma poprawa jakości produkcji. Sytuacja w tej dziedzinie nie może zadowalać. Potrzebna jest tutaj głęboka analiza przyczyn niedostatecznej jakości wielu wyrobów i usług, potrzebne są konkretne i konsekwentne przedsięwzięcia prowadzące do jej poprawy. Wymaga to zarówno w zakładach produkcyjnych, jak i w sieci handlu wewnętrznego wnikliwej oceny źródeł występowania braków, zaostrzenia kontroli jakościowej wyrobów”. I dalej — podkreślając znaczenie ustawy, stanowiącej dziś przedmiot debaty poselskiej I Sekretarz KC stwierdził, że — „najlepsza ustawa nie pomoże, jeżeli nie będzie jej towarzyszyć ludzka wola poprawy istniejącego stanu rzeczy”.</u> + <u xml:id="u-26.29" who="#PoselJanWaleczek">Obok podniesionej tu przeze mnie ideowo-moralnej motywacji pracy i innych czynników pozaekonomicznych na jakość wyrobów wpływają oczywiście także takie przyczyny, jak braki konstrukcyjne i technologiczne, zła jakość surowców i materiałów oraz niska skuteczność służb kontroli jakości w przemyśle, Przedstawiony dziś pod obrady Sejmu projekt ustawy uwzględnia wszystkie te czynniki i uwarunkowania. Jeżeli odpowiednie przepisy wzbogaci się o właściwe motywacje ludzi pracy, powinny one położyć kres niesolidności i marnotrawstwu, zjawiskom hamującym dynamikę naszego społeczno-ekonomicznego rozwoju. W społeczeństwie naszym istnieje jeszcze wiele możliwości twórczych i mechanizmów wyzwalających postawy zaangażowania i dobrej roboty. Wyrażam przekonanie, że przedmiotowa ustawa przyjęta zostanie przez społeczeństwo z uznaniem, a jej ustalenia i zasady znajdą powszechne poparcie i zostaną wprowadzone w życie.</u> + <u xml:id="u-26.30" who="#PoselJanWaleczek">Koło Poselskie — „Pax”, w imieniu którego przemawiam, wyraża pełną akceptację dla treści zawartych w projekcie ustawy w głębokim przeświadczeniu, że jej uchwalenie jest potrzebą chwili i wpłynie pozytywnie na realizację założonych celów społeczno-gospodarczych. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-26.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min. 55 do godz. 17 min. 35)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kontynuujemy dyskusję. Głos ma poseł Walenty Kołodziejczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselWalentyKolodziejczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych trafia pod obrady Wysokiej Izby w czasie, kiedy osiągniętym poziomem produkcji oraz posiadanym potencjałem środków wytwórczych zdobyliśmy liczącą się pozycję w świecie.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselWalentyKolodziejczyk">Znajdujemy się w momencie, kiedy sprawy osiągania dobrej jakościowo produkcji, dobrze wykonywanych prac, usług, zdecydują w poważnym stopniu o dalszym naszym rozwoju społecznym i gospodarczym, o udziale i miejscu naszego kraju w międzynarodowym podziale pracy. W tych warunkach efektywność gospodarowania urosła do naczelnego, narodowego zadania.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselWalentyKolodziejczyk">W latach siedemdziesiątych, jak wiadomo, przyśpieszyliśmy rozwój całej naszej gospodarki, szczególnie tych dziedzin, w których na potrzeby społeczne kraju i dalszego rozwoju produkcji uzyskać mogliśmy wysoki stopień wzrostu. Były to te gałęzie naszej gospodarki, których produkcja w liczący się sposób wpływa na rynek względnie na wyniki produkcji finalnej innych przemysłów. Mam na uwadze dla przykładu przemysł maszynowy, chemiczny, spożywczy, surowcowy, budownictwo, dziedziny mocno wspierające przyśpieszenie na wszystkich odcinkach, a także rozwój rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselWalentyKolodziejczyk">Uchwały VII Zjazdu i II Krajowej Konferencji Partyjnej szczególny akcent położyły na nadrzędność celów społecznych, podporządkowując im problemy zarówno efektywności gospodarowania, jak i jakości wyrobów i usług. Dla osiągnięcia tych celów w ostatnich latach główna uwaga skierowana została na modernizację istniejącego potencjału produkcyjnego, szczególnie w tych dziedzinach naszej gospodarki, w których park maszynowy i urządzenia były przestarzałe i mało wydajne.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselWalentyKolodziejczyk">Dla pełnej realizacji wyznaczonych planami zadań istnieje potrzeba dobrego gospodarowania wszystkimi zasobami bogactw naszego kraju, także przez organizacyjne porządkowanie i ujednolicenie przepisów dotyczących również spraw, jakie wnosi projekt ustawy.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselWalentyKolodziejczyk">Ustawa, jak wspomniałem, wynika z potrzeb, jakie wywołał wysoki, a zarazem szybki wzrost gospodarki, ale co chcę również podkreślić — ważna jest także ze względów społecznych oraz wyrażanych opinii, że pewne braki i niedostatki mają swoje źródło w kategoriach jakościowych. To są przyczyny, które na pierwszy plan działania wysunęły sprawy jakości produkcji oraz usług.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselWalentyKolodziejczyk">Troska o jakość produkcji, zawodowe i społeczne w niej zaangażowanie stanowi główny czynnik podniesienia efektywności gospodarowania w najszerszym tego słowa znaczeniu. Poczynania Rządu w tej mierze zbiegają się z odczuwalną przez społeczeństwo potrzebą ustawowego unormowania całej problematyki i wyposażenia uprawnionych organów w odpowiedni oręż prawny, porządkujący złożony mechanizm organizacji produkcji, proces wytwarzania dóbr materialnych, nadzoru, a także proces przechowywania wyrobów.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselWalentyKolodziejczyk">Posiadamy unowocześniony potencjał produkcyjny, stale wzrasta poziom kadr naszej gospodarki, coraz powszechniej i wszechstronnie narastają warunki do jakościowego postępu w naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselWalentyKolodziejczyk">Dla rolnictwa i wszystkich ludzi związanych z produkcją rolniczą oraz produkcją środków dla rolnictwa projektowana ustawa ma istotne znaczenie. I to nie tylko jako akt porządkujący działania dla należytej organizacji procesów produkcyjnych, nadzoru i kontroli. Ustawa sprzyjać będzie stworzeniu powszechnego, społecznego klimatu i poparcia dla produkcji dobrej jakości — po prostu dla dobrej roboty w każdym zakładzie i w każdym gospodarstwie rolnym.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselWalentyKolodziejczyk">Stale rosnące zapotrzebowanie ludności na żywność i przemysłu na surowce, stwarza potrzebę szybkiego wzrostu produkcji rolnej. Realizowanie zwiększonych zadań angażuje więcej i bardziej nowoczesnych środków materialnych. W coraz większym stopniu gospodarka rolna uzależnia się od pozarolniczych działów, szczególnie takich, jak przemysł chemiczny, maszynowy oraz usługi. Zarówno jakość dostarczanych środków, jak i świadczonych usług ma swój coraz większy wpływ na tempo rozwoju produkcji rolniczej, jej opłacalność oraz jej udział i miejsce w ogólnonarodowej gospodarce i coraz bardziej decyduje o jakości produkcji. Trudno jest mówić o wyhodowaniu drobnych sztuk zwierząt gospodarskich na złych jakościowo paszach tak przemysłowych, jak i własnych. Trudno otrzymywać mleko wysokiej jakości przy wadliwie pracującej aparaturze udojowej, w źle zbudowanym budynku inwentarskim, ale i trudno przy nieprzestrzeganiu prawidłowej techniki i higieny doju i zoohigieny pomieszczeń. Trudno ściśle obliczyć straty, jakie mają miejsce po wyprodukowaniu wartościowej paszy, straty w drodze z pola do koryta, straty powstałe przez złe przechowywanie, złą konserwację czy nieprawidłowe skarmianie, a są one poważne. Zdajemy sobie wszyscy sprawę jak ważna jest jakość dostarczanych płodów rolnych dla przemysłu przetwórczego. Jakość przetworów trafiających na rynek i na eksport jest determinowana również jakością dostarczanego przez rolnictwo surowca.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselWalentyKolodziejczyk">Wysiłki zmierzające do przebudowy gospodarczej wsi i stałego podnoszenia stanu kultury jej mieszkańców, kultury mającej wpływ na wysokowydajną produkcję rolną, są wspierane dostarczaniem rolnictwu produktów przemysłowych. Efektywność ich użycia jest jednak uzależniona od jakości, a także od racjonalnego ich użytkowania. Produkty wysokiej jakości dostarczane wsi stają się źródłem upowszechniania potrzeby wytwarzania produktów rolnych także dobrej jakości, i odwrotnie.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselWalentyKolodziejczyk">Kształtowany w ten sposób w społeczności wiejskiej szacunek do dobrej roboty powinien mieć swoje źródło w prawidłowej działalności pracujących na rzecz rolnictwa instytucji i dostarczanych rolnictwu środkach produkcji dobrej jakości. Tymczasem na spotkaniach poselskich zbyt często jeszcze podnoszony jest problem jakości materiałów, maszyn, urządzeń oraz środków dostarczanych na wieś. Wynika to może również z tego, że w rolnictwie naszego regionu mamy coraz więcej dobrych, wysokoprodukcyjnych państwowych gospodarstw rolnych, spółdzielni produkcyjnych i dobrych gospodarstw chłopskich, a te, dobrze produkując, mają wysokie wymagania co do jakości dostarczanych środków produkcji.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselWalentyKolodziejczyk">Projekt ustawy i w tym zakresie zmierza do powiązania obowiązków i odpowiedzialności za dobre wytwarzanie produktów konkretnych zakładów pracy z konkretnymi osobami, od których zależy osiąganie wysokiej jakości wyrobów, usług i robót budowlanych. Przepisy omawianej ustawy zmierzają do prowadzenia właściwej organizacji pracy i kontroli jakości w fazie produkcji, świadczonych usług i wykonywania robót budowlanych, a nadto — do stałego czuwania nad dostosowaniem finalnych produktów do ustalonych wymogów jakościowych. Nie bez znaczenia jest więc podniesienie problemów jakości do obowiązku ustawowego. Rodzi to przekonanie, że ustawa stwarzać będzie klimat dobrej roboty, precyzując kierunki działania w zakresie programu jakości wyrobów, usług i robót budowlanych, uświadamiając całemu społeczeństwu potrzebę produkowania dóbr wysokiej jakości jako istotnego czynnika rozwoju społeczno-gospodarczego kraju i skutecznego stymulatora zaspokajania potrzeb społeczeństwa. Jest to tym bardziej istotne, że w naszych warunkach, gdy wciąż jeszcze nadrabiamy historyczne opóźnienia, musimy — mimo iż nie jest to wcale łatwe — równolegle rozwiązywać tak problemy ilościowe, jak i jakościowe. Sądzę też, że kwestia jakości i rzetelnej roboty obejmuje również to, co mówimy i prezentujemy z tej trybuny.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselWalentyKolodziejczyk">Wysoki Sejmie! Realizację tegorocznych zadań społeczno-gospodarczych rozpoczęliśmy w wyjątkowo trudnej sytuacji. Jak zwykle w takich sytuacjach sprawdzają się ludzkie postawy i zaangażowanie w realizacji swych obowiązków. Na podstawie poselskich kontaktów mogę stwierdzić, na przykładzie woj. poznańskiego, że skutki trudnych warunków atmosferycznych, jakie towarzyszyły nam z nowym rokiem, były często łagodzone przez zwykłe ludzkie i obywatelskie poczucie odpowiedzialności, przez prawidłowe wykonywanie służbowych i obywatelskich obowiązków. Ofiarnie pracowały służby drogowe, duża była pomoc załóg zakładów pracy w usuwaniu skutków zimy. Wieś poznańska dawała przykłady swych obywatelskich postaw także w dostarczaniu produktów na rynek. Jednym z przykładów tego niechaj będzie fakt, że rolnicy naszego województwa dostarczyli w styczniu o ok. 1,5 tys. ton żywca więcej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Należy jednak stwierdzić, że rolnictwo poniosło określone straty w wyniku ostrego ataku zimy. Chcę Wysoki Sejm poinformować, że rolnicy już dziś podejmują środki, by przeciwdziałać stratom i skutecznie realizować zapisane planem tegoroczne zadania gospodarcze. Mam na uwadze zarówno prace przy przygotowywaniu na wiosnę nasion dla potrzeb własnych i innych województw, sadzeniaków, sprawnych maszyn rolniczych, a także prawidłowe wykorzystanie pasz i nawozów. W tym wysiłku, jak zawsze, czynny udział biorą członkowie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, uważając pełną realizację zadań za swój zawodowy i patriotyczny obowiązek i godny wkład dla uczczenia 35-lecia Polski Ludowej. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Henryk Świderski.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselHenrykSwiderski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiona informacja Rządu przez wiceprezesa Rady Ministrów obywatela Wrzaszczyka i projekt ustawy o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych — podejmuje jeden z najistotniejszych problemów naszego życia społeczno-gospodarczego. Zmierza on bowiem nie tylko do lepszego zaspokajania potrzeb rynku wewnętrznego czy też rozszerzenia możliwości eksportowych, ale również do bardziej racjonalnego gospodarowania surowcami i materiałami oraz innymi czynnikami produkcji przemysłowej i budowlanej, a tym samym do dalszej poprawy warunków życia społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselHenrykSwiderski">Nagromadzony olbrzymim wysiłkiem całego narodu potencjał produkcyjny, szczególnie w bieżącej dekadzie, zapewnić powinien stały wzrost nowoczesnych, dobrych jakościowo wyrobów przemysłowych. Dzięki wysiłkowi państwa mamy dziś wiele nowoczesnych zakładów, którymi słusznie się szczycimy. Mamy nowoczesną bazę wytwórczą, nowoczesne maszyny, wykwalifikowaną kadrę. Wydawać więc by się mogło, że najwyższa technika jest automatycznie gwarancją najwyższej jakości. Niestety, tak jeszcze nie jest. Na nowoczesnych maszynach produkuje się wyroby dobrej i bardzo dobrej jakości, ale również wytwarza się coś miernego, przeciętnego, a także duży odsetek wyrobów i obiektów z wyraźnymi wadami, poważnie obniżającymi ich wartość użytkową. Straty, jakie ponosi kraj w wyniku takiej produkcji, sięgają dziesiątków miliardów złotych rocznie. Są to straty nie tylko gospodarcze i społeczne. Jeszcze ostrzej w tych stratach widzieć musimy ponoszone szkody moralne. Złą jakość wyrobów przemysłowych, usług, robót i obiektów budowlanych należy traktować zawsze jako marnotrawstwo społecznych sił i środków, jako czynnik pomniejszający tempo wzrostu dochodu narodowego, a tym samym tempo wzrostu lepszego zaspokojenia potrzeb całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselHenrykSwiderski">Na II Krajowej Konferencji Partyjnej przywódca naszej partii i narodu polskiego tow. Edward Gierek — mówiąc o potrzebie poprawy zaopatrzenia rynku — podkreślił, że — „Jednocześnie należy energiczniej zwalczać występujące wciąż marnotrawienie pracy i materiałów w produkcji towarów niechodliwych, o niskiej jakości, odkładających się w zapasach. Nie stać nas po prostu na takie marnotrawstwo”. Zgodnie z wytycznymi partii, poprawie jakości produkcji i jakości pracy w ogóle — poświęcono w ostatnich latach dużo miejsca i uwagi zarówno w terenie, jak i na szczeblu centralnym.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselHenrykSwiderski">W Urzędzie Rady Ministrów w latach 1976—1977 odbyło się wiele spotkań, w wyniku których podjęto doraźne, jak też długofalowe ustalenia i decyzje zmierzające do poprawy sytuacji w dziedzinie jakości. W terenie stworzono odpowiedni klimat wokół tej problematyki, opracowano również kompleksowe programy i to zarówno w przedsiębiorstwach, które wytwarzają produkty finalne, jak i w zakładach będących dostawcami surowców, półproduktów czy elementów budowlanych. I okazuje się, że to nie zawsze wystarcza. Do tego niezbędne jest jeszcze zrozumienie ludzi, załóg, jednym słowem wszystkich, którzy chcieliby te decyzje prawidłowo stosować w praktyce, by chcieli zrozumieć, że są oni również odpowiedzialni za gospodarkę narodową i dobrej jakości produkcję. Trzeba jednak równocześnie zapewnić im odpowiednie materiały, surowce, a zwłaszcza części czy elementy dostarczane przez kooperantów. W przeciwnym wypadku skutki będą zawsze niezgodne z oczekiwaniami. Przykładem mogą być Chełmskie Zakłady Obuwia, w których wskaźnik uznawanych reklamacji w ostatnich dwóch latach spadł z 11,5% do 3,2%, a wskaźnik obuwia zgodnego z normą wzrósł z 80% do 91,6%, a więc poprawił się o 11,6 punkta. Mimo to w dalszym ciągu blisko 500 tysięcy par obuwia w skali roku nie odpowiada normom, jest złej jakości — nie zawsze jednak z winy załogi, ale również i kooperantów. Wiadomo, że produkcja taka pochłania znaczne koszty, związane z opłacaniem materiałów i robocizny, przynosi moralne szkody, jednak z braku dobrych skór wierzchnich czy też kleju świadomie produkuje się określone ilości złych jakościowo butów, gdyż zakład zobowiązany jest do uzyskania ustalonej w planie ilości obuwia. W takich przypadkach zjednoczenie musi podejmować decyzje, by zakłady nie produkowały planu, lecz dobry towar, na który czeka społeczeństwo.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselHenrykSwiderski">Innym przykładem jest handel, który na styku z producentami krajowymi zareklamował w roku ubiegłym blisko 5% ogólnych dostaw wyrobów przemysłowych i artykułów spożywczych. Na pewno wiele z tych zakładów, które dostarczyły do handlu złej jakości wyroby stawało przed dylematem, czy wykonać w pełni ilościowy plan produkcji z pewną ilością wadliwych wyrobów, czy też planu tego nie wykonać, narażając na utratę premii swoje załogi, a także nadzorujące je z jednoczenia. W takich sytuacjach — uważam — większą korzyścią byłoby powstrzymać się przed decyzją robienia planu za wszelką cenę niż ponosić konsekwencje z nie sprzedanej produkcji, zmarnowania surowca, energii elektrycznej, czasu i wysiłku ludzkiego, ale wówczas nie byłoby premii. Wyda je się, że takie decyzje byłyby podejmowane, gdyby zakład miał prawo udowodnić, że wstrzymuje produkcję złej jakości z winy dostawcy materiałów i niewykonanie planu obciążało w tych przypadkach również kooperantów.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselHenrykSwiderski">Obecna sytuacja ekonomiczna wymaga przesunięcia preferencji ilościowych na jakościowe, bowiem poprawienie jakości i niezawodności wytwarzanych produktów pozwoliłoby ograniczyć ilość i masę materiałów zużywanych w produkcji. Wszędzie bowiem — w produkcji, usługach, budownictwie również w sposobie życia, działalności społecznej, w kształtowaniu stosunków międzyludzkich trzeba — jest to bezwzględnie konieczne — zapewnić prymat kryteriom jakościowym. Kluczowe znaczenie tych czynników w urzeczywistnianiu celów rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego dobitnie ukazane zostało w uchwale VII Zjazdu naszej partii. Działaniom tym wychodzi naprzeciw przedstawiony dziś pod obrady Sejmu projekt ustawy, który porządkuje stan prawny w dziedzinie jakości wyrobów i usług w całej gospodarce narodowej. Projekt ustawy posiada jednak ramowy charakter, wobec czego zachodzi konieczność wydania szeregu szczegółowych przepisów wykonawczych oraz zapewnienia należytego systemu kontroli tak wewnętrznej, jak i zewnętrznej.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselHenrykSwiderski">Precyzyjnego określenia w przepisach wykonawczych wymagać będzie zakres odpowiedzialności za jakość surowców i materiałów oraz półfabrykatów, produkowanych przez kooperantów mających wpływ na ogólną jakość wyrobu finalnego, bowiem art. 21 projektu ustawy określa zadania w tym zakresie wyłącznie dla producenta finalnego. Konieczne jest też bardziej ścisłe powiązanie jakości wyrobów i robót z nagradzaniem i premiowaniem. Obecnie bowiem premiuje się, uwzględniając głównie ilość, a nie jakość produkcji. Ilość produkcji powinna być zależna przede wszystkim od lepszej organizacji pracy, natomiast jakość i oszczędność powinny być premiowane.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselHenrykSwiderski">Dlatego też szczególnego znaczenia nabiera prawidłowe ukierunkowanie systemu finansowo-ekonomicznego, aby działał on precyzyjnie i niezawodnie, ażeby produkowanie wyrobów złej jakości nie opłacało się zarówno indywidualnie — na poszczególnych stanowiskach pracy — jak też zespołowo dla całych załóg zakładów i przedsiębiorstw, a także dla nadzorujących je zjednoczeń, które jak dotąd praktycznie nie ponoszą żadnych skutków ekonomicznych za złą jakościowo produkcję.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselHenrykSwiderski">Zgodnie z art. 23 projektu ustawy ministrowie nadzorujący producentów, wykonawców i odbiorców, przy opracowywaniu programów resortowych, uważam, że powinni uwzględniać znaną i powszechnie stosowaną w wielu krajach metodę, jaką jest analiza wartości. Powinna ona być wykorzystywana do opracowywania w fazie projektowania nowych rozwiązań podnoszących jakość, do doskonalenia wyrobów będących w produkcji czy wreszcie do doskonalenia procesów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselHenrykSwiderski">Odpowiednie uwzględnienie tej problematyki w resortach będzie — moim zdaniem — istotnym warunkiem powszechnego rozwoju i stosowania tej metody nie tylko w ośrodkach badawczo-rozwojowych czy instytutach, ale również w znaczeniu praktycznym — w zjednoczeniach i przedsiębiorstwach.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselHenrykSwiderski">W przepisach wykonawczych oczekiwać należy również podniesienia rangi znaków jakości dla wyrobów przemysłowych, drogą odpowiednich bodźców i zachęt.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselHenrykSwiderski">Przy obecnie obowiązujących zasadach bardziej opłacalne są dla producenta wyroby, na które uzyskuje się ceny nowości niż ubieganie się o znak jakości. Dzieje się tak, ponieważ w dotychczasowych przepisach brak jest wyraźnej definicji, co można uważać za nowy wyrób. Dlatego wiele przedsiębiorstw wprowadza wyroby nie nowe, nadając im miano nowości i odpowiednio wysoką cenę. Wychodzą one z założenia, że trudna i skomplikowana działalność w kierunku rzeczywistego doskonalenia wyrobów, obniżki ich kosztów i podnoszenia jakości nie jest opłacalna, kiedy takie same efekty ekonomiczne można uzyskać zabiegami administracyjnymi.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselHenrykSwiderski">Wprawdzie wyroby nowości obejmują tylko okres jednego roku, ale — jak już wspomniałem — przy odpowiednim dawkowaniu pewnych zmian, często drobnych, okres ten można rozciągnąć na kilka lat. Natomiast przy ubieganiu się o znak jakości, oceny wyrobu dokonują obiektywni fachowcy z zewnątrz.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselHenrykSwiderski">Wątpliwa też wydaje się zasada ustalania stałej 5% podwyżki ceny dla wszystkich wyrobów otrzymujących pierwszy znak jakości. Moim zdaniem powinna być tutaj większa elastyczność w wydanych szczegółowych przepisach wykonawczych, w oparciu o art. 4 omawianego projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselHenrykSwiderski">Zdaję sobie sprawę, że niełatwą rzeczą będzie ustalenie precyzyjnych kryteriów oceny jakości wyrobów oraz zapewnienie przestrzegania tych kryteriów. W grę bowiem wchodzą dziesiątki, a nawet setki tysięcy wyrobów. Aby zapanować nad ich wielką masą, konieczne będzie dobre, organizacyjne ustawienie kontroli wewnętrznej przez poszczególne resorty, a także kontroli zewnętrznej, a przede wszystkim bezwzględne wyciąganie konsekwencji ekonomicznych w stosunku do wszystkich bezpośrednich i pośrednich uczestników procesu produkcyjnego.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselHenrykSwiderski">Bodźcem do wzmożonej kontroli i zaostrzenia wymogów jakościowych powinny być postanowienia rozdziału VI projektu ustawy obejmującego przepisy karne. Musi być jednak konsekwentna egzekucja tych postanowień. Jak dotąd bowiem nie stosowano zarówno zbiorowych, jak też indywidualnych kar, mimo istnienia odpowiednich przepisów. Między innymi nie respektowano obowiązku poddawania egzaminom kwalifikacyjnym osób produkujących złe wyroby, nie odbijało się to na ich zarobkach, mimo że Kodeks pracy wyraźnie stanowi w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselHenrykSwiderski">Uważam, że cel i zadania, jakie zakłada projekt ustawy, osiągniemy wówczas, jeżeli każdy będzie rozumiał zależność, jaka zachodzi między jakością pracy wszystkich pracowników a efektami gospodarowania w skali kraju, jeżeli w jakości pracy będziemy widzieć podstawowy warunek jakości swojego życia, jeżeli jakość w ogóle będzie ambicją i honorem nas wszystkich, całych załóg robotniczych i kadry technicznej i wreszcie, jeżeli programy i ustawa będą realizowane wszędzie, na wszystkich szczeblach, we wszystkich fazach produkcji, we wszystkich zakładach jednocześnie. Myślę, że wnioski i analizy zawarte w dzisiejszej debacie poselskiej, a także w pracach komisji będą w tym dziele wysoce pomocne.</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#PoselHenrykSwiderski">Jeśli natomiast chodzi o wystąpienie posła Bendera, to nie wchodząc w szczegóły, chciałbym jedynie powiedzieć, że współuczestnictwo we Froncie Jedności Narodu nakazywałoby do spraw, które są przedmiotem debaty w tej Izbie, podchodzić z należytą powagą. Dzisiejsze problemy, jakie rozważamy są gospodarczo i społecznie nader istotne i wymagają rzeczowego podejścia,</u> + <u xml:id="u-31.18" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bender: Nie podchodziłem inaczej)</u> + <u xml:id="u-31.19" who="#PoselHenrykSwiderski">Ja Wam nie przeszkadzałem.</u> + <u xml:id="u-31.20" who="#komentarz">(Poseł Ryszard Bender: Ja nie przeszkadzam, ale mam prawo obrony przed wypaczaniem moich słów, audiatur et altera pars)</u> + <u xml:id="u-31.21" who="#PoselHenrykSwiderski">...w którym jest miejsce również na racjonalną krytykę. Nie mogą być one jednak odskocznią dla demagogicznych popisów. Nie służy to dobru sprawy.</u> + <u xml:id="u-31.22" who="#PoselHenrykSwiderski">Wysoki Sejmie! Wdrażanie do praktyki postanowień omawianej dziś ustawy rozstrzyga się w złożonych warunkach społeczno-produkcyjnych, potęgowanych dodatkowo skutkami atmosferycznymi. Staje więc przed naszą gospodarką zrozumiała potrzeba odrobienia ilościowych strat, jakie ponieśliśmy w styczniu, z jednoczesnym zapewnieniem odpowiedniej jakości produkcji. Ważnym zadaniem będzie również odpowiednie wyprowadzenie wniosków z utrudnień spowodowanych przez zimę. Nad tymi zagadnieniami pracujemy w województwie. Z naszej oceny wynika, że potrafiliśmy zadowalająco niwelować skutki niesprzyjających warunków atmosferycznych. Myślę, że przychodziło nam to o tyle łatwiej, gdyż w każdym roku z racji położenia geograficznego, mamy do czynienia ze zbliżonymi do roku bieżącego kaprysami pogody. Z tych naturalnych dla nas warunków wywodzi się, moim zdaniem, wyższa odporność mieszkańców na skutki utrudnień zimowych.</u> + <u xml:id="u-31.23" who="#PoselHenrykSwiderski">Nigdy bowiem nie zdarzyła się u nas bez- śnieżna zima, zawsze notowaliśmy okresowe spadki temperatury poniżej 20°C, zawsze też musieliśmy dodatkowym wysiłkiem zapewniać warunki dla normalnego funkcjonowania życia społeczno-gospodarczego. Podobny wysiłek musiał być podjęty również w bieżącym roku. Mamy wiele przykładów skuteczności tej pracy. O 32%, na przykład, więcej w stosunku do stycznia roku ubiegłego skupiliśmy żywca rzeźnego. Równy poziomowi roku ubiegłego jest skup mleka, podobnie ukształtował się skup zboża. Skutecznie zapewnialiśmy dostawy buraków do naszych cukrowni oraz pasz do gospodarstw indywidualnych, jak i uspołecznionych.</u> + <u xml:id="u-31.24" who="#PoselHenrykSwiderski">Mieliśmy jednak spore kłopoty w utrzymaniu produkcji w niektórych zakładach. Zadecydowały o nich braki surowców, węgla i energii elektrycznej. Nasze sygnały w tych sprawach znalazły odpowiednią reakcję w centralnym zespole koordynacyjnym. Przy dalszym utrzymaniu dostaw węgla, energii elektrycznej i surowców oraz dalszym usprawnieniu wywozu gotowych wyrobów mamy pełną szansę odrobienia poniesionych strat produkcyjnych w I kwartale br. W tym też kierunku opracowane i przyjęte zostały przez konferencje samorządów robotniczych odpowiednie programy działania.</u> + <u xml:id="u-31.25" who="#PoselHenrykSwiderski">Na tle zaistniałych trudności produkcyjnych, potwierdzanych u nas zimami lat poprzednich, rodzi się jednocześnie wniosek o potrzebie tworzenia zimowych zapasów węgla i surowców, buforujących możliwe do przewidzenia skutki utrudnień transportowych. Produkcja bowiem organizowana bez odpowiednich zapasów, szczególnie zimą, narażana jest na niebezpieczeństwo przerw i przestojów. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-31.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do głosowania nad projektem ustawy.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych w brzmieniu proponowanym przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Wybór uzupełniający do Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Zgodnie z wnioskiem Klubów Poselskich: Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego przedstawiam Wysokiemu Sejmowi propozycję wyboru obywatela posła Edmunda Osmańczyka na stanowisko członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Poseł Edmund Osmańczyk, bezpartyjny, doktor nauk humanistycznych, były aktywny członek Związku Polaków w Niemczech, jest wybitnym działaczem społecznym, znanym powszechnie publicystą, autorem ważkich prac z dziedziny zagadnień międzynarodowych, spraw Polaków, a także zagadnień walki o pokój.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Od kilku kadencji jest posłem na Sejm. Poseł Edmund Osmańczyk jest Budowniczym Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonej propozycji?</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-32.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przypominam, że zgodnie z art. 50, ust. 3 regulaminu Sejmu, uchwały w sprawie wyboru do Rady Państwa zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-32.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u> + <u xml:id="u-32.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proponuję, aby Sejm podjął uchwałę następującej treści:</u> + <u xml:id="u-32.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29, ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dokonuje wyboru obywatela posła Edmunda Osmańczyka na stanowisko członka Rady Państwa.” Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-32.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-32.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-32.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-32.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wybrał obywatela Edmunda Osmańczyka na stanowisko członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-32.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-32.23" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Zmiany w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-32.24" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Pragnę poinformować Wysoką Izbę na wstępie o niektórych problemach dotyczących doskonalenia zarządzania gospodarką i kierowania państwem.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PiotrJaroszewicz">Sprawy funkcjonowania gospodarki i państwa znajdują się w centrum uwagi partii i Rządu. Dobitnym tego potwierdzeniem jest wysoka ranga tych zagadnień nadana im w uchwałach VI i VII Zjazdu oraz materiałach II Krajowej Konferencji PZPR. W ich rozwiązywaniu kierujemy się zasadą kojarzenia umacnianej strategicznej roli planowania i zarządzania centralnego ze wzrostem zakresu działania i zadań organizacji gospodarczych, przedsiębiorstw i terenowych organów administracji państwowej, zasadą kojarzenia socjalistycznego, demokratycznego centralizmu z samodzielnością rad narodowych, przedsiębiorstw i ogniw administracyjnych. W latach 1971—1978 dokonaliśmy wielu istotnych zmian i ulepszeń w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PiotrJaroszewicz">Do najbardziej fundamentalnych z nich należy wprowadzenie nowego podziału administracyjnego kraju. Umocniło to rolę województw, miast i gmin jako regionów społeczno-politycznych i gospodarczych, a rady narodowe umocniły się jako stanowiące i kontrolne organy władzy ludowej. Zdobyły one należny im autorytet. Okrzepły organy państwowej administracji, do czego przyczyniło się wprowadzenie statusów wojewody i naczelnika miasta i gminy. Pod kierunkiem i kontrolą instancji partyjnych i rad narodowych spełniają one coraz lepiej swoją rolę w służbie terenu i obywateli, a także w wykonywaniu ogólnopaństwowych i ogólnospołecznych zadań. Aktywny, bardziej wyrównany rozwój poszczególnych regionów kraju zawdzięczać należy również skutkom tej doniosłej reformy.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PiotrJaroszewicz">Powołanie społecznej kontroli w województwach i gminach stworzyło warunki do pogłębienia wpływu ludzi pracy na prawidłową i zgodną z prawem działalność wszystkich ogniw gospodarczych i społecznych i stało się ważkim czynnikiem rozwoju socjalistycznej demokracji.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PiotrJaroszewicz">Istotne udoskonalenia wprowadziliśmy w organizacji całej spółdzielczości, która zajmuje ważne miejsce w naszej gospodarce i w życiu społecznym.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PiotrJaroszewicz">Rozproszone piony spółdzielczości rolniczej połączyliśmy w jeden organizm, zwiększając możliwości jej oddziaływania na rozwój produkcji rolnej i na lepszą obsługę rolników. Integracja spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu, spółdzielczości mleczarskiej i ogrodniczej w je- den Centralny Związek Spółdzielni Rolniczych — „Samopomoc Chłopska”, przyniosła korzystne rezultaty. Wyzwoliła rezerwy tkwiące w rozproszonych poprzednio spółdzielniach. W ostatnich 8 latach podwoiła się liczba spółdzielni produkcyjnych, prawie 3-krotnie wzrosła liczba członków, blisko 2-krotnie wzrósł obszar użytków rolnych, 2,5 razy pogłowie bydła, ponad 6,5-krotnie pogłowie trzody, ponad 7-krotnie pogłowie owiec.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PiotrJaroszewicz">Spółdzielnie kółek rolniczych zwiększyły w tym okresie ponad 2-krotnie zakres usług świadczonych rolnictwu.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PiotrJaroszewicz">Dobre efekty przyniosło przekazanie CZS — „Społem” całej sieci państwowego handlu spożywczego, a zatem całokształt zaopatrzenia ludności miejskiej w artykuły żywnościowe. Znacznie zwiększyła się rola spółdzielczości mieszkaniowej, jej wpływ i oddziaływanie na rozwój budownictwa mieszkaniowego. W porównaniu do roku 1971 spółdzielczość oddała do użytku w roku 1978 o ponad 80% więcej mieszkań, rozszerza ona swoją działalność społeczną, usługową i organizatorską.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PiotrJaroszewicz">Do ważkich osiągnięć ruchu spółdzielczego zaliczyć należy wzrost rangi i aktywności samorządu spółdzielczego i jego organów stanowiących i kontrolnych, komitetów sklepowych, samorządu lokatorskiego. Setki tysięcy aktywnych działaczy samorządu spółdzielczego ma obecnie większe możliwości kontroli pracy spółdzielni i ich związków, skuteczniej oddziałuje na rozwój ich społecznej, kulturalnej i opiekuńczej działalności.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#PiotrJaroszewicz">Sądy pracy, które powołano w oparciu o Kodeks pracy dają obywatelom możność nieskrępowanego dochodzenia swych praw wobec administracji oraz niższych ogniw rozjemczych. Życie potwierdziło słuszność tej decyzji. Podobną sądową procedurę Rząd będzie proponował Wysokiej Izbie wprowadzić przy rozpatrywaniu odwołań rolników indywidualnych związanych ze sprawami przejmowania i wymiany gruntów w przypadku powstawania sporów. Idziemy więc stopniowo krok za krokiem do rozszerzenia możliwości odwołań obywateli do sądów od decyzji administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#PiotrJaroszewicz">Powołanie Komitetu d/s Rynku stworzyło instytucję, z pracą której wiążemy dużą nadzieję na poprawę zaopatrzenia rynku, na rozwój terenowego przemysłu drobnego, państwowego i spółdzielczego oraz rzemiosła, na zwiększanie przez nie produkcji towarów rynkowych i znaczne rozszerzenie usług. Dotychczasowa działalność tego Komitetu wskazuje na zasadność jego powołania.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#PiotrJaroszewicz">Dla realizacji wielkiego narodowego przedsięwzięcia w gospodarce wodnej powołaliśmy Komitet Rady Ministrów d/s Zagospodarowania Wisły. Rozpoczął on już swoje prace. Z nadrzędności celów społecznych, podporządkowanych dobru człowieka, wywodzi się decyzja o powołaniu Rady d/s Rodziny.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#PiotrJaroszewicz">Oś społeczno-polityczną doskonalenia zarządzania przedsiębiorstwami i rozwoju w nich demokracji socjalistycznej stanowią konferencje samorządu robotniczego, obecnie powszechne i coraz sprawniej działające w jednostkach gospodarki uspołecznionej. Zapewniają one załogom szeroki udział w produkcyjnym, technicznym i społecznym życiu ich zakładów, a także rosnący wpływ na kształtowanie się sytuacji społecznej i gospodarczej, stosunków międzyludzkich, a także pracowniczej kontroli nad działalnością przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#PiotrJaroszewicz">•Dorobek konferencji samorządu robotniczego świadczy o wysokim stopniu dojrzałości naszej klasy robotniczej we współzarządzaniu gospodarką oraz o tym, że są one współtwórcami postępu w realizacji zadań społecznych, gospodarczych i technicznych w ich zakładach pracy oraz instytucjami, które najlepiej mogą ujawnić i wykorzystywać inicjatywy i ambicje pracownicze, urzeczywistniać bezpośredni u- dział ludzi pracy we współzarządzaniu przedsiębiorstwami. Szczególną rolę samorządu robotniczego w realizacji zadań społeczno-gospodarczych podkreśliła II Krajowa Narada Przedstawicieli Samorządu Robotniczego.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#PiotrJaroszewicz">Wprowadzamy nowy system ekonomiczno-finansowy przedsiębiorstw, stale go doskonaląc. System ten zapoczątkowany w 1972 roku w wybranych z reguły wielkich organizacjach gospodarczych stopniowo rozszerzamy obejmując nim całe gałęzie przemysłu. W 1977 roku został on zmodyfikowany stosownie do zadań i warunków realizacyjnych obecnego planu 5-letniego. W 1978 roku system ten rozszerzono na organizacje gospodarcze budownictwa i na 4 duże przedsiębiorstwa handlu zagranicznego, a od 1 stycznia 1979 roku — także na organizacje gospodarcze handlu rynkowego podległe Ministerstwu Handlu Wewnętrznego i Usług.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#PiotrJaroszewicz">Tak więc obecnie nowy system ekonomiczno-finansowy obowiązuje w przeważającej części przemysłu, w budownictwie i w znacznym obszarze obrotu towarowego. Przygotowywany jest system wielkich organizacji gospodarczych dla organizacji gospodarczych podległych Ministerstwu Hutnictwa oraz niektórych organizacji również w innych resortach.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#PiotrJaroszewicz">Poczynając od 1976 roku wprowadziliśmy nowe zasady planowania i centralnego sterowania w handlu zagranicznym, zawierające zróżnicowany stopień dyrektywności zadań ilościowych i wartościowych w odniesieniu do poszczególnych kategorii towarów oraz system sald dyrektywnych. Wraz z modyfikacją systemu ekonomiczno-finansowego w przemyśle zaczęto stosować instrumenty preferujące produkcję eksportową.</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#PiotrJaroszewicz">Zasadniczym założeniem koncepcji doskonalenia zasad funkcjonowania organizacji gospodarczych jest tworzenie mechanizmów skłaniających te organizacje — ich kierownictwo i załogi pracownicze — do podnoszenia efektywności gospodarowania, przede wszystkim w drodze lepszego wykorzystywania intensywnych bezinwestycyjnych czynników wzrostu produkcji i usług i podwyższenia ich jakości. Oznacza to z jednej strony zwiększanie ich zakresu działania, możliwości rozwoju inicjatyw oraz doskonalenia metod i sposobów realizacji zadań, a z drugiej — zwiększanie odpowiedzialności za osiągane efekty gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#PiotrJaroszewicz">Droga doskonalenia pracy ogniw gospodarczych nie jest ani prosta, ani łatwa. Proces doskonalenia jest i musi być procesem ciągłym, dostosowanym do aktualnych i przewidywanych Uwarunkowań zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Najlepsze koncepcje i decyzje w tej mierze spotykają się z reguły z określoną rzeczywistością społeczną i gospodarczą, z określonym realnym układem międzynarodowych stosunków gospodarczych, poziomem moralno-politycznym i dojrzałością kadry kierowniczej i zarządzającej. Zakres zmian jest zawsze liczony w ich programowaniu i przygotowaniu na średni poziom całego splotu warunków, w jakich mają działać te usprawnienia.</u> + <u xml:id="u-33.19" who="#PiotrJaroszewicz">Lata ostatnie przyniosły wiele nowych nie dających się w pełni przewidzieć problemów i trudności, które nie mogły pozostać bez wpływu na zakres i stopień wdrażania systemu ekonomiczno-finansowego przedsiębiorstw. I tak na przykład zapoczątkowany w 1976 r. i pogłębiany w latach 1977—1978 manewr gospodarczy na rzecz społecznych celów planu, rozwoju bazy surowcowej i energetyki, rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz budownictwa mieszkaniowego nie mógł nie wywołać istotnych zmian, a nawet zaburzeń w niektórych działach gospodarki, które otrzymały mniej środków na rozwój. Szereg komplikacji w handlu zagranicznym z krajami kapitalistycznymi oraz konieczność zakupu dużych ilości zboża i żywności ograniczały możliwości pełnego zaspokojenia potrzeb w dziedzinie dostaw paliw z importu, surowców, materiałów i elementów kooperacyjnych. Utrudniało to rytmiczny tok produkcji, zmuszało do operatywnych zmian w jej planach. Ograniczenia inwestycji, głównie w części przemysłu, zmuszały do zaniechania planowanej początkowej, a często i rozpoczętej produkcji, na cele zaopatrzenia inwestycyjnego gospodarki i przestawienia się na inną produkcję, często znacznie bardziej pracochłonną, często znacznie trudniejszą i często mniej rentowną.</u> + <u xml:id="u-33.20" who="#PiotrJaroszewicz">Oto tylko niektóre przykłady zmian — było ich znacznie więcej. Nie ułatwiały one zakładom osiągania zamierzonych pierwotnie celów, ograniczały przejściowo możliwości wykorzystania środków własnych na cele rozwojowe oraz oszczędnych środków na zwiększenie funduszu płac, przewidzianych w nowym systemie finansowo-ekonomicznym. Niektórzy działacze gospodarczy, upraszczając oceny, upatrywali w powstających trudnościach we wprowadzaniu nowego systemu próby odchodzenia od niego. Nie odpowiada to prawdzie. Nowy zmodyfikowany system ekonomiczno-finansowy WOG jest dużym krokiem naprzód na drodze poprawy funkcjonowania gospodarki i będziemy konsekwentnie uruchamiać jego ekonomiczne mechanizmy.</u> + <u xml:id="u-33.21" who="#PiotrJaroszewicz">Wszystko to razem świadczy o tym, że doskonalimy zarządzanie, a jego zakres i intensywność wyznaczają zadania rozwojowe i warunki ich realizacji oraz postępujące dojrzewanie i coraz wyższy poziom społeczno-polityczny i poziom wiedzy fachowej i ekonomicznej oraz rosnące poczucie odpowiedzialności ludzi pracy i kadr kierowniczych. Obecnie potrzeba tego doskonalenia ujawnia się szczególnie silnie. Dyktuje ją wola partii i państwa osiągnięcia ustalonych celów gospodarczych, społecznych i techniczno-ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-33.22" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W procesie dalszego doskonalenia funkcjonowania rozwijającej się gospodarki PRL z całą ostrością występuje konieczność przestrzegania nadrzędności interesów ogólnospołecznych, których wykładnikiem jest plan centralny. Dlatego właśnie umacniamy dyscyplinę realizacji zadań planu centralnego ze szczególnym uwzględnieniem produkcji materialnej, inwestycji i handlu zagranicznego. Polepszamy proporcje między wzrostem podaży towarów i usług a wzrostem dochodów pieniężnych ludności. Podnosimy do najwyższej rangi zadania dotyczące wzrostu efektywności gospodarowania. Dążymy do umocnienia dyscypliny pracy, zarządzania, nadzoru i kontroli, jedności praw i obowiązków na wszystkich stanowiskach pracy, we wszystkich ogniwach gospodarki i administracji, we wszystkich dziedzinach naszego życia.</u> + <u xml:id="u-33.23" who="#PiotrJaroszewicz">Doskonalimy metody i technikę planowania centralnego, opracowywania bilansów syntetycznych i rzeczowych, rozwijamy informatykę oraz ujednolicamy kryteria i język, w jakim formułowane są zadania w planie centralnym oraz informacje w systemie centralnego kierowania gospodarką, z kryteriami i językiem wyrażającym cele i motywacje w systemie jednostek gospodarczych, doskonalimy system i dyscyplinę cen, modyfikujemy niektóre instrumenty finansowe, doskonalimy analizy i oceny dotyczące struktur organizacyjnych gospodarki, głównie w układzie centralnym, oraz modyfikujemy kompetencje i odpowiedzialność ogniw tego układu.</u> + <u xml:id="u-33.24" who="#PiotrJaroszewicz">Dążymy również do udoskonalenia pracy Prezydium Rządu. Propozycje w tej dziedzinie zmierzają do takiego podziału pracy w Prezydium Rządu, który zapewni lepszą koordynację przedsięwzięć związanych ze sterowaniem realizacją zadań wynikających z narodowych planów społeczno-gospodarczych i przygotowywaniem założeń kierunków rozwojowych kraju — z jednej strony oraz zwiększy samodzielność i podniesie odpowiedzialność ministrów i kierowników urzędów centralnych w tych dziedzinach — z drugiej strony.</u> + <u xml:id="u-33.25" who="#PiotrJaroszewicz">Kierując się tymi przesłankami — przedstawiam do aprobaty Wysokiej Izby propozycję zmniejszenia liczby wiceprezesów Rady Ministrów. Każdy z wicepremierów będzie zajmował się w imieniu Prezydium Rządu powierzonym mu dużym działem gospodarki, obejmującym grupy problemów ściśle wiążące się ze sobą i stanowiące pewne kompleksy.</u> + <u xml:id="u-33.26" who="#PiotrJaroszewicz">W skład pierwszego działu wejdzie całokształt problemów dotyczących rozwoju przemysłu, które można podzielić na dwie grupy:</u> + <u xml:id="u-33.27" who="#PiotrJaroszewicz">Grupa pierwsza — to wydobycie i produkcja paliw, energii elektrycznej, surowców, materiałów, uzyskiwanie i zagospodarowanie surowców wtórnych i odpadowych, zaopatrzenie gospodarki w paliwa, energię, surowce, półfabrykaty, materiały, elementy kooperacyjne i części zamienne oraz racjonalne i efektywne ich wykorzystywanie.</u> + <u xml:id="u-33.28" who="#PiotrJaroszewicz">Grupa druga — to rozwój kluczowego przemysłu przetwórczego, realizacja zadań planu w dziedzinie ilości, struktury i jakości produkcji oraz rozwój kooperacji międzyresortowej i produkcji części zamiennych.</u> + <u xml:id="u-33.29" who="#PiotrJaroszewicz">Powinno to stanowić istotną przesłankę harmonijnego rozwoju przemysłu, kształtowania właściwych proporcji między rozwojem przemysłów surowcowych i przetwórczych, zacieśniania związków między poszczególnymi gałęziami przemysłu i resortami. Dotychczas sprawy przemysłu leżały w kompetencji 5 wiceprezesów Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-33.30" who="#PiotrJaroszewicz">W skład drugiego działu wejdzie całokształt problemów dotyczących inwestycji i budownictwa oraz rozwoju transportu, komunikacji i łączności, a więc:</u> + <u xml:id="u-33.31" who="#PiotrJaroszewicz">— inwestycje i budownictwo, gospodarką mieszkaniowa i komunalna, gospodarka terenowa i gospodarka wodna, ochrona środowiska, realizacja programu kompleksowego zagospodarowania Wisły. Sprawne wykonanie inwestycji i poprawa funkcjonowania transportu decydująco wpłyną na wykonanie całego programu społeczno-gospodarczego;</u> + <u xml:id="u-33.32" who="#PiotrJaroszewicz">— funkcjonowanie i rozwój transportu, komunikacji i łączności oraz koordynacja przedsięwzięć w dziedzinie zaopatrzenia komunikacji i łączności w materiały, maszyny, urządzenia, środki transportu oraz części zamienne.</u> + <u xml:id="u-33.33" who="#PiotrJaroszewicz">Dotychczas sprawy te były w kompetencji 3 wicepremierów.</u> + <u xml:id="u-33.34" who="#PiotrJaroszewicz">W skład trzeciego działu wejdą trzy grupy problemów.</u> + <u xml:id="u-33.35" who="#PiotrJaroszewicz">Grupa pierwsza — to budżet państwa, polityka finansowa, podatkowa i kredytowa oraz akumulacja finansowa przedsiębiorstw gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-33.36" who="#PiotrJaroszewicz">Grupa druga — to realizacja polityki społecznej; zatrudnienie, płace, świadczenia socjalne i inne, bilans dochodów i wydatków ludności, bezpieczeństwo i higiena pracy, ochrona zdrowia oraz współpraca z ramienia Rządu z Centralną Radą Związków Zawodowych.</u> + <u xml:id="u-33.37" who="#PiotrJaroszewicz">Grupa trzecia — to całokształt problematyki handlu zagranicznego i współpracy gospodarczej z zagranicą, aktywizacja eksportu i racjonalizacja importu towarów i usług, bilans handlowy i płatniczy państwa, koordynacją rozwoju współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej z zagranicą.</u> + <u xml:id="u-33.38" who="#PiotrJaroszewicz">Dotychczas sprawy te leżały w kompetencji 2 wiceprezesów Rady Ministrów. Na podkreślenie w zakresie tematycznym działu trzeciego zasługuje objęcie nim budżetu państwa i polityki społecznej, a więc problemów wiążących się ze sobą w sposób bardzo ścisły. Podobny ścisły związek zachodzi między handlem zagranicznym i rozwojem współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej z zagranicą.</u> + <u xml:id="u-33.39" who="#PiotrJaroszewicz">W skład czwartego działu wejdzie całokształt problemów dotyczących zaspokojenia potrzeb społeczeństwa w dziedzinie towarów i usług, a więc:</u> + <u xml:id="u-33.40" who="#PiotrJaroszewicz">— kierowanie pracami Komitetu d/s Rynku;</u> + <u xml:id="u-33.41" who="#PiotrJaroszewicz">— problematyka zaopatrzenia rynku w towary, rozwój usług dla ludności oraz organizacja sieci handlu, usług i gastronomii;</u> + <u xml:id="u-33.42" who="#PiotrJaroszewicz">— rozwój przemysłu drobnego, terenowego i spółdzielczego, a także rzemiosła;</u> + <u xml:id="u-33.43" who="#PiotrJaroszewicz">— realizacją polityki cen towarów rynkowych i usług oraz kontrola kształtowania się kosztów utrzymania, określonych w NPSG;</u> + <u xml:id="u-33.44" who="#PiotrJaroszewicz">— rozwój turystyki krajowej i zagranicznej.</u> + <u xml:id="u-33.45" who="#PiotrJaroszewicz">Do piątego działu wejdą problemy wiążące się z gospodarką żywnościową i leśnictwem, a więc:</u> + <u xml:id="u-33.46" who="#PiotrJaroszewicz">— gospodarka żywnościowa kraju;</u> + <u xml:id="u-33.47" who="#PiotrJaroszewicz">— bilansowanie produkcji, konsumpcji i zapasów produktów, towarów żywnościowych i realizacja tych bilansów;</u> + <u xml:id="u-33.48" who="#PiotrJaroszewicz">— kontraktacja i skup produktów rolnych oraz gromadzenie i przechowywanie ich zapasów;</u> + <u xml:id="u-33.49" who="#PiotrJaroszewicz">— doskonalenie pracy organizacji obsługujących gospodarkę żywnościową;</u> + <u xml:id="u-33.50" who="#PiotrJaroszewicz">— zaopatrzenie rolnictwa w podstawowe środki produkcji i materiały;</u> + <u xml:id="u-33.51" who="#PiotrJaroszewicz">— gospodarka leśna.</u> + <u xml:id="u-33.52" who="#PiotrJaroszewicz">Szósty dział obejmie problemy związane z pracą i zadaniami Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, to jest:</u> + <u xml:id="u-33.53" who="#PiotrJaroszewicz">— planowanie roczne, pięcioletnie i perspektywiczne rozwoju kraju, z uwzględnieniem powiązań gospodarczych i naukowo-technicznych z zagranicą, ocena realizacji zadań NPSG, doskonalenie planowania centralnego, resortowego i terenowego;</u> + <u xml:id="u-33.54" who="#PiotrJaroszewicz">—- koordynacja przedsięwzięć w dziedzinie doskonalenia organizacji i zarządzania gospodarką narodową oraz doskonalenie metod planowania, zarządzania i funkcjonowania wielkich organizacji gospodarczych;</u> + <u xml:id="u-33.55" who="#PiotrJaroszewicz">— opracowywanie i kontrola realizacji centralnych bilansów i przepływów międzygałęziowych oraz problematyka rezerw państwowych;</u> + <u xml:id="u-33.56" who="#PiotrJaroszewicz">— polityka cen zaopatrzenia i zbytu;</u> + <u xml:id="u-33.57" who="#PiotrJaroszewicz">— koordynacja statystyki i sprawozdawczości oraz techniki obliczeniowej i systemów informatycznych w całym kraju;</u> + <u xml:id="u-33.58" who="#PiotrJaroszewicz">— udział w pracach Komitetu do Spraw Planowania RWPG oraz prowadzenie koordynacji planów z krajami RWPG.</u> + <u xml:id="u-33.59" who="#PiotrJaroszewicz">Koncentrowałam uwagę na problematyce gospodarczej w pracy Prezydium Rządu, ponieważ rozwój ekonomiczny kraju stanowi podstawę osiągania nadrzędnego celu polityki partii i państwa, którym jest dobro narodu i człowieka, wszechstronny rozwój społeczeństwa i jednostki.</u> + <u xml:id="u-33.60" who="#PiotrJaroszewicz">Dążąc do tego celu, Rząd będzie również doskonalił swoją działalność, zmierzającą do tworzenia warunków zapewniających urzeczywistnianie polityki partii w dziedzinie oświaty i nauki, wychowania młodego pokolenia, kultury i sztuki, pogłębiania świadomości społecznej, utrwalania patriotycznych i obywatelskich postaw rozwoju socjalistycznej demokracji. Sprawy te znajdą właściwe rozwiązanie, należne im miejsce w podziale pracy Prezydium Rządu, stanowiąc przedmiot jego codziennego zainteresowania.</u> + <u xml:id="u-33.61" who="#PiotrJaroszewicz">Ze szczególną powagą Rząd będzie traktował wespół z Centralną Radą Związków Zawodowych zagadnienia dotyczące: działalności i rozwoju samorządu robotniczego, bezpieczeństwa i higieny pracy, polityki zatrudnienia, realizacji polityki płac i cen, działalności socjalno-bytowej, zwłaszcza spraw wypoczynku pracowników oraz ich rodzin. Słowem — całokształt problemów decydujących o warunkach pracy, zdrowia i życia naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-33.62" who="#PiotrJaroszewicz">Podział pracy i system działania Prezydium Rządu może sprzyjać w większym lub mniejszym stopniu postępowi w doskonaleniu zarządzania gospodarką i państwem. Krytyka obecnego podziału pracy w Prezydium Rządu była uzasadniona. Wyciągamy z niej konstruktywne wnioski. Proponowany przeto podział pracy zmierza do wydatnej poprawy tej sytuacji.</u> + <u xml:id="u-33.63" who="#PiotrJaroszewicz">Skoncentrowanie podstawowych problemów związanych ze sterowaniem rozwojem gospodarki w grupach problemowych, skupienie uwagi głównie na sprawach międzyresortowych, ważnych z punktu widzenia całości ekonomiki kraju, stworzy korzystniejsze warunki dla rozszerzenia inicjatywy i odpowiedzialności ministrów, kierowników urzędów centralnych i prezesów związków spółdzielczych. Będą oni mogli poświęcać więcej uwagi kierowanym przez siebie urzędom i instytucjom oraz współpracy z innymi ministerstwami i instytucjami ze szczególnym uwzględnieniem kooperacji i umownych powiązań.</u> + <u xml:id="u-33.64" who="#PiotrJaroszewicz">Przeprowadzane zmiany w organizacji pracy Prezydium Rządu zapoczątkują więc proces odpowiednich zmian w organizacji i metodach pracy Komisji Planowania, ministerstw, centralnych urzędów i związków spółdzielczych. Będą one musiały skoncentrować swoją działalność na problemach węzłowych, przekazując część dotychczasowych uprawnień, zadań i obowiązków zjednoczeniom, a te z kolei — przedsiębiorstwom, które będziemy nieustannie umacniać. One to bowiem stanowią podstawowe ogniwo naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-33.65" who="#PiotrJaroszewicz">Zmiany, o których mówiłem, będziemy wprowadzać stopniowo, rozważnie, korzystając z doświadczeń własnych, jak również innych krajów socjalistycznych. Będziemy przestrzegać wymogu, aby dokonywane zmiany tworzyły warunki dla lepszej sprawności i efektywności działania, kojarzenia działalności wszystkich jednostek z interesem ogólnospołecznym, a wzrostu zakresu działania ze wzrostem odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-33.66" who="#PiotrJaroszewicz">Rzecz jasna, że zmianom w organizacji i metodach pracy ministerstw, centralnych urzędów i związków spółdzielczych oraz zjednoczeń muszą towarzyszyć odpowiednie przemieszczenia części kadr, które zapewnią ich najlepsze wykorzystanie w dostosowaniu do zmieniających się struktur organizacji i zarządzania. Będziemy tego dokonywać, dążąc zarazem do oszczędności zatrudnienia w administracji gospodarczej. Chcę zaznaczyć, że w latach 1977/1978 poważnie ograniczyliśmy liczebność tej administracji. Musimy i pod tym względem dokonać dalszego kroku naprzód.</u> + <u xml:id="u-33.67" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Pragnę obecnie przedstawić wnioski o dokonanie następujących zmian w składzie Rady Ministrów:</u> + <u xml:id="u-33.68" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę o odwołanie ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów obywatela Józefa Kępy, obywatela Józefa Tejchmy, obywatela Franciszka Kaima z pozostawieniem go na urzędzie Ministra Hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-33.69" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę o odwołanie z urzędu Ministra: obywatelki Marii Milczarek z urzędu Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, obywatela Jerzego Kuberskiego z urzędu Ministra Oświaty i Wychowania, obywatela Tadeusza Rudolfa z urzędu Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych.</u> + <u xml:id="u-33.70" who="#PiotrJaroszewicz">Wiceprezesom Rady Ministrów i Ministrom, o odwołanie których wnoszę, wyrażam podziękowanie za dotychczasową pracę w Radzie Ministrów PRL.</u> + <u xml:id="u-33.71" who="#PiotrJaroszewicz">Proszę Wysoką Izbę o powołanie:</u> + <u xml:id="u-33.72" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatela Józefa Kępy na urząd Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, obywatela Józefa Tejchmy na urząd Ministra Oświaty i Wychowania, obywatelki Marii Milczarek na urząd Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, obywatela Tadeusza Rudolfa na stanowisko Ministra — w składzie Rady Ministrów. Zamierzam powierzyć obywatelowi Tadeuszowi Rudolfowi obowiązki I Zastępcy Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów.</u> + <u xml:id="u-33.73" who="#PiotrJaroszewicz">Informuję jednocześnie Wysoki Sejm, że obywatel Jerzy Kuberski przechodzi do dyspozycji Komitetu Centralnego PZPR, gdzie jak mi wiadomo, obejmie stanowisko kierownika wydziału.</u> + <u xml:id="u-33.74" who="#PiotrJaroszewicz">Uprzejmie proszę o zatwierdzenie proponowanych zmian. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie wniosków przedstawionych przez Prezesa Rady Ministrów?</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przypominam, że zgodnie z art. 51 regulaminu Sejmu uchwały w sprawie powołania i odwołania członków Rządu zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Mamy do podjęcia szereg uchwał. Będę je kolejno przedstawiał.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Józefa Kępy ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Józefa Tejchmy ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-34.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Jeden głos.</u> + <u xml:id="u-34.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwałą w sprawie odwołania obywatela Franciszka Kaima ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów z zachowaniem dotychczas zajmowanego stanowiska Ministra Hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-34.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-34.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się 'wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.22" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie odwołania obywatelki Marii Milczarek ze stanowiska Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u> + <u xml:id="u-34.23" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-34.24" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.25" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.26" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.27" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Jerzego Kuberskiego ze stanowiska Ministra Oświaty i Wychowania.</u> + <u xml:id="u-34.28" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-34.29" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.30" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.31" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.32" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Tadeusza Rudolfa ze stanowiska Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych.</u> + <u xml:id="u-34.33" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-34.34" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.35" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.36" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.37" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie powołania obywatela Józefa Kępy na stanowisko Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u> + <u xml:id="u-34.38" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-34.39" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.40" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.41" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.42" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie powołania obywatela Józefa Tejchmy na stanowisko Ministra Oświaty i Wychowania.</u> + <u xml:id="u-34.43" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-34.44" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.45" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.46" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.47" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie powołania obywatelki Marii Milczarek na stanowisko Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych.</u> + <u xml:id="u-34.48" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-34.49" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.50" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.51" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.52" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uchwała w sprawie powołania obywatela Tadeusza Rudolfa na stanowisko Ministra — członka Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-34.53" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-34.54" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.55" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.56" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.57" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam zatem, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął uchwały w sprawie odwołania obywateli:</u> + <u xml:id="u-34.58" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Józefa Kępy i Józefa Tejchmy ze stanowisk wiceprezesów Rady Ministrów; Franciszka Kaima — ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów z zachowaniem dotychczas zajmowanego stanowiska Ministra Hutnictwa; Marii Milczarek — ze stanowiska Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska; Jerzego Kuberskiego — ze stanowiska Ministra Oświaty i Wychowania; Tadeusza Rudolfa — ze stanowiska Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych.</u> + <u xml:id="u-34.59" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm jednocześnie podjął uchwały w sprawie powołania obywateli: Józefa Kępy — na stanowisko Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, Józefa Tejchmy — na stanowisko Ministra Oświaty i Wychowania, Marii Milczarek — na stanowisko Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, Tadeusza Rudolfa — na stanowisko Ministra — członka Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-34.60" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy obecnie do punktu 6 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u> + <u xml:id="u-34.61" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do odpowiedzi na interpelacje posła Zbigniewa Kledeckiego oraz posłów Koła Poselskiego — „Znak”. O wpłynięciu tych interpelacji Sejm został poinformowany na 21 posiedzeniu w grudniu ubiegłego roku. Ponadto informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęło zapytanie posła Zofii Ładyńskiej do Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej. Zostanie udzielona odpowiedź również i na to zapytanie.</u> + <u xml:id="u-34.62" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Interpelacja posłów Koła Poselskiego „Znak” dotyczy przepisów w sprawie przerywania ciąży. Autorzy interpelacji, powołując się na wypowiedź Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej na temat szkodliwości zabiegów przerywania ciąży zapytują, jakie resort zamierza podjąć działania na rzecz ograniczenia zjawiska przerywania ciąży oraz czy zamierza podjąć kroki zmierzające do uchylenia istniejącego w tej dziedzinie stanu prawnego.</u> + <u xml:id="u-34.63" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zapytanie poseł Zofii Ładyńskiej do Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej ma następujące brzmienie:</u> + <u xml:id="u-34.64" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„W polityce społecznej naszego państwa ważne miejsce zajmuje sprawa matki i dziecka.</u> + <u xml:id="u-34.65" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W ostatnich latach podjęto szereg decyzji zmierzających do poprawy warunków rozwoju rodziny, a przede wszystkim do zwiększenia pomocy materialnej i ułatwiania życia rodzinom wielodzietnym i kobietom wychowującym małe dzieci. Istotnym czynnikiem pomyślnej realizacji tego kierunku polityki społecznej jest ciągła poprawa stanu zdrowotnego matki i dziecka.</u> + <u xml:id="u-34.66" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W związku z powyższym pozwalam sobie skierować pod adresem Obywatela Ministra zapytanie: Jakie resort podjął i jakie podejmować będzie w przyszłości działania w zakresie polepszania ochronny zdrowia matki i dziecka.” W swej interpelacji poseł Zbigniew Kledecki stwierdza, iż w świetle przepisów lekarze i inni pracownicy medyczni z wyższym wykształceniem, zatrudnieni w zakładach służby zdrowia, mogą być zobowiązani do pełnienia dyżurów zakładowych. Czasu pełnienia tych dyżurów nie wlicza się do czasu pracy, a za ich pełnienie przysługuje odrębne wynagrodzenie.</u> + <u xml:id="u-34.67" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Mając na względzie specyfikę zawodu lekarza, poseł zapytuje, jakie są możliwości uregulowania zakładowych dyżurów lekarzy i innych pracowników medycznych z wyższym wykształceniem — na zasadach obowiązujących w stosunku do ogółu pracowników.</u> + <u xml:id="u-34.68" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Odpowiedzi na powyższe interpelacje i zapytanie udzieli Minister Zdrowia i Opieki Społecznej obywatel Marian Śliwiński.</u> + <u xml:id="u-34.69" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Minister Zdrowia i Opieki Społecznej</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#MarianSliwinski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Posłowie, członkowie Koła Poselskiego „Znak” przekazali Rządowi interpelację w sprawie przepisów dotyczących przerywania ciąży. Wpłynęło również zapytanie posłanki Zofii Ładyńskiej w sprawie opieki nad matką i dziećmi. Ponieważ obie sprawy w pewnym stopniu wiążą się z sobą, przedstawię ich wyjaśnienie łącznie.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#MarianSliwinski">Intencje autorów interpelacji są oczywiste. Z obywatelską troską traktują oni problem znajdujący się od wielu lat w polu widzenia znacznej części opinii publicznej; problem wielokrotnie i wszechstronnie dyskutowany przez najwyższe autorytety wśród polityków, filozofów— etyków, publicystów, pisarzy, prawników i środowisko lekarskie.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#MarianSliwinski">Tę troskę w pełni podzielam. Podzielają ją również władze naszego kraju, podziela środowisko lekarskie. Rzecz jednak w tym, że — jak uczy doświadczenie — prawne zakazy i represje sądowe stanowią całkowicie nieskuteczny sposób przeciwdziałania przerywaniu ciąży. Wręcz przeciwnie, przynoszą jedynie powiększanie strat demograficznych oraz moralnych i biologicznych, w wyniku nielegalnych zabiegów, przeprowadzanych częstokroć w warunkach urągających elementarnym wymogom higieny przez ludzi nie posiadających po temu kwalifikacji.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#MarianSliwinski">Jak wiadomo, obecne nasze ustawodawstwo zezwala na przerywanie ciąży ze wskazań zdrowotnych i społecznych, uwzględniających sytuację rodzinną i warunki bytowe kobiety. Podobne zasady obowiązują w większości krajów świata. Są stosowane od dawna między innymi w Anglii, Francji, Włoszech, NRD, na Węgrzech, w Stanach Zjednoczonych, a ostatnio — by nie mnożyć przykładów — wprowadziła je także Szwecja.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#MarianSliwinski">Konieczność takiego rozwiązania potwierdzają fakty. Liczba poronień przeprowadzanych w fatalnych warunkach poza służbą zdrowia przez najmniej do tego powołane osoby, w 1955 roku wynosiła przeszło 100 tysięcy.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#MarianSliwinski">Dziś nielegalne, niefachowo przeprowadzone zabiegi stanowią zupełną rzadkość. Do rzadkości należą też poronienia rozpoczęte poza szpitalem, w wyniku świadomej prowokacji ze strony samej kobiety lub wszelkiego rodzaju — „babek”.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#MarianSliwinski">W pierwszej połowie lat pięćdziesiątych notowano rocznie w związku z poronieniami ok. 50—60 zgonów kobiet. W 1976 roku zanotowano 7 zgonów, zaś w 1977 roku — 4, i to wyłącznie jako rezultat powikłań towarzyszących poronieniu samoistnemu.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#MarianSliwinski">My, lekarze, najlepiej wiemy, jakie są negatywne skutki przerywania ciąży. W całej swej działalności podkreślamy niebezpieczeństwa wynikające dla zdrowia matek zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Podzielam opinię interpelatorów, iż należy wykorzystać wszelkie możliwości oddziaływania perswazyjnego i wychowawczego, by ograniczać przerywanie ciąży, zwłaszcza pierwszej. Robimy to.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#MarianSliwinski">W latach 1962—1977 liczba zarejestrowanych zabiegów przerywania ciąży ze wskazań społecznych zmniejszyła się o ponad 30%, mimo zwiększającej się populacji kobiet w wieku rozrodczym. Wskaźnik zabiegów przerywania ciąży na 1000 kobiet w wieku od 15 do 49 lat wynosił w 1962 roku 27,4, zaś w 1977 roku — 15. Te zmiany stanowią niewątpliwy skutek polityki społecznej naszego państwa, wysokiej rangi macierzyństwa, ale przyczynia się do nich również działalność oświatowa, wzrost ogólnej kultury społeczeństwa i postawa służby zdrowia. Kształcąc lekarzy, położników i ginekologów, zawsze akcentujemy ich moralną i prawną odpowiedzialność za rozwój narodu.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#MarianSliwinski">Zapoznaliśmy się z doświadczeniami niektórych państw, gdzie wprowadzono w miarę precyzyjne definicje tzw. trudnych warunków bytowych kobiet uprawniających do przerywania ciąży. Tamtejsi ustawodawcy nie osiągnęli zamierzonego rezultatu, to znaczy nie uzyskali wyraźnego zmniejszenia liczby przerwań ciąży i wzrostu liczby urodzeń. Zanotowano tam jednocześnie wzrost liczby zgonów kobiet i ciężkich powikłań spowodowanych poronieniami.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#MarianSliwinski">Nie znajdując uzasadnienia do zmiany ustawy z 1956 r., chcemy i będziemy czynić wszystko, by maksymalnie ograniczać dążność do przerywania ciąży. Nam wszystkim, nie tylko obecnym w tej sali przedstawicielom najwyższego organu państwowego, leży na sercu serdeczna troska o rozwój narodu, o jego siłę — żywotność.. Akceptujemy przeto, podkreślone również przez Koło Poselskie — „Znak”, funkcje wychowawcze, jakie ma do spełnienia, szczególnie wśród młodzieży, starsze pokolenie. A więc zarówno lekarze, jak i pedagodzy. Zarówno środki masowego przekazu, jak i organizacje społeczne. Główny jednak ciężar odpowiedzialności za losy młodych ludzi, w tym zaś szczególnie za zdrowie przyszłych matek, spada na rodzinę, Nic nie zastąpi macierzyńskiej mądrości i miłości. Nic nie zastąpi atmosfery wzajemnego zaufania, które wypływa z wiedzy, większego doświadczenia życiowego, odpowiedzialności rodzicielskiej.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#MarianSliwinski">Mamy w kraju opracowany i realizowany obszerny program poprawy opieki zdrowotnej nad kobietami. W nim szczególną troskę poświęcamy rodzinie jako całości. Dlatego m.in w 1976 roku w Instytucie Matki i Dziecka powołano Zakład Zdrowia Rodziny, którego zadaniem, poza pracami naukowo-badawczymi, jest inicjowanie i dbałość o rozwój poradnictwa rodzinnego w społecznej służbie zdrowia. W wielu województwach działają z dobrymi rezultatami poradnie rodzinne i zatrudniają one lekarzy, psychologów, socjologów i prawników. Prowadzi się tam poradnictwo przedmałżeńskie. Tam właśnie jest miejsce na propagowanie metod profilaktyki niepożądanej ciąży. Tam małżeństwa i kobiety znajdują pomoc w rozwiązywaniu konfliktów rodzinnych i wychowawczych. Tam wreszcie — i na to pragnę zwrócić szczególną uwagę — wszystkie działania podporządkowane są nadrzędnej idei kształtowania jakościowo doskonalszej, godniejszej rodziny i jak najgodniejszego miejsca w niej dla macierzyństwa. Tym samym celom służy działalność Towarzystwa Planowania Rodziny, którego Zarząd Główny bardzo ściśle i z pozytywnymi rezultatami współdziała z resortami zdrowia, oświaty i wychowania.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#MarianSliwinski">W interpelacji obywateli posłów z Koła — „Znak” mowa jest także o względach demograficznych. W naszym kraju — w ramach polityki VI i VII Zjazdu podejmujemy liczne działania społeczno-ekonomiczne, których celem jest tworzenie rodzinie coraz lepszych warunków rozwoju.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#MarianSliwinski">Pozwolę sobie w tym miejscu niektóre z tych działań przypomnieć: a więc wydłużenie pełnopłatnych urlopów macierzyńskich; wprowadzenie trzyletnich, bezpłatnych urlopów na wychowanie małego dziecka z zachowaniem uprawnień pracowniczych i zagwarantowaniem powrotu do pracy; podwyższenie zasiłków rodzinnych na dzieci, rozszerzenie uprawnień do zasiłku z tytułu opieki nad chorym dzieckiem czy wreszcie wprowadzenie ostatnio powszechnego zasiłku z tytułu urodzenia dziecka, jeśli nie mówić o naszych ambitnych programach żywnościowym i budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#MarianSliwinski">Z ogromną satysfakcją stwierdzamy, że 99% nowo narodzonych przychodzi na świat w dobrze wyposażonych szpitalach i izbach porodowych, prowadzonych przez odpowiedni personel. Zagwarantowaliśmy matce i dziecku jeszcze przed jego narodzeniem bardzo dobrą opiekę i podstawową troską całej służby zdrowia jest zawsze dbałość o zdrowie młodego pokolenia, o jego sprawność fizyczną i psychiczną.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#MarianSliwinski">Przytoczone powyżej fakty dowodzą niezbicie, iż stworzyliśmy w kraju warunki, w których zdecydowanej poprawie ulega sytuacja matki i jej dziecka. Dzięki temu, a także dzięki wzrostowi kultury społeczeństwa, możemy i powinniśmy w rozsądnych granicach weryfikować dotychczasowe kryteria — „społecznych uzasadnień przerywania ciąży” tak, aby nie uszczuplając uprawnień jednostki, kojarzyć je właściwie z interesami społecznymi.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#MarianSliwinski">W celu zapewnienia optymalnych z punktu widzenia zdrowia kobiety warunków nasilimy jeszcze bardziej nadzór sanitarny nad warunkami, w jakich wykonuje się zabiegi poza naszymi zakładami. Ograniczymy również prawo przeprowadzania zabiegów przez innych lekarzy niż specjalistów położnictwa i ginekologii gwarantujących, że zabiegi będą wykonywane na najwyższym fachowym poziomie.</u> + <u xml:id="u-35.17" who="#MarianSliwinski">W tym, co dotąd powiedziałem, zawarta jest także częściowa odpowiedź na zapytanie poselskie w sprawie stanu opieki zdrowotnej nad matką i dzieckiem. Problem ten wymaga jednak dodatkowych informacji.</u> + <u xml:id="u-35.18" who="#MarianSliwinski">Uchwały VI Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej stały się podstawą rządowej decyzji z lutego 1973 r. o programie rozwoju ochrony zdrowia i opieki społecznej do roku 1990. W programie tym bardzo ważne miejsce przypada opiece nad matką i dzieckiem. Po wszechstronnych dyskusjach w gronie wybitnych specjalistów różnych dyscyplin i z różnych środowisk opracowaliśmy w roku 1975 pogłębione raporty o stanie zdrowia kobiet i populacji w wieku rozwojowym oraz o kierunkach dalszego działania na rzecz systematycznej poprawy zdrowia kobiet, dzieci i młodzieży. Wychodzimy z założenia, że działalność profilaktyczna powinna się rozpocząć już w okresie poprzedzającym powstanie rodziny. W tym celu rozwijamy poradnictwo genetyczne, rodzinne z elementami planowania rodziny włącznie, aby przygotować młodych ludzi do funkcji prokreacji i opieki nad dzieckiem.</u> + <u xml:id="u-35.19" who="#MarianSliwinski">Działalność wychowawczo-uświadamiającą prowadzimy w ścisłym kontakcie z Ministerstwem Oświaty i Wychowania, organizacjami społecznymi, młodzieżowymi i z Towarzystwem Planowania Rodziny.</u> + <u xml:id="u-35.20" who="#MarianSliwinski">Mając na względzie opiekę nad kobietą w okresie ciąży, stworzyliśmy sieć poradni w miastach i na wsiach łącznie z poradniami w dużych zakładach pracy i w szkołach wyższych, co pozwala objąć systematycznym nadzorem lekarskim każdą kobietę ciężarną. W tym zakresie notujemy wyraźny postęp na wsi. Dowodem tego jest uruchomienie już w 730 gminnych ośrodkach zdrowia stałych lub dojazdowych poradni — „K” z lekarzem ginekologiem. Ponadto przeszkoliliśmy w minimum położniczo-ginekologicznym i zorganizowaliśmy nadzór przez ordynatorów położnictwa i ginekologii nad pracą lekarzy ogólnych w pozostałych wiejskich ośrodkach zdrowia Niestety, część kobiet, zwłaszcza w pierwszych trzech miesiącach ciąży, nie zawsze korzysta ż powszechnie dostępnych świadczeń tych poradni. Odsetek bowiem kobiet korzystających z wczesnej opieki wynosi 43%. Tymczasem wiadomo, że wczesna i systematyczna opieka przedporodowa ma bardzo poważne znaczenie dla zdrowia dziecka i matki, dla zmniejszenia powikłań w związku z ciążą, porodem i połogiem. Osiągnięcia mamy tu duże, legitymujemy się jednymi z najniższych w świecie współczynnikami zgonów kobiet ciężarnych. W 1970 r. zmarły z tego powodu 253 kobiety, w roku 1977 liczba takich zgonów zmniejszyła się o 1/3, mimo dużego w tym czasie wzrostu liczby porodów, bo sięgającego około 120 tys.</u> + <u xml:id="u-35.21" who="#MarianSliwinski">Dowodem wyraźnego postępu w zapewnianiu opieki kobietom w okresie porodu jest w roku 1977 odbycie 92,9% porodów w szpitalach, 6,4% w izbach porodowych i — jedynie 0,1% porodów w punktach położniczych. A zatem praktycznie prawie 100% porodów przyjęto pod opiekę fachowej służby zdrowia. Osiągnęliśmy to mimo określonych trudności wynikających z pewnego niedoboru łóżek położniczych w szpitalach i zwiększającej się liczby urodzeń. Podjęte przez nas decyzje organizacyjne pozwoliły na pewne ograniczenie tych dolegliwości. Jednocześnie, aby poprawić poziom pracy oddziałów położniczych i ginekologicznych, systematycznie szkolimy ordynatorów oraz zapewniamy placówkom nowoczesny sprzęt i aparaturę.</u> + <u xml:id="u-35.22" who="#MarianSliwinski">Zintegrowana, czynna opieka nad ciężarną, noworodkiem i niemowlęciem, pozwoliła wydatnie obniżyć współczynnik umieralności niemowląt. Pozwolę sobie przypomnieć, że w roku 1950 na jeden tysiąc żywo urodzonych umierało 111,2 niemowląt, co znaczy, że co dziewiąte dziecko umierało w pierwszych miesiącach życia. W roku ub. osiągnęliśmy obniżenie liczby zgonów niemowląt do 22,5 na 1000 żywo urodzonych, co jest najniższym współczynnikiem z dotychczas notowanych w Polsce.</u> + <u xml:id="u-35.23" who="#MarianSliwinski">Uważamy też za bardzo duże osiągnięcie wprowadzenie do praktyki medycznej tzw.</u> + <u xml:id="u-35.24" who="#MarianSliwinski">bilansów zdrowia dzieci i młodzieży. Zakładają one poddawanie każdego polskiego dziecka od urodzenia gruntownej ocenie lekarskiej, we wczesnym dzieciństwie co dwa lata, a w wieku szkolnym co 4 lata. Przyjęty system, opierający się na odpowiednim zaprogramowaniu poszczególnych badań, zapewnia każdemu dziecku od urodzenia aż do 18 roku życia włącznie stałą, kierowaną przez służbę zdrowia ocenę jego zdrowia i rozwoju. System ten pozwala także na wczesne wykrywanie wszelkich schorzeń i ułomności. Dzieci, u których stwierdza się odchylenie od normy, są rejestrowane w grupach czynnego poradnictwa i otoczone indywidualną wzmożoną opieką. W pierwszym roku wdrażania bilansu zdrowia objął on 2 600 tysięcy dzieci. Okazało się, że po dokonaniu dokładnych badań ponad 75% naszych dzieci jest bez jakichkolwiek uchwytnych zmian i cieszy się dobrym zdrowiem. Niespełna 20% posiada różne drobne odchylenia w stanie zdrowia, takie jak: wady wzroku, słuchu, postawy lub rozwoju. Część tych dzieci znajduje się pod stałą opieką leczniczą i rehabilitacyjną, a jedynie 10% wymaga stałego leczenia.</u> + <u xml:id="u-35.25" who="#MarianSliwinski">Stale rozszerzamy wszystkie formy opieki stomatologicznej, obejmujące zarówno najmłodszych, jak i młodzież szkolną oraz studentów. Zadania te realizuje sieć poradni stomatologicznych, uzupełniana usługami ambulansów stomatologicznych. Łącznie planowe stałe leczenie obejmuje 50% populacji w wieku rozwojowym. Rozmaitymi formami profilaktyki fluorowej objęliśmy obecnie ponad 3,5 mln dzieci.</u> + <u xml:id="u-35.26" who="#MarianSliwinski">Ostatnie lata wniosły pozytywne zmiany w zakresie opieki zdrowotnej nad młodzieżą szkolną i akademicką. W porozumieniu z zainteresowanymi resortami powstał nowy model zintegrowanej opieki zdrowotnej, polegający na powierzeniu jednemu lekarzowi podstawowej opieki zapobiegawczej, leczniczej i rehabilitacyjnej w zdrowiu, jak i w chorobie zarówno w środowisku zamieszkania, jak i nauczania.</u> + <u xml:id="u-35.27" who="#MarianSliwinski">Funkcjonujące poradnie szkolne stanowią wyższy szczebel organizacyjny od prezentowanego dotąd przez gabinety lekarskie przyszkolne i pozwalają na dalszą doskonalszą, wszechstronniejszą opiekę nad uczniami. Notujemy także wyraźny postęp tej opieki w gminnych szkołach zbiorczych. Stanowi to rezultat wzrostu liczby ośrodków zdrowia oraz zwiększenia liczby pracujących na wsi lekarzy i średniego personelu medycznego. Międzyresortowe programy przewidują, iż do 1980 r. we wszystkich zespołach opieki zdrowotnej po-wstaną poradnie medycyny szkolnej. Obecnie poradni takich mamy 266. Stworzony nowy model zintegrowanej opieki zdrowotnej nad studentami przyniósł pozytywne zmiany ilościowe i jakościowe. Wzrosła 2-krotnie w ciągu 7 lat liczba porad udzielanych młodzieży akademickiej. W tym czasie dzięki pomocy Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki akademicka służba zdrowia otrzymała nowe obiekty w Gdańsku, Toruniu, Wrocławiu, Katowicach, Łodzi i Lublinie. Zarówno dane statystyczne, jak i pobieżne obserwacje przekonują o wyraźnej poprawie stanu zdrowia naszych dzieci i młodzieży. Odzwierciedla to m.in. odsetek zdolnych zdrowotnie do służby wojskowej, który w 7-leciu wzrósł o ponad 6%. Nasze dzieci i młodzież są obecnie wyższe, więcej ważą od rówieśników sprzed lat 30, szybciej dojrzewają, są sprawniejsze fizycznie. Zmniejszyła się bardzo poważnie liczba zachorowań na choroby reumatyczne, gruźlicę, próchnicę zębów. Nastąpił postęp w sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych. W 1978 r. zanotowaliśmy tylko 1 przypadek błonicy, 6 przypadków choroby Heinego Medina, a liczba przypadków krztuśca, po raz pierwszy obniżyła się do 635 zachorowań w ciągu roku, a na gruźlicę chorowało poniżej 100 dzieci. Zachorowania na biegunki u dzieci do lat 2 w stosunku do roku poprzedniego zmniejszyły się o 4 tys., a na wirusowe zapalenie wątroby — o 11 tys.</u> + <u xml:id="u-35.28" who="#MarianSliwinski">Jak podkreśliłem, informacja moja dotyczy efektów osiągniętych w pierwszych latach realizacji kompleksowego programu poprawy opieki zdrowotnej nad populacją w wieku rozwojowym i kobietami. Już w tym stosunkowo krótkim okresie uda je się służbie zdrowia stopniowo zacierać różnice zdrowotne między młodymi mieszkańcami miast i wsi czy poszczególnych regionów kraju. Pamiętajmy jednak, że każdy rok przynosi nowe zadania i nowe społeczne potrzeby, które narzuca kultura zdrowotna społeczeństwa i cywilizacja przemysłowa.</u> + <u xml:id="u-35.29" who="#MarianSliwinski">Wysoka Izbo! W skrócie przedstawiłem problemy związane z interpelacją i zapytaniem grona posłów. Wszystkim uczciwym Polakom bez względu na wyznawany światopogląd droga jest sprawa młodego pokolenia. Bliska i droga jest każda sprawa, która dotyczy rodziny. Z satysfakcją przyjęło społeczeństwo informację o powołaniu do życia — z inicjatywy I Sekretarza Komitetu Centralnego tow. Edwarda Gierka — Rady d/s Rodziny pod przewodnictwem Prezesa Rady Ministrów tow. Piotra Jaroszewicza, organu, który nie tylko koordynować będzie wszystkie rodzinie służące przedsięwzięcia, lecz także wskazywać będzie na jej najważniejsze potrzeby, na drogi prowadzące do stworzenia trwałych podstaw umacniania zdrowia i szczęścia rodziny. To co już zrobiliśmy i wszystko co zamierzamy w perspektywie zrobić, dowodzi ponad wszelką wątpliwość, że najmniejsza społeczna komórka — a tą jest rodzina — zajmuje w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej należne jej, poczesne miejsce.</u> + <u xml:id="u-35.30" who="#MarianSliwinski">Obecnie przechodzę do odpowiedzi na interpelację posła Kledeckiego w sprawie dyżurów lekarskich.</u> + <u xml:id="u-35.31" who="#MarianSliwinski">W odpowiedzi na interpelację posła Zbigniewa Kledeckiego w sprawie dyżurów lekarskich pozwolę sobie przedstawić Wysokiej Izbie następujące wyjaśnienia:</u> + <u xml:id="u-35.32" who="#MarianSliwinski">Integralnym składnikiem pracy lekarza w zakładzie służby zdrowia, którego zadaniem jest zapewnienie pacjentowi całodobowej opieki lekarskiej, jest pełnienie dyżuru zakładowego. Wynika to z konieczności zapewnienia ciągłości opieki pacjentom przebywającym w zakładzie oraz udzielenia natychmiastowej pomocy lekarskiej osobom zgłaszającym się do zakładu w czasie dyżuru w stanach zagrożenia zdrowia lub życia.</u> + <u xml:id="u-35.33" who="#MarianSliwinski">Sprawę pełnienia dyżurów zakładowych reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z grudnia 1974 r., ustalając, że za pełnienie dyżurów przysługuje odrębne wynagrodzenie.</u> + <u xml:id="u-35.34" who="#MarianSliwinski">Wynagrodzenie to od 1 grudnia 1978 roku zostało podwyższone średnio o 30%. Rozporządzenie określa też, że za czas dyżuru zakładowego nie przysługuje czas wolny od pracy, ale przełożony lekarza może go zwolnić z całości lub części godzin pracy po zakończeniu dyżuru, wymagającego szczególnego nakładu pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia za czas zwolnienia. Z prawa do zwolnienia po dyżurze przełożeni korzystają jednak raczej wyjątkowo, głównie z powodu szczupłej obsady oddziałów.</u> + <u xml:id="u-35.35" who="#MarianSliwinski">Nie bez znaczenia jest także to, że większość lekarzy pracuje nie tylko w szpitalu, ale także w różnych placówkach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. Zwolnienie ich z pracy stwarza więc trudności nie tylko w szpitalu.</u> + <u xml:id="u-35.36" who="#MarianSliwinski">Niedostatek lekarzy odczuwa bowiem część województw, zwłaszcza nowo powstałych w 1975 roku. Podejmujemy działania, zmierzające do likwidacji tych dysproporcji. Między innymi Rząd podjął ostatnio decyzję o przyznawaniu lekarzom i stomatologom, którzy osiedlą się i podejmą pracę w województwach, uznanych za odczuwające szczególny deficyt tych kadr, kredytu bankowego w wysokości 100 tysięcy złotych. Jestem przekonany, że decyzja ta znacznie przyspieszy poprawę obecnej sytuacji. Wpływamy także na prawidłowe rozmieszczenie lekarzy przez stypendia specjalizacyjne, politykę rozdziału absolwentów i przydziału etatów lekarskich i stomatologicznych.</u> + <u xml:id="u-35.37" who="#MarianSliwinski">Biorąc pod uwagę występujące jeszcze dysproporcje w rozmieszczeniu lekarzy, chociaż uznajemy słuszność stanowiska posła Kledeckiego, postulującego wprowadzenie czasu wolnego po dyżurze, nie jesteśmy w stanie już dziś rozwiązać omawianej sprawy w skali całego kraju.</u> + <u xml:id="u-35.38" who="#MarianSliwinski">Natomiast od dnia 1 marca br. w szpitalach, znajdujących się w miastach wojewódzkich, w których przeważnie dysponujemy większą liczbą lekarzy, wprowadzimy regułę, że lekarze będą zwalniani po dyżurze. Regułę tę stopniowo rozszerzymy na wszystkie szpitale w kraju, jednak biorąc pod uwagę, że nie może to spowodować pogorszenia opieki lekarskiej nad chorymi znajdującymi się w szpitalu.</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy w tej sprawie pragnie ktoś z Obywateli Posłów zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wobec tego sprawę odpowiedzi na interpelacje i zapytanie uważam za wyczerpaną, a tym samym punkt szósty porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji Sejmu (druk nr 116).</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi propozycję podjęcia uchwały, zamieszczonej w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 116, a dotyczącej zamknięcia V sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy są jakieś uwagi w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną przez Konwent Seniorów uchwałę.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie zamknięcia V sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęły dwie interpelacje posła Andrzeja Żabińskiego do Prezesa Rady Ministrów: pierwsza interpelacja w sprawie przedsięwzięć ustawodawczych, zapewniających racjonalne wykorzystanie terenów rolniczych oraz druga interpelacja w sprawie realizacji przez Republikę Federalną Niemiec roszczeń obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z tytułu nabytych przez nich uprawnień do emerytur i rent w związku z zatrudnieniem w zakładach i instytucjach na terenie byłej III Rzeszy</u> + <u xml:id="u-36.13" who="#komentarz">Niemieckiej.)</u> + <u xml:id="u-36.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Prezydium Sejmu skierowało interpelacje do adresata.</u> + <u xml:id="u-36.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jednocześnie informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęły odpowiedzi:</u> + <u xml:id="u-36.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">1. Ministra Jana Kamińskiego na interpelację posła Alicji Wawrzeńczyk w sprawie dostaw węgla na cele produkcyjne dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-36.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">2. Wiceprezesa Rady Ministrów Józefa Tejchmy na interpelację posła Zenona Komorowskiego w sprawie poprawy zaopatrzenia w leki i środki lokomocji dla służby weterynaryjnej.)</u> + <u xml:id="u-36.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Odpowiedzi te zostały przekazane interpelantom.</u> + <u xml:id="u-36.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">*) Pełny tekst interpelacji — w załączniku</u> + <u xml:id="u-36.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">) Pełny tekst odpowiedzi na interpelacje — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-36.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę obecnie Obywatelkę Sekretarza Posła Jolantę Morawską o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#SekretarzposelJolantaMorawska">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędą się następujące posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#SekretarzposelJolantaMorawska">1) wspólne posiedzenie Komisji Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług oraz Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego — w sali kolumnowej, 2) Komisji Kultury i Sztuki — w sali nr 70, Dom Poselski, 3) Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej — w sali nr 101.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#SekretarzposelJolantaMorawska">Zostaje odwołane zapowiedziane wspólne posiedzenie Komisji Oświaty i Wychowania oraz Komisji Pracy i Spraw Socjalnych.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na tym kończymy 22 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 15)</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Załącznik</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Tekst interpelacji i odpowiedzi za interpelacje</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie przedsięwzięć ustawodawczych zapewniających racjonalne wykorzystywanie terenów rolniczych.</u> + <u xml:id="u-38.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">1. Uchwalona przez Sejm w dniu 26 października 1971 r. ustawa o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. nr 27, poz. 250) miała na celu jednorazowe zalegalizowanie dokonywanego w przeszłości nieformalnego z różnych przyczyn obrotu nieruchomościami rolnymi. Na podstawie tej ustawy tytuły własności otrzymało wiele tysięcy rolników. Uregulowanie formalne własności posiadanej przez nich ziemi stworzyło odpowiednie warunki do rozwoju produkcji. W związku z dobiegającą końca akcją nadawania rolnikom tytułów własności na posiadaną ziemię należałoby obecnie uznać, iż ustawa ta spełniła już swoje zadanie.</u> + <u xml:id="u-38.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W ostatnim czasie obserwuje się wykorzystywanie tej ustawy w celach niezgodnych z jej intencją. Zdarzają się mianowicie wypadki sporządzania przez nieuczciwych właścicieli nieruchomości rolnych fikcyjnych umów o przeniesienie własności gruntów, opatrywanych datą sporządzenia umowy sprzed wejścia w życie ustawy, aby na tej podstawie dokonywać nadal nieformalnego obrotu ziemią, prowadzącego z reguły do nieuzasadnionego rozdrabniania gospodarstw rolnych bądź przeznaczania gruntów rolniczych na inne cele.</u> + <u xml:id="u-38.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uznając w drodze ustawowej za zakończoną sprawę uwłaszczania rolników na podstawie ustawy z 1971 r. należałoby zachować wszystkie rygory i sankcje skierowane przeciwko osobom, które dopuszczałyby się naruszania obowiązujących przepisów w obrocie nieruchomościami.</u> + <u xml:id="u-38.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">2. Nie odpowiadają już obecnym potrzebom w dziedzinie zapewnienia należytego zagospodarowywania gruntów rolnych także rozwiązania przyjęte w ustawie z 1968 r. o przymusowym wykupie nieruchomości wchodzących w skład gospodarstw rolnych, zezwalające na przymusowy wykup gospodarstw rolnych wykazujących niski poziom produkcji na skutek zaniedbań.</u> + <u xml:id="u-38.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Utrzymując w pełni zasadę obowiązkowego wykupu zaniedbanych z winy właściciela niskoprodukcyjnych gospodarstw rolnych, należy ustalić nowe kryteria oceny produkcyjności gospodarstw, oparte na wymogach współczesnej wiedzy agrotechnicznej, a zarazem ustalić skuteczny tryb wykupu tych gospodarstw. Zastępując dotychczasową regulację nowymi rozwiązaniami ustawodawczymi, należy przewidzieć w tej dziedzinie większe uprawnienia dla terenowych organów administracji państwowej stopnia wojewódzkiego.</u> + <u xml:id="u-38.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W związku z powyższym zapytuję Obywatela Prezesa Rady Ministrów, jakie działania podejmie Rząd dla uregulowania poruszonych przeze mnie kwestii.</u> + <u xml:id="u-38.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Poseł Andrzej Żabiński</u> + <u xml:id="u-38.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Warszawa, dnia 29 stycznia 1979 r.</u> + <u xml:id="u-38.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie realizacji przez Republikę Federalną Niemiec roszczeń obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z tytułu nabytych przez nich uprawnień do emerytur i rent w związku z zatrudnieniem w zakładach i instytucjach na terenie byłej III Rzeszy Niemieckiej.</u> + <u xml:id="u-38.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Do spraw posiadających istotne znaczenie w ramach procesu normalizacji stosunków między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec, zapoczątkowanego układem z dnia 7 grudnia 1970 r., zaliczyć należy problem realizacji roszczeń obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z tytułu nabytych przez nich uprawnień do emerytur i rent w związku z zatrudnieniem w zakładach i instytucjach na terenie byłej III Rzeszy Niemieckiej. W moim okręgu wyborczym zgłasza się wielu obywateli z interwencjami w sprawie odrzucania przez instytucje ubezpieczeniowe oraz sądy RFN ich wniosków o wypłatę należnych im świadczeń.</u> + <u xml:id="u-38.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stanowisko zajmowane przez instytucje i sądy Republiki Federalnej Niemiec wobec obywateli polskich oznacza, iż władze RFN nie realizują w pełni postanowień umowy o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym między PRL i RFN z dnia 9 października 1975 r., co jest tym bardziej niezrozumiałe, iż nie odmawiają one takich świadczeń na rzecz obywateli innych państw.</u> + <u xml:id="u-38.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W związku z dyskryminowaniem obywateli polskich pozwalam sobie zgłosić zapytanie, jakie kroki podjęte zostały bądź będą podjęte ze strony Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dla zapewnienia honorowania przez Republikę Federalną Niemiec omówionych wyżej uprawnień obywateli polskich do świadczeń emerytalnych i rentowych.</u> + <u xml:id="u-38.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Poseł Andrzej Żabiński</u> + <u xml:id="u-38.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Warszawa, dnia 8 lutego 1979 r.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00023-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00023-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..a81aedb --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00023-01/header.xml @@ -0,0 +1,94 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00023-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>23 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>23 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">23</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1979-04-26</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="LudowejiZasluzonydlaZdrowiaNarodu" role="speaker"> + <persName>Ludowej” i — „Zasłużony dla Zdrowia Narodu”</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterRolnictwaLeonKlonica" role="speaker"> + <persName>Minister Rolnictwa Leon Kłonica</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAdolfJakubowicz" role="speaker"> + <persName>Poseł Adolf Jakubowicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBarbaraKoziejZukowa" role="speaker"> + <persName>Poseł Barbara Koziej-Żukowa</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBozenaHagerMalecka" role="speaker"> + <persName>Poseł Bożena Hager-Małecka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBronislawJurkiewicz" role="speaker"> + <persName>Poseł Bronisław Jurkiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzeslawSlowek" role="speaker"> + <persName>Poseł Czesław Słowek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdwardKondak" role="speaker"> + <persName>Poseł Edward Kondak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanPawlak" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Pawlak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyJozwiak" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Jóźwiak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyOzdowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Ozdowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawCiosek" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Ciosek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawKopystynski" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Kopystyński</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTadeuszHoluj" role="speaker"> + <persName>Poseł Tadeusz Hołuj</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWitoldJaros" role="speaker"> + <persName>Poseł Witold Jaros</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZdzislawKurowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zdzisław Kurowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZenonKomender" role="speaker"> + <persName>Poseł Zenon Komender</persName> + </person> + <person xml:id="TadeuszPyka" role="speaker"> + <persName>Tadeusz Pyka</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WiceprezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Wiceprezes Rady Ministrów</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00023-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00023-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..c4cfff9 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00023-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,600 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospo l i t e j L u d o w e j</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja VI</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 23 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 26 kwietnia 1979 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 9</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 26 marca 1979 r. Rada Państwa podjęła następującą uchwałę w sprawie zwołania sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">„Na podstawie art. 30 ust. 1, pkt 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa postanawia zwołać szóstą sesję Sejmu VII kadencji z dniem 30 marca 1979 r.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Sekretarz Rady Państwa</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#komentarz">Ludomir Stasiak.”</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu — na podstawie art. 45 regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — ustaliło termin posiedzenia na dzień dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Adama Fuszarę i Mariannę Nawrot.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Marianna Nawrot.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Protokół 22 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec nie wniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 8 lutego 1979 r. zmarł poseł Wacław Kawski, członek Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Wacław Kawski urodził się w 1920 r. w Gostyniu, woj. leszczyńskie, w rodzinie inteligenckiej. Studia na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego ukończył w 1948 r. Pracował w Państwowym Zakładzie Ubezpieczeń w Szamotułach, a od 1952 r. był dyrektorem Inspektoratu Państwowego Zakładu Ubezpieczeń we Wrześni.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">W maju 1949 r. Wacław Kawski wstąpił w szeregi Stronnictwa Demokratycznego. Ostatnio pełnił obowiązki członka Prezydium Komitetu Wojewódzkiego SD w Poznaniu oraz przewodniczącego Miejskiego Komitetu SD we Wrześni. Przez szereg lat był działaczem rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Był członkiem sejmowej Komisji Komunikacji i Łączności.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Poseł Wacław Kawski pozostanie w naszej pamięci jako aktywny działacz społeczny.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłego posła chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Wacława Kawskiego z dniem 8 lutego 1979 roku.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 54 w Radomiu (druk nr 121).</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Pawlak.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselJanPawlak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 12 marca 1979 r. Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w trybie art. 84 Ordynacji wyborczej mandatu w okręgu wyborczym nr 54 w Radomiu, wygasłego wskutek śmierci posła Bolesława Piaseckiego.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselJanPawlak">Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższej sprawie odpowiedniego wniosku.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselJanPawlak">Przypominam, że Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatu zmarłego posła na ostatnim posiedzeniu w dniu 8 lutego 1979 r.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselJanPawlak">Zgodnie z postanowieniem Ordynacji wyborczej Wysoka Izba może podjąć obecnie uchwałę o wstąpieniu w skład Sejmu tego spośród nie wybranych w okręgu wyborczym nr 54 kandydata, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów i nie utracił w międzyczasie prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselJanPawlak">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej — Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że kandydatem do objęcia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 54 w Radomiu jest obywatel Stanisław Kopystyński, zamieszkały w Radomiu, naczelny dyrektor Zjednoczenia Przemysłu Wyrobów Odlewniczych w Radomiu, radny, członek Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Radomiu, przewodniczący Komisji Rozwoju Gospodarczego i Zagospodarowania Przestrzennego WRN, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselJanPawlak">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że wymieniony kandydat na posła posiada prawo wybieralności do Sejmu. W związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatu poselskiego przez obywatela Stanisława Kopystyńskiego w okręgu wyborczym nr 54 w Radomiu. Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekt odpowiedniej uchwały, której treść zamieszczona jest w doręczonym obywatelom posłom druku nr 121. Dziękuję za uwagę.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały, zamieszczonej w druku sejmowym nr 121, w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 54 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 54 w Radomiu, a tym samym obywatel Stanisław Kopystyński uzyskał mandat posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Poseł Stanisław Kopystyński zgłosił się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#komentarz">(Czyta rotą ślubowania)</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselStanislawKopystynski">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że poseł Stanisław Kopystyński złożył ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Informacja Rządu o programie realizacji uchwały XIV Plenum KC PZPR w sprawie dalszego zwiększenia udziału uspołecznionego przemysłu drobnego w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu wiceprezesa Rady Ministrów obywatela Tadeusza Pykę.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#TadeuszPyka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przed dwoma tygodniami odbyło się XIV Plenum Komitetu Centralnego partii, na którym przedyskutowano problemy rozwoju uspołecznionego przemysłu drobnego. Plenum zobowiązało Rząd do opracowania programu przedsięwzięć niezbędnych dla zwiększenia udziału tego przemysłu w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#TadeuszPyka">Program ten jest obecnie przygotowywany. W imieniu Rządu pragnę dzisiaj przedstawić Wysokiemu Sejmowi podstawowe jego założenia. W terminie późniejszym Rząd przedłoży Wysokiej Izbie szczegółowe opracowania wraz z propozycjami rozwiązań prawnych i systemowych, potrzebnych dla stworzenia dogodnych warunków działania i rozwoju przemysłu drobnego.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#TadeuszPyka">Rozpatrywanie przez Sejm rządowych programów jest już trwałą tradycją. Przypomnę, że dwa i pół roku temu, w grudniu 1976 r. miałem zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie rządowy program rozwoju usług i rzemiosła. Był on opracowany z inicjatywy Biura Politycznego Komitetu Centralnego partii i Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#TadeuszPyka">Miarą wagi, jaką Komitet Centralny partii oraz Rząd przywiązują do zrealizowania tego programu, były kilkakrotne posiedzenia na ten temat Biura Politycznego KC PZPR z udziałem Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego i Prezydium Rządu.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#TadeuszPyka">Chciałbym poinformować, że zaakceptowany przez Wysoki Sejm program jest konsekwentnie wykonywany i przynosi efekty. W ciągu dwóch lat przybyło 13 tys. nowych zakładów rzemieślniczych, w tym 550 w branżach spożywczych, szczególnie ważnych dla rynku. Rynek otrzymał dodatkowo od rzemiosła towary i usługi wartości 18 miliardów zł. Wzrost usług bytowych, świadczonych przez zakłady uspołecznione, wyniósł w tym czasie ponad 40%. Postęp ten trudno byłoby osiągnąć bez podjętych wówczas decyzji. Jest on jednak wciąż za mały w stosunku do potrzeb społecznych, dlatego też szukamy dalszych rozwiązań. Pomiędzy zaakceptowanym przez obywateli posłów 2 lata temu programem rozwoju rzemiosła i usług a przedstawionym dzisiaj programem rozwoju uspołecznionego przemysłu drobnego istnieje ścisły związek. Oba te programy wynikają z określonej koncepcji polityki społeczno-gospodarczej, której celem jest możliwie szybka poprawa zaopatrzenia rynku w towary i usługi. Zmierzają one do stworzenia takiej struktury przemysłu i gospodarki, która sprzyjać będzie ujawnianiu i wykorzystywaniu inicjatyw ludzi, a także pełniejszemu spożytkowaniu materialnych rezerw i zasobów kraju; jest to istotna część składowa naszej strategii gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#TadeuszPyka">Na XIV Plenum — I Sekretarz Komitetu Centralnego partii, towarzysz Edward Gierek mówił o tym następująco: — „Funkcje przemysłu drobnego wymagają nowego podejścia do spraw jego rozwoju i nakazują nadanie odpowiednio wysokiej rangi tej problematyce w naszej polityce gospodarczej, w planach rocznych oraz w pracach nad przyszłym planem 5-letnim. Winna ona również znaleźć miejsce w tezach na VIII Zjazd naszej partii”.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#TadeuszPyka">Materiały na XIV Plenum KC PZPR na temat uspołecznionego przemysłu drobnego były konsultowane z działaczami gospodarczymi i społecznymi, a także z władzami terenowymi. Spotkały się one z dużym społecznym zainteresowaniem. Dyskusja wykazała pilną potrzebę rozwoju całej sfery drobnej wytwórczości i nowego podejścia do jej roli w całokształcie polityki gospodarczej. Nadesłane opinie i wnioski są bardzo pożyteczne i będą bardzo pomocne.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#TadeuszPyka">Opracowanie programu rozwoju uspołecznionego przemysłu drobnego podzielono na dwa etapy: pierwszy — doraźny, obejmujący lata 1979—1980, drugi — długofalowy ma lata 1981—1985. Rząd zakłada, że w obu etapach tempo rozwoju przemysłu drobnego powinno znacznie wyprzedzać tempo rozwoju całej produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#TadeuszPyka">Zanim przedstawię bliżej założenia pierwszego i drugiego etapu rządowego programu rozwoju uspołecznionego przemysłu drobnego, pragnę zatrzymać uwagę obywateli posłów na niektórych ogólnych problemach tej sfery przemysłu.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#TadeuszPyka">Dlaczego w ogóle temat przemysłu drobnego został wniesiony na Plenum Komitetu Centralnego, a dziś — na forum Wysokiej Izby?</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#TadeuszPyka">Nasze posiedzenie odbywa się w okresie zbliżającego się jubileuszu 35-lecia Polski Ludowej. Niech to będzie okazją do przypomnienia, że w tym czasie, a zwłaszcza w ostatniej dekadzie, stworzyliśmy ogromny potencjał gospodarczy. W latach 1971—1978 obok licznych zakładów energetycznych, surowcowych i przemysłu ciężkiego wybudowano też liczne zakłady przemysłu kluczowego, typowo rynkowe: 81 dużych zakładów przemysłu lekkiego, 23 zakłady przemysłu mięsnego i drobiarskiego, 58 — wielkich przetwórni mleka, 22 przetwórnie i chłodnie owoców i warzyw, a także 123 fabryki domów i wytwórnie wielkopłytowe. Powstały też nowe drobne zakłady, zwłaszcza spółdzielcze. W samej tylko spółdzielczości rolniczej wybudowano bądź zmodernizowano kosztem ponad 45 mld zł około 2 tys. drobnych zakładów przemysłowych. Między innymi 75 mleczarni, 68 przetwórni warzyw i owoców, 526 piekarni, 247 masarni, 232 wytwórnie napojów bezalkoholowych.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#TadeuszPyka">Mimo tak znacznego wysiłku inwestycyjnego i wydatkowania tak wielkich środków, postęp w produkcji był niewystarczający, nie zaspokoiliśmy w pełni potrzeb społecznych, a liczba drobnych zakładów w proporcji do wielkich jest wciąż niedostateczna. Propozycje, które dziś przedstawiamy, zmierzają do wydatnego zwiększenia środków kierowanych na rozwój drobnego przemysłu. Podejmujemy więc zadania na skalę ogólnonarodową.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#TadeuszPyka">Chcemy w pełni wykorzystać ogromne możliwości produkcyjne, jakie stwarza osiągnięty już rozwój przemysłu kluczowego, jak też poziom naszego majątku narodowego. Uważamy, że przez szybszy rozwój przemysłu drobnego uzyskamy bardziej harmonijną strukturę całego przemysłu i całej gospodarki i dlatego podejmujemy ten problem.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#TadeuszPyka">Nie wszystkie bowiem zadania produkcyjne może dobrze wypełniać przemysł dysponujący głównie dużymi zakładami. Przeprowadzone badania i analizy oraz doświadczenia innych państw wskazują, że w dziedzinie rynku i eksportu, a także kooperacji dla produkcji rynkowej i eksportowej obok wielkich zakładów, potrzebne są małe, zdolne podejmować produkcję zmienną, krótkoseryjną, zróżnicowaną stosownie do zmieniających się potrzeb społecznych. Szczególną rolę powinien spełniać przemysł drobny we wzbogacaniu zaopatrzenia rynku, a zwłaszcza w zaspokajaniu asortymentowych potrzeb. Mamy duże zaległości w stosunku do konsumentów. Rynek otrzymuje wprawdzie coraz więcej produkcji wielkoseryjnej, docierającej coraz powszechniej do społeczeństwa. Ale rozwijają się i rosną zupełnie nowe potrzeby, wywołujące konieczność znacznie głębszego zróżnicowania i wzbogacenia produkcji. Niedostateczne zaspokajanie tych potrzeb przesłania często wagę rzeczywistych, poważnych naszych osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#TadeuszPyka">Zakładamy, że przemysł drobny powinien pracować przede wszystkim na rzecz rynku, zapewniając lepsze asortymentowe dostosowanie produkcji do popytu. Ale nie jest to jedyna przyczyna zainteresowania przemysłem drobnym. Ma on do spełnienia także inne funkcje. Małe zakłady potrzebne są przemysłowi kluczowemu często jako nieodzowny warunek pełnego wykorzystania jego potencjału. Drobny przemysł może i powinien odegrać istotną rolę w spożytkowaniu surowców lokalnych, odpadowych i wtórnych. Może i powinien być ważnym czynnikiem gospodarczej aktywizacji terenu. Tę sprawę chcę szczególnie podkreślić. Rząd przywiązuje najwyższą wagę do powiązania przemysłu drobnego z terenem, a więc województwem, gminą, miastem czy dzielnicą. Władze terenowe powinny mieć wpływ na wszelkie zakłady przemysłu drobnego, niezależnie od ich podporządkowania branżowego i organizacyjnego. Oczywiście, zakres uprawnień musi być zróżnicowany, a więc inny w stosunku do zakładów przemysłu kluczowego, inny do spółdzielczości, a jeszcze inny w stosunku do przemysłu terenowego.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#TadeuszPyka">XIV Plenum podkreśliło jeszcze jeden ważny aspekt przemysłu drobnego, mianowicie jego rolę w podnoszeniu ogólnej efektywności gospodarki. Analiza wykazuje, że miejsce pracy w przemyśle drobnym jest znacznie tańsze niż w kluczowym, a produktywność inwestycji wielokrotnie wyższa. Oszczędniejsze też jest zużycie materiałów. Powiązanie przemysłu drobnego z lokalnym rynkiem zaopatrzenia i zbytu wpływa na zmniejszenie kosztów transportu i ułatwia znacznie wnikliwszą ocenę potrzeb, zmniejszając margines nietrafionej produkcji. Właściwe wyważenie proporcji pomiędzy wielkimi i małymi zakładami czyni gospodarkę efektywniejszą i bardziej elastyczną.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#TadeuszPyka">Stworzenie silnego potencjału drobnego przemysłu — to nie tylko sprawa produkcji i dostaw, ale i nowego układu odpowiedzialności za zaopatrzenie naszego rynku. Dążymy do tego, aby sprawy związane z zaopatrzeniem rynku w coraz większej mierze były przedmiotem działania i odpowiedzialności wojewodów, prezydentów miast czy naczelników gmin i organizacji spółdzielczych. Zaopatrzenie rynku pochodzi obecnie w zbyt wielkiej części z dużych zakładów przemysłu kluczowego, zarządzanego centralnie, co osłabia inicjatywę spółdzielczości i administracji terenowej w działaniach na rzecz zaopatrzenia rynku.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#TadeuszPyka">Decyzje, jakie Rząd zamierza podjąć, stworzą atrakcyjne, dogodne warunki dla rozwoju małych zakładów zarówno w przemyśle kluczowym, jak i terenowym przemyśle drobnym, dla podejmowania tej formy produkcji. Pozwoli to też przywrócić właściwe proporcje produkcji, a także zadań i obowiązków poszczególnych szczebli zarządzania.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#TadeuszPyka">Wysoka Izbo! W pierwszym etapie rozwoju uspołecznionego przemysłu drobnego, obejmującym lata 1979—1980, za najpilniejsze zadanie Rząd uznaje zwiększenie podaży tych towarów i usług, których niedobór odczuwamy na rynku. W tym celu trzeba przede wszystkim wykorzystać wszelkie rezerwy istniejącego już potencjału. Według przeprowadzonych ocen rezerwy takie mamy. Zamierzamy zwłaszcza uruchomić małe zakłady obuwnicze, dziewiarskie i odzieżowe, małe zakłady lniarskie w rejonach dużej podaży tego surowca, małe mleczarnie, przetwórnie warzyw i owoców wraz z zamrażalniami, zakłady przetwórstwa ziemniaków. Chcemy też zapewnić dalszy rozwój małych piekarni.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#TadeuszPyka">Podejmujemy działania, które doraźnie umożliwią uruchomienie produkcji drobnego przemysłu. Przemysł kluczowy zostanie zobowiązany do odstąpienia lub wydzierżawienia przemysłowi drobnemu nie wykorzystywanych maszyn i urządzeń, do udostępnienia zaplecza konstrukcyjno-technicznego, a także dorobku placówek naukowo-badawczych. W centralnym rozdzielnictwie Rząd zapewni odpowiednie zwiększenie dostaw materiałów i surowców dla drobnej wytwórczości, co pozwoli na pełniejsze wykorzystanie ich mocy produkcyjnych. Niezależnie od tych przedsięwzięć doraźnych — w bieżącym i w przyszłym roku przeznaczymy na przyspieszenie rozwoju przemysłu drobnego zwiększone środki inwestycyjne. Będą to w pierwszym rzędzie nakłady na uruchomienie dodatkowej produkcji dla rynku. Pierwszy etap rozwoju przemysłu drobnego powinien przynieść już w latach następnych określone efekty.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#TadeuszPyka">Wielką wagę przykładamy do opracowania długofalowego programu rozwoju tego przemysłu w latach osiemdziesiątych. Według rządowych zamierzeń tempo rozwoju przemysłu drobnego w 5-leciu 1981—1985 będzie znacznie wyprzedzać tempo rozwoju całej produkcji przemysłowej. Przemysł drobny wspomagać będzie realizację wielkich programów narodowych, a więc żywnościowego, poprawy zaopatrzenia rynku, programu mieszkaniowego, poprawy zdrowotności społeczeństwa. W kształtowaniu kierunków rozwoju tego przemysłu Rząd nada wysoką rangę wszechstronnemu zaspokojeniu potrzeb rodzimy, potrzeb dzieci i młodzieży.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#TadeuszPyka">Szczególną wagę nadamy zwiększeniu udziału przemysłu drobnego w programie wyżywienia narodu. Przemysł spożywczy musi bowiem dysponować wielką liczbą małych zakładów wykorzystujących lokalne zasoby i nastawionych na zaspokojenie miejscowych potrzeb. Rząd określi zróżnicowane formy zaopatrzenia i zachęt, zmierzające do lepszego wykorzystania lokalnych surowców i materiałów. Mamy — jak wiadomo — w niektórych regionach znaczne nadwyżki mleka, nadwyżki drobiu, owoców i warzyw. Niektóre województwa o wysokiej produkcji mleka zaledwie nieznaczną jej część, bo 20—25%, sprzedają państwu. W wielu pozostają nie zagospodarowane znaczne ilości owoców. W województwach tych zorganizowane będą gminne ośrodki przetwórstwa rolno-spożywczego. Znaczne efekty gospodarcze powinno przynieść lepsze wykorzystanie płodów runa leśnego i ich przetwórstwa.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#TadeuszPyka">Obok przetwórstwa spożywczego ważnym działem przemysłu drobnego powinna stać się produkcja na potrzeby budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#TadeuszPyka">Dużą wagę Rząd przywiązuje do rozwoju produkcji materiałów budowlanych z lokalnych zasobów surowcowych. Będzie to bardzo pomocne dla budownictwa indywidualnego w miastach, osiedlach i na wsi. Zamierzamy też szerzej wykorzystać przemysł drobny dla rozwoju produkcji mebli, zwłaszcza jednostkowych, artystycznych i regionalnych.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#TadeuszPyka">Niezwykle ważnym zadaniem przemysłu drobnego jest rozwój produkcji wszystkich wyrobów, które mają istotne znaczenie dla poprawy warunków bytowych rodziny i pracy kobiet. Dotyczy to zwłaszcza artykułów gospodarstwa domowego, artykułów metalowych, drewnianych, chemicznych, szklanych, jak również produkcji zaspokajającej różnorodne i specyficzne potrzeby rynku dziecięco-młodzieżowego. Mam na myśli zarówno produkcję odzieżową, jak i zabawki, meble dla dzieci i artykuły szkolne.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#TadeuszPyka">W projekcie planu 5-letniego na przyszłe lata Rząd zamierza wydzielić na potrzeby przemysłu drobnego znacznie większe środki inwestycyjne i zwiększyć udział przemysłu drobnego w strukturze gospodarki kraju.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#TadeuszPyka">Wydzielone w planie centralnym środki inwestycyjne powinny być wykorzystane na budowę nowych i modernizację istniejących zakładów. W planie terenowym odpowiednie środki muszą być przeznaczone na różnorodne inicjatywy tworzenia potencjału przemysłu drobnego. Rząd oczekuje, że wydatnie wzrośnie aktywność spółdzielczości w rozwoju i modernizacji zakładów tego przemysłu. Liczymy na różnego rodzaju nowe formy i inicjatywy. Zamierzamy też w pełni wykorzystać możliwości bezinwestycyjnego wzrostu produkcji w przemyśle drobnym.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#TadeuszPyka">Założone zwiększenie środków inwestycyjnych jest oczywiście podstawowym warunkiem stworzenia niezbędnego potencjału wytwórczego przemysłu drobnego. Ale nie jest to jedyny warunek trwałego rozwoju tego przemysłu. W programie przygotowywanym na następne pięciolecie Rząd przewiduje wydatne wzmocnienie potencjału przemysłu drobnego przez uruchomienie produkcji wyposażenia specjalnie przeznaczonego dla tego przemysłu. Chodzi tu przede wszystkim o maszyny i urządzenia technologiczne, a także o środki transportu, przystosowane do jego specyficznych potrzeb. Chcemy bowiem, aby małe zakłady dysponowały wysokim poziomem technicznym i technologicznym.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#TadeuszPyka">Ważne znaczenie ma właściwe zaopatrzenie materiałowe. Komisja Planowania dokona odpowiednich zmian w bilansach materiałowo-technicznych tak, aby w większym niż dotąd stopniu uwzględnić potrzeby przemysłu drobnego. Również w bilansach resortowych i branżowych wydzielone zostaną materiały i surowce dla tego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#TadeuszPyka">Obywatele Posłowie! Przejdę teraz do omówienia zamierzeń i propozycji Rządu co do systemu organizacyjnego oraz ekonomiczno-finansowego drobnego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#TadeuszPyka">Rząd zamierza rozwijać uspołeczniony przemysł drobny szerokim frontem w różnych układach organizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#TadeuszPyka">Wytyczną dla ministrów nadzorujących przemysły kluczowe będzie tworzenie średnich i małych zakładów satelitarnych, nastawionych na rozwijanie produkcji uzupełniającej. Dotyczy to w szczególności przemysłu maszynowego, lekkiego, chemicznego, motoryzacyjnego i elektrotechnicznego.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#TadeuszPyka">Głównym zadaniem zakładów satelitarnych powinna być produkcja rynkowa, części zamiennych oraz kooperacja służąca produkcji rynkowej. Ten drobny przemysł resortowy powinien być lokalizowany w małych aglomeracjach i miejscowościach, a także w gminach.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#TadeuszPyka">Dużą wagę Rząd przywiązuje do rozwoju szerokiej sieci drobnych zakładów w ramach wszystkich form spółdzielczości w miastach i w gminach. Formy spółdzielcze są szczególnie przydatne do podejmowania produkcji rynkowej. Wykorzystać należy długoletnie tradycje, doświadczenia i znaną aktywność samorządów spółdzielczych, a także własne środki spółdzielców.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#TadeuszPyka">System ekonomiczno-finansowy spółdzielczości powinien sprzyjać większemu angażowaniu środków ludności w postaci wkładów spółdzielczych i zapewniać zakładom możliwości wykorzystywania tych środków na rozwój i modernizację. Spółdzielcy muszą mieć zapewnione określone korzyści z takiej lokaty ich środków.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#TadeuszPyka">Największą rolę w wykorzystaniu lokalnych rezerw surowców, w aktywizacji miejscowych zasobów rąk do pracy, bez potrzeby ich przemieszczania, odegrać powinny zakłady drobne, zorganizowane w systemie przemysłu terenowego.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#TadeuszPyka">Wiemy, że władze terenowe, wojewodowie, naczelnicy miast i gmin odczuwają potrzebę szybkiego rozwoju tego przemysłu, widząc w nim szansę aktywizacji swych regionów i poprawy zaopatrzenia lokalnego rynku.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#TadeuszPyka">Będziemy wspierać te inicjatywy i zapewnimy większą swobodę w tworzeniu i funkcjonowaniu tych przedsiębiorstw działających na rzecz rynku i eksportu. Oczekujemy zarazem większej odpowiedzialności ze strony władz terenowych i spółdzielczych za społeczną użyteczność i efektywność funkcjonowania powoływanych przez nich zakładów.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#TadeuszPyka">Przemysł drobny jest bardzo zróżnicowany pod względem form własności, wielkości zakładów, technologii, rodzajów produkcji. Odpowiednio zróżnicowane muszą więc być zasady organizacji, planowania i zarządzania. Przemysł drobny nie może być kierowany tak, jak wielkie organizacje gospodarcze, przy pomocy metod dostosowanych do wysokiego stopnia koncentracji i centralizacji produkcji. Przenoszenie tych metod na przemysł drobny powoduje negatywne skutki. Podjęta w ubiegłym pięcioleciu decyzja podporządkowania części małych zakładów przemysłowi kluczowemu pozwoliła wprawdzie na ich techniczne i kadrowe dozbrojenie, ale wystąpiły też ujemne skutki polegające na zaniku znacznej części niezbędnej dla rynku produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#TadeuszPyka">Głównymi miernikami w wielkim przemyśle jest wartość produkcji sprzedanej lub wartość produkcji dodanej. Miernik ten nie zapewnia elastyczności produkcji, poprawy jej asortymentu, efektywnego wykorzystania surowców w przemysłach rynkowych. Rząd pracuje nad zastosowaniem innych mierników w przemyśle drobnym.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#TadeuszPyka">Generalną tezą systemu zarządzania i organizacji przemysłu drobnego będzie maksymalne uproszczenie wskaźników i struktur organizacyjnych oraz duża samodzielność zakładów i przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#TadeuszPyka">Zakłady powinny same podejmować decyzje ekonomiczne, samodzielnie określać drogi i metody osiągania swoich zamierzeń. Naturalnie, drugą stroną tego systemu jest ponoszenie konsekwencji swoich decyzji, a więc i zwiększenie odpowiedzialności za to, co się robi i co się robić będzie.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#TadeuszPyka">Rząd zamierza maksymalnie ograniczyć dyrektywność w systemie planowania drobnego przemysłu. W narodowym planie społeczno-gospodarczym zadania dla drobnego przemysłu będą określane szacunkowo i jedynie w odniesieniu do kilku elementów, takich jak rozmiary produkcji rynkowej, produkcji kooperacyjnej, inwestycji i funduszu płac oraz rozmiary zaopatrzenia. Potrzeby przemysłu drobnego będą uwzględniane w centralnych bilansach i rozdzielnikach zaopatrzenia w ważne materiały i surowce.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#TadeuszPyka">Podstawą samodzielnych decyzji zakładów przemysłu drobnego, jeśli chodzi o produkcję rynkową, będą umowy zawierane z przedsiębiorstwami handlowymi. Zakłady te powinny także inicjować produkcję przekazywaną handlowi na zasadach komisu. Wymaga to pewnych modyfikacji zasad obrotu towarowego, ponieważ handel jest obecnie mało zainteresowany tą formą wiązania się z producentem. Potrzebne są odpowiednie zmiany przepisów dotyczących finansowania towarów sprzedawanych w handlu na odpowiedzialność producenta.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#TadeuszPyka">W dziedzinie zaopatrzenia Rząd rozszerzy uprawnienia zakładów drobnej wytwórczości pracujących na potrzeby rynku do bezpośrednich zakupów zarówno w jednostkach gospodarki uspołecznionej, jak też w systemie kontraktacji i skupu u indywidualnych producentów, a także w sieci handlu wewnętrznego. Umożliwi to lepsze wykorzystanie zdolności przetwórczych przemysłu drobnego.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#TadeuszPyka">W narodowych planach społeczno-gospodarczych fundusz płac przemysłu drobnego będzie określany szacunkowo, natomiast w konkretnym zakładzie będzie powiązany z jednej strony z wynikami ekonomiczno-finansowymi, a z drugiej — z taryfikatorami i stawkami zaszeregowania, ustalonymi w zbiorowych układach pracy. Rząd zamierza także zapewnić przemysłowi drobnemu pewną samodzielność w dziedzinie ustalania cen. Poza cenami towarów i usług, zatwierdzanymi przez Państwową Komisję Cen, inne ceny powinny wynikać z kalkulacji kosztów oraz z uzgodnień producenta z przedsiębiorstwem handlowym. Intencją Rządu jest, aby system ekonomiczno-finansowy i polityka cen skłaniały przemysł drobny do rywalizowania z przemysłem kluczowym i rzemiosłem o lepsze zaopatrzenie rynku.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#TadeuszPyka">Istotnym elementem systemu finansowego, a zarazem regulatorem działalności będzie opodatkowanie. System podatkowy będzie maksymalnie uproszczony i sprowadzony do dwóch form, to jest podatku obrotowego oraz podatku dochodowego. Podatek dochodowy będzie traktowany elastycznie. Zakłady wytwarzające produkcję społecznie potrzebną i podnoszące jej jakość, zakłady rozwijające się i modernizujące będą korzystać z wydatnych ulg podatkowych.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#TadeuszPyka">Inwestycje przemysłu drobnego będą ustalane szacunkowo. Decyzje o modernizacji i zakupach wyposażenia podejmować będą zakłady samodzielnie w granicach posiadanych środków oraz przyznanych kredytów bankowych. Ważnym zadaniem przemysłu drobnego jest eksport. Zakłady będą miały własne rachunki dewizowe, na których gromadzić będą część wpływów ze swojego eksportu. Korzystanie z tego rachunku będzie też maksymalnie samodzielne.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#TadeuszPyka">Organizacja przemysłu drobnego, jego księgowość i sprawozdawczość będą jak najdalej uproszczone, przy minimalnym obciążeniu administracyjnym. Zakłady przemysłu drobnego będą miały prawo elastycznego dostosowywania struktur organizacyjnych do zmieniających się potrzeb; dopuszcza się porozumienia między zakładami, wspólne podejmowanie niektórych przedsięwzięć, łączenie środków dla wykonania określonych zadań i przedsięwzięć.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#TadeuszPyka">Rząd nie przewiduje tworzenia żadnej nowej centralnej organizacji przemysłu drobnego.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#TadeuszPyka">Funkcje koordynacyjne pełnić będą ministrowie, zarządy organizacji spółdzielczych, wojewodowie. Ogólny nadzór nad rozwojem i prawidłowym funkcjonowaniem przemysłu drobnego, w odniesieniu do produkcji rynkowej, sprawować będzie Minister Handlu Wewnętrznego i Usług, zaś w odniesieniu do kooperacji — ministrowie resortów gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#TadeuszPyka">Dla umożliwienia Ministrowi Handlu Wewnętrznego i Usług efektywnego spełniania funkcji nadzoru i pomocy Rząd przydzieli mu dodatkowe środki z przeznaczeniem na cele promocji przemysłu drobnego. Podkreślam jednak, że mowa jest jedynie o nadzorze Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług. Rzeczywistym bowiem ośrodkiem koordynującym będą nie władze centralne, lecz terenowe — województwa, miasta, gminy.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#TadeuszPyka">W ostatnich latach Rząd podjął uchwały wydatnie zwiększające uprawnienia i możliwości gospodarcze władz terenowych. Uchwała XIV Plenum Komitetu Centralnego przewiduje dalsze zwiększenie tej odpowiedzialności w odniesieniu do rozwoju przemysłu drobnego. Łącznie z daleko idącymi uprawnieniami przemysłu drobnego musi liść w parze pełna odpowiedzialność kierownictwa i załóg za wyniki ekonomiczne zakładów, a co najważniejsze — za sprawne i terminowe zaspokajanie potrzeb ludności, potrzeb rynku. Jest rzeczą zrozumiałą, że ogniwa władzy terenowej, a zwłaszcza komitety kontroli społecznej, będą czuwać i oceniać, czy i na ile te uprawnienia przemysłu drobnego są wykorzystywane w Interesie społecznym.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#TadeuszPyka">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Omówiłem dziś w imieniu Rządu dotychczasowe kierunki prac nad koncepcją rozwoju uspołecznionego przemysłu drobnego. Rząd przedstawi obywatelom posłom we wrześniu tego roku szczegółowe rezultaty prac podjętych dla zrealizowania pierwszego etapu, a pod koniec roku bieżącego — informacje o pracach nad drugim etapem rozwoju przemysłu drobnego. Jestem przekonany, że poselska dyskusja wzbogaci przedłożone dziś zamierzenia Rządu, jej wyniki będą pomocne w dalszych pracach nad kształtowaniem właściwej roli przemysłu drobnego w naszej gospodarce. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Wicepremierowi za przedstawioną informację.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Głos zabierze poseł Zdzisław Kurowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselZdzislawKurowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z inicjatywy I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka XIV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej rozpatrzyło problematykę rozwoju uspołecznionego przemysłu drobnego. Intencją podjęcia tego tematu na plenarnym posiedzeniu Komitetu Centralnego było wypracowanie długofalowej koncepcji rozwoju przemysłu drobnego, kierunków doskonalenia systemu jego funkcjonowania oraz wyznaczenie mu trwałego miejsca w naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselZdzislawKurowski">Przemysł drobny wytwarza obecnie wyroby i usługi wartości ponad 350 mld zł, zaś jego udział w produkcji przemysłowej ogółem ustabilizował się na poziomie zaledwie 12% i od kilku lat nie rośnie. A jest to produkcja na ogół wysoce rentowna, jej rozwój cechuje się stosunkowo niską kapitałochłonnością i relatywnie wysoką produktywnością środków trwałych. Udział przemysłu drobnego w zaspokajaniu potrzeb rynku, zwłaszcza w zakresie niektórych wyrobów jest znaczny i powinien być wyższy. Jego aktualne możliwości produkcyjne odbiegają jednak znacznie od istniejących potrzeb. Zmiany organizacyjne dokonywane w tym przemyśle nie zawsze sprzyjały poprawie tej sytuacji. Partia nasza poddała krytycznej ocenie dotychczasowy stan rozwoju przemysłu drobnego i jego miejsce w naszej gospodarce. Znalazła ona wyraz w materiałach przygotowanych na XIV Plenum Komitetu Centralnego.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselZdzislawKurowski">Poprzedzające Plenum konsultacje, w których wysłuchaliśmy opinii 2,5 tys. aktywistów naszej partii, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, a także bezpartyjnych działaczy gospodarczych, potwierdziły jednoznacznie aktualność podjętej problematyki, prawidłowość oceny obecnego stanu uspołecznionego przemysłu drobnego oraz trafność proponowanych kierunków jego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselZdzislawKurowski">Postanowienia XIV Plenum formułują koncepcję zwiększenia udziału przemysłu drobnego w rozwoju kraju i zapewnienia mu trwałego rozwojowego miejsca w strukturze naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselZdzislawKurowski">W rezultacie urzeczywistnienia w latach siedemdziesiątych nowej polityki społeczno-gospodarczej, kraj nasz dźwignął się na wyższy poziom rozwoju społecznego i gospodarczego. Osiągnęliśmy duży postęp w umacnianiu socjalistycznych stosunków produkcji, w poprawie warunków bytowych i kulturalnych narodu, w rozwoju i unowocześnianiu naszej gospodarki. Stworzyliśmy wielkim wysiłkiem całego narodu silny, nowoczesny potencjał przemysłowy.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselZdzislawKurowski">Wielkie zakłady produkcyjne stanowią obecnie konstrukcję nośną całej gospodarki, są kuźnią twórczej myśli w dziedzinie techniki i technologii, organizacji i zarządzania. Również w przyszłości będą one decydować o postępie społecznym i ekonomicznym w kraju.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselZdzislawKurowski">Podejmując więc problem szybszego rozwoju przemysłu drobnego, nie przeciwstawiamy tego założenia rozwojowi wielkiego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselZdzislawKurowski">Stoimy natomiast na stanowisku, że w coraz większym stopniu powinien on być wspierany i uzupełniany przez równoczesny szybszy rozwój przemysłu drobnego rozumianego bardzo szeroko od małych i średnich zakładów w przemyśle kluczowym, terenowym i spółdzielczym do innych form drobnej wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselZdzislawKurowski">Dorobek lat siedemdziesiątych wzbogacić musimy obecnie elementami pogłębionej efektywności, a także zharmonizować nasz rozwój, tworząc bardziej dojrzałą strukturę naszej gospodarki. Dojrzała struktura gospodarcza to taka, która w pełni i wszechstronnie wykorzystuje wszystkie możliwości rozwojowe tkwiące zarówno w wielkich kombinatach, jak i małych jednostkach gospodarczych, która lepiej służy zaspokajaniu stale rosnących, coraz bardziej zróżnicowanych potrzeb społecznych. To taka struktura, która harmonizuje rozwój gospodarczy, aktywizuje wszystkie środowiska i regiony, duże i małe ośrodki, miasteczka i gminy, sprzyjając w rezultacie podwyższaniu społecznej wydajności pracy oraz efektywnemu wykorzystywaniu wszystkich czynników rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselZdzislawKurowski">Nadrzędnym celem postanowień XIV Plenum, a także przygotowywanego rządowego programu ich realizacji jest zwiększenie udziału drobnej wytwórczości w urzeczywistnianiu wytyczanych przez partię wielkich programów społecznych — programu wyżywienia narodu i poprawy zaopatrzenia rynku, programu mieszkaniowego, ochrony zdrowia i rozwoju rodziny. Największe społeczne oczekiwania i najpilniejsze zadania dla przemysłu drobnego wiążemy ze zwiększaniem strumienia towarów i usług na rynek.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselZdzislawKurowski">Obywatele Posłowie! Przedstawiona dzisiaj Wysokiej Izbie przez wiceprezesa Rady Ministrów Tadeusza Pykę informacja o założeniach rządowego programu właściwie formułuje główne zadania realizacyjne postanowień Komitetu Centralnego. Mając świadomość, że jesteśmy na początku drogi ich realizacji, a także faktu, że przyspieszony rozwój przemysłu drobnego będzie złożonym procesem gospodarczym i społecznym, pragnę podkreślić wagę niektórych działań istotnych dla pomyślnej realizacji przedstawionego Wysokiej Izbie programu.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselZdzislawKurowski">Po pierwsze — zasadniczą sprawą jest właściwy klimat dla rozwoju przemysłu drobnego i tworzenie w codziennej działalności resortów, województw, organizacji spółdzielczych — warunków organizacyjnych, prawnych i ekonomicznych dla rozwoju małych jednostek gospodarczych. Rząd powinien zadbać o to, aby w administracji państwowej i gospodarczej upowszechniać postawy twórczego pobudzania inicjatyw w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselZdzislawKurowski">Po drugie — jedną z głównych i trwałych linii urzeczywistniania tego programu powinno być pełniejsze wykorzystanie szeroko rozumianych lokalnych czynników rozwoju na rzecz aktywizacji gospodarczej małych miast i gmin.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselZdzislawKurowski">Dotyczy to lepszego zagospodarowania lokalnych zasobów surowców i materiałów, a zwłaszcza uszlachetniania i pogłębiania przetwórstwa produktów rolnych. Dotyczy to także wykorzystania zdolności tego przemysłu do organizowania pracy nakładczej, półetatowej i aktywizacji zawodowej ludzi niepełnosprawnych, a także kobiet wychowujących małe dzieci.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselZdzislawKurowski">Dotyczy to również pobudzania — zgodnie ze społecznymi potrzebami — tych rodzajów działalności usługowej, które bez skomplikowanej nadbudowy administracyjnej i kosztownej bazy materialno-technicznej mogą zaspokajać ludzkie potrzeby i wzbogacać nasz rynek.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselZdzislawKurowski">Od inicjatywy władz terenowych, od ich ofensywności i umiejętności praktycznego kojarzenia w terenie takich czynników produkcji, jak nie w pełni wykorzystane powierzchnie i urządzenia, miejscowe materiały i surowce wtórne oraz nadwyżki zatrudnienia, od zasilenia przemysłu drobnego dobrą kadrą, od pobudzenia jego przedsiębiorczości, zależeć będą w dużym stopniu efekty realizacji rządowego programu.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselZdzislawKurowski">Po trzecie — istotnym warunkiem powodzenia całości przedsięwzięcia będzie wypracowanie własnego Systemu ekonomiczno-finansowego dla drobnej wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselZdzislawKurowski">Sądzimy, że zaprezentowane w informacji Rządu cechy systemu, a więc zróżnicowane zasady organizacji i zarządzania dla przedsiębiorstw o różnej wielkości i przedmiocie produkcji, elastyczność struktur organizacyjnych, zwiększenie samodzielności polegające na ograniczeniu liczby dyrektywnych wskaźników, a także pogłębienie samowystarczalności i pełnej odpowiedzialności finansowej małych przedsiębiorstw — dobrze odpowiadają intencjom wyrażonym w tej sprawie przez Komitet Centralny PZPR.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselZdzislawKurowski">System ekonomiczno-finansowy sprzyjać powinien wykorzystaniu tych cech i możliwości, które są naturalną domeną przemysłu drobnego, które wyzwalają jego inicjatywę i przedsiębiorczość w społecznie pożądanych kierunkach.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselZdzislawKurowski">Praktyka gospodarcza uczy, że są to problemy bardzo złożone. Dobremu zatem dopracowaniu trafnych, elastycznych, a równocześnie stabilnych w czasie reguł systemu ekonomicznego dla drobnej wytwórczości poświęcić należy w najbliższym czasie maksimum uwagi. Jest to działanie nieodzowne, aby system ten stymulował wysoką efektywność zarówno dziś, jak i w dłuższym okresie czasu.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselZdzislawKurowski">Po czwarte — słusznym założeniem jest zapewnienie lepszej koordynacji działalności całego uspołecznionego przemysłu drobnego na szczeblu centralnym, a także wojewódzkim. Dla funkcji tych wypracować trzeba właściwe rozwiązania instytucjonalne, służące także wzmocnieniu odpowiedzialności poszczególnych pionów produkcyjnych za określone segmenty rynku, rozwój usług oraz związane z nimi zadania kooperacyjne.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselZdzislawKurowski">Duże znaczenie mieć będzie ukształtowanie powiązań między przemysłem a handlem, a także współpracy między dużymi i małymi zakładami. Drobna wytwórczość w większym stopniu korzystać powinna w swym rozwoju z zaplecza naukowo-technicznego przemysłu kluczowego i rozwijać obopólnie korzystne powiązania kooperacyjne w tym zakresie. Stawiając na porządku dnia złożone problemy przemysłu drobnego, chcemy by był to przemysł prężny i nowoczesny, ściśle wpisany w organizm całej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselZdzislawKurowski">Wysoki Sejmie! W wystąpieniu końcowym na XIV Plenum towarzysz Edward Gierek stwierdził między innymi: — „sprawę rozwoju przemysłu drobnego powinniśmy traktować jako zadanie długofalowe i strategiczne, o żywotnym znaczeniu dla harmonijnego i efektywnego rozwoju całej gospodarki. Sprawą najważniejszą jest obecnie wcielenie w życie dorobku dzisiejszego Plenum”.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselZdzislawKurowski">Długofalowość tego zadania, a równocześnie pilność jego podjęcia w konkretnych warunkach końca obecnej 5-latki wskazują na celowość zróżnicowanego podejścia do zadań bieżących i przyszłościowych.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselZdzislawKurowski">Istota zadań podejmowanych w najbliższych dwóch latach, to optymalne wykorzystanie istniejącej obecnie bazy tego przemysłu i potencjalnych jego rezerw — przy wsparciu tego procesu przez Rząd dodatkowymi środkami na modernizację tej bazy.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselZdzislawKurowski">Pilnym zadaniem jest również poprawa zaopatrzenia materiałowo-technicznego tego przemysłu. Warunkuje ono obecnie szybkie wyzwalanie rezerw na rzecz powiększania produkcji poszukiwanych na rynku towarów. Charakter zadań tego etapu realizacji programu polega na skojarzeniu przez poszczególne piony drobnego przemysłu, a także władze terenowe obu tych możliwości. Zacząć należałoby jego realizację od powszechnego przeglądu nie wykorzystanych powierzchni produkcyjnych i urządzeń, zwiększenia zmianowości produkcji, szerszego zagospodarowania materiałów odpadowych i surowców lokalnych, przygotowania warunków do wdrażania nowego systemu ekonomiczno-finansowego.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselZdzislawKurowski">Równocześnie Rząd powinien wypracować zasady zasilania środkami modernizacyjnymi oraz dodatkowym zaopatrzeniem tych przedsięwzięć, które gwarantować będą najwyższą efektywność, a także społeczną użyteczność. Szczególne preferencje zyskać powinny te przedsięwzięcia, które zapewnią możliwie szybkie wypełnienie istniejących luk towarowych na rynku. Tak sformułowane zadania I etapu nakazują także domagać się od realizatorów inwestycji w przemyśle drobnym pełnego wykonania zadań ujętych w tegorocznym planie.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselZdzislawKurowski">Obecny stan ich realizacji pozostawia bowiem wiele do życzenia.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselZdzislawKurowski">Zadania realizowane w latach 1981—1985 stworzyć powinny niezbędne warunki perspektywicznego, długofalowego zwiększenia udziału przemysłu drobnego w strukturze produkcji przemysłowej. Zwiększony dopływ środków inwestycyjnych na rozwój i modernizację w przyszłym planie 5-letnim, poprawa zaopatrzenia i pełne wdrożenie efektywnościowego systemu ekonomiczno-finansowego — tworzyć powinny łącznie warunki szybszego rozwoju przemysłu drobnego od przeciętnego tempa wzrostu produkcji przemysłowej w latach osiemdziesiątych. Podkreślono ten zamiar w dzisiejszej informacji Rządu.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselZdzislawKurowski">Zarówno obiektywne przesłanki rozwoju gospodarki narodowej, jak i potrzeba zaspokojenia rosnących potrzeb społecznych, nakazują staranne przygotowanie przez właściwe organy Rządu, realizacji tego etapu w oparciu o niezbędne decyzje planistyczne, a także rozwiązania ekonomiczno-systemowe, o których mówiłem. Są to zadania złożone i niełatwe. Dlatego też podzielam pogląd wyrażony przez wicepremiera Tadeusza Pykę, że nad planem kompleksowej realizacji uchwały XIV Plenum KC należy nadal intensywnie pracować. Pomocne będą w tych pracach wyniki dzisiejszej debaty poselskiej.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselZdzislawKurowski">Obywatele Posłowie! Na XIV Plenum Komitetu Centralnego towarzysz Edward Gierek dokonał również oceny aktualnego stanu naszej gospodarki, wskazując na potrzebę pilnego podjęcia wszechstronnych działań w likwidowaniu skutków ciężkiej zimy i powodzi. Działania te zostały szeroko podjęte we wszystkich województwach.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselZdzislawKurowski">Potrzebny jest teraz zbiorowy, gospodarski wysiłek na rzecz odrobienia powstałych zaległości, zwłaszcza w produkcji o szczególnym znaczeniu dla rytmicznej pracy całej gospodarki, zaopatrzenia rynku i eksportu. Ważnym zadaniem jest sprawne przeprowadzenie prac w rolnictwie i powszechny obywatelski ruch na rzecz poprawy efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselZdzislawKurowski">Wszystko, co Polska Zjednoczona Partia Robotnicza kreśli w swoich programach ma na celu dobro ludzi pracy, służy rozwojowi kraju, umacnianiu jego siły i pozycji w świecie. Jest to także nadrzędna intencja przedstawionych dziś Wysokiej Izbie przez Rząd założeń programu rozwoju przemysłu drobnego.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselZdzislawKurowski">Wyrażam przekonanie, że realizacja tego programu stanowić będzie istotny krok na rzecz kształtowania warunków dobrego rynku. Wkład w jego realizację wnosić może i powinien każdy resort, organizacja gospodarcza, województwo, każde miasto i gmina. W tym przekonaniu Klub Poselski Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej opowiada się za przyjęciem przedłożonych przez Rząd założeń programu zwiększenia udziału przemysłu drobnego w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jadwiga Biernat.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Lata siedemdziesiąte, które są już prawie za nami, były okresem przyspieszenia inwestycyjnego, modernizacji przemysłu, szybkiego wzrostu poziomu życia społeczeństwa. W dekadzie lat siedemdziesiątych załatwionych zostało wiele spraw dużych, o zasadniczym znaczeniu dla przyszłego kształtu socjalistycznej Polski. I było to działanie pierwszoplanowe, najważniejsze.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Dziś, u progu kolejnego 10-lecia. zadaniem najpilniejszym staje się pełne wykorzystanie dorobku lat siedemdziesiątych, poprawa efektywności gospodarowania. I właśnie w tym miejscu szczególną, ważną pozycję — jak mówił poseł Kurowski — zajmuje uspołeczniony przemysł drobny, niezbędny dla prawidłowego ukształtowania struktury ekonomicznej kraju, dla pełnego wykorzystania jego możliwości rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Fakt wniesienia spraw drobnej wytwórczości na plenarne obrady Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej nadał tej branży rangę istotnego problemu w dalszym harmonijnym rozwoju gospodarki kraju.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#Marszalek">Założenia rządowego programu realizacji uchwały XIV Plenum Komitetu Centralnego, przedstawione do zatwierdzenia przez Wysoką Izbę, podkreślają istotną rolę tego przemysłu w powiększaniu oferty rynkowej, doskonalenie jakości i nowoczesności wyrobów, dostosowanie ich do rosnącego popytu; wskazują również zadania tego przemysłu w intensyfikowaniu produkcji eksportowej i usprawnianiu kooperacji. Wśród głównych zadań drobnej wytwórczości znalazły się m. in.: udział w lepszym zaspokajaniu potrzeb rodziny, współudział w realizacji programu gospodarki żywnościowej, budownictwa mieszkaniowego i ochrony zdrowia. Są to problemy żywotnie interesujące wieś, dlatego przyspieszonym rozwojem przemysłu drobnego bardzo zainteresowane jest również Zjednoczone Stronnictwo Ludowe.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#Marszalek">Środowisko wsi jest bardzo chłonnym rynkiem dla przemysłu drobnego, a jednocześnie w wielu środowiskach posiadamy wiele nie wykorzystanych dotąd lub wykorzystanych w niewielkim stopniu zasobów i możliwości zwiększania produkcji. W programie rozwoju rolnictwa postawiliśmy na specjalizację produkcji rolniczej. Średni i drobny przemysł może być siłą aktywizującą ten proces. Ale powoduje to konieczność szybkiej rozbudowy bazy przetwórczej. W wielu regionach kraju nie ma dotąd możliwości np. przetworzenia produkowanej ilości mleka, a okresowo brakuje jego przetworów, z jednego na drugi koniec kraju — „wędruje” do uboju bydło i trzoda. Produkcja w ponad 4,5 tys. różnych zakładów przetwórczych w gminach prowadzonych przez spółdzielczość „samopomocową” oraz rosnąca z roku na rok ich ilość w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych nie zaspokaja jeszcze w pełni wielu istotnych potrzeb ludności. Asortyment towarów potrzebnych do produkcji i konsumpcji jest nadal za mały. Przemysł drobny może tę lukę z powodzeniem wypełnić.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#Marszalek">Przykładem, jak wiele można zrobić w drobnych zakładach, mogą być również kółka rolnicze, które w ciągu paru ostatnich lat potrafiły uruchomić produkcję milionów ton wapna nawozowego. W ramach kółek rolniczych działają wojewódzkie związki budownictwa wiejskiego — oprócz świadczenia usług budowlanych zajmują się one także produkcją materiałów budowlanych. Posiadają już wiele zakładów, które w oparciu o miejscowe surowce produkują cegłę, pustaki, pozyskują kamień budowlany itp. Sieć organizacyjna wojewódzkich spółdzielni budownictwa wiejskiego może być jeszcze pełniej wykorzystana. Przy odpowiedniej pomocy państwa mogą one podjąć zorganizowanie wielu zakładów produkcyjnych, a zwłaszcza w zakresie wykorzystania cegielni, pozyskiwania kruszywa itd.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#Marszalek">Mam nadzieję, że w ramach struktur przemysłu drobnego znajdzie się także wsparcie dla produkcji niektórych składników do pasz, np. lizawek czy kredy pastewnej. Wiele spółdzielni kółek rolniczych dobrze zorganizowanych może już podjąć produkcję pasz, uzdatnianie słomy, pełniejsze wykorzystanie młynów, tworzenie mieszalni pasz. Niektóre spółdzielnie kółek rolniczych oraz państwowe ośrodki maszynowe podjęły produkcję szeregu maszyn rolniczych i części zamiennych. Wszystko to zasługuje na wsparcie, służy bowiem pełniejszemu wykorzystaniu rezerw produkcyjnych, zwiększeniu efektywności i gospodarności oraz stwarza szeroką płaszczyznę dla tak społecznie potrzebnych ludzkich inicjatyw.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#Marszalek">Z dotychczasowych doświadczeń wiemy, że średni i drobny przemysł pozwala na lepsze wykorzystanie zasobów pracy, które są na wsi, a często trudno przemieszczać je do miast; sprzyja wyzwalaniu inicjatyw oraz współodpowiedzialności miejscowego społeczeństwa, aktywu samorządowego i władz lokalnych za sprawy produkcji i zaopatrzenia ludności — za sprawy, które powinny być rozwiązywane w dużej mierze w obrębie gminy czy województwa. W przemyśle tym można lepiej wykorzystać rezerwy kadrowe, co ma również duże znaczenie. Wykorzystanie surowców lokalnych i sprzedaż na miejscu gotowych wyrobów pochodzących z przemysłu drobnego wpływa korzystnie na zmniejszenie obciążenia transportu. Jest to sprawa coraz pilniejsza. I co najważniejsze z punktu widzenia potrzeb rynku — przemysł drobny może szybciej, elastyczniej reagować na zmieniające się potrzeby, w krótszym czasie podejmować produkcję, na którą czeka klient. Zresztą produkcja wielu wyrobów nie tylko 1001 drobiazgów ma sens przede wszystkim w małych zakładach. A każdy z nas na własnej skórze przekonał się, ile kłopotów potrafią nastręczać te 1001 drobiazgów. Brak zwykłej pasty do butów, sznura do urządzeń energetycznych, uszczelki do kranu, gdy są potrzebne, a akurat „nieobecne” na rynku — skutecznie pogarsza samopoczucie. Im dłuższa lista takich drobnych braków, im dłuższe przerwy w ich dostawach do sklepów, tym częściej mówimy o uciążliwości naszego dnia codziennego w mieście i na wsi powodowanej drobiazgami.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#Marszalek">Jeśli do tego doda się fakt, że brak często rzeczy drobnych utrudnia również właściwe funkcjonowanie całych gałęzi gospodarki, w tym również rolnictwa oraz wielu dziedzin życia społecznego na wsi (bo zabrakło przysłowiowych wideł, ceramicznych garnków, — „kolanek” dla wykonania wspartego czynem społecznym wiejskiego wodociągu, prostego urządzenia do zmechanizowania prac w hodowli itd., bo zawiódł dostawca drobnych detali) okaże się, że społecznego i gospodarczego znaczenia drobiazgów nie wolno utożsamiać z wymiarem poszczególnych detali czy wyrobów.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#Marszalek">Rządowy program akceptuje również potrzebę organizacyjnej stabilizacji tej branży. Jest to warunek ogromnie istotny dla prawidłowego funkcjonowania drobnej wytwórczości, gdyż jak dowiodło życie, poprzednie kilkakrotne reorganizacje nie najlepiej się jej przysłużyły.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#Marszalek">Przekazanie funkcji koordynacyjnych nad działaniem drobnej wytwórczości władzom terenowym pozwoli lepiej wywiązywać się małym zakładom z przypisanych do nich na stałe zadań aktywizowania poszczególnych regionów, a nade wszystko małych ośrodków — poszczególnych gmin i wielu wsi.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#Marszalek">Wśród problemów utrudniających dotychczasowe funkcjonowanie drobnego przemysłu sami zainteresowani wymieniali najczęściej jednym tchem: zaopatrzenie w surowce i materiały, system finansowo-ekonomiczny i jego rozliczanie oraz wątłe możliwości modernizacji bazy wytwórczej. Oczywiście, nikt temu nie zaprzecza, drobny przemysł powinien przede wszystkim wykorzystywać surowce wtórne lub lokalnego pochodzenia, po które łatwiej sięgać miejscowym małym producentom niż odległym nieraz o setki kilometrów gigantom. Przykładów, co i jak może zagospodarować mały zakład w gminie, jest wiele. Chociażby ścinki ze skór i futer nieprzydatne gigantowi, z powodzeniem zamieniać można na różnego rodzaju galanterię lub tak poszukiwane dywaniki-futrzaki. Urodzaj leśnego runa drobny producent może i powinien wykorzystywać na produkcję przetworów, odpady drzewne na najrozmaitsze kuchenne lub pamiątkarskie drobiazgi itd. W tym zakresie bardzo wiele zależy właśnie od pomysłowości i elastyczności działania, a także od znajomości potrzeb rynkowych.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#Marszalek">Nie można jednak zakładać, że wszystko co wytwarza dziś i wykonywać będzie w przyszłości drobna wytwórczość uda się wykonać z takich właśnie surowców. Przykładem może być sprzęt weterynaryjno-zootechniczny produkowany w małych zakładach — musi on być wytwarzany z surowców pełnowartościowych. Bardzo ważną sprawą jest również potrzeba do stosowania systemu ekonomiczno-finansowego drobnego przemysłu do specyfiki tej dziedziny. Duża liczba wskaźników, limitów i przepisów utrudnia podejmowanie produkcji wyrobów w krótkich seriach, ich zróżnicowanie asortymentowe, a także wytwarzanie artykułów pracochłonnych. Zaś wskaźnik wartości produkcji powodował, że niejeden z małych zakładów starał się wykonywać produkcję z materiałów drogich, co kłóciło się wprawdzie z zasadą wykorzystywania gorszych surowców i z potrzebami rynku, ale pozwoliło szybciej i bez kłopotu wykonać plan.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#Marszalek">Rzecz jasna, nie można zakładać, że odpowiednio ustawiony przemysł drobny załatwi wszystko, usunie z naszej drogi wszystkie trudności. Nie o to chodzi. Gospodarka narodowa musi sprawnie funkcjonować jako całość. Ważne jest przy tym, by dobrze działało również tak istotne ogniwo, jak uspołeczniony przemysł drobny.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#Marszalek">Sprawna realizacja tego ważnego zadania będzie zależała nie tylko od wysiłków samego przemysłu drobnego, ale i od skutecznego, owocnego współdziałania przemysłu kluczowego, zwłaszcza maszynowego, lekkiego, chemicznego i drzewnego.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#Marszalek">Zainteresowani w przyspieszonym rozwoju przemysłu drobnego są wszyscy. Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w imieniu którego mam zaszczyt przemawiać, wyraża pełną aprobatę dla przedstawionych koncepcji i propozycji rządowego programu realizacji uchwały XIV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i wraz z całym Stronnictwem weźmie aktywny udział we wcielaniu go w życie. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#Marszalek">Obecnie głos ma poseł Jerzy Jóźwiak.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselJerzyJozwiak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W działalności naszego parlamentu ukształtowała się w latach obecnej dekady praktyka polegająca na przedkładaniu przez Rząd pod debatę poselską węzłowych programów rozwoju kraju, zainicjowanych przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselJerzyJozwiak">Tak było, gdy Wysoki Sejm w podjętych uchwałach zajmował stanowisko wobec rządowych programów: mieszkaniowego, wyżywienia, Oświaty i wychowania, nauki oraz rozwoju usług i rzemiosła. Tak jest w odniesieniu do podejmowanego w toku dzisiejszej debaty rządowego programu realizacji uchwały XIV Plenum KC PZPR w sprawie dalszego zwiększenia udziału uspołecznionego przemysłu drobnego w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju. Praktyka ta wychodzi naprzeciw żywotnym sprawom kraju. Wyrosła ona ze strategii rozwoju kraju lat siedemdziesiątych, w których VI Zjazd parti sformułował fundamentalną 2 zasadę o nadrzędności celów społecznych, a VII Zjazd, stojąc na gruncie tej zasady, uwarunkował wzrost jakości życia narodu wzrostem wydajności pracy i efektywności gospodarowania. Z tego też konsekwentnie realizowanego kierunku działania całej dekady lat siedemdziesiątych wyrósł i jest od dwóch lat wdrażany — rządowy program rozwoju usług i rzemiosła, przyjęty w 1976 r. na wspólnym posiedzeniu Biura Politycznego KC PZPR, Prezydium CK SD i Prezydium Rządu, którego realizację oceniło Biuro Polityczne KC PZPR i Prezydium CK SD w lutym bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselJerzyJozwiak">Program ten — wspólnie z przedstawioną dziś przez wiceprezesa Rady Ministrów Tadeusza Pykę informacją o rządowym programie realizacji uchwały XIV Plenum KC PZPR w sprawie dalszego zwiększania udziału uspołecznionego przemysłu drobnego w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju — stanowi zwarty kompleks rozwiązań całej sfery drobnej wytwórczości. Ukształtowały się one z inicjatywy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przy czynnym udziale Stronnictwa Demokratycznego. W tym więc kontekście działania Rządu, związane z rozwojem całej drobnej wytwórczości, zmierzają jednoznacznie w kierunku poprawy zaopatrzenia rynku i podniesienia ogólnej sprawności i efektywności gospodarowania. Potwierdziły to obrady XIV Plenum KC PZPR, a także XII Plenum Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselJerzyJozwiak">Z zadowoleniem chciałbym podkreślić fakt, że drobna wytwórczość staje się obecnie trwałym elementem strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski lat osiemdziesiątych.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselJerzyJozwiak">Wysoki Sejmie! W ocenie Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, powszechnie akcentowana ranga problemów drobnej wytwórczości wynika z faktu, że jej pomyślny rozwój i stale rosnący udział w gospodarce narodowej ma swoje odniesienie zarówno w płaszczyźnie społecznej, jak też gospodarczej. Chodzi bowiem o to, że produkcyjne i usługowe wyniki właściwie funkcjonującej drobnej wytwórczości wywierają wpływ na psychologiczne i społeczne oceny faktycznego stanu całej gospodarki. Jest bowiem faktem oczywistym, że drobna wytwórczość spełnia pożyteczne funkcje, które służą bezpośrednio kształtowaniu równowagi rynkowej i sprzyjają harmonijnemu rozwojowi całej gospodarki. Jej rola uwidacznia się w strukturze gospodarczej poszczególnych regionów, gdzie chodzi o wykorzystanie lokalnych zasobów surowcowo-materiałowych i siły roboczej z jednej strony, a z drugiej — zaspokojenie lokalnych potrzeb rynkowych.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselJerzyJozwiak">Rola całej drobnej wytwórczości w zakresie stabilizowania procesów rynkowych nie była w pełni doceniana. Świadczy o tym wymownie niski jej udział w ogólnej produkcji przemysłowej kraju. Dlatego też potrzeba tworzenia korzystnego klimatu wokół drobnej wytwórczości i zapewnienia warunków jej dalszego rozwoju staje się sprawą priorytetową.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselJerzyJozwiak">Obywatele Posłowie! W świetle zachodzących na całym świecie procesów społeczno- -ekonomicznych umacnia się rola drobnej wytwórczości przez zwiększanie bogactwa asortymentowego na rynku, jak też zaspokajanie rosnących, zindywidualizowanych potrzeb społecznych. Również w naszym kraju następuje systematyczny wzrost poziomu życia ludzi pracy, powodujący narastanie społecznych potrzeb. Wiele z nich zaspokajają małe i średnie zakłady produkcyjno-usługowe, charakteryzujące się wysoką elastycznością w działalności gospodarczej. Przez taką działalność — produkcyjną i usługową — drobna wytwórczość będzie wnosiła istotny wkład w unowocześnianie struktury produkcji i modelu konsumpcji w naszym kraju. Jest to jej podstawowe zadanie i funkcja wynikająca z pryncypialnych założeń strategicznych, w których właściwe zaspokojenie potrzeb ludności wiąże się z nadrzędnością celów społecznych.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselJerzyJozwiak">Stąd też drobna wytwórczość odgrywa istotną rolę w utrzymaniu całościowej równowagi towarowo-pieniężnej. Istotna też jest jej funkcja związana z produkcją kooperacyjną na potrzeby rynkowe. Przy słusznym eksponowaniu funkcji rynkowej drobnej wytwórczości nie można zatracać z pola widzenia tych wyrobów, które nie będąc produktami rynkowymi wprost — są jednakże nieodzownym warunkiem wszelkiego postępu w produkcji finalnej, przeznaczonej na zaopatrzenie rynku oraz na eksport.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselJerzyJozwiak">Charakterystyczna dla drobnej wytwórczości jest jej funkcja terenowa. Na przestrzeni minionych 35 lat obserwowaliśmy bogate doświadczenia wskazujące na wysoką, społeczna i gospodarczą efektywność działania drobnej wytwórczości. Przypomnę tylko nasze polskie osiągnięcia w funkcjonowaniu spółdzielczości inwalidów czy systemu pracy nakładczej. Głównym źródłem zanotowanych tutaj sukcesów było mądre synchronizowanie społecznych i gospodarczych funkcji małych zakładów państwowych i spółdzielczych.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselJerzyJozwiak">Wśród problemów systemowych drobnej wytwórczości istotne jest wiązanie uspołecznionego przemysłu drobnego z ośrodkami dyspozycji terenowej. Jest wiele asortymentów towarów, zwłaszcza żywnościowych, a także zdecydowana większość usług, w stosunku do których decyzje powinny być podejmowane na szczeblu władz miasta bądź gminy.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselJerzyJozwiak">Wysoka Izbo! Z przedstawionej informacji wynika, że przyjęto zasadę dwuetapowej realizacji programu rozwoju uspołecznionego przemysłu drobnego. Z poglądem takim w pełni trzeba się zgodzić. Pierwszy etap, obejmujący lata 1979—1980, będzie etapem maksymalnego wykorzystania rezerw, drugi natomiast — obejmie całą dekadę lat osiemdziesiątych z położeniem akcentu na pięciolatkę 1981—1985.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselJerzyJozwiak">Na tym etapie powinna nastąpić dynamiczna rozbudowa uspołecznionego przemysłu drobnego według wszelkich współczesnych kryteriów nowoczesności i to na takim jej poziomie, aby dorastał on rozwiązaniami technicznymi do poziomu wielkiego przemysłu. Takie założenie wymaga rozwiązań trwałych i stabilnych w sferze organizacyjnej i ekonomicznej. Minione lata ukazują bowiem dobitnie prawdę, że nic tak nie zmniejszało społeczno-ekonomicznych efektów działania uspołecznionego przemysłu drobnego, jak nazbyt częste reorganizacje.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselJerzyJozwiak">Zasada stabilności rozwiązań systemowych uspołecznionego przemysłu drobnego pozostaje bowiem w ścisłym związku z kadrami, a więc dopływem odpowiednich ludzi o wysokich kwalifikacjach, należycie przygotowanych, trwale związanych ze swoim zakładem. Postulat stabilności przyjętych rozwiązań dla całej drobnej wytwórczości, a więc uspołecznionej i rzemiosła, należy uważać za szczególnie doniosły.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselJerzyJozwiak">Stabilność systemu nie koliduje z inną ważną zasadą funkcjonowania uspołecznionego przemysłu drobnego, jaką jest zasada elastycznego dostosowania produkcji do wymogów rynku. Aby jednak uspołeczniony przemysł drobny mógł w pełni wywiązywać się z określonych wobec niego zadań, podobnie jak to miało miejsce w realizacji rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła, spełnione być muszą warunki, których katalog zapisany został w materiałach XIV Plenum KC PZPR, jak również w wielu uchwałach Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselJerzyJozwiak">Generalne założenia i węzłowe kierunki, które Rząd będzie realizował, wiążą się ze zmianą systemu ekonomiczno-finansowego, wyposażeniem drobnych zakładów w nowoczesne urządzenia techniczne oraz z zaopatrzeniem w surowce i materiały.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselJerzyJozwiak">Życie wykazało, że stosowanie wobec uspołecznionego przemysłu drobnego analogicznego jak w wielkim przemyśle systemu ekonomiczno-finansowego nie zdaje egzaminu. Ze względu na swą specyfikę organizacyjną i charakter działalności przemysł ten wymaga zdecentralizowanego systemu planowania i zarządzania w dziedzinie określania zadań i środków do ich realizacji, odmiennego kształtowania warunków gospodarowania i sposobu rozliczeń, zwłaszcza zaś elastycznych rozwiązań cenowych i systemu kredytowo-budżetowego. Na sprawy te wskazał poseł Kurowski podkreślając, że generalną wytyczną w precyzowaniu nowych rozwiązań powinna być efektywność gospodarowania, na którą kładzie się dziś taki duży nacisk w całej gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselJerzyJozwiak">Stosując rozwiązania modelowe, trzeba mieć na względzie i to, że występować tutaj będą różnice wynikające z charakteru poszczególnych regionów kraju i funkcji wypełnianych wobec gospodarki narodowej. Jakikolwiek więc uniformizm jest tu najmniej wskazany, chociaż zasadnicza jest sprawa elastycznego skorelowania układu planowania i zarządzania terenowego z centralnym. Węzłowe kierunki tych przedsięwzięć Rząd proponuje zrealizować przez ograniczenie wskaźników dyrektywnych, uelastycznienie planowania ułatwiającego rozliczanie nakładów i efektów. Zamierzenia te spełniają oczekiwania uspołecznionego przemysłu drobnego. Z pewnością rozwiązania te sprzyjać będą również rozwijaniu obustronnie korzystnej współpracy uspołecznionego przemysłu drobnego z małymi i średnimi przedsiębiorstwami innych krajów, w tym także polonijnymi, zgodnie z umowami bilateralnymi zawartymi przez Polskę.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselJerzyJozwiak">Wysoki Sejmie! Zgodnie z wyrażonym poglądem o prawidłowym akcentowaniu węzłowych kierunków realizacji rządowego programu rozwoju uspołecznionego przemysłu drobnego satysfakcję budzić musi i to, że przewiduje się, iż odpowiednie prace wdrożeniowe zakończone będą jeszcze w bieżącym roku. Chodzi obecnie o to, by w pełni dotrzeć z realizacją programu do świadomości ludzi, którzy odpowiadać będą za jego realizację. Świadomość ta stanowić będzie dynamiczną siłę sprzyjającą właściwemu wykonaniu wszystkich funkcji uspołecznionego przemysłu drobnego. Z tym też celem Stronnictwo Demokratyczne związało swoje działanie na rzecz rozwoju drobnej wytwórczości, w tym także uspołecznionego przemysłu drobnego.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselJerzyJozwiak">Jesteśmy świadomi współodpowiedzialności za rozwój tej sfery działalności z racji swoich wieloletnich programowych zainteresowań. Współuczestnicząc z PZPR oraz ZSL w rozwoju szeroko pojętej drobnej wytwórczości mamy świadomość, że w obecnej sytuacji gospodarczej kraju jest to nie tylko nasz polityczny obowiązek, ale przede wszystkim element realnego zwiększenia wkładu w społeczno-gospodarczy rozwój kraju. Takie też przekonanie towarzyszyć będzie Klubowi Poselskiemu Stronnictwa Demokratycznego, udzielającemu poparcia założeniom rządowego programu przedłożonego dziś Wysokiemu Sejmowi. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Witold Jaros.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselWitoldJaros">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Po XIV Plenum KC naszej partii, które w sposób kompleksowy podjęło temat drobnej wytwórczości, wchodzimy w etap rozwijania konkretnej pracy w terenie. Przed szeregiem drobnych zakładów, spółdzielni, warsztatów pracy w miastach i gminach, będących dotychczas w cieniu wielkich przedsiębiorstw przemysłowych, zarysowały się nowe szanse. Już dziś możemy mówić o pojawieniu się wielu inicjatyw na rzecz włączenia przemysłu drobnego w lepsze zaspokajanie potrzeb rynku i w te dziedziny gospodarki, gdzie występuje znaczny niedobór materiałów, a także mocy wykonawczych.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselWitoldJaros">W dyskusji poprzedzającej XIV Plenum KC PZPR padały wnioski dotyczące potrzeby zwiększenia udziału drobnej wytwórczości na rzecz budownictwa mieszkaniowego. Dotyczyły one m.in. produkcji materiałów budowlanych z surowców lokalnych, produkcji na potrzeby wyposażenia mieszkań, zwiększenia zakresu usług remontowo-budowlanych dla ludności i współpracy małych przedsiębiorstw o profilu budowlanym ze spółdzielczością mieszkaniową.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselWitoldJaros">Wielką szansą dla wielu rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji mieszkaniowej jest budownictwo indywidualne. Właśnie ze wszech miar słuszne i potrzebne jest większe zaangażowanie przemysłu drobnego na rzecz przyspieszenia realizacji tego typu budownictwa. Są tu ważące co najmniej dwie sprawy — materiały i wykonawstwo.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselWitoldJaros">W latach 1970—1977 wystąpił w przemyśle drobnym niepokojący spadek produkcji materiałów budowlanych, która stanowi zaledwie 0,9% globalnej produkcji tego przemysłu. Produkcja wyrobów z betonu uległa zmniejszeniu z 1 997 tys. ton do 1 443 tys. ton, a elementów ściennych — z 279 mln sztuk jednostek ceramicznych do 215 mln sztuk — co stanowi zaledwie 1,7% udziału w produkcji przemysłu uspołecznionego.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselWitoldJaros">Rozwój produkcji materiałów budowlanych w ramach drobnego przemysłu nie wymaga dużych nakładów inwestycyjnych, charakteryzuje go wysoka produktywność środków trwałych i opłacalność, ponieważ wykorzystuje lokalne zasoby surowcowe przy na ogół niskim angażowaniu środków transportu.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselWitoldJaros">W województwie piotrkowskim, które reprezentuję, realizacja przyjętego przez sesję WRN w roku 1977 programu rozwoju produkcji materiałów budowlanych w oparciu o miejscowe zasoby pozwoliła w roku 1978 zabezpieczyć w 30% zapotrzebowanie rynku na materiały ścienne. Znacznie rozwinęło się wydobycie kruszyw oraz produkcja wyrobów z betonu, głównie pustaków cementowo-piaskowych i żużlowo-betonowych, zwiększa się też produkcję cegły palonej i wapna.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselWitoldJaros">Miejsko-gminne i gminne urzędy, decyzją wojewody, zostały zobowiązane do przyspieszenia rozwoju lokalnych zakładów produkcji materiałów i elementów budowlanych przez przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej, spółdzielczość rolniczą oraz indywidualne zespoły. Założono, iż do końca 1979 r. nie powinno być gminy, w której nie byłoby co najmniej jednego zakładu tej branży.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselWitoldJaros">Duże rezerwy w rozwoju produkcji materiałów budowlanych istnieją również na terenach miast, gdzie szerzej niż dotąd należy wykorzystywać surowce wtórne z przemysłu, odpady i złom użytkowy, żużel i popioły oraz materiały drewnopochodne.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselWitoldJaros">Trzeba przyznać, że pewne obawy budzi stagnacja rozwojowa w zakładach ceramiki budowlanej, podległych resortowi budownictwa. Są to zakłady stare i wyeksploatowane, które nie otrzymują dostatecznych jeszcze środków na modernizację i rozbudowę.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselWitoldJaros">Wysoki Sejmie! Z coraz lepszym zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych wiąże się również rozwój produkcji wyrobów przeznaczonych na wyposażenie mieszkań. Tutaj również spółdzielczość pracy powinna podjąć na szerszą skalę produkcję mebli z drewna i materiałów pochodnych, poszukiwanych mebli wypoczynkowych, dziecięcych czy kuchennych w tzw. krótkich seriach. Stanowiłoby to na pewno istotne uzupełnienie produkcji przemysłu kluczowego. Należałoby też podkreślić szybki rozwój produkcji spółdzielczości pracy — „Rękodzieła Ludowego i Artystycznego”, której wyroby, np. zestawy mebli w stylu ludowym, są atrakcyjnym i poszukiwanym towarem rynkowym. Wartość produkcji tych spółdzielni przeznaczona na wyposażenie mieszkań wzrasta każdego roku od 8% do 10%.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselWitoldJaros">Ważnym czynnikiem w realizacji programu mieszkaniowego są usługi. Realizuje się, choć nie bez trudności, szeroki program rozwoju tych usług, szczególnie remontowo-budowlanych i instalacyjnych. Jednakże prawidłowe wykonawstwo i dalsze rozwijanie prac usługowych związane jest z koniecznością poprawy zaopatrzenia w materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselWitoldJaros">Jednocześnie rozwijane będą usługi meblarskie, tapicerskie, a więc te, które w sposób pośredni wpływają na wyposażenie mieszkań, a wartość tych usług, choć nadal niewystarczających, wyniesie w bieżącym roku ponad 400 min złotych.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselWitoldJaros">Należy podkreślić też znaczenie usług bytowych, których rozwój powinien być ukierunkowany na maksymalne zabezpieczenie potrzeb w zakresie instalacji urządzeń elektrycznych i wodno-kanalizacyjnych, poprawy funkcjonalności mieszkań i wykończenia wnętrz z dostosowaniem do życzeń i potrzeb indywidualnych odbiorców. Zapotrzebowanie na te usługi ciągle wzrasta i uważam, że tą sprawą energiczniej muszą się zająć zakłady spółdzielcze, rzemiosło oraz drobne przedsiębiorstwa remontowo-budowlane w miastach i gminach, niezależnie od swojej przynależności resortowej.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselWitoldJaros">Nie pomylę się, jeśli stwierdzę, że dotychczasowy potencjał wykonawczy przemysłu drobnego, przeznaczony na potrzeby budownictwa, jest rozproszony, nie zawsze w pełni wykorzystany oraz ukierunkowany i niewystarczający jeszcze dla właściwej obsługi ludności, co przejawia się chociażby w długich okresach wyczekiwań na te usługi. Wynika to z okresowych braków materiałowych, jak farby i lakiery, sprzęt elektryczny i hydrauliczny, a także z niewystarczającej liczby specjalistów w niektórych branżach. Rozwiązania problemu kadrowego dla tego działu gospodarki narodowej upatrujemy w dostosowaniu profilu szkół zawodowych do zmieniających się potrzeb.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselWitoldJaros">Dotychczas nie udało się na szerszą skalę wykształcić odpowiednich form współdziałania drobnych jednostek budowlanych ze spółdzielczością mieszkaniową. Spółdzielczość mieszkaniowa od 2 lat współpracuje z Wojewódzkim Związkiem Spółdzielczości Pracy na podstawie odpowiednich porozumień i programów współdziałania. Współdziałanie to przyniosło wymierne efekty, chociażby w budowie domków rodzinnych, w budowlanych robotach wykończeniowych i usługach mieszkaniowych.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselWitoldJaros">Dalszy wzrost udziału spółdzielczości pracy w spółdzielczym budownictwie jednorodzinnym uzależniony jest od unormowania spraw zaliczenia do usług dla ludności robót budowlanych, wykonywanych na tak zwane „oświadczenia” spółdzielni mieszkaniowych. Dotychczas są zaliczane w poczet usług dla ludności jedynie roboty zlecone przez spółdzielcze zrzeszenia budowy domków jednorodzinnych. Postulowałbym rozważenie możliwości uregulowania tych spraw.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselWitoldJaros">Przedstawione przeze mnie potrzeby i możliwości szerszego włączenia uspołecznionego drobnego przemysłu na rzecz realizacji budownictwa mieszkaniowego znajdują swoje odbicie w działaniach organów administracji terenowej.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselWitoldJaros">Z chwilą powstania nowych województw zrodziły się różne decyzje i działania, zależnie od warunków lokalnych, które zmierzają do rozwoju przemysłu drobnego, poprawy świadczonych usług remontowo-budowlanych mieszkań oraz poprawy współpracy małych jednostek budowlanych ze spółdzielniami mieszkaniowymi. Wielkość potrzeb narzuca jednak konieczność nie tylko pełnego wykorzystania istniejących możliwości, ale na podstawie uchwały XIV Plenum KC PZPR nadania tym sprawom jeszcze większego przyspieszenia. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Zenon Komender.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselZenonKomender">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Od dłuższego czasu w naszym życiu dawało, a i daje o sobie znać nienadążanie drobnej wytwórczości za potrzebami społecznymi i gospodarczymi. Wiele było przyczyn takiego stanu rzeczy. Za jedną z najistotniejszych trzeba uznać fakt dość powszechnego niedoceniania znaczenia roli małych zakładów przemysłowych dla całego procesu rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Konsekwencją tego był brak całościowej koncepcji dalszego rozwoju tego działu gospodarki. Brak jasnego określenia roli i zasad jego funkcjonowania. Właściwą wykładnię roli uspołecznionego przemysłu drobnego dało dopiero XIV Plenum Komitetu Centralnego PZPR, wskazując równocześnie kierunki działania, które powinny zapewnić przyspieszenie rozwoju tego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselZenonKomender">W toku dyskusji nad modelem drobnej wytwórczości akcentuje się to, że coraz pełniejsze zapotrzebowanie na typowe masowe dobra rodzi nowy typ potrzeb, bardziej zindywidualizowanych, różnorodnych, urozmaiconych. Ich zaspokojenie nie zawsze mogą zapewnić wielkie organizmy gospodarcze, a zadanie to powinien i może podjąć właśnie przemysł drobny pod warunkiem odpowiedniego ukształtowania jego struktury i zasadniczego podniesienia jego rangi w całej gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselZenonKomender">Nie tylko jednak indywidualizacja potrzeb konsumpcyjnych przemawia za rozwojem przemysłu drobnego. Także osiągnięty już poziom i skala produkcji przemysłu kluczowego stwarza nowe zapotrzebowanie na wyroby małych specjalistycznych przedsiębiorstw. Zapotrzebowanie to wynika z dwóch przyczyn.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselZenonKomender">Po pierwsze stąd, że zbyt słaby rozwój małych zakładów stwarza nacisk na duże przedsiębiorstwa, by podejmowały produkcję, która z różnych względów, a szczególnie techniczno-organizacyjnych w tych zakładach, jest nieopłacalna i społecznie nieefektywna.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselZenonKomender">Po drugie — drobny przemysł powinien się stawać trwałym kooperantem wielkich wytwórców. Małe, wyspecjalizowane zakłady powinny podejmować produkcję setek detali i podzespołów, których wysoka jakość decyduje o jakości wyrobu finalnego. Zakłady takie mogą również świadczyć wiele usług technicznych na rzecz przemysłu kluczowego.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselZenonKomender">Rozwój kooperacji jest stałą cechą rozwoju nowoczesnego przemysłu we wszystkich krajach wysoko rozwiniętych. U nas również osiągnięty już poziom produkcji w wielkich kombinatach stwarza konieczność komplementarnego rozwoju małych specjalistycznych zakładów przemysłowych. One tylko bowiem mogą rozwiązać szereg spraw drobnych, ale ważnych, które albo nie są rozwiązywane wcale, albo w sposób mało efektywny — przez nie dostosowane do tych zadań jednostki gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselZenonKomender">Uchwała XIV Plenum KC PZPR stwierdza jasno, że przyspieszenie rozwoju przemysłu drobnego stało się obecnie warunkiem zharmonizowania całej struktury przemysłowej i może odegrać istotną rolę w przywracaniu i umacnianiu równowagi w gospodarce na wielu bardzo istotnych odcinkach. Stąd też — jak stwierdził I Sekretarz KC PZPR towarzysz Gierek — — „Rozwój przemysłu drobnego powinniśmy traktować jako zadanie o żywotnym znaczeniu dla efektywnego rozwoju całej naszej gospodarki”.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselZenonKomender">Jak wynika z przedstawionych dziś informacji Rządu, przemysł drobny ma wypełnić wiele luk w produkcji, przede wszystkim rynkowej, a także kooperacyjnej i eksportowej. Jest on do tego predysponowany przez większą elastyczność, przez posiadanie możliwości szybszego dostosowywania się do zmiennych potrzeb oraz do różnych wahań na rynku wewnętrznym i w handlu zagranicznym. Nie mniej ważne jest i to, że w przemyśle drobnym uzyskuje się — oczywiście przy spełnieniu wielu warunków — na ogół bardzo dobre wyniki ekonomiczno-finansowe. Ta jego cecha nabiera w chwili obecnej szczególnego znaczenia.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselZenonKomender">Wysoka efektywność przemysłu drobnego była podkreślana w wielu wystąpieniach na XIV Plenum. Wskazywano przy tym na konieczność tworzenia odpowiedniego systemu ekonomiczno-finansowego, który powinien być nastawiony na maksymalne wydobycie tych walorów. Przede wszystkim należy podkreślić wysoką efektywność inwestowania w przemysł drobny. Zasadza się ona — oczywiście, przy sprawnym przebiegu całego procesu inwestycyjnego — na stosunkowo krótkim cyklu budowy oraz na szybkim zwrocie nakładów. Te pozytywne cechy występują szczególnie przy inwestowaniu w drobny przemysł, pracujący na rzecz rynku wewnętrznego. Ma to w bieżącym okresie ogromne znaczenie, bowiem zwiększenie udziału inwestycji w przemysł drobny w ogólnych nakładach może zmniejszyć wielkość zamrożenia i zaangażowania inwestycyjnego, a tym samym przyspieszyć wzrost produkcji na potrzeby rynku bez zbytniego wzrostu udziału inwestycji produkcyjnych w dochodzie narodowym. Znaczenie tego faktu w momencie, gdy musimy zwiększyć nakłady na energetykę, bazę paliwowo-surowcową i transport — a więc działy o dużej kapitałochłonności i długim okresie zwrotu nakładów — trudno przecenić.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselZenonKomender">Innym walorem jest z zasady niższa materiałochłonność produkcji drobnej wytwórczości w porównaniu z przemysłem kluczowym. Przy czym przemysł drobny może korzystać z surowców lokalnych, których wykorzystanie na skalę wielkoprzemysłową jest nieopłacalne, oraz z surowców odpadowych, niepełnowartościowych, wtórnych itp. Jest to możliwość, która z reguły łączy się z większą pracochłonnością, co powoduje niekiedy niższą wydajność pracy, liczoną tradycyjnymi metodami statystycznymi. Nie oznacza to jednak, by efektywność ogólnospołeczna, a także ściśle gospodarcza w zakresie wykorzystania pracy żywej była w tym przemyśle niska. Trzeba tylko do analizy tej efektywności podejść całościowo. Jeśli bowiem przez większą pracochłonność następuje oszczędność surowców, to tym samym występuje oszczędność pracy we wcześniejszych fazach wytwarzania. Obok tego trzeba brać pod uwagę i inny problem.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselZenonKomender">Przemysł drobny ma przecież szansę aktywizować te zasoby pracy, które w innym wypadku byłyby nie wykorzystane, lub których wykorzystanie przez wielki przemysł wymagałoby dodatkowych nakładów na budownictwo mieszkaniowe, zaplecze socjalno-bytowe, transport zapewniający dojazdy do pracy itd. Chodzi tu generalnie o wykorzystanie lokalnych nadwyżek rąk do pracy oraz o zatrudnienie ludzi niepełnosprawnych oraz kobiet obarczonych obowiązkami rodzinnymi. Przemysł drobny tradycyjnie już stosuje zatrudnienie w systemie pracy nakładczej, niepełnoetatowej czy inne, np. specyficzne dla spółdzielczości inwalidzkiej formy pracy. Trzeba zresztą podkreślić, że wzrost zatrudnienia w przemyśle drobnym wpływa pozytywnie, a nie negatywnie na równowagę rynkową, gdyż udział produkcji rynkowej jest w tym dziale produkcji mniej więcej dwukrotnie wyższy niż w całym przemyśle.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselZenonKomender">O wysokiej efektywności drobnego przemysłu decyduje również i to, że jest on mniej transportochłonny, gdyż — czerpiąc w dużej mierze z lokalnych surowców i pracując bardzo często na lokalny rynek — korzysta z przewozów na krótkich trasach. Ma on również potencjalną szansę szybkiego przejmowania i wdrażania nowych wynalazków, pomysłów racjonalizatorskich, co jak wiadomo nie zawsze jest realizowane pozytywnie w dużych zakładach.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselZenonKomender">Wreszcie jeszcze jedna sprawa, która kiedyś miała ogromne znaczenie społeczne, a która ciągle jest jeszcze żywa. Otóż chodzi o to, że szybki rozwój przemysłu drobnego może odegrać poważną rolę w aktywizowaniu ośrodków gminnych i małych ośrodków miejskich. Aktywizacja ta nie sprowadza się tylko do wzrostu zatrudnienia, ale także może wpływać np. na wzrost produkcji rolnej, szczególnie w drobnych gospodarstwach, przez zagospodarowywanie ich rozproszonej i tym samym trudnej do przejęcia przez przemysł kluczowy produkcji towarowej.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Zaktywizowanie i rozwój drobnego przemysłu wymagać będzie wielu wysiłków, ale i — co trzeba podkreślić — sporych nakładów, a obok tego, a może nawet przede wszystkim, właściwego klimatu, zrozumienia jego roli i jasnego określenia zadań, jakie powinien on spełniać. Mówią o tym materiały XIV Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselZenonKomender">I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek wyraźnie podkreślił na Plenum, że „funkcje przemysłu drobnego wymagają nowego podejścia do spraw jego rozwoju i nakazują nadanie odpowiednio wysokiej rangi tej problematyce w całej naszej polityce gospodarczej”. Oczywiście, wiele spraw można będzie rozwiązać w dłuższym okresie czasu. Ale sprawą już dziś pilną jest tworzenie realnych możliwości rozwoju produkcji i usług w ramach istniejącego potencjału przemysłu drobnego, m.in. przez lepszą organizację pracy, uzupełnienie parku maszynowego, poprawę współczynnika zmianowości i lepsze zaopatrzenie w surowce, maszyny i materiały.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselZenonKomender">Mówiąc o obecnej sytuacji trzeba stwierdzić, że stałym czynnikiem utrudniającym realizację zadań drobnej wytwórczości, i to szczególnie w odniesieniu do produkcji rynkowej i usług dla ludności, są braki ilościowe, a często i niska jakość zaopatrzenia materiałowo-technicznego. Punktem wyjścia dla poprawy tej sytuacji powinno być pełniejsze uwzględnianie potrzeb materiałowych drobnej wytwórczości w ogólnych bilansach krajowych. Zapowiedział to wicepremier w swoim wystąpieniu. Musi tu być przestrzegana zasada równego traktowania w bilansowaniu zaopatrzenia wszystkich odbiorców, którzy przecież mają wykonać określone zadania planowe.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselZenonKomender">Szczególnie pilnym zadaniem jest dalsze uporządkowanie zaopatrzenia drobnej wytwórczości w materiały i artykuły dzielone centralnie, gdyż ich dystrybutorzy, tj. jednostki obrotu materiałowego, traktując priorytetowo zakłady przemysłu kluczowego, ograniczają bardzo drastycznie przydziały materiałowe dla tzw. pozostałych odbiorców. W związku z tym postulować by trzeba, aby umieszczać na liście imiennych odbiorców w poszczególnych centralach zaopatrzeniowych te zakłady drobnej wytwórczości, które produkują znaczące na rynku ilości określonych wyrobów, np. w zakresie chemii gospodarczej, niektórych artykułów gospodarstwa domowego itp., a także, aby na okres przejściowy wprowadzić centralne rozdzielnictwo niektórych, szczególnie deficytowych, a dotychczas nie rozdzielanych surowców i materiałów. Lepsza powinna być współpraca między jednostkami drobnej wytwórczości a dostawcami materiałów i surowców. Musi przy tym obowiązywać również zasada podejmowania przez drobny przemysł produkcji wyłącznie na bazie uzgodnionych dostaw materiałowych, a te uzgodnienia muszą być potem przez dostawców honorowane.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselZenonKomender">Szczególnie trudnym problemem do rozwiązania jest poprawa całego procesu inwestowania w drobnej wytwórczości. Dotyczy to zarówno fazy przygotowania inwestycji, odpowiedniego wyboru lokalizacji, wykonawcy i ciągle ograniczonych możliwości realizacyjnych, Trzeba by nadać rangę tym inwestycjom, odpowiadającą zadaniom stawianym drobnej wytwórczości. Dotychczasowa praktyka inwestycyjna wskazuje na szereg trudności obiektywnych, ale i błędów i trudności subiektywnych, których rezultatem było to, że szereg inwestycji realizowano w sposób przewlekły. W nowych obiektach nie osiąga się często zakładanych zdolności produkcyjnych. Wiąże się to z trudnościami kadrowymi i z brakiem odpowiedniego wyposażenia technicznego i materiałowego.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselZenonKomender">Szczególnej wagi nabiera sprawa przygotowania kadr dla drobnej wytwórczości i to zarówno do działów produkcyjnych, jak i usługowych. W małych zakładach organizacja pracy opiera się przede wszystkim na odpowiednio przygotowanym średnim personelu technicznym. Rola mistrza i brygadzisty jest tu szczególnie ważna. Niestety, systemy płacowe, preferujące przemysł kluczowy, nie ułatwiają kompletowania kadry w małych zakładach przemysłowych. Tym bardziej jest to trudne, gdyż zakłady te mają nie zawsze odpowiednie warunki pracy i na ogół słabe zaplecze socjalne oraz mniejsze możliwości w załatwianiu potrzeb socjalno-bytowych swych pracowników.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselZenonKomender">Możliwości kadrowe i wyposażenie techniczne poważnie wpływają na jakość produkcji. W globalnej ocenie jakości produkcja drobnej wytwórczości nie ustępuje w zasadzie poziomowi wyrobów przemysłu kluczowego. Miernikiem takiej oceny są np. wskaźniki wyrażające stosunek wartości uznanych reklamacji jakościowych do wartości produkcji sprzedanej. Głębsza analiza branżowa wykazuje jednak zróżnicowanie poziomu jakościowego poszczególnych grup wyrobów. W dostawach rynkowych przemysłu drobnego reklamacje dotyczą głównie artykułów powszechnego użytku z grupy 1001 drobiazgów i wyrobów przemysłu elektromaszynowego.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselZenonKomender">Generalnie słabym ogniwem przemysłu drobnego — jeśli chodzi o wymogi jakościowe — są te grupy wyrobów, których produkcja wymaga odpowiedniego projektowania, precyzyjnego oprzyrządowania, wysokiej jakości powłok czy też estetycznego i starannego opakowania. Wynika to najczęściej z niedostatków wyposażenia produkcyjnego i słabego zaplecza technicznego. Stąd też postęp w przemyśle drobnym, jeśli chodzi o wyroby nowe i zmodernizowane, osiągany jest dość jednostronnie — głównie w przemyśle lekkim, jak odzież, wyroby kaletnicze, dziewiarstwo — natomiast jest niedostateczny w grupach wyrobów metalowych, drzewnych i z tworzyw sztucznych.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselZenonKomender">Generalnie można stwierdzić, że zaplecze techniczne, projektowo-konstrukcyjne drobnej wytwórczości jest w niedostatecznym stopniu wyposażone w nowoczesne i precyzyjne środki techniczne. Bardzo trudną sytuację notuje się w rozmiarach i wyposażeniu narzędziowni. Dotyczy to zwłaszcza spółdzielczości pracy, której potrzeby, np. na oprzyrządowanie wyrobów metalowo-elektrotechnicznych, zabawek i na formy do wyrobów z tworzyw sztucznych są pokrywane w granicach 40—50%.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselZenonKomender">Wprawdzie rozwijana jest ostatnio przez wszystkie piony drobnej wytwórczości coraz szersza współpraca z resortowymi placówkami naukowo-technicznymi i wyższymi uczelniami technicznymi. Tą drogą jednak załatwiane bywają przede wszystkim potrzeby wynikające z kooperacji z przemysłem kluczowym, a w zbyt małym stopniu problemy odnoszące się do finalnej produkcji rynkowej i do usług. Stąd powstaje postulat rozbudowy i wzmocnienia zaplecza technicznego, a szczególnie lepszego wyposażenia narzędziowni i wzorcowni w maszyny i urządzenia oraz aparaturę kontrolno-pomiarową.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Pax”, chciałbym wyrazić poparcie dla zarysowanego tu w wystąpieniu wicepremiera Tadeusza Pyki rządowego programu realizacji uchwał XIV Plenum KC PZPR. Problemy te były m.in. tematem wczorajszego wystąpienia przewodniczącego Zarządu Stowarzyszenia „Pax” Ryszarda Reiffa na spotkaniu z aktywem naszej organizacji w województwie katowickim, w którym to województwie, obok stołecznego pracuje przemysł terenowy. W wystąpieniu tym, jak i w dyskusji podkreślano m.in. konieczność możliwie szybkiego działania w celu poprawy zaopatrzenia techniczno-materiałowego i warunków pracy załóg zakładów przemysłu drobnego oraz rozbudowy jego zaplecza technicznego.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselZenonKomender">Sprawą pilną jest również porządkowanie systemu ekonomiczno-finansowego i organizacyjnego drobnej wytwórczości przez takie rozwiązania, które umożliwiłyby elastyczne dostosowanie programu produkcji do potrzeb rynku, eksportu i kooperacji oraz zabezpieczały pełne pokrycie potrzeb na fundusz płac. Chodzi o przypadki podejmowania nowej lub rozwijania dotychczasowej produkcji wyrobów o wyższej pracochłonności niż przeciętna. Chodzi wreszcie o takie rozwiązania, które stymulowałyby szersze wykorzystywanie surowców miejscowych, wtórnych i odpadowych, jak również umożliwiały akumulowanie niezbędnych środków na rozwój działalności gospodarczej, a w szczególności usług dla ludności i produkcji artykułów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 15 do godz. 12 min. 55)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Edward Kondak.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselEdwardKondak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Włączając się do dyskusji nad ramowym programem przedstawionym Wysokiej Izbie przez Rząd, a dotyczącym kompleksowego rozwoju uspołecznionego przemysłu drobnego i usług wykonywanych przez rzemiosło na rzecz poprawy zaopatrzenia rynku i zaspokojenia potrzeb bytowych ludności — pragnę przedstawić kilka uwag na temat usług na rzecz rolnictwa i ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselEdwardKondak">Reprezentuję województwo olsztyńskie, w którym rolnictwo i produkcja żywności stanowią podstawowy dział gospodarki narodowej, a na wsi mieszka prawie połowa ogółu mieszkańców województwa. Dlatego też problem rozwoju usług dla rolnictwa i ludności rolniczej ma w naszych warunkach niezmiernie ważne znaczenie zarówno gospodarcze, jak i społeczne.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselEdwardKondak">Wśród usług produkcyjnych dla rolnictwa na plan pierwszy należy wysunąć problem rozbudowy sieci zaplecza technicznego oraz lepszego jego wyposażenia i odpowiedniej obsady kadrowej.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselEdwardKondak">Rolnictwo w szybkim tempie staje się użytkownikiem wszelkiego rodzaju maszyn i urządzeń, wprawdzie coraz bardziej wydajnych, ale jednocześnie skomplikowanych, wymagających fachowej i specjalistycznej obsługi. Mechanizuje się nie tylko rolnictwo uspołecznione, ale także na polach chłopskich pojawia się coraz więcej ciągników i maszyn.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselEdwardKondak">Istniejąca obecnie sieć zakładów naprawczych i obsługi technicznej nie jest w stanie sprostać rosnącym w szybkim tempie potrzebom. Przedsiębiorstwa państwowe i spółdzielcze posiadają warsztaty remontowe, ale pracują one na granicy swoich możliwości i nie są w stanie przyjąć dodatkowo i wykonać wielu tysięcy napraw i konserwacji sprzętu rolników indywidualnych. Poza tym większe ośrodki naprawcze i warsztaty, np. państwowe ośrodki maszynowe, pracują dzisiaj systemem przemysłowym i bez całkowitej zmiany ich struktury techniczno-ekonomicznej, podyktowanej technologią napraw, nie można przystosować ich do wykonywania wielkich ilości drobnych usług bez szkody dla ich działalności podstawowej. Organizowanie przy tych warsztatach oddzielnych działów wykonujących usługi na potrzeby wsi mijałoby się z celem z uwagi na duże odległości dzielące zleceniodawców od warsztatów naprawczych. W tej sytuacji poddaję pod rozwagę propozycję, aby w trakcie realizacji rozpatrywanego dziś przez Wysoką Izbę rządowego programu realizacji uchwały XIV Plenum KC PZPR w każdej gminie, w zależności od potrzeb i możliwości, zorganizować jeden lub kilka specjalnych ośrodków naprawczo-usługowych o charakterze uniwersalnym.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselEdwardKondak">Ośrodki te powinny przede wszystkim prowadzić działalność usługową w zakresie:</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselEdwardKondak">— ślusarstwa ogólnego wraz ze spawalnictwem, — konserwacji i napraw instalacji elektrycznej oraz całości domowego sprzętu elektrotechnicznego i mechanicznego, — konserwacji i napraw instalacji wodno-kanalizacyjnych, — konserwacji i remontu sprzętu komunikacyjnego, motocykli, rowerów, samochodów, przyczep itp.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselEdwardKondak">Ośrodkom tym jako placówkom o charakterze uniwersalnym można by również podporządkować prowadzone dotychczas punkty — „Praktyczna Pani”, które spełniają swoją dotychczasową rolę i działalność ich należy nadal rozwijać.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselEdwardKondak">Rolnictwo odczuwa duże potrzeby w zakresie różnego rodzaju drobnych usług, które wykonywać powinna spółdzielczość rzemieślnicza i rzemieślnicy indywidualni. Dotyczy to głównie takich branż, jak: ślusarstwo, mechanika pojazdowa, elektrotechnika, stolarstwo, wodno-kanalizacyjna, centralne ogrzewanie, tapicerstwo, szklarstwo itp.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselEdwardKondak">Obecnie na 3 140 zakładów rzemieślniczych w województwie tylko 370, czyli niewiele ponad 10%, pracuje na terenie wiejskim. Każdego roku liczba zakładów usługowych na wsi zmniejsza się. W roku ubiegłym ubyły 22 zakłady, rośnie natomiast ich liczba w miastach. Zasadniczą przyczyną tego zjawiska jest brak lokali dla rzemieślników na wsi, a szczególnie w siedzibach gmin.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselEdwardKondak">Rozwój usług rzemieślniczych na wsi można poprawić przez stworzenie pewnych preferencji, które powinny się wyrażać przez pomoc w budowie warsztatów i mieszkań, ulgi kredytowe, zaopatrzenie w materiały, przekazywanie warsztatów z ojca na syna, tak jak gospodarstw rolnych, wprowadzenie stażu praktycznego od 1 do 2 lat dla czeladników u dobrych rzemieślników, co pozwoli na zdobycie doświadczenia zawodowego w prowadzeniu własnego warsztatu.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselEdwardKondak">W rozwoju rolnictwa ważną rolę spełniają spółdzielnie kółek rolniczych, których działalność usługowa jest jednym z podstawowych czynników intensyfikacji produkcji w gospodarstwach chłopskich. Rozmiar usług świadczonych dotychczas nie zaspokaja potrzeb rolników, a zwłaszcza szybko powiększającej się liczby gospodarstw specjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselEdwardKondak">W warunkach olsztyńskich jako zadanie podstawowe dla SKR widzimy szybkie zwiększenie usług dla gospodarki chłopskiej w zakresie zbiorów i konserwacji pasz. Dotychczasowy zakres i poziom tych usług jest wysoce niewystarczający, co w istotny sposób ogranicza uprawę wysoko wydajnych roślin paszowych, zwłaszcza kukurydzy. Podstawową przyczyną tych braków jest niedostatek maszyn przydatnych na polach chłopskich oraz niedostateczne wyposażenie kółek rolniczych w kompleksowe zestawy do zbioru pasz objętościowych. Jest pilną potrzebą, aby tak jak kompleksowo rozwiązuje się zbiór zbóż i okopowych, w podobny sposób rozwiązywać zbiór i konserwację roślin pastewnych.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselEdwardKondak">Drugim elementem działania SKR jest rozwijanie usług specjalistycznych i kompleksowych. Dzięki rosnącej liczbie ciągników i maszyn, będących w dyspozycji rolników indywidualnych, zmniejszać się powinno zapotrzebowanie na usługi podstawowe, wzrastać natomiast będą potrzeby na usługi świadczone sprzętem specjalistycznym. W tej sytuacji spółdzielnie kółek rolniczych powinny rozszerzać zakres takich usług, jak chemiczna ochrona roślin, wysiew wapna i nawozów mineralnych, zbiór zbóż i okopowych oraz innych usług specjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselEdwardKondak">Poważnym mankamentem, ograniczającym zdolność usługową SKR, a także nastręczającym poważne trudności indywidualnym posiadaczom ciągników, jest dystrybucja części zamiennych i paliw. Istniejąca dotychczas sieć zaopatrzenia nie zabezpiecza potrzeb kółek rolniczych, natomiast rolnicy indywidualni muszą zaopatrywać się w odległych często składnicach wojewódzkich związków spółdzielni rolniczych i często w sposób nie zawsze zgodny z ogólnymi zasadami i obowiązującymi przepisami. Dlatego w celu usprawnienia zaopatrzenia należy rozważyć możliwość zaopatrywania spółdzielni kółek rolniczych w części zamienne i paliwo oraz stworzyć możliwość legalnego zaopatrywania się rolników w części i paliwo w magazynach SKR.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselEdwardKondak">Wydaje się również zasadne, aby działalność usługowa SKR dla rolnictwa była szerzej niż dotychczas wspierana przez państwowe ośrodki maszynowe. Dotychczasowa współpraca POM z SKR powinna być pogłębiona i rozwijana w kierunku udzielania pomocy SKR w szkoleniu kadry technicznej, przekazywanie im zbędnego sprzętu i urządzeń technicznych, narzędzi i oprzyrządowania warsztatowego.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#PoselEdwardKondak">Wysoki Sejmie! Istotne znaczenie dla socjalistycznej przebudowy wsi ma zagadnienie przebudowy sieci osiedleńczej. W województwie olsztyńskim, gdzie gospodarka uspołeczniona nabiera charakteru dominującego, mamy opracowany plan przyszłościowy sieci osiedleńczej z określeniem funkcji przyszłych centrów administracyjno-usługowych. W centrach tych rozwijane jest budownictwo mieszkaniowe i socjalne oraz usługi, ale jest to dopiero początek drogi w wielkim programie przebudowy naszej wsi.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselEdwardKondak">W zaspokajaniu potrzeb ludności wiejskiej ważną rolę spełnia produkcja małych zakładów miejscowych, głównie pionu spółdzielczości rolniczej. Dotychczas wytwarzane są w nich przeważnie artykuły żywnościowe, natomiast produktów nieżywnościowych, służących zaopatrzeniu ludności lub potrzebnych do produkcji rolnej, wytwarza się stosunkowo mało. W niedostatecznym stopniu wykorzystywane są surowce miejscowego pochodzenia, takie jak glina i żwiry, drewno, z których można produkować elementy ścienne dla budownictwa rolniczego, odpady drewna w tartakach i fabrykach mebli, odpady poprodukcyjne z innych zakładów, z których można produkować wiele drobnych artykułów.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselEdwardKondak">Przetwórstwo spożywcze, choć dominujące w produkcji, nie zaspokaja potrzeb rynku i nie przetwarza w całości miejscowego surowca. Istnieje potrzeba i możliwość dalszego uszlachetniania i doskonalenia obecnie produkowanych wyrobów, także lepszego i pełniejszego wykorzystania do produkcji takich surowców, jak warzywa i owoce, mleko, mięso, ziemniaki, przetwory zbożowe.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#PoselEdwardKondak">W województwie olsztyńskim mamy przykłady dobrego i gospodarskiego wykorzystania miejscowych warunków. W nieczynnych dotychczas obiektach uruchomiono rozlewnię oleju jadalnego, produkcję pieczywa cukierniczego i konserw mięsno-warzywnych.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#PoselEdwardKondak">Racjonalny rozwój usług na rzecz rolnictwa oraz podejmowanie drobnej produkcji rynkowej przez jednostki uspołecznione i rzemiosło powinno być umiejętnie inspirowane i sterowane przez administrację państwową szczebla podstawowego i wojewódzkiego. Administracja powinna pobudzać małe zakłady do podejmowania inicjatywy produkcji rynkowej z miejscowych surowców. Powinna wskazywać na możliwości wykorzystania odpadów poprodukcyjnych z dużych zakładów przemysłowych, pomagać w zagospodarowaniu obiektów, które dotychczas nie są wykorzystane. Tworzyć wokół tych spraw atmosferę sprzyjającą rozwojowi i podejmowaniu inicjatyw przez samorządy spółdzielcze i kierownictwo małych zakładów i rzemieślników.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#PoselEdwardKondak">Tworzenie właściwej atmosfery w środowisku i społeczeństwie oraz konsekwentne działania terenowej administracji mogą znacznie poprawić zaopatrzenie rynku i zwiększyć zakres usług na rzecz rolnictwa. Wojewodowie, naczelnicy miast i gmin powinni być głównymi koordynatorami tych spraw, a plany ich rozwoju przedstawiać na sesjach rad narodowych. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Jerzy Ozdowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselJerzyOzdowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Temat debaty dzisiejszej dotyczy społecznie bardzo doniosłego problemu, który przedstawia nam w konkretnej formie informacja Rządu o założeniach programu realizacji uchwały XIV Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Na wstępie pragnę podkreślić pozytywne zjawisko oparcia diagnozy stanu drobnej wytwórczości w Polsce na szerokiej konsultacji, w której wzięło udział kilka tysięcy osób, reprezentujących aktyw ekspertów zarówno z kręgu praktyki, jak i teorii drobnej wytwórczości. Drugą cechą pozytywną dyskutowanego dzisiaj tematu jest ujęcie go w skali długookresowej, co wyraża się w rozłożeniu programu rozwoju drobnej wytwórczości na dwa etapy, a mianowicie na lata 1969—1980 i przyszłą pięciolatkę, przy czym wprowadzono odpowiednie zróżnicowanie celów i środków dla każdego z tych dwóch okresów.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselJerzyOzdowski">Trzecim pozytywnym aspektem materiałów XIV Plenum i informacji rządowej jest ich duży realizm, który nie zasłania słabości i błędów popełnionych w sferze drobnej wytwórczości. Ekonomista angielski Keynes porównywał myśl gospodarczą do stomatologii, a zatem nie może ona stronić od zadawania uzdrawiającego bólu, nawet za cenę gniewnej reakcji pacjenta.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselJerzyOzdowski">W przemówieniu I Sekretarza Edwarda Gierka na XIV Plenum zawarta była krytyczna ocena aktualnego stanu drobnej wytwórczości. Stwierdził on „opóźnienia w tych właśnie dziedzinach, gdzie małe zakłady pracują na potrzeby rynku wewnętrznego”. Obywatel wicepremier Pyka zwrócił uwagę na zanik produkcji rynkowej w małych zakładach podporządkowanych przemysłowi kluczowemu. W tym wypadku decyzje władz centralnych zostały wypaczone. Profesor Wiesław Krencik, przemawiając na Plenum, stwierdził bardzo głęboki niedorozwój uspołecznionego przemysłu drobnego w stosunku do istniejących już potrzeb. Mówiąc o spółdzielczości pracy, mówca ten wskazał na niedopuszczalne warunki produkcji i pracy, które istnieją w wielu zakładach tego pionu. W świetle tych wypowiedzi otrzymujemy niezadowalający obraz stanu ilościowego i jakościowego naszej drobnej wytwórczości. Według wyliczeń — „Życia Gospodarczego”, pomijając najmniejsze zakłady do 4 osób stanu zatrudnienia, jest w Polsce obecnie tylko 12 tys. uspołecznionych zakładów drobnej wytwórczości, co wyraża głęboką dysproporcję między rozwojem wielkiego i małego przemysłu. Według innych danych procentowy udział pracowników w przedsiębiorstwach zatrudniających do 100 osób jest w naszym przemyśle 10-krotnie mniejszy niż w Niemieckiej Republice Demokratycznej, która od wielu lat realizuje politykę koncentracji produkcji.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselJerzyOzdowski">U źródeł powstałej dysproporcji leży przede wszystkim przesadna absolutyzacja przewagi wielkiej produkcji nad drobną, która prowadziła do preferowania w technice przemysłowych gigantów, uważając drobne przedsiębiorstwo za relikt przeszłości lub zło konieczne. Ekonomiczne twierdzenie o wyższości produkcji na wielką skalę nie może być traktowane w sposób uproszczony, ponieważ wyższość ta nie jest ani bezwzględna, ani prosta. Optymalna wielkość zakładu zależy nie tylko od czynnika postępu technicznego, ale i od czynników kadrowych i organizacyjnych, od warunków transportu i zbytu, a także, a może przede wszystkim, od ryzyka i zmian zachodzących w popycie. Stąd kryterium optymalności makroekonomicznej nakazuje niekiedy poświęcić wydajność techniczną dla korzyści ekonomicznych, przy czym nie należy nigdy zapominać o zmienności w czasie wymienionych czynników, co powoduje, że optimum produkcji w danej gałęzi nie jest wielkością statyczną, tylko zmienną. Dobry planista uwzględni również obok czynników technicznych i ekonomicznych aspekt społeczny wielkości zakładów, biorąc pod uwagę dobro człowieka, dobro osoby we wspólnocie, które powinno stanowić istotne kryterium wszelkich programów rozwoju.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselJerzyOzdowski">Mówiąc o doktrynalno-świadomościowych ograniczeniach rozwoju drobnej wytwórczości w minionym okresie, pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na występującą w przeszłości nieufność do typowych sektorów małej i średniej produkcji. Ta nieufność podyktowana poglądami pozaekonomicznymi, które zrodziły się jeszcze w okresie przedsocjalistycznym, dotyczyła spółdzielczości, usług i rzemiosła. Sektory te traktowane były jako formy organizacyjne, odziedziczone po kapitalizmie, przy czym zapominano często, że w naszej gospodarce zmieniły one swój charakter klasowy, stając się bezpośrednio zależne od państwa. Błędy w praktyce gospodarczej wobec tych sektorów spowodowały zachwianie asortymentowej równowagi na rynku i odbiły się niekorzystnie na zaspokojeniu potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselJerzyOzdowski">Obok tych czynników subiektywno-ideologicznych na deprecjację drobnej wytwórczości w ubiegłym okresie wywierały wpływ m.in. skłonności do częstych reorganizacji, które osłabiały pozycję małych przedsiębiorstw. Niekorzystnie oddziaływał również na drobną wytwórczość dominujący w naszej gospodarce system sterowania życiem ekonomicznym. Z natury rzeczy małe przedsiębiorstwa powiązane są z rynkiem lokalnym i wyczulone są na bodźce oddolne. Z tego względu system powiązań pionowo-nakazowych paraliżował często funkcjonowanie drobnej wytwórczości i uniemożliwiał im efektywną gospodarkę.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselJerzyOzdowski">W oparciu o nowe decyzje polityczne i przygotowywane decyzje organizacyjne, wiele ważnych dziedzin produkcji i usług zostanie przekazanych drobnej wytwórczości, podlegającej władzom spółdzielczym i terenowym, a także przemysłowi kluczowemu. Na podstawie tych decyzji wchodzimy w okres przyspieszonego rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw podporządkowanych różnym gestorom, ze szczególnym uwzględnieniem roli spółdzielczości. Do drobnej wytwórczości zaliczane będą zakłady nie w oparciu o kryteria ilościowe, lecz na podstawie-realizacji właściwych funkcji ekonomicznych i organizacyjnych. Będą to zatem zakłady obsługujące rynek dóbr finalnych, ale również zakłady rozwijające komplementarną produkcję kooperacyjną. Zakłady te wykorzystywać będą przede wszystkim surowce lokalne, odpadowe i wtórne. Będą one ściśle związane z terenem, oddziałując na społeczno-gospodarczy rozwój regionu. Z tego też względu będą one rozliczane przez władze terenowe, przy zastosowaniu uproszczonego mechanizmu ekonomiczno-finansowego.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselJerzyOzdowski">Zielone światło zapaliło się dla spółdzielczości. Spółdzielczość rolnicza, podporządkowana Centralnemu Związkowi Spółdzielni Rolniczych „Samopomoc Chłopska”, ze swoich blisko 12 tys. zakładów dostarczy w bieżącym roku towarów rynkowych o wartości 126 mld złotych. Spółdzielczość ta zajmuje już obecnie trzecie miejsce w zaopatrzeniu rynku po przemyśle spożywczym i lekkim. W przyszłej pięciolatce znacznie wzrośnie spółdzielcza produkcja rynkowa przetworów owocowo-warzywnych, mięsnych i mleczarskich.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselJerzyOzdowski">Spółdzielczość pracy wytwarza towary na rynek o wartości 100 mid zł i świadczy usługi o wartości dwudziestu kilku miliardów złotych. Dążąc do wykorzystania swoich rezerw, spółdzielnie pracy podjęły szereg prac zmierzających do modernizacji i usprawnienia swojego potencjału wytwórczo-usługowego. Nadszedł moment, w którym polska spółdzielczość przystępuje do pełnej realizacji celów, określonych przed laty przez prof. Oskara Langego, który często przemawiał z tej trybuny. Pisał on w „Przeglądzie Spółdzielczym” w roku 1957 co następuje: — „Polityka szybkiego podnoszenia stony życiowej ludności pracującej wymaga wielkiego wzrostu drobnej produkcji i usług, a więc tych dziedzin, gdzie najwłaściwszą formą rozwoju jest forma spółdzielcza”.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselJerzyOzdowski">Tereny działania drobnej wytwórczości zostały wyznaczone bardzo przejrzyście. Jest to produkcja małoseryjna, często pracochłonna, wymagająca elastycznie przeprowadzanych zmian i dotycząca także niektórych wyspecjalizowanych wyrobów. Do zadań drobnej wytwórczości zaliczono też uszlachetnienie produkcji, rozszerzenie asortymentu towarów rynkowych i kooperacyjnych oraz zwiększenie podaży usług. Celem więc tego działu gospodarczego, na co chcę zwrócić uwagę Wysokiej Izby, jest nie tylko uzupełnienie i wzbogacenie oferty przemysłu wielkiego, ale i wykonywanie zadań samoistnych, które nie mogą być zastąpione przez innych producentów. Dotyczy to np. usług dla ludności, które nie mogą być na ogół ujęte w formy wielkiej skali wytwórczej, ponieważ wymagają z reguły maksymalnego zbliżenia do miejsc występowania popytu i dużego stopnia indywidualizacji, tj. bezpośredniego kontaktu wykonawcy usług z ich nabywcami.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselJerzyOzdowski">W porównaniu z wielkim przemysłem drobna wytwórczość wykazuje często swą wyższość. Jest mniej kapitałochłonna, efektywniej wykorzystuje zasoby materiałowe, trudne niekiedy do spożytkowania w wielkich zakładach, elastycznie i szybko reaguje na zmiany popytu, aktywizuje lokalne rezerwy siły roboczej i wymaga niższych nakładów na przewozy. Na XIV Plenum przedstawiciele wielkiego przemysłu wypowiedzieli się stanowczo za rozszerzeniem kooperacji z drobną wytwórczością, a także podkreślali, że pewne rodzaje produkcji wymagają wręcz wytwarzania w zakładach średnich i małych. Na przykład Minister Stanisław Mach, kierownik resortu przemysłu lekkiego, stwierdził, że: — „wszystko (...) co dotyczy szeroko pojętej konfekcji, wytwarzania odzieży z tkanin i dzianin, obuwia, galanterii — może, a nawet powinno być produkowane w zakładach co najwyżej średniej wielkości, a także w obiektach małych i możliwie równomiernie zlokalizowanych w całym kraju”. Podobnie Minister Przemysłu Maszynowego Aleksander Kopeć wypowiedział się za przekazaniem małym zakładom — „poważnej części bazy kooperacyjnej, a niekiedy i części wyrobów finalnych”, oczywiście — „wraz z pełnosprawnym, zmodernizowanym wyposażeniem”.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselJerzyOzdowski">Innym zadaniem drobnej wytwórczości jest rozwój systemu nakładczego i chałupnictwa, a także aktywizacja gospodarcza małych miast i ośrodków gminnych. Równomierne przestrzenne zagospodarowanie kraju to jeden z istotnych celów społecznych drobnej wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselJerzyOzdowski">Wśród zadań małego i średniego przemysłu podkreśla się również jego zdolność innowacyjną, która polega na podejmowaniu nowych inicjatyw i doświadczeń, które w przyszłości mogą okazać się przydatne do upowszechnienia również w skali wielkiego przemysłu. Osobiście byłem obserwatorem szerokiego ruchu wynalazczego i racjonalizatorskiego w wielkopolskiej spółdzielczości pracy. Ruch ten korzystał z pomocy wyższych uczelni miasta Poznania, spółdzielczego zaplecza naukowo-technicznego i towarzystw specjalistycznych, takich jak Naczelna Organizacja Techniczna i Polskie Towarzystwo Ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselJerzyOzdowski">Stawiając nowe, znacznie poszerzone zadania przed drobną wytwórczością, poszukujemy równocześnie sposobów usprawnienia systemu funkcjonowania tego działu gospodarki narodowej. Uchwała XIV Plenum postanawia: „lepsze wykorzystanie istniejącego (...) potencjału produkcyjnego i usługowego, usprawnienie organizacji pracy, dopływ niezbędnych środków, a także doskonalenie obowiązującego ten przemysł systemu finansowego, planistycznego i zaopatrzeniowego”.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselJerzyOzdowski">Pragnę wymienić 10 zasad takiego prawidłowego z punktu widzenia ekonomicznego systemu organizowania zarządzania i finansowania drobnej wytwórczości, z uwzględnieniem jej specyficznych cech, zadań i możliwości.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselJerzyOzdowski">Pierwszą z tych zasad jest wysoki stopień decentralizacji, zwalniający drobną wytwórczość od nawyku kopiowania rozwiązań stosowanych w przemyśle kluczowym.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselJerzyOzdowski">Konsekwencją pierwszej zasady jest zasada druga, która nakazuje ograniczenie dyrektywności planowania w drobnym przemyśle. Narodowy plan społeczno-gospodarczy powinien ograniczać zadania przedmiotowego działu do kilku jedynie wskaźników i to ujętych w sposób szacunkowy. Nie oznacza to rzecz jasna pomijania drobnej wytwórczości w centralnych planach zatrudnienia, inwestycji i zaopatrzenia materiałowego.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselJerzyOzdowski">Trzecią zasadą jest wprowadzenie nowego układu stosunków między drobną wytwórczością a przemysłem kluczowym i handlem. Jak to powiedziano „wykłócanie się” tych kontrahentów musi zastąpić system umów i porozumień, oparty na zasadach partnerstwa i współdziałania.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselJerzyOzdowski">Czwartą zasadą jest znaczne rozszerzenie uprawnień małych i średnich zakładów do dokonywania bezpośrednich zakupów surowców i materiałów u wszystkich możliwych dostawców, w tym również na rynku.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselJerzyOzdowski">Piąta zasada, rozszerzająca pole inicjatyw drobnej wytwórczości, to daleko idąca elastyczność takich parametrów, jak płace i ceny, co powinno przyczynić się do wzrostu wydajności, obniżenia kosztów i zwiększenia rentowności produkcji.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselJerzyOzdowski">Zasada szósta przewiduje samowystarczalność finansowy drobnej wytwórczości przy równoczesnym rozszerzeniu i uelastycznieniu kredytu bankowego oraz uproszczeniu systemu podatkowego.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#PoselJerzyOzdowski">Siódma zasada dotyczy zniesienia limitów inwestycyjnych i umocnienia samodzielności drobnego przemysłu na odcinku modernizacji i wdrożenia postępu technicznego. Zasada ta wiąże się z przezwyciężeniem fetyszyzacji dwóch technik: techniki rozwiniętej w przemyśle kluczowym i zacofanej w przemyśle drobnym.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#PoselJerzyOzdowski">Ósma zasada może ułatwić realizację poprzedniej zasady. Zakłada się mianowicie, że zakłady drobnego przemysłu i usług będą mieć własne rachunki dewizowe, na których gromadzić będą część wpływów z eksportu.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#PoselJerzyOzdowski">Dziewiąta zasada zaleca minimalizację biurokratyzmu w drobnej wytwórczości, głównie przez redukcję kadry administracyjnej do stanu rzeczywiście niezbędnego. W drobnej wytwórczości szczególnie ważne jest przestrzeganie reguły naukowej organizacji pracy, że centralizacja uprawnień do decydowania jest niekorzystna, jeśli zakłady muszą dostosowywać się do miejscowych warunków.</u> + <u xml:id="u-20.24" who="#PoselJerzyOzdowski">Ostatnia zasada normuje system koordynacji drobnej wytwórczości, powierzając funkcje koordynacyjne wojewodom, a ogólny nadzór nad produkcją rynkową — Ministrowi Handlu Wewnętrznego i Usług.</u> + <u xml:id="u-20.25" who="#PoselJerzyOzdowski">Dynamizacja i rekonstrukcja drobnego przemysłu i usług musi oprzeć się w szerokim zakresie na rozwoju i doskonaleniu samorządu robotniczego i spółdzielczego. Postulat umocnienia samorządności w drobnej wytwórczości odpowiada w pełni wzrostowi kwalifikacji pracowników i poczuciu współodpowiedzialności załogi za rozwój zakładów. Przyznając pracownikom czynny udział w zarządzaniu i efektach gospodarczych przedsiębiorstw, tworzymy najlepsze warunki dla wypełnienia ich zadań ekonomicznych, społecznych i kulturalnych. Ożywienie pracy samorządów prowadzi bowiem do doskonalenia stosunków międzyludzkich w środowisku zawodowym, umacnia wzajemny szacunek i życzliwość wśród pracowników i umożliwia z czasem przekształcenie zespołów roboczych w szlachetną formę ludzkich wspólnot. W tym zakresie spółdzielczość polska ma duże doświadczenie i bogaty dorobek, który może być wykorzystany w skali całej gospodarki narodowej. Nie należy przy tym zapominać, że rzemiosło jest ważnym członem drobnej wytwórczości, a zatem jego rozwój jest jednym z podstawowych warunków pełnej realizacji zadań ekonomicznych i społecznych, wytyczonych w dyskutowanych dzisiaj założeniach programu rządowego.</u> + <u xml:id="u-20.26" who="#PoselJerzyOzdowski">Jednym z zasadniczych celów zwiększenia udziału drobnego przemysłu i usług w rozwoju społeczno-gospodarczym naszego kraju jest poprawa poziomu życia materialnego i moralnego rodzin polskich. Wszyscy bowiem uświadamiamy sobie, że o jakości życia społecznego decydują przede wszystkim warunki bytu rodziny, tej elementarnej komórki, w której rodzi się, rośnie i kształtuje młode pokolenie Polaków. Stąd z aprobatą przyjmujemy podporządkowanie zadań gospodarczych drobnej wytwórczości lepszemu zaspokojeniu potrzeb i aspiracji rodzin. Ten kierunek myślenia i działania jest wynikiem rzetelnej troski o przyszłość Polski, o jedność patriotyczną całego naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-20.27" who="#PoselJerzyOzdowski">Na zakończenie pragnę poruszyć jeszcze jeden problem o ogromnej doniosłości. Znając poczucie współodpowiedzialności wszystkich Polaków za sprawy ojczyzny — jestem przekonany, że czerwcowa wizyta w naszym kraju wielkiego rodaka Papieża Jana Pawła II spotka się z powszechnym przyjęciem pełnym należytego szacunku i poważania.</u> + <u xml:id="u-20.28" who="#PoselJerzyOzdowski">Jestem przekonany, że przyjazd do Polski Jana Pawła II będzie szczególną, okazją dla zamanifestowania przed całym światem, że mimo różnic światopoglądowych naród polski jest zjednoczony w dążeniu do pomnażania swych sił duchowych i materialnych dla dobra wielkości naszej umiłowanej ojczyzny. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-20.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Adolfowi Jakubowiczowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselAdolfJakubowicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Projekt rządowego programu dalszego rozwoju przemysłu drobnego, nad którym w dniu dzisiejszym toczy się debata sejmowa, ma ogromne znaczenie dla szybszego rozwoju gospodarki narodowej i dalszej poprawy życia ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselAdolfJakubowicz">W swoim wystąpieniu pragnę skoncentrować uwagę na dalszym zwiększeniu udziału uspołecznionego przemysłu drobnego zlokalizowanego w małych ośrodkach miejskich i gminnych w rozwijaniu przetwórstwa rolno-spożywczego. Rola drobnej wytwórczości w tym zakresie stale rośnie. Wystarczy powiedzieć, że w niektórych dziedzinach przemysł drobny produkuje od 90% do 100% na przykład takich artykułów, jak mleko, masło, sery, pieczywo, a udział drobnej wytwórczości w całym przemyśle spożywczym wynosi ponad 28%.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselAdolfJakubowicz">Spółdzielczość wiejska, przy udziale spółdzielczości pracy i spółdzielczości produkcyjnej, prowadzi produkcję w ponad 7 tys. obiektów przetwórczych, z których około 4,5 tys. znajduje się w gminach.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselAdolfJakubowicz">Trzeba podkreślić, że stosunkowo duża ich liczba powstała lub też została rozbudowana i zmodernizowana w wyniku realizacji uchwał XV Plenum KC PZPR, na którym przyjęto program rozwoju rolnictwa i dalszej poprawy wyżywienia narodu.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselAdolfJakubowicz">Osiągnięty poziom nie może jednak zadowalać. Zapotrzebowanie bowiem na artykuły rolno-spożywcze pochodzenia przemysłowego stale rośnie, co wynika m. in. z postępującego procesu zmian w strukturze spożycia ludności na wsi. Przykładem może być wzrastający popyt na pieczywo i artykuły ciastkarskie, przetwory mięsne, mięsno-warzywne, warzywne, mleczarskie i inne. Ich produkcja nie zaspokaja jeszcze w pełni wielu istotnych potrzeb ludności wiejskiej. Specjalizacja produkcji rolniczej i szybki wzrost jej towarowości dyktują potrzebę dalszej rozbudowy przemysłu przetwórczego, gwarantującego racjonalne zagospodarowanie surowców.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselAdolfJakubowicz">Drobne zakłady branży rolno-spożywczej zlokalizowane w ośrodkach gminnych, bazując w przeważającej większości na miejscowych zasobach surowcowych, mają zasadniczy wpływ na zaspokojenie lokalnego rynku, lepszą jakość i szerszy asortyment produkowanych wyrobów, racjonalne wykorzystywanie środków transportu, a w wyniku tego na obniżkę kosztów wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselAdolfJakubowicz">Rozwój tego przemysłu w centrum baz surowcowych sprzyja również wzrostowi produkcji rolniczej, gdyż w coraz większym stopniu oddziałuje na ilość, asortyment i jakość surowców wyprodukowanych przez rolników.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselAdolfJakubowicz">Przy nawiązaniu szerszej współpracy zakładów przetwórczych z miejscowymi rolnikami i z nowoczesną nauką istnieje pełna możliwość dalszego rozszerzenia uprawy najbardziej przydatnych dla przemysłu odmian warzyw i owoców oraz innych roślin przemysłowych. Zakłady te, współpracując ściśle z producentami przez kontraktację, zapewnienie intensywnego materiału szkółkarskiego oraz dostawę środków chemicznych i udzielanie instruktażu w ich prawidłowym stosowaniu, zabezpieczają w pełni potrzeby surowcowe.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselAdolfJakubowicz">Przemysł drobny ma większe możliwości bardziej elastycznego dostosowania swej produkcji do podaży surowców i potrzeb rynku, likwidując tym samym często występujące trudności w zagospodarowaniu surowców, szczególnie w okresach dużego urodzaju.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselAdolfJakubowicz">Uchwała XIV Plenum KC PZPR, jak też rządowy program w przedmiocie rozbudowy sieci średnich i drobnych zakładów przemysłowych w ośrodkach gminnych wpłynie na bardziej równomierną aktywizację społeczno-gospodarczą kraju oraz pełniejsze zaopatrzenie rynku w towary odpowiadające potrzebom miejscowej ludności. Stąd też przemysł ten sprzyja wyzwalaniu inicjatyw oraz współodpowiedzialności miejscowego społeczeństwa, aktywu samorządowego i władz lokalnych za sprawy produkcji i zaopatrzenia.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselAdolfJakubowicz">W województwie krośnieńskim, które mam zaszczyt reprezentować, uchwały XIV Plenum KC spotkały się z dużym zainteresowaniem zarówno społeczeństwa, załóg spółdzielczych, jak i miejscowych władz politycznych i administracyjnych. Powodem tak dużego zainteresowania jest fakt, że jest to region o stosunkowo małym stopniu urbanizacji i dużym rozdrobnieniu gospodarstw rolnych. Jak wskazują dotychczasowe doświadczenia, wybudowanie w ośrodkach gminnych nawet małych zakładów przetwórstwa owocowo-warzywnego czy też o podobnym profilu produkcji przynosi znaczne korzyści dla specjalizacji i struktury gospodarki ziemią. Wpływa dodatnio na podnoszenie kwalifikacji rolników oraz kwalifikacji zawodowych tych, którzy pracują w powstałych zakładach. Pozytywnym zjawiskiem jest również to, że zakłady te oprócz zaspokojenia potrzeb swego środowiska, a nawet województwa produkują wyroby na eksport. Przykładem może być Spółdzielnia Pracy Przemysłu Spożywczego w Korczynie produkująca obecnie 60 asortymentów artykułów warzywnych i owocowych. Możliwość szybkiej zmiany asortymentowej sprzyja jej dynamicznemu rozwojowi i sukcesywnemu wykonywaniu zadań planowych mimo często notowanego w ostatnich latach nieurodzaju niektórych warzyw i owoców.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselAdolfJakubowicz">Ze względu na usytuowanie w centrum istniejącej bazy surowcowej produkcja tej spółdzielni jest wysokiej jakości. Szeroka gama produkowanych asortymentów pozwoliła na likwidację sezonowości tak w produkcji, jak i w zatrudnieniu. Ma to wpływ na podwyższenie kwalifikacji załogi, zmniejszenie jej fluktuacji oraz wzrost jakości produkcji. Spółdzielnia ta posiada 10 znaków jakości oraz 10 medali złotych i srebrnych otrzymanych na międzynarodowych wystawach. Około 20% produkcji przeznaczone jest na eksport.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselAdolfJakubowicz">Mając dogodne warunki polegające m. in. na rezerwie siły roboczej w podkarpackim rozdrobnionym rolnictwie oraz rozeznanie o występujących jeszcze brakach towarowych, na które jest pokrycie surowcowe, i uwzględniając również funkcję turystyczną naszego województwa już wstępnie określiliśmy pewne kierunki dalszego rozwoju drobnego przemysłu. Na plan pierwszy wysuwa się rozbudowa już istniejących zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego, jak i budowa dalszych małych zakładów w gminach, w których występują odpowiednie zasoby surowcowe. Z tym jednak wiąże się pilna potrzeba budowy bazy przechowalniczej, gdyż przemysł w województwie nie dysponuje żadną tego typu bazą tak niezbędną dla zabezpieczenia bieżących potrzeb miejscowej ludności i turystów, a także na potrzeby technologiczne przetwórstwa.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselAdolfJakubowicz">W regionie naszym niezbędna jest również z uwagi na nie zaspokojone wciąż potrzeby szczególnie ludności wiejskiej szybsza rozbudowa i modernizacja zakładów piekarniczych. Usprawni to i polepszy techniczno-lokalowe warunki produkcji w tych zakładach, a także umożliwi wyrób szerszego niż dotąd asortymentu pieczywa trwałego, podniesienie jego jakości, a także większą i poszukiwaną produkcję ciastkarsko-cukierniczą.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselAdolfJakubowicz">Obywatele Posłowie! Zdajemy sobie sprawę z tego, że w najbliższym czasie nie będziemy w stanie pokryć w pełni szybko rosnącego zapotrzebowania na mięso i jego przetwory. Istnieje jednak możliwość wydatniejszego łagodzenia występujących trudności między innymi przez lepsze wykorzystanie posiadanych surowców, dalsze uszlachetnianie produkcji i wzbogacanie jej asortymentu.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselAdolfJakubowicz">W województwie naszym notujemy np. dynamiczny wzrost hodowli owiec, królików i innych zwierząt. Są to znaczące już pozycje w ogólnej masie produkowanego mięsa. Istnieje jednak niełatwy problem zagospodarowania tych zasobów. Mamy decyzję w sprawie rozbudowy istniejącej ubojni królików, ale problem przetwórstwa pozostałych surowców mięsnych, łącznie z przetwórstwem dziczyzny w małych zakładach, nie znajduje jeszcze odpowiedniego rozwiązania. Tworzenie mniejszych obiektów przetwórczych, ale lokalizowanych w pobliżu zaplecza hodowlanego, a więc bezpośrednio w niektórych gminach, stworzyłoby lepsze warunki dla efektywnego produkcyjnego zagospodarowania tych surowców, a tym samym i lepszego zaspokajania potrzeb rynku.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselAdolfJakubowicz">W pionie spółdzielczości wiejskiej prowadzi się również skup i przetwórstwo mleka. W przemyśle tym w ostatnim 10-leciu dokonano wiele, niemniej jednak istnieją jeszcze duże możliwości rozwojowe. Stosunkowo mała liczba zakładów przetwórczych mleka usytuowana najczęściej w miastach nie sprzyja w dostatecznym stopniu racjonalnemu wykorzystywaniu mleka i dobrej jakości wyrobów. Uważam, że i tutaj powinno się reaktywować drobne zakłady mleczarskie usytuowane w gminach w celu szybkiego przetwarzania i zaspokajania potrzeb lokalnych. Bazując na przykładach naszego regionu, mogę stwierdzić, że dość często te właśnie małe przetwórnie produkują z mleka krowiego i owczego wiele poszukiwanych oraz nowych asortymentów.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselAdolfJakubowicz">Wysoki Sejmie! Dla dalszego i bardziej wszechstronnego rozwoju przemysłu rolno-spożywczego w ośrodkach gminnych istnieje pilna potrzeba pełniejszego zaopatrzenia materiałowo-technicznego tej kategorii zakładów. Należy tu oczekiwać istotnej i wielostronnej pomocy technicznej ze strony zakładów przemysłu kluczowego. Zarówno w dyskusji na XIV Plenum KC, jak i w dzisiejszej debacie sejmowej słusznie zwracano uwagę na potrzebę zwiększenia produkcji dostosowanych do tego typu zakładów niezbędnych maszyn i urządzeń dla ułatwienia przepływu czy to w formie zakupu, czy też dzierżawy, nie wykorzystanych dostatecznie maszyn i urządzeń z zakładów dużych do jednostek drobnej wytwórczości, w tym także do zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego. Jest to uzasadniona możliwość podnoszenia poziomu technicznego oraz unowocześnienia technologii produkcji, a w rezultacie wzbogacania oferty rynkowej i eksportowej. Tym działaniom towarzyszyć musi jednak w każdym zakładzie i w każdym województwie zwiększone poczucie odpowiedzialności i troska o pełne wykorzystanie możliwości tkwiących w już istniejącym potencjale produkcyjnym przemysłu drobnego.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#PoselAdolfJakubowicz">W dyskusji przed XIV Plenum zwracano także uwagę na potrzebę stworzenia bardziej elastycznego systemu ekonomiczno-finansowego, który jest jednym z decydujących czynników lepszego wykorzystania potencjalnych możliwości produkcyjnych drobnej wytwórczości. Duża ilość dyrektywnych wskaźników, limitów i ograniczeń nie stwarza możliwości podejmowania produkcji w krótkich seriach, w zróżnicowanym asortymencie, a szczególnie o wysokiej pracochłonności. Dlatego też zapowiedziane uproszczenie obowiązującego w drobnym przemyśle systemu ekonomiczno-finansowego jest niezwykle cennym i potrzebnym zamierzeniem, chodziłoby tylko o jak najszybsze i konsekwentne jego wdrożenie.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#PoselAdolfJakubowicz">Uważam, że poczynania partii zawarte w materiałach XIV Plenum KC oraz program rządowy wsparte szeregiem cennych inicjatyw i konsekwencją działania władz terenowych oraz dużym zaangażowaniem załóg pracowniczych — powinny przynieść pożądane efekty.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#PoselAdolfJakubowicz">Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-22.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Czesław Słowek.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselCzeslawSlowek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejsza debata sejmowa stawia na porządku dziennym konieczność harmonijnego wprowadzania przemysłu drobnego w mechanizm gospodarczy i ustalenia właściwej jego pozycji w potencjale przemysłowym kraju. Drobne jednostki produkcyjne rozwijały się w ostatnich latach wolno. Wpłynęło na to wiele przyczyn, między innymi słabe uzbrojenie techniczne, jak i skromne możliwości inwestowania.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselCzeslawSlowek">Bardziej wyraźny postęp, nowoczesność i wzrost produkcji rynkowej w tym przemyśle, ograniczyły też czynniki natury subiektywnej. Zwłaszcza obowiązujący system ekonomiczno-finansowy, usztywniony wieloma wskaźnikami dyrektywnymi, utrudnia, a czasem wręcz uniemożliwia produkcję wyrobów bardziej pracochłonnych, szczególnie z surowców lokalnych, odpadowych i wtórnych. Stąd też zużywanie w procesie produkcji czy usług możliwie największej ilości materiałów i najdroższych części, bo w ten sposób uzyskuje się wysokie wskaźniki wydajności pracy i plan wartościowy. Kłóci się to ze zdrowym rozsądkiem, gospodarnością i interesem społecznym.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselCzeslawSlowek">Narastała więc sytuacja nie zawsze racjonalnego wykorzystania istniejącego potencjału, kryjącego w sobie znaczne rezerwy i możliwości dla całej gospodarki. Odczucie to pogłębia się, zwłaszcza gdy rozpatrujemy stan przemysłu drobnego na tle nieustannych starań państwa o wzrost produkcji rynkowej i poprawę zaopatrzenia ludności w towary i usługi. A przecież wzbogacenie asortymentowe rynku w drobne artykuły i zróżnicowane towary o wysokim standardzie oraz różnorodne usługi, obok roli czynnego kooperanta wobec wielkiego przemysłu, było i pozostaje ważnym polem działania małych zakładów.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselCzeslawSlowek">Przedstawione dziś przedsięwzięcia Rządu zmierzają do nadania wysokiej rangi i stworzenia drobnej wytwórczości stabilnych warunków rozwoju. Zapewni to wprowadzenie modyfikowanego i prostego systemu ekonomiczno-finansowego, uwzględniającego produkcję pracochłonną, umożliwiającą wykorzystanie surowców lokalnych i odpadowych. Sprzyjać temu będzie zapowiedziana rekonstrukcja techniczna w drodze modernizacji zakładów, lepszego wyposażenia w maszyny, urządzenia i transport oraz poprawa zaopatrzenia w surowce i materiały w ramach bardziej spójnego systemu. Otwiera to nowy etap w rozwoju tego przemysłu. W realizacji tego programu powinniśmy wykorzystać dotychczasowe doświadczenia w organizacji i rozwoju przemysłu drobnego oraz doskonalenia jego roli i funkcji wobec rynku.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselCzeslawSlowek">Wysoki Sejmie! W województwie zielonogórskim 26 wyodrębnionych jednostek organizacyjnych drobnej wytwórczości prowadzi działalność usługowo-wytwórczą w 1480 zakładach, zatrudniając łącznie 14 tysięcy osób. W roku ubiegłym osiągnęła ona produkcję o wartości 6,2 mld zł. Jest to już duży potencjał wytwórczy, ale dotychczas nie w pełni wykorzystany. Władze polityczne i administracyjne województwa poświęcają wyjątkowo dużo troski i uwagi rozwijaniu usług i drobnego przemysłu. Nie jesteśmy na początku drogi — mamy dobrą kadrę, sporo doświadczeń i wiele pomyślnych rezultatów.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselCzeslawSlowek">W ostatnich latach, wykorzystując fundusz aktywizacji gospodarczej i na zorganizowanie tanich miejsc pracy, uruchomiono 23 zakłady, w których przeciętny koszt miejsca pracy wyniósł około 40 tys. zł. Powstały nowe zdolności wytwórcze oparte zasadniczo na surowcach lokalnych i odpadowych, zaspokajające lepiej miejscowe potrzeby. Efektywność tych inwestycji jest wysoka. Przykładowo — kosztem 600 tys. zł, wydanych na zorganizowanie stanowisk pracy nakładczej w zakładzie dziewiarskim w Sulechowie, nastąpił przyrost produkcji w granicach 12 mln zł. Adaptacja obiektu w Cybince na zakład urządzeń i okuć metalowych, przy koszcie 10 min zł, przyniosła przyrost produkcji w wysokości 36 min zł.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselCzeslawSlowek">Przykłady te potwierdzają duże możliwości wzrostu pożądanej produkcji w przypadku stworzenia odpowiednich warunków i środków, którymi elastycznie mogą gospodarować władze terenowe, wykorzystując do tych celów istniejące rezerwy lokalowe i materiałowe. Dlatego z uznaniem należy powitać propozycje wzmocnienia roli i odpowiedzialności władz terenowych, wojewódzkich i gminnych w kształtowaniu oblicza małych zakładów oraz projekt utworzenia wojewódzkiego funduszu rozwoju drobnej wytwórczości. Samofinansowanie, uzupełnione kredytami bankowymi, przybliży realizację zakładowych celów.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselCzeslawSlowek">Wysoka Izbo! W trakcie konsultacji materiałów na XIV Plenum KC PZPR i przed dzisiejszą debatą sejmową, zgłoszono w naszym województwie liczne propozycje i projekty przyspieszenia rozwoju wielu dziedzin drobnej wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselCzeslawSlowek">Na rozległych obszarach południowej części województwa występują udokumentowane zasoby iłów, glin ogniotrwałych i kruszywa. Zasoby te stanowią cenny surowiec do produkcji płytek ceramicznych i wyrobów kamionkowych, zwłaszcza kamionki gospodarczej, niezbędnej rolnictwu. Złoża te mogą być lepiej wykorzystane do produkcji wyrobów szamotowych, izolacyjnych i kwasoodpornych oraz na produkcję cegły i elementów prefabrykowanych dla budownictwa indywidualnego. Niedawno jeszcze z zasobów tych korzystała znaczna liczba małych cegielni, które ze względu na prymitywne warunki produkcji i nierentowność zostały zlikwidowane. Czy nie nazbyt pochopnie — to inna sprawa. Niekiedy wąsko pojęta opłacalność drogo kosztuje, chociażby w transporcie.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselCzeslawSlowek">W interesie naszej gospodarki leży szersza eksploatacja wspomnianych złóż. Dążą do tego władze wojewódzkie, gdyż brakuje nam różnorodnych materiałów budowlanych. Indywidualnego budownictwa mieszkaniowego w mieście i na wsi, a także remontów i budownictwa inwentarskiego w gospodarce chłopskiej nie rozwiążemy przy pomocy dostaw elementów prefabrykowanych z fabryk domów.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselCzeslawSlowek">Uruchomienie produkcji brakujących materiałów budowlanych z posiadanego surowca stanowić może konkretne wsparcie niezbędnymi środkami produkcji wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL. W realizacji dzisiaj dyskutowanego programu upatrujemy pełniejsze rozwiązanie tych potrzeb. Efekty produkcyjne naszego rolnictwa byłyby wyższe, gdyby miało ono więcej i na czas często bardzo prostych narzędzi ułatwiających pracę w polu i w hodowli, które może wytwarzać drobna wytwórczość.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselCzeslawSlowek">Dążeniem do unowocześnienia terenowego przemysłu drobnego było podyktowane przekazanie tych zakładów do przemysłu kluczowego. W praktyce okazało się, że z przeważającej liczby tych zakładów wycofano produkcję rynkową i usługi, co spowodowało wiele przykrych luk w zaopatrzeniu rynku. Sądzę, że trzeba z tego wyciągnąć wnioski na przyszłość.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselCzeslawSlowek">Nie jest dla nikogo tajemnicą, ile kłopotów przysparza wsi konserwacja i naprawa maszyn. Gospodarstwa indywidualne w kraju posiadają ponad 250 tys. ciągników — w naszym województwie poważna część gospodarstw charakteryzuje się wysokim uzbrojeniem technicznym. Wymaga to organizacji sprawnie funkcjonującego i stale rozwijanego potencjału usługowo-naprawczego. Wojewódzki Związek Spółdzielni Rolniczych w naszym województwie aktywnie wychodzi naprzeciw tym potrzebom, organizując warsztaty naprawcze, ośrodki usług bytowych, wypożyczalnie sprzętu budowlanego oraz modernizując zakłady wytwórcze. Umożliwia to wzrost usług oraz zwiększenie dostaw na rynek wiejski wyrobów piekarniczych, ciastkarskich i garmażeryjnych. W tym celu przewiduje się m.in. zagospodarowanie obiektów po byłej rzeźni w Nowej Soli, z przeznaczeniem na zwiększenie produkcji garmażeryjnej, przerób surowca końskiego i z nutrii oraz na produkcję poszukiwanych konserw warzywno-mięsnych.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselCzeslawSlowek">Wśród aktywu spółdzielczości rolniczej zrodził się program racjonalnego zagospodarowania warzyw i owoców drogą budowy przetwórni gminnych i rejonowych baz przechowalniczych. Inicjatywa ta wychodzi naprzeciw przewidywanemu w naszym rolnictwie wzrostowi produkcji warzyw z 65 tys. ton obecnie do 92 tys. ton, i owoców z 20 tys. ton do 35 tys. ton w roku 1985. Duże też możliwości widzimy w rozwijaniu przetwórstwa mleczarskiego oraz w lepszym wykorzystaniu runa leśnego i uszlachetnianiu tej produkcji na rynek i eksport.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselCzeslawSlowek">Dyskutowane obecnie propozycje i programy terenowe stanowią zaczyn do pełnego urzeczywistniania uchwały XIV Plenum KC PZPR i programu rządowego. Jego pełna realizacja stwarza możliwości i szanse znacznego wzrostu produkcji i szybkiej poprawy zaopatrzenia rynku, pełniejszego wykorzystania lokalnych nadwyżek rąk do pracy i ekonomicznego ożywienia wielu małych miast i gmin.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselCzeslawSlowek">Wyrażając pełne poparcie dla przedstawionego przez Rząd programu, dla trafnego i słusznego wyboru dróg i rozwiązań, pragnę wyrazić przekonanie, że będzie on dobrze służył społeczeństwu i naszej gospodarce. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Bronisław Jurkiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Podnoszenie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju, przy zasadzie nadrzędności celów społecznych, to rezultat urzeczywistniania uchwał VI i VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselBronislawJurkiewicz">W latach siedemdziesiątych, w wyniku wielokierunkowych działań obejmujących wszystkie dziedziny naszego życia, na dziś — zdołano rozwiązać wiele nabrzmiałych problemów:</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselBronislawJurkiewicz">— unowocześniono i rozbudowano przemysł, stwarzając wielki i nowoczesny potencjał produkcyjny;</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselBronislawJurkiewicz">— powstały nowe generacje wyrobów;</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselBronislawJurkiewicz">— szeroko rozwinięto produkcję nowoczesnych towarów na potrzeby rynku i na eksport.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselBronislawJurkiewicz">W konsekwencji staliśmy się obecnie nowoczesnym krajem o stosunkowo wysokim poziomie życia naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Dalszy rozwój społeczno-gospodarczy kraju, przy wzroście wymagań społecznych, stwarza konieczność podejmowania kompleksowych działań w wielu węzłowych kierunkach, m.in. w zakresie dalszego zwiększania udziału uspołecznionego przemysłu drobnego w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Realizacja takich przedsięwzięć programu w latach 1979—1980 przy istniejącym potencjale produkcyjnym, ale w nowych warunkach dalego idących zmian organizacyjnych i systemowych oraz w okresie od 1981 r. do 1985 r. przy dalszym rozwoju i modernizacji tego przemysłu stwarza realne możliwości znacznego wzrostu podaży towarów i usług z jednoczesnym dostosowaniem ich do aktualnych potrzeb rynku; spowoduje również udoskonalenie więzi kooperacyjnej pomiędzy drobnym przemysłem a kluczowym, od której dość często uzależniony jest los produkcji finalnej w wielkim przemyśle. W realizacji programu szczególnego znaczenia nabiera wykorzystanie inicjatyw społecznych oraz działanie w kierunku uruchamiania lokalnych zasobów surowcowych, co zdecydowanie stworzy realne możliwości przyspieszenia aktywizacji społeczno-gospodarczej gmin i małych miast.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselBronislawJurkiewicz">O węzłowym znaczeniu uspołecznionego przemysłu drobnego dla gospodarki narodowej świadczą również jego rozmiary. W roku ubiegłym przemysł ten, przy zatrudnieniu ponad 750 tys. osób, co stanowi prawie 16% ogółu zatrudnionych w całym przemyśle, i 165 tys. osób pracujących w nakładztwie, dysponując majątkiem trwałym o wartości około 82 mld zł, wykonał sprzedaną produkcję wyrobów i usług o wartości 333,5 mld zł, tj. 11,4% udziału w przemyśle uspołecznionym, z czego udział w dostawach rynkowych stanowił około 24%.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Z analizy bieżącej działalności uspołecznionego przemysłu drobnego wynika, że mimo stale wzrastającej produkcji i usług, o czym świadczy fakt, że produkcja globalna w cenach porównywalnych w 1978 r. wzrosła ponad dwukrotnie w porównaniu z rokiem 1970, w dalszym ciągu nie są w pełni zaspokajane potrzeby społeczno-gospodarcze kraju.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Niedostateczny jest udział przemysłu drobnego w zakresie pokrycia potrzeb rynku w artykuły żywnościowe, występują niedobory asortymentowe w grupie artykułów przemysłowych, szczególnie drobiazgów, zabawek, krótkoseryjnych wyrobów dziewiarskich, mebli, obuwia i innych. Również rozwój budownictwa indywidualnego miast i wsi hamowany jest brakiem dostatecznej ilości materiałów budowlanych, odczuwalne są też braki w podaży usług bytowych.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Niedostateczny rozwój produkcji w porównaniu do potrzeb dość często występuje również w małych zakładach przemysłu kluczowego. Produkcja tych zakładów skupiona w kraju prawie w 6 tys. jednostek organizacyjnych ma głównie charakter kooperacyjny i związana jest z finalną produkcją rynkową i eksportową — ich niejednorodność powoduje często napięcia, zakłócenia rytmiki produkcji oraz ograniczenia produkcji finalnej.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Z tych względów podjęcie realizacji programu rządowego, opracowanego na podstawie uchwały XIV Plenum Komitetu Centralnego o dalsze zwiększenie udziału uspołecznionego przemysłu drobnego w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju, ma ogromne znaczenie.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselBronislawJurkiewicz">W świetle tego programu pragnę szerzej skoncentrować uwagę obywateli posłów na tej jego części, która odnosi się do współzależności uspołecznionego przemysłu drobnego i przemysłu kluczowego. Ta współzależność już w swym założeniu powinna posiadać w pełni cechy partnerstwa, oparte na wzajemnych korzyściach.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Małe zakłady zarówno przemysłu kluczowego, jak i terenowego, spełniając nierzadko ważne funkcje kooperacyjne, często charakteryzują się niskim poziomem techniczno-organizacyjnym. Modernizacja wyrobów finalnych i związana z nią modernizacja branży często nie znajdują odbicia w modernizacji wyrobów i zakładów kooperujących. Występują znaczne dysproporcje pomiędzy metodami wytwarzania w zakładach produkujących wyroby finalne a niskim poziomem technicznym i przestarzałymi technologiami w zakładach kooperujących.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Słuszny jest więc kierunek, zmierzający do zwiększania i rozwijania specjalistycznej produkcji kooperacyjnej w przemyśle drobnym, ale odbywać się to musi, jak już wspomniałem, na zasadzie pełnego współpartnerstwa stron.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Małe, wyspecjalizowane zakłady powinny stać się nowoczesnym, sprawnym zapleczem producentów wyrobów finalnych. Sprawdzone w przemyśle kluczowym techniki i technologie, doświadczenia organizatorskie, myśl techniczna powinny być przenoszone do przemysłu drobnego. Na rzecz tego przemysłu powinny znacznie szerzej niż dotychczas pracować placówki zaplecza naukowo-badawczego i technicznego przemysłu kluczowego. Wprowadzanie nowoczesnej techniki do zakładów małych, kooperujących z przemysłem kluczowym, jest jednym z podstawowych warunków uzyskania wysokiej jakości i nowoczesności wyrobów finalnych, a oparta na dwustronnych umowach lub porozumieniach kooperacja powinna podnieść rytmikę realizacji produkcji finalnej oraz umożliwić pełne wykonanie programu asortymentowego wyrobów, których podaż na rynek i eksport jest na razie niewystarczająca.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#PoselBronislawJurkiewicz">W obecnej chwili szereg wyrobów produkowanych jest w oparciu o import kooperacyjny. Często są to drobne detale, których nie produkuje przemysł kluczowy ze względu np. na zbyt krótkie serie lub zbyt dużą pracochłonność. Specyfika przemysłu drobnego predysponuje go do podjęcia takiej produkcji. Zakłady wykonujące produkcję finalną powinny wykorzystać swoje doświadczenia konstrukcyjne, technologiczne, projektowe i w ramach umów z zakładami małymi wdrażać w nich taką właśnie produkcję.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Zakłady przemysłu kluczowego dysponują często urządzeniami i maszynami, które są nie zagospodarowane lub chwilowo nie znajdują zastosowania w procesie produkcyjnym. Są to często wysoko wydajne urządzenia importowane, w dobrym stanie technicznym. Mając na uwadze obniżenie kosztów rozwoju i modernizacji zakładów przemysłu drobnego, wydaje się celowe szersze wykorzystanie tych urządzeń w procesach modernizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-26.19" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Przemysł kluczowy boryka się często z niedostatkiem niektórych specjalistycznych narzędzi, oprzyrządowań, szczególnie produkowanych w niewielkich seriach o dużej pracochłonności wytwarzania. Często wyroby te pochodzą z importu. Przemysł drobny powinien znacznie zwiększyć swój udział właśnie w ich wytwarzaniu. Uelastycznienie oraz wzrost samodzielności małych zakładów pozwoli wielkim organizacjom przemysłu kluczowego na inicjowanie różnych form współdziałania.</u> + <u xml:id="u-26.20" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Ze względu na skalę produkcji, zakłady przemysłu kluczowego dysponują często znacznymi ilościami surowców wtórnych i wartościowych odpadów produkcyjnych. Giełdy materiałowe nie zawsze rozwiązują problemy ich zbytu. Nie zawsze terenowe zakłady przemysłu drobnego wykazują odpowiednią aktywność w samozaopatrywaniu się w te surowce, nieraz nie dociera do nich informacja o takich możliwościach. Stworzenie odpowiedniego systemu ekonomicznego, umożliwiającego wykorzystanie wszelkich czynników wzrostu produkcji, umożliwienie tym zakładom podejmowania decyzji innowacyjnych i technologicznych — powinno uaktywnić wykorzystanie tych surowców i materiałów. W swych zamierzeniach przemysł drobny powinien traktować surowce i materiały wtórne jako jedno ze źródeł zaopatrzenia materiałowego, a szczególnie zasobów regionalnych.</u> + <u xml:id="u-26.21" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Wysoki Sejmie! W swym wystąpieniu chciałem przede wszystkim zwrócić uwagę na te dziedziny działalności uspołecznionego przemysłu drobnego, w których wprowadzanie zmian pozainwestycyjnych, a szczególnie organizacyjnych, technologicznych, systemowych, a często pojęciowych, odnoszących się również do przemysłu kluczowego, powodować będą szybszy niż dotychczas wzrost tego przemysłu w nakreślonych wymiarach.</u> + <u xml:id="u-26.22" who="#PoselBronislawJurkiewicz">Chcę również podkreślić, że kompleksowa realizacja programu rządowego w zakresie dalszego zwiększania udziału uspołecznionego przemysłu drobnego, wymagająca dużego zaangażowania społecznego oraz wysokiej dyscypliny na każdym szczeblu zarządzania przyczyni się niewątpliwie do coraz to lepszego zaspokajania potrzeb społeczno-gospodarczych kraju. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-26.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Barbarze Koziej- Żukowej.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Na dzisiejszym posiedzeniu Izby rozpatrujemy ważkie dla naszego społeczeństwa, dla dalszego unowocześniania naszej gospodarki narodowej — problemy rozwoju szeroko pojętej uspołecznionej drobnej wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Przedstawiony Wysokiemu Sejmowi — zgodnie z decyzją XIV Plenum KC PZPR — rządowy program rozwoju uspołecznionego przemysłu drobnego zakłada poważny wzrost jego udziału w życiu gospodarczym Polski oraz w zaspokajaniu narastających potrzeb społecznych na towary i usługi. Program ten, wraz z przyjętym przez Sejm i obecnie pomyślnie realizowanym rządowym programem rozwoju usług i rzemiosła, kompleksowo rozwiązuje problematykę prawidłowego i nowoczesnego funkcjonowania całej drobnej wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Drobna wytwórczość legitymuje się aktualnie poważnym potencjałem ekonomicznym ponad 300 mld zł, którego racjonalne wykorzystywanie i rozwój powinny odegrać większą niż dotąd rolę w zaopatrzeniu rynku. Wynika to przede wszystkim z faktu, że zrzeszone w niej małe i średnie zakłady starają się umiejętnie kojarzyć działalność usługową i produkcyjną, preferować produkcję krótkoseryjną i jednostkową, przy szerokim korzystaniu w procesach wytwórczych i świadczeniu usług z surowców miejscowych i wtórnych. Ta specyfika działania przemysłu drobnego pozwala stosunkowo szybko i elastycznie reagować na potrzeby gospodarki, na sytuację rynkową oraz wychodzić naprzeciw zaspokajaniu zróżnicowanych potrzeb społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Po całym szeregu zmian organizacyjnych i modelowych, przemysł drobny w Polsce charakteryzuje się obecnie wysokim stopniem centralizacji decyzji w sferze planowania, zarządzania i rozwoju, wielokierunkową odpowiedzialnością wobec władz nadrzędnych (władze centralne i terenowe, krajowe związki spółdzielcze, gestorzy branżowi, zjednoczenia wiodące itp.), a także w niektórych pionach czy branżach niskim stopniem umaszynowienia oraz słabym zapleczem naukowo-technicznym. Elementy te utrwaliły w społeczeństwie stereotyp przemysłu drobnego jako technicznie zacofanego i niesprawnego organizacyjnie. W stosunku do drobnej wytwórczości niejako mechanicznie zastosowano szereg rozwiązań obowiązujących w przemyśle kluczowym. Taki stan rzeczy, nie uwzględniający specyfiki działania małych zakładów, ogranicza elastyczne dostosowanie produkcji przemysłu drobnego do zmieniających się potrzeb odbiorców. XIV Plenum KC PZPR i XII Plenum CK SD wskazały sposoby przełamania tych niekorzystnych zjawisk, podkreślając wagę i partnerstwo drobnej wytwórczości w zaspokajaniu potrzeb społecznych i rozwoju gospodarczym kraju.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Przedłożony Wysokiej Izbie rządowy program rozwoju drobnego przemysłu uwzględnia centralne decyzje polityczne i precyzuje sposoby ich realizacji przez administrację państwową i gospodarczą. Wynika zeń, że pod koniec przyszłej pięciolatki drobna wytwórczość zwiększy strumień poszukiwanych na rynku towarów i usług do poziomu 500 mld zł. Dla spełnienia wymienionych zadań istotna jest zdolność drobnej wytwórczości do elastycznego i szybkiego reagowania na zmiany zachodzące w popycie i dostosowywania potencjału wytwórczego do potrzeb rynku, zwłaszcza lokalnego. Nie znaczy to jednak, że zakres działania przemysłu drobnego sprowadzać się ma wyłącznie do produkcji wyrobów przeznaczonych na rynki lokalne.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Wyspecjalizowana produkcja niektórych wyrobów wskazuje na potrzebę rozszerzenia obszaru rynków zbytu tych wyrobów na cały kraj, jak np. w dziedzinie chemii gospodarczej, 1001 drobiazgów czy drobnych narzędzi rolniczych i ogrodniczych, a także produkowania ich na eksport.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Z ekonomicznych funkcji przemysłu drobnego wynika także potrzeba wykorzystania jego potencjału w wyspecjalizowanej produkcji nietypowych przyrządów precyzyjnych, różnego rodzaju sprzętu o charakterze niepowtarzalnym, prototypów itp. na rzecz odbiorców nie występujących w sferze rynku.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Dla osiągnięcia pomyślnych wyników w działalności drobnej wytwórczości konieczne jest zastosowanie daleko idącej specjalizacji wynikającej z podziału zadań między zakładami wielkimi i małymi. Specjalizacja ta wymaga zwiększenia udziału zakładów drobnego przemysłu w wielkoseryjnej produkcji niektórych wyrobów przemysłu kluczowego, na zasadzie kooperacji. Zaliczanie do produkcji rynkowej jedynie wyrobów finalnych przynosi często ujemne skutki dla uczestników współdziałających w procesie wytwarzania, narusza zasady racjonalnej organizacji produkcji. Nie zachodzi bowiem rozbieżność między kooperacją i produkcją bezpośrednio rynkową z punktu widzenia branży czy też gałęzi przemysłu. Stąd też funkcje wytwórcze przemysłu drobnego nie mogą być ograniczone wyłącznie do produkcji wyrobów gotowych; w wielu dziedzinach jego rola sprowadzać się powinna do współpracy z wielkimi zakładami przemysłowymi. Jest to nieuchronne następstwo postępującej specjalizacji w procesie wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Pozwala to także na usprawnianie produkcji, poprawę jakości, zmniejszanie ilości problemów technologicznych, a także uzyskiwanie oszczędności na inwestycje.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Obywatele Posłowie! Rozwój drobnej wytwórczości ma swój liczący się udział w rozwiązywaniu społecznych problemów ludności, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">— w sferze zwiększenia i różnorodności zaopatrzenia, co łączy się z poprawą funkcjonowania gospodarstw domowych, uzyskiwania większej ilości wolnego czasu na odpoczynek i inne zajęcia poza pracą i prowadzeniem domu;</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">— w zakresie poprawy bytu ludzi niepełnosprawnych bądź o ograniczonych możliwościach podjęcia pracy zarobkowej — myślę tu o inwalidach i kobietach, szczególnie o matkach małych dzieci; warto tu wspomnieć, że w przedsiębiorstwach przemysłu drobnego pracuje około 403 tys. kobiet, co stanowi ponad 21% zatrudnionych w przemyśle uspołecznionym, oraz że wśród 165 tys. zatrudnionych w pracy nakładczej ogromną większość stanowią kobiety, często matki małych dzieci;</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">— w procesie integracji rodziny — przez stwarzanie lokalnych miejsc pracy dla jej członków;</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">— w prawidłowym kształtowaniu kierunków zatrudnienia, albowiem dalszy rozwój nowoczesności przemysłu, jego koncentracja i automatyzacja każę w niedalekiej perspektywie szukać możliwości przesuwania ciężaru zatrudnienia na inne dziedziny produkcji i usług, niezbędne dla dostatecznego zaopatrzenia rynku.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Drobna wytwórczość może mieć także decydującą rolę w aktywizowaniu ośrodków gminnych i małych miast. Aktywizacja ta nie sprowadza się tylko do wzrostu zatrudnienia, ale także może korzystnie wpływać na wzrost produkcji rolnej, szczególnie w mniejszych gospodarstwach przez przejmowanie i zagospodarowywanie ich rozproszonej, a tym samym trudniejszej do przejęcia przez przemysł kluczowy — produkcji towarowej.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Te społeczne aspekty rozwoju szeroko pojętej drobnej wytwórczości, wynikające z przedstawionego dziś programu, są charakterystyczne dla kształtowania naszej gospodarki pod kątem społecznych potrzeb ludności. Jest to kierunek nakreślony przez I Sekretarza KC PZPR, towarzysza Edwarda Gierka — na początku dekady lat siedemdziesiątych. Realizowany on jest etapowo, uchwałami kolejnych zjazdów partii, a popierany czynną pracą przez Stronnictwo Demokratyczne i Zjednoczone Stronnictwo Ludowe.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Wysoka Izbo! W świetle omówionych spraw działania drobnej wytwórczości i jej wielokierunkowych zadań należy możliwie szybko wdrożyć rozwiązania zapewniające funkcjonowanie i rozwój uspołecznionego przemysłu drobnego. Powinny one zapewniać przedsiębiorstwom i organizacjom gospodarczym drobnej wytwórczości wysoki stopień samodzielności w dostosowywaniu produkcji i usług do aktualnych potrzeb rynku, kształtowaniu asortymentu produkcji, jej struktury ekonomicznej i zbytu, a także zwiększaniu samodzielności działania w systemie koordynacji branżowych. Należy także wdrażać w praktyczne działanie zasady organizacji, planowania ii zarządzania oraz taki system ekonomiczno-finansowy, który różniłby się w sposób istotny od systemu obowiązującego w przemyśle kluczowym.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Generalnie chodzi o to, aby w warunkach minimalizacji wskaźników dyrektywnych, obciążeń administracyjnych i maksymalnej samodzielności zakładów dokonywać rozwoju różnorodnych form samorządności, współodpowiedzialności pracowników za osiągane przez zakłady drobnej wytwórczości efekty ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Warto tu nadmienić, że zdecydowanej zmianie ulec powinna działalność inwestycyjna w drobnej wytwórczości. Małe zakłady przemysłowe można i należy budować bardzo szybko. Równie szybko następuje bowiem zwrot poniesionych nakładów. Większą uwagę tym sprawom poświęcić muszą władze terenowe. Należałoby znacznie rozszerzyć bezlimitowe formy inwestowania w procesie budowy i modernizacji bazy drobnej wytwórczości. Nieodzowne jest również zapewnienie dostaw maszyn i urządzeń o wyższym poziomie technicznym, dostosowanych do sposobów wytwarzania i organizacji drobnego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Część usprzętowienia można będzie osiągnąć drogą przekazania zbędnych urządzeń z przedsiębiorstw przemysłu kluczowego; dla zakupu innych, w tym także za dewizy, stworzyć należy odpowiednie możliwości przez organizację w uspołecznionym przemyśle drobnym funduszu dewizowego, pochodzącego z własnych efektów eksportowych.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Mogę tu przytoczyć przykład Warszawskiej Usługowej Spółdzielni Pracy, która mając korzystny zbyt do strefy dolarowej wytwarzanych przez swe zakłady domków campingowych, za uzyskane środki dewizowe chce sprowadzić niezbędny sprzęt i urządzenia dla modernizacji i wyższej jakości produkcji wyrobów rynkowych i eksportowych.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Istotną cechą przemysłu drobnego, ważną z punktu zabezpieczenia potrzeb rynkowych, jest możliwość wykorzystania surowców i materiałów, których wiele nie jest w pełni zagospodarowanych w przemyśle kluczowym. Istotne jest także pozyskiwanie surowców odpadowych, jak również ich przetwarzanie i uzdatnianie na skalę przemysłową.</u> + <u xml:id="u-28.22" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Przykładem dobrej produkcji z odpadów może być wielobranżowa spółdzielnia pracy — „Unia” w Łodzi, która z uszkodzonych pojemników plastikowych, nieprzydatnych w przemyśle, wytwarza piękne, kolorowe przedmioty do wyposażenia kuchni i łazienek.</u> + <u xml:id="u-28.23" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Na marginesie tej ostatniej sprawy warto by się zastanowić, wobec stale postępujących w świecie ograniczeń materiałowo-surowcowych oraz wzrostu ich cen, nad opracowaniem przez Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska i Urząd Gospodarki Materiałowej systemu pozyskiwania różnorodnych surowców z odpadów pochodzących z gospodarstw domowych i wytwarzania z tych odpadów niezbędnych prefabrykatów dla produkcji w drobnym przemyśle uspołecznionym.</u> + <u xml:id="u-28.24" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Wysoki Sejmie! Przedstawione przeze mnie problemy szeroko pojętej drobnej wytwórczości dotyczą zarówno rządowego programu rozwoju rzemiosła i usług, jak i dalszego rozwoju uspołecznionego przemysłu drobnego. Rzemiosło pomyślnie realizuje przewidziane dlań zadanie. Daje się już odczuć na rynku zwiększoną podaż wyrobów i usług rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-28.25" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Określenie potrzeb społecznych i możliwości ich zaspokajania, nadanie kierunku w zakresie wytwórczym tak uspołecznionej drobnej wytwórczości, jak i rzemiosłu, maksymalne wykorzystanie ich potencjału produkcyjnego i usługowego, stanowić będzie o prawidłowym rozwoju tej tak bardzo istotnej dla całokształtu życia społeczno-gospodarczego dziedziny gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-28.26" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Z ogromnym zadowoleniem jako poseł, członek Stronnictwa Demokratycznego i kobieta przyjęłam przedstawiony nam przez wiceprezesa Rady Ministrów obywatela Tadeusza Pykę program rozwoju drobnej wytwórczości stanowiący wyraz realizacji uchwały XIV Plenum KC partii. Program ten bowiem jest kolejnym dowodem troski o wszechstronną i harmonijną realizację zadań rozwoju społeczno-gospodarczego kraju.</u> + <u xml:id="u-28.27" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Program ten zwrócony jest ku społeczeństwu. Jego efekty mają służyć ludziom, polskim rodzinom, w ich pracy, w zakresie zwiększenia ilości towarów i usług, jest to kolejny krok na rzecz praktycznej realizacji hasła o dostatniejszym życiu naszego społeczeństwa, o wzroście siły naszego kraju. Jeśli bowiem przemysł drobny stanie się nowoczesnym ogniwem naszej gospodarki, to w niezbyt odległym czasie rynek odczuje pozytywne efekty programu, z którym Rząd zapoznał Wysoką Izbę na dzisiejszym posiedzeniu. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-28.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Stanisławowi Cioskowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselStanislawCiosek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Omawiany niedawno na XIV Plenum KC PZPR rozwój przemysłu drobnego jest od pewnego czasu tematem żywo dyskutowanym. Niedorozwój tego przemysłu w stosunku do postępu, jakiego dokonaliśmy w tworzeniu potężnej, nowoczesnej bazy wielkiego przemysłu dał o sobie znać dokuczliwymi dla harmonii rozwoju gospodarczego i codziennego życia człowieka skutkami.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselStanislawCiosek">Konsekwentnie od 1971 roku realizowana koncepcja społeczno-gospodarczego rozwoju kraju dała w efekcie zdecydowanie wyższy poziom życia Polaków. Wejście jednakże szerokich rzesz ludności w wyższy przedział życiowego standardu stworzyło nowe i nie występujące do tej pory na taką skalę potrzeby i aspiracje. Rośnie społeczne zapotrzebowanie na szeroki asortyment dobrej jakości towarów, rośnie popyt na usługi. Z jednej strony — zjawisko to powinno nas cieszyć, bowiem charakteryzuje wyższy poziom rozwoju cywilizacyjnego kraju, z drugiej jednakże — oznacza potrzebę dodatkowego wysiłku, potrzebę dokonania zmian strukturalnych w produkcji materialnej.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselStanislawCiosek">Mamy solidną bazę do dokonywania tych zmian. Zdecydowaną większość codziennych, powszechnych potrzeb materialnych społeczeństwa zaspokajamy produkcją wielkich, nowoczesnych, w dużej części zbudowanych w ostatnich latach zakładów przemysłowych. Dysponujemy silnym przemysłem o wysokim stopniu koncentracji. Brak nam do uzupełnienia strukturalnej sieci drobniejszych ogniw. Ze wszech więc miar słusznie kierownictwo partii przedstawiło na posiedzeniu plenarnym KC, a obecnie Rząd przed Sejmem — program rozwiązania tych problemów. Jest to logiczna konsekwencja rozwoju gospodarczego kraju i etapu, na który wkraczamy. Jest to również wyjście naprzeciw społecznym oczekiwaniom i potrzebom codziennego życia ludzi.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselStanislawCiosek">Przedłożona przez wicepremiera towarzysza Tadeusza Pykę informacja o rządowym programie realizacji uchwały XIV Plenum KC PZPR w sprawie dalszego zwiększania udziału uspołecznionego przemysłu drobnego w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju jest w moim przekonaniu dobrą odpowiedzią na społeczne oczekiwania. Realizacja tego programu — zaprezentowanego siłą rzeczy w zarysie — wymagać będzie i czasu, i szczegółowych, konkretnych rozstrzygnięć i decyzji.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselStanislawCiosek">Pragnę przedstawić kilka swych uwag do sposobów wdrażania tego programu w życie. W związku z przestarzałą lub niewystarczającą bazą techniczną niezbędne jest wydzielenie dla rekonstrukcji i rozbudowy przemysłu drobnego odpowiednich środków inwestycyjnych w planie centralnym. W aspekcie potrzeb również i tej kategorii przemysłu powinny być prowadzone prace przygotowawcze do narodowego planu społeczno-gospodarczego na lata 1981—1985. W ślad za nakładami inwestycyjnymi zabezpieczyć trzeba odpowiedni potencjał przedsiębiorstw wykonawstwa inwestycyjnego. Przemysł drobny nie miał jak do tej pory szczęścia do wykonawstwa. Wysoko zorganizowane przedsiębiorstwa budowlane uciekają od drobnych tematów, zaś prace modernizacyjne — tak typowe dla niewielkich zakładów — w dalszym ciągu nie są zyskowne w obecnym systemie ekonomiczno-finansowym przedsiębiorstw wykonawstwa inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselStanislawCiosek">Niezmiernie istotnym zagadnieniem dla prawidłowego rozwoju przemysłu drobnego jest sposób kierowania nim przez państwo. Podzielam pogląd zawarty w informacji Rządu, że dostosowane do wielkich organizmów gospodarczych, do wysokiego stopnia koncentracji i centralizacji, dotychczasowe metody wiązania z planem gospodarczym przemysłu drobnego nie zabezpieczą realizacji naszych oczekiwań.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselStanislawCiosek">Z dużą więc nadzieją należy powitać zapowiedź Rządu, że podstawą zmodyfikowanego, dostosowanego do potrzeb przemysłu drobnego systemu ekonomiczno-finansowego będzie większa samodzielność zakładów w podejmowaniu decyzji gospodarczych i określaniu metod realizacji swych zamierzeń wraz z ponoszeniem ryzyka za te decyzje. Jeśli chodzi o ryzyko, a będzie ono mieć konkretny wymiar materialny zarówno na plus przez udział w zyskach, jak i na minus dla załogi — w większym stopniu powinno się wykorzystywać uprawnienia konferencji samorządu robotniczego- Wiążąc przemysł drobny z planem, trzeba w moim przekonaniu używać metod bardziej szacunkowych niż dyrektywnych. Mniejsza dyrektywność powinna mieć miejsce również w odniesieniu do funduszu płac. Należałoby poszukać takich metod, które będą uzależniać rozmiary tego funduszu od gospodarności zakładu i od rzeczywistego wzrostu wydajności pracy poszczególnego pracownika.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselStanislawCiosek">Zachować należy kontrolę państwa nad cenami artykułów produkowanych przez przemysł drobny, ale w moim przekonaniu — przez określanie górnego pułapu cen konkretnych asortymentów. Wziąwszy pod uwagę fakt rozluźnionej dyrektywności systemu ekonomiczno-finansowego, będziemy mogli być świadkami stosowania cen niższych niż to określa górny pułap, ale przy odpowiedniej serii produkcji i niższych kosztach — będzie to bardziej wówczas zyskowne dla zakładu.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselStanislawCiosek">Ważnym zagadnieniem dla przemysłu drobnego jest zaopatrzenie w środki do produkcji: sprzęt techniczny, surowce i materiały. Wierząc w skuteczność zmodyfikowanego systemu ekonomiczno-finansowego uważam, że przemysł drobny z powodów oczywistych bazować będzie na surowcach i materiałach odpadowych, na urządzeniach kupowanych taniej z przemysłu kluczowego, na surowcach nie obciążonych kosztami transportu. Duża jednakże część materiałów, surowców i urządzeń technicznych będzie niemożliwa do uzyskania tą drogą. Nie możemy więc całkowicie rezygnować z centralnego bilansowania tych artykułów na potrzeby przemysłu drobnego.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselStanislawCiosek">W przekształceniach strukturalno-organizacyjnych większą rolę i odpowiedzialność za rozwój i kierowanie przemysłem drobnym powinniśmy zarezerwować władzom lokalnym. Z wielkim uznaniem należy powitać inicjatywę Rządu w tych sprawach. Byłoby dobrze, gdyby za brak na rynku np. szczotki do butów czy też innego drobiazgu, w opinii społecznej odpowiadał nie tylko Rząd, ale ten, kto rzeczywiście i konkretnie będzie za to odpowiedzialny. Wydaje mi się, że trzeba precyzyjnie określić zakres kompetencji i odpowiedzialności oraz podporządkowanie organizacyjne licznych drobnych zakładów przemysłowych w kraju.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselStanislawCiosek">Obywatele Posłowie! Na terenie województwa jeleniogórskiego pracuje ponad 1000 drobnych i średnich zakładów przemysłowych. Jest to wielki potencjał, który — jestem o tym głęboko przekonany — będzie lepiej, w wyniku realizacji rządowego programu, wykorzystywany.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselStanislawCiosek">Pragnę podać kilka przykładów naszych w tym zakresie możliwości. Karkonoskie Zakłady Papiernicze w Jeleniej Górze posiadają 13 niewielkich zakładów wchodzących w skład tego przedsiębiorstwa. W jednym z nich, na przykład w Karpaczu, w którym zatrudnionych jest około 100 osób, można z powodzeniem produkować poszukiwane na rynku papierowe opakowania jednostkowe do wyrobów ze szkła, ceramiki, porcelany, kryształów itp. Stosunkowo niewielkie nakłady inwestycyjne, jakie są niezbędne do uruchomienia tej produkcji, zwrócą się w bardzo krótkim czasie. Opakowania takie importujemy obecnie w ilości ponad tysiąc ton w skali rocznej w większości z II obszaru płatniczego.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselStanislawCiosek">Niezależnie od rzeczywistych korzyści ekonomicznych, uzyska się znaczną poprawę w zakresie ochrony środowiska, a zakłady produkujące papier są dla środowiska szkodliwe, co nie jest w przypadku Karpacza bez znaczenia. Podjęliśmy pierwsze kroki w celu realizacji tej inicjatywy.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselStanislawCiosek">Możliwości zwiększenia poszukiwanej produkcji rynkowej upatrujemy również w innych zakładach województwa, wchodzących w skład przemysłu kluczowego, spółdzielczego i terenowego. Chociażby w przemyśle lniarskim przez rozszerzenie pracy nakładczej czy też produkowanie w jednym z licznych małych zakładów wyrobów konfekcji stołowej o dużym stopniu uszlachetnienia. W jednym z niewielkich zakładów przemysłu odzieżowego chcemy podjąć produkcję odzieży dziecięcej dla dzieci w wieku przedszkolnym.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselStanislawCiosek">Przygotowujemy się obecnie do zorganizowania niewielkiego zakładu wykorzystującego odpady z zakładów przemysłu drzewnego i meblarskiego — odpadów tych mamy bardzo dużo. Podjąć chcemy produkcję z tego surowca drobnych mebli, elementów drewnianych dla wyposażenia mieszkań, galanterii drzewnej. To samo dotyczy zakładów o zatrudnieniu nie przekraczającym kilkudziesięciu osób, zakładów, które wykorzystywać będą odpady i surowce z przemysłu skórzanego i tworzyw sztucznych do produkcji pamiątek regionalnych.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselStanislawCiosek">Pomimo systematycznego postępu, jaki notujemy w województwie jeleniogórskim w zakresie produkcji materiałów budowlanych, nadal nie pokrywamy w pełni istniejącego zapotrzebowania. Dotyczy to zwłaszcza dynamicznie rozwijającego się w ostatnich latach budownictwa jednorodzinnego.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselStanislawCiosek">Region nasz, posiadający bogate złoża glin, kruszyw, kamienia i innych surowców mineralnych, ma szczególne możliwości rozwijania w drobnych zakładach produkcji materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#PoselStanislawCiosek">Reaktywować chcemy drobny przemysł szklarski, z którego wyrobów niegdyś słynęły nasze ziemie. Przykładami tymi pragnę uzasadnić stwierdzenie, że możliwości i rezerwy rozwoju drobnego przemysłu w terenie są wielkie. Przemysł ten może i powinien w większym niż dotychczas stopniu spełniać szerokie funkcje rynkowe, usługowe i kooperacyjne.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#PoselStanislawCiosek">Wysoki Sejmie! Problematyka dzisiejszych obrad ma wielkie znaczenie dla dalszej pomyślnej realizacji polityki społeczno-gospodarczej, którą konsekwentnie realizujemy od początku lat siedemdziesiątych. W aktywizacji drobnego przemysłu, w zwiększeniu i lepszym dostosowaniu jego produkcji do potrzeb rynku, eksportu i usług tkwi niewątpliwie szansa pełniejszego zaspokojenia rosnących potrzeb i aspiracji Polaków.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#PoselStanislawCiosek">Przedstawione w programie Rządu działania i propozycje rozwiązań najważniejszych problemów związanych z drobnym przemysłem są moim zdaniem słuszne i uwzględniają tezy zawarte w materiałach i uchwale XIV Plenum Komitetu Centralnego.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#PoselStanislawCiosek">Systematyczna i konsekwentna realizacja uchwały XIV Plenum KC PZPR powinna wyzwolić lokalne inicjatywy, stworzyć klimat i zapewnić niezbędne środki rzeczowe dla rozwoju drobnego przemysłu i zwiększenia jego udziału w społeczno-gospodarczym rozwoju naszego kraju i wszystkich jego regionów. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-30.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zamykam zatem dyskusję.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiej Izbie w celu uchwalenia następujący projekt uchwały:</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje do zatwierdzającej wiadomości informację Rządu o programie realizacji uchwały XIV Plenum KC PZPR w sprawie dalszego zwiększenia udziału uspołecznionego przemysłu drobnego w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju.” Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję Konwentu Seniorów przyjął.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam zatem, że Sejm proponowaną uchwałę podjął.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Wniesiony przez Komisję Kultury i Sztuki poselski projekt ustawy o terenowych funduszach odnowy zabytków (druk nr 118).</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi sprawozdawcy Tadeuszowi Hołujowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PoselTadeuszHoluj">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Chciałbym swoje, choć krótkie, wystąpienie poselskie w sprawie projektu ustawy o terenowych funduszach odnowy zabytków zacząć od cytatu z wypowiedzi naszego posła-seniora Jarosława Iwaszkiewicza, wypowiedzi wprawdzie odnoszącej się do Krakowa, ale której sens jest sensem ogólnopolskim. Poseł Iwaszkiewicz, mówiąc o zespołach zabytkowej architektury, powiedział: — „Jest to nie tylko zespół gmachów, numerów, ale także zespół idei, tradycji, pamiątek, z których czerpią całe pokolenia żywą wolę życia.” I nie trzeba chyba objaśniać, że właśnie owa — „żywa wola” jest dla narodu polskiego czynnikiem niezmiernej wagi, zarówno jeśli chodzi o wielkie historyczne procesy, jak i o codzienne utrudzone życie współczesnego Polaka. Nie trzeba także tłumaczyć polskiemu społeczeństwu, że ocalenie od zagłady zabytków kultury i historii, a przede wszystkim staromiejskich zespołów zabytkowych, nie jest tylko sprawą konserwatorów, historyków sztuki, architektów czy też lokalnych ambicji lub nawet narodowej megalomanii i nie wynika z pychy, nakazującej dbać o wspaniałą tradycję kosztem pilnych potrzeb codzienności, ale to ocalenie jest moralnym obowiązkiem nas wszystkich, pilną potrzebą, nie dającą się porównywać z innymi potrzebami, a tym pilniejszą, że słowa „ocalenie” i — „zagłada” to przecież nie retoryczne frazesy, ale, niestety, wyznaczniki rzeczywistości.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PoselTadeuszHoluj">Te słowa — „ocalenie” i — „zagłada” brzmią dla ucha polskiego szczególnie, kojarzą się bowiem ze zniszczeniami wojennymi, z bohaterskimi akcjami ratowniczymi, wywołują w świadomości społecznej obraz tak silnie zakorzeniony z czasów okupacji. Nikt z Polaków przecież nie ma najmniejszej wątpliwości, że to co zniszczył wróg, aby wraz ze świadectwami polskiej kultury i samoświadomości zniszczyć cały naród — musi być odbudowane. Ale zupełnie inaczej mają się sprawy, jeśli chodzi o to, co jeszcze istnieje, choćby było to istnienie pozorne, jeśli wrogiem jest po, prostu czas, czy niszczycielski wpływ współczesnej cywilizacji przemysłowej lub my sami. W takich wypadkach nie istnieje powszechna świadomość stanu żagrożenia, a raczej nierozumne przeświadczenie o rzekomej wieczności trwania zabytków, nawet gdyby to już były tylko romantyczne ruiny. Trzeba dopiero takiego wstrząsu, jakim były np. rewelacje środków masowego przekazu o faktycznym stanie choćby starego Krakowa, Zamościa czy Sandomierza, aby słowo — „zagłada” i — „ocalenie” nabrały realnych kształtów, wzburzyły, poruszyły i sumienia, i poczucie godności narodowej, aby wywołały po prostu wstyd i chęć spiesznej pomocy.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PoselTadeuszHoluj">Problem, który poruszam z okazji przedstawienia Wysokiej Izbie projektu ustawy o terenowych funduszach odnowy zabytków nie zawiera tych bądź co bądź patetycznych zwrotów o zagładzie, ratunku i ocaleniu; język ustawy bowiem jest oschły i zwięzły, ale to rzeczywiście chodzi o sprawę ogromną, jakkolwiek projekt dotyczy tylko jednego jej aspektu, jednego, ale energicznego kroku naprzód ku ratowaniu tego, co jeszcze da się ocalić, aby stało się naszą współczesnością i dawało, jak rzekł poseł Iwaszkiewicz, — „żywą wolę życia” współczesnym i przyszłym pokoleniom.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PoselTadeuszHoluj">Wystarczy wspomnieć, że na 1 700 miejscowości, które w przeszłości posiadały prawa miejskie i dotąd zachowały relikty dawnego układu urbanistycznego — około 500 ma istotne wartości historyczne, z czego połowa — wysokiej rangi, że już nie wspomnę o Krakowie, znajdującym się na liście głównych pomników dziedzictwa światowego. Wystarczy wspomnieć, że te zespoły zabytkowe tkwią i powinny tkwić w żywej materii współczesności, że stanowią nierozłączną część nowych organizmów urbanistycznych i naturalne środowisko współczesnego Polaka tym cenniejsze, że nie wyobcowuje go ono jak nasza anonimowa architektura współczesna, a przeciwnie — integruje z narodem, z jego dziejami, z jego kulturą. Wystarczy uprzytomnić sobie, że przywrócenie do życia tych zabytków, danie im nowej, współczesnej funkcji, owo przewartościowywanie, zwane u nas z łacińska rewaloryzacją, wymaga wielkich zmian urbanistycznych, komunikacyjnych, funkcjonalnych, a także, o ile nasz wielki, narodowy wysiłek ma mieć sens i trwałość — zabezpieczenia przed ponownym zniszczeniem przez czas i groźne skutki cywilizacji. Leczenie bez profilaktyki w zakresie ratowania dóbr kultury, obliczanym przecież na dziesiątki lat, byłoby błędem nie do wybaczenia.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PoselTadeuszHoluj">Ocalić, przywrócić życiu i zabezpieczyć przed ponownym zniszczeniem, to zadanie przekraczające możliwości jednego resortu, Ministerstwa Kultury i Sztuki, a także jednego pokolenia, tym niemniej to pokolenie czy te pokolenia, które trzydzieści pięć lat budują socjalistyczną Polskę, muszą wziąć na siebie ciężar odpowiedzialności za stan, jaki przekażą generacjom następnym. Zrobiliśmy już w tym zakresie wiele i to co zrobiliśmy wywołuje podziw świata i budzi naszą uzasadnioną dumę, ale wiemy, że możemy i powinniśmy zrobić o wiele więcej. Powie ktoś — przecież mamy znakomitą sejmową ustawę o ochronie dóbr kultury, której zazdrościć nam mogą, i zazdroszczą, inne, bardziej bogate kraje. Po co nam wobec tego nowe, cząstkowe ustawy. Tak, mamy taką ustawę i włożyliśmy wiele wysiłku, aby wcielić ją w życie. Życie jednak idzie naprzód; bogate doświadczenia z rewaloryzacji choćby Krakowa i akcji ratowania zabytków w całej Polsce zmuszają do stwierdzenia, że wspomniana ustawa wymaga nowelizacji czy też nowego opracowania, te właśnie doświadczenia uwzględniającego. Taką inicjatywę ustawodawczą powinien Sejm podjąć w najbliższym czasie. Ale czas nie stoi w miejscu, liczy się każdy miesiąc, gdyż rośnie, a nie maleje stopień zagrożenia zarówno samych zabytków, jak i procesu ich ratowania.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PoselTadeuszHoluj">Z tego też względu, z inicjatywy Krakowa, dysponującego bogatym doświadczeniem, przedstawiono Komisji Kultury i Sztuki wstępny projekt legislacyjny o terenowych funduszach odnowy zabytków, aby nie czekając na nowelizację ustawy, przyspieszyć sam proces odnowy i wyjść naprzeciw szerokiej inicjatywie społecznej. Komisja Kultury i Sztuki, po wstępnych konsultacjach postanowiła skorzystać ze swych regulaminowych uprawnień i złożyć do laski marszałkowskiej projekt ustawy sejmowej. Projekt był dyskutowany zarówno na forum Komisji Kultury i Sztuki, jak i Prac Ustawodawczych wywołując żywą dyskusję, w wyniku której zespół poselski, złożony z przedstawicieli obu Komisji, po odbyciu wizji lokalnej w Krakowie, zapoznaniu się z materiałami i opiniami i po konsultacji z zainteresowanymi władzami ustalił ostateczną wersję projektu, który uzyskał akceptację plenarnego posiedzenia obu komisji. Projekt ten mam zaszczyt dzisiaj referować.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PoselTadeuszHoluj">Krótko — projekt naszej skromnej ustawy cechują następujące sprawy:</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PoselTadeuszHoluj">Po pierwsze — samorządność. Projekt ustawy pozostawia wojewódzkim radom narodowym decyzję o powołaniu funduszu i daje im, w ramach określonych ustawą źródeł dochodów, swobodę wyboru sposobów gromadzenia środków na cele, które same zaprogramują oraz zapewnia im kontrolę nad gospodarowaniem tymże funduszem. Programy odnowy zabytków, jak i wszelkie przedsięwzięcia z tym związane muszą być jednak opiniowane przez te organizacje społeczne, stowarzyszenia i komitety, które organizują inicjatywy społeczne w dziedzinie opieki nad zabytkami, a takich ciał społecznych jest przecież w Polsce wiele. Projekt także nie przewiduje żadnego funduszu centralnego w tym zakresie. Dysponentem funduszu terenowego mają być terenowe organy administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PoselTadeuszHoluj">Po drugie — mobilizacja inicjatyw społecznych. Projekt ustawy stwarza ramy prawne dla już rozbudzonych inicjatyw społecznych, pozwalając na ich lepszą koordynację, na skupienie środków społecznych i państwowych, a przede wszystkim pozwoli pobudzić nowe inicjatywy chociażby przez zerwanie z zasadą anonimowości celów, które będą teraz znane społeczeństwu zarówno dobrowolnym ofiarodawcom, jak i tym, których przepisy ustawy obciążają dodatkowymi opłatami. Sądzimy bowiem, że budzić to będzie większe poczucie współodpowiedzialności, a także umocni społeczną kontrolę nad stanem narodowej spuścizny kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PoselTadeuszHoluj">Po trzecie — operatywność. Przez projektowane połączenie w jednym docelowym funduszu terenowym środków społecznych, budżetowych, dobrowolnych i obligatoryjnych stwarza się możliwość szybkich działań finansowych, tak bardzo potrzebnych w skomplikowanym systemie prac rewaloryzacyjnych.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#PoselTadeuszHoluj">Środki społeczne stanowić mogą jednak tylko uzupełnienie środków budżetu centralnego i terenowego, przeznaczonych na te cele, jakie zakreśla projekt ustawy, które to środki, choć poważne i wzrastające co roku, tylko w niewielkim stopniu zabezpieczają pokrycie niezbędnych, faktycznych potrzeb. Wspominam o tym, ponieważ w trakcie dyskusji nad projektem rodziły się i takie obawy, że środki z budżetu centralnego będą zmniejszane tam, gdzie powstanie terenowy fundusz odnowy zabytków.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#PoselTadeuszHoluj">Projekt ustawy proponuje cztery grupy źródeł dochodów terenowych funduszów:</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#PoselTadeuszHoluj">1) dobrowolne wpłaty, darowizny, dochody z imprez organizowanych na te właśnie cele, 2) obowiązkowe dopłaty do biletów wstępu do obiektów zabytkowych i muzeów oraz do świadczeń hotelarskich, 3) wpływy ze sprzedaży stanowiących własność państwa nieruchomych obiektów zabytkowych oraz ze zwrotu przez ich użytkowników kosztów robót wykonanych ze środków państwowych (tu trzeba by dodać — i społecznych) w obiektach zabytkowych, 4) dotacje z budżetu terenowego i centralnego.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#PoselTadeuszHoluj">Projekt ustawy przewiduje, że Rada Ministrów może przeznaczać na terenowe fundusze odnowy zabytków także inne środki budżetowe.</u> + <u xml:id="u-32.14" who="#PoselTadeuszHoluj">Obywatele Posłowie! Art. 5 projektu ustawy przewiduje, że Rada Ministrów określi szczegółowo zasady wprowadzania przez rady narodowe proponowanych dopłat, górne granice tychże, sposób ich pobierania oraz zwolnienia od nich. Projektodawcy ustawy wychodzili z założenia, że z dopłat powinny być zwolnione niektóre kategorie osób, na przykład dzieci i młodzież szkolna, a jednostkowe kwoty dopłat będą niewielkie. Komisja Kultury i Sztuki sądzi również, że akty wykonawcze do ustawy powinny być z Komisją przekonsultowane.</u> + <u xml:id="u-32.15" who="#PoselTadeuszHoluj">Obywatele Posłowie! W trudnej sytuacji ekonomicznej, w jakiej znalazł się nasz kraj, a w jeszcze trudniejszej, w jakiej znajduje się materialna baza polskiej kultury, każda inicjatywa pomocna w rozwiązaniu konkretnych problemów życia społecznego jest dosłownie na wagę złota. Ta, którą wnosimy na Sejm, jest wynikiem troski o świadectwa naszej narodowej kultury i historii, o świadectwa przecież bezcenne dla istnienia polskości, dla rzeczywistej integracji narodu, dla żywej, twórczej siły współczesności.</u> + <u xml:id="u-32.16" who="#PoselTadeuszHoluj">Komisja Kultury i Sztuki wnosi o przyjęcie projektu ustawy w brzmieniu przedłożonym Wysokiej Izbie.</u> + <u xml:id="u-32.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie projektu ustawy?</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o terenowych funduszach odnowy zabytków w brzmieniu proponowanym przez Komisję Kultury i Sztuki — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o terenowych funduszach odnowy zabytków.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej o rządowym projekcie ustawy o ustanowieniu tytułów honorowych — „Zasłużony Lekarz Polskiej Rzeczypospolitej</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#LudowejiZasluzonydlaZdrowiaNarodu">(druki nr 117 i 120).</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#LudowejiZasluzonydlaZdrowiaNarodu">Głos ma poseł sprawozdawca Bożena Hager-Małecka.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselBozenaHagerMalecka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Jest dla mnie specjalnym przeżyciem, że mogę zabrać głos jako członek społeczności pracowników służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#PoselBozenaHagerMalecka">Z upoważnienia Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej mam zaszczyt przedstawić Wysokiemu Sejmowi sprawozdanie z obrad Komisji nad rządowym projektem ustawy o ustanowieniu tytułów honorowych — „Zasłużony Lekarz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” i — „Zasłużony dla Zdrowia Narodu”.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselBozenaHagerMalecka">Komisja wnikliwie rozpatrzyła tekst proponowanej ustawy, przeanalizowała opinię Komisji Prac Ustawodawczych i po szerokiej dyskusji zaakceptowała treść projektu ustawy, uzyskując dzięki wprowadzeniu poprawki bardziej doskonałą jej redakcję. Komisja Zdrowia i Kultury Fizycznej, koncentrująca swą pracę i aktywność społeczną na problematyce ochrony zdrowia obywateli naszego państwa, z dużą satysfakcją przyjęła projekt ustawy zakładający szczególną formę wyróżniania najbardziej zasłużonych pracowników służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselBozenaHagerMalecka">Wszyscy pracownicy medyczni, lekarze, pielęgniarki, farmaceuci, opiekunowie społeczni, pracownicy laboratoriów administracji i usług podstawowych, technicy, nauczyciele i pracownicy nauki, cała społeczność służby zdrowia zdają sobie w pełni sprawę z doniosłości ustawy, którą mamy uchwalić. Jesteśmy także świadomi roli, jaką mamy do spełnienia dla podnoszenia zdrowotności narodu, z rozległości zadań i z odpowiedzialności, jaka na nas spoczywa.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselBozenaHagerMalecka">Wiele czynników, mechanizmów, dróg i metod kształtuje zdrowotność narodu. W nich wszystkich centralną rolę odgrywa człowiek. Od jego wiedzy, umiejętności, zaangażowania, poczucia odpowiedzialności, patriotyzmu zależy funkcjonowanie służby zdrowia. Im bardziej scementowany jest udział zespołów, im większy wkład indywidualny pracowników medycznych, tym lepsze zaspokajanie społecznych potrzeb, tym szybszy rozwój ochrony zdrowia i opieki społecznej, tym większe poczucie bezpieczeństwa i spokoju każdego obywatela.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#PoselBozenaHagerMalecka">Służebna funkcja instytucji i pracowników medycznych określona jest obowiązującymi przepisami. Ale w żadnym chyba sektorze gospodarki narodowej tak wiele nie zależy od tego, co robi się ponad to, co obowiązuje, nigdzie subiektywizm nie przynosi tylu zwycięstw i nie wyrządza tylu krzywd. Postawa pracownika medycznego stwarza płaszczyznę, na której społeczeństwo buduje swoje zaufanie do całej służby zdrowia. Nigdy człowiek nie jest tak panicznie skryty, nigdy tak przerażająco szczery, jak właśnie w chorobie czy w zagrożeniu życia. Potrzebuje wtedy drugiego człowieka do wspólnej walki o swoje czy bliskich zdrowie, do ulżenia w cierpieniach lub pragnie tylko dobrego słowa w chwilach beznadziejnych. Mają więc pracownicy medyczni szerokie pole służenia społeczeństwu. Przedłożony projekt ustawy da je im możliwość doznawania wyrazów uznania.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselBozenaHagerMalecka">Wysoka Izbo! Istotną rolę w całokształcie działalności służby zdrowia spełnia praca w zespołach, w których zwykle ktoś przewodzi, w których ktoś jest najlepszy. Zespoły działają przy łóżku chorego w szpitalu, w opiece środowiskowej nad chorym czy potrzebującym pomocy w domu, w przychodniach rejonowych, przyzakładowych, specjalistycznych, w zakładach pracy i szkołach, w zakładach rehabilitacyjnych i w działalności profilaktycznej, w instytutach naukowych i w akademiach medycznych. Od ich wiedzy, umiejętności, a nade wszystko od stylu pracy zależą wyniki, które można mierzyć skalą osiągnięć. Wiele zależy od pojedynczego człowieka. Chcielibyśmy, by stanowiona ustawa pozwalała ukazać w pełni blaski najlepszych, chcielibyśmy, by pozwalała wydobywać z każdego pracownika służby zdrowia to wszystko, co tylko dać może. Chcielibyśmy doznawać wielkich satysfakcji dzielonych z tymi spośród lekarzy, którzy dostąpią zaszczytnego tytułu „Zasłużony Lekarz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” i z tymi farmaceutami, pielęgniarkami i położnymi, opiekunami społecznymi, pracownikami technicznymi, administracyjnymi, z pełniącymi usługi podstawowe i z przedstawicielami innych zawodów, którzy wyróżniani będą tytułem honorowym — „Zasłużony dla Zdrowia Narodu”. Każdy z nich podaje rękę człowiekowi potrzebującemu pomocy, ale nie jest obojętne, jak to robi. Wielu z nich, pomagając innym w powrocie do zdrowia, może narazić na stratę własne zdrowie.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselBozenaHagerMalecka">Wysoki Sejmie! Ustanowienie tytułów honorowych — „Zasłużony Lekarz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” i — „Zasłużony dla Zdrowia Narodu” zainspirowane zostało przez przywódcę naszego narodu — I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka z okazji Dnia Pracowników Służby Zdrowia. Jest to wyrazem ogromnej troski o sprawy ludzkie, o dzień powszedni każdego obywatela, o jego rodzinę, pracę, zdrowie. Uznanie dla społecznej pozycji lekarzy i pracowników służby zdrowia i opieki społecznej, wyrażone w roku 35 rocznicy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, ma ogromną polityczną wymowę. Odczuwamy ją jako pamięć o tych wszystkich, którzy przyczynili się do naprawy szkód na ludzkim zdrowiu, jakie wyrządziła wojna. Odczuwamy troskę o tych często bezimiennych, którzy dzisiaj wyróżniają się swoją wiedzą i opiekuńczą postawą wobec ludzi chorych i potrzebujących pomocy. Odbieramy z wdzięcznością szansę, jaką mają wszyscy ci, którzy stawiając sobie zadania szczególnie trudne, dostąpią uhonorowania.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#PoselBozenaHagerMalecka">Jestem przekonana , że lekarze i wszyscy pracownicy medyczni będą coraz skuteczniej wzbogacać materialny i duchowy dorobek narodu. Ustanowienie dla nich tytułów honorowych — „Zasłużony Lekarz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” i — „Zasłużony dla Zdrowia Narodu” będzie dla nich wyrazem uznania za ich efektywną służbę.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#PoselBozenaHagerMalecka">Wysoka Izbo! Sejmowa Komisja Zdrowia i Kultury Fizycznej po zapoznaniu się z opinią sejmowej Komisji Prac Ustawodawczych zaakceptowała w dniu 10.04.1979 r. projekt ustawy wraz z poprawką. W imieniu Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej, którą mam zaszczyt reprezentować, wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy zgodnie z drukami nr 117 i 120.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedłożonego projektu ustawy?</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ustanowieniu tytułów honorowych — „Zasłużony Lekarz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” i — „Zasłużony dla Zdrowia Narodu” wraz z poprawką proponowaną przez Komisję Zdrowia i Kultury Fizycznej — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ustanowieniu tytułów honorowych „Zasłużony Lekarz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” i — „Zasłużony dla Zdrowia Narodu”.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posła Józefa Barely adresowana do Prezesa Rady Ministrów. Prezydium Sejmu skierowało interpelację do adresata.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie przystępujemy do wysłuchania odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Poseł Józef Bareła w interpelacji stwierdza, że dokonujący się w ostatnich latach szybki postęp w technicznym wyposażeniu rolnictwa indywidualnego wywołuje zwiększone zapotrzebowanie na usługi związane z ciągnikami i maszynami rolniczymi. Zapotrzebowanie to nie jest obecnie w pełni zaspokajane, gdyż liczba warsztatów gminnych spółdzielni kółek rolniczych oraz ich wydajność są za niskie.</u> + <u xml:id="u-36.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Autor zapytuje, co Rząd zamierza uczynić dla poprawy sytuacji w tej</u> + <u xml:id="u-36.14" who="#komentarz">dziedzinie?)</u> + <u xml:id="u-36.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów odpowiedzi na powyższą interpelację udzieli Minister Rolnictwa obywatel Leon Kłonica.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Rządu PRL pragnę odpowiedzieć na interpelację obywatela posła Józefa Bareły, informując Wysoką Izbę o stanie i rozwoju usług w zakresie napraw ciągników i sprzętu rolniczego.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">W okresie po 1970 roku nastąpił duży, potwierdzony w interpelacji postęp w rozwoju mechanizacji rolnictwa. W ciągu 9 lat rolnictwo otrzymało maszyny rolnicze i ciągniki o wartości prawie 200 mld zł. W okresie tym uruchomiono produkcję ponad 100 nowych i zmodernizowanych typów sprzętu rolniczego. Rozszerzył się również asortyment ciągników i maszyn rolniczych z importu.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">W roku 1970 kombajny pracowały prawie wyłącznie w gospodarstwach uspołecznionych *) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">i to w niedostatecznej jeszcze ilości. Dziś, gdy gospodarstwa uspołecznione dysponują znacznie większą ilością sprzętu, ponad 60% posiadanych kombajnów do zbóż, 55% kombajnów do ziemniaków i prawie 80% ciągników pracuje na polach rolników indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Mamy opracowany spójny system obsługi technicznej i napraw oraz koncepcję organizacji zaplecza technicznego, obejmującą zintegrowaną sieć różnych typów zakładów zlokalizowanych tak, aby wypełnić cały program potrzebnych usług technicznych zarówno pod względem zakresu wykonywanych czynności naprawczych, jak i geograficznego rozmieszczenia na terenie całego kraju.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Trzon zaplecza technicznego stanowi 400 przedsiębiorstw najwcześniej przygotowanej i rozbudowanej organizacji technicznej obsługi rolnictwa, która dysponuje większymi i nieźle wyposażonymi warsztatami. W systemie, który przedstawiam, przewidziane są również funkcje i zadania dla zaplecza technicznego bezpośrednich użytkowników sprzętu.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">W gestii użytkowników, a więc PGR, spółdzielni kółek rolniczych i rolniczych spółdzielni produkcyjnych znajduje się obecnie 760 warsztatów o łącznej powierzchni około 1 mln m^2^ i zatrudnieniu ok. 70 tys. osób. Są to w większości warsztaty małe i słabo uzbrojone technicznie, z których niewiele jeszcze można uznać za dojrzałe, w pełni zorganizowane warsztaty gminne, o których mówił w interpelacji obywatel poseł Józef Bareła.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Następuje jednak stopniowo postęp w stanie zaplecza technicznego. W latach 1976—1980 tylko w organizacji kółek rolniczych przeznaczono na realizację tego programu ok. 7 mld zł ze środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa i środków wygospodarowanych z działalności spółdzielni kółek rolniczych. Podobny program jest opracowany i realizowany w zapleczu technicznym PGR i rolniczych spółdzielni produkcyjnych, przy czym programy te terenowo się wzajemnie uzupełniają, uwzględniając zmiany struktury posiadania i zagospodarowywania gruntów.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Dla przyspieszenia napiętego w kraju procesu budowlanego chcemy wykorzystywać w rozbudowie warsztatów gotowe metalowe konstrukcje importowane z NRD oraz opracowane w jednostkach technicznej obsługi rolnictwa modułowe rozwiązania. Uniwersalne wyposażenie i oprzyrządowanie naprawcze i obsługowe dostarczane będzie przez resort przemysłu maszynowego, natomiast specjalistyczne wyposażenie będziemy uzyskiwali z własnej produkcji oraz z zakładów nadzorowanych przez Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych. Wyposażenie w obrabiarki opieramy i będziemy w dużym stopniu opierać na obrabiarkach wycofywanych z seryjnej produkcji w modernizowanych zakładach przemysłu maszynowego. Ponadto SKR są stopniowo wyposażane w ruchome pogotowia warsztatowe oraz radiotelefony.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">W celu skrócenia czasu napraw sprzętu rolniczego, obniżki kosztów napraw, podniesienia ich jakości oraz lepszego wykorzystania parku maszynowego wdrożono w zapleczu technicznym nowoczesną metodę napraw przy zastosowaniu zespołów wymiennych. Odpowiednią ilość tych zespołów przygotowuje sieć zakładów specjalistycznych technicznej obsługi rolnictwa i udostępnia ją warsztatom innych jednostek obsługowo-naprawczych resortu.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Dążąc do poprawy stanu eksploatacji i zmniejszenia zużycia części zamiennych w gospodarstwach indywidualnych, wprowadzono we wszystkich przedsiębiorstwach technicznej obsługi rolnictwa i w SKR bezpłatne badania diagnostyczne ciągników należących do rolników indywidualnych. Działalność tę będziemy nadal wspierać, upatrując w niej ogromne oszczędności surowcowe i energetyczne.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Dokonana w wyniku tej działalności ocena stanu technicznego ciągników, a następnie naprawa w określonym, niezbędnym zakresie o-raz najczęściej bezpłatna regulacja podstawowych zespołów wpływających na bezpieczeństwo ruchu drogowego, bardzo korzystnie wpłynęły na poprawę stanu sprawności ciągników.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Wysoka Izbo! Podobnie jak w każdej działalności, również, a może szczególnie w technice rolniczej, o powodzeniu wszelkich przedsięwzięć decydują ludzie. Mamy dobrą i zaangażowaną kadrę pracowników mechanizacji, lecz stały dopływ nowych, skomplikowanych maszyn wymaga z jednej strony ciągłego doskonalenia umiejętności obecnie zatrudnionych, z drugiej zaś — kształcenia nowych pracowników.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Od szeregu lat prowadzimy doskonalenie kadr w formach pozaszkolnych oraz kształcenie uczniów dla potrzeb całego zaplecza technicznego. Dotychczas przygotowaliśmy ok. 54 tysiące wykwalifikowanych mechaników warsztatowych. Przeważająca większość spośród nich pracuje w warsztatach spółdzielni kółek rolniczych, państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej, a także w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych. Przez różnorodne formy organizacyjne będziemy nadal rozszerzać zakres kształcenia kadr dla potrzeb mechanizacji rolnictwa, wykorzystując do tego zaplecze szkół rolniczych, państwowych ośrodków maszynowych, PGR, kółek rolniczych i rolniczych spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">W swojej informacji starałem się przedstawić Wysokiej Izbie obecną sytuację i podejmowane działania dla rozwoju technicznej obsługi rolnictwa. Świadomi jesteśmy występujących jeszcze niedomagań w zakresie usług technicznych świadczonych rolnikom indywidualnym. Uważnie i możliwie wszechstronnie dokonana w resorcie rolnictwa analiza obecnej sytuacji i przyjętych kierunków rozwiązań w rozwoju tych usług — wykazuje zbieżność ocen i potwierdza słuszność spostrzeżeń i wniosków zawartych w interpelacji obywatela posła Józefa Bareły.</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#MinisterRolnictwaLeonKlonica">Wysoka Izbo! Pragnę zapewnić, że kierownictwo resortu dołoży wszelkich starań, aby przedstawione zadania były konsekwentnie realizowane. Uznajemy je jako jedną z podstawowych dźwigni unowocześnienia rolnictwa, wzrostu produkcji rolnej oraz systematycznej poprawy warunków pracy i bytu rolników. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wobec tego sprawę interpelacji posła Józefa Bareły uważam za wyczerpaną. Tym samym kończymy piąty punkt porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Zmiany w składzie osobowym komisji sejmowych (druk 122).</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wniosek Konwentu Seniorów w tej sprawie został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-38.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że proponowana przez Konwent Seniorów uchwała została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-38.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt o głos nie prosi i nikt sprzeciwu nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-38.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam zatem, że Sejm proponowaną uchwałę przyjął.</u> + <u xml:id="u-38.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-38.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posłów Mieczysława Marynowicza oraz Gustawa Śliwy do Prezesa Rady Ministrów w sprawie adnotacji o wykonywaniu rzemiosła i zatrudnieniu w dowodach osobistych rzemieślników i osób zatrudnionych w zakładach</u> + <u xml:id="u-38.13" who="#komentarz">rzemieślniczych.)</u> + <u xml:id="u-38.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Interpelacja ta — zgodnie z art. 80 ust. 1 regulaminu Sejmu — została przekazana adresatowi.</u> + <u xml:id="u-38.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jednocześnie informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęła odpowiedź na powyższą interpelację ze strony Ministra Spraw Wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-38.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">*) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00024-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00024-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..aed626d --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00024-01/header.xml @@ -0,0 +1,115 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00024-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>24 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>24 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">24</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1979-06-28</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterFinansowHenrykKisiel" role="speaker"> + <persName>Minister Finansów Henryk Kisiel</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterMaciejWirowski" role="speaker"> + <persName>Minister Maciej Wirowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAlojzyMelich" role="speaker"> + <persName>Poseł Alojzy Melich</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAndrzejZabinski" role="speaker"> + <persName>Poseł Andrzej Żabiński</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAnnaKochanowska" role="speaker"> + <persName>Poseł Anna Kochanowska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBarbaraTumulka" role="speaker"> + <persName>Poseł Barbara Tumułka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdwardWisniewski" role="speaker"> + <persName>Poseł Edward Wiśniewski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFerdynandLukaszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Ferdynand Łukaszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGustawSliwa" role="speaker"> + <persName>Poseł Gustaw Śliwa</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanKazimierczak" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Kazimierczak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanuszZablocki" role="speaker"> + <persName>Poseł Janusz Zabłocki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzySzymanek" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Szymanek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJozefKolodziejski" role="speaker"> + <persName>Poseł Józef Kołodziejski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimierzMorawski" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimierz Morawski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMarianTobolski" role="speaker"> + <persName>Poseł Marian Tobolski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMieczyslawRogSwiostek" role="speaker"> + <persName>Poseł Mieczysław Róg-Świostek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRomanMalinowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Roman Malinowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawKukuryka" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Kukuryka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWieslawSadowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Wiesław Sadowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWitoldJankowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Witold Jankowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWitoldLipski" role="speaker"> + <persName>Poseł Witold Lipski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWitoldMozdzynski" role="speaker"> + <persName>Poseł Witold Możdżyński</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZbigniewBialecki" role="speaker"> + <persName>Poseł Zbigniew Białecki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZbigniewZielinski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zbigniew Zieliński</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelBronislawaGrochowska" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Bronisława Grochowska</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekPiotrStefanski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Piotr Stefański</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00024-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00024-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..81d6a0b --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00024-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,839 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja VI</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 24 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 28 czerwca 1979 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 9</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Piotr Stefański i Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Bronisławę Grochowską i Mieczysława Tarnawę.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Mieczysław Tarnawa.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Protokół 23 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec nie wniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 1 maja 1979 r. zmarł poseł Jan Golonka, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Jan Golonka Urodził się w 1928 r. w Harbutowicach w woj. krakowskim, w rodzinie chłopskiej. W 1952 r. ukończył studia na Wydziale Hutniczym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie i rozpoczął pracę w Instytucie Metali Nieżelaznych w Gliwicach, gdzie pełnił m. in., funkcję I zastępcy dyrektora do spraw naukowych. W roku 1963 uzyskał stopień doktora, a w latach następnych profesora nauk technicznych.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Profesor Jan Golonka posiadał poważny dorobek naukowy; prace kierowanego przez niego zespołu zostały wyróżnione w 1974 r. nagrodą państwową I stopnia.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Jan Golonka był członkiem Związku Młodzieży Wiejskiej — „Wici” oraz Związku Akademickiej Młodzieży Polskiej. W 1959 r. wstąpił w szeregi Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, był działaczem rad narodowych. W Sejmie był członkiem Komisji Nauki i Postępu Technicznego oraz Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Jan Golonka pozostanie w naszej pamięci jako oddany sprawie socjalizmu pracownik nauki oraz działacz społeczny.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłego posła chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej, stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Jana Golonki z dniem 1 maja 1979 r.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 50 w Gnieźnie (druk nr 128).</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Głos ma poseł sprawozdawca Jan Kazimierczak.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselJanKazimierczak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 7 maja 1979 r. Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w trybie art. 84 Ordynacji wyborczej mandatu w okręgu wyborczym nr 50 w Gnieźnie, wygasłego wskutek śmierci posła Wacława Kawskiego.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselJanKazimierczak">Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselJanKazimierczak">Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższej sprawie odpowiedniego wniosku.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselJanKazimierczak">Przypominam, że Sejm na ostatnim posiedzeniu w dniu 26 kwietnia 1979 r. stwierdził wygaśnięcie mandatu zmarłego posła.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselJanKazimierczak">Zgodnie z postanowieniem Ordynacji wyborczej, Wysoka Izbą może podjąć obecnie uchwałę o wstąpieniu w skład Sejmu tego spośród nie wybranych w okręgu wyborczym nr 50 kandydata, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów i nie utracił w międzyczasie prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselJanKazimierczak">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej, Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że kandydatem do objęcia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 50 w Gnieźnie jest obywatel Marian Tobolski, mieszkały w Gnieźnie, lekarz medycyny, starszy asystent w Zespole Opieki Zdrowotnej w Gnieźnie, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselJanKazimierczak">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że wymieniony kandydat na posła posiada prawo wybieralności do Sejmu. W związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatu poselskiego przez obywatela Mariana Tobolskiego w okręgu wyborczym nr 50 w Gnieźnie. Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekt odpowiedniej uchwały, której treść zamieszczona jest w doręczonym obywatelom posłom druku nr 128.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały zamieszczonej w druku sejmowym nr 128 w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 50 — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 50 w Gnieźnie, a tym samym obywatel Marian Tobolski uzyskał mandat posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Poseł Marian Tobolski zgłosił się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#komentarz">(Wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#komentarz">(Czyta rotę ślubowania)</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselMarianTobolski">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że poseł Marian Tobolski zło żył ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1978 r.:</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">1) sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o powyższych sprawozdaniach Rządu (druki nr 124, 125 i 126),</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">2) wniosek w przedmiocie absolutorium dla Rządu (druk nr 127).</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poseł Roman Malinowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselRomanMalinowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiając w imieniu sejmowej Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, stanowisko w przedmiocie sprawozdania rządowego z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa za rok 1978 — pragnę podkreślić, że było ono poddane gruntownej oraz wszechstronnej analizie i ocenie komisji sejmowych, a także między komisyjnych zespołów poselskich, powołanych przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w porozumieniu z innymi komisjami. W trakcie tej debaty poselskiej, poprzedzającej dzisiejsze posiedzenie Sejmu, wypowiedziało się 203 posłów.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselRomanMalinowski">Komisje sejmowe oceniły działalność i realizację zadań planowych poszczególnych resortów, gałęzi i branż gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselRomanMalinowski">Międzykomisyjne zespoły poselskie koncentrowały natomiast uwagę na węzłowych zagadnieniach rozwoju społeczno-gospodarczego kraju i rozpatrzyły 5 podstawowych kompleksów problemowych dotyczących: oceny realizacji podstawowych proporcji ekonomicznych polityki społecznej, oceny rozwoju gospodarki żywnościowej i kształtowania się sytuacji rynkowej, współpracy gospodarczej z zagranicą oraz oceny realizacji budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselRomanMalinowski">To dwupłaszczyznowe spojrzenie, które jest dorobkiem obecnej kadencji Sejmu, a więc spojrzenie resortowe przez ocenę komisji sejmowych, jak i problemowe, przez ocenę międzykomisyjnych zespołów poselskich stworzyło warunki do wnikliwej i pogłębionej oceny realizacji zadań planu i budżetu w minionym roku.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselRomanMalinowski">W świetle przedstawionych rządowych sprawozdań z wykonania planu i budżetu oraz opinii komisji sejmowych, a także międzykomisyjnych zespołów poselskich można stwierdzić, że dzięki wysiłkowi ludzi pracy i przedsięwzięciom podejmowanym przez Rząd możliwe było w niełatwych przecież warunkach zewnętrznych i wewnętrznych wykonanie podstawowych celów planu i budżetu oraz uzyskanie dalszego postępu na drodze społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Znalazło to swój wyraz:</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselRomanMalinowski">Po pierwsze — w osiągnięciu postępu w dziedzinie poprawy warunków pracy i życia. Zwiększyły się nominalne dochody ludności o 9%, dostawy towarów na rynek o 8,3%, wydatki budżetu państwa na działalność socjalno-kulturalna o 9,4%. Oddano do użytku mieszkania o powierzchni 18,1 mln m^2^, to jest o 7,7% więcej w porównaniu do 1977 r., w tym w budownictwie uspołecznionym o 12,5%. Nastąpił dalszy rozwój opieki zdrowotnej, nauki i oświaty oraz kultury.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselRomanMalinowski">Po drugie — we wzroście produkcji materialnej i dalszych pożądanych zmianach strukturalnych. Produkcja sprzedana przemysłu uspołecznionego zwiększyła się o 5,8% przy wyższym tempie wzrostu produkcji rynkowej i eksportowej, zaś globalna produkcja rolnictwa wzrosła o 4,4% przy poprawie relacji produkcji roślinnej do zwierzęcej. Dochód narodowy wytworzony zwiększył się o 3,1%.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselRomanMalinowski">Po trzecie — w zmniejszeniu obciążenia dochodu narodowego inwestycjami. Przy zwiększeniu nakładów inwestycyjnych w gospodarce narodowej o 1,5% nastąpił wzrost majątku trwałego o 6,9%, w tym produkcyjnego o 8,7%. Oddano do eksploatacji wiele nowych obiektów produkcyjnych, służby zdrowia, socjalno-bytowych i innych o łącznej wartości 517 mld zł. Przekazano do eksploatacji 36 inwestycji szczególnie ważnych dla gospodarki narodowej, zaś w przemyśle uruchomiono nowe zdolności produkcyjne wynoszące 122,1 mld zł, liczone wartością wyrobów w skali roku.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselRomanMalinowski">Po czwarte — w zwiększeniu obrotów handlu zagranicznego o 6,6%, w tym eksportu o 9,7%, a importu o 3,9%. Nastąpiła poprawa salda wymiany zagranicznej z krajami kapitalistycznymi oraz pogłębienie współpracy gospodarczej i wymiany handlowej z krajami socjalistycznymi, w tym zwłaszcza ze Związkiem Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselRomanMalinowski">Po piąte — w aktywnej roli budżetu i systemu finansowego w zabezpieczeniu realizacji zadań narodowego planu społeczno-gospodarczego oraz oszczędnym wydatkowaniu środków z budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselRomanMalinowski">Wysoka Izbo! Oceniając realizację narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa w 1978 r., trzeba zwłaszcza podkreślić konsekwentną realizację celów społecznych, które mają nadrzędny charakter w strategii rozwoju społeczno-gospodarczego, przyjętej po 1970 roku.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselRomanMalinowski">Kontynuując politykę społeczną właściwą dla całej dekady lat siedemdziesiątych, podwyższono w ub. roku najniższą płacę. Podwyżką płac z tego tytułu objęto 900 tys. osób. Podwyższono też najniższe emerytury oraz renty inwalidzkie i rodzinne. Dzięki dokonanym regulacjom, szybciej niż przeciętnie wzrastały płace pracowników oświaty i wychowania, kultury fizycznej i turystyki, kultury i sztuki, a więc w działach o relatywnie niższych zarobkach. Poprawiono także płace w ochronie zdrowia i opiece społecznej. Płaca miesięczna w oświacie wzrosła o 10,2% i ochronie zdrowia — o 18,6%. Pozwoliło to na poprawę relacji wysokości płac tej grupy pracowników, a także rent i emerytur do średniej płacy miesięcznej w gospodarce uspołecznionej, która wyniosła 4 684 zł i była wyższa o 5,8% w stosunku do 1977 r.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselRomanMalinowski">Średnia renta i emerytura wyniosła 2 220 zł i ukształtowała się na poziomie 47% średniej płacy wobec 43% w 1977 r. W roku ubiegłym także znaczna część indywidualnych rolników skorzystała już z emerytur i innych świadczeń w ramach ustawy sejmowej z października 1977 r., która w pełnym wymiarze wejdzie w życie w połowie przyszłego roku. W sumie wypłaty z tytułu rent i emerytur wzrosły o 20%. Wprowadzono jednorazowy zasiłek z tytułu urodzenia dziecka, z którego skorzystało 330 tys. rodzin.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselRomanMalinowski">Jednym z podstawowych problemów, na których koncentrowała się uwaga Rządu, były zagadnienia równowagi pieniężno-rynkowej. Wartość dostaw towarów z produkcji krajowej i importu wyniosła w ubiegłym roku 1 bilion 253 miliardy złotych i była wyższa w porównaniu roku 1977 o blisko 97 mld zł. Z zadowoleniem należy odnotować wzrost usług dla ludności ze strony jednostek gospodarki uspołecznionej o 7,3%. Wyższa dynamikę wykazały m.in. usługi motoryzacyjne, naprawy sprzętu gospodarstwa domowego, meblarskie, remontowo-budowlane i instalacyjne oraz turystyczne. Usługi rzemieślnicze dla ludności wzrosły o 21%.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselRomanMalinowski">Plan dostaw na rynek znacznej części wyrobów został przekroczony. Najbardziej wzrosły dostawy wyrobów trwałego użytku z przemysłu elektromaszynowego. Nastąpiło relatywne zaspokojenie popytu na szereg wyrobów tego przemysłu, jak np. telewizory czarno-białe, lodówki, radioaparaty, odkurzacze itn. i obecnie zwiększa się ich sprzedaż przez odpowiednie zmiany warunków ich nabycia dla rodzin o niższym poziomie dochodów.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselRomanMalinowski">Wprowadzono szereg usprawnień współpracy miedzy handlem a zakładami przemysłowymi. Ściślej niż poprzednio przestrzegano zasady przyjmowania z przemysłu tylko towarów zamówionych i zwracania producentom wyrobów o nieodpowiedniej jakości. Niemniej jednak nadal występowały zjawiska odchyleń od planowanych zadań asortymentowych w dostawach na rynek. Niektóre zakłady przekraczały plan w grupach towarowych nie zawsze najbardziej poszukiwanych na rynku i nie wykonywały dostaw asortymentów poszukiwanych. Część tych nieprawidłowości udało się przezwyciężyć w wyniku podejmowanych działań. Między innymi wzmocniono kontrolę realizacji asortymentowego planu dostaw. System ten wymaga dalszego doskonalenia.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselRomanMalinowski">Osiągnięty stan funkcjonowania rynku wymaga na wielu odcinkach bardziej odczuwalnego postępu, stosownie do potrzeb i wymagań społeczeństwa. Niezbędne jest zwłaszcza zaostrzenie dyscypliny realizacji zadań w zakresie produkcji rynkowej oraz dalsze — na co zwraca uwagę Komisja Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług — doskonalenie współdziałania handlu z przemysłem, w kierunku aktywizacji produkcji i dostaw towarów szczególnie poszukiwanych, likwidacji uciążliwych braków niektórych towarów i dalszej poprawy jakości towarów rynkowych, jak również doskonalenia przestrzennego rozmieszczenia towarów.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselRomanMalinowski">W realizacji celów społecznych węzłową rolę odgrywa budownictwo mieszkaniowe. W roku ubiegłym nastąpiło przyspieszenie budownictwa mieszkaniowego. W efekcie uzyskano w budownictwie mieszkaniowym jeden z najwyższych przyrostów w ciągu ostatnich lat, chociaż w pełni planu nie zrealizowano. Korzystnie w zasadzie przebiegała realizacja budownictwa jednorodzinnego, odgrywającego istotną rolę w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych ludności małych miast i wsi. W roku ubiegłym oddano do użytku 25 wytwórni elementów wielkopłytowych o zdolności produkcyjnej 2 mln m^2^ powierzchni użytkowej. Wychodząc naprzeciw potrzebom mieszkaniowym młodych małżeństw, podjęto budowę specjalnych domów z mieszkaniami rotacyjnymi. Do roku 1982 ma być wybudowanych 100 tys. tego rodzaju mieszkań. Wychodząc z kolei naprzeciw społecznemu zapotrzebowaniu ludzi starych, spółdzielczość mieszkaniowa kontynuowała budowę mieszkań w odpowiednio dostosowanych budynkach. Zmniejszyło się zagęszczenie mieszkań oraz wzrosła powierzchnia użytkowa mieszkań na osobę w miastach z 14,7 do 15,1 m^2^. Zwiększyła się przeciętna powierzchnia mieszkania oddanego do użytku w budownictwie uspołecznionym o blisko 2 m^2^ i wyniosła 51 m^2^. Pewnej poprawie uległ również standard wyposażenia i wykończenia mieszkań i budynków mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselRomanMalinowski">Względy społeczne i gospodarcze przemawiają — na co zwraca m.in. uwagę Komisja Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — za kontynuowaniem przedsięwzięć w zakresie utrzymania dyscypliny kosztów budownictwa mieszkaniowego, zwłaszcza przez wykorzystanie rezerw w projektowaniu i realizacji inwestycji, bardziej zasadniczą poprawę gospodarności i organizacji pracy na budowach, przestrzeganie norm zużycia materiałów. Niezbędne jest także podjęcie wzmożonych wysiłków dla przyspieszenia prac związanych z uzbrojeniem terenu oraz rozwojem budownictwa towarzyszącego.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselRomanMalinowski">W dziedzinie ochrony zdrowia uwagę koncentrowano na zwiększaniu dostępności opieki lekarskiej. W roku ubiegłym zwiększono kadrę lekarską o 2,3 tys. osób, a pielęgniarek przybyło blisko 9 tys., zaś dostawy sprzętu i aparatury medycznej wzrosły o blisko 11%. Celem zapewnienia realizacji programu ochrony zdrowia, Rząd — stosownie do uchwały Biura Politycznego KC PZPR — podjął w połowie ubiegłego roku decyzję w sprawie budowy przy istniejących szpitalach 52 pawilonów. Do końca 1978 r. rozpoczęto realizację 20 pawilonów i aktualnie znajduje się w budowie 48 pawilonów na 4,7 tys. łóżek szpitalnych.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselRomanMalinowski">Rok 1978 był pierwszym rokiem wprowadzania w życie reformy systemu edukacji narodowej. Wdrożono zreformowane plany i programy nauczania w klasie pierwszej powszechnej 10-letniej szkoły średniej. Nastąpiło dalsze upowszechnienie wychowania przedszkolnego i dostosowanie profilu kształcenia do potrzeb gospodarki narodowej. Liczba dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym zwiększyła się o blisko 5%, zaś ponad 98% dzieci w wieku 6 lat korzystało z tej formy wychowania wobec 94% w 1977 roku. W ub. roku nastąpiło także upowszechnienie kształcenia w szkołach ponadpodstawowych, w których podjęło naukę ok. 96% absolwentów szkół podstawowych oraz nastąpiły pożądane zmiany w strukturze przyjęć do szkół ponadpodstawowych. Znalazło to swój wyraz w zwiększeniu kształcenia dla potrzeb rolnictwa i gospodarki żywnościowej, transportu, rzemiosła oraz górnictwa.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselRomanMalinowski">Odnosząc się pozytywnie do postępu, jaki został osiągnięty w oświacie i wychowaniu, trzeba jednocześnie — nawiązując do opinii Komisji Oświaty i Wychowania — podkreślić wielkie społeczne znaczenie wzmożonych wysiłków na rzecz tworzenia niezbędnych przesłanek materialnych dla harmonijnego wdrażania dalszych etapów reformy systemu edukacji narodowej.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselRomanMalinowski">Nastąpił także postęp w rozwoju szkolnictwa wyższego i nauki. Zwiększyła się o 6,5% liczba absolwentów szkół wyższych. Wzrosła liczba miejsc w domach i stołówkach studenckich. Poprawiła się sytuacja socjalno-bytowa studentów dzięki wprowadzeniu w końcu ub. roku podwyżki stypendiów. Nastąpił szybki rozwój stypendiów fundowanych, których kwota uległa trzykrotnemu zwiększeniu w roku ubiegłym. Pozwolić to powinno na ściślejsze związki w procesie nauczania z zakładami pracy i bardziej racjonalne rozmieszczenie kadr.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselRomanMalinowski">Zwiększyła się rola nauki w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju. Komisja Nauki i Postępu Technicznego, odnosząc się z uznaniem do 4,7% wzrostu nakładów na realizację prac badawczo-rozwojowych, które to nakłady były znacznie wyższe od planowanych, zwraca uwagę na potrzeby wzmocnienia dyscypliny realizacji zadań wdrożeniowych, doskonalenie powiązań nauki z praktyką i zwiększenie jej roli w rozwiązywaniu węzłowych problemów naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselRomanMalinowski">Z punktu widzenia realizacji celów społecznych ważne znaczenie miało w roku ub. konsekwentne realizowanie polityki pełnego i racjonalnego zatrudnienia oraz kształtowanie jego struktury zgodnie z potrzebami społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Przyrost zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej wyniósł. 72 tys. osób i ukształtował się poniżej założeń planowych. W przemyśle i budownictwie cały przyrost produkcji osiągnięto w drodze wzrostu wydajności prący. Zwiększyło się natomiast zatrudnienie w rolnictwie uspołecznionym, a zwłaszcza usługach, a także handlu, transporcie, gospodarce mieszkaniowej, oświacie i wychowaniu, kulturze, ochronie zdrowia. O 45 tys. osób wzrosło zatrudnienie w pracy nakładczej, systemie ajencyjnym, rzemiośle i prywatnych usługach. Były to więc w sumie korzystne zmiany w strukturze zatrudnienia, świadczące także o stopniowym dostosowywaniu się naszej gospodarki do zmniejszających się przyrostów zasobów pracy. Zapewniono pełne zatrudnienie absolwentom szkół ponadpodstawowych.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselRomanMalinowski">Podejmowane były także intensywne działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy. Nakłady na ten cel wyniosły w roku ub. 70 mld zł. Zmniejszyła się liczba wypadków przy pracy. Ważnym ogniwem polityki społecznej było rozszerzenie świadczeń z zakładowych funduszy mieszkaniowych i socjalnych. W roku ubiegłym wszystkie zakłady osiągnęły co najmniej 2-procentowe odpisy funduszu płac na zakładowy fundusz socjalny, z którego przeznaczono 10 mld zł, tj. 70% na dopłaty do wypoczynku pracowników. Rozwinęła się sieć zakładowego żywienia zbiorowego, z którego korzystało 33% zatrudnionych, wobec 28% w 1977 r., zaś dopłaty zakładów pracy na ten cel zwiększyły się o 1 mld zł i wyniosły 5,4 mld zł. Z funduszu mieszkaniowego, który wyniósł 45 mld zł, przyznano 560 tys. pożyczek, tj. o 68 tys. więcej w stosunku do roku poprzedniego.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselRomanMalinowski">W zakresie działalności socjalno-bytowej zachodzi potrzeba — co podkreśla w swej opinii Komisja Pracy i Spraw Socjalnych — wzmożonej koncentracji uwagi poszczególnych resortów, zjednoczeń i przedsiębiorstw na zapewnieniu dalszej poprawy warunków pracy załóg oraz racjonalnym gospodarowaniu środkami zakładowego funduszu socjalnego. Kontynuować trzeba działalność w zakresie poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, zwłaszcza w zakładach starych, nie zmodernizowanych jeszcze, a także przyspieszyć dostawy urządzeń klimatyzacyjno-wentylacyjnych, brakujących asortymentów odzieży ochronnej, roboczej i sprzętu ochrony osobistej oraz zapewnić poprawę jakości tej odzieży.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselRomanMalinowski">Obywatele Posłowie! Pozwólcie obecnie zatrzymać waszą uwagę na sferze produkcji materialnej i zagadnieniach związanych z efektywnością gospodarowania. Rok ubiegły przyniósł dalszy wzrost produkcji materialnej, zwłaszcza przemysłu i rolnictwa, chociaż zadania planu nie zostały w pełni zrealizowane. Mimo trudności materiałowo-surowcowych, transportowych i energetycznych, produkcja sprzedana przemysłu wzrosła o 5,8%, przy czym szybciej, bo o 6% wzrosła produkcja rynkowa i o 10,8% produkcja eksportowa. Zmianom w strukturze produkcji towarzyszyła poprawa jej jakości i nowoczesności. W roku ubiegłym ponad 1 300 producentów dla 25 tys. wyrobów posiadało uprawnienia do używania znaku jakości. Liczba zaś wyrobów ze znakami jakości wzrosła o 18,6%, zaś wartość ich sprzedaży zwiększyła się o blisko 28%.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselRomanMalinowski">Osiągnięto dalszy postęp w dziedzinie unowocześnienia produkcji i metod jej wytwarzania przez wdrożenie nowych rozwiązań technicznych i technologicznych w oparciu o opracowania własnego zaplecza badawczo-rozwojowego i licencje. Wdrożono do produkcji ok. 6,6 tys. nowych i zmodernizowanych wyrobów, co stanowi wzrost o 11%. Zwiększyła się produkcja i udział wyrobów, będących nośnikami postępu technicznego. Uruchomiono produkcję wielu nowych wyrobów, zwłaszcza w przemyśle elektromaszynowym, chemicznym, lekkim i budowlanym. Na przykład w przemyśle elektromaszynowym uruchomiono produkcję ponad 1 200 nowoczesnych wyrobów, w tym także na potrzeby rynku.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselRomanMalinowski">Podstawowym zadaniem planu była poprawa efektywności gospodarowania, głównie przez poprawę wykorzystania surowców i materiałów. Nastąpiło pewne obniżenie materiałochłonności produkcji przemysłowej. Udział kosztów materiałowych w wartości produkcji zmniejszył się z 56,8% do 56%, a więc w stopniu niższym niż planowano.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselRomanMalinowski">Postęp w zakresie poprawy efektywności w przemyśle, budownictwie i innych działach gospodarki narodowej należy uznać za niewystarczający ani w odniesieniu do potrzeb, ani realnych możliwości. Dalsza, bardziej wydatna poprawa efektywności gospodarowania, wzrost jakości i wydajności pracy, stały postęp w organizacji pracy, stanowią centralne zagadnienia naszej gospodarki i podstawowe zadania wszystkich jej ogniw.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselRomanMalinowski">Dla lepszego wykorzystania potencjału wytwórczego w gospodarce narodowej oraz poprawy efektywności, duże znaczenie ma rozwiązanie problemu części zamiennych, jak również — zgodnie z manewrem gospodarczym — szybsze podciąganie ogniw słabszych w gospodarce narodowej takich zwłaszcza, jak transport, energetyka czy chemia.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselRomanMalinowski">W rolnictwie, mimo niekorzystnych warunków atmosferycznych i po kilku latach niepowodzeń, osiągnięto wydatny postęp w produkcji roślinnej przy ukształtowaniu się korzystnego bilansu paszowego dla trzody i mniej korzystnego dla bydła, co ma wpływ na przebieg skupu mleka również w bieżącym roku. Produkcja globalna zwiększyła się o 4,4%, a produkcja towarowa wzrosła o 7,5%.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselRomanMalinowski">Poprawiły się relacje pomiędzy produkcją roślinną, która wzrosłą o 6,3%, a zwierzęcą, która zwiększyła się o 2,2%. Odbudowano w pełni pogłowie trzody i prawie w pełni pogłowie bydła. Stymulującą rolę w produkcji zwierzęcej odegrała poprawa opłacalności w drodze kolejnej podwyżki cen, wzrostu dostaw pasz oraz realizacja programu produkcji drobiarskiej. Pozwoliło to na wzrost dostaw artykułów rolno-spożywczych o ponad 10%, czyli o ponad 2 punkty powyżej założeń planu. W roku ubiegłym w rolnictwie nastąpiło przyspieszenie procesu poprawy struktury gospodarstw w rozwoju specjalizacji i kooperacji oraz umocnienie sektora socjalistycznego, w którym produkcja globalna wzrosła o 6,4%. Zwiększyła się dwukrotnie liczba gospodarstw specjalistycznych oraz powstały 382 nowe rolnicze spółdzielnie produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselRomanMalinowski">Skup zbóż był wyższy o blisko 15% ziemniaków o 34%, a mięsa o 10,6%. Nie udało się uzyskać założonej w planie produkcji buraków cukrowych i innych roślin przemysłowych, pasz objętościowych, niektórych owoców i warzyw oraz mleka i jaj.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselRomanMalinowski">W nawożeniu osiągnięto przyrost NPK w przeliczeniu na 1 ha średnio o 1,3 kg wobec planowanych 25 kg, osiągając poziom nawożenia 190,3 kg NPK/ha. Przy dobrej na ogół realizacji nakładów inwestycyjnych w rolnictwie, nie zrealizowano planowych zamierzeń w melioracjach, które obok nawożenia odgrywają zasadniczą rolę w podnoszeniu plonów. Strategiczną sprawą w rolnictwie jest koncentrowanie uwagi na tych działaniach w rolnictwie i na rzecz rolnictwa, które będą przyspieszać postęp w produkcji roślinnej, zwłaszcza pasz, ich konserwacji i racjonalnym zużyciu oraz prowadzić w oparciu o szybciej rozwijająca się własną bazę paszową do zwiększenia produkcji zwierzęcej i zmniejszenia importu zbóż i pasz. Zachodzi potrzeba, na co zwraca uwagę Komisja Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego, zapewniania pełnej i terminowej realizacji dostaw środków produkcji, realizacji programu gospodarki wodnej oraz skuteczniejszego wdrażania programu zwiększenia uprawy roślin wysokobiałkowych.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselRomanMalinowski">W ubiegłym roku kontynuowano działania, mające na celu przegrupowanie środków inwestycyjnych, zgodnie z kierunkami manewru gospodarczego określonymi uchwałami V i IX Plenum KC PZPR. Przy wzroście nakładów inwestycyjnych w gospodarce narodowej o 1,5%, nakłady na budownictwo mieszkaniowe i gospodarkę komunalną zwiększyły się o 9,4%, na transport i łączność o 5,2%, na gospodarkę surowcową i energetyczną o 3,5%, metalurgię o 6,6%. Oznacza to, że nastąpiła koncentracja nakładów na priorytetowych z punktu widzenia społecznego i gospodarczego celach, przy osłabieniu dynamiki inwestowania w innych dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselRomanMalinowski">W wyniku dodatkowej koncentracji środków na realizację inwestycji energetycznych oddano do użytku w roku ubiegłym 2 220 MW, tj. prawie dwukrotnie więcej aniżeli w 1977 r. Moce te były stopniowo wdrażane do systemu energetycznego. Niezbędne jest obok dalszych wysiłków na rzecz zwiększania produkcji energii kontynuowanie działań zmierzających do racjonalnego zużycia energii — na co zwraca uwagę Komisja Górnictwa, Energetyki i Chemii — przez zwiększanie modernizacji zarówno urządzeń energochłonnych, jak i sieci przesyłowych.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselRomanMalinowski">Ważne znaczenie dla funkcjonowania gospodarki narodowej miało zwiększenie nakładów na transport. W roku ubiegłym bowiem, podobnie jak i w bieżącym, w dużej mierze o realizacji zadań planowych w gospodarce narodowej decydował transport. Przewozy ładunków transportem publicznym i branżowym wyniosły w ub. roku prawie 1,6 mld ton towaru, tj. o 2,8% więcej, przy niewykonaniu w pełni zadań. Niedobory do planu tylko w przewozach kolejowych wyniosły ponad 6 mln ton. Nakłady na ten dział, chociaż bezpośrednio nie wywołują dużego przyrostu dochodu narodowego, to jednak pośrednio decydują w znacznej mierze o udziale poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej w tworzeniu dochodu narodowego. Znaczne rezerwy w poprawie pracy transportu kolejowego istnieją — na co zwraca uwagę Komisja Komunikacji i Łączności — w usprawnieniu organizacji pracy kolei, rozwinięciu działalności remontowej, zwiększeniu mechanizacji prac przeładunkowych i dalszym doskonaleniu współpracy kolei z użytkownikami.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselRomanMalinowski">Należy pozytywnie ocenić zwiększenie nakładów modernizacyjnych. Na modernizacje przeznaczono ok. 75 mld zł, a więc około 5% więcej niż w 1977 r. Udział nakładów na inwestycje modernizacyjne w nakładach na przemysł ogółem zwiększył się z 24% w 1976 r. do 27,4% w 1978 r. Ten kierunek zmian struktury nakładów zasługuje na kontynuację.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselRomanMalinowski">Oddano szereg inwestycji, szczególnie ważnych dla gospodarki narodowej, a wśród nich 7 bloków energetycznych, 2 bloki ciepłownicze, walcownię dużą w hucie Katowice, dalsze obiekty produkcyjne walcowni blachy grubej w Hucie im. Bieruta, chłodnie składowe w Ełku i Grudziądzu i bloki chłodnicze w zamrażalniach i przetwórniach owoców i warzyw w Siemiatyczach, Leżajsku i Środzie Wlkp., zakłady mleczarskie w Gdańsku, zakłady mięsne w Opolu, linię pilotową do produkcji licencyjnych telewizorów kolorowych i wiele innych obiektów.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselRomanMalinowski">Nastąpiła dzięki nakładom inwestycyjnym dalsza rozbudowa bazy materialnej służby zdrowia i opieki społecznej — zwiększyła się o 1,9 tys. liczba łóżek szpitalnych, o 4,6 tys. miejsc w żłobkach, o 65 wzrosła liczba przychodni lekarskich. Liczba zbiorczych szkół gminnych zwiększyła się o 78, przybyło 2,1 tys. miejsc w domach studenckich. Rozbudowano również bazę materialną dla rekreacji i wypoczynku, oddając do użytku ośrodki wczasowo-wypoczynkowe o blisko 14 tysiącach miejsc.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselRomanMalinowski">Ważnym osiągnięciem w 1978 r. było zmniejszenie ujemnego salda handlu zagranicznego w obrotach z krajami kapitalistycznymi. Dzięki zacieśnianiu współpracy gospodarczej z krajami socjalistycznymi zwiększył się ich udział w eksporcie i imporcie. W ub. roku prowadzone były także intensywne prace nad wieloletnim programem współpracy krajów członkowskich RWPG, stanowiącym nowy etap dalszego pogłębiania współpracy i rozwoju socjalistycznej integracji.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselRomanMalinowski">W świetle m.in. opinii Komisji Handlu Zagranicznego należy pełniej uruchamiać możliwości eksportowe przez dalsze intensyfikowanie produkcji eksportowej i poprawę jej jakości, pełne wykorzystanie zakupionych licencji i możliwości zaplecza naukowo-badawczego, dalsze dostosowywanie struktur gospodarczych oraz organizacji pracy handlu zagranicznego do potrzeb wzrostu eksportu.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselRomanMalinowski">Wysoki Sejmie! Omawiając wyniki 1978 r., celowe jest podkreślenie, że był to kolejny rok realizacji zadań społeczno-gospodarczych zgodnie ze strategią rozwoju kraju przyjętą po 1970 r., a wynikającą z uchwał VI i VII Zjazdu PZPR. Osiągnięty w roku ubiegłym poziom wytworzonego dochodu narodowego był wyższy w stosunku do 1970 r. o ponad 84%, wartości środków trwałych w gospodarce narodowej o 64%, w tym produkcyjnych o 92%, funduszu spożycia na 1 mieszkańca o 66%, a poziom przeciętnej miesięcznej płacy realnej o 46%, zaś powierzchnia użytkowa mieszkań oddanych do użytku w roku ubiegłym była większa o ponad 73%, w tym w gospodarce uspołecznionej o ponad 92%. Oddaje to skalę postępu i wysiłku, jaki został uczyniony w ciągu minionych ośmiu lat bieżącej dekady naszego rozwoju społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselRomanMalinowski">W roku ubiegłym zrealizowane zostały podstawowe cele narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu, co znalazło swój wyraz w przyspieszeniu budownictwa mieszkaniowego, wydatnym wzroście świadczeń społecznych, zmniejszeniu obciążenia dochodu narodowego inwestycjami i zmniejszeniu ujemnego salda wymiany zagranicznej z krajami kapitalistycznymi, wzroście produkcji materialnej i dalszych zmianach strukturalnych w gospodarce narodowej, pogłębieniu procesu adaptacyjnego gospodarki do trudniejszych, coraz bardziej złożonych i zmieniających się warunków rozwoju społeczno-gospodarczego kraju. Podkreślając postęp, jaki został osiągnięty w ub. roku w realizacji celów społecznych i rozwoju gospodarki narodowej, należy stwierdzić, że nie wszystkie zadania planowe zostały zrealizowane. Miała na to wpływ przede wszystkim sytuacja w transporcie oraz trudności w pełnym zaspokojeniu potrzeb paliwowo-energetycznych, warunki klimatyczne, jak również narastające trudności w pozyskaniu surowców na rynkach zagranicznych, a także nasilające się tendencje protekcjonistyczne. Nie zawsze dostateczna była również dyscyplina realizacji zadań planowych, w tym zwłaszcza w dziedzinie poprawy efektywności.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselRomanMalinowski">Należy zatem rozwijać te przedsięwzięcia, które zgodnie z uchwałami VI i IX Plenum KC PZPR podejmowano w 1978 r. w zakresie przegrupowania sił i środków oraz zmian strukturalnych na rzecz harmonizowania rozwoju społeczno-gospodarczego i poprawy efektywności gospodarowania. Niezbędne jest także dalsze doskonalenie planowania i zarządzania, podnoszenie rangi bilansowania oraz umacniania dyrektywności planu centralnego i dyscypliny realizacji zadań z niego wynikających. Konieczne jest także doskonalenie oraz zwiększanie roli rozwiązań systemowych, skutecznie zabezpieczających realizację celów i zadań narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa. Realizacji celów i zadań społeczno-gospodarczego rozwoju kraju powinna dobrze służyć aktywność ludzi pracy, rozwój ruchu racjonalizatorskiego, coraz lepsza działalność samorządu robotniczego, rolniczego i mieszkańców, a przede wszystkim rzetelna i wysoko wydajna praca nas wszystkich.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselRomanMalinowski">Wysoki Sejmie! Reasumując, należy stwierdzić, że w roku 1978 został osiągnięty dalszy postęp w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju, a jego kierunki były zgodne z celami i zadaniami narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa. Postęp ten był możliwy dzięki dużemu wysiłkowi społeczeństwa i przedsięwzięciom podejmowanym przez Rząd oraz konsekwentnej realizacji strategii rozwoju przyjętej na VI i VII Zjeździe PZPR. W tym przeświadczeniu, w imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów wnoszę o przyjęcie rządowych sprawozdań z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa w 1978 r. (druki nr 124 i 125).</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Zbigniew Zieliński.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselZbigniewZielinski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu oceniamy wyniki realizacji narodowego planu społeczno-gospodarczego oraz budżetu państwa w 1978 roku. Był to trzeci rok urzeczywistniania celów społecznych nakreślonych uchwałami VII Zjazdu naszej partii. Celom tym podporządkowane były dalsze zmiany w strukturze gospodarki, tworzące preferencje dla przyśpieszenia rozwoju budownictwa mieszkaniowego, gospodarki żywnościowej, produkcji rynkowej i eksportowej.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselZbigniewZielinski">Mimo że zadania te przyszło nam realizować w złożonych warunkach nie bez napięć i trudności, uzyskane wyniki wskazują, że w roku ubiegłym nastąpił dalszy postęp w realizacji społeczno-ekonomicznej strategii rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselZbigniewZielinski">Podstawą dla osiągania celów społecznych był wzrost produkcji materialnej w głównych działach gospodarki narodowej. Wzrosła produkcja przemysłowa, budowlana i rolnicza. Nastąpiły korzystne zmiany w strukturze produkcji przemysłowej. Przy ogólnym jej wzroście o 5,8% produkcja eksportowa zwiększyła się o 10,8%, a produkcja rynkowa o 6%, chociaż nie we wszystkich branżach i asortymentach wykonano zadania planu. Wzrost produkcji uzyskały wszystkie sektory rolnictwa z tym, że najwyższy był on w przedsiębiorstwach uspołecznionych. Na szczególne podkreślenie zasługuje odbudowa stanu pogłowia zwierząt gospodarskich po spadku, jaki nastąpił w 1976 roku.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselZbigniewZielinski">Utrzymanie w bieżącym roku tych korzystnych tendencji jest zadaniem o wysokiej doniosłości społecznej i ekonomicznej. Niekorzystny układ warunków klimatycznych w okresie zimy i wiosny, a także wielotygodniowa susza wpłynęły na pogorszenie sytuacji w produkcji roślinnej. Stąd niezwykle ważnym zadaniem jest wykorzystanie rezerw przez samo rolnictwo, jak i udzielenie mu pomocy przez inne działy gospodarki narodowej. Istotne znaczenie w tym względzie mieć będzie konsekwentne wcielanie w życie uchwał ostatniego XV Plenum Komitetu Centralnego naszej partii.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselZbigniewZielinski">W roku 1978 potencjał wytwórczy kraju wzbogacił się o szereg nowych obiektów. Wiele zakładów zostało rozbudowanych i zmodernizowanych. Przekazano do eksploatacji m.in. 7 nowych bloków energetycznych i 2 bloki ciepłownicze. Uruchomiono największą w naszej historii ilość nowych mocy energetycznych, a mimo to gospodarka narodowa nadal odczuwa niedobór energii, co z całą ostrością stawia problem jej oszczędzania. W Hucie — „Katowice” zakończono pierwszy etap budowy oraz oddano do użytku walcownię dużą. Kontynuowano program modernizacji polskiego hutnictwa. W przemyśle chemicznym zakończono m.in. budowę wytwórni polietylenu wysokociśnieniowego w Petrochemii Płockiej. Przemysł rolno-spożywczy wzbogacił się o nowe zakłady produkcyjne, a wiele przedsiębiorstw w tym przemyśle zostało zmodernizowanych.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselZbigniewZielinski">Mimo postępu w procesie inwestowania, nie wszystkie obiekty zostały oddane do użytku w planowanych terminach. Niejednokrotnie nadmiernie wydłużały się okresy dochodzenia do projektowych zdolności produkcyjnych. Nie mogło to pozostać bez wpływu na realizację planowych zadań w przemyśle, transporcie i w innych działach gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselZbigniewZielinski">Podkreślić trzeba, że w wyniku różnorodnych działań Rządu w roku ubiegłym nastąpił postęp w koncentracji nakładów i potencjału na obiektach przewidzianych do oddania w 1978 r. i na inwestycjach kontynuowanych. Umożliwiło to pewne zawężenie frontu inwestycyjnego i stabilizację zaangażowania inwestycyjnego. Ten kierunek działań powinien być ze wzmożoną konsekwencją realizowany w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselZbigniewZielinski">Pozytywnym zjawiskiem w procesie umacniania zewnętrznej równowagi gospodarczej była osiągnięta w 1978 r. poprawa salda handlu zagranicznego. Nastąpił dalszy, choć nadal niewystarczający wzrost eksportu, co w konsekwencji wpłynęło na konieczność podjęcia działań ograniczających import. Pomyślne wyniki uzyskaliśmy w obrotach z krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Dzięki dalszemu zacieśnianiu współpracy zwiększył się ich udział w naszych obrotach do 56,6% w eksporcie i do 52,7% w imporcie. Wymiana towarowa i współpraca naukowo-techniczna z krajami socjalistycznymi, w tym zwłaszcza ze Związkiem Radzieckim, w coraz większym stopniu decyduje o pomyślności naszego rozwoju. Będziemy nadal rozszerzać i umacniać nasze stosunki gospodarcze z państwami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselZbigniewZielinski">Stosunki z państwami członkowskimi RWPG w coraz większym stopniu opierają się na wspólnie opracowywanych programach długofalowych. Taki był również kierunek decyzji przyjętych na ubiegłorocznej, jak i obecnej sesji Rady.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselZbigniewZielinski">Doniosłe znaczenie dla rozwoju dalszej współpracy ze Związkiem Radzieckim ma zwłaszcza realizacja ustaleń przyjętych przez I Sekretarza KC naszej partii towarzysza Edwarda Gierka i Sekretarza Generalnego KPZR towarzysza Leonida Breżniewa na początku bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselZbigniewZielinski">W złożonych warunkach przebiegała wymiana towarowa z krajami kapitalistycznymi. W ubiegłym roku napotykaliśmy coraz większe przeszkody w postaci rozszerzającego się protekcjonizmu, co znacznie utrudniało lokowanie eksportu na tych rynkach. Wpłynęło to w dużym stopniu na niewykonanie planu eksportu do krajów kapitalistycznych. Zmuszeni byliśmy przez to do dokonania pewnych ograniczeń importowych zarówno dóbr inwestycyjnych, jak również towarów o charakterze zaopatrzeniowym. Ograniczenia te były konieczne dla realizacji ważnego zadania gospodarczego, zmniejszenia ujemnego salda z krajami kapitalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselZbigniewZielinski">Niezależnie od obiektywnych trudności oceniamy, że występują jeszcze znaczne możliwości w rozwoju produkcji eksportowej, w rozszerzeniu jej asortymentu i lepszym dostosowaniu oferty do wymagań rynku światowego. Ciągle niewystarczająca i za mało skuteczna jest współpraca przemysłu i handlu zagranicznego. Wykorzystanie istniejących możliwości rozwoju eksportu, usunięcie nieprawidłowości, jakie jeszcze istnieją w tej dziedzinie, staje się obecnie jednym z podstawowych zadań naszej gospodarki. Skuteczniejsze działania musimy również podjąć na rzecz poprawy jakości i nowoczesności naszej produkcji eksportowej. Większą uwagę powinniśmy zwracać na efektywność produkcji eksportowej i eksportu. Wyniki, jakie zostały osiągnięte w tym względzie w roku 1978, choć oznaczają postęp, nie są jednak w pełni zadowalające.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselZbigniewZielinski">Wysoki Sejmie! Dokonane w roku ubiegłym, zgodnie z założeniami polityki partii, zmiany strukturalne pozwoliły na realizację celów priorytetowych i zapewniły wzrost spożycia ludności wyższy niż wynikałoby to z ograniczonych możliwości podziału dochodu narodowego. Pomimo tego, że wzrost dochodu narodowego do podziału wyniósł O,7°/o dochody realne ludności wzrosły o 1,3%, a więc w skali podobnej jak w roku poprzedzającym.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselZbigniewZielinski">Istotnym elementem polityki dochodowej był dalszy szybki wzrost świadczeń społecznych. Kontynuowana była polityka podwyższania płac najniższych. W roku ubiegłym podwyżką płac najniższych objęto ok. 900 tys. osób. Wzrosły najniższe renty i emerytury. Szczególne znaczenie dla poprawy relacji płacowych miało dokonanie podwyżek wynagrodzeń w resorcie oświaty i wychowania oraz w służbie zdrowia. Konsekwentnie realizowano politykę racjonalnego zatrudnienia w tym także pełnego zatrudnienia absolwentów szkół. Tworzono coraz lepsze warunki dla adaptacji społeczno-zawodowej młodych pracowników.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselZbigniewZielinski">Równolegle z poprawą warunków socjalno-bytowych ludności zwiększono nakłady na bezpieczeństwo, higienę i poprawę warunków pracy. Ważnym kierunkiem polityki społecznej było rozszerzanie świadczeń z zakładowych funduszy socjalnych i mieszkaniowych.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselZbigniewZielinski">Znacznie rozwinięto usługi socjalno-kulturalne. Wydatki budżetu państwa na tę działalność wzrosły o 9,4%, w tym na kulturę i sztukę o 12,2% i ochronę zdrowia o 10%.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselZbigniewZielinski">W 1978 r. rozpoczęto wdrażanie powszechnej dziesięcioletniej szkoły. Nastąpiło dalsze upowszechnianie wychowania przedszkolnego. Rozbudowie uległa baza materialna służby zdrowia i opieki społecznej. Oddano do użytku nowe obiekty dla rekreacji i wypoczynku.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselZbigniewZielinski">W ubiegłym roku osiągnięto znaczny wzrost dynamiki budownictwa mieszkaniowego, poprawie uległy warunki mieszkaniowe ludności. Zmalało zagęszczenie mieszkań. Powoli zbliżamy się do sytuacji, w której średnio dla jednej osoby w mieszkaniu przypadać będzie jedna izba. Z inicjatywy Biura Politycznego zintensyfikowano działania na rzecz poprawy warunków mieszkaniowych młodych małżeństw.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselZbigniewZielinski">Mamy świadomość, że jeszcze wiele rodzin oczekuje na mieszkania. Dlatego Komitet Centralny partii i Rząd przywiązują wielką wagę do realizacji programu rozwoju budownictwa mieszkaniowego. Wykonanie zadań w tej dziedzinie wymaga dalszej koncentracji środków i zwiększonej pomocy budownictwu ze strony innych działów gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselZbigniewZielinski">Wysoki Sejmie! Z punktu widzenia odczuć społecznych istotnym problemem 1978 r. była i nadal pozostaje równowaga rynkowa. Niepełne wykonanie planu dostaw towarów w zestawieniu z ponadplanowym wzrostem pieniężnych przychodów ludności wpłynęło w istotny sposób na zakłócenia rynkowe, na trudności w zakupach niektórych towarów. Na podkreślenie i pozytywną ocenę zasługuje w tym miejscu przekroczenie planu dostaw artykułów żywnościowych. Fakt ten wskazuje po pierwsze na skuteczność działań Rządu zmierzających do zapewnienia zaspokojenia podstawowych potrzeb społeczeństwa i po drugie — na wielki wysiłek rolników i pracowników przemysłu spożywczego, którzy starali się maksymalnie zagospodarować w ub. roku zbiory. Niestety, duże zaległości miały miejsce w dostawach towarów przemysłowych z przemysłu lekkiego, drzewnego, materiałów budowlanych, a także chemicznego. Wszystkie te gałęzie przemysłu wprawdzie pracowały w trudnych warunkach, wynikających z zakłóceń w zaopatrzeniu, ale nie wszystko tymi warunkami można usprawiedliwić.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselZbigniewZielinski">Na wielu posiedzeniach komisji sejmowych wskazywano, że również w tych gałęziach istniały określone rezerwy, wynikające zarówno z niedostatków w gospodarowaniu energią, surowcami i materiałami do produkcji, jak też z niedoskonałości systemu kierowania oraz systemu ocen działalności organizacji gospodarczych. Usunięciem tych niedostatków i wykorzystaniem istniejących rezerw należy się pilnie zająć.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselZbigniewZielinski">Mamy świadomość, że na skutek zakłóceń w funkcjonowaniu gospodarki na początku tego roku, utrzymują się nadal niedostatki w zaopatrzeniu rynku. Dla ich stopniowej likwidacji podejmowane są liczne przedsięwzięcia. Niezbędne jest przede wszystkim nadanie priorytetu w zaopatrzeniu materiałowym przedsiębiorstwom produkującym artykuły rynkowe. Jednocześnie podejmowany jest duży wysiłek załóg, aby uczynić wszystko, by z dostępnych środków uzyskać jak największe efekty w produkcji, aby lepiej dostosowywać jej strukturę asortymentową do popytu, aby poprawić jakość wytwarzanych towarów i świadczonych usług.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselZbigniewZielinski">Duże możliwości w zwiększaniu podaży towarów rynkowych, wzbogacaniu asortymentu dostaw widzimy w rozwoju przemysłu drobnego. Na XIV Plenum KC partii przyjęta została uchwała o przyśpieszeniu rozwoju tego przemysłu. Ważne znaczenie obecnie ma konsekwentna realizacja postanowień tego Plenum przez resorty i władze terenowe.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselZbigniewZielinski">Wysoka Izbo! Trudności, z jakimi spotykaliśmy się w realizacji planu roku ubiegłego wiązały się w istotny sposób z nieosiągnięciem planowanego postępu w efektywności gospodarowania. Wprawdzie plan zakładał w tej dziedzinie bardzo ambitne i trudne zadania, wiele z nich nie zostało jednak w pełni wykonanych, a z osiągniętego postępu nie możemy być zadowoleni.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselZbigniewZielinski">Szczególnie krytycznie należy ocenić nieosiągnięcie planowanej obniżki materiałochłonności i energochłonności produkcji. Nie mogło to pozostać bez wpływu na stan zaopatrzenia przedsiębiorstw i na możliwości realizacji założonego programu produkcyjnego. Z inicjatywy naszej partii zostały w ostatnich latach opracowane w organizacjach gospodarczych i resortach odpowiednie programy poprawy gospodarki materiałowej. Ich realizacja nie przebiega jednak tak jak należało się tego spodziewać. Dlatego też problemom tym należy w pracach administracji gospodarczej poświęcić więcej uwagi.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselZbigniewZielinski">Przebieg odbytej kilka dni temu III Krajowej Narady Przedstawicieli Samorządu Robotniczego potwierdził, że efektywność gospodarowania powinna być przedmiotem codziennej troski każdego kolektywu, każdego pracownika, na każdym stanowisku pracy. Z tego punktu widzenia powinniśmy ciągle doskonalić organizację pracy, oszczędzać surowce, materiały i energię oraz doskonalić produkcję pod kątem racjonalizacji ich zużycia. — „Zadanie to — powiedział na naradzie I Sekretarz naszej partii tow. Edward Gierek — zyskać powinno najwyższą rangę w działalności wszystkich ogniw i dziedzin gospodarki, nauki i techniki”.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselZbigniewZielinski">Wysoki Sejmie! Bilans dokonań ub. roku, pomyślny ogółem, choć bardzo złożony, jest rezultatem zbiorowego wysiłku całego narodu, w pokojowym trudzie tworzącego swą teraźniejszość i przyszłość. Naród nasz odpowiadając na apel I Sekretarza KC partii tow. Edwarda Gierka — wita 35-lecie swojej ludowej ojczyzny powszechnym, obywatelskim czynem społecznym i produkcyjnym.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselZbigniewZielinski">Tylko w warunkach bezpieczeństwa i pokoju oraz pogłębiania wzajemnej, korzystnej współpracy międzynarodowej możemy urzeczywistniać cele naszego rozwoju. Toteż wysoko cenimy każdy sukces polityki odprężenia inicjowanej i konsekwentnie realizowanej przez Związek Radziecki, Polskę i całą wspólnotę państw socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselZbigniewZielinski">Dlatego niech mi będzie wolno z tej trybuny wyrazić w imieniu Klubu Poselskiego PZPR słowa uznania i poparcia dla wyników niedawnego spotkania Sekretarza Generalnego KC KPZR, przewodniczącego Rady Najwyższej ZSRR Leonida Breżniewa z Prezydentem Stanów Zjednoczonych Jimmy Carterem. Dokonany został nowy, doniosły krok w kierunku zmniejszenia niebezpieczeństwa katastrofy nuklearnej i polepszenia warunków współżycia państw i narodów.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselZbigniewZielinski">Kończąc pragnę oświadczyć, że w ocenie Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, działania podejmowane przez Radę Ministrów w trudnych warunkach gospodarczych w 1978 r. dobrze służyły urzeczywistnieniu celów społeczno-gospodarczych rozwoju naszego kraju, nakreślonych przez VII Zjazd naszej partii.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselZbigniewZielinski">Klub Poselski PZPR głosować będzie za przyjęciem sprawozdań z wykonania planu i budżetu państwa za 1978 r. oraz za udzieleniem Rządowi absolutorium za całokształt działalności w roku ubiegłym. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Obecnie głos zabierze poseł Jerzy Szymanek.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselJerzySzymanek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiając stanowisko Klubu Poselskiego ZSL w sprawie oceny wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa za 1978 r., pragnę na wstępie wyrazić aprobatę dla zaprezentowanej przez posła sprawozdawcę opinii Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. Klub Poselski ZSL podziela oceny zawarte w przedłożonej opinii.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselJerzySzymanek">W 1978 r., mimo występujących napięć i trudności, osiągnęliśmy dalszy liczący się postęp w rozwoju kraju. Konsekwentnie realizowane były cele społeczne i gospodarcze wytyczone przez VII Zjazd oraz II Krajową Konferencję PZPR. Nastąpił dalszy — choć niższy od zakładanego — przyrost produkcji, rozwinęliśmy potencjał wytwórczy, doskonalono wewnętrzne proporcje w gospodarce, poprawiono ujemne saldo w handlu zagranicznym.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselJerzySzymanek">Tempo przyrostu majątku produkcyjnego kraju było blisko 10-krotnie wyższe od tempa przyrostu ludności. Doskonalenie proporcji w gospodarce narodowej wyraziło się głównie w przyspieszeniu wzrostu produkcji przemysłowej przeznaczonej na rynek, choć w związku z rosnącymi szybko potrzebami konsumpcyjnymi społeczeństwa — nadal występował niedostatek wielu towarów.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselJerzySzymanek">Był to okres kontynuacji polityki społecznej właściwej dla całej dekady lat siedemdziesiątych. Wyraziła się ona nowymi ważkimi decyzjami. Podniesione zostały minimalne płace i emerytury, przeprowadzono dalsze podwyżki uposażeń kolejnych grup pracowniczych, w tym nauczycieli i pracowników służby zdrowia, zwiększono renty inwalidzkie i rodzinne, wprowadzony został powszechny zasiłek z tytułu urodzenia dziecka. Znamienną wymowę ma fakt objęcia świadczeniami emerytalnymi dalszych 57 tys. rolników, a więc konsekwentne wcielanie w życie historycznego aktu stanowiącego jednakowe prawo do zabezpieczenia spokojnej starości wszystkim pracującym. Po raz pierwszy w dziejach naszego kraju przekroczono pułap 300 tys. mieszkań oddanych do użytku w mieście i na wsi. Rozpoczęliśmy wprowadzanie w życie reformy systemu edukacji narodowej.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselJerzySzymanek">Wysoka Izbo! Osiągnięcia te mają tym większą wymowę, że cele polityki społeczno-gospodarczej w roku minionym realizowane były w trudnych warunkach. Utrzymywała się niekorzystna koniunktura dla naszych towarów na rynkach krajów kapitalistycznych. Znacznie wzrosły ceny wielu importowanych produktów. Sytuacja ta rodziła konieczność ograniczenia importu maszyn, urządzeń, surowców i materiałów.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselJerzySzymanek">Gospodarka rolna rozpoczęła rok 1978 ze znacznie uboższymi zasobami paszowymi po nieurodzaju w roku poprzednim, co przyczyniło się do dodatkowego obciążenia handlu zagranicznego wydatkami związanymi z importem zbóż i pasz. Na funkcjonowanie gospodarki wywierały również wpływ trudności energetyczne i transportowe, mimo poniesienia dużych nakładów na rozbudowę tych działów gospodarki i mimo rekordowego w stosunku do lat poprzednich przyrostu nowych mocy energetycznych.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselJerzySzymanek">Dzięki mobilizacji całego społeczeństwa i przedsięwzięciom podejmowanym przez Rząd, możliwe było zminimalizowanie skutków tych niekorzystnych uwarunkowań. Kontynuowaliśmy konsekwentnie program rozwoju kraju modyfikując go zgodnie z bieżącymi potrzebami, warunkami i możliwościami.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselJerzySzymanek">Wysoka Izbo! Z analizy realizacji zadań 1978 r. wypływają wnioski na użytek gospodarczej działalności bieżącej oraz na lata przyszłe. O wielu z nich mówili już zarówno poseł sprawozdawca Roman Malinowski, jak również reprezentujący Klub Poselski PZPR poseł Zbigniew Zieliński.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselJerzySzymanek">Jeśli zastanowimy się nad najistotniejszymi trudnościami, z jakimi w ubiegłym roku borykała się nasza gospodarka, to stwierdzimy, że wiele spośród nich w znacznym stopniu można złagodzić lub zlikwidować przez lepszą organizację pracy, oszczędność materiałów i surowców, lepsze wykorzystanie maszyn i urządzeń, udoskonalenie kooperacji, usprawnienie planowania i zarządzania na wszystkich szczeblach, elastyczniejsze kierowanie procesami produkcyjnymi. Głównym zadaniem pozostaje nadal podnoszenie efektywności gospodarowania, coraz lepiej służącej zaspokajaniu społecznych potrzeb, pełniejszemu zaopatrywaniu rynku.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselJerzySzymanek">Jako diagnozę należy więc uznać konieczność dalszej poprawy jakości pracy i zwiększenia gospodarności środkami produkcji i surowcami. Jako prognozę należy eksponować możliwość dokonania dalszej poprawy proporcji w gospodarce narodowej, zwłaszcza przez preferowanie rozwoju transportu, chemii, energetyki.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselJerzySzymanek">Trzeba także podkreślić niezwykle ważną rolę samorządu robotniczego i chłopskiego w poprawianiu organizacji pracy oraz w podnoszeniu na wyższy poziom gospodarności i obywatelskiej aktywności wszystkich ludzi pracy. Nowe impulsy do podejmowania działań w tym zakresie dała odbyta przed kilku dniami III Krajowa Narada Przedstawicieli Samorządu Robotniczego.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselJerzySzymanek">Wysoki Sejmie! Narodowy plan społeczno-gospodarczy na rok 1978 wyznaczył rolnictwu i gospodarce żywnościowej osiągnięcie ważnych dla całego społeczeństwa celów. Celem zasadniczym było nadrobienie opóźnień w zakresie wzrostu produkcji rolnej, jakie miały miejsce na skutek niepomyślnych warunków atmosferycznych w 1977 roku i w latach poprzednich.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselJerzySzymanek">Część tych opóźnień rolnictwo w 1978 roku odrobiło. Osiągnięto dobre rezultaty i postęp zarówno w produkcji roślinnej, jak i zwierzęcej. Globalna produkcja rolnicza wzrosła w porównaniu z 1977 rokiem, o 4,4%. Nastąpiła poprawa relacji produkcji roślinnej, która wzrosła o 6,3% do zwierzęcej, która zwiększyła się o 2,2%.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselJerzySzymanek">Uzyskane w bardzo trudnych warunkach klimatycznych w 1978 r. dobre rezultaty zbioru zbóż i okopowych zawdzięczamy zarówno wyjątkowo ofiarnej pracy rolników i społeczeństwa, w tym także pomocy wojska, jak również coraz bogatszemu parkowi maszyn rolniczych. Jeszcze kilka lat temu, podobnie klęskowe warunki zbioru w okresie żniw i wykopków musiałyby oznaczać duży spadek produkcji rolniczej. W wyniku dotychczasowej realizacji decyzji w sprawie rozwoju rolnictwa i całej gospodarki żywnościowej — wartość majątku produkcyjnego w rolnictwie w ostatnich 8 latach uległa podwojeniu. Świadczy to o dużym wysiłku, jaki ponosi nasza gospodarka na rzecz technicznego wyposażenia rolnictwa. Rozwój rolnictwa stał się sprawą ogólnonarodową.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselJerzySzymanek">Rok ubiegły charakteryzował się również pozytywnymi tendencjami w hodowli. Pogłowie trzody chlewnej przekroczyło najwyższy poziom osiągnięty w 1974 r., a pogłowie bydła zbliżyło się do najwyższego poziomu osiągniętego w 1975 roku.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselJerzySzymanek">Pomyślne efekty w produkcji rolnej uzyskane zostały dzięki konsekwentnemu kontynuowaniu zasad wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL, co wyraziło się m. in. w zwiększeniu nakładów na rozwój rolnictwa, w kolejnych decyzjach podnoszących opłacalność produkcji, wyższej pomocy kredytowej, pełniejszym zaopatrywaniu wsi i rolnictwa, wzmożeniu wysiłków na rzecz upowszechniania postępu produkcyjnego. Konsekwentnie realizowana była fundamentalna zasada polityki rolnej — kojarzenie wzrostu produkcji z poprawą warunków życia rodzin rolniczych. Służyło temu celowi w roku 1978 dalsze rozwijanie zbiorczych szkół gminnych, placówek służby zdrowia, rozwijanie opieki nad dzieckiem i ludźmi w podeszłym wieku. W roku minionym prawie wszystkie 6-latki objęte zostały wychowaniem przedszkolnym. Konieczne jest jednak szybsze poprawienie bazy materialnej szkolnictwa wiejskiego, co jest warunkiem pomyślnej realizacji reformy systemu edukacji narodowej.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselJerzySzymanek">Umocniły się korzystne tendencje w rozwoju rolnictwa. Nastąpiło przyspieszenie poprawy struktury gospodarstw, szybko rozwijała się i zwiększała produkcję gospodarka uspołeczniona. Rozszerzył się ruch na rzecz modernizacji indywidualnych gospodarstw. Ponad 80 tys. rolników otrzymało karty gospodarstw specjalistycznych. Obejmują już one ponad milion ha użytków rolnych i wytwarzają około 8% produkcji.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselJerzySzymanek">Na podkreślenie zasługuje dobry przebieg realizacji inwestycji w gospodarce żywnościowej. Plan inwestycji został zrealizowany w 108,7%, przy czym uspołecznione gospodarstwa rolne wykonały o 11,4% więcej nakładów inwestycyjnych niż przewidywał plan. Głównym powodem niepełnej realizacji planu inwestycyjnego w rolnictwie indywidualnym były niedostateczne dostawy środków inwestycyjnych. Niezbędne więc będzie wyrównanie tych opóźnień.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselJerzySzymanek">Wysoki Sejmie! Rok 1978 zapisał się dalszym umacnianiem zaufania całej ludności rolniczej do wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL. Dobitnym tego dowodem jest stała tendencja chłopów do zwiększania nakładów materialnych na produkcję i inwestycje, nawet w warunkach przejściowego spadku realnych dochodów z produkcji rolnej, jaki miał miejsce w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselJerzySzymanek">Aprobata wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL wyraża się również w tendencji do powiększania gospodarstw. W ubiegłym roku indywidualni rolnicy zakupili 93 tys. ha ziemi z PFZ na powiększenie swych warsztatów produkcyjnych, to znaczy wykupili cały zaoferowany im przez naczelników gmin obszar.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselJerzySzymanek">Wysoki Sejmie! Produkty gospodarki żywnościowej stanowią ponad połowę globalnej wartości spożycia dóbr i usług. Zwiększanie produkcji żywności decyduje więc o tempie osiągania strategicznych celów rozwoju kraju, o społecznym odczuciu efektywnego poprawiania stopy życiowej. Dostatek żywności ma istotny wpływ na nastroje społeczne i osiąganie obywatelskiej satysfakcji z rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselJerzySzymanek">Rok ubiegły jeszcze raz potwierdził duże możliwości zwiększania produkcji. Dowodzą tego wyniki tysięcy przodujących gospodarstw zespołowych i indywidualnych. Zasadniczym warunkiem dalszego jej wzrostu jest zwiększenie dostaw środków produkcji, efektywniejsze ich wykorzystywanie, podnoszenie kultury rolnej.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselJerzySzymanek">W powszechnym odczuciu rolników, pragnących rozwijać i unowocześniać swoje warsztaty produkcyjne, ilość środków produkcji w rolnictwie — mimo znacznego postępu — jest niewspółmierna do istniejących potrzeb. Ten wielki popyt na środki produkcji jest dowodem pozytywnych tendencji w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselJerzySzymanek">Na tle realizacji zadań 1978 roku szczególny niepokój budzi więc fakt, iż najsłabiej realizowane były planowe dostawy środków produkcji, mających plonotwórczy charakter, a więc decydujący o całokształcie postępu w produkcji rolnej. Tak np. plan na 1978 r. przewidywał dostawę 214 kg NPK nawozów na hektar użytków rolnych, zaś dostawy wyniosły 190,3 kg, co oznacza w stosunku do 1977 r. ich zwiększenie tylko o 1,3 kg, a w stosunku do 1976 r. nawet zmniejszenie o 3 kg. Niepokój budzi także niskie wykonanie planu melioracji. Plan przewidywał zmeliorowanie 182 tys. ha użytków rolnych, a wykonano melioracje tylko na powierzchni 148 tys. ha.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselJerzySzymanek">Skuteczniejszego i szybszego rozwiązania wymaga kwestia części zamiennych, akumulatorów, ogumienia, których ostry niedobór rzutuje na obniżenie efektywności potencjału produkcyjnego w rolnictwie. Doświadczenia roku ubiegłego upoważniają do postawienia tezy, że plan w tych dziedzinach powinien być opracowany bardziej rzetelnie i konsekwentnie realizowany. Warto też zastanowić się nad celowością importu tych maszyn, do których nie można otrzymać niezbędnych części zamiennych i maszyny te stoją bezproduktywnie.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselJerzySzymanek">Ważnym zadaniem jest usprawnienie odbioru produkcji rolniczej tak, aby do minimum ograniczyć straty. Trzeba jednocześnie podkreślić potrzebę znacznie efektywniejszego wykorzystywania środków dostarczanych rolnictwu. Odnosi się to zarówno do lepszej i pełnej eksploatacji maszyn, sprzętu i środków transportu, jak i do lepszego gospodarowania na użytkach zielonych i właściwej konserwacji urządzeń melioracyjnych, a także do efektywniejszego spożytkowania środków chemicznych zarówno w hodowli, jak i w produkcji roślinnej.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselJerzySzymanek">Stałej troski wymaga więc doskonalenie wiedzy i kwalifikacji zawodowych rolników. Dobrze powinna temu służyć konsekwentna realizacja wspólnych wytycznych Biura Politycznego Komitetu Centralnego PZPR i Prezydium Naczelnego Komitetu ZSL w sprawie pracy oświatowo-wychowawczej na wsi. Konieczne jest rozwijanie różnych form kształcenia zawodowego młodzieży oraz doskonalenia kwalifikacji zawodowo czynnych w rolnictwie. Niezbędne jest podnoszenie jakości kształcenia, dobre, praktyczne przygotowanie do wykonywania zawodu.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselJerzySzymanek">Obywatele Posłowie! Pełne i terminowe realizowanie planowanych dostaw środków produkcji dla rolnictwa oraz ich efektywne wykorzystywanie jest tym bardziej konieczne, że trudne warunki drugiej połowy 1978 roku pogłębione zostały wyjątkowo niekorzystną dla rolnictwa zimą i wiosną bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselJerzySzymanek">Odbyte przed dwoma tygodniami XV Plenum KC PZPR oceniło tę sytuację i wytyczyło kierunki działań zmierzających do minimalizacji skutków niekorzystnych warunków klimatycznych i osiągnięcia możliwie pomyślnych wyników w rolnictwie w tym roku. Wskazano na konieczność jak najszerszej — w warunkach możliwości, jakimi dysponujemy — pomocy materialnej dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselJerzySzymanek">Odpowiedzią na te decyzje — pojmują to dobrze rolnicy — powinno być uruchamianie wszelkich rezerw, dbałość o racjonalną agrotechnikę, o terminowość prac polowych, o lepszą organizację pracy, o najefektywniejsze wykorzystanie ziemi. Pracę administracji gminnej i służby rolnej wspierać musi inspiratorska działalność samorządu wiejskiego. Te właśnie zadania dobitnie podkreślano także na ostatnim XV Plenum Naczelnego Komitetu ZSL.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselJerzySzymanek">Szczególnie ważne są wszelkie przedsięwzięcia mające na celu wzrost produkcji pasz, poprawą ich konserwacji i lepsze zagospodarowanie, gdyż postęp w tej dziedzinie ma decydujące znaczenie dla dalszego rozwoju produkcji zwierzęcej. Jest to sprawa o strategicznym znaczeniu w realizacji wspólnej polityki rolnej. Określeniu zadań ZSL w rozwoju gospodarki paszowej poświęciliśmy w r. ub. XII Plenum NK. Nadaliśmy postępowi w gospodarce paszowej najwyższą rangę w działalności organizatorskiej Stronnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselJerzySzymanek">Dziś natomiast pieczołowicie trzeba zadbać o wykonanie wszystkich zadań w kampanii żniwnej, bowiem zwłaszcza w tym roku, kiedy oczekiwać należy niższych zbiorów, każdy kłos musi być rzeczywiście na wagę złota. Konieczne jest więc sprawne wykorzystanie całego sprzętu mechanicznego, rozszerzenie pomocy sąsiedzkiej. Szczególnie rzetelnie muszą być wykonywane usługi kółek rolniczych i spółdzielczości wiejskiej. Działacze i organizacje ZSL wespół z wiejskimi organizacjami partyjnymi zaangażują wszystkie siły, by odpowiadając na apel przywódcy naszego narodu I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka, rzetelnym wysiłkiem produkcyjnym godnie powitać 35-lecie ludowej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselJerzySzymanek">Wysoki Sejmie! Szczegółowa analiza funkcjonowania poszczególnych dziedzin naszej gospodarki narodowej i życia społecznego w roku ubiegłym wykazuje, iż mimo wielorakich trudności, konsekwentnie realizowane były społeczne cele planu, nastąpił dalszy rozwój gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselJerzySzymanek">W imieniu Klubu Poselskiego ZSL pragnę oświadczyć, że Klub nasz będzie głosował za przyjęciem sprawozdania z wykonania planu i budżetu w roku 1978 oraz za udzieleniem Rządowi absolutorium.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Edward Wiśniewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselEdwardWisniewski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Występując w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego, pragnę na wstępie stwierdzić, je rok 1978 przyniósł dalszy, choć mniejszy niż to zakładaliśmy, postęp w realizacji programu społeczno-gospodarczego rozwoju Polski. Nastąpił przyrost dochodu narodowego i produkcji przemysłowej, uzyskaliśmy również, mimo nie sprzyjających warunków atmosferycznych lepsze niż w 1977 roku wyniki w zakresie produkcji rolniczej. Tendencją pozytywną, świadczącą o postępującej realizacji założeń manewru gospodarczego — było dalsze obniżenie udziału inwestycji w dochodzie narodowym.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselEdwardWisniewski">Konsekwentnie realizowany był program świadczeń społecznych. Podwyżką świadczeń emerytalno-rentowych objęto około 2,5 mln osób. Podejmowano także znaczne wysiłki zmierzające do umacniania rodziny i rozwoju ochrony zdrowia. Na konto osiągnięć należy zaliczyć również dalszy wzrost budownictwa mieszkaniowego, chociaż stan w tej dziedzinie pozostaje jednak wciąż daleko w tyle w stosunku do potrzeb. Nastąpił postęp w takich dziedzinach, jak oświata, wychowanie, kultura i sztuka, sport i turystyka.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselEdwardWisniewski">Plan w 1978 roku realizowany był w warunkach wielu napięć i trudności, zwłaszcza importowych, energetycznych i transportowych. To zaważyło, iż nie we wszystkich dziedzinach zdołano osiągnąć efekty zgodne z założeniami planu. Utrzymało się nadal zbyt powolne tempo zmian w strukturze produkcji na rzecz rynku i eksportu, słabe wyniki w zakresie efektywności gospodarowania, niedostateczne intensyfikowanie produkcji rolnej i całej gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselEdwardWisniewski">Warunki, w jakich realizowany był program społeczno-gospodarczego rozwoju kraju były znacznie bardziej złożone niż w pierwszych latach obecnej pięciolatki, ale nie można nie dostrzegać także subiektywnych przyczyn powolnego przezwyciężania trudności. Podstawową ich przyczyną w wielu dziedzinach naszej gospodarki, oprócz wspomnianego już powolnego rozwoju energetyki i transportu, był niedostateczny wzrost zaopatrzenia surowcowo-materiałowego. Zjawiska te nie są tylko naszym udziałem, są one odczuwalne obecnie w całym świecie, nawet w najbardziej rozwiniętych krajach świata. Tendencja taka spowodowała konieczność reglamentacji importu nawet w dziedzinie niezbędnych surowców i materiałów.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselEdwardWisniewski">Wysoka Izbo! Ważnym zadaniem obecnego etapu rozwoju społeczno-gospodarczego kraju jest zapewnienie szybkiego tempa przemian strukturalnych w naszej gospodarce, zmierzających do stworzenia tzw. „dobrego rynku”.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselEdwardWisniewski">W warunkach rosnących przychodów pieniężnych ludności, konieczność polepszenia zaopatrzenia rynku wysuwa się na jedno z czołowych miejsc w problematyce gospodarczej, jako podstawowy warunek zaspokojenia rozwijających się potrzeb ludności. Wiąże się to ze strukturami gospodarczymi, które nadal jeszcze preferują dziedziny materiało-i energochłonne.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselEdwardWisniewski">Kształtowanie wspomnianych struktur i proporcji z wielu względów uzasadnione w przeszłości, obecnie w kontekście ogólnospołecznej efektywności gospodarowania wymaga dalszej dokładnej analizy. Od przemysłów kluczowych należałoby oczekiwać zwiększonej produkcji na zaopatrzenie rynku kosztem produkcji dóbr inwestycyjnych, co znajduje swoje uzasadnienie w zmniejszaniu zakresu inwestycji i rosnących potrzebach rynkowych. Z satysfakcją należy więc zauważyć, że podjęte zostały już działania na rzecz zmiany tego stanu rzeczy. Tak np. prezentowany tu w Sejmie rządowy program realizacji uchwały XIV Plenum KC PZPR w sprawie rozwoju przemysłu drobnego wskazuje, iż w końcowych latach obecnej 5-latki, a zwłaszcza w latach osiemdziesiątych nastąpi znaczne zwiększenie roli przemysłu drobnego w całokształcie rozwoju gospodarki kraju wskutek wydatnego zwiększenia dopływu środków dla tego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselEdwardWisniewski">Wysoki Sejmie! W roku 1978 podejmowane były duże wysiłki dla umacniania równowagi ogólnoekonomicznej kraju, w tym równowagi pieniężno-rynkowej. Sytuacja rynkowa była dość złożona, charakteryzowała się nieznacznym rozwarciem między przyrostem pieniężnych przychodów ludności a wzrostem podaży towarów i usług. Przychody pieniężne ludności wzrosły bowiem o 9%, a dostawy towarów na zaopatrzenie rynku o 8,3%. Problematyka rynku jest jednym z najbardziej złożonych i czułych mechanizmów ekonomicznych. O równowadze rynku decyduje jakość i ilość towarów. Uzasadnia to podejmowanie działań w celu wyzwolenia wszelkich dostępnych rezerw, a także przedsięwzięć długofalowych. Duże rezerwy rynkowe kry ją się jeszcze nadal w strukturze asortymentowej towarów dostarczanych na rynek i ich jakości.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselEdwardWisniewski">Doniosłą rolę w dziedzinie kształtowania rynku w 1978 r. odegrała realizacja rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselEdwardWisniewski">Wspólna polityka Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Stronnictwa Demokratycznego w odniesieniu do sfery usług i rzemiosła przynosi dobre rezultaty. Trzeba przy tym stwierdzić, że w planie na rok 1978 znalazły się wyższe wielkości niż te, które na ten okres przewidywał program rozwoju usług i rzemiosła. I chociaż w sprzedaży usług nastąpił pewien niedobór w stosunku do ustaleń planu, to jednak zadania zawarte w rządowym programie zostały wykonane, a w porównaniu do 1977 roku nastąpiła znaczna dynamika rozwoju usług.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselEdwardWisniewski">Dla osiągnięcia równowagi rynkowej istotne znaczenie ma dążenie do podnoszenia udziału usług w wydatkach ludności. Rok miniony przyniósł tylko nieznaczną poprawę pod tym względem. Zakup towarów nadal odznacza się większą dynamiką wzrostu niż zakup usług. W realizacji udział ten utrzymuje się na poziomie ok. 12%, a warto przypomnieć, że w ostatnim roku bieżącego 5-lecia powinniśmy osiągnąć przynajmniej 14%, co spowodowałoby dokonanie znaczących zmian w strukturze konsumpcji.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselEdwardWisniewski">Należy podkreślić, że usługi bytowe, chociaż udział ich w ogólnej wartości usług sięgał 28% — są podstawowym działem, który dynamizuje całą sferę usług, przyśpieszając angażowanie pieniężnych środków ludności w tej dziedzinie wydatków. Osiągnięty wzrost 14,7% w porównaniu z 1977 r. świadczy o silnych tendencjach rozwojowych wielu branż usługowych.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselEdwardWisniewski">W realizacji planu rozwoju rzemiosła w 1978 r. odnotować należy wiele korzystnych zjawisk. Ustalone programem bodźce ekonomiczne i socjalne oraz częściowa poprawa zaopatrzenia materiałowo-technicznego wydatnie wzmogły gospodarczą działalność rzemiosła. W globalnych obrotach rzemiosła udział usług dla ludności i wyrobów rynkowych wyniósł 82,5%. Produkcja rynkowa rzemiosła w branżach preferowanych rozwija się zgodnie z założeniami rządowego programu, chociaż w odniesieniu do przetwórstwa spożywczego i produkcji materiałów budowlanych z surowców lokalnych postęp ten powinien być znacznie większy.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselEdwardWisniewski">Wcielanie w życie programu rozwoju usług i rzemiosła wywołało uzasadnione zapotrzebowanie na środki inwestycyjne, niezbędne do bu4owy sieci usług tam, gdzie brak jest bazy usługowej, a więc przede wszystkim w małych miastach i na wsi. Poziom inwestowania w usługach poza usługami motoryzacyjnymi jest niewspółmiernie niski w stosunku do potrzeb. Założenia dotyczące budowy domów usług, gminnych ośrodków usług bytowych, pralni przemysłowych, baz naprawczych — realizowane są tylko w minimalnym zakresie bądź też zostały zupełnie zaniechane. Podstawową obecnie formę organizacji usług przez jednostki uspołecznione stanowią niewielkie zakłady o rzemieślniczej technice i organizacji pracy.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselEdwardWisniewski">Niezwykle istotnym czynnikiem doskonalenia sfery usług w naszym kraju jest zwiększanie zatrudnienia. Problem ten jest dzisiaj i długo jeszcze będzie ważnym elementem i jednym z warunków rozwoju całej sfery usług. I chociaż w 1978 r. nastąpił dalszy przyrost zatrudnienia w działalności usługowej, to jednak przyrost ten nie zapewnił pełnej obsady placówek usługowych. Niedobór kadr występuje głównie w aglomeracjach miejsko-przemysłowych i dotyczy zakładów o mniej atrakcyjnych warunkach pracy i zarobku.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselEdwardWisniewski">W warunkach niedoborów kadrowych w sferze usług wyraźnie zarysowuje się konieczność bardziej intensywnego wykorzystywania potencjału wytwórczego oraz wzrostu wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselEdwardWisniewski">Równowaga podaży i popytu nastąpiła w zasadzie w dziedzinie usług tradycyjnych. Stały wysoki wzrost popytu na pozostałe usługi uzasadnia pogląd, że zbliżenie do stanu równowagi wymaga budowania dla tej dziedziny niezbędnego zaplecza jeszcze przez okres kilku lat.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselEdwardWisniewski">Stały wzrost zapotrzebowania na usługi stwarza potrzebę bardziej konsekwentnego niż dotychczas usuwania barier utrudniających pełną realizację zadań planowych, podniesienia stopnia odpowiedzialności władz terenowych za rozwój usług i rzemiosła oraz zwiększenia inicjatyw mających na celu rozwój tej sfery działalności.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselEdwardWisniewski">Znaczny udział w zaspokajaniu potrzeb rynkowych stanowi produkcja drobnej wytwórczości. Oceniając działalność produkcyjną najważniejszych jednostek drobnej wytwórczości, a więc spółdzielczości pracy i inwalidów, rzemiosła, spółdzielczości spożywców i rolniczej w 1978 r., trzeba podkreślić korzystne w porównaniu z planem relacje. Odnosi się to zarówno do wykonania sprzedaży ogółem wyrobów i usług, jak też dostaw na rynek.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselEdwardWisniewski">Na tle oceny całej drobnej wytwórczości warto wspomnieć, że Centralny Związek Spółdzielni Pracy — jeden z ważnych pionów uspołecznionego drobnego przemysłu, odczuwał szczególne trudności w realizacji zadań. Wynikały one przede wszystkim z wysokiej dynamiki zadań przy nieproporcjonalnie niskich środkach służących ich realizacji. Możliwości dalszego zaktywizowania rozwoju drobnej wytwórczości na rzecz zwiększenia jej udziału w zaspokajaniu potrzeb rynkowych, eksportowych i kooperacyjnych są znaczne. Uruchomienie tych możliwości wymaga przede wszystkim odczuwalnej poprawy w zaopatrzeniu materiałowo-technicznym, transporcie, a także niewielkich nakładów inwestycyjnych na rozbudowę bazy materialnej, zwłaszcza bazy wytwórczo-usługowej.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselEdwardWisniewski">Ważną dziedziną jest doskonalenie systemu zarządzania i kierowania całą naszą gospodarką. Szczególnie potrzebny jest dalszy wysiłek zmierzający do poprawy efektywności gospodarowania. Tak na przykład duże znaczenie na obecnym etapie ma oszczędna gospodarka materiałowa, przemieszczanie i prawidłowe wykorzystanie zapasów materiałów zbędnych i nadmiernych, a także właściwe zagospodarowanie istniejących zapasów maszyn i urządzeń inwestycyjnych. Szybkie ich zagospodarowanie przyczyni się do poprawy efektywności inwestowania i wzrostu potrzebnej produkcji.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselEdwardWisniewski">Chodzi bowiem także o to, że z jednej strony odczuwamy braki w zakresie środków trwałych, a więc maszyn, urządzeń i narzędzi pracy, a z drugiej — stwierdzamy zamrożenie tego rodzaju środków m.in. pochodzących z importu.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselEdwardWisniewski">W 1978 roku, jak już wspomniałem, osiągnięta została dalsza poprawa warunków mieszkaniowych ludności. O ogromnym wysiłku w tej dziedzinie niech świadczy fakt, że w obecnym pięcioleciu planowane wydatki na rozwój budownictwa i przemysłu mieszkaniowego stanowić będą 22% ogółu nakładów inwestycyjnych. Mimo że budujemy coraz więcej mieszkań i to mieszkań o wyższym standardzie, nie skraca się w sposób radykalny długa kolejka ludzi oczekujących na klucze do upragnionego mieszkania.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselEdwardWisniewski">Dużą rolę w budownictwie mieszkaniowym spełnia budownictwo jednorodzinne, które powinno się rozwijać w większym jednak tempie. Z budownictwem mieszkaniowym wiąże się sprawa budownictwa towarzyszącego w osiedlach. Sytuacja na tym odcinku jest wysoce niezadowalająca. Od trzech bowiem lat nie są realizowane planowe zadania w zakresie wyposażenia osiedli mieszkaniowych w podstawowe placówki socjalne, handlowe i usługowe. I chociaż na etapie projektowania normatywy w odniesieniu do tzw. budownictwa towarzyszącego są uwzględniane, jednak w praktyce nie są w pełni realizowane. Budownictwo towarzyszące powinno być rozliczane łącznie z efektami mieszkaniowymi i stanowić rzeczywiście integralną część budownictwa mieszkaniowego. Zdecydowana poprawa w tej dziedzinie staje się koniecznością dla umożliwienia zaspokojenia codziennych potrzeb bytowych ludności w miejscu zamieszkania.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselEdwardWisniewski">Wysoki Sejmie! Realizacja ważnych celów społecznych i gospodarczych planu przebiegała przez planową redystrybucję środków w ramach budżetu państwa. Budżet ten charakteryzowało dążenie do pełnej realizacji dochodów, a nawet ich przekroczenia oraz umacniania dyscypliny gospodarowania środkami finansowymi, co pozwoliło na sfinansowanie ponadplanowych wydatków związanych z niekorzystnymi zjawiskami gospodarczymi, które wystąpiły w toku realizacji planu 1978 roku.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselEdwardWisniewski">Istotnym elementem funkcjonowania systemu finansowego państwa są budżety terenowe, za pośrednictwem których realizuje się około 1/5 wydatków i dochodów w ramach budżetu państwa. W 1978 roku tendencjom decentralizacji zarządzania niektórymi dziedzinami gospodarki nie towarzyszyły w równym stopniu zmiany proporcji udziału budżetów terenowych w budżecie centralnym. Wydaje się, że zachodziłaby potrzeba rozważenia kształtowania się tych proporcji ze zwróceniem uwagi na środki, jakimi dysponuje budżet centralny i budżety terenowe.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselEdwardWisniewski">Zauważa się też, że obecny system rozliczeń z budżetami terenowymi nie wpływa aktywizująco na szersze zainteresowanie i kształtowanie odpowiedzialności władz terenowych za wyniki działalności jednostek gospodarczych. Problem ten wymaga uważnego przeanalizowania.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselEdwardWisniewski">Wysoki Sejmie! Rok 1978 wykazał, że nawet przy nie sprzyjających warunkach można osiągnąć dalszy wzrost ekonomiczny i społeczny kraju. Trzeba jednak mieć świadomość, że wzrost ten w takiej sytuacji wymaga znacznie większych nakładów pracy i ludzkiej inicjatywy i przebiega wolniej.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselEdwardWisniewski">Rozwiązując najważniejsze problemy społeczne i gospodarcze, wspólnym wysiłkiem całego społeczeństwa wypracowujemy teraźniejszą pomyślność Polski oraz tworzymy przesłanki dla dalszego jej rozwoju społeczno-gospodarczego. Codzienny trud dla dobra ojczyzny, poświęcenie jej swoich sił i zdolności jest najważniejszym obowiązkiem każdego obywatela. Nasz patriotyzm dokumentujemy na co dzień rzetelną pracą i coraz wyższą jakością działania. Dobra praca i jej efekty, poczucie obywatelskiej odpowiedzialności i społeczna dyscyplina — stanowią aktualnie czynniki decydujące o naszym rozwoju. Temu wszystkiemu, co służy umacnianiu i rozwojowi socjalistycznej ojczyzny, tworzeniu atmosfery solidnej pracy dla dobra kraju i społeczeństwa oraz wzrostowi autorytetu Polski na arenie międzynarodowej — Stronnictwo Demokratyczne poświęca wszystkie swoje siły i umiejętności.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselEdwardWisniewski">Pragnę oświadczyć, że Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego będzie głosować za zatwierdzeniem sprawozdań Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa za rok 1978 oraz za wnioskiem o udzielenie Rządowi absolutorium za ten okres. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Obecnie głos ma poseł Witold Możdżyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselWitoldMozdzynski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Sprawozdanie sejmowej Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów w sposób jednoznaczny oceniło wykonanie podstawowych zadań planu społeczno-gospodarczego za rok ubiegły.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselWitoldMozdzynski">Z oceny tej wynika, iż podstawowe cele wytyczone uchwałami VI i VII Zjazdu PZPR są realizowane pomyślnie. Jest to powód do uzasadnionej satysfakcji. Niemniej jednak nie przesłania nam to tych wszystkich negatywnych zjawisk w funkcjonowaniu naszej gospodarki, które jeszcze zbyt często pomniejszają nasz wspólny trud i wysiłek.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselWitoldMozdzynski">W szerokiej gamie problemów podejmowanych. w czasie dzisiejszej poselskiej debaty chciałbym skoncentrować się na zagadnieniach gospodarki paliwowo-energetycznej. Ta bowiem dziedzina z jednej strony decyduje o tempie i skali społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, z drugiej zaś — szczególnie w ostatnim okresie — nie zabezpiecza w pełni stale rosnących potrzeb energetycznych gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselWitoldMozdzynski">Zadania roku ubiegłego w zakresie produkcji energii elektrycznej i cieplnej zostały wykonane przez resort energetyki i energii atomowej w pełni. Mimo że produkcja energii elektrycznej była wyższa o 5,7% niż w roku 1977, to jednak nie wpłynęło to na zasadniczą poprawę w dostawach tej energii dla odbiorców. W dalszym ciągu konieczne było limitowanie zużycia energii elektrycznej, a także wprowadzenie wyłączeń, które w najtrudniejszym miesiącu — grudniu — wynosiły średnio 1 247 megawatów mocy, osiągając w jednym dniu stycznia br. 4 788 megawatów. Złożyło się na to przede wszystkim wyższe od planowanego zapotrzebowanie mocy i energii przez gospodarkę kraju, a także niewystarczające zapasy paliw na składowiskach, wynikające z pogłębiających się trudności przewozowych PKP.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselWitoldMozdzynski">Nie są mi znane wielkości strat, jakie z tego tytułu poniosła gospodarka narodowa, są one na pewno niemałe. W samym tylko Kombinacie Górniczo-Hutniczym Miedzi, którego jestem pracownikiem, nie wyprodukowaliśmy z powodu ograniczeń dostaw energii i paliw ok. 5 tys. ton miedzi wartości prawie 300 min zł, co wynosi 1,3% rocznych zadań.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselWitoldMozdzynski">Na zaistniałą sytuację w energetyce niewątpliwie duży wpływ ma niedoinwestowanie tej gałęzi gospodarki w latach przeszłych. Z kolei w roku ubiegłym, pomimo że decyzje partyjne i rządowe nadały inwestycjom energetycznym wysoką rangę, nie udało się w pełni wykonać planowanych zadań inwestycyjnych. Nie oddano w terminie do eksploatacji dwóch bloków energetycznych w elektrowni szczytowo-pompowej Porąbka-Żar o łącznej mocy 250 megawatów, mimo zakończenia ich montażu. Nie osiągnięte zostały również efekty rzeczowe w zakresie budowy linii przesyłowych 220 i 110 kilowoltów spowodowane głównie brakami sprzętowo-materiałowymi oraz opóźnieniem robót budowlanych wykonywanych przez przedsiębiorstwa resortu budownictwa.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselWitoldMozdzynski">Niepokojące jest więc, że po doświadczeniach, szczególnie roku ubiegłego, występują w dalszym ciągu opóźnienia na budowie znaczącej w krajowym systemie energetycznym elektrowni — „Bełchatów”. Na planowane w bieżącym roku nakłady w wysokości ok. 5,5 mld zł zaawansowanie za 4 miesiące wyniosło 10,7%. Takie tempo realizacji nie gwarantuje osiągnięcia zamierzonych efektów w ustalonych terminach.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselWitoldMozdzynski">Wysoki Sejmie! Podejmując w swoim wystąpieniu problemy energetyki, mam pełną świadomość, że nie można ich rozpatrywać w oderwaniu od całości zagadnień gospodarki paliwowo-energetycznej.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselWitoldMozdzynski">Dynamiczny rozwój potencjału przemysłowego naszego kraju powoduje ekspansywny wzrost zapotrzebowania na paliwa i energię. Jednocześnie zaostrzający się kryzys energetyczny w świecie i wynikający stąd szybki wzrost cen importowych paliw płynnych i gazowych, ogranicza możliwości ich zakupów, głównie z uwagi na znaną obywatelom posłom sytuację w bilansie płatniczym naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselWitoldMozdzynski">Sytuacja ta powoduje obok koniecznej rozbudowy krajowej bazy paliwowo-energetycznej, opartej na węglu kamiennym i brunatnym, przede wszystkim potrzebę racjonalizacji i poprawy efektywności wykorzystania paliw i energii. Musimy otwarcie powiedzieć, że gospodarka narodowa naszego kraju jest wysoce energochłonna, a tendencja wzrostowa w dalszym ciągu utrzymuje się.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselWitoldMozdzynski">Przyczyny wysokiej energochłonności naszej gospodarki są złożone i narastały od wielu lat. Do najważniejszych należą:</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselWitoldMozdzynski">— po pierwsze — duży udział w gospodarce narodowej energochłonnych i materiałochłonnych branż oraz wyrobów, — po drugie — utrzymywanie w eksploatacji znacznej ilości niezbyt nowoczesnych i mało sprawnych odbiorników energii, — po trzecie — niska sprawność przemysłu energii elektrycznej w sieciach niskich napięć, szczególnie w terenie wiejskim, — po czwarte — wysoki poziom strat ciepła wynikający z niedostatecznej izolacji magistrali przesyłowych oraz niskiej izolacyjności cieplnej budynków mieszkalnych, a także wysoce niedostateczne zagospodarowanie ciepła odpadowego.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselWitoldMozdzynski">Nie bez znaczenia dla efektywnego wykorzystania paliw i energii pozostaje jakość węgla kamiennego. Przy niedostatecznym jego wzbogacaniu powoduje to, obok obniżenia sprawności przemian energetycznych w elektrowniach i u odbiorców komunalnych, przede wszystkim konieczność przewozu dodatkowego balastu, co przy występujących trudnościach wywozowych węgla ze Śląska jest tym bardziej ekonomicznie nie uzasadnione. Trzeba również wyraźnie stwierdzić, że utrzymywanie nieracjonalnych cen zaopatrzeniowych na paliwa i energię w sferze produkcji materialnej nie stwarza bodźców do ich oszczędzania.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselWitoldMozdzynski">Wysoka Izbo! Stały wzrost zapotrzebowania gospodarki narodowej na paliwa i energię nie może być pokryty tylko rozbudową krajowej bazy paliwowo-energetycznej i coraz kosztowniejszym importem paliw płynnych i gazowych.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselWitoldMozdzynski">Inwestycje w przemyśle węglowym oraz w energetyce są przedsięwzięciami długookresowymi.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselWitoldMozdzynski">Zabezpieczenie w krajowym bilansie energetycznym koniecznej 20-procentowej nadwyżki mocy szczytowej wymaga obok znacznych nakładów na rozbudowę kopalń węgla elektrowni i sieci przesyłowych również czasu. Dlatego też potrzebne jest zintensyfikowanie działań dyscyplinujących zużycie paliw i energii, a przedsięwzięcia modernizacyjne w tym zakresie powinny być traktowane na równi z nowymi inwestycjami w energetyce i posiadać odpowiednie do potrzeb środki. Komisja Górnictwa, Energetyki i Chemii wielokrotnie w swoich opiniach zwracała uwagę na występujące uwarunkowania poprawy sytuacji energetycznej kraju. Z dokonanych przez komisję analiz i ocen wynika, że dla poprawy sytuacji energetycznej podejmowane działania w najbliższych latach powinny koncentrować się na:</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselWitoldMozdzynski">1) odbudowie zapasów paliw w elektrowniach do poziomu gwarantującego bezawaryjną pracę w okresach szczytu jesienno-zimowego i utrzymywanie ich na wymaganym poziomie;</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselWitoldMozdzynski">2) zintensyfikowaniu wzbogacania węgla dla celów energetyki przy równoczesnym przyspieszeniu prac w kierunku efektywnego zagospodarowania węgla nisko jakościowego; — 3) zmianie struktury zużycia paliw i energii na rzecz większego udziału energii przetworzonej;</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselWitoldMozdzynski">4) zwiększeniu roli Głównego Inspektora Gospodarki Energetycznej w dyscyplinowaniu zużycia paliw i energii, a także w opiniowaniu i programowaniu rozwoju poszczególnych branż i zakładów pod kątem ich energochłonności.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselWitoldMozdzynski">Złożoność problematyki gospodarki paliwowo-energetycznej, wzrastające potrzeby kraju, a także specyfika jej rozwoju, zwłaszcza zaś długie okresy inwestycyjne wymagają szybkiego podjęcia przez Rząd prac planistyczno-bilansowych co najmniej do 1990 roku i na lata dalsze. Chodzi tu o konsekwentne przestrzeganie jednej z podstawowych zasad planistycznych, że rozwój bazy paliwowej, energetyki i ciepłownictwa musi wyprzedzać rozwój całej gospodarki narodowej. W sumie wszystkie te przedsięwzięcia pozwolą na właściwe ukierunkowanie przedsięwzięć rozwojowych energetyki oraz działań organizacyjno-technicznych na rzecz obniżenia energochłonności gospodarki z uwzględnieniem kierunków zmian struktury zużycia energii i paliw.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselWitoldMozdzynski">Wysoki Sejmie! Pomimo występujących jeszcze często trudności w funkcjonowaniu gospodarki paliwowo-energetycznej, w roku ubiegłym zanotowaliśmy dalszy postęp w rozwoju krajowej bazy paliwowej i energetyki.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselWitoldMozdzynski">Świadczą o tym wyniki w realizacji planowych zadań 1978 roku.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselWitoldMozdzynski">Na zakończenie godzi się z tej wysokiej trybuny wyrazić podziękowanie górnikom i energetykom, którzy z wielkim poświęceniem i zaangażowaniem, przyczynili się do złagodzenia bardzo trudnej sytuacji energetycznej kraju, zwłaszcza w końcu ubiegłego i w I kwartale bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselWitoldMozdzynski">Podejmowane w latach ubiegłych, a szczególnie w ostatnim okresie partyjne i rządowe decyzje stwarzają pomyślne warunki dla dalszego harmonizowania gospodarki paliwowo-energetycznej z dynamicznym rozwojem kraju.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselWitoldMozdzynski">Kierunki działań w roku bieżącym najdobitniej określiło XIII Plenum Komitetu Centralnego. Pełna realizacja uchwały tego Plenum przez wszystkich producentów i odbiorców paliw i energii pozwoli na znaczne złagodzenie występujących jeszcze napięć.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos zabierze poseł Barbara Tumułka.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselBarbaraTumulka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W bieżącej kadencji kolejny już raz omawiamy realizację narodowego planu społeczno-gospodarczego, będącego rocznym etapem bieżącego planu 5-letniego. Pod hasłem — „realizacja planu” kryją się najczęściej procenty wykonanych zadań. Wyraża się ona jednak zawsze liczbami bezwzględnymi uruchamianych inwestycji o znaczeniu ogólnokrajowym, zakładów przemysłowych, obiektów użyteczności publicznej, domów mieszkalnych. Wyraża ona zawsze postęp w rozwoju społeczno-gospodarczym, który wszystkich obywateli napawa dumą i daje poczucie zadowolenia i satysfakcji.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselBarbaraTumulka">Nadrzędnym jednak zadaniem, któremu podporządkowane są wszystkie inne, jest realizacja polityki społecznej, stopniowe zaspokajanie potrzeb materialnych i niematerialnych każdego obywatela naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselBarbaraTumulka">Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu pragnę ustosunkować się do wybranego zagadnienia polityki społecznej, jakim jest ochrona zdrowia ludności w kraju z uwzględnieniem bezpieczeństwa i higieny pracy, a więc tych zagadnień, które były przedmiotem dyskusji poselskiej w sejmowych Komisjach: Zdrowia i Kultury Fizycznej oraz Pracy i Spraw Socjalnych, w których pracuję.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselBarbaraTumulka">Obywatele Posłowie! Realizacja narodowego planu społeczno-gospodarczego w resorcie zdrowia i opieki społecznej w roku 1978 przebiegała, podobnie jak w innych działach gospodarki narodowej, w warunkach szeregu napięć i trudności, stąd też trudno dokonać jej oceny bez równoczesnej oceny stopnia realizacji zadań przez inne resorty, współdecydujące o jego wykonaniu. Stąd też obok widocznych osiągnięć w jego realizacji odnotowuje się i niepowodzenia oraz szereg doraźnych przedsięwzięć, służących przezwyciężaniu trudności i przełamywaniu barier, hamujących osiąganie szybszych i większych efektów.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselBarbaraTumulka">Do niewątpliwych osiągnięć w zakresie ochrony zdrowia w ostatnich latach należy przedłużenie przeciętnego trwania życia ludzkiego, znaczny spadek umieralności niemowląt, likwidacja szeregu chorób zakaźnych, ale przede wszystkim objęcie prawie całej ludności bezpłatną opieką zdrowotną.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselBarbaraTumulka">W 1978 r. służba zdrowia w dalszym ciągu koncentrowała się m.in. na następujących zagadnieniach:doskonaleniu funkcjonowania podstawowej opieki zdrowotnej, rozszerzeniu działań profilaktycznych, zwiększeniu intensywności leczenia chorób społecznych i zawodowych.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselBarbaraTumulka">Główny ciężar wzrostu liczby i zakresu świadczeń profilaktycznych i leczniczych spoczywa na podstawowej opiece zdrowotnej. Jest ona miejscem pierwszego kontaktu obywatela ze służbą zdrowia. Od jej fachowości, sprawności i umiejętności postępowania z pacjentem zależy nie tylko szybki powrót do zdrowia, ale często życie i uniknięcie inwalidztwa, opinia społeczeństwa o działalności służby zdrowia, a także zmniejszenie społecznych kosztów leczenia.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselBarbaraTumulka">W funkcji organizacyjnej służby zdrowia podstawowa opieka zdrowotna jest więc bardzo ważnym ogniwem, w którego działaniu najsłabszym punktem jest opieka nad obłożnie i przewlekle chorym w domu. Należy więc w dalszym ciągu dążyć do poprawy opieki środowiskowej, przez zapewnienie pełnej, normatywnej obsady lekarzy i pielęgniarek środowiskowych oraz zwiększenie przydziału środków lokomocji.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselBarbaraTumulka">W dalszym ciągu należy dążyć do poprawy opieki nad ludźmi w wieku starszym. Problem ten wymaga szczególnego zainteresowania w związku z procesem starzenia się społeczeństwa. Należy maksymalnie dążyć do pozostawiania ludzi z ograniczoną sprawnością fizyczną w dotychczasowym miejscu zamieszkania przez dalsze tworzenie domów dziennego pobytu oraz zwiększanie efektywności pomocy środowiskowej, integrując programy działania poszczególnych organizacji społecznych pod przewodnictwem np. Rady do Spraw Rodziny.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselBarbaraTumulka">Głównym kierunkiem doskonalenia opieki zdrowotnej jest działanie profilaktyczne, którym coraz szerzej obejmuje się poszczególne grupy ludności.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselBarbaraTumulka">Zdrowie społeczeństwa kształtuje cały szereg czynników takich, jak: środowisko naturalne, warunki pracy i nauki, stan sanitarny kraju, a także nawyki higieniczne, sposób odżywiania się, odpoczynku i stosunki międzyludzkie. Wynika z tego jasno, że w działaniu profilaktycznym sama służba zdrowia niewiele mogłaby zdziałać, że musi znaleźć sojusznika wśród ludzi, którzy rozumiejąc istotę zagadnienia, mają wpływ na eliminację z otoczenia człowieka czynników szkodliwych i chorobotwórczych.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselBarbaraTumulka">Spośród niekorzystnych dla zdrowia czynników szczególne znaczenie mają: stan czystości wody, powietrza atmosferycznego i gleby. Mimo że stopień zanieczyszczenia powietrza zmniejsza się na terenie szeregu województw, są nadal regiony kraju, gdzie zanieczyszczenie powietrza nie tylko nie ulega zmniejszeniu, lecz powiększa się, oraz rejony, gdzie w dalszym ciągu jest bardzo wysokie, np. w województwie katowickim, które reprezentuję. Nadal w znacznej części zakładów stężenia i natężenia czynników szkodliwych są wyższe niż dopuszczalne normy.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselBarbaraTumulka">Systematyczne badania środowiska pracy oraz usuwanie stwierdzonych szkodliwości powinny być stałym zadaniem organów sanitarno-epidemiologicznych i inspekcji pracy oraz określonych służb resortowych i zakładów pracy. Zapobieganie nowym zagrożeniom powinno być rozwiązywane przede wszystkim na etapie projektowania nowych i modernizacji starych obiektów, prac nad konstruowaniem nowych rodzajów maszyn i urządzeń technicznych oraz opracowywaniem nowych technologii produkcji.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselBarbaraTumulka">Bezpieczeństwo i higiena pracy wymagają również zaprojektowania nowych wzorów odzieży i sprzętu ochrony osobistej o bardziej funkcjonalnych rozwiązaniach i lepszych właściwościach ochronnych niż dotychczasowe.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselBarbaraTumulka">W działaniach profilaktycznych problemem bardzo istotnym do rozwiązania jest zlikwidowanie zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby. W ostatnich latach stają się one coraz częstszą przyczyną chorób zawodowych, głównie wśród pracowników służby zdrowia. Rocznie odnotowuje się w kraju 70—80 tys. zachorowań, które można zdecydowanie zmniejszyć stosując sprzęt jednorazowego użytku. Według danych z 1970 roku koszt leczenia szpitalnego i sanatoryjnego jednego lekkiego przypadku chorobowego wynosił 12 tys. zł, a ciężkiego 52 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselBarbaraTumulka">Względy humanitarne oraz ekonomiczne wynikające nie tylko z kosztów leczenia, lecz również absencji chorobowej, inwalidztwa i zgonów zmuszają do jak najszybszego, pełnego pokrycia zapotrzebowania na igły i sprzęt jednorazowego użytku oraz suche sterylizatory.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselBarbaraTumulka">Wysoki Sejmie! Prawidłowo funkcjonująca służba zdrowia, to przede wszystkim odpowiednia liczba dobrze wyszkolonej i rozmieszczonej kadry oraz baza wyposażona w nowoczesną aparaturę i sprzęt medyczny. Przeprowadzone badania wykazały, że baza służby zdrowia jest przestarzała i nadmiernie eksploatowana, że około 70% budynków w istniejących obiektach szpitalnych, nie odpowiadając nowoczesnej organizacji i technice medycznej, wymaga remontu i modernizacji.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselBarbaraTumulka">Planowany przyrost łóżek szpitalnych w 1978 r. został wykonany zaledwie w 64%. Dane te są tym bardziej niepokojące, że wykonanie planu 5-letniego za 3 lata w zakresie przyrostu łóżek szpitalnych wynosi zaledwie 35,5%, a w zakresie miejsc w domach opieki społecznej poniżej 34%.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselBarbaraTumulka">Notowany od lat długotrwały, przewlekły, obciążony tzw. — „poślizgami” proces budowania szpitali budzi zaniepokojenie i niezadowolenie społeczeństwa. O przyspieszeniu tempa budowy placówek służby zdrowia mówił z trybuny II Krajowej Konferencji PZPR tow. Edward Gierek. Zagadnienie to było w bieżącej kadencji w centrum uwagi sejmowej Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej, która skierowała szereg dezyderatów i opinii pod adresem Rządu.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselBarbaraTumulka">Decyzja o budowie 52 pawilonów w krótkim cyklu realizacyjnym pozwoli w pewnym stopniu rozwiązać ten napięty problem, nadal jednak należy dążyć do wzmocnienia przez Rząd dyscypliny realizacji planu inwestycyjnego i modernizacyjnego obiektów ochrony zdrowia i pomocy społecznej tak w planie centralnym, jak i terenowym.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselBarbaraTumulka">Należałoby w większym niż dotychczas stopniu zaangażować w proces budownictwa szpitalnego powołane w tym celu między innymi przedsiębiorstwo — „Budopol”.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselBarbaraTumulka">W czasie licznych kontaktów z wyborcami i pracownikami służby zdrowia podnoszono problem zaopatrzenia w leki, był on również tematem posiedzenia sejmowej Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej. Aktualnie niedobór leków obejmuje ponad 30% asortymentu objętego Urzędowym Spisem Leków. Odczuwa się m.in. brak leków stosowanych w chorobach układu krążenia, płynów infuzyjnych, preparatów wapniowych, środków dezynfekcyjnych. Analiza tego problemu, wskazuje, że brak możliwości zaspokojenia potrzeb wynika głównie z niedostatecznych zdolności produkcyjnych przemysłu farmaceutycznego, trudności w imporcie leków i surowców z II obszaru płatniczego oraz zakłóceń w prawidłowej dystrybucji leków. Proces starzenia się społeczeństwa i związane z tym choroby przewlekłe, a także objecie ludności wiejskiej bezpłatną opieką lekarską będą rzutować na stopień zużycia leków, mimo iż do tej pory nie odnotowuje się zasadniczych różnic. Zmusza to do bardziej wnikliwego planowania potrzeb. Wydana w maju br. uchwała Rady Ministrów w sprawie poprawy zaopatrzenia w leki powinna stopniowo rozwiązywać te kwestię, lecz w trybie pilnym wymaga rozwiązania zaopatrzenie lecznictwa zamkniętego w płyny infuzyjne, rozpuszczalniki do iniekcji oraz leki niezbędne w lecznictwie, zgodnie z wykazem leków ustalonym przez resort zdrowia i opieki społecznej.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselBarbaraTumulka">Zaspokojenie ilościowych i jakościowych potrzeb zdrowotnych społeczeństwa reguluje prawo normujące ochronę zdrowia ludności. Obowiązujące aktualnie przepisy prawne wymagają doskonalenia i uaktualnienia, bowiem szereg z nich nie odpowiada już warunkom zaistniałym w wyniku zarówno rozwoju społeczno-gospodarczego naszego kraju, jak i rozwoju wiedzy i techniki medycznej oraz nie zapewnia praw osobistych pacjenta. Szereg aktów prawnych wydanych zostało w okresie międzywojennym. Wykonywanie zawodów medycznych wymaga ustawowego uregulowania.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselBarbaraTumulka">Nauki medyczne i biologiczne oraz technika medyczna osiągnęły obecnie taki poziom rozwoju, że stały się możliwe przeszczepy organów, urodzenie dziecka z probówki, sztuczne serce itp. W tych warunkach określenie granic legalnego działania zawodów medycznych jest konieczne.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselBarbaraTumulka">Nowelizacja istniejących oraz opracowanie nowych rozwiązań prawnych powinny zabezpieczyć ochronę zdrowia obywatela, zagwarantowaną Konstytucją, przyczynić się realnie do poprawy zaspokojenia potrzeb zdrowotnych społeczeństwa oraz sprecyzować prawa i obowiązki obywatelskie, a przede wszystkim odpowiedzialność organów służby zdrowia i innych resortów oraz urzędów administracji państwowej w kwestii zdrowia, stanu sanitarnego kraju i ochrony środowiska.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselBarbaraTumulka">Wysoki Sejmie! Ochrona zdrowia jest integralną częścią polityki społecznej. Sprzyjająca polityka partii i Rządu, osiągnięcia naukowe 30 medycznych zakładów naukowo-badawczych i dydaktycznych oraz kompleksowa działalność służby zdrowia w zakresie profilaktyki, lecznictwa i rehabilitacji pozwolą dać narodowi największy skarb, jakim jest zdrowie, które obok wiedzy jest największą wartością człowieka. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Obecnie głos zabierze poseł Zbigniew Białecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselZbigniewBialecki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dla pomyślnej realizacji całokształtu naszych zamierzeń w dziedzinie społeczno-gospodarczego rozwoju, kraju niezwykle ważne znaczenie mają działania zmierzające do usprawnienia i prawidłowego funkcjonowania transportu. Sprawnie funkcjonujący transport jest elementem koniecznym we współczesnym życiu gospodarczym i społecznym kraju. Nowoczesność gospodarki narodowej, daleko posunięta specjalizacja oraz rozbudowa powiązań kooperacyjnych powodują dodatkowe potrzeby przewozowe, od których zaspokojenia w znacznym stopniu zależą wyniki gospodarcze kraju. W ostatnich latach transport był modernizowany i rozbudowywany, w wyniku czego nastąpiło zwiększenie potencjału przewozowego. Zbudowano nowe obiekty zaplecza technicznego i socjalnego, nowe odcinki dróg i linii kolejowych, w poważnym stopniu zmodernizowano infrastrukturę transportu. Co roku wzbogacamy transport nowym taborem o coraz wyższych parametrach techniczno-eksploatacyjnych, poprawia się też jego struktura. Te olbrzymie środki rzeczowe przekazane do transportu nie dają jednak pełnych efektów w zdolności przewozowej, na które liczy gospodarka narodowa i społeczeństwo.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselZbigniewBialecki">Wysoki Sejmie! Problemy transportu były wielokrotnie przedmiotem analiz Komisji Komunikacji i Łączności, w której pracuję. W roku 1978 transport w realizacji niektórych Zadań nie osiągnął poziomu założonego w narodowym planie społeczno-gospodarczym. Np. w zakresie przewozów ładunków wszystkimi środkami transportu nie osiągnął założonej w planie wielkości, chociaż w porównaniu do 1977 r. wykonane przewozy były wyższe o 43,5 mln ton.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselZbigniewBialecki">Wiodące ogniwo całego systemu transportowego w naszym kraju stanowi transport kolejowy, wykonujący 75% ogólnych przewozów. Do podstawowych czynników powodujących największe napięcia i trudności w pracy eksploatacyjnej tego transportu należą niewystarczające ilości taboru wagonowego i ^zł^y jego stan techniczny, braki odpowiednich urządzeń przeładunkowych, a także niezadowalający stan techniczny nawierzchni kolejowej i sieci trakcyjnej. Szczególnie duże trudności są w zakresie taboru PKP, bowiem od szeregu lat odczuwa się poważny brak części zamiennych zarówno do lokomotyw, jak też wagonów. Należy zaznaczyć, że intensywny ruch wymaga odpowiedniego remontu urządzeń kolejowych, a przede wszystkim nawierzchni. Wiadomo, że szybkość pociągów pasażerskich i towarowych oraz bezpieczeństwo i wygoda podróżnych zależą w dużym stopniu od jakości torów. Tymczasem ograniczone możliwości dostaw podstawowych materiałów nawierzchniowych, głównie szyn, a także szeregu innych, jak chociażby tłucznia, i części rozjazdowych powodują poważne zaległości w remontach torów i urządzeń trakcyjnych. Z zadowoleniem należy więc przyjąć, że na rok bieżący założono wymianę 2,5 tys. km szyn, a więc realizację zadań o 25% wyższą w porównaniu z rokiem 1978. Chodzi tylko o terminowość dostaw szyn, w tym najbardziej potrzebnych rodzajów szyn ciężkich oraz o dobre organizacyjne przygotowanie robót.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselZbigniewBialecki">Trzeba wyraźnie stwierdzić, że brak taboru jest potęgowany wskutek uszkodzeń wagonów w czasie intensywnej eksploatacji, zwłaszcza podczas robót przeładunkowych. W konsekwencji zbyt często wagon wyłączany jest do naprawy bieżącej. Tylko w roku 1978 liczbą wagonów technicznie niesprawnych zwiększyła się o 4 tys. w porównaniu do roku 1977. Uważam jednak, że wielkość ta mogłaby być znacznie mniejsza, gdyby wykorzystywano środki transportu z należytą troską i starannością. Zahamowanie wzrostu liczby uszkodzonych wagonów w czasie prac przeładunkowych, a także w czasie manewrów kolejowych, to jedno z najważniejszych obecnie zadań w przezwyciężaniu bieżących trudności. Adresowane jest ono do całej służby transportowej, jak też do wszystkich użytkowników kolei.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselZbigniewBialecki">Jednak utrzymanie taboru w należytym stanie technicznym wymaga również odpowiedniego potencjału naprawczego. Obecnie jego zdolność jest ograniczona, co sprawia, że nie można w pełnym zakresie i terminowo wykonać remontu wszystkich uszkodzonych wagonów. Większość zakładów naprawczych taboru kolejowego i wagonowni, to zakłady stare, wymagające szybkiej modernizacji i rozbudowy. Słuszna jest więc inicjatywa wyraźnego ograniczenia w zakładach naprawczych resortu komunikacji budowy nowych wagonów, których produkcję przejmie wyspecjalizowane zjednoczenie przemysłowe. Dzięki temu powstaną dodatkowe możliwości zwiększenia zakresu remontów i podniesienia ich jakości. Należy tym zakładom zapewnić odpowiednie zaopatrzenie w niezbędne materiały i podzespoły.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselZbigniewBialecki">Wysoki Sejmie! W oparciu o decyzje Biura Politycznego Rząd podjął szereg doraźnych środków zaradczych oraz przedsięwzięć pro-gramowych zmierzających do poprawy w tym ważnym dziale gospodarki. Zwiększono różne formy pomocy dla transportu w postaci bodźców ekonomicznych, powiększenia inwestycji i remontów, zwiększenia dostaw taboru i lokomotyw oraz innych urządzeń i sprzętu. Dla zasadniczej poprawy sytuacji w transporcie istotne znaczenie mieć będzie podjęty program rozbudowy i unowocześnienia transportu oraz konsekwentna jego realizacja. Na ten cel przeznaczone zostały poważne nakłady inwestycyjne. Potrzeba jednak czasu, aby uzyskać pełne efekty tych nakładów i przezwyciężyć trudności, jakie występują obecnie w transporcie. Przezwyciężenie bieżących trudności wymaga obecnie intensywnych wysiłków służby transportowej i użytkowników w dziedzinie poprawy organizacji pracy i usprawnienia przewozów oraz wysokiej dyscypliny w wykorzystywaniu środków transportu.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselZbigniewBialecki">Faktem jest, że wozimy jeszcze ciągle za dużo, w sposób nieracjonalny i zbyt kosztowny. Racjonalizacją przewozów zależy od wszystkich korzystających z usług kolei, a resortowi komunikacji przypada rola inicjatora tej działalności oraz egzekwowania podjętych ustaleń.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselZbigniewBialecki">Poważny wpływ na usprawnienie pracy transportu może mieć również planowe i zorganizowane doskonalenie podziału zadań przewozowych pomiędzy poszczególne gałęzie transportu. Zachodzi więc potrzeba dalszego wydatnego zwiększenia roli i zadań transportu samochodowego, a przede wszystkim żeglugi śródlądowej, co pozwoliłoby odciążyć kolej i odczuwalnie złagodzić jej trudności. W tej ostatniej dziedzinie nieocenione znaczenie ma wysunięta na XII Plenum przez I Sekretarza KC PZPR tow. Edwarda Gierka koncepcja zagospodarowania i właściwego wykorzystania zasobów wodnych w kraju, a szczególnie Wisły.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselZbigniewBialecki">Wysoka Izbo! Jako poseł Ziemi Toruńskiej pragnę na przykładzie naszego regionu podać, w jaki sposób rozwiązywane są niektóre bieżące problemy transportowe. Dynamiczny rozwój społeczno-gospodarczy województwa pociągnął za sobą wzrost potrzeb przewozowych i to zarówno w transporcie kolejowym, jak i samochodowym. Zdajemy sobie sprawę, że niemałe rezerwy kryją się jeszcze w pracy transportu. Staramy się je wykorzystywać poprawiając organizację pracy, podnosząc dyscyplinę ładunkową i doskonaląc formy współpracy z klientem. Jestem przekonany, że w dużej mierze zależy to od samych kolejarzy, od kierownictwa stacji, węzłów kolejowych i przeładunkowych. Sam pracuję na kolei od trzydziestu już lat. Wiem jak niełatwa jest to praca i jak. ofiarnie wykonują ją pracownicy kolejnictwa. Ale jestem przekonany, że można i trzeba jeszcze lepiej rozwiązywać wiele spraw, jak chociażby pełne wykorzystanie ładowności i pojemności wagonów, czy też szybszy obrót wagonami towarowymi. Jeśli chodzi o wykorzystanie wagonów, to w naszym województwie zanotowaliśmy pewien postęp, zmniejszając liczbę godzin przetrzymywania wagonów o 25% w stosunku do lat poprzednich, ale wiemy, że efekty te muszą być znacznie wyższe.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselZbigniewBialecki">W związku z tym podjęliśmy szereg przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych zmierzających do poprawy efektywności gospodarowania, do jak najlepszej realizacji zadań planu społeczno-gospodarczego w bieżącym roku. Do najważniejszych przedsięwzięć należą: zapewnienie priorytetu dla przewozów ładunków przeznaczonych na eksport i zaopatrzenie rynku wewnętrznego, przestrzeganie norm postoju wagonów towarowych, zwiększenie szybkości biegu pociągów i poprawa regularności ich kursowania.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselZbigniewBialecki">W dziedzinie podniesienia jakości usług w ruchu pasażerskim przyjęliśmy do realizacji szereg przedsięwzięć dotyczących właściwego przygotowania składów pociągów do drogi, usprawnienia informacji i poprawy obsługi gastronomicznej, ponadto szereg wniosków dotyczących wzrostu efektywnego czasu pracy taboru trakcyjnego i jakości napraw, szczególnie zaś oszczędnej gospodarki materiałami, surowcami i energią.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselZbigniewBialecki">Poruszyłem w swoim wystąpieniu niektóre najważniejsze zagadnienia dotyczące pracy transportu. Obecnie chodzi przede wszystkim o konsekwentną realizację przyjętych decyzji i programów partii i Rządu. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Józef Kołodziejski.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselJozefKolodziejski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrując za rok ubiegły realizację planu społeczno-gospodarczego w części dotyczącej rolnictwa, trzeba uznać, że osiągnęliśmy dobre wyniki. Nastąpiła poprawa w chowie zwierząt gospodarskich, wyrazem czego był stan pogłowia trzody chlewnej oraz rozmiar sprzedaży państwu żywca. Osiągnęliśmy też dobre plony zbóż, ziemniaków i roślin oleistych. Dobre wyniki minionego roku to efekt ciężkiej pracy rolników, a także wydatnej pomocy państwa, jaką otrzymuje rolnictwo w postaci dostaw pasz, nawozów, środków technicznych, a także pomocy kredytowej. Dobre wyniki roku ubiegłego — to odpowiedź rolników na prowadzoną politykę w stosunku do wsi i rolnictwa i tworzona atmosferę dla ich zawodu i pracy.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselJozefKolodziejski">Wysoki Sejmie! Dobra atmosfera na wsi to nie materialny, ale bardzo ważny czynnik wzrostu produkcji rolnej. Będąc sam bezpośrednio producentem, wiem, jak istotny to jest czynnik i dlatego też wszyscy zobowiązani jesteśmy do dalszego aktywnego kształtowania tej dobrej teraz atmosfery produkcyjnej i społecznej.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselJozefKolodziejski">W przesłanych nam materiałach na dzisiejsze plenarne posiedzenie, a także w wystąpieniach obywateli posłów, w tym posła sprawozdawcy Romana Malinowskiego, przedstawiono wystarczająco szczegółowo wyniki naszego rolnictwa. Dlatego chciałbym zwrócić uwagę na niektóre sprawy, mające moim zdaniem istotny wpływ na wzrost produkcji.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselJozefKolodziejski">Sprawa pierwsza — to zaopatrzenie rolników w środki do produkcji rolnej. Dostawy ich są coraz większe, ale wciąż jeszcze za małe w stosunku do zadań produkcyjnych. Rolnicy często narzekają na zbyt małe ich zdaniem dostawy nawozów azotowych i fosforowych, węgla, materiałów budowlanych, środków ochrony roślin. Nie zawsze dobra też jest jakość dostarczanych nam środków. Dostawy, a szczególnie nawozów i materiału siewnego, nie zawsze trafiają też w porę do rolników. Obecnie większość z nas wie, co to są tzw. — „optymalne terminy agrotechniczne”, ale niejednokrotnie ich nie dotrzymujemy nie z własnej winy, lecz wskutek spóźnionych dostaw dla rolnictwa — a to ma znaczny wpływ na plony.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselJozefKolodziejski">Osobną sprawę w produkcji roślinnej stanowią środki ochrony roślin. Jest ich też za mało, z ich rozdzielnictwem coś szwankuje, gdyż w jednych magazynach zalegają przez długie okresy czasu, a w innych rejonach są niedostępne. Wieś w zakresie stosowania tych środków jest nie doszkolona, zbyt skromna jest też baza chemiczna w SKR. Efekty takiego stanu rzeczy, to: zbyt mała skuteczność stosowanych środków, zła jakość produktów rolnych, a nierzadko też szkody na zdrowiu ludzi wykonujących zabiegi ochrony roślin.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselJozefKolodziejski">Wysoki Sejmie! Większość rolników rozumie potrzeby naszego społeczeństwa w zakresie spożycia mięsa i mleka. Starają się też tym potrzebom sprostać, ale rolnicy już nie bardzo rozumieją, dlaczego brakuje baniek do mleka czy też prostych urządzeń chłodniczych do jego schładzania. Brak baniek nie pozwala mleka sprzedawać, a brak możliwości schłodzenia mleka powoduje jego psucie się oraz zwrot producentowi.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselJozefKolodziejski">Lepsze wyniki w produkcji zwierzęcej, ponoszone przy tym koszty, zależą od sposobu żywienia, stosowania pasz własnych. Cieszymy się wszyscy, że w ubiegłym roku osiągnęliśmy w produkcji żywca i mleka dobre wyniki. Z drugiej zaś strony w roku ub. mieliśmy pogłowie trzody i bydła na poziomie lat 1974— 1975 przy imporcie zbóż i pasz o ponad 3 min ton większym. Wniosek stąd, że produkcja zwierzęca w roku ub. kosztowała nas drożej, ponieważ była bardziej zbożochłonna. Polska przecież — „na ziemniakach stoi” — jest to dobra i tania pasza, tylko że bardziej pracochłonna przy żywieniu. Dlatego też naukowcy i przemysł powinni opracować do tego celu technologię, maszyny i urządzenia, a rolnictwo będzie taniej i więcej produkować.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselJozefKolodziejski">Sprawa druga — to dobre zagospodarowanie ziemi. Nas rolników smuci utrata dla produkcji rolnej każdego, nawet małego skrawka. Boli nas to natomiast, jak z rolniczego użytkowania wypada ziemia dobra, wysoko wydajna. Niezrozumiała jest dla nas beztroska niektórych ludzi i urzędów o miejsce dla produkcji żywności. Wysokie ceny płacone za ziemię, wypadającą z rolniczego użytkowania, są często za małym hamulcem do jej oszczędzania, a szczególnie tej najlepszej, gdyż wojewódzcy czy też gminni decydenci mają swój rachunek, który mimo że nie jest społecznie zrozumiały, to jednak jest skuteczny. Ziemia przy tylu placach budowy w Polsce musi wypadać z rolnictwa, ale wypadanie to powinno być społecznie uzasadnione, aby było zrozumiałe dla większości naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselJozefKolodziejski">Jest też dużo przykładów złego wykorzystania ziemi użytkowanej rolniczo. Te niedobre przykłady można spotkać zarówno w rolnictwie uspołecznionym, jak i indywidualnym.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselJozefKolodziejski">Wspólna polityka PZPR i ZSL zakłada, że ziemia powinna być tak użytkowana, aby dawała jak najszybciej wysokie, a jednocześnie tanie plony. Dalszej argumentacji dla tej polityki nie trzeba. Jest natomiast potrzebna jej realizacja w takim rozumieniu, jak rozumiana jest p^r^zez centralne władze polityczne i państwowe.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselJozefKolodziejski">Trzecia sprawa — to melioracje i zaopatrzenie wsi w wodę. Uciążliwość pozyskiwania wody na wsi dla produkcji oraz małe jeszcze rozmiary dobrze pojętej melioracji, tzn. łącznie z nawadnianiem użytków rolnych, szczególnie dotkliwie daje się odczuć w bieżącym roku. Dlatego też mv rolnicy z zadowoleniem przyjęliśmy zapowiedź I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR Edwarda Gierka na XV Plenum PZPR w sprawie rozwiązania tego problemu na wsi w ramach wielkiego programu — „Wisła”. Sprawy te też niejednokrotnie dyskutowaliśmy na posiedzeniach plenarnych NK ZSL.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselJozefKolodziejski">Sprawa czwarta — to wykorzystanie majątku produkcyjnego, jakim dysponuje wieś.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselJozefKolodziejski">Szczycimy się tym, że budujemy dużo nowych stanowisk inwentarskich, a jednocześnie na wsi jest dużo stanowisk dotąd nie wykorzystanych, a możliwych do wykorzystania od zaraz bądź też po niewielkiej tylko modernizacji. Trzeba w pierwszej kolejności te wolne stanowiska wykorzystać. Jest to tym bardziej ważne, że cierpimy na ciągły niedosyt w dostawach materiałów budowlanych. Podobnie efektywniej musimy wykorzystywać posiadany potencjał produkcyjny — maszyny, nawozy i urządzenia melioracyjne.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselJozefKolodziejski">Sprawą piątą i ostatnią, jaką chciałem podnieść na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu, to jest problem usług dla rolnictwa. Usługi większości rolnikom kojarzą się z pracą SKR, bo faktycznie one tych usług dla rolników świadczą najwięcej. Dlatego też ograniczę się tylko do tej instytucji. Najwięcej konfliktów na wsi tworzy się na linii SKR-rolnik. Występuje między SKR a rolnikami często sprzeczność interesów — SKR nie zawsze opłaca się świadczenie usług chłopom, bo wolą pracować w transporcie, natomiast dla rolników usługi SKR są najtańsze i chcą z nich korzystać. Ale z własnych obserwacji i doświadczeń wiem, że w tym jest tylko część prawdy. W wielu przypadkach SKR chcą w jak najszerszym stopniu świadczyć usługi dla chłopów, ale nie mogą tego zrobić, gdyż brakuje im ciągników, maszyn, a także części zamiennych do posiadanego sprzętu. Konflikt wtedy jest prawdziwy, ale oparty na innych przesłankach, niezależnych od SKR. W efekcie tego w tych SKR, gdzie dobrze pracuje samorząd, jest duża więź z kółkami rolniczymi, sprawę udaje się wyjaśnić i często też załatwić, a tam gdzie dyrekcja SKR nie współpracuje z samorządem, tam konflikt ten się potęguje.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselJozefKolodziejski">Inną sprawą w pracy SKR jest zagadnienie całej infrastruktury socjalnej, to jest mieszkań, stołówek itd. Dopóki sprawy tej w SKR nie rozwiążemy, trudno nam będzie na stałe wiązać ludzi tam pracujących z tą instytucją.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselJozefKolodziejski">Wysoki Sejmie! Uwagi swoje na dzisiejszym posiedzeniu przedstawiłem w sposób mniej analizujący wykonanie zadań za rok 1978, a skupiłem się więcej na bolączkach producentów- rolników.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselJozefKolodziejski">Chciałbym, aby moje uwagi i postulaty były w jakimś stopniu pomocne w opracowaniu planów w przyszłości. Są one bowiem aktualne w roku bieżącym, gdy w całym rolnictwie toczymy codzienną walkę, aby pomniejszyć skutki tak niekorzystnych warunków atmosferycznych i uzyskać maksimum tego co jest możliwe. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Ogłaszam obecnie przerwę w obradach do godz. 15.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 30 do godz. 15 min. 05)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Janusz Zabłocki.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselJanuszZablocki">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Doroczna debata nad sprawozdaniami Rządu dostarcza zawsze okazji do rozważań nad całokształtem polityki państwa i nad jej zagadnieniami najbardziej węzłowymi. Refleksja taka tym bardziej uzasadniona jest dzisiaj, na tle odbytej niedawno podróży do Polski Jana Pawła II, a także w perspektywie zbliżającej się trzydziestej piątej rocznicy ogłoszenia Manifestu PKWN, który zaznaczył początki nowej państwowości ludowej.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselJanuszZablocki">Nie sposób też w dzisiejszej debacie nie odnotować wydarzenia doniosłego sprzed dziesięciu dni, które może mieć skutki wielkiej wagi dla współczesnego świata, a tym samym i dla Polski. Chodzi o podpisany w dniu 18 czerwca w wyniku wiedeńskiego spotkania Leonida Breżniewa z Jimmy Carterem układ SALT II.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselJanuszZablocki">Układ ten jest uwieńczeniem trwających wiele lat rokowań amerykańsko-radzieckich, rokowań, które odbywały się w atmosferze międzynarodowej pogarszającej się, w sytuacji stagnacji, a nawet pewnego regresu we wzajemnych stosunkach obu wielkich mocarstw. Jakkolwiek układ nie oznacza jeszcze zahamowania wyścigu zbrojeń, to jednak nakłada na ten wyścig pewne ograniczenia i to w dziedzinie tak istotnej, jaką są bronie strategiczne. Wywiera pozytywny wpływ na klimat stosunków międzynarodowych i otwiera drogę ku dalszym porozumieniom rozbrojeniowym. Należeć do nich będzie przyszły układ SALT III, którego wstępne założenia zostały podczas wiedeńskiego spotkania uzgodnione. Można też oczekiwać, że podpisane porozumienie dostarczy korzystnego impulsu wiedeńskim rokowaniom na temat redukcji sił zbrojnych i zbrojeń w Europie Środkowej, które od pewnego czasu utknęły w impasie.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselJanuszZablocki">Nie trzeba dowodzić, jakie znaczenie ma postęp we wszystkich tych negocjacjach dla naszego kraju. Polska, która należy do krajów najciężej doświadczonych ostatnią wojną i której położenie w centrum Europy czyni ją szczególnie zainteresowaną utrwaleniem odprężenia, bezpieczeństwa i współpracy na naszym kontynencie, przyjmuje podpisanie układu SALT II z uznaniem i nadzieją. Życzymy sobie jako Polacy, ażeby układ ten, po pomyślnym przezwyciężeniu przeszkód w procesie ratyfikacyjnym, mógł jak najszybciej wejść w życie, torując drogę dalszym międzynarodowym porozumieniom na rzecz rozbrojenia.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselJanuszZablocki">Wysoka Izbo! Drugim zagadnieniem, na którym pragnę dzisiaj zatrzymać uwagę, jest polityka państwa wobec kościoła. Jest niezaprzeczalną zasługą pogrudniowego kierownictwa PZPR z I Sekretarzem Komitetu Centralnego Edwardem Gierkiem, że rozumiejąc realia życia polskiego i właściwie odczytując potrzeby narodowe, zapoczątkowało przed 8 laty politykę dążenia do pełnej normalizacji stosunków z kościołem. Był to wybór słusznej drogi. Jedynie bowiem na tej drodze, przez stopniową poprawę stosunków państwa z kościołem i tworzenie warunków ich współdziałania budować można jedność naszego narodu, która jest głównym źródłem jego dotychczasowego dorobku i podstawową przesłanką jego pomyślnej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselJanuszZablocki">Dlatego Koło Poselskie — „Znak”, które reprezentuję, już od początku udzieliło tej polityce pełnego poparcia. Dziś, oceniając ją po ponad ośmiu latach jej realizacji, musimy z głębokim zadowoleniem wówczas zajęte stanowisko potwierdzić. Dążenie do pełnej normalizacji stosunków państwa z kościołem jest oczywiście procesem, wymagającym czasu, a wobec różnic w poglądach stron nie wolnym też od trudności, a nawet przejściowych zahamowań, nie wszystkie też problemy, występujące między stronami, zostały do tej pory uregulowane. Niemniej, bilans tego okresu jest niezaprzeczalnie pozytywny. Pogrudniowa polityka państwa wobec kościoła jawi się na przestrzeni tych lat jako polityka niekoniunkturalna i dalekowzroczna, której słuszność sprawdziła się w wymierny sposób. Kolejne etapy drogi znaczone są takimi faktami, jak nawiązanie rozmów i roboczych kontaktów ze Stolicą Apostolską, jak kolejne spotkania I Sekretarza KC PZPR z Prymasem Polski, jak jego wizyta w Watykanie u Pawła VI w dniu 1 grudnia 1977 r. Osiągnięte na drodze normalizacji stosunków z kościołem postępy stworzyły dogodną bazę dla dialogu również po wyborze w dniu 16 października ub. r. nowego Papieża, Papieża-Polaka, Jana Pawła II. Stworzyły też sprzyjające warunki, by jego wizyta w naszym kraju w dniach 2—10 czerwca br. uwieńczona była pełnym powodzeniem.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselJanuszZablocki">Wizytę tę, mającą charakter religijnej pielgrzymki, przeżył nasz naród jako jedyne w swoim rodzaju i nie mające precedensu w całej historii Polski ani w całej historii kościoła wydarzenie. Przeżycie było tym głębsze, że do kraju naszego przybywał nie tylko Papież, głowa kościoła katolickiego i państwa watykańskiego, ale zarazem nasz rodak, który jeszcze niedawno był pośród nas i który niezależnie od uniwersalnej misji, do jakiej został powołany w kościele — uważa Polskę nadal za własną ojczyznę. Dał temu wyraz we wzruszający sposób już w dniu przylotu na lotnisku Okęcie, gdzie — ucałowawszy ziemię polską — nazwał ją — „ziemią, która jest naszą wspólną Matką i Ojczyzną”.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselJanuszZablocki">Warto to podkreślić, już bowiem wkrótce po wyborze Jana Pawła II rozpoczęły się za granicą różne co do tego spekulacje. Ich przykładem może być choćby wydana niedawno w RFN książka Reinholda Lehmanna pt. „Das Land woven der Papst kommt” — książka, która słusznie u polskich katolików wywołała krytyczne reakcje. Lehmann próbuje w niej przeciwstawić kardynałowi Wyszyńskiemu, Prymasowi Polski, kardynała Wojtyłę jako rzekomo bardziej wolnego od narodowych uprzedzeń i buduje na tym nadzieje co do roli, jaką ten ostatni, już jako Papież, odegra na rzecz osobliwie pojmowanego pojednania polsko-niemieckiego. Jeszcze dobitniej w ulotkach nadsyłanych do Polski formułują to oczekiwanie kręgi rewizjonistyczne RFN: Jan Paweł II, stając się głową kościoła, powinien przestać czuć się Polakiem.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselJanuszZablocki">Tymczasem swoją podróżą po Polsce nie pozostawił nowy Papież żadnych wątpliwości co do swego w tej sprawie stanowiska. Występował tu wszędzie konsekwentnie jako — „Papież- Polak, który ma święte prawo i obowiązek w dalszym ciągu czuć głęboko ze swoim narodem. Owszem, ta właśnie więź jest jakimś istotnym współczynnikiem jego posługi Piotrowej w stosunku do Kościoła Powszechnego”. Więź ta zaś każę Papieżowi nie tylko łączyć się z duchowym dziedzictwem jego ojczyzny, ale cieszyć się również wszystkimi osiągnięciami, jakie są jej udziałem współcześnie, w nowych formach jej życia.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselJanuszZablocki">Przybywając do Polski Jan Paweł II następująco określił cele swej podróży: — „Odwiedziny moje podyktowane są motywem ściśle religijnym. Równocześnie zaś gorąco pragnę tego, by niniejsza moja podróż do Polski mogła służyć wielkiej sprawie zbliżenia i współpracy między narodami. Ażeby służyła wzajemnemu zrozumieniu, pojednaniu i pokojowi w świecie współczesnym. Pragnę wreszcie, aby owocem moich odwiedzin stała się jedność wewnętrzna moich Rodaków, a także dalszy pomyślny rozwój stosunków między Państwem a Kościołem w mej umiłowanej Ojczyźnie”.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselJanuszZablocki">Dziś, po zakończeniu wizyty Papieża w Polsce, możemy chyba stwierdzić, że tak zakreślone jej cele zostały pomyślnie spełnione. Owocem tej wizyty jest kilkadziesiąt wypowiedzi Jana Pawła II. Teksty ich, zawierające treści głębokie i ważkie, będą przez katolików polskich wnikliwie studiowane i przyswajane. Mają one charakter religijny, obfitują jednak przy tym w wiele treści, odnoszących się do życia narodowego, społecznego, do kultury. Ukazują też miejsce i rolę kościoła w życiu narodu i w jego stosunkach z państwem. Za wcześnie zapewne na to, by kusić się o jakąś syntezę. Zamiast tego, chciałbym skierować uwagę Wysokiej Izby na niektóre tylko wnioski.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselJanuszZablocki">Po pierwsze — zostaje przez najwyższy autorytet kościoła potwierdzona słuszność dążeń do normalizacji jego stosunków z socjalistycznym państwem.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselJanuszZablocki">Już w Belwederze stwierdził Jan Paweł II, że jeśli wraz z Episkopatem Polski Stolica Apostolska szuka porozumienia z władzami PRL, to motywem tego — oprócz względu na stworzenie warunków dla integralnej działalności kościoła — jest przekonanie, że porozumienie to odpowiada racjom historycznym narodu.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselJanuszZablocki">Normalizacja stosunków między państwem a kościołem — rozwija tę myśl na Jasnej Górze — jest dowodem praktycznego poszanowania wolności religijnej, świadczy też, że państwo chce być wyrazem pełnej suwerenności narodu, od lat tysiąca w szczególny sposób związanego z kościołem. — „W tym świetle — stwierdza Papież — porozumienie takie widzimy jako jeden z elementów ładu etycznego i międzynarodowego w Europie i w świecie współczesnym, wynikającego z poszanowania praw narodu i praw Kościoła”. Dlatego — jak podkreśla — — „nie można zaprzestać starań i poszukiwań w tym kierunku”.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselJanuszZablocki">Wyłania się też z wypowiedzi Jana Pawła II zespół założeń, jakie powinny być przyjęte za podstawę normalizacji. Nie znajdujemy tam nic, co by uzasadniało obawy, iż normalizacja prowadzi do podważenia socjalistycznych podstaw państwa czy też jego świeckiego charakteru. Nie podważa też ona sojuszy i układów międzynarodowych, w jakich usytuowana jest współcześnie Polska. Jan Paweł II podkreśla, iż „Kościół dla swojej działalności nie pragnie żadnych przywilejów, a tylko i wyłącznie to, co jest niezbędne dla spełnienia jego misji”. Co zaś jest niezbędne, określić należy zgodnie z nauką Soboru Watykańskiego II, a zwłaszcza jego deklaracji o wolności religijnej, który to dokument — jak stwierdza Papież — — „bezpośrednio spotyka się z zasadami promulgowanymi w podstawowych dokumentach państwowych i międzynarodowych, m. in. w Konstytucji PRL”.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselJanuszZablocki">Pragnę zwrócić uwagę na jeden jeszcze znamienny cytat z przemówienia Jana Pawła II na konferencji plenarnej Episkopatu Polski na Jasnej Górze. Zaznaczywszy, że — „prawdziwy dialog musi oznaczać pełne poszanowanie przekonań ludzi wierzących, pełne zabezpieczenie ich praw obywatelskich oraz normalne warunki działalności Kościoła”, Papież mówi dalej:</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#PoselJanuszZablocki">„Zdajemy sobie sprawę z tego, że dialog ów nie może być łatwy, gdy prowadzi się go ze stanowiska diametralnie przeciwnych założeń światopoglądowych, ale musi być możliwy i skuteczny, jeśli domaga się tego dobro człowieka, a także dobro narodu. Trzeba, aby Episkopat Polski nie ustawał w podejmowaniu tych wysiłków i starań, które są ważne dla Kościoła współczesnego”.</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#PoselJanuszZablocki">Te słowa, kierowane do biskupów polskich są zarazem wytyczną, jaką z ust Ojca św. otrzymują katolicy polscy. Zarysowana w nich zostaje zasadnicza perspektywa dla kościoła w naszym kraju. Wbrew spotykanym nieraz poglądom, upatrującym w normalizacji niebezpieczeństwa dla kościoła i uznającym, iż najlepiej w państwie socjalistycznym rozwija się on w atmosferze napięć i zagrożenia, Papież — potwierdzając dotychczasowe dążenia Prymasa i Episkopatu Polski — wytyczą polskiemu kościołowi perspektywę zgoła odmienną.</u> + <u xml:id="u-24.18" who="#PoselJanuszZablocki">Kościół — w takim stopniu, jak to od niego zależy — powinien dążyć do tego, by móc pełnić swą misję i rozwijać się nie na drodze izolowania się i konfrontacji z socjalistycznym państwem, ale na drodze dialogu z nim, w warunkach znormalizowanych z nim stosunków, w warunkach pokoju społecznego. Wyraża się w tej perspektywie, bliższej duchowi Soboru Watykańskiemu II, większy optymizm i wiara we własne, wewnętrzne siły kościoła. Doświadczenia zaś dialogu z socjalistycznym państwem wykraczają swoim znaczeniem poza granice Polski, są, jak się wyraził Papież, — „ważne dla Kościoła współczesnego”.</u> + <u xml:id="u-24.19" who="#PoselJanuszZablocki">Drugi wniosek, jaki wypływa z wizyty Jana Pawła II w Polsce jest ten, że przez najwyższy autorytet kościoła raz jeszcze zostaje potwierdzone, że dialog socjalistycznego państwa z kościołem — tak wewnątrz naszego kraju, jak i w stosunkach ze Stolicą Apostolską — nie tylko jest możliwy, ale może być owocny, a to wskutek zbieżności, jakie występują w stanowisku obu stron, wobec wielkich zagadnień dnia dzisiejszego. Przykładów takich zbieżności dostarcza — jak to podkreślił w Belwederze Jan Paweł II — — „Społeczna nauka Kościoła, który stale udziela poparcia dla autentycznego postępu i pokojowego rozwoju ludzkości”. Wiele takich przykładów dostarczyły wystąpienia Jana Pawła II na całej trasie jego podróży. Pokój i zbliżenie między narodami i państwami o różnych ustrojach, przezwyciężenie podziału Europy i przywrócenie jej jedności, afirmacja całego dziedzictwa duchowego narodu i troska o jego kulturę — godność pracy i przywiązanie do ziemi, troska o dobro i trwałość rodziny, a także o zdrowie moralne młodego pokolenia — oto przykładowy rejestr niektórych tematów.</u> + <u xml:id="u-24.20" who="#PoselJanuszZablocki">Przeglądając go, nie można się oprzeć wrażeniu jego zbieżności z tym, co jako przedmiot współdziałania przedstawiał w Belwederze Edward Gierek. — „Podkreślałem niejednokrotnie, że przedmiotem współdziałania Kościoła z państwem powinno być wszystko, co służy rozwojowi Polski, umacnianiu jej bezpieczeństwa i pozycji na arenie międzynarodowej — wszystko co przyczynia się do dalszego postępu w życiu społeczeństwa, do umacniania rodziny, wszystko co kultywuje dobre tradycje tolerancji, pobudza wolę współdziałania, a jednocześnie upowszechnia postawy społecznego zdyscyplinowania i obywatelskiej odpowiedzialności, wysokie walory moralne”.</u> + <u xml:id="u-24.21" who="#PoselJanuszZablocki">I wreszcie trzeci i ostatni wniosek z czerwcowej wizyty. Odnosi się on już do społeczeństwa polskiego. Wbrew rachubom i przepowiedniom tych, którzy nie są zainteresowani, by stosunki kościelno-państwowe układały się w naszym kraju pomyślnie, społeczeństwo polskie zdało w tych dniach w pełni egzamin, a jego postawa przyczyniła się w znacznym stopniu do tego, że wizyta uwieńczona została tak wielkim sukcesem. Nieprzeliczone tłumy, jakie gromadziły się na trasach i kolejnych etapach podróży Papieża, umiały spontaniczną radość łączyć w takim stopniu z porządkiem i powagą, że było to źródłem zaskoczenia i podziwu prasy zagranicznej. Okazało się przy tym raz jeszcze, że polska religijność wolna jest od nietolerancji i fanatyzmu, a społeczeństwo nasze — w odpowiedzi na okazane mu zaufanie — potrafi być odpowiedzialne, zdyscyplinowane i karne. Jest to doświadczenie ważne dla przyszłości. Postawa społeczeństwa polskiego podczas wizyty Jana Pawła II była świadectwem dojrzałości naszego narodu, dowodem, iż można jego dojrzałości w ważnych chwilach zaufać. Powinna też być zachętą do odwoływania się do niego przy rozwiązywaniu trudnych zagadnień państwowych, do zwiększania udziału społeczeństwa i jego głosu we wszelkich formach życia publicznego.</u> + <u xml:id="u-24.22" who="#PoselJanuszZablocki">Wysoka Izbo! Zakończona niedawno wizyta Jana Pawła II w Polsce, jak również porozumienie i współpraca władz kościelnych z władzami państwowymi, bez czego sukces jej nie byłby w pełni możliwy, stanowią — jak to trafnie ujął komunikat ze spotkania Edwarda Gierka z Prymasem Polski w dniu 29 maja br. — „świadectwo żywotności założeń, które są podstawą współdziałania kościoła i państwa”.</u> + <u xml:id="u-24.23" who="#PoselJanuszZablocki">Założenia te, wypracowane po grudniu 1970 r. i niejednokrotnie publicznie prezentowane przez I Sekretarza KC PZPR, sprawdziły się również w toku wizyty Papieża, doznając także z jego strony w istotnych punktach potwierdzenia. Powinny więc stanowić podstawę dalszej polityki państwa, powinny być dalej rozwijane i konsekwentnie wprowadzane w życie. Sama zaś wizyta przynieść powinna nowe bodźce dla dalszego rozwoju stosunków między państwem i kościołem, dla rozwiązania problemów dotąd jeszcze między nimi nie uregulowanych, dla wdrożenia praktycznego ich współdziałania w interesie jedności wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-24.24" who="#PoselJanuszZablocki">Jest przy tym oczywiste, że podróż Jana Pawła II do naszego kraju swoim znaczeniem przekracza wymiary wyłącznie polskie, stanowiąc ważne wydarzenie również dla stosunków katolicyzmu ze światem socjalistycznym i dla dialogu między nimi. W dialogu tym mogą się okazać pożyteczne doświadczenia polskie.</u> + <u xml:id="u-24.25" who="#PoselJanuszZablocki">Przy pożegnaniu na lotnisku w Balicach powiedział Jan Paweł II, że — „to wydarzenie bez precedensu było z pewnością aktem pewnej odwagi z obydwu stron, jednakże naszym czasom potrzebny był taki właśnie akt odwagi. Trzeba czasem odważyć się pójść także w tym kierunku, w którym dotąd jeszcze nikt nie poszedł”.</u> + <u xml:id="u-24.26" who="#PoselJanuszZablocki">Pragnę wyrazić przekonanie, że na taką odwagę stać będzie obie strony i dalej. Tylko wspólnie bowiem dokonać będzie można dalszych kroków w przyszłość, na miarę potrzeb naszego narodu i oczekiwań współczesnego świata.</u> + <u xml:id="u-24.27" who="#PoselJanuszZablocki">W tym przekonaniu Koło Poselskie — „Znak”, w imieniu którego przemawiam, odda swój głos za przedłożonym wnioskiem o absolutorium dla Rządu.</u> + <u xml:id="u-24.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Gustaw Śliwa.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselGustawSliwa">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Realizując rządowy program rozwoju usług i rzemiosła stanowiący efekt wspólnych decyzji kierownictwa PZPR i Stronnictwa Demokratycznego, w planie społeczno-gospodarczego rozwoju kraju na rok 1978 zawarte zostały następujące wielkości dla zadań i rozwoju rzemiosła: wartość usług dla ludności 35,3 miliarda złotych, wartość produkcji rynkowej 20 miliardów złotych, liczba zakładów 206 tysięcy, zatrudnienie 381 tysięcy.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselGustawSliwa">Wykonanie planu w 1978 r. w tej dziedzinie kształtuje się korzystnie i wyraża się w wartości usług dla ludności 100,2%, wartości produkcji rynkowej 107,6%. Korzystnie kształtowała się także dynamika wzrostu zatrudnienia i liczby zakładów. W ten sposób rzemiosło odpowiedziało swą czynną i zaangażowaną pracą, zwiększeniem dostaw rynkowych i usług na stworzone mu warunki rozwoju.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselGustawSliwa">Aktualnie rzemiosło wypełnia szereg istotnych funkcji na wielu płaszczyznach życia gospodarczego, koncentrując swoją działalność na wykonaniu usług dla ludności, produkcji rynkowej oraz eksporcie w dynamicznie rosnących wielkościach przekraczających założenia, wynikające z ogólnonarodowego programu rozwoju usług i rzemiosła. Nie bez znaczenia jest także wkład rzemiosła w ochronę i rewaloryzację dóbr kultury narodowej.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselGustawSliwa">Pragnę przypomnieć, że jeszcze nie tak dawno w środowiskach specjalistów gospodarczych, nie tylko w Polsce, ale i w krajach najbardziej rozwiniętych, poddawano w ogóle w wątpliwość dalszą przydatność gospodarczo-społeczną rzemiosła. Uznawano bowiem, że spełniło ono swoją historyczną rolę i stanowi dziedzinę gospodarki mającą co prawda wielkie osiągnięcia, ale związaną z czasem minionym.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselGustawSliwa">Poglądy te obaliło samo życie, a przede wszystkim kształtujący się popyt na wyroby i usługi rzemiosła. Uzasadnieniem dla dalszego rozwoju rzemiosła jest kapitał talentów i zdolności indywidualnych wytwórców bazujący na tradycji i doświadczeniach skojarzonych z poszukiwaniem przez współczesnego człowieka piękna i oryginalności produkcji rzemieślniczej, które w szczególności reprezentują rzemiosła artystyczne i unikalne.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselGustawSliwa">Z pewnością niewiele jest aktualnie organizacji gospodarczych, które realizują tak szerokim frontem działalność w ponad 180 specjalnościach, poczynając od grupy rzemiosł spożywczych poprzez rzemiosła budowlane do produkcji skomplikowanej aparatury precyzyjnej. Jednocześnie prowadzą one szeroką działalność społeczno-zawodową w zakresie kształcenia i wychowania młodzieży, pracy wewnątrzorganizacyjnej, kulturalnej i w wielu innych dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselGustawSliwa">Działalność i pozycja rzemiosła zarówno w przeszłości, jak i dziś opiera się nadal na codziennym trudzie wyrażającym się w pracy ludzkiej, w łączeniu wysiłku fizycznego i twórczego tysięcy ludzi w zakładach rzemieślniczych. Mimo postępu technicznego, nadal działalność rzemiosła charakteryzuje się znacznym udziałem pracy manualnej w tworzeniu wartości materialnych, przy przeciętnie niskim zatrudnieniu 1,78 pracownika na zakład. Praca ta żmudna, niejednokrotnie wykonywana w bardzo uciążliwych warunkach, jest tym czynnikiem, który na trwałe związał rzemiosło z ustrojem socjalistycznym, przyznającym mu odpowiednią role wynikającą z wkładu pracy i wartości materialnych, wnoszonych do dorobku ogólnonarodowego. Realizując zadania na wielu odcinkach produkcji i usług, wykorzystując w znacznym stopniu materiały i surowce odpadowe, rzemiosło organizuje sieć zakładów, które na terenie wielu gmin, małych miast i wsi są często jedynym niezbędnym dostawcą usługi i produktów. Środowisko rzemiosła wraz z rodzinami tworzy aktualnie w Polsce Ludowej ponad jednomilionową i wciąż rosnącą społeczność zawodową. Tradycyjne walory rzemiosła, sprzężone z jego żywotnością i elastycznością działania, stanowią w warunkach społeczno-gospodarczego rozwoju istotne i cenne wartości. Rzemiosło jest zarazem doskonałym instrumentem realizacji polityki efektywniejszego wykorzystania wszystkich rezerw oraz rozwoju produkcji i zwiększenia podaży usług jako jednego z kluczowych zadań manewru gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselGustawSliwa">Wysoki Sejmie! Coraz bardziej ważący wkład pracy ponad 200 tys. zakładów rzemieślniczych w zaspokojenie szeregu potrzeb społeczeństwa nie może przesłonić utrzymujących się nadal szeregu trudności. Należą do nich m.in. problemy zaopatrzenia materiałowo-surowcowego, zaopatrzenia technicznego, w tym — przekazywania maszyn zbędnych w przemyśle, zatrudnienia i kadr oraz lokali. Sprawy te musza być dostrzegane i rozwiązywane z korzyścią dla pracy warsztatów rzemieślniczych i ich efektów. Organizacje samorządowe rzemiosła czuwać muszą nadal nad uzyskiwaniem wysokiej jakości produkcji i usług rzemieślniczych. Rozwijać muszą także działalność inspirującą i wspomagającą na rzecz inwestycji i modernizacji zakładów, jak również zmierzać do ich estetyzacji i poprawy warunków pracy. Musimy również w sposób czujny i otwarty przeciwstawiać się występującym nieprawidłowościom w działalności rzemiosła, mając na uwadze kształtowanie się jego służebnej roli wobec społeczeństwa, pobudzanie postaw ofiarności i właściwych motywacji dla jego inicjatyw. Są to podstawowe warunki, których spełnienie powinno przynieść wymierne efekty w rozwoju i spełnianiu zadań usługowo-produkcyjnych w działalności rzemieślników.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselGustawSliwa">Należy podkreślić, że rzemiosło znajduje się w fazie wzrostu i modernizacji. Proces ten oceniamy jednak jako zbyt wolny w stosunku do występujących potrzeb społecznych. Na rozmiary inwestycji i modernizacji zakładów rzemieślniczych, mimo korzystnych warunków kredytowych ze strony państwa, rzutują jednak w wielu branżach dość wysokie koszty organizacji zakładów.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselGustawSliwa">Przede wszystkim jednak — zgodnie z założeniami planu rozwoju społeczno-gospodarczego — powinniśmy zapewnić wszystkie warunki do wypełnienia przez rzemiosło roli czynnika aktywizacji terenowej, na której nam tak bardzo zależy. Władze terenowe to właśnie znaczenie rzemiosła powinny bardziej wykorzystać w codziennej praktyce działania.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselGustawSliwa">Szczególna użyteczność rzemiosła — co chciałbym z naciskiem podkreślić — sprowadza się aktualnie do zaspokojenia zindywidualizowanych potrzeb społecznych, wymagających dużego nakładu pracy żywej w warunkach zdecentralizowanego, rozproszonego popytu. Nie powinniśmy tych wartości rzemiosła deprecjonować czy osłabiać. Musimy nadal pracować na rzecz stabilności jego rozwoju i aktywnego współuczestnictwa w tworzeniu przychylnego klimatu dla jego dalszego rozkwitu.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselGustawSliwa">Wysoki Sejmie! Środowisko, które reprezentuję, aktywnie uczestniczy w realizacji programu mieszkaniowego, poprawy wyżywienia narodu i szeregu innych doniosłych przedsięwzięć społeczno-gospodarczych. Działalność rzemiosła w zakresie realizacji perspektywicznego programu mieszkaniowego koncentruje się przede wszystkim na utrzymaniu istniejących zasobów mieszkaniowych, usługach remontowych, usługach budowlanych i lokatorskich oraz budownictwie indywidualnym.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselGustawSliwa">W realizacji programu wyżywienia narodu rzemiosło rozwija branże spożywcze, korzystające ze szczególnych preferencji państwa. Ponadto rozwija również indywidualne przetwórstwo rybne. Coraz bardziej odczuwalna jest pomoc usługowa rzemiosła dla wsi i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselGustawSliwa">Wyrazem zaangażowania i obywatelskich postaw jest stale zwiększający się udział rzemiosła w świadczeniach społecznych, wyniosły one ogółem w okresie 35 lat PRL ponad 2 mld zł, w tym w 1978 r. kwotę 105 mln zł. Na podkreślenie zasługuje również finansowy i rzeczowy udział rzemiosła w odbudowie pomników kultury narodowej, m.in. na odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie, ratowanie zabytków m. Krakowa. Liczą się też świadczenia na Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia, Polski Komitet Pomocy Społecznej, Centrum Zdrowia Dziecka i inne.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselGustawSliwa">Są to niewątpliwie pozytywne zjawiska będące wyrazem kształtowania właściwej świadomości i obywatelskiej postawy rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselGustawSliwa">Postawa ta i świadomość przynoszą efekty gospodarcze, dają gwarancję pełnej realizacji rządowego programu rozwoju rzemiosła i przekroczenia zadań, które Wysoka Izba w uchwałach o planie 5-letnim wyznaczyła rzemiosłu.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#PoselGustawSliwa">Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Stanisław Kukuryka.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselStanislawKukuryka">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy dzisiaj sprawozdanie Rządu z wykonania planu rozwoju społeczno-gospodarczego kraju za rok ubiegły, ale problemy budownictwa mieszkaniowego, o jakich chcę mówić, mają to do siebie, że wymagają znacznie szerszej perspektywy aniżeli tylko wymiar jednego roku. Tym bardziej, że zbliżamy się do półmetka realizacji historycznego programu mieszkaniowego, opracowanego w wyniku uchwał VI Zjazdu naszej partii, a następnie — z inicjatywy przywódcy naszego narodu posła tow. Edwarda Gierka — wniesionego pod obrady Sejmu i uchwalonego przez Wysoką Izbę jako szczególne ogólnonarodowe zadanie społeczne obecnej i przyszłej dekady.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselStanislawKukuryka">Mieszkanie jest bowiem takim dobrem, które w miarę rozwoju i wzrostu społecznej zamożności, społecznych aspiracji, nabiera dla współczesnych ludzi coraz większego znaczenia. Mieszkanie, coraz lepiej wyposażone w urządzenia techniczne, bardziej funkcjonalne, stanowi dziś jedno z głównych dążeń, jest przez wszystkich traktowane jako warunek rozwoju i pomyślności rodziny i źródło satysfakcji osobistej.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselStanislawKukuryka">Oto powód, dla którego trzeba nasz polski perspektywiczny program budownictwa mieszkaniowego uznać za wydarzenie o historycznym znaczeniu i traktować go jako kontynuację wielkich, rewolucyjnych aktów ludowej władzy. Dotychczasowa uchwała Sejmu o perspektywicznym programie mieszkaniowym jest w swoich generalnych założeniach dobrze realizowana. Nie chodzi tylko o liczbę mieszkań, jaka zgodnie z tym programem jest wykonywana, choć oczywiście jest to sprawa najważniejsza.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselStanislawKukuryka">O nie mniejszym znaczeniu jest również fakt, że w ciągu minionych lat stworzyliśmy podstawy przemysłu mieszkaniowego. Mamy dzięki współpracy ze Związkiem Radzieckim potężna fabryczną bazę produkcji elementów budowlanych, powstał w krótkim czasie nowoczesny przemysł wyposażenia mieszkań i przemysł maszyn budowlanych. Podkreślam te fak'- ty, bowiem stanowią one obecnie przesłankę do formułowania dalszych ambitnych programów budownictwa mieszkaniowego, gdyż pomimo olbrzymiego wysiłku państwa w celu rozwiązania kwestii mieszkaniowej, problem ten jest jeszcze w dalszym ciągu dokuczliwym zjawiskiem społecznym.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselStanislawKukuryka">Wysoka Izbo! Czy oceniany dziś rok 1978 stanowił w budownictwie mieszkaniowym okres pełnego dyskontowania możliwości, jakie w tej dziedzinie gospodarki zostały stworzone? Wiemy wszyscy, że był to rok trudny, że wykonaniu zadań gospodarczych towarzyszyły liczne napięcia i komplikacje zarówno wynikające z uwarunkowań zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Uwzględniając te okoliczności trzeba uznać, że budownictwo zrobiło niemal wszystko co możliwe i zasłużyło na absolutorium.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselStanislawKukuryka">Niemniej, jak wiadomo, w 1978 r. plan uspołecznionego budownictwa dla ludności nierolniczej nie został wykonany, a niedobór powierzchni użytkowej — licząc plan wraz z zadaniami dodatkowymi — wyniósł około 470 tys. m^2^. Niestety, był to kolejny rok, w którym plany budownictwa mieszkaniowego, a zwłaszcza towarzyszącego, nie zostały w pełni zrealizowane. Łączne zaległości w stosunku do ustaleń planu 5-letniego wyniosły na koniec ub. roku około 38 tys. mieszkań. Jest to wprawdzie liczba relatywnie niewielka, ale jednocześnie musimy zdawać sobie sprawę, iż mimo pozornie małych zaległości są one trudne do odrobienia wobec wysokich zadań ustalonych w planie 5-letnim dla roku 1979 i 1980 i nowych komplikacji, jakie dla budownictwa przyniósł początek obecnego roku w wyniku szczególnie trudnych warunków atmosferycznych i transportowych przy planie wyższym o 16% od wykonania 1978 r. Dlatego też pełne wykonanie tegorocznych zamierzeń nabiera tak istotnego znaczenia. Decydować może bowiem o rezultatach całego obecnego pięciolecia i warunkować punkt startu do następnej pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselStanislawKukuryka">Na tle wyników ubiegłego roku, a także rezultatów pierwszych miesięcy bieżącego roku, niepokoi niedostateczny postęp w kompleksowej realizacji osiedli mieszkaniowych, zwłaszcza ich wyposażenie w lokale handlowo-usługowe oraz występujące opóźnienia w budowie szkół.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselStanislawKukuryka">Kolejny powód do niepokoju to zagrożenie planu bieżącego roku w podstawowych aglomeracjach: w Katowicach, Warszawie, Gdańsku i Łodzi i niektórych mniejszych aglomeracjach. Są to przecież nasze największe skupiska wielkoprzemysłowej klasy robotniczej, ośrodki, w których tworzy się przeważająca cześć krajowego dochodu narodowego, centra kultury i oświaty.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselStanislawKukuryka">Obywatele Posłowie! Realizacja zadań budownictwa mieszkaniowego jest przedmiotem stałej troski i pomocy Biura Politycznego i Prezydium Rządu oraz osobiście I Sekretarza naszej partii tow. Edwarda Gierka.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselStanislawKukuryka">Rząd podjął w ciągu bieżącego roku szereg decyzji zapewniających dodatkowe środki dla budownictwa mieszkaniowego, a także podjęte zostały imienne decyzje rządowe dla zapewnienia wykonania zadań w dużych aglomeracjach.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselStanislawKukuryka">W wyniku listu Sekretariatu KC PZPR i Prezydium Rządu niemal podwojona została pomoc, jaką świadczą w br. budownictwu zakłady pracy oraz spółdzielczość mieszkaniowa, która wprowadza zasadę wykańczania mieszkań przy pomocy członków spółdzielni. Podjęte zostały decyzje o przesunięciu dalszego potencjału przedsiębiorstw przemysłowych do pomocy w budownictwie mieszkaniowym. Pomoc tych przedsiębiorstw musi być jednak bardziej skuteczna. W świetle skromnych wyników pierwszych miesięcy zachodzi potrzeba, aby udzielić dalszej pomocy budownictwu przez przejęcie przez zakłady pracy mieszkań w stanie surowym do wykończenia robót. Zachodzi potrzeba pomocy w zakresie terminowej dostawy sprzętu i dostaw materiałów. Pomocy tej musi jednak na co dzień towarzyszyć pełna mobilizacja i wysoka dyscyplina ze strony zjednoczeń i przedsiębiorstw budowlanych.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselStanislawKukuryka">Mówiąc o pomocy zakładów pracy, wydaje się ze wszech miar słuszne, aby tę pomoc szerzej rozwijać również na rzecz budownictwa jednorodzinnego, głównie dla robotników i kadry inżynieryjno-technicznej zakładów produkcyjnych. Przykłady w tym względzie województwa katowickiego, poznańskiego, legnickiego i wielu innych zasługują na popularyzację. Niezmiernie ważnym zagadnieniem realizacji programu mieszkaniowego są koszty budownictwa. Wzrosły one znacznie i utrzymanie tego trendu może stanowić barierę dalszego rozwoju. Stąd nakaz oszczędności staje się zadaniem szczególnie ważnym. Dla przeciwdziałania temu w ostatnim okresie podjętych zostało szereg decyzji Rządu dyscyplinujących tę sprawę. Na tym tle powstaje pytanie, czy mamy możliwości oszczędniejszego budowania bez naruszania podstawowych wymogów technologicznych, funkcjonalnych i jakościowych. Nie mogą to być bowiem oszczędności tylko pozorne na etapie inwestycji, które następnie w eksploatacji powodują szereg problemów i wywołują bardzo często wysoki wzrost kosztów. Jestem przekonany, że takie możliwości istnieją. Mamy opracowane plany zagospodarowania przestrzennego, ale życie i zdobyte doświadczenia podsuwają nowe rozwiązania. Myślę, że trzeba zwrócić się do naszych urbanistów i architektów o weryfikację uprzednio przyjętych koncepcji zagospodarowania przestrzennego miast i osiedli, inaczej podejść w wielu przypadkach do problemu wysokości budynków, form zabudowy czy lokalizacji nowych zespołów mieszkaniowych. W tej dziedzinie mamy największe możliwości oszczędzania, projektowania bardziej racjonalnego przebiegu sieci technicznego uzbrojenia ulic i linii komunikacyjnych. Trzeba bowiem pamiętać, że najbardziej na wzrost kosztów budownictwa wpływają właśnie koszty tworzenia nowej infrastruktury technicznej i one też stanowią obecnie największe utrudnienie realizacyjne dla budownictwa osiedlowego. Oszczędności w rozwiązaniach przestrzennych i w sieciach instalacji podziemnych i dróg ułatwią, a nawet mogą sprzyjać zwiększeniu programów mieszkaniowych dla wielu województw.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselStanislawKukuryka">Obywatele Posłowie! Przemawiając z tej trybuny nie mogę zapomnieć, że występuję nie tylko jako jeden z was, ale także, że reprezentuję polską spółdzielczość mieszkaniową, której z upoważnienia partii przypadł w udziale zaszczyt pełnienia funkcji głównego inwestora i gospodarza zasobów mieszkaniowych w miastach. Ludzkie satysfakcje, lub ich brak, zależą nie tylko od liczby budowanych lokali, choć to sprawa zasadnicza, ale także od warunków życia w osiedlu, atmosfery stosunków międzyludzkich, jaka w nim panuje, sprawności administracji itp. czynników. Realizujemy dziś w nieporównywalnie większej skali to, co marzyło się postępowym działaczom lat dwudziestych i trzydziestych Warszawy i Zagłębia, Wielkopolski i Łodzi. Przypomnę, że w spółdzielczości mieszkaniowej działali tak wybitni przywódcy klasy robotniczej, jak Bolesław Bierut, ongiś pełniący funkcję prezesa Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Staramy się dziś nie zgubić niczego postępowego ze spółdzielczego dorobku, dodając do niego dobrodziejstwa naszego ustroju i szczególnie dogodne warunki, jakie zostały przez nasze władze stworzone polskiej spółdzielczości. Dążymy do stałego zwiększania udziału naszych członków i mieszkańców w procesie zarządzania osiedlami, czyniąc ich współgospodarzami i współtwórcami warunków życia.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselStanislawKukuryka">Byłoby z mojej strony nieskromne, gdybym usiłował przeceniać dorobek polskiej spółdzielczości w nowym etapie jej rozwoju, ale z drugiej strony skrzywdziłbym dziesiątki tysięcy działaczy i aktywistów spółdzielczości, społeczników pracujących z ogromnym poświęceniem i zaangażowaniem, gdybym nie podniósł ich roli w rozwiązywaniu społecznego problemu mieszkaniowego w naszym kraju i chociaż jest w naszym działaniu jeszcze wiele do usprawnienia, to chcę was zapewnić obywatele posłowie, że aktyw spółdzielczy nie będzie szczędził trudu, by swe zadania w pełni wykonać. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselKazimierzMorawski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Realizacja zadań planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa w 1978 r. była wyrazem dalszego wcielania w życie programu, którego nadrzędną wartością jest troska o człowieka, jego potrzeby duchowe i materialne. Mimo różnych nie sprzyjających warunków, trudności i napięć osiągnęliśmy postęp w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju, kierując się zasadą nadrzędności celów społecznych, która to zasada — jak wiemy — przenika nasze plany rozwojowe w całej dekadzie lat siedemdziesiątych, nadając im głęboko humanistyczny charakter.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselKazimierzMorawski">Z zadowoleniem podkreślić pragnę zapowiedź, że i następna 5-latka realizowana będzie w oparciu o dotychczasową strategię rozwojową, która przecież mimo przeżywanych kłopotów i trudności rozwojowych okazała się kierunkiem dobrze służącym sprawie budowy sił Polski i pomyślności Polaków. Jednakże taka jest już logika dynamicznego rozwoju, że zaspokojenie jednych potrzeb rodzi potrzeby następne, wyższego rzędu, których spełnienie wymaga nieustannego podnoszenia wydajności pracy, kwalifikacji i jakości pracy. Ogromny potencjał ekonomiczny, jaki stworzyliśmy w ostatnich latach, niezwykła dynamika inwestycyjna, modernizacja przemysłu i wprowadzenie nowych technologii, wzrost poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych pracowników różnych gałęzi gospodarki narodowej oraz — co szczególnie chcę podkreślić — umocnienie jedności narodu, wszystko to dostarcza nam wszelkich niezbędnych środków i stwarza warunki sprzyjające, aby sprostać wielu zwiększającym się i realnym potrzebom społecznym, aby skutecznie przezwyciężyć powstałe trudności. Szczególnie ważnym zadaniem jest pogłębianie poczucia dominacji interesu państwowego i narodowego wśród szerokich rzecz naszych obywateli. Wydaje się też, że potrzebne jest dziś pełniejsze rozumienie tego, że realizacja ambitnego programu rozwojowego, przy jeszcze ciążących zapóźnieniach i różnych uwarunkowaniach zewnętrznych i wewnętrznych nie może od razu zaspokoić wszystkich rosnących potrzeb społecznych. Poważny wzrost poziomu życia społeczeństwa w latach siedemdziesiątych podniósł skalę wymagań i potrzeb. Chodzi jednak o to, by równolegle z tym rosła świadomość i dojrzałość polityczna narodu, by rosła efektywność i jakość pracy na wszystkich stanowiskach. Niecierpliwość w oczekiwaniu na możliwie jak najszybsze uzyskanie określonych dóbr materialnych jest zjawiskiem pozytywnym wówczas, jeśli kształtuje ambicje lepszej pracy, solidnego wypełniania obowiązków, obywatelskiej aktywności. Źle jest, a nie są to przypadki odosobnione, gdy wymagania rosną nieproporcjonalnie do własnego wkładu pracy, do własnej aktywności.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselKazimierzMorawski">Przyszłość budujemy na dotychczasowych osiągnięciach i dokonaniach, które są dziełem całego naszego narodu. 25-lecie Polski Ludowej skłania, aby głębiej spojrzeć w nasza przeszłość i wydobyć z niej te wszystkie nauki, które wskazują naszemu narodowi, jak kształtować pomyślność Polaków i państwa, jak zabezpieczać jego bezpieczeństwo i byt niepodległy, by nie mógł się już powtórzyć rok 1939, gdy zapatrzeni na Zachód, a później opuszczeni przez Zachód, słabi wewnętrznie, padliśmy ofiarą hitlerowskiej agresji. Kraj nasz po dwóch dziesiątkach lat bytu niepodległego stanął wobec straszliwej realnej groźby całkowitej eksterminacji, całkowitego wymazania nie tylko naszego państwa z mapy świata, ale naszego narodu z kart cywilizacji europejskiej. Dlatego świadomi naszych dawnych słabości i błędów, naszych zagrożeń, wybraliśmy drogę rozwoju wytyczoną Manifestem Lipcowym, a odrzucając koncepcje zbankrutowane. Za sprawą obozu lewicy polskiej oparliśmy naszą nową państwowość na trwałych fundamentach socjalizmu i ścisłego sojuszu w braterskiej współpracy ze Związkiem Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselKazimierzMorawski">Odpowiedzialność za Polskę nakazuje nam doskonalenie wszystkich gwarancji naszego bezpieczeństwa i suwerenności kraju. Ważnym ich czynnikiem jest obok rozwoju siły państwa, jego słusznej polityki zagranicznej i ogólnonarodowej jedności, stała troska o umacnianie obronności państwa. Dlatego też troską otaczamy nasze szanowane Ludowe Wojsko Polskie.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! Po raz pierwszy w dziejach narodu i państwa rozwiązaliśmy podstawowe problemy społeczne, które narastały w ciągu stuleci i nie tylko odrobiliśmy zapóźnienia wieków, ale zbliżyliśmy nasz kraj do rzędu państw najbardziej rozwiniętych. I chociaż niejedno jeszcze zapóźnienie z przeszłości daje nam dzisiaj znać o sobie i chociaż na drodze do czołówki światowej czeka nas jeszcze wiele wysiłku do pokonania, to przecież to, co uczyniliśmy dotychczas w dziedzinie uprzemysłowienia, urbanizacji, powszechnego prawa do pracy, rozwoju rolnictwa, niwelowania różnic miedzy miastem a wsią, upowszechniania oświaty, kultury, rozwoju społecznej służby zdrowia, tworzenia dobrych warunków życia rodziny i wielorakich uprawnień socjalnych, stwarza mocny fundament dalszego pomyślnego rozwoju Polski, Polski, w której człowiek, jego godność, jego potrzeby duchowe i materialne stanowią naczelną sprawę państwa. Trzeba powiedzieć wreszcie, że zasady przełomu lipcowego, które legły u podstaw obecnej państwowości polskiej, są najlepszym odzwierciedleniem naszej historycznej dojrzałości, której pogłębianie jest wciąż odpowiedzialnym zadaniem nas wszystkich. Dlatego też z zadowoleniem słuchaliśmy słów wypowiedzianych przez Edwarda Gierka do Papieża Jana Pawła II w Belwederze, w których I Sekretarz mówił m.in.: — „Wasza Świątobliwość z własnego życia zna dobrze wielkie dokonania naszego narodu w tym krótkim, ale wyróżniającym się okresie jego tysiącletnich dziejów. Podstawowe przemiany społeczne, uprzemysłowienie i urbanizacja zapewniły najszerszym rzeszom ludowym, całemu narodowi awans cywilizacyjny i kulturowy, nowe godne warunki bytu, otwierając szerokie perspektywy rozwojowe. Głównym źródłem dotychczasowego dorobku, podstawową przesłanką przyszłości narodu polskiego jest jego jedność we wszystkich podstawowych kwestiach bytu narodowego i państwowego, niezależnie od położenia społecznego, wykształcenia czy stosunku do religii”.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselKazimierzMorawski">Te dokonania, które są dziełem solidarnego wysiłku wszystkich Polaków i wierzących, i niewierzących, Jan Paweł II potraktował jako swoje własne. Mówił: — „Dobra tego oraz wszelkich osiągnięć w każdej dziedzinie pragnę życzyć Polsce w jak największej obfitości (...) Będę to dobro nadal uważał za swoje dobro (...). Będę tak samo głęboko odczuwał mój udział w nim, jak bym nadal mieszkał na tej ziemi i był obywatelem tego państwa”.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Troska o jedność narodu określa linię polityki państwa wobec kościoła, przenika całą politykę wewnętrzną naszego państwa. Okres lat siedemdziesiątych przyniósł w tej dziedzinie szczególnie obfity dorobek.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselKazimierzMorawski">Cała filozofia społeczna dekady lat siedemdziesiątych zaowocowała zespoleniem wszystkich odłamów społeczeństwa wokół polityki PZPR, wyrażającej najlepiej aspiracje narodowe i państwowe Polaków. Zaowocowała wzmożeniem myślenia i twórczego działania obywatelskiego na rzecz dobra Polski, w tym także aktywnością szerokich kręgów duchowieństwa. W tym kontekście w 35-lecie Polski Ludowej można stwierdzić, że Prymas Polski Kardynał Stefan Wyszyński, że kierownictwo kościoła w naszym kraju daje wyraz poszanowania i uznawania podstawowych racji naszego ludowego państwa polskiego.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselKazimierzMorawski">Pragnę podkreślić szczególnie, że katolicka opinia społeczna w naszym kraju z zadowoleniem przyjęła spotkania i rozmowy I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka z Prymasem Polski Kardynałem Wyszyńskim, które — jak wynika to z opublikowanych następnie komunikatów — przynoszą tak bogate i owocne rezultaty, sprzyjające jedności całego społeczeństwa oraz współdziałaniu kościoła z socjalistycznym państwem.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselKazimierzMorawski">Przemiany w świadomości, jakie stały się szczególnie w ostatnim okresie udziałem naszego społeczeństwa, podkreślające związek naszego narodu z wartościami ukształtowanymi przez Polskę Ludową, przez nasz ustrój społeczny, znalazły jakże dobitny wyraz w postawie i zachowaniu się ludzi w czasie wizyty Papieża w naszym kraju. Było ono nacechowane godnością, kultura, dyscypliną i powaga, dając dobre świadectwo naszej obywatelskiej dojrzałości i troski o sprawy polskie. Przyniosło one dobre świadectwo o Polsce i Polakach wobec świata.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselKazimierzMorawski">Wizyta papieska w Polsce była bez wątpienia sukcesem wszystkich tych, którym na sercu leży dobre imię Polski, jej pozycja w świecie. jedność w pracy dla kraju i pogłębianie harmonii w stosunkach kościoła i państwa, w duchu wzajemnej tolerancji. poszanowania i troski o nadrzędne wartości służące dobru Rzeczypospolitej. Przyniosła tylko rozczarowanie i porażkę tym nielicznym w kraju, a może liczniejszym poza jego granicami, którzy liczyli i stawiali na konfrontację, destabilizującą nasz kraj i nasze państwo, którzy liczyli na polityczną demonstrację, służącą dezintegracji społecznej i zakłóceniu coraz lepszych stosunków kościoła z państwem oraz Polski i Watykanu.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselKazimierzMorawski">Tymczasem wizyta ta otwarła przed światem obraz Polski nowoczesnej, zjednoczonej wokół jej żywotnych interesów, ukazując w praktyce zasięg owocnego współdziałania kościoła z państwem socjalistycznym, które jest już doniosłym faktem społecznym, otwierając perspektywy dalszych postępów w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselKazimierzMorawski">Papież, pragnąc zapewne podkreślić, iż w czasie pielgrzymowania po ziemi ojczystej kierować się będzie nie tylko swym gorącym umiłowaniem Polski, ale i również trwałymi na tym polu zasadami, sformułowanymi przez jego wybitnych poprzedników, rozpoczął swe przemówienie od pamiętnych słów Pawła VI: — „Polska dostatnia i szczęśliwa leży (...) w interesie pokoju i dobrej współpracy między narodami Europy”. I dalej stwierdził tak: — „Pozwolę sobie również wyrazić radość z wszelkiego dobra, które jest udziałem moich rodaków żyjących w ojczyźnie — jakiejkolwiek natury byłoby to dobro i z jakichkolwiek założeń wypływało. Myśl, która rodzi prawdziwe dobro musi nosić na sobie znamię prawdy”.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselKazimierzMorawski">Waga tych słów, wypowiedzianych przez Jana Pawła II już na samym wstępie swego pobytu w kraju, ma znaczenie szczególne i powinna być przez wszystkich katolików polskich w pełni przemyślana i zapamiętana. Słowa te bowiem wypowiedziane zostały nie tylko, by wyrazić autentyczne poczucie wspólnoty w sprawach własnego narodu, lecz — i chyba przede wszystkim — by katolikom polskim przypomnieć fundamentalną prawdę, tworzącą niezbędną jedność narodu dla budowania Polski dostatniej i szczęśliwej: współdziałać dla wspólnego dobra z jakichkolwiek założeń by ono wypływało.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselKazimierzMorawski">Wizyta, o której tu mówimy — wizyta Papieża Jana Pawła II w Polsce, stała się kolejnym impulsem dla integracji narodu polskiego. Była też wyrazem uznania dla nakierowanej na sprawy człowieka linii politycznej kierownictwa naszego kraju. Z satysfakcją więc słuchaliśmy słów Jana Pawła II wyrażających uznanie i szacunek dla przywódcy kraju — Edwarda Gierka: — „Pragnę na końcu wyrazić raz jeszcze serdeczne podziękowanie dla Pana oraz szacunek dla wszystkich jego starań mających na celu wspólne dobro rodaków oraz właściwe znaczenie Polski w życiu międzynarodowym”.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselKazimierzMorawski">Słowa te wyrażają wspólnotę dążeń w służbie człowiekowi i tym wartościom ogólnospołecznym i ogólnomoralnym, które zapewnić mają osobie ludzkiej, rodzinie, narodowi i państwu jak najpomyślniejszy rozwój. Nie można też nie podkreślić zbieżności zaangażowania Papieża w sprawę pokoju i odprężenia z polityką Polski, Związku Radzieckiego i innych krajów socjalistycznych, które od dawna torują drogę swym działaniem na forum międzynarodowym sprawie pokojowego współistnienia, odprężenia i rozbrojenia. Znalazło to szczególny wyraz w wystąpieniu papieskim na terenie byłego obozu zagłady w Oświęcimiu. Dlatego ze szczególnym zadowoleniem pragnę podkreślić znaczenie wyrażonego w parę dni po powrocie z Polski przez Jana Pawła II poparcia Stolicy Apostolskiej dla oczekiwanego przez narody świata radziecko-amerykańskiego porozumienia SALT II. Wolno nam sądzić, że odnowiony kontakt z ojczyzną Papieża, odbyte rozmowy z przywódcami naszego życia politycznego, przyczyniły się do tej szybkiej i tak pozytywnej deklaracji.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselKazimierzMorawski">Kościół współczesny, pozostając niezmiennie wierny swym zasadom doktrynalnym, dostrzega coraz wyraźniej dziś w zakresie życia doczesnego pozytywne wartości praktyki socjalistycznego rozwoju. Docenia coraz bardziej sprawy łączące wszystkich ludzi, a więc także katolików i marksistów zespolonych współpracą w imię wspólnych wartości, jaką stanowią: troska o kraj ojczysty, pomyślność swego narodu, dobro człowieka i trwały pokój w święcie.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Współczesność stawia naszemu narodowi wielkie wymagania. Zadania, które pragniemy wykonać, a których realizacja nie pozbawiona jest przecież trudności, wymagają wyobraźni i dostrzegania wyraźnie celów, ku którym podążamy, po to, by nie poddawać się różnym kłopotom doraźnym, by nie łamać się przed barierami, które trzeba pokonywać. Wielkie cele i zadania wymagają jedności działania wszystkich Polaków, uporu, wytrwałości i konsekwencji w realizacji podjętego dzieła.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#PoselKazimierzMorawski">Spożytkować jak najlepiej dorobek 35-lecia Polski Ludowej, dorobek szczególnie ostatnich lat, pomnożyć go i wzbogacić o nowe wartości duchowe i materialne — oto powinności nas wszystkich. One wyznaczać też będą aktywność społeczno-polityczną wszystkich sił społecznych w naszym kraju, poczuwających się do odpowiedzialności za pomyślność sprawy polskiej.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#PoselKazimierzMorawski">Koło Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego, udzielając poparcia sprawozdaniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów głosować będzie za absolutorium dla Rządu za 1978 rok.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Witold Lipski.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PoselWitoldLipski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Handel zagraniczny, a właściwie — ujmując problem szerzej — współpraca gospodarcza Polski z zagranicą odgrywa i odgrywać będzie bardzo istotną rolę w strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Sytuacja w tym zakresie całkowicie uzasadnia postulat, aby ta dziedzina naszej działalności była naprawdę traktowana jako priorytetowa.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PoselWitoldLipski">W ub. roku podstawowym zadaniem resortu handlu zagranicznego oraz innych resortów uczestniczących we współpracy gospodarczej z zagranicą było zracjonalizowanie, ograniczenie importu i poważne zdynamizowanie eksportu. Dotyczyło to głównie tzw. II obszaru płatniczego. Chodziło — mówiąc ogólnie — o kontynuowanie zapoczątkowanego w 1977 r. trendu odwracania tendencji, jeśli chodzi o saldo obrotów towarowych Polski z zagranicą.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PoselWitoldLipski">W ub. roku w niełatwych, złożonych warunkach wewnętrznych i zewnętrznych eksport wzrósł o 8,3%, a import — o niespełna. 3%. W porównaniu z 1977 r. nastąpiła poprawa — jeżeli chodzi o saldo obrotów towarowych — łącznie o 2 100 mln zł dew., w tym 1 600 mln zł dew. w stosunku do najważniejszego z tego punktu widzenia II obszaru płatniczego. Trzeba jednak stwierdzić, że mimo osiągniętego postępu i podejmowanych na wielu płaszczyznach wysiłków planowe zadania nie zostały zrealizowane. W eksporcie ogółem o prawie 2%, a w imporcie o prawie 4%. Do pozytywów ub. roku zaliczyć trzeba to, że zmieniła się — zgodnie z interesem naszego kraju — struktura geograficzna obrotu. Jest to na razie niewielki zwrot, ale udział krajów socjalistycznych w eksporcie zwiększył się o prawie 1%, osiągając 61%, natomiast w naszym imporcie udział krajów socjalistycznych zwiększył się o ponad 2%, osiągając prawie 53%. Także do pozytywów należy zaliczyć to, że polepszyła się struktura rzeczowa naszych obrotów, a mianowicie zwiększył się w naszym eksporcie w stosunku do roku ubiegłego udział wyrobów przemysłu elektromaszynowego.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PoselWitoldLipski">Sytuacja w naszym handlu zagranicznym jest zróżnicowana z punktu widzenia naszych głównych partnerów. W ubiegłym roku nastąpiła poprawa, uzyskano dużą dynamikę obrotów z krajami socjalistycznymi. Jednak także na tym obszarze wystąpiły pewne trudności, ponieważ nasi partnerzy dążą do zbilansowania obrotów w poszczególnych grupach towarowych i w związku z ogólnym przyhamowaniem procesu inwestycyjnego zmniejszają zapotrzebowanie na tradycyjne nasze dostawy maszyn, urządzeń i kompletnych obiektów.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PoselWitoldLipski">Struktura naszych obrotów z tymi krajami jest jednak nadal bardzo korzystna. Wyroby przemysłu elektromaszynowego stanowiły już prawie 60% naszego eksportu, przemysłu lekkiego 11%, a chemicznego 9%. W imporcie z tego obszaru wyroby przemysłu elektromaszynowego wynosiły 48%, a więc w tym zakresie mamy wyraźnie dodatnie saldo, w 1978 r. wzrosło ono o ponad 600 mln złotych dewizowych.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PoselWitoldLipski">Na podkreślenie zasługuje to, że w ubiegłym roku osiągnięto dalszy poważny postęp w rozwoju współpracy gospodarczej Polski z krajami członkowskimi RWPG.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PoselWitoldLipski">Warto także podkreślić, że jeśli chodzi o RWPG, to Polska specjalizuje się i rozwija kooperację w takich znaczących dziedzinach, jak maszyny budowlane i drogowe, sprzęt motoryzacyjny, sprzęt lotniczy, obrabiarki, maszyny włókiennicze, aparatura pomiarowa oraz urządzenia automatyki, statki morskie i śródlądowe, urządzenia dla fabryk kwasu fosforowego, maszyny rolnicze, transformatory itd.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PoselWitoldLipski">W ub. roku dokonano dalszych konkretnych porozumień, jeśli chodzi o współpracę ze Związkiem Radzieckim, m.in. w zakresie dźwigów samojezdnych, lokomotyw, samolotów AN-28; w przemyśle ciągnikowym — z Czechosłowacją, w przemyśle motoryzacyjnym — z Węgrami, w zakresie silników i wyposażenia okrętowego — z Bułgarią. Co się tyczy drugiego obszaru płatniczego, to także w tej dziedzinie dokonaliśmy postępu w eksporcie, jednakże nie wykonaliśmy planu w tym zakresie. Jeśli uwzględni się ruch cen i weźmie się pod uwagę volumen obrotów, to postęp ogranicza się do ok. 3%. Warto podkreślić jednak to, że nastąpił duży wzrost naszego eksportu do RFN — naszego głównego partnera na Zachodzie, w związku z tym ujemne saldo naszych obrotów towarowych z tym krajem w ubiegłym roku zostało zmniejszone o ok. 1 mld złotych dewizowych.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PoselWitoldLipski">Na podkreślenie zasługuje także postęp uzyskany w kooperacji ze znanymi firmami w rozwiniętych krajach kapitalistycznych. Najlepiej pod tym względem kształtują się nasze stosunki z Włochami, gdzie udział kooperacji jest największy, ale także z takimi krajami, jak RFN, Francja, Wielka Brytania czy Stany Zjednoczone w ub. roku uzyskano postęp, który zasługuje na odnotowanie.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PoselWitoldLipski">Niemniej jednak trzeba powiedzieć, że stosunki nasze z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi powinny pozostać nadal w centrum naszej uwagi, ponieważ w ub. roku uzyskano wprawdzie postęp, jednakże w stosunku do naszych możliwości, a zwłaszcza potrzeb i wymagań zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych osiągnięcia te nie są dostateczne. Niekorzystne zjawiska ujawniły się w ub. roku w naszym handlu zagranicznym z krajami rozwijającymi się. Wprawdzie w ub. roku nastąpiło zwiększenie importu do Polski z tych krajów (import dotyczył surowców, w znacznej części ropy naftowej), co należy uznać za korzystne, jednakże jeśli chodzi o eksport, to odnotowano spadek w stosunku do 1977 roku i łączne obroty uległy także zmniejszeniu.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#PoselWitoldLipski">Komisja Handlu Zagranicznego oraz zespół problemowy przedstawiły cały szereg konkretnych propozycji i uwag. Wydaje się, że można by je sprowadzić do następujących wniosków ogólnych.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#PoselWitoldLipski">Po analizie materiałów przedłożonych przez odpowiednie resorty, tudzież materiałów Komisji Planowania, można stwierdzić, że istnieją konkretne możliwości znacznego zwiększenia eksportu ogółem, a w tym do krajów II obszaru, pod warunkiem, że zostaną podjęte wspólne, skoordynowane działania przemysłu i resortu handlu zagranicznego, tudzież Komisji Planowania i resortu finansów oraz że dokona się odpowiednich zmian w systemie oceny działalności przedsiębiorstw, produkujących na eksport. Na istniejące w tym zakresie nie wykorzystane jeszcze rezerwy wskazywał w swoim wystąpieniu poseł Zieliński.</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#PoselWitoldLipski">Założenie o możliwości zwiększenia eksportu opiera się na przekonaniu, że niezależnie od różnych form protekcjonizmu, a nawet dyskryminacji w krajach II obszaru, których nie można lekceważyć i które będą się nasilać, główną przyczyną niedostatecznej dynamiki naszego eksportu jest brak odpowiedniej masy towarowej, jakość oferowanych towarów oraz terminowość dostaw.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#PoselWitoldLipski">Komisja i zespół problemowy prezentowały pogląd, że co się tyczy działań bieżących, to chodzi o skoncentrowanie środków w zakładach zdolnych do szybkiego zwiększenia produkcji eksportowej oraz o stworzenie w nich odczuwalnych bodźców, służących rozwijaniu tej produkcji. Na dłuższą natomiast metę problem wiąże się z planową koncentracją produkcji tych towarów i asortymentów, które mają zapewniony rynek zbytu. Podkreślano, że resort handlu zagranicznego powinien w tym zakresie odgrywać większą rolę, wysuwając konkretne propozycje i mieć większy głos przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych z myślą o eksporcie.</u> + <u xml:id="u-32.14" who="#PoselWitoldLipski">Komisja i zespół reprezentują pogląd, że istnieją możliwości i konieczność rozszerzenia eksportu kooperacyjnego. Ten eksport jest szczególnie korzystny, gdvż umożliwia specjalizację produkcji oraz długofalowe planowanie, a poza tym może być realizowany z pominięciem barier, które utrudniają eksport wyrobów innych, wyrobów gotowych. Dodatkowym argumentem za tym eksportem jest to, że za dostarczony produkt w zasadzie otrzymuje się gotówkę i nie wymaga on organizacji serwisu.</u> + <u xml:id="u-32.15" who="#PoselWitoldLipski">Istnieje także konieczność zaktywizowania małych i średnich przedsiębiorstw, jeżeli chodzi o naszą działalność eksportową. Wiąże się to z zawartymi przez Polskę umowami z paroma naszymi partnerami z zachodniej Europy i Stanów Zjednoczonych. W tym zakresie główny problem polega na konieczności poprawy zaopatrzenia w surowce i narzędzia przede wszystkim zakładów rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-32.16" who="#PoselWitoldLipski">Kiedy jest mowa o handlu zagranicznym, nie można pominąć sygnałów świadczących o pogarszającej się opłacalności naszego eksportu. W tym kontekście zespół i Komisja przyjęły z zadowoleniem informacje, że Komisja Planowania w porozumieniu z odpowiednimi resortami podjęła pracę nad stworzeniem sytemu w miarę wiarygodnej oceny opłacalności naszego eksportu. Również z zadowoleniem należy przyjąć zapowiedź, że Komisja Planowania, wspólnie z resortem handlu zagranicznego i Ministerstwem Finansów, pracuje nad usprawnieniem sytemu, który by dawał większe możliwości eksportowe tym zakładom produkcyjnym, które wykazują się dynamiką, inwencją i które konkretnie udowadniały, że potrafią wykorzystać większą samodzielność zgodnie z interesami gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-32.17" who="#PoselWitoldLipski">Przytoczone powyżej fakty — jak sądzę — uzasadniają wniosek ogólny, że handel zagraniczny musi stać się skuteczniejszym czynnikiem usprawniania funkcjonowania całej gospodarki narodowej. Istnieje pilna potrzeba, aby nasze społeczeństwo miało świadomość, że w tej dziedzinie rozstrzygają się sprawy decydujące o dobrobycie obywateli, o faktycznej roli Polski w świecie, o jej autorytecie i miejscu wśród innych narodów. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-32.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Witold Jankowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#PoselWitoldJankowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Poseł sprawozdawca dokonał już w swym wystąpieniu generalnej analizy wykonania planu i budżetu państwa za rok ubiegły. Każdy z nas posłów brał udział w pracach komisji sejmowych, które w sposób jeszcze bardziej szczegółowy oceniły określone wycinki wykonania planu i budżetu i sformułowały wiele konkretnych wniosków i propozycji. W tej sytuacji chciałbym się zatrzymać na niektórych tylko zagadnieniach.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#PoselWitoldJankowski">Przede wszystkim wszyscy zgadzamy się co do tego, że rok ubiegły był rokiem trudnym dla wszystkich działów gospodarki narodowej. Co prawda w wielu dziedzinach osiągnięty został postęp w stosunku do roku poprzedzającego, i to się liczy, ale prawdą jest także, że w innych dziedzinach nie zdołaliśmy osiągnąć w pełni celów i efektów określonych planem.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#PoselWitoldJankowski">Wskazuje na to najbardziej syntetyczny wskaźnik, a mianowicie wskaźnik wzrostu dochodu narodowego. Tempo wzrostu dochodu narodowego wytworzonego wyniosło 3,1% w stosunku do 5,4% ustalonych w planie. Należy przy tym dodać, że w związku z koniecznością zmniejszenia ujemnego salda handlu zagranicznego dochód narodowy do podziału zwiększył się jedynie o 0,7%.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#PoselWitoldJankowski">Odnotowując ten fakt, trzeba równocześnie podkreślić, że mimo istniejących trudności podejmowane były działania, aby na miarę istniejących możliwości, przyjęta przez VI i VII Zjazd partii strategia stałego doskonalenia i rozwijania polityki społecznej, była realizowana.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#PoselWitoldJankowski">Przypomnę, choć są to sprawy wszystkim znane i dla wszystkich oczywiste, że w ramach tej strategii uchwaliliśmy w ubiegłych latach kilka programów o znaczeniu podstawowym: program budownictwa mieszkaniowego, wyżywienia narodu, rozwoju ochrony zdrowia, założenia reformy oświaty powszechnej itd. Wszystkie te programy zachowują nadal swą pełną aktualność i priorytetowy charakter.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#PoselWitoldJankowski">Kontynuując politykę społeczną właściwą dla całej dekady lat siedemdziesiątych, podjętych zostało w ubiegłym roku cały szereg decyzji o charakterze socjalnym. Między innymi podwyższono najniższe płace, renty i emerytury, a także płace dla niektórych grup pracowniczych. W trosce o dobro rodziny wprowadzono jednorazowy zasiłek z tytułu urodzenia dziecka. Powołana została Rada do Spraw Rodziny, której działalność może okazać się bardzo owocna dla rozwiązywania ważnych zagadnień w tej sferze polityki społecznej. W sumie globalne, nominalne dochody ludności wzrosły o około 9% i osiągnęły blisko 1,5 biliona złotych.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#PoselWitoldJankowski">Niestety, powiedzieć trzeba także i to, że wskaźnik kosztów utrzymania wzrósł w ubiegłym roku w porównaniu z rokiem 1977 według danych statystycznych o 8,7%, a po wyłączeniu skutków wzrostu cen alkoholu, wskaźnik kosztów utrzymania wzrósł jednak także poważnie, bo o 6,2%. W rezultacie nie nastąpił w ub.r. wzrost przeciętnych płac realnych, a nawet w niektórych grupach pracowniczych miał miejsce ich spadek. Ruch cen jest dziś zjawiskiem ogólnoświatowym, choć oczywiście nigdy i nigdzie nabywca nie jest szczęśliwy, kiedy ceny rosną. Nowa, wyższa cena na określony produkt powinna być jednak społecznie zrozumiała i uzasadniona. Można natomiast odnieść wrażenie, że przechodzenie na system cen komercyjnych dokonuje się u nas w sposób dosyć żywiołowy i chyba mało skutecznie kontrolowany. Jest to zjawisko, które z całą pewnością domaga się i analizy, i określonych działań zgodnych z zasadami socjalistycznej polityki społecznej. Tempo wzrostu dochodów nominalnych ludności było w ubiegłym roku nieco szybsze od dynamiki dostaw towarów na rynek z produkcji krajowej i z importu. Już tylko ten fakt wskazuje na trudności, jakie mieliśmy z nabyciem wielu potrzebnych produktów. Jeżeli dodamy do tego, że towary dostarczane na rynek nie zawsze odpowiadały potrzebom jakościowym i asortymentowym, co uwidoczniło się m.in. w ponadplanowym wzroście zapasów w handlu o przeszło 5 mld zł, otrzymamy dodatkowe wyjaśnienie tak dokuczliwych i codziennych kłopotów na rynku.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#PoselWitoldJankowski">W budownictwie mieszkaniowym, dzięki koncentracji nakładów i zwiększeniu środków przeznaczonych na te cele, osiągnięto w ubiegłym roku wyraźne zwiększenie tempa wzrostu budownictwa mieszkaniowego i oddano do użytku blisko 300 tys. mieszkań, to jest około 8% więcej niż w 1977 roku. W budownictwie uspołecznionym dla ludności nierolniczej wzrost ten wyniósł 12,5%, co oznacza, że osiągnięto tu jeden z najwyższych przyrostów w ciągu ostatnich lat.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#PoselWitoldJankowski">Nie można jednak nie dostrzegać i tego, że pomimo tak znacznego przyśpieszenia nie zostały wykonane planowane zadania w niektórych województwach, a szczególnie w tych aglomeracjach miejsko-przemysłowych, gdzie ze względu na duże potrzeby zaprogramowano szczególnie duży wzrost budownictwa.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#PoselWitoldJankowski">Niepokoić musi fakt, że nie został wykonany w pełni plan budownictwa tzw. towarzyszącego. Sytuacja taka trwa zresztą już od szeregu lat i zaległości są poważne. Nie potrzeba zaś dodawać, jak bardzo zadowolenie z uzyskania mieszkania niwelowane jest przez brak w osiedlu podstawowej infrastruktury społecznej — placówek handlowych, usługowych, szkół, przedszkoli, żłobków, ośrodków zdrowia itp., gdy nie domaga komunikacja zbiorowa i inne usługi komunalne. Podejmowane w tej dziedzinie decyzje zmierzające do poprawy istniejącego stanu rzeczy wciąż nie przynoszą zasadniczego przełomu, co może postawić pod znakiem zapytania realność całego planu 5-letniego w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#PoselWitoldJankowski">Niepokojąco wzrastają także koszty budownictwa mieszkaniowego. Jest to po części wytłumaczalne faktem, że budownictwo coraz bardziej wkracza na tereny nowe, na których trzeba instalować od podstaw całą infrastrukturę techniczną, co zresztą przebiega również z dużymi trudnościami i opóźnieniami. Wzrost kosztów jest jednak związany także z istniejącą technologią budownictwa, która jest ogromnie materiałochłonna i transportochłonna, a równocześnie wykazuje poważne mankamenty w toku użytkowania, jak przemakanie ścian, przecieki stropów itp.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#PoselWitoldJankowski">Istnieją środowiska naukowe, które utrzymują, że jeśli nie uda się nam zmniejszyć ciężaru budynków i wdrożyć nowych technologii, to dalsze zwiększanie tempa budownictwa mieszkaniowego będzie niemożliwe. Po prostu wyrastają tu już dziś bariery surowcowe i transportowe.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#PoselWitoldJankowski">A tymczasem potrzeby w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego są wciąż ogromne i wciąż dla tysięcy rodzin, a zwłaszcza dla licznych młodych małżeństw, posiadanie mieszkania jest dążeniem podstawowym. Rodzi się więc pytanie, co robić, jak rozwiązać pojawiający się dylemat. Budownictwo mieszkaniowe już dziś absorbuje znaczną część środków przeznaczonych na inwestycje. Czy możliwe jest dalsze zwiększanie udziału tych środków w ogólnej puli inwestycyjnej? Wydaje się, że na te pytania trzeba pilnie poszukiwać odpowiedzi racjonalnej i konkretnej.</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#PoselWitoldJankowski">Sprawa ma zresztą szerszy aspekt i dotyczy w ogóle wielkości zużycia surowców, materiałów i energii w całej gospodarce narodowej. Badania wykazują, że na jednostkę produkcji zużywamy znacznie więcej surowców, materiałów i energii aniżeli wiele innych wysoko rozwiniętych krajów.</u> + <u xml:id="u-34.14" who="#PoselWitoldJankowski">Oszczędne gospodarowanie energią, surowcami i materiałami jest dziś programem ogólnoświatowym. Musi to być pilne zadanie także dla naszej gospodarki. Mówi się o tym zresztą od dawna. Istnieją w tej dziedzinie roczne programy resortowe, które są przedłużeniem narodowego planu gospodarczego. Szukają one oszczędności na wszystkich odcinkach, dążą do usprawnienia konstrukcji, procesów technologicznych, a także obrotu materiałami. Takie programy opracowuje się także w każdym przedsiębiorstwie. Chodzi jednak o to, aby programy te stały się elementem gospodarki na co dzień, nie zaś tkwiły w biurkach i były co najwyżej przedmiotem manipulacji statystyczno-sprawozdawczych.</u> + <u xml:id="u-34.15" who="#PoselWitoldJankowski">Generalnie rzecz biorąc — problem efektywności gospodarowania stoi nie od dziś na pierwszym miejscu porządku dziennego. Nie osiągnęliśmy jeszcze w tej dziedzinie zasadniczego przełomu, a uzyskany postęp uznać należy za daleko niewystarczający. Przyczyny tego stanu rzeczy znaleźć można w różnych niedomaganiach systemowych, organizacyjnych, zaopatrzeniowych, kooperacyjnych itp. naszej gospodarki. Dodatkowo problemy te skomplikowane zostały na przełomie roku ubiegłego i bieżącego. Ostra zima ujawniła wszystkie słabe punkty. Niedobór mocy energetycznych, trudności transportowe — to główne przyczyny zakłóceń w gospodarce i inne trudności, które ujawniły się z całą wyrazistością i spowodowały znaczne straty, których pełne odrobienie nie zawsze będzie możliwe.</u> + <u xml:id="u-34.16" who="#PoselWitoldJankowski">Chciałbym tu zwrócić także uwagę na jeszcze jedno niepomyślne zjawisko. Mianowicie w ostatnich kilku latach mamy do czynienia z szybszym wzrostem majątku produkcyjnego aniżeli produkcji. Znaczy to, że nie wykorzystane są w pełni znaczne możliwości produkcyjne, że tu tkwią jeszcze znaczne rezerwy oraz że wzrost wydajności pracy pozostaje w tyle za przyrostem nowoczesnych, wysoko sprawnych maszyn i urządzeń. Tymczasem wszyscy zdajemy sobie, a przynajmniej powinniśmy zdawać sobie sprawę z tego, że w dochodzie narodowym do podziału mamy tylko tyle, ile wynosi nadwyżka dochodów wypracowana nad rozchodami. Racjonalne, sprawne i efektywne gospodarowanie decyduje więc w ostatecznym rachunku o tym, czy i ile będziemy mieli do podziału.</u> + <u xml:id="u-34.17" who="#PoselWitoldJankowski">Wymaga to stałego doskonalenia koncepcji dalszego rozwoju, wymaga wciągnięcia do walki o lepsze jutro każdego członka naszej społeczności, wymaga wyższej efektywności pracy na każdym stanowisku, a przede wszystkim sprawniejszej organizacji i zarządzania, bardziej precyzyjnego i realnego określania zadań i możliwości wykonania tych zadań. Jednym słowem upowszechnienia idei dobrej roboty na każdym stanowisku od góry do dołu. Pozostaje to naczelnym zadaniem na dziś i na jutro i decydować będzie o powodzeniu wszystkich naszych ambitnych zamierzeń.</u> + <u xml:id="u-34.18" who="#PoselWitoldJankowski">Wysoka Izbo! Obradujemy w szczególnym momencie historycznym, w roku 35-lecia Polski Ludowej. Skłania to do refleksji także nad drogą, jaką przebył nasz naród i nasze państwo w tym okresie.</u> + <u xml:id="u-34.19" who="#PoselWitoldJankowski">Niezależnie od trudności i kłopotów dnia dzisiejszego, jakie by one nie były dotkliwe i uciążliwe dla poszczególnego obywatela naszego kraju, każdy — swój czy obcy — dostrzec musi i docenić historyczne dzieło, jakiego dokonaliśmy w krótkim przecież okresie czasu.</u> + <u xml:id="u-34.20" who="#PoselWitoldJankowski">Podjęliśmy pracę w kraju straszliwie zniszczonym przez wojnę i okupację hitlerowską, kraju wyniszczonym nie tylko materialnie, ale i w kraju, w którym każda rodzina opłakiwała śmierć swoich najbliższych. Nie tylko usunęliśmy te straszliwe zniszczenia wojenne, nie tylko przezwyciężyliśmy wiele z tego zacofania i niedorozwoju, jaki odziedziczyliśmy po poprzednich pokoleniach, nie tylko wyrównaliśmy niepowetowane straty biologiczne, ale zbudowaliśmy na nowych podstawach ustrojowych nowoczesne państwo socjalistyczne, rozwinęliśmy przemysł i rolnictwo, oświatę i kulturę. Dokonaliśmy głębokich przeobrażeń we wszystkich dziedzinach życia narodu. Przez trwałe sojusze z naszymi sąsiadami, a przede wszystkim ze Związkiem Radzieckim, zapewniliśmy Polsce bezpieczeństwo w jej nowych, piastowskich granicach. Wprowadziliśmy Polskę na wysokie miejsce wśród rozwiniętych i uprzemysłowionych krajów świata i zyskaliśmy szacunek i autorytet, jak nigdy przedtem. Szczególnie wiele dla rozwoju Polski, dla unowocześnienia gospodarki i poprawy warunków życia narodu wniosła i wnosi realizacja uchwał VI i VII Zjazdu partii.</u> + <u xml:id="u-34.21" who="#PoselWitoldJankowski">Wszystko to osiągnięte zostało i osiągane jest ciężką pracą, wielkim trudem, czasem także wymagającym wyrzeczeń całego naszego społeczeństwa, skupionego we Froncie Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-34.22" who="#PoselWitoldJankowski">Chciałbym odwołać się tu do słów wypowiedzianych przez I Sekretarza Komitetu Centralnego partii Edwarda Gierka, który niedawno powiedział: „Droga do jedności społeczeństwa polskiego na gruncie ustroju i polityki Polski Ludowej nie była łatwa i prosta. Trzeba było przezwyciężyć narosłe wiekami stereotypy myślenia, pozbyć się zastarzałych uprzedzeń i sentymentów, mieć odwagę podjąć trud budowy nowego (...) Jedność moralno-polityczna naszego społeczeństwa nie jest pojęciem abstrakcyjnym, lecz wspólną myślą Polaków o tym, co dla teraźniejszości i przyszłości narodu najważniejsze, wspólnym działaniem dla dobra socjalistycznej Polski. To jest nasz wielki ogólnonarodowy dorobek, którego musimy strzec ze wszystkich sił”.</u> + <u xml:id="u-34.23" who="#PoselWitoldJankowski">Wysoka Izbo! Jako przedstawiciel ruchu społecznie postępowego katolików polskich nie mogę nie wrócić myślą do tego historycznego wydarzenia, które wszyscy przeżywaliśmy zaledwie przed paru tygodniami, jakim były odwiedziny głowy kościoła katolickiego Ojca świętego Jana Pawła II, w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-34.24" who="#PoselWitoldJankowski">Po raz pierwszy Polak zasiadł na stolicy Piotrowej. Po raz pierwszy Papież odwiedził Polskę. Po raz pierwszy głowa kościoła katolickiego przybyła do kraju socjalistycznego. Już tylko te trzy przesłanki odmierzają historyczny wymiar i rangę tej wizyty.</u> + <u xml:id="u-34.25" who="#PoselWitoldJankowski">Miała ona przede wszystkim charakter pielgrzymki religijnej do miejsc związanych z tysiącletnią historią kościoła katolickiego w Polsce, a także z tysiącletnią historią Polski, od zarania jej dziejów poprzez triumfy i porażki, poprzez — „Golgotę współczesnych dziejów” — Oświęcim-Brzezinkę aż po symbol odrodzonej i zwycięskiej Polski Ludowej — Nową Hutę.</u> + <u xml:id="u-34.26" who="#PoselWitoldJankowski">Była to pielgrzymka religijna, której towarzyszyły miliony katolików polskich, z największym wzruszeniem słuchając Jego słów skierowanych zarówno do rodaków, jak i do kościoła powszechnego.</u> + <u xml:id="u-34.27" who="#PoselWitoldJankowski">Ale nie tylko wymiar religijny wyznacza historyczną rangę papieskiej wizyty. Papież powitany został serdecznie przez najwyższych przedstawicieli władzy państwowej i całe społeczeństwo. Jego spotkania z przedstawicielami władz państwowych, jego liczne wystąpienia miały wielki walor dla umocnienia jedności naszego narodu, dla autorytetu i prestiżu naszego kraju w świecie.</u> + <u xml:id="u-34.28" who="#PoselWitoldJankowski">Była to więc także manifestacja polskiego doświadczenia, polskiego modelu w stosunkach kościelno-państwowych, polskiego modelu współżycia wierzących i niewierzących w państwie socjalistycznym, współdziałania władz kościelnych i państwowych, współdziałania, które umożliwiło podjęcie politycznej decyzji w sprawie przyjazdu Ojca świętego i zapewniło tak wspaniały przebieg samej wizyty, czego byliśmy świadkami.</u> + <u xml:id="u-34.29" who="#PoselWitoldJankowski">W czasie spotkania w Belwederze Edward Gierek przypomniał wielokrotnie przez siebie wyrażoną myśl, że przedmiotem współdziałania — „powinno być wszystko, co służy rozwojowi Polski, umacnianiu jej bezpieczeństwa i pozycji na arenie międzynarodowej, wszystko, co przyczynia się do dalszego postępu w życiu społeczeństwa, do umacniania rodziny, wszystko co kultywuje dobre tradycje tolerancji, pobudza wolę współdziałania, a jednocześnie upowszechnia postawy społecznego zdyscyplinowania i obywatelskiej odpowiedzialności, wysokie walory moralne”. Jan Paweł II przypomniał i potwierdził słowa swego poprzednika Pawła VI, jak zasadnicze znaczenie ma — „Polska dostatnia i szczęśliwa w interesie Europy i pokoju”.</u> + <u xml:id="u-34.30" who="#PoselWitoldJankowski">Chciałbym jednak odwołać się do innego wystąpienia Jana Pawła II, w którym dał on szczególny wyraz swemu programowemu widzeniu dialogu między chrześcijaństwem i socjalizmem. — „Zdajemy sobie sprawę z tego — mówił Papież — że ludzkość jest wielorako podzielona. Chodzi również, a może przede wszystkim, o podziały ideologiczne, związane z programami ustrojowymi. Szukanie rozwiązań prowadzących do tego, aby społeczeństwa ludzkie mogły sprostać swoim zadaniom, żyć w sprawiedliwości, jest może głównym znakiem naszych czasów. Należy szanować wszystko, co może służyć tej wielkiej sprawie w każdym programie. Należy korzystać ze wzajemnych doświadczeń”.</u> + <u xml:id="u-34.31" who="#PoselWitoldJankowski">I dalej: — „Zdajemy sobie sprawę, że ów dialog nie może być łatwy, gdy prowadzi się go ze stanowiska diametralnie przeciwnych założeń światopoglądowych, ale musi być możliwy i skuteczny, jeśli domaga się tego dobro człowieka, a także dobro narodu”.</u> + <u xml:id="u-34.32" who="#PoselWitoldJankowski">Zawiera się w tych słowach formuła dialogu i współdziałania, formuła twórcza, konstruktywna i obiecująca, otwierająca szeroko nowe horyzonty dla zgodnego budowania świata sprawiedliwości, pokoju i pomyślności człowieka i ludzkości.</u> + <u xml:id="u-34.33" who="#PoselWitoldJankowski">Chodzi teraz o to — mówił przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia — „Pax” Ryszard Reiff oceniając treść i wagę wizyty Papieża — aby w praktyce społecznej i politycznej kontynuowany i rozwijany był ten dialogowy model układania stosunków między państwem i kościołem, aby stał się on niezbywalnym, codziennie potwierdzanym elementem naszej polskiej rzeczywistości. W naszym przekonaniu powinny go kształtować dwie podstawowe przesłanki. Pierwsza — to docenianie potrzeb religijnych ludzi wierzących jako trwałych i niesprzecznych z zaangażowaniem socjalistycznym obywateli, którzy także poza życiem prywatnym są katolikami. Druga przesłanka — to uznanie przez kościół socjalistycznego ustroju pracy za równie mu bliski jak inne, które w przeszłości uważał on za naturalne etapy rozwoju historycznego.</u> + <u xml:id="u-34.34" who="#PoselWitoldJankowski">Wysoki Sejmie! Dziś, jak może nigdy przedtem, istnieje potrzeba głęboko przemyślanej mobilizacji wszystkich sił twórczych. Wszystkim tym siłom należy tworzyć możliwości efektywnego działania.</u> + <u xml:id="u-34.35" who="#PoselWitoldJankowski">Mamy już poza sobą pół roku realizacji tegorocznego planu rozwoju społeczno-gospodarczego. Nie oszczędziły nam te minione miesiące nowych kłopotów i trudności. Mówimy o nich dzisiaj na forum Wysokiej Izby. Mówił o nich przed kilku dniami Edward Gierek w referacie wygłoszonym na spotkaniu z przedstawicielami samorządu robotniczego, wskazując na kierunki koniecznych działań na dziś i jutro. Zarysował także perspektywę dalszej drogi rozwojowej kraju w nadchodzącej dekadzie lat 1981—1990. Perspektywę ambitną, trudną, ale jedyną, jaką może i powinien stawiać przed sobą naród, który chce być twórcą pomyślnego rozwoju własnego państwa i uczestniczyć w postępie całej ludzkości.</u> + <u xml:id="u-34.36" who="#PoselWitoldJankowski">Wysoka Izbo! Chciałbym oświadczyć w imieniu Koła Poselskiego — „Pax”, że będziemy głosować za przyjęciem sprawozdań Rządu z wykonania planu i budżetu państwa za rok ubiegły. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-34.37" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos zabierze poseł Mieczysław Róg-Świostek.</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Wysoka Izbo! Nie ulega wątpliwości — o czym była już mowa w dzisiejszej debacie — że rok 1979, niezależnie od dalszych możliwych a trudnych do przewidzenia kaprysów aury, rysuje się jako rok trudny. Po niesprzyjającej jesieni i ostrej zimie, po bardzo nieprzychylnej wiośnie, po powodzi dotknęła nas susza, która spowodowała już szereg dotkliwych strat. I jakkolwiek skala tych strat w zależności od terenu jest bardzo różna, w sumie są to straty poważne i brzemienne w dalsze, niedobre następstwa. Stąd, choćby tylko na tle bardzo napiętego bilansu zbożowo-paszowego, straty te muszą niepokoić, a przede wszystkim muszą mobilizować w stopniu najwyższym nas wszystkich do zwielokrotnienia wszystkich dostępnych możliwości i sił w celu maksymalnego zmniejszenia rozmiarów potencjalnych zagrożeń w produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Szczegółowa analiza uzyskanych efektów w rolnictwie za 1978 r. wykazuje, że mimo bardzo trudnych uwarunkowań uzyskaliśmy w roku zeszłym w obszarze gospodarki rolnej dalszy poważny postęp. Uzyskany w roku 1978 wzrost globalnej produkcji rolniczej o 4,4%, a w produkcji końcowej netto o 7,7°/o nie byłby możliwy bez nieustannej troski partii i władz państwowych o rolnictwo, bez rosnących z roku na rok nakładów na gospodarkę rolną, bez coraz szybszego rozwoju materialno-technicznej bazy całego rolnictwa, bez znaczącego postępu, jaki dokonany został, zwłaszcza w latach ostatnich, w zakresie wytwórczych zdolności przemysłu rolno-spożywczego i wielu innych przemysłów obsługujących rolnictwo, będących usługodawcami rolnictwa i produkujących środki produkcji dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Na szczególne podkreślenie zasługiwałby tu fakt istotnej poprawy w korelacji między wzrostem produkcji roślinnej a wzrostem produkcji zwierzęcej. Należy podkreślić, iż dalszy wzrost produkcji roślinnej — produkcji zbóż — i roślin pastewnych, w tym staranna pielęgnacja użytków zielonych, w aktualnych warunkach ma dla nas znaczenie wprost wyjątkowe, wiodące, jest to bowiem klucz do dalszego wzrostu produkcji zwierzęcej, możliwości ograniczania tak bardzo kosztownego importu zbóż i pasz. Jako dobry znak należy uznać dalsze umocnienie socjalistycznego sektora w rolnictwie, jak również znaczący postęp w zakresie poprawy struktury gospodarstw indywidualnych, co w dużym stopniu wiąże się z powstawaniem rozwojowych, rokujących duże nadzieje gospodarstw specjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Na duży plus trzeba zapisać fakt, iż w realizacji ważnych inwestycji rolniczych wystąpiła w roku 1978 większa koncentracja środków przeznaczonych na gospodarkę paszową i rozwój chowu bydła. W związku z tym — a mówił o tym już poseł Szymanek dziś podczas debaty nad oceną roku rolniczego — w komisjach sejmowych sygnalizowany był problem względnego obniżenia się w 1978 roku dochodów realnych ludności rolniczej. Z materiałów GUS wynika, że nominalne dochody rolnicze wzrosły w całym roku gospodarczym 1978 o 10%, przy wzroście inwestycji własnych rolników o 14%. Z jednej strony jest to znak dobry, budujący, świadczący że w wydatkach i rozchodach gospodarstw rolnych relacja między konsumpcją a nakładami na produkcję kształtuje się na korzyść inwestycji. Znaczy to, że rolnik inwestuje i to jest bardzo dobrze.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Jednakże sprawa ma i drugą stronę — ujemną, polegającą na tym, że tzw. realne dochody na konsumpcję w roku 1978 zmniejszyły się o 2,3%. Trzeba na to zwrócić uwagę, albowiem, gdyby ten trend miał się pogłębić mogłoby to w przyszłości zagrozić również własnym inwestycjom rolników. A musimy wiedzieć, że w niemałym stopniu będzie to rozstrzygać także o dynamice popytu na ziemię, który wzrasta, lecz powinien być większy ze strony rolników indywidualnych, zwłaszcza tych gospodarstw, które wchodzą na przyszłościową drogę specjalizacji produkcji.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Za duże osiągnięcie należy uznać uzyskanie znacznego przyrostu zdolności produkcyjnych w przemyśle spożywczym, co pozwoliło uzyskać znaczącą poprawę w wykorzystaniu surowców rolniczych na potrzeby rynku i eksportu. Na duże uznanie zasługują wysiłki resortu maszyn ciężkich i rolniczych, których efektem było przekroczenie w licznych pozycjach planu — dostaw ciągników, wielu maszyn i urządzeń dla rolnictwa w 1978 r. Dobrą prognozę stwarza fakt, że liczba ciągników zakupionych przez indywidualne gospodarstwa rolne w 1978 r. — w porównaniu z rokiem poprzednim — wzrosła o 17%. Jednakże musimy na tym tle — stwierdzając, iż w wielu ogniwach gospodarki żywnościowej osiągnięty został w ub. roku poważny postęp — liczyć się z tym, że potrzeby produkcyjne naszego rolnictwa nieustannie rosną i występują nadal różnorodne, niekiedy niestety jeszcze bardzo dokuczliwe niedobory w przemysłowych środkach produkcji i to nie tylko w nawozach sztucznych. W zakresie maszyn i narzędzi rolniczych dotkliwe braki występują nadal m.in. w grupie maszyn towarzyszących do ciągników, nawet w takich, jak pługi, brony, kultywatory. Nęka nas wciąż ostry niedobór części zamiennych, w tym wielu dokuczliwych drobiazgów, takich jak łożyska, paski klinowe, uszczelki itp. Odczuwa się coraz ostrzejszy brak ogumienia do ciągników. Istnieje nadal duże, nie zaspokojone zapotrzebowanie na całą grupę maszyn do zbioru zielonek (przetrząsaczo-zgrabiarki), w tym także na grabie konne, których w ostatnim czasie dostarczono znacznie więcej, tak samo jak wielu drobnych narzędzi, w których rejestrujemy także znaczną poprawę, ale to wszystko jest jeszcze za mało. Rolnictwo bardzo potrzebuje sprzętu do nawożenia, zwłaszcza rozsiewaczy nawozów, roztrząsaczy do obornika. Nie trzeba tu mówić, czym jest obornik w naszym bilansie nawozowym.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">W zakresie narzędzi występuje np. bardzo pilna potrzeba złagodzenia niedoboru 20- i 10- litrowych konwi do mleka. Brak tych konwi uniemożliwia lub utrudnia w wielu miejscach 2-krotny odbiór udoju. Rolnicy wołają o chłodziarki do mleka. Jak to jest ważne — udowodniły nam upały bieżącego lata. Brakuje także dojarek, a tam gdzie mamy duże rozłogi użytków zielonych — pastuchów elektrycznych.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Coraz większym problemem są potrzeby w zakresie transportu rolnego. Niedobory samochodów dostawczych i przyczep dają o sobie ostro znać nie tylko w samych gospodarstwach rolnych. Ich brak nie tylko w szczycie jesiennym odczuwają w szczególności gminne spółdzielnie zaopatrzenia i zbytu. Trzeba stwierdzić, iż potrzeby te są doceniane przez przemysł maszynowy, który przydział samochodów dostawczych dla GS realizuje ostatnimi czasy bardzo solidnie, mimo to jednak skala zaległych i bieżących potrzeb w tej dziedzinie ciągle jeszcze daleko wyprzedza ich zaspokojenie. Jest to problem narastający. Ogromnie ważną kwestią staje się przy tym przyspieszenie dostaw dla stacji kolejowych i magazynów gminnych spółdzielni dźwigów, podnośników, całego sprzętu załadunkowo-przeładunkowego. Trzeba dziś szybko odbierać węgiel, paszę, cement, urządzenia hutnicze, nadawane na kolej niekiedy wiązkami, po kilka ton i ręczne rozładowywanie tego wszystkiego niekiedy jest niemożliwe i powoduje ogromne straty, dezorganizuje przy tym rytmiczność i terminowość dostaw, tak bardzo ważnych dla rolnictwa, nie mówiąc o tym, że powoduje przy tym postoje i przetrzymywanie tak bardzo potrzebnych gospodarce wagonów kolejowych. Tu pragnę zwrócić uwagę na ogromną wagę terminowości i rytmiczności dostaw środków produkcji dla rolnictwa, które — nawet gdy są, ale przychodzą po terminie, nie w czasie — bywają w wielu wypadkach marnowane. Odnosi się to w szczególności do dostaw nawozów mineralnych, pasz, środków ochrony roślin. Coraz natarczywiej rysuje się wielki problem wody dla wsi, dla rolnictwa. I tu zrobiliśmy niemało, jednak dotychczasowy postęp w tej dziedzinie jest, niestety, zbyt niewspółmierny w stosunku do szybko rosnących potrzeb. Chodzi tu o wodociągi dla hodowli specjalistycznej, o małą retencję, a także o najprostsze urządzenia irygacyjne. Byliśmy przez wiele lat nieco uspokojeni kolejnością lat mokrych, ale przecież mogą przyjść (tak jak zdarzyło się w roku bieżącym) lata suche i wtedy zacznie się dopiero wielka bieda. Problem wody stanie przed nami w całej swej ostrości.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Wysoki Sejmie! Bardzo długa jest lista potrzeb rolnictwa, przy czym mamy świadomość, że nie będzie mieć ona tendencji malejącej. Niektóre potrzeby będą się piętrzyć, niektóre, już spełnione, będą rodzić następne, zgodnie z naturalnymi wymogami coraz wyższego poziomu nowoczesności. Niełatwo jest sprostać tym wymaganiom, zwłaszcza gdy się je zestawi z bardzo rozległą listą historycznych zaległości, z wielką skalą historycznego zacofania i zaniedbań naszego rolnictwa. Jeśli wszakże chcemy osiągnąć, a jest to niezbędne i konieczne, dalszy postęp w gospodarce żywnościowej, musimy powoli, cierpliwie — lecz konsekwentnie pracować nad tym, by wyzyskać w tvm zakresie wszystkie dostępne nam możliwości i rezerwy. Produkcja rolna na całym świecie coraz więcej kosztuje i coraz więcej będzie kosztowała. Dawno minęły czasy, kiedy o efektach pracy rolniczej decydował sam rolnik, w dodatku osamotniony i zdany zazwyczaj na łaskę niebios i na najrozmaitsze, przeważnie jemu przeciwne zmiany koniunktur rynkowych. Wielka zdobyczą naszego rolnika, uzyskaną dzięki socjalizmowi, jest to, że ma nieograniczony rynek zbytu, że jest pewny stabilnej opłacalności swej produkcji, i także to, że nie jest już sam, że chce i może liczyć na coraz skuteczniejsze i niezawodne wsparcie ze strony robotnika, którego trud i efekty pra- cv — pozornie dalekie od warsztatu rolnego, w coraz większym stopniu zazębia i ą się o produkcję żywności. Poziom produkcji rolnej, stopień jej intensywności jest już dziś w równym stopniu w rękach rolnika, iak i w rękach górnika, hutnika, robotnika i inżyniera, wielu przemysłów, zależy też w wielkim stopniu od nauki, od praktyki naukowej, od wielu kierunkowych przemysłowych usług itp. Dla pomyślnego rozwoju rolnictwa w świecie współczesnym, a u nas w szczególności, kiedy startujemy ku nowoczesnemu rolnictwu, nie wystarcza już najlepsze wysiłki samego resortu rolnictwa, ponieważ efekty pracy rolniczej zależą w coraz większym stopniu od bardzo różnorodnej i rozgałęzionej infrastruktury przemysłowo-rolnej od coraz większego zakresu usług przemysłowych, wynikających z coraz wyższego stopnia społecznego podziału pracy. Za powodzenie produkcji rolnej, jej dalszy rozwój. co stanowi dziś problem narodowy najwyższego rzędu, musza się czuć odpowiedzialne dzisiaj wszystkie resorty, cała administracja państwowa, wszystkie organizacje społeczne, wszystkie działy gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Reasumując i przyłączając się do pozytywnej oceny działalności Rządu, pragnę zakończyć swoje wystąpienie takim wnioskiem, żeby zwrócić większą uwagę, znacznie większą niż dotąd, na konieczność dalszego współdziałania wszystkich ogniw administracji gospodarczej dla wykonywania koniecznych zobowiązań względem rolnictwa. Jest to — tak sądzę — jeden z najpierwszych nakazów obywatelskich dnia dzisiejszego na dziś i na jutro, tak jak problem chleba staje się dziś problemem powszechnym, ogólnonarodowym. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Anna Kochanowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#PoselAnnaKochanowska">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę zająć się w swoim wystąpieniu realizacją polityki społecznej w roku sprawozdawczym. Oczywiście, nie będę mówiła o całości zagadnienia, niektóre aspekty poruszyli już moi przedmówcy. Cele społeczne są celami nadrzędnymi, ale to właśnie sfera gospodarcza umożliwia nam ich realizację. Padały już tutaj stwierdzenia, że rok był trudny. Mogłoby to wpływać na odsuwanie na dalsze lata poczynań w dziedzinie na przykład polityki socjalnej. To, że takich prób Rząd nie podjął, a przeciwnie, realizował zapowiedziane rozwiązania — między innymi podwyżki emerytur i najniższych zarobków, należy z uznaniem podkreślić. Taką też opinię wyraził międzykomisyjny zespół do spraw oceny realizacji polityki społecznej, w którego pracach uczestniczyłam.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#PoselAnnaKochanowska">W dziedzinie ochrony rodziny mamy do odnotowania zasiłki z okazji urodzenia dziecka w wysokości dwóch tysięcy złotych. Można by powiedzieć, że państwo funduje małemu obywatelowi pierwsze cztery kółka w życiu i skromną wyprawkę. Trzeba by jednak dążyć do zwiększenia tej sumy.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#PoselAnnaKochanowska">Także w roku ubiegłym oddano pierwsze mieszkania rotacyjne dla młodych małżeństw. Pewnie, że lepiej byłoby, gdybyśmy mogli od razu dawać właściwe mieszkanie, ale sytuacja jest nam znana i na razie to rozwiązanie trzeba uznać za dobre. Na marginesie pragnę powiedzieć, że nasze trudności mieszkaniowe wynikają z faktu, że na tym odcinku realizujemy egalitarną politykę. O ile płace uzależniamy od społecznej wagi pracy, o tyle w sprawach mieszkaniowych mówimy: masz taką rodzinę, a więc przydziela ci się obywatelu odpowiednie — „M” bez względu na to, czy jesteś skromnym pracownikiem fizycznym, profesorem czy dyrektorem. My, którzy pamiętamy przedwojenne mieszkania robotnicze jedno-lub dwuizbowe, często w suterenie lub na facjacie, jesteśmy w stanie najlepiej tę politykę równości społecznej każdej rodziny ocenić. Warto o tym pamiętać.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#PoselAnnaKochanowska">W 1978 r. organizowano w zakładach pracy, szczególnie zatrudniających kobiety, stanowiska pracy chronionej. Posłowie z Komisji Pracy i Spraw Socjalnych mieli możność zapoznania się z tym zagadnieniem w czasie wizytacji zakładów przemysłu lekkiego w Łodzi. Z satysfakcją oglądaliśmy estetycznie urządzone sale do pracy dla kobiet w ciąży, miejsca na odpoczynek, na gimnastykę, gabinety lekarskie.</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#PoselAnnaKochanowska">Myślę, że następnym krokiem w ciągu paru lat powinna być likwidacja trzeciej nocnej zmiany w zakładach, zatrudniających kobiety. Według informacji Komisji Planowania zmniejszyłoby to produkcję w przemyśle lekkim o 20%. Jesteśmy chyba w stanie zapewnić te 20% przez lepsze wykorzystanie czasu pracy, jej lepszą organizację, zwiększenie wydajności i dalszą modernizację parku maszynowego.</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#PoselAnnaKochanowska">Obawiam się zresztą, że zmusi nas do tego sytuacja demograficzna. O ile w poprzednich latach uznawaliśmy za sukces naszej polityki pełne zatrudnienie licznych roczników młodzieży, o tyle po raz pierwszy w roku ubiegłym za sukces należy uznać zapewnienie obsad dla nowych zakładów, tym bardziej, że następowało to w ramach tego samego stanu zatrudnienia w branżach i zjednoczeniach. Jednakże mieliśmy do czynienia z niepełnymi obsadami w niektórych starych zakładach, a więc trudności na rynku pracy zaznaczyły się wyraźnie i będą one rosły w kolejnych latach następnej 5-latki.</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#PoselAnnaKochanowska">Wyciągając z tego wnioski, należy prowadzić o wiele bardziej przemyślaną politykę płacową, ażeby zapewnić takim działom, jak np. łączność, transport, służba zdrowia i w ogóle usługi, pełne zatrudnienie. Dotyczy to również owego przemysłu lekkiego, którego wyroby lekko się nosi, a tak ciężko, szczególnie w starych zakładach, wytwarza.</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#PoselAnnaKochanowska">Płace to nie tylko zagadnienie gospodarcze, to również instrument wychowania społecznego. Na tym tle niepokoi fakt zwiększania się w ciągu ostatnich lat odsetka osób przekraczających normy o ponad 200%. Jak zakłady prący, w których ma to miejsce, ustawiają normy? Jest to po prostu ukryta podwyżka płac, nie pokrywana zwiększeniem wydajności. Przykład działa zaraźliwie i należy zastanowić się, w jaki sposób te zakłady mają zwiększyć produkcję, by nie odbierając zarobków ludziom, uczynić te zarobki sprawiedliwymi, słusznie płaconymi.</u> + <u xml:id="u-38.8" who="#PoselAnnaKochanowska">Na polu wewnętrznej polityki płacowej w zakładach pracy mamy jeszcze wiele do zrobienia. Tylko w paru na kilkanaście opracowań wojewódzkich zespołów poselskich, dotyczących racjonalnej gospodarki zasobami pracy, znalazłam uwagi o wydaniu przez tamtejsze władze bezwzględnej walki przeciw podwyższaniu zarobków tym, którzy samowolnie porzucili pracę w poprzednim miejscu zatrudnienia. Kodeks pracy w tym zakresie w dalszym ciągu przez niektóre zakłady nie jest respektowany. A przecież ma on rangę ustawy. Podwyższanie zarobków nowym, skaperowanym pracownikom, często uniemożliwia podwyższanie płac ludziom już zatrudnionym, związanym ze swoim zakładem, dobrze pracującym. Resorty, a przede wszystkim zjednoczenia, muszą na to zwrócić baczną uwagę, gdyż narusza to poczucie sprawiedliwości uczciwego pracownika i nie stwarza zachęt do rzetelnej pracy, o którą przecież tak nam chodzi.</u> + <u xml:id="u-38.9" who="#PoselAnnaKochanowska">W sytuacji braku rąk do pracy jeszcze istotniejszą rolę odgrywają warunki pracy. Niepokój budzi wzrost liczby chorób zawodowych w stosunku do 1977 r., jak też sprawy bezpieczeństwa i higieny pracy. Mówiła na ten temat jedna z moich poprzedniczek posłanka Tumułka. Chciałam jeszcze tylko dodać, że mimo poprawy bhp nadal w wielu zakładach, a szczególnie w zakładach małych, sytuacja pod tym względem jest trudna.</u> + <u xml:id="u-38.10" who="#PoselAnnaKochanowska">W ub. roku zrealizowany został główny cel reformy zakładowej działalności socjalnej z roku 1973. Zakłady uzyskały 2-procentowy odpis od funduszu płac. Jednakże zakładom, które miały dawniej ten fundusz, i to w wysokości wyższej niż owe 2%, zamrożono środki na poprzednim poziomie. Stwarza to im często kłopoty, gdyż utrzymują one obiekty sportowe, kulturalne, otwarte dla mieszkańców, a jak wiadomo koszty utrzymania tych obiektów z różnych powodów wzrastają.</u> + <u xml:id="u-38.11" who="#PoselAnnaKochanowska">Wzrosły również koszty wypoczynku, wczasów, kolonii. W tej sytuacji niełatwo zakładom rozszerzać działalność socjalną. Zaczęte inwestycje dla potrzeb wypoczynku nie zawsze jest za co kończyć. Rosną dopłaty rodziców do kolonii i do wczasów rodzinnych, a to czasami uniemożliwia rodzinom wielodzietnym korzystanie z tego prawdziwego odpoczynku, bez kłopotów z wyżywieniem, co ma szczególne znaczenie dla kobiet. Sytuacja niektórych, bardzo obciążonych kosztami zakładów, wymaga interwencji.</u> + <u xml:id="u-38.12" who="#PoselAnnaKochanowska">Fundusz mieszkaniowy, druga zdobycz z 1973 roku, niewątpliwie stanowi pomoc tak dla chcących zapisać się do spółdzielni mieszkaniowej, jak i budujących, lub remontujących swoje mieszkanie. Wydaje się jednak, że należy rozwinąć formę pożyczek na modernizację mieszkań. Odciąży to bowiem spółdzielczość mieszkaniową. Wiele osób zapisuje się do spółdzielni nie dlatego, że nie ma mieszkania, ale dlatego, że ma mieszkanie bez łazienki, centralnego ogrzewania i innych urządzeń ułatwiających życie rodziny. Pożyczki na ten cel powinny być wystarczająco wysokie i dogodne w spłacaniu, żeby zachęcić ludzi do modernizacji substancji mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-38.13" who="#PoselAnnaKochanowska">Modernizację i podziały dużych mieszkań należy również uwzględnić w ogólnych planach remontów. Trudno przecież sobie wyobrazić, że wyburzymy wszystko co stoi kilkadziesiąt i więcej lat i będziemy mieszkali wyłącznie w nowych blokach. Zresztą, ileż urody straciłyby nasze miasta.</u> + <u xml:id="u-38.14" who="#PoselAnnaKochanowska">Żeby już skończyć z zagadnieniem pracy i płacy, chciałabym jeszcze — zanim przejdę do innych aspektów polityki społecznej — zajrzeć do owego koszyka z towarami, które tak podrożały, że przekreśliły plany zwyżki płacy realnej, o czym mówili już posłowie. Jest ważne, żeby wiedzieć, co w nim jest i jak jego zawartość wpłynęła na koszty utrzymania przeciętnej rodziny. Jeśli wyjmę z tego koszyka alkohol, to już zwyżka utrzymania nie będzie wynosiła 8,7%, ale 6,2%. Żywność podrożała globalnie o 5,2%, najbardziej kartofle, aż o 23,7%, owoce i przetwory o 10%, a na targowiskach o 30%. Mięso na targowiskach prawie o 25%. Ogółem dla najniżej zarabiających koszty utrzymania wzrosły o 8%, dla wyżej zarabiających, kupujących droższe towary — o około 9%.</u> + <u xml:id="u-38.15" who="#PoselAnnaKochanowska">Na szczęście podwyżka płac najniższych i towarzyszących oraz emerytur — chociaż niestety nie wszystkich, była podwyżką realną, gdyż była wyższa od wymienionych wielkości. Ale i jej wartość byłaby większa, gdyby Rządowi udało się utrzymać w ręku ceny. Wydaj e się, że w tym roku trzeba bardziej skutecznie je kontrolować. Dane za pierwszy kwartał tego roku pokazują, że ceny nie zatwierdzane centralnie już podskoczyły o ponad 3,5%. Nie jestem zwolenniczką centralizowania wszystkiego, ale w sprawie cen w obecnej sytuacji wydaje mi się to jedynym wyjściem.</u> + <u xml:id="u-38.16" who="#PoselAnnaKochanowska">Koszyk z zakupami, obojętnie czy z tymi droższymi, czy po dawnej cenie, niestety, musimy zbyt często dźwigać przez całe miasto do nowych dzielnic. Mówiono już tutaj o tym, że są one oddawane niekompletnie, bez lokali handlowych, usługowych, szkół, przedszkoli, żłobków, ośrodków zdrowia i lokali dla potrzeb kultury. Nie zdołamy w tym zakresie wykonać zadań planu 5-letniego. Jeszcze gorzej przedstawia się ta sytuacja w dzielnicach domków jednorodzinnych.</u> + <u xml:id="u-38.17" who="#PoselAnnaKochanowska">Rok ubiegły był najgorszy i najtrudniejszy w zakresie wykonania inwestycji w oświacie, a przecież był to rok wprowadzania reformy systemu edukacji, a także w zakresie zdrowia, nauki i kultury. W kulturze wykonano inwestycje zaledwie w sześćdziesięciu paru procentach. I nie mogę się zgodzić ze zdaniem resortu finansów, zaprezentowanym na posiedzeniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, że ponieważ kultura tak nisko wykonała plan inwestycyjny, to na przyszłość obetnie się jej odpowiednie środki. Idąc torem tego rozumowania, trzeba by tak samo postąpić z oświatą, zdrowiem i nauką. Ale jakby wtedy wyglądała realizacja naszych celów społecznych? Raczej należy się zastanowić, jakie są przyczyny tego niewykonania i znaleźć środki zaradcze.</u> + <u xml:id="u-38.18" who="#PoselAnnaKochanowska">Chciałabym bowiem zwrócić uwagę Rządu na fakt, że procentowy udział kultury w budżecie i inwestycjach państwa spada z roku na rok. I tak w roku 1966 w inwestycjach wynosił 0,58%, a w roku 1978 już tylko 0,20%, a więc prawie 3-krotnie mniej. W budżecie w roku 1966 — 0,93%, a w ubiegłym 0,87%. W zakresie płac: w roku 1973 płaca w kulturze stanowiła 88,8% średniej płacy w kraju, a w roku sprawozdawczym 87,9%.</u> + <u xml:id="u-38.19" who="#PoselAnnaKochanowska">Niekorzystnie zmienia się sytuacja na wsi. Spada tam liczba kin, punktów bibliotecznych i klubów. A przecież działalność kulturalna, to także wyrównywanie poziomu życia między miastem a wsią, tak bardzo istotne zwłaszcza w odczuciach młodzieży.</u> + <u xml:id="u-38.20" who="#PoselAnnaKochanowska">Spada również wskaźnik młodzieży chłopskiej wstępującej na studia wyższe. Oczywiście, zaradzi temu reforma systemu edukacji narodowej, ale dopiero za lat 10.</u> + <u xml:id="u-38.21" who="#PoselAnnaKochanowska">Ogólnie liczba przyjęć na pierwszy rok szkół wyższych ustabilizowała się, jednak mimo mniejszej liczebności przyszłych roczników nie powinniśmy zmniejszać naboru. Wykształceni obywatele, to obywatele światlejsi, aktywniej odnoszący się do życia, dynamizujący je.</u> + <u xml:id="u-38.22" who="#PoselAnnaKochanowska">Czas nie pozwala mi na zastanowienie się nad tym, jak w roku ubiegłym wpływała na gospodarkę działalność ludzi nauki. Chcę jednak zwrócić uwagę na nie docenianą dotychczas rolę nauki w organizacji pracy.</u> + <u xml:id="u-38.23" who="#PoselAnnaKochanowska">Za mało uczymy organizacji procesów pracy i to na wszystkich szczeblach. Nasz narodowy majątek w ostatnich latach podwoił się i trudniej jest nim zarządzać. Wymaga to zwiększenia umiejętności organizatorskich. Tutaj wpływ instytutów Polskiej Akademii Nauk i resortowych na życie jest za mały. Trzeba zastanowić się, jakimi sposobami można go zwiększyć, stwarzając specjalistom z tej dziedziny większe pole do popisu i większe zadania praktyczne, a także kształcąc więcej specjalistów.</u> + <u xml:id="u-38.24" who="#PoselAnnaKochanowska">Na zakończenie chciałabym jeszcze przekazać myśl wyrażoną przez międzykomisyjny zespół do spraw oceny realizacji polityki społecznej. Otóż nasze zaniepokojenie wywołał fakt niewspółmiernego do możliwości gospodarki wzrostu oczekiwań w wielu środowiskach, oczekiwań dotyczących bardzo szybkiego podnoszenia stopy życiowej, zamożności. Niestety, nie zawsze jest to poparte stosunkiem do własnej pracy i do zadań własnego zakładu. Brak również dostatecznej orientacji w problemach naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-38.25" who="#PoselAnnaKochanowska">Być może coroczne plany prezentujemy a priori jako całkiem pełne już osiągnięcia, co też stwarza aurę wzrostu wymagań. Jako dziennikarz uważam, że jest to zadanie dla naszej propagandy, jako poseł — że powinien to być temat naszych rozmów w czasie spotkań z wyborcami.</u> + <u xml:id="u-38.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 10 do godz. 17 min. 45)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-40.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kontynuujemy dyskusję. Udzielam głosu posłowi Bolesławowi Koperskiemu.</u> + <u xml:id="u-40.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rok 1978 przyniósł w skali kraju, w tym i województwa łódzkiego, dalszy postęp w wielu dziedzinach. Dokonano szeregu istotnych przegrupowań sił i środków oraz osiągnięto znaczny postęp w zmianie struktury produkcji przemysłowej na rzecz rynku i eksportu.</u> + <u xml:id="u-40.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W zakładach przemysłowych województwa, które jest centrum przemysłu lekkiego, wartość produkcji sprzedanej wyniosła 178,5 mld zł, przekraczając założenia planu. Sprzedaż na rynek wyniosła 71,6 mld zł, ti. 40% ogólnej wartości produkcji. Na podkreślenie zasługuje osiągnięcie wysokiej dynamiki w eksporcie, znacznie przekraczającej założenia planu. Dostawy na eksport wyniosły 29,8 mld zł w cenach zbytu, tj. o 21% więcej niż w roku 1977. Szczególnie wysoką dynamikę eksportu osiągnął przemysł lekki — 123,9%, maszynowy — 115,5%, chemiczny — 117%. Świadczy to, że przemysł łódzki właściwie dyskontuje znaczne nakłady, jakie poniesione zostały na jego rozbudowę i modernizację i dobrze spłaca swój dług wobec społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-40.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W trakcie minionego roku wystąpiło szereg trudności i zakłóceń, głównie surowcowych, energetycznych i transportowych. Zjawiska te niewątpliwie utrudniły warunki, w jakich przyszło realizować zadania wynikające z planu i w wielu dziedzinach spowodowały obniżenie uzyskanych wyników.</u> + <u xml:id="u-40.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Występujące trudności postawiły też wyższe zadania przed kadrą kierowniczą. Zmuszały i mobilizowały one do szukania nowych rozwiązań. Okazało się, że mimo ograniczeń importowych znajdowano własne rozwiązania surowcowe i materiałowe.</u> + <u xml:id="u-40.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Twierdzenie, że — „potrzeba jest matką wynalazku” i tym razem niejednokrotnie sprawdzało się. Np. zwiększeniu uległo wykorzystanie przez przemysł lekki barwników krajowych, które okazały się nie gorsze od dotychczas importowanych. Szereg zakładów przemysłu elektromaszynowego zrezygnowało z importu różnych części, zastępując je własnymi wyrobami, których parametry jakościowe dorównują importowanym.</u> + <u xml:id="u-40.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Osiągnięte wyniki świadczą, że większość naszej kadry gospodarczej potrafi dobrze pracować i sprawdza się w bardziej skomplikowanych warunkach. Jest, to możliwe dzięki coraz szerszemu upowszechnieniu zrozumienia, że rozwiązań występujących trudności nie należy upatrywać w biernym oczekiwaniu na odgórne decyzje, lecz trzeba ich szukać w samodzielnym myśleniu, śmiałych inicjatywach, działaniu i wysokiej odpowiedzialności za swą pracę.</u> + <u xml:id="u-40.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jest jednak kilka problemów, których rozwiązanie, niezależnie od wysiłków podejmowanych w ramach poszczególnych przedsiębiorstw, wymaga podjęcia zorganizowanych działań na szczeblach resortów i zjednoczeń. Na niektóre z nich chciałbym zwrócić uwagę. W ostatnich ośmiu latach przemysł łódzki, zwłaszcza przemysł lekki, dzięki dokonanej modernizacji, uzyskał postęp w zakresie technologii i wzornictwa, które jeszcze do niedawna stanowiły główną barierę rozwoju nowoczesnej produkcji. Dziś przemysł ten stać jest na podejmowanie produkcji o najwyższych parametrach pod względem jakości i nowoczesności. Równocześnie pojawiły się nowe bariery ograniczające pełne wykorzystanie posiadanych możliwości. Barierami tymi są baza surowcowa i pogłębiający się ostatnio brak rąk do pracy. Likwidacja tych barier nie może być pozostawiona samym przedsiębiorstwom, choć inwencja i zdyscyplinowane działanie zakładów jest tu oczywiście niezbędne. W obu tych dziedzinach podejmowane są wielokierunkowe działania, mające na celu złagodzenie istniejącej sytuacji. Wiele uwagi poświęcamy sprawie zmniejszenia materiałochłonności produkcji przemysłowej, m.in. przez systematyczną weryfikację norm zużycia, zastępowanie surowców importowanych — krajowymi, lepsze wykorzystywanie odpadów. Dzięki temu udział kosztów materiałowych w ogólnych kosztach wytwarzania systematycznie się obniża. W 1978 roku był on o 1,1 punkta niższy niż w roku 1977, a łączną wartość obniżki kosztów materiałowych wyniosła ponad 3 min zł. Pragnę pokreślić, że problemami, o których mówię, bardzo wnikliwie zajmuje się sejmowa Komisja Przemysłu Lekkiego.</u> + <u xml:id="u-40.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uważamy, że w warunkach ograniczonych możliwości pełnego zabezpieczenia w surowce i materiały konieczne jest dalsze usprawnianie systemu bilansowania i dystrybucji tak, aby w pierwszej kolejności zabezpieczyć surowce tym producentom, którzy wytwarzają wyroby najbardziej potrzebne, nowoczesne i wysokiej jakości. To znaczy takie wyroby, które nie będą odkładać się w handlu.</u> + <u xml:id="u-40.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sądzimy także, że zmian wymagają obowiązujące kryteria oceny realizacji zadań produkcyjnych. Obok wskaźników wartościowo-tonażowych, bardziej należy uwzględniać kryteria oceniające wykonanie zadań produkcyjnych w układzie asortymentowym, uwzględniające stopień zaspokojenia potrzeb odbiorców, wyrażanych w zamówieniach. Taki kierunek przyniesie odpowiednią korzyść społeczeństwu, jak i państwu.</u> + <u xml:id="u-40.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W ostatnim czasie pogorszyła się sytuacja w dziedzinie zatrudnienia. O problemie zatrudnienia mówiła przed przerwą posłanka Kochanowska. Prognozy na lata najbliższe w tej sprawie nie są najlepsze. Występują niedobory zatrudnienia zarówno w starych, jak i nowych zakładach.</u> + <u xml:id="u-40.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Od 1976 roku notujemy w województwie stały spadek zatrudnienia; na przestrzeni 3 lat zmniejszyło się ono o 12 400 osób i szacuje się, że w latach 1979—1980 obniży się przynajmniej o dalsze 8 tys. osób.</u> + <u xml:id="u-40.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dokonana modernizacja w przemyśle naszego województwa umożliwiła w ciągu ostatnich 3 lat przesunięcie 12 tysięcy osób z zakładów modernizowanych do nowo wybudowanych.</u> + <u xml:id="u-40.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Od szeregu miesięcy w wielu zakładach, szczególnie przemysłu lekkiego, pogłębia się brak ludzi. Dotyczy to niestety w coraz większym stopniu pracowników bezpośrednio produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-40.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Mamy w województwie załogi zaawansowane wiekiem, zwłaszcza w starych przedsiębiorstwach przemysłu lekkiego, a udział kobiet w nich przekracza często 70%. W warunkach uelastycznienia systemu emerytalnego z możliwości wcześniejszego odejścia na emeryturę skorzystało 40% ogółu odchodzących. Ubytek naturalny w tych zakładach jest znaczny i wynosi od 4% do 5% ogółu zatrudnionych.</u> + <u xml:id="u-40.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W okresie pierwszych pięciu miesięcy 1979 roku zatrudnienie w łódzkim przemyśle zmniejszyło się o 7 400 osób. W tej sytuacji podejmujemy szereg działań. Zwiększyliśmy liczbę szkół zawodowych, których absolwenci są podstawowym źródłem dopływu nowych wykwalifikowanych kadr. System szkolnictwa zawodowego powinien szybciej reagować na potrzeby regionów naszego kraju. Doskonalimy poradnictwo zawodowe. Ważnym zagadnieniem jest rozwijanie orientacji zawodowej wśród młodzieży i jej rodziców, badanie losów absolwentów, ścisłe współdziałanie szkolnictwa z zakładami pracy i terenową służbą zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-40.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przerywanie nauki, odchodzenie od wyuczonego zawodu, nietrafne decyzje wyboru zawodu, powodują wielkie straty społeczne i gospodarcze. Tworzymy także — choć jesteśmy na początku drogi — system orientacji i poradnictwa zawodowego dla dorosłych.</u> + <u xml:id="u-40.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wiele uwagi przywiązujemy do spraw dalszej racjonalizacji zatrudnienia przez doskonalenie struktur organizacyjnych, podnoszenie kwalifikacji, wprowadzanie dwuzawodowości, doskonalenie procesów adaptacji społeczno-zawodowej, ograniczenie nadmiernej fluktuacji. Chodzi bowiem o to, aby przy ogólnym niedoborze rąk do pracy optymalnie wykorzystać kadry, którymi dysponujemy.</u> + <u xml:id="u-40.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Pragnę poinformować obywateli posłów, że coraz częściej w opinii społecznej podnoszony jest problem, iż w administracji przemysłowej liczba zatrudnionych przewyższa uzasadnione potrzeby. Konieczne jest w tych sprawach odpowiednie działanie resortów i zjednoczeń.</u> + <u xml:id="u-40.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Niezbędne jest dokonanie zorganizowanych przemieszczeń kadr między zakładami, a nawet branżami tak, aby zabezpieczyć kadrę w przedsiębiorstwach posiadających wysoko wydajny park maszynowy, dających produkcję najbardziej nowoczesną i poszukiwaną. Szerzej w rozwiązaniu tego problemu muszą uczestniczyć zjednoczenia oraz wydziały zatrudnienia urzędów wojewódzkich.</u> + <u xml:id="u-40.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W dalszym ciągu występuje nadmierna fluktuacja, której rozmiary są niepokojące. W 1978 roku w województwie, z różnych przyczyn zwolniło się z pracy ponad 113 tys. osób, przyjęto natomiast ponad 107 tys. Tak wysoka płynność kadr w znacznej mierze wynika z ogólnej sytuacji na rynku pracy, z dużej łatwości uzyskania pracy.</u> + <u xml:id="u-40.22" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Podnoszenie dyscypliny na wyższy poziom, a także należyta troska o warunki pracy, o sprawy socjalno-bytowe, podnoszenie kwalifikacji i perspektywy awansu, to drogi do zmniejszenia fluktuacji, drogi związania człowieka z zakładem. Sprawom tym więcej uwagi poświęcać powinny służby pracownicze. Działalność tych służb oraz kwalifikacje ludzi w nich pracujących są jednak nadal w wielu zakładach niedostateczne.</u> + <u xml:id="u-40.23" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wysoki Sejmie! Skoncentrowałem się na niektórych zagadnieniach, które miały wpływ na realizację zadań 1978 r. Są one aktualne także i obecnie w 1979 r. Eliminowanie występujących trudności zależy od pracy każdego, na każdym stanowisku. Doświadczenia wyniesione z 1978 r. pozwoliły nam poważnie zmniejszyć ujemne skutki warunków atmosferycznych i ograniczeń energetycznych w bieżącym roku, lepiej przygotować się do pracy przy zmniejszonych środkach importowych — surowców i materiałów.</u> + <u xml:id="u-40.24" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Chciałbym podkreślić z tej trybuny, że większość pracujących w naszym województwie, to ludzie przodujący, świadomi swych zadań, aby — jak powiedział I Sekretarz KC naszej partii tow. Edward Gierek na historycznym spotkaniu w Nowej Hucie: — „praca nasza była wszędzie nowoczesna, wydajna, dobrze zorganizowana, by dawała jeszcze większy pożytek narodowi i ojczyźnie”. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-40.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-40.26" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Ferdynand Łukaszek.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselFerdynandLukaszek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrując realizację narodowego planu społeczno-gospodarczego, warto zwrócić uwagę na fakt, że na obecnym etapie rozwoju kraju do rangi problemu ogólnonarodowego została podniesiona poprawa warunków życia i pracy ludności miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselFerdynandLukaszek">Wspólna polityka rolna PZPR i ZSL, jako integralna część strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, przynosi pomyślne rezultaty produkcyjne i społeczne. W realizacji tej wspólnej polityki zainteresowane jest żywotnie całe społeczeństwo polskie. Postępujący proces społecznej i technicznej rekonstrukcji rolnictwa stawia nowe wymagania pod względem — mówiąc najogólniej — jakości czynnika ludzkiego w tym dziale gospodarki narodowej. Podnoszenie kwalifikacji i aktywności społeczno-zawodowej ogółu rolników i pracowników rolnictwa jest podstawowym warunkiem efektywnego gospodarowania, upowszechniania nowoczesnych form i metod produkcji oraz pełniejszego wykorzystania dorobku naukowo-technicznego w szerokiej praktyce rolniczej.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselFerdynandLukaszek">Rządowy program kształcenia kadr dla potrzeb rolnictwa w latach 1976—1990 ustalił optymalne wielkości nakładów oraz zadania i przedsięwzięcia organizacyjne w dziedzinie szkolnictwa rolniczego i rolnej oświaty pozaszkolnej. Szczególnie cenną cechą tego programu jest to, że zostały zbilansowane w nim potrzeby rolnictwa w zakresie szkolenia i kształcenia kadr we wszystkich formach organizacyjnych i na wszystkich poziomach wiedzy fachowej, potrzeby zapewniające harmonijny rozwój wszystkich członów kompleksu gospodarki żywnościowej stosownie do przemian mających w nim nastąpić.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#PoselFerdynandLukaszek">Powyższe decyzje wynikające z realizacji wspólnej polityki rolnej w zakresie kształcenia kadr dla rolnictwa — przynoszą już pożądane rezultaty. Na przykładzie swojego województwa bielskiego pragnę przedstawić, że od 1976 r. wzrasta systematycznie nabór do szkół rolniczych absolwentów szkół podstawowych i już w stosunku do roku 1975 nastąpił wzrost o 140%. W ostatnich trzech latach w naszym województwie znacznie wzrosło uczestnictwo w kursach kwalifikacyjnych rolników. Na plan roczny województwa — 1100 rolników — dyplomy kwalifikowanego rolnika otrzymuje rocznie 2 400 osób. W swoim wystąpieniu pragnę zwrócić uwagę na niektóre problemy oświaty rolniczej.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#PoselFerdynandLukaszek">Jeżeli chcemy z rolnictwa uczynić nowoczesny, odpowiadający wymogom współczesności dział gospodarki narodowej, musimy dążyć do zlikwidowania różnicy w poziomie przygotowania fachowego zatrudnionych w rolnictwie i innych działach gospodarki narodowej. W okresie, kiedy przygotowanie do zawodów nierolniczych stało się niemal powszechne, w rolnictwie nadal znaczna liczba młodzieży podejmuje pracę produkcyjną bez przygotowania zawodowego, a nawet bez ukończonej szkoły podstawowej. Niski poziom kwalifikacji wielu ludzi pracujących w rolnictwie jest jedną z istotnych przyczyn hamujących dynamikę produkcyjną rolnictwa. Zbliżenie kwalifikacji zawodowych ludności rolniczej do poziomu kwalifikacji ludności pracującej poza rolnictwem staje się jednym z głównych celów polityki oświatowej, jest jednym z podstawowych warunków realizacji programu żywnościowego. W świetle zakładanej rekonstrukcji społecznej i technicznej rolnictwa, a także wobec bezspornego faktu wzrostu produkcyjności gospodarstw wraz ze wzrostem kwalifikacji rolników konieczna jest realizacja wszystkich założonych w planie wskaźników w tym zakresie, a również zwiększenie niezbędnych na ten cel nakładów.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#PoselFerdynandLukaszek">Dotychczasowy plan rekrutacji do szkół rolniczych dla nie pracujących wykonany został dzięki dodatkowemu wygospodarowaniu miejsc w szkołach rolniczych oraz udostępnieniu bazy dydaktycznej w szkołach ogólnokształcących i zawodowych pozarolniczych.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#PoselFerdynandLukaszek">Ważną sprawą w zakresie dopływu kwalifikowanych kadr do rolnictwa jest funkcjonowanie szkolnego systemu dokształcania już zatrudnionych w rolnictwie, czyli szkolnictwa dla pracujących i pozaszkolnej oświaty rolniczej. Trzeba podkreślić, że w ostatnim roku liczba szkół dla pracujących, szczególnie na poziomie techników oraz liczba osób pobierających w nich naukę znacznie się zwiększyła. Niemniej jednak w tym zakresie pozostaje jeszcze wiele do zrobienia.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#PoselFerdynandLukaszek">Powolny rozwój szkolnictwa rolniczego dla pracujących wynika głównie:</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#PoselFerdynandLukaszek">— z niedostatków bazy szkolnej, a zwłaszcza noclegowej w szkołach rolniczych;</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#PoselFerdynandLukaszek">— z małej aktywności wojewódzkich służb oświatowych;</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#PoselFerdynandLukaszek">— z ciągle niedostatecznego zainteresowania rolniczych zakładów pracy kierowaniem do szkół dla pracujących własnych pracowników bądź organizowania tych szkół we własnej bazie oraz z braku systemu pomocy dla rolników indywidualnych, uczących się w szkołach rolniczych.</u> + <u xml:id="u-41.11" who="#PoselFerdynandLukaszek">W związku z szybkim powiększaniem się liczby uczniów coraz poważniejszym problemem staje się zapewnienie uczniom, kierowanym na praktyki produkcyjne do rolniczych zakładów pracy, odpowiednich socjalno-bytowych warunków i stwarzanie im takiego frontu pracy, który odpowiadałby potrzebom dydaktycznym. Jest to poważny problem, bo takiego obciążenia praktykami jak rolnictwo nie ma żaden inny dział gospodarki narodowej. Obciążenie to jest dwojakie: finansowe oraz organizacyjno-produkcyjno-socjalne.</u> + <u xml:id="u-41.12" who="#PoselFerdynandLukaszek">Pewne nadzieje na rozwiązanie tych problemów, a także na usprawnienie procesu adaptacji zawodowej i kształcenia młodzieży w zakresie organizacji, techniki i technologii produkcji rolnej w trakcie nauki szkolnej wiążą się z rozwojem szkół przyzakładowych oraz szkół prowadzonych przez zakłady pracy, podobnie jak to jest w innych działach gospodarki narodowej. Tempo organizowania tego typu szkół należałoby znacznie przyspieszyć.</u> + <u xml:id="u-41.13" who="#PoselFerdynandLukaszek">Ważną rezerwą kształcenia praktycznego są dobre gospodarstwa indywidualne, szczególnie dla uczniów mających w przyszłości objąć gospodarstwa od rolników przechodzących na emerytury.</u> + <u xml:id="u-41.14" who="#PoselFerdynandLukaszek">Jednym z podstawowych warunków powiększania kształcenia młodzieży w szkołach rolniczych jest dalsze rozszerzanie pomocy stypendialnej. Dotychczasowe preferencje stypendialne dla uczniów szkół rolniczych nie były w stanie przeciwdziałać spadkowi odsetka młodzieży tych szkół, objętej pomocą stypendialną. Prawda, że środki na ten cel stale rosną, ale nie w takim stopniu, aby mogło to zmienić sytuację przy dalszym powiększaniu liczby uczniów.</u> + <u xml:id="u-41.15" who="#PoselFerdynandLukaszek">Podobnie ma się rzecz, jeżeli chodzi o liczbę miejsc w internatach szkół rolniczych. Na skutek szybkiego wzrostu liczby uczniów i powolnego zwiększania się miejsc w internatach maleje odsetek młodzieży mogącej z nich korzystać.</u> + <u xml:id="u-41.16" who="#PoselFerdynandLukaszek">Jeżeli w roku szkolnym 1976/1977 około 42% młodzieży kształcącej się w rolniczych szkołach stacjonarnych mogło korzystać z internatu, to w roku szkolnym 1979/1980 odsetek ten zmniejszy się do około 30%.</u> + <u xml:id="u-41.17" who="#PoselFerdynandLukaszek">Odrębnym problemem jest zjawisko niepodejmowania przez wszystkich absolwentów szkół rolniczych pracy w produkcji rolnej. Składa się na to wiele przyczyn: mniejsza atrakcyjność pracy w rolnictwie, brak mieszkań i trudniejsze warunki bytowania. Sporo młodzieży nierolniczej podejmuje naukę w szkołach rolniczych z różnych powodów, nie licząc na podjęcie pracy w rolnictwie. Wyda je się, że temu zjawisku można przeciwdziałać przez objęcie nauką w szkołach rolniczych wszystkich tych, którzy w rolnictwie pozostają. Organizatorem w tym zakresie powinna być dobrze zorganizowana gminna szkoła zbiorcza.</u> + <u xml:id="u-41.18" who="#PoselFerdynandLukaszek">Kształcenie rolników i pracowników rolnictwa w formach pozaszkolnych stanowi podstawowe źródło szybkiego podnoszenia dopływu kwalifikowanych kadr do rolnictwa. Za najważniejsze zadanie w dokształcaniu kadr w formach pozaszkolnych trzeba uznać zasadnicze podniesienie poziomu tej działalności. Można to osiągnąć przez związanie oświaty rolniczej pozaszkolnej ze szkołami rolniczymi, przez utworzenie przy wszystkich większych szkołach rolniczych stałych ośrodków szkolenia kursowego.</u> + <u xml:id="u-41.19" who="#PoselFerdynandLukaszek">Mówiąc o szkolnictwie wyższym, to założone w programie rządowym coroczne 5-procentowe zwiększanie rekrutacji do akademii rolniczych i innych wyższych uczelni, kształcących na potrzeby rolnictwa, napotyka także trudności. Dotychczasowe tempo budowy i rozbudowy bazy materialnej uczelni rolniczych w dalszym ciągu nie nadąża za wzrostem liczby kształconych studentów. Podczas gdy liczba studentów w latach 1960—1975 wzrosła około 300%, to baza dydaktyczno-naukowa wzrosła w tym czasie o 58%. Postępujące zwiększenie rekrutacji do uczelni rolniczych uwarunkowane jest także wzrostem limitów zatrudnienia nauczycieli akademickich. Istnieje potrzeba zwiększenia zatrudnienia nauczycieli akademickich w granicach zbliżonych do wzrostu liczby studentów.</u> + <u xml:id="u-41.20" who="#PoselFerdynandLukaszek">Wysoki Sejmie! Pozwoliłem sobie w dyskusji wskazać na niektóre ważniejsze problemy związane z planowanymi przedsięwzięciami z zakresu kształcenia kadr, tego ważnego działu gospodarki narodowej, jakim jest rolnictwo i gospodarka żywnościowa. Uczyniłem to w przeświadczeniu, że tak jak dla całej gospodarki narodowej potrzebna jest pełna realizacja zadań, tak rolnictwu potrzebne jest pełne, coroczne wykonywanie zadań w zakresie dopływu kwalifikowanych kadr. Określone planem wielkości kształcących się uczniów i studentów szkół rolniczych może nie są tak ważne na dzisiaj. Dopiero myśląc o zadaniach perspektywicznych — zagadnienie to nabiera właściwej wagi. Z oceny wykonania zadań narodowego planu społeczno-gospodarczego za rok 1978 nie wynika, że stan szkolnictwa rolniczego jest niewystarczający. Pomimo szeregu trudności związanych z ograniczeniem frontu inwestycyjnego, zapewnione zostały w roku szkolnym 1978/1979 szczególne preferencje dla rozwoju szkół rolniczych oraz szkół kształcących kadry dla potrzeb gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-41.21" who="#PoselFerdynandLukaszek">Mając na uwadze aktualnie ograniczone możliwości gospodarki narodowej, szczególnie w zakresie inwestycji, trzeba jednak czynić wszystko w celu stworzenia społecznych i materialnych warunków, zapewniających wykształcenie planowanej liczby kwalifikowanych kadr dla potrzeb rolnictwa, mającego ulec społecznej i. technicznej rekonstrukcji. O tym, że problem — który dzisiaj w debacie nad wykonaniem planu z 1978 r. podjąłem — jest na obecnym etapie rozwoju społeczno-gospodarczego kraju problemem dużej rangi, świadczy zainteresowanie nim najwyższych władz politycznych.</u> + <u xml:id="u-41.22" who="#PoselFerdynandLukaszek">Biuro Polityczne Komitetu Centralnego PZPR i Prezydium Naczelnego Komitetu ZSL na ostatnim wspólnym posiedzeniu podkreśliły wagę tego problemu i wspólnymi wytycznymi zobowiązały swoich członków, a także wszystkich związanych z oświatą rolniczą do rozwijania pracy oświatowo-wychowawczej na wsi i upowszechniania wiedzy rolniczej w imię nadrzędnego celu, jakim jest systematyczna poprawa wyżywienia narodu. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-41.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Wiesławowi Sadowskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselWieslawSadowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Budżet państwa nie realizuje samodzielnych celów, niezależnych od narodowego planu społeczno- gospodarczego. Wprost przeciwnie, jednym z podstawowych zadań budżetu jest wspieranie od strony finansowej zadań i zamierzeń, wynikających z narodowego planu. Z tego punktu widzenia analiza realizacji budżetu jest cenną informacją o tym, jak aparat finansowy państwa wspomaga wykonywanie zadań wynikających z narodowego planu.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#PoselWieslawSadowski">Międzykomisyjny zespół poselski, powołany do spraw oceny realizacji budżetu państwa, dokonał takiej analizy wykonania budżetu w 1978 r. Pragnąłbym podzielić się z obywatelami posłami niektórymi uwagami, jakie w wyniku przeprowadzonej analizy nasuwają się.</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#PoselWieslawSadowski">Jeżeli chodzi o dochody budżetowe, to przekroczyły one kwotę planowaną w budżecie, zmienionym w wyniku dostosowania planów finansowych przedsiębiorstw do narodowego planu i były wyższe od dochodów uzyskanych w 1977 r. Rezultat ten tym bardziej godny jest podkreślenia, że plan akumulacji finansowej na 1978 r., która przecież stanowi główne źródło dochodów budżetowych, nie został wykonany. W znacznej mierze zadecydowały o tym tzw. przyczyny obiektywne — obiektywne przynajmniej z punktu widzenia budżetu — takie, jak np. wzrost cen niektórych importowanych surowców, niedobory energii elektrycznej, powodujące przestoje mocy produkcyjnych, trudności transportowe itp.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#PoselWieslawSadowski">Nieosiągnięcie planowanej akumulacji było jednak również związane z niedostatecznym postępem w zakresie poprawy efektywności gospodarowania, czego dowodzą często występujące przekroczenia planowanych kosztów i ciągle jeszcze pokaźne straty nadzwyczajne. Mimo słabych postępów na odcinku obniżki kosztów, widoczne są pozytywne skutki stosowania instrumentów ekonomiczno-finansowych w oddziaływaniu na przedsiębiorstwa. Świadczy o tym fakt, że niewykonywanie planowanych wpłat przedsiębiorstw do budżetu było relatywnie znacznie niższe niż niewykonanie planu akumulacji finansowej.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#PoselWieslawSadowski">Warto przy tej okazji wskazać na aktywną rolę banków, które przy pomocy dostępnych im środków, a zwłaszcza kredytu i odpowiedniego zróżnicowania jego oprocentowania, oddziaływały na pożądany z punktu widzenia potrzeb rynku i handlu zagranicznego kierunek produkcji, na racjonalne kształtowanie zapasów oraz na utrzymanie nakładów inwestycyjnych w granicach określonych planem społeczno-gospodarczym. Finansowym wyrazem tej aktywnej działalności banków było przekroczenie o 14% wpłat instytucji finansowych do budżetu.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#PoselWieslawSadowski">Dochody z gospodarki nie uspołecznionej i od ludności stanowią niewielki, bo 2-procentowy odsetek ogółu dochodów budżetowych i nie odgrywają większej roli w utrzymaniu równowagi budżetowej. Warto jednak o dochodach tych wspomnieć, gdyż system obciążeń podatkowych gospodarki nie uspołecznionej ma istotne znaczenie w pobudzaniu rozwoju indywidualnego rolnictwa i działalności usługowo-produkcyjnej. I tu trzeba podkreślić, że nieznaczne przekroczenie planowanych wpływów budżetowych w tym zakresie potwierdza słuszność założeń polityki podatkowej, zapoczątkowanej w roku 1975, bowiem stwarza ona skuteczne bodźce dla wzrostu produkcji towarowej w indywidualnym rolnictwie, zwłaszcza w produkcji ogrodniczo-sadowniczej oraz dla rozwoju rzemiosła i usług nierzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#PoselWieslawSadowski">Wydatki budżetu państwa — jeśli wyeliminować nie przewidziane wydatki mające swe źródło w wydarzeniach o charakterze losowym — przekroczyły tylko o 1,3% kwotę planu po dokonanych zmianach.</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#PoselWieslawSadowski">Jak co roku, dominującą pozycję w wydatkach budżetowych stanowiły środki przeznaczone na cele gospodarcze, a wśród nich dopłaty do gospodarki żywnościowej. Ponadplanowe wydatki na gospodarkę spowodowane były głównie podwyżką cen skupu żywca i mleka, przy jednoczesnym przekroczeniu planu skupu trzody chlewnej oraz potrzebą pokrycia niedoborów środków obrotowych przedsiębiorstw w resortach: budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych górnictwa i hutnictwa, a także uzupełnieniem funduszów własnych spółdzielni kółek rolniczych dla zrekompensowania skutków zmian cen zaopatrzeniowych nabywanych przez te spółdzielnie artykułów.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#PoselWieslawSadowski">Łącznie na finansowanie zadań gospodarczych wydatkowano blisko 535 miliardów złotych, tj. o 20,8% więcej niż w roku 1977.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#PoselWieslawSadowski">Wydatki na finansowanie nauki i postępu technicznego, ponoszone przez budżet i przez przedsiębiorstwa, wzrosły w porównaniu z rokiem 1977 o 4,4%, przy czym wzrost nakładów w większym stopniu wystąpił w przedsiębiorstwach. Trzeba zauważyć, że łączne nakłady na naukę wzrosły w 1978 roku o 4,4%, przy wzroście dochodu narodowego do podziału o 0,7%. Nastąpił więc dalszy wzrost udziału wydatków na naukę w podzielonym dochodzie narodowym, co na pewno jest zjawiskiem korzystnym.</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#PoselWieslawSadowski">Wydatki bieżące na usługi socjalne i kulturalne wzrosły w stosunku do 1977 roku o 9,4%, jakkolwiek główna część tego wzrostu dotyczy usług socjalnych. Przekroczenie planowanych wydatków w tej sferze o 6,5% spowodowane było głównie podwyżką płac pracowników oświaty i służby zdrowia, pokryciem skutków zwyżki cen niektórych artykułów zaopatrzenia placówek socjalnych oraz dofinansowaniem kwotą około 2 miliardów złotych wydatków na leki dla uprawnionych do tego osób.</u> + <u xml:id="u-43.11" who="#PoselWieslawSadowski">Oczywiście, nie wszystkie potrzeby w dziedzinie usług socjalnych są zaspokajane w pełni i stosownie do oczekiwań społeczeństwa. Tym cenniejsze były decyzje Rządu zmierzające do wyzwalania rezerw dla poprawy jakości świadczonych usług. Wypada tu wskazać na stworzoną radom narodowym możliwość przeznaczania nie wykorzystanych kredytów budżetowych i ponadplanowych dochodów osiągniętych w roku poprzednim na poprawę norm wydatków na żywienie w zakładach leczniczych oraz placówkach oświaty i wychowania, jak również na uzupełnienie innych wydatków rzeczowych w urządzeniach socjalnych.</u> + <u xml:id="u-43.12" who="#PoselWieslawSadowski">Pożyteczna była również akcja porządkowania gospodarki materiałowej w jednostkach i zakładach budżetowych. Ustalone normatywy zapasów materiałowych stały się czynnikiem przeciwdziałającym gromadzeniu nadmiernych zapasów, a środki uzyskane z upłynnienia zbędnych materiałów umożliwiały pokrycie dodatkowych potrzeb. Pozytywne wyniki przynosi też realizacja programów oszczędnościowych w wydatkach na administrację państwową.</u> + <u xml:id="u-43.13" who="#PoselWieslawSadowski">Zapoczątkowane w roku 1975 i rozłożone na okres kilkuletni stopniowe podwyższanie emerytur i rent znajduje wyraz w wysokiej dynamice wydatków funduszu emerytalnego. W 1978 r. przekroczyły one już 100 mld zł i były wyższe o 18,7% niż w roku 1977. Stosunkowo niewielkie były jeszcze wydatki z funduszu emerytalnego rolników, co jest zrozumiałe ze względu na wąski na razie krąg osób, które nabyły uprawnienia emerytalne. Wysoki jest jednak przyrost tych wydatków, bo w stosunku do roku 1977 wzrosły one o 50%.</u> + <u xml:id="u-43.14" who="#PoselWieslawSadowski">Zgodnie z przyjętymi w narodowym planie społeczno-gospodarczym na rok 1978 założeniami w zakresie inwestycji i kapitalnych remontów, wydatki budżetowe na ten cel były o 7% niższe niż w 1977 roku, co odpowiada konieczności zmniejszania udziału inwestycji w skali całej gospodarki narodowej. W budżecie na 1978 rok zabezpieczono znaczne środki rezerwowe — trzeba tu zaznaczyć, że gospodarka tymi środkami prowadzona była ostrożnie i oszczędnie.</u> + <u xml:id="u-43.15" who="#PoselWieslawSadowski">W zakończeniu chciałbym jeszcze dodać kilka uwag na temat wykonania budżetów terenowych. Zrealizowano je z nadwyżką w wysokości 6,6 mld zł, przy czym tylko w przypadku 39 budżetów rad narodowych stopnia podstawowego zanotowano niedobór, który znalazł swe pokrycie w funduszu zasobowym. Dowodzi to, że przyjęty od kilku lat system równoważenia budżetów terenowych zdaje egzamin i stwarza dogodne warunki finansowe dla gospodarki rad narodowych. Z ponadplanowych dochodów i nie wykorzystanych w 1978 r. kredytów organy terenowe zasiliły swoje rezerwy kwotą 3,1 mld zł, z której mogą przeznaczyć dodatkowe kwoty na dofinansowanie urządzeń socjalnych i kulturalnych, gospodarki komunalnej itp. Druga część nadwyżek w wysokości 1,2 mld zł zwiększyła fundusze zasobowe, które obecnie nie tylko ubezpieczają równowagę budżetów terenowych, ale służą również finansowaniu przedsięwzięć związanych z rozwojem produkcji rynkowej i usług dla ludności.</u> + <u xml:id="u-43.16" who="#PoselWieslawSadowski">W rezultacie analizy budżetu, biorąc pod uwagę trudniejsze niż w latach poprzednich warunki, wypada stwierdzić, że został on prawidłowo zrealizowany, a system finansowy i gospodarka budżetowa skutecznie wspierały wszelkie działania mające na celu utrzymanie równowagi ekonomicznej państwa i poprawę warunków życia ludności.</u> + <u xml:id="u-43.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Alojzemu Melichowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym skoncentrować się w swojej wypowiedzi na zagadnieniach podstawowych proporcji gospodarczych, które omówione były na posiedzeniu między komisyjnego zespołu poselskiego.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#PoselAlojzyMelich">Rozpocznę od sprawy budzącej najwięcej kontrowersji, wątpliwości i dyskusji. Wobec narastania różnych dysproporcji w naszej gospodarce, coraz częściej i powszechniej wysuwa się postulat, aby gospodarkę zrównoważyć. Jest to na pewno słuszne i w pełni uzasadnione, ale rzecz w tym, iż dążenia te zaczynamy ujmować ostatnio chyba dość jednostronnie. Jak w wielu przypadkach, tak i w tym, skłonni jesteśmy chyba do pewnej przesady, uważając, że najlepszy jest stan — „błogiej równowagi” gospodarczej. Jest to, niestety, dość często spotykane uproszczenie.</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#PoselAlojzyMelich">Statyczna równowaga jest równoznaczna z zastojem i stagnacją tak niebezpiecznymi dla każdej gospodarki. Gospodarka może przecież pokrywać efektywny popyt, a więc znajdować pozornie — bo od strony zaspokajania popytu — stan równowagi nawet w okresach dużego bezrobocia i kryzysu jak to się np. dzieje w ustroju kapitalistycznym. Ale przecież nie takiej równowagi pragnęlibyśmy dla gospodarki polskiej. Alternatywą może być równowaga dynamiczna, przy której gospodarka stale dąży do równowagi, ale nigdy jej nie osiąga, stale się rozwijając, rodzi i nowe napięcia, chociaż na innym, wyższym już poziomie zaspokojenia potrzeb. Jest to więc tylko tendencja do równowagi, w ramach której stale występują określone odchylenia od równowagi, ale też stale dąży się do jej przywracania. Jest to stan normalny, prawidłowy, związany z dialektyką rozwoju, a nie wyjątkowy.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#PoselAlojzyMelich">Dla gospodarki socjalistycznej charakterystyczne jest niezwykle wysokie tempo rozwoju gospodarczego. Socjalizm musi stale rozbudowywać swą bazę materialno-wytwórczą, by sprostać powszechnemu postępowi. Ale godząc się z tym, musimy się liczyć z okresowo występującymi zaburzeniami równowagi. Problem jedynie tkwi w tym, aby zachować określone relacje między wzrostem a równowagą.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#PoselAlojzyMelich">Zagadnienie to stanęło zresztą ostro już w latach dwudziestych w Związku Radzieckim. Wtedy to znany ekonomista radziecki prof.</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#PoselAlojzyMelich">Strumilin opowiedział się za — „umiarem w bezprzykładnym tempie wzrostu gospodarki socjalistycznej”. Ten umiar określany jest wymogami obiektywnych praw ekonomicznych, które zresztą występują również tylko jako tendencje. Jest to najwłaściwsza droga rozwoju, przeciwstawna zresztą woluntaryzmowi.</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#PoselAlojzyMelich">Ale wróćmy do warunków polskich. Jak dalece słuszne są zarzuty o tzw. „przegrzaniu” gospodarki polskiej? Czy straciliśmy umiar w bezprzykładnym tempie wzrostu? W moim głębokim przekonaniu założenia strategii gospodarki polskiej na lata siedemdziesiąte były słuszne, uzasadnione i wyważone. Skok inwestycyjny w pierwszych latach tej dekady był koniecznością, bez tego nie wyrwalibyśmy gospodarki ze stanu niemocy i stagnacji gospodarczej. Duży wysiłek całego narodu dał zresztą niezwykle pozytywne wyniki — przyniósł podwojenie potencjału wytwórczego naszego przemysłu i jego znaczne odmłodzenie i zmodernizowanie oraz przeszło półtorakrotny wzrost potencjału w budownictwie. Nie wymaga to zresztą komentarzy.</u> + <u xml:id="u-45.7" who="#PoselAlojzyMelich">Niewątpliwie z biegiem czasu powstały trudności, wynikłe z narastających dysproporcji. Miały one przyczyny obiektywne i subiektywne. Zatrzymam się na tych ostatnich, bo obiektywne są ogólnie znane. Punktem wyjścia dla mego rozumowania jest teza, że nawet wysoka stopa inwestycyjna nie rodzi sama w sobie dysproporcji pod warunkiem:</u> + <u xml:id="u-45.8" who="#PoselAlojzyMelich">— po pierwsze, że zachowane są prawidłowe proporcje w kierunkach inwestowania oraz po drugie — zapewniona jest wysoka efektywność całego procesu inwestowania.</u> + <u xml:id="u-45.9" who="#PoselAlojzyMelich">Nie trzeba udowadniać, że w tym ostatnim zakresie, a więc efektywności, mankamenty i braki są ewidentne. Kiedy koszt inwestycji bywa często dwukrotnie wyższy od planowanego, inwestorzy zaniżają nakłady, by tylko „zaczepić się” w planie inwestycyjnym, kiedy rzeczywiste oddanie inwestycji przedłuża się znacznie w czasie, a zakładane wskaźniki techniczno-ekonomiczne nie zawsze są osiągane — to w tym tkwią istotne przyczyny narastających dysproporcji. Z tych też powodów — zaczyna brakować środków inwestycyjnych. Gdy do tego doda się, iż wciąż widzimy w inwestycjach jedyną drogę do wzrostu produkcji oraz znane słabości centralnego planifikatora do przeciwstawiania się tym zamierzeniom — to skutki nie dadzą na siebie długo czekać. Dokonywane w efekcie zmiany w programach inwestycyjnych, a szczególnie ograniczanie inwestycji w zapleczu, łamią zakładane proporcje już w kierunkach inwestowania i zwiększają trudności.</u> + <u xml:id="u-45.10" who="#PoselAlojzyMelich">Moim zdaniem dlatego jednym z podstawowych zadań naszej gospodarki jest .właśnie opanowanie frontu inwestycyjnego, przy zdecydowanym podniesieniu poziomu jego efektywności i o to przede wszystkim chodzi. Środki inwestycyjne powinny być najpierw kierowane na likwidowanie — „wąskich gardeł” produkcyjnych, które uniemożliwiają pełne wykorzystanie zbudowanych już nowych mocy produkcyjnych. Powinny to być inwestycje modernizacyjne oraz w szeroko pojętym zapleczu, a więc nie tylko produkcyjnym, ale również socjalnym, zdrowotnym, oświatowym itd. To zaplecze jest potrzebne, aby zadania pierwszej linii frontu produkcyjnego mogły być skutecznie realizowane. Uwagę trzeba również skupić i skoncentrować na tych inwestycjach, które zapewnią istotny wzrost efektywności gospodarowania. My często zapominamy o tym, że wzrost efektywności gospodarowania musi też kosztować. Chodzi w szczególności o inwestycje zapewniające spadek energo-i materiałochłonności produkcji.</u> + <u xml:id="u-45.11" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatele Posłowie! Drugi front, o decydującym znaczeniu, stanowi bowiem efektywność gospodarowania. Postęp w tym zakresie jest wciąż nieznaczny, a na niektórych odcinkach nastąpiło natomiast pogorszenie sytuacji. Niepokoi, że w 1978 r. nie osiągnięto planowej obniżki kosztów. Wskaźnik udziału kosztów w wartości produkcji ukształtował się na poziomie 86,41% wobec zaplanowanych 85,78%. Udział kosztów materiałowych wyniósł 56,01% zamiast planowanych 55,83%. Na ten stan rzeczy wpływ miało zużywanie droższych surowców i zamienników, droższe przewozy i niedostateczny postęp w obniżaniu jednostkowego zużycia surowców, materiałów i podnoszenia jakości.</u> + <u xml:id="u-45.12" who="#PoselAlojzyMelich">Produktywność majątku produkcyjnego jest nadal niewysoka. Mimo bowiem wzrostu uzbrojenia pracy w ubiegłym roku o 9,7% osiągnięto tylko 2-procentowy wzrost wydajności.</u> + <u xml:id="u-45.13" who="#PoselAlojzyMelich">Wysoka jest wciąż fluktuacja załóg oraz absencja pracowników. Na przykład w budownictwie fluktuacja sięga 50% załóg. O 4,3 godziny na jednego zatrudnionego, czyli o 2%, wzrosła liczba godzin nie przepracowanych. W produkcji materialnej brakuję dziennie bk. 550 tys. pracowników grupy wytwórczej. Jakość produkcji ciągle jest niedostateczna. Wprawdzie wzrosła o 18,4% liczba wyrobów ze znakiem jakości, ale podniósł się wskaźnik wadliwości towarów z 1,69% do 1,77%. Nadmiernie też, bo o 11,1% wzrosły zapasy w handlu. Pewien wpływ na ten stan rzeczy mają niewątpliwie utrudnione warunki pracy, konieczność nadrabiania zaległości. Z tym się można zgodzić, ale też trzeba postulować, aby nie nadrabiać zaległości za wszelką cenę, nie licząc się z kosztami, a dokonywać tego również przy możliwie daleko posuniętej minimalizacji nakładów. Chodzi o to, aby nadrabianie zaległości nie stało się wygodnym pretekstem do usprawiedliwiania marnotrawstwa i niedbalstwa.</u> + <u xml:id="u-45.14" who="#PoselAlojzyMelich">W ogóle bez zdecydowanej poprawy w efektywności gospodarowania, bez zmian w systemie funkcjonowania naszej gospodarki, a w szczególności — zerwania z oceną pracy przedsiębiorstw na podstawie wyłącznie przekraczania planów, bez konsekwentnego i powszechnego respektowania społecznej celowości produkcji i obniżania jej kosztów, bez lepszej wreszcie pracy na każdym stanowisku pracy — przezwyciężanie trudności napotykać będzie trudne do pokonania bariery.</u> + <u xml:id="u-45.15" who="#PoselAlojzyMelich">Wracając do głównego nurtu moich rozważań jeszcze raz chcę powiedzieć, że każda gospodarka, szczególnie typu otwartego — a taką prowadzimy — jest narażona na wahania, musi liczyć się z perturbacjami. Chodzi o to, żeby one były jak najmniejsze. Takie już są surowe i bezlitosne prawa i uwarunkowania gospodarki. Chciałbym w związku z tym jednak podkreślić rzetelne usiłowania Rządu, jego liczne inicjatywy, aby tym trudnościom stawić czoło, zmniejszać ujemne skutki często przecież trudnych do przewidzenia zjawisk.</u> + <u xml:id="u-45.16" who="#PoselAlojzyMelich">Słusznie Rząd skoncentrował swą uwagę na podstawowych zagadnieniach gospodarki, aby maksymalnie wykorzystać ograniczone zasoby i środki, a tym samym maksymalnie łagodzić powstające trudności i napięcia. Trzeba przyznać, że przyniosło to określone, pozytywne wyniki. Przypomnieć w tym miejscu należy znaczne wysiłki władz i całego społeczeństwa, związane z przeprowadzeniem chociażby sprzętu zbóż, w niezwykle przecież ciężkich warunkach ubiegłorocznych żniw. Pozwoliło to na zwiększenie w porównaniu z 1977 rokiem produkcji rolnej tak zwierzęcej, jak i roślinnej.</u> + <u xml:id="u-45.17" who="#PoselAlojzyMelich">Do osiągnięć zaliczyć również należy zmniejszenie salda obrotów towarowych o prawie 2 mld zł dew., w tym — salda obrotów towarowych z II obszarem płatniczym o 1,7 miliardów zł dew. Znaczne też jest tempo wzrostu produkcji przemysłowej. Określone też postępy, choć może mniej zadowalające, zanotowano w realizacji niektórych zmian strukturalnych, w tym również w racjonalizacji zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-45.18" who="#PoselAlojzyMelich">Koncentracja działalności Rządu na tych preferowanych kierunkach pozwoliła na dalsze konsekwentne realizowanie podstawowych celów społecznych. Chciałbym to jeszcze raz przypomnieć.</u> + <u xml:id="u-45.19" who="#PoselAlojzyMelich">Znacznie też przyspieszono tempo wzrostu budownictwa mieszkaniowego i choć nie udało się wykonać niezwykle napiętych zadań planowanych, to jednak wysiłek w zakresie realizacji programu mieszkaniowego był przecież ogromny.</u> + <u xml:id="u-45.20" who="#PoselAlojzyMelich">Podniesiono płace najniższe z 1 275 zł do 1 450 zł, realizując tym samym konsekwentnie program poprawy warunków życia najniżej zarabiających. Mimo trudności przeprowadzono tak potrzebną regulację płac w służbie zdrowia, w oświacie i szkolnictwie, a więc w sferze działalności nieprodukcyjnej, gdzie płace ukształtowały się na względnie niskim poziomie w stosunku do sfery produkcyjnej. Powstrzymano też zbyt silnie rosnące płace w najwyższych przedziałach płacowych, co nieraz budziło poważne zastrzeżenia w społeczeństwie. Podniesiono renty inwalidzkie i emerytury, przez co ich relacja do średniej płacy wzrosła z 44 do 47. Dodajmy też, że założenia planu wydatków na działalność socjalno-kulturalną przekroczono o 4,5%.</u> + <u xml:id="u-45.21" who="#PoselAlojzyMelich">Obywatele Posłowie! Mimo że rok 1978 — jak to nieraz tu powtarzano, był rokiem trudnym, to jednak konsekwentnie realizowano podstawowe jego założenia, jego priorytety społeczne. Daleki jestem od tego, aby lekceważyć trudności czy zamykać oczy na niedomagania, a nawet zaniedbania, bo ich pełne rozeznanie i analiza jest nieodzowna dla przezwyciężenia, ale służyć ona musi szukaniu metod i środków zwalczania trudności, wskazywaniu dróg dalszego rozwoju, a co również ważne, tworzeniu warunków dla lepszej rzetelniejszej pracy na każdym stanowisku przez każdego członka naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-45.22" who="#PoselAlojzyMelich">Chcę wyrazić me głębokie przekonanie, że wspólnym, zgodnym i rzetelnym wysiłkiem na wszystkich szczeblach i we wszystkich dziedzinach, pracą całego narodu nadal kontynuować będziemy słuszne założenia ustrojowe i realizować konsekwentnie strategiczne cele naszej gospodarki i państwa. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie udzielam głosu I zastępcy Przewodniczącego Komisji Planowania Przy Radzie Ministrów obywatelowi Ministrowi Maciejowi Wirowskiemu.</u> + <u xml:id="u-46.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">I zastępca Przewodniczącego Komisji</u> + <u xml:id="u-46.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Planowania przy Radzie Ministrów</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#MinisterMaciejWirowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W toku dyskusji poselskich, a także dzisiejszej debaty sejmowej zostały wszechstronnie omówione rezultaty ubiegłego roku, problemy i trudności, a także niedociągnięcia, które występowały w trakcie realizacji planu oraz formułowane były wnioski dla pracy na przyszłość. Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów chcę podkreślić, że jest to cenny materiał, który będzie wykorzystany przez Rząd w sterowaniu wykonaniem planu roku bieżącego i uwzględniony przez Komisję Planowania w pracach nad planem na rok przyszły.</u> + <u xml:id="u-47.1" who="#MinisterMaciejWirowski">Wysoka Izbo! Przyjmując plan na 1978 r., w debacie sejmowej podkreślono, że zadania w nim zawarte są trudne, uwzględniając zwłaszcza uwarunkowania, w których ten plan wypadnie nam realizować. W trakcie realizacji planu okazało się, że warunki zewnętrzne i wewnętrzne były jeszcze trudniejsze niż można było przewidywać. Do pracy w tych trudniejszych warunkach gospodarka stopniowo się przystosowywała w ciągu minionego roku. Pomimo tych trudności nastąpił dalszy postęp w rozwoju kraju i dalsze przeobrażenia strukturalne. Zwiększył się majątek narodowy. Podkreślić należy zwłaszcza, na co wielokrotnie zwracano uwagę w dyskusjach sejmowych, że w trudnych warunkach konsekwentnie realizowano cele społeczne wyznaczone uchwałami VII Zjazdu i II Krajowej Konferencji Partyjnej. Tym nadrzędnym celom podporządkowana była działalność inwestycyjna, polityka budżetowa oraz dokonywane zmiany struktur gospodarczych. W swej wypowiedzi pragnę skupić się na tych zjawiskach i tendencjach, które miały znaczący wpływ na realizację planu.</u> + <u xml:id="u-47.2" who="#MinisterMaciejWirowski">Ważnym zadaniem na 1978 rok było dalsze konsekwentne zmniejszanie ujemnego salda handlu zagranicznego w obrotach z krajami II obszaru płatniczego. Zostało ono poprawione o jeden miliard siedemset milionów złotych dewizowych. W warunkach zmniejszających się przyrostów zasobów pracy, istotne znaczenie miał postęp w racjonalizacji zatrudnienia i zmiana jego struktury. Pozwoliło to na zwiększenie zatrudnienia w rzemiośle, szeroko pojętych usługach i rolnictwie indywidualnym. W przemyśle i budownictwie w zasadzie cały przyrost produkcji osiągnięto drogą wzrostu wydajności pracy. Zmiany zachodzące w poziomie i strukturze zatrudnienia wskazują, że proces dostosowania się gospodarki do pracy w warunkach zmniejszających się przyrostów zasobów pracy został już rozpoczęty.</u> + <u xml:id="u-47.3" who="#MinisterMaciejWirowski">Zmiany strukturalne charakteryzowały się również dalszym zmniejszeniem udziału inwestycji w dochodzie narodowym. Przy stabilizacji poziomu inwestowania, zapewniono zwiększone nakłady na działy i kierunki preferowane.</u> + <u xml:id="u-47.4" who="#MinisterMaciejWirowski">Intensywne działanie w ciągu minionego roku rozwijano na rzecz rynku. Wyraźnie zaznaczyła się działalność Rady Ministrów i Komitetu do Spraw Rynku Wewnętrznego, który skupił swoją uwagę na zwiększaniu i dyscyplinowaniu dostaw towarów oraz poprawie ich jakości, rozwoju i unowocześnianiu sieci handlowej. Przy występujących opóźnieniach w produkcji przemysłowej zwiększono o prawie 7% import towarów na zaopatrzenie rynku. Stwarzane też były lepsze warunki dla rozwoju rzemiosła i usług, w tym zwłaszcza o charakterze bytowym.</u> + <u xml:id="u-47.5" who="#MinisterMaciejWirowski">Realizacja planu przebiegała przy występowaniu utrudnień polegających na:</u> + <u xml:id="u-47.6" who="#MinisterMaciejWirowski">1) niekorzystnej dla nas sytuacji na rynkach kapitalistycznych w postaci rozszerzającego się protekcjonizmu państwowego, co znacznie utrudniało lokowanie naszego eksportu na tych rynkach;</u> + <u xml:id="u-47.7" who="#MinisterMaciejWirowski">2) nienadążaniu rozwoju transportu, a szczególnie kolejowego, za rozwojem naszej gospodarki, pomimo znacznie zwiększonych nakładów na ten cel;</u> + <u xml:id="u-47.8" who="#MinisterMaciejWirowski">3) trudności w pełnym pokryciu potrzeb paliwowo-energetycznych gospodarki.</u> + <u xml:id="u-47.9" who="#MinisterMaciejWirowski">Spośród przyczyn subiektywnych wymienić należy te, które wynikały głównie z niedostatecznej dyscypliny w realizacji zadań planowych oraz z wciąż niedostatecznego, nie odpowiadającego możliwościom naszej gospodarki, postępu w efektywności gospodarowania. Na wyniki osiągnięte w roku ubiegłym pozytywnie oddziaływał dalszy szybki wzrost wymiany i współpracy z krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Był to ważny czynnik ograniczający wpływ protekcjonizmu. Szczególną rolę odegrało zwłaszcza umocnienie współpracy gospodarczej z największym naszym partnerem — Związkiem Radzieckim. Wysoko oceniając korzyści, jakie przynosi naszemu krajowi zacieśnianie więzów gospodarczych z krajami socjalistycznymi, Rząd intensywnie działał i działa dla rozwoju integracji w tym obszarze.</u> + <u xml:id="u-47.10" who="#MinisterMaciejWirowski">W sumie jednak realizacja celów uznanych za nadrzędne wymagała większego wysiłku w bieżącym sterowaniu procesami gospodarczymi i dokonywania w dużej skali przesunięć sił i środków. Przyniosło to szereg rozwiązań, które wdrożone w gospodarce dają rezultaty, pozwalają zmniejszyć występujące opóźnienia i trudności. Posłużę się kilkoma przykładami. Nie sposób w tej fazie dyskusji uniknąć powtórzeń, które postaram się sprowadzić do minimum.</u> + <u xml:id="u-47.11" who="#MinisterMaciejWirowski">W planie na 1978 rok założono osiągnięcie postępu w realizacji celów społecznych. Wyraziło się to dalszym rozwojem świadczeń społecznych, budownictwa mieszkaniowego i polityce płacowej, a więc w dziedzinach, którym uchwalony przez Sejm narodowy plan społeczno-gospodarczy przyznał największe priorytety.</u> + <u xml:id="u-47.12" who="#MinisterMaciejWirowski">Dokonano podwyżki najniższych rent, emerytur i płac, a także poprawy płac pracowników zatrudnionych w oświacie i wychowaniu, ochronie zdrowia i opiece społecznej. Równocześnie realizowano podwyżkę rent tzw. — „starego portfela” oraz rozpoczęto wypłaty świadczeń społecznych dla rolników indywidualnych. Zwiększono nakłady na bezpieczeństwo, higienę i poprawę warunków pracy.</u> + <u xml:id="u-47.13" who="#MinisterMaciejWirowski">Rozszerzono świadczenia z zakładowych funduszów socjalnych i mieszkaniowych. W dziedzinie ochrony zdrowia w 1978 roku skoncentrowano wysiłki na zwiększeniu dostępności do opieki lekarskiej, zwłaszcza w rejonie leczniczo-zapobiegawczym i na rozwoju przemysłowej służby zdrowia. Dla poprawy rozmieszczenia lekarzy w poszczególnych obszarach kraju, przyznano osiedlającym się absolwentom na obszarach deficytowych bezzwrotne pożyczki na zagospodarowanie się.</u> + <u xml:id="u-47.14" who="#MinisterMaciejWirowski">Poprawiono wyposażenie placówek lecznictwa w sprzęt i aparaturę medyczną.</u> + <u xml:id="u-47.15" who="#MinisterMaciejWirowski">Trudności w pełnym pokryciu zapotrzebowania na leki łagodzone były zwiększonym importem. W 1978 roku zaimportowano leków gotowych za 318 mln zł dewizowych, wobec 158 mln zł dewizowych w roku 1977. W celu poprawy w tej dziedzinie opracowano program rozwoju krajowej bazy produkcji leków. Działania te dadzą efekty już w 1979 roku i w latach następnych.</u> + <u xml:id="u-47.16" who="#MinisterMaciejWirowski">Ważnym problemem jest rozwój bazy szpitalnej. Dla przyspieszenia jej rozbudowy podjęto decyzję o realizacji przy istniejących szpitalach budowy 52 pawilonów o krótkim cyklu wykonawstwa.</u> + <u xml:id="u-47.17" who="#MinisterMaciejWirowski">W roku 1978 osiągnięto wyraźne przyspieszenie budownictwa mieszkaniowego. Podjęto też problem przyspieszenia zaspokajania potrzeb mieszkaniowych młodych małżeństw.</u> + <u xml:id="u-47.18" who="#MinisterMaciejWirowski">Ważnym obszarem działania w minionym roku było doskonalenie systemu oświaty i wychowania dzieci i młodzieży. Podjęto wdrożenie zreformowanych programów nauczania w pierwszej klasie szkoły 10-letniej. Rozszerzono wychowanie przedszkolne ze szczególnym uwzględnieniem dzieci w wieku 6 lat.</u> + <u xml:id="u-47.19" who="#MinisterMaciejWirowski">W 1978 r. nastąpiło dalsze upowszechnienie kształcenia w szkołach ponadpodstawowych. Należy podkreślić, że realizacja priorytetowych celów społecznych została dokonana w oparciu o rozwój produkcji materialnej.</u> + <u xml:id="u-47.20" who="#MinisterMaciejWirowski">Wysoki Sejmie! Wyniki uzyskane w rolnictwie wymagały zwiększonego wysiłku całej gospodarki dla zapewnienia poprawy zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji. W roku gospodarczym 1977—1978, mimo nieosiągnięcia wielkości planowanej, uzyskano wzrost dostaw nawozów azotowych o 98 tys. ton, a nawozów fosforowych o 52 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-47.21" who="#MinisterMaciejWirowski">Dla podtrzymania rozwojowych tendencji w produkcji zwierzęcej w roku gospodarczym 1977—1978 trzeba było poważnie zwiększyć import zbóż i pasz. W okresie tym zaimportowano 8 300 tys. ton zboża, co obciążyło bilans handlu zagranicznego. Dzięki temu zapewniono planowany wzrost produkcji i skupu mięsa. Nie udało się w pełni uzyskać założonej produkcji mleka i jaj, w związku z czym trzeba było dodatkowo importować masło. Z nadwyżką zrealizowano planowane dostawy większości rodzajów sprzętu rolniczego oraz części zamiennych, poprawy wymaga natomiast asortymentowa realizacja tych dostaw. Stymulującą rolę w rozwoju produkcji rolniczej spełniały podjęte decyzje w sprawie poprawy opłacalności produkcji zwierzęcej, włókna lnianego, konopi i ziemniaków. Na przełomie roku 1978/1979 podwyższono ceny skupu ziarna bobiku i łubinu oraz liści tytoniu. Zwiększona pomoc całej gospodarki dla rozwoju produkcji rolnej, a szczególnie import zbóż i pasz spowodowały, że po kilku latach niepowodzeń w 1978 r. uzyskaliśmy wzrost produkcji rolniczej. Trzeba jednak uwzględnić, że w rezultacie zwiększonego importu zbóż i pasz oraz masła, uległo dalszemu pogłębieniu ujemne saldo obrotów zagranicznych artykułami rolno-spożywczymi z 2,2 mld zł dew. w roku 1977 do 2,6 mld zł dew. w roku 1978. Aktualna sytuacja w rolnictwie została kompleksowo oceniona na XV Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-47.22" who="#MinisterMaciejWirowski">W oparciu o uchwały XV Plenum został opracowany rządowy program przeciwdziałania skutkom suszy. Zmierza on przede wszystkim do sprawnego przebiegu tegorocznych zbiorów tak, aby nic się nie zmarnowało i jak najlepiej zagospodarować i przetworzyć surowce rolne. Podjęto decyzje o zwiększeniu importu i dostaw dla rolnictwa pasz w celu wyrównania niedoborów w zbiorach.</u> + <u xml:id="u-47.23" who="#MinisterMaciejWirowski">Obywatele Posłowie! Punkt ciężkości zadań ilościowych przesuwa się w naszej gospodarce na zmiany jakościowe i strukturalne oraz na zwiększenie roli szeroko pojętej poprawy efektywności gospodarowania. Uwzględniając występujące utrudnienia w naszej gospodarce, działalność Rządu koncentruje się na odcinkach strategicznych, decydujących o przyszłym rozwoju kraju, o równowadze bilansu płatniczego w handlu zagranicznym oraz lepszym zaopatrzeniu rynku wewnętrznego. Z tego punktu widzenia sprawą o zasadniczym znaczeniu jest dalsze usprawnianie procesów sterowania gospodarką narodową i lepsze wykorzystanie zasobów, które gospodarka posiada. Warunkiem realizacji społecznych celów ujętych w narodowym planie społeczno-gospodarczym jest podniesienie efektywności gospodarowania. Świadomość, że od postępu w efektywności gospodarowania, obniżki kosztów i podnoszenia jakości produkcji zależy dalsza poprawa warunków życia społeczeństwa, musi dotrzeć do każdego. We wdrażaniu tych kierunków działania Komisja Planowania wykorzysta wszystkie wnioski wynikające z debaty sejmowej nad sprawozdaniem z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1978. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-47.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-48.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie głos zabierze Minister Finansów obywatel Henryk Kisiel.</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Podstawowym zadaniem budżetu na 1978 rok — jak to podkreślono podczas dzisiejszej debaty poselskiej — było gromadzenie odpowiedniej wielkości środków na sfinansowanie potrzeb rozwoju gospodarki narodowej, wyżywienia ludności i potrzeb rozwoju spożycia społecznego, a zwłaszcza szerokiego zespołu usług socjalnych i kulturalnych oraz ubezpieczeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-49.1" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Zadanie to zostało zrealizowane pomyślnie — jak to stwierdził poseł Sadowski. Dochody budżetu państwa przekroczyły 1 107 miliardów złotych i były o 2,3% wyższe niż planowaliśmy.</u> + <u xml:id="u-49.2" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Podstawowym źródłem dochodów budżetowych są wpłaty przedsiębiorstw gospodarki uspołecznionej. Stanowią one bowiem Poprawa efektywności gospodarowania, o której dzisiaj tak często mówimy, a zwłaszcza przedsięwzięcia zmierzające do obniżki kosztów produkcji, a w szczególności obniżki kosztu jednostkowego towarów i usług są aktualnie głównym zadaniem polityki finansowej na rok bieżący. Rada Ministrów nadała już tej sprawie odpowiednią rangę. W uchwale Rady Ministrów o NPSG na 1979 r. znalazło się specjalne zobowiązanie ministrów do zaktywizowania przedsięwzięć na rzecz obniżki kosztów jako głównego źródła wzrostu dochodu narodowego. Osiągane wyniki na odcinku obniżki kosztów są więc przedmiotem dziś bieżących i wnikliwych analiz całego aparatu finansowego przedsiębiorstw, zjednoczeń, resortów i służą do formułowania konkretnych wniosków przedstawianych przez Ministerstwo Finansów. Podstawowym czynnikiem poprawy efektywności gospodarowania, i to zawsze mamy w polu widzenia, jest aktywne zaangażowanie całych załóg zakładów pracy, poparte inicjatywą i wysiłkiem ich kierownictwa.</u> + <u xml:id="u-49.3" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Jeśli chodzi o dochody od gospodarki nie uspołecznionej i od ludności, to stanowią one niespełna 2% ogółu dochodów budżetowych, ale dotyczą ważnych, powiedziałbym wrażliwych, dziedzin naszego życia społecznego i gospodarczego, bo indywidualnego rolnictwa i rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-49.4" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W stosunku do wsi stosujemy od lat ustabilizowaną politykę podatkową, preferującą wzrost produkcji rolnej. Ponadto rozwój produkcji rolnej był i jest wspierany przy pomocy aktywnej polityki kredytowej. Wypłaty kredytów obrotowych dla indywidualnych gospodarstw rolnych wzrosły w 1978 r. o 7% i przekroczyły 38 mld zł. Wypłaty kredytów inwestycyjnych dla tych gospodarstw wzrosły o około 12% i wyniosły ok. 12,4 mld zł. Rząd aktywnie wykorzystywał więc instrumenty finansowe w celu kształtowania warunków sprzyjających rozwojowi produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-49.5" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Dochody budżetowe z podatków i opłat od indywidualnej działalności usługowo-produkcyjnej przekroczyły nieznacznie założenia planu, ale w porównaniu z 1977 r. wzrosły o około 5%. Jest to wynikiem osiągniętych postępów w rozwoju indywidualnego rzemiosła, znajdujących wyraz we wzroście obrotów zakładów rzemieślniczych o około 14% w ciągu jednego roku, w tym wartości usług dla ludności o ponad 21% i zatrudnienia w rzemiośle o 4,3%. Wprowadzone przed 3 laty udogodnienia dla rozwoju rzemiosła przynoszą więc pożądane efekty. Czynnikiem dodatkowo wspierającym rozwój rzemiosła były wypłaty kredytów inwestycyjnych dla rzemieślników. Wzrosły one o 9,6% i wyniosły około 800 min zł. Dochody z podatków od ludności nieznacznie tylko, bo w granicach 0,5% przekroczyły założenia planu. Ogólna ich kwota wyniosła 10,6 mld zł i stanowiła około 0,8% przychodów pieniężnych ludności w ogóle i 1,3% funduszu płac.</u> + <u xml:id="u-49.6" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">System finansowy jednocześnie z drugie, strony zapewnia dopływ środków dla ludności. Jedną z takich form jest kredyt na zakupy ratalne, który przekroczył w 1978 r. 11 mld złotych, z tego wypłaty kredytów dla młodych małżeństw wyniosły ponad 6 mld zł. Natomiast kredyty na budowę indywidualnych domów mieszkalnych lub ich remont wyniosły 3,3 mld zł. Oznacza to, że około 2/3, bo 65% ogółu domów wybudowanych w 1978 r. w ramach indywidualnego budownictwa mieszkalnego, zostało dofinansowanych ze środków kredytu bankowego.</u> + <u xml:id="u-49.7" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Zgromadzone w 1978 r. dochody budżetowe pozwoliły na lepsze niż planowano zaspokojenie wielu potrzeb gospodarki narodowej i ludności. Najpoważniejszą pozycję wydatków zajmują tu nadal dopłaty do gospodarki żywnościowej, które są związane z realizacją założeń polityki społeczno-gospodarczej partii i Rządu w dziedzinie poprawy wyżywienia narodu. W 1978 r. dopłaty te były o 13,6% wyższe niż w 1977 roku i wyniosły 252 mld zł. Podstawową pozycję w tych wydatkach zajmują nadal dopłaty do artykułów żywnościowych, które wyniosły ponad 136 mld zł i były o 17,3% wyższe niż w roku 1977. Rząd więc w szerokim zakresie wykorzystywał nagromadzone środki budżetowe, aby przeciwdziałać tendencjom zwyżkowym cen detalicznych., Świadczenia budżetu na rzecz produkcji rynkowej nie ograniczają się do dotowania gospodarki żywnościowej. W 1978 r. budżet przyznał ponad 7 mld zł dopłat do produkcji różnego rodzaju artykułów, których ceny detaliczne ze względów społecznych nie ulegają zmianie, mimo że nie zapewniają one przedsiębiorstwom odpowiednich zysków lub nawet przynoszą straty, np. dopłaty do węgla opałowego, do szeregu artykułów przemysłu lekkiego, jak tkaniny ba wełniane, odzież dziecięca itd.</u> + <u xml:id="u-49.8" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Duże znaczenie przywiązywaliśmy w ub. roku i przywiązujemy w bież, roku do tworzenia warunków sprzyjających dalszemu rozwojowi nauki i postępu techniki. Nakłady na te cele z budżetu i funduszów służących finansowaniu postępu techniki przedsiębiorstw wyniosły w 1978 r. około 38 mld zł i były o 4,4% wyższe niż w 1977 r. Nastąpiło więc dalsze zwiększenie udziału nakładów na naukę w wytworzonym, a zwłaszcza w dzielonym dochodzie narodowym. Dużą wagę przywiązywaliśmy do sfinansowania działalności socjalnej i kulturalnej, a zwłaszcza ochrony zdrowia, oświaty, kultury i sztuki. Budżet państwa wydał na te cele w 1978 r. ponad 147 mld zł, tj. o 9,4% więcej niż w 1977 r. i o 6,5% więcej niż planowano. Wzrost wydatków na potrzeby rozwoju spożycia społecznego był więc znacznie szybszy od tempa wzrostu dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-49.9" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W wyniku analizy wydatków budżetu państwa w niektórych przypadkach obywatele posłowie zwracali uwagę na szczupłość środków przeznaczanych na realizację niektórych zadań. Odnosiło się to zwłaszcza do wydatków na usługi socjalne i kulturalne. Poprawa sytuacji na tym odcinku w znacznej mierze została osiągnięta w wyniku dopłat ze środków własnych rad narodowych, które w ub. roku wyniosły 2,2 mld zł. Jeśli pomimo to ogólne odczucie społeczne wskazuje na potrzebę dalszej poprawy jakości świadczeń na tych odcinkach spożycia społecznego, to uwzględnienia wymaga fakt, że zwiększenie wydatków na tych odcinkach oznacza zarazem zmniejszenie możliwości wzrostu spożycia indywidualnego, a w tym wzrostu płac realnych. Wybór potrzeb, które powinny być zaspokojone w pierwszej kolejności, jest tu więc niezmiernie trudny.</u> + <u xml:id="u-49.10" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Pomimo ograniczonych w porównaniu z poprzednimi latami możliwości naszej gospodarki, rok 1978 był okresem konsekwentnej realizacji długofalowego programu rozwoju ubezpieczeń społecznych. Wydatki budżetu w tym zakresie wraz z wydatkami funduszów emerytalnych wyniosły prawie 140 mld zł i były o 16,4% wyższe niż w 1977 r. O wysokiej dynamice tych wydatków decyduje zwłaszcza stały, konsekwentny wzrost emerytur i rent. Wysokość przeciętnej emerytury w okresie ostatnich 3 lat wzrosła o ponad 800 zł.</u> + <u xml:id="u-49.11" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Zapewnienie środków na realizację programu rozwoju ubezpieczeń społecznych traktujemy jako szczególnie ważne zadanie systemu finansowego państwa.</u> + <u xml:id="u-49.12" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Szczególnie oszczędnie natomiast kształtowane były wydatki na administrację państwową. Zatrudnienie na tym odcinku utrzymaliśmy na poziomie ubiegłego roku 1977, a udział wydatków na administrację w całości wydatków budżetu uległ dalszemu zmniejszeniu z 2,1% w 1977 r. do 1,9% w 1978 r. Rząd podjął środki zmierzające do ograniczenia wydatków przedsiębiorstw na utrzymanie administracji gospodarczej. W ich wyniku wydatki te uległy obniżeniu w ciągu 1 roku o ok. 8% w porównaniu z 1977 r., tj. o ponad 2,6 mld zł.</u> + <u xml:id="u-49.13" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Kończąc naświetlenie niektórych problemów realizacji budżetu 1978 r., chciałbym jeszcze zwrócić uwagę na fakt, że mieliśmy w tym okresie do czynienia z dalszym dynamicznym rozwojem terenowej gospodarki budżetowej. Wydatki budżetów terenowych wzrosły w tym okresie o 9% i wyniosły ponad 220 mld zł. To wskazuje, że zostały stworzone podstawy niezbędne dla zapewnienia gospodarce terenowej właściwego jej miejsca w zaspokajaniu ważnych potrzeb naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-49.14" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Obywatele Posłowie! Przedstawione przeze mnie problemy gospodarki środkami budżetowymi, nakierowanej na rozwiązywanie przede wszystkim najistotniejszych zadań polityki socjalnej, nabierają jeszcze większego znaczenia w świetle postępów w realizacji budżetu państwa w okresie minionych 5 miesięcy tego roku. Szczególnie ostra zima i związane z nią zakłócenia w dostawach energii elektrycznej i funkcjonowaniu transportu bardzo niekorzystnie odbiły się nie tylko na realizacji planów produkcji, ale także na kształtowaniu się poziomu ich kosztów.</u> + <u xml:id="u-49.15" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Z drugiej strony konieczne okazało się przyznanie dodatkowych środków budżetowych, zwłaszcza na likwidację szkód spowodowanych ostrą zimą i powodziami, przede wszystkim na drogach publicznych oraz w obiektach komunalnych i budynkach mieszkalnych. Dotychczas uruchomiono na te cele w ciągu 5 miesięcy 3,3 mld zł ze środków budżetowych.</u> + <u xml:id="u-49.16" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Niezależnie od tych przedstawionych wydatków budżetu, szacujemy, że wypłaty Państwowego Zakładu Ubezpieczeń z tytułu podlegających ochronie ubezpieczeniowej szkód w uprawach, pogłowiu zwierząt oraz mieniu nieruchomym i ruchomym wyniosą ponad 500 mln zł.</u> + <u xml:id="u-49.17" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Kończąc, chciałbym jeszcze dodać, że zgodnie z sugestiami obywateli posłów, zwłaszcza na początku ubiegłej debaty sejmowej nad planem tego roku, znacznie zwiększone zostały środki budżetowe na dofinansowanie czynów społecznych. Niezależnie bowiem od przyrzeczonej przez Rząd kwoty 500 mln zł na dofinansowanie czynów z okazji 35-lecia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zwiększono jeszcze te środki o drugie 500 mln zł na dofinansowanie czynów społecznych, związanych z programem zagospodarowywania Wisły i jej dopływów, a ponadto 110 mln zł dodano w I kwartale na czyny związane ze zwalczaniem skutków ostrej zimy i 200 mln zł na czyny związane z pracami tak potrzebnymi dla uporządkowania terenów, przez które przebiega budowa linii kolejowej Hrubieszów—Huta „Katowice”. Budżet zapewnił więc w bież. roku szczególnie szerokie pole dla różnego rodzaju akcji społecznych, cennych przecież w naszym życiu społeczno-gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-49.18" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Obecnie musimy koncentrować wysiłek całego społeczeństwa na zapewnieniu takiego postępu w poprawie efektywności gospodarowania, aby nadrobić wszystkie zaległości z pierwszych miesięcy roku i pomyślnie wykonać zadania planowe, ale w takim rozumieniu, o jakim mówił tu z tej trybuny poseł Melich.</u> + <u xml:id="u-49.19" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Dziękuję obywatelom posłom za uwagę i proszę z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów o zatwierdzenie sprawozdania Rządu z wykonania budżetu państwa za 1978 r.</u> + <u xml:id="u-49.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-50.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam zatem dyskusję.</u> + <u xml:id="u-50.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-50.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proponowany przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów projekt uchwały w sprawie zatwierdzenia sprawozdań Rządu z wykonania planu i budżetu w 1978 roku — jest Obywatelom Posłom przedstawiony w sprawozdaniu Komisji (druk nr 126).</u> + <u xml:id="u-50.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-50.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-50.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie zatwierdził sprawozdania Rządu z wykonania narodowego planu społeczno-gospodarczego w 1978 roku oraz budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1978 r.</u> + <u xml:id="u-50.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — po rozpatrzeniu sprawozdań Rządu z wykonania planu i budżetu w 1978 roku — przedstawiła wniosek w przedmiocie absolutorium dla Rządu (druk nr 127).</u> + <u xml:id="u-50.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Komisja stwierdza, że rok 1978 przyniósł dalszy postęp w rozwoju społeczno-gospodarczym naszego kraju. Mimo trudnych warunków — dzięki wysiłkowi całego społeczeństwa i przedsięwzięciom podejmowanym przez Rząd możliwe było wykonanie podstawowych celów planu i zadań budżetu.</u> + <u xml:id="u-50.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Komisja podkreśla, że kontynuowane być powinny i rozwijane działania, zmierzające zwłaszcza do dalszej poprawy sytuacji rynkowej, zwiększania eksportu oraz polepszania efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-50.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Działalność Rządu w 1978 roku w ocenie Komisji była zgodna z uchwałą o narodowym planie społeczno-gospodarczym i ustawą budżetową na rok 1978 — w związku z tym Komisja, na podstawie art. 39 ust. 4 regulaminu Sejmu, wnosi, aby Wysoki Sejm podjął następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-50.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej udziela Rządowi absolutorium za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 1978 r.” Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-50.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-50.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam, że Sejm przyjął jednomyślnie proponowaną uchwałę, a tym samym udzielił Rządowi absolutorium za 1978 rok.</u> + <u xml:id="u-50.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy obecnie do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druki nr 119 i 123).</u> + <u xml:id="u-50.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Andrzej Żabiński.</u> + </div> + <div xml:id="div-51"> + <u xml:id="u-51.0" who="#PoselAndrzejZabinski">Szanowny Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji sejmowych: Obrony Narodowej i Prac Ustawodawczych, mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Przyjęcie projektu wraz z poprawkami na wspólnym posiedzeniu wymienionych Komisji poprzedziła wnikliwa jego analiza w specjalnie powołanej podkomisji.</u> + <u xml:id="u-51.1" who="#PoselAndrzejZabinski">Referowany projekt ustawy obejmuje krąg problemów wywierających istotny wpływ na konieczny proces stałego doskonalenia naszego systemu obronnego. Tym samym jego treść wiąże się bezpośrednio z kwestią bezpieczeństwa kraju, szczególnie akcentowaną na VII Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i zaliczoną w referacie programowym I Sekretarza Komitetu Centralnego tow. Edwarda Gierka do wartości czołowych, niezbędnych dla wszechstronnego rozwoju Polski Ludowej i moralnej satysfakcji Polaków.</u> + <u xml:id="u-51.2" who="#PoselAndrzejZabinski">Ta przedstawiona wyżej zasada jest podłożem naszej naczelnej powinności obywatelskiej, wyrażanej stałą troską o urzeczywistnienie niepodważalnego prawa narodu do niepodległości i pewności jutra, do życia w warunkach trwałego pokoju. W jej ramach mieszczą się założenia i konsekwentne poczynania władzy ludowej w sferach polityki zagranicznej oraz obronności. Godzi się o tym przypomnieć, zwłaszcza w bieżącym, jubileuszowym roku 35-lecia Polski Ludowej i 40-lecia klęski wrześniowej — właśnie z tej wysokiej trybuny, w Sejmie, który wielokroć dawał dowody wielkiej troski o losy narodu, o tworzenie warunków do jego bezpiecznego rozwoju. Zapłaciliśmy wysoką cenę za krótkowzroczność polityczną klas posiadających, za słabość wewnętrzną i zewnętrzną, za niedorozwój ekonomiczno-społeczny, za błędną koncepcję obronną oraz brak realnych sojuszów. Nieprzemijającą zasługą polskiej lewicy było to, że w ogniu nieprzejednanej walki z najgroźniejszym wrogiem ludzkości — hitlerowskim faszyzmem, potrafiła skutecznie przezwyciężyć te słabości, wiążąc losy Polski z demokracją i socjalizmem, z główną siłą koalicji antyhitlerowskiej i zarazem najbardziej postępową siłą świata — Związkiem Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-51.3" who="#PoselAndrzejZabinski">Wypełniając podstawowe założenia Manifestu Lipcowego, działając w ramach wspólnoty socjalistycznej, nasze państwo zawsze było i jest orędownikiem pokoju, sprawiedliwości społecznej i postępu, respektowania praw narodu do życia w niepodległości, rozwijania stosunków międzynarodowych według leninowskich zasad pokojowego współistnienia państw o odmiennych ustrojach.</u> + <u xml:id="u-51.4" who="#PoselAndrzejZabinski">Jesteśmy świadomi tej prawdy, że obecny kształt stosunków międzynarodowych, którego znamienną cechą jest odprężenie polityczne, to rezultat wytrwałej, niezmiennie pokojowej polityki całej wspólnoty socjalistycznej, której Polska Ludowa stanowi trwałe i liczące się ogniwo. Jest to także efekt rosnącej siły ekonomicznej i możliwości naukowo-technicznych socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-51.5" who="#PoselAndrzejZabinski">Kierując się zasadą pokojowego współistnienia państw o odmiennych ustrojach politycznych i nieingerencji w ich wewnętrzne sprawy, oraz — realizując konsekwentnie postanowienia Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie — Polska wraz z innymi państwami wspólnoty socjalistycznej działa solidarnie i usilnie na rzecz odprężenia politycznego i militarnego oraz współpracy międzynarodowej. Ponownie daliśmy temu wyraz kilka dni temu, witając z zadowoleniem kolejny radziecko-amerykański układ o ograniczeniu zbrojeń strategicznych. Ale układ wiedeński nie oznacza jeszcze realnego rozbrojenia.</u> + <u xml:id="u-51.6" who="#PoselAndrzejZabinski">Jesteśmy świadomi tego, że droga do trwałego bezpieczeństwa i pokoju jest długa. Wieloletni dialog w sprawie SALT II pokazał, jak wiele jeszcze piętrzy się na niej, trudności, które szczególnie widoczne są w Europie — na głównym styku socjalizmu i kapitalizmu. Odprężeniu politycznemu nie towarzyszy tu odprężenie militarne. W Europie nadal jeszcze nie osiągnięto postępu w dziedzinie rozbrojenia. Państwa NATO zwiększają siły zbrojne, wprowadzają nowe bronie ofensywne w celu uzyskania przewagi militarnej. Przoduje w tym względzie, eksponując swą rolę w natowskim ugrupowaniu militarnym w Europie — Republika Federalna Niemiec. Dlatego nie utraciła swego znaczenia potrzeba stałej troski o utrwalanie bezpieczeństwa i utrzymania na niezbędnym, stosownym do możliwości naszego kraju, poziomie obronności Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-51.7" who="#PoselAndrzejZabinski">Rękojmię bezpieczeństwa Polski Ludowej stanowi własna, budowana wysiłkiem całego narodu, moc obronna jako internacjonalistyczna składowa połączonych sił państw socjalistycznych, sprzymierzonych Układem Warszawskim, wśród których proporcjonalnie największy i decydujący wkład wnosi Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. W układzie tym, stanowiącym gwarancję bezpieczeństwa Polski, widzimy decydujący czynnik utrzymania pokoju w Europie. Wieloletnie doświadczenia powojennej historii Europy potwierdzają zasadność tej tezy.</u> + <u xml:id="u-51.8" who="#PoselAndrzejZabinski">Obywatele Posłowie! Najistotniejsze problemy kierowania obronnością państwa reguluje ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony PRL.</u> + <u xml:id="u-51.9" who="#PoselAndrzejZabinski">Ponad jedenastoletni okres funkcjonowania ustawy potwierdził słuszność generalnych założeń, dostarczając zarazem wiele wniosków wynikających z jej praktycznej realizacji. Twórcze poszukiwania najlepszych sposobów realizacji wskazań partii, dotyczących umacniania bezpieczeństwa kraju, a także rozwinięcia w ramach spełniania obronnych powinności obywatelskich wszystkich dostępnych form oddziaływania w sferze patriotyczno-internacjonalistycznego wychowania młodzieży, oraz na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego kraju — warunkują potrzebę dokonania przedstawionych Wysokiej Izbie zmian w ustawie.</u> + <u xml:id="u-51.10" who="#PoselAndrzejZabinski">Proponowana forma noweli do ustawy z 1967 roku jest bardzo zasadna. Podkreśla ona przede wszystkim ciągłość regulacji prawnej w tej tak podstawowej dla bytu państwowego dziedzinie, jaką jest obronność. Stanowi także wyraz dotrzymywania kroku zmianom wynikającym z procesów rozwojowych w sferze polityczno-społecznej i ekonomicznej naszego państwa, jakie dokonały się w 35-leciu Polski Ludowej. Jest jednocześnie jeszcze jednym przykładem poszerzania ustawowych gwarancji w sferze obowiązków i uprawnień obywatelskich, z których wiele normowanych dotychczas w przepisach wykonawczych podniesiono do rangi ustawowej.</u> + <u xml:id="u-51.11" who="#PoselAndrzejZabinski">Dotychczasowy dorobek organizacyjno-obronny, doświadczenia w funkcjonowaniu administracji państwowej oraz wzrost świadomości obywatelskiej w kategoriach ogólnonarodowych — pozwalają, stosownie do aktualnego etapu rozwoju budownictwa socjalizmu w naszym kraju, na dalsze umacnianie obronności państwa i pogłębianie powszechności konstytucyjnego obowiązku obywateli w tym zakresie. Jest to jeden z głównych celów przedstawionego Wysokiej Izbie projektu nowelizacji ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL.</u> + <u xml:id="u-51.12" who="#PoselAndrzejZabinski">Wysoka Izbo! W relacjonowaniu obywatelom posłom głównych wątków projektu ustawy pragnę zaakcentować te problemy, które odzwierciedlają istotę proponowanych zmian i uzupełnień. Wymieniłbym więc przede wszystkim:</u> + <u xml:id="u-51.13" who="#PoselAndrzejZabinski">1) zapewnienie sprawiedliwej równości, a tym samym większego stopnia powszechności spełniania przez obywateli obowiązku służby wojskowej zarówno w siłach zbrojnych, jak i poza nimi, w ramach nowo wprowadzonych form zastępczych tej służby;</u> + <u xml:id="u-51.14" who="#PoselAndrzejZabinski">2) pogłębienie treści i form wychowawczo-szkoleniowego oddziaływania na postawy obywatelskie młodzieży;</u> + <u xml:id="u-51.15" who="#PoselAndrzejZabinski">3)doskonalenie procesu przygotowania młodzieży do służby wojskowej zarówno pod względem zawodowym, jak i zdrowotno-fizycznym;</u> + <u xml:id="u-51.16" who="#PoselAndrzejZabinski">4) uregulowanie w drodze ustawowej podstawowych strukturalno-organizacyjnych problemów obrony cywilnej oraz wykorzystanie jej sił i środków w ramach przedsięwzięć służących przygotowaniu ochrony ludności i jej zdrowia, zasobów materialnych i dóbr kulturalnych narodu, kształtowanie środowiska naturalnego, zwłaszcza w sytuacjach awaryjnych, w tym także związanych z przezwyciężaniem żywiołowych zjawisk przyrody;</u> + <u xml:id="u-51.17" who="#PoselAndrzejZabinski">5) poszerzanie ustawowych gwarancji dla uprawnień obywateli poddanych powszechnemu obowiązkowi obrony.</u> + <u xml:id="u-51.18" who="#PoselAndrzejZabinski">Ważną ideą nowelizacji ustawy z 1967 r. jest pogłębienie równości, a zatem i powszechności spełniania przez całą młodzież w wieku poborowym powinności na rzecz obrony kraju. Potrzebę taką — poza uzasadnieniami obronnymi — dyktują również: aktualna i prognozowana sytuacja demograficzna oraz dążenie do stałego pogłębiania społeczno-wychowawczego oddziaływania na coraz szersze kręgi młodzieży. Spełnianiu tych założeń, zgodnie z przedstawionym obywatelom posłom projektem ustawy — służyć będzie wprowadzenie, obok zasadniczej służby wojskowej, jej form zastępczych w postaci zasadniczej służby w obronie cywilnej oraz zastępczej służby poborowych, użytecznych nie tylko pod względem obronnym, lecz także z punktu widzenia rozwoju ekonomiczno-społecznego kraju.</u> + <u xml:id="u-51.19" who="#PoselAndrzejZabinski">Obowiązkowa zasadnicza służba poborowych w obronie cywilnej będzie odbywana w oddziałach specjalnie zorganizowanych, z wykorzystaniem bogatych doświadczeń uzyskanych w czasie funkcjonowania Ochotniczych Hufców Pracy Federacji Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej. Będą to w szczególności oddziały przygotowujące do wykonania zadań ratownictwa technicznego, prac awaryjno-remontowych i inżynieryjno-budowlanych, jak też i innych zadań mających na celu ochronę ludności, zasobów materialnych i dóbr kulturalnych. Służba w tych oddziałach łączyć będzie zatem specjalistyczne szkolenie w zakresie ochrony cywilnej z praktycznym wykonywaniem odpowiednich zadań społeczno-użytecznych i ekonomicznie uzasadnionych.</u> + <u xml:id="u-51.20" who="#PoselAndrzejZabinski">Drugą formą zastępczego Spełniania obowiązku służby wojskowej będzie 2-letnia zastępcza służba poborowych, odbywana na zasadzie dobrowolnego zadeklarowania się. Przez tę formę służby wspierana będzie działalność na rzecz ochrony środowiska naturalnego, gospodarki komunalnej, służby zdrowia oraz opieki społecznej.</u> + <u xml:id="u-51.21" who="#PoselAndrzejZabinski">Rozszerzone formy służby umożliwią praktyczne stosowanie zasady równości wobec wszystkich obywateli w wykonywaniu ich ustawowych obowiązków na rzecz obronności państwa.</u> + <u xml:id="u-51.22" who="#PoselAndrzejZabinski">Współczesna armia, dysponująca coraz bardziej skomplikowanym uzbrojeniem i sprzętem wymaga wciąż większej liczby ludzi z odpowiednim przygotowaniem ogólnym i zawodowym, niezbędnych do obsadzenia licznych stanowisk. Powyższe zapotrzebowanie nadaje szczególną rangę przeszkalaniu wojskowemu młodzieży kończącej studia. Występujące ilościowe potrzeby w tym względzie sprawiły, że niezbędne stało się przyjęcie w stosunku do absolwentów szkół wyższych zasady powszechności spełniania obowiązku służby wojskowej w stosowanych już od 6 lat formach rocznego przeszkalania w jednostkach wojskowych.</u> + <u xml:id="u-51.23" who="#PoselAndrzejZabinski">Obywatele Posłowie! Wszystkie omówione formy spełniania powinności obronnych będą niewątpliwie wpływać korzystnie na młodzież. Chciałbym przy tym szczególnie podkreślić wiodącą, wychowawczą rolę służby wojskowej.</u> + <u xml:id="u-51.24" who="#PoselAndrzejZabinski">Ludowe Wojsko Polskie było i jest ważną społeczną siłą, zespalającą potencjał patriotyczno-obronny, współkształtującą u młodzieży postawy oddanej służby dla ojczyzny, przyczyniającą się do budowy Polski — rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-51.25" who="#PoselAndrzejZabinski">Wojsko nasze jest ważnym ogniwem wychowania obywatelskiego. Oddziaływanie kadry zawodowej, aktywna działalność organizacji polityczno-społecznych, życie w żołnierskim kolektywie pozostawiają pożyteczny i trwały ślad w świadomości i psychice młodzieży. Tę istotną funkcję wojska podkreśliła również uchwała Wysokiego Sejmu z dnia 13 kwietnia 1973 roku — „O zadaniach narodu i państwa w wychowaniu młodzieży”, stwierdzając między innymi, że — „Siły zbrojne są ważnym czynnikiem wychowawczym. Przygotowując młodego obywatela do obrony kraju, wywierają one znaczny wpływ na kształtowanie jego świadomości, patriotyzmu i internacjonalizmu, uczą zdyscyplinowania i poszanowania porządku, rozwijają umiejętności zorganizowanego i zespołowego działania, kształtują odwagę, wytrwałość i odporność na trudy”.</u> + <u xml:id="u-51.26" who="#PoselAndrzejZabinski">Zasługującym na uwagę fragmentem ustawy jest sprecyzowanie form przysposobienia wojskowego młodzieży przedpoborowej i poborowej. W tej dziedzinie pragnąłbym podkreślić wysoką obopólną użyteczność dla sił zbrojnych i gospodarki narodowej działalność szkoleniową rozwijaną w ramach przysposobienia wojskowego. Określenie w ustawie kierunków, celów i form przysposobienia wojskowego stwarza szeroką podstawę do rozwijania działalności szkoleniowej sposobiącej młodzież do służby wojskowej, w tym w zawodach niezbędnych zarówno siłom zbrojnym, jak i gospodarce narodowej. Przysposobienie wojskowe jest więc niezależnie od swych walorów obronnych i wychowawczych ważnym elementem edukacji zawodowej młodzieży.</u> + <u xml:id="u-51.27" who="#PoselAndrzejZabinski">Wysoki Sejmie! Chciałbym z kolei zwrócić uwagę obywateli posłów na wysoce pożyteczne z punktu widzenia społecznego, wielce humanitarne w swej wymowie oraz działające w interesie człowieka i obywatela aspekty nowelizacji postanowień ustawy, które z jednej strony, nakładając na obywateli określone obowiązki w dziedzinie obronności, z drugiej strony przyznają im konkretne uprawnienia oraz gwarantują korzystanie z nich w sytuacjach podyktowanych warunkami życiowymi.</u> + <u xml:id="u-51.28" who="#PoselAndrzejZabinski">Zaliczyć tu należy przede wszystkim obligatoryjne i fakultatywne odraczanie służby wojskowej, zapewnienie zasiłków pieniężnych dla rodzin żołnierzy uznanych za jedynych żywicieli, a także znaczne rozszerzenie systemu szczególnych uprawnień dla żołnierzy i członków ich rodzin. W obrębie tych zagadnień wymaga podkreślenia istotna, nie tylko z punktu widzenia interesów wojska, ale zarazem interesu ogólnospołecznego -- sprawa oddziaływania na poprawę stanu zdrowia młodzieży. Sprzyjać temu będzie wprowadzona przez ustawę zasada łączenia rejestracji przedpoborowych z przeglądem lekarskim, co pozwoli na wcześniejsze wykrywanie schorzeń oraz udzielenie w razie potrzeby przedpoborowym niezbędnej pomocy leczniczej. Wychodzi to naprzeciw zamierzeniom podejmowanym W skali ogólnokrajowej, mającym na celu podnoszenie zdrowotności i sprawności fizycznej młodzieży.</u> + <u xml:id="u-51.29" who="#PoselAndrzejZabinski">W kategoriach ogólnohumanitarnych troski o sprawy ogólnospołeczne i dobro człowieka pragnąłbym raz jeszcze zwrócić uwagę obywateli posłów na uregulowany po raz pierwszy ustawą kompleks zagadnień związanych zz strukturą i zadaniami obrony cywilnej. Rangę tego problemu odzwierciedla fakt poświęcenia mu w ustawie całego działu. Stworzona płaszczyzna prawno-organizacyjna, poszerzająca możliwość podejmowania już w okresie pokoju przygotowań, mających na celu zapewnienie ochrony ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kulturalnych, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym — otwiera również w tej dziedzinie nowe możliwości obopólnie korzystnego kojarzenia interesu obronnego z pokojowym rozwojem kraju. O skuteczności i celowości takiego skojarzonego działania dowodzą doświadczenia z udziału sił i środków obrony cywilnej w tegorocznych zmaganiach ze skutkami zimy i powodzi.</u> + <u xml:id="u-51.30" who="#PoselAndrzejZabinski">Szanowni Koledzy! Nowelizacja ustawy, akcentując zasadę powszechności i równości świadczeń na rzecz obrony kraju, utrzymuje zakres obowiązków obywateli w stosowanych dotychczas wymiarach, a jednocześnie przenosi wprost do ustawy szereg zagadnień, dotyczących zadań i praw obywateli, które dotychczas regulowane były w aktach wykonawczych. Stanowi to wyraz ugruntowania zasady praworządności w stosunkach między obywatelem a organem egzekwującym spełnianie powinności w dziedzinie obronności państwa.</u> + <u xml:id="u-51.31" who="#PoselAndrzejZabinski">Wysoki Sejmie! Przedstawione główne kierunki i uwarunkowania proponowanych zmian do ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej służyć będą dalszemu doskonaleniu naszego systemu obronnego. Można z pełnym przeświadczeniem stwierdzić, po wielostronnej analizie w sejmowych komisjach Obrony Narodowej i Prac Ustawodawczych, iż przedstawiony dziś Wysokiej Izbie projekt ustawy nowelizującej zawiera optymalne dla naszych warunków rozwiązania prawne, stanowiące właściwą płaszczyznę dla rozwijania obronności, odpowiadających aktualnym i perspektywicznym warunkom politycznym, gospodarczym i społeczno-demograficznym naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-51.32" who="#PoselAndrzejZabinski">Wysoka Izbo! Konstytucja nasza, wynosząc obronę ojczyzny do rangi najświętszego obowiązku obywateli, nadała służbie wojskowej miano zaszczytnego obowiązku patriotycznego. Muszą więc istnieć sprawnie działające instrumenty, sprzyjające jak najdogodniejszemu spełnieniu tego obowiązku. Wiąże się z tym ściśle sprawa patriotycznego wychowania młodzieży w takim duchu, aby oczywistość tej prawdy w całej pełni dotarła do młodych serc i umysłów, aby nasza młodzież była gotowa ideowo, psychicznie i fizycznie do obrony swojej ojczyzny i aby tę gotowość umiała łączyć z pracą dla jej dobra.</u> + <u xml:id="u-51.33" who="#PoselAndrzejZabinski">Przedłożoną Wysokiej Izbie nowelizację ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL należy powitać z uznaniem, jako jeszcze jeden przejaw troski o nadrzędne sprawy naszego narodu, o jego bezpieczeństwo i pokojowy byt.</u> + <u xml:id="u-51.34" who="#PoselAndrzejZabinski">Biorąc powyższe pod uwagę oraz uwzględniając fakt, że przedłożony Wysokiej Izbie projekt ustawy będzie kolejnym aktem prawnym, zrealizowanym w wykonaniu programu doskonalenia systemu prawnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — w imieniu Komisji Obrony Narodowej i Prac Ustawodawczych wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — druk nr 119 wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 123. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-51.35" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-52"> + <u xml:id="u-52.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-52.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie projektu ustawy?</u> + <u xml:id="u-52.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-52.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Możemy zatem przystąpić do głosowania.</u> + <u xml:id="u-52.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisje Obrony Narodowej oraz Prac Ustawodawczych — proszę o podniesienie ręki.</u> + <u xml:id="u-52.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-52.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-52.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-52.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam zatem, że Sejm jednomyślnie uchwalił ustawę o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-52.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy obecnie do punktu 4 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji Sejmu (druk nr 129).</u> + <u xml:id="u-52.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi propozycję podjęcia uchwały, zamieszczonej w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 129, a dotyczącej zamknięcia VI sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-52.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy są uwagi w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-52.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-52.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeżeli zatem nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną przez Konwent Seniorów uchwałę.</u> + <u xml:id="u-52.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie sprzeciwia.</u> + <u xml:id="u-52.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Stwierdzam zatem, że Sejm podjął uchwałę w sprawie zamknięcia VI sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-52.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W ten sposób porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-52.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęły odpowiedzi na następujące interpelacje posła Andrzeja Żabińskiego.</u> + <u xml:id="u-52.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">1. Odpowiedź Ministra Rolnictwa na interpelację w sprawie przedsięwzięć ustawodawczych zapewniających racjonalne wykorzystanie terenów rolniczych.</u> + <u xml:id="u-52.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">2. Odpowiedź Ministra Spraw Zagranicznych na interpelację w sprawie realizacji przez Republikę Federalną Niemiec roszczeń obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z tytułu nabytych przez nich uprawnień do emerytur i rent w związku z zatrudnieniem w zakładach i instytucjach na terenie byłej III Rzeszy Niemieckiej. *)</u> + <u xml:id="u-52.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Odpowiedzi te zostały przekazane interpelantowi.</u> + <u xml:id="u-52.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie proszę Obywatelkę Sekretarza Posła Bronisławę Grochowską o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-53"> + <u xml:id="u-53.0" who="#SekretarzposelBronislawaGrochowska">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędą się posiedzenia następujących komisji:</u> + <u xml:id="u-53.1" who="#SekretarzposelBronislawaGrochowska">wspólne posiedzenie Komisji Komunikacji i Łączności oraz Komisji Prac Ustawodawczych — w sali nr 118;</u> + <u xml:id="u-53.2" who="#SekretarzposelBronislawaGrochowska">Komisji Przemysłu Lekkiego — w sali nr 67, Dom Poselski.</u> + </div> + <div xml:id="div-54"> + <u xml:id="u-54.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-54.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na tym kończymy 24 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-54.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-54.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-54.4" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-54.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">*) Pełny tekst odpowiedzi na interpelację — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-54.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 35)</u> + <u xml:id="u-54.7" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Załącznik</u> + <u xml:id="u-54.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Tekst interpelacji i odpowiedzi na interpelacje</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00025-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00025-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..0d2efcb --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00025-01/header.xml @@ -0,0 +1,52 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00025-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>25 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>25 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">25</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1979-10-25</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="JanSzydlak" role="speaker"> + <persName>Jan Szydlak</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAlojzyFaber" role="speaker"> + <persName>Poseł Alojzy Faber</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanLes" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Leś</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMarceliFaska" role="speaker"> + <persName>Poseł Marceli Faska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPiotrPikul" role="speaker"> + <persName>Poseł Piotr Pikul</persName> + </person> + <person xml:id="WiceprezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Wiceprezes Rady Ministrów</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00025-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00025-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..42acba4 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00025-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,223 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII -- Sesja VII</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 25 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 25 października 1979 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 9</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa i wicemarszałek Andrzej Werblan)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 17 października 1979 roku Rada Państwa podjęła następującą uchwałę w sprawie zwołania sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej:</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">„Na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa postanawia zwołać siódmą sesję Sejmu VII kadencji z dniem 22 października 1979 roku.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Sekretarz Rady Państwa</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#komentarz">Ludomir Stasiak”</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu na podstawie art. 45 regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ustaliło termin posiedzenia na dzień dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Na sekretarzy powołuję posłów Danutę Maszczyk i Marka Ordona.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Danuta Maszczyk.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Protokół 24 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec nie wniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Z głębokim żalem komunikuję, że w ostatnim czasie zmarli dwaj nasi koledzy.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">W dniu 24 sierpnia 1979 roku zmarł poseł Czesław Weresa, członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Czesław Weresa urodził się w 1926 roku w miejscowości Kaliłów w województwie bialskopodlaskim w rodzinie robotniczej. W okresie okupacji został wywieziony na roboty do Niemiec. Po wyzwoleniu pracował w różnych przedsiębiorstwach na terenie woj. koszalińskiego, a w okresie ostatnich kilkunastu lat w Hajnowskim Przedsiębiorstwie Suchej Destylacji Drewna na stanowisku mistrza zmiany energetycznej. W 1956 roku wstąpił w szeregi Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Czesław Weresa był członkiem Plenum Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Białymstoku. W Sejmie zasiadał w Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego oraz w Komisji Mandatowo-Regulaminowej.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Czesław Weresa pozostanie w naszej pamięci jako oddany sprawie socjalizmu działacz społeczny.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">W dniu 5 października 1979 roku zmarł poseł Wiesław Bąkowski, członek Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Wiesław Bąkowski urodził się w 1939 roku we wsi Krześlin w woj. siedleckim w rodzinie chłopskiej. W roku 1958 został powołany do służby wojskowej w marynarce wojennej. Po powrocie z wojska pracował w gospodarstwie rolnym.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">W 1970 roku wstąpił w szeregi Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Był Prezesem Gminnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. W Sejmie zasiadał w Komisji Komunikacji i Łączności oraz w Komisji Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Wiesław Bąkowski pozostanie w naszej pamięci jako oddany Polsce Ludowej działacz społeczny.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłych posłów chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej stwierdził wygaśnięcie mandatów poselskich posła Czesława Weresy z dniem 24 sierpnia 1979 r. oraz posła Wiesława Bąkowskiego z dniem 5 października 1979 r.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Mandatowo-Regulaminowej w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 23 w Gliwicach (druk nr 132).</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Piotr Pikul.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselPiotrPikul">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu przekazało w dniu 2 lipca 1979 roku Komisji Mandatowo-Regulaminowej do rozpatrzenia sprawę obsadzenia w trybie art. 84 Ordynacji wyborczej mandatu w okręgu wyborczym nr 23 w Gliwicach, wygasłego wskutek śmierci posła Jana Golonki. Prezydium Sejmu zleciło równocześnie Komisji Mandatowo-Regulaminowej przedstawienie Wysokiemu Sejmowi w powyższej sprawie odpowiedniego wniosku.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselPiotrPikul">Przypominam, że Sejm stwierdził wygaśnięcie mandatu zmarłego posła na ostatnim posiedzeniu w dniu 28 czerwca 1979 roku.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselPiotrPikul">Zgodnie z postanowieniem Ordynacji wyborczej Wysoka Izba może podjąć obecnie uchwałę o wstąpieniu w skład Sejmu tego spośród nie wybranych w okręgu wyborczym nr 23 kandydatów, który uzyskał kolejno największą liczbę głosów i nie utracił w międzyczasie prawa wybieralności.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselPiotrPikul">Na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej — Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że kandydatem do objęcia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 23 w Gliwicach jest obywatel Alojzy Faber, zamieszkały w Gliwicach-Ostropa, rolnik indywidualny, działacz społeczny, radny Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselPiotrPikul">Komisja Mandatowo-Regulaminowa stwierdza, że wymieniony kandydat na posła posiada prawo wybieralności do Sejmu. W związku z tym Komisja zgłasza wniosek o uzyskanie mandatu poselskiego przez obywatela Alojzego Fabera w okręgu wyborczym nr 23 w Gliwicach. Jednocześnie Komisja przedstawia Wysokiej Izbie projekt odpowiedniej uchwały, której treść zamieszczona jest w doręczonym obywatelom posłom druku nr 132. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem uchwały w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 23 w Gliwicach — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie obsadzenia mandatu poselskiego w okręgu wyborczym nr 23 w Gliwicach, a tym samym obywatel Alojzy Faber uzyskał mandat posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Poseł Alojzy Faber zgłosił się do złożenia ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do Prezydium w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie z miejsc.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#komentarz">(Czyta rotą ślubowania)</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra narodu polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności, dla pomyślnego, socjalistycznego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.”</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselAlojzyFaber">Ślubuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Stwierdzam, że poseł Alojzy Faber złożył ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Informacja Rządu o sytuacji w energetyce i programie działania w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu wiceprezesa Rady Ministrów obywatela Jana Szydlaka.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#JanSzydlak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedłożyć obywatelom posłom informację Rządu o sytuacji w energetyce i programie działania w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#JanSzydlak">Jak wiadomo, sytuacja energetyczna kraju jest trudna i złożona. Pomimo rozwoju energetyki oraz stałego postępu w technice wytwarzania, przesyłu i rozdziału energii — kraj odczuwa brak energii elektrycznej. Przez większość dni w bieżącym roku jesteśmy zmuszeni stosować ograniczenia dostaw energii elektrycznej dla przemysłu i innych gałęzi gospodarki. Zakłóca to normalny rytm pracy zakładów i powoduje poważne straty. Ograniczenia te musiały, nierzadko niestety, objąć również gospodarkę komunalno-bytową, rolnictwo i gospodarstwa domowe.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#JanSzydlak">Największe trudności pogłębione ostrą zimą wystąpiły w pierwszym kwartale. Niemniej, również w lecie, a i teraz jesienią mamy do czynienia z ostrym niedoborem mocy. W sierpniu i wrześniu przez wszystkie dni zachodziła konieczność ograniczania dostaw energii dla odbiorców. Dopiero w październiku sytuacja uległa pewnej poprawie, co jednak nie oznacza, że nadchodzące miesiące będą łatwe.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#JanSzydlak">Aktualna sytuacja energetyczna kraju jest szczególnie ostro odczuwana przez załogi zakładów pracy i ludność rejonów objętych ograniczeniami dostaw energii elektrycznej, jest powodem uzasadnionej i społecznej krytyki. Krytyka tego zjawiska przewijała się również w trakcie odbywających się zebrań sprawozdawczo-wyborczych w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W pełni podzielamy te opinie. U ich podstaw znajduje się bowiem głęboka troska o poprawę funkcjonowania systemu energetycznego kraju.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#JanSzydlak">Skalę i złożoność spraw, o których dziś mówimy, można zrozumieć należycie mając w polu widzenia całościowy obraz energetyki polskiej zbudowanej w powojennym 35-leciu. Rozwój bazy paliwowo-energetycznej i elektroenergetyki był bowiem niezmiennie w centrum uwagi kierownictwa partii i Rządu w całym tym okresie.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#JanSzydlak">Pozwólcie, że przypomnę: moc zainstalowana polskich elektrowni wynosi obecnie prawie 25 tysięcy megawatów i jest prawie dwukrotnie większa niż w 1970 roku; w ciągu jednego kwartału produkujemy teraz tyle energii elektrycznej ile w ciągu całego 1960 roku. Energetyka zużywa obecnie więcej niż co czwartą tonę wydobywanego węgla kamiennego i prawie cały wydobywany w kraju węgiel brunatny w ilości bez mała 40 milionów ton.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#JanSzydlak">Na rozwój przemysłu paliwowo-energetycznego nakłady inwestycyjne w obecnej dekadzie — licząc w cenach porównywalnych — będą o 2,5 razy wyższe niż w latach 1961—1970, zaś nakłady na budowę samych tylko elektrowni, elektrociepłowni i sieci energetycznej o 3 razy wyższe.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#JanSzydlak">Dzięki rozbudowie potencjału energetycznego zapewniono powszechną elektryfikację kraju, a w szczególności zelektryfikowanie głównych szlaków kolejowych i doprowadzenie energii do 97% gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#JanSzydlak">Szybko rozwijało się scentralizowane ciepłownictwo, oparte na skojarzonym wytwarzaniu energii elektrycznej i cieplnej. Dziś prawie cały przemysł, ponad 90% obiektów usługowych i połowa budynków mieszkalnych w miastach są ogrzewane ze źródeł scentralizowanych.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#JanSzydlak">Pod tym względem Polska uplasowała się na drugim miejscu w Europie. Osiągnięcia w tej dziedzinie są tym cenniejsze, że umożliwiają wyższy standard mieszkań, sprzyjają poprawie czystości atmosfery w wielkich skupiskach ludzkich, a także oszczędności węgla. Gdyby nie system centralnego ogrzewania, zaspokojenie potrzeb cieplnych ludności w sposób tradycyjny wymagałoby dodatkowych 14 milionów ton węgla rocznie.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#JanSzydlak">Fakty te ilustrują rozmiary i efekty ogólnonarodowego wysiłku nad tworzeniem bazy rozwojowej naszego kraju, w której energetyka odgrywa fundamentalną rolę; świadczą o słuszności polityki społeczno-gospodarczej partii i państwa, która zmierzała i zmierza konsekwentnie do umocnienia podstaw uprzemysłowienia kraju i wzrostu jego zamożności. Stała rozbudowa górnictwa węglowego, współpraca z krajami socjalistycznymi, a zwłaszcza ze Związkiem Radzieckim w budowie elektrowni, w rozwijaniu bazy paliwowej — pomaga nam lepiej stawić czoło trudnościom, w obliczu których postawił wszystkie kraje światowy kryzys energetyczny lat siedemdziesiątych.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#JanSzydlak">Jeżeli dziś przeżywamy znane kłopoty, jeżeli odczuwamy deficyt mocy — to dzieje się tak dlatego, że wzrost zapotrzebowania na energię w przemyśle, w transporcie, w rolnictwie, w gospodarce komunalnej i w gospodarstwach domowych osiągnął w ostatnich dwóch latach rozmiary i tempo znacznie wyższe niż to prognozowano i spowodował narastanie rozpiętości pomiędzy popytem na energię a aktualnymi możliwościami jego zaspokojenia.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#JanSzydlak">Wzrost zapotrzebowania na energię jest sam w sobie zjawiskiem pozytywnym, albowiem świadczy o rozwoju gospodarczym kraju i cywilizacyjnym postępie społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#JanSzydlak">Zdynamizowanie rozwoju i modernizacji kraju, wprowadzenie nowych technologii do wszystkich działów gospodarki narodowej spowodowało, że niepomiernie wzrosło zużycie energii w przemyśle, że w rolnictwie coraz zasobniejszym w maszyny i urządzenia zużycie energii ulega obecnie co 5 lat podwojeniu, że o ile zużycie energii elektrycznej ogółem na 1 mieszkańca zwiększyło się w stosunku do 1950 roku ośmiokrotnie, to zużycie w gospodarstwach domowych, z roku na rok bogatszych w aparaty i urządzenia elektryczne — 11 razy.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#JanSzydlak">Odrabiamy więc dystans, jaki dzieli nas od najwyżej rozwiniętych gospodarczo krajów świata. Rekonstrukcja technologiczna przemysłu, intensywna elektryfikacja gospodarstw domowych oraz gospodarstw rolnych jest również świadectwem konsekwentnej polityki rozwoju technicznego całej produkcji i stałego podnoszenia poziomu życia naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#JanSzydlak">Obywatele Posłowie! W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych energetyka sprostała wzrastającemu zapotrzebowaniu. Planowo realizowano zadania inwestycyjne. W latach 1971— 1975 przekazano do użytku prawie 6,5 tys. megawatów mocy. Również plan na obecne pięciolecie przewiduje odpowiedni rozwój energetyki: moc zainstalowana powinna zwiększyć się o 8100 megawatów.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#JanSzydlak">Jakież więc są podstawowe przyczyny przeżywanych obecnie kłopotów energetycznych? Wynikają one przede wszystkim z utrzymującej się dysproporcji pomiędzy mocą zainstalowaną i dyspozycyjną, tzn. praktycznie wykorzystywaną. W tym roku — jak powiedziałem — osiągamy już 25 tys. MW mocy zainstalowanej, podczas gdy z tego potencjału przekazujemy w szczycie użytkownikom zaledwie około 18 tys. MW.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#JanSzydlak">Zjawisko to po części jest zrozumiałe; zawsze niektóre urządzenia będą wyłączane z ruchu bądź to z powodu planowanych napraw, bądź nie przewidzianych awarii. Chodzi jednak o to, że skala tego zjawiska jest ostatnio zbyt wielka.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#JanSzydlak">Szczególnie dużo mocy traci się z powodu awarii. W niektórych dniach z tego tytułu, niezależnie od bloków odstawianych planowo do remontu, nieczynny jest potencjał rzędu 2— 2,5 tysięcy megawatów. Taką sytuację mieliśmy np. we wrześniu. Dotyczy to zwłaszcza elektrowni, w których modernizacja urządzeń i ich dostosowanie do spalania gorszych gatunków węgla nie były dostatecznie wcześnie podjęte. Również jakość niektórych urządzeń energetycznych wpływa na obniżenie niezawodności pracy całych zespołów prądotwórczych.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#JanSzydlak">Dały o sobie znać istotne zaniedbania w systemie eksploatacji. Nie dość wcześnie podjęto prace nad modernizacją urządzeń i nie ukształtowano w porę nowoczesnego, przemysłowego systemu bieżącej konserwacji, przeglądów i remontów, który odpowiadałby osiągniętemu ogólnie wysokiemu poziomowi technicznemu energetyki i skutecznie zapobiegał nadmiernej awaryjności. Dotkliwość tego zjawiska była stosunkowo mało odczuwalna wówczas, gdy w naszej energetyce dominowały bloki o niewielkiej mocy jednostkowej. Inaczej jednak jest dziś, gdy podstawowym agregatem prądotwórczym polskiej energetyki są bloki o mocy 200 MW. Kolejnym problemem, który zaważył na występującej sytuacji w energetyce, były ujemne skutki napięć na froncie inwestycyjnym. W latach 1976—1977 oddano do eksploatacji o 820 megawatów mniej niż przewidywał plan na ten okres.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#JanSzydlak">Przeciwdziałając temu zjawisku, Rząd już na początku 1978 r. podjął decyzje mające na celu odrobienie opóźnień w realizacji inwestycji energetycznych. W efekcie, energetyka wzbogaciła się w 1978 roku o 2220 megawatów. Jednakże 60% nowych mocy przekazano do użytku dopiero w ostatnim kwartale 1978 r. Ich udział w łagodzeniu deficytu w okresie poprzedniego szczytu jesienno-zimowego był zatem niewielki.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#JanSzydlak">Pragnę podkreślić, że mimo pewnej poprawy w budownictwie energetycznym, również w bieżącym roku większość efektów rzeczowych w energetyce przekazana zostanie do użytku w IV kwartale. Oznacza to, że ich pełne włączenie do systemu energetycznego kraju nastąpi dopiero w pierwszych miesiącach 1980 r. Wiadomo bowiem, iż doprowadzenie dużych zespołów prądotwórczych do pełnej mocy trwa kilka miesięcy.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#JanSzydlak">Istotną przyczyną obecnego deficytu energii elektrycznej jest również niezrealizowanie założonych w rocznych planach społeczno-gospodarczych zadań w dziedzinie racjonalizacji zużycia paliw i energii. Nie zdołaliśmy uzyskać istotnego postępu w modernizacji gospodarki energetycznej. Wskutek powyższego nie osiągnęliśmy w ostatnich latach założonego postępu w obniżeniu energochłonności produkcji w przemyśle, w wielu zaś przypadkach doszło nawet do wzrostu zużycia energii na jednostkę wyrobu.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#JanSzydlak">Wynikłe z tego dysproporcje pomiędzy zapotrzebowaniem na energię a możliwościami jego zaspokojenia pogłębiły się tym bardziej, że niedobór mocy przypadł na okres, kiedy oddawane były do użytku w skali dotychczas nie spotykanej nowe obiekty przemysłowe, szczególnie w tak energochłonnych przemysłach, jak metalurgia i przemysł surowcowy. Spowodowało to duży, dodatkowy wzrost zapotrzebowania na energię.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#JanSzydlak">W systemie elektroenergetycznym kraju nastąpiły w tej sytuacji niedobory mocy, które w ciągu ostatnich 2 lat wykazały tendencję rosnącą.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#JanSzydlak">Trzeba samokrytycznie stwierdzić, że nie zdołano dostatecznie wcześnie prze widzieć narastania wszystkich procesów kształtujących dziś sytuację energetyczną kraju i ich konsekwencji dla całej gospodarki. Stąd też narastaniu tych negatywnych zjawisk nie przeciwstawiliśmy odpowiednio wielkiego rozmiaru środków finansowych, materiałowych i technicznych, które zapewniłyby bardziej skuteczne i kompleksowe przeciwdziałanie.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#JanSzydlak">Obywatele Posłowie! Wyprowadzając wnioski z doświadczeń, w oparciu o zalecenia i decyzje Biura Politycznego KC PZPR, Rząd podjął w bieżącym roku szereg decyzji dla poprawy sytuacji energetycznej kraju.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#JanSzydlak">Rada Ministrów w lutym br. przyjęła uchwałę w sprawie poprawy niezawodności pracy krajowego systemu energetycznego. Zapewniliśmy tą drogą energetyce dodatkowe środki inwestycyjne w wysokości 2,5 mld zł kosztem ograniczeń inwestycyjnych na innych odcinkach. Środki te przeznaczone zostały na przyśpieszenie realizacji szeregu inwestycji kontynuowanych i podjęcie nowych. Energetyka otrzymała dodatkowe części zamienne, sprzęt technologiczny i transportowy oraz środki dewizowe na sfinansowanie niezbędnych zakupów.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#JanSzydlak">Łącznie, do końca 1980 roku, drogą przemieszczeń międzygałęziowych, energetyka otrzyma na inwestycje ponad założenia obecnego planu pięcioletniego przeszło 35 mld zł.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#JanSzydlak">Resorty współpracujące zostały zobowiązane do okazania energetyce dodatkowej pomocy. Minister Górnictwa zobowiązany został, aby w porozumieniu z Ministrem Energetyki i Energii Atomowej i Ministrem Komunikacji zapewnić w IV kwartale br. i w I kwartale roku przyszłego dostawy gatunków węgla o wyższej jakości, zwłaszcza dla wielkich elektrowni i elektrociepłowni położonych w centralnych i północnych rejonach kraju.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#JanSzydlak">Przed energetykami jako zadanie naczelne postawiono zwiększenie mocy dyspozycyjnej i jak najszybszą poprawę niezawodności pracy urządzeń energetycznych. Temu celowi podporządkowujemy m.in. wdrażany obecnie nowy system planowania i zasad wynagradzania w energetyce. Jego intencją jest ściślejsze powiązanie wynagrodzeń z uzyskiwaną mocą dyspozycyjną poszczególnych jednostek prądotwórczych i niezawodnością pracy sieci przesyłowych. W działalności remontowej system ten będzie w większym niż dotychczas stopniu stymulował wysoką jakość i terminowość robót remontowych. Wdrażany system sprzyjać będzie również bardziej racjonalnemu zużyciu paliwa.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#JanSzydlak">Wysoka Izbo! Skala zadań energetyki, a tym samym i problemów, jakie ma ona do rozwiązania, narzuciła konieczność spojrzenia po nowemu również na system organizacyjny tej gałęzi gospodarki. Potężny potencjał energetyki tworzą dziś nowoczesne wielkie urządzenia o mocy 200 i 500 megawatów. Jest to zupełnie inny poziom techniki aniżeli kilka lat temu. Każdego zaś roku będziemy budować przynajmniej 2 tys. nowych megawatów, a bieżącym przeglądom, konserwacji i remontom poddawać będziemy 18—20 tys. megawatów rocznie.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#JanSzydlak">Stoimy równocześnie wobec potrzeby dalszej intensywnej rozbudowy potencjału elektrowni, elektrociepłowni i sieci przesyłowych. Dalszego doskonalenia wymaga polityka techniczna tego działu gospodarki narodowej. Wychodząc z tych przesłanek — Rząd po głębokiej analizie uznał za niezbędne umocnienie roli resortu energetyki i energii atomowej w całościowym rozwoju energetyki i wyposażenie go w niezbędny potencjał produkcyjny, techniczny i kadrowy. W tym celu Ministrowi Energetyki i Energii Atomowej podporządkowany został przemysł podstawowych maszyn i urządzeń energetycznych oraz przedsiębiorstwa budownictwa energetycznego. Potencjał przemysłowy podporządkowany Ministrowi Energetyki i Energii Atomowej obejmuje zakłady zatrudniające 36,5 tys. pracowników, o rocznej wartości produkcji około 22 mld zł. Koncentruje on produkcję zasadniczych dla pracy energetyki urządzeń, a m.in. turbozespołów, generatorów, kotłów, transformatorów i innych.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#JanSzydlak">Przedsiębiorstwa budownictwa energetycznego przejęte przez resort zatrudniają 43,5 tys. pracowników i dysponują potencjałem budowlanym o rocznej wartości produkcji 24 mld zł. Przedsiębiorstwa te realizują podstawowe zadania inwestycyjne w energetyce. Inne zaś, specjalistyczne przedsiębiorstwa, uczestniczące w budowie elektrowni, zostały zobowiązane do zapewnienia pierwszeństwa budownictwu energetycznemu.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#JanSzydlak">Podstawowymi celami omówionych zmian organizacyjnych jest zapewnienie sprawnej realizacji inwestycji energetycznych, rozwój produkcji maszyn i urządzeń, niezbędnej ilości i asortymentów części zamiennych oraz — co jest szczególnie ważne — wdrożenie w energetyce nowoczesnych, przemysłowych metod remontów elektrowni, elektrociepłowni i sieci energetycznych. W ocenie Rządu osiągnięcie tych celów w ramach jednego resortu będzie sprawniejsze, a ich realizacja może być skuteczniej egzekwowana i kontrolowana.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#JanSzydlak">Z tych to powodów, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, Rada Państwa wydała 4 października br. dekret zmieniający ustawy o urzędzie Ministra Energetyki i Energii Atomowej oraz urzędzie Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#JanSzydlak">Występując ze względu na szczególną pilność sprawy do Rady Państwa o uchwalenie dekretu, Rząd wychodził z założenia, że w istniejącej sytuacji problem ten należało rozstrzygnąć szybko, aby w ten sposób stworzyć energetyce lepsze warunki pracy już na początku szczytu jesienno-zimowego, a także umożliwić resortowi należyte przygotowanie się do opracowania projektu planu i realizacji zadań 1980 roku.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#JanSzydlak">Pozwólcie obywatele posłowie wyrazić przekonanie, że Wysoka Izba podzieli motywację, jaką się kierowaliśmy, i dekret Rady Państwa zatwierdzić raczy.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#JanSzydlak">Omówione przedsięwzięcia ekonomiczne i organizacyjne powinny — w przekonaniu Rządu — stworzyć pracy energetyków korzystniejsze warunki i klimat.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#JanSzydlak">Rząd powierza nowemu kierownictwu resortu i wielotysięcznej rzeszy energetyków polskich dodatkowe środki finansowe i instrumenty ekonomiczne, mając pewność, że będą one wykorzystane skutecznie, z pożytkiem dla gospodarki i społeczeństwa. Posunięcia te powinny polepszyć pracę energetyki, a w perspektywie umożliwić rozwiązanie jednego z głównych problemów, a mianowicie zwiększenie efektywności pracy systemu energetycznego naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#JanSzydlak">Wysoka Izbo! Jednym z podstawowych działań, jakie podejmuje Rząd dla poprawy sytuacji w energetyce, jest należyte przygotowanie tego działu gospodarki do pracy w nadchodzącym sezonie zimowym 1979/1980 oraz w całym przyszłym roku.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#JanSzydlak">Pilną sprawą jest obecnie szybkie, a zarazem dobre jakościowo zakończenie tegorocznej kampanii remontowej. Do końca października będą wyremontowane urządzenia o łącznej mocy ponad 18 tys. MW. Wykonanie tych zadań poprawi sytuację w systemie energetycznym, zmniejszając remonty w toku z ok. 2 tys. MW na dzień 15 października do około 300—400 MW w listopadzie. W ramach prowadzonych remontów intensywnie kontynuowana jest także modernizacja wielu urządzeń, głównie z myślą o ich dostosowaniu do istniejących warunków paliwowych.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#JanSzydlak">Wstępny plan prac modernizacyjnych i remontów na rok 1980 przewiduje poddanie odpowiednim zabiegom urządzeń o mocy ponad 20 tys. MW. Tak duża skala planowanych remontów w roku bieżącym, jak i planowanych na rok przyszły podyktowana jest koniecznością zdecydowanej poprawy stanu technicznego eksploatowanych urządzeń w energetyce.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#JanSzydlak">Dla wykonania robót o takiej skali niezbędne będzie racjonalne wykorzystanie zarówno dotychczasowego potencjału remontowego energetyki, jak i zdolności produkcyjnych oraz doświadczenia i inwencji kadr przedsiębiorstw, które zostały przez ten resort przejęte. Sprawą o dużym znaczeniu jest należyte wdrożenie do praktyki przemysłowej metod wykonawstwa remontów i serwisów fabrycznych oraz lepsze skoordynowanie produkcji i regeneracji części zamiennych.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#JanSzydlak">Centralnym zagadnieniem jest zaopatrzenie energetyki w paliwo na okres zimowy. W chwili obecnej zapasy węgla kamiennego w elektrowniach i elektrociepłowniach wynoszą 4 mln ton i są o 600 tys. ton wyższe niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Kolejarze i pracownicy transportu dokładają wszelkich starań, by w pełni wykonać ustalone zadania związane z przewozem węgla dla elektrowni.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#JanSzydlak">Dla dalszej poprawy jakości węgla na potrzeby energetyki wprowadzono stałe powiązania pomiędzy określonymi kopalniami i elektrowniami, co powinno zapewnić dostawy węgla zgodnie z technicznymi parametrami dużych bloków energetycznych. System ten będzie ciągle doskonalony wspólnie przez Ministrów Górnictwa i Energetyki oraz Komunikacji.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#JanSzydlak">W węglu brunatnym zapasy w kopalniach Turów i Adamów dają gwarancje rytmicznych dostaw dla elektrowni zarówno w sezonie zimowym, jak i w całym roku 1980. Trudna natomiast sytuacja utrzymuje się już od 2 lat w kopalni Konin. Wskutek niewystarczającego postępu w zdejmowaniu nadkładu ziemi nie udostępniono zaplanowanej ilości węgla brunatnego, co spowodowało obecnie niepełne wykorzystanie dwóch elektrowni pracujących na węglu konińskim, a powstały z tego deficyt szacuje się na 600 MW mocy. W tej sytuacji podjęto działania zmierzające do uzupełnienia braków dostawami węgla kamiennego ze Śląska i brunatnego z rejonu Turowa. Efektem tego powinno być zwiększenie produkcji energetycznej w tych elektrowniach na przełomie grudnia tego roku i stycznia przyszłego roku. Dla ustabilizowania i przedłużenia okresu pracy tych elektrowni Rząd podjął decyzję o budowie kosztem prawie 8 mld zł nowej kopalni Lubstów w rejonie Konina, która na przełomie lat 1981—1982 powinna zaspokoić pełne potrzeby tamtejszych elektrowni.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#JanSzydlak">Szczególną uwagę w przygotowaniu szczytu jesienno-zimowego zwrócono na ciepłownictwo. W bieżącym roku oddanych zostanie do użytku ok. 1 300 Gcal na godzinę mocy cieplnej, co pozwoli na podłączenie kolejnych nowo budowanych mieszkań do sieci ciepłowniczej. Przywiązujemy wielką wagę do zapewnienia nie zakłóconych dostaw ciepła dla ludności, usuwamy błędy popełnione przy projektowaniu i budowie przesyłowej sieci grzewczej, usuwamy zakłócenia powstające w pracy systemu grzewczego, upowszechniamy zasady racjonalnej gospodarki źródłami ciepła. Wojewodowie i prezydenci miast wojewódzkich przeprowadzili niedawno bieżącą kontrolę funkcjonowania ciepłownictwa, zgromadzenia niezbędnych zapasów paliw oraz technicznej sprawności sieci i instalacji zasilających w osiedlach, w poszczególnych budynkach.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#JanSzydlak">Mając na uwadze istniejący deficyt mocy w szczycie w dniach szczególnie wysokiego zapotrzebowania i konieczność zapobieżenia żywiołowym skutkom wyłączeń linii elektroenergetycznych, zasilających znaczne obszary kraju oraz potrzebę minimalizacji strat gospodarczych, przygotowany został plan przedsięwzięć umożliwiających zrównoważenie deficytów mocy. Plan ten został uzgodniony z zainteresowanymi ministrami i władzami terenowymi. Uwzględnia on niezbędne priorytety społeczne i gospodarcze w zaopatrywaniu ludności i przemysłu w energię elektryczną oraz uprzedzenie na czas odbiorców o przewidywanym ograniczeniu tych dostaw. Ustalony system zmierza do ochrony najbardziej newralgicznych działów i branż takich, jak: rolnictwo, przemysł spożywczy oraz przemysły produkujące podstawowe surowce i materiały, a także potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#JanSzydlak">W dobrze pojętym interesie odbiorców i gospodarki leży nie tylko ścisłe przestrzeganie ustalonych limitów i ograniczeń poboru mocy, ale także, a może przede wszystkim, takie organizowanie pracy i produkcji, aby w nowych warunkach osiągać optymalne efekty.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#JanSzydlak">Mając na względzie ekonomiczne i społeczne uwarunkowania realizacji planu w ostatnich miesiącach 1979 roku, z inicjatywy Biura Politycznego KC PZPR zostaną wprowadzone dwa dodatkowe dni wolne od pracy, zwiększające ich ogólną liczbę w tym roku z 14 do 16. Jeden z tych dni powinien zostać wykorzystany w listopadzie, drugi zaś w grudniu tego roku. Terminy wykorzystania tych dwóch wolnych dni przez zakłady pracy zostaną ustalone przez ministrów w porozumieniu z zarządami głównymi właściwych związków zawodowych.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#JanSzydlak">W zakładach pracy dni te powinny być wykorzystane na poprawę stanu zapasów surowców i materiałów niezbędnych do produkcji. Dodatkowe dwa dni wolne, w połączeniu z już obowiązującymi w tym roku, powinny być wykorzystane dla zmniejszenia zapotrzebowania gospodarki na energię elektryczną. Ich odpowiednie rozłożenie w dniach, tygodniach i miesiącach w poszczególnych branżach i zakładach powinno sprzyjać zmniejszeniu deficytu mocy oraz lepszej pracy samej energetyki.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#JanSzydlak">Wyrażamy przekonanie, że załogi przedsiębiorstw uczynią wszystko, aby w zmniejszonym czasie pracy zostały wykonane zadania produkcyjne, zwłaszcza zaś związane z zaopatrzeniem rynku i eksportem.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#JanSzydlak">Obywatele Posłowie! Przedstawiłem działania, które na dziś podejmie Rząd dla złagodzenia trudności i lepszego zaspokojenia potrzeb energetycznych kraju. Równolegle trwają aktywne prace zarówno w Komisji Planowania, jak i w resortach nad rozwiązaniami długofalowymi. Dziś widzi się wyraźniej niż kiedykolwiek, że niedostatek energii staje się barierą dla działalności gospodarczej i to nie w skali jednego kraju. Toteż dalszy bieg życia wymagać będzie usilnych i wszechstronnych starań o dostęp do nowych źródeł energii, a także, a może przede wszystkim, o racjonalizację jej zużycia.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#JanSzydlak">W Polsce głównym źródłem energii jest i będzie węgiel kamienny. Najszybszy możliwy wzrost jego wydobycia wynosi około 3% rocznie. Trzeba jednak pamiętać i o tym, że dalszy wzrost wydobycia węgla staje się coraz kosztowniejszy. Sięgamy bowiem do głębszych, trudniej dostępnych pokładów i często uboższych, co wymaga zwiększonych wydatków na mechanizację wydobycia, zapewnienie odpowiednich warunków pracy, ochrony zdrowia i życia górników.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#JanSzydlak">W tej sytuacji obok wzrostu wydobycia węgla kamiennego przyśpieszamy zagospodarowanie złóż węgla brunatnego jako drugiego podstawowego paliwa dla energetyki. W 1985 roku wydobycie węgla brunatnego osiągnąć powinno poziom 80 mln ton rocznie. W trakcie realizacji znajduje się kompleks górniczo-energetyczny w Bełchatowie. Trwają intensywne prace geologiczne nad rozpoznaniem i udokumentowaniem nowych złóż węgla brunatnego. W najbliższych dniach Rząd podejmie decyzję o utworzeniu wyspecjalizowanej branży przemysłu maszyn i urządzeń dla kopalnictwa odkrywkowego i budownictwa hydrotechnicznego.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#JanSzydlak">W ubiegłym roku na podstawie zaleceń II Krajowej Konferencji Partyjnej powołano zespół' rządowy dla opracowania długofalowego programu rozwoju gospodarki paliwowo-energetycznej i wytyczenia podstawowych kierunków działań zapewniających pokrycie potrzeb kraju na paliwa i energię. Wstępny etap prac zespołu został zakończony. Wiele sugestii i zaleceń zawartych w tym programie będzie uwzględnionych już w planie na 1980 rok oraz w planie 5-letnim 1981—1985.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#JanSzydlak">Z analizy potrzeb wynika m.in., że zainstalowana moc polskich elektrowni powinna zwiększyć się w 1985 roku do co najmniej 37 tys. megawatów, w roku 1990 — do 48 tys. megawatów. Dalszy rozwój energetyki musimy więc oprzeć w stopniu zdecydowanie większym niż dotychczas na węglu brunatnym.</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#JanSzydlak">W rozwoju bazy paliwowo-energetycznej dążymy do dalszego zacieśnienia współpracy z partnerami z Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, zwłaszcza ze Związkiem Radzieckim. We współdziałaniu z Krajem Rad rozwijać będziemy elektrownie oparte na nowych nośnikach energii, w szczególności na energii jądrowej. Proces ten został już zapoczątkowany uzgodnionym udziałem Polski w budowie na terenie Związku Radzieckiego Chmielnickiej Elektrowni Atomowej, z której otrzymywać będziemy energię o mocy 1000 megawatów. W ramach podziału zadań pomiędzy krajami RWPG rozwijamy w Polsce prace nad produkcją urządzeń dla energetyki jądrowej.</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#JanSzydlak">Wysoki Sejmie! W warunkach, kiedy dostęp do źródeł energii jest coraz trudniejszy, a koszty jej pozyskania gwałtownie rosną, nakazem koniecznym staje się racjonalizacja zużycia energii. Mamy w tej dziedzinie ogromne rezerwy. Wskazują na to porównania międzynarodowe: na jednostkę dochodu narodowego zużywa się w Polsce energii o połowę więcej niż w Wielkiej Brytanii, prawie 3-krotnie więcej niż we Francji i chociaż są to kraje znacznie od nas bogatsze, problem oszczędzania energii jest tam traktowany jako jedna z najważniejszych kwestii gospodarczych i społecznych.</u> + <u xml:id="u-7.60" who="#JanSzydlak">Nakreślone zadania w dziedzinie racjonalizacji paliw i energii nie są tymczasem konsekwentnie realizowane. Dlatego Rząd polecił Głównemu Inspektorowi Gospodarki Energetycznej nasilenie kontroli realizacji przyjętych programów oszczędnościowych. O skali istniejących rezerw w gospodarce energetycznej świadczą wyniki przeprowadzonego w II kwartale br. powszechnego przeglądu gospodarki energetycznej. Przeglądem tym objęto wszystkie jednostki gospodarki uspołecznionej. Oprócz wniosków o charakterze doraźnym, których wdrożenie obecnie trwa, celem przeglądu było zaproponowanie przedsięwzięć racjonalizacyjnych na lata 1981—1985. Wstępna ich ocena wskazuje, że w tych latach można w kraju uzyskać oszczędność paliw i energii o równowartości 20 mln ton węgla kamiennego.</u> + <u xml:id="u-7.61" who="#JanSzydlak">Wykaz zatwierdzonych przedsięwzięć racjonalizacyjnych będzie stanowił załącznik do narodowego planu społeczno-gospodarczego. Zakłada się, że podstawowymi kierunkami działań w tej dziedzinie będą:</u> + <u xml:id="u-7.62" who="#JanSzydlak">— rozszerzenie skojarzonej produkcji energii cieplnej i elektrycznej, — ograniczenie bezpośredniego spalania węgla kamiennego w procesach technologicznych, — podniesienie sprawności urządzeń energetycznych, — poprawa izolacyjności termicznej budynków i urządzeń cieplnych, — obniżenie wskaźników jednostkowego zużycia paliw i energii w drodze unowocześnienia technologii wytwarzania, — zwiększenie wykorzystania energii odpadowej oraz lokalnych źródeł paliw i energii we wszystkich województwach.</u> + <u xml:id="u-7.63" who="#JanSzydlak">Rząd jest przekonany, że w pracach na rzecz poprawy efektywności użytkowania paliw i energii istotny wkład wniesie silnie rozbudowane w ostatnich latach zaplecze badawczo-rozwojowe. Od pracowników nauki, projektantów, konstruktorów, od wynalazców i racjonalizatorów oczekujemy wydatnego zwiększenia prac i rozwiązań technicznych nakierowanych na uzyskanie oszczędności energetycznych.</u> + <u xml:id="u-7.64" who="#JanSzydlak">W najbliższym czasie zostanie zatwierdzony nowy rządowy program badawczo-rozwojowy dla tej dziedziny. Program ten zakłada skoncentrowanie wysiłku Polskiej Akademii Nauk, ośrodków naukowo-badawczych, szkolnictwa wyższego i zaplecza badawczo-rozwojowego przemysłu, na optymalizacji rozwoju energetyki, obniżeniu energochłonności gospodarki i opanowaniu nowych źródeł energii.</u> + <u xml:id="u-7.65" who="#JanSzydlak">Wielką wagę przywiązujemy do wdrożenia nawyku oszczędności w gospodarowaniu paliwami i energią u załóg zakładów pracy i w całym społeczeństwie. Dzięki licznym przykładom obywatelskiej troski wyeliminowanych zostało wiele przypadków marnotrawstwa w użytkowaniu paliw i energii. Ale wiele jeszcze zostało w tej dziedzinie do zrobienia. Chodzi o to, aby gospodarskie podejście społeczeństwa do korzystania z paliw i energii miało miejsce przy każdym stanowisku pracy i w każdej dziedzinie życia. Wiemy przecież, że zapotrzebowanie ludności na paliwa i energię szybko rośnie, a jego pokrycie wymaga wspólnych wysiłków producentów i odbiorców paliw i energii. Dziś co czwarty kilowat zużytej energii elektrycznej kierowany jest do ludności i odbiorców bytowo-komunalnych. Już ta wielkość wyraźnie wskazuje na skalę i możliwości oszczędzania energii również w tej sferze.</u> + <u xml:id="u-7.66" who="#JanSzydlak">Liczymy więc na współdziałanie ludności w walce z marnotrawstwem energii i na powszechne jej oszczędzanie.</u> + <u xml:id="u-7.67" who="#JanSzydlak">Mówił o tym na XVI Plenum KC I Sekretarz naszej partii towarzysz Edward Gierek: — „Potrzeba oszczędności dotyczy również całego społeczeństwa, każdego zakładu przemysłowego i gospodarstwa rolnego, każdego warsztatu pracy i każdego domu. Leży to w dobrze zrozumianym interesie nas wszystkich.</u> + <u xml:id="u-7.68" who="#JanSzydlak">W warunkach coraz bardziej ograniczonych zasobów energii, surowców, żywności tylko te narody mogą zapewnić sobie pomyślność, które potrafią oszczędzać”.</u> + <u xml:id="u-7.69" who="#JanSzydlak">W niełatwych warunkach urzeczywistnienia zadań tego roku na szczególne uznanie zasługuje postawa załóg zakładów pracy, kadry technicznej i administracyjnej, ich inicjatywa i aktywność w przezwyciężaniu bieżących trudności, w tym i energetycznych. Aktywność tę wysoko cenimy. Jest ona podstawową gwarancją dalszego postępu.</u> + <u xml:id="u-7.70" who="#JanSzydlak">Rząd zgodnie z polityką partii wspierać będzie nadal inicjatywę klasy robotniczej, jej samorządność i wzmagać będzie kontrolę nad prawidłowym wykorzystaniem przez administrację gospodarczą wniosków i propozycji załóg.</u> + <u xml:id="u-7.71" who="#JanSzydlak">Jak jednak zwykle bywa w trudniejszych okresach, a i takie zdarzają się na drodze naszego rozwoju, na fali ogólnego wysiłku pojawiają się ludzie czasem małego ducha, czasem złej woli, którzy wyolbrzymiając trudności, sami nic nie czyniąc dla ich przezwyciężenia, nierzadko nie wykonujący rzetelnie swoich zawodowych obowiązków — szerzą atmosferę niemocy, bezczynności i pesymizmu. Takim postawom — w interesie całego społeczeństwa — musimy się zdecydowanie przeciwstawić.</u> + <u xml:id="u-7.72" who="#JanSzydlak">Rząd ze swej strony zwiększać będzie wymagania wobec całej kadry administracji państwowej i gospodarczej, doskonalić będzie bardziej zdecydowanie swą politykę kadrową, kierując się zasadą, że im wyższe stanowisko, tym większe wymogi i większa odpowiedzialność wobec ludzi pracy i kraju.</u> + <u xml:id="u-7.73" who="#JanSzydlak">Wysoki Sejmie! Rząd, kierując się wskazaniami Biura Politycznego KC PZPR, określił konkretne przedsięwzięcia w energetyce i działach gospodarki z nią współpracujących na dziś i dalszą perspektywę. Jesteśmy świadomi, że są to programy wymagające dalszych prac. Czynimy to wespół z szerokim gronem wybitnych uczonych i praktyków.</u> + <u xml:id="u-7.74" who="#JanSzydlak">Pragnę serdecznie podziękować Wysokiej Izbie, komisjom sejmowym i obywatelom posłom za krytyczne uwagi i cenne sugestie, które pomogły program działania skonstruować, a obecnie nadal go doskonalić. Proszę, Wysoki Sejmie, w imieniu Prezesa Rady Ministrów i Rządu, o akceptację i życzliwe poparcie działań służących rozwijaniu i umacnianiu polskiej energetyki.</u> + <u xml:id="u-7.75" who="#JanSzydlak">Rękojmią pomyślnej realizacji podejmowanych przedsięwzięć jest rzetelna, zaangażowana praca wielotysięcznej rzeszy energetyków, budowniczych elektrowni, elektrociepłowni i sieci przesyłowych, wytwórców maszyn i urządzeń, załóg remontowych — wszystkich, którzy ofiarnie służą rozwojowi polskiej energetyki.</u> + <u xml:id="u-7.76" who="#JanSzydlak">Działania podjęte dla poprawy sytuacji w energetyce, dla jej dalszego rozwoju znalazły mocne odbicie i wsparcie w Wytycznych na VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Zajmą też na pewno godne, eksponowane miejsce w ogólnopartyjnej i ogólnonarodowej dyskusji przed Zjazdem, a także w projekcie narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1980 oraz na lata 1981—1985. Sprawą nas wszystkich, społeczeństwa i władz, będzie nadanie im realnego kształtu. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-7.77" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Wiceprezesowi Rady Ministrów za przedstawioną informację Rządu.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Prezydium Sejmu w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje przeprowadzenie łącznej dyskusji nad przedstawioną informacją Rządu oraz nad następnym, trzecim z kolei punktem porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii o dekrecie z dnia 4 października 1979 roku zmieniającym ustawy o urzędzie Ministra Energetyki i Energii Atomowej oraz urzędzie Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych (Dz. U. nr 23, poz. 132) (druk nr 130).</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Marceli Faska.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselMarceliFaska">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rada Państwa — zgodnie ze swoimi uprawnieniami konstytucyjnymi — w okresie pomiędzy sesjami Sejmu PRL wydała dekret z dnia 4 października 1979 r. zmieniający ustawy o urzędzie Ministra Energetyki i Energii Atomowej oraz urzędzie Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych, opublikowany w nr 23 Dziennika Ustaw PRL z dnia 5 października 1979 r. pod pozycją 132.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselMarceliFaska">W dniu 18 października br. sejmowe Komisje Górnictwa, Energetyki i Chemii oraz Prac Ustawodawczych z udziałem przedstawicieli Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa, rozpatrywały na wspólnym posiedzeniu powyższy dekret skierowany do nich przez Prezydium Sejmu, zgodnie z art. 62 ust. 1 regulaminu Sejmu. Podjęciu dekretu przyświecała następująca motywacja i argumentacja:</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselMarceliFaska">W okresie 35-lecia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a szczególnie po roku 1970, nastąpił dynamiczny rozwój gospodarki narodowej, jak również poziomu życia społeczeństwa. Rozbudowano również bardzo poważnie potencjał energetyczny kraju, osiągając na koniec roku 1978 ok. 24 tys. MW mocy zainstalowanej w systemie energetycznym.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselMarceliFaska">W ostatnim okresie ujawniły się jednak dysproporcje pomiędzy zapotrzebowaniem mocy przez gospodarkę narodową i na potrzeby bytowo-komunalne a możliwościami jego pokrycia przez system energetyczny. Sytuacja ta wymaga podjęcia energicznych działań w celu zlikwidowania zaistniałych dysproporcji, m.in. na drodze:</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselMarceliFaska">— podniesienia dyspozycyjności istniejących mocy produkcyjnych w elektrowniach i elektrociepłowniach przez usprawnienie gospodarki remontowej i modernizację, — intensywnej rozbudowy mocy wytwórczych w energetyce, jak również zdolności przesyłowych sieci systemowych i rozdzielczych.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselMarceliFaska">W latach 1979—1980 trzeba będzie przekazać do eksploatacji zgodnie z planem 3 590 MW mocy elektrycznej oraz 2 961 Gcal/h mocy cieplnej, 9 418 MVA w stacjach elektroenergetycznych różnych napięć oraz — 6 734 km linii przesyłowych i rozdzielczych.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselMarceliFaska">W następnym 5-leciu, w latach 1981—1985 trzeba będzie przekazać do eksploatacji w elektrowniach i elektrociepłowniach zawodowych ok. 11 000 MW oraz ok. 11 600 Gcal/h w ciepłowniach i w ciepłowniach zawodowych, w sieciach elektroenergetycznych przekazać należy do eksploatacji ponad 36 000 MVA w stacjach elektroenergetycznych i ok. 46 000 km linii przesyłowych i rozdzielczych.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselMarceliFaska">Na podstawie dotychczasowych doświadczeń w zakresie budowy i eksploatacji obiektów energetycznych w kraju należy stwierdzić, że podporządkowanie budowy, eksploatacji i remontów elektrowni i elektrociepłowni oraz produkcji podstawowych urządzeń energetycznych różnym resortom i ich rozbicie organizacyjne znacznie utrudnia rozwój energetyki polskiej.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselMarceliFaska">Realizacja rozwoju energetyki w latach 1980—1985 charakteryzować się będzie wysokim tempem zarówno w zakresie zdolności produkcyjnych, jak i techniki wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej. W tym celu niezbędne jest podjęcie produkcji szeregu nowych wysokosprawnych urządzeń i aparatury energetycznej. Wymagać to będzie przede wszystkim takich zmian organizacyjnych w przemyśle produkującym urządzenia i części zamienne dla energetyki, których realizacja zapewni kompleksowość wytwarzania urządzeń, budowy obiektów elektroenergetycznych i ich eksploatacji.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselMarceliFaska">Dotychczasowe rozproszenie w różnych resortach potencjału produkcyjnego i budowlanego, pracującego ściśle na potrzeby energetyki, nie sprzyja skoncentrowaniu ujednoliconej polityki technicznej i osiągnięciu właściwego poziomu ilościowego i jakościowego produkowanych urządzeń i aparatury energetycznej. Taki układ organizacyjny nie zabezpieczał dostaw części zamiennych i zdecydowanie utrudniał remonty maszyn i urządzeń w energetyce krajowej.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselMarceliFaska">Skoncentrowanie decyzji zarówno odnośnie do ilości produkcji, jak również jej poziomu technicznego, m.in. wyboru techniki oraz polityki rozdziału wyprodukowanych urządzeń, a także, co wydaje się być najważniejsze — rozwoju, wielkości i jakości produkcji części zamiennych, umożliwi jej ścisłe skorelowanie z potrzebami związanymi z rozwojem energetyki krajowej. W związku z tym uważano za konieczne przejęcie przez resort energetyki i energii atomowej od Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych określonych zakładów. Przyjęta organizacja odpowiada jednemu z głównych celów strategicznych gospodarki, programuje i realizuje rozwój produkcji podstawowych urządzeń dla energetyki, a w szczególności kotłów, turbin, generatorów, aparatury wysokiego napięcia, izolatorów, młynów i urządzeń do nawęglania, a także transformatorów.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselMarceliFaska">Poważne zadania związane z rozwojem produkcji tych urządzeń wynikają z konieczności przystosowania ich do potrzeb energetyki jądrowej. Programowanie rozwoju produkcji wymienionych urządzeń przez resort energetyki i energii atomowej pozwoli na pełniejsze zaspokojenie potrzeb energetyki krajowej oraz na bardziej racjonalny, zgodny z rozwojem energetyki, rozdział tych wyrobów pomiędzy określonych odbiorców.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselMarceliFaska">Wzrost zadań w budownictwie energetycznym wymaga skoncentrowania niezbędnego potencjału wykonawczego, jak również dalszego usprawnienia w procesie realizacji inwestycji. Konieczne jest też usprawnienie gospodarki remontowej i włączenie do remontów elektrowni i elektrociepłowni organizacji wykonawczych, głównie w zakresie kapitalnych remontów i modernizacji. Dla osiągnięcia powyższych celów potrzebne jest zorganizowanie odpowiedniego, wyspecjalizowanego potencjału wykonawczego w resorcie energetyki i energii atomowej.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselMarceliFaska">Dotychczasowe Zjednoczenie Przedsiębiorstw Budowy Elektrowni i Przemysłu, które specjalizuje się od samego początku w budownictwie elektrowni jest jednostką, która w całości została przeniesiona do resortu energetyki i energii atomowej przy przyjęciu zasady, że będzie ona realizowała również budownictwo energetyczne w innych działach gospodarki narodowej dla obiektów ciepłowniczych o jednostkach powyżej 120 Gcal/h włącznie w kotłach wodnych oraz bloki ciepłownicze w elektrociepłowniach przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselMarceliFaska">Jednocześnie zachodzi potrzeba dalszego poważnego udziału specjalistycznych jednostek resortu budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych takich, jak: — „Mostostal”, — „Energopol”, — „Instal”, — „Piece Przemysłowe”, itp. w pracach na rzecz resortu energetyki i energii atomowej.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselMarceliFaska">Wdrożenie omówionych i wprowadzonych dekretem zmian w organizacji budownictwa elektrowni i elektrociepłowni oraz produkcji podstawowych urządzeń energetycznych powinno zdaniem projektodawcy wpłynąć na przyspieszenie tempa rozwoju produkcji energii elektrycznej i cieplnej zgodnie z potrzebami gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselMarceliFaska">Wysoka Izbo! Wszechstronna i dociekliwa dyskusja na posiedzeniu Komisji wybiegła daleko poza problematykę przedmiotowego dekretu.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselMarceliFaska">Poruszono przykładowo następujące zagadnienia dotyczące aktualnego stanu w energetyce:</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselMarceliFaska">— zaawansowania wykonawstwa tegorocznego planu inwestycyjnego w przyroście nowych mocy w elektrowniach i elektrociepłowniach ze szczególnym uwzględnieniem budzącej niepokój sytuacji na budowie kopalni węgla brunatnego oraz elektrowni w Bełchatowie — największego zadania inwestycyjnego polskiej energetyki najbliższych lat;</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselMarceliFaska">— przebiegu kampanii remontowej urządzeń energetycznych;</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselMarceliFaska">— skutków ekonomicznych i społecznych polityki wyłączeń mocy energetycznej w przemyśle, gospodarce komunalnej, jak również u odbiorców indywidualnych;</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselMarceliFaska">— zapasów paliw dla zakładów resortu energetyki na okres sezonu jesienno-zimowego;</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselMarceliFaska">— jakości kalorycznej węgla dostarczanego energetyce oraz wynikających stąd skutków techniczno-ekonomicznych dla resortu energetyki, jak i całej gospodarki narodowej oraz wiele innych aktualnych zagadnień i tematów.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselMarceliFaska">Głosy w dyskusji — nacechowane troską o dobro kraju — wskazywały na słabości systemu energetycznego, na skutki tych słabości dla prawidłowego rozwoju gospodarki narodowej, wskazywały również drogi poprawy. Obywatele posłowie dadzą na pewno wyraz temu podczas dzisiejszej debaty.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselMarceliFaska">Komisją Górnictwa, Energetyki i Chemii podziela jako słuszną zaprezentowaną motywację zmiany ustawy omawianym dekretem, a zaproponowane środki zaradcze, organizacyjne dla osiągnięcia wskazanych zadań jako celowe.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselMarceliFaska">Niezależnie jednak od wymienionych problemów zdaniem Komisji bardzo ważną sprawą będzie zapewnienie skutecznej, szerokiej i kompleksowej współpracy kooperacyjnej pomiędzy zakładami energetyki a zakładami innych resortów zarówno w zakresie opracowań technicznych, jak i dostaw urządzeń i elementów, które nie będą wytwarzane w zakładach resortu energetyki i energii atomowej, a które warunkują należyte funkcjonowanie energetyki. Dotyczy to takich urządzeń, jak np.: pompy z resortu maszyn ciężkich i rolniczych oraz z resortu górnictwa, suwnice i urządzenia dźwigowe, rurociągi pary i wody oraz armatura, w szczególności specjalna, w tym dla energetyki jądrowej, drobny osprzęt sieciowy, kable i przewody energetyczne, konstrukcje stalowe, łożyska toczne, gumowe taśmy przenośnikowe z przekładkami stylonowymi, elementy aparatury kontrolno-pomiarowej i automatyki, części zamienne dla sprzętu i transportu itp.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselMarceliFaska">Przejęcie przez resort energetyki i energii atomowej kompleksu jednostek organizacyjnych zajmujących się problematyką badawczo-rozwojową z zakresu urządzeń energetycznych i ich produkcją, stwarza powiązanie resortowe podstawowych zakładów wytwarzających urządzenia energetyczne z istniejącym zapleczem badawczo-rozwojowym resortu energetyki i energii atomowej i pozwala na skuteczniejszą realizację przedsięwzięć z zakresu opanowywania nowych źródeł energii, w tym energii jądrowej — zgodnie z zawartymi porozumieniami w sprawie rozwoju produkcji urządzeń dla energetyki jądrowej w państwach członkowskich RWPG.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselMarceliFaska">Wspólnota interesów techniczno-ekonomicznych producenta i dostawcy urządzeń i części zamiennych oraz producenta energii elektrycznej i cieplnej stworzyły elementy zainteresowania i większej dbałości o ilość i jakość wytwarzanych urządzeń. Pozwoli także na lepsze rozwiązywanie problemów technicznych z zakresu oszczędnego — pod względem materiałów i energochłonności — projektowania urządzeń wytwórczych. Ułatwi również wdrażanie zamierzeń z zakresu organizacji i realizacji przemysłowej metody remontów w energetyce.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselMarceliFaska">Sejmowa Komisja Górnictwa, Energetyki i Chemii będąc przekonana, że wprowadzone dekretem zmiany przyczynić się mogą do poprawy zaspokojenia potrzeb gospodarki narodowej na energię elektryczną i cieplną, wnosi, by Wysoki Sejm podjąć raczył uchwałę o treści następującej: — „Sejm zatwierdza dekret z dnia 4 października 1979 r. zmieniający ustawy o urzędzie Ministra Energetyki i Energii Atomowej oraz urzędzie Ministra Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych”. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Otwieram obecnie łączną dyskusję nad informacją Rządu oraz sprawozdaniem Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Głos mą poseł Jan Leś.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselJanLes">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejszą debatę nad informacją Rządu o sytuacji w energetyce i programie działań w tej dziedzinie odbywamy bezpośrednio po XVI Plenum Komitetu Centralnego, które przyjęło wytyczne na VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — „O dalszy rozwój socjalistycznej Polski, o pomyślność narodu polskiego”. Pomyślna realizacja bieżących i najbliższych zadań gospodarczych stanowić będzie bazę wyjściową przyjmowanych przez zbliżający się Zjazd partii założeń społeczno-gospodarczych rozwoju kraju na lata osiemdziesiąte oraz planu na lata 1981—1985.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselJanLes">Po drodze, którą partia wytyczyła u progu lat siedemdziesiątych, przeszliśmy już niemały odcinek. Realizując program VI i VII Zjazdu osiągnęliśmy znaczne przyspieszenie rozwoju wszystkich dziedzin życia, zbudowaliśmy setki nowoczesnych obiektów produkcyjnych i socjalnych. Przyspieszyliśmy modernizację rolnictwa. Stworzyliśmy miejsca pracy dla ponad 4 milionów obywateli naszego kraju. Rozwinęło się budownictwo mieszkaniowe, powstały nowe trasy i ciągi komunikacyjne. Realizujemy szeroki program społeczny.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselJanLes">Przypominam te najważniejsze dokonania ostatnich lat, bo niekiedy patrzymy głównie na to, co nam przeszkadza, co nam utrudnia życie, zapominając o przebytej drodze.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselJanLes">Tylko rzetelna ocena dokonań może być warunkiem prawidłowego ukierunkowania działań mających przyspieszyć przezwyciężenie niemałych jeszcze trudności i bolączek, wynikających zarówno z nie sprzyjających warunków zewnętrznych, na które nie mamy wpływu, jak i z niedostatków naszej własnej pracy.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselJanLes">Skoro więc dziś podejmujemy w poselskiej debacie problem trudnej i napiętej sytuacji w energetyce, to kierować powinniśmy się troską w poszukiwaniu doraźnych działań pozwalających na złagodzenie bieżących trudności oraz długofalowych rozwiązań zabezpieczających na przyszłość nasz dalszy harmonijny rozwój.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselJanLes">Obywatele Posłowie! Przedstawiona w informacji Rządu aktualna sytuacja energetyczna i podjęty program działania w tej dziedzinie decydować będzie o pracy naszej gospodarki w bieżącym szczycie jesienno-zimowym. Mamy pełną świadomość, że podjęte działania tworzyć będą warunki dla przyszłego rozwiązania nabrzmiałych i trudnych problemów energetyki, natomiast nie dadzą jeszcze pełnych efektów, choć powinny w istotny sposób złagodzić trudności w obecnym szczycie energetycznym. Nie można bowiem w krótkim czasie rozwiązać tak olbrzymiego kompleksu spraw i zlikwidować narosłej (pomimo znacznego rozwoju potencjału energetycznego i postępu w jego unowocześnianiu) dysproporcji pomiędzy potrzebami energetycznym kraju a możliwościami ich pełnego zaspokojenia. Wynikła ona głównie z coraz szybszego wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną, przede wszystkim ze strony rozbudowanego i unowocześnionego przemysłu i transportu, gospodarki komunalnej, ale również budownictwa mieszkaniowego i coraz lepiej wyposażonych w sprzęt i urządzenia elektryczne gospodarstw domowych oraz gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselJanLes">Okoliczności, jakie zaistniały w okresie zimy, pogłębiły nasze trudności energetyczne w roku bieżącym. Konieczność utrzymania w ruchu urządzeń energetycznych w tak trudnych warunkach spowodowała większą ich awaryjność, co wpłynęło na pogorszenie dyspozycyjności mocy zainstalowanej w elektrowniach i elektrociepłowniach. Rozpiętość między mocą osiągalną a dyspozycyjną elektrowni i elektrociepłowni w szczytach dobowego zapotrzebowania na energię osiąga obecnie wielkość przekraczającą 7,5 tys. megawatów.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselJanLes">W tej sytuacji zaprezentowane w informacji wicepremiera tow. Szydlaka już podjęte lub zamierzone przez Rząd działania wydają się racjonalne i celowe. Jak słyszeliśmy, objęły one:</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselJanLes">1) skierowanie na potrzeby energetyki dodatkowych środków inwestycyjnych w wysokości ponad 2,5 mld zł oraz dodatkowych części zamiennych, sprzętu technologicznego i transportowego oraz środków dewizowych na sfinansowanie niezbędnych zakupów;</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselJanLes">2) wsparcie zadań w dziedzinie zwiększenia mocy dyspozycyjnej energetyki, systemu remontów i niezawodności pracy urządzeń energetycznych nowymi zasobami płacowymi i premiowymi;</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselJanLes">3) podporządkowanie organizacyjne Ministerstwu Energetyki i Energii Atomowej przemysłu maszyn i urządzeń energetycznych oraz przedsiębiorstw budownictwa elektrowni i elektrociepłowni, co powinno sprzyjać sprawniejszej realizacji inwestycji energetycznych i wdrożeniu przemysłowych metod wykonywania remontów urządzeń energetycznych, a także wyposażeniu resortu w niezbędny potencjał produkcyjny, techniczny i kadrowy.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselJanLes">Jestem pewny, że nowy układ organizacyjny Ministerstwa Energetyki i Energii Atomowej, zgodnie z zatwierdzanym dziś dekretem Rady Państwa, pozwoli znacznie zwiększyć skuteczność działania tego resortu.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselJanLes">Obywatele Posłowie! Wysoki Sejmie! Polska dysponuje ogromnymi zasobami węgla, przede wszystkim kamiennego, opiera swą gospodarkę energetyczną głównie na tym surowcu. Węgiel pokrywa obecnie ponad 80% potrzeb energetycznych naszego kraju, produkujemy z niego ponad 96% energii elektrycznej. Szczególnie w latach siedemdziesiątych wydatnie rozwinęliśmy przemysł węglowy, zwiększając wydobycie węgla w ciągu ostatnich ośmiu lat o ponad 52 mln ton, a więc w skali nie spotykanej w żadnym innym górniczym kraju świata. To wysokie tempo rozwoju i unowocześnienia przemysłu węglowego oraz wydobycia węgla będzie charakterystyczne także dla lat następnych. Wynika ono bowiem z przyjętych założeń strategicznych, ujętych w programie rozwoju przemysłu węglowego zatwierdzonego przez Biuro Polityczne w lipcu 1978 r., które prognozują utrzymanie przez węgiel pozycji składnika bazy paliwowo-energetycznej kraju w perspektywie następnych dziesięcioleci. Należy w związku z tym rozwiązywać wiele złożonych, często o strategicznym znaczeniu, problemów i zadań. Nie chciałbym ich tutaj szczegółowo omawiać, a to z tego względu, że sejmowa Komisja Górnictwa, Energetyki i Chemii problemom tym poświęciła w swojej pracy wiele uwagi. Stanowisko naszej Komisji zawieraliśmy w formułowanych opiniach i dezyderatach pod adresem Rządu. Wiele z tych problemów pozostaje jednak nadal aktualnych.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselJanLes">Dotyczy to w głównej mierze coraz trudniejszych warunków wydobycia węgla oraz pogarszania się jego jakości ze względu na brak możliwości jego wzbogacania. Gorszy gatunkowo węgiel niekorzystnie wpływa na pracę urządzeń w elektrowniach, a zwłaszcza młynów i kotłów. Często więc stawia się pytanie, czy inwestować w kapitałochłonne zakłady uzdatniania i wzbogacania węgla, czy też przystosować odbiorców, głównie zaś energetykę zawodową, do wykorzystywania węgla gorszej jakości.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00026-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00026-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..4c312db --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00026-01/header.xml @@ -0,0 +1,79 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00026-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>26 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>26 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">26</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1979-12-01</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="HenrykKonopacki" role="speaker"> + <persName>Henryk Konopacki</persName> + </person> + <person xml:id="KazimierzSecomski" role="speaker"> + <persName>Kazimierz Secomski</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MieczyslawZajfryd" role="speaker"> + <persName>Mieczysław Zajfryd</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterFinansowHenrykKisiel" role="speaker"> + <persName>Minister Finansów Henryk Kisiel</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz" role="speaker"> + <persName>Minister Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych Franciszek Adamkiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAleksanderZarajczyk" role="speaker"> + <persName>Poseł Aleksander Zarajczyk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Poseł Halina Skibniewska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanSlomski" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Słomski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimierzMorawski" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimierz Morawski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWaclawAuleytner" role="speaker"> + <persName>Poseł Wacław Auleytner</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZbigniewCzajkowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zbigniew Czajkowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZygmuntSurowiec" role="speaker"> + <persName>Poseł Zygmunt Surowiec</persName> + </person> + <person xml:id="TadeuszWrzaszczyk" role="speaker"> + <persName>Tadeusz Wrzaszczyk</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName> + </person> + <person xml:id="WiceprezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Wiceprezes Rady Ministrów</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00026-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00026-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..cc77b9d --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00026-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,554 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sesja VII -- Kadencja VII</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 26 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dniu 1 grudnia 1979 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 9</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałek Halina Skibniewska)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Na sekretarzy powołuję posłów Jolantę Morawską i Adolfa Sobieraja.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Adolf Sobieraj.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Protokół 25 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Prezydium Sejmu — w porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje, aby na podstawie art. 61 regulaminu, Sejm skrócił postępowanie oraz przystąpił do pierwszego czytania projektów planu i budżetu, mimo że druki sejmowe, zawierające te projekty, mogły być doręczone Obywatelom Posłom dopiero w dniu dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że propozycja ta została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Pierwsze czytanie projektów:</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">a) uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1980 r. (druk nr 135);</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">b) ustawy budżetowej na 1980 r. (druk nr 136).</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Proszę o zabranie głosu Wiceprezesa Rady Ministrów, Przewodniczącego Komisji Planowania przy Radzie Ministrów Obywatela Tadeusza Wrzaszczyka.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#TadeuszWrzaszczyk">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Rządu chciałbym przedstawić założenia projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1980. Plan na rok przyszły stanowi ważne ogniwo realizacji zadań kończącego się pięciolecia oraz linii programowej VI i VII Zjazdu PZPR. Wyniki roku 1980 określać będą zarazem sytuację wyjściową do podjęcia zadań przyszłego pięciolecia.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#TadeuszWrzaszczyk">Na charakter planu w decydującym stopniu wpływają ogólne wewnętrzne i zewnętrzne jego uwarunkowania. W roku 1980 w bardzo skomplikowanej sytuacji gospodarczej świata odgrywają one szczególną rolę. Do głównych wewnętrznych czynników determinujących założenia planu na rok 1980 należy zaliczyć wyniki realizacji planu w roku bieżącym. Charakteryzując najogólniej te wyniki trzeba stwierdzić, że w roku 1979 osiągamy dalszy rozwój naszej gospodarki, choć nie zrealizujemy w wielu gałęziach gospodarki szeregu ważnych zadań założonych w planie. Dotyczy to zarówno przemysłu, rolnictwa, jak i transportu.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#TadeuszWrzaszczyk">W przemyśle, pomimo że począwszy od III kwartału bieżącego roku dynamika wzrostu produkcji uległa znacznemu przyśpieszeniu i odrobiono szereg opóźnień powstałych w I półroczu, obecnie przewiduje się, że wzrost produkcji w skali rocznej wyniesie około 2,6%. Jak wiadomo, w planie rocznym zakładano wzrost o 4,9%. Odczuwalne dla naszej gospodarki jest zwłaszcza niewykonanie planu produkcji szeregu deficytowych surowców i materiałów. Pomyślnie zostanie zrealizowany plan wydobycia węgla kamiennego i szeregu innych wyrobów. Zabraknie natomiast do wykonania planu m.in. wyrobów walcowanych, miedzi, tworzyw sztucznych, nawozów azotowych, papieru, tektury i cementu. Utrudnia to bieżącą sytuację w zaopatrzeniu przemysłu. Występowały poważne wyłączenia dostaw energii elektrycznej, zakłócające pracę zakładów przemysłowych. W listopadzie br. nastąpiła znaczna poprawa w pracy elektrowni, którą staramy się utrwalić.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#TadeuszWrzaszczyk">W rolnictwie, na skutek niesprzyjających warunków atmosferycznych oraz powodzi, globalna produkcja rolnicza według wstępnych szacunków będzie o ponad 2% niższa niż w roku 1978. W stosunku do planu zabraknie ponad 35 mld zł produkcji. Zbiory zbóż są niższe o ok. 4,2 mln ton w stosunku do roku 1978 i wynoszą 17,3 mln ton. Odbija się to na zaopatrzeniu naszej hodowli i zmusza do dużego i bardzo kosztownego importu zbóż i pasz.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#TadeuszWrzaszczyk">W transporcie — w wyjątkowo ciężkiej zimie, a następnie podczas powodzi wystąpiły znaczne straty w infrastrukturze komunikacyjnej, w drogach kołowych, torach kolejowych, taborze, a szczególnie w środkach trakcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#TadeuszWrzaszczyk">W pierwszym półroczu, w wyniku wysiłku całej gospodarki, w zasadzie usunięto te szkody. Jednakże ich wpływ jest odczuwalny i przewozy będą niższe niż planowano.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#TadeuszWrzaszczyk">W handlu zagranicznym korzystnym objawem jest po raz pierwszy od szeregu lat prawie pełne wykonanie planu eksportu, w tym również do krajów kapitalistycznych. Towarzyszy temu jednak konieczność dodatkowego importu zbóż i pasz, których ceny bardzo rosną oraz bardzo wysoki wzrost cen szeregu surowców importowanych. W rezultacie, pomimo wydatkowania założonych w planie środków na import, ilościowe dostawy szeregu surowców będą w 1979 r. niższe od założonych w planie.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#TadeuszWrzaszczyk">Istotne znaczenie miało również niewykonywanie zadań efektywnościowych, a zwłaszcza przekracz[a]nie kosztów produkcji. W niektórych działach gospodarki wystąpiło nawet pewne pogorszenie efektywności.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#TadeuszWrzaszczyk">W konsekwencji — dochód narodowy wytworzony ukształtuje się znacznie poniżej założeń planu. Biorąc pod uwagę, iż obniżenie produkcji w początku bieżącego roku w szeregu zakładów nastąpiło z przyczyn spowodowanych ostrą zimą, podjęto decyzje dokonywania wypłat płacowych w planowanej wysokości, choć nie osiągnięto planowej produkcji, aby nie dopuścić do obniżenia zarobków pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#TadeuszWrzaszczyk">Kierując się ważnymi względami społecznymi i socjalnymi, realizowano zgodnie z ustaleniami przypadające na rok 1979 podwyżki płac szeregu kategorii zatrudnionych. Jednocześnie wystąpiły nie tylko z przyczyn obiektywnych przekroczenia planowego funduszu płac. W bieżącym roku przychody pieniężne ludności wzrosły o ok. 10%, zamiast jak planowaliśmy o ok. 8%. Jednocześnie wskutek niewykonywania planu w przemyśle dostawy towarów na rynek wzrastają wolniej niż planowaliśmy, co odczuwamy na rynku.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#TadeuszWrzaszczyk">Trudnościom, jakie napotkaliśmy w roku 1979, przeciwstawiliśmy duży wysiłek i aktywne działanie. Takie przeciwdziałanie i adaptacja całej gospodarki do pracy w zmienionych warunkach przynosi stopniowo na niektórych odcinkach poprawę sytuacji. Pomimo strat, jakie gospodarka poniosła w pierwszym półroczu, utrzymaliśmy ciągłość zaopatrzenia ludności w podstawowe artykuły i towary. Olbrzymim wysiłkiem realizujemy program budownictwa mieszkaniowego oraz wytyczone cele polityki społecznej.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#TadeuszWrzaszczyk">Konsekwentnie zrealizowano kolejne roczne zadania programu wzrostu najniższych płac, emerytur i rent, w tym także z tak zwanego starego portfela. Nadal wysoką rangę przywiązywano do realizacji zadań w sferze socjalno-kulturalnej, rozpoczynając budowę nowych szpitali i pawilonów szpitalnych, domów studenckich i szkół, mimo tego że wdrażanie realizacji szeregu celów społecznych było w obecnej złożonej sytuacji gospodarczej bardzo trudne.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#TadeuszWrzaszczyk">Reasumując — mimo znacznie trudniejszej sytuacji gospodarczej, realizowana była zdecydowanie linia maksymalnej ochrony celów społecznych, linia wynikająca z programu naszej partii, linia, którą realizujemy zarówno w lepszych, jak i gorszych warunkach.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#TadeuszWrzaszczyk">Na wyniki 1979 roku i proporcje planu na rok 1980 wpływają również uwarunkowania zewnętrzne. Wymienić wśród nich należy znaczny wzrost cen surowców na rynkach światowych w ostatnim okresie, zwłaszcza cen ropy, które od kwietnia do listopada bieżącego roku wzrosły o 72%, ceny zbóż o 36%, ceny skór o 67%. Nastąpił znaczny wzrost stopy procentowej kredytów udzielanych na rynku światowym.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#TadeuszWrzaszczyk">W ostatnim okresie zaostrzone zostały działania protekcjonistyczne ze strony krajów kapitalistycznych i wzrosła konkurencja.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#TadeuszWrzaszczyk">Powoduje to, że warunki dla planu 1980 r. są trudne. W tych warunkach plan przedstawiany Wysokiej Izbie ma charakter ofensywny. Wyraża się to w postawieniu skonkretyzowanych, choć trudnych zadań poprawy efektywności jako głównej metody walki z obecnymi trudnościami, dokonania niezbędnej adaptacji i dalszego rozwoju gospodarki.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#TadeuszWrzaszczyk">Za podstawowe założenia projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1980 r. uznano:</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#TadeuszWrzaszczyk">Po pierwsze — ochronę realizacji celów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem wzrostu płac, pieniężnych świadczeń społecznych i budownictwa mieszkaniowego oraz poziomu wyżywienia, pomimo gorszych wyników rolnictwa w 1979 r., a także rozwoju opieki zdrowotnej, oświaty i kultury.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#TadeuszWrzaszczyk">Po drugie — harmonizowanie rozwoju gospodarki, ze szczególnym uwzględnieniem poprawy sytuacji w energetyce i transporcie kolejowym oraz realizacji długofalowego programu rozwoju wydobycia paliw.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#TadeuszWrzaszczyk">Po trzecie — aktywne przezwyciężanie ograniczeń w rozwoju naszej gospodarki wynikających z aktualnej sytuacji światowej, a głównie uzyskanie zrównoważenia bilansu handlowego, szczególnie z krajami kapitalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#TadeuszWrzaszczyk">Realizacja tych założeń wymaga dostosowania tempa rozwoju naszej gospodarki w roku 1980 do aktualnych możliwości zaopatrzenia w energię, surowce i materiały, zwłaszcza pochodzące z importu, oraz dokonania szeregu istotnych zmian w proporcjach rozwoju. Wymaga to dużej dyscypliny, zasadniczej poprawy efektywności gospodarowania oraz przyjęcia szeregu zadań, niełatwych w realizacji i wiążących się z większym wysiłkiem.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wysoka Izbo! Projekt planu na rok 1980 jest konsekwentnym wyrazem realizacji generalnej linii, zmierzającej do systematycznego wzrostu dochodów i spożycia ludności oraz poprawy sytuacji życiowej społeczeństwa, pomimo ogólnie trudniejszych uwarunkowań. W tym celu zakłada się wzrost spożycia o 2,5% w porównaniu z rokiem 1979, w tym spożycia z dochodów osobistych o 1,7%.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#TadeuszWrzaszczyk">W projekcie narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1980 zakłada się wzrost płacy realnej o ok. 1% w porównaniu z rokiem 1979. Na tyle nas aktualnie stać. W przypadku szybszej niż zakładano obecnie poprawy efektywności gospodarowania, wzrost płac realnych może być wyższy.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#TadeuszWrzaszczyk">Szybszy będzie natomiast wzrost pieniężnych świadczeń społecznych. Wyniosą one w roku 1980 około 195 mld zł, czyli będą o około 16% wyższe niż w roku 1979, w tym w wyniku pełnego wejścia w życie z dniem 1.VII.1980 r. ustawy o rentach dla rolników, wypłaty tych rent w roku 1980 wzrosną do ok. 13 mld zł wobec ok. 7 mld zł w roku 1979.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#TadeuszWrzaszczyk">Dochody realne na 1 mieszkańca wzrosną o ok. 1,3% w porównaniu z rokiem 1979.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#TadeuszWrzaszczyk">W przyszłym roku, zgodnie z założeniami określonymi na przyszłe 5-lecie w wytycznych na VIII Zjazd PZPR, będzie zwrócona większa uwaga na właściwe kształtowanie proporcji dochodów różnych grup ludności. Znajduje to wyraz w dalszym wzroście płac najniższych, jaki zakłada się na rok 1980 oraz intensyfikowaniu działań przy pomocy środków finansowych i ekonomicznych, zapobiegających nadmiernym dochodom nieuzasadnionym rzeczywistym wkładem pracy.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#TadeuszWrzaszczyk">Konsekwentnie realizujemy wieloletni program budownictwa mieszkaniowego uchwalony przez Wysoki Sejm w 1973 r.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#TadeuszWrzaszczyk">Projekt planu zakłada oddanie do użytku 840 tys. do 346 tys. nowych mieszkań, tj. o 6—8% więcej niż wykonamy w roku bieżącym. W planie na rok 1980 zakłada się także przyspieszenie budownictwa indywidualnego. Oznacza to poprawę sytuacji mieszkaniowej dla około miliona ludzi. Równocześnie oddane będą usługowe obiekty towarzyszące w osiedlach o łącznej powierzchni o 9—12,5% większej niż w roku 1979.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#TadeuszWrzaszczyk">Nie możemy jednak zamykać oczu na fakt, że na kompleks mieszkaniowy, pomimo zbliżonej do planu pięcioletniego ilości oddawanych do użytku mieszkań, wydajemy w bieżącym pięcioleciu kosztem innych działów gospodarki narodowej ponad 80 mld zł więcej niż założono na ten cel w planie. Jest to następstwem wzrostu kosztów budownictwa mieszkaniowego oraz kosztów zbrojenia terenów.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#TadeuszWrzaszczyk">Dlatego w projekcie planu na rok 1980 kładzie się szczególny nacisk na dyscyplinę kosztów, na ograniczenie udziału droższego budownictwa wysokościowego. Dalszy wzrost kosztów budownictwa mieszkaniowego musiałby wpływać na jego rozmiary. W projekcie planu przewiduje się nowe rozwiązania systemowe umożliwiające zwiększenie zakresu rzeczowego budownictwa mieszkaniowego w tych województwach, które uzyskają obniżenie kosztu 1 m^2 ^powierzchni użytkowej w stosunku do normatywów.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zakłada się znaczne zwiększenie efektów budownictwa szpitalnego — oddanie do użytku ok. 13 tys. nowych miejsc w szpitalach i pawilonach szpitalnych, tj. więcej niż wynosiły efekty uzyskane w ciągu trzech pierwszych lat bieżącego pięciolecia łącznie. Jest to rezultat angażowania w rosnącej skali środków Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia, bez czego taka skala budownictwa szpitalnego nie byłaby możliwa oraz kończenia realizacji szeregu szpitali rozpoczętych w okresie po przyjęciu programu rozwoju ochrony zdrowia. Tak więc, mimo pewnych opóźnień w stosunku do pierwotnie przyjętych założeń, konsekwentnie realizujemy ten ważny program społeczny. Ale również i w tym przypadku na skutek wzrostu kosztów budownictwa szpitalnego oraz wzrostu cen leków i surowców do ich produkcji, na których import z obu obszarów płatniczych przeznaczymy w 1980 r. ogromną kwotę 850 min zł dewizowych, rosną obciążenia państwa z tego tytułu.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#TadeuszWrzaszczyk">Projekt planu charakteryzuje się dużym wysiłkiem dla poprawy sytuacji rynkowej. Niezależnie od problemów ilościowych — w roku 1980 będziemy mieli nadal do czynienia z istotnymi problemami strukturalnymi, szczególnie w zaopatrzeniu w mięso. Dostawy artykułów żywnościowych wzrosną łącznie o ok. 4%, dostawy artykułów przemysłowych wzrosną o ok. 6%. Nastąpi wyraźna poprawa zaopatrzenia rynku w wyroby przemysłu lekkiego, szczególnie przeznaczone dla niemowląt, a zwłaszcza w ubiory i bieliznę niemowlęcą. Wyraźnie poprawi się również zaopatrzenie rynku w takie wyroby przemysłu elektromaszynowego, jak automaty pralnicze (wzrost o 36%). telewizory kolorowe (wzrost o 12%), magnetofony stereofoniczne (wzrost o 11%). Jednakże podaż niektórych asortymentów towarów przemysłowych w 1980 r. nie w pełni jeszcze będzie mogła zaspokoić popyt.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#TadeuszWrzaszczyk">Z punktu widzenia sytuacji rynkowej — oprócz wzrostu dostaw konieczne jest także wzmocnienie dyscypliny dochodów pieniężnych ludności.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#TadeuszWrzaszczyk">Projekt planu zakłada dalszą realizację długofalowych programów rozwoju oświaty i wychowania, szkolnictwa wyższego i kultury. W szczególności w roku przyszłym zreformowanymi programami nauczania, stanowiącymi element nowego systemu edukacji, objęte zostaną klasy trzecie. Wzrośnie liczba miejsc w przedszkolach i zakres opieki przedszkolnej. Poprawią się warunki socjalno-bytowe na wyższych uczelniach. Wzrośnie baza materialna kultury.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#TadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! W projekcie planu na rok 1980 zachowaliśmy więc konsekwentnie priorytet celów społecznych. Ich osiągnięcie wymaga w szczególności: dalszego rozwoju produkcji materialnej i jej bazy, ograniczenia obciążenia dochodu narodowego inwestycjami, dalszej racjonalizacji importu i lepszego sterowania zasobami surowcowymi na rzecz produkcji rynkowej i eksportowej, wzmocnienia dyscypliny przychodów ludności i dyscypliny płac, szerszego ujawnienia i uruchomienia rezerw w zatrudnieniu, podjęcia w 1980 r. realizacji powszechnego programu oszczędności we wszystkich działach gospodarki.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#TadeuszWrzaszczyk">W przemyśle w projekcie planu zakłada się wzrost produkcji w porównaniu z 1979 r. o 3% do 4,2%. Jednym z głównych czynników wyznaczających taki poziom produkcji są możliwości zaopatrzenia w surowce i materiały, zwłaszcza pochodzące z importu. W szczególności w związku z obserwowanym silnym wzrostem cen surowców na rynku światowym musimy się liczyć z tym, że pomimo przeznaczenia na import surowców o ponad 6% więcej środków dewizowych niż w 1979 r., ilościowe rozmiary tego importu na skutek wzrostu cen będą nieco niższe niż w 1979 r. Wzrost produkcji musi więc być wynikiem poprawy wykorzystania posiadanych materiałów, a więc szybszego niż dotychczas obniżania jednostkowego zużycia surowców, szerszej substytucji przez surowce mniej deficytowe oraz uzyskania istotnego postępu w zagospodarowaniu surowców odpadowych, lokalnych i wtórnych.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#TadeuszWrzaszczyk">W projekcie planu położono szczególnie nacisk na rozszerzenie normowania zużycia materiałów oraz powszechne racjonalizowanie tego zużycia.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#TadeuszWrzaszczyk">Kluczowe znaczenie dla lepszej realizacji planu 1980 roku ma właściwa praca energetyki. Problemowi temu poświęcono szczególną uwagę i podjęto konkretne ustalenia, uwzględniając wnioski z debaty sejmowej. Zmierzają one przede wszystkim do zwiększenia stopnia dyspozyjności mocy zainstalowanej w elektrowniach drogą zmniejszenia awaryjności urządzeń, zapewnienia rytmiczności dostaw paliwa i poprawy sprawności eksploatacji elektrowni.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#TadeuszWrzaszczyk">Podjęto środki dla terminowego przekazywania w roku przyszłym nowych mocy z inwestycji, a więc przyrostu mocy o 1620 MW.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#TadeuszWrzaszczyk">W roku 1980 zostanie wdrożony w pełni zapoczątkowany już w bieżącym roku nowy system zaopatrzenia w energię elektryczną, zapewniający bardziej stabilną dostawę energii. Powinno to poprawić równomierność zaopatrzenia kraju w energię w roku przyszłym.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#TadeuszWrzaszczyk">Przyznano równocześnie energetyce priorytety w dostawach materiałów dla potrzeb bieżących eksploatacji oraz realizacji robót remontowych i inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#TadeuszWrzaszczyk">Działania te muszą być wsparte surowym rygorem oszczędności energii, w tym również przy pomocy środków ekonomicznych. Planujemy wzrost produkcji energii elektrycznej o 5,9% w porównaniu z rokiem 1979. Oznacza to stosunkowo wysokie wyprzedzenie wzrostu produkcji przemysłowej przez wzrost produkcji energii. Łącznie z wprowadzonym w życie nowym systemem zaopatrzenia w energię elektryczną powinno to poprawić sytuację energetyczną kraju i zmniejszyć wyłączenia odbiorców.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#TadeuszWrzaszczyk">W aktualnej sytuacji zaopatrzeniowej i energetycznej kraju położono w pracach nad projektem planu szczególny nacisk na uzyskanie przy posiadanych możliwościach zaopatrzenia maksymalnego wzrostu potrzebnej produkcji rynkowej i produkcji eksportowej. W tym celu założono dalsze zmiany w strukturze produkcji przemysłowej. Przy wzroście całej produkcji przemysłowej o 3% do 4,2% zakłada się wzrost produkcji rynkowej o 5,5% i produkcji eksportowej o 8,9%. Oznaczać to musi znaczne zmniejszenie produkcji na potrzeby inwestycyjne. Jest to zadanie trudne i wymagać będzie zmian profilu produkcji wielu zakładów. Nie w pełni obciążone zdolności produkcyjne będą wykorzystane w szczególności na produkcję eksportową, części zamiennych oraz produkcję rynkową opartą na dostępnych surowcach. Wymagać to będzie odpowiedniego sterowania realizacją planu w przyszłym roku i niedopuszczenia do jego nieuzasadnionego przekraczania w obszarach nie związanych z rynkiem i eksportem.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#TadeuszWrzaszczyk">Poważnym problemem planu przyszłego roku będzie elastyczna alokacja produkcji. Chodzi o pełne wykorzystanie przede wszystkim nowych obiektów i linii produkcyjnych, zbudowanych w ostatnich latach, a więc z reguły najbardziej wydajnych i efektywnych.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#TadeuszWrzaszczyk">Istotne znaczenie przyznano w projekcie planu zwiększeniu produkcji części zamiennych. Zakłada się wzrost hej produkcji o 7,4% w porównaniu z rokiem 1979. Najszybciej powinna wzrastać produkcja części do maszyn energetycznych, rolniczych i środków transportu.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#TadeuszWrzaszczyk">W projekcie planu stawia się przed resortami zadania, dotyczące regeneracji opon i części zamiennych. Rozwinięcie regeneracji ma bowiem w obecnej sytuacji surowcowej kluczowe znaczenie ze względu na możliwości poprawy tą drogą wykorzystania posiadanego parku traktorów i samochodów. W tym celu na przykład rozbudowujemy zakłady regeneracji opon, zwiększając ich zdolność produkcyjną do ok. 1 miliona sztuk rocznie.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#TadeuszWrzaszczyk">W rolnictwie kluczowe znaczenie, zwłaszcza dla zmniejszenia obciążenia bilansu płatniczego, ma zwiększenie w przyszłym roku produkcji zbóż i pasz. Obszar uprawy zbóż powinien wzrosnąć do 8,3 mln ha, tj. o ok. 5% w porównaniu z 1979 r. Jest to tym ważniejsze, że w ostatnich latach obserwujemy zmniejszanie się areału uprawy zbóż.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#TadeuszWrzaszczyk">Dlatego w projekcie planu po raz pierwszy określa się zadania zasiewu zbóż dla województw, stanowiące zadania dyrektywne dla władz terenowych i służby rolnej. Rozszerzenie areału zasiewów zbóż powinno być powiązane z działaniami na rzecz intensyfikacji produkcji na użytkach zielonych oraz wzrostu zbiorów innych roślin pastewnych. W tym celu przewiduje się m.in. zwiększenie obszarów uprawy roślin bardziej wydajnych, takich między innymi, jak kukurydza i buraki pastewne polypast. Realizacja tego zadania w bardzo dużym stopniu zależeć będzie od pracy i zapobiegliwości województw i gmin. Rząd w roku przyszłym podejmie środki dla ograniczenia przekazywania terenów rolnych na cele nierolnicze, które to zjawisko występuje wciąż jeszcze w zbyt szerokiej skali.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zgodnie z założeniami planu w roku 1980 zwróci się szczególną uwagę na intensyfikację działań zmierzających do zmniejszenia strat płodów rolnych w przechowalnictwie oraz terminową realizację inwestycji w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#TadeuszWrzaszczyk">Szczególne znaczenie ma oszczędna i racjonalna gospodarka paszami. Warunkuje ona utrzymanie i dalszy wzrost pogłowia. Liczymy na to, że rolnicy i pracownicy uspołecznionych gospodarstw rolnych dołożą starań, aby wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, zapewnić wzrost hodowli i produkcji zwierzęcej. Zakłada się w tym celu m.in. znaczne rozszerzenie produkcji i przetwórstwa pasz. Tak np. produkcja suszów zielonek i roślin okopowych powinna wzrosnąć około dwukrotnie, produkcja mieszanek pasz treściwych wzrośnie o ok. 12%, produkcja pasz z udziałem słomy — o ok. 58%. Jest to szczególnie ważne wobec konieczności nadal dużego importu, a mianowicie 6 mln ton zbóż i 1,5 mln ton koncentratów wysokobiałkowych.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#TadeuszWrzaszczyk">Podjęto równocześnie środki dla ograniczenia zużycia pasz treściwych z importu w tych gospodarstwach, które gospodarują nimi nieracjonalnie. Zakłada się równocześnie działanie dla lepszego wykorzystania pasz własnych, zwłaszcza ziemniaków i innych roślin pastewnych. Przewiduje się wzmocnienie dyscypliny normowania i zużycia pasz w gospodarce uspołecznionej, zwłaszcza w państwowych fermach przemysłowych, spółdzielniach produkcyjnych oraz kółkach rolniczych. Rolnictwo w przyszłym roku otrzyma o 5,7% więcej nawozów sztucznych. Nastąpi także dalszy wzrost dostaw traktorów i maszyn rolniczych. W rezultacie tych wszystkich działań wartość produkcji końcowej rolnictwa netto powinna przy przeciętnych warunkach klimatycznych wzrosnąć w 1980 roku o 9,4% w stosunku do relatywnie niskiej bazy 1979 r.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#TadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Problemem, który koncentrował szczególnie wiele uwagi w pracach nad projektem NPSG na 1980 r. jest zwiększenie wszelkimi środkami zdolności przewozowej transportu, zwłaszcza kolejowego.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#TadeuszWrzaszczyk">Kluczowym problemem jest uzyskanie poprawy w przewozach węgla, a także poprawa sytuacji przewozowej na Śląsku oraz dalsza racjonalizacja przewozów.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#TadeuszWrzaszczyk">W celu zwiększenia zdolności przewozowej zakłada się dostawy dla kolei ok. 11 tys. wagonów towarowych oraz ok. 400 lokomotyw elektrycznych i spalinowych. Uruchomienie na przełomie bieżącego roku i przyszłego linii hutniczo-siarkowej przyniesie poprawę sytuacji przewozowej w południowej Polsce. W projekcie planu przyjęto szereg ustaleń zapewniających zmniejszenie liczby wagonów niesprawnych technicznie. Podobnie jak w przypadku energetyki, zapewniono kolei preferencje w dostawach materiałów. Towarzyszyć temu musi poprawa wykorzystania ładowności wagonów i przyspieszenie obrotu wagonów i środków trakcyjnych, bez czego poprawa funkcjonowania transportu kolejowego — niezależnie od zwiększania dostaw środków technicznych — byłaby niemożliwa.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#TadeuszWrzaszczyk">Przed transportem samochodowym stawiamy w 1980 r. zadania maksymalnego wykorzystania potencjału przewozowego. Wymaga to poprawy gotowości technicznej taboru, wykorzystywania pełnej ładowności oraz lepszego zsynchronizowania czasu pracy magazynów z pracą transportu samochodowego.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#TadeuszWrzaszczyk">W rezultacie przyjętych założeń rozwoju produkcji przemysłu, rolnictwa, budownictwa i pozostałych działów produkcji materialnej, dochód narodowy wytworzony ma wzrosnąć w roku 1980 o 1,4% do 1,8% w porównaniu z rokiem 1979. Jest to tempo podyktowane w obecnej sytuacji koniecznością zbilansowania produkcji materialnej z możliwościami zaopatrzenia. Osiągnięcie korzystniejszych niż założono w planie wyników efektywnościowych może te relacje poprawić.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#TadeuszWrzaszczyk">W handlu zagranicznym podstawowym założeniem projektu NPSG na rok 1980 jest zrównoważenie bilansu handlowego w obrotach z krajami kapitalistycznymi. Wielkość eksportu wyniesie ok. 24 mld zł dewizowych, przy wielkości importu ok. 25 mld zł dewizowych, co przy dodatnim saldzie budownictwa i usług zapewnia zrównoważenie po raz pierwszy od szeregu lat obrotów handlowych. Przejście w ciągu 4 lat od ujemnego salda z krajami kapitalistycznymi w wysokości ponad 9 mld zł dewizowych rocznie do salda zrównoważonego będzie poważnym osiągnięciem, świadczącym o tym, że gospodarka nasza coraz lepiej adaptuje się do układu koniunktur światowych. Kontynuowanie tego korzystnego trendu w najbliższych latach powinno umożliwić przejście do dodatniego salda obrotów towarowych i osiągnięcia dalszej poprawy sytuacji płatniczej. Wymaga to przestrzegania priorytetu dla produkcji eksportowej i poprawy jej jakości. Konieczna jest stała poprawa efektywności wymiany handlowej oraz dalsza racjonalizacja importu. Dominować w nim będą w 1980 r. paliwa, surowce, materiały, elementy kooperacyjne i części zamienne.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#TadeuszWrzaszczyk">Przewiduje się uruchomienie nowych rozwiązań w systemach motywacji i zarządzania, wzmacniających proeksportową orientację naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#TadeuszWrzaszczyk">W obrotach z krajami socjalistycznymi kładziemy szczególny nacisk w projekcie planu na pełną realizację przedsięwzięć wynikających z programów integracyjnych oraz podpisanych przez nasz kraj porozumień w ramach długofalowych kierunkowych programów współpracy gospodarczej krajów RWPG. Stwarza to warunki dla dalszego postępu w rozwoju korzystnej dla nas specjalizacji i kooperacji produkcji i zapewni długofalowe dostawy brakujących surowców i materiałów oraz udział we wspólnie realizowanych przedsięwzięciach rozwojowych. Szczególną wagę przywiązujemy do dalszego rozwoju obrotów i pogłębiania wszechstronnej współpracy ze Związkiem Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wysoka Izbo! Globalny poziom nakładów inwestycyjnych w projekcie planu na rok 1980 ustala się na 600 mld zł. W rezultacie udział inwestycji w dochodzie narodowym obniża się stopniowo z 27% w roku 1975 do 17—18°/o w projekcie planu na rok 1980. Wprawdzie poziom ten jest o 53 mld zł niższy niż w 1979 roku, ale jednak absolutne rozmiary nakładów, które chcemy zrealizować w przyszłym roku, będą zbliżone do rozmiarów działalności inwestycyjnej w roku 1975, w okresie szczytowego obciążenia dochodu narodowego inwestycjami. Przy niższym poziomie nakładów inwestycyjnych w 1980 roku realizowane będą następujące główne preferencje w polityce inwestycyjnej.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#TadeuszWrzaszczyk">Po pierwsze — zakłada się zwiększenie nakładów na energetykę o 10% w porównaniu z rokiem 1979. Przyspieszeniu działalności inwestycyjnej towarzyszyć będzie równocześnie intensywne działanie na rzecz poprawy sprawności elektrowni oraz lepszego dostosowania ich rozwoju do aktualnych wymogów sytuacji paliwowo-energetycznej. Intensywnie będzie realizowana budowa kombinatu paliwowo-energetycznego w Bełchatowie oraz program ciepłownictwa.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#TadeuszWrzaszczyk">Po drugie — zakłada się wzrost nakładów inwestycyjnych w górnictwie węglowym, zwłaszcza w celu zapewnienia zwiększonych dostaw paliw dla energetyki. Nakłady te w roku 1980 osiągną rozmiary o 20% wyższe niż w roku 1979. Decydujące znaczenie ma kontynuacja budowy kopalń na Śląsku i w Zagłębiu Lubelskim.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#TadeuszWrzaszczyk">Po trzecie — zakłada się wzrost nakładów na transport kolejowy i porty łącznie o 5% w porównaniu z rokiem 1979. Jest to niezbędne w świetle konieczności usprawnienia sytuacji przewozowej na głównych liniach magistralnych i w relacji Śląsk-porty.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#TadeuszWrzaszczyk">Po czwarte — zakłada się wzrost nakładów na budownictwo mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#TadeuszWrzaszczyk">Po piąte — zakłada się zwiększenie nakładów na inwestycje terenowe ze szczególnym uwzględnieniem przygotowania infrastruktury pod nowe osiedla. W projekcie NPSG na 1980 r. idzie się konsekwentnie drogą preferencji dla inwestycji urzędów wojewódzkich jako tych, które bezpośrednio dotyczą warunków życia ludności. Nakłady na spółdzielczość mieszkaniową i inwestycje urzędów wojewódzkich łącznie będą o ponad 18% większe niż w roku 1979. Pozwala to między innymi na osiągnięcie poważnych postępów w rozwoju nowych miast wojewódzkich.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#TadeuszWrzaszczyk">Po szóste — zakłada się w działalności inwestycyjnej preferencje dla resortów, obejmujących drobną wytwórczość, a równocześnie tworzy się w projekcie planu rezerwę na rozwój uspołecznionego przemysłu drobnego w wysokości ponad 2,5 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#TadeuszWrzaszczyk">Przy koniecznych ograniczeniach nakładów inwestycyjnych chroniono również szereg resortów sfery socjalno-kulturalnej, szczególnie resort zdrowia, w którym inwestycje szpitalne wchodzą w okres nasilonego kończenia szeregu obiektów.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wymaga to przejściowego zmniejszenia zakresu inwestycji w szeregu innych resortów, a także na rolnictwo i gospodarkę żywnościową. Nadal uznajemy konieczność szybkiego unowocześniania naszej gospodarki rolnej. Dlatego też ograniczenia te traktujemy jako przejściowe, podyktowane szczególnymi warunkami 1980 r. Należy też przypomnieć, że dział rolnictwa w wyniku przyznania preferencji otrzymywał w poprzednich latach nakłady wyższe niż zakładane w planie pięcioletnim. Wśród inwestycji rolniczych preferować będziemy przedsięwzięcia służące racjonalizacji gospodarki paszowej, zaopatrzeniu w wodę, melioracji i elektryfikacji. Należy też lepiej zagospodarować obiekty istniejące, a niedostatecznie wykorzystane, realizując w nich w razie potrzeby inwestycje modernizacyjne.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#TadeuszWrzaszczyk">W projekcie planu na rok 1980 zakłada się dokonanie zmian strukturalnych w procesie inwestycyjnym. Przewiduje się w szczególności koncentrację środków na wybranych obiektach szczególnie ważnych dla gospodarki oraz dziedzinach preferowanych, obiektach przewidzianych do zakończenia w roku 1980 i inwestycjach modernizacyjnych. W warunkach zmniejszenia ogólnego poziomu inwestowania wymagać to będzie świadomego i rozważnego zwolnienia tempa realizacji szeregu inwestycji, a nawet okresowego wstrzymania niektórych.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zwrócona będzie szczególna uwaga na jak najszybsze zagospodarowanie zapasów maszyn i urządzeń zarówno z produkcji krajowej, jak i sprowadzanych z zagranicy. Dla poprawy sytuacji w tym zakresie przewiduje się ponadto przekazanie części tych maszyn o charakterze uniwersalnym do czasowego lub trwałego zagospodarowania w drobnym przemyśle uspołecznionym.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#TadeuszWrzaszczyk">Rozpoczynanie nowych inwestycji, poza budownictwem mieszkaniowym, zostanie ograniczone do zadań szczególnie pilnych, decydowanych indywidualnie przez Rząd oraz do inwestycji w przemyśle drobnym i rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#TadeuszWrzaszczyk">Rząd będzie dążył do usprawnienia procesu inwestycyjnego oraz wzmocnienia dyscypliny inwestycyjnej.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#TadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! Najważniejszą rezerwą i jedyną drogą prowadzącą do pomyślnego rozwoju gospodarki w roku przyszłym jest dobra praca i poprawa efektywności gospodarowania. Na XVI Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej mówił o tym I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek, co następuje: — „Potrzebne nam jest szerokie rozumienie tej prawdy, że nie ma innego źródła pomyślności społecznej jak praca, że od jej wyników zależy spełnienie dążeń i aspiracji narodu”.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zadanie to jest szczególnie aktualne obecnie, ponieważ wyjątkowe są warunki naszego rozwoju i większa skala trudności, które musimy pokonać. Dlatego w projekcie NPSG na tym kierunku skoncentrowano szczególną uwagę i wyznaczono skonkretyzowane zadania efektywnościowe i kierunki działań. Będą one konsekwentnie kontrolowane i rozliczane w stosunku do kadry kierowniczej na wszystkich szczeblach zarządzania w toku operatywnej działalności Rządu w roku przyszłym.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#TadeuszWrzaszczyk">Kluczowe znaczenie ma osiągnięcie obniżki kosztów materiałowych we wszystkich ogniwach naszej gospodarki. Zaopatrzenie w surowce w szeregu przypadków limituje bowiem obecnie wykorzystanie posiadanych zdolności produkcyjnych. Zgodnie z tym w projekcie planu na rok 1980 zakłada się w przemyśle obniżenie kosztów materiałowych o ponad 22 mld zł. W skali całej gospodarki obniżenie kosztów materiałowych powinno wynieść ok. 24 mld zł, tj. ok. 1,3%.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wydajność pracy w przemyśle powinna zgodnie z założeniami projektu planu wzrosnąć o 4,4%, a w budownictwie o 6,5%.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#TadeuszWrzaszczyk">Stawiamy zaostrzone zadania w gospodarce zatrudnieniem i kadrami. Kraj nasz potrzebuje ludzi do pracy w górnictwie, transporcie kolejowym, rolnictwie, usługach. W tych dziedzinach o żywotnym znaczeniu dla poziomu życia naszego społeczeństwa i poprawy sytuacji gospodarczej kraju odczuwamy niedobory siły roboczej.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#TadeuszWrzaszczyk">Równocześnie w wielu gałęziach przemysłu i budownictwie, biurach projektowych i administracji gospodarczej mamy rezerwy zatrudnienia. W tej sytuacji musimy sięgnąć do środków zapewniających bardziej energiczne i skuteczne przemieszczanie tych nadwyżek do tych dziedzin gospodarki, które rzeczywiście potrzebują więcej pracowników.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#TadeuszWrzaszczyk">Kontynuowane będą konsekwentne działania na rzecz zmniejszenia w roku 1980 zatrudnienia w administracji gospodarczej i centralnej; w samej administracji gospodarczej o dalsze 5%. Wzmocnienia wymagać będzie równocześnie dyscyplina pracy oraz walka z absencją i nadmierną płynnością kadr.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#TadeuszWrzaszczyk">Stworzymy również warunki dla pełnego i bardziej racjonalnego zatrudnienia przyszłorocznych absolwentów.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#TadeuszWrzaszczyk">Stawiamy przedsiębiorstwom, zjednoczeniom i resortom zadanie uzyskania poprawy w dziedzinie akumulacji finansowej oraz zmniejszenia strat i dotacji. Zadania takie w projekcie planu na rok 1980 są napięte. Mimo to konieczne jest podjęcie realizacji powszechnego programu oszczędnościowego. Jego realizacja powinna zapewnić uzyskanie dodatkowych oszczędności w skali 10—15 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#TadeuszWrzaszczyk">Program taki musi być przygotowany w każdej jednostce i dla każdego ogniwa naszej gospodarki, a realizacja tych programów musi być systematycznie analizowana i kontrolowana. Wyniki uzyskiwane w bardziej oszczędnym gospodarowaniu powinny stanowić jedno z podstawowych kryteriów oceny kadry kierowniczej. Zadania oszczędnościowe są duże i wokół nich należy koncentrować pracę załóg i samorządów robotniczych oraz wszystkich ogniw administracji.</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#TadeuszWrzaszczyk">W tym też kierunku będziemy rozwijać i doskonalić system mierników i instrumentów ekonomicznych. Przewiduje się w każdym resorcie wyznaczenie jednostek zaplecza naukowo-badawczego, odpowiedzialnych za pracę nad normami pracy i zużycia materiałów oraz zakończenia do połowy przyszłego roku prac nad zaktualizowaniem bazy normatywnej.</u> + <u xml:id="u-3.83" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zakłada się przyspieszenie prac nad upowszechnieniem normatywnego rachunku kosztów. Wszystkie resorty i organizacje będą zobowiązane do opracowania dla każdej jednostki norm zatrudnienia, wydatków na utrzymanie administracji oraz odpowiednich programów oszczędności.</u> + <u xml:id="u-3.84" who="#TadeuszWrzaszczyk">Programem oszczędnościowym będzie również objęta sfera konsumpcji społecznej w sposób uwzględniający jej specyfikę. W sferze tej będziemy dążyć do zmniejszenia zatrudnienia nie kolidującego z jakością świadczonych usług oraz do ograniczania wydatków administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.85" who="#TadeuszWrzaszczyk">We wszystkich działach gospodarki chodzi o ograniczenie etatów, wyjazdów służbowych, niektórych wydatków rzeczowych, jak kosztów wyposażenia, zużycia paliw, energii elektrycznej, ograniczenia wydatków na organizację festiwali, konkursów, szkolenia kursowego, wydatków reprezentacyjnych i innych.</u> + <u xml:id="u-3.86" who="#TadeuszWrzaszczyk">Podjęte będą również prace nad doskonaleniem systemu norm budżetowych i zasad kalkulacji wydatków budżetowych na wszystkich odcinkach finansowania budżetowego.</u> + <u xml:id="u-3.87" who="#TadeuszWrzaszczyk">Niezbędny jest także wysiłek dla doskonalenia struktur organizacyjnych i form funkcjonowania poszczególnych ogniw administracji państwowej i gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-3.88" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zadania poprawy efektywności gospodarowania i wdrażania systemu oszczędności są głównymi zadaniami roku 1980. Realizacja tych zadań jest wspólną sprawą wszystkich zakładów pracy, wszystkich załóg, konferencji samorządu robotniczego, aktywu związkowego, organizacji młodzieżowych, NOT i całej kadry inżynieryjno-technicznej i ekonomicznej, jest sprawą całego zaplecza badawczo-rozwojowego. Dobre zorganizowanie i skoordynowanie realizacji tych zadań jest sprawą Rządu, ministerstw, zjednoczeń, całego aparatu państwowego i gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-3.89" who="#TadeuszWrzaszczyk">Dopiero spójne działanie wszystkich tych ogniw stanowić będzie rękojmię pomyślnego wykonania stawianych w planie zadań.</u> + <u xml:id="u-3.90" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wysoka Izbo! Realizacja planu w roku 1980 będzie wspomagana przez rozwiązania systemowe. Wykorzystane przy tym będą liczne wnioski i postulaty, zgłaszane przez obywateli posłów i komisje sejmowe.</u> + <u xml:id="u-3.91" who="#TadeuszWrzaszczyk">Zakłada się umożliwienie wzrostu płac w przypadku zmniejszenia zatrudnienia poniżej planu, przy pełnym wykonaniu planu produkcji. Przewiduje się rozszerzenie systemu zachęt materialnych za obniżanie jednostkowych norm zużycia materiałów, zwłaszcza materiałów pochodzących z importu.</u> + <u xml:id="u-3.92" who="#TadeuszWrzaszczyk">Przewiduje się, że część efektów uzyskanych drogą zmniejszania zużycia określonych deficytowych materiałów będzie można przeznaczyć na dodatkowe inwestycje w poszczególnych resortach po rozliczeniu oszczędności uzyskanych w I półroczu roku 1980.</u> + <u xml:id="u-3.93" who="#TadeuszWrzaszczyk">W celu zwiększenia zainteresowania eksportem i poprawą jego opłacalności przewiduje się w roku przyszłym udoskonalenie bodźców osobistego zainteresowania w postaci nagród za dodatkowy ponadplanowy i efektywny eksport do II obszaru płatniczego oraz wprowadzenie dla pewnej liczby kombinatów i zjednoczeń specjalizujących się w eksporcie nowych rozwiązań systemowych i motywacyjnych stwarzających warunki większej elastyczności w gospodarce dewizowej.</u> + <u xml:id="u-3.94" who="#TadeuszWrzaszczyk">W roku 1980 będzie wdrożony nowy system ekonomiczno-finansowy w przemyśle drobnym. Powinno to wpłynąć na rozszerzenie produkcji tego przemysłu i wzbogacenie podaży towarów na rynku.</u> + <u xml:id="u-3.95" who="#TadeuszWrzaszczyk">Wprowadzony będzie system pozwalający na zwiększenie rozmiarów budownictwa mieszkaniowego w województwach, które wygospodarują oszczędności w stosunku do normatywnych kosztów budownictwa mieszkaniowego — bez obniżania jego standardu i jakości.</u> + <u xml:id="u-3.96" who="#TadeuszWrzaszczyk">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Reasumując pragnę stwierdzić, że prezentowany w imieniu Rządu Wysokiej Izbie projekt planu na rok 1980 gwarantuje dalszą realizację celów społecznych oraz zapewnia dalszy rozwój naszej gospodarki w roku przyszłym i latach następnych. Trzeba przy tym podkreślić, że plan ustala cele i środki, natomiast uporczywa codzienna działalność Rządu, całej administracji i wszystkich ogniw gospodarki decyduje ostatecznie o urzeczywistnieniu tych celów. Dlatego też niezbędne jest zapewnienie wysokiej dyscypliny planu w toku jego praktycznej realizacji, skoordynowane oraz zintegrowane współdziałanie zainteresowanych ogniw w rozwiązywaniu problemów dochodów, kredytów, płac, zatrudnienia, a także gospodarki mieszkaniowej, rolnictwa, surowców i energii, transportu.</u> + <u xml:id="u-3.97" who="#TadeuszWrzaszczyk">Decydującym czynnikiem w realizacji planu jest i będzie zawsze człowiek, jego postawy społeczne i zaangażowanie oraz umiejętność zorganizowanego działania na co dzień. Dlatego konieczne jest jak najszersze popularyzowanie w naszym społeczeństwie świadomości obiektywnych uwarunkowań, źródeł trudności oraz tworzenie postaw aktywnego ich przezwyciężania. Konieczne jest egzekwowanie dobrej pracy na każdym stanowisku pracy i rozliczanie efektów. Mówił o tym I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek na XIII Plenum KC PZPR: „Potrzebna jest nade wszystko dyscyplina od góry do dołu, na każdym szczeblu kierowania, na każdym stanowisku pracy. Będziemy w całej naszej działalności kłaść większy nacisk na kontrolę wykonania powierzonych zadań, rozliczać ludzi i instytucje z wypełniania obowiązków”.</u> + <u xml:id="u-3.98" who="#TadeuszWrzaszczyk">Realizacja planu w tych trudnych warunkach służy rozwiązywaniu najbardziej żywotnych potrzeb społecznych oraz zapewni dalsze umocnienie siły gospodarczej i obronnej kraju. W toku praktycznej realizacji planu będziemy dążyć do przyspieszenia rozwoju naszej gospodarki w stosunku do obecnie przyjmowanych założeń. Nie chcemy jednak i nie możemy dopuścić, aby przyspieszeniu tempa wzrostu produkcji, zwłaszcza w obecnej sytuacji surowcowej, towarzyszyło niewykonanie zadań w zakresie poprawy jakości produkcji, jej nowoczesności oraz poprawy efektywności.</u> + <u xml:id="u-3.99" who="#TadeuszWrzaszczyk">Założenia projektu planu na rok 1980, które przedstawiłem Wysokiej Izbie, odpowiadają wymogom jakości, nowoczesności i efektywności. Możemy zrealizować te założenia, ponieważ w bieżącej dekadzie stworzyliśmy nowoczesny potencjał wytwórczy. Posiadamy liczną, wysoko kwalifikowaną i doświadczoną kadrę. Mamy więc niezbędne warunki dla wykonania czekających nas zadań.</u> + <u xml:id="u-3.100" who="#TadeuszWrzaszczyk">Sumując pragnę stwierdzić, że projekt planu na rok 1980 zapewnia dalszy postęp w procesie przezwyciężania dotychczasowych trudności, a wykonanie tego planu ułatwi realizację zadań rozwojowych następnego 5-lecia.</u> + <u xml:id="u-3.101" who="#TadeuszWrzaszczyk">Obywatele Posłowie! W ocenie Rady Ministrów opracowany projekt planu najlepiej odpowiada warunkom i potrzebom chwili obecnej. Dlatego też Rząd, przedkładając ten projekt pod obrady Sejmu, wyraża przekonanie, że uzyska on aprobatę Wysokiej Izby. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-3.102" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję Obywatelowi Wicepremierowi Tadeuszowi Wrzaszczykowi.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Obecnie proszę o zabranie głosu Ministra Finansów Obywatela Henryka Kisiela.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Obywatelko Marszałku! Obywatele Posłowie! Projekt budżetu państwa na 1980 r., który Rada Ministrów przedłożyła Wysokiemu Sejmowi do rozpatrzenia, a który w jej imieniu mam zaszczyt przedstawić, jest ściśle związany z omówionymi przed chwilą podstawowymi założeniami narodowego planu społeczno-gospodarczego. Wielkość, jak i proporcje projektu budżetu zapewniają z jednej strony sfinansowanie zadań rozwoju gospodarczego i społecznego, wynikających z generalnej linii programowej VI i VII Zjazdu PZPR, a z drugiej strony — dostosowane są do aktualnych warunków gospodarczych i nastawione ofensywnie na przezwyciężanie trudności wewnętrznych i zewnętrznych. Projekt budżetu w swych założeniach — podobnie jak plan gospodarczy zmierza zwłaszcza do ograniczenia wpływu tych trudności na warunki materialne i kulturalne życia naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W roku bieżącym musimy się liczyć z niepełnym wykonaniem planu dochodów budżetu państwa. Zadecyduje o tym niedobór we wpłatach do budżetu przedsiębiorstw uspołecznionych, w których nastąpiło obniżenie poziomu akumulacji finansowej w stosunku do planu w związku z niepełną realizacją planu produkcji i wzrostem kosztów wytwarzania. Niezbędne równocześnie było uruchomienie z budżetu dodatkowych środków na usuwanie skutków ostrej zimy zarówno w transporcie, jak i gospodarce komunalnej, a także skutków powodzi, która wystąpiła wiosną.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Pomimo to, w roku bieżącym są w pełni respektowane wszystkie ustalenia ustawy budżetowej dotyczące finansowania rozwoju gospodarki żywnościowej i mieszkaniowej, ubezpieczeń społecznych oraz świadczeń socjalnych i kulturalnych. W polityce budżetowej stale kierujemy się bowiem dążeniem do zapewnienia środków niezbędnych na realizację priorytetowych zadań społecznych i gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Budżet tego roku zamkniemy jednak w sposób zrównoważony, głównie dzięki przewidzianym w ustawie budżetowej rezerwom i pewnemu zmniejszeniu lokat budżetu w Narodowym Banku Polskim, a także przesunięciom środków z celów mniej istotnych na cele priorytetowe.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Wysoki Sejmie! Projekt budżetu na 1980 r. zakłada osiągnięcie dochodów państwa w wysokości ok. jednego biliona dwustu miliardów złotych. Tempo wzrostu tych dochodów wynosi 4,8% i jest szybsze od ogólnego tempa rozwoju produkcji oraz tempa wzrostu dochodu narodowego. Oznacza to, że osiągnięcie zamierzonego poziomu dochodów wymagać będzie zdecydowanej poprawy efektywności gospodarowania przede wszystkim w drodze obniżki kosztów produkcji i poprawy produktywności majątku trwałego.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Każdego roku z tej trybuny obywatele posłowie i przedstawiciele Rządu wskazują, że nasz dalszy postęp w poważnym stopniu uwarunkowany jest poprawą efektywności. Było to i jest nadal ze wszech miar słuszne. Jednakże jeśli dzisiaj mówimy o przezwyciężaniu obiektywnych trudności, z którymi nie tylko my się borykamy, ale i cała gospodarka światowa, to trzeba podkreślić, że dokonamy tego tylko wtedy, gdy w każdej dziedzinie zdecydowanie poprawimy poziom efektywności gospodarowania. Jak nigdy dotąd możliwości zaspokojenia wielu ważnych potrzeb społecznych w znacznej mierze będą uzależnione od postępów w dziedzinie wykorzystania całego majątku produkcyjnego, zwiększenia wydajności pracy i pogłębienia oszczędności w zużyciu surowców i materiałów. Można wyrazić w pełni uzasadnione moim zdaniem przekonanie, że nasze założenia wzrostu dochodów budżetowych, którego głównym źródłem ma być obniżka kosztów, a więc poprawa wykorzystania zasobów pracy i środków produkcji — ma realne podstawy.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W tym roku wskutek wspomnianej już niekorzystnej sytuacji obiektywnej nie udało się nam osiągnąć zakładanych zadań efektywnościowych, co więcej, musieliśmy na wielu odcinkach naszej działalności gospodarczej ponieść większe koszty niż rok temu. Oznacza to wszakże, że po okresie dostosowania się jednostek gospodarczych do trudnych warunków i ustąpieniu nadzwyczajnych okoliczności — mamy przesłanki do ustalania większych wymagań co do obniżki kosztów, zwłaszcza w przemyśle uspołecznionym, który jest głównym źródłem dochodów budżetu państwa. Nie ustalamy przy tym zadań zbyt napiętych, ale ustalamy zadania realne. Wyrażają się one m.in. w obniżce poziomu kosztów w przemyśle, co powinno dać budżetowi w 1980 r. ok. 18 mld zł dochodów.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W innych działach gospodarki — poza handlem wewnętrznym — wzrost akumulacji finansowej pochodzić będzie z uwagi na obiektywne uwarunkowania, zwłaszcza w budownictwie i transporcie, jedynie ze zwiększenia działalności. Niemniej jednak i w tych działach niezbędne jest zahamowanie wzrostu kosztów i poprawa wyników ekonomicznych. Rok 1980 powinien być okresem przyspieszonego wykorzystania rezerw wynikających z nieracjonalnego zatrudnienia, zbyt wysokich norm zużycia materiałów i surowców oraz występujących jeszcze zbyt niskich norm pracy. Ujawnianie i wyzwalanie tych rezerw leży w bezpośrednim zasięgu kierowniczej i technicznej kadry przedsiębiorstw, w szczególności w drodze poprawy organizacji pracy, gospodarki materiałowej i prawidłowego wykorzystywania środków trwałych. Jestem przekonany, że sprzyjać temu będzie wzrost aktywności załóg zakładów pracy związany z (przygotowaniami, a potem realizacją postanowień VIII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Również w dziedzinie systemu finansowo-ekonomicznego tworzyć będziemy warunki większego pobudzania kierownictwa i załóg zakładów pracy do poprawy wyników ekonomicznych, a zwłaszcza obniżki kosztów. Zakładamy, że banki w większym niż dotąd stopniu będą uzależniały warunki kredytów dla przedsiębiorstw uspołecznionych od efektów w obniżce kosztów, od likwidacji nadmiernych zapasów i stopnia wykorzystania środków trwałych. Takie powiązanie polityki kredytowej banków z efektami pracy przedsiębiorstw jest naturalne, bo tylko takie przedsiębiorstwo cieszy się pełnym zaufaniem, które poprawia swe wyniki, a więc tylko takie może liczyć na dogodniejsze warunki kredytowe. Natomiast przedsiębiorstwa nie legitymujące się poprawą wyników muszą być z natury rzeczy poddane ostrzejszej kontroli bankowej, a nawet ponosić dodatkowe sankcje z tytułu marnotrawstwa. Z całą konsekwencją musimy wykorzystać istniejące instrumenty obowiązującego systemu finansowego i systemu bodźców związanych z wynikami finansowymi przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Rok 1980 będzie rokiem, w którym poddamy gruntownej analizie całość systemu ekonomiczno-finansowego i opracujemy wnioski dla zwiększenia jego skuteczności w następnym pięcioleciu. Jednakże już u progu 1980 r. zdecydowanie usprawnimy system ekonomiczno-finansowy — o czym wspomniał wicepremier Tadeusz Wrzaszczyk — w handlu zagranicznym, podstawowym dziale naszej gospodarki. Zwiększymy wydatnie zainteresowanie eksportem i poprawą jego opłacalności zarówno w drodze usprawnienia bodźców osobistego zainteresowania, jak i wprowadzenia większej elastyczności w gospodarce dewizowej dla przedsiębiorstw i zjednoczeń specjalizujących się w eksporcie. Przedsiębiorstwa rozwijające eksport będą mogły liczyć na wydatny wzrost własnych dochodów, bo stwarzamy w systemie finansowym dogodne ku temu warunki.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Wiele uwagi poświęcimy również wdrożeniu postanowień ustawy o jakości wyrobów, usług, robót i obiektów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Cała polityka finansowa, jak i system budżetowy służyć będą w 1980 r. wzmocnieniu dyscypliny finansowej, niezbędnej dla poprawy efektywności gospodarowania majątkiem społecznym, oddanym do dyspozycji przedsiębiorstw oraz środkami materialnymi, jakimi dysponują instytucje i jednostki bezpośrednio finansowane z budżetu.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Poprawę dyscypliny zakładamy także w dziedzinie gromadzenia dochodów budżetowych od gospodarki nie uspołecznionej przy pełnym zachowaniu obowiązujących dziś zasad opodatkowania. Projektowany w budżecie wzrost wpływów od gospodarki nie uspołecznionej jest wynikiem spodziewanego rozwoju rzemiosła, któremu od kilku już lat zapewniliśmy bardzo dogodne warunki działania.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Jeśli chodzi o dochody budżetu od ludności, to w projekcie ustawy proponujemy utrzymanie także w 1980 r. wprowadzonych na rok bieżący zasad opodatkowania wynagrodzeń pracowników gospodarki uspołecznionej w drugim i dalszych miejscach pracy oraz opodatkowanie niektórych tytułów nagród i utrzymanie podatku od prac zleconych. Przesłanki, które skłoniły nas do podjęcia decyzji w tej sprawie przed rokiem nie straciły bowiem na aktualności. Umiarkowane zwiększenie świadczeń na rzecz państwa ze strony osób osiągających często dość wysokie dodatkowe zarobki jest społecznie w pełni uzasadnione.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Obywatele Posłowie! Wszystkim naszym przedsięwzięciom, zmierzającym do wygospodarowania przewidzianych dochodów budżetowych przyświeca jeden cel nadrzędny. Jest nim zapewnienie poważnych środków potrzebnych na wspomniane już finansowanie ważnych programów społeczno-ekonomicznych. Pierwszy z nich to finansowanie programu gospodarki żywnościowej. Wydatki na ten cel związane są głównie z:</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">— dopłatami do produktów żywnościowych, na które ceny detaliczne nie pokrywają kosztów wytwarzania, — dopłatami do artykułów zaopatrzenia rolnictwa, gdyż, one w wielu przypadkach są sprzedawane rolnikom poniżej kosztów wytwarzania, — pokrywaniem skutków częściowych umorzeń kredytów bankowych udzielanych rolnikom w celu zachęcenia ich do rozwijania szczególnie pożądanych kierunków produkcji rolnej, — bezpośrednimi dotacjami z budżetu na utrzymanie organizacji obsługi rolnictwa, jak i dofinansowaniem potrzeb rozwoju państwowych i spółdzielczych przedsiębiorstw gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Wydatki budżetu związane z zaspokojeniem tych wszystkich potrzeb przekroczą w przyszłym roku 300 mld zł i będą ok. 12 mld zł wyższe niż w bieżącym roku. Warto podać, że wydatki te są ok.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">2-krotnie wyższe niż przed pięciu laty i ok. 6-krotnie wyższe niż przed 10 laty. Oznacza to, że finansowanie gospodarki żywnościowej pochłania już ok. 25% ogółu wydatków budżetowych. W ten oto finansowy sposób wyraża się ogromny wysiłek, jakiego dokonujemy w interesie najszerszych mas pracujących dla zaspokojenia ich podstawowych potrzeb w dziedzinie wyżywienia.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Istotnym uzupełnieniem środków budżetowych przeznaczonych na wspieranie rozwoju gospodarki żywnościowej będą nadal kredyty bankowe dla gospodarstw rolnych. Ich wypłaty wyniosą w 1980 r. 53,4 mld zł i będą o 2,3 mld zł wyższe niż w bieżącym roku.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Drugi ważny, finansowany przez budżet program, to gospodarka mieszkaniowa. W 1980 r. wydatki na ten cel będą o 5 mld zł wyższe niż w bieżącym roku i wyniosą ok. 39 mld zł, nie licząc dopłat do działalności przedsiębiorstw budowlanych, wznoszących budynki mieszkalne. I tu warto podać, że realizacja założeń naszej polityki mieszkaniowej pociągnęła za sobą w latach 1975—1980 ok.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">3-krotny wzrost wydatków budżetu.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Trzecim, poważnym programem polityki społecznej naszego państwa, dla której budżet na 1980 r. zapewnia duży przyrost środków, jest rozwój systemu ubezpieczeń społecznych. W przyszłym roku niezbędne staje się istotne zasilenie z budżetu wypłat na renty dla rolników. Zwiększenie wydatków na pieniężne świadczenia społeczne do 195 mld zł w 1980 r. wymagać będzie wydatkowania z budżetu na potrzeby ubezpieczeń społecznych 53 mld zł, tj. o ok. 8 mld zł więcej niż w bieżącym roku i o ok. 20 mld zł więcej niż w 1975 r. Oprócz pokrycia ok. 2/3 wydatków niezbędnych dla sfinansowania wypłat rent rolnikom, które wyniosą ok. 13 mld zł budżet zapewni środki na zasiłki rodzinne, macierzyńskie, jednorazowe z tytułu urodzenia dziecka i opiekuńcze, które wydatnie wzrosły w ostatnich latach.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Budżet obecnie także dofinansowuje fundusz emerytalny pracowników gospodarki uspołecznionej, którego jednak głównym dochodem są w dalszym ciągu składki płacone przez zakłady pracy. Globalne wydatki tego funduszu wyniosą w 1980 r. ok. 139 mld zł i będą o ok. 20 mld zł wyższe niż w br. Dopłata budżetu w 1980 r. wyniesie około 6,5 mld zł. W przyszłym roku przeciętna renta wyniesie 2750 zł i będzie o 9% wyższa niż w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Czwartym, także nader ważnym zadaniem budżetu, pozostaje zapewnienie środków na działalność socjalną i kulturalną. W 1980 roku wydatki na finansowanie szkolnictwa, ochrony zdrowia, kultury, radia i telewizji itp. wyniosą ok. 177 mld zł i będą o 10 mld zł wyższe, niż w br. W porównaniu z 1975 r., ich wzrost wyniesie ponad 65 mld zł.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Szczególną pozycję w wydatkach na usługi socjalne i kulturalne zajmuje nadal finansowanie ochrony zdrowia, a więc dziedziny, która jak najbardziej wiąże się z warunkami bytu ogółu społeczeństwa. Poziom wydatków na ochronę zdrowia wyniesie 79 mid zł i będzie o ponad 5 mld zł, tj. o 6,7% wyższy, niż w br. Miarą naszej troski o zaspokojenie potrzeb ochrony zdrowia może być m.in. fakt, że na wzrost wydatków na ten cel przeznaczamy połowę całego przyrostu środków na usługi socjalne i kulturalne. Oprócz zwiększenia wydatków na ochronę zdrowia przewidziano o 6,7% wzrost wydatków na opiekę społeczną. Zapewnia to środki na dalszy przyrost liczby miejsc w domach opieki społecznej i na rozszerzenie przez Polski Czerwony Krzyż opieki nad chorymi w domu.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Utrzymane będzie również dość wysokie tempo wzrostu wydatków na oświatę i wychowanie oraz szkolnictwo zawodowe i szkoły wyższe. Wzrastają one o około 4 mld zł, to jest o około 6% pomimo spadku liczby uczniów szkół podstawowych i średnich, spowodowanego przesunięciami w przyroście naturalnym ludności. Wzrost wydatków wiąże się głównie z dążeniem do rozszerzenia możliwości korzystania z przedszkoli przez większą liczbę dzieci oraz z dostosowaniem struktury szkolnictwa wyższego i zawodowego do potrzeb gospodarki.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Jeśli chodzi o kulturę i sztukę wraz z działalnością radia i telewizji, to wydatki na te cele wzrastają łącznie o ok. 4°/o. Uwzględniono tu przede wszystkim potrzeby związane z dalszą rozbudową sieci bibliotek powszechnych oraz ośrodków i domów kultury, a także środki na utrzymanie rozbudowywanej sieci nadajników potrzebnych dla poprawy jakości odbioru programu.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Wysoka Izbo! Mówiłem już o koniecznych przedsięwzięciach dotyczących poprawy efektywności gospodarowania, zmierzających do zgromadzenia dochodów na finansowanie wysokiego zapotrzebowania na wydatki budżetowe związane z finansowaniem naszej polityki społecznej. Sama jednak troska o pomnażanie dochodów to za mało. Nie mniej istotne jest oszczędne ich wydatkowanie. Z tego względu także w sferze jednostek finansowanych z budżetu będą podejmowane przedsięwzięcia sprzyjające poprawie efektywności gospodarowania. Zmierzają one przede wszystkim do poprawy gospodarki materiałowej w urządzeniach gospodarki komunalnej, w szkołach, szpitalach, muzeach, bibliotekach, ośrodkach sportu i turystyki itp. Wprowadziliśmy normatywy zapasów materiałów i obowiązek korekty dotacji budżetowych w razie stwierdzenia, że gromadzone są nadmierne i zbędne zapasy. W pierwszym półroczu 1980 roku dokonany zostanie powszechny przegląd zapasów w placówkach utrzymywanych z budżetu w celu ujawnienia i upłynnienia takich zapasów potrzebnych przecież na rynek. W projekcie ustawy budżetowej proponujemy uznanie nieprawidłowej gospodarki zapasami, spowodowanej nadmiernymi zakupami, za naruszenie dyscypliny budżetowej i objęcie tych naruszeń sankcjami przewidzianymi prawem budżetowym. Jednocześnie stwarzamy zachętę do upłynniania zapasów, zezwalając na wykorzystanie uzyskanych ze sprzedaży środków na zaspokajanie dodatkowych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Dalszym posunięciem dyscyplinującym gospodarkę budżetową będzie wprowadzenie rozliczeń ze środków przeznaczonych na utrzymanie nowo uruchamianych obiektów i urządzeń. Dzięki temu opóźnienia w oddawaniu nowych obiektów do użytku nie będą przysparzały nie zasłużonych korzyści wykonawcom budżetu.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Projekt ustawy budżetowej i sam budżet państwa odzwierciedlają także przedsięwzięcia, które zamierzamy podjąć zgodnie z wytycznymi na VIII Zjazd partii w sferze budżetów terenowych. Są to zamierzenia, które powinny sprzyjać pobudzaniu aktywności i racjonalizacji gospodarki środkami budżetowymi w gminach, miastach i województwach. Rozszerzają one bowiem zakres decyzji jednostek terenowych co do kierunków wykorzystania posiadanych środków.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Po pierwsze — proponujemy pozostawienie ponadplanowych dochodów i wygospodarowanych oszczędności w wydatkach budżetów terenowych do dyspozycji rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Po drugie — zamierzamy zmniejszyć udział dotacji wyrównawczej z budżetu centralnego w równoważeniu budżetów terenowych, zwiększając odpowiednio ich dochody własne.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Po trzecie — w trosce o wzmocnienie podstaw finansowanych gospodarki miast i gmin proponujemy ustawowe określenie ich głównych źródeł dochodów, co zmniejsza zależność tych podstawowych ogniw władzy terenowej od dotacji wyrównawczych ze szczebla wojewódzkiego i silniej wiąże ich możliwości finansowe z efektami gospodarowania. W sumie działania te powinny wzmocnić zainteresowanie władz terenowych bardziej efektywną gospodarką budżetami terenowymi.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W dążeniu do racjonalizacji gospodarki środkami budżetu, zwróciliśmy także specjalną uwagę na wydatki państwa na całą administrację. Przewidujemy więc na przyszły rok dalsze ograniczenie zatrudnienia w centralach ministerstw i urzędach wojewódzkich, zakładając pewne zmniejszenie ich etatów. Nie przewidujemy natomiast ograniczenia poziomu zatrudnienia w administracji miast i gmin, które odgrywają ważną rolę w obsłudze naszych obywateli. W celu wzmocnienia reżimu oszczędności utrzymaliśmy wydatki rzeczowe państwowej administracji centralnej i terenowej na poziomie roku bieżącego, mimo pewnego wzrostu cen na szereg materiałów i usług.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W stosunku do przedsiębiorstw i zjednoczeń konsekwentnie realizujemy dwuletni rządowy program obniżenia zatrudnienia w administracji gospodarczej o 10%. Pozwoli to na przemieszczenie w latach 1979—1980 z biur do produkcji i usług około 60 tys. pracowników. Natomiast w celu niedopuszczenia do wzrostu wydatków rzeczowych na utrzymanie administracji gospodarczej przewidujemy w roku 1980 zalimitowanie ich rozmiarów na wzór zbliżony do obowiązującego w gospodarce budżetowej.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W polityce finansowej ważne znaczenie przywiązujemy do kredytowania ludności, gospodarki chłopskiej i gospodarki nie uspołecznionej poza rolnictwem. Zakładamy dalszy rozwój kredytów, preferując w tym rozwoju przede wszystkim to, co daje trwałe efekty. Ogółem projektowane wypłaty kredytów dla ludności i gospodarki nie uspołecznionej przekroczą w 1980 roku 73 mld zł i będą o 4,3 mld zł wyższe niż w bieżącym roku.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">W ramach tej sumy zamierzamy, podobnie jak w latach poprzednich, zapewnić pełne pokrycie uzasadnionego zapotrzebowania wsi na kredyty obrotowe, przeznaczone na zakup środków i narzędzi do produkcji rolnej. Zakładamy dalszy 11-procentowy wzrost kredytów inwestycyjnych dla gospodarstw chłopskich, aby tą drogą popierać inicjatywy, mające na celu specjalizację gospodarstw, lepsze wykorzystanie ziemi oraz rozwój hodowli.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Jeżeli idzie o działalność jednostek nie uspołecznionych poza rolnictwem, to nadal wspierać będziemy kredytem rozwój poszukiwanych usług oraz produkcji rynkowej i eksportowej. W szczególności osoby otwierające nowe zakłady rzemieślnicze będą mogły otrzymywać, jak dotąd, kredyty do wysokości 80% ponoszonych nakładów.Wreszcie w odniesieniu do gospodarstw domowych chcemy kontynuować — nawet z pewnym rozszerzeniem — pomoc kredytową dla osób podejmujących indywidualnie budowę własnego domu mieszkalnego oraz dla młodych małżeństw przy wyposażaniu mieszkań.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Obywatele Posłowie! Przedstawiłem ważniejsze problemy budżetu i polityki finansowej ha rok 1980. Projekt budżetu państwa jest zrównoważony i zapewnia dalszy wzrost środków na cele społeczne i gospodarcze. Jego pomyślna realizacja uzależniona jest od pełnego wykonania planów produkcji i usług przez całą gospodarkę narodową i od osiągnięcia istotnego postępu w efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Na zakończenie omawiania założeń projektu budżetu państwa i polityki finansowej na rok 1980 pragnąłbym podkreślić, że czynnikiem decydującym o powodzeniu naszych zamierzeń jest obywatelska postawa wszystkich ludzi pracy i troska o dobro naszego socjalistycznego państwa. W powojennym 35-leciu społeczeństwo nasze dostarczało wiele dowodów głębokiego zaangażowania w żywotne sprawy kraju. Możemy więc wyrazić przekonanie, że i obecnie, gdy Polska Zjednoczona Partia Robotnicza wytyczy na swoim VIII Zjeździe podstawowe cele społeczne na lata przyszłe i określi materialne warunki ich realizacji, całe społeczeństwo wzmoże wysiłki niezbędne dla dalszego pomyślnego rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#MinisterFinansowHenrykKisiel">Wnoszę o rozpatrzenie przedkładanego przez Rząd projektu budżetu państwa, żywiąc przeświadczenie, że założenia tego projektu u- zyskają akceptację obywyteli posłów.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Obywatele Posłowie! Konwent Seniorów proponuje, aby w dniu dzisiejszym przy pierwszym czytaniu projektów planu i budżetu na na rok 1980 nie otwierać dyskusji i odesłać te projekty do Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów z tym, że właściwe komisje — zgodnie z art. 39 regulaminu Sejmu — rozpatrzą poszczególne części obu projektów, a swe wnioski oraz uwagi przekażą Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważała, że Sejm wyraził zgodę na przedstawione propozycje Konwentu Seniorów.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Propozycja została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska (druk nr 134).</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Proszę o zabranie głosu Wiceprezesa Rady Ministrów Obywatela Kazimierza Secomskiego.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#KazimierzSecomski">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Realizując ustalenia zawarte w uchwale VII Zjazdu PZPR, Rząd przedkłada Sejmowi projekt ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#KazimierzSecomski">Osiągnięcia naukowo-badawcze w tej dziedzinie oraz tworzenie nowoczesnej koncepcji prawnych i materialnych podstaw kształtowania środowiska, stawiają Polskę w rzędzie państw, które stały się pionierami idei ochrony środowiska naturalnego i konkretnych rozwiązań tego problemu. Wiele nazwisk wybitnych polskich uczonych i działaczy zapisało się trwale w historii światowych działań na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego, jak też jego walorów krajobrazowych i wypoczynkowych.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#KazimierzSecomski">Ochrona środowiska została podniesiona w Polsce Ludowej do rangi konstytucyjnych obowiązków państwa i obywateli. Obecny rozwój społeczno-gospodarczy oraz związany z nim rozwój nowej techniki zmieniają radykalnie warunki życia i wydatnie podnoszą, jego poziom. Równocześnie jednak staje przed nami konieczność opanowania także ujemnych konsekwencji rozwoju procesów gospodarczych i postępu technicznego. Do czołowych problemów urasta szeroko rozumiana sprawa ochrony środowiska, w którym żyje człowiek i rozwija się społeczeństwo oraz sprawa rozumnego korzystania z bogactw naturalnych i zasobów przyrody.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#KazimierzSecomski">Odrębnie musimy wskazać na coraz silniej zaznaczający się międzynarodowy charakter zagadnień ochrony środowiska. Terenem współdziałania zainteresowanych krajów w tej dziedzinie stały się w ostatnich latach okresowe spotkania, odbywające się pod egidą Organizacji Narodów Zjednoczonych. Zasadnicza ich problematyka została ujęta w 1969 roku w raporcie ówczesnego sekretarza generalnego ONZ U Thanta. Wskazano w nim na konieczność przeciwdziałania licznym zjawiskom naruszania równowagi ekologicznej i degradacji warunków naturalnych.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#KazimierzSecomski">Problemom powyższym była poświęcona światowa konferencja w Sztokholmie w roku 1972, na której uchwalono deklarację zasad w sprawach ochrony środowiska. Uchwałą XXVII Sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych potwierdzono potrzebę rozwinięcia działania w ramach tzw. Programu Ochrony Środowiska Narodów Zjednoczonych.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#KazimierzSecomski">Świadectwem aktywnego współudziału Polski w działaniach na rzecz ochrony środowiska stało się jej uczestnictwo w przygotowaniu i przyjęciu 25 konwencji i protokołów dotyczących tej dziedziny. W szczególności rozwinęliśmy współpracę z naszymi bezpośrednimi sąsiadami oraz z państwami rejonu Morza Bałtyckiego. Konwencje o ochronie Morza Bałtyckiego Rada Państwa ratyfikowała przed miesiącem.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#KazimierzSecomski">Jednym z kolejnych dowodów udziału Polski w całości międzynarodowych poczynań, podejmowanych z myślą o zapewnieniu skutecznego działania i postępu we współpracy na rzecz ochrony środowiska stało się w listopadzie bieżącego roku Ogólnoeuropejskie Spotkanie na Wysokim Szczeblu w Genewie. W posłaniu do uczestników spotkania genewskiego I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka czytamy: — „Pragnę z satysfakcją przypomnieć, że właśnie w Warszawie, z trybuny VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zgłoszona została propozycja Przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej ZSRR i Sekretarza Generalnego KC KPZR Leonida Breżniewa, by w kluczowych dla Europy sprawach, w tym w sprawie ochrony środowiska, zwołać ogólnoeuropejskie konferencje. Polska nie szczędziła wysiłków na rzecz urzeczywistnienia tej inicjatywy. Z uznaniem powitaliśmy podjęcie jej przez Europejską Komisję Gospodarczą ONZ”.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#KazimierzSecomski">Dokument końcowy spotkania genewskiego wiąże podstawowe zasady umacniania bezpieczeństwa i współpracy w skali europejskiej z jednym z fundamentalnych praw człowieka — z prawem do życia w nie zakłóconym środowisku. Spotkanie genewskie stanowi istotny wkład w przygotowania do przyszłorocznego spotkania państw — sygnatariuszy Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, które odbędzie się w Madrycie.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#KazimierzSecomski">Wysoka Izbo! W Polsce od lat nieustannie podnosi się wielkość nakładów materialnych przeznaczanych na ochronę środowiska i skuteczność środków prawnych stosowanych w tej dziedzinie. Poczynając od 1949 r., kiedy to określone zostały zasady prawne ochrony przyrody, wydano wiele aktów tworzących należyte warunki do tej ochrony. Należy tu wspomnieć przede wszystkim ustawę z 1966 r. o ochronie powietrza atmosferycznego, ustawę z 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów, nowelizację w 1974 r. Prawa wodnego i Prawa budowlanego. Nowelizowano także wielokrotnie Prawo górnicze. Decyzjami Rządu uregulowano m.in. takie problemy, jak projektowanie i lokalizacja inwestycji, zagospodarowanie surowców odpadowych, jak najoszczędniejsze przeznaczanie terenów rolnych i leśnych pod zabudowę, podwyższone opłaty za ich przejmowanie oraz za odprowadzanie ścieków i pobór wód.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#KazimierzSecomski">Ochrona środowiska staje się jednak zadaniem coraz bardziej złożonym, wymagającym skoordynowanych działań na wielu odcinkach, przy czym pojęcie środowiska, jego ochrony i kierunków kształtowania stale się rozszerza. Uchwalenie proponowanej ustawy stanowić będzie zatem unifikację podstaw prawnych, zakładającą kompleksowe uregulowanie spraw generalnych, obejmujących jednolitą politykę państwa w dziedzinie ochrony i kształtowania środowiska. Projekt ustawy odznacza się nowoczesnością rozwiązań oraz zgodnością z zawartymi konwencjami i porozumieniami międzynarodowymi.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#KazimierzSecomski">Socjalistyczna własność środków produkcji i system gospodarki planowej stwarzają korzystne warunki do realizacji zadań ochrony środowiska, które stanowią część składową polityki społeczno-ekonomicznej kraju. Stąd ochrona ta, jako jedna z podstawowych funkcji państwa socjalistycznego, wymaga oprócz określenia zasad prawnych także odpowiedniego systemu instytucjonalnego i ram organizacyjnych, m.in. dla koordynacji działań międzyresortowych i organów terenowych.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#KazimierzSecomski">Związane z ochroną i kształtowaniem środowiska rosnące nakłady muszą być włączone w rachunek całej działalności społecznej i gospodarczej. Rachunek ten powinien uwzględniać zarówno ekonomiczne, jak i pozaekonomiczne wartości środowiska, jak np. jego funkcje zdrowotne, wypoczynkowe, klimatyczne i krajobrazowe. Jedynie kompleksowe ujmowanie roli ochrony środowiska oraz łączna ocena jego wartości zapewnia wyznaczenie tym sprawom należytego miejsca w planach rozwoju społeczno-gospodarczego, zwłaszcza w realizacji zadań podnoszenia poziomu i jakości życia.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#KazimierzSecomski">Przedstawione wyżej założenia stanowią generalne przesłanki przedłożonego Wysokiej Izbie projektu ustawy. Przewidziane w nim rozwiązania, dotyczące jakości obecnych i przyszłych biologicznych warunków życia i pracy ludzi, umacniają racjonalne podstawy egzystencji współczesnych i następnych pokoleń. Znaczenie proponowanej ustawy wynika też z jej zamierzonego wpływu na gospodarkę zasobami przyrody. Stworzenie zasad racjonalnej gospodarki bogactwami naturalnymi oznacza zarazem łączenie obecnego i perspektywicznego punktu widzenia dla lepszego zaspokajania potrzeb społecznych.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#KazimierzSecomski">Przepisy projektowej ustawy obejmują ochronę ogółu elementów przyrodniczych, takich jak ziemia, woda, powietrze atmosferyczne, kopaliny, świat roślinny i zwierzęcy. Projekt nie ogranicza się do środowiska naturalnego, lecz obejmuje także środowisko ukształtowane w wyniku działalności ludzkiej.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#KazimierzSecomski">Wysoki Sejmie! Głównym celem projektowanej ustawy jest zapewnienie współczesnym i przyszłym pokoleniom korzystnych warunków życia oraz ich prawa do korzystania z zasobów środowiska i zachowania jego wartości. Dążyć do tego celu będziemy m.in. przez:</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#KazimierzSecomski">— racjonalne kształtowanie środowiska, — racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi, — przeciwdziałanie lub zapobieganie szkodliwym wpływom na środowisko, powodującym jego zniszczenie, uszkodzenie, zanieczyszczenie lub zmiany cech fizycznych, — przywracanie do właściwego stanu elementów przyrodniczych.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#KazimierzSecomski">Projektowana ustawa wskazuje na potrzebę rozważnego gospodarowania naturalnym środowiskiem człowieka. Powinno ono polegać zwłaszcza na korzystaniu z zasobów jedynie w zakresie uzasadnionym interesem społecznym, przy czym w ocenie tego interesu należy brać pod uwagę nie tylko względy gospodarcze, ale także — tak istotne dla zapewnienia równowagi przyrodniczej — względy pozaekonomiczne. Racjonalna eksploatacja zasobów przyrodniczych środowiska to również zapewnienie pierwszeństwa przedsięwzięciom umożliwiającym oszczędne korzystanie z tych zasobów. Powinno się dążyć do powtórnego, a nawet wielokrotnego wykorzystywania bogactw naturalnych lub ich składników, a więc do ekonomicznego zużywania wszelkich surowców i odpadów.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#KazimierzSecomski">Głównym zadaniem projektowanej ustawy jest zapobieganie degradacji środowiska. Zmierzają do tego ogólne zasady dotyczące przede wszystkim kierunków i metod dopuszczalnego przekształcania środowiska oraz podstawowych warunków ochrony jego poszczególnych elementów. Zakłada się przy tym, że narzędziem ochrony środowiska powinna być przede wszystkim technika wspomagana przez naukę. Postęp techniczno-naukowy wpływa w zasadniczy sposób na kształt środowiska, ale jednocześnie musi je skutecznie chronić i naprawić to, co zostało już naruszone.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#KazimierzSecomski">W projekcie ustawy dużo miejsca poświęca się skutkom industrializacji i urbanizacji kraju. Zasadniczym czynnikiem poprawy warunków środowiskowych na obszarach szczególnie silnie zaludnionych stają się obecnie plany zagospodarowania przestrzennego, a więc plan krajowy, plany makroregionalne i wojewódzkie oraz plany miejscowe, a w tym miast, gmin i osad.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#KazimierzSecomski">Wzmożoną ochroną obejmuje projekt powierzchnię ziemi, zwłaszcza glebę, określając podstawowe kierunki ochrony zasobów gleby, obejmujące m.in. radykalne ograniczenie przeznaczania gruntów rolnych i leśnych, zwłaszcza wyższej jakości, na cele pozarolnicze, np. pod zabudowę, ochronę przed nadmierną chemizacją i zanieczyszczeniami gruntów, obowiązek wzbogacania gleby uprawnej w substancje organiczne oraz obowiązek utrzymywania w glebie właściwych stosunków strukturalnych wodnych i zapobiegania erozji.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#KazimierzSecomski">Ważnym problemem z punktu widzenia obecnych i przyszłych potrzeb jest także ochrona walorów krajobrazowych oraz wypoczynkowych środowiska. W projekcie ustawy proponuje się zatem wprowadzenie nowych form ochrony tych walorów przez tworzenie m.in. parków krajobrazowych i parków wiejskich , oraz zwiększanie zieleni w miastach.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#KazimierzSecomski">W trakcie prac nad projektem ustawy szeroko konsultowano się z ośrodkami naukowymi i zawodowymi. W konsultacjach aktywnie uczestniczyła Polska Akademia Nauk i jej komitety naukowe, a wśród nich Komitet „Człowiek i Środowisko”. Projekt ustawy został pozytywnie oceniony przez Radę Legislacyjną jako rozwiązanie nowoczesne, korzystnie prezentujące się na tle ustawodawstwa światowego.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#KazimierzSecomski">Obecne warunki ochrony środowiska wymagają oparcia tej ochrony na podstawach naukowych, rozwinięcia działalności badawczej i przygotowania kadr. W związku z tym w projekcie ustawy zamieszcza się odpowiednie zobowiązania w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#KazimierzSecomski">Ustala się powszechny obowiązek stosowania wyników badań naukowych w działalności prowadzonej na rzecz ochrony środowiska. Szkoły wyższe, placówki naukowe, instytuty naukowo-badawcze i inne jednostki organizacyjne zajmujące się pracą badawczą zobowiązane są również do udziału w tworzeniu warunków sprzyjających ochronie środowiska.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#KazimierzSecomski">W projekcie zwraca się również uwagę na potrzebę powszechnej edukacji społeczeństwa, zwłaszcza młodzieży, w dziedzinie zagadnień ochrony środowiska.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#KazimierzSecomski">Działalność związana z zapewnieniem ochrony środowiska jest jedną z podstawowych funkcji administracji państwowej. Przepisy projektowanej ustawy określają więc zadania w tej dziedzinie naczelnych i centralnych organów administracji państwowej. Warunki niezbędne do przestrzegania i realizacji przepisów o ochronie środowiska w poszczególnych resortach powinni zapewnić właściwi ministrowie.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#KazimierzSecomski">Poważne zadania projektowana ustawa powierza także radom narodowym i terenowym organom administracji państwowej. Rady narodowe, które sterują całokształtem rozwoju społeczno-gospodarczego na swoim terenie, powinny szeroko oddziaływać na tworzenie warunków sprzyjających ochronie środowiska oraz organizowaniu na jej rzecz społecznych sił i środków.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#KazimierzSecomski">Koordynację działalności organów administracji państwowej oraz organizacji spółdzielczych i społecznych w dziedzinie ochrony środowiska projekt ustawy powierza Ministrowi Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#KazimierzSecomski">Ważne znaczenie dla realizacji przepisów o ochronie środowiska mają zadania kontrolne. W tym celu projekt przewiduje utworzenie Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska — wyspecjalizowanego organu Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska do spraw kontroli i stosowania przepisów ustawy. Organ ten będzie współdziałał w sprawach kontroli z terenowymi organami administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#KazimierzSecomski">Projekt przewiduje ponadto utworzenie Państwowej Rady Ochrony Środowiska jako organu doradczego i opiniodawczego Rady Ministrów, służącego jej swą wiedzą i doświadczeniem, zwłaszcza w sprawach związanych z kształtowaniem polityki ochrony środowiska kraju. Ma on składać się z wybitnych znawców zagadnienia reprezentujących naukę i praktykę.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#KazimierzSecomski">Projektowana ustawa przewiduje udział I związków zawodowych oraz innych organizacji społecznych w tworzeniu warunków ochrony środowiska. Organizacje te będą inicjować różnorakie działania społeczne na rzecz ochrony środowiska, współdziałać z jednostkami gospodarki uspołecznionej w opracowaniu i realizacji przez nie programów i planów zmierzających do poprawy stanu środowiska, reprezentować interesy jego ochrony przed organami administracji państwowej i sądami oraz tworzyć społeczną straż ochrony środowiska — słowem być współgospodarzem w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#KazimierzSecomski">Problemy i zadania związane z omawianym dziś na forum Sejmu projektem ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska będą też przedmiotem zainteresowania i uwagi Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Polska jest krajem o dużym, szybko rosnącym potencjale społeczno-gospodarczym. Wzrasta ludność kraju, nasila się proces uprzemysłowienia i urbanizacji. Ośrodki uprzemysłowione i zurbanizowane charakteryzują się nie tylko I lepszymi warunkami bytu, ale także pewnymi zjawiskami ujemnymi. Narastają więc problemy związane z zanieczyszczaniem powietrza spalinami, z rosnącym hałasem, powstawaniem odpadów komunalnych i produkcyjnych. Wspomniane i inne uciążliwości obniżają standard życia, stanowiąc zarazem zagrożenie dla zdrowia człowieka.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#KazimierzSecomski">Nie znane uprzednio problemy wiążą się także z szerokim korzystaniem z surowców mineralnych i innych zasobów oraz z nowymi formami i metodami produkcji roślinnej i zwierzęcej, wprowadzonymi w celu intensyfikacji wykorzystania gleby, a zwłaszcza z jej chemizacją. Wszystkie te zjawiska, które cechują państwa uprzemysłowione i o szybko rozwijającej się gospodarce i jej infrastrukturze, powodują stale rosnący ujemny wpływ na kształtowanie się środowiska. Stąd też w projektowanej ustawie zmierza się do wszechstronnej regulacji prawnej gospodarki zasobami środowiska. Powinno to przyczynić się do lepszego określenia warunków planowego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju i jego poszczególnych regionów, do umocnienia lub przywrócenia równowagi przyrodniczej, do wyższej jakości życia.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#KazimierzSecomski">Przepisy projektowanej ustawy znajdą swe szczególne odbicie w działalności inwestycyjnej. Przy lokalizowaniu, programowaniu i projektowaniu przedsięwzięć inwestycyjnych, przy przyjmowaniu określonych rozwiązań technicznych i technologicznych konieczne będzie uwzględnianie w szerszym niż dotąd zakresie potrzeb ochrony środowiska.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#KazimierzSecomski">Wysoka Izbo! Realizując politykę rozwoju sformułowaną na VI i rozwiniętą na VII Zjeździe PZPR, łączymy potrzeby wzrostu ekonomicznego i społecznego z celowym wykorzystywaniem zasobów naturalnych kraju oraz z zapobieganiem degradacji środowiska. Ten kierunek działania będziemy umacniać.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#KazimierzSecomski">W wytycznych na VIII Zjazd partii czytamy: — „Polska 1985 r. będzie krajem planowo kształtującym i skutecznie chroniącym swe środowisko naturalne. Poprawiona zostanie jakość wody w naszych rzekach i zmniejszy się zanieczyszczenie atmosfery. Umocni się gospodarka leśna i ochrona terenów zalesionych, co wpłynie dodatnio na warunki życia człowieka, bilans wodny i klimat”.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#KazimierzSecomski">Rząd przyjął w 1975 roku — „Założenia programu ochrony środowiska do roku 1990”, które są konsekwentnie realizowane, angażując poważne nakłady inwestycyjne. Nakłady te w 5-leciu 1971—1975 wyniosły ponad 34 mld zł, a w bieżącym 5-leciu przekroczą 55 mld zł wobec 15 mld zł wydatkowanych w 5-leciu 1966—1970.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#KazimierzSecomski">W ramach tych założeń wojewódzkie rady narodowe uchwalały już programy dla poszczególnych województw. Zatwierdzony został program gospodarki wodnej. Podjęto także środki dla skuteczniejszej ochrony gruntów rolnych i leśnych przed przeznaczaniem ich na inne cele użytkowe. Zasadnicze znaczenie będzie miał również przygotowywany obecnie program kompleksowego zagospodarowania Wisły i zasobów wodnych kraju.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#KazimierzSecomski">Zadania z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej stanowią dziś ważny element składowy planów społeczno-gospodarczych. W wyniku realizacji różnych decyzji Rządu stworzony został przemysł urządzeń dla potrzeb ochrony wód i powietrza atmosferycznego. Opracowano zunifikowany system oczyszczania ścieków, który umożliwi ujednolicenie rozwiązań konstrukcyjnych i skrócenie cykli projektowania i wykonawstwa inwestycji w tej dziedzinie. Rozszerzono zakres stosowanych sankcji karnych za szkodliwe zanieczyszczanie wód i powietrza atmosferycznego. Dla regionów o szczególnie szybko rozwijającym się przemyśle, takich jak: Bełchatowski Okręg Przemysłowy, Lubelskie Zagłębie Węglowe, Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy i rejon Suwałk, opracowano programy o ochronie środowiska wskazujące środki i kierunki zachowania jego dotychczasowych walorów. Rozszerzeniu ulega proces rekultywacji terenów zniszczonych przez przemysł. Zwiększyło się wykorzystanie nagromadzonych pyłów w cementowniach i elektrowniach na budowę dróg i produkcję materiałów budowlanych. Uruchomiono wiele zakładów opartych na surowcach odpadowych, w tym m.in. 10 zakładów betonów komórkowych. Odpady kamienia wapiennego i kredy przerabiane są na wapno nawozowe dla rolnictwa w 12 cementowniach i wapiennikach. Wykorzystanie odpadów mineralnych stanowi aktualnie około 60% rocznego ich przyrostu. Dążyć się będzie do pełnego zużytkowania tych odpadów.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#KazimierzSecomski">W celu poprawy stanu środowiska Rząd i organy administracji państwowej zintensyfikują działania służące zmniejszaniu jego zanieczyszczania i przywracaniu właściwych warunków na obszarach zdegradowanych. Dotyczy to zwłaszcza terenów, na których zakończona została działalność eksploatacyjna. Poprawie powinien ulec przede wszystkim stan środowiska na obszarach intensywnego zanieczyszczenia pyłem, takich jak Śląsk, Białe Zagłębie, obszary wydobycia i załadunku siarki. Skuteczniejszą kontrolą objęta zostanie realizacja specjalnej uchwały Rządu w sprawie poprawy stanu środowiska w woj. katowickim.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#KazimierzSecomski">Na skutek zanieczyszczenia wód Bałtyku władze terenowe zamknęły szereg plaż. W szczególności nie można korzystać z niektórych kąpielisk położonych w Zatoce Puckiej, Zalewie Wiślanym oraz w niektórych miejscowościach na Mazurach. Wymaga to konkretnego działania w zakresie poprawy stanu sanitarnego i przyspieszenia budowy urządzeń kanalizacyjnych w tych miejscowościach. Umożliwi to jednocześnie dalszy rozwój funkcji uzdrowiskowych i rekreacyjno-wypoczynkowych tych miejscowości.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#KazimierzSecomski">Rozwijane będą prace nad ulepszaniem technologii utylizacji i przetwórstwa węgla. Energię elektryczną i cieplną będziemy w przyszłości wytwarzać w coraz szerszej skali za pomocą wysokosprawnych urządzeń, także fluidalnych, zwracając przy tym większą uwagę na potrzebę odsiarczania paliw i spalin.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#KazimierzSecomski">Wiele miejsca w dalszych pracach zajmie właściwa modernizacja starych i budowa nowych zakładów. Rozwijać będziemy gałęzie przemysłu produkujące urządzenia niezbędne do ochrany środowiska.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#KazimierzSecomski">Realizujemy w Polsce programy naukowo-badawcze, które dotyczą szeroko rozumianego kształtowania i ochrony środowiska. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na Śląsk, pas nadmorski i nowo powstające okręgi przemysłowe, gdzie zanieczyszczenie środowiska zarysowało się w bardzo ostrej postaci.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#KazimierzSecomski">W obecnych warunkach coraz większego znaczenia nabiera kompleks problemów związanych z rosnącym zapotrzebowaniem na surowce, energię i żywność oraz z należytą dbałością o jakość środowiska.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#KazimierzSecomski">Nowe zdobycze nauki i techniki umożliwiają korzystanie z niedostępnych dotąd źródeł energii, surowców i materiałów. Umożliwiają również racjonalne ich wykorzystywanie i skuteczniejsze przeciwdziałanie naruszaniu środowiska. Wszystkie te zamierzenia wymagać będą konsekwentnych i efektywnych działań, zwiększania środków ekonomicznych na ich realizację, tworzenie warunków technicznych do wykonania ustalonych zadań w dziedzinie kształtowania i ochrony środowiska w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#KazimierzSecomski">Potrzebne będzie także stworzenie szerszego arsenału środków i naukowych metod, związanych z wprowadzaniem nowych technologii. Ogólne nakłady i koszty bieżące na ochronę środowiska wzrastają bardzo szybko. Rośnie również ich udział w dochodzie narodowym. Będziemy dążyć do pełnego wykorzystania nakładów przeznaczonych na ochronę środowiska, do podnoszenia ich efektywności przez wszechstronne wdrażanie osiągnięć nauki i techniki, służących sprawom ekologicznym. Harmonizowanie postępu naukowo-technicznego z rozwojem sił wytwórczych wymaga bowiem należytego uwzględniania potrzeb kształtowania środowiska.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#KazimierzSecomski">Daliśmy temu wyraz w przedkładanym projekcie ustawy, podkreślając także szczególną rolę nauki w tworzeniu warunków ochrony środowiska.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#KazimierzSecomski">Wysoki Sejmie! Ujęte w projekcie ustawy zasady ochrony środowiska znajdą praktyczne zastosowanie w działalności władz państwowych i licznych organizacji spółdzielczych i społecznych. Należy wyrazić przekonanie, że spotkają się one z pełnym zrozumieniem i poparciem wszystkich obywateli naszego kraju, gdyż potrzeba doskonalenia prawnego systemu ochrony środowiska wypływa z humanistycznych motywacji i troski o dobro ogólnonarodowe, o piękno i przyszłość naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#KazimierzSecomski">W tym przekonaniu w imieniu Rządu — proszę Wysoki Sejm o uchwalenie przedłożonego projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję Obywatelowi Wicepremierowi. Zarządzam 30-minutową przerwę w obradach.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 15 do godz. 12 min. 55)</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Halina Skibniewska.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselHalinaSkibniewska">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Kształtowanie i ochrona środowiska stanowią integralną część polityki państwa. W Konstytucji uznano środowisko za dobro ogólnonarodowe, a jego ochronę i kształtowanie za konstytucyjną zasadę ustrojową.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#PoselHalinaSkibniewska">Przedstawiony projekt ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska jest efektem kilkuletniej pracy grona specjalistów, pracowników nauki i praktyków. Należy podkreślić, że w Polsce problem środowiska był dostrzeżony stosunkowo wcześnie. Ochrona środowiska naturalnego, inicjowana już od dawna przez wybitne jednostki, wynikała z naszej starej tradycji ruchu miłośników przyrody. W tej świadomości rozwijano badania naukowe i rozwiązania legislacyjne: Polska jako jeden z pierwszych krajów na świecie — bo już w 1949 r. — wydała ustawę o ochronie przyrody, a potem kolejno ustawę o planowaniu przestrzennym, Prawo wodne, ustawę o ochronie powietrza atmosferycznego, akty prawne o terenach chronionych itd.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#PoselHalinaSkibniewska">Ale właściwy rozwój kraju wymaga wiązania koncepcji tego rozwoju jednocześnie z całym zespołem komponentów środowiska tak, jak to ujęto w projekcie dziś przedstawionej ustawy. W świetle współczesnej wiedzy ochrona. środowiska to nie tylko osobno ujęta ochrona gleby, osobno — wody, osobno — ochrona lasów. Życie wody, gleby i lasu jest ściśle od siebie zależne. Dziś ochrona i kształtowanie środowiska muszą być ujmowane w skojarzonym, ekologicznym ujęciu w czasie i przestrzeni.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselHalinaSkibniewska">Ochrona środowiska nie może być działaniem doraźnym. Jest procesem ciągłym i wymaga stałego działania i stałej obserwacji skutków tego działania, czyli monitoringu w poszczególnych dziedzinach. Przy tym wyniki obserwacji muszą być ujęte w skojarzony system, budowany na podstawie diagnoz uwzględniających wzajemne zależności podsystemów.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#PoselHalinaSkibniewska">Dotychczasowe działania ochronne wprowadzane są na ogół post factum. Doceniając w pełni przydatność terapii, mającej na celu łagodzenie zjawisk patologicznych, należy przede wszystkim podkreślić znaczenie profilaktyki. W profilaktyce istotną rolę spełniają działania skojarzone, wielostronne wychwytywanie przyczyn schorzeń i zagrożeń i to już w momencie ich narodzin.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#PoselHalinaSkibniewska">Szczególnie ważnym elementem działań prewencyjnych jest trafność doboru lokalizacji. Przy podejmowaniu każdej decyzji lokalizacyjnej konieczne są badania prognostyczne dotyczące skutków działania wprowadzanych inwestycji, a zwłaszcza uciążliwych zakładów i sieciowych struktur przestrzennych, jak transport, ścieki, urządzenia energetyczne. Wraz z rozwojem techniki przybywa nam urządzeń sieciowych, a w konsekwencji wzrasta stopień i wielość uciążliwości: komunikacja projektowana jednostronnie, wyłącznie z punktu widzenia sprawności ruchu, wprowadza nieraz do wnętrz siedlisk hałas, spaliny, ruch tranzytowy, utrudniając ludziom komunikowanie się, dla którego została powołana; nie skoordynowana z cechami środowiska, a czasem wręcz urągająca racjom techniki i ekonomii realizacja urządzeń podziemnych — rujnuje na znacznych obszarach środowisko zmianami w zasobach wody.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#PoselHalinaSkibniewska">Technikę, czyli metody i środki należy — jak mówił słusznie wicepremier Secomski — podporządkować celom i wartościom, a nie odwrotnie. Dlatego należy zwrócić szczególną uwagę na rozwiązania infrastruktury technicznej, właściwe z punktu widzenia przydatności dla człowieka i jego środowiska. Stały rozwój urządzeń sieciowych i coraz wyższy ich stopień komplikacji wymaga ujęć interdyscyplinarnych (a nie mono-lub multidyscyplinarnych). Nie chodzi o sumę wyników branżowych, ale o syntezę tych wyników.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#PoselHalinaSkibniewska">Zdajemy sobie sprawę, że każda działalność gospodarcza przekształca środowisko, ale zasadniczą tezą tego przekształcenia powinny być zachowanie podstawowych warunków istnienia i jakość środowiska.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#PoselHalinaSkibniewska">Tak jednak, jak uchwycenie właściwych wniosków ekologicznych jest skomplikowane, tak również skomplikowane jest działanie w dziedzinie ochrony i właściwego kształtowania środowiska. Trzeba udoskonalać istniejące i tworzyć nowe narzędzia służące za podstawę do prowadzenia właściwej polityki gospodarowania rozlicznymi zasobami środowiska.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#PoselHalinaSkibniewska">Jednym z takich podstawowych narzędzi — szczególnie dlatego, że z natury ujmuje zagadnienia na określonych obszarach w syntezę — jest planowanie przestrzenne. To właśnie planowanie przestrzenne powinno ujmować w przestrzeni i w czasie owe charakterystyczne skojarzenia w rozwoju, a więc w procesie, w dynamice.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#PoselHalinaSkibniewska">Projekt ustawy słusznie w wielu artykułach odnosi się do planowania przestrzennego. Ale czy każdy dzisiejszy warsztat planistyczny jest w stanie sprostać w pełni wymaganiom ujęć ekologicznych? Plan zagospodarowania przestrzennego powinien być stymulatorem i regulatorem rozwoju określonego regionu. Jako stymulator działalności gospodarczej powinien przekonać inwestora o właściwej dla niego lokalizacji i sprawić, aby uznał on odnośne planistyczne preferencje. Najczęściej bowiem inwestor traktuje wytyczne planu jako nieobowiązującą ofertę. Aby pogłębić słuszność planów należy doskonalić wiedzę planistów, między innymi przez właściwy profil studiów, współpracę ze światem ekologów, wprowadzanie nowych metod w działaniu na rzecz ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego. A chodzi nawet o większą stawkę — o nową koncepcję współżycia struktur przyrody i struktur technicznych, o nowe możliwości kierowania tym współżyciem dla dobra człowieka.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#PoselHalinaSkibniewska">Istnieje pilna potrzeba zasadniczego wzmocnienia organizacyjnego i kadrowego — warsztatu planowania oraz służb nadzoru urbanistycznego. Podniesienie jednak na wyższy poziom działalności planistycznej jeszcze nie wystarcza. W dyskusji nad ustawą musimy zwrócić szczególną uwagę na trafność doboru sankcji, od których zależy skuteczność tej ustawy.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#PoselHalinaSkibniewska">Ale najlepiej nawet ustalone rygory normatywne i prawne nie spełnią właściwej roli o ile nie znajdą zrozumienia w społeczeństwie, o ile nie zajdą zmiany w powszechnej świadomości, a zwłaszcza tych gestorów i decydentów, dla których jakość środowiska człowieka nie jest wliczona w szeroko pojęty rozwój, ale stanowi kosztowny dodatek do realizacji celów, ograniczonych do rozwoju danej produkcji, o ile dobro publiczne nie stanie ponad interesy branż i resortów. Dlatego należy rozwijać stale i dla wszystkich edukację i wychowanie na rzecz ochrony i kształtowania środowiska człowieka. Uczciwość tej edukacji powinno się sprawdzać w tym, co profesor Julian Aleksandrowicz nazywa — „sumieniem ekologicznym”. Brak dyscypliny ekologicznej doprowadził wiele ośrodków na świecie do sytuacji zagrażającej prawidłowemu rozwojowi życia.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#PoselHalinaSkibniewska">Człowiek jest organicznym tworem przyrody, natomiast tym różni się od innych jej tworów, że potrafi poznać prawa przyrody i właściwie je stosować. Poznanie przyrody istotnie bardzo się rozwinęło, ale było wykorzystywane na ogół jednostronnie — w rabunkowej gospodarce zasobami środowiska. Nadszedł jednak powszechnie czas opamiętania.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#PoselHalinaSkibniewska">Projektowana ustawa — ujęta w sposób skojarzony, z pełnią świadomości i wiedzy o nowym ładzie ekologicznym nie może być tylko manifestem szlachetnego rozumu. Musi być zobowiązaniem do działania. Konieczne jest więc pilne przygotowanie odpowiednich aktów wykonawczych. Jednocześnie równie pilne jest doprowadzenie do nowelizacji ustawy o planowaniu przestrzennym w pełnej korelacji z problematyką dziś przedstawionej ustawy. A Sejm powinien roztoczyć szczególną opiekę nad doprowadzeniem do realizacji tych postulatów.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#PoselHalinaSkibniewska">Wysoka Izbo! Ochrona środowiska w Polsce — kraju wielokrotnie w swoich dziejach niszczonym — ma znaczenie szczególne. Przyroda naszego kraju zapewnia nam byt biologiczny, zapewnia nam rozwój gospodarczy. A jednocześnie stanowi skarb jedyny: wciąż jeszcze piękny krajobraz polski, w którym przyroda zespala się z kulturą — to nasza ciągłość historyczna, nasza osobowość narodowa, nasza osobowość regionalna i lokalna.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#PoselHalinaSkibniewska">Prawdę tę pięknie i przewidująco wyraził przed kilkudziesięciu już laty przyrodnik, patriota, twórca teorii ochrany środowiska i kształtowania krajobrazu, profesor Adam Wodziczko: — „Uprawa krajobrazu łącznie z planowaniem przestrzennym staje się jedną z najpotężniejszych idei obecnego wieku, idei, której celem jest pojednanie świata cywilizacji ze światem wolnej przyrody w nowym, harmonijnym krajobrazie kulturalnym.”</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#Marszalek">fGłos ma poseł Kazimierz Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselKazimierzMorawski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony na dzisiejszym posiedzeniu projekt ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska jest kolejnym konsekwentnym krokiem na drodze kontynuacji strategii rozwoju prowadzącej do stałego podnoszenia jakości ludzkiego życia. Strategii tej, ukształtowanej na początku lat siedemdziesiątych, pozostaliśmy wierni, mimo zmieniających się warunków gospodarowania, gdyż wyraża ona zarówno aspiracje narodu, jak i zasadnicze cele socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselKazimierzMorawski">Troska o jakość życia społeczeństwa jest oczywiście rozumiana w najszerszym sensie i nie zawęża się tylko do powiększania ilości dóbr materialnych służących konsumpcji. Są one istotnym jej składnikiem i wzrost dobrobytu materialnego społeczeństwa musi wyznaczać kierunek działań gospodarczych. Nie mogą one jednak stać w sprzeczności z zaspokajaniem innych, ważnych potrzeb ludzi, które również kształtują jakość życia człowieka. Wśród nich jedną z najistotniejszych jest możność kontaktu ze środowiskiem naturalnym i korzystania z podstawowych dóbr przyrody.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselKazimierzMorawski">Zachwianie równowagi środowiska naturalnego jest oczywiście także źródłem trudnych problemów gospodarczych. Nie należy jednak utożsamiać spraw ochrony środowiska tylko ze sferą gospodarki i z zagrożeniami o charakterze ekonomicznym. Problem jest bowiem bardzo złożony i dotyka wielu podstawowych spraw indywidualnej i społecznej egzystencji.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselKazimierzMorawski">Człowiek wykracza swoim istnieniem poza materialne otoczenie. Jest integralnie związany ze środowiskiem naturalnym, w którym wzrastał i rozwijał się w historii. Związał się z przyrodą nie tylko biologicznie, ale także zakorzenił się w niej wszystkimi swoimi zdolnościami i z niej czerpał swoje psychiczne i fizyczne możliwości. Dlatego też degradacja środowiska naturalnego jest zagrożeniem dla bardzo wielu wartości. Jest sygnałem zachwiania proporcji pomiędzy przetwarzaniem materii a doskonaleniem duchowego życia człowieka.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselKazimierzMorawski">Postęp techniczny, który jest ważnym składnikiem procesu opanowywania przyrody, uniezależniania się człowieka od niej nie jest wartością absolutną, lecz instrumentalną. Wartością naczelną jest jakość ludzkiego życia, na którą składa się także bogaty kontakt z naturą, kształtującą znaczną część emocjonalnego życia człowieka, wpływającą na poczucie jego tożsamości kulturowej, pogłębiającą jego wrażliwość.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselKazimierzMorawski">Szczególnie w polskiej tradycji kulturowej więź ze środowiskiem była jednym z podstawowych czynników decydujących o kształcie kultury. Polacy często w literaturze, sztuce czy w bezpośrednich relacjach odwołują się do przyrody dla przekazania swych myśli i uczuć. Najbardziej wzniosłe i najbardziej ludzkie uczucia, nadzieje, pragnienia wyrażane były często przez odniesienie wprost lub w sposób symboliczny do naturalnego środowiska człowieka. Otoczenie, w którym rozgrywały się wszystkie sprawy ludzi na przestrzeni wieków posiadało niezmienne podstawowe cechy, dlatego też znajdowało odbicie w większości przekazów kulturowych i w świadomości społecznej zaczęło funkcjonować jako oparcie, a niekiedy nawet źródło zasadniczych wartości.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselKazimierzMorawski">Środowisko naturalne było więc w jakimś stopniu konstytutywnym czynnikiem polskiej tradycji i ważnym elementem podtrzymywania pewnej ciągłości wartości ważnych dla Polaków.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselKazimierzMorawski">Obecna socjalistyczna droga rozwoju naszego kraju otwarła perspektywę pełnego rozwoju życia ludzkiego i kieruje uwagę na wartości intelektualne, moralne, duchowe. Droga ta nie jest zawężona do wzrostu konsumpcji dóbr materialnych, lecz obejmuje wszystko, co stanowi o bogactwie życia człowieka.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselKazimierzMorawski">Tworzy się więc nowe treści postępu, które w przyszłości będą musiały określać kierunek rozwoju społecznego i gospodarczego coraz większej ilości krajów. Warto tu przypomnieć, iż Papież Jan Paweł II w encyklice „Redemptor hominis”, mówiąc o drodze rozwoju zachodnich krajów wysoko rozwiniętych, wskazywał na niebezpieczne skutki wyłącznie konsumpcyjnego stosunku do życia. Podkreślił on, że kierunek ten zubaża życie ludzkie, rozwijając w człowieku tylko materialne zainteresowania, a w konsekwencji degraduje człowieka duchowo i moralnie, a zarazem przyczynia się do niszczenia środowiska naturalnego przez nieracjonalne korzystanie z dobrodziejstw przyrody i jej dewastowanie.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselKazimierzMorawski">Jest to kontynuacja myśli poprzedniego papieża, który mówił, że nikt nie może w sposób absolutny i egoistyczny przywłaszczać sobie środowiska, które nie jest własnością jednostki, lecz powszechną własnością i dziedzictwem całej ludzkości. Warto tu przypomnieć że nasza Konstytucja mówi na ten temat co następuje: — cytuję 8 art. Konstytucji: — „Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia ochronę i racjonalne kształtowanie środowiska naturalnego, stanowiącego dobro ogólnonarodowe”.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselKazimierzMorawski">Ochrona środowiska jest jednym z odcinków walki o godność człowieka. Ostatecznym kryterium w podejmowaniu działań środowiskowych w każdym przypadku powinno być dobro całej osoby ludzkiej, jej rozwój wewnętrzny i godność. Dobro osoby ludzkiej oznacza jej nadrzędność w stosunku do każdej innej wartości rzeczowej i moralnej, tak doraźnie, jak i w przyszłości. Dlatego przecież nie godzimy się, by przedmiot był ważniejszy niż podmiot. A ekonomia ważniejsza od etyki.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Prawo do życia w nieskażonym środowisku naturalnym, tak jak prawo do życia w pokoju, jest jednym z fundamentalnych praw człowieka. Troska o jego urzeczywistnianie trwale towarzyszy polityce Polski i innych krajów socjalistycznych zarówno wewnątrz, jak i na arenie międzynarodowej. Jest to bowiem sprawa odpowiedzialności za człowieka i za całą ludzkość. Jednoczy ona wysiłki narodów i państw niezależnie od ustroju politycznego czy kierunku filozoficznego na gruncie tej samej humanistycznej motywacji, która skłania ludzi całego świata do wspólnej walki na rzecz rozwiązywania najważniejszych problemów naszych czasów — umocnienia pokoju i zahamowania wyścigu zbrojeń. Wszystkie te zagrożenia, wiążące się zresztą ze sobą, dotyczą niemal całej ludzkości i dlatego ich wspólne usuwanie jest, co warto tu podkreślić, ważnym czynnikiem pogłębiania przyjaznej współpracy między narodami i państwami, która jest dziś nieodzowna w Europie i w świecie dla umacniania i rozwijania pozytywnych procesów między Wschodem i Zachodem, dla budowania zaufania i bezpieczeństwa w życiu międzynarodowym.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselKazimierzMorawski">Omawiana tu dziś ustawa jest ukoronowaniem dotychczasowych rozlicznych inicjatyw polskich w zakresie ochrony środowiska. Stanowi ona dopełnienie istniejącego już Prawa wodnego, ustawy o ochronie powietrza atmosferycznego, ustawy o ochronie przyrody czy ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Jest praktyczną realizacją Aktu Końcowego KBWE, a także posłania przekazanego uczestnikom konferencji, która obradowała nad sprawami ochrony środowiska w Genewie w listopadzie br., przez Edwarda Gierka, który podkreślił konieczność ogólnoświatowej intensyfikacji działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego oraz wskazał na potrzebę szerokiego, międzynarodowego porozumienia i współpracy w tej ważnej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselKazimierzMorawski">Działania na rzecz ochrony środowiska znajdą prawne wsparcie w dyskutowanej dziś ustawie. Jednak ich praktyczna skuteczność zależy też w znacznej mierze od postaw społecznych i od społecznej wrażliwości na te sprawy. Zależy więc od świadomości społecznej i od gotowości ludzi, do których ustawa jest skierowana i od pełnego zrozumienia jej intencji, a tym samym całokształtu problemów, kryjących się pod hasłem ochrony środowiska naturalnego. Konieczne jest więc aktywne działanie wszelkich środowisk społecznych nakierowane na upowszechnianie wiedzy o skutkach zagrożeń ekologicznych i obowiązkach społeczno-moralnych, wynikających z tych zagrożeń.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselKazimierzMorawski">Ogromny wzrost potencjału produkcyjnego Polski w ostatniej- dekadzie lat siedemdziesiątych stworzył przed nami nowe perspektywy i nowe szanse, stworzył także nowe problemy i trudności. Mamy świadomość, że szybki awans cywilizacyjny, urbanizacja, rozwój przemysłu i motoryzacji — tak przecież pożądane — rodzą nowe problemy i nowe zagrożenia. I stąd trzeba wyrazić przekonanie, że nowa ustawa, która jest poważnym orężem w przezwyciężaniu tych zjawisk towarzyszących naszemu postępowi, pozwoli skuteczniej chronić czystość naszych wód, powietrza oraz urodę naszej ziemi.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselKazimierzMorawski">Praca na rzecz ochrony środowiska naturalnego stać się powinna jedną z płaszczyzn współdziałania wszystkich obywateli i wszystkich sił społecznych, które chcą twórczo uczestniczyć w rozwiązywaniu ważnych problemów rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#PoselKazimierzMorawski">Witając z zadowoleniem przedłożenie przez Rząd Sejmowi projektu ustawy o ochronie środowiska naturalnego, pragnę podkreślić, że będzie to ważny i niezwykle potrzebny akt prawny, wyrażający naszą wspólną troskę o jak najlepsze warunki dla tego, co jest największym naszym dobrem — życie człowieka.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jan Słomski.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselJanSlomski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dyskutowany dziś wstępnie projekt ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska jest aktem prawnym o kapitalnym znaczeniu. Dokument ten pozwala nie tylko na perspektywiczne i dalekowzroczne ujęcie zagadnienia. Daje on przede wszystkim rękojmię, że przepisy prawa w nim zawarte pozwolą na sprecyzowanie postępowania na dzisiaj i ukierunkują, działania na przyszłość, szczególnie te, których szybkie podjęcie i realizacja nie dopuszczą do nieodwracalnych lub trudnych do naprawienia zmian, jakie stale zachodzą w środowisku.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselJanSlomski">Problematyka ochrony środowiska zyskała w naszym kraju rangę ogólnospołeczną. W Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uznano środowisko za dobro ogólnonarodowe, a ochronę i kształtowanie środowiska za konstytucyjną zasadę ustrojową.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselJanSlomski">Zgłoszenie do laski marszałkowskiej projektu ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska nastąpiło w bardzo odpowiednim okresie. W niezwykłym przyśpieszeniu uprzemysłowienia i urbanizacji kraju, będącym dorobkiem bieżącej dekady lat gospodarowania, jest to pora szczególnie ku temu właściwa.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselJanSlomski">Jest także faktem znamiennym, że na dzisiejszym posiedzeniu Sejm omawia problem, który przed kilkoma dniami był w genewskim Pałacu Narodów tematem obrad przedstawicieli państw — sygnatariuszy Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Świadczy to, że Polska czynnie uczestniczy we wszelkich poczynaniach podejmowanych w skali międzynarodowej. Problemy ochrony środowiska stają się zatem w coraz większym stopniu jedną z funkcji współczesnego państwa.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselJanSlomski">Znalazło to wyraz u nas w Polsce w uwadze, jaką temu tematowi poświęcają uchwała VII Zjazdu PZPR, a obecnie wytyczne Komitetu Centralnego na VIII Zjazd partii.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselJanSlomski">Przekazując swe posłanie do uczestników genewskiego spotkania Europejskiej Komisji Gospodarczej w sprawie ochrony środowiska, I Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edward Gierek pisał: — „ochrona środowiska człowieka należy dziś do czołowych problemów współczesnego świata. Jego skuteczne rozwiązanie wymaga szerokiego, międzynarodowego porozumienia i współpracy”.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselJanSlomski">Wysoki Sejmie! Troska o środowisko ma w Polsce bogate tradycje. Nie sięgając nazbyt daleko w przeszłość, przypomnieć jednak należy kapitalne dzieło Stanisława Staszica, znakomitego geologa i męża stanu „O ziemiorództwie Kar patów' '.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselJanSlomski">W okresie międzywojennym rozwinęły na tym polu szeroką działalność rozmaite instytucje, organizacje społeczne i turystyczne. Wynikiem ich starań było utworzenie pierwszych na ziemiach polskich parków narodowych i rezerwatów przyrody oraz ustanowienie już w 1934 roku ustawy o ochronie przyrody. Na czele tej akcji stanął botanik profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego — Władysław Szafer, którego pracy zawdzięczamy światowe uznanie dla polskich osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselJanSlomski">Dorobek środowiska naukowego wyrażony został także niestrudzoną działalnością profesora Walerego Goetla. Był on członkiem naszego Stronnictwa, które w swej programowej działalności zawsze wysoką rangę przyznawało i przyznaje ochronie środowiska naturalnego człowieka. W uchwale ostatniego, XI Kongresu Stronnictwa Demokratycznego zapisano, iż „kształtowanie i ochrona środowiska stanowią integralną część polityki państwa oraz istotny element wszechstronnej troski o ochronę zdrowia społeczeństwa (...)” i że — „Ważne znaczenie będzie mieć (...) kompleksowa regulacja prawna tej problematyki.” I oto mamy ów projekt o szczególnym znaczeniu politycznym, społecznym i gospodarczym. Wynika ono z faktu, że przedmiot proponowanej regulacji ma dotyczyć podstaw egzystencji człowieka w jego środowisku i odnosić się będzie do sprawy życia w nim przyszłych pokoleń. Zostało to zawarte już w pierwszym artykule projektu ustawy, który określa jej cel zasadniczy. Projekt pomyślany jako akt generalny, kompleksowo i perspektywicznie ujmuje wszystkie elementy środowiska naturalnego, ma charakter interdyscyplinarny, stwarza podstawy dla stosowania jednolitej polityki państwa w tym zakresie tak dla obecnego etapu, jak i poddającej się prognozowaniu i planowaniu przyszłości. Chodzi przecież o stworzenie możliwie pełnych warunków koordynacji bardzo licznych działań wynikających z różnorodnych dziedzin narodowej gospodarki. Dla dobra omawianej sprawy, zwłaszcza gdy podejmowane już są prace nad konstrukcją kolejnego planu 5-letniego, nieodzowne jest wiązanie zadań społeczno-gospodarczych z wszelkimi poczynaniami na rzecz ochrony i racjonalnego kształtowania środowiska, które staną się — z mocy ustawy — integralną częścią tych zadań.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselJanSlomski">Wśród nich należne, duże znaczenie nadano już programowi uregulowania stosunków wodnych w Polsce, w tym zagospodarowaniu Wisły i jej dorzecza.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselJanSlomski">Wysoki Sejmie! Wprowadzenie w życie ustawy zwiększy także zadania terenowych organów administracji państwowej stopnia wojewódzkiego. Dotyczyć to będzie zwłaszcza ich funkcji koordynacyjnych w tym zakresie. Wydaje się celowe, aby dobre doświadczenia niektórych województw zostały wykorzystane przy planowaniu konkretnych rozwiązań poszczególnych zagadnień, jak również przy opracowywaniu przepisów wykonawczych, których wydanie zapowiada projekt ustawy.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselJanSlomski">Chciałbym w tym miejscu przedstawić Wysokiej Izbie przykład działania w zakresie rozwiązywania problemu gospodarki ściekowej w województwie częstochowskim. Możliwość poprawy w tym zakresie istniała wyłącznie w drodze realizacji grupowych oczyszczalni ścieków — finansowanych wspólnie przez przemysł i gospodarkę komunalną. Dzięki takim działaniom oddano już do użytku dwie grupowe oczyszczalnie, trzecia zaś jest w trakcie budowy. Udział przemysłu w kosztach tych inwestycji kształtuje się na poziomie 5O%. Uzyskane, dobre doświadczenia będą wykorzystywane. W przyszłym pięcioleciu w województwie częstochowskim powstaną dwie następne oczyszczalnie tego typu.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselJanSlomski">Przyjęty tryb działania przyniósł dodatkowe efekty w postaci powołania wyspecjalizowanej jednostki, jaką jest Przemysłowa Spółka Wodna „Warta”. Prowadzi ona zarówno działalność inwestycyjną, jak i posiada własne służby techniczno-eksploatacyjne. Koncentracja środków stwarza większe możliwości w podejmowaniu zadań oraz w koordynowaniu przedsięwzięć poszczególnych uczestników procesów inwestycyjnych — często nie przygotowanych do prowadzenia te j działalności.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselJanSlomski">O szybkich korzyściach tego rodzaju rozwiązań świadczy fakt, że w rzece Warcie, będącej jeszcze do niedawna — „pustynią biologiczną” — powraca już życie.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselJanSlomski">Wysoki Sejmie! Cynowany już przeze mnie artykuł pierwszy odnosi zasady ustawy do zapewnienia społeczeństwu sprzyjających warunków życia oraz prawa do korzystania z zasobów środowiska. Trudno więc byłoby odpowiedzialnością za realizację tych postanowień obciążać tylko i wyłącznie wszystkie szczeble organów administracji państwowej i gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselJanSlomski">Projekt ustawy słusznie przewiduje szerokie rozłożenie tej odpowiedzialności. Obok propozycji utworzenia Funduszu Ochrony Środowiska, na który będą mogły się składać również dobrowolne świadczenia pieniężne i rzeczowe, obok powołania Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska oraz Państwowej Rady, zakłada się stworzenie odpowiednich warunków do pełnego udziału związków zawodowych i innych organizacji społecznych oraz samorządu mieszkańców i samorządu robotniczego. Powstanie w ten sposób szeroki front realizatorów ustawy, głęboko i bezpośrednio zainteresowanych prawidłowym jej funkcjonowaniem. Wzbogaci to opinie i materiały do pełnej oceny w okresach 3-letnich realizacji postanowień ustawy, jakiej dokonywać będzie Sejm w oparciu o informacje Rady Ministrów, co przewiduje art. 116 projektu.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#PoselJanSlomski">Po dzisiejszej wstępnej debacie, projekt będzie przedmiotem szczegółowych prac komisji. Równocześnie, zgodnie z przewidywanymi delegacjami, nastąpi opracowanie przez Radę Ministrów przepisów wykonawczych. Niektóre z dotychczasowych aktów prawnych zostaną uchylone, inne będą musiały ulec modyfikacji.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#PoselJanSlomski">Korzystając z tej fazy prac, pragnę zaproponować rozważenie, czy uprawnienia wojewódzkich organów administracji państwowej, które aktualnie władne są stosować sankcje wobec naruszających przepisy wyłącznie o ochronie wód i powietrza — nie powinny być rozszerzone. Dotyczy to np. niewłaściwej eksploatacji złóż kopalin, co powoduje często nieodwracalną dewastację krajobrazu i gruntów.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#PoselJanSlomski">W toku tych prac godne jest również zwrócenie uwagi na konieczność bardziej intensywnego przechwytywania i zagospodarowywania pyłów, jak i innego rodzaju odpadów poprodukcyjnych oraz nieczystości komunalnych — co obok korzyści dla środowiska, powinno przynieść także wymierne efekty ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#PoselJanSlomski">Przykładem w tym względzie mogą być poznańskie doświadczenia z biogazem. Możliwości takich upatrywać należy przy konsekwentnym egzekwowaniu postanowień rozdziałów 2 i 4 zawartych w dziale projektu ustawy, dotyczącym wykonywania ochrony środowiska. Obligują one do kompleksowego oddawania inwestycji, nakładają szereg obowiązków na inwestorów i projektantów nowych obiektów i rozwiązań technicznych.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#PoselJanSlomski">Wysoki Sejmie! Kończąc swoje wystąpienie, wyrażam głębokie przekonanie, że dyskutowany wstępnie projekt ustawy spotka się z powszechną aprobatą w społeczeństwie, a konsekwentne jej stosowanie pozwoli nam i przyszłym pokoleniom na swobodne korzystanie z dobrodziejstw przyrody. Wyjątkowo głęboka treść, jaką zawiera motto pierwszej konferencji ONZ: „Tylko jedna ziemia” — powinna towarzyszyć nam wszystkim w codziennym działaniu, na każdym miejscu i stanowisku.</u> + <u xml:id="u-14.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Wacław Auleytner.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselWaclawAuleytner">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dyskusja nad pierwszym czytaniem projektu ustawy daje okazję do rozważań ogólnych i podstawowych na temat istoty ustawy, szczególnie gdy ta ustawa dotyczy tak ważnej dla życia rozwoju i przyszłości naszego kraju i narodu, wręcz każdego Polaka sprawy, jak ochrona i kształtowanie środowiska naturalnego człowieka. Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Znak” chciałbym wyrazić głęboką satysfakcję, że wreszcie projekt tej ustawy wpłynął do Sejmu.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselWaclawAuleytner">Wydaje mi się też, że wejście w życie tej ustawy położy kres brakowi koordynacji działania w tej dziedzinie i otworzy możliwości skuteczniejszego zapobiegania szerzącemu się w tym zakresie złu. Zresztą Rząd polski już od dłuższego czasu dąży do unormowania stosunków prawnych zarówno w kraju, jak i na terenie międzynarodowym. Znana jest udana inicjatywa Polski dotycząca ochrony wód Bałtyku, jak i ostatnio udział twórczy Polski w konferencji genewskiej.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoka Izbo! Zasadniczym celem, jakiemu ma służyć polityka ochrony i kształtowania środowiska, jest człowiek, któremu ta polityka ma stworzyć lepsze warunki życia. — „Człowiek ma podstawowe prawo do wolności, równości i odpowiednich warunków życia w godności i dobrobycie i ponosi odpowiedzialność za ochronę i ulepszanie środowiska dla obecnego i przyszłych pokoleń”. Tak brzmi zalecenie nr 1 raportu konferencji sztokholmskiej ONZ.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselWaclawAuleytner">Podobnie brzmi odnośny artykuł Konstytucji PRL: — „Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mają prawo do korzystania z wartości środowiska naturalnego i obowiązek jego ochrony”. Z tych prostych stwierdzeń wynika, że nie można chronić środowiska naturalnego dla człowieka bez udziału jego samego w tym procesie.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselWaclawAuleytner">Tymczasem z jednej strony naukowcy, ustawodawcy, działacze ochrony środowiska bi ją na alarm, a przeciętny człowiek czuje narastający niepokój o przyszłość, z drugiej zaś strony tenże człowiek nie czyni wiele, aby zgodnie z wytycznymi specjalistów zmienić swe postępowanie i zaangażować się samemu w działanie na rzecz planowanej ochrony swego otoczenia. Ludzkość samym swym istnieniem i rozwojem swej cywilizacji wpływa nieświadomie czy ostatnio świadomie, na kształtowanie środowiska. Wpływa na ogół negatywnie, rzadziej pozytywnie, zaburzając coraz to równowagę ekologiczną przyrody, której jest przecież częścią. Trwanie człowieka bowiem zależy m.in. od jakości gleby, wody i powietrza, a co za tym idzie od istnienia wielu gatunków roślin, zwierząt i drobnoustrojów. Ich zaś istnienie z kolei coraz bardziej zależy od niego samego. Sprzężenie to jest bardzo znamienne, ale może być bardzo groźne dla przyszłości, jeśli człowiek nie zrozumie tej prawdy do końca.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselWaclawAuleytner">Człowiek współczesny powinien też zrozumieć i im prędzej to zrozumie — tym dla niego lepiej, że jest osobiście odpowiedzialny za dokonujące się skażenia otoczenia, jak również za chronienie środowiska, które ma obowiązek ratować dla siebie, swojego pokolenia i przyszłych pokoleń. Kształtując środowisko musi on współdziałać z siłami przyrody. Należy przy tym przyjąć dwie ogólne zasady — odwieczne, ale zawsze aktualne: — „Primum non nocere deinde adiuvare” (po pierwsze — nie szkodzić — potem pomagać). Oto pierwsza zasada. A druga: — „Przyrodą można władać tylko będąc jej posłusznym”. Obie te zasady powinny głęboko zapaść w sumienia wszystkich ludzi, również nas Polaków. Problemy ekologiczne są niewątpliwie ważnym i nowym czynnikiem moralnym naszych czasów. Rozumienie tego zjawiska wymaga konsekwentnej i planowej działalności wychowawczej.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselWaclawAuleytner">Obywatele Posłowie! Człowiekowi współczesnemu trzeba uświadomić prawdę o nim samym i jego sytuacji. Gleba, która rodzi dla niego żywność, ulega degradacji i jest coraz bardziej zanieczyszczana. Rocznie ulega degradacji w Polsce sto tysięcy hektarów gruntów, ale rekultywuje się tylko 25 tys. hektarów. Ziemia jest zanieczyszczana środkami chemicznymi, np. pestycydami, których ilość się w glebie kumuluje i skaża coraz bardziej żywność pochodzenia zwierzęcego i roślinnego. A mimo to człowiek dla osiągnięcia doraźnych celów produkcyjnych, beztrosko używa nadmiernej ilości tych środków.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselWaclawAuleytner">Beztrosko i nieodpowiedzialnie postępują też niektóre ośrodki naukowe, przeprowadzając wstępne testowanie środków chemicznych, stosowanych w rolnictwie na szkodliwość dla człowieka i środowiska. Przemysł zapatrzony w wyniki produkcji Wysyła w powietrze atmosferyczne tysiące ton pyłów i gazów. W roku 1978 spadło na Polskę 2,5 min ton pyłów i 4,5 mln ton gazów. Było to blisko 40% więcej niż w roku 1975. Na niektórych terenach zanieczyszczenie to jest szczególnie duże. Np. w woj. katowickim na 1 metr kw. spada 100 gramów pyłu i 200 gramów gazu, a w woj. krakowskim aż 1 kg pyłów i 250 gramów gazu.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselWaclawAuleytner">t</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselWaclawAuleytner">Przemysł przy tym zużywa coraz więcej tlenu, którego zasoby w atmosferze są ograniczone. Odprowadza też do ścieków tysiące ton trujących odpadów. W Polsce szacunkowo jest już tylko 18% wód jeszcze zupełnie czystych. Przeciętny turysta beztrosko rozsiewa po całym kraju opakowania z tworzyw sztucznych, które nie rozkładają się w glebie i trwale zaśmiecają w przyspieszonym tempie wybrzeża morza, rzek i jezior oraz polskie góry. Każdy wybuch nuklearny umieszcza w atmosferze olbrzymie ilości pyłów radioaktywnych, które skażają co dzień i coraz bardziej środowisko naturalne człowieka, stanowiące groźne niebezpieczeństwo dla wszelkiego życia. Zanieczyszczenia gleby, powietrza i wód wpływają niewątpliwie na rozwój chorób cywilizacyjnych. Występuje stały wzrost zachorowalności na trzy choroby społeczne gnębiące ludzkość:</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselWaclawAuleytner">chorobę układu krążenia, nowotwory i choroby układu pokarmowego. Są one niewątpliwie wtórnym objawem skażenia środowiska naturalnego człowieka.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselWaclawAuleytner">Od przedłożonego Sejmowi projektu ustawy społeczeństwo oczekuje skutecznej ochrony konsumenta. Człowiek współczesny nareszcie musi uświadomić sobie tę swoją sytuację i swoją odpowiedzialność. Trafnie sprawę tę ujmuje Papież Jan Paweł II w swojej pierwszej encyklice „Redemptor hominis”: — „Eksploatacja ziemi, planety, na której żyjemy, domaga się... racjonalnego i uczciwego planowania. Równocześnie eksploatacja ta dla celów nie tylko przemysłowych, ale także militarnych, nie kontrolowany wszechstronnym i autentycznie humanistycznym planem rozwój techniki mesie ze sobą często zagrożenie naturalnego środowiska człowieka, alienuje go w stosunku do przyrody, odrywa od niej. Człowiek zdaje się często nie dostrzegać innych znaczeń swego naturalnego środowiska jak te tylko, które służą celom doraźnego użycia i zużycia...”. A człowiek przecież powinien być szlachetnym stróżem przyrody, a nie bezwzględnym jej eksploatatorem — woła dalej Papież. Człowiek współczesny musi zrozumieć, że w miarę wzrostu zaludnienia jego odpowiedzialność za stosunki w przyrodzie i za stosunki z innymi ludźmi rośnie, że ma on obowiązek tu i teraz troszczyć się o nie. Człowiek współczesny musi sobie zdać sprawę, że powinien świadomie i dobrowolnie ograniczać swoje wymagania, aby starczyło dla innych, musi być oszczędny w gospodarowaniu zasobami przyrody, bo każda jej zmarnowana cząstka może zaważyć w przyszłości na życiu lub śmierci, szczęściu lub cierpieniu innego człowieka. Skuteczna ochrona i skuteczne racjonalne kształtowanie środowiska wymaga przede wszystkim zaangażowania człowieka w służbę w tym zakresie innym: rodzinie, narodowi, ludzkości. Nie wahałbym się tutaj użyć wielkiego słowa — wymaga miłości człowieka do człowieka.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoki Sejmie! W projekcie ustawy w rozdz. 1 pkt 3 ustawa mówi, że jej przepisów nie stosuje się w sprawach warunków pracy w zakładach pracy. O tym stanowią inne przepisy, inne normy prawne. Ale jednak zasada bardziej ogólna i tu niewątpliwie ma zastosowanie. Jest to właśnie zasada prymatu człowieka, która powinna ustalać hierarchię wartości między celami produkcyjnymi a dobrem konkretnych jednostek ludzkich tu i teraz, ich bezpieczeństwa i przyszłości. Tej odpowiedzialności nie może zdjąć kierownik zakładów pracy, nikt.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoka Izbo! Dalszym podstawowym zagadnieniem, w rozumieniu którego powinien kształtować się człowiek współczesny, jest jego stosunek do przyrody. Bo człowiek musi z tego sztucznego świata, jaki sobie sam stworzył, wracać do źródeł swego istnienia, jakim jest przyroda, i utrzymywać z nią stałą więź. To ona może dać mu regenerację fizyczną i psychiczną, rozwinąć jego wrażliwość na piękno, ukształtować go emocjonalnie w sposób wy. Ustawa podejmuje problemy ochrony walorów estetycznych krajobrazu środowiska przyrodniczego. Człowiek współczesny bowiem, jeśli nie chce ulec całkowitej degeneracji, musi umieć zauważać i umieć przeżywać piękno przyrody, ona przede wszystkim może dać mu minimum samotności i ciszy, moment na refleksję nad samym sobą. Ona też — polska przyroda, pokaże mu, jak wspaniała jest jego ojczyzna. Dlatego tak ważną rolę odgrywa tu racjonalna, zaplanowana i zorganizowana turystyka wypoczynkowa. Musi ona liczyć się z koniecznością bardziej równomiernego rozłożenia w całym kraju kierunków swego działania. Są bowiem w kraju modne, unikalne ośrodki przyrodnicze, którym grozi wręcz zadeptanie, gdy istnieje też wiele przepięknych okolic zupełnie nie znanych przeciętnemu obywatelowi. Poruszę tu przykładowo dwa problemy, które budzą tyle dyskusji i polemik w naszych środkach masowego przekazu: problem Zakopanego wraz z Tatrzańskim Parkiem Narodowym i problemem Bieszczadów.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselWaclawAuleytner">Ulice Zakopanego wypełnione są po brzegi potokiem aut, a przede wszystkim autokarów przesuwających się z szumem i hukiem w różnych kierunkach. Są ulice, gdzie zagęszczenie spalin w powietrzu jest — jak to zbadali specjaliści — większe niż na rogu Alei Jerozolimskich i Marszałkowskiej w Warszawie. Postawmy sobie podstawowe pytanie: Po co ludzie przyjeżdżają obecnie do Zakopanego i po co powinni przyjeżdżać?</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselWaclawAuleytner">Największą liczbę turystów przybywających do Zakopanego i okolic obejmują wycieczki jedno-lub parodniowe. Pobyt ich ogranicza się właściwie do zerknięcia na góry, czasem pogrążone w chmurach, czasem do wycieczki jakimś łatwym szlakiem turystycznym, który dla nie obeznanych z górami jest nieraz bardzo trudny i niebezpieczny oraz posiłków w zatłoczonej jadłodajni. Przyjeżdżają zmęczeni, odjeżdżają zmęczeni z niejasną świadomością, że wreszcie zobaczyli bardzo mało. Dzieci zaś ze szkół podstawowych praktycznie z takiej wycieczki nie odnoszą żadnych korzyści. Trzeba sobie postawić pytanie, czy wycieczki takie mają jakikolwiek sens. Bo sens taki zaistniałby tylko wtedy, gdyby ci wycieczkowicze odnieśli z tego jakąś głębszą korzyść osobistą — regenerację sił w zetknięciu się z czystym górskim powietrzem, rozwój fizyczny dzięki atrakcyjnej górskiej wędrówce, przeżycie piękna unikalnej przyrody w ciszy i skupieniu. Ale w czasie takich wycieczek nic z tych rzeczy się nie dzieje. Dlatego nasuwa się pytanie, czy nie należałoby tych wycieczek jedno-, dwudniowych kierować gdzie indziej, do mniej uczęszczanych, a też pięknych miejscowości, nie bardzo odległych od miejsca zamieszkania i pracy, mniej męczących, a pozostawiających więcej czasu na kontakt z przyrodą, na przeżycie jej piękna. Należałoby też ograniczyć dojazd samochodów, a szczególnie autokarów do Zakopanego, gdzie trafiałoby więcej turystów pieszych, dojeżdżających koleją czy środkami miejskimi, którzy wybrali świadomie odpoczynek czynny przez kontakt z górską przyrodą Tatr, tzw. turystykę kwalifikowaną. Zmniejszyłoby to znacznie turystykę w Tatrach, ale podniosłoby ją na wyższy poziom i pozwoliło nareszcie Tatrzańskiemu Parkowi Narodowemu otworzyć więcej szlaków, gdyż stan obecny doprowadzi tylko do pełnej dewastacji uczęszczanych Tatr i wynaturzenia tej części chronionej, która nagle pozbawiona swych naturalnych, odwiecznych elementów — owiec, krów, szałasów górskich i konnej wywózki połamanych drzew też ulega powolnemu zniszczeniu przez zanik pewnej ilości flory i fauny, która może żyć tylko w obecności zwierząt hodowlanych, takich, jak owce czy krowy, przez to że nie wywiezione drzewo staje się łupem korników rozmnażających się wówczas nadmiernie i dewastujących również zdrowe drzewostany, przez brak stopy ludziej. Bo człowiek też jest naturalną częścią Tatr.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselWaclawAuleytner">Drugi przykład to Bieszczady. Jest to jedyny obszar turystyczny Polski, który można urządzić od nowa, racjonalnie, zgodnie z potrzebą człowieka współczesnego. Nie można się też dziwić, że wokół tego zagadnienia powstał spór trwający do dziś. Bliski mi jest pogląd, że istnieje konieczność funkcjonalnego podziału gór, idei wyrażającej się w stwierdzeniu, że poszczególnych pasm górskich nie należy zagospodarowywać dla wszystkich kategorii turystów, przeciwnie, trzeba dokonać podziału Karpat i Sudetów między poszczególne kategorie, traktując jako nadrzędną zasadę ochrony przyrody. Trzeba, aby działalność Parku Narodowego w Bieszczadach ściśle opierała się na zasadzie, że aktywność człowieka na terenie Parku oraz wszelkie czynności gospodarcze, ich charakter i sposób prowadzenia muszą być bezwzględnie dostosowane do potrzeb ochrony przyrody i zgodne z jej celem. Trzeba pomyśleć o stworzeniu parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu, ewentualnie podjąć koncepcję rezerwatu turystycznego proponowanego przez niektórych wybitnych uczonych. Autorzy tego projektu wyszli z założenia, że do programu zagospodarowania jednego z nielicznych w Europie terenów pustych, jakimi są Bieszczady, należy podejść w sposób nieszablonowy, gdyż teren ten, będąc dziewiczo wprost dziki, może stanowić naprawdę wielką atrakcję turystyczną pod warunkiem, że ten jego charakter się utrzyma. Byłby on też miejscem prawdziwej regeneracji człowieka oraz miejscem rozwoju pogłębionej kultury turystycznej, której tak w Polsce brak.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#PoselWaclawAuleytner">Podjąłem niektóre sprawy organizacyjne turystyki na przykładzie Zakopanego i Bieszczadów, żeby postawić sprawę wychowania człowieka do kultury obcowania z przyrodą, tak potrzebnej dla jego normalnego życia. Jest to jeszcze jeden z elementów społeczno-moralnych, który wymaga głębszych przemyśleń i odpowiednich decyzji oraz odpowiednich zabiegów wychowawczych.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoki Sejmie! Oto niektóre problemy ogólne i podstawowe, które prezentujemy u początku debaty nad projektem ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska. Ważną jest przy tym rzeczą, aby dyskutując nad tą sprawą jasno określić, kto będzie zobowiązany do realizacji tego szerokiego zbioru norm prawnych. Na pewno będzie go realizował i powinien to czynić maksymalnie świadomie i z przekonaniem każdy obywatel PRL, ale szczególną odpowiedzialność będą miały te ogniwa administracji państwowej i terenowej, którym powierzy się koordynację działania państwa w tym zakresie. Chodzi o to, aby zadania i odpowiedzialność były jasno określone na każdym szczeblu działania państwa, jak i działania społecznego. Ochrona i kształtowanie środowiska pociągają za sobą bardzo duże nakłady finansowe, które choć konieczne, nie mogą być realizowane w zbyt szybkim tempie. Chodzi o to, aby planowanie w tym zakresie było długofalowe, realistyczne, określające cele najpilniejsze, a co najważniejsze — realizowane z żelazną konsekwencją. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Zygmunt Surowiec.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselZygmuntSurowiec">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego uważa wniesiony dziś pod obrady Sejmu projekt ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska za akt prawny szczególnej wagi. Projektowana ustawa ma bowiem charakter generalny, co oznacza, że w sposób kompleksowy i w płaszczyźnie interdyscyplinarnej określa zasady i kierunki działań, leżących u podstaw jednolitej polityki państwa w wielce złożonej dziedzinie ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselZygmuntSurowiec">Dzięki nadaniu projektowanej ustawie takiego właśnie charakteru, będzie ona mogła odgrywać wiodącą rolę w stosunku do ustaw szczególnych z tego zakresu, stworzy ramy postępowania obowiązującego przy rozwiązywaniu różnorakich problemów środowiska w toku działalności społeczno-politycznej, gospodarczej, kulturalnej, a także wychowawczej.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselZygmuntSurowiec">Głównym zadaniem projektowanej ustawy jest regulacja prawna gospodarki naturalnymi zasobami środowiska w systemie gospodarki planowej. Jednak należy tu widzieć nie tylko aspekt prawno-gospodarczy zagadnienia. Na podkreślenie zasługują ogólnospołeczne, głęboko ludzkie cele przyświecające tej ustawie. Zmierza ona do tego, aby w procesie planowego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju zapewniać równowagę przyrodniczą, która w naszych czasach staje się czynnikiem coraz bardziej decydującym o jakości życia człowieka nie tylko dziś, ale i w przyszłości.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselZygmuntSurowiec">Bez przesady można stwierdzić, że projekt ustawy zawiera ogromny ładunek treści humanistycznych, dobrze służy reorientacji w sprawach stosunku do przyrody jako całości. Z litery i ducha przedłożonej Sejmowi ustawy wynika, że ochrona środowiska przyrodniczego to nie tylko obowiązek nakazany przepisami prawnymi, nie tylko określony program działań w sferze gospodarki, techniki i technologii, to przede wszystkim wyraz ogarniającej cały świat świadomości, która do najwyższej rangi podnosi ludzką postawę harmonijnego współżycia i współdziałania z przyrodą jako dobrem dla człowieka bezcennym i niezastąpionym.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselZygmuntSurowiec">Wskazując na charakter, funkcje i zasadniczą treść projektowanej ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, powinniśmy mieć na uwadze szerszy kontekst, uwzględniać czas i okoliczności, w jakich przystępujemy do rozpatrywania tego doniosłego aktu prawnego.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselZygmuntSurowiec">Znajdujemy się w końcowym okresie bieżącej dekady pod wieloma względami wyróżniającej się na tle 35-lecia Polski Ludowej. Podstawowym wyróżnikiem lat siedemdziesiątych jest szczególnie wysoka dynamika społeczno-gospodarczego rozwoju kraju jako rezultat strategii i programowych założeń przyjętych na VI Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Poważnie rozbudowany został nasz potencjał ekonomiczny, wiele nabrzmiałych problemów społecznych znalazło pomyślne rozwiązanie. Mimo występujących trudności i napięć, przyjęta linia rozwojowa będzie konsekwentnie realizowana, czemu dobitny wyraz dają wytyczne na VIII Zjazd PZPR.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselZygmuntSurowiec">Na początku lat siedemdziesiątych zainicjowana została kompleksowa polityka ochrony środowiska. Jest ona stale doskonalona i przynosi oczekiwane rezultaty. Ochrona przyrody ma w naszym kraju bogate i piękne tradycje. Do nich nawiązuje, a na dorobku i doświadczeniach ostatnich lat opiera się projektowana ustawa.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselZygmuntSurowiec">Przepisy tej ustawy, normując zasadnicze kwestie związane ze skuteczną ochroną, zachowaniem w nieskażonym stanie, odnową i stałym zwiększaniem walorów przyrodniczego środowiska w ostatecznym rachunku zmierzają do jednego nadrzędnego celu, jakim jest poprawa jakości życia naszego społeczeństwa. Właśnie jakość życia w coraz wyższym stopniu determinują takie składniki przyrody, jak urodzajna ziemia, czysta i zdrowa woda, nie zatruwane powietrze, piękno krajobrazu z bogatą szatą roślinną, terenami zieleni w miastach i wsiach.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselZygmuntSurowiec">Projekt rozpatrywanej ustawy trzeba widzieć jako dalszy, istotny krok w realizacji wskazań partii, a w szczególności przyjętych na dwóch ostatnich zjazdach postanowień, które wytyczały kierunki budowy nowoczesnego systemu ochrony środowiska w naszym kraju. Projekt ustawy odpowiada również wymaganiom i potrzebom społecznym oraz rozwiązaniom podnoszonym w uchwałach kongresów Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w stanowisku i opiniach Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu, organizacji społecznych, związkowych i spółdzielczych.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselZygmuntSurowiec">Podstawowe dyspozycje prawne dla projektowanej ustawy zawiera Konstytucja PRL, w której sprawa dbałości o właściwy stan środowiska została podniesiona do rangi zasady ustrojowej państwa socjalistycznego. Zgodnie z tymi dyspozycjami projekt ustawy ma za zadanie rozwinąć konstytucyjne formuły, które ustalają, że środowisko człowieka stanowi dobro ogólnonarodowe oraz że jego ochrona jest powinnością państwa i każdego obywatela. Takie rozwinięcie, jakie znajdujemy w przedstawionym projekcie ustawy, powinno dobrze służyć działaniom podejmowanym od lat oraz naszym przyszłościowym zamierzeniom w zakresie ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselZygmuntSurowiec">Kompleksowa regulacja prawna najistotniejszych zagadnień z tego zakresu sprzyjać będzie bardziej skutecznej niż dotąd realizacji rządowego programu ochrony środowiska w Polsce do roku 1990. Program ten określa ambitne, długofalowe zadania, tworzy ramy dla szerokiej, skoordynowanej działalności poszczególnych resortów, organów administracji państwowej, instytucji i jednostek gospodarczych, placówek naukowych, stowarzyszeń i organizacji społecznych.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselZygmuntSurowiec">Chociaż widoczne są coraz lepsze rezultaty tego skoordynowanego i stale wzmaganego wysiłku, to jednak dają się również zaobserwować liczne zahamowania i opóźnienia w realizacji ustalonych zadań, niepełne wykorzystanie środków finansowych i materiałowych, które wydziela się na cele ochrony środowiska. I tak na przykład, w bieżącym planie 5-letnim przewidziano wydatkowanie na ochronę wód i powietrza atmosferycznego oraz na unieszkodliwienie odpadów grożących skażeniem środowiska — ogółem 48,6 mid zł. Według poczynionego ostatnio rozeznania wykorzysta się do końca pięciolatki nie więcej niż 39,5 mld zł, tj. ok. 80% planowanej na te trzy kierunki kwoty. Co prawda, będzie to wydatek o 78% większy w porównaniu do poprzedniej pięciolatki i aż czterokrotnie wyższy od kwoty wydatkowanej w latach 1966—1970, to jednak obecny stan musimy uznać jako niezadowalający. Odnosi się to również do uzyskiwanych efektów rzeczowych.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselZygmuntSurowiec">Oczywiście, można się usprawiedliwiać niedostatkiem mocy przerobowych, zwłaszcza przedsiębiorstw specjalistycznych o profilu inżynieryjnym, można wskazywać na trudności w zaopatrzeniu materiałowym, ale równocześnie wiadomo, iż tu i ówdzie wręcz lekceważy się obowiązek ochrony środowiska, a wydatki z tym związane odkłada się na później lub przeznacza na inne cele. Przy czym nierzadko daje się słyszeć uzasadnienie, że teraz mamy wiele pilniejszych potrzeb, że jeszcze nas nie stać na — „topienie” pieniędzy w wodzie i powietrzu. Takie poglądy nie liczą się z tym, że szkody, jakie mogą wynikać z odwlekania działań ochronnych do czasu aż będziemy bogatsi i zasobniejsi, mogą stać się nieodwracalne i nie do odrobienia później za żadne pieniądze.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselZygmuntSurowiec">Zasady i przepisy wyłożone w projektowanej ustawie będą nie tylko sprzyjać prawidłowemu rozumieniu obowiązków i zadań w zakresie ochrony środowiska, lecz także stymulować dalszy rozwój konkretnej działalności w tym zakresie. Zapewnią większą efektywność podejmowanych działań. Staną się czynnikiem mobilizującym siły i środki, których wymaga ochrona i właściwe kształtowanie środowiska przyrodniczego.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselZygmuntSurowiec">Wysoka Izbo! Nasze długoletnie doświadczenia pokazują, jak wiele dobrego można uczynić siłami społecznymi. W Polsce Ludowej powstał i urósł w siłę masowy, społeczny ruch, który pod patronatem Frontu Jedności Narodu rozwija działalność na rzecz ochrony i kształtowania środowiska. Tysiące ofiarnych działaczy FJN — członków PZPR, ZSL i SD, bezpartyjnych aktywistów organizacji społecznych, związkowych i spółdzielczych — na co dzień angażują się w wypełnianie zadań wynikających z patronatu nad tym ruchem, inicjują i koordynują przedsięwzięcia poszczególnych organizacji i związków, zapewniają ich wzajemną współpracę oraz owocne współdziałanie między społecznymi organizacjami a terenowymi ogniwami władzy i administracji.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselZygmuntSurowiec">Niemałe wyniki przynoszą specjalnie organizowane akcje społeczne w ramach obchodów — „Światowego dnia ochrony środowiska”, — „Tygodnia czystości wód”, — „Dni lasu i zadrzewiania”, — „Miesiąca ochrony przyrody”. Dużą aktywność przejawia młodzież w akcji — „Krajobraz” organizowanej przez ZSMP i mającej na celu porządkowanie miast i osiedli. Społeczną organizacją, szczególnie zasłużoną w dziele zachowania naturalnych zasobów i wartości środowiska, jest Liga Ochrony Przyrody. Ambitne zadania na tym polu podejmuje również Związek Harcerstwa Polskiego, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Naczelna Organizacja Techniczna, Polski Związek Łowiecki, Polski Związek Wędkarski, Związek Pszczelarski, branżowe związki zawodowe, Towarzystwo Wiedzy Powszechnej i inne organizacje społeczne. Do prac związanych z ochroną i kształtowaniem środowiska przyrodniczego coraz szerzej włączają się ogniwa samorządu mieszkańców miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#PoselZygmuntSurowiec">Front Jedności Narodu, za pośrednictwem działających w jego ogniwach komisji do spraw ochrony środowiska i zadrzewiania kraju, zespala wysiłek organizacji społecznych, koncentruje go na pracach szczególnie pilnych, mając przy tym na uwadze zadania wynikające z planów społeczno-gospodarczego rozwoju województw, miast i gmin.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselZygmuntSurowiec">Wśród realizowanych siłami społecznymi zadań w zakresie kształtowania środowiska czołowe miejsce zajmuje zadrzewianie kraju. Widomym efektem społecznych prac są kompleksowo zadrzewiane wsie, obsadzane drzewami i krzewami obrzeża zbiorników i cieków wodnych, drogi, ulice i place miejskie, a także tworzone leśne pasy ochronne i klimatyczne, które zapobiegają takim ujemnym zjawiskom, jak erozja gleb i stepowienie. Corocznie, przy udziale społeczeństwa, zasadza się w kraju około 12 mln drzew i 15 mln krzewów.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselZygmuntSurowiec">Swój poważny udział wnosi społeczeństwo do ochrony parków narodowych, rezerwatów i pomników przyrody, do zakładania i pielęgnacji zieleni miejskich i parków wiejskich, do tworzenia stref ciszy i zdrowia. Rozwijane są społeczne inicjatywy i czyny mające na celu zachowanie czystości wód, likwidowanie przyczyn i skutków zanieczyszczeń wody w korytach rzek, jeziorach i zbiornikach wodnych. Rośnie wkład ludności w budowę małych zbiorników retencyjnych i nowych ujęć wodnych, w renowację urządzeń służących oczyszczaniu i odprowadzaniu ścieków oraz zapobiegających wylewom rzek i powodziom, które przynoszą wiele strat gospodarczych i szkód dla środowiska.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#PoselZygmuntSurowiec">Wielką szansę uregulowania stosunków wodnych na przeważającym obszarze kraju oraz zasadniczej poprawy bilansu wodnego stwarza program zagospodarowania Wisły i jej dorzecza. Realizacja programu — „Wisła” zmierza do rozwiązania doniosłych problemów gospodarczo-produkcyjnych, a jednocześnie będzie miała wielki wpływ na korzystne przemiany środowiska przyrodniczego, na zlikwidowanie dotkliwych niedoborów wody i poprawę jej jakości. Zrozumiałe jest więc powszechne zainteresowanie społeczeństwa podejmowanymi w tym zakresie pracami, do których ludność miast i wsi będzie się coraz szerzej włączać. W programie — „Wisła” czyny społeczne mają zapewnione swoje miejsce i ważną rolę do spełnienia.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#PoselZygmuntSurowiec">Wyrazem obywatelskiej aktywności w dziele ochrany i kształtowania środowiska są zarówno czyny społeczne, jak też innego rodzaju inicjowane prace społecznie użyteczne, mające głównie na celu ład, czystość, porządek i estetykę w konkretnym miejscu i środowisku. Ale chodzi również o to, aby ta aktywność w jeszcze większym niż dotychczas stopniu przejawiała się w społecznej kontroli oraz w postawie obywatela zajmowanej na co dzień, podczas pracy i podczas wypoczynku.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#PoselZygmuntSurowiec">Usprawnienie działalności organów kontroli społecznej, kształtowanie obywatelskiej postawy zaangażowania jest dla ochrony środowiska potrzebne tak samo jak pieniądze, materiały, maszyny i urządzenia. Zdarza się bowiem, że środki te bywają nie w pełni wykorzystywane tylko dlatego, ponieważ brakuje społecznej presji, nie sygnalizuje się w porę ewidentnych zaniedbań, z obojętnością przechodzi się obok wysoce ujemnych faktów i zjawisk. Dotyczy to m.in. marnotrawstwa lub dewastacji ziemi, której ochrona i należyte wykorzystywanie stanowi część składową wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL. Mimo wydatnej poprawy sytuacji na tym odcinku spotyka się jeszcze praktyki sprzeczne z przepisami ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji. Zachowanie równowagi w środowisku przyrodniczym, zaspokajanie rosnących potrzeb w zakresie wyżywienia narodu wymaga, aby aktywna postawa ludności, organizacji społecznych, przede wszystkim zaś terenowych ogniw partii politycznych, jeszcze bardziej uzewnętrzniła się tam, gdzie trzeba uchronić ziemię przed zniszczeniem, zachować czystość wód i powietrza.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#PoselZygmuntSurowiec">Wysiłki i starania społeczne, jeżeli chodzi o wieś, powinny być w większym stopniu koncentrowane na rekultywacji ziemi, zapobieganiu erozji gleb, prawidłowym stosowaniu w rolnictwie środków chemicznych, zapewnieniu im takich warunków transportu, aby nie skażać otoczenia.</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#PoselZygmuntSurowiec">Polska lat osiemdziesiątych, jak to stwierdzają wytyczne na VIII Zjazd PZPR, będzie krajem planowo kształtującym i skutecznie chroniącym swe środowisko naturalne. Poprawiona zostanie jakość wody w naszych rzekach, zmniejszy się zanieczyszczenie atmosfery, umocni się gospodarka leśna i ochrona terenów zalesionych, co wpłynie dodatnio na bilans wody i klimat, na poprawę warunków życia Polaków. Można wyrazić przekonanie, że walnie się do tego przyczyni projektowana ustawa, wpływając z jednej strony na bardziej energiczne podejmowanie zadań w tej dziedzinie, prawidłową i skuteczną ich realizację, z drugiej zaś — na dalszy rozwój inicjatyw społecznych, na kształtowanie postaw obywatelskich w duchu współodpowiedzialności za ochronę środowiska i kształtowanie piękna polskiego krajobrazu. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-18.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Zbigniew Czajkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony Sejmowi PRL przez Radę Ministrów projekt ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska dotyczy problemu o ogromnym znaczeniu i doniosłości. Doszedł on do świadomości w świecie w ostatnich kilkunastu latach w wyniku gwałtownie pogarszającego się stanu środowiska naturalnego człowieka oraz tragicznych nieraz konsekwencji nie przemyślanej działalności technologiczno-gospodarczej. Brak skuteczniejszego przeciwdziałania postępującemu stale skażeniu ziemi, wód i powietrza wywołał u wielu ludzi niemal psychozę pesymizmu, a nawet paniki. Powstałe w tym duchu prognozy i wizje, naświetlające przyszłość, wyobrażały ją sobie w sposób katastroficzny. Równocześnie pojawiło się, na szczęście, szereg cennych i rozsądnych inicjatyw, które w oparciu o zdobycze nauki i techniki, a przede wszystkim o dobrą wolę ludzi i ich rozsądek, podjęły wyzwanie, rzucone wypaczeniom współczesnej cywilizacji. Przeciw człowiekowi — niszczycielowi wystąpił sam człowiek — twórca, a zarazem obrońca swego naturalnego środowiska.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselZbigniewCzajkowski">VII ses> Se'</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Dyskusja nad rządowym projektem' ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska Od kilkunastu lat, a przede wszystkim od głośnego raportu sekretarza ONZ U Thanta z 1969 r. sprawa ochrony środowiska stała się przedmiotem wielu badań i prac międzynarodowych komisji, stała się ważnym problemem współczesnego świata. Nie wymieniając wielu ich z nazwy, przy czym w każdej z nich aktywnie uczestniczyła Polska, należy przypomnieć ostatnią, ogólnoeuropejską konferencję, poświęconą problemom zacieśnienia i rozwoju międzynarodowej współpracy w zakresie ochrony środowiska, jaka odbyła się w Genewie w połowie listopada br. Konferencja ta stanowi ważny etap międzynarodowych spotkań, poświęconych kluczowym problemom, do jakich niewątpliwie należy też sprawa ochrony środowiska. Konferencja genewska oprócz swego aspektu ekologicznego realizuje też postanowienia Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Helsinkach, a tym samym jest ważnym czynnikiem politycznym, działającym na rzecz odprężenia i współpracy między narodami.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Polska Ludowa jest żywo i głęboko zainteresowana problemami ochrony i kształtowania środowiska. Środowisko, w jakim żyjemy, jakie nas otacza, i z którego czerpiemy bogactwo i środki naszego bytu i rozwoju, środowisko naszego pięknego kraju stanowi najcenniejszy skarb naszego polskiego życia. Z tego historycznego gniazda białego orła zbudowaliśmy dom naszego polskiego narodu, o którego stan, eksploatację i rozwój musimy troszczyć się, jak o źrenicę oka, pomni ciążącej na nas odpowiedzialności wobec następnych pokoleń i rozrastającego się polskiego narodu, który będzie w nim mieszkać. Wiele wydarzeń dokonuje się w tym polskim domu-środowisku teraz, na naszych oczach, za co ponosimy odpowiedzialność. To samo poczucie odpowiedzialności za dziś i jutro naszego kraju każe nam wzmocnić wysiłki, aby ochrona i kształtowanie naszego środowiska było zwielokrotnione i skuteczniejsze.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Przekazując uczestnikom konferencji genewskiej posłanie w imieniu najwyższych władz Polski Ludowej, I Sekretarz KC partii Edward Gierek mocno i zdecydowanie podkreślił wagę i znaczenie problemów ochrony środowiska, a także wspomniał o polskich inicjatywach podejmowanych w tej sprawie. Odbicie ich znajdujemy w szeregu podejmowanych inicjatyw ustawodawczych oraz w pracach naukowo-badawczych poświęconych temu tematowi. Znajdujemy je także w wytycznych na VIII Zjazd partii.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Rozpatrywany dziś projekt ustawy jest wyrazem próby całościowego spojrzenia i unormowania tego doniosłego i trzeba także dodać bardzo złożonego problemu.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o takim całościowym charakterze zrodził się już dawno i powstawał w wyniku wielu dyskusji, konsultacji i opinii. Świadczy to zarówno o wadze, jaką przywiązuje się do samego problemu, jak też o jego skomplikowanej kodyfikacji.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Tymczasem w praktyce życia ustawa powinna być, aby była skuteczna — prosta, jednoznaczna i zrozumiała. W trosce o taką właśnie przejrzystość i jednoznaczność ustawy, której projekt mamy przed sobą, o jej faktyczne, a nie formalne znaczenie, chciałbym w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” zgłosić parę uwag.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Projekt ustawy powinien mieć — naszym zdaniem — bardziej jednolity charakter i większą zwartość. Wynika to zapewne z faktu, że zespół redakcyjny stanął przed trudnym do rozwiązania dylematem wyboru koncepcji ustawy. Można było bowiem podejść do niej z dwojakiego punktu widzenia, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselZbigniewCzajkowski">1) jako ustawy ramowej generalnej, zawierającej przepisy ogólne, lecz zasadnicze, a więc określającej cele ochrony środowiska, przedmiot i zakres ochrony, ogólne zasady polityki państwowej w sprawie ochrony i kształtowania środowiska, obowiązki użytkowników środowiska, ogólne przepisy karne itp.;</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselZbigniewCzajkowski">2) jako ustawy obejmującej pełny zestaw przepisów, dotyczących ochrony środowiska, a więc obejmującej zarówno przepisy ogólne, jak i szczegółowe. Do tych ostatnich należy zaliczyć przepisy regulujące ochronę poszczególnych elementów środowiska, ziemi, wody i powietrza, a także przepisy dotyczące ochrony środowiska przed uciążliwościami.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Przedstawiony projekt reprezentuje koncepcję drugą, częściowo ją modyfikując, to znaczy pozostawiając niektóre poprzednie ustawy szczegółowe, niektóre zaś uchylając, zastępując je przepisami szczegółowymi w ramach nowej ustawy. W tym ujęciu projekt nie jest ani ustawą ramową ogólną, ani ustawą-kodeksem, grupującym odpowiedni zestaw przepisów dotyczących ochrony środowiska. Z punktu widzenia legislacyjnego powinien zyskać więc większą przejrzystość.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Druga uwiaga dotyczy istotnego problemu, jakim jest nieoddzielenie funkcji nadzorującej ochrony środowiska od funkcji gospodarczej, która z reguły rzeczy powoduje zanieczyszczenie czy też skażenie środowiska. Należy rozumieć, że te same resorty, które sprawują funkcje gospodarcze, zanieczyszczając swoją działalnością środowisko, pełnią jednocześnie funkcję czynnika ochrony. Uwaga ta dotyczy zarówno Ministerstwa Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, jak i Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego. Należałoby rozważyć, czy łączenie tych dwóch funkcji w ramach tego samego resortu jest słuszne i czy nie zaciemni i nie stępi potrzebnej ostrości samej ustawy.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Po trzecie wreszcie — projekt ustawy mówi bardzo ogólnie o sprawie koordynacji, nie dając w tym kierunku wyraźniejszych wskazówek i inspiracji. Zdając sobie sprawę, że problem ochrony i kształtowania środowiska jest wieloresortowy, funkcja generalnego koordynatora w zakresie ochrony środowiska, aby spełniał on prawidłowo swe obowiązki, powinna być ustawiona w hierarchii odpowiedzialności państwowej bardzo wysoko. To też proponujemy wziąć pod uwagę.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wysoki Sejmie! Ochrona i kształtowanie środowiska są związane z przestrzennym zagospodarowaniem kraju. Zależy to przede wszystkim od realizowanych rozmaitych inwestycji, wywołujących trwałe skutki w środowisku. Oczywiście, że rozmieszczenie bogactw naturalnych, eksploatowanych i odkrywanych, nie zawsze zależy od naszych chęci i możliwości pełnej ochrony środowiska. Świadome i rozważne podjęcie w takich wypadkach wyboru i decyzji nie jest łatwe, zwłaszcza gdy potrzeby rozwojowe gospodarki narodowej rosną i mają swoje prawa. W tym miejscu należy podkreślić, że ochrona i kształtowanie środowiska nie mogą być traktowane przeciwstawnie w stosunku do rozwoju przemysłu i techniki, ale powinny być czynnikiem- im współtowarzyszącym, komplementarnym.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Koncepcje przestrzennego zagospodarowania kraju wymagają rozładowywania nadmiernie zagęszczonych aglomeracji miejskich i przemysłowych. Te właśnie aglomeracje stwarzają najpoważniejsze i najtrudniejsze dla ochrony i kształtowania środowiska problemy. Dlatego tak bardzo istotną sprawą jest przestrzeganie w trakcie realizowania inwestycji obowiązujących, lecz niestety, nie zawsze respektowanych przepisów Prawa budowlanego i gospodarki wodnej, przepisów, które w założeniach legislacyjnych miały właśnie zabezpieczyć środowisko przed zniszczeniem lub skażeniem.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Racjonalna gospodarka wymaga działania na rzecz ochrony i kształtowania środowiska często przed podjęciem zasadniczej inwestycji gospodarczej. Posłużę się przykładem programu kompleksowego zagospodarowania i wykorzystania Wisły. Mówi się o tym w wytycznych na VIII Zjazd partii, że — „...wynikiem realizacji tego programu powinna stać się poprawa zaopatrzenia aglomeracji i miast leżących w dorzeczu Wisły w wodę dla celów komunalnych i przemysłowych, przy zasadniczej poprawie stanu jej czystości”. Bardzo ważny akcent kładzie się w tym stwierdzeniu m.in. na czystość wody. Chcąc więc zrealizować ten podstawowy warunek, należałoby pamiętać, aby nie pomijać lub odkładać na później, lecz rozpoczynać prace regulacyjne Wisły od budowy kompleksu oczyszczalni wód i ścieków. W takim postępowaniu przejawia się wcześniejsza, uprzedzająca podstawową inwestycję troska o ochronę środowiska.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Posłużę się wreszcie jeszcze innym przykładem związanym z naszą gospodarką morską i użytkowaniem Bałtyku. W wytycznych na VIII Zjazd problem ten znalazł swe miejsce w sformułowaniu, że — „...trzeba dążyć do bardziej efektywnego zagospodarowania polskiej strefy rybołówstwa na Bałtyku...”. Polska jest szczególnie zainteresowana w — „uprawie” Bałtyku. Z naszej też inicjatywy została podpisana w Gdańsku w 1974 r. konwencja o rybołówstwie i ochronie żywych zasobów w Bałtyku i Bełtach. Obecnie, w związku z ustaleniem tak zwanej strefy rybołówstwa dotyczącej także i Bałtyku, przy czym polska strefa obejmuję południową część akwenu, mamy obowiązek troszczenia się o to, aby ta część Bałtyku, ale nie tylko ta, była racjonalnie uprawiana. W tym zakresie problemy gospodarki rybnej, tak istotne dla realizacji rządowego programu żywnościowego, sterowane przez resort handlu zagranicznego i gospodarki morskiej, rozpatrywane być muszą w szerszym aspekcie i koordynowane z poczynaniami innych resortów.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Właśnie na przykładzie użytkowania bogactw południowej części Bałtyku, zwanej Ławicą Słupską, występuje sprzeczność interesów ekologiczno-gospodarczych. Wiemy, że Ławica Słupska jest miejscem najbogatszych zasobów rybnych, ale równocześnie na tym terenie mamy poważne złoża kruszywa, których eksploatacją zainteresowane jest Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. Resort ten, zapewne w dobrej intencji gospodarczej, a także ze względu na potrzeby budowlane przymorskich regionów, podjął eksploatację kruszywa z dna morza. Niewielka eksploatacja kruszywa nie jest w stanie naruszyć równowagi ekologicznej w rejonie Ławicy Słupskiej i w polskiej strefie Bałtyku. Jednakże zwiększenie skali wydobycia może się odbić zasadniczo na zachwianiu w tym rejonie morskim równowagi biocenozy, a tym samym na gospodarce rybnej. Problem ten nie jest do końca wyjaśniony i trzeba w tej sprawie dokonać właściwego wyboru i podjąć odpowiednie decyzje, aby nie naruszyć w tym rejonie tak koniecznej równowagi środowiska, gdyż ten bogaty w ryby akwen, podległy naszemu władaniu i naszej ochronie, może być utracony pod względem biologicznym bezpowrotnie — tymczasem złoża kruszywa występują i na innych terenach, a koszt ich wydobycia jest niższy niż z głębin morza.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Wysoki Sejmie! Problem ochrony i kształtowania środowiska jest, jak starałem się wykazać na paru przykładach, nie tylko zagadnieniem prawnym, na pewno bardzo istotnym i wiodącym dla polityki państwowej, ale także jest to zagadnienie związane z racjonalną gospodarką przestrzenną kraju, z podejmowaniem świadomych, właściwych i w odpowiednim czasie realizowanych decyzji. Jest to wreszcie zagadnienie społeczno-wychowawcze, o którym na zakończenie swego wystąpienia chciałbym powiedzieć parę słów.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselZbigniewCzajkowski">W projekcie ustawy poświęca się zagadnieniom społeczno-wychowawczym, i słusznie, wiele miejsca, zwracając szczególną uwagę na zwiększenie zakresu odpowiedzialności społecznej za ochronę i kształtowanie środowiska. Odpowiedzialność społeczną należy w tym wypadku rozumieć obligatoryjnie, a ustawę nie jako apel do ludzi dobrej woli, ale zobowiązującą ich do ponoszenia faktycznej odpowiedzialności. Jest to zadanie zarówno społeczne, jak i wychowawcze, które — jak słusznie zwraca się uwagę w projekcie ustawy — powinno ogarnąć wszystkie sfery życia społecznego naszego kraju, nie tylko resorty i instytucje państwowe, spółdzielcze i samorządowe, ale także związki zawodowe, zakłady pracy i organizacje społeczne. Pracę społeczno-wychowawczą należy rozpocząć przede wszystkim od szkoły, od wpajania młodzieży nie tylko wiedzy przyrodniczej o środowisku, ale rozumienia całokształtu złożonego problemu środowiska, w którym żyje, a tym samym ucząc ją szacunku i miłości do własnego narodowego domu, do ojczyzny. Jest to pilne zadanie wychowawcze, jakie stoi przed organizacjami młodzieżowymi i całym szkolnictwem wyższym, zawodowym, a przede wszystkim przed podstawowym, i to nie tylko przy okazji — „święta lasu” i jednorazowego sadzenia drzew, ale realizowanego stale, konsekwentnie, w sposób programowy.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Oprócz problemów społeczno-wychowawczych, rozszerzających i wzmacniających nośność i znaczenie ogólnonarodowe ustawy, ważne są badania naukowe, poświęcone problemom środowiska, ważny jest wpływ myśli technicznej na wzmożenie techniczno-naukowych środków i urządzeń w walce z rosnącym tempem zanieczyszczeń i skażeń, ważne jest opracowywanie długofalowych prognoz, ułatwiających planowanie przestrzenne.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#PoselZbigniewCzajkowski">Do walki o ochronę i kształtowanie środowiska powinno więc być wprzęgnięte, w sposób właściwy dla kompetencji i zakresu obowiązującej odpowiedzialności, całe społeczeństwo. Jest to pilne zadanie współczesności, albo — jak mówią ludzie przewidujący — wyzwanie, aby człowiek nie działał przeciw sobie, aby nie dokonywał „oskalpowywania” własnej ziemi, której piękno i bogactwo jest naszym największym skarbem, lecz troszczył się o nią stale, dziś i jutro. Wniesiony do Sejmu projekt ustawy reprezentuje w ogólności ten pogląd, a uwagi, jakie pozwoliłem sobie przedstawić Wysokiej Izbie, są wyrazem naszej odpowiedzialności, a zarazem doceniania wagi tego ważnego, ogólnonarodowego problemu. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Aleksander Zarajczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy temat wielkiej doniosłości. Z troski o warunki życia człowieka wywodzą się nasze prawa i cele, do których dążymy. To przekonanie kształtowało całą strategię społeczno-gospodarczą wytyczoną przez VI i VII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz założenia na przyszłość, które poddane zostały powszechnej dyskusji przed VIII Zjazdem. Przeświadczeniu o powinności takiego kształtowania naturalnego środowiska, by ono służyło człowiekowi, daliśmy wyraz w Konstytucji PRL, o czym tu już wielokrotnie mówiono.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Projekt ustawy dziś rozpatrywanej, ma służyć wypełnieniu tych postanowień.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Jak przypomniał wicepremier obywatel Secomski rozpatrywana ustawa jest ogniwem szerszych dążeń międzynarodowych, zwłaszcza państw Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. Propozycja zwołania europejskiej międzynarodowej konferencji na temat ochrony środowiska — przedstawiona przez Sekretarza Generalnego KPZR i Przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej ZSRR towarzysza Leonida Breżniewa na VII Zjeździe naszej partii — odniosła sukces. Z dużym zainteresowaniem śledziliśmy jej przebieg, nie ukrywając satysfakcji z wkładu, jaki Polska wniosła w jej przygotowanie. Spotkał się on z powszechnym uznaniem. Dano temu wyraz, zamieszczając w raporcie konferencji tekst posłania towarzysza Edwarda Gierka, przywódcy partii i naszego narodu. „Zataczający coraz szersze kręgi ruch na rzecz ochrony środowiska — czytamy w posłaniu — wypływa z tych samych humanistycznych motywacji, które od lat pobudzają społeczeństwa do walki o rozwiązanie najpoważniejszego problemu naszych czasów — umocnienie pokoju i położenie kresu wyścigowi zbrojeń. Są to sprawy ściśle ze sobą powiązane i współzależne, sprawy naszej wspólnej odpowiedzialności”.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Polska aktywnie uczestniczy w międzynarodowych działaniach na rzecz ochrony środowiska. Ranga ochrony i kształtowania środowiska rośnie w miarę rozwoju społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselAleksanderZarajczyk">W czasie całego 35-lecia Polski Ludowej osiągnęliśmy niezwykle wiele. Zbudowaliśmy całe miasta, nowe gałęzie gospodarki. Rozwinęła się polska nauka i kultura. Sięgnęliśmy po zdobycze techniki i nowe technologie. Realizacja strategii VI i VII Zjazdu PZPR zdynamizowała rozwój wszystkich dziedzin życia kraju. Wszystkie te przemiany, w tym dynamiczne uprzemysłowienie i urbanizacja, wzrost liczby ludności miast, rozbudowa sieci komunikacyjnej, urządzeń infrastruktury technicznej — to czynniki bezpośrednio odziałujące na naturalne środowisko człowieka.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Nasza partia od wielu lat inicjuje działania zmierzające do planowego kształtowania tego środowiska. Program temu służących przedsięwzięć do 1990 roku przyjęty został przez Biuro Polityczne KC PZPR i Prezydium Rządu. Z założeń tego programu wynika projekt przedłożonej Wysokiej Izbie ustawy.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Zgodnie ze wskazaniami VII Zjazdu przygotowano ten projekt w wyniku prac resortu, konsultacji naukowych i społecznych. Powstał więc on z zachowaniem właściwego trybu i warunków tworzenia aktu prawa o doniosłym znaczeniu.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Rozpatrywany dokument ma wiodący charakter w stosunku do ustaw szczególnych. Jego treść obejmuje ustalenia kierunkowe. W akcie tak generalnym trudno zawrzeć wszystkie przepisy, regulujące problematykę ochrony środowiska. Dlatego też postuluje się przyznanie szeregu delegacji dla Rządu, Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska i innych ministrów. Istotne jest, aby przepisy te wydane zostały bezzwłocznie po wejściu w życie dyskutowanej ustawy.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Projekt wniesiony pod obrady odchodzi od tradycyjnego rozumienia problematyki naturalnego środowiska. Łączy sprawy jego ochrony z ważnymi zagadnieniami jego kształtowania. Jest to niezwykle istotny walor tego dokumentu. Będą z niego wynikać dodatkowe zadania, ale tylko takie ujęcie odpowiada potrzebom współczesności.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Kształtowanie i ochrona środowiska jest i musi być integralną częścią polityki społeczno-gospodarczej i planowania przestrzennego. Dano temu wyraz w przedłożonym projekcie ustawy i przemówieniu obywatela wicepremiera Secomskiego. Takie rozwiązanie prawne stanowią spójny system kierowania procesami rozwoju kraju i wynikają z doświadczeń polityki. Klasyczny przykład, jak tu zresztą już mówiono, kompleksowych rozwiązań —- stanowi program — „Wisła”. Łączy on wszystkie zasadnicze elementy: dążność do pełniejszego zaspokojenia potrzeb społeczeństwa, konkretne cele gospodarcze i dbałość o pożądany stan naturalnego środowiska.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselAleksanderZarajczyk">W bieżącej dekadzie robimy bardzo wiele, by sprostać potrzebom ochrony tego środowiska. Państwo wydatkuje na ten cel miliardowe nakłady. Efekty są widoczne w wielu dziedzinach, zakładach pracy, w miastach. Stworzony został kompleks naukowo-badawczy, powstały gałęzie przemysłu produkujące urządzenia dla ochrony środowiska. Nakłady inwestycyjne ponoszone dziś, dadzą efekty w przyszłości. Dobry tego przykład stanowią wdrażane systemy oczyszczalni ścieków. Wszyscy znamy te problemy i trudności. Z danych NIK wynika np., iż nie oczyszcza się w kraju ponad 40% ścieków tego wymagających. W 930 zakładach uznanych za najbardziej uciążliwe tylko w 1977 r. emisja zanieczyszczeń gazowych wzrosła o przeszło 3%, co oznacza wielkość 93 tys. ton dodatkowych zanieczyszczeń. Można do tego dodać, że jedynie 7% odpadów przemysłowych poddawane jest unieszkodliwieniu, a nakłady na wykorzystanie lub zneutralizowanie ich iw latach 1976—1977 wykorzystano jedynie w 50%. To tylko niektóre przykłady. W różnych częściach kraju te zjawiska mają niejednakowe nasilenie. W niektórych rejonach są to problemy wręcz duże, a przywrócenie właściwego stanu środowiska wymaga olbrzymiego wysiłku także naukowo-badawczego, o czym świadczy chociażby zagrożenie środowiska Górnego Śląska, Krakowa, wybrzeży Bałtyku i innych.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Środki przeznaczone na te cele są takie, na jakie stać naszą gospodarkę. Problem podstawowy stanowi ich wykorzystanie. Według danych Ministerstwa Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska zaawansowanie planu pięcioletniego na koniec br. wyniesie w tej dziedzinie niespełna 7 0°/o. To świadczy, jak wiele mają do zrobienia przedsiębiorstwa, rady narodowe, administracje terenowe, resorty. Działania na rzecz ochrony kształtowania środowiska muszą mieć charakter szerokiego społecznego ruchu, łączącego wysiłki wielu ogniw, przede wszystkim organów władzy, administracji państwowej i gospodarczej, nauki i organizacji społecznych.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Jak zwykle o postępie decydują nie tylko słuszne rozwiązania prawne, ale w zasadniczej mierze związana z nimi praktyka. Doniosłe w niej ogniwo stanowi wdrażana w gospodarce technika i technologia, przestrzeganie ustaleń projektowych. Wiele obiektów ochrony środowiska trzeba traktować nie jak urządzenia towarzyszące, lecz jako integralną część zakładów produkcyjnych, stosowanych technologii i całych wytwórczych procesów.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Chodzi więc o tworzenie w dziedzinie prawa i społecznej praktyki skutecznych mechanizmów egzekwowania tej zasady, w tym ustaleń projektowych. Ich pełne wykonanie uchroniłoby na przykład region kielecki od większości problemów powstałych w Białym Zagłębiu. Na podstawie znanych przykładów trudno się nie zgodzić z opinią wielu ludzi nauki, że dominującą część zakłóceń środowiskowych stwarza wadliwa eksploatacja kompleksów przemysłowych, nieraz zwykła niedbałość i beztroska; bywa, że także wąskie, partykularne widzenie społecznych spraw przynosi ujemne skutki.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Rozpatrywany projekt wychodzi naprzeciw tym różnorodnym potrzebom. Słusznie podkreśla on rolę rad narodowych i administracji terenowej. Pełniejszemu wypełnianiu przez nie zadań przed nimi stawianych sprzyja umocnienie tych organów w wyniku reformy Rady i administracja problemy ochrony środowiska podejmowały i do tej pory, lecz z różnym powodzeniem. Sądzimy, że przepisy ustawy wpłyną na dalszą aktywizację prac w tym zakresie, przy pełnym wykorzystaniu zdobytych doświadczeń i przeznaczanych środków. Będzie to także wymagało doskonalenia innych przepisów prawa, tyczących tych organów, np. przepisów o koordynacji terenowej czy planowaniu przestrzennym.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Projekt ustawy trafnie wyznacza doniosłą rolę nauce. Dzięki rozwojowi placówek badawczych, wyższych uczelni — ma ona coraz większe możliwości wspomagania przedsięwzięć gospodarczych, udziału w realizacji głównych społecznych celów.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Słuszne jest wyeksponowanie w projekcie odpowiedzialności i zadań przedsiębiorstw gospodarczych. Konieczne jest dalsze umacnianie zakładowych służb ochrony środowiska i ich działanie..</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Ważną rolę spełnią i te przepisy ustawy, które decydować będą o skuteczności funkcjonowania całego systemu ochrony środowiska. Dobrze, że zobowiązują one wszystkie resorty do realizacji zadań w swoich branżach, że szczególne zadania są przewidziane dla Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony .</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Środowiska jako organu koordynującego i nadzorującego. Z pewnością wzmocni te działania proponowane powołanie Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Projekt ustawy doskonali obecny, niezadowalający stan prawa w tej dziedzinie, wypełnia liczne w nim luki; tworzy jednolitą podstawę działań w tym zakresie. Jest dalszym etapem realizacji programu porządkowania prawa, przyjętego przez Rząd w 1974 roku.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#PoselAleksanderZarajczyk">W realizacji zadań kształtowania środowiska — jak w każdej innej — olbrzymie możliwości stwarza społeczne zaangażowanie. Mamy spory dorobek w realizacji programu porządkowania regionów, budowy zbiorników retencyjnych, ośrodków wypoczynku, miejsc zieleni, ochrony lasów. Wysiłek państwa powinny nadal aktywnie wesprzeć wszystkie społeczne formy działania, a przede wszystkim rady narodowe, ich komisje, samorząd mieszkańców miast i wsi, rady zakładowe i samorząd robotniczy, organizacje społeczne, a zwłaszcza młodzieżowe. Szczególnie ważne są tu również wszystkie inne formy społecznego działania.</u> + <u xml:id="u-22.21" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Rozpatrywany projekt ustawy wiąże się z ogólnonarodową dyskusją przed VIII Zjazdem naszej partii. Ustawa ta powinna stworzyć korzystne podstawy działań na rzecz realizacji zadań, zawartych w wytycznych Komitetu Centralnego na VIII Zjazd, o czym tu już moi przedmówcy mówili.</u> + <u xml:id="u-22.22" who="#PoselAleksanderZarajczyk">A więc czyńmy wszystko, aby piękno polskiej ziemi, wzbogacane wysiłkiem wszystkich, służyło przyszłym pokoleniem.</u> + <u xml:id="u-22.23" who="#PoselAleksanderZarajczyk">Klub Poselski PZPR, w którego imieniu mam zaszczyt występować, popiera rządowy projekt ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska w przekonaniu, że służyć ona będzie każdemu Polakowi i przyczyni się do aktywizacji twórczych działań społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-22.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana. Wobec tego zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Prezydium Sejmu proponuje, aby przedstawiony projekt ustawy odesłać do Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Prac Ustawodawczych w celu wspólnego rozpatrzenia z udziałem przedstawicieli innych zainteresowanych komisji.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm wyraził zgodę na tę propozycję.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#Marszalek">Stwierdzam, że propozycja została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#Marszalek">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęły trzy interpelacje adresowane do Prezesa Rady Ministrów: posłów Zdzisława Balickiego, Czesława Wojtery oraz Ferdynanda Łukaszka.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu skierowało powyższe interpelacje do adresata.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#Marszalek">Poseł Zdzisław Balicki w swej interpelacji stwierdza, że rzeka Odra może i powinna odegrać istotniejszą niż obecnie rolę w zakresie przewozu ładunków masowych, zwłaszcza w transportowym odblokowaniu województwa katowickiego. Chodzi o przewóz znacznie większych ilości węgla, wyrobów hutniczych, nawozów sztucznych i cementu, a także kruszywa budowlanego. Autor interpelacji, przedstawiając niezadowalający stan portów i przeładowni na rzece Odrze stwierdza, że nie podjęto wielu zaplanowanych inwestycji, co obniża wydajność portów. Wszystko to, niezależnie od konieczności modernizacji szlaku odrzańskiego, stawia pod znakiem zapytania — zdaniem interpelującego — realizację założenia przewozu w 1985 r. Odrą 21 mln ton ładunku.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#Marszalek">Autor interpelacji prosi o ustosunkowanie się do poruszonej</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#komentarz">kwestii.)</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#Marszalek">W celu udzielenia odpowiedzi na powyższą interpelację, z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, głos zabierze Minister Komunikacji obywatel Mieczysław Zajfryd.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#Marszalek">Minister Komunikacji</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#MieczyslawZajfryd">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W odpowiedzi na interpelację obywatela posła Zdzisława Balickiego w sprawie wykorzystania drogi wodnej Odry do przewozu ładunków masowych, pragnę złożyć następujące wyjaśnienia:</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#MieczyslawZajfryd">Od roku 1974, tj. od czasu przejęcia przez resort komunikacji żeglugi śródlądowej, została ona silniej włączona w krajowy system transportowy. W ramach tego systemu specjalizuje się w przewozach ładunków masowych, odciążając od nich kolej, szczególnie w relacjach wzdłuż Odry, gdzie obecnie wykonuje się 67% całkowitych przewozów żeglugą śródlądową. W okresie lat 1974—1980 przewozy ładunków żeglugą śródlądową wzrosną z 9 min ton do 23 min ton, tj. prawie 2,5 raza. W tym samym okresie przewozy ładunków na Odrze wykażą jeszcze wyższą dynamikę, gdyż wzrosną prawie trzykrotnie.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#MieczyslawZajfryd">Od roku 1976 intensywnie pracujemy nad unowocześnianiem konstrukcji jazów i śluz na górnej Odrze, pochodzących jeszcze z przełomu wieku XIX i XX. Program modernizacji tej drogi wodnej obejmuje zastąpienie dotychczasowych przestarzałych 23 jazów, siedemnastoma jazami o nowoczesnej konstrukcji, automatycznie regulującymi poziom wody i *) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#MieczyslawZajfryd">wyposażonymi w urządzenia do elektrycznego rozmrażania lodu przy jednoczesnym uzyskaniu skrócenia drogi o blisko 30 km. Jest to więc przedsięwzięcie o dużej skali, wymagające wykonania rozległego zakresu robót. Dotychczas budowano od podstaw 6 nowoczesnych jazów, a realizacja 5 następnych jest w toku. Ponadto zmodernizowano bądź naprawiono w ostatnich latach trzynaście śluz, a przy czternastej trwają roboty. Tak pomyślana modernizacja drogi wodnej ma ogromne znaczenie, zwiększa bowiem niezawodność i bezpieczeństwo żeglugi, skraca okresy przestojów taboru pływającego oraz ułatwia spływ lodów.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#MieczyslawZajfryd">W ciągu obecnego pięciolecia zwiększono także potencjał przeładunkowy portów odrzańskich, zwłaszcza w Gliwicach, Opolu i Koźlu. W rozbudowie składowisk węgla w porcie gliwickim dopomogło górnictwo, zapewniając wykonawstwo związanych z tym robót. Istotne znaczenie miała także aktywizacja małych portów — w Cigacicach, Nowej Soli, Kostrzyniu, a od września br. w Malczycach, oraz wybudowanie z pomocą władz terenowych przeładowni węgla w Krapkowicach. Rozbudowa i modernizacja portów użytku publicznego i przeładowni zakładowych przebiega jednak rzeczywiście z pewnymi opóźnieniami w stosunku do programu wieloletniego, na skutek zarówno ograniczeń inwestycyjnych — których przyczyny są ogólnie znane — jak i niedoborów mocy produkcyjnej przedsiębiorstw wykonawczych.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#MieczyslawZajfryd">Nastąpił znaczny wzrost floty, poprawiła się jej struktura, podniósł się poziom gotowości technicznej. W bieżącym pięcioleciu stocznie rzeczne dostarczą żegludze 177 pchaczy o łącznej mocy 70 tys. koni mechanicznych i 491 barek o tonażu 221 tys. ton. Stanowi to 51°/o całego stanu floty przejętej w 1974 r. przez resort komunikacji. Z powyższych dostaw 75% przeznaczono dla żeglugi na Odrze. Warto podkreślić, że tak znaczny wzrost produkcji taboru nowego stocznie rzeczne zdołały osiągnąć pomimo dokonania częściowej zmiany ich profilu produkcyjnego w kierunku wydatnego zwiększenia zdolności remontowej. Ta trudna i skomplikowana operacja była absolutnie konieczna dla zaspokojenia potrzeb naprawczych żeglugi śródlądowej i przyniosła zamierzone efekty.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#MieczyslawZajfryd">Również w technologii i organizacji przewozów dokonują się korzystne zmiany. Przede wszystkim rozwijamy szybko system pchania barek, uznany na świecie za najbardziej nowoczesny i wydajny.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#MieczyslawZajfryd">Wysoki Sejmie! Rozmiary wysiłku podjętego dla rozwoju żeglugi śródlądowej, w tym żeglugi na Odrze, ilustrują poniesione przez resort komunikacji nakłady inwestycyjno-modernizacyjne na rzecz tej gałęzi transportu. W obecnym pięcioleciu, pomimo trudności inwestycyjnych, nakłady te osiągną 9 700 mln zł, co stanowi — w cenach porównywalnych — prawie pięciokrotny wzrost w stosunku do poprzedniego pięciolecia, w tym ponad 2,5-krotny wzrost na Odrze.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#MieczyslawZajfryd">W latach osiemdziesiątych przewidujemy całkowite zakończenie modernizacji urządzeń technicznych na górnej Odrze. W najbliższych latach niezbędne będzie podjęcie budowy stopnia wodnego w Malczycach, do której jesteśmy dokumentacyjnie przygotowani.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#MieczyslawZajfryd">Bardzo duże znaczenie przywiązujemy do dalszej rozbudowy i modernizacji portów odrzańskich, w tym portu miejskiego we Wrocławiu, gdzie planujemy rozpoczęcie robót już w przyszłym roku. Dokumentacja tego zadania jest również gotowa. W dalszej aktywizacji żeglugi na Odrze doniosła rola przypada przeładowniom nakładowym, m.in. w Ścinawie, Cigacicach, Szczecinie, Brzegu Dolnym, Łąbędach, Czechnicy, Wrocławiu. Ich budowę przez zainteresowane resorty przewiduje się w następnych latach.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#MieczyslawZajfryd">Aktywizacja przewozów żeglugą śródlądową zmierza przede wszystkim do odciążenia kolei w wywozie ładunków masowych, głównie węgla ze Śląska. Zadanie to jest realizowane przez intensyfikację żeglugi na Odrze oraz stanowi jeden z elementów programu kompleksowego zagospodarowania Wisły.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#MieczyslawZajfryd">Działania dotychczas zrealizowane i przewidziane do realizacji przez resort komunikacji i inne resorty powinny zapewnić przewiezienie żeglugą śródlądową w 1985 r. ok. 45 mln ton ładunków, czyli dwukrotnie więcej niż obecnie, z czego na Odrę przypadnie ok. 24 mln ton. Intensyfikacja wykorzystania drogi wodnej Odry stanowi przedmiot nieustannej uwagi i energicznych starań resortu komunikacji. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie w poruszonej sprawie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#Marszalek">Wobec tego sprawę interpelacji posła Zdzisława Balickiego uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#Marszalek">Poseł Czesław Wojtera w swojej interpelacji stwierdza niewykonanie w ostatnich latach rocznych dostaw nawozów mineralnych, a także dostarczanie tych nawozów po terminach agrotechnicznych, co obniża ich efektywność.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#Marszalek">Podkreślając, że stagnacja w dostawach nawozów mineralnych bardzo poważnie ogranicza możliwości zwiększania produkcji roślinnej, przede wszystkim zbóż i pasz, a tym samym zmusza do coraz większego i coraz kosztowniejszego ich importu, autor interpelacji zapytuje, jakie kroki podejmuje Rząd dla zapewnienia zwiększenia dostaw nawozów mineralnych dla rolnictwa, stanowiących główny czynnik</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#komentarz">pianotwórczy.)</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#Marszalek">*) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#Marszalek">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację, z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów głos zabierze Minister Przemysłu Chemicznego obywatel Henryk Konopacki.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#Marszalek">Minister Przemysłu Chemicznego</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#HenrykKonopacki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z wpłynięciem interpelacji posła Czesława Wojtery w sprawie dostaw i produkcji nawozów mineralnych na potrzeby rolnictwa uprzejmie informuję, że opracowany w 1974 r. przez międzyresortową komisję szczegółowy program — „wyżywienie”, będący jednym z modelów programu chemizacji gospodarki narodowej, określił zadania w zakresie dostaw artykułów chemicznych na potrzeby rolnictwa do 1990 r. Uchwała Sejmu PRL — „O dalszą poprawę wyżywienia narodu i rozwój rolnictwa” podjęta w listopadzie 1974 r., zobowiązała przemysł chemiczny do zapewnienia zwiększonych dostaw artykułów chemicznych, ze szczególnym uwzględnieniem nawozów mineralnych.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#HenrykKonopacki">W latach kalendarzowych 1976—1977—1978 odnotowano systematyczny wzrost dostaw nawozów azotowych i fosforowych dla potrzeb kraju. Dostawy nawozów azotowych z 1 146 tys. ton w 1976 roku wzrosły do 1 211 tys. ton w 1977 roku, by w 1978 roku wynieść 1 374 tys. ton, dostawy zaś nawozów fosforowych kształtowały się odpowiednio w kolejnych latach na poziomie: 896 tys. ton, 944 tys. ton i 980 tys. ton. Cyfry, które wymieniłem, są podane w przeliczeniu na czysty składnik. W bieżącym roku przewiduje się dostarczenie 1 350 tys. ton nawozów azotowych oraz 952 tys. ton nawozów fosforowych. Dostawy te w porównaniu z ubiegłym rokiem będą minimalnie mniejsze ze względu na trudności, jakie w całej gospodarce wystąpiły w I kwartale br.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#HenrykKonopacki">Należy jednak liczyć się z tym, że do czasu uruchomienia — „Polic II” dostawy nawozów dla rolnictwa w najbliższych latach będą wzrastały stosunkowo wolno, aczkolwiek ich dostawy w 1980 roku pozwolą na osiągnięcie wysiewu 200 kg NPK na 1 ha użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#HenrykKonopacki">Nieco odmiennie kształtuje się sytuacja w dziedzinie dostaw nawozów potasowych. Jak wiadomo — kraj nasz nie dysponuje własną bazą surowcową do ich wytwarzania. Polska na podstawię wieloletnich umów z krajami socjalistycznymi, to znaczy ze Związkiem Radzieckim i NRD, ma zapewnione dostawy soli potasowych. W 1976 roku dostawy nawozów potasowych wynosiły 1 560 tys. ton, w 1977 roku — 1 582 tys. ton, zaś w 1978 r. — tylko 1 263 tys. ton, głównie ze względu na powstanie dużych zapasów tych nawozów w magazynach. Plany na lata najbliższe, zgodnie z umowami wieloletnimi, zapewniają dostawy soli potasowych z krajów socjalistycznych w ilości w pełni zaspokajającej potrzeby kraju.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#HenrykKonopacki">Występujące w ostatnich latach niekorzystne zjawiska gwałtownego wzrostu cen surowców chemicznych, w tym surowców fosforowych, spowodowały znaczne wydatki dewizowe na zakup tego surowca, lecz nie zmniejszyliśmy produkcji nawozów fosforowych.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#HenrykKonopacki">W ciągu ostatnich 3 lat w produkcji nawozów mineralnych występowały znaczne trudności spowodowane zakłóceniami energetycznymi oraz brakiem dostatecznej ilości środków transportu. Jest to bardzo poważny problem dla przemysłu chemicznego, bowiem nawozy mineralne, których średnio rocznie przewozi się około 7,6 mln ton, stanowią około 20% całej masy towarowej naszego przemysłu. Pomimo dobrze układającej się współpracy Ministerstw Komunikacji i Przemysłu Chemicznego oraz nadania priorytetu w przewozie nawozów dla rolnictwa, w sytuacji ogólnokrajowych trudności transportowych zagadnienie to będzie nadal przedmiotem troski tak producenta, jak też przewoźnika. W świetle tej sytuacji czynione są starania w kierunku zwiększenia wywozu nawozów transportem samochodowym i wodnym.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#HenrykKonopacki">Wytwórnie nawozów pracują w ruchu ciągłym i każde jego zakłócenie wywołane przerwami w dostawach gazu ziemnego czy energii elektrycznej powoduje ograniczenie produkcji, praktycznie niemożliwe do odrobienia. Pomimo trudności, jakie wystąpiły ostatnio w produkcji amoniaku, przemysł chemiczny dodatkowo importował ten półprodukt z przeznaczeniem go na nawozy azotowe, by zapewnić ciągłość ich dostaw dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#HenrykKonopacki">Pragnę zwrócić uwagę obywateli posłów na przyjęty kierunek rozwoju przemysłu nawozów, zgodny z ogólnoświatowymi tendencjami w tej dziedzinie budowania jednostek dużych, ekonomiczniejszych tak pod względem nakładów inwestycyjnych, jak i kosztów jednostkowych produkcji.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#HenrykKonopacki">Obywatele Posłowie! Zamierzenia rozwojowe produkcji nawozów mineralnych będą w nadchodzącej pięciolatce koncentrowały się głównie wokół zagadnień rekonstrukcji, modernizacji oraz intensyfikacji istniejących instalacji.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#HenrykKonopacki">Najważniejszym zadaniem przemysłu nawozowego będzie oddanie do eksploatacji najnowocześniejszego w naszym kraju kombinatu produkcji nawozów kompleksowych w Zakładach Chemicznych — „Police”. W ostatnim 10-leciu uruchomiono tu pierwszą w kraju instalację do produkcji nawozów kompleksowych, wytwarzającą m.in. polifoskę, skoncentrowany nawóz trójskładnikowy, zawierający w masie 56% czystego składnika NPK oraz fosforan amonu, zawierający w sumie 64% czystego składnika.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#HenrykKonopacki">W budowanym obecnie kombinacie nawozowym — „Police II” będą produkowane: nawóz kompleksowy trójskładnikowy polifoska, o zawartości 51% czystych składników NPK, oraz skoncentrowany nawóz azotowy — mocznik o zawartości 46% azotu. Nakłady na budowę realizowanego obecnie kompleksu azotowo-fosforowego w Zakładach Chemicznych — „Police” wynoszą ponad 37,6 mld zł. W efekcie uruchomienia — „Polic II” gospodarka narodowa powinna otrzymać: 823 tys. ton nawozów trójskładnikowych NPK, 400 tys. ton mocznika w oparciu o wykonane półprodukty w tym zakładzie, jak kwas fosforowy, kwas siarkowy i amoniak.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#HenrykKonopacki">Dla porównania warto przypomnieć, że w roku 1970 produkowano w Polsce tylko 32 tys. ton nawozów wieloskładnikowych, zaś w roku 1977 osiągnięto pułap 955 tys. ton tych nawozów. Ponadto w celu poprawy zaopatrzenia rolnictwa w nawozy azotowe, przewiduje się realizację innych przedsięwzięć, do których należy zaliczyć: modernizację oraz intensyfikację produkcji amoniaku i nawozów w Zakładach Azotowych „Kędzierzyn” i w Zakładach Azotowych — „Tarnów”, jak również w pozostałych zakładach nawozów azotowych; rozbudowę instalacji mocznika i saletry w Zakładach Azotowych — „Puławy”, poprawę stanu technicznego instalacji produkcyjnej w Zakładach Azotowych — „Włocławek”.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#HenrykKonopacki">W latach 1981—1985 będzie także rozbudowywany przemysł nawozów fosforowych. Przewiduje się m.in. modernizację wytwórni superfosfatów w Uboczu i Luboniu. W wyniku realizacji wymienionych przedsięwzięć uzyska się produkcję, która pozwoli na osiągnięcie poziomu dostaw dla rolnictwa, zgodnie z wytycznymi Komitetu Centralnego na VIII Zjazd PZPR. Realizacja tych zamierzeń pozwoli na uzyskanie w roku 1985 poziomu nawożenia 230—250 kg NPK na 1 hektar użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#HenrykKonopacki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przemysł chemiczny, oprócz podstawowej produkcji nawozowej dostarcza rolnictwu, w ramach realizacji programu — „wyżywienie”, również wiele innych produktów, takich jak środki ochrony roślin, mineralne, chemiczne i biochemiczne dodatki do mieszanek paszowych, leki weterynaryjne, środki dezynfekcyjne, wyroby z tworzyw sztucznych, wyroby gumowe i inne.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#HenrykKonopacki">W najbliższej pięciolatce przewiduje się dalszy, równomierny rozwój tych branż, zgodnie z nadanym programowi rozwoju całego modelu „wyżywienie”, należnym mu, najwyższym priorytetem.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#HenrykKonopacki">Załogi wszystkich zakładów przemysłu chemicznego, produkujących nawozy mineralne i inne środki na potrzeby rolnictwa, są w pełni świadome wagi czekających je zadań, wynikających z realizacji programu — „wyżywienie” i dołożą wszystkich starań, by zostały one w pełni zrealizowane. Dziękuję.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie w poruszonej sprawie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#Marszalek">Wobec tego sprawę interpelacji posła Czesława Wojtery uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#Marszalek">Poseł Ferdynand Łukaszek w swej interpelacji stwierdza, że powodem niskiego postępu w plonach ziemniaków, buraków cukrowych i okopowych pastewnych jest m.in. nadmierne ograniczanie zabiegów pielęgnacyjnych i ich niewłaściwe wykonywanie. Jest to rezultatem — zdaniem interpelującego posła — braku sadzarek, siewników do siewu punktowego oraz narzędzi do upraw pielęgnacyjnych. W szczególności brak możliwości nabycia niezbędnych narzędzi traktorowych i konnych do upraw międzyrzędowych powoduje, że zabiegi pielęgnacyjne nie mogą być wykonywane właściwie, co ma negatywny wpływ na wysokość plonów oraz opłacalność produkcji. Oddziaływanie na poprawę agrotechniki jest w tej sytuacji ograniczone.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#Marszalek">W związku z powyższym poseł zapytuje, czy zakłada się wydatne zwiększenie produkcji i dostaw maszyn oraz narzędzi do siewu i pielęgnacji roślin</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#komentarz">okopowych.)</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#Marszalek">W celu udzielenia odpowiedzi na interpelację, z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, głos zabierze Minister Przemysłu Maszyn Ciężkich i Rolniczych obywatel Franciszek Adamkiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W odpowiedzi na interpelację posła ob. Ferdynanda Łukaszka z Bielska-Białej uprzejmie informuję, że w dziedzinie sadzenia i pielęgnacji ziemniaków krajowy system maszyn przewiduje stosowanie czternastu asortymentów maszyn konnych i ciągnikowych do wykonywania tych prac w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Aktualnie dostarczamy rolnictwu 11 asortymentów maszyn, w tym automatyczne sadzarki 2, 4 i 6-rzędowe, sadzarki 2 i 4-rzędowe do ziemniaków podkiełkowanych, obsypniki konne i ciągnikowe oraz brony chwastowniki.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Nad dwoma typowymiarami ciągnikowych obsypników aktywnych są już zaawansowane prace badawczo-konstrukcyjne i uruchomienie ich produkcji nastąpi po 1980 roku.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Zwiększone dostawy ciągników oraz rozwój produkcji ziemniaków w specjalistycznych gospodarstwach indywidualnych wywołały potrzebę uruchomienia produkcji 4-rzędowego wieloraka uniwersalnego. Produkcja tych wieloraków zostanie uruchomiona w roku 1981.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Z oceny zainteresowanych resortowych instytutów naukowo-badawczych wynika, że aktualnie dostarczany asortyment maszyn i narzędzi zabezpiecza wymogi agrotechniczne sadzenia i pielęgnacji ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">*) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Dokonujący się postęp w agrotechnice i organizacji produkcji zachodzący w rolnictwie wymaga równoczesnego wspierania i inicjowania tego postępu przez wprowadzanie coraz nowocześniejszych i wydajniejszych narzędzi pracy.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Pragnę zapewnić, że zadanie to jest przez przemysł konsekwentnie realizowane.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Jeśli chodzi o kształtowanie się poziomu dostaw maszyn do sadzenia i pielęgnacji ziemniaków, to potrzeby na obsypniki konne od kilku lat są w pełni zaspokajane, o czym świadczą utrzymujące się dwuletnie zapasy tego sprzętu w składnicach maszyn rolniczych Centralnego Związku Rolniczych Spółdzielni — „Samopomoc Chłopska”.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Na obsypniki ciągnikowe pełne zaspokajanie potrzeb przewidujemy w najbliższych latach. W bieżącym roku produkujemy już 5 tys. sztuk.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Sadzarki do ziemniaków importujemy z Czechosłowacji. Średnioroczne dostawy wynosiły ok. 3,5 tys. sztuk. Ilości te w pełni pokrywały potrzeby rolnictwa do ubiegłego roku.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Wobec zarysowującego się ograniczania przez Czechosłowację produkcji sadzarek 2-rzędowych, aktualnie prowadzone są rozmowy uzgadniające poziom dostaw tych maszyn w roku 1980 i w latach 1981—1985 w ilościach niezbędnych dla potrzeb naszego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Brony chwastowniki były produkowane w ubiegłych latach w niewielkich ilościach, pokrywających ówczesne potrzeby. W związku z występującym w ostatnim okresie poważnym zwiększeniem zainteresowania tymi bronami, przy braku własnych możliwości produkcyjnych, rozpoczęliśmy ich import z NRD w ubiegłym roku. W bieżącym roku otrzymamy ich 1 500 sztuk. Utrzymanie tego poziomu dostaw w dalszych latach powinno zabezpieczyć potrzeby rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Wysoka Izbo! W grupie sprzętu do siewu i pielęgnacji buraków, krajowy system maszyn przewiduje 11 pozycji asortymentowych.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Aktualnie rolnictwo otrzymuje 8 asortymentów maszyn, w tym 3 typy siewników do punktowego wysiewu nasion buraka, pielniki konne 1- i 4-rzędowe oraz wały kolczaste konne i ciągnikowe. Niezależnie od tych maszyn, rolnictwo posiada w eksploatacji ponad 3 500 sztuk krajowych siewników konnych do punktowego wysiewu buraków oraz ok. 900 sztuk 12-rzędowych siewników ciągnikowych, importowanych w ubiegłych latach z Francji.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Z pozostałych trzech typów maszyn, znajdujących się w systemie, od 1980 roku rozpoczęte zostaną dostawy krajowe 12-rzędowych pielników ciągnikowych oraz importowanych z Węgier glebogryzarek do uprawy międzyrzędowej.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Trzecią pozycję stanowi agregat siewno-uprawowy, nad konstrukcją którego przemysł podjął współpracę z Politechniką Białostocką.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Podjęliśmy również prace nad uruchomieniem produkcji nowoczesnych, wysokowydajnych, uniwersalnych siewników pneumatycznych do wysiewu nasion buraków, kukurydzy i warzyw z możliwością jednoczesnego wprowadzenia do gleby pestycydów granulowanych. W związku z tym podjęto decyzję o rozbudowie zdolności produkcyjnych i modernizacji Fabryki Maszyn Rolniczych w Kutnie.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Z dokonanej wnikliwej oceny stanu sprzedaży i zapasów ostatnich 2 lat wynika, że potrzeby rolnictwa na sprzęt do siewu i pielęgnacji buraków, aktualnie produkowany i importowany, we wszystkich ośmiu asortymentach, o których wspomniałem już poprzednio, są zaspokajane.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">W ciągu trzech kwartałów ibr. sprzedano 18 700 sztuk pielników konnych, a zapas w handlu wynosił 8 200 sztuk.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Pielników ciągnikowych zawieszanych w ciągu trzech kwartałów br. sprzedano 2 680 sztuk, a w zapasie pozostało 3 180 sztuk.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">W siewnikach do punktowego wysiewu buraków zapas w aparacie handlu utrzymuje się na poziomie rocznej sprzedaży, tj. ponad 1000 sztuk.</u> + <u xml:id="u-28.22" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Szczegółowa analiza zapasów wykazuje, że występujące odczucia niedoboru omawianego sprzętu w niektórych rejonach kraju mogą wynikać z nie zawsze trafnego rozdziału i dystrybucji. Czynimy starania, aby tego typu niedociągnięcia eliminować.</u> + <u xml:id="u-28.23" who="#MinisterPrzemysluMaszynCiezkichiRolniczychFranciszekAdamkiewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Kończąc swoją odpowiedź na interpelację obywatela posła Ferdynanda Łukaszka, pragnę poinformować i zapewnić Wysoką Izbę, że resort przemysłu maszyn ciężkich i rolniczych, wspólnie z resortem rolnictwa, będzie koncentrował swoje prace na dalszym postępie w rozwoju mechanizacji upraw okopowych, uwzględniając również potrzeby gospodarstw indywidualnych. Dziękuję za uwagę.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w powyższej sprawie?</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#Marszalek">Wobec tego sprawę interpelacji posła Ferdynanda Łukaszka uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#Marszalek">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posła Marii Riemen do Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska w sprawie unieszkodliwiania i usuwania odpadów komunalnych i</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#komentarz">przemysłowych.)</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#Marszalek">*) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#Marszalek">'</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#Marszalek">Interpelacja ta — zgodnie z art. 80 ust. 1 regulaminu Sejmu — została przekazana adresatowi.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#Marszalek">Jednocześnie informuję, że do Prezydium Sejmu wpłynęła odpowiedź Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska na powyższą interpelację. *)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00027-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00027-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..47142d6 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00027-01/header.xml @@ -0,0 +1,133 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00027-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>27 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>27 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">27</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1979-12-21</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBarbaraKoziejZukowa" role="speaker"> + <persName>Poseł Barbara Koziej-Żukowa</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDanutaMaszczyk" role="speaker"> + <persName>Poseł Danuta Maszczyk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdmundOsmanczyk" role="speaker"> + <persName>Poseł Edmund Osmańczyk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdwardZglobicki" role="speaker"> + <persName>Poseł Edward Zgłobicki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFranciszekGesing" role="speaker"> + <persName>Poseł Franciszek Gesing</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHalinaKilis" role="speaker"> + <persName>Poseł Halina Kiliś</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHenrykKostecki" role="speaker"> + <persName>Poseł Henryk Kostecki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselIzydorAdamski" role="speaker"> + <persName>Poseł Izydor Adamski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJadwigaBiernat" role="speaker"> + <persName>Poseł Jadwiga Biernat</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanKonieczny" role="speaker"> + <persName>Poseł Jan Konieczny</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanuszZablocki" role="speaker"> + <persName>Poseł Janusz Zabłocki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyOzdowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Ozdowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJozefBuzinski" role="speaker"> + <persName>Poseł Józef Buziński</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJozefDrzewiecki" role="speaker"> + <persName>Poseł Józef Drzewiecki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJozefPinkowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Józef Pińkowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimierzMorawski" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimierz Morawski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrystynaJandyJendroska" role="speaker"> + <persName>Poseł Krystyna Jandy-Jendrośka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMarianJakubczak" role="speaker"> + <persName>Poseł Marian Jakubczak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRyszardBender" role="speaker"> + <persName>Poseł Ryszard Bender</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRyszardDziopak" role="speaker"> + <persName>Poseł Ryszard Dziopak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawAdamiak" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Adamiak</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTadeuszMaj" role="speaker"> + <persName>Poseł Tadeusz Maj</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTeresaMorawiec" role="speaker"> + <persName>Poseł Teresa Morawiec</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWaclawAuleytner" role="speaker"> + <persName>Poseł Wacław Auleytner</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZbigniewZielinski" role="speaker"> + <persName>Poseł Zbigniew Zieliński</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZdzislawMalicki" role="speaker"> + <persName>Poseł Zdzisław Malicki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZenonKomender" role="speaker"> + <persName>Poseł Zenon Komender</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="SekretarzposelAdamFuszara" role="speaker"> + <persName>Sekretarz poseł Adam Fuszara</persName> + </person> + <person xml:id="StefanZawodzinski" role="speaker"> + <persName>Stefan Zawodziński</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekPiotrStefanski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Piotr Stefański</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00027-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00027-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..27a9829 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00027-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,958 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sesja VII -- Kadencja VII</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Steno g r a f i c z n e</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">z 27 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dniu 21 grudnia 1979 r.</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Warszawa 1 9 7 9</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszalek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Andrzej Werblan i Piotr Stefański)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na sekretarzy powołuję posłów Adama Fuszarę i Czesława Wojterę.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Czesław Wojtera.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół 26 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty wobec nie wniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Z głębokim żalem komunikuję, że w dniu 15 grudnia 1979 r. zmarł poseł Aleksander Zarajczyk, członek Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wybitny działacz partyjny i państwowy.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Aleksander Zarajczyk urodził się w 1925 r. w Symborówce koło Lublina w rodzinie chłopskiej. W okresie okupacji pracował jako robotnik. Po wyzwoleniu był zatrudniony na różnych stanowiskach w Lubelskim Urzędzie Wojewódzkim. W 1962 r. ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Od wczesnej młodości Aleksander Zarajczyk był związany z polskim ruchem robotniczym. W 1946 r. wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej. Pełnił szereg funkcji partyjnych w komitetach wojewódzkich PZPR w Lublinie i w Rzeszowie, pracował w Wydziale Organizacyjnym KC PZPR. Na V Zjeździe partii został wybrany zastępcą członka Komitetu Centralnego, a od VI Zjazdu był członkiem KC PZPR. Od 1972 r. był I Sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Kielcach.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Aleksander Zarajczyk był przewodniczącym Prezydium, a następnie przewodniczącym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Kielcach.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jako poseł aktywnie uczestniczył w pracach Sejmu, był członkiem Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz przewodniczącym wojewódzkiego zespołu poselskiego w Kielcach. Cechowała go żarliwość i bezkompromisowość, głębokie oddanie dla dobra kraju i dla sprawy socjalizmu, z którą związał całe swoje życie.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Aleksander Zarajczyk pozostanie w naszej pamięci jako wybitny działacz partyjny i państwowy, jako wzór patrioty i komunisty, obywatela i człowieka.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłego posła chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Aleksandra Zarajczyka z dniem 15 grudnia 1979 r.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów o projektach:</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">a) uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1980 r. (druki nr 135 i 137),</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">b) ustawy budżetowej na 1980 r. (druki nr 136 i 138).</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca generalny poseł Józef Pińkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów powierzyła mi żądanie przedstawienia Wysokiej Izbie sprawozdania z prac nad wniesionymi przez Rząd projektami planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na 1980 rok.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselJozefPinkowski">Komisje sejmowe, a także powołanych odrębnie 8 zespołów problemowych dla węzłowych zagadnień planu i budżetu, poświęciły wiele uwagi tym projektom. Można powiedzieć, że projekty te zostały poddane wnikliwej i rzeczowej analizie. W czasie dyskusji w komisjach i na posiedzeniach zespołów posłowie z głęboką troską i rzeczowością odnosili się do planowanych zamierzeń budżetowo-gospodarczych na rok przyszły, konfrontując je z posiadanymi ocenami i wnioskami ze spotkań z wyborcami. Była to dyskusja konstruktywna, obfitująca w liczne wnioski, które będą pomocne w realizacji przyszłorocznych zadań i bardzo aktywna, gdyż wzięło w niej udział ponad 200 obywateli posłów.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselJozefPinkowski">Zdając sobie sprawę z wagi zamierzeń społeczno-gospodarczych na rok przyszły, występujących złożonych, obiektywnych uwarunkowań, podkreślano potrzebę racjonalnego wykorzystania rezerw i zasobów oraz pogłębiania efektywności gospodarowania wszystkimi środkami i czynnikami produkcji. Wskazywano przy tym, iż możemy w bardziej złożonej sytuacji zapewnić dalszy rozwój kraju dlatego, że w dekadzie lat siedemdziesiątych został znacznie rozbudowany, powiększony i zmodernizowany potencjał produkcyjny Polski, osiągnięty został niezaprzeczalny, wydatny, ogólny postęp społeczny i gospodarczy. Stanowi to wyższą jakościowo i znacznie większą pod względem ilościowym bazę, z której wychodzimy naprzeciw nowym potrzebom społecznym i zadaniom formułowanym w wytycznych na VIII Zjazd, jak też określa to nasze możliwości aktywnego przezwyciężania trudności rozwojowych obecnego okresu. Bez tej bazy, bez owych atutów, jakie stanowi unowocześniony potencjał produkcyjny i ogólny wyższy poziom sił wytwórczych kraju, byłoby nam w obecnej sytuacji w świecie o wiele trudniej stawiać czoło niepomyślnym zjawiskom i warunkom i osiągać dalszy postęp w rozwoju kraju. Dzięki dokonaniom obecnej dekady, w wyniku realizacji strategii rozwojowej VI i VII Zjazdu, możemy kontynuować politykę rozwoju i intensyfikacji gospodarki narodowej, kierując się jak dotychczas nadrzędnością celów i zadań społecznych.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselJozefPinkowski">Podstawowe wielkości przedłożonych projektów planu i budżetu charakteryzuje między innymi zakładany wzrost produkcji przemysłowej o 3—4,2%, globalnej produkcji rolnej o 5,8%, wzrost dochodów budżetowych państwa o 4,8% oraz zwiększenie funduszu spożycia w dochodzie narodowym o 2,5%. Dochody realne ludności na 1 mieszkańca mają się zwiększyć o 1—1,3%.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselJozefPinkowski">Jak zwykle, a jest to cechą charakterystyczną działań naszego socjalistycznego państwa, szczególną uwagę zwrócono na cele społeczne i zadania w tej dziedzinie ujęte w projektach planu i budżetu. Tym sprawom poświęcono bardzo dużo miejsca w debacie poselskiej w czasie posiedzeń komisji i zespołów problemowych, a wśród nich zwłaszcza sytuacji na rynku, usługom, budownictwu mieszkaniowemu, ochronie zdrowia i ubezpieczeniom społecznym.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselJozefPinkowski">Zamierzenia w odniesieniu do rynku charakteryzuje planowany wzrost dostaw rynkowych towarów o 5,2% i usług dla ludności o 8,7%. Podkreślano, iż w trakcie realizacji planu powinno się dążyć nie tylko do należytego wykonania ujętych w nim zadań, lecz do osiągnięcia w miarę możliwości dalszej poprawy sytuacji rynkowej. Uzależnione jest to od właściwego wykorzystania istniejących w tej mierze możliwości i rezerw. Najważniejszą sprawą jest zapewnienie pełnej realizacji planów produkcji rynkowej, gdzie zakłada się wzrost o 5,5% oraz uzyskanie dalszej poprawy struktury asortymentowej tej produkcji. Jest to ważne zadanie ministerstw, zjednoczeń i przedsiębiorstw. Jest to sprawa, którą powinny interesować się stale organy samorządu robotniczego. Nadal występuje szybki wzrost popytu na artykuły żywnościowe.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselJozefPinkowski">Przewiduje się wzrost ich dostaw na rynek o 4,9%. Sytuacja zbożowo-paszowa nie stwarza możliwości dla istotnego zwiększenia produkcji mięsa w roku przyszłym. Natomiast możliwe jest istotne zwiększenie dostaw wielu innych artykułów żywnościowych, zwłaszcza przez lepsze zagospodarowanie surowców rolnych, uszlachetnianie i pogłębianie ich przetwórstwa, dalszą poprawę jakości produkowanych wyrobów i na tej drodze polepszanie sytuacji w tej dziedzinie i zwiększenie oferty rynkowej. Jest to ważny, społeczny obowiązek pracowników przemysłu rolno-spożywczego i spółdzielczości.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselJozefPinkowski">Dostawy na rynek towarów nieżywnościowych powinny być zwiększone o 5,4%, w tym wyrobów przemysłu lekkiego o 3,8%, przemysłu elektromaszynowego o 6%, chemicznego o 6,9%, ceramiki szlachetnej i szkła o 11,1% oraz przemysłu materiałów budowlanych o 15,4%.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselJozefPinkowski">W roku przyszłym, w okres pełniejszej realizacji wejdą postanowienia XIV Plenum KC PZPR, dotyczące nowej roli i zadań przemysłu drobnego w rozwoju kraju. W rozbudowie i modernizacji znajdzie się już znaczna liczba zakładów drobnego przetwórstwa, zwłaszcza zakładów owocowo-warzywnych, piekarni, mleczarni, 1001 drobiazgów i innych. Należy dołożyć starań, aby te przedsięwzięcia realizowane były sprawnie, a moce istniejących zakładów, zwłaszcza bazujących na krajowych, lokalnych zasobach surowcowych były w pełni wykorzystywane. Należy podkreślić, że dokonano szeregu usprawnień w systemie zaopatrzenia materiałowo-technicznego, a także rozszerzono możliwości dokonywania inwestycji w oparciu o własne środki oraz ulepszeń systemu ekonomiczno-finansowego. Wykorzystanie tych warunków i możliwości dla rozwoju drobnej wytwórczości to niezwykle ważne zadanie, zwłaszcza władz terenowych, organizacji spółdzielczych i handlu. Przemysł drobny w miarę swego rozwoju powinien przyczyniać się do istotnego uzupełniania naszego rynku i wzbogacania go o nowe lub lepsze wyroby. Rok przyszły powinien już przynieść liczący się postęp, przyrost produkcji i dostaw o wartości około 3,5 mld złotych. Równocześnie drobna wytwórczość, a także inni producenci powinni zadbać o dalszy rozwój usług. Zadania planu w tej dziedzinie powinny być traktowane zdaniem Komisji jako minimalne. Niezbędna jest również dalsza aktywizacja rzemiosła zgodnie z przyjętym programem.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselJozefPinkowski">Odczucia konsumentów o stanie zaopatrzenia rynku w wielu dziedzinach kształtują się w zależności od właściwej struktury asortymentowej towarów, ich jakości, w tym także wzornictwa i estetyki. Chodzi nie tylko o sumaryczną realizację planu dostaw, lecz o coraz lepsze dostosowywanie struktury produkcji do zmieniających się potrzeb konsumentów. Sprawy te muszą być coraz bardziej doceniane i uwzględniane w pracy przedsiębiorstw. Również handel w oparciu o ustawę o jakości towarów i usług powinien wzmóc swoje oddziaływanie w tym zakresie na przemysł. Doskonalenia wymaga kontrola przez handel realizacji dostaw według wprowadzonego w tym celu systemu list towarowych, usprawnianie funkcjonowania przedsiębiorstw, aby skuteczniej eliminowane były braki towarów w sieci detalicznej w przypadkach, gdy są one produkowane przez przemysł i dostarczane do hurtu w ilościach wystarczających.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatele Posłowie! O warunkach i jakości życia każdej rodziny w dużym stopniu decyduje sytuacja mieszkaniowa. Dlatego też Sejm, zgodnie z postanowieniami V Plenum KC PZPR nadał w swoim czasie programowi budownictwa mieszkaniowego szczególnie wysoką ogólnonarodową rangę. Rok przyszły powinien przynieść dalszy wzrost budownictwa mieszkaniowego, a w rezultacie przekazanie do użytku powierzchni użytkowej odpowiadającej co najmniej 340 tys. mieszkań. W 1980 r. będziemy budować w Polsce około 620 m^2^ powierzchni użytkowej mieszkań na tysiąc mieszkańców, podczas gdy na przełomie bieżącej dekady, tj. w 1970 r., budowaliśmy tylko około 319 m^2^.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselJozefPinkowski">Zwiększając poziom budownictwa, zapewniamy coraz lepsze warunki do rozwiązania problemu mieszkaniowego w naszym kraju. Utrzymanie wysokiego poziomu budownictwa mieszkaniowego wymaga jednak przeznaczenia na ten cel łącznie z gospodarką komunalną około 31,6% ogólnych nakładów inwestycyjnych w roku przyszłym. Świadczy to o dużym wysiłku naszej gospodarki i państwa podejmowanym dla rozwiązania problemu mieszkaniowego. W dyskusji w komisjach i zespołach problemowych zwrócono uwagę w szczególności na zagadnienia odnoszące się do dalszego usprawnienia realizacji budownictwa mieszkaniowego. Stwierdzono, że nadal występują opóźnienia w wielu województwach. Nie wszędzie zadowalająco przebiega przygotowanie terenu. Dalszej poprawy wymaga jakość budowanych mieszkań. Niezbędne jest przyśpieszenie budownictwa obiektów towarzyszących.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselJozefPinkowski">Sprawą bardzo ważną jest przeciwdziałanie wzrostowi kosztów budownictwa mieszkaniowego. Są to węzłowe problemy, na których zdaniem Komisji należy skupić uwagę w trakcie realizacji planu 1980 roku.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselJozefPinkowski">Wiele uwagi poświęcono też indywidualnemu budownictwu mieszkaniowemu. W społeczeństwie naszym rośnie zainteresowanie budową własnego domku, dokonywaną w różnych indywidualnych lub spółdzielczych formach. Jest to korzystne zjawisko. Podkreślano, że nadal należy otaczać opieką to budownictwo. Istotne znaczenie w tym względzie ma odpowiednie wyznaczanie i udostępnianie terenów, polepszanie koordynacji pomocy kredytowej z zapewnieniem materiałów budowlanych oraz rozwój usług związanych z tym budownictwem. Równocześnie niezbędne jest, aby służby architektoniczno-budowlane i władze terenowe zwróciły większą uwagę na ład przestrzenny, estetykę i zagospodarowanie osiedli. Jest nadal wiele do zrobienia w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselJozefPinkowski">Wysoki Sejmie! Gospodarka nasza coraz szerzej uczestniczy w międzynarodowym podziale pracy. Aktywny jest nasz udział w ramach socjalistycznej integracji gospodarczej. Stąd też wyniki handlu zagranicznego coraz bardziej ważą na naszych możliwościach rozwojowych. Po to, aby móc zapewniać zaopatrzenie naszej gospodarki w niezbędne surowce, materiały i urządzenia, regulować nasze zobowiązania płatnicze, osiągać korzyści z międzynarodowej współpracy gospodarczej i wymiany handlowej, musimy umacniać i rozwijać proeksportowy charakter wielu dziedzin naszej gospodarki. Jest to jedno z najważniejszych naszych zadań. Plan na rok przyszły zakłada w tej dziedzinie dalszy wydatny rozwój naszych stosunków handlowych, zwłaszcza współpracy i wymiany handlowej ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami wspólnoty państw socjalistycznych. Przewiduje się, iż obroty naszego handlu zagranicznego ogółem powinny w roku przyszłym wzrosnąć o 9,1%, w tym eksportu — o 10,9%. Bardzo ważnym, można powiedzieć jednym z podstawowych założeń projektu planu jest dążenie do zrównoważenia obrotów handlowych z II obszarem, czyli znaczna poprawa dotychczasowego salda tych obrotów. Wynikają z tego dla przemysłu, a także innych dziedzin wytwórczości odpowiedzialne zadania, wymagające intensyfikacji dotychczasowych działań. Realizacja tych zadań sprzyjać będzie umacnianiu naszej pozycji na tych rynkach, przyczyniać się będzie do utrwalania globalnej równowagi ekonomicznej.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselJozefPinkowski">Komisja Handlu Zagranicznego, a także Komisja Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poparły założenia w dziedzinie handlu zagranicznego. Uznano, że dalsza aktywizacja naszego eksportu jest możliwa i niezbędna. W świetle naszych potrzeb importowych, zwłaszcza na surowce, nie tylko, że nie ma sprzeczności pomiędzy rynkiem i eksportem, lecz przeciwnie, występuje tu ścisły wzajemny związek. Pełniejsze wykorzystanie naszego potencjału produkcyjnego, zwiększenie wytwarzania wielu towarów uzależnione jest od pozyskania surowców z importu, a więc od poziomu naszego eksportu, który musi na to zdobywać środki. Wszystko to razem stanowi więc żywotny interes ogółu ludzi pracy naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselJozefPinkowski">Rok 1980 powinien więc znamionować wzrost poszukiwań dla wzmocnienia eksportu. Niezbędne jest powiększanie i doskonalenie naszej oferty eksportowej oraz rozwijanie specjalizacji i kooperacji. Wymaga to dalszego zacieśniania współdziałania organizacji handlu zagranicznego z przemysłem i innymi producentami, czemu powinny sprzyjać zapowiedziane doskonalenia systemu ekonomiczno-finansowego w tej mierze. Uznano za pożądane zamierzenia Rządu, aby niektórym organizacjom przemysłowym bądź zakładom przyznać dodatkowe uprawnienia w tej mierze, które zwiększałyby ich możliwości operatywnego działania, pod warunkiem stałej intensyfikacji opłacalnej produkcji na eksport.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselJozefPinkowski">Komisje podkreślały szczególne znaczenie działań dla intensyfikacji eksportu, ale zagadnienia importu były również wnikliwie analizowane. Zgodzono się z tym, iż istnieje potrzeba dalszego dyscyplinowania importu, jego racjonalizacji oraz przyspieszenia działań w tych dziedzinach, gdzie istnieją warunki polepszania zaspokajania potrzeb w oparciu o własne krajowe możliwości. Zwracano również uwagę na potrzebę szczególnie wnikliwej analizy importu tych surowców i materiałów, gdzie możliwe jest dzięki temu lepsze wykorzystanie zdolności produkcyjnej zakładów i osiągnięcie większej, opłacalnej produkcji na eksport.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatele Posłowie! Analiza projektów planu i budżetu dokonana w komisjach jeszcze raz potwierdziła znaną prawdę, iż jedyną podstawą rozwoju kraju i lepszego zaspokajania materialnych i kulturalnych potrzeb społeczeństwa może być tylko solidna praca i dalsza intensyfikacja naszej gospodarki. Chodzi o to, aby gospodarka nasza pracowała coraz wydajniej, aby stosunek uzyskiwanych efektów do nakładów odpowiadał obecnym możliwościom technicznym i wynikającym z rosnących kwalifikacji załóg, z naszego ogólnego wyższego poziomu społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselJozefPinkowski">Pierwszorzędne znaczenie w tym względzie ma kształtowanie proporcji rozwojowych, które sprzyjałyby usuwaniu dających znać o sobie dysproporcji i zapewniały niezbędną harmonizację procesu rozwojowego oraz nasilenie działań odnoszących się do intensyfikacji gospodarowania posiadanymi środkami i czynnikami produkcji, czyli sięganiem po wyższą efektywność i wyższą jakość pracy.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselJozefPinkowski">Jeśli chodzi o ogólne proporcje rozwojowe, to istotne jest w przedłożonych projektach dalsze zmniejszanie udziału inwestycji w dochodzie narodowym do poziomu 17—18%. Globalna kwota tych nakładów wyniesie około 600 mld zł i pozostanie nadal stosunkowo wysoka. Dalsze zmniejszenie udziału wydatków inwestycyjnych w dochodzie narodowym do podziału umożliwia przeznaczenie większych nakładów na spożycie. Powinno to stworzyć równocześnie warunki do większego wykorzystania potencjału produkcyjnego dla produkcji rynkowej i eksportowej kosztem produkcji zaopatrzeniowo-inwestycyjnej na potrzeby kraju. Wykorzystanie tych możliwości to niezwykle ważne zadanie resortów, zjednoczeń i przedsiębiorstw, samorządu robotniczego. Może się to przyczynić do poprawy struktury produkcji przemysłowej w kierunku obecnie pożądanym, a jest to obecnie sprawa zasadnicza. Wymaga jednakże sprawnych, operatywnych działań związanych z wdrażaniem i opanowywaniem produkcji nowych wyrobów, dalszą poprawą w dziedzinie kooperacji, a także odpowiedniego zagospodarowania maszyn i urządzeń zamówionych pod nowe inwestycje, a możliwych do wykorzystania choćby przejściowo w istniejących zakładach. Komisje podkreśliły potrzebę systematycznego nadzoru ze strony Rządu nad tymi pracami. Wskazywano, że w inwestycjach niezbędna jest odpowiednia koncentracja nakładów na obiektach możliwych do przekazania w roku przyszłym i skuteczne zapobieganie rozszerzaniu frontu robót budowlanych.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselJozefPinkowski">Przy ogólnym zmniejszeniu nakładów, są dziedziny, gdzie się je zwiększa. Dotyczy to obok budownictwa mieszkaniowego między innymi energetyki, gdzie przewiduje się wzrost nakładów o 10,6% oraz komunikacji i transportu — wzrost o 4,8%. Propozycje te uznano za uzasadnione. Sytuacja energetyczna kraju była omawiana na jednym z poprzednich posiedzeń Sejmu. Zgodnie z przedstawioną informacją następuje przyspieszenie inwestycji energetycznych. W roku przyszłym powinno być przekazanych do użytku 1620 MW i prowadzona będzie budowa dalszych obiektów energetycznych. Dla bilansu energetycznego kraju w przyszłości istotne znaczenie mieć będzie intensyfikacja robót w Bełchatowie i otrzymanie stamtąd już w roku przyszłym prądu po uruchomieniu pierwszego bloku energetycznego o mocy 360 MW. Realizacja tego wymagającego mobilizacji budowlanych zadania oznaczać będzie, że stopniowo zacznie zasilać naszą gospodarkę budowany nowy, duży okręg energetyczny, usytuowany w centrum kraju. Równocześnie zwiększone zostają remonty i prace konserwacyjno-zapobiegawcze, co powinno zapewnić większą sprawność elektrowni. W dyskusji w komisjach podkreślano konieczność należytego wykonywania tych prac, aby móc osiągnąć obniżenie awaryjności i tym samym zwiększenie dyspozycyjności urządzeń.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselJozefPinkowski">To, że zwiększamy nakłady na energetykę nie powinno jednakże nikogo uspokajać, a tym bardziej zwalniać od działań oszczędnościowych. Nadal niezbędne jest intensyfikowanie działań zmierzających do oszczędnego wykorzystywania energii elektrycznej, gdyż sytuacja nie może się od razu radykalnie poprawić, a ponadto są w naszej gospodarce realne możliwości obniżania jej energochłonności w wielu dziedzinach, po prostu warunki do lepszego gospodarowania energią. Odpowiedni wkład w rozwiązywanie tych problemów powinien wnieść przemysł wytwarzający odbiorniki prądu i urządzenia zasilane energią, aby były to instalacje coraz bar dziej wydajne, a więc oszczędne w zużyciu prądu.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselJozefPinkowski">Podstawą naszej gospodarki paliwowo-energetycznej jest węgiel. W przyszłym roku nastąpi dalszy, liczący się wzrost wydobycia węgla kamiennego, a węgla brunatnego wyniesie co najmniej 40 mln ton. Komisje podkreślały wielką ofiarność górników i podejmowane przez nich wysiłki dla sprostania szybko rosnącym potrzebom paliwowym kraju. Zwracano przy tym uwagę na konieczność dalszej racjonalizacji zużycia węgla, polepszanie stanu gospodarowania tym cennym surowcem.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselJozefPinkowski">Co się tyczy komunikacji i transportu, to trzeba przede wszystkim podkreślić dalszą modernizację kolei i postęp elektryfikacji. Przewiduje się, że elektryfikacją objętych zostanie około 400 km linii, tj. około dwa razy więcej niż w roku bieżącym. W 1980 roku wejdzie do eksploatacji linia hutniczo-siarkowa, co pozwoli już na zrealizowanie przewozów około 7 mln ton, głównie rudy. Pierwsze pociągi wiozące rudę radziecką do Polski przejechały tą linią w połowie bieżącego miesiąca. Prowadzone będą prace zmierzające do zwiększenia w perspektywie zdolności przewozowych kolei na linii południe- północ, co ma zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania całego naszego układu transportowego.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselJozefPinkowski">Kontynuowane będą działania mające na celu poprawę stanu technicznego torów i taboru kolejowego. Zwiększy się w tym celu wyposażenie kolei w maszyny do modernizacji robót torowych. Poza koleją prowadzone będą między innymi prace związane z przygotowywaniem arterii wodnej górnej Wisły jako ważnego w przyszłości ciągu transportowego dla węgla i innych masowych ładunków.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselJozefPinkowski">Wszystkie te przedsięwzięcia świadczą o tym, iż nasilone będą prace związane z rozbudową systemu transportowego kraju i lepszym dostosowaniem go w perspektywie do naszych potrzeb. Dotyczy to jednak tylko jednej strony medalu. Drugą stanowi stosunkowo wysoka transportochłonność naszej gospodarki. W tej sytuacji dla zapewnienia odczuwalnej poprawy w transporcie niezbędne jest również zintensyfikowanie działań ze strony wszystkich użytkowników dla racjonalizacji przewozów i sprawniejszej eksploatacji całego posiadanego sprzętu i taboru przewozowego.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatele Posłowie! Przechodząc do zadań planu i budżetu w dziedzinie podnoszenia efektywności gospodarowania, chciałbym podkreślić jeszcze raz szczególne znaczenie tej części zamierzeń dla pomyślnej realizacji planu 1980 r., a także dla rozwoju kraju w latach następnych. Zwróciły na to uwagę wszystkie komisje.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselJozefPinkowski">Dla intensyfikacji produkcji materialnej, która jest podstawą wzrostu dochodu narodowego, dysponujemy w przemyśle i niektórych innych dziedzinach gospodarki dużym potencjałem produkcyjnym. Wykorzystanie tego potencjału musi następować obecnie w trudniejszej sytuacji surowcowej (wysokie ceny, gorsze znacznie warunki nabycia wielu surowców) i przy gwałtownie zmniejszającym się przyroście zasobów pracy. Sprawa racjonalnego wykorzystania surowców i materiałów staje się jednym z najważniejszych problemów. Godzi się w tym miejscu podkreślić raz jeszcze ogromne znaczenie przedsięwzięć realizowanych w obecnej dekadzie związanych z intensyfikacją badań geologicznych, rozpoznawaniem i zagospodarowaniem krajowych złóż surowcowych, zwłaszcza węgla kamiennego, brunatnego, miedzi, cynku, siarki i innych minerałów. Wpływa to korzystnie na obecną naszą sytuację. Gdyby nie osiągnięty postęp w tej dziedzinie w ubiegłych latach, bylibyśmy teraz w znacznie trudniejszej sytuacji.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselJozefPinkowski">Czyniąc naszą gospodarkę surowcami i materiałami racjonalną, musimy nadal troszczyć się o zagospodarowywanie krajowych surowców, równocześnie stawiając wyższe wymagania w dziedzinie ich wykorzystywania. Zasada — „wyprodukować możliwie najwięcej, o wysokiej jakości towarów, przy możliwie najmniejszym zużyciu surowców i materiałów” musi być przestrzegana w każdym przedsiębiorstwie i zakładzie.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselJozefPinkowski">Wszystkie przemysły przetwórcze muszą postawić sobie wyższe wymogi i osiągnąć liczący się postęp. Istotną rolę spełnić tu może zapowiedziana przez Rząd aktualizacja norm zużycia surowców i materiałów i przeglądy projektów technicznych. Niezbędne jest w tej mierze również szerokie rozwinięcie ruchu racjonalizacji i wynalazczości pracowniczej, inicjowanie postępu naukowo-technicznego zorientowanego na materiałooszczędny wzrost produkcji i efektywną gospodarkę surowcami i materiałami. Coraz większy wkład w rozwiązywanie tych problemów powinna wnosić nauka, całe zaplecze naukowo-techniczne przemysłu i innych dziedzin gospodarki. Chodzi, jak podkreślali posłowie w czasie obrad komisji, o przemyślane, dobrze zaprogramowane działania, które przez usprawnienia techniczne i technologiczne, przez zapewnienie lepszego ładu i porządku, przez nasilenie walki z marnotrawstwem, z nadmiernymi ubytkami naturalnymi, beztroskim szafowaniem niekiedy cennymi materiałami, przez lepsze zagospodarowanie surowców wtórnych i odpadowych oraz inne działania pozwolą osiągnąć dalszy, liczący się postęp w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselJozefPinkowski">Dalszego doskonalenia wymaga także gospodarka zasobami pracy. Konieczność zapewnienia zatrudnienia dla sfery usług oraz przeciwdziałania niekorzystnemu odpływowi z rolnictwa wymaga postawienia określonych wymogów w planach zatrudnienia w pozostałych dziedzinach. Niezbędne jest tam osiąganie przyrostu produkcji, głównie w oparciu o wzrost wydajności pracy oraz wygospodarowanie rezerw zatrudnienia dla wchodzących w eksploatację nowych obiektów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselJozefPinkowski">Komisje oceniły, że są rezerwy i możliwości dalszego, realnego wzrostu wydajności pracy wobec rosnącego stale poziomu technicznego wyposażenia zakładów. Wskazywano przy tym równocześnie na potrzebę dalszego doskonalenia organizacji pracy, usprawniania zaopatrzenia i kooperacji, konsekwentnej realizacji branżowych i zakładowych programów poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy. Konieczne jest skuteczniejsze przeciwdziałanie przez administrację i samorząd robotniczy przypadkom naruszania dyscypliny pracy, nadmiernej fluktuacji i w ogóle przypadkom złego stosunku do pracy ze strony marginesowej niekiedy części załogi, ale wpływającym ujemnie na organizację całego procesu produkcyjnego.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselJozefPinkowski">Całokształt tych zagadnień wymaga utrwalania w warunkach każdego zakładu pracy socjalistycznych norm społecznych i doniosłych postanowień Kodeksu pracy.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselJozefPinkowski">Projekty planu i budżetu zakładają, iż poprawa gospodarności powinna się wyrazić konkretnie w obniżce kosztów produkcji. Zakłada się obniżkę kosztów produkcji w przemyśle co najmniej o 0,4%, w tym materiałowych co najmniej o 1,2%, a w budownictwie ogółem o 0,8%. Zakłada się równocześnie wzrost wydajności pracy w przemyśle o 4,4% i w przedsiębiorstwach budowlano-montażowych o 6,5%. W rezultacie kwota obniżki kosztów w całej gospodarce powinna wynieść około 25 mld zł. Jest to znaczna poprawa w stosunku do 1979 roku, w którym ponieśliśmy dodatkowe koszty wynikające z trudnych warunków gospodarowania. W stosunku do potrzeb, możliwości oraz wymogów lepszego gospodarowania jest to zadanie, które powinno się traktować jako minimalne. Sprawa rachunku i obniżki kosztów produkcji musi znaleźć należytą rangę w każdym zakładzie pracy. Bez systematycznego postępu w tej dziedzinie, bez stałego pilnowania kosztów trudno jest również przeciwstawiać się wzrostowi cen, w tym także towarów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatele Posłowie! Dużą surowcową dziedziną naszej gospodarki jest rolnictwo. Plan zakłada przede wszystkim znaczny wzrost produkcji roślinnej, konieczny dla poprawy bilansu zbożowo-paszowego i zmniejszania kosztownego importu oraz dla zapewnienia dalszego rozwoju produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselJozefPinkowski">Węzłowe zadania rolnictwa, to zwiększenie uprawy i produkcji zbóż oraz wydajnych roślin paszowych, kukurydzy, buraków polypast, a także kultur technicznych — buraków cukrowych, rzepaku, tytoniu oraz warzyw i owoców. W produkcji zwierzęcej, przy napiętym bilansie pasz treściwych, konieczne jest utrzymanie stanu pogłowia zwierząt gospodarskich i jego dalszy rozwój, zwłaszcza bydła, ku czemu istnieją bardziej sprzyjające warunki niż w ubiegłym roku. W każdym województwie, gminie i wsi powinny być podejmowane działania dla racjonalnego wykorzystania wszelkich rezerw paszowych oraz możliwości rozwoju hodowli.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselJozefPinkowski">Plan zakłada wzrost dostaw dla rolnictwa przemysłowych środków do produkcji rolnej, nawozów mineralnych o 5,7% i wartości dostarczonych maszyn i urządzeń o 3,1%.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselJozefPinkowski">W rolnictwie, podobnie jak w przemyśle i w innych dziedzinach gospodarki, konieczne jest polepszanie efektywności gospodarowania wszystkimi środkami produkcji. Podnoszenie efektywności w rolnictwie w szczególności wiąże się z intensyfikacją działań dla zwiększania produkcji i zapewnienia racjonalnego zużycia pasz. Gdyby chcieć ogólnie określić cel i zadania w tej dziedzinie, to należałoby powiedzieć, że w 1980 roku powinny być wzmożone wysiłki dla odwrócenia dotychczasowych tendencji w imporcie zbóż i pasz. Dalszy rozwój produkcji zwierzęcej powinien być opierany w coraz większym stopniu na przyroście produkcji pasz gospodarskich. Realizacja programu intensyfikacji gospodarki paszowej jest najważniejszym zadaniem rolnictwa. Urzeczywistnienie tego zadania wymaga wielokierunkowych działań w każdej gminie, w każdym uspołecznionym i indywidualnym gospodarstwie rolnym. Uzależnione jest to w dużym stopniu od dalszej poprawy gospodarowania gruntami rolnymi i kształtowania właściwej struktury upraw.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselJozefPinkowski">W czasie dyskusji w komisjach podkreślano, że na wsi istnieje korzystny klimat społeczny. Rolnicy darzą zaufaniem naszą politykę rolną, wiążą z nią nadzieje na dalszy, szybki postęp w rolnictwie i życiu wsi. Powinno to sprzyjać rozwinięciu w przyszłym roku działań mających na celu przezwyciężenie skutków nieurodzaju zbóż w roku bieżącym oraz uzyskanie wzrostu produkcji i szybsze wprowadzanie na wsi bardziej intensywnych metod gospodarowania, rozwoju specjalizacji i kooperacji, lepszemu wykorzystaniu istniejących rezerw i możliwości.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselJozefPinkowski">Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez Rząd projekt budżetu państwa jest zrównoważony i odpowiednio skorelowany z zadaniami planu. Przewiduje on po stronie wpływów niezbędny wzrost dochodów, w wyniku założonej poprawy gospodarności i obniżki kosztów produkcji, co powinno zapewnić wzrost akumulacji finansowej przedsiębiorstw i możliwości wpłat do budżetu.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselJozefPinkowski">Wydatki budżetowe zostały zapreliminowane oszczędnie. Największy wzrost wydatków następuje na cele związane bezpośrednio lub pośrednio z warunkami życia ludności. Tak więc dotacje do cen artykułów żywnościowych wyniosą około 150 mld zł, a dotacje do cen artykułów konsumpcyjnych nieżywnościowych oraz usług, głównie komunikacyjnych, wyniosą około 30 mld zł. Wydatki na ubezpieczenia społeczne wzrosną o 19,1%, co jest głównie spowodowane rozwojem systemu emerytalnego, w tym wejściem w życie ustawy o ubezpieczeniu emerytalnym rolników indywidualnych. Wydatki na urządzenia socjalne i kulturalne wzrosną o 5,7%, w tym na zdrowie i opiekę społeczną o 6,9%. W dziedzinie ochrony zdrowia ważnym zadaniem w roku przyszłym będzie oddanie do użytku dużej liczby, gdyż około 11 tys. łóżek szpitalnych oraz znacznej liczby nowych miejsc w żłobkach i zakładach pomocy społecznej.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PoselJozefPinkowski">Wydatki na oświatę zwiększają się o 6,2%, co umożliwia kontynuowanie stopniowego wdrażania reformy szkolnej. Środki na naukę rosną o 2,9%, na kulturę i sztukę w warunkach porównywalnych o 3,8%.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PoselJozefPinkowski">Zmniejszeniu ulegają środki na administrację. Podkreślano konieczność racjonalizacji zatrudnienia w administracji gospodarczej i zmniejszenia jej kosztów.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PoselJozefPinkowski">Jeśli porównać pozycje wpływów i wydatków budżetowych można powiedzieć, iż przedstawiony przez Rząd projekt budżetu państwa zorientowany jest na polepszenie gospodarności i w oparciu o tak wygospodarowane środki, lepsze zaspokajanie potrzeb społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PoselJozefPinkowski">Wiele miejsca w dyskusji nad projektem budżetu zajęły sprawy instrumentów i rozwiązań finansowych jako czynników pobudzających gospodarność oraz szeroko pojętą oszczędność. Zwracano uwagę, iż w tych sprawach konieczne jest dalsze doskonalenie metod działania, przy równoczesnym umacnianiu dyscypliny finansowej i budżetowej. Podkreślano konieczność zwiększania roli banków w oddziaływaniu na racjonalne, gospodarne działanie przedsiębiorstw. Zwracano uwagę na potrzebę dalszego doskonalenia metod planowania, metod nadzoru i oceny realizacji planu. Plan może spełnić właściwie swoją rolę organizatorską zbiorowego wysiłku społecznego, jeśli jego realizacja jest konsekwentna i właściwa. Dlatego zwracano uwagę na konieczność zachowania dyscypliny realizacji planu, ścisłego przestrzegania zaplanowanych proporcji nakładów i efektów oraz dążenie do osiągnięcia lepszych wyników. Musi to obowiązywać i być przestrzegane przez wszystkich realizatorów planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju i budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PoselJozefPinkowski">Wysoka Izbo! Na podstawie dyskusji w komisjach, gdzie poddane zostały ocenie poselskiej zamierzenia wszystkich resortów na 1980 rok oraz wspólnych rozważań Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów i innych komisji, jestem upoważniony do przedstawienia opinii, iż przedłożone projekty planu społeczno-gospodarczego rozwoju kraju i budżetu państwa mogą stanowić podstawę działań Rządu w roku przyszłym.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PoselJozefPinkowski">Ich realizacja będzie wymagała rozwinięcia wielu działań już od pierwszych dni przyszłego roku, aby zapewnić planowaną poprawę gospodarności. Dlatego też komisje wyraziły pogląd, że należy zapewnić wnikliwe rozpatrzenie projektów planów przez konferencje samorządu robotniczego, a także przez rady narodowe wszystkich szczebli, aby ich treści i wynikające z nich zadania doprowadzić powszechnie do świadomości ogółu ludzi pracy naszego kraju. Tylko wspólną, codzienną, dobrą pracą, stosowaniem w praktyce należycie pojętej zasady oszczędności możemy przezwyciężać napotykane na naszej drodze trudności i zapewniać stały, pomyślny rozwój naszego narodu i państwa.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PoselJozefPinkowski">Jak stwierdził w przemówieniu w czasie obrad Katowickiej Konferencji Partyjnej I Sekretarz naszej partii towarzysz Edward Gierek: — „Jedynym, nadrzędnym celem naszego zbiorowego działania jest najlepiej pojęta służba socjalistycznej Polsce i ludziom pracy. Jest pomyślność Polski i jej obywateli”.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PoselJozefPinkowski">Z myślą o tym całe nasze społeczeństwo, ogół ludzi pracy powinien podjąć działania dla należytej realizacji przyszłorocznych zadań, lepszego wykorzystania rezerw i możliwości naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PoselJozefPinkowski">Obywatele Posłowie! W imieniu Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów wnoszę o aprobatę przedłożonych projektów planu i budżetu wraz z poprawkami komisji doręczonymi obywatelom posłom. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję posłowi generalnemu sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Otwieram łączną dyskusję nad projektami planu i budżetu na 1980 rok.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Zbigniew Zieliński.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselZbigniewZielinski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedłożone pod obrady Sejmu PRL projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na rok 1980 stanowią w ocenie Klubu Poselskiego PZPR kontynuację strategii rozwoju kraju wytyczonej uchwałą VII Zjazdu partii. Uwzględniają one aktualną sytuację gospodarczą oraz znacznie bardziej złożone warunki rozwoju w przyszłym roku, a równocześnie zapewniają ochronę zasadniczych celów społecznych i skuteczniejsze osiąganie równowagi gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselZbigniewZielinski">Na wielkość zadań określonych w planie i budżecie, jak i warunki ich realizacji w istotnym stopniu rzutować będzie sytuacja gospodarcza, jaka ukształtuje się na koniec bieżącego roku. Liczyć się musimy ze skutkami niepełnego wykonania tegorocznego planu w wielu dziedzinach produkcji materialnej, na co znaczny wpływ miały warunki ubiegłej zimy i wiosny. Dotyczy to zwłaszcza niedoborów w produkcji wielu ważnych surowców i materiałów, niższych niż przewidywano plonów zbóż, a także niedostatecznego postępu, a nawet w niektórych gałęziach i branżach pogarszania się efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselZbigniewZielinski">Znaczny wpływ na proporcje planu wywiera także sytuacja na rynkach zagranicznych — szybko rosnące ceny wielu importowanych przez nas surowców oraz duże utrudnienia i rozwijający się protekcjonizm, jaki napotyka nasz eksport na rynkach krajów kapitalistycznych. Taki stan rzeczy, przy konsekwentnym dążeniu do zrównoważenia wymiany towarowej z zagranicą, ograniczał nasze możliwości importowe i tym samym zaopatrzenia gospodarki narodowej w importowane dobra i surowce.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselZbigniewZielinski">Wszystkie te czynniki, a także niepełne wykonanie rzeczowego programu inwestycyjnego, spowodują, że nie zostanie osiągnięty planowany wzrost produkcji rynkowej przy równoczesnym znacznym przekroczeniu założonego zwiększenia dochodów ludności.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselZbigniewZielinski">Obywatele Posłowie! Projekty planu i budżetu przedłożone Wysokiej Izbie uwzględniają te wszystkie uwarunkowania i właściwie określają podstawowe cele na rok przyszły, zakładając priorytet dla celów społecznych. Dużą wagę przykłada się do dalszego harmonizowania rozwoju gospodarki, a zwłaszcza do umocnienia równowagi wewnętrznej kraju.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselZbigniewZielinski">Poprawa warunków życia społeczeństwa znajduje odzwierciedlenie w planowanym wzroście dochodów i płac realnych oraz we wzroście pieniężnych świadczeń społecznych, zwłaszcza rent i emerytur.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselZbigniewZielinski">Ograniczone możliwości gospodarki w obecnych uwarunkowaniach powodują, że ogólny wzrost dochodów realnych wyniesie 1,3% w porównaniu z rokiem bieżącym. W tej sytuacji słusznie przyjmuje się sprawiedliwą społecznie zasadę szybszej poprawy warunków życia tych grup społeczno-zawodowych, których dochody są niższe od przeciętnych. Znajduje to m.in. wyraz w kolejnym podwyższeniu płacy minimalnej do wysokości 2 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselZbigniewZielinski">Planowany o 2,5% wzrost spożycia oraz dalsze zwiększanie się jego udziału w dochodzie narodowym potwierdza duży wysiłek, jaki został podjęty na rzecz ochrony i poprawy poziomu życia społeczeństwa. Świadczy to, że również w warunkach trudności i napięć utrzymujemy niezmiennie priorytet celów społecznych, co zostało dobitnie podkreślone w wystąpieniu posła sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselZbigniewZielinski">Plan zakłada także konsekwentną realizację wieloletniego programu budownictwa mieszkaniowego. Przewiduje się oddanie do użytku 340 do 346 tys. mieszkań. Jest to znacznie więcej niż w bieżącym roku i oznacza poprawę sytuacji mieszkaniowej dla około 1 mln ludzi. Równocześnie plan przewiduje wyraźne zwiększenie efektów w dziedzinie budownictwa towarzyszącego. Uzyskanie postępu na tym odcinku stanowi ważny kierunek działania na rzecz poprawy warunków życia mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselZbigniewZielinski">Powiększy się również baza materialna służby zdrowia. Przewiduje się oddanie do użytku 11 tys. nowych miejsc w szpitalach. Zwiększone zostaną w stosunku do roku bieżącego nakłady na wyposażenie placówek ochrony zdrowia. Ich racjonalne wykorzystanie powinno znacznie poprawić sytuację na odcinku zaopatrzenia w leki oraz wpłynąć na polepszenie funkcjonowania służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselZbigniewZielinski">Istotne znaczenie dla warunków życia społeczeństwa będą miały przyjęte w projekcie planu zadania i kierunki działań na rzecz lepszego zaopatrzenia rynku. Wymaga to przede wszystkim maksymalnego wykorzystania wszystkich możliwości rozwoju produkcji rynkowej, poprawy jakości wyrobów i lepszego dostosowania asortymentu produkcji do potrzeb społecznych. W związku z tym niezbędne będzie skuteczniejsze oddziaływanie jednostek administracji wszystkich szczebli na pełne wykorzystanie środków i potencjału produkcyjnego organizacji gospodarczych i zakładów wytwarzających towary rynkowe. W szczególności działania te powinny być skierowane na zwiększenie produkcji towarów i usług zaspokajających podstawowe potrzeby ludności. Równocześnie poprawa sytuacji na rynku wymaga lepszej współpracy handlu z przemysłem oraz dalszego doskonalenia funkcjonowania handlu.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselZbigniewZielinski">W celu wzbogacenia podaży towarów na rynku, przewiduje się szybszy rozwój uspołecznionego przemysłu drobnego, na co w projekcie planu wydzielona została centralna rezerwa w wysokości prawie 3 mld zł. Sprzyjać temu powinno także wprowadzenie nowych ekonomiczno- finansowych zasad działania tego przemysłu. Jest to zgodne z kierunkami wytyczonymi przez XIV Plenum KC partii. Ich pomyślne urzeczywistnienie będzie w decydującej mierze zależeć od inicjatywy i aktywności władz i administracji terenowej.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselZbigniewZielinski">Podstawowe znaczenie dla poprawy zaopatrzenia rynku wewnętrznego ma wzrost produkcji żywności, a zwłaszcza dalszy rozwój hodowli. Jest to zadanie trudne, bowiem gorsze od przewidywanych wyniki tegoroczne w rolnictwie wymagają wysokiego importu zbóż i pasz wysokobiałkowych. Szczególną wagę ma w tej sytuacji zadanie zwiększenia krajowej produkcji zbóż i pasz. Projekt planu stwarza niezbędne ku temu warunki. Przewiduje się wzrost dostaw nawozów sztucznych, traktorów i maszyn rolniczych. Zakłada się także zwiększenie obszaru upraw zbóż.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselZbigniewZielinski">Przewidywane nakłady inwestycyjne na kompleks rolno-spożywczy oraz zwiększony dopływ środków dla rolnictwa w połączeniu z pracowitością rolników, ich inicjatywą i gospodarską zaradnością powinny wpłynąć na wzrost produkcji żywności.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselZbigniewZielinski">Wysoki Sejmie! Celom społecznym postawionym w projekcie planu podporządkowane zostały zadania w dziedzinie rozwoju potencjału gospodarczego naszego kraju, co znajdzie odzwierciedlenie w założonym wzroście produkcji, w szczególności zaś produkcji przemysłowej. Zgodnie z potrzebami społecznymi i wymogami umocnienia równowagi gospodarczej kraju pogłębione będą zmiany w jej strukturze. Znajduje to wyraz w szybszym wzroście produkcji rynkowej i eksportowej. Złagodzeniu napięć w zaopatrzeniu materiałowo-technicznym sprzyjać będzie przyśpieszony wzrost produkcji materiałów, wyrobów kooperacyjnych i części zamiennych. Powinno to przyczynić się do bardziej rytmicznej pracy przedsiębiorstw, lepszego wykorzystania czasu pracy maszyn i urządzeń, poprawy efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselZbigniewZielinski">Zakładanym proporcjom i zmianom w strukturze produkcji odpowiadają ustalenia projektu planu w zakresie wielkości i kierunków rozdysponowania środków inwestycyjnych. Poziom nakładów inwestycyjnych zapewnia dalszą rozbudowę i unowocześnienie potencjału produkcyjnego, zaś zmiany w strukturze tych nakładów odpowiadają obecnym możliwościom i potrzebom harmonizowania rozwoju gospodarki. Zakłada się dalszy znaczny wzrost nakładów na budownictwo mieszkaniowe i na zbrojenia terenów. Przewiduje się także zwiększenie inwestycji w ważnych dziedzinach dla gospodarki: energetyce, transporcie, górnictwie.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselZbigniewZielinski">W innych dziedzinach preferowane będą te zakłady i branże, które produkują towary na zaopatrzenie rynku i na eksport. W roku przyszłym oddane zostaną do użytku m.in. tak ważne dla gospodarki obiekty, jak: kopalnia węgla brunatnego i pierwszy blok w elektrowni w Bełchatowie oraz dalsze bloki energetyczne w elektrowni Połaniec, walcownia drobna w hucie Nowotko, fabryka łożysk tocznych w Sosnowcu, zakłady celulozowo-papiernicze w Kwidzyniu oraz do pełnej eksploatacji linia hutniczo-siarkowa. Nastąpi pełny rozruch zakładów kineskopów kolorowych w Piasecznie, wytwórni chloru i polichlorku winylu w zakładach azotowych we Włocławku i bazy kontenerowej w Gdyni. Przekaże się także do eksploatacji wiele zakładów przetwórstwa mleka, owoców i warzyw, a także zakładów przetwórstwa drobiu.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselZbigniewZielinski">Szczególną uwagę przywiązuje się w planie do przyśpieszenia procesów modernizacyjnych. Zapewniają one szybsze i relatywnie tańsze uzyskanie pożądanego wzrostu produkcji, umożliwiają poprawę warunków i bezpieczeństwa pracy.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselZbigniewZielinski">Uzyskanie zamierzonych efektów z przyszłorocznego programu inwestycyjnego jest uzależnione od umacniania dyscypliny realizacji planu w tym zakresie oraz od podniesienia sprawności inwestowania.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselZbigniewZielinski">Posiadamy znaczne rezerwy w tej dziedzinie. Kryją się one w skracaniu cykli realizacji inwestycji, w poprawie jakości wykonawstwa inwestycyjnego, obniżeniu kosztów, w szybszym dochodzeniu do docelowych zdolności produkcyjnych. Czynnikiem sprzyjającym ich wyzwalaniu powinno być założone w planie zawężenie frontu inwestycyjnego, umożliwiające koncentrację potencjału wykonawczego i zaopatrzenia materiałowego na inwestycjach, które powinny być zakończone w roku przyszłym.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselZbigniewZielinski">Ważne miejsce w projekcie planu zajmują zadania w dziedzinie wymiany towarowej i współpracy gospodarczej z zagranicą. Są to zadania trudne, ale odpowiadają możliwościom naszej gospodarki, a ich realizacja pozwoli na umacnianie równowagi zewnętrznej.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselZbigniewZielinski">Szczególnie duże znaczenie przywiązujemy do wszechstronnego rozwoju i pogłębienia współpracy gospodarczej ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami RWPG. Stwarza ona stabilne warunki wymiany w zakresie ponad połowy naszych obrotów z zagranicą. Szczególną rolę w naszych stosunkach z zagranicą odgrywa współpraca ze Związkiem Radzieckim. Realizowane zgodnie z wieloletnimi porozumieniami dostawy paliw i surowców pokrywają większość potrzeb importowych naszego kraju w tym zakresie. Związek Radziecki również na rok przyszły potwierdził w pełni dostawy paliw i surowców w wielkościach zgodnych z tymi porozumieniami. Rozwijająca się specjalizacja i kooperacja produkcji stanowi ważny czynnik rozwoju naszego przemysłu i innych działów gospodarki.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselZbigniewZielinski">W dalszym pogłębianiu socjalistycznej integracji gospodarczej widzimy znaczne możliwości podnoszenia ogólnej efektywności naszego rozwoju, niezwykle istotne przesłanki realizacji celów społeczno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselZbigniewZielinski">W rozwoju współpracy z krajami kapitalistycznymi szczególne znaczenie ma przyśpieszenie rozwoju naszego eksportu do tych krajów. Wymaga to zgodnego z planem wzrostu produkcji eksportowej, polepszenia jej jakości, poprawy rytmiczności dostaw oraz efektywności eksportu. Szybkie wprowadzenie opracowanych przez Rząd nowych rozwiązań systemowych stymulujących produkcję eksportową stwarzać będzie warunki pełnej realizacji zadań eksportowych.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselZbigniewZielinski">Istotne możliwości umocnienia równowagi w handlu zagranicznym tkwią również w bardziej oszczędnym gospodarowaniu surowcami i innymi produktami pochodzącymi z importu, a także w lepszym koordynowaniu zakupów maszyn i urządzeń z programami budowy i modernizacji zakładów.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselZbigniewZielinski">Rozwój współpracy gospodarczej i wymiany towarowej z krajami kapitalistycznymi zależy od ogólnego klimatu politycznego, od postępów w procesie odprężenia i umacniania wzajemnego zaufania oraz normalizacji warunków współpracy.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselZbigniewZielinski">Dlatego nie pozostajemy obojętni wobec niedawnych decyzji Rady NATO. Oznaczają one bowiem próbę powrotu do skompromitowanej polityki — „z pozycji siły”, narzucenia Europie i światu nowej rundy wyścigu zbrojeń. Podjęte one zostały mimo ostrzeżeń i konstruktywnych propozycji negocjacji rozbrojeniowych zgłaszanych przez państwa socjalistyczne, mimo protestów opinii publicznej i uzasadnionych wątpliwości wielu trzeźwo myślących polityków zachodnioeuropejskich. Wyrażamy z tej trybuny protest wobec tych decyzji stwarzających zagrożenie dla bezpieczeństwa naszego kraju i pokoju w Europie.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselZbigniewZielinski">Jedyna droga do zapobieżenia wojnie nuklearnej, utrwalenia odprężenia i rozwoju wszechstronnych wzajemnie korzystnych stosunków między narodami, to droga polityki pokojowego współistnienia, której kraj nasz był i pozostaje gorącym rzecznikiem, dając temu wyraz w przyjętej przez ONZ — „Deklaracji o wychowaniu społeczeństw w duchu pokoju”, której ideę wysunął I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselZbigniewZielinski">Najważniejsze cele na drodze do rozbrojenia i utrwalenia odprężenia określone zostały w znanym wystąpieniu berlińskim Sekretarza Generalnego KC KPZR, przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej ZSRR, towarzysza Leonida Breżniewa, a także w innych inicjatywach państw — stron Układu Warszawskiego.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselZbigniewZielinski">Wysoka Izbo! Osiągnięcie celów i realizacja zadań zawartych w projekcie planu i budżetu uwarunkowane są przyspieszeniem postępu w efektywności gospodarowania, co szeroko umotywował poseł sprawozdawca, tow. Józef Pińkowski. Znacznie szersze wykorzystanie jakościowych czynników rozwoju staje się obiektywną koniecznością wobec bardziej złożonych wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań naszego rozwoju, wobec ograniczonych możliwości inwestycyjnych, importowych oraz trudności surowcowo-materiałowych i energetycznych.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselZbigniewZielinski">Szczególnego znaczenia nabiera oszczędne gospodarowanie energią i paliwami. W warunkach niedoborów energii, spora część energii jest nieracjonalnie wykorzystywana lub wręcz marnotrawiona, co z naciskiem podkreślano w czasie dyskusji poselskich w komisjach.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselZbigniewZielinski">Toteż modernizując gospodarkę, trzeba położyć duży nacisk na konieczność zmniejszenia energochłonności procesów technologicznych w przemyśle i w budownictwie, na zmniejszenie zużycia energii w gospodarce komunalnej. Zadania w tej mierze powinny być już w przyszłym roku ujęte w długofalowym programie obniżenia energochłonności gospodarki skojarzonym z długofalowym programem rozwoju bazy energetycznej kraju.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselZbigniewZielinski">Niezmiernie ważne znaczenie ma także lepsze wykorzystanie surowców i materiałów. W tym celu konieczne jest przyśpieszenie prac nad systemem norm i normatywów zużycia materiałów oraz upowszechnienie normatywnego rachunku kosztów. Dla poprawy efektywności pracy przedsiębiorstw niezbędne jest zarazem zapewnienie rytmiczności zaopatrzenia materiałowo-technicznego, usprawnienie kooperacji i transportu, a także doskonalenie systemu bilansowania. Działaniom na rzecz wyższej efektywności gospodarowania musimy nadać charakter kompleksowy i powszechny. — „Poprawa efektywności gospodarowania — stwierdził na wojewódzkiej konferencji PZPR w Katowicach I Sekretarz KC PZPR towarzysz Edward Gierek — wymaga systematycznego i przemyślanego działania w każdym zakładzie i miejscu pracy, na placach budowy i w transporcie, w instytutach naukowych i biurach konstrukcyjnych, w centralach handlu zagranicznego, w organach planowania i zarządzania”.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselZbigniewZielinski">Ważnym czynnikiem realizacji przyszłorocznych zadań będzie polityka budżetowa. Projekt budżetu państwa na 1980 r., zakładane w nim dochody i wydatki stwarzają przesłanki do umocnienia równowagi ekonomiczno-finansowej kraju. Sfinansowanie zadań zawartych w projekcie planu na rok przyszły wymaga uzyskania planowanego wzrostu dochodów budżetowych od przedsiębiorstw i jednostek gospodarki uspołecznionej, głównie na drodze obniżenia kosztów. Niezbędne jest jednocześnie wzmocnienie dyscypliny finansowej oraz reżimu oszczędnościowego w wydatkach budżetowych, szczególnie w wydatkach administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselZbigniewZielinski">Racjonalizacja wydatków na działanie administracji powinna mieć tendencję trwałą. Towarzyszyć jej powinna jednocześnie poprawa funkcjonowania administracji wszystkich szczebli.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselZbigniewZielinski">Projekt budżetu uwzględnia niezbędne w obecnych warunkach przedsięwzięcia w sferze polityki finansowej państwa, które sprzyjać będą poprawie efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselZbigniewZielinski">Obywatele Posłowie! O powodzeniu w urzeczywistnieniu realnych, ale zarazem trudnych zadań społeczno-gospodarczych stawianych na rok 1980, zadecyduje aktywne ich poparcie przez ludzi pracy, pełne wywiązywanie się z zadań planu przez wszystkie jednostki gospodarcze i ogniwa administracji państwowej. Postęp, jaki powinniśmy osiągnąć w efektywności gospodarowania, a w szczególności zmniejszeniu materiało- i energochłonności produkcji, niezbędne zmiany w strukturze produkcji, wymagają przemyślanych i konsekwentnych działań, a jednocześnie wysokiej dyscypliny w realizacji podjętych decyzji na wszystkich szczeblach zarządzania. Szczególnie wiele oczekujemy w tym względzie od kadry kierowniczej. Od jej inicjatywy, zaangażowania zależy w dużej mierze skuteczność działań podejmowanych na rzecz rozwiązywania stojących przed nami problemów, powodzenie w realizacji stawianych zadań.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselZbigniewZielinski">Szczególne znaczenie, jakie przywiązujemy do pełnej realizacji zadań roku przyszłego, określa fakt, iż decydować to będzie o warunkach startu do nowego 5-lecia. Cele społeczno-gospodarcze na lata 1981—1985, które zostały poddane przez Komitet Centralny partii szerokiej dyskusji w trakcie kampanii przedzjazdowej, są powszechnie akceptowane. Musimy więc dołożyć wszelkich starań, aby stworzyć jak najlepsze podstawy wyjściowe do ich urzeczywistnienia, do pomyślnej realizacji programu, jaki wytyczy VIII Zjazd partii.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselZbigniewZielinski">W najbliższym czasie odbędą się posiedzenia KSR i sesje rad narodowych poświęcone przyjęciu planów przedsiębiorstw i planów terenowych na rok przyszły. Liczymy na to, że staną się one forum rzetelnej gospodarskiej dyskusji nad tym, jak najlepiej, najefektywniej wykonać zadania, które przed sobą stawiamy. Powinny one dać impuls do wzmożonej aktywności załóg pracowniczych na rzecz realizacji zadań planu. Tylko bowiem pełna mobilizacja, odpowiedzialność i wysoka dyscyplina wszystkich ludzi pracy stanowią gwarancję wykonania planu, który dziś Wysoki Sejm uchwali.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselZbigniewZielinski">Wysoka Izbo! Przedstawione przez Rząd projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu na rok przyszły odzwierciedlają podstawowe cele polityki naszej partii, zgodne są z potrzebami społeczeństwa, wychodzą naprzeciw problemom, które pragniemy i chcemy rozwiązywać. Dlatego też Klub Poselski PZPR będzie głosował za przyjęciem przedłożonych projektów z poprawkami zaproponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Posłowi.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Izydorowi Adamskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselIzydorAdamski">Wysoki Sejmie! Projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1980 wraz z projektem ustawy budżetowej oceniony został przez komisje sejmowe i międzykomisyjne zespoły problemowe — co znalazło wyraz w wystąpieniu sprawozdawcy generalnego posła Józefa Pińkowskiego — jako plan optymalny w obecnych i przewidywanych na rok przyszły trudnych warunkach realizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselIzydorAdamski">Klub Poselski Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w którego imieniu mam zaszczyt przemawiać, udziela poparcia tym projektom i będzie — uwzględniając poprawki zgłoszone przez komisje, głosował za ich przyjęciem. Kierujemy się tu następującymi przesłankami:</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselIzydorAdamski">— projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego zawiera słuszne założenie, iż w roku przyszłym należy — zgodnie z kierunkowymi wytycznymi planu 5-letniego — uczynić wyraźny postęp na drodze do osiągania równowagi w bilansie płatniczym kraju;</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselIzydorAdamski">— zmierza on do stopniowego harmonizowania poszczególnych członów gospodarki narodowej, co dotyczy zwłaszcza takich dziedzin, jak energetyka i transport;</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselIzydorAdamski">— zapewnia, mimo złożoności warunków, ochronę osiągniętego już poziomu stopy życiowej oraz kontynuację polityki społecznej.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselIzydorAdamski">Są to podstawowe cele, których osiągnięcie jest zasadniczą koniecznością społeczną i ekonomiczną. Projekt planu zawiera kilka ustaleń, które są odmienne w stosunku do planów dotychczasowych.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselIzydorAdamski">Po pierwsze — dochód narodowy do podziału zaplanowany jest na poziomie nieco niższym niż przewidywane wykonanie w roku bieżącym, co jest związane z koniecznością równoważenia bilansu płatniczego.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselIzydorAdamski">Po drugie — wielkość nakładów inwestycyjnych zaplanowana jest poniżej przewidywanego wykonania roku bieżącego.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselIzydorAdamski">Po trzecie — zatrudnienie w gospodarce uspołecznionej ma być niższe niż w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselIzydorAdamski">Te chociażby zapisy wskazują, jak odmienna jest konstrukcja planu na rok przyszły w stosunku do lat poprzednich. Budzi to pewne rozterki w społeczeństwie. Jego edukacja ekonomiczna nastawiona była bowiem w poprzednich latach na to, iż rozwój ekonomiczny naszego kraju odbywa się bez większych trudności, że dotyczą one innych, a nie nas, że planowy charakter naszej gospodarki automatycznie niejako uniezależnia nas od negatywnych zjawisk w gospodarce światowej. Przyzwyczailiśmy się także, iż plan optymalny, to plan, w którym zapisane są wysokie wskaźniki wzrostu. Tymczasem planem optymalnym w określonych warunkach może być i musi właśnie plan ograniczający nakłady inwestycyjne czy nie zakładający zwiększenia zatrudnienia. W tej i w innych sprawach potrzebna jest w toku realizacji planu konsekwencja przestrzegania założeń oraz pogłębiana i szersza argumentacja, gdyż społeczeństwo nie jest należycie przygotowane do tej sytuacji. Dotyczy to także kadr kierowniczych w różnych ogniwach gospodarki i administracji. Koncepcja planu podlegać bowiem może erozji, jeśli upowszechniać się będą poglądy uznające wprawdzie konieczność dyscypliny na odcinku inwestycji, importu, zatrudnienia, zużycia surowców i energii, ale nie w swojej branży, nie w swoim województwie, lecz w innych, u sąsiadów.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselIzydorAdamski">Zasadniczą treścią założeń planu jest wydatna poprawa efektywności wykorzystania posiadanych czynników produkcji — środków trwałych, maszyn, surowców, zasobów pracy. Bardziej skutecznie niż dotychczas realizować trzeba tę fundamentalną zasadę gospodarowania. Służy temu takie bilansowanie zasobów założone w planie, które wymuszać będzie niejako oszczędność ich zużycia. Metody dyrektywne, jako doraźne, wspierać się powinno jednak jak najszybciej wypracowanymi, bardziej racjonalnymi rozwiązaniami systemowymi, które stwarzać będą silniejsze zachęty ekonomiczne, zwłaszcza do zmniejszania materiałochłonności w przemyśle, budownictwie, w rolnictwie, do stosowania technologii energooszczędnych, do wzrostu wydajności pracy na każdym stanowisku.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselIzydorAdamski">Poprawa efektywności gospodarowania, obniżka kosztów produkcji, podnoszenie jakości wyrobów i usług, proeksportowe nastawienie wytwórców osiągane mogą być również przez skuteczne oddziaływanie na postawę społeczeństwa poinformowanego o sytuacji. Chodzi o kształtowanie rzetelności w pracy, przestrzeganie zasad etyki zawodowej, odpowiedzialności za kraj.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselIzydorAdamski">Wysoki Sejmie! Przewidziane w projekcie planu zadania odnoszące się do rolnictwa i gospodarki żywnościowej stanowią konsekwentną realizację wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL i leżą na linii głównych celów gospodarczych i społecznych roku przyszłego.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselIzydorAdamski">Na szczególne podkreślenie zasługuje dążenie do odwrócenia dotychczasowej tendencji nienadążania produkcji roślinnej za wzrostem produkcji zwierzęcej oraz zmniejszania udziału zbóż, w strukturze zasiewów. Niestety, w tej ostatniej sprawie utrzymuje się wciąż tu i ówdzie nieaktualna już, stara teoria o rzekomej ekstensywności systemów produkcji rolnej, preferujących uprawy zbożowe.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselIzydorAdamski">W rolnictwie muszą być zwalczane te tendencje, z jednoczesnym zwiększeniem zbożochłonnych technologii w produkcji zwierzęcej, co jest po prostu wystawianiem czeku na import zbóż i pasz.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselIzydorAdamski">W przyszłości uruchomione muszą być tu, choć jest to zagadnienie nader złożone, odpowiednie mechanizmy ekonomiczne, bowiem nakazami oraz apelami większego postępu w zakresie wzrostu produkcji zbóż nie osiągniemy. Mam tu na myśli przede wszystkim to, że w procesie osiągania wzrostu produkcji zbóż i w ogóle produkcji roślinnej większy nacisk położony powinien być na czynniki plonotwórcze. Chodzi tu o nakłady poprawiające żyzność gleb, przede wszystkim przez zwiększenie nawożenia, regulację stosunków wodnych oraz doskonalenie agrotechniki.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselIzydorAdamski">W ostatnich latach nie realizowane były w pełni plany melioracji oraz dostaw nawozów sztucznych dla rolnictwa. Rozmijało się to z głównym celem pięciolatki w rolnictwie — szybszym wzrostem produkcji roślinnej niż zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselIzydorAdamski">Wobec złożonej sytuacji, w jakiej konstruowany był plan na rok 1980, zadania melioracyjne nie zostały poszerzone. Należy przeto podejść do tej kwestii w sposób bardziej zasadniczy przy ustalaniu zadań pięciolatki, by nadrobić powstałe w ostatnich latach opóźnienia w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselIzydorAdamski">Konieczne jest założone w planie zmniejszanie strat uzyskanej produkcji we wszystkich gospodarstwach rolnych, w ogniwach skupu, przetwórstwa i handlu artykułami rolno-spożywczymi. Na tym odcinku pewną rolę odegrać może program rozwoju małych zakładów przetwórczych w gminach. Podstawowe znaczenie przywiązywać trzeba jednak do zwiększania zdolności przetwórczych całego przemysłu rolno-spożywczego, nastawionego na możliwość przechowania i przetworzenia całej oferowanej produkcji, nawet w latach wysokich urodzajów.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselIzydorAdamski">Wysoki Sejmie! W roku przyszłym wejdzie w życie w pełni ustawa o emeryturach rolniczych. Jest to wielkie osiągnięcie socjalne wsi polskiej, za które jest ona wdzięczna Polsce Ludowej. Nastąpi i następować będzie w latach następnych odmładzanie rolniczego stanu. Młodzi następcy, jak wykazują badania Instytutu Ekonomiki Rolnej, zgłaszają zwiększone zapotrzebowanie na ziemię, na nowoczesne środki produkcji, pragną modernizować gospodarstwa. W połączeniu z faktem, że rozwijać się będzie sektor uspołeczniony w naszym rolnictwie, stwarza to nowe zadania dla przemysłów pracujących na rzecz rolnictwa, zwłaszcza dla przemysłu maszyn rolniczych, materiałów budowlanych, przemysłu chemicznego i innych. Niestety, dynamika dostaw środków produkcji dla rolnictwa jest niedostateczna w stosunku do popytu i dotyczy to zarówno popytu zgłaszanego przez gospodarkę uspołecznioną, jak i indywidualną.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselIzydorAdamski">Rozumiemy trudną sytuację roku bieżącego i przyszłego. Trudno więc zgłaszać postulaty charakteru inwestycyjnego czy importowego. Wyrażamy jednak przekonanie, że wyciągnięte będą przez Rząd wszystkie wnioski z sytuacji i w przyszłości, w miarę powstających warunków, lepiej będą zaspokajane potrzeby rolnictwa, co jest niezbędne, biorąc pod uwagę sytuację żywnościową kraju, konieczność przebudowy naszego rolnictwa, sytuację demograficzną wsi. Trzeba wiązać silniej młodą generację z rolnictwem, tworząc dla niej lepsze warunki życia i pracy.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselIzydorAdamski">W warunkach rolnictwa polskiego nakłady na to rolnictwo ponoszone są nie tylko na bieżące zwiększanie produkcji, lecz także na zmianę sposobów wytwarzania, na zastępowanie starej, zużytej zupełnie techniki przez nową, na substytucję pracy ręcznej — maszynami, na stwarzanie lepszych warunków życia i pracy w rolnictwie, odbiegających jeszcze od warunków miejskich. Są to koszty przekształceń charakteru naszego rolnictwa i rozliczane powinny być w dłuższej perspektywie.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselIzydorAdamski">Nakłady na rolnictwo traktować trzeba również jako podstawowe ubezpieczenie długofalowego programu rozwoju Polski. W świecie narastają problemy żywnościowe. Na tym tle rodzą się różnorodne konflikty. Przewidywać można na światowym rynku artykułów rolnych pojawianie się zjawisk ostrego protekcjonizmu i łączenie zagranicznych kontraktów w tej dziedzinie z warunkami politycznymi. Musimy więc inwestować w rozwój rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Istnieją oczywiście obowiązujące wszystkich zadania bardziej efektywnego wykorzystania zainstalowanej w rolnictwie techniki, kierowanych tam maszyn, nawozów, pasz, innych środków obrotowych. Są tu, jak w każdym dziale gospodarki, duże rezerwy. Kadra kierownicza w gospodarstwach uspołecznionych, rolnicy indywidualni, służba rolna powinni zdobyć się na wielki wysiłek, skierowany na poprawę gospodarności w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselIzydorAdamski">Wysoki Sejmie! Zjednoczone Stronnictwo Ludowe prowadzi obecnie na wsi wraz z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą szeroką pracę polityczno-organizacyjną, zmierzającą do jak najlepszego wykorzystania posiadanych zasobów zbożowo-paszowych, do utrzymania mimo trudności osiągniętego stanu pogłowia zwierząt gospodarskich. Okazją ku temu były zebrania kół ZSL i POP PZPR, a zwłaszcza odbywane późną jesienią gminne konferencje partyjne i gminne zjazdy ZSL.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselIzydorAdamski">Dyskusje na zebraniach ludowców są poważne, nacechowane troską o rozwój rolnictwa, służą ujawnianiu w nim rezerw. Z poczuciem odpowiedzialności za wieś, rolnictwo, za kraj, ludowcy wnoszą wkład do ogólnonarodowej dyskusji przed VIII Zjazdem PZPR.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselIzydorAdamski">Istnieje na wsi, mimo rozlicznych trudności, silne dążenie do dalszej intensyfikacji produkcji rolnej. Aktyw chłopski wskazuje jednak, że do kłopotów wynikających z niepełnego pokrywania zgłaszanego przez rolnictwo popytu na środki służące wzrostowi produkcji rolnej, dołącza się ostatnio sprawa niewłaściwych często stosunków na linii rolnik-instytucja obsługi.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselIzydorAdamski">Podkreślić więc tu należy potrzebę szerszego korzystania w eliminowaniu tych negatywnych zjawisk i źródeł ich powstawania — z instytucji społecznej kontroli, z rozeznania, wiedzy, z opinii organów samorządu, którego rola, mimo najlepszych intencji władz politycznych — nie wykazuje istotnego wzmocnienia.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselIzydorAdamski">W zwiększaniu roli społecznych dźwigni kierowania, zarządzania i kontroli tkwią wielkie możliwości poprawy efektywności gospodarowania i polepszania klimatu politycznego. Atmosfera społeczna, jakość stosunków międzyludzkich, choć może nie jest wymiernym czynnikiem ubezpieczającym realizację planu, jest bez wątpienia czynnikiem bardzo ważnym; w niektórych dziedzinach planowania społecznego, może najważniejszym.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselIzydorAdamski">Wysoki Sejmie! Zewnętrzne warunki realizacji planu w roku przyszłym będą prawdopodobnie w takim samym stopniu trudne, jak w roku bieżącym. Gdy wziąć pod uwagę sytuację międzynarodową, to do zjawisk mających charakter długotrwały, takich jak trudności w zaopatrywaniu się w surowce, inflacja, słaba koniunktura na rynkach światowych, protekcjonizm — dochodzą obecnie wzmagające się konflikty polityczne oraz naciski kół wojskowo-przemysłowych w krajach kapitalistycznych na programy zbrojeniowe.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselIzydorAdamski">Fundamentalną sprawą dla Polski, tak tragicznie doświadczonej w przeszłości, jest zapewnienie warunków trwałego bezpieczeństwa i pokoju.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselIzydorAdamski">Podkreślić trzeba w tym kontekście szczególne znaczenie wypróbowanego historycznie, politycznego sojuszu Polski ze Związkiem Radzieckim i krajami wspólnoty socjalistycznej oraz wzrastającą dla naszej gospodarki rolę wymiany handlowej, kooperacji przemysłowej oraz współpracy naukowo-technicznej z krajami RWPG.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselIzydorAdamski">Niepokoić nas muszą tendencje, które uwyraźniły się w sferach rządzących Zachodu w związku z decyzjami o produkcji i instalowaniu przez kraje NATO nowych broni rakietowo-nuklearnych w Europie. Społeczeństwo polskie wyraża stanowczy sprzeciw wobec tych decyzji. Jak w świetle tych decyzji — zapytać można — przedstawiają się rzeczywiste intencje przywódców Zachodu, zwłaszcza tych, którzy jeszcze niedawno deklarowali, będąc nawet tutaj w Polsce, całkiem inne zamiary w sprawach tak zasadniczych, jak rozbrojenie, pokój i bezpieczeństwo międzynarodowe?</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselIzydorAdamski">Wysoki Sejmie! Mimo skomplikowanych warunków projekty narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok przyszły oraz ustawy budżetowej — zawierające właściwe ustalenia co do celów społecznych i gospodarczych — są w pełni realne. Ma to swoje źródła w wielkich rezerwach jakości pracy naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselIzydorAdamski">ZSL weźmie aktywny udział w realizacji zadań wynikających z planu na rok 1980, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju wsi, rolnictwa i gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Edward Zgłobicki.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselEdwardZglobicki">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W dzisiejszej debacie kształtujemy zadania rozwoju naszego kraju w roku przyszłym. Od rozważnego, trafnego określenia wielkości i proporcji planu społeczno-gospodarczego zależna będzie skuteczność osiągania celów społecznych i postęp gospodarczy.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselEdwardZglobicki">Rok 1980 będzie końcowym okresem bieżącej pięciolatki, a zarazem bazą wyjściową dla określenia nowych zadań na lata 1981—1985. Kształtowanie planu na rok przyszły odbywa się w warunkach skomplikowanej sytuacji gospodarczej świata, wpływa ona również na obecne trudności naszej gospodarki. Uwarunkowania te ograniczają pole operacyjne planu. Tworzą one w szczególności przesłanki do zaplanowania na rok przyszły umiarkowanej dynamiki wzrostu różnych dziedzin gospodarczych, dostosowanej do aktualnych możliwości zaopatrzenia w energię, materiały i surowce. Uwarunkowania wewnętrzne determinują również przyjęcie w planie takich zmian w proporcjach rozwoju, które zmierzają do harmonizowania gospodarki, a szczególnie do poprawy sytuacji na rynku, w energetyce i transporcie.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselEdwardZglobicki">Mimo złożonej aktualnie sytuacji gospodarczej oraz mimo ostrożnego planowania, projekt planu na rok 1980 dąży do ochrony podstawowych celów społecznych, takich jak wzrost płac pieniężnych, świadczeń społecznych, zakłada rozwój usług niematerialnych oraz poprawę życia polskiej rodziny. Do podstawowych celów społecznych planu należy konsekwentna realizacja programu mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselEdwardZglobicki">Coraz bardziej znaczącą częścią tego programu jest budownictwo jednorodzinne. Musimy nadal poprawiać warunki sprzyjające rozwojowi tego budownictwa. Wymaga też zwrócenia uwagi sprawa uzbrojenia terenów pod budownictwo mieszkaniowe. W roku przyszłym około 53% efektów nowego budownictwa będzie realizowanych równolegle ze zbrojeniem terenów.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselEdwardZglobicki">Chciałbym też przypomnieć, że program mieszkaniowy — to mieszkania plus zaplecze handlowo-usługowe, a więc tzw. budownictwo towarzyszące.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselEdwardZglobicki">Proponowana w planie na rok 1980 polityka inwestycyjna jest słuszna. Zakłada ona koncentrację na inwestycjach kończonych i kontynuowanych oraz tych, które służą modernizacji bazy wytwórczej. Należy podkreślić znaczenie inwestycji szybko rentujących się. Cele społeczne wymagają skupienia wysiłku inwestycyjnego także na kierunkach związanych z budową obiektów socjalno-bytowych, a więc szpitali, przedszkoli, budownictwa komunalnego.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselEdwardZglobicki">W ogóle sprawy inwestycji musimy coraz silniej rozpatrywać pod kątem rozwoju szeroko rozumianej infrastruktury społeczno-gospodarczej. Doświadczenia w zakresie energetyki i transportu uczą nas tego. W planie na rok przyszły daleko idącym ograniczeniom inwestycyjnym podlega np. łączność. W toku realizacji planu należałoby szukać dodatkowych środków dla łączności, aby uniknąć w przyszłości stosowania rozwiązań nadzwyczajnych.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselEdwardZglobicki">Dla sprawnego funkcjonowania gospodarki konieczne jest także, jak wykazały tegoroczne doświadczenia, utrzymanie potencjału majątku trwałego w odpowiednim stanie gotowości techniczno-eksploatacyjnej przez konsekwentnie stosowaną politykę remontów i konserwacji urządzeń wytwórczych i usługowych.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselEdwardZglobicki">Wszelkie odstępstwa od tej zasady wpływają na pogorszenie wyników użytkowania tych dóbr ekonomicznych. W coraz większej liczbie zakładów widać wzrost troski o sprawność posiadanego majątku. Wydaje się jednak, że w przyszłości trzeba będzie wypracowywać bardziej efektywne niż dotychczas formy doskonalenia eksploatacji majątku trwałego: budynków, maszyn i środków transportowych.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselEdwardZglobicki">Wysoka Izbo! Odczuwalna poprawa warunków życia ludności zależna jest obecnie głównie nie tylko od wysokiego tempa wzrostu we wszystkich dziedzinach, lecz przede wszystkim od realnej poprawy i usprawnienia działalności dziedzin mających bezpośredni wpływ na warunki życia społeczeństwa. Te trudne, lecz rozwojowe zadania przypadnie nam realizować w okresie, w którym w krajach wysoko rozwiniętych wg prognoz ich własnych ekonomistów dużym osiągnięciem będzie samo tylko utrzymanie obecnego poziomu i niedopuszczenie do jego spadku.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselEdwardZglobicki">Wykonanie zadań planu zależne będzie od wyzwolenia znacznych jeszcze rezerw, jakie tkwią w sprawności funkcjonowania całej gospodarki i poszczególnych jej ogniw. Bardziej skuteczne i energiczne działania administracji centralnej, poszczególnych resortów, zdecydowane rozwiązywanie szeregu trudności, lepsze kojarzenie interesów jednostek gospodarczych z interesem ogólnospołecznym stanowią ważne źródło poprawy codziennych warunków życia każdego obywatela. Rezerwy mogące wpłynąć na poprawę funkcjonowania gospodarki tkwią także w lepszej organizacji i zarządzaniu przedsiębiorstwami, w racjonalnych zmianach w stosowaniu instrumentów ekonomicznych i finansowych, takich jak ceny, płace, normowanie zużycia materiałowo-surowcowego.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselEdwardZglobicki">Równolegle ze zmianą normatywów konieczne jest stałe unowocześnianie technologii wytwarzania, stosowanie reżimu oszczędności materiałowo-surowcowych, eliminowanie produkcji materiałów i towarów niechodliwych i zbędnych. Uczyni to naszą gospodarkę bardziej efektywną i zmniejszy trudności zaopatrzeniowe. Jesteśmy także przeświadczeni, że w tej dziedzinie szczególnie wskazana jest aktywizacja działalności drobnego przemysłu uspołecznionego i rzemiosła. Widzimy tu szerokie możliwości uruchamiania nowej produkcji opartej — obok surowców i materiałów pełnowartościowych — również na surowcach odpadowych i wtórnych. Wiele zależeć tu będzie od znalezienia sposobu szybkiego przekazywania temu pionowi właściwego zagospodarowywania zbędnych lub nie wykorzystywanych w innych działach gospodarki maszyn i urządzeń. Są to zadania do realizacji w planie roku 1980 oraz w dalszych latach. Usprawnią one działalność rynku wewnętrznego. Zaopatrzenie rynku wewnętrznego, zwłaszcza w artykuły żywnościowe, staje się jednym z podstawowych zadań w skali społecznej.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselEdwardZglobicki">Rynek wewnętrzny charakteryzują znaczne napięcia i dysproporcje. Dlatego też, niezależnie od zakładanych w planie na 1980 rok rozstrzygnięć — wszelkie możliwe do wygospodarowania w ciągu tego roku rezerwy powinny być przeznaczone na złagodzenie napięć rynkowych szczególnie na rynku artykułów żywnościowych. A rezerw tych jest sporo. Zawierają się one m.in. w doskonaleniu skupu bydła i trzody, a także skupu mleka, którego wielkość czyni nasz kraj jednym z największych producentów w Europie.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselEdwardZglobicki">Istotną dziedziną w realizacji zadań równoważenia rynku oraz wykonania niektórych celów społecznych planu jest rozwój usług dla ludności. Plan na 1980 rok przewiduje utrzymanie wysokiego tempa wzrostu usług dla ludności świadczonych przez sektor uspołeczniony. W relacji do innych dziedzin, planowana dynamika wzrostu wartości usług jest wysoka. Preferuje się zgodnie z potrzebami społecznymi w dalszym ciągu rozwój usług bytowych, tak ważnych dla usprawnienia pracy w gospodarstwie domowym. Integralną część NPSG stanowi rozwój rzemiosła. Zakłada się w planie dla tego sektora w dalszym ciągu wysokie tempo wzrostu zarówno usług, jak i drobnej produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselEdwardZglobicki">Warunkiem skutecznej, zgodnej z planem działalności jest realizowanie założonej wielkości zatrudnienia, puli dostaw surowcowo-materiałowych, a także niedopuszczanie, by — „trudny rynek” stawał się przyczyną nieuzasadnionych korzyści materialnych. Problem ten ma zresztą szerszy aspekt. Dotyczy on w równym stopniu rzemiosła, jak i innych działów gospodarki np. handlu czy przemysłu, a przejawia się w podmianach asortymentowych, w zwyżkach cen, a nawet nadużyciach gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselEdwardZglobicki">Istotne znaczenie w realizacji celów społecznych planu ma dalszy rozwój oświaty, ochrony zdrowia, kultury i sztuki. W planie na 1980 r., mimo respektowania zasady oszczędnej gospodarki, przeznacza się na te dziedziny znaczne kwoty z budżetu państwa oraz zakłada dalszy przepływ zatrudnienia do sfery usług niematerialnych.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselEdwardZglobicki">Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego wyraża poparcie dla przedstawionego projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego. Uwzględnia on realia aktualnej sytuacji oraz określa działania celowe i skuteczne w obecnych warunkach. Przeciwstawia się powstałym trudnościom, ochraniając cele społeczne. Również projekt budżetu państwa prawidłowo w odniesieniu do obecnych możliwości ustala zakres i zadania w dziedzinie zaspokajania potrzeb społecznych i gospodarczych kraju. Dąży on do doskonalenia zasad oszczędnej gospodarki wydatkami i dyscyplinowania dochodów, wyzwalania rezerw, wzrostu efektywności gospodarowania, umocnienia równowagi pieniężno-rynkowej. Projekt budżetu zakłada dalsze finansowanie istotnych celów społecznych, w szczególności związanych z potrzebami rodziny. Chciałbym podkreślić, że w budżecie tym znajduje również wyraz słuszna tendencja do zwiększania roli budżetów terenowych.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselEdwardZglobicki">Wysoka Izbo! Każdy nowy etap rozwoju gospodarczego niesie za sobą nowe problemy, bariery i przeszkody. Dotyczy to również gospodarki krajów o rozwiniętym poziomie wytwórczości, takich jak Polska. Dla lepszego dostosowania się do tych nowych, złożonych warunków nieodzowne jest doskonalenie metod i środków działania. Obecnie naczelnym zadaniem na każdym szczeblu gospodarki jest poprawa efektywności gospodarowania. W warunkach niezrównoważenia gospodarki jej efekty najskuteczniej przejawiać się będą stopniową likwidacją narosłych dysproporcji rozwojowych. Jedną z nich jest niedostosowanie podaży usług i produkcji drobnego przemysłu do potencjalnego popytu. Przeciwdziałanie tym zjawiskom, to ważne dziedziny politycznej aktywności również Stronnictwa Demokratycznego. Rozwijając taką działalność, dążyć będziemy do osiągnięcia postępu w urzeczywistnianiu celów tak silnie akcentowanych w powszechnej dyskusji nad wytycznymi na VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselEdwardZglobicki">Mamy świadomość trudności i napięć gospodarczych, które przyjdzie przezwyciężać w roku 1980. Mamy też świadomość wyzwania rzuconego wszystkim krajom wspólnoty socjalistycznej przez decyzje NATO. Wbrew woli i nadziejom narodów — głuche na propozycje Związku Radzieckiego i pozostałych krajów naszej wspólnoty — koła zimno wojenne otwierają nowy, jakże groźny etap wyścigu zbrojeń. Potężnie brzmi głos protestu naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselEdwardZglobicki">Odpowiedzią na wyzwanie NATO — musi być z naszej strony nie tylko protest, ale i umocnienie siły Polski jako nieodzownego ogniwa stojącej na straży pokoju potęgi socjalistycznej wspólnoty. I dlatego warunki, w których przyjdzie nam wcielać w życie dyskutowany dziś plan, wymagać będą szczególnie wysokiego poziomu zaangażowania i obywatelskiej odpowiedzialności na każdym szczeblu zarządzania i na każdym stanowisku pracy. Posłowie SD będą głosowali za przyjęciem projektu planu i budżetu państwa w przedłożeniu rządowym wraz z poprawkami zgłoszonymi przez komisje. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam obecnie głosu posłowi Teresie Morawiec.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselTeresaMorawiec">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! We wstępie do projektu uchwały Sejmu o narodowym planie społeczno-gospodarczym na rok 1980 stwierdza się m.in., że naczelnym zadaniem wszystkich ogniw gospodarki jest zapewnienie istotnego postępu w jakości pracy i efektywności gospodarowania we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego i społecznego.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselTeresaMorawiec">Poprawie gospodarności w roku przyszłym powinno towarzyszyć lepsze dostosowywanie struktury produkcji do potrzeb społecznych i systematyczna poprawa jakości towarów, a także optymalne rozmieszczenie i wykorzystanie zasobów pracy w skali gospodarki, poszczególnych gałęzi i przedsiębiorstw oraz jednostek terytorialnych.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselTeresaMorawiec">Ważna sfera zadań efektywnościowych związana jest z lepszym wykorzystaniem majątku trwałego, co znalazło odpowiedni wyraz w referacie sprawozdawcy generalnego. Nadal tkwią duże rezerwy w zmianowości produkcji, a także w zwiększeniu produktywności środków trwałych, która w ostatnich latach ma tendencję malejącą. Wiele rezerw związanych jest również z terminowym instalowaniem nowych maszyn i urządzeń oraz z osiąganiem planowanych zdolności produkcyjnych. Zagospodarowanie tych rezerw ma istotne znaczenie dla poprawy gospodarności w przedsiębiorstwach.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselTeresaMorawiec">Podjęcie w przyszłym roku powszechnego programu oszczędności w całej gospodarce nakłada na zakłady pracy poważne zadania w zakresie obniżki kosztów wytwarzania, których głównym elementem w naszych warunkach są koszty materiałów, surowców, paliw i energii.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselTeresaMorawiec">Szczególną uwagę należałoby zwrócić na bardziej racjonalne gospodarowanie importowanymi surowcami i materiałami. Przez obniżenie ich zużycia w procesie produkcji można doprowadzić do zahamowania tendencji wzrostu kosztów produkcji finalnej, wynikających ze wzrostu cen surowców i materiałów na rynkach światowych, względnie nawet uzyskać obniżkę kosztów produkcji. Zadania roczne wynikające z planu na 1980 rok zakładają uzyskanie obniżki kosztów ogółem w przemyśle o 0,4%, w tym materiałowych co najmniej o 1,2%, co należy traktować jako zadania minimalne.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselTeresaMorawiec">Jeśli zważyć, że w całym bieżącym 5-leciu obniżka kosztów w przemyśle wynosi w skali rocznej około 0,6%, zadania wynikające z planu, a także relatywnie wysokie w stosunku do krajów wysoko rozwiniętych zużycie materiałów i energii na jednostkę wyrobów powinny wyzwolić podjęcie energicznych działań na rzecz racjonalizacji zużycia wszelkich surowców i materiałów.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselTeresaMorawiec">Należy rozważyć nałożenie na jednostki gospodarcze obowiązku opracowania długookresowych planów rozwoju technologii i prognoz w tej sprawie. Plany te i prognozy określać powinny pożądane kierunki i zakres doskonalenia technologii wytwarzanych w przedsiębiorstwach wyrobów, obniżanie materiałochłonności i kosztów ich produkcji. W ich opracowaniu uczestniczyć powinni najlepsi specjaliści i technolodzy zainteresowanych zakładów i zjednoczeń, a także przedstawiciele stowarzyszeń naukowo-technicznych i pracownicy placówek naukowo-badawczych.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselTeresaMorawiec">Powszechnie stosowaną metodą ujawniania rezerw stać się musi stała kontrola i krytyczna ocena jednostkowych kosztów produkcji. Konieczne jest w szczególności dokonywanie w każdym przedsiębiorstwie normatywnego rachunku kosztów w ramach wewnątrzzakładowego rozrachunku gospodarczego. Wiodąca rola w tym względzie przypada służbom ekonomicznym, które z racji swoich obowiązków i zawodowego przygotowania dbać powinny o przestrzeganie wszystkich zasad efektywności gospodarowania. Niezależnie od tego wszystkie podejmowane decyzje gospodarcze powinny mieć na względzie nie tylko przyszłe efekty produkcyjne czy usługowe, ich materiało-i energochłonność, lecz również całokształt kosztów w ujęciu kompleksowym, a więc nie tylko koszty wiążące się bezpośrednio z daną działalnością, lecz również koszty, jakie to wywoła w całej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselTeresaMorawiec">Wizytówką socjalistycznego przedsiębiorstwa i każdego kolektywu pracowniczego powinna być wysoka jakość wyrobów i usług, uzyskiwana przy jak najniższych kosztach. Wskutek produkcji złej jakości tracimy rocznie ponad 22 mld zł. Jednoznaczną wymowę ma fakt, że przedsiębiorstwa budowlano-montażowe przeznaczają ponad 2 mld zł rocznie na usuwanie usterek.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselTeresaMorawiec">Z myślą o wyższej jakości i nowoczesności należy konsekwentnie dokonywać w każdym przedsiębiorstwie okresowych przeglądów asortymentowych planów produkcji i eliminować z nich — już w fazie programowania — wyroby przestarzałe pod względem konstrukcyjnym i technologicznym oraz produkty o złej jakości.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselTeresaMorawiec">Dalszego doskonalenia wymaga działalność wszystkich ogniw kontrolnych zarówno wewnątrzzakładowych, jak i branżowych. W każdym zakładzie pracy obok kontroli wewnętrznej powinna funkcjonować rzetelna kontrola ze strony kadry dozoru technicznego, a także samorządu robotniczego, obejmując wszystkie procesy wytwórcze oraz operacje technologiczne.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselTeresaMorawiec">Należy z całą konsekwencją przestrzegać uregulowanych uchwaloną przez Sejm ustawą obowiązków producentów i jednostek obrotu towarowego, a także wykonawców robót w zakresie odpowiedniej jakości towarów, robót i usług, gdyż ciągle jeszcze trafia na rynek zbyt duża ilość towarów o niskich walorach użytkowych i jakościowych, a wiele obiektów budowlanych wymaga robót poprawkowych. Wydaje się ponadto celowe przeanalizowanie skuteczności funkcjonowania systemu kar umownych w stosunkach między przedsiębiorstwami. Częste są bowiem przypadki tolerancyjnego rozliczania przedsiębiorstw przez jednostki nadrzędne z realizacji efektów rzeczowych, a także nie- egzekwowania kar umownych w stosunku do wykonawców. Niedostateczna dyscyplina występuje również w stosunkach umownych między przemysłem a handlem. Odbiorcy często przyjmują od dostawców materiały i towary obarczone wadami. Dotyczy to zarówno produkcji finalnej, jak i kooperacyjnej. Należy temu zdecydowanie przeciwdziałać przez bezwzględne przestrzeganie wszystkich warunków umów handlowych i kooperacyjnych pod względem ilości, jakości oraz terminów dostaw.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselTeresaMorawiec">Usprawnienia wymaga również rozdzielnictwo towarów w celu wyeliminowania nieracjonalnych przewozów z odległych miejscowości przy istnieniu możliwości zaopatrzenia się w bliżej zlokalizowanych jednostkach.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselTeresaMorawiec">W podnoszeniu efektywności gospodarowania decydującą rolę odgrywa postawa i działanie ludzi, ich stosunek do wspólnego dobra, nawyk oszczędnego wykorzystywania już wytworzonych wartości, a także rzetelny stosunek do własnej i cudzej pracy. Staje się to szczególnie ważne obecnie, ponieważ za szybkim wzrostem potencjału wytwórczego przemysłu i budownictwa nie nadąża przyrost zasobów pracy.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselTeresaMorawiec">Racjonalizacja zatrudnienia i działania dyscyplinujące, należyte wykonywanie zawodowych obowiązków stają się sprawą o coraz większej wadze społecznej i gospodarczej. Duże znaczenie dla poprawy efektywności gospodarowania i zwiększenia wydajności pracy ma dyscyplina i wykorzystanie czasu pracy. W miarę rozwoju techniki i technologii rośnie wartość każdej efektywnie przepracowanej, a także nie przepracowanej godziny. W roku bieżącym efekty pracy przemysłu i budownictwa poważnie obniża nadmierna absencja i fluktuacja załóg. Konieczne jest zatem podjęcie bardziej skutecznych działań we wszystkich organizacjach gospodarczych na rzecz racjonalizacji zatrudnienia, poprawy jakości i dyscypliny pracy, lepszego wykorzystania czasu pracy, a także ograniczenia fluktuacji kadr.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselTeresaMorawiec">Duże rezerwy tkwią w organizacji procesów wytwórczych zarówno w odniesieniu do poszczególnych stanowisk, jak i całych procesów produkcyjnych. Doskonalenie organizacji pracy w każdym przedsiębiorstwie musi być procesem ciągłym, zmierzającym do lepszego wykorzystania kwalifikacji kadr robotniczych i inżynieryjno-technicznych, istniejącego potencjału produkcyjnego, materiałów i surowców, a co za tym idzie — tworzenia warunków dla coraz wyższej jakości i wydajności pracy, jej bezpieczeństwa i kultury. Trzeba, by powszechny w naszej praktyce gospodarczej stał się pogląd, że nie może być mowy o efektywnej pracy tam, gdzie praca nie jest dostatecznie bezpieczna, gdzie wykonywanie obowiązków pracowniczych związane jest z zagrożeniem życia i zdrowia załóg. Praca efektywna zawsze musi oznaczać również pracę bezpieczną. Zwiększonej uwagi ze strony zakładów pracy wymaga także prawidłowy przebieg adaptacji nowych pracowników, prawidłowe realizowanie zasad wynagrodzeń za pracę, a także kształtowanie postaw zaangażowania zawodowego i społecznego załóg.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselTeresaMorawiec">Dla osiągnięcia wymaganego wzrostu efektywności gospodarowania w roku przyszłym należałoby poza tym w większym zakresie przestrzegać zasady kolegialności w podejmowaniu decyzji i jednoosobowej odpowiedzialności za ich realizację na określonym odcinku. Należy również podnieść rangę rachunku ekonomicznego w działalności eksploatacyjnej i inwestycyjnej jako podstawowego kryterium podejmowania decyzji gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselTeresaMorawiec">W przedłożonym przez Rząd projekcie uchwały o NPSG na rok 1980 dostrzec można nowe mechanizmy zwiększające materialne zainteresowanie przedsiębiorstw w obniżeniu kosztów materiałowych, racjonalizacji zatrudnienia oraz w zakresie wykorzystania zbędnych maszyn i urządzeń. Należy postulować dalsze prowadzenie prac w tej dziedzinie, by obok uświadomienia zakładom pracy rangi efektywnego gospodarowania wytworzyć rzeczywiste, materialne zainteresowanie zwiększeniem gospodarności. Wynikiem poprawy efektywności gospodarowania w 1980 roku powinna stać się poprawa podstawowych relacji ekonomicznych we wszystkich zakładach pracy w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselTeresaMorawiec">Wydaje się ponadto, że jednym z warunków wzrostu efektywności w skali makroekonomicznej jest usunięcie dysproporcji między możliwościami w zakresie produkcji finalnej a zadaniami produkcyjnymi w zakresie produkcji podstawowej na cele zaopatrzeniowe i materiałowo-techniczne. Wymaga to dalszego doskonalenia bilansowania materiałowego z uwzględnieniem wydłużenia horyzontu czasowego bilansów oraz lepszego rozpoznawania skutków bilansowych przedsięwzięć inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselTeresaMorawiec">Niezależnie od tego w pracach nad doskonaleniem systemu planowania i zarządzania gospodarką należy uwzględnić potrzebę umacniania powiązań planu centralnego z planami województw i gmin w celu zwiększenia wpływu wojewodów na ukształtowanie zadań NPSG.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselTeresaMorawiec">Wysoki Sejmie! Z wielu zagadnień związanych z obszerną problematyką efektywności gospodarowania przedstawiłam jedynie kilka, o istotnym w moim przekonaniu znaczeniu dla tej sprawy. W sytuacji, gdy przyjęte w planie zadania efektywnościowe w znacznym stopniu warunkują uzyskanie założonych na rok 1980 celów społecznych, niezbędne jest podjęcie od pierwszych dni nowego roku zdecydowanych działań na rzecz ich wdrażania do praktyki gospodarczej w każdym zakładzie i przedsiębiorstwie, w każdej instytucji i placówce naukowo-badawczej, w każdej jednostce administracji państwowej i gospodarczej. Działania te muszą mieć charakter kompleksowy i powszechny.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselTeresaMorawiec">Dobre warunki i podstawę do ofensywnego podejścia do zadań NPSG stwarza oprócz licznie i wszechstronnie przygotowanej kadry przede wszystkim ogromny i nowoczesny potencjał wytwórczy. Jest konieczne, by ten potencjał szybciej niż dotąd owocował rozwojem nowoczesnej, społecznie pożądanej produkcji, a także sprzyjał coraz wyższej efektywności gospodarowania — dla dobra ludzi pracy, dla rozwoju socjalistycznej Polski. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Zenonowi Komenderowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselZenonKomender">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W przedłożeniu rządowym, a potem w poselskiej dyskusji nad projektami planu i budżetu na rok 1980 z całą ostrością uwidoczniły się trudności i napięcia, jakie przeżywa ostatnio nasza gospodarka w toku realizacji generalnie słusznej strategii rozwoju społeczno-gospodarczego kraju określonej uchwałami VI i VII Zjazdu partii.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselZenonKomender">Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Pax”, pragnę podkreślić, że w całej pełni potwierdzamy dziś rozumienie wizji programowej Edwarda Gierka przedstawionej po grudniu 1970 roku. Program ten oznaczał jedynie słuszne wyjście z tzw. małej stabilizacji, cechującej politykę gospodarczą lat sześćdziesiątych. Natomiast równolegle do słusznych i właściwych celów przyszła potem ich realizacja i związane z nią napięcia, błędy, a także trudności obiektywne. Większość z tych trudności nie zniknie w roku przyszłym — ich przyczyny są bardzo złożone i wyjście z nich nie będzie łatwe. Dlatego też konstruując plan i budżet na przyszły rok, trzeba je było brać pod uwagę.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselZenonKomender">Głównym czynnikiem determinującym założenie planu, są wyniki realizacji planu w roku bieżącym. Jakkolwiek w tym roku nastąpił dalszy wzrost naszej gospodarki, to jednak nie zrealizujemy szeregu ważnych zadań planu. Dotyczy to zarówno przemysłu, rolnictwa, jak i transportu oraz handlu wewnętrznego i usług. W tej ostatniej, niezwykle ważnej społecznie dziedzinie, szczególnie dotkliwy jest brak równowagi cząstkowej i ciągłe trudności w terminowych dostawach szeregu wyrobów pilnie poszukiwanych na rynku.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselZenonKomender">W przemyśle wzrost produkcji w skali rocznej wyniesie jedynie ok. 2,6% (w planie zakładano wzrost o 4,9%). Jest to wzrost ogółem i mieści się w nim również relatywny spadek produkcji w niektórych branżach. Szczególnie dotkliwe dla naszej gospodarki jest niewykonanie planu produkcji szeregu deficytowych surowców i materiałów oraz wyrobów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselZenonKomender">W rolnictwie w stosunku do planu zabraknie ponad 35 mld zł wartości produkcji. Zbiory zbóż są niższe o około 4,2 mln ton w stosunku do roku 1978. Odbija się to na zaopatrzeniu naszej hodowli i zmusza do dużego i bardzo kosztownego importu zbóż i pasz.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselZenonKomender">W handlu zagranicznym korzystnym objawem jest prawie pełne wykonanie eksportu, w tym również do krajów kapitalistycznych. Towarzyszy temu jednak wspomniana konieczność dodatkowego importu zbóż i pasz, których ceny rosną, jak i zresztą szeregu innych surowców importowanych. W rezultacie, pomimo wydatkowania założonych w planie środków na import, ilościowe dostawy wielu surowców były w 1979 r. niższe od założonych w planie.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselZenonKomender">Istotne znaczenie dla ogólnej sytuacji gospodarczej ma niewykonywanie zadań efektywnościowych, czego wyrazem jest m.in. przekroczenie kosztów produkcji. W niektórych działach gospodarki wystąpiło nawet pogorszenie efektywności. Stąd też musimy się liczyć, jak to zapowiedział Minister Finansów w dniu 1 grudnia z tej trybuny — z niepełnym wykonaniem planu dochodów budżetu państwa. Jest to wynikiem obniżenia poziomu akumulacji finansowej w stosunku do planu w związku z niepełną realizacją planu produkcji i wzrostem kosztów wytwarzania. Złożyło się na to wiele przyczyn, m.in. trudności i braki w zaopatrzeniu techniczno-materiałowym, w obsłudze transportowej, a w wielu branżach częste wyłączanie prądu elektrycznego.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselZenonKomender">W konsekwencji dochód narodowy wytworzony ukształtuje się poniżej założeń planu i będzie niższy o 37 mld zł w porównaniu z rokiem 1978. Wszystko to powoduje, że baza wyjściowa dla planu 1980 r. jest stosunkowo niska i warunki jego realizacji będą trudne. Zaakcentowano to wyraźnie w części wstępnej projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na rok 1980, w której określono główne drogi i metody rozwoju naszej gospodarki, warunkującego realizację zasadniczego celu, którym jest konsekwentna kontynuacja programu socjalnego, mimo tej trudnej i skomplikowanej sytuacji. Wyraża się to w postawieniu konkretnych zadań poprawy efektywności gospodarowania jako głównej metody przezwyciężania obecnych trudności i dysproporcji rozwojowych. Ogólne tempo wzrostu produkcji i wielkość nakładów inwestycyjnych przystosowano do istniejących możliwości.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselZenonKomender">Stąd zakłada się w planie na rok 1980, że dochód narodowy wytworzony wzrośnie jedynie o około 1,8%, co przy obniżeniu udziału inwestycji netto w dochodzie narodowym podzielonym do wielkości 17—18% powinno zapewnić wzrost funduszu spożycia o 2,5%.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselZenonKomender">Najważniejszą decyzją ujętą w planie na rok przyszły jest właśnie to obniżenie nakładów inwestycyjnych. Obniżka ta obejmuje zresztą kolejny rok z ok. 711 mld zł w roku 1978 do 653 mld zł w roku bieżącym i do 600 mld zł w planie roku następnego. Przy tak obniżonym poziomie nakładów w 1980 r. realizowane być powinny ściśle w planie określone zadania preferencyjne: w energetyce, przemyśle węglowym, w transporcie kolejowym.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselZenonKomender">Wyrazem realizacji programu socjalnego jest planowany wzrost nakładów na budownictwo mieszkaniowe dla uzyskania w roku 1980 ponad 340 tys. nowych mieszkań oraz na gospodarkę komunalną ze szczególnym uwzględnieniem przygotowania terenów pod nowe osiedla. Zakłada się również preferencje dla drobnej wytwórczości, m.in. przez stworzenie w planie rezerwy na rozwój uspołecznionego przemysłu drobnego w wysokości ponad 2,5 mid zł.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselZenonKomender">Ten manewr inwestycyjny powoduje przejściowe zmniejszenie zakresu inwestycji w szeregu innych resortów, w tym także na rolnictwo i gospodarkę żywnościową. Jest to zabieg przymusowy, gdyż w debacie sejmowej, jak i w toku dyskusji przedzjazdowej słusznie podnoszona jest sprawa konieczności szybkiej modernizacji naszej gospodarki rolnej. Dlatego też te ograniczenia inwestycyjne, według zapowiedzi rządowych, mają charakter przejściowy, podyktowany wyjątkowymi warunkami 1980 r. Trzeba by przy tym dzielić te mniejsze środki bardziej wnikliwie i proporcjonalnie do występujących potrzeb we wszystkich sektorach rolnictwa. Chodzi tu nie tylko o nakłady finansowe, ale również o podział potencjału budowlanego, materiałów budowlanych, maszyn i urządzeń.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselZenonKomender">Ważnym założeniem planu inwestycyjnego jest dążność do koncentracji środków na wybranych obiektach, szczególnie ważnych dla gospodarki oraz obiektach przewidzianych do zakończenia w roku 1980 oraz na inwestycjach modernizacyjnych. W warunkach zmniejszenia ogólnego poziomu inwestowania wymagać to będzie świadomego i rozważnego zwolnienia tempa realizacji szeregu inwestycji, a nawet okresowego wstrzymania niektórych. Jest to zabieg niełatwy, gdyż powoduje on dalsze pogłębienie już i tak bardzo poważnej wielkości zamrożenia inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Od właściwej i pełnej realizacji tego niełatwego manewru inwestycyjnego zależeć będzie również w dużej mierze poprawa ogólnej równowagi ekonomicznej naszej gospodarki, co jest naczelnym zadaniem planu. Nie chodzi tu tylko o zmiany w skali nakładów inwestycyjnych, ale przede wszystkim o wyraźną poprawę szeroko rozumianej efektywności inwestycji, o gospodarność w sferze tworzenia, a potem eksploatacji majątku narodowego. Problem ten był już dzisiaj poruszany. Dotyczy to szczególnie inwestycji w sferze produkcji. Ta dziedzina gospodarki wiąże ogromne środki, które powinny przynosić możliwie szybko wyższe efekty.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselZenonKomender">Wzrost napięcia inwestycyjnego i trudności w procesie realizacji wielu zadań był i jest w decydującej mierze — według zgodnej opinii rzeczoznawców — wynikiem nadmiernego i niedostatecznie hamowanego pędu do równoczesnego rozpoczynania zbyt wielu inwestycji, a zwłaszcza dużych zadań budowlanych. To nadmierne rozszerzanie frontu inwestycyjnego powodowało dekoncentrację nakładów, potencjału wykonawczego, kadr budowlanych i wyposażenia inwestycyjnego w maszyny i urządzenia. Niesłusznie zaniechano w wielu dziedzinach przemysłu możliwości zwiększenia produkcji i jej unowocześniania w drodze modernizacji istniejących zakładów. W wielu ogniwach gospodarki pogorszył się też poziom dyscypliny inwestycyjnej w dziedzinie przygotowywania niezbędnych warunków do rozpoczynania inwestycji, praktykowano tzw. — „zaczepianie się” o plan inwestycyjny, nie doszacowywano kosztów planowanych inwestycji, nie zawsze tworzono odpowiednie warunki dla dobrej eksploatacji oddanych do użytku obiektów.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselZenonKomender">W toczącej się obecnie dyskusji nad wytycznymi na VIII Zjazd PZPR przy omawianiu spraw inwestycyjnych wiele uwagi poświęca się tym zagadnieniom, a obok spraw technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych mówi się szeroko o społecznych, moralnych i socjopsychologicznych przesłankach doskonalenia procesu inwestycyjnego. Niestety, zbyt często przy prezentowaniu spraw związanych z realizacją programu inwestycyjnego koncentrujemy się na ukazywaniu przede wszystkim dużych obiektów i imponujących zamierzeń inwestycyjnych z pominięciem nieraz bardzo trudnych i mało efektownych, ale bardzo potrzebnych mniejszych inwestycji modernizacyjnych. Zbyt często przy prezentowaniu wielkich inwestycji pomijane są trudności wynikające z błędów planowania i projektowania, a wybijane są raczej tylko tzw. trudności obiektywne, które jak się im bliżej przyjrzeć, to wiążą się one najczęściej ze złym przygotowaniem procesu inwestycyjnego czy wręcz z niezbilansowaniem zadań z środkami dla ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselZenonKomender">Wielkość autentycznych i zrealizowanych na oczach całego społeczeństwa osiągnięć inwestycyjnych, a także dojrzałość społeczno-polityczna społeczeństwa upoważnia do większej otwartości w tych sprawach, do mówienia również o generaliach naszej polityki inwestycyjnej, o społecznej celowości i efektywności niektórych inwestycji.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselZenonKomender">Inną dziedziną, w której w społecznym odczuciu należałoby ograniczyć marnotrawstwo i poprawić społeczną efektywność jest gospodarka żywnościowa i zaopatrzenie rynku wewnętrznego. Trzeba zrobić wszystko, aby zmniejszyć straty wynikające z często wadliwej organizacji skupu i uboju bydła oraz trzody, a zwłaszcza warunków ich przewozu i przetrzymywania w miesiącach letnich; trzeba lepiej zagospodarowywać wszystkie produkty poubojowe, zabezpieczając równocześnie wyższą jakość wyrobów wędliniarskich. Szczególnie ważne jest pełne zabezpieczenie odbioru od producentów i zagospodarowanie wszystkich płodów rolnych, w tym również owoców i warzyw w latach urodzaju. Chodzi tu o cały ciąg działań w zakresie skupu, transportu, przechowalnictwa, przetwórstwa, a potem i handlu detalicznego.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselZenonKomender">Wiele rezerw tkwi w usprawnianiu organizacji skupu mleka oraz technologii jego przetwórstwa tak, aby doprowadzić do pełnego zagospodarowania tego cennego surowca i odczuwalnej poprawy jakości przetworów mlecznych.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselZenonKomender">Zasadniczym kierunkiem działań na rzecz poprawy efektywności gospodarowania, jak również osiągnięcia w 1980 r. równowagi cząstkowej na rynku towarów i usług musi być coraz to lepsze dostosowywanie struktury produkcji i usług do faktycznych, prawidłowo rozpoznanych potrzeb społeczeństwa. Wobec napiętych bilansów materiałowych nie powinno się kontynuować produkcji w dotychczasowej skali wyrobów trudno zbywalnych, a tym bardziej tzw. towarów — „nie trafionych”. Nie można tolerować sytuacji, w której przy nie w pełni zaspokojonym popycie na obuwie, odzież, bieliznę, tkaniny itp. gromadzą się w handlu zapasy artykułów z tej właśnie grupy artykułów nie znajdujących nabywców ze względu na ich niedostosowanie do rzeczywistego popytu. Poza dolegliwością społeczną w tej sytuacji niepokojąca jest skala marnotrawstwa surowców, wynikająca z tej — „nietrafionej produkcji” przy równoczesnych brakach np. w zaopatrzeniu rynku w artykuły dla niemowląt i dzieci.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselZenonKomender">Trudna sytuacja rynkowa u progu roku 1980 wymaga od wszystkich organizacji handlowych bardziej sprawnego działania w zakresie dystrybucji towarów, przyśpieszenia ich rotacji, lepszej organizacji sprzedaży. Odbudowane być muszą zapasy w poszczególnych grupach asortymentowych, jest to bowiem jeden z warunków zapewnienia ciągłości dostaw. Większa być musi dyscyplina dostaw towarów, a zwłaszcza ich rytmika. Wobec braku możliwości pokrycia zapotrzebowania wsi na węgiel, nawozy i pasze treściwe rodzi się pod adresem handlu wiejskiego postulat zdyscyplinowania sprzedaży tych artykułów, a przede wszystkim ścisłego przestrzegania ustalonych priorytetów oraz kierunków i norm zaopatrywania gospodarstw indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselZenonKomender">Konieczna jest stała poprawa organizacji i techniki sprzedaży, zwłaszcza w dużych placówkach handlowych oraz w handlu spożywczym. Jest to szczególnie istotne w związku z założonym w planie dalszym zmniejszaniem zatrudnienia w handlu, czemu sprzyjać będzie rozwój systemu agencyjnego. Niezbędne jest równocześnie przeciwdziałanie oporom kierowników sklepów wobec zatrudniania w handlu emerytów i innych pracowników, np. matek wychowujących małe dzieci — w niepełnym wymiarze czasu pracy.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselZenonKomender">Wysoki Sejmie! Realizacja zadań gospodarczych warunkowana jest także ogólną sytuacją międzynarodową. Jest ona niełatwa. Kierunkowi rozwoju stosunków międzynarodowych, który wyznaczył Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie i który, zgodnie z jej nazwą, zmierza do umocnienia bezpieczeństwa i rozwoju współpracy między państwami wschodniej i zachodniej Europy przez pogłębienie procesów odprężenia — przeciwstawia się obecnie ze wzmożoną siłą kierunek wsteczny, groźny militarnie, jałowy politycznie i destruktywny moralnie. W tych dniach znajduje on dramatyczny wręcz wyraz w decyzjach o wprowadzeniu na europejski obszar Paktu Północno-Atlantyckiego nowej generacji broni rakietowo-jądrowych.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselZenonKomender">Ten brzemienny w następstwa fakt poruszył nas wszystkich, budzi powszechny sprzeciw i potępienie inicjatorów tych działań. Ruch społecznie postępowy katolików — „Pax” wyraził je w oświadczeniu Prezydium Zarządu i Koła Poselskiego — „Pax” w dniu 10 grudnia br. Jako realiści jesteśmy zwolennikami równowagi w podzielonym świecie, uważamy jednak, że powinna to być równowaga bezpieczeństwa a nie strachu, rozbrojenia a nie zbrojeń, współpracy a nie konfrontacji. Równowaga strachu jest nie tylko bardzo zawodnym, ale i niezwykle kosztownym zarówno materialnie, jak i moralnie sposobem utrzymania pokoju.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselZenonKomender">Zarówno wnikliwe rozeznanie intelektualne, jak i głębokie poczucie chrześcijańskie inspirowały wypowiedziane przez Papieża Jana Pawła II te oto ważkie słowa, które chciałbym przypomnieć w obecnej chwili: „Ciągłe przygotowywanie do wojny, czego dowodem jest ustawicznie wzrastająca w różnych krajach produkcja broni coraz to straszliwszej i bardziej udoskonalonej świadczy o gotowości do wojny — a — „bycie gotowym” oznacza — „możliwość jej wywołania”, oznacza również niebezpieczeństwo tego, że w jakimś momencie, że w jakiejś części globu i w jakiś sposób ktoś może uruchomić straszny mechanizm powszechnego zniszczenia. I dlatego potrzebny jest nie mniej ciągły, i owszem, jeszcze bardziej energiczny wysiłek zmierzający w kierunku likwidacji samych możliwości wywołania wojen, zmierzający — jeśli tak można powiedzieć — do uniemożliwienia kataklizmów wojennych w dziedzinie samych postaw, przekonań oraz samych wewnętrznych intencji i dążeń rządów i narodów”.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselZenonKomender">Dziś szczególnie wyraźna jest aktualność owego wezwania Ojca Świętego Jana Pawła II, skierowanego do przedstawicieli wszystkich narodów świata na forum Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselZenonKomender">Owe ciągłe przygotowywanie do wojny przybrać ma nowy i złowieszczy kształt setek nowych rakiet, których jedna salwa wystarczyłaby dla zniszczenia setek miast położonych między Łabą i Wołgą. Z kolei nie mniej ciągły — „wysiłek zmierzający w kierunku likwidacji samych możliwości wywołania wojen” znajduje dobitne odzwierciedlenie w propozycjach wysuniętych 6 października br. w Berlinie przez Leonida Breżniewa, propozycjach uwiarygodnionych wycofaniem radzieckiej wielkiej jednostki pancernej z terytorium Niemieckiej Republiki Demokratycznej oraz skonkretyzowanych w komunikacie z ostatniego posiedzenia Komitetu Ministrów Spraw Zagranicznych Państw Układu Warszawskiego.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselZenonKomender">Naród polski nie musi dowodzić swego przywiązania do sprawy pokoju i swojej nienawiści do wojny. Drogo okupiliśmy ten tytuł w mrocznych latach okupacji, potwierdziliśmy go dobitnie w całym 35-leciu Polski Ludowej na arenie międzynarodowej, licznymi i doniosłymi inicjatywami, mającymi na celu utrwalenie i umocnienie pokoju, urzeczywistnianie odprężenia politycznego i militarnego. Również dzisiaj wszyscy Polacy bez względu na przekonania światopoglądowe i inne pragną, aby obecna krytyczna sytuacja znalazła pozytywne rozwiązanie w procesie rokowań postulowanych przez państwa wspólnoty socjalistycznej. Wyrazem jedności moralno-politycznej wszystkich Polaków, ich wspólnego stanowiska wobec zasadniczych problemów międzynarodowych były słowa Edwarda Gierka wypowiedziane w Szczecinie: — „Polska zawsze stała na stanowisku, że rzeczywiste bezpieczeństwo państw opierać się powinno nie na zwiększaniu pułapów zbrojeń a na ich zmniejszaniu. Polska nie szczędzi wysiłków dla zmniejszenia niebezpieczeństwa konfrontacji militarnej w Europie środkowej”.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Realizacja trudnych zadań przyszłorocznego planu wymagać będzie spokoju społecznego, szerokiego i szczerego dialogu władzy ze społeczeństwem, a nade wszystko ładu moralnego. Ład moralny społeczeństwa nie jest nigdy, jak wskazuje ogólnoludzkie doświadczenie, prostym rezultatem rozwoju społecznego i gospodarczego. Budowanie pożądanego ładu moralnego wymaga przede wszystkim uznania wysokiej rangi inspiracji światopoglądów optymistycznych w życiu społecznym. We współczesnym świecie wieloświatopoglądowość jest wstępnym i wiodącym elementem wielorakich i złożonych procesów demokratyzacji, warunkującej podmiotowość obywatela i społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselZenonKomender">Inspiracja światopoglądowa ze względu na zobowiązujący charakter hierarchii wartości i kryteriów zawartych w światopoglądzie — powinna być źródłem działań każdego człowieka. Światopogląd kształtuje ludzkie postawy przede wszystkim w życiu rodzinnym i w procesie pracy. A z drugiej strony — rodzina i środowisko pracy stwarzać muszą warunki dla rozwoju osoby ludzkiej, pogłębienia wartości moralnych.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselZenonKomender">Nie do tolerowania w tym kontekście jest lekceważący stosunek do pracy, niesolidność, nieodpowiedzialność, brak dyscypliny pracowniczej. Ci, którzy reprezentują takie postawy lub tę tolerancję wykazują, działają w istocie na szkodę społeczeństwa zarówno w sensie ekonomicznym, jak i moralnym. Umocnienie ładu moralnego jest nie do pomyślenia bez właściwego funkcjonowania w praktyce zasad socjalistycznej sprawiedliwości społecznej. Wynika to stąd, że — jak określono w wytycznych na VIII Zjazd PZPR — — „sprawiedliwość społeczna jest w ustroju socjalistycznym nie tylko kategorią prawną i ekonomiczną, ale także zasadą moralną, która określa charakter stosunków społecznych i kierunek ich rozwoju”.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselZenonKomender">Zasada ta musi być szczególnie skrupulatnie przestrzegana w polityce płacowej, w podziale dochodu narodowego. Właśnie w warunkach niepełnego jeszcze zaspokajania wielu potrzeb społecznych szczególną dbałością otoczyć należy sprawiedliwy podział dóbr, konsekwentnie przestrzegać fundamentalnych zasad moralnych. I dlatego, uznając za niezbędne w praktyce gospodarczej zróżnicowanie płac zgodnie z socjalistyczną zasadą — „każdemu wg pracy”, trzeba przede wszystkim dążyć do eliminowania nieuzasadnionej rozpiętości usytuowania materialnego różnych grup pracowniczych i przez właściwą politykę społeczną tworzyć równe szanse startu i rozwoju dla wszystkich obywateli naszego państwa. Nic bardziej nie drażni opinii społecznej, jak różne formy czerpania korzyści nie uzasadnionych osobistym wkładem pracy, liczne przejawy życia na koszt społeczny i nieprzestrzeganie socjalistycznych norm współżycia społecznego. Zasady socjalistycznej sprawiedliwości i moralności społecznej powinny być przestrzegane w każdym miejscu pracy, na każdym stanowisku i w każdej sytuacji. Jest to nie tylko niezbędny warunek dalszego rozwoju naszej gospodarki, ale i właściwego funkcjonowania społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselZenonKomender">Zbliżamy się do sprawdzianu odpowiedzialności narodowej, bo może nadejść taki moment, kiedy troski i kłopoty społeczeństwa, które mogą się zaostrzyć w następnym roku, staną się ważniejsze dla społeczeństwa i przesłonią wielkie cele rozwoju narodowego. Trzeba pamiętać o prawidłowości psychologicznej każdej zbiorowości: jeśli zbyt duża ilość błędów towarzyszy wielkiemu przedsięwzięciu gospodarczemu — społeczeństwo zaczyna krytykować nie popełnione błędy, lecz celowość samego przedsięwzięcia.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” pragnę oświadczyć, że będziemy głosować za projektami uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym i ustawy budżetowej na rok 1980, gdyż dokumenty te wyrażają dążenie do realizacji głównych celów społecznych, mimo ogromnych trudności i napięć w gospodarce.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Józefowi Drzewieckiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselJozefDrzewiecki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W poselskiej dyskusji w komisjach sejmowych nad projektem narodowego planu społeczno-gospodarczego w roku 1980 dużo uwagi poświęcono zagadnieniom transportu, szczególnie zaś tym działaniom, jakie zamierza się podejmować w celu poprawy funkcjonowania tej kluczowej dziedziny naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselJozefDrzewiecki">Zdaję sobie sprawę z faktu, że problem transportu w naszym kraju można konsekwentnie rozwiązać tylko przez kontynuację wysiłku inwestycyjnego oraz wszechstronność działania, uwzględniającą zarówno budowę nowych linii i tras komunikacyjnych, jak też zwiększone dostawy nowych środków transportu, części zamiennych czy też szybsza modernizację sieci i taboru. I takie działania były podejmowane. Tylko w latach 1971—1975 wydatkowano na rozbudowę i modernizację krajowego systemu transportowego o blisko 96% więcej środków inwestycyjnych niż w 5-leciu poprzednim, zaś plan na rok 1980 przewiduje zwiększenie nakładów inwestycyjnych o blisko 6% w porównaniu z wykonaniem planu w roku bieżącym. Te wysiłki nie zdejmują jednak z porządku dnia problemów podnoszenia efektywności pracy transportu, jego organizacyjnej i technicznej sprawności, a także sposobów i środków służących stopniowemu zmniejszaniu transportochłonności naszej gospodarki. Na niektórych sprawach z tej dziedziny chciałbym też skupić swoją wypowiedź.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselJozefDrzewiecki">Wysoki Sejmie! Potrzeby transportowe kraju są zaspokajane przez cały system transportowy, a więc przez transport kolejowy, drogowy, morski i śródlądowy. Te wszystkie gałęzie transportu, wykonując swoje zadania w zakresie zaspokajania potrzeb transportowych, muszą ze sobą coraz ściślej współdziałać i uzupełniać się, a podział zadań przewozowych między te gałęzie powinien być dokonywany w sposób bardziej racjonalny, uwzględniający potrzebę wzrostu roli transportu samochodowego oraz systematycznego powiększania udziału żeglugi śródlądowej w zaspokajaniu potrzeb przewozowych. Tego typu przedsięwzięcia integracyjne, zakładające szybszą harmonizację w rozwoju systemu transportowego, sprzyjać będą bardziej efektywnemu wykorzystaniu środków transportu oraz powiększaniu ogólnych zdolności przewozowych.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselJozefDrzewiecki">Według projektu planu przewozy ładunków wewnątrzkrajowym transportem publicznym i branżowym powinny osiągnąć w 1980 r. poziom 1 666 mln ton, co oznacza w stosunku do przewidywanego wykonania w 1979 r. wzrost o 47 mln ton, tj. o 2,9%. Dominującym środkiem przewozowym pozostanie nadal transport kolejowy, który ma przewieźć w roku przyszłym 496 mln ton ładunków. Na przewidywany przyrost przewozów kolejami normalnotorowymi w granicach 23 mln ton aż 78% przypada na ładunki masowe, w tym głównie węgiel, materiały budowlane oraz ładunki związane z obsługą hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselJozefDrzewiecki">Podstawowym i najtrudniejszym zadaniem, z uwagi na szczególną koncentrację, będą przewozy węgla, które stanowią około 34% ogółu przewozów i będą o 6,3 mln ton większe w stosunku do przewidywanego wykonania w roku 1979. Problemem szczególnej wagi i zadaniem najważniejszym jest więc zapewnienie sprawnej obsługi transportowej Śląska. Podkreślić należy więc przewidywane w projekcie planu utrzymanie koncentracji sił i środków, mających zapewnić niezbędne zdolności przewozowe na trasach odwozowych węgla, przede wszystkim zaś dalszą modernizację i rozbudowę wewnętrznej sieci i urządzeń kolejowych na terenie Śląska.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselJozefDrzewiecki">Nieodzownym warunkiem sprawnej obsługi tego regionu będzie stały i rytmiczny dopływ próżnych węglarek na Śląsk z całej sieci PKP. W tym zakresie przestrzegać należy żelaznej dyscypliny i egzekwowania pełnej odpowiedzialności za wykonanie ustalonych norm spływu węglarek. Należy więc bardziej rygorystycznie rozliczać klientów z przetrzymań i uszkodzeń wagonów oraz wzmóc kontrolę nad użytkowaniem wagonów. Wymierne efekty powinno też przynieść skracanie obrotu i zwiększanie załadunku wagonów towarowych oraz doskonalenie systemu krótko-i średnioterminowego planowania przewozów. Trzeba tu wyraźnie stwierdzić, że w lepszej organizacji czynności za- i wyładunkowych tkwią olbrzymie i ciągle nie wykorzystane możliwości usprawnienia transportu już dzisiaj.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselJozefDrzewiecki">Kluczowy problem, a jednocześnie podstawowy warunek zwiększania zdolności przewozowej i podniesienia bezpieczeństwa ruchu kolejowego stanowi poprawa stanu technicznego i wyposażenia kolei.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselJozefDrzewiecki">Pomimo znacznego już wysiłku, nadal występuje brak części zamiennych, niektórych rodzajów sprzętu mechanicznego, szyn, rozjazdów oraz silników trakcyjnych, a także niedostateczne tempo remontów kapitalnych nawierzchni kolejowych. Trzeba jednak podkreślić planowane na rok 1980 nasilenie prac remontowo-modernizacyjnych, szczególnie w przebudowie torowisk i wymiany szyn oraz znacznie większą niż w roku bieżącym elektryfikację trakcji kolejowej. Wprawdzie zaległości w naprawach torów wynoszą ponad 6 tys. km torów głównych i ok. 3,5 tys. km torów stacyjnych, ale w projekcie planu przyjmuje się program remontów nawierzchni, obejmujący 2,7 tys. km ciągłej wymiany szyn, co stanowi blisko 24% wzrostu w stosunku do wykonania w roku bieżącym, a także ponad 1400 km wymiany wtórnej, co stanowi wzrost ponad 46%. Założenia projektu planu wskazują więc wyraźnie na zamiar przyspieszenia prac nad gruntowną przebudową torowisk, jednocześnie obligują one do zabezpieczenia tej zwiększonej realizacji przez terminowe i pełne dostawy szyn, rozjazdów i pozostałych akcesoriów oraz dobrego przygotowania organizacyjnego robót torowych.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselJozefDrzewiecki">W sytuacji występującego niedostatku, głównie w taborze towarowym, rośnie znaczenie zakresu i terminowości, a nade wszystko — jakości napraw taboru kolejowego. Część zakładów zaplecza remontowego kolei przechodzi obecnie modernizację i rozbudowę. Chodzi o to, by przewidziane w projekcie planu środki na ten cel zostały w pełni i racjonalnie wydatkowane, co wiąże się także z koniecznością wy- vdązywania się z zaplanowanych dostaw przez inne resorty. Przewidywany wzrost ilości napraw nie zaspokoi istniejących potrzeb w tym zakresie, stąd też aktualność hasła o rzeczywiście troskliwe i gospodarskie obchodzenie się z użytkowanym taborem.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselJozefDrzewiecki">W planie na rok 1980 przyjęto poważny, bo 6,4-procentowy wzrost przewozów wykonywanych przez Państwową Komunikację Samochodową. W celu wykonania tych zadań należy zwiększyć stopień wykorzystania potencjału przewozowego, głównie samochodowego taboru ciężarowego. Chodzi tu m.in. o większą konsekwencję w likwidowaniu pustych przebiegów, zwłaszcza powrotnych. Zgłaszane postulaty pełniejszego wykorzystania ładowności pojazdów i likwidacji pustych przebiegów doczekały się bardziej kompleksowej realizacji w PKS. Wprowadzony system koordynacji „Transter” służy racjonalizacji przewozów taborem należącym do tego przedsiębiorstwa. Na przykład w Okręgowym Ośrodku Koordynacji Przewozów PKS w Poznaniu, działającym na obszarze 4 województw, notuje się konkretne i to bardzo wymierne efekty funkcjonowania tego systemu nie tylko w postaci zwiększonych wpływów finansowych, ale przede wszystkim w dodatkowych przewozach, które w dwóch ostatnich latach wyniosły ponad 200 tys. ton ładunku. Trzeba podkreślić wysoki, bo ponad 90-procentowy stopień wykorzystania samochodów. Można więc spodziewać się, że nowe rozwiązanie organizacyjne wymusiło większą dyscyplinę przewozów oraz złagodziło napięcia przewozowe. Uważam, że w tym systemie mogą być też koordynowane przebiegi pojazdów transportu publicznego i branżowego.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselJozefDrzewiecki">Niedobory zdolności przewozowej transportu samochodowego zaostrzają się w okresie zwiększonego nasilenia przewozów. Stąd też szczególnego znaczenia nabiera obecnie problem zmiany sposobu korzystania z transportu przez jego użytkowników, głównie w zakresie przygotowania ładunków do przewozów (kontenery, palety, pakiety), zwiększania wielkości jednorazowych partii ładunków nadawanych do przewozu, szybszego unowocześniania i rozbudowy magazynów dla ładunków niemasowych oraz niedopuszczania do przewozów ładunków o znacznym zanieczyszczeniu odpadami.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselJozefDrzewiecki">Podobnie jak w kolejnictwie, tak też w transporcie samochodowym jednym z najważniejszych obecnie zadań jest polepszenie niedostatecznej jeszcze zdolności naprawczej i stanu technicznego zaplecza obsługowo-remontowego oraz wydatne zwiększenie dostaw części zamiennych, ogumienia i akumulatorów. Dotyczy to zwłaszcza napraw głównych samochodów ciężarowych oraz autobusów.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselJozefDrzewiecki">W komunikacji pasażerskiej zakłada się przyrost przewozu pasażerów w wysokości 4,1% w stosunku do 1979 roku. Będzie to wymagać pełnej realizacji zaplanowanych dostaw autobusów wielomiejscowych oraz wagonów osobowych dla kolei. Problemem podstawowym w przewozach pasażerskich we wszystkich gałęziach transportu w 1980 roku będzie konieczność poprawy jakości obsługi podróżnych. Powinny być prowadzone dalsze działania zmierzające do zapewnienia poprawy punktualności kursowania pociągów i autobusów, podniesienia stanu czystości na dworcach, przystankach i w środkach transportowych, usprawnienia informacji dla pasażerów oraz lepszego skoordynowania rozkładów jazdy.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselJozefDrzewiecki">Zadania transportu zostały skonkretyzowane w rządowym programie kompleksowego rozwoju transportu towarowego w najbliższych latach. W programie tym zostały określone cele, przedsięwzięcia i środki działania w zakresie polityki transportowej w dziedzinie transportu kolejowego, drogowego, wodnego, śródlądowego, a także zadania dla użytkowników transportu. Z dotychczasowego przebiegu realizacji tego programu wynika, że przyznane środki inwestycyjne stopniowo przynoszą pozytywne rezultaty w doskonaleniu systemu transportowego kraju. Chodzi przede wszystkim o konsekwentną realizację przyjętych zadań. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Adama Fuszarę o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#SekretarzposelAdamFuszara">Pół godziny po zarządzeniu przerwy w obradach Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych — sala nr 118.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Zarządzam przerwę w obradach do godz. 14.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 40 do godz. 14)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Tadeusz Maj.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselTadeuszMaj">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez Rząd projekt planu stawia przed gospodarką żywnościową i jej głównym ogniwem — rolnictwem — niełatwe i odpowiedzialne zadania. Dotyczy to zarówno wskaźników wzrostu produkcji, jak i poprawy jej wewnętrznej struktury. Osiągnięcie celów produkcyjnych założonych w planie będzie wymagało znacznie skuteczniejszego niż w latach poprzednich sięgania do rezerw tkwiących w gospodarce rolnej, tym bardziej, że rolnictwo będzie dysponowało niższymi nakładami inwestycyjnymi i niewielkim przyrostem dostaw nawozów mineralnych, jak również innych środków produkcji.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselTadeuszMaj">Na plan pierwszy wysuwa się konieczność wydatnej poprawy w produkcji i gospodarce paszowej.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselTadeuszMaj">Niekorzystne wyniki produkcji zbóż w roku bieżącym zaostrzyły dysproporcje między tempem rozwoju produkcji roślinnej i zwierzęcej. Uwzględniając to, projekt planu słusznie koncentruje uwagę na oszczędnej gospodarce paszowej i obniżeniu zbożochłonności — w celu niedopuszczenia do zahamowania tendencji rozwojowych w produkcji zwierzęcej oraz na przyspieszeniu rozwoju produkcji roślinnej, zwłaszcza zbóż i pasz.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselTadeuszMaj">Należy tutaj podkreślić pozytywne działanie resortu już w roku bieżącym, zmierzające do zaostrzenia kontroli rozchodu ziemi na cele nierolnicze i przyspieszenia prac rekultywacyjnych, dalszej aktywizacji sprzedaży gruntów gospodarstwom indywidualnym w celu lepszego i szybszego ich zagospodarowania oraz przełamanie stagnacji w zasiewach zbóż, zwiększając zasiewy jesienne roku bieżącego o ponad 300 tys. hektarów. Konsekwentna realizacja tych działań oraz planowane dostawy środków produkcji powinny zapewnić osiągnięcie wzrostu globalnej produkcji rolniczej o 5,8%, wzrost sprzedaży produkcji przemysłu rolno-spożywczego o 3,7% przy zwiększeniu dostaw artykułów żywnościowych na rynek o 4,6%.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselTadeuszMaj">Przewidywany wzrost przyczyni się do poprawy zaopatrzenia rynku w żywność jako głównego celu polityki społecznej państwa, realizowanej konsekwentnie w całej dekadzie lat siedemdziesiątych. Rolnicy i wszyscy pracownicy kompleksu żywnościowego są świadomi w jak dużym stopniu ich praca i wyniki mają wpływ na kształtowanie równowagi ekonomicznej i atmosfery społeczno-politycznej, dlatego uczynią wszystko, aby wykonać zadania przyjęte w planie. Potencjał produkcyjny kierowany do rolnictwa w latach siedemdziesiątych, wiedza i nabyte doświadczenia posługiwania się coraz nowocześniejszą techniką w rolnictwie, stwarzają do tego niezbędne warunki.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselTadeuszMaj">Chodzi przede wszystkim o efektywniejsze wykorzystanie potencjału produkcyjnego rolnictwa, tj. ziemi i środków produkcji, a o tym decydować będą — jak w całej gospodarce narodowej tak i w rolnictwie ludzie, ich umiejętność dostosowania się do trudniejszych warunków, inicjatywa i gospodarność, chłopska zapobiegliwość i pracowitość.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselTadeuszMaj">Ogromnym wsparciem tych działań dla uruchomienia wszystkich rezerw w całym ogniwie kompleksu żywnościowego jest szeroka dyskusja nad wytycznymi na VIII Zjazd PZPR, w której obok członków partii biorą aktywny udział członkowie ZSL — sprzyja to podnoszeniu aktywności produkcyjnej w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselTadeuszMaj">W toku dyskusji nad wytycznymi w gminach i w każdej wsi, w gospodarstwach rolnych i instytucjach obsługujących rolnictwo toczą się gospodarskie rozmowy, jak lepiej i szybciej realizować zadania gospodarki żywnościowej.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselTadeuszMaj">Dla całego rolnictwa, dla wszystkich sektorów podstawowym zadaniem staje się konieczność poprawy gospodarki paszowej. Postęp w produkcji zbóż i pasz zadecyduje o dalszym rozwoju produkcji zwierzęcej, a co za tym idzie, o zwiększeniu masy mięsnej na rynku.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselTadeuszMaj">Racjonalna gospodarka paszowa, oparta na naukowych zasadach żywienia zwierząt gospodarskich, powinna stać się podstawą codziennej pracy w pionie inżynieryjno-technicznym gospodarki uspołecznionej i służby rolnej w pracy instruktażowo-doradczej u rolników z równoczesnym zapewnieniem niezbędnej rytmiki dostaw pasz przemysłowych i odpowiedniej jej jakości.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselTadeuszMaj">Strategicznym problemem rozwoju rolnictwa w roku przyszłym i latach następnych jest zwiększenie produkcji zbóż i pasz. Projekt planu zawiera szereg aktywnych elementów, zabezpieczających poprawę bilansu zbożowo-paszowego.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselTadeuszMaj">Decydujące znaczenie dla rozwiązania tego problemu zgodnie z założeniami planu będą mieć działania zmierzające do poprawy wykorzystania ziemi i wzrostu produkcji roślinnej, w tym zwiększenie powierzchni zasiewów i plonów zbóż. Dla wszystkich rolników oznacza to pełne uruchomienie wszystkich czynników plonotwórczych, jak: pełna realizacja nawożenia mineralnego do poziomu 200 kg NPK/ha (z tym, że cały wzrost nawożenia powinien być skierowany do gospodarstw chłopskich), zabezpieczenie powszechnego wdrażania odmian wysokopiennych, roślin pastewnych wysokobiałkowych, radykalna poprawa agrotechniki oraz pełne wykorzystanie nawozów organicznych.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselTadeuszMaj">Pragnę jeszcze raz podkreślić, że podstawowe znaczenie mieć będzie zwiększenie powierzchni uprawy zbóż. Problem ten był podejmowany w bieżącym planie 5-letnim i planach rocznych — dotychczas w żadnym roku nie został wykonany. Korzystne warunki bieżącej jesieni stwarzają przesłanki zdecydowanego przełamania tego impasu. Powinno to być wspierane pełną aktywnością służby rolnej, wojewódzkich ośrodków postępu rolniczego, pomocą instytutów resortowych i akademii rolniczych, skutecznie stymulowane polityką państwa.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselTadeuszMaj">Gospodarka uspołeczniona powinna przyspieszać zmianę struktury zasiewów, w której udział produkcji zbóż jest niski w stosunku do wyższej zbożochłonności produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselTadeuszMaj">Władze gminy wraz z aktywem wiejskim powinny skutecznie zapewniać wysoko produkcyjne wykorzystanie każdego hektara, reagować na wszelkie przejawy marnotrawstwa ziemi, kiepskiego gospodarowania, a często pozorowania jej uprawy. Praktyki te musimy likwidować, ziemia musi rodzić z roku na rok lepiej.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselTadeuszMaj">W tym zakresie założenia planu zabezpieczające obrót gruntami Państwowego Funduszu Ziemi w roku 1980 podkreślają potrzebę bardziej operatywnego działania naczelników gmin w celu pełnej realizacji planu sprzedaży gruntów na rzecz rolników dla poprawy struktury agrarnej, stymulowania rozwoju rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz powiększania państwowych gospodarstw rolnych. Realizacja tych poczynań zbiega się w przyszłym roku z powszechnym wejściem w życie od 1 lipca ustawy emerytalnej dla rolników, większa więc ilość ziemi wymagać będzie szybkiego zagospodarowania.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselTadeuszMaj">Wysoka Izbo! W realizacji zadań produkcyjnych rolnictwa większą uwagę musimy zwrócić na wyrównywanie poziomu produkcji między poszczególnymi gminami, wsiami i gospodarstwami. Różnica ta jest nadal zbyt duża, nie uzasadniona i poważnie obniża globalne rezultaty produkcji rolniczej. Jednym z instrumentów działania jest rozwój gospodarstw specjalistycznych stanowiących konkretne wzorce dla wszystkich rolników. Dają one dwu-, trzykrotnie wyższą produkcję towarową od średniej we wsi czy w gminie. Spełniają rolę gospodarstw wdrożeniowo-szkoleniowych, są nośnikami postępu i nowoczesności na wsi.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselTadeuszMaj">W projekcie planu zakłada się przyśpieszenie organizacji tych gospodarstw wraz z przyśpieszeniem działań na rzecz poprawy struktury agrarnej. Poza bezpośrednimi efektami ekonomicznymi i produkcyjnymi jest to także umocnienie atmosfery zaufania do polityki rolnej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego oraz zwiększenie aktywności produkcyjnej rolników wynikające z umocnienia stabilności towarowych gospodarstw chłopskich.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselTadeuszMaj">O wynikach współczesnego rolnictwa decyduje nie tylko praca rolników, lecz w coraz większym stopniu przemysł pracujący dla rolnictwa. Dlatego podstawowym warunkiem realizacji zadań planu w rolnictwie i całym kompleksie żywnościowym będzie pełna i terminowa dostawa środków produkcji.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselTadeuszMaj">Opóźnienia w dostawach środków produkcji powodują poważne obniżenie efektywności ich wykorzystania, łamią dyscyplinę agrotechniczną, obniżają jakość usług produkcyjnych, a w konsekwencji prowadzą do marnotrawstwa, którego przykładami są: dostawy nawozów po kampanii siewnej, środki ochrony roślin po terminach oprysków, cement i materiały budowlane po sezonie budowlanym; dotkliwie odczuwa się braki leków weterynaryjnych itd. Poprawie powinna ulegać trwałość maszyn i urządzeń technicznych, ilość i asortyment części zamiennych, dostawy akumulatorów i opon. Nieprzestrzeganie dyscypliny dostaw w tych dziedzinach powoduje poważne straty w produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselTadeuszMaj">Zasadniczej poprawy wymaga zaopatrzenie wsi i rolnictwa w węgiel tak pod względem wielkości, jak i jakości dostaw oraz terminów i rozmieszczenia. W przemyśle rolno-spożywczym plan zabezpiecza pełną realizację zadań, którego podstawą działania jest przejęcie z rolnictwa całej podaży surowców rolniczych i właściwe ich zagospodarowanie na cele spożywcze i paszowe. Terminowy odbiór surowca, dalsze zmniejszanie strat i ubytków w fazie skupu, obrotu i przetwórstwa oraz poprawa jakości wyrobów — to podstawowe zadania resortu dla wszystkich zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego. Mówili o tym już posłowie przede mną. Kontynuowana będzie dalsza rozbudowa i modernizacja zakładów. Lecz obok tych podstawowych zadań należy przyspieszyć działania w zakresie realizacji programu rozwoju drobnych i średnich zakładów przetwórstwa rolnego. Wykorzystanie wszystkich środków na te cele, w połączeniu z inicjatywą i zabezpieczeniem wykonawstwa przez wojewodów i naczelników, powinno dać szybkie zwiększenie mocy przerobowej w drobnych zakładach, jak: ubojnie i masarnie w GS, małe mleczarnie, małe zakłady przetwórstwa owocowo-warzywnego, piekarnie, młyny gospodarcze i inne, dające ogromne możliwości lepszego wykorzystania surowców w miejscach ich produkcji, poprawę jakości wyrobów i oszczędności w transporcie.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#PoselTadeuszMaj">Pozytywnie ocenić należy zmiany zachodzące w działalności kółek rolniczych. Programy spółdzielni kółek rolniczych zmierzają do ciągłego doskonalenia systemu obsługi rolnictwa tak w usługach podstawowych, jak również w zakresie mechanizacji i usług sprzętem specjalistycznym, coraz szerszy zasięg mają usługi kompleksowe.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#PoselTadeuszMaj">Pilną sprawą w spółdzielniach kółek rolniczych jest rozwój zaplecza warsztatowego i realizacja budownictwa mieszkaniowego. Umacnianie roli samorządu kółkowego z równoczesnym doskonaleniem kwalifikacji i kultury pracy załóg pracowniczych SKR, to gwarancja pełnego wykonania zadań organizacji kółkowych.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#PoselTadeuszMaj">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1980 w zakresie kompleksu żywnościowego jest planem oszczędnych nakładów, wynikających z nadrzędnych celów polityki społecznej przy realnych wskaźnikach wzrostu produkcji.</u> + <u xml:id="u-20.24" who="#PoselTadeuszMaj">Jest to równocześnie plan otwarty na inicjatywy i gospodarność rolników. Jego efekty będą zależeć nie tylko od wielkości nakładów, ale również od troski o to, aby już zainwestowane złotówki w rolnictwo oraz przewidziane w planie dały wyższe efekty, aby technika i wiedza łączyły się w codziennej pracy i trudzie rolników z sercem do ziemi.</u> + <u xml:id="u-20.25" who="#PoselTadeuszMaj">Jestem przekonany, że społeczno-patriotyczna jak zawsze postawa wsi i całego rolnictwa w realizacji przypadających im zadań staną się godnym przyczynkiem do pomnażania ogólnonarodowego dorobku w roku 1980. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-20.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Danuta Maszczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselDanutaMaszczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rokrocznie w okresie debaty nad planem i budżetem wiele uwagi poświęca się problemom oświaty i wychowania. Szczególne jednak zainteresowanie tymi zagadnieniami i dostrzeganie ich roli w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju występuje w okresie ostatnich lat. Dobitnym tego przykładem jest podjęcie w wyniku uchwały VI Zjazdu PZPR i uchwały Sejmu, decyzji o przeprowadzeniu reformy systemu edukacji narodowej. Jej wdrażanie rozpoczęliśmy w roku 1978. Upowszechnianie wykształcenia średniego, wzrost roli wykształcenia w życiu zawodowym i społecznym, działalności politycznej i kulturalnej czy wreszcie rozwój środków masowego przekazu stawiają przed szkołą i oświatą nowe, znacznie zwiększone obowiązki. One z kolei rzutują na kształt planu społeczno-gospodarczego i budżetu.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselDanutaMaszczyk">Obywatele Posłowie! Charakterystyczną cechą przedstawionego nam projektu planu w zakresie oświaty i wychowania na rok 1980 jest to, że będzie on realizowany w trzecim roku wprowadzania reformy systemu edukacji narodowej. Roku, w którym wystąpią istotne zmiany w strukturze demograficznej dzieci i młodzieży. Zmiany te charakteryzować się będą znacznym przyrostem dzieci w wieku przedszkolnym i w wieku szkoły podstawowej, a zmniejszeniem liczby młodzieży szkół ponadpodstawowych. Wymienione zjawiska dyktują konieczność: po pierwsze — zwiększenia ilości oddziałów w szkołach podstawowych i miejsc w przedszkolach; po drugie — odpowiedniej modyfikacji struktury kształcenia w szkołach ponadpodstawowych, która powinna być uwarunkowana przewidywanymi kierunkami rozwoju gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselDanutaMaszczyk">Sprawą niezmiernej wagi jest, aby zarysowujące się obecnie tendencje zmian w strukturze demograficznej nie warunkowały jedynie zadań i planu dotyczących tylko następnego roku. Powinny one być uwzględnione przy budowie planów społeczno-gospodarczych na następne dziesięciolecie. Rozwoju oświaty nie wystarczy bowiem planować z roku na rok, lecz w przekroju kilku lat, uwzględniając wahania demograficzne i długofalowe zadania. Już obecnie więc należy zastanowić się nad konsekwencjami wynikającymi z silnego wyżu demograficznego dzieci w wieku przedszkolnym i szkoły podstawowej.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselDanutaMaszczyk">Wysoki Sejmie! W wyniku wprowadzenia reformy systemu edukacji narodowej wychowanie przedszkolne stało się pierwszym szczeblem instytucjonalnego kształcenia. W projekcie planu na 1980 rok zakłada się, że ogółem 50,2% dzieci w wieku 3—6 lat i 98,5% sześciolatków korzystać będzie z różnych form wychowania przedszkolnego. Jest to poważne osiągnięcie, ale potrzeby społeczne w tym zakresie są znacznie większe. Świadczy o tym fakt, że w roku bieżącym w skali kraju ok. 200 tys. wniosków o przyjęcie dzieci do przedszkola załatwiano odmownie z braku miejsc. Zakładany w przyszłym roku przyrost dzieci korzystających z przedszkoli jedynie w 29% znajduje pokrycie w planie inwestycyjnym. Pozostałe miejsca zamierza się uzyskać w drodze pozainwestycyjnej. Dlatego konieczne jest w dalszym ciągu wspieranie inicjatyw władz terenowych, zakładów pracy, organizacji społecznych i spółdzielczych w organizowaniu przedszkoli w obiektach i pomieszczeniach uzyskiwanych w drodze adaptacji i kapitalnych remontów.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselDanutaMaszczyk">Szczególne trudności w pokryciu zapotrzebowania na miejsca w przedszkolach występują aktualnie zwłaszcza w nowych osiedlach. Problemu tego nie rozwiąże się, jeśli nie zostaną podjęte zdecydowane działania w kierunku zapewnienia realizacji budowy w nowych osiedlach urządzeń infrastruktury oświatowej i kulturalnej, proporcjonalnie i równolegle z budownictwem mieszkaniowym. — „Wygospodarowywanie” w niektórych osiedlach brakujących miejsc przedszkolnych kosztem izb mieszkalnych jest rozwiązaniem dobrym na dziś, ale nie optymalnym. Zasadą powinno się stać, że każde nowo oddawane osiedle, często docelowo przewidziane na kilkadziesiąt tysięcy mieszkańców, będzie miało szkoły, przedszkola, a także placówki upowszechniania kultury, proporcjonalnie do ustalonych normatywów. Od podjęcia wspomnianych działań zależeć będzie, czy występujące jeszcze dziś negatywne zjawiska, takie jak: dowożenie dzieci do przedszkoli czy szkół mieszczących się w innych dzielnicach, lub klasy czy oddziały przedszkolne liczące powyżej 40 uczniów zaliczać będzie można stopniowo do przeszłości.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselDanutaMaszczyk">Wysoki Sejmie! Rok 1980 będzie kolejnym rokiem wyrównywania poziomu nauczania w szkołach na wsi i w mieście. Służyć temu będzie dalsza rekonstrukcja sieci szkolnej. W planie społeczno-gospodarczym na rok 1980 zakłada się, że działalnością zbiorczych szkół gminnych objętych zostanie 85,2% ogółu uczniów szkół podstawowych zamieszkałych na wsi. Planowane zorganizowanie 27 kolejnych zbiorczych szkół gminnych pokrywa się prawie z liczbą 23 nowych obiektów, które mają być oddane do użytku dla tych szkół. Trzeba jednak mieć na uwadze fakt, że w niektórych województwach istnieje jeszcze wiele zbiorczych szkół gminnych powołanych w latach wcześniejszych, które pracują w niezwykle trudnych warunkach lokalowych. Zapewnienie tym placówkom odpowiedniej bazy jest zadaniem niezwykłej wagi, jednym z warunków osiągnięcia podstawowego dla całej koncepcji celu, tj. podniesienia poziomu nauczania w szkołach na wsi do poziomu szkół w mieście. Z faktem utworzenia zbiorczych szkół gminnych wiąże się problem dowożenia dzieci, któremu w czasie debaty poselskiej poświęcono już wielokrotnie uwagę. Przedłożony nam projekt planu na 1980 r. wskazuje, że i na tym odcinku przyszły rok będzie kolejnym krokiem naprzód. Tylko jednak krokiem. Ciągle bowiem dalecy jesteśmy od opracowania sprawnego systemu dowożenia, pomimo wielokrotnych postulatów komisji sejmowych w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselDanutaMaszczyk">Obywatele Posłowie! W roku przyszłym przewiduje się wzrost wydatków budżetowych w oświacie o 5,8%. Jest to, zważywszy wszystkie uwarunkowania planu wzrost liczący się. Niepokój poselski budzi jednak występujące bardzo negatywne zjawisko niepełnego wykonywania rokrocznie zadań inwestycyjnych. Uznając realia ekonomiczne przyszłego roku, nie postuluje się zwiększenia nakładów inwestycyjnych; sądzę jednak, że wobec braków, jakie ciągle jeszcze odczuwamy w zakresie bazy oświatowej, jednym z najważniejszych problemów jest podjęcie przez Rząd skutecznych działań dyscyplinujących realizację programów inwestycyjnych w oświacie. Doświadczenia wielu województw wskazują, że lepszej realizacji inwestycji oświatowych służy rozwój brygad remontowo-budowlanych przy szkołach i jednostkach administracji oświatowej, a także współdziałanie szkół z zakładami pracy i spółdzielczością mieszkaniową. Znaczną część potrzeb materialnych placówek oświatowych można by zaspokoić również przez działalność remontową. Należałoby jednak w przyszłości zastanowić się, czy tworzenie brygad remontowo-budowlanych w resorcie oświaty jest właściwym kierunkiem działania tak z ekonomicznego punktu widzenia, jak i rozlicznych ciągle rosnących zadań tego resortu. Nie mniejszej troski wymaga również dalsza konsekwentna rozbudowa, nie zawsze jeszcze odpowiadającej potrzebom, bazy szkolnictwa wyższego. Dotyczy to zarówno uczelni podległych Ministerstwu Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, jak i szkół artystycznych.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselDanutaMaszczyk">Warunkiem podniesienia wyników nauczania i wychowania jest także poprawa zaopatrzenia szkół w podręczniki i pomoce naukowe. Chodzi tu zarówno o ilości, jak i terminowość dostaw. Obecne braki w tym zakresie w poważnym stopniu utrudniają realizację programów nauczania, obniżając efektywność pracy szkoły. Przewidziany na 1980 rok przyrost o 4 tys. ton papieru na podręczniki budzi duże zadowolenie, ale nie zmniejsza poselskiej troski o bardziej oszczędne gospodarowanie papierem, który często bywa w nadmiarze i bezplanowo zużywany. Z tego punktu widzenia pewne nadzieje można wiązać z przekazaniem dyspozycji papierem na cele wydawnicze w gestię Ministra Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselDanutaMaszczyk">Wysoki Sejmie! Zasadniczym czynnikiem decydującym o postępie oświaty i jej roli w społeczno-gospodarczym i kulturalnym rozwoju polski jest poziom i jakość wykształcenia nauczycieli. Kształcenie i dokształcanie nauczycieli — to odcinek, na którym mamy do odnotowania poważne osiągnięcia. Zdecydowanej poprawy wymaga natomiast system doskonalenia zawodowego nauczycieli. Konieczne zwłaszcza jest zintensyfikowanie działań zaplecza naukowo-badawczego na rzecz merytorycznej i metodycznej pomocy nauczycielowi przy jego warsztacie pracy. Wobec dużego zapotrzebowania oświaty na nauczycieli specjalistów wychowania plastycznego i muzycznego, niezbędne jest zwiększenie wysiłków na rzecz skuteczniejszego współdziałania resortów szkolnictwa wyższego i techniki oraz kultury i sztuki mającego na celu wypracowanie optymalnych rozwiązań w zakresie kształcenia tej grupy nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselDanutaMaszczyk">Mówiąc o przygotowaniu kadry, pragnę wspomnieć jeszcze o innej, niezmiernie ważnej potrzebie, to jest konieczności doskonalenia systemu kształcenia pracowników upowszechniania kultury. Doskonalenie to powinno iść zarówno w kierunku modernizacji treści programowych, jak i form kształcenia. Jest to zadanie wielkiej wagi.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselDanutaMaszczyk">Od jakości pracy w zakresie upowszechniania kultury zależy bowiem, w jakim stopniu dorobek kultury przyczyni się do wzbogacenia osobowości obywateli i pogłębienia integracji społecznej wokół zasadniczych wartości socjalistycznego humanizmu.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselDanutaMaszczyk">Wysoki Sejmie! Złożony charakter zjawisk i procesów edukacyjnych wymaga wielostronnych, kompleksowych i interdyscyplinarnych badań.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselDanutaMaszczyk">Szczególne zapotrzebowanie występuje zwłaszcza na badania, których wyniki służyłyby praktyce. Osiągnięciem bez precedensu jest skoordynowanie badań prowadzonych przez pracowników różnych ośrodków i różnych specjalności oraz podporządkowanie ich jednej idei, czyli przygotowaniu naukowych podstaw modernizacji systemu oświaty.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselDanutaMaszczyk">Ciągle jednak jeszcze doskonalenia wymaga tematyka prac badawczych. Prace te bowiem powinny w większym niż dotychczas stopniu służyć podnoszeniu efektywności pracy szkoły, pełnić rolę bieżącej kontroli działalności oświatowej. Biorąc pod uwagę fakt, iż skuteczność wpływu badań na rozwój oświaty i wychowania uwarunkowana jest zakresem i tempem przenikania wyników badań do praktyki społecznej, konieczne jest podjęcie działań zmierzających do poprawy sytuacji w zakresie możliwości wydawniczych. Zintensyfikowanie wysiłków na rzecz poprawy sytuacji na odcinku wdrożeń i upowszechniania dotyczy nie tylko badań oświatowych, ale działalności naukowo-badawczej w ogóle.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselDanutaMaszczyk">Obywatele Posłowie! Realizacja omawianych, odpowiedzialnych zadań uwarunkowana jest nie tylko działalnością szkoły, której poświęciłam szczególną uwagę. Wymaga ona również szerokiego frontu społecznego zaangażowania. Charakterystyczne jest bowiem, że współczesną szkołę traktuje się nie jako jedyną instytucję odpowiedzialną za sprawy edukacji, a jako ośrodek koordynacji jednolitych oddziaływań różnych instytucji, takich jak rodzina, zakład pracy, organizacje młodzieżowe, środki masowego przekazu. Tak więc w zasadzie od nas wszystkich w znacznym stopniu zależy, jakie będzie przyszłe pokolenie. A że dowiedziona jest teza, iż ogromną rolę w wychowaniu odgrywają wzory osobowe, wszyscy musimy pamiętać, że to my swoim przykładem, swoim stosunkiem do pracy, otoczenia, do całej rzeczywistości — decydujemy o tym, czy uda nam się wychować młodzież zaangażowaną ideowo, społeczników, solidnych pracowników, wszechstronnie wykształconych, przygotowanych nie tylko do sprostania zadaniom, które wyznacza współczesność, ale także zdolnych twórczo funkcjonować w przyszłości. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Ryszard Dziopak.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselRyszardDziopak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Opinie zawarte we wnioskach komisji sejmowych i międzykomisyjnych zespołów problemowych wskazują, że projekt planu na rok 1980 oparty został na rzetelnej i wnikliwej analizie aktualnego stanu posiadania i potrzeb naszego kraju i przy uwzględnieniu złożonych warunków wewnętrznych i zewnętrznych. Komisje i zespoły oceniły, że nakreślony planem rozdział zadań i środków jest w stosunku do sytuacji zasadniczo prawidłowy i choć na pewnych odcinkach wyraźnie napięty, jest całkowicie realny i możliwy do wykonania.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselRyszardDziopak">Istotnym elementem przedłożonego planu jest, że zakłada on poważną aktywizację działań w kierunku poprawy gospodarności, pełnego wykorzystania posiadanych środków technicznych i bazy materiałowo-surowcowej. Jest to kierunek słuszny.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselRyszardDziopak">Zespół poselski, w którego pracach uczestniczyłem, poddał analizie wnioski sejmowych komisji resortowych pod kątem ich opinii na temat problemów zabezpieczenia materiałowego, surowców oraz spraw kooperacji.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselRyszardDziopak">Ograniczona baza surowcowa i materiałowa sprawia, że kwestia najbardziej elastycznej i racjonalnej gospodarki jej zasobami staje w centrum spraw warunkujących przebieg realizacji zamierzeń planowych w roku 1980. Jest więc rzeczą konieczną podjęcie energicznych kroków już od początku roku dla złagodzenia mogących tu zagrozić napięć. Do takich koniecznych przedsięwzięć zaliczam przede wszystkim przyjęcie konsekwentnie zasady, że raz ustalone roczne zadania planowe nie powinny być, bez względu na okoliczności w ciągu roku obniżane czy korygowane w dół. Możliwość takich korekt obniża bowiem aktywność działania jednostek gospodarczych, stępia poczucie odpowiedzialności za realizację powierzonych im części zadań, ukierunkowuje na poszukiwanie uzasadnień i pretekstów, a nade wszystko zaburza działanie mechanizmu gospodarczego całego kraju i utrudnia właściwą ocenę sytuacji przez kierownictwo gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselRyszardDziopak">Wprowadzenie tych zasad ma zasadnicze znaczenie zwłaszcza w przemysłach surowcowych i wyrobów podstawowych, jak hutnictwo czy przemysł chemiczny, których dostawy przede wszystkim decydują o pracy innych. Dotyczy to także nie tylko wielkości produkcji w ogóle, ale przede wszystkim asortymentu tej produkcji. Ze wzmożeniem dyscypliny planu łączy się nierozdzielnie konieczność nadania wyższej niż dotąd rangi sprawom realizacji zobowiązań wynikających z zawartych umów, zwłaszcza umów o dostawach i kooperacji.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselRyszardDziopak">Dyscyplina i odpowiedzialność realizatorów w tym zakresie jest sprawą decydującą dla prawidłowego i efektywnego przebiegu produkcji we wszystkich gałęziach gospodarki kraju. Zwiększenie dyscypliny umów ma szczególnie wielkie znaczenie zwłaszcza w dostawach materiałów i półfabrykatów o charakterze deficytowym, najczęściej objętych gestią. Należy więc postulować powrót do wzmocnionej roli gestorów i zwiększenia ich kompetencji i odpowiedzialności za te sprawy.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselRyszardDziopak">Z drugiej strony — osłabienie w ostatnim okresie roli i pozycji gestorów w gospodarce materiałowej i utrata zaufania do umów o dostawach w wyniku słabej dyscypliny ich realizacji sprawiają, że pojawiać się zaczynają tendencje do nieformalnych związków kooperacyjnych, transakcji wiązanych i wymiennych, niezwykle niebezpieczne dla prawidłowego funkcjonowania całej sfery produkcji. Z tych właśnie względów uważam sprawę zwiększenia dyscypliny realizacji umów za bardzo istotną.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselRyszardDziopak">Warunkiem skuteczności funkcjonowania określonych rygorów w odniesieniu do zadań planu i umów jest jednak zabezpieczenie już od pierwszych dni nowego roku potrzebnych surowców i materiałów tak pochodzenia krajowego, jak zwłaszcza z importu. Szczególnie ta ostatnia sprawa jest gospodarczo niezmiernie ważna, gdyż środki dewizowe na poczynienie za granicą niezbędnych zakupów na zabezpieczenie produkcji I i II kwartału roku — powinny być uruchomione już w pierwszych dniach stycznia, oczywiście przy pełnym respektowaniu reżimu najdalej posuniętej oszczędności i gospodarności.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselRyszardDziopak">Obywatele Posłowie! W listopadzie bieżącego roku podjęte zostały pewne kroki w zakresie zmniejszenia skutków deficytu energii elektrycznej w gospodarce.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselRyszardDziopak">Myślę tu o usprawnieniu polityki wyłączeń i wprowadzeniu wolnych dni dla szeregu przemysłów. Praktyka ta dała już odczuwalne efekty i jako planowa pozwoliła na bardziej prawidłową organizację produkcji i uniknięcie zbędnych strat i zaburzeń w gospodarce. Należy uznać ten kierunek działania za słuszny i kontynuować jego doskonalenie również w roku 1980.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselRyszardDziopak">Korzystne wyniki zaprogramowanych działań w zakresie racjonalnego gospodarowania zasobami energii elektrycznej zachęcają do postulowania o podjęcie podobnych kroków i w innych dziedzinach, w których stworzenie warunków elastycznego działania przyczynić się może do znacznego złagodzenia występujących niedoborów i napięć bez konieczności zwiększania dysponowanych środków.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselRyszardDziopak">Typowym przykładem może tu być sprawa normatywnych zapasów materiałowych obowiązujących obecnie w przemyśle. Przy zwiększeniu dyscypliny umów o dostawach można będzie w znacznym stopniu bez szkody dla toku produkcji obniżyć wielkość tych zapasów, uzyskując w ten sposób w skali kraju większą i bardziej poprawną dyspozycyjność przy tej samej masie surowca.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselRyszardDziopak">Należałoby postulować, aby zostały poddane w skali całego kraju bardzo wnikliwej analizie obowiązujące normy zapasów materiałowych w przemyśle, sięgające nierzadko okresów 100 dni produkcji.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselRyszardDziopak">Tak ustalone normy wiążą ogromne ilości materiałów i surowców, bardzo często deficytowych i poszukiwanych. Działania ku zmniejszeniu tych zapasów należałoby jednocześnie połączyć z równie szeroką akcją na rzecz korekty norm zużycia materiałów, których nadmierna wysokość dodatkowo rzutuje na tworzenie nadmiernych zapasów.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselRyszardDziopak">Osobnym, a niezwykle ważkim problemem, wymagającym szczególnie wnikliwego opracowania i bardzo operatywnego działania — jest problem gospodarki surowcami wtórnymi i opakowaniami. Na tę sprawę z naciskiem zwracają uwagę prawie wszystkie komisje branżowe, wskazując, że dotychczas podjęte w tym zakresie środki są wciąż jeszcze niewystarczające. Nadanie sprawie gospodarki surowcami wtórnymi, utylizacji odpadów i odzysku opakowań właściwego biegu — wymaga kompleksowego zastosowania szeregu środków i bodźców — od nowelizacji regulujących ją przepisów, przez stworzenie odpowiednich ram organizacyjnych, aż po racjonalizację cen skupu.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselRyszardDziopak">Postulując podjęcie w tej sprawie konkretnych i szybkich decyzji chciałbym podkreślić wielkość i ogólnokrajowy jej zasięg. Organizacją skupu objęty być musi bowiem dosłownie cały teren kraju, poczynając od największych zakładów przemysłowych, a na gospodarstwach wiejskich i osiedlach kończąc. Prowadzona więc musi być ona niezwykle sprężyście i w bardzo różnorodnych formach. Byłoby jednak truizmem wyjaśniać, jak ogromne znaczenie ma ta akcja w całym zespole spraw gospodarki materiałowej i surowcowej w obecnym okresie.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#PoselRyszardDziopak">Wszystkie przedsięwzięcia zmierzające do zmniejszenia napięć w gospodarce surowcami i materiałami zakładają zwiększenie operatywności dostaw i przepływu towarów i materiałów. Jest to nie do pomyślenia bez znacznego zaktywizowania transportu. W znanej sytuacji kolejnictwa zachodzi konieczność dalszego znacznego usprawnienia transportu samochodowego. Opinie wszystkich komisji resortowych są zgodne co do tego, że ujawnione w bieżącym roku trudności w dostawach opon i akumulatorów wymagają podjęcia energicznych kroków na szczeblu centralnym.</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#PoselRyszardDziopak">Wysoki Sejmie! Wszystkie postulowane poprzednio kroki i przedsięwzięcia mogą na pewno służyć zwiększeniu operatywności obrotu i zaopatrzenia w materiały i surowce, jednakże nie zwiększą ich zasobów. Dlatego też fundamentalną sprawą dla pełnego wykonania zamierzeń narodowego planu społeczno-gospodarczego będzie stworzenie wokół tych zadań atmosfery gospodarności. Wytworzenie atmosfery społecznej odpowiedzialności za oszczędną gospodarkę materiałami staje się więc naczelnym zadaniem chwili.</u> + <u xml:id="u-24.18" who="#PoselRyszardDziopak">Ogólnokrajowa dyskusja nad wytycznymi Komitetu Centralnego na VIII Zjazd naszej partii, stworzyła szeroką platformę działalności propagandowej dla spraw gospodarczych. Tę właśnie platformę należy wykorzystać do ugruntowania w całym społeczeństwie poczucia odpowiedzialności za każdą cząstkę materiału czy surowca. Wprowadzenie bowiem pełnego reżimu oszczędności jest i może być realne jedynie przy harmonijnym, skonsolidowanym współdziałaniu całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-24.19" who="#PoselRyszardDziopak">Wierzę, że ugruntowane w świadomości wszystkich działaczy gospodarczych, kierowników jednostek i każdego pracującego poczucie pełnej osobistej odpowiedzialności za realizację powierzonego mu zadania — zmobilizuje wszystkie siły naszego społeczeństwa do wykonania zamierzeń nakreślonych w projekcie rządowym narodowego planu społeczno-gospodarczego. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-24.20" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Jerzy Ozdowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselJerzyOzdowski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Debata dzisiejsza nad projektami narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu na rok 1980 ma wyjątkowe znaczenie, ponieważ dotyczy podstaw ekonomicznych bytu społeczeństwa, które swą wielką pracą i zdolnością do poświęceń przyczyniło się do zbudowania wielkiego przemysłu i pięknych miast, podejmując również rekonstrukcję rolnictwa i zmianę poziomu życia na wsi.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselJerzyOzdowski">W roku jubileuszowym istnienia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zdajemy sobie sprawę, że szczególną doniosłość dla przemian podstaw ekonomicznych naszego życia zbiorowego i osobistego miały lata siedemdziesiąte. Pierwsze pięciolecie tego okresu charakteryzowało się ożywieniem działalności społeczno-ekonomicznej, zwiększeniem się inwestycji, postępem w rolnictwie, wzrostem dochodów realnych ludności i poprawą poziomu życia rodzin wielodzietnych, emerytów i inwalidów. Najważniejszym novum tego okresu było przyznanie wysokiej rangi polityce społecznej, która, jak to określił prof. Jan Szczepański, przekształciła się z działalności interwencyjnej w działalność wiodącą. Oznacza to, że polityka społeczna jest powołana do wyznaczania celów, polityka zaś ekonomiczna do konkretyzacji środków i metod działania oraz tworzenia warunków realizacji tych celów.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselJerzyOzdowski">Koszt przyspieszenia rozwoju społeczno-gospodarczego w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych był bardzo wysoki i nie został wszędzie właściwie wykorzystany. W tym okresie dochód narodowy podzielony był wyższy od dochodu narodowego wytworzonego o 228 mld zł. Stąd w bieżącym pięcioleciu po fazie przyspieszenia nastąpiło nieuchronnie zahamowanie wzrostu dochodu narodowego i zamiast 41-procentowego osiągniemy 16-procentowy wzrost dochodu. Słabszej dynamice towarzyszą napięcia w równowadze rynkowej, inwestycyjnej i bilansie płatniczym. Napięcia te pogłębiły niekorzystne zmiany na rynku światowym i trudne warunki atmosferyczne.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselJerzyOzdowski">Nie wolno jednak przy ocenie bieżącej 5-latki, a szczególnie zamierzeń na rok 1980, a także przy dyskusji nad założeniami na lata 1981— 1985 zacierać słabości polskiej gospodarki ani ukrywać popełnionych błędów. Należy obiektywnie stwierdzić, że w latach 1976—1978 nie wdrożono dostatecznie skutecznych metod bezpośrednich i pośrednich, które by zmniejszyły popyt inwestycyjny i importowy, ograniczając tempo wzrostu, a nie powodując stagnacji. Uważam zatem, że utrzymanie w drugiej pięciolatce wysokości inwestycji na poziomie pierwszej pięciolatki musiało stworzyć trudną sytuację na rynku dóbr konsumpcyjnych, zwłaszcza że wzrostowi majątku produkcyjnego nie towarzyszył odpowiedni przyrost dochodu narodowego. Na przykład w latach 1976—1978 na 1% przyrostu majątku produkcyjnego przypadło około 0,5% wzrostu dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselJerzyOzdowski">Zlikwidowane już dzisiaj zjawisko dzikich inwestycji, wydłużanie się cykli realizacji obiektów, niższa od zaplanowanej efektywność nakładów — oto przyczyny zakłóceń ogólnej równowagi gospodarczej, a zwłaszcza równowagi ogólnej. Pamiętajmy, że wzrost zamrożenia nakładów inwestycyjnych o 1 mld zł wiązał się z przyrostem dochodów pieniężnych ludności rzędu 400 mln zł, któremu nie towarzyszy opóźniony w czasie wzrost produkcji.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselJerzyOzdowski">Drugim źródłem braku równowagi na rynku, odczuwanej przez konsumentów jest zjawisko wyprzedzania przez wzrost płac w przemyśle i budownictwie wzrostu wydajności pracy mierzonej produkcją czystą. Zjawisko to pogłębiało dysproporcje między siłą nabywczą a masą towarów konsumpcyjnych.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselJerzyOzdowski">Trzecim mankamentem naszej gospodarki jest tzw. — „produkcja nietrafiona'', tzn. wytwarzanie artykułów, które nie odpowiadają preferencjom konsumentów czy to ze względu na wady, czy niską jakość, czy też niezgodność z aktualną modą. Chcąc nie chcąc musimy uznać, że przemysł dóbr konsumpcyjnych jest kontrolowany ex post przez konsumentów i wyniki tej kontroli są często jeszcze negatywne.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselJerzyOzdowski">Na drugim wrażliwym odcinku bieżącego planu 5-letniego, a więc w dziedzinie handlu zagranicznego, wysiłki w dziedzinach zrównoważenia obrotów towarowych i umocnienia polskiego eksportu są widoczne, ale jeszcze nie w pełni skuteczne. W porównaniu z rokiem 1975 roczne ujemne saldo obrotów towarowych zmniejszyło się 7,5 mld zł do 6,3 mld zł dewizowych w 1978 r. Wobec stosunkowo niekorzystnych warunków handlu z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi szczególne znaczenie ma czasowe wyhamowanie importu z tych krajów przy równoczesnym zwiększaniu eksportu. Cel ten częściowo osiągnięto, ponieważ import w ujęciu wartościowym z tego obszaru płatniczego utrzymał się w 1978 r. na poziomie roku 1975, przy pewnym wzroście eksportu polskiego. Niestety, w dalszym ciągu odczuwaliśmy w tym zakresie niekorzyść salda ujemnego. Stąd słusznie sformułowano zadania roku 1980 i przyszłej 5-latki jako okres polityki popierającej eksport i racjonalizującej import. W stosunkach z rozwiniętymi gospodarczo krajami kapitalistycznymi gospodarka nasza obciążona jest koniecznością obsługi i spłat rat zaciągniętych kredytów.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselJerzyOzdowski">Na przykładzie problemów inwestycji i handlu zagranicznego łatwo dostrzec trzy centralne problemy społeczno-gospodarcze: po pierwsze — współzależność wszystkich elementów układu gospodarczego, po drugie — konieczność przechodzenia do sterowania racjonalno-efektywnościowego i po trzecie — szczególną rolę humanistycznego, ludzkiego aspektu życia gospodarczego. Uznając w planie na rok 1980 konieczność redukcji udziału inwestycji w dochodzie narodowym i przyznanie nadzwyczajnych priorytetów na rozwój budownictwa mieszkaniowego, transportu i energetyki traktować należy te decyzje jako wyraz troski o harmonizację rozwoju społeczno-gospodarczego, która wymagać będzie w latach osiemdziesiątych konsekwentnej realizacji celów strategicznych, którymi są produkcja rynkowa, rozwój gospodarki żywnościowej, wzrost obrotów handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselJerzyOzdowski">W wyniku trudności obiektywnych i subiektywnych, zewnętrznych i wewnętrznych, na które natrafiła polska gospodarka w drugiej połowie lat siedemdziesiątych, muszą być ograniczone skutki negatywne, które wyrażają się w. znacznie zwolnionym tempie wzrostu dochodu narodowego i płac realnych. Trzeba sobie uświadomić, że planowana dynamika rozwoju przychodów ludności do roku 1985 będzie bardzo słaba i wymaga maksymalnego wysiłku zmierzającego do jej ewentualnego wzrostu, a także do zabezpieczenia dochodów tych grup ludności, które już obecnie odczuwają trudne warunki materialne. Cel ten jest osiągalny, jeżeli wzrośnie efektywność gospodarki, tzn. nastąpi większe i lepsze wykorzystanie istniejących i w dalszym ciągu rozbudowywanych sił wytwórczych. Siły wytwórcze stanowią bazę materialno-techniczną wraz z pracą ludzką, a także właściwy sposób funkcjonowania całego aparatu gospodarczego zarówno w sferze procesów realnych, jak procesów regulacyjnych. Kto stara się przyspieszyć realizację nowych inwestycji, kto szybko wdraża wszelkie adaptacje, modernizacje i innowacje, kto maksymalnie oszczędza nakłady materiałowe i energetyczne, kto w pełni wykorzystuje czas pracy i zmniejsza obciążenia gospodarki kosztami administracji, kto wytwarza artykuły i usługi przystosowane do wymagań konsumenta pod względem asortymentu, jakości i nowoczesności — ten najlepiej służy sprawie efektywności polskiej gospodarki. Potrzebny jest na tym polu współudział i współpraca wszystkich ogniw gospodarowania i wszystkich ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselJerzyOzdowski">Jednym z warunków racjonalnego i efektywnego gospodarowania jest urealnienie rachunku ekonomicznego w skali mikroekonomicznej i makroekonomicznej, tj. przejście już w latach osiemdziesiątych do stopniowego redukowania cen niezgodnych z kosztami i do ograniczania nierentownych kierunków produkcji. Alokacja inwestycji musi przywrócić należytą rangę tym gałęziom produkcji, które wytwarzają dobra i usługi konsumpcyjne, a także w ramach rynku konsumpcyjnego umożliwiają ludziom zaspokojenie potrzeb niematerialnych w zakresie zdrowia, oświaty, kultury, turystyki, sztuki itd.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselJerzyOzdowski">W latach osiemdziesiątych należy wyciągnąć wszystkie wnioski płynące z prymatu celów nad środkami, tzn. polityki społecznej nad polityką ekonomiczną. W tym celu wpierw trzeba przezwyciężyć tradycyjne układy instytucjonalne, które często ulegały petryfikacji, tj. skostniały, stały się oporne wobec zmian i niezdolne do adaptacji do nowych warunków i potrzeb rozwiniętego społeczeństwa. Co więcej — formy, które kiedyś służyły rozwojowi produkcji na mocy centralnego i nakazowego kierowania zostały zdogmatyzowane, otrzymując sankcję ahistorycznej myśli. Stąd wpierw trzeba przełamać w teorii i praktyce uprzedzenia do oddolnych sił postępu, parametrycznego zarządzania i mikroekonomicznej racjonalności. Nie jest to rewizja, lecz reforma obecnego stanu planowania i zarządzania, reforma, której sens polega na poszukiwaniu takich form i środków działania, które zapewnią realizację przyjętych celów. Ten kierunek myśli i polityki społeczno-gospodarczej określany jest niekiedy jako poszukiwanie rozwiązań systemowych, służących strategicznym celom integralnego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselJerzyOzdowski">Prof. Józef Pajestka, opowiadając się za tą drogą usprawnienia polskiej gospodarki, przytacza trzy argumenty.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselJerzyOzdowski">Po pierwsze — skuteczność realizacji celów ogólnospołecznych zwiększa się przez ich internalizację, tj. przez to, że stają się te cele akceptowane przez jednostki i zespoły ludzkie.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselJerzyOzdowski">Po drugie — umocnienie oddolnych sił rozwoju zapewnia poprawę efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselJerzyOzdowski">Po trzecie — decentralizacja wielu decyzji pozwala na dostosowanie funkcjonowania gospodarki do wzrastającej złożoności i zmienności procesów społeczno-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#PoselJerzyOzdowski">Ta zmiana orientacji nie oznacza zaprzeczenia ani odrzucenia korzyści centralnego planowania, przestrzegającej nadrzędności dobra wspólnego, harmonizacji działań, dalekowzroczności zamierzeń i racjonalności makroekonomicznej, ale wprowadza zasadniczą reformę polegającą na nadaniu człowiekowi pełnej podmiotowości, ponieważ ostatecznie on przecież jest twórcą, ośrodkiem i celem całego życia gospodarczo-społecznego.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#PoselJerzyOzdowski">Pouczeni doświadczeniami obcej i własnej historii nie aprobujemy ani reform opartych na utopijnej zgodności dobra ogólnospołecznego z interesem indywidualnym, ani form rozwiązywania problemów społeczno-gospodarczych bez współudziału i współodpowiedzialności społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#PoselJerzyOzdowski">Przezwyciężenie obecnych trudności polskiej gospodarki nastąpi tym szybciej, im w szerszym zakresie potrafimy skojarzyć planowanie gospodarcze państwa z inicjatywą, pomysłowością i przedsiębiorczością jednostek, grup społecznych i niższych ogniw aparatu gospodarczego oraz administracyjnego. W tym zakresie dużą rolę mogą odegrać wszelkie organizacje samorządowe, w tym również spółdzielczość w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-26.19" who="#PoselJerzyOzdowski">Ten humanistyczny i moralny aspekt ekonomii jest w naszym społeczeństwie coraz wyraźniej dostrzegany. Stąd zaczyna się wiązać reformy w sferze struktur gospodarczych ze zmianą sposobów myślenia i postaw ludzkich. Jesteśmy przekonani, że prawem i obowiązkiem każdego pracującego obywatela jest przysparzanie w miarę swych uzdolnień i kompetencji dobrobytu własnemu społeczeństwu. Za swoją pracę rzetelnie wykonywaną musi człowiek osiągać takie wynagrodzenie, które zapewni jemu i jego rodzinie zaspokojenie potrzeb materialnych i duchowych. Przez pracę sumiennie wykonywaną człowiek łączy się z innymi ludźmi i kształtuje swój charakter do współodpowiedzialności za postęp społeczno-gospodarczy tych organizacji, czy instytucji, w których pracuje, a także za rozwój całego społeczeństwa. W ten sposób — „po tej trudnej drodze, po drodze koniecznych przekształceń struktur życia ekonomicznego będzie można postępować naprzód tylko za cenę prawdziwej przemiany umysłów, woli i serc”.</u> + <u xml:id="u-26.20" who="#PoselJerzyOzdowski">Przyznając prymat celom społecznym nad ekonomicznymi, weszliśmy na tę drogę w latach siedemdziesiątych. W latach osiemdziesiątych powinno nastąpić dalsze pogłębienie nurtu przemian społeczno-gospodarczych naszego narodu. Postęp społeczny musi służyć człowiekowi i to całemu człowiekowi z uwzględnieniem jego potrzeb materialnych i duchowych. Co więcej — już teraz dostrzegamy, że w tym postępie — „prymat przysługuje wartościom duchowym ze względu na samą ich naturę i ze względu na dobro człowieka”. Również w naszej polityce społeczno-ekonomicznej upowszechnia się myśl, że jednym z najważniejszych celów gospodarki jest zaspokojenie potrzeb rodziny, stworzenie warunków dla jej powstania, istnienia i utrzymania. Przekonywające jest dla każdego Polaka stwierdzenie, że — „racja bytu rodziny jest jednym z podstawowych wyznaczników ekonomii i polityki pracy”.</u> + <u xml:id="u-26.21" who="#PoselJerzyOzdowski">Wysoka Izbo! Wytyczne na VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, określające program na lata 1981—1985, poświęcają uwagę również stosunkom państwa z kościołem. Jest to zagadnienie w Polsce wielkiej wagi. W życiu naszego narodu, którego zdecydowaną większość stanowią wierzący, właściwe ułożenie stosunków państwa i kościoła, wierzących i niewierzących, stanowi podstawę jego jedności i drogę do uruchomienia nie wyczerpanych rezerw energii i dobrej woli.</u> + <u xml:id="u-26.22" who="#PoselJerzyOzdowski">Czytając fragment wytycznych poświęcony temu zagadnieniu, pragniemy przede wszystkim pozytywnie odnotować akcent, jaki położony został na tezie, iż polityka wyznaniowa państwa bierze swój początek w treściach Konstytucji, że — „wychodzi ona z konstytucyjnych norm wolności sumienia i oddzielenia Kościoła od państwa, swobody wierzeń religijnych”. Jest to ujęcie jedynie prawidłowe. Przypomnieć należy, że wolność sumienia i rozdział kościoła j państwa nie wyczerpują wszystkiego, co nasza ustawa zasadnicza w tej kwestii stanowi. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, znowelizowana w 1976 r., ustanawia nadto zasadę pełnej równości wszystkich obywateli, niezależnie od ich stosunku do religii. Mówi ona w art. 81, ust. 1 Konstytucji: — — „Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej niezależnie od narodowości, rasy i wyznania mają równe prawa we wszystkich dziedzinach życia państwowego, politycznego, gospodarczego, społecznego i kulturalnego. Naruszenie tej zasady przez jakiekolwiek bezpośrednie lub pośrednie uprzywilejowanie albo ograniczenie w prawach ze względu na narodowość, rasę lub wyznanie, podlega karze”.</u> + <u xml:id="u-26.23" who="#PoselJerzyOzdowski">Uważamy za słuszne, aby kierująca się konstytucyjnymi zasadami polityka wyznaniowa państwa, konsekwentnie respektowała i w życie wprowadzała również tę zasadę. Jest to tym bardziej nieodzowne, jeśli polityka ta służyć ma umacnianiu jedności narodu w obliczu zadań, jakie dziś przed nim stoją, a państwo nasze ma być powszechnie przeżywane jako wspólne dobro wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-26.24" who="#PoselJerzyOzdowski">Dlatego Episkopat Polski na swojej sesji w dniach 13—14 grudnia br. stwierdza w swoim komunikacie końcowym: — „Wyjście z istniejących trudności wymaga wysiłku i jedności całego społeczeństwa. Jednakże jedność narodową budować można jedynie w ramach wspólnie decydowanych, społecznych rozwiązań i dobrowolnie przyjętych zadań, w warunkach uczciwej i pełnej informacji obywateli o sytuacji kraju”.</u> + <u xml:id="u-26.25" who="#PoselJerzyOzdowski">Biskupi polscy powołują się dalej na następujące słowa Jana Pawła II wypowiedziane w dniu 5 czerwca br. na Jasnej Górze: — „W narodzie jedność zależy od sprawiedliwego zabezpieczenia potrzeb, praw i zadań każdego członka narodu. Tak, aby nie rodził się rozdźwięk i kontrast na tle różnic, które niesie z sobą uprzywilejowanie jednych, upośledzenie drugich. Z dziejów Ojczyzny naszej wiemy — mówił dalej Papież — jak zadanie jest to trudne, a jednak nigdy nie można zrezygnować z olbrzymiego wysiłku, którego celem jest budowanie sprawiedliwej jedności wśród synów i córek jednej ojczyzny”.</u> + <u xml:id="u-26.26" who="#PoselJerzyOzdowski">Postęp we wdrażaniu w praktykę naszego życia rzeczywistej równości praw i obowiązków obywateli, niezależnie od ich religijnych przekonań, sprzyja też realizacji tego, co słusznie postulują wytyczne, mówiąc o „współdziałaniu kościoła z państwem w realizacji ważnych celów narodowych”. Jest to postulat, który posłowie Koła Poselskiego — „Znak” uważali od dawna za perspektywę stosunków kościoła i państwa. Proszę mi pozwolić, że zacytuję przemówienie sejmowe posła Janusza Zabłockiego z dnia 23 czerwca 1971 r., który już wtedy — gdy nie było z pewnością jeszcze dojrzałych do tego warunków — postulował, by rozwój stosunków kościoła i państwa zmierzał: — „nie tylko ku trwałemu współistnieniu, ale i współdziałaniu”.</u> + <u xml:id="u-26.27" who="#PoselJerzyOzdowski">Dlatego nasze Kolo Poselskie — „Znak” przyjęło z gorącą aprobatą mieleckie przemówienie Edwarda Gierka z dnia 3 września 1976 r., mówiące o tym, iż — „istnieje szerokie pole dla owocnego współdziałania kościoła z państwem w realizacji ważnych celów narodowych”, jak również inne dalsze ważkie w tej kwestii wystąpienia I Sekretarza KC.</u> + <u xml:id="u-26.28" who="#PoselJerzyOzdowski">Dlatego też obecnie z uznaniem przyjmujemy fakt, iż ta ważka i płodna w korzyści dla życia narodowego teza, wprowadzona została do wytycznych na VIII Zjazd PZPR.</u> + <u xml:id="u-26.29" who="#PoselJerzyOzdowski">Wytyczne, mówiąc o jedności naszego narodu zarazem określają wartości wspólne. Są to — „Dobro ojczyzny, jej bezpieczeństwo i pozycja na arenie międzynarodowej, obrona pokoju, urzeczywistnienie ideałów sprawiedliwości społecznej i humanizmu, umacnianie materialnych i kulturalnych osiągnięć narodu”. W pełni przyłączamy się do poglądu, że wartości te jako nam wspólne i drogie mogą i powinny stanowić płaszczyznę współdziałania kościoła i państwa, płaszczyznę współdziałania wszystkich Polaków. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-26.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Halina Kiliś.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselHalinaKilis">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Analiza projektów narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na rok 1980 wskazuje na wyraźną dążność do złagodzenia wpływu trudności zewnętrznych i wewnętrznych, jakie stoją przed gospodarką, na realizacje nakreślonych celów społecznych. Ogólne ograniczenie frontu inwestycyjnego ma umożliwić uzyskanie niezbędnych sił i środków m. in. na zadania w oświacie i kulturze.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselHalinaKilis">Aktywizacja kulturalna społeczeństwa w naszych warunkach ustrojowych służy kształtowaniu osobowości i uszlachetnieniu form współżycia między ludźmi. Sprzyja wykształcaniu nowych stosunków i związków między narodem a państwem, jednostką a społeczeństwem. Są to współzależności niezbędne dla dnia dzisiejszego i równie ważne w przyszłości.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselHalinaKilis">Niemała część kłopotów, które odczuwamy, ma swoje źródła w przeszłości. Musieliśmy szybko wyrównywać zaszłości i istniejące dysproporcje, co wpływało ograniczająco na dynamikę rozwoju oświaty i kultury. W związku z tym powstało przekonanie, że pewne opóźnienia będzie można odrobić w przyszłości, w miarę dysponowania lepszymi, bardziej sprzyjającymi warunkami materialnymi. Rzecz w tym, że właśnie wbrew takim obiegowym poglądom, w dziedzinie oświaty i kultury czasu straconego — w odróżnieniu od zagadnień gospodarczych — skutecznie odrobić nie można. Opóźnienia w rozwoju tych dziedzin wywołują pewne echo, które długo się niesie po obszarach ogólnego poziomu kultury, stopnia socjalizacji społeczeństwa, indywidualnych ludzkich postaw, w życiu rodzinnym i w życiu zbiorowym. Można na podstawie wielu obserwacji wnosić, że dziś niejednokrotnie z takim właśnie echem sprzed lat się spotykamy.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselHalinaKilis">Wysoki Sejmie! Na podkreślenie zasługuje słuszność kierunków inwestowania w oświacie. Prawie 90% planowanych nakładów przeznacza się na budowę szkół podstawowych w nowych osiedlach mieszkaniowych, zbiorczych szkół gminnych oraz przedszkoli. Wprawdzie nie wyczerpuje to rejestru potrzeb inwestowania w oświacie, jednak znamionuje wyraźny postęp przy założeniu pełnej konsekwencji w realizacji tych zadań.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselHalinaKilis">Nakłady inwestycyjne na oświatę i wychowanie określa wielkość 8 mld zł. Pozwoli to na uzyskanie ponad 12 tysięcy nowych miejsc w przedszkolach oraz około 1500 pomieszczeń do nauki, w tym ponad 400 w zbiorczych szkołach gminnych. Świadczy to o zachowaniu w planie na rok 1980 preferencji dla rozwoju placówek wychowania przedszkolnego oraz utrzymania tendencji stałego rozwoju sieci szkół. Wykonanie założeń pozwoli na objęcie wychowaniem przedszkolnym 50% dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Skala potrzeb w tym zakresie będzie jeszcze nadal wysoka. Należy więc stworzyć warunki pozwalające na oddawanie nowych osiedli mieszkaniowych w 1980 roku łącznie z niezbędnym budownictwem towarzyszącym, m.in. z siecią szkół i przedszkoli. Zmniejszy to dokuczliwość istniejących jeszcze zaległości i przybliży możliwość sprostania potrzebom.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselHalinaKilis">Według projektu budżetu, wydatki bieżące na usługi socjalne i kulturalne w 1980 roku będą prawie 2,9 razy wyższe niż w 1970 roku, co oznacza, że średnioroczne tempo ich wzrostu w okresie obecnego dziesięciolecia ukształtuje się w granicach 11%. Potrzeby są jeszcze większe i stale rosną. Ze społecznego punktu widzenia jest to w naszym kraju zjawiskiem pozytywnym i naturalnym.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselHalinaKilis">Planowane nakłady na wydatki bieżące oświaty zapewniają także lepsze niż w 1979 roku podstawy ekonomiczne dla rozwoju szkolnictwa i opieki nad dzieckiem, umożliwiają sfinansowanie najpilniejszych zadań w trzecim roku realizacji reformy systemu edukacji narodowej. Wzrastają środki na dowożenie dzieci do szkół, zwiększa się stawki żywieniowe w placówkach oświatowych.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselHalinaKilis">W całości zadań społeczno-gospodarczych, wskazanych do wykonania w 1980 r. i obok pozycji budżetowych, pozwalających na ich zrealizowanie, należy zwrócić baczną uwagę na wdrażanie reformy systemu edukacji narodowej. Konieczne będzie obok kierowanych sił i środków także doskonalenie warunków dla pomyślnego jej wdrożenia, jak również przygotowania kadry pedagogów o wysokich walorach moralnych i kwalifikacjach zawodowych.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselHalinaKilis">Wydaje się także niezbędne kształtowanie przekonania, że rozpoczęta przebudowa systemu edukacji nie jest tylko sprawą profesjonalistów, lecz jako problem wysokiej rangi państwowej i społecznej jest zadaniem wspólnym wielu organizacji i instytucji, całego wychowującego społeczeństwa. Upowszechnienie wykształcenia średniego to sprawa ogromnego wysiłku i odpowiedzialności nas wszystkich za jej realizację. Znaczenie tej reformy zostało podkreślone przez najwyższe władze partyjne i państwowe. Udział Stronnictwa Demokratycznego w realizacji systemu oświaty i wychowania określiło XI posiedzenie plenarne Centralnego Komitetu SD. Stwierdzono również m.in., iż na system oświaty składają się zespolone działania rodziny, szkoły, zakładów pracy oraz pozostałych instytucji kształcenia i wychowania. Takim szerokim frontem przekazuje się jednostce wiedzę, umiejętności praktyczne, treści ideologiczne i polityczne, wartości kulturalne, kryteria ocen i wzory zachowań. Konieczne jest syntetyzowanie tych oddziaływań wychowawczych dla kształtowania osobowości człowieka w społeczeństwie socjalistycznym.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselHalinaKilis">Na uznanie więc zasługuje podkreślenie w rozpatrywanych dokumentach potrzeby doskonalenia poziomu ideowego i artystycznego programów radiowych i telewizyjnych. Ponadto, stwierdzenia zawarte w projekcie planu uwzględniają powszechną opinię pedagogów i wychowawców, iż w programach radiowych i telewizyjnych dla młodzieży zawarte być muszą te same wychowawcze treści, którymi żyje polska szkoła, polska rodzina. W harmonii z ich dążeniami, w całkowitym współbrzmieniu musimy proponować młodemu człowiekowi wzory życia, wzory kultury, wzory rozrywki, które będą zgodne z naszymi socjalistycznymi ideałami, a równocześnie barwne, bogate i atrakcyjne.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselHalinaKilis">Warto odnieść ten postulat także do licznych tytułów tygodników, które obok zamieszczanych cennych pozycji, z niezrozumiałych względów uważają za swój obowiązek prezentowanie artykułów bądź ilustracji o wątpliwych wartościach moralnych i wychowawczych. Może to powodować deformacje, utrudniać kształtowanie pożądanych postaw dzieci i młodzieży. Te bez wątpienia negatywne zjawiska wymagają zdecydowanej eliminacji. Pozostają one w jaskrawej sprzeczności z głęboką troską o wychowanie zdrowych fizycznie i psychicznie nowych pokoleń. Programy radiowe i telewizyjne, wydawnictwa, literatura piękna muszą coraz pełniej odpowiadać intelektualnemu poziomowi czytelników, widzów, słuchaczy, a także służyć korelacji programów nauczania i wychowania od najmłodszych lat.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselHalinaKilis">Niech mi wolno będzie posłużyć się w tym miejscu słowami wybitnego polskiego uczonego Jędrzeja Śniadeckiego: — „okres młodości jest okresem uprawy i zasiewu, a reszta życia jest zbiorem pożytków z dobrze spędzonej młodości lub utrapień ze źle strawionej wiosny życia”.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselHalinaKilis">Wysoki Sejmie! Niezwykle ważnym i istotnym elementem każdego systemu oświaty jest szkolnictwo zawodowe, bowiem zasadniczym celem nauczania jest przekazywanie wiedzy oraz praktycznych umiejętności zawodowych.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselHalinaKilis">Działalność szkolnictwa zawodowego powinna rozwijać się — zgodnie z założeniami planu na 1980 rok — w oparciu o konkretne zapotrzebowanie działów gospodarki narodowej na kadry kwalifikowane. Ten typ szkolnictwa pełni służebną rolę wobec przemysłu, rolnictwa oraz usług, a jednocześnie przez przenoszenie nabytych w szkołach umiejętności wywiera pośredni wpływ na tempo rozwoju społeczno-gospodarczego kraju.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselHalinaKilis">Koncepcja nowego systemu szkolnictwa zawodowego nie jest jeszcze w pełni skrystalizowana i stąd można obecnie wskazywać jedynie na główne kierunki działania. Tworzenie coraz lepszych warunków rozwoju szkolnictwa zawodowego, szersze popularyzowanie szkół tego typu i efektów ich pracy — będzie przyczyniało się do trafniejszej rekrutacji do nich młodzieży. Jest to także potrzebne dla podniesienia społecznej rangi wielu zawodów, w których deficyt kadrowy jest szczególnie uciążliwy dla gospodarki.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselHalinaKilis">Stały rozwój kraju i poprawa warunków życia społeczeństwa wyraźnie uświadamiają potrzebę szybszego rozwoju usług — a więc i zwiększenia dopływu kadr do tego działu gospodarki narodowej, m.in. do: handlu, produkcji rynkowej, gospodarki komunalnej, komunikacji, łączności i rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#PoselHalinaKilis">W przysposobieniu pewnej części młodej generacji do działalności zawodowej uczestniczy także rzemiosło.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#PoselHalinaKilis">Aktualnie naukę zawodu w rzemieślniczych zakładach pracy odbywa około 63 tysiące uczniów. Plan na 1980 rok zakłada zwiększenie tej liczby do 70 tysięcy. I słusznie — bowiem nauka zawodu w rzemiośle stanowi równorzędną z innymi formę kształcenia i wychowania młodzieży kończącej szkołę podstawową. Nauka ta zapewnia dopływ wykwalifikowanych kadr nie tylko do samego rzemiosła, ale także — i to w znacznej liczbie — również do innych sektorów gospodarki. Naukę rzemiosła kończy rocznie 12—15 tysięcy młodzieży, spośród której tylko 10—15% pozostaje w zakładach rzemieślniczych. Niezbędne zatem jest harmonijne współdziałanie organów administracji państwowej w zakresie popularyzacji pracy w rzemiośle oraz wprowadzenie zasady kierowanego naboru uczniów, podobnie jak w innych, priorytetowych działach gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#PoselHalinaKilis">Konieczna jest także w tym zakresie współpraca organizacji rzemiosła z władzami terenowymi, zwłaszcza że zakłady rzemieślnicze o szerokim profilu kształcenia zawodowego gwarantują właściwe przygotowanie kandydatów do świadczenia usług.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#PoselHalinaKilis">Z satysfakcją należy podkreślić pomoc i zaangażowanie wszystkich pionów Ministerstwa Oświaty i Wychowania w tworzeniu warunków do kształcenia i doskonalenia kadr dla tego działu gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#PoselHalinaKilis">Wysoki Sejmie! Mówiąc o problemach oświaty, kultury i generalnie wychowania — znajdujących wyraz w zadaniach nakreślonych w projektach narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu na 1980 rok — zauważyć należy, iż właściwe, pełne ich wykonanie zależy przede wszystkim od ludzi, ich postaw i kwalifikacji, od pełnej świadomości celów i dróg do ich osiągnięcia. Bowiem jakość i efektywność ludzkiej pracy w coraz wyższym stopniu określają warunki bytu.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#PoselHalinaKilis">Tak właśnie formułują to wytyczne Komitetu Centralnego na VIII Zjazd partii — nasze działania mają na celu stworzenie wszystkim obywatelem jak najlepszych warunków rozwoju osobowości i twórczego, aktywnego działania w społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-28.22" who="#PoselHalinaKilis">Kształtowanie ludzi odznaczających się wysokim poziomem moralnym i poczuciem współodpowiedzialności za sprawy kraju i narodu — jest zawsze głównym celem naszej polityki społecznej i działalności wychowawczej. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-28.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Franciszek Gesing.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselFranciszekGesing">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Komisja Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego zobowiązała mnie do przedstawienia w jej imieniu na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu narastających trudności w racjonalnym prowadzeniu gospodarki w leśnictwie na styku produkcyjności drzewostanów i wyznaczonych zadań pozysku i wywozu drewna. Tematyka ta dominowała na posiedzeniach Komisji i w terenowych wizytacjach kontrolnych zespołów poselskich.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselFranciszekGesing">Problem złożony wymagał wielokierunkowych analiz i ocen dla ostatecznego ustalenia opinii i stanowiska Komisji. W opracowanych opiniach i wnioskach, a skierowanych do Komisji Planowania przy Radzie Ministrów i sejmowej Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. Komisja nasza wskazywała na pogłębiające się dysproporcje pomiędzy:</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselFranciszekGesing">— dynamicznym rozwojem przemysłów drzewnych i wzrastającym zapotrzebowaniem gospodarki narodowej na surowiec drzewny a faktyczną zasobnością i produkcyjnością drzewostanów ze względu na ich strukturę wiekową i niedostateczną w stosunku do potrzeb działalnością hodowlano-pielęgnacyjną;</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselFranciszekGesing">— ustalanymi w planach rozmiarami pozysku i wywozu surowca drzewnego a wyposażeniem leśnictwa w niezbędne środki techniczne i transportowe, umożliwiające terminowe wykonanie wyznaczonych zadań.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselFranciszekGesing">Wysuwane wnioski nie były uwzględniane w przedkładanych Sejmowi projektach narodowych planów społeczno-gospodarczych w rozmiarach takich, jak na to zasługiwały.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselFranciszekGesing">Kierując się troską o prawidłowy rozwój gospodarki w lasach, Komisja postanowiła w ramach dyskusji nad wytycznymi na VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przedstawić skrótowo w tym zawężonym zakresie swoją opinię na dzisiejszym posiedzeniu.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselFranciszekGesing">Od wielu lat, sięgających jeszcze do poprzedniej dekady, nie osiągamy zakładanej produkcyjności — to jest szacowanych rocznych przyrostów masy w drzewostanach, wykazywanych w opracowaniach prezentowanych oficjalnie.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselFranciszekGesing">Dokonana w 1978 roku korekta szacunku rocznych przyrostów masy w drzewostanach z 40 mln m^3^ na 30 mln m^3^ — niezależnie od sprostowania pomyłek w poprzednich opracowaniach — potwierdziła również stanowisko Komisji co do intensywności produkcyjnej lasów.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselFranciszekGesing">Na niższą niż zakładano produkcyjność drzewostanów, niezależnie od klęsk żywiołowych i szkodliwego oddziaływania nadmiernie emitowanych przez zakłady przemysłowe pyłów i gazów, wpływa realizacja prac hodowlano-pielęgnacyjnych nie w stosunku do niezbędnych potrzeb, ale jedynie możliwości wykonawczych ograniczanych od wielu lat znacznym odpływem siły roboczej z leśnictwa, niedostatecznym wyposażeniem w sprzęt techniczny i środki transportowe. Z tych samych przyczyn ze znacznym opóźnieniem w stosunku do potrzeb realizowano opracowane nowoczesne programy nasienne i szkółkarskie, odgrywające b. poważną rolę w zakresie intensyfikacji produkcji w lasach, zwłaszcza dotyczące nasion bardziej odpornych na te choroby, jakie atakują las.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselFranciszekGesing">Zdaniem Komisji za wcześnie zapomniano o wielkim osiągnięciu Polski Ludowej, tj. o zwiększeniu lesistości kraju o przeszło 2 mln ha, które wymagały i wymagają intensywnych, pracochłonnych prac pielęgnacyjnych i to łącznie z corocznymi nasadzeniami na zrębach pozyskanego drewna.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselFranciszekGesing">Dla realistycznego uściślenia niezbędnego zakresu prac hodowlano-pielęgnacyjnych należy uwzględnić fakty, że zalesienia w ostatnich latach — na skutek odpływu siły roboczej i niedostatecznego wyposażenia technicznego leśnictwa — są wykonywane w 80% przy pomocy niewykwalifikowanej młodzieży szkolnej, co bardzo ujemnie wpływa na udatność i wydajność nasadzeń.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselFranciszekGesing">W przeciwieństwie do nieznacznego wzrostu produkcyjności drzewostanów dynamicznie rozwijana w obecnej dekadzie gospodarka narodowa, a w szczególności przemysł drzewny i budownictwo mieszkaniowe, wymagały i wymagają zwiększonych dostaw drewna.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselFranciszekGesing">Dla zaspokajania tak wzrastającego zapotrzebowania na drewno wyznaczone wielkości pozysku grubizny, a zwłaszcza tartacznej, przekraczały i przekraczają nie tylko wyliczone na podstawie zasobności i produkcyjności drzewostanów etaty cięć, ale też niedoinwestowane zdolności wywozowe z lasów pozyskiwanego surowca, ograniczane dodatkowo wycofywaniem się rolników z świadczenia usług zrywkowo-transportowych.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselFranciszekGesing">Następowało dalsze rozwarcie proporcji pomiędzy niedoinwestowanymi zdolnościami produkcyjnymi i eksploatacyjnymi bazy surowca drzewnego a wyznaczanymi w planach wielkościami pozysku i wywozu drewna, powodując:</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselFranciszekGesing">— naruszanie równowagi w rozwoju biologicznej bazy surowcowej, jaką są lasy;</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselFranciszekGesing">— deprecjacje pozyskanego drewna nie wywożonego w terminie z lasu i tym samym pogarszanie stanu sanitarnego drzewostanów;</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselFranciszekGesing">— nadmierne zatrudnianie deficytowej siły roboczej przy pozysku i wywozie kosztem prac hodowlano-pielęgnacyjnych;</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#PoselFranciszekGesing">— niepozyskiwanie pracochłonnej, a będącej w nadmiarze posuszu drobnicy — cennego surowca dla przemysłu papierniczego i płytowego, która nie wyrąbana wpływa ujemnie na produkcyjność drzewostanów.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#PoselFranciszekGesing">Gdy przy tak wielkich ponoszonych kosztach społecznych uwzględnimy trudności transportowe PKP i zalegające zapasy drewna na rampach kolejowych, przy równoczesnych brakach tego surowca w zakładach, powodujących zakłócenia rytmiki produkcji, będziemy mieli pełny obraz ponoszonych nadmiernie kosztów społecznych, których obniżanie i likwidowanie wymaga jak najszybszych programowych rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#PoselFranciszekGesing">Projekt uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na rok 1980 podejmuje ten program i pierwszy raz od wielu lat eksponuje zadania szybszego uprodukcyjnienia lasów i utrzymania prawidłowych proporcji między przyrostem masy drewna a wielkością wyrębów.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#PoselFranciszekGesing">Ten podstawowy program — który wielokrotnie postulowała Komisja — nie będzie mógł być realizowany w większych rozmiarach w 1980 roku, ponieważ w planie nie przewidziano na to zamierzenie dostatecznej ilości środków.</u> + <u xml:id="u-30.21" who="#PoselFranciszekGesing">Jak jest usytuowane w planie leśnictwo jako jedna z ważnych gałęzi gospodarki narodowej i o jakie wielkości środków chodzi, obrazują następujące dane.</u> + <u xml:id="u-30.22" who="#PoselFranciszekGesing">Na opóźnione w rozwoju leśnictwo, a w szczególności na opóźnione zdolności produkcyjne i eksploatacyjne w stosunku do szybko rozbudowywanych przemysłów, bazujących na surowcu drzewnym, przyznano leśnictwu w planie 1979 roku dwa promile udziału w ogólnej sumie nakładów. Również w planie na rok 1980, o znacznie niższym pułapie ogólnej sumy nakładów — procentowy udział leśnictwa utrzymano na poziomie tego samego wskaźnika udziałowego — 2 promile. Zdaniem Komisji takie usytuowanie w planie leśnictwa jako dostawcy surowca na potrzeby krajowe i eksportowe, będzie powodować napięcia i zakłócanie rytmiki produkcyjnej w zakładach przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-30.23" who="#PoselFranciszekGesing">Komisja, uznając za jak najbardziej prawidłową, a nawet niezbędną politykę obniżania udziału inwestycji w podziale dochodu narodowego, która nawet nie oszczędziła bardzo opóźnionych w rozwoju przemysłów papierniczego i tartacznego, nie ma jednak zadowalających uzasadnień, że jedynie w leśnictwie jako przemyśle surowcowym obniża się te tak mało ważące w gospodarce narodowej środki, podczas gdy wszystkie przemysły surowcowe są preferowane w tych dwóch ostatnich latach obniżonych nakładów.</u> + <u xml:id="u-30.24" who="#PoselFranciszekGesing">Jeden wycinek tego zaawizowanego do realizacji w planie 1980 roku programu, satysfakcjonuje Komisję, a mianowicie obniżenie pozysku grubizny w stosunku do ustalonych zadań w 1978 i 1979 roku, przy równoczesnym nie- zmniejszeniu dostaw drewna dla odbiorców.</u> + <u xml:id="u-30.25" who="#PoselFranciszekGesing">Efekt ten ma się osiągnąć, obniżając kilku milionowe zapasy drewna zalegające w lasach, na składnicach oraz przez sprawniejszą i skuteczniejszą działalność wywozową Naczelnego Zarządu Lasów Państwowych.</u> + <u xml:id="u-30.26" who="#PoselFranciszekGesing">Starałem się obiektywnie przedstawić zdolności produkcyjne i eksploatacyjne, wyznaczone napięte zadania pozyskowe drewna oraz usytuowanie leśnictwa pod względem środków w planie 1980 roku, nie eksponując wielkości wzrastającego eksportu do drugiego obszaru płatniczego opartego na surowcu drzewnym, zawężając znaczenie lasów jedynie do biologicznej bazy surowcowej.</u> + <u xml:id="u-30.27" who="#PoselFranciszekGesing">W imieniu Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego wnioskuję, by w ramach obowiązującej dyrektywy harmonizowania wszystkich gałęzi gospodarki narodowej — Rząd w trybie doraźnym przyznał w 1980 roku w granicach możliwości dodatkowe środki na zwiększanie zdolności produkcyjnych i wywozowych drewna w leśnictwie.</u> + <u xml:id="u-30.28" who="#PoselFranciszekGesing">Wysoka Izbo! Program likwidacji zaistniałych dysproporcji i szybszego uprodukcyjniania lasów wymagać będzie dłuższego okresu.</u> + <u xml:id="u-30.29" who="#PoselFranciszekGesing">Komisja uważa, że znaczenie lasów nie tylko jako biologicznej bazy surowca drzewnego, ale także jako dobra ogólnonarodowego, spełniającego ważne funkcje w zakresach:</u> + <u xml:id="u-30.30" who="#PoselFranciszekGesing">przyrodniczo-klimatycznych, retencyjno-wodnych, ochronie środowiska, roli dominującej po prostu jako naturalnej fabryki tlenu, zasługują na takie usytuowanie w planach lat 1981—1985, by program ten mógł być w tych latach zrealizowany a prawidłowy, intensywny rozwój gospodarki leśnej zapewniał bez zakłóceń dostateczną ilość surowca drzewnego gospodarce narodowej i coraz lepiej służył społeczeństwu.</u> + <u xml:id="u-30.31" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Henryk Kostecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PoselHenrykKostecki">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Jak już wielokrotnie podkreślano, dzisiejszą debatę poprzedziły prace w organizacjach gospodarczych, instytucjach i resortach. Poprzedziły ją również wnikliwe analizy w komisjach sejmowych oraz na forum międzykomisyjnego zespołu d/s inwestycji, bowiem powszechnie znane uwarunkowania zewnętrzne oraz aktualne możliwości gospodarki narodowej sprawiły, że rozważania nad planem inwestycyjnym roku przyszłego uwzględnić musiały wiele różnorodnych elementów.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PoselHenrykKostecki">Stanęliśmy przed zadaniem takiego zweryfikowania obecnie realizowanego programu i takiego wyboru kierunków działania, by skracając front inwestycyjny nie tylko nie zahamować rozwoju gospodarczego państwa, lecz na odwrót, przez najtrafniejsze rozstrzygnięcia dostosować go realistycznie do potrzeb społecznych i możliwości.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PoselHenrykKostecki">Szło również o to, by w trakcie przezwyciężania teraźniejszych problemów nie zagubić perspektywy, by określając priorytety dnia dzisiejszego, nie przeoczyć spraw ważnych dla przyszłości.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PoselHenrykKostecki">Skrócenie frontu — o czym wiedzą nie tylko wojskowi — służy koncentracji sił, takiemu ich przegrupowaniu, które pozwala ofensywnie wykonać zamierzony manewr. W odniesieniu do gospodarki oznacza to dokonanie przemieszczeń sprzyjających uzyskaniu korzystnych efektów ekonomicznych i społecznych, ważnych z punktu widzenia ogólnogospodarczego, jak również terytorialnego i branżowego.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PoselHenrykKostecki">Między komisyjny zespół d/s inwestycji po wielokierunkowej analizie przedłożonych materiałów i wysłuchaniu uzasadnień oraz wyjaśnień Rządu, a także po niełatwej, lecz owocnej dyskusji stwierdził, że projekt planu inwestycyjnego na poziomie 600 miliardów złotych uznać należy za maksymalny w aktualnych warunkach i zasługujący na poparcie, bowiem zmniejszeniu ogólnego poziomu inwestowania towarzyszyć będą przesunięcia strukturalne, dające pierwszeństwo celom społecznym oraz tym dziedzinom gospodarki, które zapewnią nam dalszy rozwój. Jak z rządowego projektu planu wynika, w porównaniu z poziomem przewidywanego wykonania planu w roku 1979, projektowane jest zwiększenie nakładów inwestycyjnych w nie budzących wątpliwości dziedzinach, szczególnie takich, jak: budownictwo mieszkaniowe, inwestycje urzędów wojewódzkich z przeznaczeniem na uzbrojenie terenów pod budownictwo mieszkaniowe, na budowę szpitali i zbiorczych szkół gminnych, energetykę, górnictwo, transport i przemysł drobny.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PoselHenrykKostecki">Równocześnie na maksymalnie możliwym poziomie utrzymane zostaną nakłady na oświatę, naukę, kulturę, zdrowie i rolnictwo. Priorytety są zatem jasne, społecznie aprobowane. Jednakże siłą faktu danie pierwszeństwa tym właśnie kierunkom inwestowania wymagało ograniczeń w innych dziedzinach. Obcięcia finansowe — choć konieczne — nikogo nie cieszą. Zdajemy sobie z tego sprawę i dlatego rok 1980 powinien w odczuciu posłów być czasem ważnych przemyśleń, okresem rozważań dotyczących rozległości frontu inwestycyjnego w następnej pięciolatce. Zwłaszcza te obszary naszej gospodarki, które obecnie najmocniej odczują skutki niezbędnych ograniczeń, zasługiwać powinny na szczególną uwagę ze względu na ich udział w wytwarzaniu dochodu narodowego. Chodzi o to, by utrzymanie przez czas dłuższy owych ograniczeń w stosunku do newralgicznej gałęzi gospodarki nie okazało się niekorzystne w przyszłości.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PoselHenrykKostecki">Uspokojenie zatem frontu inwestycyjnego — zdaniem posłów konieczne — nie może jednak doprowadzić w latach najbliższych do zaniedbań burzących harmonię życia gospodarczego, które jest systemem naczyń połączonych.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PoselHenrykKostecki">Zdajemy sobie również sprawę, że równolegle z koncentracją nakładów na zadaniach decydujących o powodzeniu planów roku 1980 i całej 5-latki 1976—1980, konieczne będzie przerwanie lub ograniczenie działań na niektórych inwestycjach. Nie możemy sobie bowiem pozwolić na rozproszenie potencjału wykonawczego na zbyt wielu placach budów. W związku z tym, tam gdzie czasowo wstrzyma się realizację budowy, niezbędne jest natychmiastowe jej zabezpieczenie, by uniknąć strat lub je zminimalizować.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PoselHenrykKostecki">Myślę, że pozytywnie należy ocenić przedsięwzięcia Rządu dyscyplinujące proces inwestycyjny, w tym również próbę zbilansowania planowanych robót budowlano-montażowych z faktycznym potencjałem wykonawczym. Będzie to kolejny krok porządkujący mechanizmy współdziałania wielu partnerów w działalności inwestycyjnej. Dodajmy — współdziałania dalekiego jeszcze od doskonałości.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PoselHenrykKostecki">Wysoka Izbo! Pragnę poinformować, że posłowie wchodzący w skład międzykomisyjnego zespołu do spraw inwestycji, popierając postulat zdyscyplinowania procesu inwestycyjnego, wskazywali również, iż jednym z warunków podniesienia jego efektywności jest uruchomienie rezerw wewnętrznych, które tkwią nie tylko w organizacji pracy, ale obejmują także problematykę jakości zarówno robót, jak i niektórych materiałów i wyrobów stosowanych zwłaszcza w budownictwie ogólnym. Chodzi bowiem, jeśli nie o pełne wyeliminowanie to przynajmniej o radykalne ograniczenie niestarannej, a niekiedy rażąco złej jakości oraz pracochłonnego poprawiania i uzupełniania na przykład elementów prefabrykowanych i innych wyrobów. Do sfery efektywności gospodarowania w procesie inwestycyjnym należy zaliczyć również gospodarkę materiałową w budownictwie. Obok nadmiernego zużycia materiałów z powodu złej jakości robót istnieją też nieprawidłowości w transporcie i składowaniu materiałów. Podobnych przykładów można wskazać więcej.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#PoselHenrykKostecki">Uruchomienie wspomnianych rezerw uzależnione jest od rygorystycznego przestrzegania podstawowych zasad gospodarności, od egzekwowania uchwał, zarządzeń i decyzji, od dalszego zaostrzenia dyscypliny i przestrzegania zobowiązań przez wszystkich uczestników procesu inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#PoselHenrykKostecki">Obiektywnie trzeba przecież stwierdzić, że budowlani nie są jedynymi uczestnikami procesu inwestycyjnego. Wiele przypadków opieszałości, czasem nieudolności i formalizmu, a nawet złej woli — obciąża pozostałych partnerów. Są to ogromne rezerwy, wymagające bacznej kontroli, dalszego doskonalenia mechanizmów eliminujących wygodnictwo i nieodpowiedzialność.</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#PoselHenrykKostecki">Cenne wydaje się również rozszerzenie możliwości realizowania wysoko efektywnych i szybko rentujących przedsięwzięć modernizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#PoselHenrykKostecki">Pozytywnie odnosząc się do wniosków i postulatów zawartych w opiniach komisji sejmowych, a także uznając za nadal aktualne wnioski- dotyczące podniesienia efektywności w inwestowaniu, jakie zgłoszono w roku ubiegłym, uważam, iż powinny one być wzięte pod uwagę zarówno w pracach porządkujących proces inwestycyjny, jak i w przyszłych działaniach Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów.</u> + <u xml:id="u-32.14" who="#PoselHenrykKostecki">Reasumując uważam, że przedłożony projekt planu w dziedzinie inwestycji jest optymalny w istniejących warunkach i wyrażam przeświadczenie, że intencja uspokojenia, zracjonalizowania i zdyscyplinowania frontu inwestycyjnego służy interesom gospodarki narodowej oraz gwarantuje kontynuację polityki dającej priorytet celom społecznym. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-32.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#PoselKazimierzMorawski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony dziś Sejmowi — po intensywnych i wnikliwych pracach w komisjach — projekt planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na rok 1980 określa zadania dalszego rozwoju na miarę istniejących aktualnie możliwości. Z zadowoleniem pragnę podkreślić, że plan stwarza warunki dla zapewniania w całym naszym gospodarowaniu priorytetu celów społecznych. Charakteryzująca plan troska o wzrost dochodów ludności, społecznych świadczeń pieniężnych, budownictwa mieszkaniowego, rozwój opieki zdrowotnej i poprawę zaopatrzenia rynku wymagać będzie od wszystkich zasadniczej poprawy efektywności gospodarowania, wzmożenia oszczędzania. Ważnym zadaniem, wynikającym z planu, będzie dążenie do umocnienia równowagi ekonomicznej i harmonizowanie rozwoju całej naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#PoselKazimierzMorawski">Zdajemy sobie sprawę, że skalę trudności, które przychodzi nam przezwyciężać, znacznie łagodzi osiągnięty w minionych latach wielki w-'zrost potencjału gospodarczego i jego nowoczesność. Chodzi o to tylko, aby ten nagromadzony potencjał sił wytwórczych jak najrozumniej, jak najlepiej wykorzystać w przezwyciężaniu napięć, w szczególności w odniesieniu do poprawy sytuacji rynkowej. Trzeba też podkreślić, że ten nie notowany w tej skali dynamiczny rozwój potencjału ekonomicznego stanowi przecież trwały wkład w umacnianie siły, pozycji i suwerenności naszego kraju. Z drugiej strony, strategia społeczno-gospodarczego rozwoju lat siedemdziesiątych służyła dobrze sprawie realizacji jednej z podstawowych zasad naszego ustroju — polityki pełnego zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#PoselKazimierzMorawski">W okresie, w którym wiele krajów, w tym także wysoko rozwiniętych, przeżywa kłopoty w tej dziedzinie, w czasie, w którym bezrobocie jest troską wielu rządów i smutną codziennością milionów ludzi na świecie, gdy brak pracy jest źródłem społecznego niepokoju i napięć w wielu krajach — w Polsce nie ma i nie będzie kolejek do urzędów zatrudnienia. Dzięki szybkiemu rozwojowi potencjału gospodarczego, dzięki stworzeniu nowych miejsc pracy w naszym kraju, ludzie nie czekają na zatrudnienie. Jest to nasze trwałe i niezwykle ważne osiągnięcie społeczne.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#PoselKazimierzMorawski">Projekt planu przewiduje dalsze poważne ograniczenia inwestycyjne. Są one słuszne i konieczne. Zostały one poczynione tak, aby zapewnić nadrzędność realizacji celów społecznych. Chodzi jednak o to, aby przez umiejętne działanie, a przede wszystkim wzrost efektywności gospodarowania, dążyć do rozszerzania i zwiększania realizacji tych zadań, które służyć będą poprawie warunków życia społeczeństwa. Będzie to możliwe, lecz wymaga przystosowania się ludzi pracujących na wszystkich szczeblach gospodarki do efektywnego działania w coraz trudniejszych i bardziej złożonych warunkach. Trzeba uczyć się realizowania powierzonych zadań za pomocą skromniejszych środków, przy wykorzystaniu maksimum inwencji, śmiałości w działaniu i dobrej organizacji pracy. Powinno stać się to nieodłączną częścią świadomości wszystkich Polaków, a nade wszystko kierowniczej kadry w całej naszej gospodarce. Warto przy tym dodać, że nic tak nie demobilizuje, jak świadomość marnotrawstwa ludzkiego wysiłku, będącego efektem biurokracji czy złej organizacji pracy. Taki stan rzeczy skłania do robienia wszystkiego byle jak, bez wewnętrznego zaangażowania, które jest warunkiem pracy efektywnej, a w wymiarze ogólnospołecznym powoduje postawy pasywne.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! Trudne zadania społeczno-gospodarczego rozwoju w zbliżającym się roku wymagają uruchomienia wszystkich rezerw znajdujących się nie tylko w sferze materialnej, ale przede wszystkim ukrytych w postawach ludzkich, w sile duchowej i moralnej społeczeństwa. Do ich zaktywizowania niezbędny jest wysoki poziom dojrzałości, świadomości społecznej, a także nierozdzielnego traktowania praw i obowiązków. Przezwyciężanie trudności i napięć, które na drodze naszego rozwoju powstały, wymaga spokoju społecznego, rozwagi, dyscypliny i zespolenia wszystkich Polaków w działaniu nad urzeczywistnianiem założonych zadań. Szczególnie ważny w tym kontekście staje się dialog władzy ze społeczeństwem. Potwierdzeniem tego były ostatnie przemówienia I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka wygłoszone w toku kampanii przedzjazdowej. Szczerze i realistycznie przedstawiona w nich została sytuacja gospodarcza kraju oraz drogi przezwyciężania zaistniałych napięć. Społeczny odbiór treści tych przemówień ukazał zarazem potrzebę coraz głębszego dialogu ze społeczeństwem. Ten kierunek na otwarty dialog ze społeczeństwem o naszych polskich sprawach, także i tych trudnych, jest dziś szczególnie ważnym czynnikiem w zespalaniu całego społeczeństwa wokół wspólnych zadań. Jest to droga, na której można liczyć na coraz szerszą aktywność społeczną, na rozszerzanie poczucia współodpowiedzialności za kraj, za sprawy naszego państwa i kształtowanie właściwych postaw społecznych. Jak stwierdził w jednym ze swych przemówień Edward Gierek: — „Ta jednościowa orientacja nie wyklucza, lecz odwrotnie, zakłada demokratyczną, głęboką i rzetelną dyskusję uwzględniającą zróżnicowanie doświadczeń i opinii”.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#PoselKazimierzMorawski">Gdy mowa o budowaniu jedności moralno-politycznej narodu, która tak silnie przecież przenika całą politykę partii lat siedemdziesiątych, nie można nie podkreślić znaczenia tego procesu dla kształtowania się harmonijnych stosunków między kościołem a państwem. Z zadowoleniem pragnę podkreślić, że w tej dziedzinie osiągnięty został w minionych latach poważny dorobek. Pozytywny rozwój tych stosunków w oparciu o dialog, wzajemne poszanowanie, tolerancję, współdziałanie w imię ważnych celów narodowych, w oparciu o uznanie i poszanowanie podstawowych zasad Polski Ludowej i jej polityki zagranicznej. — dobrze służy budowie pomyślności Polski, jej pozycji i dobrego imienia w świecie. Potwierdzenie tej trwałej i dalekowzrocznej linii, która spotyka się z poparciem całej odpowiedzialnej opinii katolickiej w Polsce, znajdujemy w wytycznych na VIII Zjazd PZPR, w których czytamy m.in., że — „Polityka państwa sprzyja zgodnemu współżyciu ludzi w duchu tolerancji niezależnie od ich stosunku do religii oraz współdziałaniu kościoła z państwem w realizacji ważnych celów narodowych”.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Rok 1979 kończy się na naszym europejskim kontynencie wśród okoliczności, które budzą poważny niepokój. Na grudniowej ministerialnej sesji rady NATO w Brukseli zapadła — jak wiemy — decyzja o podjęciu produkcji, a następnie rozmieszczeniu w zachodniej Europie nowego systemu amerykańskiej broni rakietowej i rakietowo-jądrowej średniego zasięgu. Na sesji tej przeważył głos sił zimnowojennych nad oporami, wahaniami, próbami odroczenia decyzji, jakie podejmowały pod presją własnej opinii publicznej niektóre rządy państw Paktu Północno-Atlantyckiego. Te same siły zimno wojenne odmówiły rozważenia ważnych berlińskich propozycji Leonida Breżniewa, zmierzających ku militarnemu odprężeniu w Europie.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#PoselKazimierzMorawski">Te same siły nie chciały wziąć pod uwagę ostrzeżenia zawartego w komunikacie z posiedzenia komitetu ministrów spraw zagranicznych państw stron Układu Warszawskiego, a przestrzegającego, że podjęcie decyzji w sprawie nowego systemu rakiet eurostrategicznych zniszczy podstawę rokowań. Tak więc decyzja podjęta w Brukseli stworzyła poważne zagrożenie dla pokoju i bezpieczeństwa Europy. My zaś — Polacy — jesteśmy w pełni świadomi, że konsekwencją militarną brukselskiej decyzji jest także potencjalne zagrożenie nuklearne całego obszaru Polski, każdego naszego miasta, każdego Polaka. Proces odprężenia politycznego, którego symbolem i kamieniem milowym jest akt z Helsinek, może być w ten sposób zahamowany, a Europie grozi nowa faza wyścigu zbrojeń. Jest oczywiste, że bez odprężenia militarnego, że bez postępu na drodze rokowań w sprawie ograniczania zbrojeń nie może być odprężenia politycznego. Polska i inne kraje socjalistyczne zawsze stały na tym stanowisku. Potwierdzeniem tej linii polityki państw socjalistycznych jest przedstawiona w komunikacie z posiedzenia ministrów spraw zagranicznych państw Układu Warszawskiego idea konferencji w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie. Mimo tych złowrogich wydarzeń, spowodowanych decyzjami w Brukseli, patrzymy w przyszłość spokojnie i z wiarą, ufni, że zwycięży rozsądek, że zwycięży pokój. Mamy realistyczne podstawy dla zajmowania takiego stanowiska.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#PoselKazimierzMorawski">Polska od lat 35 oparła swe bezpieczeństwo na mocnym fundamencie sojuszy ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami socjalistycznymi. Wspólnymi siłami, a przede wszystkim w oparciu o politykę Związku Radzieckiego, sprawa pokoju i odprężenia odniosła już wiele znaczących sukcesów. Mamy również powody, by wierzyć, że krok brukselskich zwolenników napinania spirali zbrojeń spotka się z poważnym oporem społeczeństw zachodnioeuropejskich. W tym froncie sprzeciwu głos chrześcijan powinien brzmieć mocno i zdecydowanie, bo przecież do ich sumienia odwoływał się z trybuny ONZ Papież Jan Paweł II, gdy ostrzegał: — „Czy nasza epoka może jeszcze wierzyć, że zawrotna spirala zbrojeń służy pokojowi na świecie? Czyż tłumacząc się zagrożeniem ze strony potencjalnego przeciwnika, nie staramy się z kolei zapewnić sobie środka zagrożenia, aby z pomocą własnego arsenału zniszczenia osiągnąć przewagę?” Ostatnio Papież, wypowiadając się przed zbliżającymi się świętami Bożego Narodzenia i Nowego Roku, wezwał wiernych do modłów w związku z — jak powiedział — — „wielką groźbą, jaka w ostatnich tygodniach zawisła nad światem, a przede wszystkim nad naszym kontynentem europejskim”. — „Jest to problem, który słusznie budzi powszechne zaniepokojenie” — podkreślił Jan Paweł II. Wyrażamy nasze najgłębsze przekonanie, że wszystkie siły, wszyscy ludzie rozsądni i odpowiedzialni przekreślą te plany.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#PoselKazimierzMorawski">Nie tylko więc okoliczności wewnętrzne, ale również sytuacja międzynarodowa wymagają, by społeczeństwo nasze umacniało swą jedność i zwielokrotniało swój wkład w sprawy stanowiące nasze wspólne narodowe dobro. Zagrożenie, jakie powodują decyzje NATO, uświadamia nam raz jeszcze znaczenie, jakie mają dla Polski i jej bezpiecznego, suwerennego rozwoju wartości i zasady polityki, wyrosłe z przełomu lipcowego. Należą do nich przede wszystkim narodowa jedność Polaków i trwały sojusz i przyjaźń ze Związkiem Radzieckim, których to zasad strzec dziś musimy szczególnie. Nie zapominamy bowiem, czym dla Polski kończyły się koncepcje, które dziś niektórzy pragną odgrzewać i lansować w naszym kraju. A przecież wiemy, nie możemy być nieświadomi, że nie rezygnują wcale ze swej aktywności wojujące, agresywne i zimnowojenne siły świata kapitalistycznego, zainteresowane żywo tym, aby Polska była krajem słabym i osamotnionym. Nie można w tym miejscu nie wypowiedzieć słów ostrego sprzeciwu wobec poczynań tych ludzi, nielicznych zresztą, ale i nieobliczalnych, którzy podejmują próby wykorzystywania kościoła i jego religijnego autorytetu w naszym kraju dla celów niezgodnych z dobrem Polski i nie mających nic wspólnego z dobrem kościoła. Warto tu dodać, że przedstawiciele hierarchii kościoła katolickiego w Polsce wyrażali już swą negatywną ocenę wobec prób nadużywania powagi miejsc kultu dla tych politycznych celów.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#PoselKazimierzMorawski">Mówimy o czekających nas zadaniach, o celach niełatwych do osiągnięcia, o warunkach międzynarodowych, które pod wieloma względami również nie ułatwiają nam realizacji naszych zamierzeń. Wiemy jednak, że choć uchodzimy za społeczeństwo indywidualistów, umieliśmy zawsze zdobyć się na jednolity, zorganizowany wysiłek, gdy świadomi byliśmy historycznej wagi takiej jedności. — „Polska ma za sobą czasy rozkwitu i czasy upadku. Płynie stąd nauka, że nic nie jest dane raz na zawsze. Że pomyślny byt narodowy wymaga stałych wysiłków, wymaga hartu i konsekwencji, wymaga mądrego uczestnictwa w międzynarodowym życiu politycznym. Nade wszystko wymaga wytrwałej, systematycznej pracy i jedności w dążeniu do osiągania wspólnych celów”. Treści te wypowiedziane niedawno przez I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka traktujemy jako ważny dziś szczególnie kanon myślenia i działania obywatelskiego.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#PoselKazimierzMorawski">W imieniu Koła Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego pragnę wyrazić poparcie dla przedstawionych projektów planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu państwa na rok 1980.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Barbara Koziej-Żukowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Podstawowym elementem dobrego gospodarowania jest zachowanie równowagi pieniężno-rynkowej.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Międzykomisyjny zespół poselski, powołany do tego tematu, pracował ze świadomością wagi dwóch wielkich kompleksów spraw: dostaw towarów i usług na rynek i środków pieniężnych ludności. Chciałabym tym właśnie sprawom poświęcić swoje wystąpienie.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Pierwszoplanowym zadaniem w zakresie osiągania równowagi pieniężno-rynkowej powinno stać się znaczne zwiększenie masy towarowej, przy zachowaniu ostrej dyscypliny w zakresie przestrzegania funduszu płac.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">W całej gospodarce rynkowej zarówno w pracy przemysłów produkujących na rynek, jak i obrocie towarowym — nastąpić musi mobilizacja sił w kierunku zwiększania produkcji wyrobów o dobrym standardzie, wysokiej jakości i przystosowanym do potrzeb asortymencie, a także ich rytmicznego i równomiernego rozprowadzania i sprzedaży.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Realizacja tych zadań uzależniona jest w poważnej mierze od rytmicznych dostaw surowców i energii, dobrej organizacji pracy oraz terminowego wykonywania zobowiązań kooperacyjnych.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Uruchomienie wszelkich dostępnych rezerw, lepsze gospodarowanie, skuteczne przeciwstawianie się marnotrawstwu surowców, materiałów gotowych i produktów, wykorzystanie różnorodnych możliwości wzbogacenia oferty rynkowej, poprawa jakości wyrobów oraz usprawnianie funkcjonowania placówek handlu mogą uczynić w roku 1980 rynek bardziej stabilny niż wynikałoby to z założeń planu.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">W zakresie obrotu żywnością, obok poprawy skupu bydła i trzody, pełnego wykorzystywania produktów poubojowych, usprawnienia skupu mleka i poprawy jakości jego przetworów, a także pełnego zagospodarowania płodów rolnych, warzyw i owoców — o czym tu już mówiono w tej sali — istotne znaczenie ma przeciwdziałanie marnotrawstwu pieczywa, kasz, płatków i innych artykułów zbożowych. Relacja cen zboża z cenami tych produktów powoduje ich wykup na paszę. Chodzi także o egzekwowanie od przemysłu wyższej jakości artykułów spożywczych, tj. pieczywa, serów, wyrobów wędliniarskich, podrobowych i garmażeryjnych.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Wskazana jest większa elastyczność w obrocie artykułami spożywczymi. Tam gdzie zachodzi tego potrzeba, należy zmniejszać lub zwiększać opakowania produktów. Przykładem może tu być mleko, które również w opakowaniach półlitrowych powinno znaleźć się na rynku. Na obrót towarami spożywczymi trzeba działać ceną (okresowe obniżki lub podwyżki), rytmicznością dostaw, zróżnicowaniem oferty oraz reklamą towaru, który aktualnie znajduje się w nadwyżkach w sprzedaży.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Usprawnienia wymaga handel rybami. Rozwijając hodowlę ryb słodkowodnych, należy bardziej operatywnie realizować bezpośrednie dostawy i przetwórstwo ryb morskich. Trzeba tu wykorzystać wszelkie możliwości — także rybaków indywidualnych oraz rzemieślniczych wędzarni ryb.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Ważne jest wiązanie hodowli, przetwórstwa i obrotu z odbiorcą. Stąd tak istotne jest organizowanie mniejszych piekarń, ubojni, masarni, przetwórstwa warzywno-owocowego, tak aby możliwie najszybciej i najświeższe towary trafiały do społeczeństwa. Da to możność lepszej gospodarki płodami rolnymi, ograniczy transport i zapewni poprawę dostaw. Odpowiedzialność za rozwiązanie tego problemu przypada terenowym ogniwom władz i administracji.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Dla osiągnięcia równowagi pieniężno-rynkowej należy przyspieszyć proces włączenia się gastronomii w kształtowanie struktury spożycia. Chodzi tu o rozwój masowej gastronomii w rejonach mieszkaniowych, osiedlach, miasteczkach i wsiach, opartej na półproduktach, mrożonkach, artykułach półmięsnych bądź mlecznych.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">W system ogólnego żywienia włączone być powinny stołówki pracownicze, które są bardzo często niedostatecznie wykorzystywane, a stać się mogą zapleczem przetwórczym wyrobów garmażeryjnych czy półproduktów. Istnieje także potrzeba rozszerzenia — w porozumieniu z władzami oświatowymi — żywienia dzieci w szkołach.</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Włączenie gastronomii w ogólny system żywienia pracowników zatrudnionych w gospodarce narodowej i zespolenie jej zadań z zakładami pracy, które mogą zasilić ją pomocą rzeczową i materialną — spowodowałoby zmniejszenie naporu na rynek żywnościowy, a także w poważnym stopniu ułatwiłoby życie kobiet pracujących, życie rodziny, z korzyścią dla zyskania więcej czasu dla siebie.</u> + <u xml:id="u-36.13" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Wysoki Sejmie! Realizacja uchwalonej niedawno ustawy o jakości jest jednym z najważniejszych zadań, jeśli chodzi o rynek. Jakość towarów jest bowiem substytutem ilości. Nie można zatem kierować do obrotu towarów, które już w chwili opuszczenia zakładu wytwórczego wykazują wady produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-36.14" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Nadmiar napraw gwarancyjnych wiąże potencjał usługowy, a także narastanie ilości towarów trudno zbywalnych. Proces ten ma niewątpliwy wpływ na brak równowagi rynkowej, bowiem towary niechodliwe są wliczane do wartości dostaw rynkowych, a faktycznie znajdują się w zapasach.</u> + <u xml:id="u-36.15" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Jak wynika z badań NBP, co dziesiąta złotówka pochodząca z zapasów towarów nieżywnościowych ulokowana jest w zapasach nieprawidłowych. W ten sposób zamrożonych zostało ok. 15 miliardów złotych.</u> + <u xml:id="u-36.16" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Na pewno nie bez winy jest tu handel, ale przede wszystkim jednak producenci, którzy korzystając ze swej przewagi, dyktują warunki dogodne przede wszystkim dla siebie.</u> + <u xml:id="u-36.17" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Ograniczając tzw. — „nietrafioną produkcję” trzeba przeciwdziałać marnotrawstwu surowca, który najczęściej pochodzi z importu. Przy respektowaniu wymogów mody, należy w bardziej wyważony sposób stosować jej elementy w produkcji odzieży czy obuwia.</u> + <u xml:id="u-36.18" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Wysoka Izbo! Istnieje wiele możliwości poprawienia równowagi pieniężno-rynkowej. Należą do nich zarówno bardziej zdecydowane wdrażanie nowych hodowli i pozysku mięsa (baraniego, króliczego), jak i bardziej operatywne pozyskiwanie surowców wtórnych, zużytych opakowań, odpadów poprodukcyjnych, ich uzdatnianie i uszlachetnianie. Tkwią tu bardzo poważne rezerwy materiałowe.</u> + <u xml:id="u-36.19" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Bardziej wszechstronnie wykorzystywać trzeba możliwości drobnego przemysłu i rzemiosła w zwiększaniu dostaw artykułów rynkowych (także z deficytowej branży spożywczej i usług). Następować to powinno w drodze modernizacji parku maszynowego, wprowadzania do produkcji nie wykorzystanych w innych działach gospodarki maszyn i urządzeń, zagospodarowania lokali i pomieszczeń produkcyjnych użytkowanych na inne cele, a także poprawy zaopatrzenia w materiały i surowce przy wykorzystywaniu surowców miejscowych, odpadowych i wtórnych.</u> + <u xml:id="u-36.20" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Poważne zadania mają tu do spełnienia władze terenowe, które w oparciu o uchwałę XIV Plenum KC PZPR powinny przystąpić do znacznego zwiększenia potencjału drobnej wytwórczości. Stanowić to będzie również realizację decyzji Biura Politycznego KC PZPR, Prezydium CK SD, a w ich efekcie rządowego programu rozwoju usług i rzemiosła. W budżetach terenowych zabezpieczono na ten cel środki materialne z dochodów roku bieżącego, jak i z nie wykorzystanych dochodów z lat ubiegłych. W celu stworzenia odpowiednich bodźców i zachęt dla władz terenowych na przyszłość, należałoby wprowadzić do budżetów terenowych dochody płynące z rozwoju lokalnej produkcji rynkowej. Stanowić to powinno stały element systemu finansowo-ekonomicznego państwa.</u> + <u xml:id="u-36.21" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Konsekwentna realizacja rozwoju usług dla ludności — zwłaszcza bytowych — jest działaniem na rzecz ubezpieczenia równowagi rynkowej i istotnego kształtowania struktury spożycia. Następować musi w tej dziedzinie poprawa jakości i terminowości usług, a także bardziej równomierny ich rozwój w układzie przestrzennym, zwłaszcza dostępność usług dla ludności wsi. Ważką rolę do odegrania ma w tej dziedzinie rzemiosło.</u> + <u xml:id="u-36.22" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Lepszemu zaopatrzeniu ludności, a co za tym idzie bardziej stabilnemu rynkowi sprzyjać powinna bardziej operatywna praca wszystkich organizacji handlowych, lepsza organizacja sprzedaży, przyspieszenie rotacji towarów, a także bardziej sprawna ich dystrybucja.</u> + <u xml:id="u-36.23" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Dla przykładu można tu podać, że w I półroczu zapasy tkanin wełnianych, zgromadzonych przez handel państwowy w woj. koszalińskim, wystarczały na 251 dni, gdy w tym samym czasie w woj. częstochowskim na 28 dni; wyrobów dziewiarskich w woj. elbląskim tylko na 72 dni, w woj. chełmskim na 314 dni. Telewizorów w magazynach — „Samopomocy Chłopskiej” w woj. konińskim było na 19 dni, w woj. leszczyńskim na 924 dni. Trzeba bardziej spraw nie przemieszczać towary z hurtu do detalu, to co w magazynie powinno znaleźć się na półkach sklepowych, jak również bardziej zdecydowanie egzekwować od przemysłu dyscyplinę dostaw rynkowych towarów.</u> + <u xml:id="u-36.24" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Trójszczeblowy system kontroli nie okazał się w pełni instrumentem skutecznym. Dlatego uzasadnione wydaje się objęcie kontrolą najważniejszych asortymentów, lecz w sposób znacznie bardziej skuteczny.</u> + <u xml:id="u-36.25" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Wysoki Sejmie! W okresie dekady lat siedemdziesiątych znacznie wzrosły środki materialne i zasoby pieniężne obywateli naszego kraju. Podczas gdy w roku 1970 przychody pieniężne ludności wynosiły 540 mld zł, to w roku 1980 kwota ta wzrośnie do 1 biliona 620 mld zł. W ślad za tym zwiększyły się zasoby pieniężne ze 171 mld zł w 1970 r. do 760 mld zł w roku 1980. Wprawdzie w latach 1970—1979 nastąpiło zwiększenie dostaw towarów i usług z 395 mld zł w 1970 r. do 1 biliona 190 mld zł na rok przyszły — to jednak podaż towarów nie równoważy popytu.</u> + <u xml:id="u-36.26" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Na uwidoczniony w planie roku 1980 brak zbilansowania dochodów z możliwościami dostaw w wysokości 60 mld zł złożyło się wiele przyczyn. Do najważniejszych niewątpliwie zaliczyć należy trudne warunki atmosferyczne i energetyczne kraju oraz wzrost cen surowców na świecie.</u> + <u xml:id="u-36.27" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Nie dość konsekwentnie w roku 1979 przestrzegaliśmy dyscypliny wypłat pieniężnych. I choć począwszy od drugiego kwartału br. nastąpiło przyspieszenie wzrostu produkcji rynkowej, nadal było to tempo ponad trzykrotnie niższe od planowanego, natomiast płace, które miały wg planu zwiększyć się o ok. 5% wzrosły w ciągu trzech kwartałów br. o 7,5%, tj. o ponad 5% szybciej niż produkcja na rynek.</u> + <u xml:id="u-36.28" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Rok 1980 musi charakteryzować się odwrotnymi relacjami w tym względzie. Podaż towarów i usług wyprzedzać musi wzrost środków materialnych ludności. Dlatego, przestrzegając dyscypliny płac, trzeba walczyć ze wzrostem nie planowanych środków materialnych. Zaliczyć do nich można wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, które powstają często w związku z brakiem rytmiki dostaw surowcowych bądź przestojami wskutek wyłączeń energetycznych. Nadganianie wskaźników planu powoduje dodatkowe zatrudnienie po godzinach pracy i wypłaty zwiększone z tego tytułu.</u> + <u xml:id="u-36.29" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Aby w bardziej doskonałym stopniu zrównoważyć wzrost kosztów utrzymania z wynagrodzeniami za pracę, bardziej wnikliwie trzeba spojrzeć na podział dochodu narodowego między poszczególne grupy ludności, a także — przy przestrzeganiu dyscypliny finansowej, w tym dyscypliny płac — bardziej konsekwentnie realizować zasadę płacy za istotną, wymierną w efektach pracę. Płaca powinna stać się rzeczywistym stymulatorem wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-36.30" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">W procesie doskonalenia systemu płac trzeba tworzyć warunki, aby sam system egzekwował niejako dobrą produkcję rynkową. Trzeba także wydać zdecydowaną walkę łapownictwu, cwaniactwu, przechwytywaniu środków materialnych przez pośredników, spekulantów, którzy swym bezkarnym działaniem, wykupywaniem towarów, sprzedażą spod lady doprowadzają do zwiększenia nie kontrolowanych dopływów środków pieniężnych i do okresowych napięć na rynku.</u> + <u xml:id="u-36.31" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Musimy podnieść wartość pieniądza w naszym kraju; w dużej mierze zależy to od nas samych, od naszej pracy i jej wyników. Sprawność gospodarowania ma bowiem decydujący wpływ na wartość samego pieniądza.</u> + <u xml:id="u-36.32" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Doświadczenia, jakie uzyskujemy w trudnych warunkach realizacji równowagi pieniężno-rynkowej, powinny być w przyszłości wykorzystane dla doskonalenia systemu płac i cen, których regulacja jest niezbędnym mechanizmem zapewniającym utrzymanie równowagi cząstkowej. Potrzebna jest tu jednak obfitość dóbr wysokiej jakości, pozwalająca na dokonywanie wyboru towarów w zależności od chęci i możliwości materialnych nabywcy.</u> + <u xml:id="u-36.33" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Wysoki Sejmie! Ubezpieczeniu rynku służyć będą rezerwy przewidziane przez Rząd w planie na rok 1980, a wśród nich rezerwy Komitetu d/s Rynku, dochody z — „Pewexu”, jak również działanie Centrali Handlu Zagranicznego — „Torimex” na rzecz zaopatrzenia rynku. Oprócz tego istnieją istotne stymulatory równowagi pieniężno-rynkowej. Zaliczyć do nich można m.in. budownictwo jednorodzinne. W grupie ludności nierolniczej w 1978 r. budownictwo to zapewniło 14,5% ogółu wybudowanych mieszkań. Angażuje ono środki własne ludności, uwalnia jednostki uspołecznione od funkcji inwestorskich i eksploatacyjnych, a także wspomaga bardziej prawidłowe rozmieszczenie w terenie niektórych deficytowych kadr. Jak wynika z badań Narodowego Banku Polskiego, zdecydowaną część kredytobiorców na budownictwo jednorodzinne stanowią robotnicy. Ich udział w ogólne j liczbie kredytobiorców w roku 1978 wyniósł 55,8%, a w niektórych województwach, takich jak katowickie, częstochowskie czy bydgoskie — udział ten przekroczył 60%.</u> + <u xml:id="u-36.34" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Zważywszy, że na 1 złotówkę kredytu państwowego przypada ponad 3,5 złotego z tytułu angażowania własnych pieniędzy, rozwój tej formy zagospodarowania środków materialnych ludności jest sprawą istotną, bowiem budownictwo jednorodzinne wiąże te środki w sposób trwały. Uzasadnione byłoby zatem zwiększenie pomocy kredytowej państwa dla budownictwa jednorodzinnego przy skróceniu okresu spłat tych kredytów.</u> + <u xml:id="u-36.35" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Warunkiem rozwoju budownictwa jednorodzinnego jest odpowiednia baza materiałów budowlanych. Dlatego szerzej wykorzystywać trzeba miejscowe surowce budowlane, reaktywując działalność oraz przystępując do organizacji lokalnych cegielni, żwirowni czy wapienników.</u> + <u xml:id="u-36.36" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Stymulatorem równowagi rynkowej powinna też być turystyka, przy czym w odniesieniu do turystyki międzynarodowej należy wzmocnić wiodącą rolę w tym względzie Centrali Turystycznej — „Orbis”, zmierzając do planowego zagospodarowywania środków pieniężnych ludności i pozyskiwania odpowiednich wpływów dewizowych. Rzecz w tym jednak, by turystyka zagraniczna opłacała się także państwu, a nie tylko samym turystom, jak to często bywa. Trzeba także bardziej operatywnie działać na rzecz organizacji lepszej, bardziej atrakcyjnej turystyki krajowej, która swym zasięgiem objąć powinna całą Polskę, a nie tylko utarte szlaki i znane regiony.</u> + <u xml:id="u-36.37" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Zadania, warunki i możliwości w zakresie realizacji celów społecznych, rozwoju sił wytwórczych i zachowania harmonijnych proporcji między wzrostem środków materialnych społeczeństwa a możliwościami ich zagospodarowania, zawarte zostały w wytycznych na VIII Zjazd partii.</u> + <u xml:id="u-36.38" who="#PoselBarbaraKoziejZukowa">W przyszłym — 1980 roku — musimy przystąpić do antycypacji wytycznych. Dlatego też dobra praca, właściwa jej organizacja, odpowiedzialność za wykonywane zadania, sprawność gospodarowania oraz czujność, aby dopływ towarów i usług był większy od środków materialnych ludności, stworzą warunki dla pomyślnej realizacji wytycznych w latach następnych. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-36.39" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Głos ma poseł Jan Konieczny.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#PoselJanKonieczny">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W dyskusji sejmowej nad projektem narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1980 r. pragnę jako górnik zabrać głos w sprawie o decydującym znaczeniu dla gospodarki paliwowo- energetycznej naszego kraju i fundamentalnej dla naszego eksportu sprawie warunków niezbędnych dla pełnego wykonania przyszłorocznych zadań w górnictwie węgla kamiennego.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#PoselJanKonieczny">Projekt planu zakłada wydobycie w 1980 roku 206 mln ton tego cennego surowca.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#PoselJanKonieczny">Dla mnie, podobnie jak dla wszystkich moich górniczych współtowarzyszy pracy, ta liczba ma bardzo konkretny wymiar. Oznacza ona, że w roku przyszłym, w porównaniu do przewidywanego wydobycia w roku bieżącym, dostarczyć musimy gospodarce narodowej co najmniej 5 mln ton węgla więcej.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#PoselJanKonieczny">A przecież rok bieżący w górnictwie węgla kamiennego należy zaliczyć do szczególnych. Po raz pierwszy przekroczyliśmy wydobycie 200 mln ton, uzyskując — w porównaniu do roku 1976 r. — przyrost rzędu 8,4 mln ton.</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#PoselJanKonieczny">Nie trzeba być górnikiem, by zdać sobie sprawę, jak ogromnego wysiłku ze strony załóg, wspartego nakładami państwa, wymagać będzie wydobycie w coraz trudniejszych warunkach geologicznych 206 mln ton węgla. Że trzeba je wydobyć — to dla żadnego z nas górników nie ulega wątpliwości. Przyjmując to zadanie jako realne — zdajemy sobie jednocześnie sprawę z warunków, które muszą zostać spełnione, aby trud i ofiarność górniczych załóg przyniosły w roku VIII Zjazdu partii spodziewane efekty.</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#PoselJanKonieczny">Górnictwo węgla kamiennego stało się podstawową gałęzią narodowego przemysłu nie z tytułu nadania mu tej godności, lecz z racji faktycznej roli, jaką pełni w gospodarce kraju. Stąd niezbędna jest wszechstronna pomoc i współdziałanie z nami wszystkich odbiorców efektów naszej pracy.</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#PoselJanKonieczny">Powiem konkretnie: górnictwo potrzebuje nowych, młodych rąk do pracy. Poszerzenie frontu wydobywczego, przechodzenie na czterobrygadowy system pracy, bardziej opłacalny dla produkcji i przyczyniający się do poprawy warunków pracy i życia, wymaga dopływu ludzi w nasze górnicze szeregi z całego kraju.</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#PoselJanKonieczny">Ale nowi, tak potrzebni w górnictwie ludzie, to jednocześnie zobowiązanie zapewnienia im godziwych warunków życia, a wśród nich — tak podstawowego, jak mieszkanie.</u> + <u xml:id="u-38.8" who="#PoselJanKonieczny">Nasze wojewódzkie władze partyjne i państwowe oraz resort górnictwa przywiązują do tych zagadnień olbrzymią wagę. Znajduje to wymierny efekt w przyroście liczby mieszkań, których jednak w stosunku do potrzeb jest jeszcze ciągle zbyt mało.</u> + <u xml:id="u-38.9" who="#PoselJanKonieczny">Toteż chciałbym tutaj jasno powiedzieć, że rozwiązanie problemu mieszkaniowego dla górnictwa jest zagadnieniem ogólnokrajowym i z tego faktu wynikają określone konkretne zadania przede wszystkim dla resortu budownictwa, a także dla kooperujących partnerów.</u> + <u xml:id="u-38.10" who="#PoselJanKonieczny">Potrzeba dynamicznego rozwoju budownictwa mieszkaniowego w naszym węglowym regionie wynika zresztą nie tylko z konieczności zapewnienia mieszkań nowo przybywającym. Jest także naszym wielkim moralnym obowiązkiem wyprowadzenie ludzi z walących się na skutek szkód górniczych i starości sławetnych familoków, w których mieszka jeszcze wiele rodzin. Nie chciałbym tutaj, Wysoki Sejmie, mówić o tych wszystkich problemach związanych z szeroko pojętą infrastrukturą techniczną, urbanistyczną, społeczną, które wraz z rozwojem budownictwa mieszkaniowego w naszej największej w kraju aglomeracji miejskiej przychodzi nam rozwiązywać. Są to sprawy, z którymi radzić sobie muszą wszystkie województwa. Jednakże skala tych zadań na Śląsku i w Zagłębiu, waga ich rozwiązywania dla wykonania narodowych planów gospodarczych jest tutaj — ośmielę się użyć tego określenia — nieporównywalna.</u> + <u xml:id="u-38.11" who="#PoselJanKonieczny">Stąd potrzeba pełnego wywiązywania się właściwych resortów z zobowiązań wynikających dla nich z rządowych postanowień w sprawie rozwoju górnictwa i całego regionu śląsko-zagłębiowskiego. Kiedy na zebraniach kopalnianych organizacji partyjnych, na konferencjach samorządów robotniczych omawiamy warunki niezbędne dla wykonania trudnych zadań wydobywczych, to z reguły podnoszony jest również problem zaopatrzenia materiałowo-technicznego górnictwa.</u> + <u xml:id="u-38.12" who="#PoselJanKonieczny">Powiem otwarcie: nie powinno być w przyszłym roku takich jak dotychczas borykań z dostawą podstawowych materiałów gwarantujących wykonanie zadań w wydobyciu węgla, zapewnienie bezpieczeństwa pracy załogom górniczym, prawidłowy rozwój budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-38.13" who="#PoselJanKonieczny">Chodzi tu przede wszystkim o jakość i rytmiczność dostaw. Nie będę tutaj wyliczał wszystkich owych niedoborów, obszernie omawialiśmy także i ten temat na posiedzeniu Komisji Górnictwa, Energetyki i Chemii. Ale pragnę tylko powiedzieć, że np. resort górnictwa od lat napotyka poważne trudności w zaopatrzeniu kopalń w taśmy przenośnikowe, że w br. odczuwaliśmy wielki deficyt w dostawach obuwia gumowego, będącego podstawowym wyposażeniem ochronnym górniczych załóg. Zaopatrzenie resortu górnictwa musi być traktowane przez poszczególne resorty priorytetowo, gdyż dostawa materiałów jest często związana z bezpośrednim wpływem na stan bezpieczeństwa pracy górników.</u> + <u xml:id="u-38.14" who="#PoselJanKonieczny">Chciałbym jeszcze poruszyć jedną kwestię, żywo nas górników obchodzącą, chociaż nie leżącą już w gestii resortu górnictwa. Wydobycie węgla to nie wszystko. Trzeba go jeszcze dostarczyć do użytkowników, by został przetworzony na energię lub produkty węglopochodne. Nikt nie chce, aby na efekty jego pracy, na które jest pilne zapotrzebowanie nie tylko całej gospodarki, ale społeczeństwa — czekano zbyt długo i niecierpliwie. Nikt też nie chce, aby wartość jego pracy, na skutek braku transportu malała. A tak w bieżącym roku jest. Plan sprzedaży węgla kamiennego, mimo że górnicy wydobędą ok. 600 tys. ton dodatkowo, nie zostanie w tym roku wykonany na skutek trudności transportowych.</u> + <u xml:id="u-38.15" who="#PoselJanKonieczny">Założone w narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1979 r. podjęcie węgla ze zwałów w wysokości 2330 tys. ton i przeznaczenie go do sprzedaży — nie zostanie zrealizowane, a stan zwałów, który na początku roku wynosił 3,2 mln ton — obecnie wynosi 4,5 mln ton. Dodać przy tym trzeba, że rzucenie wielkich ilości węgla na zwały powoduje jego duże marnotrawstwo i obniżenie jakości.</u> + <u xml:id="u-38.16" who="#PoselJanKonieczny">Problem transportu dla górnictwa to nie tylko podstawienie kopalniom dostatecznej liczby węglarek, lecz również rytmiczność ich dostaw. Jakże często w kopalni, w której pracuję, przez całe przedpołudnie oczekujemy bezskutecznie na wagony, a np. po godzinie 14 otrzymujemy 5 lub 6 zestawów. Trudno wtedy nie myśleć o oczekujących na węgiel zakładach pracy, osiedlach mieszkaniowych, szpitalach, szkołach, o naszych zobowiązaniach eksportowych.</u> + <u xml:id="u-38.17" who="#PoselJanKonieczny">Wysoki Sejmie! Mówiąc o warunkach niezbędnych do realizacji przyszłorocznych zadań w górnictwie, o problemach oczekujących rozwiązań, mamy przecież pełną świadomość, czym jest dzisiejsze górnictwo, a czym było jeszcze przed laty dziesięciu czy dwudziestu.</u> + <u xml:id="u-38.18" who="#PoselJanKonieczny">Olbrzymia troska, jaka nam towarzyszy ze strony kierownictwa partii i osobiście przywódcy naszej partii i narodu towarzysza Edwarda Gierka, pomoc jaką uzyskujemy na co dzień ze strony naszej wojewódzkiej instancji partyjnej w Katowicach, uczyniły nasze górnictwo nowoczesnym i jakościowo nowym pod względem bezpieczeństwa i warunków pracy. Jedno w tej pracy pozostało jednak i pozostanie zawsze nie zmienione — że była ona, jest i będzie zmaganiem się z naturą, że mimo najnowocześniejszych i coraz doskonalszych urządzeń technicznych, w które zabezpiecza nas nauka, z górnictwem, jak z żadnym innym zawodem, wiązać się będzie zawsze określony stopień zagrożenia dla człowieka.</u> + <u xml:id="u-38.19" who="#PoselJanKonieczny">Pragnę Wysoki Sejmie powiedzieć tutaj, w imieniu wszystkich moich współtowarzyszy pracy, jak bardzo krzepiąca moralnie dla rodzin tych co zginęli na posterunku pracy, dla wszystkich górników była świadomość łączenia się z nami w bólu całego polskiego społeczeństwa. Dlatego też głęboko zapamiętaliśmy słowa wypowiedziane w czasie tegorocznego barbórkowego święta przez towarzysza Edwarda Gierka. — „Praca efektywna — powiedział I Sekretarz Komitetu Centralnego — to praca bezpieczna. Nie ma efektywności bez bezpieczeństwa, o tym musimy pamiętać na co dzień. Chodzi o to, by to co robicie w jak największym stopniu było pozbawione ryzyka. Mówi się o węglu, czarne złoto, czarne diamenty. Ale my w Polsce, w naszym ustroju, ponad wszystko cenimy ludzkie życie i zdrowie”.</u> + <u xml:id="u-38.20" who="#PoselJanKonieczny">Wśród zadań oczekujących nas górników w 1980 r., do których już dzisiaj się przymierzamy, także i to zadanie nieustannego podnoszenia stopnia bezpieczeństwa naszej pracy stawiamy jako jedno z nadrzędnych. Dopomóc nam w tym może spełnienie przez wszystkie resorty swoich zobowiązań na rzecz górnictwa. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-38.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszalekPiotrStefanski">Zarządzam przerwę w obradach do godz. 17.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min. 25 do godz. 17)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie. Udzielam głosu posłowi Marianowi Jakubczakowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselMarianJakubczak">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Debatujemy dzisiaj nad zadaniami naszej gospodarki w 1980 r. Zadania te — jak słusznie podkreślali moi przedmówcy — są trudne, lecz realne. Ważne znaczenie dla osiągnięcia założonych w planie celów społecznych i gospodarczych kraju będzie miał przebieg realizacji zadań w rolnictwie i całej gospodarce żywnościowej. Mamy tutaj świadomość szczególnej sytuacji w tej dziedzinie, a zwłaszcza w rolnictwie. Spowodowana ona jest jak wiemy z jednej strony zaległościami w realizacji zadań bieżącego pięciolecia, które w 1980 r. powinniśmy znacznie odrobić, z drugiej zaś strony — mniejszymi, niż uprzednio zakładano, możliwościami w zakresie zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji zarówno inwestycyjne, jak i obrotowe.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselMarianJakubczak">W tej sytuacji musimy niewątpliwie mocno eksponować zasadę szeroko rozumianej gospodarności i efektywności działania. Znajduje to zresztą wyraz w projekcie planu na przyszły rok. Gospodarność i efektywne działanie powinny już dzisiaj cechować wszystkie ogniwa gospodarki, w tym także uspołecznione i indywidualne gospodarstwa rolne. Znając dobrze wieś, mogę powiedzieć, że cechy te mocno tkwią w tradycjach większości rolników. Myślę też, że z całą odpowiedzialnością i z pełną świadomością podejmują się oni realizacji trudnych zadań 1980 roku.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselMarianJakubczak">Niewątpliwie w obecnym pięcioleciu nastąpiło duże ożywienie aktywności produkcyjnej rolników tak w naszym województwie, jak i w całym kraju. Pracują oni dzisiaj — jak jest to powszechnie zauważone — wydatniej i skuteczniej. Skuteczniej, bo posiadają więcej nowoczesnych maszyn, środków ochrony roślin, nawozów, nowych odmian roślin uprawnych. Słowem praca rolnika ma dzisiaj inny wymiar i jest przy tym wspierana znaczną pomocą państwa.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#PoselMarianJakubczak">W rezultacie tej efektywności produkcyjnej mogę stwierdzić, że region Kurpiowszczyzny, jako gospodarczo opóźniony przed nowym podziałem administracyjnym — rozwija się obecnie dość dynamicznie.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#PoselMarianJakubczak">Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu chciałbym jednak skupić uwagę szanownych posłów na jednym z najważniejszych moim zdaniem czynników wzrostu produkcji rolnej, jakim jest woda. Mam tu na myśli zarówno wodę w glebie i związane z nią melioracje, a także wodę na potrzeby gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#PoselMarianJakubczak">Analizując przebieg realizacji zadań w zakresie melioracji użytków rolnych należy stwierdzić, że od 1977 r. nie osiąga się zakładanych w planach wielkości. W planie na lata 1976—1980 przyjęto bowiem wykonanie w skali kraju melioracji na obszarze 1 min ha użytków rolnych, w tym na 800 tys. ha — nowego drenowania. Tymczasem nawet przy założeniu pełnej realizacji zadań 1980 r., plan 5-letni zostanie wykonany zaledwie w siedemdziesięciu kilku procentach. Podobnie przedstawia się realizacja zadań w zakresie regulacji rzek i kanałów, budowy wałów przeciwpowodziowych itp. Warto przy tym zaznaczyć, że zadania bieżącej 5-latki nie są aż tak wysokie, bowiem przekroczyliśmy 1 mln ha.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#PoselMarianJakubczak">Niepokojąca wręcz jest sytuacja w zakresie zaopatrzenia rolnictwa i wsi w wodę. Fachowcy oceniają, że dotychczas tylko 20% gospodarstw indywidualnych ma wodociągi, natomiast ponad 2% gospodarstw pozbawionych jest zupełnie wody. Wskazuje to dobitnie na skalę problemów. Tymczasem na przestrzeni ostatnich kilku lat obserwuje się systematyczny spadek zakresu wykonywania zadań budowy wodociągów.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#PoselMarianJakubczak">Podnoszę tę problematykę z uwagi, że w woj. ostrołęckim, które reprezentuję, skutki braku rozwiązań w zakresie gospodarki wodnej odczuliśmy w tym roku szczególnie dotkliwie. Wszyscy mamy jeszcze przed oczyma obraz katastrofalnej powodzi, jaka m.in. dotknęła nasze województwo. Stąd też w naszym regionie problemy uregulowania gospodarki wodnej zarysowały się bardzo ostro. W woj. ostrołęckim zmeliorowano dotychczas 65% powierzchni gruntów ornych oraz 60% użytków zielonych. Gdyby przyjąć, że utrzyma się dotychczasowe tempo prac melioracyjnych, to pełne zaspokojenie potrzeb nastąpiłoby w warunkach naszego województwa na gruntach ornych po 20 latach, natomiast na użytkach zielonych po 40 latach. Biorąc pod uwagę fakt, że trwałe użytki zielone stanowią 1/3 areału użytków rolnych województwa, takie tempo prac melioracyjnych jest zdecydowanie za wolne. Dla pełnego obrazu należałoby uwzględnić jeszcze potrzebę wymiany zużytych urządzeń melioracyjnych, a także nawadnianie, co świadomie tutaj pomijam. Wieś ostrołęcka cierpi także na niedostatek wody na potrzeby gospodarstw. Wystarczy, że powiem, iż 36% wsi, tj. 400 wsi odczuwa okresowy bądź stały brak wody. Siecią wodociągową dostarcza się wodę aktualnie do około 8,5% gospodarstw indywidualnych. Rozwiązywanie tego problemu jest nader powolne. W ciągu roku oddaje się bowiem średnio po 2 wodociągi wiejskie.</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#PoselMarianJakubczak">Wysoki Sejmie! Zadając sobie trud wyszukania tych paru liczb oraz niektórych wyliczeń daleki jestem od twierdzenia, że zagadnienie przeze mnie poruszone nie jest dostrzegane przez władze naszego kraju. Mamy przecież daleko posunięte prace nad programem zagospodarowania Wisły i jej dorzecza. Program — „Wisła” stwarza szansę dla poprawy szeroko pojętej gospodarki wodnej, w tym także w rolnictwie, dla przeważającego obszaru użytków rolnych w kraju. Jestem jednak świadom, że program ten jest obliczony na wiele lat, bo aż do 2000 r., a sądzę, że i na lata późniejsze. Myślę, że rozwiązywanie problemów gospodarki wodnej w rolnictwie należałoby, przynajmniej w odniesieniu do szeregu województw i gmin — znacznie przyspieszyć. Wymagać to będzie jednak moim zdaniem większego niż dotychczas zainteresowania i zaangażowania władz terenowych, województw i gmin. Sądzę, że obok zabezpieczenia odpowiednich mocy przerobowych przedsiębiorstw melioracyjnych można liczyć na znaczny wkład pracy społecznej mieszkańców wsi, a także na pewien udział gminnych jednostek uspołecznionych, np. rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek rolniczych, państwowych gospodarstw rolnych. Sprawa przyspieszenia melioracji gruntów ma w moim odczuciu, a także w odczuciu rolników, z którymi się stykam, zasadnicze znaczenie dla przyspieszenia wzrostu produkcji roślinnej, na którym przecież tak mocno wszystkim nam zależy.</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#PoselMarianJakubczak">Podnoszę te sprawy z taką ostrością, gdyż w naszym województwie na terenach o uporządkowanej gospodarce wodnej osiągane są plony i zbiory o ponad 30% wyższe niż na terenach nie zmeliorowanych. Są one również bardziej stabilne.</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#PoselMarianJakubczak">Dużo mówimy o efektywności gospodarowania. W rolnictwie tymczasem efektywność tę, a zwłaszcza nawożenia mineralnego, zastosowania mechanizacji — warunkuje postęp w zakresie melioracji. Praktyka rolnicza wskazuje, że najtańsze, bo wysoce efektywne jest inwestowanie w ziemię. To także aktywne działanie dla rozwiązania problemów paszowych. Rezultaty związane z prawidłowym przeprowadzeniem melioracji gruntów zna dziś chyba każdy rolnik.</u> + <u xml:id="u-41.11" who="#PoselMarianJakubczak">Wiem, że trudno oczekiwać zwiększenia nakładów na inwestycje melioracyjne i zaopatrzenia rolnictwa i wsi w wodę w planie 1980 roku. Powinno się jednak dążyć do pełnego wykonywania zadań, do zabezpieczenia niezbędnych materiałów drenarskich, zwłaszcza rurek.</u> + <u xml:id="u-41.12" who="#PoselMarianJakubczak">Wydaje mi się też, na podstawie własnych obserwacji i uwag rolników, że należałoby bliżej przyjrzeć się pracy samych ekip melioracyjnych. Sądzę, że niemałe rezerwy w przyspieszeniu prac drenarskich są właśnie tam.</u> + <u xml:id="u-41.13" who="#PoselMarianJakubczak">Ważną sprawą jest, aby zmeliorowane grunty dawały szybko wysoką produkcję. Jest to sprawa rolników, spółek wodnych, SKR i władz gminnych. Podkreślam to także, bo i w tym zakresie istnieją znaczne rezerwy, które należy w sposób pełny wykorzystać.</u> + <u xml:id="u-41.14" who="#PoselMarianJakubczak">Kończąc moje wystąpienie chciałbym wnioskować, aby poruszone przeze mnie sprawy mogły znaleźć odpowiedni wyraz w projekcie planu na lata 1981—1985 i to zarówno w zadaniach, jak i środkach. Są to bowiem sprawy, na których mocno zależy nie tylko nam rolnikom, jak sądzę, ale i wszystkim dobrze rozumiejącym interes zarówno wsi, rolnictwa, jak również całego narodu i kraju. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-41.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Krystyna Jandy-Jendrośka.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Już trzeci rok z rzędu analiza przedłożonych projektów planu społeczno-gospodarczego rozwoju i budżetu, podobnie jak i sprawozdań z ich wykonania, przeprowadzana jest w zespołach problemowych. Pozwala to na pewną ciągłość działania. Wnioski i uwagi zespołów dotyczą bowiem nie tylko aktualnej sytuacji obrazowanej przez plan i budżet, stanowią również sugestię podjęcia określonych działań na przyszłość. W tym duchu działał także zespół d/s budżetu.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Jednym z problemów, który wywołał wiele dyskusji zarówno w roku ubiegłym i który również w bieżącym roku powodował żywe zainteresowanie posłów — są budżety terenowe.</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Wprowadzenie w 1951 roku zasady centralizmu demokratycznego do budżetu spowodowało, że budżet państwa, jako podstawowy plan finansowy państwa, jest budżetem zbiorczym, obejmującym zarówno budżet centralny, jak i budżety terenowe. Każda rada narodowa bowiem, jako gospodarz terenu, prowadzi gospodarkę finansową w oparciu o własny budżet, jednakże interesy rady narodowej są podporządkowane interesom ogólnonarodowym, toteż i budżet rady narodowej musi się mieścić w ramach planowania odgórnego centralnych zadań. Budżet ten wchodzi z kolei w skład budżetu wyższego stopnia, aby w końcu stać się integralną częścią budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Wzajemny stosunek między budżetem centralnym i budżetami terenowymi różnie się w różnych okresach układał, w zależności od przyjętych koncepcji zarządzania gospodarką terenową. Ustalenie właściwych proporcji pomiędzy elementami centralizacji i decentralizacji jest zagadnieniem bardzo złożonym, ale równocześnie podstawowym do opracowania optymalnego modelu funkcjonowania państwa na danym etapie rozwoju.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Wysoki Sejmie! W latach siedemdziesiątych problem decentralizacji zarządzania gospodarką terenową pojawia się niejednokrotnie w programach polityki gospodarczej i polityki finansowej państwa jako zadanie pierwszoplanowe. Również i w nauce decentralizacja zarządzania gospodarką terenową stała się przedmiotem żywej dyskusji. Zagadnienie sprowadzało się do podstawowego pytania, czy decentralizację należy odnosić tylko do samego wykonawstwa planowych zadań rad narodowych, czy też należy ją wiązać z planowaniem gospodarczym i budżetowym. Rozszerzenie w ostatnich latach zakresu kompetencji rad narodowych i ich organów wykonawczych nie mogło pozostać bez wpływu na kształt gospodarki finansowej rad, na zakres i treść tej gospodarki. Podstawowym bowiem warunkiem wykorzystania uprawnień przyznanych radom narodowym jest wskazanie im odpowiednich źródeł dochodów oraz stworzenie możliwości wydatkowania tych środków. Toteż w uchwałach VI Zjazdu PZPR podnoszono potrzebę bardziej aktywnego oddziaływania budżetu jako narzędzia planowania finansowego, akcentowano konieczność zwiększenia samodzielności i uprawnień rad narodowych w tej dziedzinie, wdrażania wieloletniego planowania także w planowaniu finansowym czy wreszcie opierania budżetów terenowych przede wszystkim na dochodach własnych, przy utrzymaniu dotacji wyrównawczych i celowych tylko w niezbędnym zakresie. Zgodnie z założeniami polityki finansowej na lata 1972—1975 podjęto proces usprawniania systemu budżetowego w radach narodowych, co miało umożliwić wprowadzenia systemu wieloletniego planowania finansowego, zwiększania udziału dochodów własnych rad narodowych w pokrywaniu wydatków budżetów terenowych przez rozszerzanie źródeł tych dochodów. Wiązało się to także z potrzebą usprawnienia systemu bilansowania budżetów terenowych oraz uproszczenia trybu i zasad planowania budżetowego.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Nowy system planowania budżetowego, oparty na tych założeniach, wprowadzony został na lata 1974 i 1975 eksperymentalnie w czterech województwach. Eksperymentu jednak nie rozszerzono. Przeciwnie, bardziej złożone uwarunkowania rozwoju gospodarczego w drugiej połowie lat siedemdziesiątych wzmogły tendencje do ograniczenia samodzielności finansowej rad narodowych i powodowały postępującą centralizację dyspozycji w zakresie działalności gospodarczej i finansowej rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Zwrócono na to uwagę w dyskusji w zespole d/s budżetu przy ocenie projektu budżetu na rok 1979. Podkreślano wówczas malejący procent udziału budżetów terenowych w budżecie państwa, osłabienie gospodarki terenowej jako skutek zbyt pochopnego w latach ubiegłych przekazania przemysłu terenowego w gestię przemysłu kluczowego czy wreszcie zbyt mały udział dochodów własnych rad narodowych w pokrywaniu ich wydatków. Wprawdzie nominalnie udział ten jest duży, ale powszechnie w nauce kwestionuje się zasadność zaliczania do dochodów własnych wpływów z budżetu centralnego, określonych procentowo do wartości sprzedaży detalicznej i usług uspołecznionych przedsiębiorstw — ponieważ wpływy te bliższe są z istoty swej dotacji, a z konstrukcji dawnym udziałom budżetów terenowych w dochodach budżetu centralnego. Zwracano również uwagę na uszczuplanie w praktyce samodzielności gospodarczej i finansowej gminnych rad narodowych i naczelników gmin, a więc jednostek, które zgodnie z ustawą o radach narodowych mają być podstawowym ogniwem władzy i administracji państwowej w terenie. Podkreślano niekorzystne skutki ograniczania dyspozycyjności organów terenowych wypracowaną nadwyżką budżetową czy wprowadzoną przymusową — „oszczędnością” rezerwy budżetowej.</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Toteż widoczna stała się potrzeba poddania szczegółowej analizie gospodarki finansowej organów terenowych z punktu widzenia dostosowania ich możliwości finansowych do zadań, które na rady narodowe nałożyła ustawa o radach narodowych, a także statusy naczelnika i wojewody. Zadanie to podjęła sejmowa Komisja Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, której zespół w oparciu o wnikliwe ekspertyzy przedstawione przez wybitnych specjalistów w tej dziedzinie zarówno teoretyków, jak i praktyków, przygotowuje wszechstronną ocenę podstaw ekonomiczno-finansowych działalności terenowych organów administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Również w Komisji Planowania od roku pracuje — jak nas poinformowano — zespół przygotowujący reformę gospodarki terenowej i ustalający dalsze kierunki decentralizacji zadań gospodarczych w terenie, a wierzymy, że również decentralizacji środków finansowych. Toteż oceniając projekt budżetu na rok 1980, posłowie szczególną uwagę poświęcali budżetom terenowym. Z uznaniem należy podkreślić istotne zmiany wprowadzone w projekcie ustawy budżetowej na 1980 r. dla zwiększenia samodzielności finansowej organów terenowych, a zwłaszcza pozostawienie w całości do dyspozycji organów terenowych nadwyżek budżetowych, pochodzących z wygospodarowanych ponadplanowych dochodów i oszczędności w wydatkowaniu.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Następna zasadnicza zmiana — to ustabilizowanie dochodów własnych budżetów stopnia podstawowego przez wyraźne określenie tych dochodów w ustawie budżetowej. Dotychczas wojewoda określał corocznie, które dochody własne budżetów terenowych będą dochodami własnymi budżetu jednostek podstawowych, co nie sprzyjało stabilizacji gospodarki tych organów i było zaprzeczeniem istoty dochodów własnych. Rozszerzono również zakres dochodów własnych budżetów rad narodowych stopnia podstawowego przy przekazaniu im dochodów z podatku dochodowego od banków spółdzielczych i scalonych podatków od kółek rolniczych i rolniczych spółdzielni produkcyjnych, dochodów pobieranych dotychczas na rzecz budżetów wojewódzkich.</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Istotną rolę dla rozwoju gospodarki terenowej ma także zabezpieczenie w budżecie środków finansowych na rozwój przemysłu drobnego. Reaktywowanie w tej zmodyfikowanej formie przemysłu terenowego będzie miało zasadniczy wpływ na stopień zaspokojenia potrzeb w terenie, a w niedalekiej przyszłości spowoduje wzrost dochodów budżetów terenowych.</u> + <u xml:id="u-43.11" who="#PoselKrystynaJandyJendroska">Wysoki Sejmie! Wszystkie te tak korzystne dla gospodarki terenowej zmiany, wprowadzone w projekcie ustawy budżetowej na rok 1980, zasługują w pełni na naszą aprobatę. Są one zgodne z wytycznymi na VIII Zjazd PZPR, a w przyszłości spowodują również wzrost udziału budżetów terenowych w budżecie państwa. Równocześnie te korzystne zmiany wskazują, jak efektywne mogą być działania komisji czy zespołów sejmowych, jak owocne dyskusje mogą być prowadzone w zespołach problemowych. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-43.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Zdzisław Malicki.</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#PoselZdzislawMalicki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dokonując oceny przedłożonego Sejmowi narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1980 r. w części dotyczącej handlu zagranicznego uwzględniać należy warunki zewnętrzne i wewnętrzne, w jakich przyjdzie realizować założony plan eksportu i importu. Już dziś wiadomo, że warunki zewnętrzne w dalszym ciągu będą nie sprzyjające. W rozwiniętych krajach kapitalistycznych, a w ślad za tym i w krajach rozwijających się, utrzyma się niski poziom aktywności gospodarczej, wysoka stopa inflacji i bezrobocia. Spowoduje to osłabienie popytu importowego, wzmocnienie tendencji protekcjonistycznych, wzmocnienie barier chroniących narodowy przemysł. Warunki te rzutować będą niewątpliwie na sytuację, w której będzie realizowany całokształt zadań eksportowych w roku przyszłym.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#PoselZdzislawMalicki">W tej sytuacji założony plan wzrostu eksportu ogółem o 11%, w tym 6,9% na I obszar płatniczy, a 16,2% na II obszar płatniczy oraz planowane zrównoważenie obrotów z II obszarem płatniczym uznać należy za najbardziej optymalny wariant zadań przyszłorocznych.</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#PoselZdzislawMalicki">Będzie to bazą wyjściową do uzyskania w roku 1981 dodatniego salda obrotów z krajami II obszaru płatniczego. Jednakże osiągnięcie tego celu wymaga konsekwentnej realizacji kilku podstawowych założeń, warunkujących zwiększenie produkcji na rzecz eksportu i konkurencyjności naszych wyrobów na rynku międzynarodowym.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#PoselZdzislawMalicki">Proeksportowy rozwój gospodarki wymaga ukierunkowania przedsięwzięć inwestycyjnych z jednej strony na modernizację, głównie tych branż przemysłu, których wyroby mają ugruntowaną pozycję na rynkach zagranicznych i perspektywy ich dalszego umacniania, z drugiej zaś strony — przekazania tymże branżom zwolnionych lub nie wykorzystanych w pełni zdolności produkcyjnych naszego przemysłu. To ostatnie daje gwarancję szybkiego zwiększenia eksportu przy minimalnych nakładach inwestycyjnych. Ważnym aspektem jest tu również konieczność konsekwentnej działalności na rzecz dalszego ograniczania materiałochłonności, energochłonności oraz racjonalizacji importu towarzyszącego naszej produkcji wyrobów finalnych.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#PoselZdzislawMalicki">Zdecydowanie proeksportowa orientacja naszej gospodarki wymaga wdrożenia — założonych zresztą w planie — zmian w strukturze produkcji. Zmiany te wymagają szczególnie przemyślanych przygotowań, zwłaszcza zaś precyzyjnego określenia asortymentów produkcji, które będą ulegać ilościowym zmianom oraz sposobów, w jakie zmiany te mają być dokonane. Liczyć się należy, że zabieg ten będzie wielce skomplikowany, a częstokroć i niepopularny, ale niezbędny dla osiągnięcia szybkiego wzrostu produkcji eksportowej. Musi być więc dokonany w pełni świadomie i dlatego zmiany te powinny być bezwzględnie poprzedzone gruntowną pracą wyjaśniającą ze strony organizacji partyjnych, związkowych i administracji, by znalazły całkowite zrozumienie wśród załóg, personelu inżynieryjno-technicznego i aparatu zarządzającego.</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#PoselZdzislawMalicki">Przygotowując zmiany w strukturze produkcji, trzeba uwzględnić dotychczasowe doświadczenia i światowe prognozy w zakresie możliwości wzrostu eksportu określonych grup wyrobów. Umacniając i rozszerzając dotychczasowe osiągnięcia eksportowe wyrobów przemysłu maszynowego, takich jak maszyny budowlane, wyroby motoryzacyjne, wyroby przemysłu transportu ciężkiego, niewątpliwie większą uwagę należy przywiązywać do takich grup asortymentowych, jak wyroby elektroniczne, elektrotechniczne, precyzyjne, a także wyroby przemysłu chemii lekkiej i przemysłu lekkiego. Ważne jest, aby wszystkie te zmiany były przygotowane i wdrażane w taki sposób, aby całkowite lub częściowe przestawienie profilu produkcji nie stanowiło zagrożenia dla osiągniętego poziomu zarobków załogi ani nie podważało dotychczasowego dorobku i osiągniętego poziomu techniczno-produkcyjnego danego zakładu.</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#PoselZdzislawMalicki">Intensyfikacji eksportu, poprawie jego efektywności powinno służyć doskonalenie systemu kierowania i planowania, ulepszanie systemu ekonomiczno-finansowego jednostek gospodarczych i systemów motywacyjnych. Istniejący bowiem system planowania i zarządzania gospodarką jest niekiedy zbyt dyrektywny, za mało elastyczny i do tego nie zawiera właściwych motywacji ani też materialnych zainteresowań rozwijaniem produkcji eksportowej. Toteż zdarza się, że eksport nie jest rozumiany jako motor rozwoju danej branży, lecz traktowany bywa jako jedno z wielu zadań, które na zasadzie nakazu administracyjnego musi być wykonane. Należy zatem jak najszybciej dążyć do udoskonalenia systemu ekonomiczno-finansowego i zarządzania produkcją eksportową i handlem zagranicznym, w myśl propozycji rządowych opracowanych po ostatniej naradzie pod przewodnictwem I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka. Zmierzają one bowiem do zwiększenia pola manewru i elastyczności przedsiębiorstw specjalizujących się w eksporcie, wprowadzając zachęty do podnoszenia wielkości produkcji eksportowej i jej efektywności, a także zbliżają producentów do aparatu handlu zagranicznego, zatem powinny silniej niż dotychczas stymulować wzrost eksportu.</u> + <u xml:id="u-45.7" who="#PoselZdzislawMalicki">W propozycjach tych zasługuje na szczególne poparcie koncepcja wyodrębnienia grupy wybitnych eksporterów z nadaniem im pewnych uprawnień jako jedna z form kształtowania większej proeksportowości naszej gospodarki. Po to, by koncepcja ta nie straciła swego sensu, należałoby przeciwdziałać tendencjom do nadmiernego rozszerzania tej grupy kombinatów i zjednoczeń.</u> + <u xml:id="u-45.8" who="#PoselZdzislawMalicki">Wspomniałem już o wiele znaczącym moim zdaniem czynniku stymulującym całokształt działalności eksportowej, a mianowicie o społecznej świadomości roli i znaczenia eksportu. Tymczasem niekiedy spotkać można się z opiniami, jakoby trudności rynkowe były wynikiem kierowania niektórych grup towarów na eksport.</u> + <u xml:id="u-45.9" who="#PoselZdzislawMalicki">Poglądom tym, zdecydowanie niesłusznym, należy przeciwstawiać racjonalne argumenty wyjaśniające określone i nowoczesne mechanizmy gospodarki narodowej, której podstawą musi być eksport i import jako zasadniczy warunek nowoczesności, postępu techniczno-produkcyjnego, a w rezultacie pełnego zaspokojenia stale rosnących potrzeb społeczeństwa. Działania takie pozwolą na uruchomienie rezerw uzyskanych przez świadome przedsięwzięcia bezpośrednich realizatorów zadań produkcyjnych. Zadania stojące przed naszą gospodarką wymagają pełnej świadomości celów i pełnego zaangażowania załóg fabrycznych i społeczeństwa. Świadomość tę należy na co dzień kształtować, gdyż będzie ona decydować o nastrojach, a tym samym o skuteczności stosowanych metod i środków zmierzających do takiego rozwoju gospodarki, gdy eksport będzie rolą optymalizującą w dużej mierze cały rozwój.</u> + <u xml:id="u-45.10" who="#PoselZdzislawMalicki">Obywatele Posłowie! W swoim wystąpieniu nie poruszam wielu jeszcze innych spraw i problemów, które są wprawdzie równie ważne dla optymalizacji naszego eksportu, lecz były już wielokrotnie omawiane. Myślę tu m.in. o jakości produkcji eksportowej, o serwisie i częściach zamiennych, o racjonalizacji importu, a także o doskonaleniu działalności przedsiębiorstw handlu zagranicznego i naszych służb handlowych za granicą.</u> + <u xml:id="u-45.11" who="#PoselZdzislawMalicki">Uważam projekt planu na 1980 rok w części odnoszącej się do handlu zagranicznego za odpowiadający naszym potrzebom społeczno-gospodarczym i sądzę, że powinien on zyskać pełną akceptację Sejmu. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-45.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Edmund Osmańczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! My, Polacy, mamy absolutny słuch na sprawy wojny i pokoju. Nic w tym dziwnego. Kiedy minęła II wojna światowa i przeprowadziliśmy w rok po niej pierwszy spis ludności, stwierdziliśmy nie tylko największe procentowo straty w ludziach, ale również nie znany dotąd w historii narodów ubytek domów rodzinnych. Oto na pytanie, czy mieszkasz w domu, w którym mieszkałeś 1 września 1939 roku — tylko jedna trzecia Polaków odpowiedziała twierdząco. A że doliczyliśmy się wtedy 24 milionów, to ta jedna trzecia oznaczała zaledwie osiem milionów Polaków w kraju między Odrą i Bugiem.</u> + <u xml:id="u-47.1" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Wiemy, że nic nie było lepiej z Polakami żyjącymi poza granicami kraju — w szerokim świecie — rozrzucanych polskimi losami po wschodzie i zachodzie, północy i południu. Wszędzie w kraju czy w świecie absolutna większość Polaków bądź odbudowywała, bądź budowała sobie dach nad głową, gromadziła sprzęty, książki, obrazy, oprawiała w drewniane ramki ocalałe szczątki rodzinnych pamiątek. A jednocześnie, pamiętamy, nasłuchiwano, czy groźna zimna wojna nie niesie wojny gorącej, która znów zburzy to co naród w swej większości budował od fundamentów — domy rodzinne. Przetrzymaliśmy ten najcięższy okres pierwszych lat pięćdziesiątych. Powoli zaczęliśmy oddychać swobodniej, spokojniej. Polityka zagraniczna naszego kraju w oparciu o naszą pracę dla pokoju wpłynęła na odprężenie w środkowej Europie i w świecie, odprężenie powszechnie nazwane w miłym nam języku detente. Tak doczekaliśmy się wielkiej karty pokoju podpisanej w Helsinkach 1 sierpnia 1975 r.</u> + <u xml:id="u-47.2" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Po raz pierwszy w historii Europy wszystkie państwa tego kontynentu uznały granice swych sąsiadów jako niezmienne. A pokojowe rozwiązywanie wszelkich sporów uznały jako rzecz najoczywistszą w świecie, zgodną z rozsądkiem ludzkim, godnością ludzką i wszystkimi podstawowymi prawami człowieka od wolności sumienia do wolności życia w pokoju.</u> + <u xml:id="u-47.3" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Byłem wtedy w Helsinkach i patrzyłem z bliska, jak zgodnie z francuskim alfabetem — Allemagne — pierwsi składali podpisy przedstawiciele obu państw niemieckich: Helmuth Schmidt i Erich Honecker.</u> + <u xml:id="u-47.4" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Dwa lata później z okazji wizyty I Sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka w Bonn słyszałem tam publiczne zapewnienia Kanclerza Helmutha Schmidta, że celem polityki jego rządu jest odprężenie i rozbrojenie. Pisała o tym prasa RFN, prasa polska i prasa światowa. I nic w tym nie było dziwnego, że i dla nas, i dla świata brzmiało to wiarygodnie. Było to i rozsądne i jakoś po ludzku naturalne, że kraj, który tyle zadał cierpień innym narodom i w tak strasznej znalazł się moralnej izolacji w świecie po wojnie, angażował się teraz po stronie pokoju, decydował się na pokojowe współżycie ze wszystkimi narodami, bez zagrażania im znów kolosalnymi ponad wszystko na świecie grubymi bertami. I oto w grudniu 1979 r. dowiedzieliśmy się, że jednak w RFN mają być zainstalowane w następnych latach nowe grube berty, tym razem co prawda not made in Germany, ale znów wycelowane na Czechosłowację, Polskę, Związek Radziecki.</u> + <u xml:id="u-47.5" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Wysoka Izbo! Komisja Spraw Zagranicznych w podjętej dziś rezolucji na wstępie stwierdza, co następuje: — „Decyzja NATO o wprowadzeniu do Europy Zachodniej nowych rakietowo-jądrowych broni wywołała oburzenie szerokich kręgów społeczeństwa polskiego. W listach i apelach uchwalanych na wiecach w zakładach pracy, uczelniach i instytucjach lub kierowanych indywidualnie przez przedstawicieli różnych środowisk stwierdza się słusznie, że forsowanie przez NATO wyścigu zbrojeń zakłóci korzystną dla wszystkich narodów realizację historycznego helsińskiego Aktu Końcowego.</u> + <u xml:id="u-47.6" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Naród polski, głosi dalej uchwała Komisji, tak ciężko doświadczony przez ostatnią wojnę i traktujący pokój jako największe dobro, jest głęboko zaniepokojony tą decyzją i wszystkimi jej negatywnymi konsekwencjami.</u> + <u xml:id="u-47.7" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Społeczeństwo polskie, od dawna szczególnie wyczulone na nuklearne zbrojenia w Europie i wzrost potencjału militarnego Republiki Federalnej Niemiec, ocenia te plany NATO jako niezmiernie poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa ogólnoeuropejskiego”.</u> + <u xml:id="u-47.8" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Wysoka Izbo! Rzecznicy dozbrojenia NATO uzasadniają swą decyzję, jako jedyną drogę (nie do wiary), jako jedyną drogę do rozbrojenia. Jest to tak karkołomna argumentacja, jak i ta, którą stara się uspokoić większość państw członkowskich Układu Warszawskiego, że te ludobójcze głowice jądrowe nacelowane są nie na nas tylko na... Związek Radziecki.</u> + <u xml:id="u-47.9" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Ci arcymistrzowie wojny psychologicznej zapominają tylko o tym, o czym my Polacy, a i wielu z nami Europejczyków, pamiętamy i pamiętać będziemy jeszcze przez stulecia, że jeśli po Wołgę, Newę, Moskwę sięga niszczycielska siła, to nasz los staje się najtragiczniejszy z tragicznych. I los całej Europy także.</u> + <u xml:id="u-47.10" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Wysoka Izbo! Polacy zajmując stanowisko do decyzji NATO zadawali sobie pytanie, jaki był czy jest sens tej decyzji. Analiza prof. Jana Szczepańskiego była bezwzględna — szaleństwo. Analiza Jerzego Putramenta wykazywała bezsens podejmowania takich decyzji. Analiza gen. Zygmunta Berlinga była solidarna z analizą prof. Szczepańskiego — szaleństwo.</u> + <u xml:id="u-47.11" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Sens tych analiz jest prosty: dziś każda forma wyścigu zbrojeń jest absurdem. Nagromadzone już środki zagłady wystarczają do kilkakrotnego uśmiercenia życia na naszym globie. Przecież już od blisko dwu dekad oblicza się potencjał broni atomowych w megatonach śmierci, po angielsku to brzmi: megadeath.</u> + <u xml:id="u-47.12" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Ten trwający już trzy dekady wyścig zbrojeń jest ciężarem dla całej ludzkości, hamującym możność rozwiązywania wielkich ogólnoludzkich problemów likwidacji, przede wszystkim głodu, ochrony środowiska i innych wielkich problemów ludzkości. Jest to ciężar tak absurdalny przy po raz pierwszy otwartych możliwościach technicznych globalnego rozwoju ludzkości, że coraz potężniejsze są w świecie głosy żądające położenia kresu temu szaleństwu.</u> + <u xml:id="u-47.13" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Wydaje się, że zbliża się czas, kiedy zacznie narastać presja narodów całego świata na Organizację Narodów Zjednoczonych, aby ta opracowała i uchwaliła konwencję uznającą każdą dalszą eskalację wyścigu zbrojeń za zbrodnię przeciw ludzkości.</u> + <u xml:id="u-47.14" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Wysoka Izbo! Komisja Spraw Zagranicznych stwierdziła, że w sprawie zapowiedzi eskalacji wyścigu zbrojeń postawa narodu polskiego jest jednolita. Jest to zrozumiałe zarówno w kraju, jak i za granicą. Polak, który od roku zasiada na Stolicy Piotrowej, wezwał wiernych całego świata do modłów o pokój w związku z — „wielką groźbą, jaka w ostatnim czasie zawisła nad światem, a przede wszystkim nad naszym europejskim kontynentem(...) Jest to sprawa, która słusznie budzi powszechne zaniepokojenie”.</u> + <u xml:id="u-47.15" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Wysoka Izbo! Jesteśmy suwerennym państwem, które ma środki do przeciwstawiania się wszelkiej groźnej dla pokoju destabilizacji zbrojeniowej. Naturalne wzburzenie naszego społeczeństwa jest silnym bodźcem dla naszej polityki zagranicznej do wykorzystania wszystkich pokojowych dróg w celu przywrócenia Europie ducha Helsinek. Rezolucja Komisji Spraw Zagranicznych kończy się następująco: — „Komisja Spraw Zagranicznych Sejmu PRL wyraża przekonanie, że Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej będzie nadal energicznie i konsekwentnie działać — tak na forum organizacji międzynarodowych, jak i w stosunkach bilateralnych — w celu zapobieżenia realizacji tej niebezpiecznej decyzji NATO, na rzecz zachowania i utrwalenia odprężenia, zahamowania wyścigu zbrojeń i otwarcia dróg ku rozbrojeniu.</u> + <u xml:id="u-47.16" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Komisja wyraża przekonanie, że działaniu temu towarzyszyć będzie w dalszym ciągu aktywność polskich organizacji społecznych, społeczno-zawodowych i młodzieżowych, środowisk intelektualnych i innych, które w swych kontaktach międzynarodowych prezentować będą opinię narodu polskiego, opowiadającego się zdecydowanie przeciwko tworzeniu nowych zagrożeń w Europie, za budową przesłanek trwałego, pokojowego współżycia między narodami”.</u> + <u xml:id="u-47.17" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Wysoka Izbo! Na koniec chciałbym — jako poseł Ziemi Opolskiej — na progu 35-lecia powrotu ziem nadodrzańskich i nadbałtyckich do Polski i przywrócenia im pokojowego charakteru, stwierdzić co następuje:</u> + <u xml:id="u-47.18" who="#PoselEdmundOsmanczyk">Jakkolwiek rozwiązana zostanie sprawa, o której mówimy, jedyną rozsądną i godną odpowiedzią Polaków na to, co się dzieje, jest wzmożenie naszej pracy. Dla Polski. Dla pokoju.</u> + <u xml:id="u-47.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! W nawiązaniu do wystąpienia posła Edmunda Osmańczyka pragnę wyrazić głębokie przekonanie, że uchwała sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych, dotycząca ostatnich decyzji państw NATO — znajduje pełne poparcie ze strony całej Izby, a liczne głosy protestu polskiej opinii publicznej upoważniają mnie również do stwierdzenia, że stanowisko zawarte w tej uchwale odpowiada odczuciom całego naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-48.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-48.2" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jadwiga Biernat.</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#PoselJadwigaBiernat">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę zająć się w swoim wystąpieniu projektem narodowego planu społeczno-gospodarczego w sferze polityki społecznej. Cele społeczne są celami nadrzędnymi, ale to właśnie sfera gospodarcza umożliwia nam ich realizację. Padały już dzisiaj stwierdzenia, że rok 1980 będzie rokiem bardzo trudnym. Mogłoby to wpływać na odsuwanie na dalsze lata również poczynań w dziedzinie np. polityki socjalnej. To, że Rząd zapewnił w projekcie planu ochronę celów społecznych — należy z uznaniem podkreślić. Taką też opinię wyraził międzykomisyjny zespół do spraw realizacji polityki społecznej, w którego pracach uczestniczyłam. Syntetycznym miernikiem ochrony celów społecznych jest wzrost poziomu spożycia w dochodzie narodowym o 2,5%. Priorytet dla celów społecznych w projekcie planu wyraża się m.in. we wzroście dochodów pieniężnych ludności, we wzrastającej o 5,2% wartości dostaw na rynek, w zapewnieniu dalszego wzrostu usług zwłaszcza bytowych, w rozwoju budownictwa mieszkaniowego, w tworzeniu optymalnych warunków organizacyjnych, kadrowych i materialnych dla wdrażania reformy edukacji narodowej, w podnoszeniu jakości, a także zwiększaniu świadczeń służby zdrowia, w podnoszeniu jakości usług kulturalnych, w działaniach na rzecz wypoczynku, we wzroście wydatków na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy.</u> + <u xml:id="u-49.1" who="#PoselJadwigaBiernat">Ogólne przychody ludności wzrosną w 1980 r. o 8%, a dochody realne na jednego mieszkańca 1—1,3%. Uwzględniając podwyżki płac najniższych, skutki dokonanych regulacji płac w roku bieżącym oraz środki na opłacenie wydajności pracy, przeszeregowania i awanse — plan zakłada wzrost płacy nominalnej o 6,9%, a realnej o około 1%.</u> + <u xml:id="u-49.2" who="#PoselJadwigaBiernat">Upowszechnianie świadczeń społecznych wzmacnia i stabilizuje rodzinny budżet. Szacuje się, że wartość świadczeń społecznych, pieniężnych i w naturze stanowi około 20% ogólnej sumy dochodów nominalnych ludności. W przeciętnym statystycznym budżecie Polaka co 5 złotówka pochodzi z tych świadczeń. Najwyższy udział dochodów z tego tytułu występuje w gospodarstwach domowych rodzin wielodzietnych oraz rodzin niepełnych.</u> + <u xml:id="u-49.3" who="#PoselJadwigaBiernat">Przedmiotem szczególnej troski w polityce społecznej jest sytuacja rodzin żyjących w najtrudniejszych warunkach. Duże znaczenie dla tych rodzin ma wzrost funduszu spożycia zbiorowego. Dochody te, aczkolwiek zazwyczaj nie zauważamy ich w miesięcznym budżecie, wywierają jednak znaczny wpływ na poziom życia. Zadaniem polityki społecznej jest czuwać nad tym, by wspierały one grupy ludności najsłabsze ekonomicznie, wyrównując tym samym nieuzasadnione różnice w poziomie życia.</u> + <u xml:id="u-49.4" who="#PoselJadwigaBiernat">W roku 1980 nadal występować będą napięcia w sytuacji rynkowej, w tym zwłaszcza na rynku artykułów żywnościowych, mających istotny wpływ nie tylko na kształtowanie * równowagi pieniężno-rynkowej, ale również nastrojów społecznych. W tej sytuacji widzimy potrzebę uruchomienia wszystkich dostępnych rezerw, które — przez bardziej gospodarne działanie, likwidację marnotrawstwa surowców, materiałów i gotowych produktów, wykorzystywanie różnorodnych możliwości wzbogacania rynku, poprawę jakości wyrobów — pozwolą stworzyć w roku 1980 rynek bardziej stabilny niż wynikałoby to z założeń planu. Z całą konsekwencją należy egzekwować z przemysłu wyższą jakość wyrobów zarówno spożywczych, jak i przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-49.5" who="#PoselJadwigaBiernat">Nadal wysoką rangę wśród celów społecznych projektu planu zajmuje budownictwo mieszkaniowe, którego program realizowany będzie konsekwentnie, mimo globalnego obniżonego poziomu inwestowania, przeznaczając na ten cel ponad 1/4 całości nakładów inwestycyjnych; duża jest również dynamika budownictwa indywidualnego (wzrost o 14—22%). Wykonanie zwiększonych zadań w budownictwie indywidualnym wymagać będzie tworzenia odpowiednich warunków realizacyjnych, m.in. umożliwiających inwestorom indywidualnym skracanie czasu budowy obiektów mieszkalnych. Myślę, że w perspektywie — trzeba widzieć konieczność modyfikacji i w tempie, i w charakterze, i w technologii budownictwa mieszkaniowego. Rosną nowe dzielnice — niestety, są one oddawane niekompletnie, bez lokali handlowych, usługowych, szkół, przedszkoli, żłobków, ośrodków zdrowia i lokali na potrzeby kultury.</u> + <u xml:id="u-49.6" who="#PoselJadwigaBiernat">Nie zdołamy w tym zakresie wykonać zadań planu 5-letniego. Dlatego sprawą zasadniczą jest wzmożenie dyscypliny w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-49.7" who="#PoselJadwigaBiernat">Wyraźnie wzrosną w przyszłym roku wypłaty świadczeń społecznych, w tym emerytur i rent o 19%. Umożliwia to pełne wprowadzenie w życie podjętych wcześniej decyzji dotyczących podwyżek świadczeń dla weteranów pracy, w tym rolników indywidualnych. Od 1 lipca 1980 r. wchodzi w pełni w życie ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym rolników. Ustawa ta wykracza poza sferę spraw czysto materialnych. Nie tylko uwalnia wieś od tradycyjnego zwyczaju dożywocia, nie tylko daje ileś tam set złotych, ale także pozycję w rodzinie i uznanie państwa za kilkudziesięcioletni trud pracy. Dziś trudno nawet przewidzieć całokształt zmian w życiu wsi i rodzin na wsi, jakie za sobą przyniesie system emerytalny. Jedno jest jednak pewne, że będą to zmiany ogromne i wybitnie korzystne.</u> + <u xml:id="u-49.8" who="#PoselJadwigaBiernat">Zapisana w projekcie planu podwyżka płac najniższych czy program poprawy sytuacji materialnej emerytów i rencistów jest nadal — co trzeba podkreślić — na miarę możliwości, ale jeszcze nie wszystkich potrzeb. Rozwój świadczeń emerytalnych realizowany jest konsekwentnie w miarę wzrostu potencjału gospodarczego i możliwości państwa zależnych od naszej wspólnej, efektywniejszej pracy.</u> + <u xml:id="u-49.9" who="#PoselJadwigaBiernat">Uprawnienia do bezpłatnej opieki zdrowotnej ogółu ludności naszego kraju wymagają rozwoju bazy materialnej służby zdrowia — w tym budownictwa szpitalnego oraz wiejskich ośrodków zdrowia. Planowane nakłady inwestycyjne pozwolą przekazać do użytku dalsze 11 tys. łóżek, w stosunku do przewidywanego wykonania w 1979 r. więcej będzie o 20 wiejskich ośrodków zdrowia.</u> + <u xml:id="u-49.10" who="#PoselJadwigaBiernat">W dziedzinie oświaty i wychowania, zgodnie z ustaleniami NPSG, wysiłki koncentrować się będą na doskonaleniu pracy dydaktyczno-wychowawczej i tworzeniu optymalnych warunków organizacyjnych, kadrowych i materialnych dla wdrażania systemu edukacji narodowej. 50,2% ogólnej liczby dzieci w wieku 3—6 lat oraz prawie 99% 6-latków objętych zostanie wychowaniem przedszkolnym. Kontynuowanie zasad wprowadzonych przez Rząd w 1978 r. prowadzenia i finansowania przedszkoli drogą pozainwestycyjną pozwoli na uzyskanie dodatkowo około 10 tys. miejsc w przedszkolach. Nadal istnieć będzie jednak duża dysproporcja między miastem a wsią, dlatego z całą konsekwencją należy zamieniać ogniska przedszkolne pracujące 6—12 godzin w tygodniu (a takich najwięcej jest na wsi) na ogniska z wydłużonym czasem pracy — do co najmniej 18 godzin w tygodniu.</u> + <u xml:id="u-49.11" who="#PoselJadwigaBiernat">Nakłady na budowę zbiorczych szkół gminnych pozwolą jedynie kontynuować budowę 65 szkół, w tym zaledwie 15 przewiduje się zakończyć w 1980 r. oraz zamierza się rozpocząć budowę dalszych 15 szkół.</u> + <u xml:id="u-49.12" who="#PoselJadwigaBiernat">W 1980 r. nastąpi dalszy rozwój sieci upowszechniania kultury. I tak liczba bibliotek wraz z filiami wzrośnie o ponad 130, ośrodków i domów kultury finansowanych z budżetu o 95. Zakłada się dalszy wzrost działalności wydawniczej.</u> + <u xml:id="u-49.13" who="#PoselJadwigaBiernat">Niewykonanie inwestycyjnych zadań planowanych w poprzednich latach w oświacie, zdrowiu, kulturze nie było zjawiskiem sporadycznym. Dlatego należy się zastanowić, jakie były tego przyczyny i znaleźć środki zaradcze, które zagwarantują pełne wykonanie tych zadań w 1980 r.</u> + <u xml:id="u-49.14" who="#PoselJadwigaBiernat">Dzięki zwiększaniu wydatków na oświatę, kulturę, ochronę zdrowia, sport, turystykę i wypoczynek poprawią się w 1980 r. warunki wypoczynku, racjonalnego spędzania wolnego czasu — z wczasów pracowniczych skorzysta 4,5 mln osób, tj. prawie 6% więcej niż w 1979 r.</u> + <u xml:id="u-49.15" who="#PoselJadwigaBiernat">Wysoka Izbo! Środki, jakie państwo przeznacza na realizowanie polityki społecznej, są bardzo poważne. To jest prawda. Ale prawdą jest także, że środki, którymi dysponujemy, nie pozwalają jeszcze na pełne zaspokojenie wszystkich szybko rosnących potrzeb i oczekiwań. Toteż polityka społeczna musi być ciągle polityką wyborów, zaspokojenia potrzeb najpilniejszych, a są to czasem decyzje bardzo trudne. Dlatego trzeba rozwijać wszystkie inicjatywy społeczne, które wzbogacać mogą nasz system polityki społecznej, przyczyniając się do szybszego zaspokojenia potrzeb.</u> + <u xml:id="u-49.16" who="#PoselJadwigaBiernat">Zakłady pracy, związki zawodowe, organizacje społeczne, kółka rolnicze i spółdzielczość wiejska dały już szereg doskonałych przykładów — tworząc własnymi siłami placówki opieki nad dzieckiem, mini żłobki, przedszkola, świetlice, place zabaw, ogródki jordanowskie. Trzeba te dobre inicjatywy upowszechniać.</u> + <u xml:id="u-49.17" who="#PoselJadwigaBiernat">Inny przykład świadczący o tym, że nie zawsze w pełni potrafimy korzystać z przyznanych już świadczeń. W ciągu roku rodzi się na wsi około 300 tys. dzieci. Każda ciężarna kobieta ma zapewnioną opiekę lekarską. Niestety, z tej możliwości korzysta na wsi zaledwie połowa kobiet. Choć wskaźnik śmiertelności niemowląt obniżył się w Polsce w bieżącej dekadzie z 33 do 22 na 1000 urodzeń, dalsze obniżanie tego wskaźnika wymaga sprzęgnięcia trzech czynników: osiągnięć medycyny, sprawności służby zdrowia i — co z całym naciskiem pragnę podkreślić — poziomu kultury zdrowotnej społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-49.18" who="#PoselJadwigaBiernat">Nowy Kodeks pracy, zwiększający ochronę kobiet, przyspieszył tworzenie oddziałów pracy chronionej dla kobiet w ciąży. Jednak według opinii posłów istnieją dalsze możliwości znacznego zwiększania ilości takich oddziałów, ale inicjatywa w tym względzie powinna powstawać i realizować się w samych zakładach.</u> + <u xml:id="u-49.19" who="#PoselJadwigaBiernat">Są jeszcze przypadki, że zakładowy fundusz socjalny nie w pełni spełnia swą funkcję socjalną. Nie wszędzie bowiem dzieląc go, bierze się pod uwagę sytuację materialną rodziny, a w szczególności rodzin wielodzietnych.</u> + <u xml:id="u-49.20" who="#PoselJadwigaBiernat">I tak można by mnożyć przykłady świadczące o tym, że mamy wiele rezerw, które w mikroskali wzbogacić mogą nasz system polityki społecznej, przykłady świadczące o tym, że nie zawsze szybkiemu wzrostowi oczekiwań, aspiracji ludzi często ponad możliwość ich spełnienia towarzyszy odpowiedni wzrost aktywności w przekształcaniu warunków na miarę potrzeb.</u> + <u xml:id="u-49.21" who="#PoselJadwigaBiernat">Działania państwa na rzecz dalszego zaspokojenia potrzeb materialnych, socjalnych i kulturalnych rodziny mogą być wspomagane i rozwijane działaniami każdego z nas, wszystkich instytucji i organizacji. Chodzi o to, aby wzbogacając siebie, być życzliwym dla innych ludzi, chcieć i umieć czynić codzienne życie lżejszym, ciekawszym oraz lepszym. Mamy prawo do takiego życia pod warunkiem, że będziemy też dobrze wypełniać obowiązki nie tylko wobec siebie, ale wobec całego środowiska.</u> + <u xml:id="u-49.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Józef Buziński.</u> + </div> + <div xml:id="div-51"> + <u xml:id="u-51.0" who="#PoselJozefBuzinski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Jeśli zdarza się, że nadchodzący okres zamyka większy przedział czasu — zwykliśmy przywiązywać do niego specjalne znaczenie. Dzieje się tak nie bez przyczyny, szczególnie gdy chodzi o końcowy rok pięciolatki. Jest to bowiem rok wieńczący dzieło kilkuletniej pracy całego narodu i okres rozliczania się z dokonanych w tym czasie osiągnięć. Jest to zarazem okres wypracowywania bazy dla przyszłego działania.</u> + <u xml:id="u-51.1" who="#PoselJozefBuzinski">Wszyscy zdajemy sobie sprawę ze stopnia skomplikowania ogólnych warunków ekonomicznych, wyznaczających realność swobody decyzji gospodarczych. Zgodni jesteśmy z tym, iż warunki te określają również treść projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1980. Kończący się, niełatwy 1979 rok w zasadniczy sposób wpłynął na ukształtowanie się takich warunków. Mówił o nich obszernie wicepremier Tadeusz Wrzaszczyk na posiedzeniu naszej Izby w dniu 1 grudnia br.</u> + <u xml:id="u-51.2" who="#PoselJozefBuzinski">Chciałbym powiedzieć, iż my w terenie, podejmowaliśmy wiele niezbędnych działań dla przezwyciężenia trudności wynikających z sytuacji zaopatrzeniowej, obniżonej sprawności energetyki i wynikających stąd napięć produkcyjnych w zakładach przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-51.3" who="#PoselJozefBuzinski">Szerokim frontem podjęliśmy działania na rzecz maksymalizacji rozmiarów produkcji, zwłaszcza na rynek i eksport oraz szerokiego frontu szukania i uruchamiania rezerw służących podnoszeniu efektywności gospodarki regionu we wszystkich jej działach i branżach.</u> + <u xml:id="u-51.4" who="#PoselJozefBuzinski">Mamy na podbeskidziu szeroką gamę produktów poszukiwanych na rynkach zagranicznych, osiągających dobre wskaźniki opłacalności. Wobec producentów tych wyrobów stosujemy aktywną politykę proeksportową przez stwarzanie określonych preferencji m.in. także w zatrudnianiu. Dzięki temu w bieżącym roku na rynki zagraniczne przemysł naszego województwa kieruje już piątą część całej swojej produkcji. Rozwojowi eksportu towarzyszą nasze działania na rzecz ograniczenia i racjonalizacji importu. Są to działania długofalowe i rzetelnie zaprogramowane. Staramy się uniknąć wszelkiego automatyzmu czy pozornego wyrównywania szans przez przydzielanie jednakowych zadań bez względu na warunki i sytuację przedsiębiorstw. Tą drogą uzyskaliśmy w dobiegającym końca roku zmniejszenie importowanego wkładu do naszych produktów o ponad 90 mln zł. dew.</u> + <u xml:id="u-51.5" who="#PoselJozefBuzinski">Działania gospodarcze, organizowane w oparciu o uchwały VI i VII Zjazdu partii, zgodnie ze strategią i na rzecz manewru gospodarczego pozwoliły uzyskać w roku bieżącym korzystniejszą strukturę produkcji przemysłowej od założonej w planie. Z satysfakcją mogę dzisiaj poinformować Wysoką Izbę o przekroczeniu wartości planowanych dostaw na rynek o ponad 700 mln złotych. Zdawaliśmy sobie sprawę z tego, że w sytuacji szybkiego przyrostu siły nabywczej ludności każdy wzrost dostaw na rynek mieć będzie niebagatelne znaczenie dla utrzymania równowagi pieniężno-rynkowej.</u> + <u xml:id="u-51.6" who="#PoselJozefBuzinski">Szczególny nacisk kładziemy na te działania prorynkowe, dla których zapleczem jest istniejąca już baza wytwórcza. Nie zawsze jednak udaje nam się przezwyciężyć wszystkie trudności na drodze jej uruchomienia. Mamy na przykład w województwie prawie 6 tysięcy hektarów stawów, które stanowią potencjalną bazę rozwoju hodowli karpia. Trzeba tylko ciężkiego sprzętu do ich renowacji i stworzenia podstawowego zaplecza paszowego. W rezultacie będzie można stworzyć trwałe warunki do uzyskiwania ponad 15 tys. ton karpia rocznie, a więc znacznie więcej niż wynosi w normalnych latach cała krajowa produkcja. Liczymy w tej sprawie na poparcie przedłożonych przez nas propozycji, zwłaszcza że stosunek kosztów inwestycji do wartości nowej produkcji będzie tu szczególnie korzystny.</u> + <u xml:id="u-51.7" who="#PoselJozefBuzinski">Charakter współczesnych procesów gospodarczych wyznacza rosnącą współzależność wszystkich ogniw produkcyjnych. Wyraża się ona rosnącą ilością i rozmiarami wzajemnych powiązań kooperacyjnych. Zagadnieniu temu poświęcamy wiele uwagi, upatrując w nim jeden z głównych warunków harmonijnego rozwoju gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-51.8" who="#PoselJozefBuzinski">Uważamy, iż jednym z ważnych czynników zabezpieczających wykonanie niełatwych zadań planu 1980 roku powinno być znaczne usprawnienie i zdyscyplinowanie całego złożonego systemu kooperacji i zwiększenia odpowiedzialności wszystkich ogniw administracji gospodarczej i państwowej za sprawne funkcjonowanie tegoż systemu. Działalność ta wymaga także bardziej zdecydowanego eliminowania z działania resortów, zjednoczeń i jednostek terenowych zaściankowego, a wciąż dającego się nam we znaki partykularyzmu.</u> + <u xml:id="u-51.9" who="#PoselJozefBuzinski">Obywatele Posłowie! Przedstawiony nam projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1980 uznajemy jako plan uwzględniający istniejące realia gospodarcze oraz jakościowo zmieniające się uwarunkowania zewnętrzne. Jesteśmy przekonani, iż jest to plan realny, a równocześnie stwarzający możliwości uzyskania lepszych niż założono rezultatów tam, gdzie będzie to możliwe i społecznie pożądane, gdzie potrafimy lepiej jak dotąd uruchomić techniczne i ludzkie czynniki poprawy efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-51.10" who="#PoselJozefBuzinski">Mam podstawy do wyrażenia opinii, że bielski przemysł jest w stanie podjąć w obecnej sytuacji wyższe niż przewidziano mu zadania, chociaż wymagać to będzie podniesienia poziomu organizacji i zarządzania przemysłem od pierwszego dnia nowego roku. Przedsiębiorstwom i ich załogom musimy stworzyć jasne i stabilne warunki działania na cały rok. Na etapie budowy planu zdecydowanie trzeba zerwać z karygodną praktyką nadmiernego na wyrost zawyżania zadań przez jednostki nadrzędne w oderwaniu od zasady bilansowania środków dla wykonania zadań planowych. Nieprzestrzeganie tej zasady powoduje bowiem zbyteczną pogoń za niepotrzebnymi w istocie środkami, których gdzieś musi zabraknąć dla stworzenia materialnych warunków realizacji wyznaczonych zadań. Powstają niepotrzebne zapasy poszukiwanych, często importowanych surowców, materiałów i urządzeń. Pomijam przy tym istotny przecież problem nagannych moralnie sposobów zdobywania środków do produkcji, który przez swą powszechność stanowić może zagrożenie dla kształtowania i utrwalania etyki socjalistycznej. Chodzi tu także o budowanie systemu zaufania w całym przekroju pionowym naszej gospodarki, który jest podstawą harmonii jej działania, racjonalności i wysokiego stopnia organizacji produkcji, a takie przeważają w naszym regionie. Stabilność i równomierność zadań decydują o końcowych wynikach.</u> + <u xml:id="u-51.11" who="#PoselJozefBuzinski">W takich bowiem sytuacjach strat czasu, powstałych na przykład wskutek nierytmicznych dostaw surowców, nie można po prostu odrobić. Koncentracja wysiłku oraz intensywność pracy w normalnych warunkach są już bowiem tak duże, że nie ma zbyt dużo luk na odrabianie zaległości. Kolejne liczne tego przykłady mieliśmy w tym roku. Fakt, że bielska klasa robotnicza w wielu przypadkach nadrobiła zaległości, zawdzięczamy temu, co składa się na treść pojęć — zaangażowanie i świadomość klasowa.</u> + <u xml:id="u-51.12" who="#PoselJozefBuzinski">Mamy u nas świadomość skali przeobrażeń ostatniego dziesięciolecia. Daje im świadectwo codzienny kontakt z zakładem pracy, z każdym niemal stanowiskiem roboczym. Wspólna wszystkim ludziom pracy jest także chęć maksymalnego wykorzystania tego potencjału dopóki jest on nowoczesny i efektywny. Przy współczesnym tempie postępu ekonomiczne starzenie się potencjału produkcyjnego następuje przecież znacznie szybciej niż zużycie fizyczne, które zresztą sięga w województwie przeciętnie 30%, a w niektórych gałęziach, np. w przemyśle chemicznym, nawet 50%.</u> + <u xml:id="u-51.13" who="#PoselJozefBuzinski">Dążeń zatem do najpełniejszego wykorzystania potencjału wytwórczego nie można zamykać w kategoriach ambicji zakładowych czy terenowych, są one podstawowym składnikiem i przesłanką myślenia ekonomicznego. Mieszczą się więc w ramach podstawowej tendencji naszej gospodarki w ostatnich latach, rozwoju przez podnoszenie efektywności gospodarowania. Tendencja ta znalazła również wyraz w licznych zapisach projektu narodowego planu społeczno-gospodarczego na rok 1980. Co więcej — podniesienie efektywności gospodarowania jest kluczem do realizacji celów społecznych przyszłorocznego planu.</u> + <u xml:id="u-51.14" who="#PoselJozefBuzinski">Chciałbym tutaj zaakcentować, że efektywność gospodarowania rozumiemy u nas w woj. bielskim jako zadanie o ogromnym bogactwie treści nie tylko gospodarczych, sprawdzalnych w rachunku ekonomicznym poszczególnego przedsiębiorstwa. Jest to dla nas w równej mierze zadanie o skali społecznej i makroekonomicznej. Widzimy bowiem w nim zarówno elementy optymalnej opłacalności, jak i uwarunkowania w codziennej praktyce, zdolność akomodacyjną naszego przemysłu, handlu i usług oraz budownictwa do zmiennych przecież warunków działania, w tym także rosnących nie tylko ilościowo, ale i jakościowo słusznych potrzeb naszego społeczeństwa. Są to więc zadania leżące w nurcie strategii rozwojowej VI i VII Zjazdu partii, będące kontynuacją strukturalnych przeobrażeń gospodarki w ramach manewru gospodarczego. Dowodów na takie zrozumienie potrzeb gospodarczych dostarczaliśmy wielokrotnie, świadczą o tym również rezultaty produkcji na rynek uzyskane w bieżącym roku.</u> + <u xml:id="u-51.15" who="#PoselJozefBuzinski">Uważamy za konieczne utrwalanie w świadomości producentów prawdy, że zabezpieczenie szerokiego wolumenu wyrobów dobrych, sprawnych i trwałych w użytkowaniu, to istotny czynnik oszczędnej gospodarki, a więc ważny czynnik podnoszenia efektywności gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-51.16" who="#PoselJozefBuzinski">Wysoki Sejmie! W społecznym procesie reprodukcji każdemu członkowi społeczeństwa przypaść powinna rola odpowiadająca jego możliwościom i aspiracjom. Instrumentem stymulowania ludzkich wysiłków i zachowań w społecznie pożądanym kierunku jest socjalistyczna zasada podziału według pracy. Rzeczowym warunkiem funkcjonowania tej zasady jest zróżnicowana podaż dóbr, dostosowana do struktury potrzeb społeczeństwa. Naczelne miejsce zajmuje tu chęć posiadania własnego mieszkania.</u> + <u xml:id="u-51.17" who="#PoselJozefBuzinski">Zrozumienie tego faktu i nadanie najwyższego priorytetu programowi budownictwa mieszkaniowego stanowi osnowę polityki gospodarczej po VI i VII Zjeździe, współdecydującą o społecznej atrakcyjności programu partii. Propagandowe wygranie stale rosnących rozmiarów budownictwa mieszkaniowego uważamy za istotny czynnik mobilizacji społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-51.18" who="#PoselJozefBuzinski">Korzystaliśmy często z tego argumentu, uzyskując istotny wpływ na rozbudzenie społecznej aktywności i inicjatywy. Zawdzięczamy im w naszym regionie wiele działań wspomagających rozwój budownictwa mieszkaniowego. Dzięki temu, mimo zasadniczego braku środków dla odpowiedniego, wyprzedzającego uzbrojenia terenu — z nadwyżką wykonamy zadania planu pięcioletniego. Patrząc z perspektywy potrzeb naszego społeczeństwa, podkreślić trzeba humanistyczny aspekt planowania i zarządzania w gospodarce socjalistycznej, który także w projekcie planu na 1980 r. wyraził się przyznaniem priorytetu budownictwu mieszkaniowemu i innym celom społecznym.</u> + <u xml:id="u-51.19" who="#PoselJozefBuzinski">Przedstawiony nam posłom projekt narodowego planu społeczno-gospodarczego na 1980 rok opiera się na podnoszeniu efektywności działania szerokich kręgów społeczeństwa. Ekonomizacja działania, szczególnie jej wariant oszczędnościowy, stać się powinna podstawowym kryterium oceny podejmowanych przedsięwzięć. Rola organizatorska, inspirująca pro-efektywnościowe działania przypada organizacjom i instancjom partyjnym. Będziemy te działania, tak jak dotychczas prowadzili, wykorzystując wszelkie lokalne możliwości. Sądzimy, że mądrym, elastycznym oddziaływaniem wszystkich szczebli zarządzania możemy uzyskać wiele. Uznajemy potrzebę podniesienia rangi i roli planu centralnego jako podstawowego organizatora życia gospodarczego w kraju. Kształtując strategię rozwoju kraju, określając społeczne i gospodarcze cele i priorytety w trakcie jej realizacji oraz przekładając je w ramach organicznie spójnego systemu sterowania na język konkretnych wielkości techniczno-ekonomicznych, plan centralny powinien zachować niezbędny prymat celów ogólnospołecznych.</u> + <u xml:id="u-51.20" who="#PoselJozefBuzinski">Plan ten powinien jednakże zabezpieczyć jednocześnie warunki ekonomiczne do rozwijania społecznej inicjatywy i pomysłowości w poszukiwaniu optymalnych metod realizacji wyznaczonych zadań. Szczególnie istotne znaczenie mieć będą zatem zapowiedziane w planie zmiany rozwiązań systemowych w zarządzaniu gospodarką. Stworzeniu kompleksowego, wewnętrznie spójnego systemu motywacyjnego — bez zbędnego mnożenia różnokierunkowo działających bodźców i dyrektyw — nadać powinniśmy najwyższy priorytet.</u> + <u xml:id="u-51.21" who="#PoselJozefBuzinski">Wysoki Sejmie! Sądzę, że niezależnie od wszystkich ważnych czynników decydujących o powodzeniu realizacji niełatwych zadań planu 1980, czynnikiem rozstrzygającym będą jak zwykle ludzie, ich stosunek do zadań, które zapisujemy w planie, ich zaangażowanie i świadomość społeczna. Sądzę, iż musimy własną postawą świadczyć, że chcemy sięgać do głębokich pokładów wiedzy i doświadczenia robotników, mistrzów, kadry kierowniczej. Musimy codzienną praktyką funkcjonowania ogniw gospodarki podkreślać jej służebną rolę w stosunku do człowieka i polityki partii. Trzeba, byśmy głosy ludzi pracy wnikliwie rozpatrywali, bo wiele z nich decydować będzie o tym, jak będą realizowane nasze zadania. Jest to nie tylko kwestia gospodarcza, chodzi również o zwiększenie faktycznego zainteresowania i udziału bezpośrednich wykonawców w zarządzaniu gospodarką, kształtowaniu zadań, które przyjdzie im wykonać.</u> + <u xml:id="u-51.22" who="#PoselJozefBuzinski">Instytucja samorządu robotniczego czy samorządu wiejskiego jest formą rozwijania demokracji socjalistycznej w sferze produkcji, stanowi więc także warunek rozwijania socjalistycznego sposobu produkcji.</u> + <u xml:id="u-51.23" who="#PoselJozefBuzinski">Dyskusja nad wytycznymi na VIII Zjazd partii, spotkania poselskie, przekonują o narastaniu autentycznej potrzeby współudziału w zarządzaniu wśród szerokich kręgów społeczeństwa. Swoje zadanie jako posła i działacza partyjnego w zabezpieczeniu realizacji zadań planu przyszłego roku widzę przede wszystkim w zwielokrotnionych kontaktach z ludźmi pracy, wysłuchiwaniu ich uwag i aktywnym kształtowaniu odpowiedniego stosunku do realizacji niełatwych zadań i działań przyszłego roku. Sądzę, że w tym zakresie wiele zrobić mogą i powinni również kierownicy resortów, zjednoczeń i innych organizacji gospodarczych. W ostatecznym bowiem rachunku i rezultacie wszystko leży w rękach ludzi pracy, w ich stosunku do zadań, które przyjdzie im wykonać.</u> + <u xml:id="u-51.24" who="#PoselJozefBuzinski">Wysoki Sejmie! Tocząca się gospodarska debata Polaków nad wytycznymi partii na jej VIII Zjazd podniosła falę twórczego zainteresowania i zaangażowania ludzi pracy w rozwiązywanie problemów społeczno-gospodarczych. Oczekiwane przez wielu obywateli kraju wyjaśnienie złożonych problemów dnia dzisiejszego i jutra naszego kraju przyniosły wystąpienia przywódcy narodu towarzysza Edwarda Gierka w Sosnowcu, w Szczecinie, w Mońkach i Katowicach. Stanowią też one przebogaty arsenał motywacji do naszych poselskich spotkań i działań wokół wykonania zadań 1980 roku.</u> + <u xml:id="u-51.25" who="#PoselJozefBuzinski">Muszę dodać, iż towarzysz Gierek w odczuciu szerokich rzesz obywateli stał się synonimem nieskończonej troski i zapobiegliwości o los Polaków i naszej socjalistycznej ojczyzny, a także i głębokiej wiary w niewyczerpalne możliwości twórcze ludzi pracy naszego kraju. Mieszkańcy Podbeskidzia zasadność tej wiary zechcą potwierdzić obywatelską obowiązkowością i rzetelnym gospodarskim zaangażowaniem w wykonanie zadań, które przypadną nam w wyniku uchwalonego dziś NPSG na 1980 r. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-51.26" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-52"> + <u xml:id="u-52.0" who="#Marszalek">Obecnie proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-53"> + <u xml:id="u-53.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rząd z uwagą śledził przebieg debaty poselskiej nad projektami planu i budżetu na rok 1980. Zamknie ten rok obecne pięciolecie i dekadę lat siedemdziesiątych. Jego wyniki określą bazę wyjściową do realizacji programu, który niebawem rozpatrzy VIII Zjazd partii. Ze znaczenia, jakie będzie miała przyszłoroczna praca, wynikała odpowiedzialność Rządu za właściwe skonstruowanie projektów planu i budżetu, za właściwe określenie ich podstawowych celów, zadań i proporcji, za odpowiednie rozdysponowanie środków niezbędnych do pomyślnej realizacji przyszłorocznych zadań. Braliśmy przy tym pod uwagę całokształt podstawowych czynników, które będą miały wpływ na wykonanie zadań przyszłego roku. Rok, który mija, był dla naszej gospodarki nadzwyczaj trudny. Złożyło się na to wiele znanych przyczyn, które — nakładając się na siebie — spowodowały poważne straty i opóźnienia w procesach wytwórczych. Wszyscy pamiętamy dotkliwe i długotrwałe zakłócenia w pracy transportu, energetyki, a w następstwie poważną arytmię w produkcji. Skala strat, jakie wynikły ze znanych komplikacji we wszystkich ważniejszych dziedzinach gospodarki, była tak duża, że mimo energicznych i wielostronnych działań podejmowanych przez cały rok — wiele zadań tegorocznego planu nie będzie wykonanych.</u> + <u xml:id="u-53.1" who="#PiotrJaroszewicz">Najdotkliwsze straty ponieśliśmy w rolnictwie wskutek niskich plonów większości roślin uprawnych. Do wykonania planu zabrakło nam w 1979 r. około 5 mln ton zbóż, 500 tys. ton oleistych i blisko 2,5 min ton buraków cukrowych.</u> + <u xml:id="u-53.2" who="#PiotrJaroszewicz">Bardzo dotkliwe dla realizacji zadań produkcji finalnej przemysłu są niedobory wielu surowców i materiałów.</u> + <u xml:id="u-53.3" who="#PiotrJaroszewicz">W handlu zagranicznym, pomimo niepełnego wykonania planu, pozytywnie ocenić należy wyniki uzyskane w eksporcie, zwłaszcza do krajów II obszaru płatniczego; dzięki temu nastąpi dalsze polepszenie salda obrotów towarowych z tym obszarem.</u> + <u xml:id="u-53.4" who="#PiotrJaroszewicz">Nakłady inwestycyjne w 1979 r. są o 57 mld zł mniejsze niż w 1978 r. Spowodowało to, że udział inwestycji w dochodzie narodowym ukształtuje się w br. znacznie niżej niż w 1978 r. Nie szczędziliśmy starań, aby w tej trudnej sytuacji zapewnić jednak osiągnięcie podstawowych celów społecznych. Tak właśnie był zorientowany plan i budżet na rok bieżący. Nakreślone cele społeczne osiągnęliśmy, chociaż droga nie była łatwa. Usuwanie lub łagodzenie występujących na tej drodze trudności było i jest przedmiotem naszej największej troski.</u> + <u xml:id="u-53.5" who="#PiotrJaroszewicz">Mówiliśmy nieraz, że w ostatnich latach nie udało się nam kontynuować stabilnej polityki cen, prowadzonej w pierwszym 5-leciu obecnej dekady. Wśród przyczyn na czoło wysuwają się rosnące dopłaty z dochodu narodowego do gospodarki żywnościowej, które w 1979 r. wynoszą ponad 1/4 wszystkich wydatków budżetowych, szybki wzrost cen surowców i materiałów na rynkach światowych, kilkakrotne podniesienie cen skupu produktów rolnych, wzrost kosztów pozyskiwania surowców i paliw pochodzenia krajowego. Spowodowany tymi przyczynami wzrost kosztów wytwarzania musiał znaleźć odbicie we wzroście cen części towarów i usług. Miał też miejsce ruch cen warzyw i owoców, który kształtuje się w poważnym stopniu pod wpływem popytu i podaży.</u> + <u xml:id="u-53.6" who="#PiotrJaroszewicz">Decyzje w sprawie podwyżek cen wprowadzanych centralnie są zawsze trudne. Podejmując je, braliśmy pod uwagę nie tylko aspekty ekonomiczne, lecz również i aspekty społeczne. Jednakże połowa cen ustalana jest przez jednostki scentralizowane. Część z nich niestety dokonywała nieuzasadnionych podwyżek cen. Energicznie zwalczaliśmy i będziemy zwalczać tego rodzaju praktyki.</u> + <u xml:id="u-53.7" who="#PiotrJaroszewicz">Mimo ruchu cen, osiągnęliśmy dalszy postęp w zwiększeniu dochodów realnych ludności. W 1979 roku dochody realne na 1 mieszkańca wzrosną o 2%, w tym przeciętna płaca realna również o około 2%, a więc na poziomie górnej granicy założonej w planie. Jak na tak bardzo trudny rok, jest to wynik dobry.</u> + <u xml:id="u-53.8" who="#PiotrJaroszewicz">Olbrzymim wysiłkiem całej gospodarki realizujemy poprawę warunków bytowych społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-53.9" who="#PiotrJaroszewicz">Przyrost nowych mieszkań, pomimo niepełnego wykonania planu, wyniesie około 320 tysięcy mieszkań. Będzie to największy przyrost roczny, jaki kiedykolwiek osiągnęliśmy.</u> + <u xml:id="u-53.10" who="#PiotrJaroszewicz">Dzięki temu warunki mieszkaniowe około 1 miliona obywateli ulegną zasadniczej poprawie. Zwiększyła się również liczba łóżek w szpitalach, miejsc w żłobkach i przedszkolach oraz zakładach pomocy społecznej, a także miejsc wczasowych i miejsc w domach studenckich.</u> + <u xml:id="u-53.11" who="#PiotrJaroszewicz">Przy ogólnym wzroście produkcji przemysłowej w roku bieżącym o 2,6%, produkcja rynkowa wzrosła o 4%. Ogólne dostawy towarów z produkcji krajowej i importu na zaopatrzenie rynku zwiększą się o 6,5%, w tym towarów żywnościowych o ponad 8%, a nieżywnościowych o ponad 5%. Podaż towarów rynkowych nie wyprzedza jednak wzrostu dochodów ludności, co rodzi odczuwane przez społeczeństwo dolegliwości rynkowe.</u> + <u xml:id="u-53.12" who="#PiotrJaroszewicz">Niektóre przemysły wykazują większą niż średnia dynamikę wzrostu. Górnictwo węgla kamiennego wykona całkowicie roczne zadania, dając krajowi po raz pierwszy ponad 200 mln ton węgla. Górnikom należy się za to uznanie i podziękowanie. Plany produkcji szeregu innych branż będą również wykonane.</u> + <u xml:id="u-53.13" who="#PiotrJaroszewicz">Poprawiły swą pracę w IV kwartale energetyka i transport.</u> + <u xml:id="u-53.14" who="#PiotrJaroszewicz">Pracujemy w warunkach wewnętrznych i zewnętrznych znacznie trudniejszych niż zakładał plan, plan 1979 roku. Koncentrowaliśmy więc środki i rezerwy na głównych zadaniach planu, szczególnie na sprawach wyżywienia kraju. Dlatego konieczne były w ciągu roku doraźne, nieraz bardzo dotkliwe dla wielu zakładów ograniczenia środków, zaopatrzenia i inwestycji.</u> + <u xml:id="u-53.15" who="#PiotrJaroszewicz">Robiliśmy wszystko, aby sytuację łagodzić. Nie zawsze jednak mogliśmy zapobiec stratom i zahamowaniom w produkcji. Nie sposób po prostu było tego uniknąć.</u> + <u xml:id="u-53.16" who="#PiotrJaroszewicz">Warunki pracy klasy robotniczej, rolników i przytłaczającej większości ludzi pracy w 1979 roku były niełatwe. Wykazali oni wytrwałość i pracowitość, inicjowali wiele ciekawych i pożytecznych, śmiałych rozwiązań i usprawnień. Tam gdzie zawodziła technika i organizacja, nieśli swój ofiarny trud, aby dorobek narodowy pomnożyć.</u> + <u xml:id="u-53.17" who="#PiotrJaroszewicz">W sumie, pomimo niepowodzeń i niepełnego wykonania planu w niektórych dziedzinach, wyniki 1979 roku trzeba ocenić pozytywnie. Kraj nasz uczynił dalszy krok w swym rozwoju.</u> + <u xml:id="u-53.18" who="#PiotrJaroszewicz">Myślę, że opinię tę podzielają miliony ludzi pracy, ci wszyscy, którzy nie szczędzili trudu, by w tak złożonych warunkach jak najlepiej wywiązać się ze swych zadań.</u> + <u xml:id="u-53.19" who="#PiotrJaroszewicz">Dolegliwości dnia codziennego nie przesłoniły im rzetelnej oceny wyników bieżącego roku. Są u nas ludzie, którzy widzą tylko trudności i niepowodzenia, tylko to co nam się nie udało, i świadomie żerują na naszych trudnościach, sieją pesymizm, oczerniają nas w kraju i za granicą. Są to ludzie, którzy często sami nie garną się do pracy, a żyją dostatnio i beztrosko.</u> + <u xml:id="u-53.20" who="#PiotrJaroszewicz">Uważnie słuchamy głosów krytyki, skądkolwiek ona pochodzi. Wyciągamy wnioski z tej, która wypływa z troski o rozwój socjalistycznej Polski, odnosimy się z uwagą do każdej konstruktywnej propozycji.</u> + <u xml:id="u-53.21" who="#PiotrJaroszewicz">Odrzucać jednak trzeba krytykę tych, którzy w imię rzekomej troski o dobro ojczyzny w istocie podważają pryncypia naszej polityki i dają żer dla szkalowania naszego kraju przez ośrodki antysocjalistyczne.</u> + <u xml:id="u-53.22" who="#PiotrJaroszewicz">W toku realizacji niełatwych zadań ostatnich lat wykształciły się nowe, wartościowe cechy kadry kierowniczej, jak aktywność, zaradność i ofiarność w działaniu na rzecz realizacji planu w złożonych warunkach, wytrwałe poszukiwania rezerw i możliwości pełnego wykonania zadań. Mówił o tym dyrektor Stalowej Woli, poseł Malicki. Mówili inni obywatele posłowie. W sumie rośnie zdolność adaptacyjna naszej gospodarki, naszych kadr do pracy w trudniejszych i bardziej złożonych warunkach. Tę cechę będziemy umacniać, ma to bowiem istotne znaczenie dla dalszych zamierzeń w dziedzinie rozwoju społeczno-gospodarczego Polski. Ale są też niestety postawy inne — powiedziałbym stare, przeżyte, które cechuje nieudolność, bezradne utyskiwanie, niedocenianie w pełni czynników wydajności pracy i efektywności gospodarowania, chodzenie łatwymi ścieżkami.</u> + <u xml:id="u-53.23" who="#PiotrJaroszewicz">Mają miejsce zjawiska rozluźnienia dyscypliny, szafowania środkami, lekceważenia twardych wymagań rachunku ekonomicznego i dyscypliny budżetu. Tego typu postawy wpłynęły na powolny i niedostateczny postęp w tak ważnych dziedzinach, jak racjonalizacja zatrudnienia, polepszanie organizacji i wydajności pracy, oszczędzanie paliw i energii oraz materiałów i surowców, podnoszenie jakości wyrobów i inne czynniki wpływające na obniżenie kosztów własnych. Te niedomagania natury subiektywnej związane są z niedostateczną jakością pracy na wielu szczeblach od góry do dołu. Pogłębiają one trudności natury obiektywnej. Wyciągamy z tego wnioski. Będziemy ulepszać pracę, a tam, gdzie zachodzi potrzeba także dokonywać zmian kadrowych, bacząc oczywiście, aby były one sprawiedliwe i skuteczne.</u> + <u xml:id="u-53.24" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Obecna sytuacja i zgromadzone doświadczenia każą nam ostrożniej ustalać cele i zadania planu na przyszły rok. I choć tempo wzrostu ulegnie pewnemu zwolnieniu, projekt planu zakłada dalszy, ambitny rozwój kraju. Założone w planie tempo rozwoju w świetle prognoz rozwojowych innych, nieraz znacznie zasobniejszych od Polski krajów, jest wydatne.</u> + <u xml:id="u-53.25" who="#PiotrJaroszewicz">W projekcie planu na 1980 rok odzwierciedla się przede wszystkim założony na miarę obecnych uwarunkowań postęp w realizacji celów społecznych. Świadczy o tym zwiększenie udziału spożycia w dochodzie narodowym z 74,3% do 76,5% oraz dalsze zmniejszenie udziału inwestycji w dochodzie narodowym do 17%— 18%.</u> + <u xml:id="u-53.26" who="#PiotrJaroszewicz">Realizacja planu powinna zapewnić:</u> + <u xml:id="u-53.27" who="#PiotrJaroszewicz">— pełne zatrudnienie nowym rocznikom młodzieży, a także niezbędne zmiany w strukturze i rozmieszczeniu zatrudnienia, — dalszy wzrost dochodów realnych ludności przeciętnie o 1%—1,3% na jednego mieszkańca, — budowę ok. 346 tys. mieszkań, tj. znacznie więcej niż w 1979 r., — oddanie do użytku 13 tys. miejsc w szpitalach i pawilonach szpitalnych oraz zwiększenie zatrudnienia w służbie zdrowia i opiece społecznej o ponad 14 tys. osób, — dalszy rozwój oświaty, nauki i kultury, co się wyraża w zwiększeniu wydatków budżetowych na te cele o 10 mld zł w stosunku do roku 1979.</u> + <u xml:id="u-53.28" who="#PiotrJaroszewicz">Jakkolwiek w nadchodzącym roku nie uda się nam jeszcze zlikwidować wszystkich braków na rynku wewnętrznym, to jednak zaopatrzenie w wiele podstawowych towarów ulegnie poprawie. Przewidujemy lepsze niż teraz zaspokojenie popytu na większość artykułów żywnościowych. Priorytetowo potraktowana będzie produkcja artykułów dla dzieci i młodzieży. Na poprawę zaopatrzenia rynku wewnętrznego wpłyną także rosnące dostawy z przemysłu drobnego i rzemiosła, którym stworzyliśmy korzystne warunki rozwoju.</u> + <u xml:id="u-53.29" who="#PiotrJaroszewicz">Będziemy konsekwentnie usprawniać funkcjonowanie handlu wewnętrznego i gastronomii, zwiększać uprawnienia kierowników sklepów, a zarazem ich odpowiedzialność za poprawę obsługi klientów. Skuteczniej przeciwstawimy się występującym nieprawidłowościom i nadużyciom: sprzedaży spod lady, przeciekom poszukiwanych towarów do spekulantów, tworzeniu kręgów uprzywilejowanych nabywców. W zwalczaniu tych demoralizujących i szkodliwych społecznie zjawisk liczymy nie tylko na aparat administracji, ale także na organy kontroli państwowej i udział kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-53.30" who="#PiotrJaroszewicz">Dziedziną, która decyduje o tempie rozwoju kraju i warunkach życia narodu w dłuższym okresie czasu — jak mówiono w dyskusji — są inwestycje. Projekt planu przewiduje nakłady inwestycyjne w całej gospodarce w wysokości 600 mld zł, to jest o 53 mld zł mniej niż w roku 1979. Zapewniamy preferencje energetyce, komunikacji i górnictwu. Zwiększamy również nakłady na budownictwo mieszkaniowe i gospodarkę komunalną. Tak samo potraktowane będą inwestycje ochrony zdrowia oraz sfery socjalnej i kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-53.31" who="#PiotrJaroszewicz">Ograniczone środki inwestycyjne trzeba wykorzystywać w sposób jak najbardziej celowy i efektywny. Nie jest to łatwa sprawa. Duże znaczenie przywiązujemy do uzyskania postępu w realizacji procesów inwestycyjnych, co wymaga zapewnienia obniżki kosztów, zdyscyplinowania działalności inwestycyjnej, terminowego oddawania inwestycji do użytku, sprawniejszej i lepszej jakościowo pracy budowlanych.</u> + <u xml:id="u-53.32" who="#PiotrJaroszewicz">Zwróciliśmy uwagę wszystkim województwom, resortom i przedsiębiorstwom, realizującym budownictwo mieszkaniowe, że w obecnej sytuacji gospodarczej kraju nie może mieć miejsca dopuszczanie do przekraczania normatywnych kosztów budowy mieszkań. W ramach tych wielkich środków, jakie przeznaczamy na budownictwo mieszkaniowe, przy oszczędnym jego projektowaniu i wykonawstwie, można znacznie szerzej zaspokajać potrzeby obywateli.</u> + <u xml:id="u-53.33" who="#PiotrJaroszewicz">Zdajemy sobie sprawę, że oczekiwanie na nowe mieszkania, szczególnie dla rodzin młodych, jest sprawą bardzo trudną i przykrą. Dlatego czynimy i czynić będziemy wszystko, aby zadania nowego budownictwa mieszkaniowego i kapitalnych remontów były w pełni wykonywane. Mamy szanse uczynić to w roku 1980. Uczymy w tej sprawie na pomoc całej gospodarki, ale także na rosnący udział w budownictwie ludzi potrzebujących mieszkań.</u> + <u xml:id="u-53.34" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Przy bilansowaniu rozpatrywanego dziś planu na rok 1980, musieliśmy uwzględnić realne możliwości pozyskania żywności, paliw, surowców i materiałów na zaopatrzenie produkcyjne, sytuację płatniczą państwa i inne czynniki oddziaływające na realność planowanych zamierzeń.</u> + <u xml:id="u-53.35" who="#PiotrJaroszewicz">W stosunku do 1979 roku założyliśmy umiarkowany wzrost produkcji przemysłowej z preferencją dla rynku i eksportu, znaczny wzrost produkcji w rolnictwie w porównaniu z niskimi wynikami bieżącego roku, a także dalszy postęp w rozwoju usług.</u> + <u xml:id="u-53.36" who="#PiotrJaroszewicz">Sprawą zasadniczą jest osiągnięcie dalszych, głębszych zmian strukturalnych w produkcji przemysłu, lepsze dostosowanie asortymentów produkcji do potrzeb rynku i eksportu oraz znaczna poprawa jej jakości. Obok tego zadaniem priorytetowym pozostaje program wyżywienia narodu. W tym celu będziemy intensyfikować gospodarkę żywnościową, a szczególnie pracę naszego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-53.37" who="#PiotrJaroszewicz">Zadanie zwiększenia produkcji zbóż i pasz, o czym tu dziś była mowa w czasie debaty, na potrzeby hodowli w całym rolnictwie stanowi podstawowy warunek realizacji programu wyżywienia narodu i rozwoju kraju. Musimy ograniczyć nadmierny import zbóż i pasz, na który obecnie wydajemy około 1 300 milionów dolarów rocznie, co zdecydowanie hamuje rozwój całej naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-53.38" who="#PiotrJaroszewicz">Przedmiotem codziennego zainteresowania władz terenowych powinny być działania służące intensyfikacji produkcji na każdym hektarze użytków rolnych oraz lepsze wykorzystanie trwałych środków produkcji w rolnictwie; środków tych z każdym dniem przybywa. Niepokojący jest fakt, iż około 700 tys. właścicieli indywidualnych gospodarstw rolnych zaniechało chowu trzody chlewnej i bydła, a ponad 1 200 tys. nie prowadzi chowu trzody. Prawda, że są to gospodarstwa, których właściciele często mają pozarolnicze pokaźne źródła dochodu. Ale tym bardziej te gospodarstwa powinny w pełni wykorzystywać posiadaną ziemię.</u> + <u xml:id="u-53.39" who="#PiotrJaroszewicz">Naczelnym zadaniem rolnictwa musi pozostawać stałe zwiększanie produkcji towarowej, coraz lepsze zaspokajanie potrzeb na surowce i produkty rolne. Wymaga to doskonalenia struktury rolnej przez powiększanie areału i specjalizację gospodarstw indywidualnych, które mają, jak mówił niedawno w Mońkach towarzysz Edward Gierek, trwałe perspektywy. Polepszeniu struktury rolnej służyć powinno również przejmowanie gruntów PFZ przez gospodarstwa indywidualne i uspołecznione. Niestety, jakże w wielu rejonach kraju postępuje nadal rozdrabnianie gospodarstw rolnych, a fundusz ziemi, który wynosi 800 tys. ha, nie jest zagospodarowywany należycie.</u> + <u xml:id="u-53.40" who="#PiotrJaroszewicz">Wysiłki rolników zmierzające do zwiększenia dostaw produktów rolnych systematycznie wspieramy decyzjami ekonomicznymi, technicznymi, zapewniającymi opłacalność produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-53.41" who="#PiotrJaroszewicz">Z dniem 1 stycznia 1980 roku wprowadzony zostanie kosztem 1,5 mld zł system premiowania za oszczędność pasz uzyskiwaną przez tych rolników, którzy dostarczać będą żywiec rzeźny. Premia wyniesie 3 zł za 1 kg paszy treściwej nie pobranej z zasobów państwowych w ramach ustalanych terminowo przydziałów. Intencją tych decyzji jest zachęcenie rolników do oszczędnego i bardziej efektywnego wykorzystywania pasz treściwych oraz powiększanie produkcji pasz własnych i na nich przede wszystkim opieranie hodowli.</u> + <u xml:id="u-53.42" who="#PiotrJaroszewicz">Jednocześnie z dniem 15 lutego 1980 r. zostaną podniesione ceny skupu mleka średnio o 60 gr za 1 litr, co zwiększy dochody całego rolnictwa o ponad 6 mld zł. Powinno to zachęcić wszystkich producentów rolnych do powiększenia lub wznowienia chowu bydła, w tym szczególnie krów.</u> + <u xml:id="u-53.43" who="#PiotrJaroszewicz">Oba te ważkie posunięcia stanowią kolejny wyraz konsekwentnej realizacji polityki rolnej PZPR i ZSL. Podejmowane są w trosce zarówno o powiększenie dochodów producentów rolnych, jak i o wyżywienie społeczeństwa. Leżą one przeto w interesie ludzi pracy miast i wsi i powinny służyć dalszemu umacnianiu sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-53.44" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! W transporcie można będzie zapewnić lepsze zaspokojenie potrzeb przewozowych, zwłaszcza poprawę rytmiczności wywozu węgla ze Śląska.</u> + <u xml:id="u-53.45" who="#PiotrJaroszewicz">Podjęliśmy modernizację kolejnej magistrali łączącej Śląsk z portami. Liczymy też na rosnące odciążenie istniejącej sieci przez linię hutniczo-siarkową, po której przebiegły już bez uciążliwego i bardzo kosztownego przeładunku granicznego pierwsze najcięższe na sieci PKP pociągi z rudą krzyworożską ze Związku Radzieckiego bezpośrednio do Huty — „Katowice”. O kolejne 2 mln ton zwiększą się przewozy żeglugą śródlądową. Zwiększamy również dostawy i remont taboru. Wszystkie te czynniki razem powinny przyczynić się do łagodzenia napięć w transporcie.</u> + <u xml:id="u-53.46" who="#PiotrJaroszewicz">W energetyce podejmujemy wysiłki, aby zwiększyć jej moc dyspozycyjną, podnieść jednostkową sprawność elektrowni i polepszyć prace inwestycyjne.</u> + <u xml:id="u-53.47" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Decydującą rolę w osiąganiu przyszłorocznych celów odegra wykonanie zadań handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-53.48" who="#PiotrJaroszewicz">Szczególną wagę przywiązujemy do dalszego pogłębienia współpracy ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami RWPG. Dzięki dostawom z Kraju Rad wielu niezbędnych paliw, surowców i materiałów zmniejszamy uzależnienie naszej gospodarki od zmiennych warunków rynku światowego, opierając ją na stabilnych podstawach.</u> + <u xml:id="u-53.49" who="#PiotrJaroszewicz">Najtrudniejsze spośród problemów, jakie w przyszłym roku będzie musiał podjąć handel zagraniczny, wystąpią w wymianie z krajami kapitalistycznymi. Projekt planu zakłada tu wysoki wzrost eksportu i dalszą racjonalizację importu. Zrównoważenie obrotów handlu zagranicznego z tymi krajami jest ważnym i nieodzownym zadaniem planu 1980 roku.</u> + <u xml:id="u-53.50" who="#PiotrJaroszewicz">Osiągnięcie zakładanego wzrostu eksportu wymaga zapewnienia priorytetu produkcji eksportowej. Jej udział w ogólnej produkcji przemysłowej powinien wzrosnąć do 15,6%.</u> + <u xml:id="u-53.51" who="#PiotrJaroszewicz">Wpływy z eksportu przesądzą o wielkości importu oraz o spłacaniu kredytów zagranicznych zaciągniętych na rozbudowę i modernizację przemysłu i całej gospodarki, a ostatnio także w rosnącym stopniu na wyżywienie kraju.</u> + <u xml:id="u-53.52" who="#PiotrJaroszewicz">Tak samo jak dotychczas będziemy w stanie spłacać kredyty zagraniczne solidnie i terminowo. Poważne zadania wyznaczamy w sferze poprawy efektywności wymiany handlowej z zagranicą. Liczymy przy tym na coraz lepszą pracę aparatu handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-53.53" who="#PiotrJaroszewicz">Osiągnęliśmy postęp w adaptacji gospodarki do trudniejszych warunków w handlu zagranicznym. Musimy jednak stale pamiętać, że chodzi tu nie o jednorazowy wysiłek, lecz o trwałą orientację proeksportową naszej gospodarki. Od tego zależeć będzie jej przyszły rozwój.</u> + <u xml:id="u-53.54" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Nie ma żadnej przesady w twierdzeniu, że zaopatrzenie kraju w żywność, paliwa, energię, surowce przemysłowe i rolne oraz materiały wyznacza dziś, a w przyszłości będzie coraz ostrzej wyznaczać, granice produkcji i rozwoju gospodarki.</u> + <u xml:id="u-53.55" who="#PiotrJaroszewicz">Aby zaspokoić potrzeby w tej dziedzinie, przeznaczamy olbrzymie środki na rozwój rodzimej bazy surowcowej, materiałowej i energetycznej. W tym też celu uczestniczymy w inwestycjach paliwowych, surowcowych i energetycznych na terytorium Związku Radzieckiego. Staramy się również o zakup surowców i materiałów do produkcji w wielu krajach zachodnich i w krajach trzeciego świata.</u> + <u xml:id="u-53.56" who="#PiotrJaroszewicz">Każdy krok naprzód w gospodarce surowcami i materiałami, każde ponadplanowe na tym polu osiągnięcie ułatwi wykonanie przyszłorocznych zadań. Zadania obniżki kosztów materiałowych w przemyśle i budownictwie ustalono na około 23 mld złotych. Są to zadania realne. Warunkiem ich wykonania jest podjęcie przez wszystkie resorty i przedsiębiorstwa energicznych działań dla ich pełnej realizacji. Plan przewiduje, że przedsiębiorstwa, które w 1980 roku potrafią zaoszczędzić surowce i materiały, lepiej wykorzystać surowce wtórne, uzyskają prawo przeznaczenia części zaoszczędzonych środków na inwestycje modernizacyjne i na inne cele.</u> + <u xml:id="u-53.57" who="#PiotrJaroszewicz">Oszczędna gospodarka materiałowa jest obecnie kluczowym czynnikiem poprawy efektywności gospodarowania i wszyscy muszą zdać sobie z tego sprawę. Wszędzie — jak o tym mówił na XVI Plenum KC partii towarzysz Edward Gierek — musi być realizowana praktyka oszczędnego, racjonalnego, efektywnego wykorzystania posiadanych środków, surowców i materiałów. Od tego zależy możliwość kontynuacji rozwoju kraju.</u> + <u xml:id="u-53.58" who="#PiotrJaroszewicz">Każdy zakład powinien określić, co oznacza dla niego wymóg efektywności, dla niego jako całości i dla każdego stanowiska pracy i jak to osiągnie. Stanowczo za wiele jest jeszcze marnotrawienia czasu pracy i surowców często importowanych, przykładów produkcji nietrafionej, złej jakości wyrobów, niedostatecznego wykorzystywania majątku, który stworzyliśmy z tak wielkim trudem. Musimy w tej dziedzinie osiągnąć zdecydowaną poprawę.</u> + <u xml:id="u-53.59" who="#PiotrJaroszewicz">Za sprawę podstawową należy uznać zaktualizowanie bazy normatywnej gospodarowania, zwłaszcza norm zużycia materiałowego oraz norm pracy i obsady stanowisk pracy, a także wprowadzenie normatywnego rachunku kosztów.</u> + <u xml:id="u-53.60" who="#PiotrJaroszewicz">Nasilimy kontrolę stosowania norm oraz realizacji jednostkowych kosztów produkcji, jak również uzyskiwanego poziomu produkcji czystej, która w ostatecznym rachunku decyduje o osiągniętym poziomie dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-53.61" who="#PiotrJaroszewicz">Ważnym kierunkiem działania na rzecz poprawy efektywności w całej gospodarce jest realizacja zadań w dziedzinie postępu technicznego oraz podnoszenia jakości i nowoczesności produkcji. Zadania efektywnościowe w działalności inwestycyjnej polegają głównie na skoncentrowaniu nakładów i potencjału wykonawczego na wybranych najważniejszych obiektach — zwłaszcza przekazywanych do eksploatacji w roku 1980.</u> + <u xml:id="u-53.62" who="#PiotrJaroszewicz">W obszarze handlu zagranicznego wysiłek efektywnościowy kierujemy na jakość i terminowość produkcji eksportowej, na jej koszty, na racjonalizację importu i zastępowanie go, tam gdzie to jest możliwe, produkcją krajową.</u> + <u xml:id="u-53.63" who="#PiotrJaroszewicz">Musimy dążyć do negocjowania możliwie jak najkorzystniejszych cen w eksporcie naszych towarów. Wzmożona zostanie dyscyplina w gospodarowaniu funduszem płac. We wszystkich przedsiębiorstwach i instytucjach należy zapewnić dalszą racjonalizację zatrudnienia i poprawę wykorzystania czasu pracy, jej organizacji, a także ograniczenie nieusprawiedliwionej absencji i nadmiernej fluktuacji kadr. Stan na tym odcinku jest niepokojący i musimy tu aktywnie przeciwdziałać.</u> + <u xml:id="u-53.64" who="#PiotrJaroszewicz">Szanowni Obywatele Posłowie! Realizacja przyszłorocznych podstawowych celów i zadań wymaga wzmożenia dyscypliny i odpowiedzialności za wykonanie planu. Mając to na uwadze przywracamy planowanie kwartalne w dziedzinach o decydującym znaczeniu oraz rozszerzymy i pogłębimy na wszystkich szczeblach zarządzania kontrolę nad codziennym przebiegiem realizacji planu.</u> + <u xml:id="u-53.65" who="#PiotrJaroszewicz">Podejmujemy we wszystkich ogniwach gospodarki działania nad uporządkowaniem struktur organizacyjnych i organizacji pracy. Na wszystkich szczeblach gospodarki i administracji wdrożymy programy zmierzające do uzyskania ponadplanowej obniżki wydatków. Przede wszystkim chodzi o obniżenie nakładów materiałowych, a także wydatków osobowych, wydatków na administrację, kosztów reprezentacji oraz racjonalną gospodarkę funduszami w sferze nieprodukcyjnej.</u> + <u xml:id="u-53.66" who="#PiotrJaroszewicz">Postęp w racjonalnym i oszczędnym gospodarowaniu będziemy traktować jako jedno z podstawowych kryteriów oceny kadry kierowniczej. Wśród załóg robotniczych, aktywu społecznego oraz administracji gospodarczej, wśród całego społeczeństwa musimy upowszechniać świadomość, że systematyczne oszczędzanie powinno stać się trwałą cechą naszego polskiego gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-53.67" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez Radę Ministrów projekt planu jest ambitny i optymistyczny. Ale jest to jednocześnie plan trudny. Nie wiemy bowiem dokładnie, jak ukształtuj e się międzynarodowa wymiana handlowa i koniunktura kredytowa. Nie wiemy też dziś, jakie będziemy mieli wyniki w rolnictwie, a przecież ich znaczenie dla kształtowania się sytuacji na rynku wewnętrznym i w handlu zagranicznym jest ogromne. Może również zdarzyć się, że w roku 1980 wystąpią jakieś inne, niekorzystne zjawiska, których nie byliśmy w stanie obecnie przewidzieć.</u> + <u xml:id="u-53.68" who="#PiotrJaroszewicz">Stawia to ostre wymagania, którym musimy sprostać od góry do dołu, na wszystkich szczeblach i we wszystkich ogniwach gospodarki. Dotyczy to Rządu i jego kierownictwa, dotyczy to ministrów, wojewodów, dyrektorów zjednoczeń i kombinatów, zaplecza naukowego i technicznego, kadry wszystkich przedsiębiorstw, dozoru i wszystkich pracujących.</u> + <u xml:id="u-53.69" who="#PiotrJaroszewicz">Rząd będzie konsekwentnie egzekwował od wszystkich ogniw administracji i gospodarki należyte wykonanie zadań. Wszystkie siły skupimy na tym, aby plan najlepiej wykonać.</u> + <u xml:id="u-53.70" who="#PiotrJaroszewicz">Mamy ogromny, nowoczesny potencjał wytwórczy. Mamy bogate zasoby niektórych surowców. Mamy ofiarną klasę robotniczą, pracowitych rolników, rzeszę wysoko wykwalifikowanej inteligencji. Mamy liczne młode i energiczne kadry. Coraz większy pożytek przynosi krajowi rozwój nauki, badań i postęp techniki.</u> + <u xml:id="u-53.71" who="#PiotrJaroszewicz">Nasze społeczeństwo jest skonsolidowane, skupione wokół programu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, który realizuje ona wspólnie z sojuszniczymi stronnictwami: Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym oraz wszystkimi siłami Frontu Jedności Narodu. Mamy społeczeństwo odznaczające się głębokim patriotyzmem i ofiarnością, pragnące kontynuować dzieło rozwoju i pomyślności socjalistycznej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-53.72" who="#PiotrJaroszewicz">Należymy do wspólnoty państw socjalistycznych, a współpraca ze Związkiem Radzieckim i innymi socjalistycznymi przyjaciółmi stanowi podstawę dalszego rozwoju Polski.</u> + <u xml:id="u-53.73" who="#PiotrJaroszewicz">W naszych rękach spoczywają więc poważne atuty. Musimy je dobrze wykorzystywać pomni, że rozstrzygające znaczenie ma dziś patriotyzm czynu, wyrażający się coraz lepszą jakością pracy, wytrwałością i gospodarnością.</u> + <u xml:id="u-53.74" who="#PiotrJaroszewicz">W obecnej dekadzie poszliśmy ambitną drogą równoczesnego rozwiązywania najżywotniejszych problemów naszego kraju: rozległej i dynamicznej rozbudowy i modernizacji całej gospodarki, znacznego podnoszenia dochodów realnych i poziomu życia narodu, niebywałego rozwoju budownictwa mieszkaniowego i socjalnego oraz tworzenia nowych miejsc pracy dla wielomilionowego pokolenia naszej młodzieży.</u> + <u xml:id="u-53.75" who="#PiotrJaroszewicz">W każdej z tych dziedzin stworzony został ogromny dorobek, który potwierdza słuszność przyjętych przez partię założeń. Życie pokazało ponad wszelką wątpliwość, że nasza strategia rozwoju gospodarczego kraju jest słuszna, a program Frontu Jedności Narodu, z którym szliśmy do wyborów Sejmu w 1976 roku, został w jego głównych zarysach zrealizowany.</u> + <u xml:id="u-53.76" who="#PiotrJaroszewicz">Inna jest dziś Polska, inny jej potencjał, inny poziom życia. Daje to nam prawo do satysfakcji i do przekonania, że nie utraciliśmy szansy lat siedemdziesiątych i idziemy naprzód.</u> + <u xml:id="u-53.77" who="#PiotrJaroszewicz">Gdybyśmy nie przyśpieszyli rozwoju gospodarki w bieżącej dekadzie, nie bylibyśmy w stanie zapewnić zatrudnienia młodzieży przygotowanej do podjęcia pracy zawodowej, przeciwdziałać spadkowi standardu życiowego i regresowi rozwoju kraju. Nie mielibyśmy takich możliwości stawienia czoła skutkom światowego kryzysu paliwowo-surowcowego i wieloletnim niepowodzeniom w rolnictwie. Znacznie gorzej radzilibyśmy sobie ze spiętrzonymi trudnościami 1979 roku.</u> + <u xml:id="u-53.78" who="#PiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! W ostatnich miesiącach świat stanął w obliczu nowych, bardziej złożonych problemów. Jesteśmy obecnie świadkami prób podważania procesu odprężenia. Polska i inne kraje wspólnoty socjalistycznej nie szczędziły i nie będą szczędzić wysiłków, aby pozytywnym przemianom w Europie, procesowi odprężenia nadać charakter trwały i nieodwracalny.</u> + <u xml:id="u-53.79" who="#PiotrJaroszewicz">Doniosłe i ponawiane z konsekwencją pokojowe inicjatywy ZSRR, które znalazły dobitny wyraz w przemówieniu berlińskim i w innych wystąpieniach Leonida Breżniewa, a następnie w propozycjach Komitetu Ministrów Spraw Zagranicznych Państw Układu Warszawskiego, mają na celu złagodzenie konfrontacji militarnej, powstrzymanie wyścigu zbrojeń, zapewnienie Europie i światu trwałego pokoju i bezpieczeństwa.</u> + <u xml:id="u-53.80" who="#PiotrJaroszewicz">Przeciwstawny kierunek działania obrały koła militarystyczne. Podjęta przez NATO decyzja o rozmieszczeniu w Europie nowych środków masowego rażenia jest wyrazem dążenia tych kół do uzyskania przewagi militarnej nad państwami socjalistycznymi, a przez to naruszenia istniejącej ogólnej równowagi sił, która stanowi dziś podstawę bezpieczeństwa w Europie. Decyzja ta godzi w bezpieczeństwo Europy. Fakt, że tak poważna ilość nowych broni rakietowo-jądrowych ma być rozmieszczona na terytorium RFN wzbudza tym większą czujność i protest naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-53.81" who="#PiotrJaroszewicz">Prowadzona przez NATO polityka — wpierw dozbrojenia się, a potem negocjacji, jest próbą narzucenia rokowań z pozycji siły. Odrzucamy to. Negocjacje możliwe są tylko na zasadzie równowagi i jednakowego bezpieczeństwa dla wszystkich. Podejmując sprzeczną z oczekiwaniami narodów decyzję, państwa NATO próbują zniweczyć podstawy negocjacji znanych propozycji państw socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-53.82" who="#PiotrJaroszewicz">Brukselska decyzja NATO zagraża wszystkim. Oto przyczyna oburzenia i zdecydowanego protestu ze strony postępowej opinii publicznej świata, stającej w obronie prawa ludzkości do życia w pokoju. Dało temu wyraz dobitny nasze społeczeństwo. Rząd podziela opinie zawarte w podjętej dziś uchwale Komisji Spraw Zagranicznych Sejmu. Niebezpieczna decyzja zbrojeniowa NATO powinna być powstrzymana.</u> + <u xml:id="u-53.83" who="#PiotrJaroszewicz">Polityka odprężenia nie ma rozsądnej alternatywy. Będziemy więc tę politykę kontynuować, chociaż decyzja NATO znacznie utrudniła warunki jej realizacji. Polska wraz z sojusznikami będzie wytrwale dążyć do urzeczywistnienia wszechstronnego programu odprężenia militarnego, w tym zwołania konferencji w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie. Jest to jedyna realna droga przezwyciężenia obecnych negatywnych tendencji oraz kontynuowania procesu odprężenia, droga, która uwzględnia interesy wszystkich narodów, państw Europy i świata.</u> + <u xml:id="u-53.84" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Trwająca 3 tygodnie debata w komisjach, w zespołach międzykomisyjnych oraz na obu plenarnych posiedzeniach Sejmu przyniosła bogaty plon w postaci uwag, propozycji i wniosków, które zostały już uwzględnione lub zostaną VII sesja Sejmu 27 posiedzenie z 21 grudnia 1979 r.</u> + <u xml:id="u-53.85" who="#PiotrJaroszewicz">wykorzystane w pracach nad realizacją planu i w sterowaniu gospodarką naszą w roku przyszłym.</u> + <u xml:id="u-53.86" who="#PiotrJaroszewicz">Już po raz czwarty Rząd, któremu przewodniczę, ma zaszczyt przedstawiać Sejmowi obecnej — siódmej kadencji plan i budżet państwa. Sejm obecnej kadencji zawsze okazywał Rządowi ogromną pomoc, zarówno popierając jego działania, jak i nie szczędząc mu krytycznych ocen i uwag na sesjach plenarnych i w komisjach sejmowych. Były one pomocne i cenne w pracy Rządu.</u> + <u xml:id="u-53.87" who="#PiotrJaroszewicz">Dużą pomocą dla Rządu były również sygnały, opinie wnioski i interpelacje poselskie dotyczące życia obywateli, spraw gospodarczych, społecznych i niedomagań w działaniu administracji centralnej, terenowej i gospodarczej. Za to wszystko pragnę w imieniu Rady Ministrów przekazać Wysokiej Izbie i Prezydium Sejmu serdeczne podziękowanie.</u> + <u xml:id="u-53.88" who="#PiotrJaroszewicz">W najgłębszym przekonaniu o słuszności przedstawionych projektów narodowego planu społeczno-gospodarczego i budżetu państwa na rok 1980, proszę Wysoki Sejm o ich uchwalenie. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-53.89" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-54"> + <u xml:id="u-54.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-54.1" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-54.2" who="#Marszalek">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-54.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-54.4" who="#Marszalek">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1980 r. są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 137.</u> + <u xml:id="u-54.5" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu uchwały o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1980 rok wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-54.6" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-54.7" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.8" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm powziął jednomyślnie uchwałę o narodowym planie społeczno-gospodarczym na 1980 r.</u> + <u xml:id="u-54.10" who="#Marszalek">Proponowane przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów poprawki do projektu ustawy budżetowej na 1980 rok wraz z załącznikami nr 1 i 2 są zamieszczone w doręczonym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 138.</u> + <u xml:id="u-54.11" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy budżetowej na 1980 rok wraz z załącznikami nr 1 i 2 oraz poprawkami proponowanymi przez Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-54.12" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-54.13" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.14" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.15" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił jednomyślnie ustawę budżetową na 1980 rok wraz z załącznikami nr 1 i 2.</u> + <u xml:id="u-54.16" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Interpelacje i zapytania poselskie.</u> + <u xml:id="u-54.17" who="#Marszalek">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posła Stanisława Adamiaka do Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-54.18" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu skierowało interpelację do adresata.</u> + <u xml:id="u-54.19" who="#Marszalek">Poseł Stanisław Adamiak w swej interpelacji stwierdza, że zgodnie z przewidywaniami do 1985 roku z ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym skorzysta około 1 miliona rolników, którzy przekażą swe gospodarstwa następcom lub w ich braku na Państwowy Fundusz Ziemi.</u> + <u xml:id="u-54.20" who="#Marszalek">W związku z powyższym poseł zwraca się z prośbą o wyjaśnienie, jak są przygotowane właściwe urzędy, aby przebieg przyznawania rent był sprawny oraz na jaką pomoc mogą liczyć młodzi następcy w ich dążeniach do szybkiej modernizacji i unowocześnienia warsztatów rolnych. *)</u> + <u xml:id="u-54.21" who="#Marszalek">W celu udzielenia odpowiedzi na tę interpelację z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów głos zabierze I Zastępca Ministra Rolnictwa obywatel Stefan Zawodziński.</u> + <u xml:id="u-54.22" who="#Marszalek">I Zastępca Ministra Rolnictwa</u> + </div> + <div xml:id="div-55"> + <u xml:id="u-55.0" who="#StefanZawodzinski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W związku z interpelacją obywatela posła Stanisława Adamiaka z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów przedstawiam Wysokiej Izbie następującą informację.</u> + <u xml:id="u-55.1" who="#StefanZawodzinski">Jakkolwiek okres obowiązywania nowego systemu emerytalnego rolników jest stosunkowo krótki, to jednak można stwierdzić, że w miarę przyznawania coraz liczniejszych świadczeń wzbudza on wśród rolników niesłabnące zainteresowanie oraz wywiera rosnący wpływ na rozwiązywanie wielu problemów naszej wsi, które narastały przez wiele lat. Przewiduje się, że od wejścia w życie ustawy emerytalnej do końca bieżącego roku liczba gospodarstw przekazanych na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym wyniesie około 180 tys., a ich obszar około 950 tys. ha.</u> + <u xml:id="u-55.2" who="#StefanZawodzinski">Prawie 70% obszaru rolnicy przekazują swym prawnym następcom, a 30% obszaru przekazywane jest państwu. Średnia wielkość gospodarstw oddawanych następcom wynosi około *) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-55.3" who="#StefanZawodzinski">5,5 ha, a państwu 3,5 ha. Świadczy to o tym, że nowi z reguły młodzi użytkownicy bardziej są zainteresowani obejmowaniem większych gospodarstw, które gwarantują odpowiedni poziom dochodów oraz umożliwiają wprowadzenie postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-55.4" who="#StefanZawodzinski">Pragnę dodać, że przekazywanie gospodarstw na zasadach systemu emerytalnego staje się już obecnie i będzie w przyszłości główną formą obrotu ziemią między rolnikami oraz przepływu ziemi z gospodarstw indywidualnych do sektora uspołecznionego.</u> + <u xml:id="u-55.5" who="#StefanZawodzinski">Od lipca 1980 roku świadczenia wynikające z ustawy będą realizowane w pełnym zakresie. W związku z tym nastąpi wzrost liczby gospodarstw przekazywanych następcom. Największego nasilenia w przekazywaniu gospodarstw można spodziewać się w latach 1980 i 1981, kiedy to bez żadnych ograniczeń będą mogły być realizowane świadczenia dla tych rolników, którzy wyczekiwali dotychczas na przyznanie emerytury.</u> + <u xml:id="u-55.6" who="#StefanZawodzinski">Realizacja ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym rolników w przyszłym roku obejmie:</u> + <u xml:id="u-55.7" who="#StefanZawodzinski">— podwyżki rent za gospodarstwa przekazane państwu przed 1 stycznia 1978 r., a więc przed wejściem w życie ustawy, których wysokość nie przekracza 1500 zł, — rozpatrzenie około 200 tys. wniosków o emerytury i renty, a więc 3-krotnie więcej niż w 1978 r. i niemal 2-krotnie więcej niż w 1979 r., — rozpatrzenie około 300 tys. wniosków o przyznanie świadczeń pieniężnych przewidzianych dla tych rolników, którzy przed wejściem w życie ustawy przekazali nieodpłatnie swoje gospodarstwa dzieciom lub wnukom, albo zrzekli się tych gospodarstw na własność państwa, — rozpatrzenie około 80 tys. wniosków czynnych rolników o zasiłki na dzieci niepełnosprawne oraz zasiłki porodowe.</u> + <u xml:id="u-55.8" who="#StefanZawodzinski">Będą to więc zadania znacznie większe niż w roku bieżącym. Główny ciężar realizacji ustawy emerytalnej spada na terenowe organy administracji stopnia podstawowego oraz oddziały ZUS. Dla właściwego rozwiązywania problemów wyłaniających się w toku realizacji ustawy powołany został przez Rząd zespół złożony z przedstawicieli zainteresowanych resortów, który ma za zadanie śledzić na bieżąco wyniki stosowania tej ustawy, dawać wyjaśnienia lub interpretacje przepisów, a także przygotowywać propozycje ewentualnych zmian przepisów wykonawczych.</u> + <u xml:id="u-55.9" who="#StefanZawodzinski">Dla zapewnienia sprawnej realizacji systemu emerytalnego rolników podjęto także wiele przedsięwzięć merytoryczno-organizacyjnych i formalno-prawnych, a w szczególności:</u> + <u xml:id="u-55.10" who="#StefanZawodzinski">— przeprowadzono już szkolenie pracowników oddziałów ZUS, obecnie zaś odbywają się we wszystkich województwach szkolenia pracowników urzędów gmin zajmujących się świadczeniami dla rolników;</u> + <u xml:id="u-55.11" who="#StefanZawodzinski">— zobowiązano wojewodów, aby we współdziałaniu z oddziałami ZUS podjęte zostały odpowiednie przedsięwzięcia organizacyjne mające na celu sprawne i terminowe załatwienie wniosków rolników;</u> + <u xml:id="u-55.12" who="#StefanZawodzinski">— wydawane są sukcesywnie wyjaśnienia dotyczące interpretacji przepisów ustawy, które nasuwają wątpliwości organom terenowym;</u> + <u xml:id="u-55.13" who="#StefanZawodzinski">— w przygotowaniu znajduje się instrukcja dotycząca praktycznej realizacji przepisów ustawy, które wejdą w życie od 1 lipca 1980 r.;</u> + <u xml:id="u-55.14" who="#StefanZawodzinski">— opracowano i wydano formularze wniosków i decyzji związanych ze świadczeniami pieniężnymi, które będą realizowane w przyszłym roku;</u> + <u xml:id="u-55.15" who="#StefanZawodzinski">— kontynuowana jest szeroka popularyzacja przepisów o nowych świadczeniach przysługujących rolnikom;</u> + <u xml:id="u-55.16" who="#StefanZawodzinski">— wydana została publikacja pt. — „Zaopatrzenie emerytalne rolników”, która w popularnej formie wyjaśnia podstawowe założenia systemu emerytalnego;</u> + <u xml:id="u-55.17" who="#StefanZawodzinski">—utworzono w urzędach gmin stanowisko inspektora do spraw zaopatrzenia emerytalnego rolników; ponadto zwiększono liczbę etatów inspektorów do spraw gospodarki ziemią oraz geodetów zajmujących się sprawami przekazywania gospodarstw następcom lub państwu;</u> + <u xml:id="u-55.18" who="#StefanZawodzinski">— uwzględniono na przyszły rok odpowiednie zwiększenie liczby pracowników w oddziałach ZUS, zajmujących się sprawami świadczeń dla rolników.</u> + <u xml:id="u-55.19" who="#StefanZawodzinski">Wszystkie podejmowane działania powinny prowadzić do tego, aby rolnik na ostateczne załatwienie emerytury lub renty nie oczekiwał w praktyce dłużej niż 2 miesiące, licząc od złożenia wniosku do uprawomocnienia się niezbędnych decyzji.</u> + <u xml:id="u-55.20" who="#StefanZawodzinski">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że zarówno resort rolnictwa, jak również wszystkie zainteresowane resorty będą kontynuowały i rozwijały przyjęte już kierunki działań realizacyjnych. Będą je też z całą konsekwencją egzekwowały od terenowych organów administracji państwowej oraz oddziałów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.</u> + <u xml:id="u-55.21" who="#StefanZawodzinski">Wysoka Izbo! Pragnę poinformować także, iż sprzyjające warunki obejmowania gospodarstw przez następców i związana z tym intensyfikacja produkcji wywołuje zjawiska dalszej koncentracji ziemi, zwłaszcza w przejmowanych przez następców gospodarstwach mniejszych obszarowo. Dotyczy to szczególnie rejonów o dużym rozdrobnieniu gospodarstw. Zwiększony ze strony młodych rolników popyt na ziemię jest uwzględniany w coraz szerszym zakresie w podaży gruntów Państwowego Funduszu Ziemi. Zakłada się, że w 1980 r. zostanie przeznaczone do sprzedaży 150—200 tys. ha gruntów PFZ głównie w celu poprawy struktury obszarowej istniejących gospodarstw, w tym również obejmowanych przez młodych rolników. Uruchamiane są przy tym środki kredytowe na nabycie ziemi państwowej oraz w obrocie prywatnym, a także na jej zagospodarowanie.</u> + <u xml:id="u-55.22" who="#StefanZawodzinski">Obejmowanie gospodarstw przez młodą generację wpływa na zwiększone zapotrzebowanie na techniczne środki produkcji oraz materiały budowlane niezbędne do rozwoju produkcji rolnej. Zapotrzebowanie to będzie uwzględniane w ramach istniejących możliwości, z tym jednak, że rolnicy przejmujący gospodarstwa będą mieli pierwszeństwo w dostawach niezbędnych środków produkcji oraz zagwarantowaną pomoc ze strony wojewódzkich ośrodków postępu rolniczego i służby rolnej w zdobywaniu i podwyższaniu kwalifikacji, a także organizacji gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-55.23" who="#StefanZawodzinski">Wysoka Izbo! Szeroka i złożona problematyka ustawy emerytalnej rolników wymaga elastycznego stosowania przepisów w ramach przyjętych założeń podstawowych. Umożliwia to rozwiązanie szeregu kwestii wyłaniających się w toku realizacji emerytur i rent rolników i przyczynia się do coraz lepszego zrozumienia i akceptacji przez rolników postanowień ustawy. Niektóre zagadnienia wymagające ustosunkowania się będzie można ocenić i wyciągnąć właściwe wnioski po 1980 roku, kiedy ustawa będzie działała w pełnym zakresie.</u> + <u xml:id="u-55.24" who="#StefanZawodzinski">Obecnie można stwierdzić, że realizacja zadań związanych z przekazywaniem gospodarstw za emeryturę lub rentę przebiega na ogół prawidłowo. Przechodzenie rolników na emerytury lub renty coraz częściej odbywa się w uroczystej formie, przy udziale aktywu społecznego wsi.</u> + <u xml:id="u-55.25" who="#StefanZawodzinski">Widoczna jest coraz większa umiejętność posługiwania się przepisami przez pracowników urzędów gmin oraz innych organów realizujących ustawę, a także zwiększa się wśród rolników znajomość rozwiązań nowego systemu emerytalnego.</u> + <u xml:id="u-55.26" who="#StefanZawodzinski">Z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów chcę zapewnić Wysoką Izbę, że Rząd dołoży starań, aby ustawa emerytalna była realizowana coraz sprawniej, z korzyścią dla polskich rolników i dalszego rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-55.27" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-56"> + <u xml:id="u-56.0" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-56.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-56.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-56.3" who="#Marszalek">Wobec tego sprawę interpelacji posła Stanisława Adamiaka uważam za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-56.4" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-56.5" who="#Marszalek">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja posłów Koła Poselskiego — „Znak” do Ministra Górnictwa w sprawie ostatnich wypadków w górnictwie węglowym.</u> + <u xml:id="u-56.6" who="#komentarz">) </u> + <u xml:id="u-56.7" who="#Marszalek">) Pełny tekst interpelacji — w załączniku.</u> + <u xml:id="u-56.8" who="#Marszalek">Interpelacja ta — zgodnie z art. 80 ust. 1 regulaminu Sejmu — została przekazana adresatowi.</u> + <u xml:id="u-56.9" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Sekretarza Posła Adama Fuszarę o odczytanie komunikatu.</u> + </div> + <div xml:id="div-57"> + <u xml:id="u-57.0" who="#SekretarzposelAdamFuszara">Bezpośrednio po zakończeniu obrad Sejmu odbędą się posiedzenia następujących Komisji:</u> + <u xml:id="u-57.1" who="#SekretarzposelAdamFuszara">1) Handlu Wewnętrznego, Drobnej Wytwórczości i Usług — w sali nr 67, 2) wspólne posiedzenie Komisji Komunikacji i Łączności oraz Komisji Przemysłu Ciężkiego, Maszynowego i Hutnictwa — w sali nr 118.</u> + </div> + <div xml:id="div-58"> + <u xml:id="u-58.0" who="#Marszalek">Na tym kończymy 27 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-58.1" who="#Marszalek">Protokół posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych.</u> + <u xml:id="u-58.2" who="#Marszalek">O terminie następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-58.3" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Kończymy ostatnie w 1979 roku posiedzenie Sejmu. Był to jeszcze jeden rok wytężonej pracy całego społeczeństwa. Przyszło nam rozwiązywać w minionych miesiącach szereg niełatwych problemów gospodarczych i społecznych. W upływającym roku obchodziliśmy 35 rocznicę powstania Polski Ludowej. Patrząc z perspektywy minionych lat, cały naród polski mógł ocenić z uczuciem satysfakcji przebytą drogę. Satysfakcji, jaką dostarcza tylko poczucie słuszności dokonanego wyboru oraz świadomość, że niemałe i niełatwe wysiłki uwieńczone zostały rzeczywistym, cennym i trwałym dorobkiem, szczególnie pomnożonym w dekadzie lat siedemdziesiątych.</u> + <u xml:id="u-58.4" who="#Marszalek">Rok 1979 przyniósł dalszy, chociaż nie w pełni taki, jakiego oczekiwaliśmy, rozwój gospodarczy i społeczny kraju. Świadczy o tym sprawozdanie Rządu, dzisiejsza informacja Prezesa Rady Ministrów i ocena Komisji Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów. W trakcie ostatniej debaty słyszeliśmy wiele ocen i opinii odnoszących się do stanu naszej gospodarki. Występuje wiele niedostatków i trudności, odczuwanych przez obywateli naszego kraju. Myślą przewodnią planu na rok 1980 jest dążenie do zapewnienia wszystkim obywatelom, a w szczególności młodemu pokoleniu, życia w pokoju, w warunkach coraz pełniejszego zaspokojenia potrzeb i stwarzania każdemu możliwości pełnego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-58.5" who="#Marszalek">Wyrażamy przeświadczenie, że podejmowane działania pozwolą na doprowadzenie do stanu równowagi w naszej ekonomice i na dalszy, harmonijny rozwój społeczno-ekonomiczny. Zadania, które uchwaliliśmy są skierowane do ludzi, organizacji gospodarczych oraz społeczno- politycznych. Dlatego musimy zainteresowanie materialne silniej powiązać z motywacjami moralnymi, ideowo-politycznymi i zawodowymi.</u> + <u xml:id="u-58.6" who="#Marszalek">Jak w ubiegłych latach, tak i w roku bieżącym staraliśmy się wnieść swój poselski wkład w dzieło dalszego doskonalenia naszej gospodarki i naszego państwa. Świadczy o tym wytężona, całoroczna działalność komisji sejmowych w zakresie kontroli nad działalnością organów państwowych. Świadczy o tym inicjatywa poselska, która znalazła wyraz w doniosłym także projekcie ustawy o zmianie Kodeksu postępowania administracyjnego. Świadczą o tym wnikliwe, jak co roku, prace komisji i międzykomisyjnych zespołów poselskich nad projektami planu i budżetu na 1980 r.</u> + <u xml:id="u-58.7" who="#Marszalek">Mijający rok był rokiem ważnych wydarzeń na arenie międzynarodowej. Ostatnie decyzje państw NATO w sprawie produkcji i rozmieszczenia w Europie zachodniej nowej broni rakietowo-jądrowej potęgują zagrożenie bezpieczeństwa wszystkich narodów naszego kontynentu i groźbę konfliktu zbrojnego — mówił dziś o tym poseł Osmańczyk. Protestując przeciwko tym poczynaniom, wyrażamy naszą niezłomną wolę umacniania i rozwijania wszystkiego, co służy bezpieczeństwu naszego kraju oraz stabilizacji i pokojowi w Europie. Wśród wielu elementów, decydujących o bezpieczeństwie naszego kraju, na plan pierwszy wysuwa się patriotyczna jedność narodu polskiego wokół umacniania niepodległości i socjalistycznego rozwoju oraz sojusz i współpraca ze Związkiem Radzieckim, wynikająca z klasowej i ideowej wspólnoty obu państw.</u> + <u xml:id="u-58.8" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Rok 1980 będzie rokiem VIII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz rokiem wyborów do Sejmu.</u> + <u xml:id="u-58.9" who="#Marszalek">Ogłoszone przez Komitet Centralny partii przedzjazdowe wytyczne ukazują perspektywy rozwojowe naszego kraju na lata osiemdziesiąte. Stanowią one przedmiot ogólnonarodowej dyskusji, w której obok członków partii biorą udział członkowie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, szerokie rzesze bezpartyjnych, wszystkie siły społeczne, skupione we Froncie Jedności Narodu. Uczestnicząc w wyborach, cały naród wypowie się w sprawie dalszych kierunków rozwoju naszego ludowego państwa.</u> + <u xml:id="u-58.10" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! W imieniu całego Sejmu pragnę złożyć najlepsze życzenia noworoczne — sukcesów w kierowaniu sprawami narodu i państwa oraz pomyślności osobistej I Sekretarzowi Komitetu Centralnego PZPR posłowi Edwardowi Gierkowi.</u> + <u xml:id="u-58.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-58.12" who="#Marszalek">Najlepsze życzenia składam Radzie Państwa i jej Przewodniczącemu obywatelowi Henrykowi Jabłońskiemu.</u> + <u xml:id="u-58.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-58.14" who="#Marszalek">Pragnę przekazać najlepsze życzenia Prezesowi Rady Ministrów obywatelowi Piotrowi Jaroszewiczowi i członkom Rządu.</u> + <u xml:id="u-58.15" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-58.16" who="#Marszalek">Pragnę wyrazić Wam, Obywatele Posłowie, podziękowanie za Waszą pracę w Sejmie i wśród wyborców oraz wyrazić głębokie przekonanie, że również w roku przyszłym uczynimy wszystko, aby przyczynić się do dalszego pomyślnego rozwoju naszej ojczyzny — Polski Ludowej. Życzę Wam dobrego zdrowia i wszelkiej pomyślności w Nowym Roku.</u> + <u xml:id="u-58.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-58.18" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-58.19" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-58.20" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 30)</u> + <u xml:id="u-58.21" who="#Marszalek">Załącznik</u> + <u xml:id="u-58.22" who="#Marszalek">Tekst interpelacji i odpowiedzi na interpelacje</u> + <u xml:id="u-58.23" who="#Marszalek">Interpelacja do Prezesa Rady Ministrów w sprawie przygotowania właściwych urzędów do stosowania ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym rolników Od 1 lipca 1980 r. wejdzie do powszechnego stosowania ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym rolników. Jak wynika z informacji prasowych do 1985 r. skorzysta z tej ustawy około 1 mln rolników, którzy przekażą swe gospodarstwa następcom lub w ich braku na Państwowy Fundusz Ziemi.</u> + <u xml:id="u-58.24" who="#Marszalek">Młodzi następcy, jak wykazuje praktyka, dążą do szybkiego rozwoju gospodarstw, specjalizacji, powiększania obszaru gospodarstwa. Rodzić to będzie spotęgowanie zapotrzebowania na środki produkcji, kredyt, doradztwo specjalistyczne, usługi itp.</u> + <u xml:id="u-58.25" who="#Marszalek">W związku z tym zwracam się z prośbą o wyjaśnienie, jak są do tego przygotowane właściwe urzędy, aby przebieg przyznawania rent był sprawny oraz na jaką pomoc mogą liczyć młodzi następcy w ich dążeniach do szybkiej modernizacji warsztatów rolnych i ich unowocześnienia.</u> + </div> + <div xml:id="div-59"> + <u xml:id="u-59.0" who="#PoselStanislawAdamiak">Warszawa, dnia 26 listopada 1979 r.</u> + <u xml:id="u-59.1" who="#PoselStanislawAdamiak">Interpelacja do Ministra Górnictwa w sprawie ostatnich wypadków w górnictwie węglowym Zgodnie z art. 76 i następnymi regulaminu Sejmu PRL, zwracamy się do obywatela Ministra z zapytaniem w następującej sprawie.</u> + <u xml:id="u-59.2" who="#PoselStanislawAdamiak">Opinia społeczna w naszym kraju z bólem i zaniepokojeniem przyjęła wiadomość o serii ostatnich wypadków w górnictwie węglowym. Po największej od czasu wojny katastrofie, jaka miała miejsce 12 października br. w kopalni — „Dymitrow”, gdzie zginęło 33 górników — katastrofie, o której słusznie publicystyka nasza pisała iż — „przybrała ona wymiary tragedii narodowej” — nastąpiła wkrótce potem, w dniu 31 października br. wielka katastrofa w kopalni — „Silesia”, której ofiarami stało się 24 górników.</u> + <u xml:id="u-59.3" who="#PoselStanislawAdamiak">W związku z tym zapytujemy: Jakie wnioski wyciągnęło Ministerstwo Górnictwa z wypadków w kopalniach — „Dymitrow” i — „Silesia” i jakie środki zamierza podjąć w celu zapobieżenia powtarzaniu się podobnych wypadków w przyszłości?</u> + <u xml:id="u-59.4" who="#PoselStanislawAdamiak">Koło Poselskie — „Znak”</u> + </div> + <div xml:id="div-60"> + <u xml:id="u-60.0" who="#PoselJanuszZablocki">Warszawa, dnia 14 listopada 1979 r.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00028-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00028-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..a980d12 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00028-01/header.xml @@ -0,0 +1,112 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00028-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>28 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>28 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">28</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1980-01-31</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia" role="speaker"> + <persName>Minister Sprawiedliwości Jerzy Bafia</persName> + </person> + <person xml:id="PiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAdamLopatka" role="speaker"> + <persName>Poseł Adam Łopatka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBarabaszFeliks" role="speaker"> + <persName>Poseł Barabasz Feliks</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBernardRoskiewicz" role="speaker"> + <persName>Poseł Bernard Rośkiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBronislawaSokolowska" role="speaker"> + <persName>Poseł Bronisława Sokołowska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdwardDuda" role="speaker"> + <persName>Poseł Edward Duda</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEdwardSzymanski" role="speaker"> + <persName>Poseł Edward Szymański</persName> + </person> + <person xml:id="PoselEugeniaMalkowska" role="speaker"> + <persName>Poseł Eugenia Małkowska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFranciszekSadurski" role="speaker"> + <persName>Poseł Franciszek Sadurski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanuszZablocki" role="speaker"> + <persName>Poseł Janusz Zabłocki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJerzyGrochmalicki" role="speaker"> + <persName>Poseł Jerzy Grochmalicki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimieraPlezia" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimiera Plezia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMarceliFaska" role="speaker"> + <persName>Poseł Marceli Faska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMariaBudzanowska" role="speaker"> + <persName>Poseł Maria Budzanowska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMieczyslawRogSwiostek" role="speaker"> + <persName>Poseł Mieczysław Róg-Świostek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRyszardWojna" role="speaker"> + <persName>Poseł Ryszard Wojna</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStanislawAntoszewski" role="speaker"> + <persName>Poseł Stanisław Antoszewski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSylwesterZawadzki" role="speaker"> + <persName>Poseł Sylwester Zawadzki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWaclawAuleytner" role="speaker"> + <persName>Poseł Wacław Auleytner</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWitoldJankowski" role="speaker"> + <persName>Poseł Witold Jankowski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWladyslawCabaj" role="speaker"> + <persName>Poseł Władysław Cabaj</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZbigniewKledecki" role="speaker"> + <persName>Poseł Zbigniew Kledecki</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekAndrzejWerblan" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Andrzej Werblan</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekHalinaSkibniewska" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Halina Skibniewska</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00028-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00028-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..ce7a133 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00028-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,775 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII - Sesja VII</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Z 28 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 31 stycznia 1980 r.</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Warszawa 1 9 8 0</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10)</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczą Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa oraz wicemarszałkowie Andrzej Werblan i Halina Skibniewska)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#komentarz">(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Na sekretarzy powołuję posłów Bronisławę Grochowską i Mieczysława Tarnawę.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Mieczysław Tarnawa.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Protokół 27 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, wobec niewniesienia przeciwko niemu zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Wysoki Sejmie! Z głębokim żalem komunikuję, że w dniu 26 grudnia 1979 r. zmarł poseł Kazimierz Balawajder, zastępca członka Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, podsekretarz stanu w Ministerstwie Przemysłu Spożywczego i Skupu.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Zebrani wstają)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kazimierz Balawajder urodził się w 1931 r. w Komborni w woj. krośnieńskim w rodzinie chłopskiej. W 1952 r. podjął pracę zawodową łącząc ją z aktywną działalnością w ruchu młodzieżowym. W 1953 r. wstąpił w szeregi Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Po powrocie z wojska pracował w Związku Młodzieży Polskiej. W latach 1961—1963 był przewodniczącym Zarządu Wojewódzkiego Związku Młodzieży Wiejskiej w Rzeszowie.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Po ukończeniu studiów wyższych Kazimierz Balawajder pełnił szereg odpowiedzialnych funkcji partyjnych. Był I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Krośnie. W 1979 r. został powołany na stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Przemysłu Spożywczego i Skupu.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W Sejmie był członkiem Komisji Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Kazimierz Balawajder pozostanie w naszej pamięci jako oddany sprawie socjalizmu i Polski, ofiarny działacz partyjny i państwowy.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obywatele Posłowie! Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć zmarłego posła chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zgodnie z art. 83 Ordynacji wyborczej — stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Kazimierza Balawajdera z dniem 26 grudnia 1979 r.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Do Prezydium Sejmu wpłynął wniosek Prezesa Rady Ministrów dotyczący zmiany w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">W związku z powyższym Prezydium Sejmu — po porozumieniu z Konwentem Seniorów — proponuje uzupełnienie przedstawionego Obywatelom Posłom porządku dziennego posiedzenia przez dodanie nowego punktu, z kolei piątego, w brzmieniu:</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">5. Zmiana w składzie Rady Ministrów</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jednocześnie kolejny punkt porządku dziennego oznaczony zostanie jako szósty.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że propozycja została przyjęta.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Uważam, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny — Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Prac Ustawodawczych o poselskim projekcie ustawy zmieniającej ustawę Kodeks postępowania administracyjnego (druki nr 131 i 140).</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma sprawozdawca poseł Sylwester Zawadzki.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselSylwesterZawadzki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Już w pierwszym czytaniu, w dniu 25 października ub.r. miałem zaszczyt przedstawić cele, założenia oraz znaczenie przedłożonego w dniu dzisiejszym projektu. Nie chcąc powracać do tych zagadnień, pragnę jedynie stwierdzić, że w świetle przeprowadzonej konsultacji społecznej staje się bardziej widoczny związek między nowelizacją KPA a problematyką VIII Zjazdu PZPR. Wynika to z głębokiego powiązania, jakie występuje między rozwojem społeczno-gospodarczym a rozwojem nadbudowy politycznej socjalizmu, wyrażającym się w umacnianiu praworządności i rozwoju demokracji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselSylwesterZawadzki">Nie można również nie wspomnieć o więzi łączącej temat dzisiejszej debaty poselskiej, z tym co powiedział I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek w okresie kampanii przedwyborczej, a więc u progu bieżącej kadencji, stwierdzając, że: — „Przed wybranym Sejmem staną poważne zadania w dziedzinie doskonalenia administracji państwowej i systemu prawa tak, aby administracja była sprawna, a normy prawne (...) lepiej chroniły życie społeczne od działalności wrogiej i szkodliwej. Prawo państwowe powinno również skutecznie bronić obywatela przed bezdusznością i biurokratyzmem”.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselSylwesterZawadzki">W świetle powyższej wypowiedzi możemy uznać za poważne osiągnięcie bieżącej kadencji fakt przedłożenia z inicjatywy poselskiej projektu nowelizacji KPA i wprowadzenia sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselSylwesterZawadzki">Obywatele Posłowie! Chociaż okres przewidziany na przeprowadzenie konsultacji społecznej nie był długi, został on jednak w maksymalnym stopniu wykorzystany.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselSylwesterZawadzki">Wojewódzkie zespoły poselskie przeprowadziły liczne spotkania posłów z wyborcami, zebrania środowiskowe prawników i pracowników administracji, zebrania organizacji społecznych, a także w zakładach pracy i w środowisku wiejskim. Ogółem odbyło się 636 spotkań i narad z udziałem 33 620 obywateli. Cieszyły się one zainteresowaniem, dużym zaangażowaniem posłów oraz dużą aktywnością uczestników. Świadczy o tym fakt zabrania głosu i zgłoszenia uwag w czasie tych konsultacji przez 4000 osób. Ogółem wpłynęło 47 opinii wojewódzkich zespołów poselskich, a także opinie Koła Poselskiego — „Znak”.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselSylwesterZawadzki">Drugi podstawowy nurt dyskusji został rozwinięty z inicjatywy Prezesa Rady Ministrów, który zobowiązał wszystkie naczelne, centralne i terenowe organy administracji stopnia wojewódzkiego do zajęcia stanowiska wobec projektu nowelizacji. Prezes Rady Ministrów zwrócił się ponadto o opinię do władz naczelnych 10 związków spółdzielczych oraz wydziałów prawa i administracji, a także Akademii Spraw Wewnętrznych. Uwagi natury zasadniczej, które wynikały z powyższych opinii, zostały zawarte w zbiorczej opinii Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselSylwesterZawadzki">Kolejne forum dyskusji stanowiły organizacje społeczne oraz placówki naukowe, do których zwróciły się nasze komisje. Otrzymaliśmy w wyniku tej inicjatywy 6 opinii organizacji społecznych: Centralnej Rady Związków Zawodowych, Ligi Kobiet, Zarządu Głównego Związku Zawodowego Pracowników Państwowych i Społecznych, Zrzeszenia Prawników Polskich, Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich i Naczelnej Rady Adwokackiej. Do Komisji wpłynęło również 7 opinii wydziałów prawa i administracji uniwersytetów: gdańskiego, jagiellońskiego, łódzkiego, poznańskiego, warszawskiego i wrocławskiego oraz Instytutu Państwa i Prawa PAN. W tym miejscu pragnę wymienić również opinię Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i Prokuratora Generalnego PRL.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselSylwesterZawadzki">Niezwykle ważny nurt dyskusji rozwinęły organy prasowe, które według zarejestrowanych w Kancelarii Sejmu danych, zamieściły 110 publikacji, nie licząc indywidualnych wypowiedzi obywateli, zawartych w listach do redakcji.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselSylwesterZawadzki">Obok uwag natury generalnej przesłane do Sejmu opinie liczące w sumie 450 stron maszynopisu zawierały 1050 szczegółowych uwag i propozycji. Mimo tak licznych uwag projekt spotkał się we wszystkich opiniach z generalnym poparciem. Zostały zaaprobowane wszystkie podstawowe propozycje zgłoszone w projekcie nowelizacji.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselSylwesterZawadzki">We wszystkich opiniach nie szczędząc uwag krytycznych akcentowano fakt, że inicjatywa poselska wychodzi naprzeciw społecznym wymaganiom stałego podnoszenia poziomu pracy organów administracji państwowej, że rokuje postęp w umocnieniu socjalistycznej praworządności oraz oznacza istotne rozszerzenie środków służących ochronie praw i interesów obywatela.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselSylwesterZawadzki">Pragnę w imieniu obu komisji serdecznie podziękować obywatelowi Premierowi, wojewódzkim zespołom poselskim, organizacjom społecznym, instytutom naukowym, prasie i tym wszystkim, którzy nadesłali opinie i zgłosili w nich uwagi. Pragnę serdecznie podziękować zespołowi specjalistów Biura Prawnego Kancelarii Sejmu, które pod bezpośrednim kierownictwem Szefa Kancelarii Sejmu z udziałem ekspertów, wybitnych przedstawicieli prawa administracyjnego wniosło poważny wkład w przygotowanie redakcyjne udoskonalonej wersji projektu nowelizacji.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselSylwesterZawadzki">Ze szczególną aprobatą, lecz także z największą ilością propozycji spotkał się w toku konsultacji społecznej projekt wprowadzenia sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych. Jest to w pełni zrozumiałe, gdyż chodzi tu o instytucję nową o ustrojowym znaczeniu.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselSylwesterZawadzki">Zacznę od propozycji rozszerzenia tytułu ustawy tak, by odzwierciedlał on pełniej fakt utworzenia sądownictwa administracyjnego, jako najpoważniejszą zmianę, którą wprowadza nowelizacja KPA. Wychodząc naprzeciw tej propozycji i dając temu wyraz w nowym projekcie tytułu ustawy pragniemy nadal utrzymać kompleksowy charakter Kodeksu. Zostało to podkreślone nie tylko w tytule, lecz także w rezultacie wyodrębnienia specjalnego rozdziału poświęconego Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselSylwesterZawadzki">Również art. 1 § 1 ulega rozszerzeniu, aby podkreślić, że wszystkie rodzaje postępowań, a więc zarówno te, które kończą się podjęciem decyzji administracyjnej, jak i inne dotyczące rozstrzygania sporów o właściwość zaskarżania decyzji administracyjnych do sądów, a także wydawanie zaświadczeń, są objęte przepisami niniejszej ustawy. W ten sposób zostały w całej pełni uwzględnione te uwagi, które wskazywały na znacznie szerszy zakres obowiązywania KPA niż mogłoby to wynikać z pierwotnego sformułowania art. 1.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselSylwesterZawadzki">Druga seria uwag dotyczy rodzaju sądów, które mają sprawować kontrolę. W szeregu opinii zostały zgłoszone propozycje, które pierwotnie były przez nasze komisje rozważane, a mianowicie — przekazania skarg na decyzje administracyjne sądom powszechnym. Autorzy tych propozycji zwracali uwagę na takie aspekty, jak większa dostępność sądów powszechnych dla ludności, ukształtowany już ich autorytet, mniejsze trudności organizacyjne.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselSylwesterZawadzki">Są to niewątpliwie ważkie argumenty. Propozycje te nie biorą jednak w pełni pod uwagę konsekwencji, jakie wiążą się ze specyfiką prawa administracyjnego, różniącą je poważnie od problematyki spraw karnych i cywilnych, którymi zajmują się przede wszystkim sądy powszechne. Znacznie ważniejsza od kwestii odległości sądu jest zwłaszcza w pierwszym okresie jego funkcjonowania kwestia poziomu orzecznictwa w sprawach administracyjnych. Najważniejszym problemem w tej sytuacji staje się problem kadry dla NSA i jego ośrodków zamiejscowych, które mają być tworzone przede wszystkim w ośrodkach posiadających zaplecze uniwersyteckie w postaci wydziałów prawa i administracji.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselSylwesterZawadzki">Trzeba również wziąć pod uwagę, że ze względu na niezwykle szeroki zakres prawa administracyjnego wyłania się potrzeba specjalizacji zespołów sędziowskich w ramach NSA w różnych jego dziedzinach, jak np. prawo rolne, prawo lokalowe, prawo podatkowe, prawo drogowe itd. Przewidywana jest w związku z tym struktura wielowydziałowa NSA i jego ośrodków zamiejscowych. Możliwości takiej specjalizacji w ramach sądów wojewódzkich byłyby bardzo ograniczone.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselSylwesterZawadzki">W tej sytuacji proponuje się utrzymać koncepcję sądownictwa administracyjnego w formie przewidzianej przez Konstytucję — tzn. sądownictwa specjalnego, podległego jednak w całej rozciągłości nadzorowi judykacyjnemu Sądu Najwyższego.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselSylwesterZawadzki">Niemal w każdej opinii poruszona była sprawa nazwy nowego sądu. Wskazywano, że proponowane uprzednio określenie Najwyższy Sąd Administracyjny może sprawiać wrażenie, iż istnieją niższe instancje sądownictwa administracyjnego, co nie odpowiadałoby rzeczywistości. Poza tym wskazywano, iż używanie przymiotnika — „najwyższy” w przypadku dwu sądów może budzić wątpliwości, jaki jest między nimi stosunek. Uznając obie powyższe wątpliwości za uzasadnione, Komisje rozważały propozycje innej nazwy.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselSylwesterZawadzki">Spośród wielu propozycji zgłoszonych w toku konsultacji z najszerszą aprobatą spotkała się nazwa — „Naczelny Sąd Administracyjny” i dlatego proponujemy przyjęcie powyższej propozycji.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselSylwesterZawadzki">W szeregu opinii wskazywano, że w nowelizacji powinna być stwierdzona obligatoryjność powołania ośrodków zamiejscowych NSA, a nie ich fakultatywność. Proponuje się przyjęcie tej propozycji.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselSylwesterZawadzki">Trudno natomiast zgodzić się z propozycją, aby ustawa ustalała ilość ośrodków zamiejscowych oraz ich siedziby. Nie jest to materia ustawowa i zagadnienia tego rodzaju są z reguły ustalane w aktach o charakterze wykonawczym. W tym przypadku ustawa nakłada ten obowiązek na Ministra Sprawiedliwości. Rozważa się potrzebę powołania 5 do 7 ośrodków zamiejscowych.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselSylwesterZawadzki">Niemal wszystkie opinie akceptowały tryb powoływania sędziów NSA przez Radę Państwa, podkreślając jednocześnie, iż w tym trybie powinno być powoływane również kierownictwo NSA. Przyjmując zasadność powyższych uwag proponuje się, aby Prezesa NSA i jego zastępców powoływała Rada Państwa na wniosek Prezesa Rady Ministrów spośród sędziów NSA. Problem składu NSA i wymogów kwalifikacyjnych w stosunku do sędziów został wnikliwie potraktowany w art. 6 projektu, a w art. 4 zaakcentowana została zasada niezawisłości sędziowskiej.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselSylwesterZawadzki">W dążeniu do wyraźnego określenia pozycji prawnej NSA w systemie organów wymiaru sprawiedliwości proponuje się, aby nadzór judykacyjny Sądu Najwyższego dotyczył w całej pełni NSA i był realizowany przez Izbę Cywilną SN. Wiąże się z tym propozycja przekształcenia jej w Izbę Cywilną i Administracyjną Sądu Najwyższego.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselSylwesterZawadzki">W licznych opiniach zwracano uwagę na problem zakresu przedmiotowego sądowej kontroli. Podkreślono zwłaszcza potrzebę rozszerzenia zakresu sądowej kontroli na skargi dotyczące bezczynności organu administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselSylwesterZawadzki">Uznając zasadność powyższego stanowiska proponuje się w obecnej wersji projektu, aby NSA miał prawo rozpatrywać skargi obywateli na bezczynność organu administracji (a więc przypadki, gdy nie wyda decyzji ani I, ani II instancja). W wyniku rozpatrzenia takiej sprawy NSA, będzie mógł zobowiązać organ administracji do wydania decyzji w określonym terminie. Sąd będzie mógł równocześnie zwrócić uwagę organowi administracji państwowej na rażące zaniedbania obowiązków przy załatwianiu spraw.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselSylwesterZawadzki">Można się spodziewać silnego działania profilaktycznego tego przepisu, jak również poważnego wpływu całości przepisów dotyczących sądowej kontroli na poziom pracy administracji i doskonalenie systemu prawa.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselSylwesterZawadzki">Komisje nie widzą natomiast uzasadnienia dla przyjęcia propozycji, które były już wszechstronnie wcześniej rozważone, a dotyczących formy uregulowania zakresu przedmiotowego sądowej kontroli. Proponuje się w związku z tym utrzymać dotychczasowe sformułowanie dotyczące klauzuli generalnej z jednoczesnym wykazem 20 rodzajów spraw objętych kompetencją NSA i obejmującym sprawy najbardziej żywotne dla obywateli. Proponuje się jedynie drobne korekty w wykazie rodzajów decyzji podlegających sądowej kontroli, a więc objęcie dodatkowo na wniosek Prezesa Rady Ministrów decyzji dotyczących należności celnych, szkód górniczych oraz spraw z dziedziny szkolnictwa wyższego, wyłączenie natomiast spraw dotyczących nadzoru nad urządzeniami technicznymi z uwagi na ich specyficzny charakter.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselSylwesterZawadzki">Komisje nie popierają również propozycji rozciągnięcia kontroli sądu na decyzje, które ze względu na specyfikę spraw z zakresu bezpieczeństwa i obronności kraju w olbrzymiej większości państw tego rodzaju kontroli nie podlegają. W tej sferze spraw obywatelowi przysługuje skarga do organów prokuratury, która zajmuje się nimi z tytułu prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa, jak również postępowania w trybie skarg i wniosków.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselSylwesterZawadzki">Komisje rozważyły również wszechstronnie problem trybu składania skarg do NSA i mimo zastrzeżeń co do projektowanego trybu, a mianowicie składania skarg poprzez organ, który wydał decyzję ostateczną, proponuje ten tryb utrzymać. Czynimy to z następujących względów: po pierwsze — jest to tryb niejako rutynowy, a więc i w innych przypadkach np. w przypadku odwoływania się obywatela od decyzji organu I instancji do organu II instancji obywatel składa odwołanie przez organ I instancji. Po drugie — jest to tryb skracający drogę postępowania i pozwalający przyspieszyć przesłanie akt do NSA, w zestawieniu z przypadkiem, gdy skarga byłaby skierowana bezpośrednio do NSA, a NSA zwracał się o przesłanie akt do organu administracji. Po trzecie — tryb ten stwarza organowi administracji, który wydał decyzję ostateczną, możliwość samokontroli, zrewidowania własnego stanowiska, jeśli argumenty wyłuszczone przez obywatela są przekonywające.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselSylwesterZawadzki">Przechodzę obecnie do grupy uwag dotyczących bezpośrednio postępowania administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselSylwesterZawadzki">Sprawa upowszechnienia zasady dwuinstancyjności została przyjęta z dużym uznaniem. Nie wzbudziła również wątpliwości sprawa instancji odwoławczej, którą w przypadku odwołania od decyzji wojewody wydanej w I instancji będzie minister jako naczelny organ administracji. Jedynym wyjątkiem jest, kiedy organem I instancji jest minister. Jednak i w tym przypadku zgłoszone zostało w projekcie nowe rozwiązanie umożliwiające stronie niezadowolonej z decyzji podjętej przez ministra w I instancji, zwrócenie się z wnioskiem do tegoż ministra o ponowne rozpatrzenie sprawy. Jest to swego rodzaju quasi — odwołanie, do którego stosują się przepisy dotyczące odwołań. Powszechnie w opiniach stwierdzono, że wprowadzenie w życie zasady dwuinstancyjności będzie niezwykle istotnym czynnikiem pogłębienia praworządności w działaniu administracji.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselSylwesterZawadzki">Jeśli chodzi o rozszerzenie zakresu obowiązywania KPA i unifikację procedury administracyjnej, to spotkała się ona w przytłaczającej większości opinii ze zdecydowanym poparciem. Nie tylko aprobowano objęcie trybem KPA spraw podatkowych oraz spraw z zakresu świadczeń, rent i emerytur, lecz także postulowano objęcie dalszych, jak np. postępowanie egzekucyjne.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselSylwesterZawadzki">W związku z powyższymi uwagami pragnę stwierdzić, że sprawa postępowania egzekucyjnego była przez komisje szczegółowo rozważana. Komisje zajęły stanowisko, iż w obecnej sytuacji, gdy dyskutowana jest kwestia organizacyjnego powiązania egzekucji administracyjnej i sądowej, nie można tej sprawy przesądzać. Ponadto dotychczasowa procedura egzekucyjna w tych sprawach wymagałaby zasadniczej modernizacji. Z obu powyższych względów podporządkowanie procedury egzekucyjnej KPA nie byłoby obecnie możliwe.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselSylwesterZawadzki">Jeśli chodzi o projekt podporządkowania KPA spraw podatkowych, to związane z tym przepisy dotyczące postępowań szczególnych zmierzają do znalezienia rozwiązania takiego, które by nie wyolbrzymiało specyficznych cech postępowania podatkowego, ale jednocześnie ich nie pomijało i nie pomniejszało.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselSylwesterZawadzki">W kwestiach ubezpieczeń społecznych, licząc się z daleko zróżnicowanym systemem świadczeń oraz unormowaniem tych kwestii w licznych ustawach (a także z trudnym jeszcze do przewidzenia terminem kodyfikacji tej dziedziny prawa) nowela zakłada, iż odstępstwa od KPA znajdują wyraz w przepisach ubezpieczeniowych. Rozwiązanie to stwarza warunki stopniowego dostosowania proceduralnych przepisów ubezpieczeniowych do KPA.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselSylwesterZawadzki">Istotne znaczenie z punktu widzenia rozszerzenia zakresu obowiązywania KPA ma problem likwidacji procedur szczegółowych, których nadmiar doprowadził do swoistej dekodyfikacji KPA. Spośród 140 aktów normatywnych, które zawierały tego rodzaju quasi — procedury, proponuje się po wnikliwych badaniach uchylenie ponad 120 — pozostałoby jeszcze 17 aktów normatywnych wymienionych w art. 12 przepisów wprowadzających, zawierających specyficzne i odbiegające w niektórych elementach od KPA rozwiązania. Przedłożona propozycja stanowi poważny krok naprzód w kierunku unifikacji postępowania administracyjnego i zakłada jednocześnie dalszy proces porządkowania stanu prawnego w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselSylwesterZawadzki">Sprawa uzasadnień decyzji, a raczej możliwości w wyjątkowych wypadkach odstępstw od uzasadnień wynikła ze względu na niefortunną redakcję art. 99 § 5, która mogła rzeczywiście stwarzać obawy, czy nie prowadzi do takiej praktyki stosowania odstępstw od uzasadnień, która nie opierałaby się na przepisach szczególnych. Aby uniknąć nieporozumień, proponuje się zrezygnować ze zgłoszonej w pierwszym czytaniu poprawki i utrzymać w mocy art. 99 §4 regulujący te zagadnienia w sposób, który dotychczas nie wywoływał zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselSylwesterZawadzki">Dla pogłębienia demokratyzmu KPA mają istotne znaczenie przepisy dotyczące rozszerzenia uprawnień organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym. Utrzymując w pełni propozycje przyznające organizacjom społecznym prawo żądania wszczęcia postępowania (np. w sprawie członka tej organizacji), jak również prawo do przystąpienia do toczącego się postępowania, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji lub będzie przemawiał za tym interes społeczny, proponuje się, zgodnie ze zgłoszonymi uwagami — rozciągnięcie tych uprawnień na przewodniczących komitetów kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselSylwesterZawadzki">Wiele uwag wywoływała zaproponowana w art. 34 instytucja dewolucji, zgodnie z którą organ administracji II instancji, uznając za uzasadnione skierowane do niego zażalenie obywatela — mógłby przejąć sprawę do załatwienia. Podzielamy obawy, że mogłoby to stać się czynnikiem sprzyjającym asekuranctwu organów I instancji, jak również osłabieniu zasady wyraźnego i precyzyjnego rozgraniczania kompetencji między organami państwowymi. Z powyższych względów, jak również biorąc pod uwagę koncepcję poddania kontroli sądowej zjawisk — „milczenia” władzy, proponujemy zrezygnować z wywołującej tak wiele zastrzeżeń instytucji.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselSylwesterZawadzki">Wiele dyskusji wywoływała propozycja skrócenia terminów załatwiania spraw obywateli. Uwzględniając wyniki tej dyskusji, proponujemy przyjęcie rozwiązania realistycznego, które zmierza do odróżnienia spraw nie wymagających dodatkowego postępowania wyjaśniającego, które powinny być załatwiane niezwłocznie, a najpóźniej w terminie jednomiesięcznym, od spraw szczególnie skomplikowanych, takich jak np. niektóre sprawy z zakresu scalania i wymiany gruntów, wywłaszczeniowe, lokalowe, z dziedziny prawa wodnego, dla których powinien być utrzymany dotychczasowy termin 2-miesięczny.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselSylwesterZawadzki">Projekt przewiduje ponadto możliwość określenia przez organ administracji wyższego stopnia krótszych terminów załatwiania spraw niż te, które zostały przewidziane w KPA. Pragniemy w ten sposób usankcjonować i upowszechnić zapoczątkowaną w Warszawie i ukształtowaną w wielu województwach praktykę ustalania w drodze zarządzeń wojewodów wykazu spraw z jednoczesnym określeniem czasu załatwiania. Wydaje się, że zaproponowane rozwiązanie uwzględnia w całej rozciągłości wyniki dyskusji, a jednocześnie wychodzi naprzeciw wyższym wymaganiom, jakie stawia społeczeństwo wobec administracji.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PoselSylwesterZawadzki">W toku konsultacji spotkała się z pozytywnym przyjęciem propozycja rozszerzenia instytucji skarg i wniosków na organizacje społeczne i nadania jej w ten sposób charakteru powszechnego. Będzie to oznaczać przede wszystkim objęcie tą instytucją organizacji spółdzielczych, którym od czasu wejścia w życie KPA zostały powierzone szerokie zadania społeczno-gospodarcze o dużym znaczeniu dla obywatela (np. spółdzielczość mieszkaniowa).</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PoselSylwesterZawadzki">Z mniej pozytywnym przyjęciem i wieloma krytycznymi uwagami spotkała się propozycja wprowadzenia w art. 167 2 postanowień ograniczających możliwość nadużywania instytucji skarg. Zjawiska tego rodzaju w postaci pieniactwa nie były na ogół w dyskusji kwestionowane; wyrażano jednak obawy, czy środki zaproponowane nie idą zbyt daleko i czy nie mogłyby być wykorzystane przez część pracowników administracji do mechanicznego oddalania skarg z powołaniem się na fakt ich ponownego zgłoszenia — bez wnikliwego rozpatrzenia sprawy. Podzielając powyższe wątpliwości, proponujemy zrezygnowanie z § 2 art. 1672 oraz złagodzenie sformułowań zawartychw§1i§3tego artykułu.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PoselSylwesterZawadzki">Pragniemy jednocześnie podkreślić w projekcie rangę przepisów wzmacniających dyscyplinę w administracji, stwierdzając w art. 35, iż pracownik, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie, podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach. Proponujemy zwrócić się w związku z powyższym do Prezesa Rady Ministrów o nowelizację rozporządzenia, regulującego status pracowników państwowych w celu wprowadzenia w nim przepisów dotyczących odpowiedzialności dyscyplinarnej, podobnie jak to ma miejsce w innych pragmatykach służbowych.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PoselSylwesterZawadzki">Tak przedstawia się stosunek Komisji Prac Ustawodawczych oraz Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska do podstawowych uwag wniesionych w toku konsultacji społecznej do rozpatrywanego w dniu dzisiejszym projektu.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PoselSylwesterZawadzki">Konsultacja, potwierdzając w pełni znaczenie demokratycznej procedury w pracach legislacyjnych, przyczyniła się w poważnym stopniu do udoskonalenia przedłożonego w pierwszym czytaniu projektu. Co jednak najistotniejsze — mieliśmy możność upewnić się, że podstawowe kierunki zmian zostały z aprobatą przyjęte. Pozwala to zgłosić Wysokiemu Sejmowi obecną wersję projektu z przekonaniem, iż ma on za sobą poparcie szerokiej opinii publicznej, a więc tych, których ten Kodeks dotyczy i którzy, tak jak my, chcą w nim widzieć doskonalszy instrument zagwarantowania praw obywateli i doskonalenia pracy administracji.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PoselSylwesterZawadzki">Zakres proponowanych zmian jest tak wielostronny, że wymaga nie tylko rozszerzenia i poważnej przebudowy KPA, lecz także nowelizacji wiążących się z nim aktów normatywnych. Niektóre spośród tych nowelizacji zostały przygotowane w toku prac nad KPA. Dotyczy to proponowanej równocześnie z nowelizacją KPA ustawy o prokuraturze oraz ustawy o Sądzie Najwyższym.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PoselSylwesterZawadzki">Bezpośrednio po uchwaleniu nowelizacji KPA przewidywane jest wydanie aktów wykonawczych w postaci rozporządzeń dotyczących tworzenia ośrodków zamiejscowych NSA oraz opłat związanych ze złożeniem skargi do NSA, a także nowelizacji pragmatyki służbowej w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej pracowników państwowych. Nieodzowne jest również podjęcie długofalowych działań na rzecz dostosowania obowiązujących przepisów do nowych wymagań stawianych przez KPA. Chodzi tu nie tylko o przepisy z dziedziny ubezpieczeń społecznych, lecz także o przepisy, których moc proponuje sie utrzymać w przepisach przejściowych, np. z dziedziny prawa podatkowego i wielu innych dziedzin, które w przyszłości powinny być również pełniej zsynchronizowane z Kodeksem. Oznacza to, że wejście w życie nowelizacji KPA powinno stanowić impuls do podjęcia dalszych działań na rzecz doskonalenia prawa.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PoselSylwesterZawadzki">W toku konsultacji podnoszono potrzebę podjęcia poważnych działań w zakresie szkolenia kadr administracji oraz szerokiej popularyzacji obowiązującego prawa w społeczeństwie, widząc w nich przesłankę wdrożenia w życie znowelizowanego KPA. Uważamy podjęcie tego rodzaju działań za niezbędne. Jest rzeczą bowiem wiadomą, że nawet najlepsze przepisy prawne nie spełnią związanych z nimi oczekiwań, jeśli nie będą podjęte właściwe kroki, aby zaznajomić z nimi społeczeństwo i pracowników administracji, którzy wdrażają te przepisy w życie.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PoselSylwesterZawadzki">W związku z powyższymi sugestiami pragnę podkreślić, że w świetle informacji złożonych na końcowym posiedzeniu komisji — naczelne organy administracji podejmują już obecnie działania w tym kierunku. Sądzę, że ścisła współpraca, która została nawiązana z komisjami Sejmu przez Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, Sąd Najwyższy, Prokuratora Generalnego oraz Biuro Prawne Urzędu Rady Ministrów, za którą to współpracę pragnę w imieniu obu komisji złożyć serdeczne podziękowanie, będzie kontynuowana w następnej kadencji Sejmu, przyczyniając się do optymalnego wdrożenia w życie znowelizowanego Kodeksu.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PoselSylwesterZawadzki">Obywatele Posłowie! Kodeks postępowania administracyjnego reguluje ważną dziedzinę spraw dotyczącą bezpośrednich stosunków organów administracji z obywatelami, spraw niezwykle istotnych, gdyż noszących charakter administracyjno-prawny, a więc rozstrzyganych decyzjami o charakterze władczym. Jest to sfera z tego względu niezwykle ważna, angażująca bezpośrednio prestiż władzy. Trzeba jednak stwierdzić, że obywatel, oprócz kontaktu z organami administracyjnymi, ma na co dzień i to znacznie częstszy kontakt z podległymi tym organom jednostkami gospodarczymi w postaci przedsiębiorstw, zakładów usługowych, instytucji, placówek handlowych. Dla zilustrowania rangi tego problemu można jedynie podać, że w tym czasie, gdy ilość kontaktów obywateli z urzędem stołecznym i dzielnicowym wynosiła 4—5 mln interesantów w skali rocznej, to liczba interesantów zgłaszających się do placówek służby zdrowia wyniosła 12 mln obywateli, a liczba załatwianych przez apteki — 24 mln osób, nie mówiąc o masowości kontaktów z przedsiębiorstwami gospodarki komunalnej, agendami pocztowymi, osiedlowymi administracjami budynków mieszkalnych; w tym czasie z usług miejskich przedsiębiorstw komunikacyjnych korzystało w ciągu roku 1,2 mld obywateli. Trzeba stwierdzić, że funkcjonowanie tych właśnie placówek rzutuje w poważnym stopniu na ocenę działania administracji.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PoselSylwesterZawadzki">Dane powyższe świadczą, że poza podniesieniem jakości funkcjonowania administracji ogólnej — urzędów wojewódzkich, miejskich, dzielnicowych i gminnych — niezwykle ważnym zagadnieniem, przy tym jeszcze bardziej skomplikowanym, jest sprawa funkcjonowania przedsiębiorstw i agend państwowych zaspokajających różne potrzeby społeczne i podlegających nadzorowi organów administracji.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PoselSylwesterZawadzki">Na tym przykładzie widać dobitnie, jak doskonalenie pracy administracji wiąże się z koniecznością podniesienia jakości pracy w wielu innych dziedzinach, a więc z koniecznością bardziej sumiennego i świadomego wypełniania obowiązków pracowniczych. Pracownik, który te obowiązki zaniedbuje lub wykonuje w lekceważący sposób, wyrządza nie tylko szkodę społeczeństwu i współobywatelom, lecz także samemu sobie, usprawiedliwiając biurokratyczne postępowanie w stosunku do jego osoby, kiedy sam staje się interesantem zabiegającym o załatwienie sprawy. Egoistyczna postawa jednostki rodzi więc egoistyczne postawy współobywateli. Nowelizacja KPA powinna przyczyniać się do przezwyciężania tego rodzaju zjawisk, do wyzwolenia i ugruntowania postaw życzliwości w stosunkach międzyludzkich. Wychodzi ona naprzeciw wyrażonemu przez I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierka w przemówieniu na konferencji wojewódzkiej w Radomiu przekonaniu, iż: „Realizacja zasad demokracji socjalistycznej ma istotny wpływ na polityczną atmosferę życia kraju. Jest ważnym czynnikiem umacniania ludzkiego poczucia godności, inicjatywy i odpowiedzialności oraz przezwyciężania odziedziczonego z przeszłości niedobrego podziału na „my” — rządzeni i — „oni” — rządzący”. Nowelizacja KPA wychodzi naprzeciw tej obiektywnej przesłance rozwoju budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PoselSylwesterZawadzki">I ostatnia, lecz najbardziej zasadnicza kwestia. Co zyska na nowelizacji KPA szeregowy obywatel?</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PoselSylwesterZawadzki">Byłoby złudzeniem sądzić, że od momentu wejścia w życie nowelizacji KPA, każdy obywatel uzyska możliwość i to niezwłocznie, załatwiania każdej sprawy, z jaką się do administracji zgłosi. Takich gwarancji nowelizacja nie daje i dać nie może.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PoselSylwesterZawadzki">Byłoby więc nieporozumieniem, gdyby traktować KPA jako panaceum, które pozwoli załatwiać odtąd wszystkie sprawy zgodnie z życzeniem każdego obywatela. Większość obywateli zdaje sobie w pełni sprawę z tego i rozumie, że chodzi tu o coś innego, a mianowicie o gwarancje sprawiedliwego, sprawnego i praworządnego załatwiania ich spraw. Obywatel więc może oczekiwać realnie od nowelizacji, że jego sprawa będzie znacznie wnikliwiej i ze znacznie większą starannością przez organ administracji rozpatrzona. Może liczyć, że profilaktyczne działanie szeregu nowych gwarancji, które wprowadza nowelizacja, spowoduje ograniczenie przejawów biurokratyzmu i mitręgi kancelaryjnej, a w przypadku ich występowania, spowoduje bardziej energiczną i efektywną przeciw nim reakcję. Może liczyć na skuteczniejsze gwarancje dochodzenia swoich praw — uzyskuje to dzięki upowszechnieniu zasady dwuinstancyjności, jak również dzięki temu, że w poważnej ilości i to najbardziej żywotnych spraw będzie mógł po wyczerpaniu drogi administracyjnej skierować sprawę do sądu administracyjnego, a więc do czynnika niezależnego od administracji.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PoselSylwesterZawadzki">Dzięki nowelizacji KPA zostanie umocnione prawo obywatela do obrony jego praw, a więc zostają wzmocnione gwarancje instytucjonalno-prawne realizacji wszystkich rodzajów podstawowych praw obywatelskich.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PoselSylwesterZawadzki">Wszystkie przepisy proponowane w przedłożonym Wysokiemu Sejmowi projekcie nowelizacji, zmierzają do umocnienia — wprawdzie nie sformułowanego wprost w Konstytucji, niemniej jednak wynikającego bezpośrednio z jej przepisów — prawa obywatela do sprawnej i praworządnej administracji.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PoselSylwesterZawadzki">Z tym głębokim przekonaniem pragnę przedłożyć Wysokiemu Sejmowi — w imieniu obu Komisji — projekt ustawy o utworzeniu Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego — z prośbą o jego uchwalenie.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję posłowi sprawozdawcy. Otwieram dyskusję. Głos ma poseł Adam Łopatka.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselAdamLopatka">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Jedną z najistotniejszych cech naszego państwa jest to, że urzeczywistnia ono i rozwija demokrację socjalistyczną. Czyni to, zapewniając systematycznie wzrost rzeczywistego udziału ludzi pracy w rządzeniu krajem. Czyni to także, zaprowadzając coraz pełniejszą równość społeczną obywateli i zapewniając na co dzień realizację zasad sprawiedliwości społecznej. Rozwojowi demokracji służy stałe umacnianie praworządności, coraz pełniejsza realizacja wymogu konstytucyjnego, w myśl którego prawa PRL są wyrazem interesów i woli ludu pracującego. Rozwojowi demokracji służy rozbudowa materialnych i prawnych gwarancji dochodzenia przez obywateli przyznawanych im praw i wolności oraz umacnianie świadomej dyscypliny społecznej. Tym samym celom służy polityka utrwalania jedności moralno-politycznej narodu w procesie budowy socjalizmu. Polityka ta zakłada głęboką i rzetelną dyskusję, uwzględniającą zróżnicowanie doświadczeń i opinii. Jednocześnie wymaga ona zdecydowanego przeciwstawiania się poczynaniom przeciwników socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselAdamLopatka">Ten kurs polityczny znalazł szeroki wyraz w uchwałach VI i VII Zjazdu PZPR. Uchwała VII Zjazdu stwierdza między innymi, że partia nadal konsekwentnie będzie rozwijać demokrację socjalistyczną, której istotę stanowi uczestnictwo klasy robotniczej oraz wszystkich ludzi pracy w życiu politycznym, gospodarczym i kulturalnym, współdecydowanie o sprawach kraju i zakładu pracy, o sprawach miast i gmin, kontrola nad działalnością gospodarczą i administracyjną państwa.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselAdamLopatka">Wytyczne na VIII Zjazd PZPR stwierdzają, że stale rozwija się i doskonali system demokracji socjalistycznej w Polsce. Podkreślają, że demokracja wymaga powszechnego przestrzegania jej zasad w fazie dyskusji, w procesie decydowania i w toku realizacji. Jej funkcjonowanie wymaga niezbędnych warunków dla rozwoju krytyki i kontroli. Wytyczne zwracają uwagę, że nadal należy doskonalić system praw i obowiązków obywateli, zapewniających rozwój osobowości człowieka, jego uczestnictwo w rządzeniu i współodpowiedzialność za losy narodu i państwa. Przedmiotem szczególnej uwagi i troski partii jest dalsze utrwalanie konstytucyjnej pozycji i doskonalenie pracy sądownictwa i prokuratury.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselAdamLopatka">Poselski projekt ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego jest w całej swej treści przejawem realizacji polityki umacniania państwa i rozwoju demokracji socjalistycznej. Należy przy tym podkreślić, że znowelizowany Kodeks z 14 czerwca 1960 roku jest aktem prawnym socjalistycznym w treści i głęboko demokratycznym. Od daty jego uchwalenia kraj nasz we wszystkich dziedzinach dokonał wielkiego postępu. Obecna nowelizacja KPA ma na celu dostosowanie jego postanowień do aktualnej sytuacji i do dzisiejszych aspiracji demokratycznych naszego narodu. Stała się ona możliwa dopiero dziś. Spełnione są bowiem warunki jej skuteczności. Przystosowane do potrzeb budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego i utrwalone zostały konstytucyjne podstawy ustroju społeczno-politycznego PRL. Utrwaliła się nowa struktura terenowego aparatu administracyjnego. Podniósł się wydatnie ogólny poziom przygotowania społeczno-politycznego i zawodowego pracowników administracji. Wzrósł odpowiednio ich prestiż społeczny i zwiększyło się ich poczucie godności zawodowej. W dużej mierze zostały uporządkowane przepisy prawne, regulujące organizację i działalność administracji, zwłaszcza naczelników, prezydentów i wojewodów. Te korzystne przemiany są rezultatem polityki partii zmierzającej do umocnienia państwa, zwiększenia sprawności aparatu zarządzająco-wykonawczego i pogłębiania się jego więzi ze społeczeństwem. Wydatnie polepszyły się i unowocześniły materialne środki działania administracji.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselAdamLopatka">W wyniku proponowanych zmian Kodeks będzie znacznie szerzej stosowany niż obecnie. Wzrośnie oddziaływanie jego zasad na procedury administracyjne, które nadal zostaną zachowane jako odrębne. Wydatnie poprawi się pozycja obywatela w postępowaniu administracyjnym, a także wzrosną prawa organizacji społecznych i prokuratora jako strażnika praworządności. Nastąpi przyspieszenie postępowania i jego jakościowa poprawa. Umocni się dyscyplina działania organów administracji. Zmniejszy się zakres żądań organów wobec obywateli w zakresie zaświadczeń i dokumentowania faktów i twierdzeń. Wzrośnie rola rozprawy administracyjnej, która umożliwi stronom pełną prezentację dowodów i należyte zapoznanie się z aktami sprawy. Wprowadzony będzie ustawowo element polubowności w rozwiązywaniu sporów między stronami w postępowaniu administracyjnym. Powszechnie zapewniona będzie dwuinstancyjność postępowania. Wzrosną uprawnienia odszkodowawcze stron postępowania. Uregulowane będzie rozstrzyganie sporów o właściwość między organami administracji a sądami.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselAdamLopatka">Dużą rolę będą odgrywać nowe przepisy o wydawaniu zaświadczeń. Rozszerzony zostanie zakres obowiązywania Kodeksu w odniesieniu do skarg i wniosków. Duże znaczenie będzie mieć postanowienie, w myśl którego tryb przyjmowania i załatwiania skarg i wniosków przez organy państwowe, inne państwowe jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne organizacji społecznych w gminach, miastach, dzielnicach miast i województwach pozostaje pod społeczną kontrolą właściwych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselAdamLopatka">Największe jednak znaczenie z punktu widzenia sprawności i praworządności działania administracji oraz utrwalania zaufania w stosunkach między urzędem i obywatelem będą mieć te nowe postanowienia KPA, które dotyczą zaskarżania decyzji organu administracyjnego do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem. Fakt, że ze skargą do sądu administracyjnego będzie mogła występować strona postępowania, organizacja społeczna, która brała udział w postępowaniu oraz prokurator stwarza gwarancję, że żadne naruszenie praworządności w postępowaniu administracyjnym nie ujdzie niespostrzeżenie. Sąd administracyjny będzie badał tylko zgodność decyzji z prawem i nie będzie wypowiadał się co do jej celowości. Jednak fakt, że prawo nasze jest miarą sprawiedliwości, będzie sprawiał, że kontrola sądowa w decydujący sposób będzie przyczyniać się do sprawiedliwości i słuszności decyzji administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselAdamLopatka">Kontroli sądowej będzie poddane 20 wielkich grup spraw administracyjnych. Stanowi to przynajmniej 90% ogółu decyzji administracyjnych w sprawach indywidualnych i obejmuje wszystkie najważniejsze z punktu widzenia codziennego życia obywatela sprawy. Ważne jest też postanowienie, że ustawy szczególne mogą przewidywać możliwość zaskarżania decyzji administracyjnych do sądu administracyjnego także w innych sprawach. Przewiduje się więc możliwość dalszego rozszerzania sądowej kontroli nad decyzjami administracyjnymi.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselAdamLopatka">Do sądu administracyjnego będzie można wnieść również skargę, gdy w ustalonym prawnie terminie organ administracji nie wydał decyzji w sprawie objętej sądową kontrolą decyzji administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselAdamLopatka">Postanowienia o sądowej kontroli decyzji administracyjnych stanowią nowe ogniwo w ogólnopaństwowym systemie kontroli nad praworządnością działania państwa. Dotyczą one decyzji indywidualnych, podczas gdy decyzji ogólnych, prawotwórczych dotyczy uchwała Rady Państwa z 14 lipca 1979 r. w sprawie czuwania przez Radę Państwa nad zgodnością prawa z Konstytucją oraz ustalania powszechnie obowiązującej wykładni ustaw.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselAdamLopatka">Oddanie kontroli nad decyzjami administracyjnymi Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu z jego ośrodkami zamiejscowymi zapewni jednolitość orzecznictwa i odpowiednio wysoki jego poziom merytoryczny oraz jego niezawisłość, a z drugiej strony — zabezpieczy wystarczająco w tym zakresie dostępność obywateli do wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselAdamLopatka">Wysoki Sejmie! Ustawa, której projekt dyskutujemy obecnie, zostanie dobrze i z pełnym zadowoleniem przyjęta przez ogół obywateli. Będzie ona dobrze przyjęta przez całą administrację państwową. Świadczy o tym przebieg konsultacji nad tym projektem prowadzonej przez wojewódzkie zespoły poselskie i przez organizacje społeczne oraz konsultacji w urzędach centralnych i terenowych, której wyniki Prezes Rady Ministrów przekazał Sejmowi. Będzie też zapewne dobrze przyjęta przez środowiska naukowe, prawnicze i administracyjne, które wniosły liczący się wkład do jej projektowania.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselAdamLopatka">Projekt już wzbudził życzliwe zainteresowanie za granicą, zwłaszcza w krajach socjalistycznych. Przygotowanie tak dużego i kompleksowego projektu ustawy przez Sejm świadczy dobrze o aktywności poselskiej w zakresie występowania z uzasadnioną społecznie inicjatywą ustawodawczą.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselAdamLopatka">Projekt przewiduje, że ustawa wejdzie w życie z dniem 1 września 1980 r., a więc za 8 miesięcy. Ten niewielki okres czasu musi być dobrze i wszechstronnie wykorzystany, aby zapewnić należyte działanie odnowionego KPA. Klub Poselski PZPR jest przekonany, że Rząd podejmie niezbędne kroki, aby na czas wydać wymagane akty wykonawcze. Wielkiej staranności będzie wymagało dobranie pierwszego kompletu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego. Udostępnienie szybko wszystkim zainteresowanym jednolitego tekstu KPA będzie miało decydujące znaczenie dla szkolenia kadr pracowników administracji i działaczy organizacji społecznych, a także sędziów, prokuratorów, radców prawnych i adwokatów. Umożliwi też środkom masowego przekazu poinformowanie społeczeństwa o treści Kodeksu i jego wprowadzaniu w życie.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselAdamLopatka">Wysoki Sejmie! Jestem upełnomocniony do oświadczenia, że posłowie — członkowie Klubu Poselskiego PZPR będą głosować za projektem ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego. Projekt ten powstał z inicjatywy naszego klubu, popartej przez Kluby Poselskie ZSL i SD oraz posłów bezpartyjnych. Projekt wychodzi naprzeciw potrzebom i aspiracjom demokratycznym ludzi pracy. Realizuje w sposób twórczy politykę PZPR. Jest aktem rozwijającym i wzbogacającym demokratyczne instytucje naszego państwa. Przyczynia się do wzrostu praworządności w działaniu administracji państwowej w sprawach indywidualnych. Służy umocnieniu autorytetu tej administracji w społeczeństwie oraz jej usprawnieniu.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselAdamLopatka">Projekt ustawy wydatnie rozszerza gwarancje prawne korzystania przez obywateli z ich praw konstytucyjnie i ustawowo zagwarantowanych. Dotyczy to przede wszystkim praw o charakterze ekonomicznym, zwłaszcza własności indywidualnej rolników i rzemieślników oraz własności osobistej, praw socjalnych, kulturalnych, a także praw cywilnych i politycznych. Uchwalenie tego projektu dzisiaj, na kilka dni przed VIII Zjazdem naszej partii, będzie potwierdzeniem trwałości i konsekwencji jej polityki w dziedzinie umacniania państwa, rozwoju demokracji socjalistycznej i praw obywateli. Będzie też istotnym elementem kampanii wyborczej do Sejmu VIII kadencji i rad narodowych stopnia wojewódzkiego, przyczynia się bowiem do wzrostu prestiżu Sejmu wśród wyborców.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselAdamLopatka">Znowelizowany KPA w pełni odzwierciedla prawdę, że — „Demokracja socjalistyczna — jak to stwierdził towarzysz Edward Gierek na konferencji wojewódzkiej PZPR w Radomiu — oznacza z jednej strony poszerzanie udziału ludzi pracy we współrządzeniu krajem, a z drugiej strony — nakłada obowiązek przestrzegania norm przyjętych w interesie ogółu, dyscypliny, rzetelnego wykonywania obowiązków wobec państwa i społeczeństwa”. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Udzielam głosu posłowi Edwardowi Dudzie.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselEdwardDuda">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wniesiony dzisiaj pod obrady Izby projekt ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym i nowelizującej Kodeks postępowania administracyjnego — należy do szczególnego rodzaju aktów prawnych.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselEdwardDuda">Projekt zrodził się z inicjatywy poselskiej. W czasie ponad dwuletniego okresu poselskich prac nad jego przygotowaniem towarzyszył im szeroki udział i powszechna uwaga społeczeństwa. Stał się on dojrzałym owocem naukowych dyskusji i przemyśleń oraz doświadczeń, postulatów i wniosków społeczeństwa. Jestem przekonany, że po uchwaleniu zostanie uznany za duże osiągnięcie w pracach i dorobku legislacyjnym Sejmu obecnej kadencji.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselEdwardDuda">Obowiązujący prawie 20 lat KPA spełnił oczekiwania związane z nim w okresie jego uchwalenia. Taka jest zgodna ocena społeczna. Porządkował on tryb postępowania bardzo zróżnicowany przed jego wejściem w życie, przyczynił się do pogłębienia praworządności w stosunkach między urzędem a obywatelem, do sprawności i rzetelności podejmowanych decyzji, do wzrostu kultury prawnej w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselEdwardDuda">Nowelizacja rozwija, poszerza i pogłębia dotychczasowe podstawowe zasady KPA, przystosowuje je do obecnych, znacznie większych potrzeb i wymagań społeczno-gospodarczych i politycznych, uwzględnia ostrzejsze kryteria wymagań obywateli w stosunku do naszej administracji. Odczucia takie narastały szczególnie w okresie ostatniego 10-lecia, charakteryzującego się dynamicznym rozwojem społeczno-gospodarczym i wszechstronnymi zdobyczami socjalnymi. Potrzeba nowelizacji wynika również z ciągłego dążenia do umacniania, pogłębiania i urzeczywistniania praw i wolności obywatelskich, czemu daliśmy wyraz w Konstytucji PRL i w ratyfikowanych przez Polskę Paktach Praw Człowieka.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselEdwardDuda">Wysoki Sejmie! Nowelizacja Kodeksu — mówił o tym bardziej szczegółowo sprawozdawca poseł Sylwester Zawadzki — zasadza się głównie:</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselEdwardDuda">po pierwsze — na dalszym pogłębianiu praworządności w postępowaniu przed organami administracyjnymi, po drugie — na rozwijaniu i pogłębianiu demokracji w tym postępowaniu, po trzecie — na dalszym usprawnieniu pracy organów administracji.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselEdwardDuda">Chodzi tu głównie o pełniejsze, zgodne z naszymi zasadami ustrojowymi, urzeczywistnianie prawa obywateli do prawidłowo i sprawnie działającej administracji.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselEdwardDuda">Osiągnięciu tych podstawowych celów służyć mają poszczególne rozwiązania prawne zawarte w projekcie.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselEdwardDuda">Zasadzie pogłębiania praworządności służy wprowadzenie dwuinstancyjności tam, gdzie jej do tej pory nie było. Ludzie są omylni, omylne są także decyzje urzędów. Obywatel, który czuje się pokrzywdzony lub nie usatysfakcjonowany decyzją, może odwołać się do wyższej instancji. Możliwość zaskarżenia takich decyzji będzie mieć niewątpliwie wpływ na ich jakość w chwili podejmowania już chociażby z obawy przed ewentualnością uchylenia, co z kolei spowoduje lepsze, merytoryczne ich uzasadnienie.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselEdwardDuda">Niezmiernie ważne dla umacniania praworządności są przepisy projektu zobowiązujące organy administracji państwowej do informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, mogących mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków w trakcie postępowania, do troski o to, by obywatel z powodu nieporadności, niewiedzy, nieznajomości prawa nie poniósł szkody.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselEdwardDuda">Są to prawa dla każdego obywatela, także dla tego nie obytego z prawem, z biurem czy rozprawą. Ma on prawo wiedzieć, być poinformowany, brać udział, wypowiadać się, bronić swojej sprawy.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselEdwardDuda">W tej trosce projekt idzie dalej. Oto urząd może z uwagi na szczególnie ważny interes strony wszcząć postępowanie sam, choć przepis prawa wymaga wniosku strony. Jest to jednocześnie przejaw nie tylko praworządności, ale i humanizmu prawa socjalistycznego, które każę urzędowi być rzecznikiem również słabych i nieporadnych. W warunkach wsi, gdzie starość i związana z nią nieporadność jest znacznie dokuczliwszym zjawiskiem niż w innych grupach społeczno-zawodowych, gdzie umiejętność sięgania po pióro czy przedstawienie swojej sprawy w urzędzie z różnych względów ciągle jeszcze pozostawia wiele do życzenia, realizacja tego przepisu będzie mieć ogromne społeczne znaczenie.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselEdwardDuda">Na straży praworządności stoją wreszcie przepisy rozszerzające zakres sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych. Instytucja sądowej kontroli należy do najbardziej istotnych nowych spraw projektu. Poszerza ona, obok dwuinstancyjności postępowania, instytucjonalne formy ochrony praw obywateli, będzie ujednolicać w wyniku orzeczeń sądów administracyjnych wykładnię tego prawa. Będzie mieć wpływ na jakość pracy administracji, na poziom i trafność wydawanych decyzji.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselEdwardDuda">Zarówno zasada dwuinstancyjności, jak i instytucja sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych będą mieć znaczący wpływ na prace urzędów. Mam na myśli kulturę prawną w bardzo praktycznym tego słowa znaczeniu, a więc pogłębienie znajomości prawa wśród pracowników. Wymagać to będzie z drugiej strony szczególnej troski o szybkie uzupełnienie kadry urzędów I instancji ludźmi z przygotowaniem prawniczym. Dotyczy to szczególnie urzędów gminnych.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselEdwardDuda">Praworządności — podstawowej cechy nowelizowanego Kodeksu przecenić nie sposób. To wielka wartość, znajdująca odbicie w życiu całego narodu i codziennym życiu każdego obywatela. I naród, i obywatele chcą dobrego prawa i rzetelnego, sprawnego stosowania tego prawa. Realizuje się ono najczęściej w stosunkach urząd-obywatel, w milionach decyzji wydawanych rocznie przez urzędy wszystkich szczebli. Nie ma tu decyzji nieważnych. Czasem ta, zdawałoby się, najdrobniejsza, błaha, kształtuje stosunek obywatela do ludowego państwa. Decyzja zła, nieprawidłowa, krzywdząca obniża i pomniejsza w opinii publicznej nasz dorobek, szkodzi procesom budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselEdwardDuda">Zasadzie głęboko pojętej praworządności w projekcie nowelizacji Kodeksu towarzyszy pogłębienie demokratyzacji postępowania. Wyraża się ono w rozszerzeniu uprawnień organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym, we wprowadzeniu ugody administracyjnej, w zapewnieniu szerszego udziału stron w postępowaniu, w rozszerzeniu zakresu obowiązywania instytucji skarg i wniosków.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselEdwardDuda">Instytucja ugody administracyjnej jest jednym ze środków demokratyzacji postępowania administracyjnego, przewiduje bowiem i umożliwia udział obywateli w kształtowaniu stosunków prawno-administracyjnych. Pozwoli ona na bezkolizyjne załatwianie spornych interesów stron, gdy zgodzą się one na polubowne załatwienie sprawy, a ugoda zatwierdzona przez urząd zyska moc administracyjnej decyzji. Przepis ten powinien załatwiać wiele drażliwych, zakłócających normalny bieg społecznego współżycia sporów sąsiedzkich na wsi.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselEdwardDuda">Projekt ustawy zakłada znaczne rozszerzenie uprawnień organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym. Mogą one żądać wszczęcia postępowania lub dopuszczenia ich do udziału w postępowaniu dotyczącym poszczególnych obywateli. Takie jednoznaczne określenie roli organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym jest wyrazem rosnącego ich znaczenia w życiu społecznym, w zakresie zarówno ochrony interesów obywateli, jak i ochrony interesu społecznego. Ponadto projekt ustawy rozciąga przepisy o skargach i wnioskach na organizacje społeczne. Jest to rozwiązanie słuszne. Poddaje bowiem tej swoistej formie kontroli również organizacje społeczne, w tym spółdzielcze, realizujące niekiedy zadania o podstawowym dla obywateli znaczeniu. Wystarczy tu wymienić np. organizacje obsługi rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselEdwardDuda">Istotna i wysoko ceniona przez obywateli jest sprawność, terminowość i możliwie najprostsze, zrozumiałe formy postępowania. Wymogom tym czynią zadość przepisy projektu. Tak więc organ administracji państwowej ma obowiązek przeprowadzenia w toku postępowania rozprawy w każdym przypadku, gdy wymaga tego przyspieszenie lub uproszczenie postępowania, dla wyjaśnienia sprawy czy uzgodnienia interesów stron. Ma to również duże znaczenie wychowawcze, obecny bowiem na rozprawie obywatel ma możliwość przedstawienia swoich racji, ale także okazję zapoznania się z racjami i argumentami, jakimi kieruje się organ administracji przy rozstrzyganiu sprawy.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselEdwardDuda">Podniesieniu sprawności postępowania będą służyć nowe rozwiązania dotyczące terminów załatwiania spraw. Obowiązuje tu podstawowa zasada „bez zbędnej zwłoki”. Znakomita większość decyzji w postępowaniu administracyjnym może być załatwiana w ten właśnie sposób, bez niepotrzebnego wzywania czy pojawiania się obywatela po raz drugi w urzędzie czy odkładania sprawy. Wydanie potrzebnego odpisu, zaświadczenia czy zezwolenia powinno być załatwione — „bez zbędnej zwłoki”, od ręki. Ma to ogromne znaczenie w warunkach wsi, gdzie ludność bywa niejednokrotnie skazana na kosztowne i uciążliwe dojazdy do gminnych, rejonowych czy wojewódzkich władz.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselEdwardDuda">Dla innych spraw, gdy do wydania decyzji niezbędne jest przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego — załatwienie sprawy powinno nastąpić najpóźniej w ciągu miesiąca, zaś w szczególnie skomplikowanych — w okresie dwóch miesięcy. W tym miejscu należy stwierdzić, że rejestrujemy bardzo duży postęp i dorobek administracji w sprawnym i terminowym załatwianiu spraw, choć ciągle zdarzają się przypadki nierespektowania nawet obowiązującego dotychczas 2-miesięcznego terminu.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselEdwardDuda">Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu dawałem już niejednokrotnie wyraz znaczeniu, jakie przywiązujemy do nowelizacji Kodeksu dla dalszego rozwoju rolnictwa i wsi. Chciałbym to jeszcze raz, jako przedstawiciel Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, podkreślić. Z Kodeksem postępowania administracyjnego, z jego nowymi rozwiązaniami wiążemy wielkie nadzieje. Ocenia się, że spośród milionów decyzji administracyjnych, wydawanych w ciągu roku przez urzędy, około 8O% dotyczy w jakiś sposób ludności mieszkającej na wsi, dotyczy rolnictwa. W katalogu najważniejszych spraw, w których Kodeks przyznaje prawo odwołania się do kontroli sądowej, większość dotyczy także ludności wiejskiej i rolnictwa. Są to niekiedy bardzo ważne sprawy, w których decyzje mają wpływ na realizację polityki rolnej w gospodarstwie chłopskim i na egzystencję rodziny chłopskiej. Decyzje o gospodarce ziemią, zezwolenie na kupno, sprzedaż czy podział, decyzje o scaleniu i wymianie, dzierżawie czy wywłaszczeniu i wiele innych związanych z gospodarką ziemią, to właśnie decyzje administracyjne. W warunkach rozwoju i przekształceń społeczno-gospodarczych na wsi rośnie również stymulująca i inspirująca rola administracji państwowej. Przepisy wkraczają coraz szerzej w sferę produkcji rolnej. Wystarczy wymienić tylko te o obowiązku wymiany ziarna siewnego, zwalczaniu stonki, niszczeniu chwastów itp. W tym rozumieniu często Kodeks jest dla rolników tym, czym Kodeks pracy dla obywatela zatrudnionego w gospodarce uspołecznionej. W mieście obywatel styka się w zasadzie stosunkowo rzadko z urzędem. Większość swoich bytowych spraw załatwia w swoim zakładzie pracy. Na wsi, w rolnictwie nie jest to możliwe. Dlatego w naszym głębokim rozumieniu wiążemy tak wielkie nadzieje z dyskutowanym dzisiaj wielkim aktem prawnym, nadzieje na dalsze rozwijanie demokratyzmu, umacnianie praworządności, na upraszczanie postępowania, na prawo proste i skuteczne, na bliski obywatelowi urząd i dobrych urzędników.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselEdwardDuda">W tym miejscu chciałbym podkreślić rzecz w mym odczuciu ważną. Mówiąc o skutkach, jakie powinien przynieść ze sobą nowy Kodeks chciałbym zwrócić uwagę na jego ogromne znaczenie dla obydwu stron: urzędu i obywatela. Pracownicy organów państwowych otrzymają do rąk cenny, jasny akt prawny, unifikujący postępowanie, na podstawie którego powinni działać. Będzie im więc łatwiej działać. Obydwie strony obowiązuje jednak w równym stopniu obowiązek rozwijania kultury prawnej, poszanowanie prawa i wspólna troska, by było ono jak najbardziej skuteczne.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselEdwardDuda">Do wejścia w życie znowelizowanego KPA pozostało ponad pół roku. Okres niedługi. Należy go w pełni wykorzystać dla umocnienia kadr w organach administracji, przyswojenia przez nie nowych przepisów oraz dla możliwie szerokiego ugruntowania znajomości tych przepisów w społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselEdwardDuda">W głębokim przekonaniu, że znowelizowany Kodeks postępowania administracyjnego będzie zgodnie z wytycznymi i dyskusją przed VIII Zjazdem PZPR ważnym krokiem w dalszym — „doskonaleniu systemu praw i obowiązków obywatelskich”, że będzie służył dalszemu umacnianiu jedności moralno-politycznej narodu — Klub Poselski ZSL udziela pełnego poparcia projektowi ustawy.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Maria Budzanowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselMariaBudzanowska">Wysoki Sejmie! Obywatelu Marszałku! Projekt ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego jest inicjatywą poselską o doniosłym znaczeniu dla poszerzania instytucjonalnych gwarancji praworządności, służących ochronie praw obywateli, a także dla dalszego doskonalenia funkcjonowania administracji. Jest to ustawa, która w czysto prawnych, proceduralnych rozwiązaniach niesie zasady i treści najistotniej związane z umacnianiem demokracji socjalistycznej przez doskonalenie stosunków między organami administracji, w tym przede wszystkim administracji państwowej i obywatelami, w oparciu o konsekwentne przestrzeganie praw i obowiązków jednostek oraz przestrzeganie praworządności i jawności postępowania w działaniu administracji. Takie tylko działanie administracji, wyrażające się w trwałych i sprawnych decyzjach, jest warunkiem równowagi i dalszej stabilizacji systemu społecznego. Za całość działań tego systemu w bardzo istotnym stopniu odpowiedzialna jest administracja. Wszystko co składa się na doskonalenie jej działania wpływa równocześnie na kształtowanie się praworządnych postaw obywateli, kreuje naszą świadomość i kulturę prawną, w ślad za nią Kulturę polityczną, sprzyja zgodnym z prawem postawom.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselMariaBudzanowska">Te przewidywane i pożądane społecznie skutki legły u podstaw wielu rozwiązań prawnych, proponowanych w projekcie ustawy, wyraziły się w daleko idącej unifikacji postępowania administracyjnego, ułatwiającej pracę organom administracji i dającej obywatelom lepszą orientację w przepisach oraz znalazły swój pełny wyraz w dwóch fundamentalnych zasadach prawnych: zasadzie dwuinstancyjności i zasadzie sądowej kontroli decyzji administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselMariaBudzanowska">Pierwsza z nich jest oczywistością, gdyż nie może być w naszym systemie ustrojowym i prawnym decyzji ostatecznych i niesprawdzalnych, a pojawienie się takiego stanu, w wąskim zresztą zakresie przedmiotowym, było skutkiem przypadkowym zniesienia w 1975 roku stopnia powiatowego w strukturze administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselMariaBudzanowska">Druga z nich — zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych realizowała się w ścieraniu poglądów długotrwałym, bo 20-letnim, poglądów co do zasady, zakresu, struktury organów kontrolnych. Idea sądowej kontroli pojawiła się w Małej Konstytucji z 1947 roku oraz w deklaracji wyborczej Frontu Jedności Narodu w 1956 r. Była przedmiotem wielu prac naukowych i publikacji prasowych. Wracała podczas dyskusji w pracach Zrzeszenia Prawników Polskich. W tej historii poczesne miejsce znajdowała również jako zadanie polityczne, wyrażone w kolejnych dokumentach kongresowych Stronnictwa Demokratycznego. Już w 1946 roku tezy programowe Stronnictwa Demokratycznego głoszą potrzebę pełnienia przez sądy kontroli nad decyzjami organów administracyjnych, rozszerzając ją w 1958 roku w sformułowaniu, że — „w celu zabezpieczenia praworządności w organach administracji państwowej niezbędne jest, aby działalność tych organów wykonywana była w ustawowo określonych formach postępowania administracyjnego i by kontrolę nad decyzjami organów administracyjnych sprawowały sądy”. Uchwała X Kongresu Stronnictwa z 1973 roku zwięźle stwierdziła: — „Kongres wypowiada się za wprowadzeniem sądowej kontroli nad aktami administracji”, a obowiązująca nas, działaczy Stronnictwa Demokratycznego uchwała XI Kongresu z 1976 r. wskazuje, że — „duża wagę będzie Stronnictwo przywiązywać do nieustannego doskonalenia stosunków między organami administracji i obywatelami — w oparciu o przestrzeganie praw i obowiązków przez obywateli oraz o przestrzeganie praworządności postępowania w działaniu administracji”.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselMariaBudzanowska">Nawiązuję do tych dokumentów politycznych, aby oddać szacunek tym współtwórcom myśli politycznej, których nie ma już wśród nas i aby wskazać na wagę i celowość konsekwentnego kontynuowania dorobku naszych poprzedników, a więc na podstawy, które nie mogą nam być obce również na etapie wdrażania ustawy.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselMariaBudzanowska">Projekt ustawy, nad którym dyskutujemy, sygnowany jest przez kierownictwo klubów partyjnych, działających z upoważnienia politycznego kierownictwa naszego kraju. Nadano mu najwyższą rangę we współdziałaniu międzypartyjnym w poczuciu ogólnonarodowej więzi między państwem i obywatelem, potrzeby spójności wzajemnej takich organów państwowych, jak organy administracji i sądownictwa, spójności systemu organizacji społeczeństwa, a także spójności systemu prawa. Podejmujemy ten akt prawny w czasie ogólnonarodowej debaty nad celami i kierunkami rozwoju naszego kraju w latach osiemdziesiątych. Nie jest to zbieżność przypadkowa. Doskonalenie administracji, urzędów i instytucji m.in. przez doskonalenie stosowania przez nie prawa niesie za sobą istotne aspekty starań o lepszą jakość życia obywatela i społeczności, o lepsze zaspokajanie różnorodnych potrzeb. Tą drogą również administracja może wpływać na pełniejsze utożsamianie się działań obywateli z celami państwa, a przez to wykształcać poczucie współodpowiedzialności za ich spełnianie, wywołujące akceptację działań. Może to jednak osiągnąć tylko administracja sprawna i sprawiedliwa, działająca szybko i słusznie oraz zgodnie z prawem — słowem administracja nowoczesna.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselMariaBudzanowska">Wysoki Sejmie! Dokonaliśmy w naszym kraju wiele dla doskonalenia struktur i procesów pracy administracji państwowej. Reformą z 1975 r. i ustanowieniem dwuinstancyjnej administracji terenowej stworzyliśmy szansę uelastycznienia, zwiększenia operatywności, przyspieszenia procesów decyzyjnych, a więc usprawnienia funkcjonowania administracji. Mamy już wyniki pozytywne, ale pracy nie można uznać za zakończoną.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselMariaBudzanowska">Samą istotą administracji państwowej jest jej operatywność, zdolność oddziaływania natychmiast na wszystkie dziejące się w terenie wydarzenia, zdolność koncentracji środków dla oddziaływania na wszystkie pojawiające się zjawiska, a także zapobiegania ich ujemnym skutkom. Niejednokrotnie barierą hamującą wzrost operatywności jest nadmierne sformalizowanie. Wynika ono z nadmiaru przepisów i wypływającej stąd niemożności operowania wszystkimi. Pracownik administracji niejednokrotnie nie ma pewności, czy przepis, który ma stosować obowiązuje nadal.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselMariaBudzanowska">W odczuciu własnym ma wątpliwości co do znajomości obowiązującego prawa. Skutkiem bywa odwlekanie decyzji bądź decyzja niekompetentna, a czasem powstrzymywanie się od działania, bo tylko wtedy można mieć pewność nienaruszania prawa. Również szkodliwe jest drobiazgowe określanie postępowania instrukcjami ze szczebla wyższego nie pozostawiające samodzielności, a także powodujące, że pracownik zaczyna załatwiać tylko takie sprawy, co do których ma podkładkę w postaci wyraźnej instrukcji. Jest oczywiste, że normy prawne niższego rzędu nie mogą być zbyt szczegółowe, gdyż stają się wówczas hamulcem sprawności decyzyjnej.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselMariaBudzanowska">Dla sprawności działania administracji konieczny jest także wyrazisty podział zadań między poszczególnymi stopniami administracji, nie pozwalający na wkraczanie w zakres działania stopnia niższego. Sprawy te w znacznej mierze zostały uporządkowane reformą z 1975 roku, nie objęły jednak organów centralnych. Dziś, kiedy projektem noweli jednoznacznie uznajemy ministrów za organ wyższego stopnia w stosunku do terenowych organów administracji państwowej stopnia wojewódzkiego, należy podjąć prace prawne i decyzje co do charakteru urzędu ministra i ujednolicenia resortowych mechanizmów działania oraz uwolnienia resortów od czynności operatywnego zarządzania. Konieczne jest też bardziej precyzyjne uporządkowanie form oddziaływań organu stopnia wyższego na niższy, również między szczeblami terenowymi administracji państwowej. W procesie doskonalenia naszego życia państwowego, w rozumieniu wagi i roli administracji, musimy okazać jej pełną pomoc w dalszym dostosowywaniu systemu prawa do wymogów i zadań realizowanych przez państwo. Musimy okazać też pomoc w technicznym usprawnianiu pracy administracji oraz adaptacji psychologicznej pracowników do stosowania ustawy. Etap wdrażania znowelizowanego Kodeksu postępowania administracyjnego jest szczególną okazją dla politycznych i społecznych działań nad rozwojem autorytetu naszej administracji. Etap ten wymaga szybkiego przygotowania kwalifikacyjnego pracowników administracji, wzmocnienia komórek prawnych, szczególnie na szczeblu terenowym, podjęcia prac nad udoskonaleniem systemu kształcenia kadr na potrzeby administracji, przygotowania przez naukę na potrzeby praktyki komentarzy do ustawy oraz publikacji orzecznictwa. Wymaga też nie doraźnie pojmowanych akcji popularyzacyjnych, ale opracowania i działania systemu edukacji prawnej społeczeństwa zarówno znajomości istnienia, jak i zastosowań i podstawowych zasad procedury administracyjnej wśród obywateli.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselMariaBudzanowska">Wysoki Sejmie! Nowoczesność administracji wyraża się w szybkości słusznego działania. Urzędnik nowoczesny to taki, który sprawę prostą załatwia odręcznie, a nie odwleka czasu wydania decyzji. Urzędnik nowoczesny to taki, który umie ze sprawy złożonej uczynić prostą, bez zbędnych dowodów niepotrzebnie przerzucanych na petenta; taki, który posiada umiejętność współdziałania z innymi urzędnikami i innymi jednostkami organizacyjnymi, który korzysta ze stworzonych przez zwierzchników koordynacji pracy między poszczególnymi wydziałami, przy tym wydziałami pracującymi nie na zasadzie sztywnych schematów organizacyjnych, lecz opartych na działaniu grup problemowych, tworzonych na czas rozwiązywania powierzonych im zadań. Taki urzędnik musi mieć wiedzę fachową oraz techniczne środki pracy i umieć korzystać z nich.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselMariaBudzanowska">Wysoki Sejmie! Jednym ze środków pomocy dla administracji w procesie pogłębiania przez nią praworządności jest sądowa kontrola decyzji administracyjnych. Będzie ona wpływać na lepszą jakość pracy administracji, także przez danie możności samokontroli i zmiany decyzji błędnej przez samą administrację. Trzeba będzie oddziaływać na powszechność korzystania przez administrację z przepisu dającego jej możność zmiany bądź uchylenia decyzji po złożeniu skargi sądowej. Jest to przepis przyspieszający pozytywne załatwienie sprawy dla obywatela, a także będący wyrazem dbałości o należyty stosunek obywatela do administracji. Sądowa kontrola legalności decyzji administracyjnych podkreśla pełną samodzielność i odpowiedzialność administracji za podejmowane decyzje, a stanowiąc jeszcze jedno zabezpieczenie zaspokajania potrzeb obywateli w stosunkach z urzędem, równocześnie leży w interesie samej administracji i najgłębiej pojętym interesie społecznym. Problematyka prawna wynikająca z orzecznictwa, przenikając całą administrację i całe sądownictwo wpływać będzie na jednolitość rozumienia i stosowania prawa, stanowiąc tym samym ważny element praworządności.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselMariaBudzanowska">Wysoki Sejmie! Klub Poselski Stronnictwa Demokratycznego popiera projekt ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego, który przyczyni się do doskonalenia funkcjonowania naszego państwa w interesie obywateli. Pragniemy również wyrazić swe uznanie i podkreślić znaczenie toku prac legislacyjnych nad tym projektem. Połączyły one w ciągu 2 lat wyniki badań naukowych z powszechną konsultacją społeczną i z dyskusjami w zainteresowanych środowiskach fachowych praktyków. Nigdy chyba jeszcze konsultacja projektu ustawy nie była prowadzona w tak szerokim zakresie i po raz pierwszy wyniki konsultacji w tak znacznym stopniu wpłynęły na kształt i treść ustawy. Praktyka ta pozwoliła posłom na wyrobienie sobie wszechstronnego poglądu w oparciu o różne materiały i różne punkty widzenia.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselMariaBudzanowska">Połączenie w tej praktyce legislacyjnej demokratyzmu z fachowością, szacunek, z jakim komisje sejmowe podeszły do głosów, wniosków i uwag wypływających z konsultacji, jest trwałym dorobkiem i przekazem w spełnianiu funkcji ustawodawczej Sejmu, mającym znaczenie dla naszej kultury politycznej. Pozwala on stwierdzić, że przedstawiona Wysokiemu Sejmowi ustawa jest ustawą własną społeczeństwa i w imieniu tego społeczeństwa oddać na nią nasze poselskie głosy.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie zabierze głos Minister Sprawiedliwości Jerzy Bafia.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Inicjatywa ustawodawcza w sprawie powołania Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego mają doniosłe, podkreślano tutaj już wielokrotnie — znaczenie. Wyrasta ta inicjatywa z bogatych doświadczeń budowania nowoczesnej administracji socjalistycznego państwa; wyrasta z zamiaru uruchomienia rezerw, jakie wynikają z doskonalenia prawa na rzecz sprawności administracji państwa, porządku i dyscypliny w stosunkach społecznych oraz z troski o takie rozwiązywanie problemów prawno-ustrojowych, aby właściwie kształtować powiązania kontrolne między ogniwami złożonego mechanizmu państwowego.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Rozważania nad reformą Kodeksu postępowania administracyjnego, który określa reguły działania administracji, to równocześnie rozważania nad jakością funkcjonowania organów państwa, rzecz oczywista, przede wszystkim w aspekcie pomyślnego rozwoju kraju, budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego w Polsce.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Od PKWN, który dał początek zasadniczym strukturom centralnych i terenowych organów władzy, przeszliśmy długą i bogatą drogę kształtowania nowoczesnej administracji państwa. W latach pięćdziesiątych nastąpiła likwidacja odrębności organów samorządu terytorialnego i utworzenie jednolitego systemu terenowych organów administracji państwowej, wyłanianych przez rady narodowe. Na gruncie tych doświadczeń oraz programu społeczno-gospodarczego rozwoju Polski nastąpiły reformy lat siedemdziesiątych, dotyczące podziału terytorialnego kraju oraz zmian w systemie rad narodowych i administracji terenowej z ich szczególnym znaczeniem dla zbliżenia organów terenowych do obywateli i podniesienia sprawności funkcjonowania.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Wyłaniające się w tym okresie rozległe zadania budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, rozszerzanie się kierunków działalności wskazywały na niezbędność równoczesnego rozwijania i konsekwentnej realizacji całego kompleksu funkcji organów zarządzająco-wykonawczych państwa.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Strategia umacniania państwa w interesie obywateli i całego narodu, upatrywanie jego siły między innymi w nowoczesności aparatu administracyjnego oraz w efektywności i wysokim poziomie funkcjonowania znalazła wyraz w uchwałach partii i najwyższych władz państwa, w działaniach Rządu. Otaczano kadry administracji państwa stałą troską, zadbano o podnoszenie ich przygotowania zawodowego, udzielano pomocy organom administracji stopnia podstawowego, wymagano sprawniejszego załatwiania spraw obywateli, doskonalenia współdziałania organów administracji państwowej z samorządem mieszkańców miast i wsi, szybszego i skuteczniejszego wykorzystywania przez organy administracji państwowej zgłaszanych wniosków, konstruktywnych inicjatyw oraz głosów krytyki społecznej.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Syntetyczny przegląd etapów rozwoju nowoczesnej polskiej administracji państwowej upoważnia do szeregu refleksji i zasadniczych uwag. Pierwszy to raz w historii Polski odnotowujemy tak długi okres systematycznych i konstruktywnych działań na rzecz podnoszenia rangi administracji państwowej. Doskonalenie struktur organizacyjnych administracji wyraziło się między innymi w podniesieniu rangi wojewody i konstytucyjnym określeniu jego funkcji jako przedstawiciela Rządu, w przyjęciu statusu wojewody i naczelnika połączonym z wcześniejszymi decyzjami rozszerzającymi ich kompetencje. Działaniom tym nadaje kierunek i charakter nieustająca troska kierownictwa partii oraz Rządu o doskonalenie stylu pracy urzędów, zwalczanie przejawów biurokratyzmu i formalizmu, podnoszenie kultury pracy, zwiększanie poczucia odpowiedzialności funkcjonariuszy państwowych za realizację polityki społeczno-gospodarczego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Rozpatrywany dzisiaj przez Wysoki Sejm projekt ustawy jest dalszym ciągiem starań o jakość administracji państwa. Osiągnięty w ostatnich latach postęp społeczno-gospodarczy i polityczny oraz związane z tym rozszerzenie powinności państwa, jak również przemiany w świadomości społeczeństwa, nie mogą pozostać bez wpływu na treść, styl i metody pracy organów administracji państwowej. Wzrosły społeczne wymagania skuteczności i efektywności działania wszystkich ogniw gospodarki narodowej i administracji. Zaostrzeniu uległy kryteria społecznej oceny odpowiedzialności za jakość i efektywność pracy.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Tym ocenom i społecznym postulatom odpowiadają zasadnicze kierunki dokonywanych zmian w projekcie ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym i nowelizacja KPA. Wyzwoli to niewątpliwie dalsze konstruktywne myślenie o naszej administracji.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Po pierwsze — jak w perspektywie lat osiemdziesiątych poprawić skuteczność jej działań, sprawność zarządzania całością spraw terenowych, bardziej efektywnie łączyć cele długofalowe i doraźne, ogólnopaństwowe i lokalne, kompleksowe i resortowe.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Po drugie — wynika to ze stałej potrzeby podnoszenia poczucia rangi, odpowiedzialności i kultury rządzenia w organach administracji, w ich podstawowych ogniwach, szczególnie w działaniach podejmowanych w stosunkach urząd — obywatel oraz w sferze umacniania związków administracji z całością państwa, działań na rzecz jedności narodu.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Projektowane zmiany nie mogą więc mieć znaczenia tylko bieżących usprawnień. Jak bowiem podkreślają wytyczne na VIII Zjazd PZPR, dokonania w sferze doskonalenia funkcjonowania państwa służą umacnianiu społecznej akceptacji ideałów socjalizmu, zespoleniu narodu wokół partii, pobudzaniu inicjatywy, zapału i ofiarności.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Podstawowe idee nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego wyrastają ponadto ze stwierdzenia, że kształtowane ogólnonarodowe socjalistyczne państwo polskie jest państwem prawa. Nasze dążenia do oparcia całej działalności państwa na mocnym fundamencie prawa są powszechnie znane. Szczególnie w latach siedemdziesiątych politykę partii i państwa cechowała dbałość o podnoszenie znaczenia prawa jako elementu nadbudowy spełniającego różnorakie funkcje: instrumentu utrwalającego reguły rozwoju społeczno-gospodarczego, środka współorganizującego i porządkującego życie społeczne, regulatora stosunków między ludźmi.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Świadomość tych możliwości znajdowała wyraz w podejmowanych staraniach na rzecz utrwalania stabilności prawa, oparcia działalności prawodawczej na wielkich, trwałych kodyfikacjach i całościowej regulacji poszczególnych dziedzin prawa.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">W działalności Rządu w latach siedemdziesiątych odnotować można wiele inicjatyw doceniających społeczne wymiary rezerw tkwiących w jakości prawa, w konsekwencji rozszerzających starania o stan prawa w Polsce. Należy do nich między innymi przejście od przypadkowego do planowego rozwoju prawa. Powołana została i aktywnie działa Rada Legislacyjna jako organ doradczy i kontrolny Prezesa Rady Ministrów w sferze prawodawczej. Systematycznie prowadzone są prace porządkujące system prawny, w wyniku których zbędne akty prawne ulegają uchyleniu.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Decyzją Rządu powołano do życia rejestr resortowych aktów prawnych jako środek analizy i kontroli legislacji wewnątrzresortowej, prowadzony przez Ministra Sprawiedliwości. Informujemy coraz szerzej terenowe organy administracji państwowej o porządkowaniu przepisów prawnych i włączamy je do tego działania, przez wojewódzkie zespoły radców prawnych włączamy także do procesu starań o stan prawa ogniwa administracji gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Niezależnie od pozytywnych efektów nadal jednak dostrzegamy znaczne rezerwy, jakie dla rozwoju kraju można uruchomić przez budowanie autorytetu praw Rzeczypospolitej, wykorzystanie zasad prawnych na rzecz efektywności i sprawności, ładu w stosunkach społecznych, obowiązkowości i dyscypliny w działaniach.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Chciałbym też podkreślić, że dotychczasowe rezultaty w porządkowaniu prawa były niezbędną i naturalną przesłanką reformy, której jesteśmy dzisiaj współuczestnikami. Kodeks postępowania administracyjnego jest bowiem normatywnym określeniem form, w których stosuje się rozległe obszary prawa wpływającego na działania zarządzająco-wykonawcze.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Znaczenie przywiązywane w naszym kraju do umacniania praworządności i przez nią budowanie sprawnej administracji państwowej, zdolnej rozwiązywać problemy budownictwa rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego wyrażają prosto i głęboko słowa I Sekretarza naszej partii, towarzysza Edwarda Gierka: — „Socjalistyczna praworządność to jedność praw i obowiązków oraz ich powszechne poszanowanie przez państwo i obywateli. Stanowi ona nie- niewzruszony fundament Rzeczypospolitej”.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Zarówno w ujęciach programowych, jak i w codziennej praktyce potwierdzamy socjalistyczne treści państwa praworządnego. W rozpatrywanym projekcie ustawy znajduje to wyraz przede wszystkim we wprowadzeniu sądowej kontroli decyzji administracyjnych. Społeczno-polityczny i ustrojowy sens poddania decyzji administracyjnych kontroli sądowej tkwi w dokonaniach w sferze umacniania państwa, w staraniach o stałe postępy w kulturze rządzenia, w trosce o jedność socjalistycznej polityki prawnej, w utrwalaniu poczucia pewności prawnej obywateli, w rozwinięciu konstytucyjnej pozycji sądów.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Sądowa kontrola decyzji administracyjnych ma na celu nie tylko dbałość o przestrzeganie prawa w poszczególnych ogniwach aparatu państwowego, ale nadaje tej dbałości cechy zasady ustrojowej funkcjonowania państwa i jego organów. Prowadzi to do nowej jakości praworządności — do wyższego etapu jedności polityki prawnej wszystkich organów działających w imieniu socjalistycznego państwa.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Uzyskanie tych właśnie efektów, w szczególności zaś wzmocnienia poczucia pewności prawnej i sprawiedliwości, jest jednym ze środków sprzyjających umacnianiu jedności narodu, włącza obywateli w system demokracji aktywnego współuczestnictwa, sprzyja identyfikowaniu się obywateli z organami socjalistycznego państwa i ich decyzjami, raz jeszcze w sposób wiarygodny potwierdza obywatelom PRL, że nasze socjalistyczne państwo opiera mocno swoją działalność na prawie, zasadach legalności i tę tendencję pragnie nadal utrwalać.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Ważne miejsce w pracach nad nowelizacją KPA zajmowała dyskusja nad koncepcją organizacji sądownictwa administracyjnego. Po szerokich konsultacjach i starannym wyważeniu argumentów wybrana została forma jednego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, który będzie wydawał rozstrzygnięcia także w kilku ośrodkach zamiejscowych, ułatwiających obywatelom dostęp do tego sądu. Naczelny Sąd Administracyjny jako organ niezależny od administracji państwowej, złożony z niezawisłych, powołanych przez Radę Państwa sędziów, będzie miał prawo w szerokim zakresie, bez mała we wszystkich istotnych dla obywatela dziedzinach życia, badania i rozstrzygania w wyniku skargi na decyzję administracyjną o tym, czy decyzja ta zgodna jest z prawem. Rozumiemy przez to nie tylko sytuacje, w których nastąpiło naruszenie prawa materialnego, ale również wypadki uzasadniające wznowienie postępowania, nieważność decyzji administracyjnej oraz inne naruszenie przepisów postępowania, w szczególności pozbawiające uprawnień procesowych obywatela, jeżeli naruszenia te mogły w sposób istotny wpłynąć na treść decyzji administracyjnej. Sąd ten nie będzie zatem w żadnym wypadku zastępować organów administracji państwowej w jej merytorycznej działalności. Poza ograniczeniem kontroli do badania legalności decyzji gwarancją efektywnego spełniania przez administrację jej zadań jest ponadto szereg założeń w zakresie postępowania sądowego. I tak skarga do sądu przysługuje obywatelowi tylko w razie wyczerpania drogi postępowania administracyjnego, a więc od decyzji prawomocnej w wyniku dwuinstancyjnego postępowania. Przepisy wymagają wniesienia skargi za pośrednictwem organu administracyjnego, umożliwiając tym samym organowi administracji uwzględnienie skargi zasadnej, jak też w takim uregulowaniu szeregu zasad postępowania kontrolnego, które czynią je sprawnym i szybkim z punktu widzenia interesów administracji i obywatela.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Kompleks przedstawionych w skrócie postanowień wraz z rozwiązaniami ustrojowymi, zapewniającymi m.in., że Naczelny Sąd Administracyjny będzie się składał z wysoko kwalifikowanej kadry sędziów, posiadających doświadczenie w stosowaniu rozległej i często specjalistycznej sfery prawa, uzasadnia stwierdzenie o realizmie i racjonalności wybranego systemu sądowej kontroli.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Po uchwaleniu projektowanych przepisów organy państwa oczekuje trudne zadanie wdrożenia reformy. Nie tylko w sensie zapewnienia formalnego stosowania postanowień, ale przede wszystkim podjęcia wielokierunkowych starań w celu zrealizowania wszystkich idei nowelizacji.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#MinisterSprawiedliwosciJerzyBafia">Organy polskiego wymiaru sprawiedliwości doceniają zaufanie, jakim zostają obdarzone tym nowym aktem prawnym i mają świadomość ciążących na nich obowiązków. Chciałbym w związku z tym zapewnić Wysoką Izbę, że urząd Ministra Sprawiedliwości, przy współudziale innych centralnych ogniw wymiaru sprawiedliwości, swoją działalnością będzie jak najpełniej przyczyniał się do realizacji celów przyświecających nowelizacji. Podjęte zostaną starania w kierunku zapewnienia realnej pomocy w prawidłowym stosowaniu prawa przez organy wymiaru sprawiedliwości i administracji, zapewnienia drożnych kanałów przenikania doświadczeń praktyki prawnej, a w szczególności obiegu informacji zapewniającej wykorzystanie orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego w urzędach wojewódzkich i innych ogniwach aparatu administracyjnego. W podjęciu tych działań, w pełniejszym uruchomieniu rezerw wynikających z prawa na rzecz jakości i efektywności, porządku, obowiązkowości i dyscypliny, w zapewnieniu właściwego funkcjonowania sądownictwa administracyjnego znajdujemy nowe możliwości aktywnego udziału w budowie rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego, w staraniach o sprawność organów socjalistycznego państwa, w staraniach o rangę praw Rzeczypospolitej.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Dziękuję Obywatelowi Ministrowi.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Witold Jankowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselWitoldJankowski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Przedstawiony dziś pod dyskusję poselski projekt ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego w jego ostatecznym kształcie, który jest wynikiem intensywnych prac nie tylko komisji sejmowych, ale także szerokiego kręgu ekspertów oraz konsultacji społecznych, uwieńczonych bogatym plonem wniosków i propozycji, co podkreślił już w swoim wystąpieniu poseł sprawozdawca prof. Zawadzki, jest dokumentem o szczególnej randze społecznej i politycznej. Wynika to z faktu, że reguluje on w sposób całościowy i przejrzysty sprawy, które pojawiają się każdego dnia w tysiącach i dziesiątkach tysięcy kontaktów między obywatelem a urzędem i władzą na różnych jej szczeblach.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselWitoldJankowski">Sposób załatwiania i rozstrzygania tych spraw wpływa w sposób istotny albo na wzrost zaufania obywatela do władzy, albo też zaufanie to podważa i osłabia. Przy tym każdy pojedynczy wypadek biurokratycznego czy wręcz niepraworządnego postępowania odbija się znacznie szerszym echem niż dziesiątki przypadków załatwiania poprawnego i przy pełnym poszanowaniu przepisów prawa.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselWitoldJankowski">Wydaje się, że istotę projektu ustawy i przewidzianych w nim nowych rozwiązań prawnych można sformułować następująco.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselWitoldJankowski">Po pierwsze — powinna się ta ustawa przyczynić do pogłębienia praworządności, stwarzając obywatelowi — jak to powiedział przed chwilą prof. Zawadzki — prawo do obrony własnych praw. Tutaj wymienić należy przede wszystkim dwie instytucje prawne Kodeksu. Wprowadza on mianowicie generalną zasadę postępowania administracyjnego dwuinstancyjnego, to znaczy daje możliwość odwołania się od decyzji administracji niższego szczebla do organu wyższego szczebla. Świadczy to o trosce, jaką Kodeks przykłada do możliwie sprawiedliwych decyzji administracyjnych przez fakt ich kontroli na żądanie obywatela przez organ wyższego stopnia. Ta sama troska spowodowała wprowadzenie do Kodeksu zasady sądowej kontroli i zaskarżalności do sądu decyzji administracyjnych oraz powołanie Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sąd ten będzie orzekał o zgodności względnie niezgodności decyzji administracyjnej z prawem. Przyczynić się to powinno do uwrażliwienia administracji na interes obywatela i do podejmowania decyzji zgodnych z prawem, a więc w ostatecznym rezultacie powinno przyczynić się do podniesienia autorytetu administracji i podniesienia jakości jej funkcjonowania. Powinno się to dalej przyczynić do ujednolicenia wykładni prawa i eliminowania tak zwanego prawodawstwa powielaczowego, tworzonego przez organy administracji w formie różnych okólników, instrukcji i zarządzeń, które nie tylko bardzo często nie docierają do świadomości obywateli, ale niejednokrotnie sprzeczne są z obowiązującymi ustawami.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselWitoldJankowski">Drugą cechą charakterystyczną dyskutowanego projektu, którą chciałbym podkreślić, jest — obok dążenia do pogłębienia praworządności — także dalsza demokratyzacja w postępowaniu przed organami administracji państwowej. Trzeba by tu wymienić te wszystkie nowe rozwiązania, które podobnie jak dwuinstancyjność postępowania i zaskarżalność sądowa — poszerzają uprawnienia stron w postępowaniu przed organami administracji państwowej, poszerzają uprawnienia organizacji społecznych w postępowaniu przed tymi organami, wprowadzają nowe formy załatwiania spraw w postaci ugody administracyjnej, rozciągają przepisy o skargach i wnioskach na organizacje społeczne, obejmują jednolitą procedurą sprawy dotąd regulowane odrębnymi przepisami itd.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselWitoldJankowski">Wszystkie te zabiegi mają prowadzić do podniesienia sprawności działania organów administracji państwowej, mają zapewnić, aby sprawy obywateli były staranniej i w określonych terminach rozpatrywane i rozstrzygane.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselWitoldJankowski">I to jest trzecia cecha charakteryzująca w sposób najbardziej ogólny walor rozpatrywanego dziś projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselWitoldJankowski">Stwierdzić tutaj trzeba, że umocnienie praworządności w stosunkach między administracją a obywatelem nie jest tylko sprawą gwarancji praw obywatelskich, tak jak zapisane one zostały w Konstytucji, a więc leży nie tylko w interesie obywatela, ale także w głęboko pojętym interesie samej administracji, w interesie jej autorytetu, zaufania między przedstawicielami aparatu państwowego a obywatelem. W codziennym języku dla określenia — „administracja” nader często używa się pojęcia „biurokracja” i to w pejoratywnym tego słowa znaczeniu. Tymczasem sprawnie funkcjonująca administracja jest istotnym czynnikiem pomyślnego rozwoju społecznego i gospodarczego. Jeżeli w Konstytucji zapisaliśmy, że celem państwa jest — „wszechstronny rozwój społeczeństwa socjalistycznego, rozwój twórczych sił narodu i każdego człowieka, coraz lepsze zaspokajanie potrzeb obywateli”, to urzeczywistnienie tak określonego celu państwa socjalistycznego spada w poważnej mierze na administrację i zależy od jej sprawności i efektywności, od zgodnego z prawem postępowania. A to z kolei staje się ważną przesłanką budowy zaufania w stosunkach między społeczeństwem a władzą. Intencją projektowanej ustawy jest niewątpliwie stworzenie lepszych warunków do osiągania takiego celu.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselWitoldJankowski">Wysoka Izbo! Kierunek zmian i nowych rozwiązań proponowanych w projekcie ustawy, nad którą dziś dyskutujemy, zbieżny jest z generalnymi założeniami polityki państwa socjalistycznego na jego obecnym etapie rozwoju. Stwierdzenie to brzmi jak truizm. Jest stwierdzeniem prawdy oczywistej. Tym niemniej chciałbym fakt ten podkreślić, ponieważ właśnie obecnie odnajdujemy nowe potwierdzenie tej zbieżności czy identyczności w wytycznych Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na VIII Zjazd, wytycznych formułujących programowe zadania polityki naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselWitoldJankowski">Czytamy w tych wytycznych, że — „uwzględniając doświadczenia okresu, który minął od reformy terenowych organów władzy i administracji państwowej, będziemy doskonalić funkcjonowanie tych organów”, a w innym miejscu stwierdza się, że — „dążyć będziemy do jakościowej poprawy kontroli nad działalnością terenowych organów administracji państwowej i innych jednostek administracyjnych i gospodarczych, szczególnie w zakresie realizacji zadań, mających na celu poprawę warunków życia i pracy obywateli”.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselWitoldJankowski">Są to ważne stwierdzenia, szczególnie aktualne w okresie, w którym występują znane nam trudności w zaspokajaniu potrzeb społecznych. W takim momencie właśnie przestrzeganie fundamentalnych zasad ustrojowych, w tym również praworządności w dziedzinie realizacji praw obywatelskich, nabiera szczególnego znaczenia. Obywatel bowiem znacznie wnikliwiej konfrontuje wtedy decyzje administracji z zasadami prawa i sprawiedliwości, znacznie bardziej irytują go odosobnione nawet przypadki łamania zasady równości obywateli i przejawy naruszania praworządności. A do takich przejawów należą np. wciąż jeszcze pojawiające się przypadki nierzetelności, kumoterstwa, a nierzadko i korupcji. Walka z tymi zjawiskami nie jest łatwa, ale konieczna. Tym większe znaczenie dla jej powodzenia mają różne formy kontroli społecznej, w tym także i te formy, które przewidziane są w postanowieniach dyskutowanej ustawy.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselWitoldJankowski">I Sekretarz Komitetu Centralnego — Edward Gierek w swoim niedawnym wystąpieniu w Radomiu mówił m.in.: — „Realizacja zasad demokracji socjalistycznej ma istotny wpływ na polityczną atmosferę życia kraju. Jest ważnym czynnikiem umacniania ludzkiego poczucia godności, inicjatywy i odpowiedzialności oraz przezwyciężania odziedziczonego z przeszłości niedobrego podziału na — „my” — rządzeni i — „oni” — rządzący (...) Stosowanie zasad demokracji socjalistycznej to nieodzowny warunek trafności decyzji, rzetelnej oceny stanu faktycznego i wyprowadzania prawidłowych wniosków. Warunek sprawności działania (...)”.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselWitoldJankowski">Słowa te mają oczywiście znacznie szersze odniesienie aniżeli tylko do obszaru zagadnień związanych z interesującą nas dzisiaj problematyką. Obejmują jednak to wszystko, co dzieje się na linii urząd — obywatel — prawo, a więc i te zagadnienia, które projekt ustawy zamierza w sposób możliwie optymalny uregulować.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselWitoldJankowski">Chciałbym jeszcze raz odwołać się do wytycznych na VIII Zjazd partii, które w tezie 70 podkreślają ważną rolę prawa dla utrwalania socjalistycznych stosunków społecznych, dla doskonalenia systemu praw i obowiązków obywatelskich, zapewniających rozwój osobowości człowieka i jego współuczestnictwo w rządzeniu i współodpowiedzialności za losy narodu i państwa. Mówi się tam dalej o potrzebie — „stałego podnoszenia poziomu edukacji i kultury prawnej społeczeństwa”.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselWitoldJankowski">Otóż wydaje się, że postulat ten jest szczególnie ważny i aktualny, ponieważ stan w dziedzinie edukacji i kultury prawnej nie jest w naszym kraju zadowalający. Różne są tego przyczyny. I nie dotyczy to tylko zakresu znajomości prawa tak po stronie urzędu, jak i po stronie obywateli. Chodzi mi w tej chwili o zwrócenie uwagi na zjawiska nieufności do prawa i niedoceniania gwarancji prawnych przysługujących obywatelowi. Przejawia się to między innymi w tym, że obywatel w swych kontaktach z urzędem poszukuje nader często dla załatwienia swej sprawy rozmaitych nieformalnych dróg, pomijając jedyną i najwłaściwszą, jaką jest posługiwanie się prawem. Uważa bowiem, że tamta metoda jest skuteczniejsza, tym bardziej, kiedy sprawa, o którą mu chodzi jest trudna, a być może i kontrowersyjna. Jest to zjawisko niedobre, wręcz niebezpieczne, ponieważ niedocenianie gwarancji prawnych, niewiara w moc obowiązującą prawa prowadzi w konsekwencji do obniżania autorytetu urzędu i aparatu administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselWitoldJankowski">Wysoki Sejmie! Decydującym sprawdzianem walorów projektowanej ustawy i zawartych w niej nowych rozwiązań prawnych będzie praktyka społeczna. Po to, aby była ona zgodna z oczekiwaniami i z intencjami ustawodawcy, niezbędna jest przede wszystkim powszechna znajomość Kodeksu. Tym bardziej, że obejmuje on bardzo szeroki zakres zagadnień i to zagadnień, które dotyczą wszystkich obywateli i wiążą ich niezliczoną ilością nici z władzą i jej organami. Mimo szerokiego zainteresowania, jakie wzbudziły prace nad projektem ustawy w ich fazie przygotowawczej, bynajmniej nie można zakładać, że stał się on już powszechnie znany, a tym mniej właściwie rozumiany zarówno wśród pracowników administracji, jak i wśród obywateli. Znane są trudności kadrowe szczególnie w podstawowych ogniwach administracji państwowej, co jest przyczyną wielu słabości w ich pracy. Pojawia się tu więc wiele nowych poważnych zadań. Resort administracji zapowiada intensywne szkolenie swej kadry. Jest to konieczne i niezbędne.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselWitoldJankowski">Rzecz jest trudniejsza, jeżeli chodzi o szerokie kręgi naszego społeczeństwa, aby umiało ono posługiwać się Kodeksem. Co prawda ustawa zobowiązuje organy administracji państwowej do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków oraz do troski o to, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa i w tym celu powinny im udzielać niezbędnych wyjaśnień i wskazówek, nie rozwiązuje to jednak z całą pewnością problemu. Niezbędna jest szeroka popularyzacja Kodeksu przy zaangażowaniu wszystkich dostępnych środków przekazu i to popularyzacja połączona z interpretacją poszczególnych norm prawnych, przede wszystkim tych nowo wprowadzonych do Kodeksu, ale nie tylko tych. Popularyzacja prowadzona właśnie w interesie edukacji i kultury prawnej. Będzie to zresztą działanie o znaczeniu wykraczającym poza formalno-prawne i instytucjonalne treści Kodeksu. Będzie także ważnym elementem pobudzającym do podejmowania szerokiego i stałego dialogu władzy ze społeczeństwem i społeczeństwa z władzą, budowania wzajemnego zaufania.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselWitoldJankowski">Wysoki Sejmie! W imieniu Koła Poselskiego — „Pax”, które mam zaszczyt reprezentować, chciałbym oświadczyć, że będziemy głosować za przyjęciem przedstawionego projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Głos ma poseł Kazimiera Plezia.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselKazimieraPlezia">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Z inicjatywy Klubu Poselskiego PZPR, popartej w pełni aktywną postawą wyborców na spotkaniach, na których prowadzono ożywione dyskusje nad projektem ustawy stanowiącej przedmiot obrad Wysokiej Izby, uchwalać będziemy w dniu dzisiejszym akt prawny doniosłej rangi. Nie jest to, jak pozornie wydawać by się mogło, nowelizacja typu kosmetycznego, wprowadzająca drobne poprawki i uzupełnienia do aktu prawnego uchwalonego przed blisko 20 laty. Nowy projekt Kodeksu postępowania administracyjnego jest aktem prawnym rozstrzygającym kompleksowo szereg instytucji nie tylko proceduralnej natury. Odzwierciedla on głębokie przemiany zachodzące w naszym państwie w procesie doskonalenia systemu zarządzania nim, ugruntowania praw obywatelskich, kształtowania obowiązków obywateli odpowiadających żywotnym, ogólnonarodowym interesom.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselKazimieraPlezia">Rozmiar działań legislacyjnych nad tym aktem prawnym był bardzo rozległy i trudno doprawdy w krótkiej wypowiedzi wyrazić poglądy wyborców i własne, dotyczące kompleksu zagadnień stanowiących przedmiot unormowań. Dlatego uwagę Wysokiej Izby pragnę skupić na dwóch spośród wielu, wybranych, ale zarazem i ważnej rangi problemach:</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselKazimieraPlezia">— na znaczeniu nowelizacji przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego dla dalszego umacniania istniejących praw obywatelskich i poszerzenia ich sfery, — na zadaniach, jakie powinna spełniać administracja państwowa oraz placówki naukowo-badawcze w zakresie wdrażania w życie znowelizowanych aktów prawnych.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselKazimieraPlezia">Jednym z istotnych zadań naszego socjalistycznego państwa jest zapewnianie realizacji praw, swobód i wolności obywatelskich, zagwarantowanych w Konstytucji PRL w całokształcie jej zasad podstawowych i w postanowieniach szczegółowych, rozwiniętych w aktach prawnych niższego rzędu. Do nich w pierwszej kolejności zaliczyć należy ugruntowywanie w działalności aparatu państwowego i w postawach obywatelskich zasady socjalistycznej praworządności.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselKazimieraPlezia">Jednym z elementarnych obowiązków wszystkich organów administracji państwowej, z którego rodzą się zarazem odpowiednie prawa obywateli — stron w postępowaniu administracyjnym, jest przestrzeganie wszystkich podstawowych zasad Kodeksu postępowania administracyjnego w całym toku postępowania. Nowelizowany przepis art. 7 Kodeksu postępowania administracyjnego nakłada na organy administracji państwowej bardzo istotny obowiązek należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków w toku postępowania administracyjnego. Jest to kluczowa zasada dla dalszego toku postępowania, warunek fundamentalny, którego spełnienie oznacza w rzeczywistości usytuowanie obywatela będącego stroną w postępowaniu, w pozycji równorzędnej z organem administracji. Tę pozycję obywatela umacnia obowiązek każdego organu administracji państwowej polegający na tym, że w całym toku postępowania, a w szczególności w jego wstępnej fazie, w postępowaniu przygotowawczym, czuwa on nad tym, aby żadna ze stron uczestniczących w postępowaniu nie poniosła szkody z powodu nieznajomości prawa. W tym celu zgodnie z intencją ustawodawcy wyrażoną w ostatnim zdaniu art. 7 KPA na każdym organie administracji państwowej ciążył będzie obowiązek udzielania uczestnikom postępowania niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Z pełnym zadowoleniem to podkreślam, bo — zdaniem wyborców, którzy wypowiadali się na ten temat na spotkaniach poselskich, jak też w moim przekonaniu — zasada ta służy wyrównaniu różnic poziomów wiedzy fachowej, jakie występują częstokroć pomiędzy pracownikami wyspecjalizowanego aparatu państwowego a obywatelem nie posiadającym częstokroć nawet elementarnej wiedzy prawniczej, nie obeznanym z zawiłymi arkanami postępowania administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselKazimieraPlezia">Podobnie ocenić należy rozwiązanie zawarte w art. 8 § 1 KPA, które obliguje organy administracji państwowej do zapewnienia stronom czynnego udziału w każdym stadium postępowania, a w szczególności przed wydaniem decyzji, kiedy to strony mają ustawowo zagwarantowane prawo wypowiedzenia się co do zebranych materiałów oraz zgłoszonych żądań. Oznacza to, że na organach administracji państwowej ciąży obowiązek aktywizowania stron w postępowaniu administracyjnym, gwarantowania obywatelom nie tylko przekazania rzetelnych informacji co do stanu faktycznego i prawnego sprawy, ale zarazem uwzględniania wszystkich istotnych spraw podnoszonych przez stronę, które zabezpieczają jej interes. Podkreślam to, bo suma indywidualnych słusznych interesów obywatelskich stanowi to, co w kategoriach prawno-ustrojowych posiada najwyższą wartość, stanowi uzasadniony i chroniony przez prawo interes społeczny. Zabezpieczenie w Kodeksie tych uprawnień stron i odpowiadające im obowiązki organów administracji państwowej służą pogłębianiu demokratyzacji postępowania administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselKazimieraPlezia">Ważnym elementem pogłębiającym tę demokratyzację jest również rozszerzenie zakresu udziału w postępowaniu administracyjnym organizacji społecznych uczestniczących w nim na prawach strony. Na organie administracji państwowej ciąży w tym przedmiocie obowiązek powiadomienia organizacji społecznej o wszczęciu postępowania administracyjnego. Może ona również, w przypadku gdy nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony, przedstawić organowi orzekającemu własny pogląd w sprawie, w trybie określonym przepisami. Rozszerzenie zakresu udziału organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym odczytać należy w rzeczywistości jako dalszy wzrost ich roli w społeczeństwie i zarazem ich znaczenia w rozstrzyganiu indywidualnych spraw obywateli — członków tych organizacji. Udział ten oznacza również, że organizacje społeczne chroniąc z zasady interes społeczny, wpływać będą wiążąco w postępowaniu administracyjnym na wyjaśnienie wielu różnorodnych aspektów spraw natury indywidualnej i zarazem chronić uzasadnione, indywidualne interesy swoich członków. Sprzężenie tych celów oznacza również pogłębienie procesów socjalistycznej praworządności. Identycznej treści sformułowania odnieść należy również do udziału w postępowaniu administracyjnym członków organów samorządu społecznego.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselKazimieraPlezia">Wysoki Sejmie! Drugi problem, który pragnę zasygnalizować w swoim wystąpieniu to praca, jaką musimy wykonać przed wejściem Kodeksu w życie. Rząd, resorty oraz terenowe organy administracji państwowej obu stopni i ich aparat pomocniczy powinny w pełni wykorzystać okres vacatio legis dla stworzenia optymalnych warunków stosowania przepisów nowej ustawy i aktów prawnych wykonawczych bezpośrednio po ich wejściu w życie. Zadaniem pierwszoplanowym jest niewątpliwie podjęcie na szeroką skalę działalności szkoleniowo-instruktażowej na wszystkich szczeblach administracji państwowej. W jej ramach pożądane jest w szczególności przeszkolenie dosłownie wszystkich pracowników administracji, a w szczególności administracji terenowej oraz opracowanie ogólnodostępnych materiałów szkoleniowo-informacyjnych.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselKazimieraPlezia">Prace te powinny być ściśle integrowane z działalnością naukowo-badawczą wszystkich w skali kraju uczelni wyższych, instytutów i placówek naukowo-badawczych, zainteresowanych ze względu na profil problematyki procesami wdrażania w życie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Szczególną opiekę roztoczyć należy nad terenowymi organami administracji państwowej stopnia podstawowego, które w głównym zakresie będą stosowały nowy akt prawny. Na podstawie poselskich spotkań środowiskowych, informacji prasowych oraz rozmów przeprowadzonych w wielu urzędach jest mi wiadomo, że urzędy stopnia podstawowego w zdecydowanej większości w skali kraju nie mają obsługi prawnej, sprawowanej z reguły doraźnie przez pracowników organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, tymczasem kilka wyższych uczelni w kraju kształci absolwentów magistrów administracji, którzy jednak są formalnie pozbawieni możliwości uzyskiwania uprawnień radcowskich. Ludzie ci zajmują stanowiska urzędnicze w terenowych organach administracji państwowej, nie związane często z wykonywaniem zawodu, do którego są w rzeczywistości przygotowywani na studiach prawno-administracyjnych. Jest to kilkutysięczna grupa fachowców odsuniętych aktualnie od wykonywania obsługi prawnej. W tej sytuacji postuluję rozważenie podjęcia stosownych działań przez resort Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki w ścisłym porozumieniu z Ministrem Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, zmierzających do zmiany przepisów prawnych dotyczących obsługi prawnej terenowych organów administracji państwowej przez przyznanie absolwentom studiów uniwersyteckich z zakresu prawa administracyjnego możliwości podejmowania aplikacji arbitrażowej, w wyniku której uzyskuje się uprawnienia radcowskie.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselKazimieraPlezia">Dla zapewnienia wysokokwalifikowanych kadr dla administracji państwowej należy rozważyć możliwość utworzenia studiów podyplomowych przygotowujących pracowników z dziedziny prawa administracyjnego, jak również umożliwienie podjęcia studiów dla pracujących już w administracji państwowej, głównie w urzędach stopnia podstawowego. Wzrost wymagań wobec aparatu administracji państwowej rodzi bowiem potrzebę ciągłego podnoszenia kwalifikacji zawodowych i społecznych wszystkich pracowników. Z problemem tym łączy się sprawa podjęcia na szeroką skalę przez środki masowego przekazu działań informacyjno-propagandowych mających na celu szeroką, ale i zarazem rzetelną popularyzację w społeczeństwie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Chodzi bowiem o to, by ten akt prawny ze względu na powszechny ogólnospołeczny zakres obowiązywania był znany nie tylko wąskim gronom specjalistów, funkcjonariuszom administracji państwowej, ale w dostępnych formach został spopularyzowany we wszystkich kręgach społecznych.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselKazimieraPlezia">Obywatele Posłowie! Na podstawie własnych, 2-letnich doświadczeń zgromadzonych w toku prac nad projektem w podkomisji oraz licznych spotkań poselskich z wyborcami, w których uczestniczyłam, mam podstawę do stwierdzenia, że nasz poselski projekt Kodeksu postępowania administracyjnego spotkał się z bardzo dobrym przyjęciem ze strony wyborców. W toku dyskusji odbywanych przede wszystkim w środowiskach robotniczych, w gminach i sołectwach woj. tarnowskiego wyborcy akcentowali słuszność podstawowych założeń przyjętych w projekcie. Szczególny nacisk kładziono na to, że projekt konsekwentnie rozszerza sferę praw obywatelskich w postępowaniu przed organami administracji państwowej, umacnia równowagę stosunków kształtujących się w życiu codziennym pomiędzy urzędem a obywatelem.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselKazimieraPlezia">Wyborcy, wypowiadając się na temat projektu wskazywali na potrzebę stałego doskonalenia działalności terenowych organów administracji państwowej oraz ścisłego przestrzegania przez nie przepisów prawa materialnego, jak i procesowego.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselKazimieraPlezia">Wyborcy dostrzegają bowiem w unormowaniach uchwalanego dzisiaj projektu istotne dalsze zabezpieczenie ich praw, co w sferze kontaktów z administracją państwową, z którą obywatel prawie na co dzień załatwia wiele spraw, ma szczególnie istotne znaczenie. Bowiem dobra i sprawna obsługa obywatela przez administrację, prawidłowe jej rozstrzygnięcia i decyzje nie tylko ułatwiają nam życie, ale w poważnym stopniu wpływają na właściwy klimat społeczno-polityczny w naszym kraju. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekAndrzejWerblan">Obecnie zarządzam 30-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 25 do godz. 13 min. 05)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Wznawiam posiedzenie. Głos ma poseł Janusz Zabłocki.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselJanuszZablocki">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Spośród projektów ustaw dziś przez nas rozpatrywanych ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy KPA ma szczególne znaczenie. Wytworzy ona niewątpliwie nowe relacje prawne między społeczeństwem i władzą, a zarazem administracją państwową i wymiarem sprawiedliwości. Brak sądownictwa administracyjnego w Polsce był powszechnie odczuwalny tak przez społeczeństwo, jak również, jak sądzę, i przez samą administrację. W polskich środowiskach prawniczych, jak z różnych publikowanych źródeł wiadomo, od dawna opowiadano się za wprowadzeniem sądów administracyjnych. Niestety, idea sądów administracyjnych przed rokiem 1956 nie miała dobrej passy, a i później dojrzewała nie bez trudności. Od kilkunastu lat jednak coraz otwarciej postulat ten był wysuwany i rozważany.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselJanuszZablocki">Po grudniu 1970 r. stało się rzeczą oczywistą, że wreszcie klimat właściwy dla takiego aktu prawnego nastał. O potrzebie wprowadzenia kontroli sądowej nad postanowieniami i decyzjami organów administracyjnych coraz bardziej przekonywały się również one same. Ustawa o sądownictwie administracyjnym stała się już jedynie kwestią czasu. Niemało jego upłynęło, to prawda, ale przygotowany pod dzisiejsze obrady akt prawny stanowi istotne novum w naszym ustawodawstwie, biorąc również pod uwagę okres międzywojenny.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselJanuszZablocki">Koło Poselskie — „Znak”, w imieniu którego jako jego przewodniczący przemawiam, od samego początku, z pełną aprobatą odnosiło się do koncepcji poddania kontroli sądowej postanowień i decyzji organów administracyjnych. Dawaliśmy temu nieraz wyraz przy różnych okazjach. Dziś więc z satysfakcją przyjmujemy do wiadomości fakt, iż z inicjatywy poselskiej wpłynął pod obrady Wysokiej Izby projekt ustawy powołującej Naczelny Sąd Administracyjny i nowelizujący Kodeks postępowania administracyjnego. Akt ten stanowi ważny krok naprzód w naszym ustawodawstwie. Jest bowiem rzeczą oczywistą, iż efektywna kontrola sądowa z reguły relatywizuje formalną i faktyczną nierówność obywateli w stosunkach z urzędem. Kontrola taka przyczyni się niewątpliwie do podniesienia kultury administrowania, której tak bardzo nam potrzeba.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselJanuszZablocki">Zdajemy sobie też sprawę, że uchwalana ustawa to efekt nowego, pogrudniowego klimatu politycznego w Polsce.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselJanuszZablocki">Wysoka Izbo! Nie trzeba być prawnikiem, ani badaczem dziejów ustroju, by skonstatować, iż żaden akt prawny nie może być doskonały. Nie jest takim, bo być nie może również projekt ustawy, nad którym debatujemy. Mimo że — chciałbym z całą mocą podkreślić — przeszedł on szereg przeobrażeń w toku bardzo szerokich i poważnie traktowanych konsultacji społecznych, przeobrażeń, jakie nastąpiły od momentu pierwszego jego czytania w tej Izbie. Propozycje zgłaszane przez obywateli w czasie spotkań posłów z wyborcami, uwagi przekazywane do zespołów poselskich, klubów i kół poselskich, do organizacji społecznych, wreszcie wypowiedzi prasowe wzbogaciły niepomiernie pierwotną wersję projektu ustawy. Sejmowe Komisje Prac Ustawodawczych oraz Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska uzyskały więc obfity materiał, który wyzyskały w znacznym stopniu przy redakcji ostatecznego projektu ustawy. Projekt więc ustawy, który dzisiaj rozpatrujemy, powiedzieć można, jest to ten sam projekt znany już w Izbie, a zarazem inny.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselJanuszZablocki">Wysoki Sejmie! Nas posłów Koła Poselskiego — „Znak” cieszy również fakt, iż projekt, który uchwalamy, uwzględnia nie wszystkie wprawdzie, ale część istotnych propozycji zgłoszonych przez nasze Koło komisjom sejmowym. Przypuszczam zresztą, że zbiegły się one z innymi głosami, które szły w tym samym kierunku i które komisje wzięły pod uwagę. W ostatecznej swej wersji uchwalana przez nas ustawa stanowi słusznie, że Naczelny Sąd Administracyjny powołuje Rada Państwa, sędziów — na wniosek Ministra Sprawiedliwości, Prezesa i wiceprezesów Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselJanuszZablocki">Zwrócić uwagę należy również na fakt, że nowelizowany KPA umożliwia wniesienie do sądu administracyjnego skargi, gdy w określonym przepisami prawa terminie organ administracyjny nie wyda decyzji w postępowaniu pierwszej instancji lub w postępowaniu odwoławczym, to jest mówiąc potocznie, w wypadku tzw. bezczynności organu administracyjnego. W porównaniu z projektem wyjściowym obecny projekt niemal całkowicie eliminuje możliwość wydawania przez organy administracyjne decyzji bez uzasadnienia faktycznego i prawnego. Zezwala od takiego uzasadnienia odstąpić tylko wtedy, gdy decyzja uwzględnia w całości żądania stron. Wymieniłem zaledwie niektóre istotne ustalenia, których wprowadzenie do KPA uznać należy za korzystne, podobnych wskazać można byłoby znacznie więcej.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselJanuszZablocki">Wysoka Izbo! Wspomniałem, iż w znowelizowanym KPA niektóre propozycje naszego Koła nie zostały uwzględnione, a były one niekiedy zbieżne z poprawkami wnoszonymi przez inne środowiska, także kościelne. Uważaliśmy i uważamy, że uchwalany dzisiaj KPA zawiera niemało, bo aż 20 grup spraw, od których decyzje organów administracyjnych mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego. Czy jednak zamiast tego katalogu spraw nie lepiej byłoby przyjąć tzw. klauzulę generalną stwierdzającą, że sąd administracyjny właściwy jest dla wszystkich spraw z zakresu administracji państwowej z wyjątkiem wyłączonych przepisami ustawy. Poza wymienionymi 20 grupami spraw podlegających sądowi administracyjnemu pozostało szereg innych, w odniesieniu do których decyzje organów administracyjnych nie będą zaskarżalne. Nasuwa się pytanie, czy nie za dużo jednak jest tych wyłączeń. Nie muszę przekonywać obywateli posłów, że nie może np. budzić uznania naszego Koła, Koła — „Znak”, które reprezentuje, fakt wyłączenia spod kontroli sądowej decyzji w sprawach wyznaniowych. Oczekiwać jednak należy, iż w dalszej swojej ewolucji Kodeks postępowania administracyjnego będzie stopniowo poszerzać zakres spraw zaskarżalnych, umożliwiając obywatelom odwołania od decyzji organów administracyjnych do sądu administracyjnego w szerszym zakresie niż w wersji rozważanej.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselJanuszZablocki">Nie sposób pominąć też chociażby przykładowo innych kwestii, które były rozważane, jakkolwiek nie zostały uwzględnione w projekcie ustawy.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselJanuszZablocki">W znowelizowanym KPA prawnicza zasada reformatio in peius, mówiąc inaczej decyzja organu odwoławczego na niekorzyść strony odwołującej się może być dopuszczalna wtedy, gdy: rażąco narusza prawo, lub rażąco narusza interes społeczny. Otóż nasuwa się pytanie, czy nie byłoby lepiej, gdyby wyraz — „lub” został zastąpiony przez — „i”. Brak ten sprawia, że w obecnym brzmieniu przepis ten daje możność organowi odwoławczemu pogorszenia sytuacji strony odwołującej się, nawet wówczas, gdy decyzja nie budzi zastrzeżeń z punktu widzenia obowiązujących przepisów prawnych, ale organ ten uzna, że interes społeczny wymaga takiego rozstrzygnięcia.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselJanuszZablocki">Kryterium zaś interesu społecznego jak wiadomo dostarcza możliwości zbyt dowolnej interpretacji. Fakt ten może zniechęcać obywatela do wniesienia odwołania. Wprowadzony zostaje bowiem do świadomości strony niezadowolonej z decyzji pierwszej instancji moment ryzyka i obawy. Z konieczności będziemy mieli do czynienia z wypadkami rezygnacji obywateli z przysługującego im prawa ochrony interesów w drodze odwołania od decyzji administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselJanuszZablocki">Zachodzą też w przepisach uchwalanego dziś znowelizowanego KPA pewne niejasności. Budzą je np. przepisy Kodeksu dotyczące przedsiębiorstw i spółdzielni, z tymi instytucjami styka się obywatel nie mniej często niż z organami administracji państwowej. Ich decyzje są nieraz dla obywatela równie istotne jak postanowienia administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselJanuszZablocki">Przykład — sprawa najmu lokali spółdzielczych. Generalnie rzecz ujmując, art. 1 § 2 ust. 1 znowelizowanego KPA stwierdza wyraźnie, że ma on zastosowanie do przedsiębiorstw, a ust. 2 tegoż artykułu mówi, że stosuje się i do organizacji spółdzielczych. Jednakże w art. 150 nr 7 w § 2 w wykazie spraw, w odniesieniu do których podjęte decyzje mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego, sprawy najmu lokali spółdzielczych nie figurują. Nadzieja pewna leży w § 3 tego samego artykułu, który stanowi, że ustawy szczegółowe mogą przewidywać możność zaskarżenia do sądu administracyjnego decyzji podjętych w innych sprawach.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselJanuszZablocki">Niejasność brzemienną w konsekwencji wywołuje również rozróżnianie przez KPA postanowień i decyzji. Jedynie od tych ostatnich służy odwołanie do sądu administracyjnego. Nasuwa się pytanie, czym różnią się od decyzji postanowienia kończące sprawę, czy de facto nie są tym samym, tyle że zamykają drogę odwoławczą do sądu. W związku z tym było do rozważenia, czy nie byłoby słuszniej ustalić dla postanowień i dla decyzji określenie łączne — „orzeczenie”.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselJanuszZablocki">Wysoka Izbo! Uwagi, jakie tutaj poczyniłem, nie pomniejszają pozytywnej oceny nowelizowanego KPA, który dziś uchwalamy. I bez ich uwzględnienia Kodeks ten w obecnej wersji stanowi ważną zdobycz społeczną. Jego nowelizacja to ogromny postęp nie tylko w zakresie naszego prawodawstwa, ale także krok w zakresie demokratyzacji życia publicznego w Polsce.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselJanuszZablocki">Nowy faktycznie Kodeks postępowania administracyjnego umożliwia nadto pogłębianie praworządności w kraju, daje on szanse organom administracji podejmowania decyzji bardziej wyważonych, a sądom wyjścia naprzeciw potrzebom obywateli.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#PoselJanuszZablocki">Uchwalana przez nas ustawa zawiera szereg delegacji dla dalszych ustaw oraz odsyła dość często do przyszłych rozporządzeń władzy wykonawczej. Wszystkie te akty prawne mogą uczynić w przyszłości znowelizowany Kodeks postępowania administracyjnego w swoim społecznym funkcjonowaniu jeszcze lepszym, bliższym interesom obywateli — i w tym kierunku powinny zmierzać.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselJanuszZablocki">Znowelizowany Kodeks postępowania administracyjnego, jak to słusznie zaznaczył w swoim wystąpieniu poseł Sylwester Zawadzki, nie może jednak być traktowany jako panaceum na wszystkie oczekiwania obywateli. Trzeba sobie jasno powiedzieć, że nie wzbogaca on katalogu praw materialnych, daje przede wszystkim gwarancje organizacyjno-prawne realizacji praw obywatelskich, a powiedzmy precyzyjniej — realizacji praw przede wszystkim ekonomicznych, socjalnych, kulturalnych, w mniejszym natomiast stopniu politycznych. Niewątpliwie i te ostatnie sprawy pozostają w polu widzenia kierownictwa politycznego kraju. Świadczą o tym charakterystyczne słowa I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR Edwarda Gierka: — „Nie stworzymy niczego, nie zbudujemy niczego bez współudziału i współpracy wszystkich Polaków”.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselJanuszZablocki">Wierząc, że również i w tym ostatnim zakresie będzie następował dalszy rozwój i również gwarancje praw obywatelskich będą ulegały dalszemu rozszerzaniu — Koło Poselskie — „Znak” będzie głosowało za przyjęciem projektu ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Mieczysław Róg-Świostek.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Wysoki Sejmie! Wyrażając pełne poparcie dla przedłożonego przez posła sprawozdawcę prof. Zawadzkiego projektu nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego, pragnę stwierdzić, iż nowelizacja ta pod wieloma względami powinna stworzyć nam nowe możliwości dalszego, stałego pogłębiania demokratyzmu i praworządności w naszym państwie ludowym.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Miejmy nadzieję, iż ten udoskonalony, dużej wagi akt prawny, wniesiony pod dzisiejsze obrady Wysokiej Izby przed VIII Zjazdem partii, stworzy nowe rękojmie dla dalszego doskonalenia pracy naszego państwa. A jest to w naszym socjalistycznym systemie społecznym wielka sprawa, wielki imperatyw społeczny, którego rangę trudno przecenić, tym bardziej, że w poziomie i kulturze postępowania administracyjnego występują ciągle, i to w skali masowej, te codzienne, powszednie i zarazem najliczniejsze, najróżnorodniejsze kontakty obywatela z urzędami, z władzą, z przedstawicielami władzy. Stąd i doskonalenie pracy tej władzy odbywać się musi ciągle, na wielu płaszczyznach, a sprowadzać się musi do jednego, podstawowego mianownika; jest nim ciągłe budowanie i odnawianie zaufania społeczeństwa do władzy po to, by w coraz większym stopniu jawiła się ona ludziom pracy — jak słusznie to określamy — naszą, robotniczo-chłopską władzą, tą, która wywodzi się wszak z najgorętszych tęsknot i marzeń o sprawiedliwości społecznej wielu najświetlejszych pokoleń Polaków, tą władzą, która nie tak dawno była dopiero wielką ideą, wielkim ideałem społecznym, a dziś staje się codzienną praktyką. Musi przeto ta władza — bo takie jest tej naszej władzy posłannictwo społeczne — urzeczywistniać wierną, sprawiedliwą służbę nie tylko względem nadrzędnych interesów ogólnospołecznych, musi jednocześnie być ona sprawiedliwym stróżem praw i obowiązków obywateli.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">W naszych socjalistycznych stosunkach społecznych to zaufanie społeczne do władzy ma wyjątkowo doniosłe znaczenie również dlatego, że państwowy aparat władzy jest zarazem ważnym narzędziem socjalistycznych przeobrażeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Pragnę zwrócić uwagę, iż szczególnie na wsi ma to ogromne znaczenie. Nigdzie chyba bardziej urząd i jego różne ogniwa nie są tak wszechobecne, jak w powszednim życiu mieszkańców wsi, w życiu rodzinnym gospodarstw rolnych. Stąd też nigdzie bardziej prestiż urzędu, ocena tego urzędu, a zatem i opinia o państwie nie kształtuje się tak ostro i bezpośrednio na podstawie tych codziennych, powszednich i przyziemnych, lecz bardzo istotnych dla obywatela wiejskiego kontaktów z tymi, którzy na co dzień w różnych okienkach władzy, w gminie, w punkcie skupu, w banku, w spółdzielni trzymają tzw. pieczęcie władzy, reprezentują zatem i oblicze władzy państwowej. A jest tych kontaktów i spraw bardzo dużo. Jak obliczono — tylko w roku 1978 organy administracji stopnia podstawowego gminnego wydały około 9 mln decyzji, które choć w różnym stopniu dotyczyły jednak żywotnych spraw obywateli wsi. Ileż zatem było i jest, i będzie w przyszłości okazji, aby to zaufanie, tę źrenicę oka naszego państwa umocnić, poprawić, bądź też, gdy poszczególne decyzje władzy podejmowane pochopnie, arbitralnie w odczuciu społecznym stają się niesprawiedliwe, to zaufanie podważyć, osłabić. Nie pomylę się chyba jeśli powiem, że spośród tych 9 mln decyzji gros dotyczyło różnych i bardzo często dość skomplikowanych społecznych i gospodarczych spraw wsi i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Patrząc z tego punktu widzenia na omawianą dziś nowelizację KPA i mając na uwadze, że różne ogniwa administracji powołane są także do zapewnienia sprawnego funkcjonowania państwa, można wyrazić przekonanie, że nowe postanowienia Kodeksu — jakkolwiek, jak to powiedział poseł sprawozdawca — nie mogą być ani jedynym, ani wyłącznym panaceum na różne dokuczliwości biurokracji — wydatnie przyczynić się jednak powinny nie tylko do umocnienia praworządności, lecz także do wydatnego poprawienia społecznego prestiżu naszej administracji.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Służyć temu będą niewątpliwie tak doniosłe zmiany w KPA, jak wprowadzenie prawnej zasady sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych. Jest to duże novum, które wywołało nawet pewne kontrowersje podczas społecznej dyskusji nad projektem zmian w KPA. Zwyciężył jednak, i słusznie, punkt widzenia, który dziś reprezentujemy. Przepis wprowadzający zasadę możności złożenia przez obywatela skargi do sądu, zaskarżenia do sądu decyzji administracyjnej z podniesieniem zarzutu o jej niezgodności z prawem oznacza bezspornie wielki postęp na drodze umacniania praworządności w naszym państwie ludowym. Przepis ten, oby tylko nie był nadużywany, może oddać niemałe usługi m.in. w walce z różnymi, nieraz bardzo prostymi nadużyciami władzy, poszerza bowiem w bardzo istotny sposób instytucjonalne formy ochrony praw obywatelskich zagwarantowanych przez Konstytucję naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Nie mniej ważny jest przepis traktujący o rozszerzeniu zasady dwuinstancyjności również w odniesieniu do decyzji wydawanych w I instancji przez terenowe organy stopnia wojewódzkiego. Jest to także ważny krok naprzód, zwłaszcza w odniesieniu do mieszkańców, obywateli wsi. Przypomnijmy, iż do tej pory decyzje wojewodów podejmowane w I instancji — a zazwyczaj są to decyzje większej wagi — były ostateczne i nieodwołalne. Dotychczasowe przepisy prawa administracyjnego nie dawały możliwości odwoływania się od tych decyzji, a przecież trudno założyć, że wojewoda, urząd wojewódzki nie może się pomylić, nie może być wprowadzony w błąd i na tej podstawie wydać krzywdzącą decyzję, która w skutkach swoich — a można by przytoczyć wiele takich przypadków zwłaszcza w sprawach własności i transferu ziemi — prowadzi nie tylko do krzywdy pojedynczego obywatela, lecz także staje się niemałą szkodą społeczną. Dobrze więc jest, że nowe postanowienia KPA dają obywatelowi możliwość odwoływania się od decyzji organów administracyjnych stopnia wojewódzkiego. Dobrze się też stało, że nowe przepisy rozszerzają demokratyczną procedurę KPA na nowe, nie objęte dotychczas Kodeksem dziedziny, jak np. postępowanie podatkowe, jak również to, co chciałem szczególnie podkreślić, że nowy Kodeks przewiduje rozszerzenie udziału wielu organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Wysoka Izbo! Pomijając świadomie wiele innych ważnych szczegółów, ze względu na ogromną rozległość tematu, pragnę wypowiedzieć w związku z tym kilka uwag dotyczących w szczególności wielkiej roli samorządu w prawidłowym wcielaniu w życie KPA. Uważam, że wielką rolę do spełnienia w tej dziedzinie ma w szczególności gminny samorząd terytorialny, tzn. gminne rady narodowe, wszystkie ogniwa samorządu spółdzielczego, który — przypomnijmy to — ma u nas w Polsce długoletnie i chlubne tradycje; wreszcie wszystkie inne ogniwa samorządu działającego na wsi.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Pragnę wyrazić pogląd, iż aktywny samorząd na wsi może być i powinien być bardzo ważną, w niektórych wypadkach wprost niezastąpioną podporą w naszej pracy nad umacnianiem praworządności, nad zdobywaniem zaufania dla władzy — podkreślam to jeszcze raz — nad podniesieniem poziomu demokratycznej kultury pracy naszych urzędów, zwłaszcza gminnych organów administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Wypowiadam ten pogląd, mając świadomość, że administracja nasza pracuje w niełatwych i nieraz trudnych warunkach, że nie jest to służba wcale lekka, chociażby stąd, że naciski i wymogi wobec terenowych ogniw administracji z góry i dołu są coraz większe, zaś środki, nie tylko materialne, którymi dysponuje ta administracja — mam tu na myśli w szczególności administrację gminną — bywają niekiedy niewspółmiernie małe w stosunku do rosnących wciąż wymogów i potrzeb społecznych, adresowanych do tejże administracji. Ale właśnie dlatego uważam, że aktywny samorząd może być i powinien być potężnym sprzymierzeńcem, jak też skutecznym arbitrem, rozjemcą w wielu sprawach, które na co dzień musi rozstrzygać władza terenowa w postępowaniu administracyjnym.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Każda władza, także i nasza ludowa — takie jest jej prawo i obowiązek — musi wydawać najróżniejsze decyzje, nakazy, zakazy, wymierzać kary. Z natury rzeczy, nieraz dla ułatwienia sobie życia, administracja ulega, to jakby jej druga natura, pokusom łatwego administrowania, wydając niekiedy zbyt wiele owych nakazów, kar, zakazów, które potem nie zawsze są egzekwowane. To wielki minus podrywający nie tylko autorytet władzy. Bezsporne jest, że ludzie nie poważają władzy słabej, szanują i chcą mieć władzę silną, sprężystą, która konsekwentnie umie dochodzić swych roszczeń, chociażby były one niepopularne, jeśli są konieczne i dyktowane interesem społecznym. Lecz ta konieczna egzekutywność władzy nie musi oznaczać, że te nakazy i zakazy mogą być ferowane zbyt łatwo, w każdym zaś razie w naszym socjalistycznym ustroju nie mogą być wydawane bez zasięgania opinii społecznej, poza kontrolą społeczną. Na wsi ma to znaczenie szczególne, gdzie na ogół, jak to się mówi: — „Wiedzą sąsiedzi, gdzie i na czym kto siedzi” — i można bez popełnienia większego błędu ustalić kryterium słuszności, biorąc pod uwagę poszanowanie praw obywatelskich, a z drugiej strony — dobro interesu społecznego. Mógłbym tu (zwłaszcza z praktyki administracji gminnej) przytoczyć wiele przykładów wskazujących, jak niektóre zbyt szybko, zbyt powierzchownie rozpoznane sprawy, dotyczące spraw własnościowych, przekazów ziemi (ale nie tylko) powodowały, iż wydawane decyzje zmierzające do naprawienia szkód przychodziły z wielkim opóźnieniem, gdy szkody były już nieodwracalne. Działo się tak najczęściej dlatego, że zabrakło przed tym działań wyprzedzających, profilaktycznych, zapobiegawczych, prewencyjnych. A przecież dobre rządy, dobra administracja, to nie tylko polecenie i nakaz, to przede wszystkim porozumienie, kontakt z ludnością, z zainteresowanymi, umiejętność badania opinii publicznej, zasięgania rady tej opinii w zakresie słuszności wydawanych zarządzeń, poleceń, zakazów itd.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Musimy przy tym przyjąć, że wbrew obiegowym pozorom społeczeństwo polskie, nasze społeczeństwo jest praworządne i ludzie pracy mają na ogół wyjątkowo czułe wyczucie sprawiedliwości, wtedy gdy władza autentycznie dba o poszanowanie opinii publicznej. Musimy tedy, tak sądzę, jak najdalej preferować kontrolę społeczną, której śmiem twierdzić — żadna resortowa ani urzędowa kontrola nigdy nie zastąpi. Natomiast, gdy administracja działa bez należytej kontroli społecznej — a mamy na to liczne dowody — zaczyna się nie tylko formalne administrowanie, powstają też różne nadużycia władzy, których skutki bywają niekiedy bardzo opłakane chociaż trudno wymierne.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Oto dlaczego głosuję za tym, aby szeroko rozumiany samorząd stanowił nieodzowny komponent praktyki w stosowaniu uchwalanego dziś KPA. Jestem przekonany, że dla umacniania praworządności i demokratyzmu w postępowaniu naszych władz administracyjnych działanie aktywnej społecznej kontroli, opinii publicznej — zwłaszcza na wsi — jest warunkiem sine qua non właściwego wcielania w życie tych nowych dobrych według mnie przepisów KPA.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Życie dowiodło, że aktywny samorząd gminny, aktywna gminna rada narodowa, aktywna spółdzielcza rada nadzorcza to najskuteczniejsze antidotum na wszystkie potencjalne przejawy samowoli i nadużycia władzy, to wielki oręż opinii publicznej, reprezentowany przez ludzi znaczących, cieszących się poważaniem w swym środowisku. Zresztą niemało mamy też dowodów na to, że np. mądry naczelnik gminy bynajmniej nie stroni, wcale nie obawia się kontroli społecznej, na odwrót, wie, że właśnie jemu samorząd jest także nie mniej potrzebny jako czynnik, powiedziałbym, dający społeczne żyro jego decyzjom, poręczający niejako jego postępowanie w oczach środowiska i samych zainteresowanych.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Wysoka Izbo! Wiemy, iż w bogatej, skomplikowanej przyrodzie społecznej, nie ma na ogół kwestii prostych i łatwych, a tym bardziej idealnych rozstrzygnięć; różne sprawy i kontrowersje społeczne oceniane są nierzadko bardzo rozmaicie, zależnie od punktu widzenia, zwłaszcza trudniejsze sprawy często nie dają się skwalifikować wprost, jednoznacznie.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselMieczyslawRogSwiostek">Dlatego też, aby decyzje naszych władz administracyjnych reprezentujących dostojeństwo, powagę i prestiż naszego ludowego państwa mogły być akceptowane przez ludzi pracy w rozmaitych, w tym także w konfliktowych sytuacjach społecznych — trzeba, aby miarodajni przedstawiciele każdego środowiska społeczno-zawodowego, każdej grupy społecznej mogli ferować w odnośnych sprawach swoje opinie. Wtedy tylko — sądzę — uchwalane dziś, znowelizowane przepisy KPA spełnią swoje zadanie, bo tylko wówczas napełnimy je żywą treścią społeczną, aby nie pozostały suchą literą prawa, lecz takim prawem, które znajdować będzie w opinii społecznej coraz większe uznanie. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Eugenia Małkowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselEugeniaMalkowska">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Ze szczególną uwagą w swoim okręgu wyborczym obserwowałam i obserwuję nadal, jak układają się stosunki pomiędzy obywatelami a urzędami państwowymi. Poprawność tych stosunków, zwłaszcza właściwy klimat społeczno-polityczny, sprzyja realizacji zadań ogólnopaństwowych i regionalnych. Obywatel właściwie przyjęty w urzędzie, w którym sprawnie i prawidłowo załatwiona zostanie jego sprawa, dobrze będzie świadczył o pracy tego urzędu i umacniał tym samym jego autorytet w społeczeństwie. Negatywne zjawiska zaobserwowane w działalności urzędu, jak przewlekłe i biurokratyczne załatwianie spraw — wywołują rezultaty odwrotne.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselEugeniaMalkowska">Obywatele bardzo często nawiązują w różnych kwestiach kontakt z organami administracji państwowej. Najczęściej wynika on z potrzeby uregulowania konkretnej sprawy decyzją administracyjną, ale nie tylko. Niekiedy sprowadza się ten kontakt do pobrania z urzędu stosownego zaświadczenia czy nawet potwierdzenia własnoręczności podpisu na dokumencie upoważniającym do dokonania określonej czynności. W tych przypadkach obywatelom chodzi z reguły o niezwłoczne załatwienie ich spraw, które w istocie rzeczy są sprawami prostymi, nie wymagającymi przeprowadzania długotrwałego postępowania administracyjnego Dla ilustracji, jak liczne są kontakty obywateli z terenowymi organami administracji państwowej i ich urzędami podam, że w województwie krośnieńskim, które reprezentuję, w 1979 r. terenowe organy administracji państwowej stopnia podstawowego wydały ponad 110 tys. decyzji. Do tej liczby należy dodać decyzje wydane w I instancji na szczeblu wojewódzkim oraz decyzje wydane w II instancji, w wyniku wniesionych odwołań, skarg itp. Wymienionych ponad 110 tys. decyzji wydano w 40 jednostkach stopnia podstawowego, a wydanie ich w każdym przypadku poprzedzało postępowanie administracyjne. Nie zawsze było ono właściwe, czego dowodzi wniesienie od decyzji 430 odwołań, z których 196 było zasadnych. Odsetek wadliwie załatwionych spraw nie jest duży. Nie oznacza to, że zmiany wprowadzone do dotychczas obowiązującego Kodeksu i doskonalące jego treści są niecelowe. Przeciwnie, wszystko co może przyczynić się do zdecydowanego usprawnienia działalności na linii urząd — obywatel jest społecznie pożądane i korzystne zarówno dla obywatela, jak i państwa.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselEugeniaMalkowska">Dlatego też, społeczeństwo województwa krośnieńskiego, podobnie jak i pozostałych regionów, z dużym zainteresowaniem przyjęło wniesioną z inicjatywy poselskiej nowelizację Kodeksu postępowania administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselEugeniaMalkowska">W czasie licznych spotkań poselskich i konsultacji w różnych środowiskach, poświęconych omówieniu projektu nowelizacji Kodeksu, wyborcy z powagą i odpowiedzialnością zgodnie stwierdzali, że dotychczasowy Kodeks spełnił doniosłą rolę w kształtowaniu stosunków pomiędzy urzędem i obywatelem. Wyrażano zgodnie pogląd, że nowelizacja Kodeksu przyczyni się do poprawy stylu pracy administracji państwowej, do umocnienia demokracji socjalistycznej, praworządności. Takich właśnie skutków nowelizacji można dopatrywać się w szeregu nowatorskich bądź zmodyfikowanych uregulowaniach w zakresie postępowania administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselEugeniaMalkowska">Wysoki Sejmie! Wprawdzie w wystąpieniu posła sprawozdawcy, jak również w wystąpieniach moich przedmówców został już szeroko omówiony zakres nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego oraz jej społecznych skutków, to jednak pragnę jeszcze do niektórych spraw powrócić.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselEugeniaMalkowska">Do najistotniejszych kwestii, które wpłyną na poprawę stylu pracy administracji państwowej należy niewątpliwie zaliczyć:</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselEugeniaMalkowska">— ugruntowanie i poszerzenie zasady dwuinstancyjności, — zaskarżalność do sądu decyzji administracyjnych w przypadku uznania, że są niezgodne z prawem, — objęcie Kodeksem postępowań dotychczas uregulowanych przepisami szczególnymi np. postępowania podatkowego, — skrócenie terminów załatwiania spraw i uregulowanie kwestii dotyczących zaświadczeń, — możliwość przyznania stronie na drodze postępowania administracyjnego odszkodowania za szkody wynikłe z wadliwej decyzji.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselEugeniaMalkowska">Wyrażam przekonanie, że w warunkach, gdy występują określone trudności w zaspokajaniu potrzeb materialnych i kulturalnych, przestrzeganie fundamentalnych zasad demokracji, a przede wszystkim praworządności, w sferze realizacji praw obywatelskich nabiera szczególnego znaczenia. W tym kontekście na szczególną uwagę zasługuje propozycja znacznego rozszerzenia sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych oraz zasady dwuinstancyjności. Dotychczasowa praktyka wykazała bowiem, że decyzje wydawane w I instancji przez wojewodę, a w rzeczywistości przez szerokie grono upoważnionych przez niego pracowników, nie zawsze były trafne i zawierały uchybienia zarówno na niekorzyść obywatela, jak i państwa. W praktyce będzie to też inspiracją dla organów I instancji do bardziej wnikliwej oceny spraw i podejmowania prawidłowej decyzji.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselEugeniaMalkowska">Również rozszerzanie zakresu rozprawy administracyjnej stworzy obywatelom możliwość szerszego niż do tej pory uczestnictwa w postępowaniu administracyjnym, zwłaszcza w zakresie postępowania dowodowego. Będą oni mogli pełniej przedstawić organom administracji państwowej swoje argumenty, a te z kolei będą dysponować szerszym materiałem dowodowym i tym samym trafniej orzekać. Spowoduje to przede wszystkim likwidację tzw. — „gabinetowego” załatwiania spraw ludzkich oraz niezwłoczne załatwienie wielu spraw spornych i konfliktowych mieszkańców miast i wsi. Obywatela, wędrującego od biura do biura dla załatwienia prostej sprawy, najbardziej interesuje skrócenie i odformalizowanie załatwiania spraw. Służyć temu będzie możliwość ugodowego załatwienia spraw oraz nałożenie na administrację obowiązku niezwłocznego rozpatrywania spraw prostych i nie wymagających rozpraw dowodowych, a 2-miesięcznego terminu — tylko w przypadkach spraw trudnych i złożonych.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselEugeniaMalkowska">Z uznaniem spotkał się przepis noweli Kodeksu o uregulowaniu sprawy zaświadczeń. Dotychczas sprawa ich wydawania nie była nigdzie uregulowana od strony proceduralnej. Nowela wyraźnie przeciwstawia się wszelkiemu zbędnemu żądaniu zaświadczenia. Na tej podstawie organ administracji państwowej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie określonych faktów lub stanu prawnego, znanych organowi bądź możliwych do ustalenia przez niego na podstawie posiadanej ewidencji lub innych przedstawionych do wglądu dokumentów urzędowych.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselEugeniaMalkowska">Wysoka Izbo! Najlepsze przepisy prawne mogą pozostać martwe, jeżeli nie będą właściwie zrozumiane i stosowane w codziennym życiu. To, jak nowy Kodeks będzie służył nam wszystkim zależy przede wszystkim od organów administracji państwowej, ich pracowników, od tego, jak będą się tym Kodeksem posługiwać w codziennej praktyce, w codziennych kontaktach z obywatelami. Jeżeli warunki te zostaną spełnione, to rozpatrywany dziś akt prawny będzie gwarancją realizacji szeroko pojętych interesów państwa i obywateli oraz spełni doniosłą rolę w kształtowaniu socjalistycznego stylu życia.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselEugeniaMalkowska">Omawiana dziś nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego stanowi praktyczne rozwinięcie zasad Konstytucji PRL w dziedzinie praw i obowiązków obywateli i jest zgodna z wytycznymi KC na VIII Zjazd PZPR, które mówią: — „prawo ma służyć realizacji celów społecznych i gospodarczych socjalizmu, ochronie interesów państwa i obywateli”. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Stanisław Antoszewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselStanislawAntoszewski">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! W roku 1960 Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej po wszechstronnej dyskusji w różnych środowiskach społecznych uchwalił Kodeks postępowania administracyjnego. Ustawa ta pod względem rozwiązań prawnych zyskała sobie powszechną opinię nowatorskiej, postępowej i adekwatnej do naszego polskiego modelu stosunków w płaszczyźnie urząd — obywatel. W minionych 19 latach nastąpił dalszy postęp w rozwoju życia społeczno-politycznego w naszym kraju, a przede wszystkim w organizacji organów władzy i administracji państwowej. Zmieniły się w znacznym stopniu metody i formy zarządzania całokształtem życia społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselStanislawAntoszewski">Potrzeba dokonania nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego przede wszystkim wyraźnie zarysowała się po dokonaniu zmian w strukturze terenowych organów władzy i administracji państwowej. Postulaty i wnioski ludności w województwie siedleckim w tym zakresie były zgłaszane dość często na spotkaniach poselskich. Mając na uwadze doświadczenia i znaczny dorobek organów administracji państwowej w stosowaniu przepisów obowiązującego Kodeksu oraz aktualność jego zasad ogólnych, jak również podstawowych instytucji, które wprowadzał, słusznie przyjęto w sejmowym projekcie ustawy jedynie nowelizację Kodeksu postępowania administracyjnego, a więc kontynuację i rozwinięcie zawartych w nim rozwiązań podstawowych. Słuszność powyższego twierdzenia poparta została licznymi głosami na zebraniach wiejskich, spotkaniach poselskich, w kontaktach z radnymi w zakładach pracy, środowiskach prawniczych i wśród pracowników organów administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselStanislawAntoszewski">W naszym województwie w zorganizowanej formie nad projektem zmian w Kodeksie postępowania administracyjnego dyskusja odbyła się w 10 dużych zakładach pracy, 3 komitetach obwodowych samorządu mieszkańców, 14 środowiskach zawodowych i 23 wsiach oraz na spotkaniach organizowanych przez Wojewódzki Zespół Poselski z wyborcami. Stosunkowo często temat zmian w Kodeksie postępowania administracyjnego poruszany był na licznych zebraniach partyjnych w czasie kampanii sprawozdawczo-wyborczej oraz na odbywanych konferencjach samorządu robotniczego. Dyskusja ta potwierdziła, że kierunki zmian w nim zawarte spotkały się z ogólną aprobatą społeczeństwa. W toczącej się dyskusji na temat projektowanych zmian w Kodeksie postępowania administracyjnego do najbardziej trafnych postanowień projektu najczęściej zaliczano słuszność objęcia przepisami Kodeksu spraw z zakresu problematyki dotychczas regulowanej innymi przepisami prawa. Dotyczyło to przede wszystkim włączenia do Kodeksu postępowania administracyjnego spraw z zakresu postępowania podatkowego i ubezpieczeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselStanislawAntoszewski">Projektowane zmiany znacznej ilości przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego mają na celu pogłębienie zaufania obywateli do organów państwowych oraz przyczynienie się do pogłębienia praworządności w postępowaniu administracyjnym. Wyrazem tego jest wprowadzenie do Kodeksu zmian w zakresie zwiększenia kontroli postępowania administracyjnego przez:</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselStanislawAntoszewski">— wprowadzenie dwuinstancyjności postępowania, — zwiększenie uprawnień organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym, — rozszerzenie uprawnień prokuratora w postępowaniu administracyjnym, — umocnienie praworządności przez wprowadzenie sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselStanislawAntoszewski">Szczególne znaczenie w społeczeństwie przywiązuje się do przewidywanego skracania terminów załatwiania spraw obywateli. Problematyka ta była podnoszona niemal na wszystkich zebraniach, spotkaniach z posłami, radnymi i prawnikami. Stanowisko komisji sejmowych ustalające, że sprawy proste powinny być rozstrzygane niezwłocznie, a trudniejsze, wymagające postępowania wyjaśniającego, nie później niż w ciągu dwóch miesięcy — w pełni odpowiada wnioskom zgłoszonym przez załogi zakładów pracy, zebrania środowiskowe i ludność wiejską.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselStanislawAntoszewski">Na przyspieszenie załatwiania spraw obywateli przez administrację państwową będzie miało również wpływ wprowadzenie ugody stron przed organami administracji.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselStanislawAntoszewski">Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego wprowadza również nowe formy umacniania praworządności i rozszerzania demokracji w stosunkach urząd — obywatel. Celowi temu służyć będzie wprowadzenie sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselStanislawAntoszewski">Doniosłość sądowej kontroli decyzji administracyjnych polega głównie na tym, że obejmuje ona wszystkie najważniejsze dziedziny codziennego życia obywateli. Jednocześnie kontrola ta przyczyni się do polepszenia działalności administracji terenowej, podniesienia jej rangi i roli w codziennej obsłudze obywateli oraz ujednolicenia stosowania przepisów prawa administracyjnego. Wprowadzenie sądowej kontroli decyzji administracyjnych wymagać będzie odpowiedniego zorganizowania sądownictwa administracyjnego. Zapowiedziane w czasie dyskusji nad projektem noweli Kodeksu postępowania administracyjnego utworzenie sądów zamiejscowych zostało przyjęte przez społeczeństwo z aprobatą. Niemniej jednak nasuwają się obawy, czy sieć sądownictwa zamiejscowego, jaka zostanie utworzona na terenie kraju, sprosta zapotrzebowaniu społecznemu. Wypływa to z faktu, że zakres rozpatrywanych przez sądy administracyjne spraw jest bardzo obszerny, gdyż dotyczy różnych dziedzin życia społeczno-gospodarczego. Poza tym wchodzić tu będą w grę znaczne koszty społeczne związane z nie przepracowanymi dniami pracy, dojazdami i kosztami podróży.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselStanislawAntoszewski">Wysoki Sejmie! Istotne znaczenie w stosunkach urząd — obywatel będzie miał bezpośredni i czynny udział obywateli w całości przebiegu postępowania administracyjnego. Obywatel będzie miał zatem bezpośredni wpływ na wnikliwe rozpatrywanie spraw pod względem merytorycznym i prawnym.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselStanislawAntoszewski">Jednoczesne skrócenie terminów rozpatrywania spraw do jednego miesiąca wymagać będzie od pracowników administracji lepiej zorganizowanej pracy, staranniejszego rozpatrywania spraw i stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselStanislawAntoszewski">Ważne znaczenie dla osiągnięcia zamierzonych celów przez nowelizację Kodeksu będzie miało jego właściwe wprowadzenie w życie oraz doprowadzenie go do świadomości wszystkich obywateli.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselStanislawAntoszewski">Wyrażam przekonanie, że przeprowadzone zmiany w Kodeksie postępowania administracyjnego wychodzą naprzeciw nowym potrzebom społecznym i spotkają się z pełną aprobatą społeczeństwa. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Władysław Cabaj.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselWladyslawCabaj">Obywatelko Marszałku! Wysoki Sejmie! Mija 20 lat od uchwalenia przez Sejm w dniu 14 czerwca 1960 roku ustawy Kodeks postępowania administracyjnego. Ustawa ta, zastępując w znacznym stopniu przepisy z okresu międzywojennego, stanowiła w chwili jej uchwalenia poważne osiągnięcie polskiej myśli prawniczej. Dobrze też przysłużyła się procesom doskonalenia naszej ludowej administracji i umacnianiu praworządności jej działania. Wprowadziła nadal aktualne, społecznie doniosłe zasady ogólne postępowania administracyjnego, takie jak zasada praworządności socjalistycznej, zasada uwzględniania z urzędu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli, o czym zresztą obszernie mówił poseł sprawozdawca oraz moi przedmówcy.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselWladyslawCabaj">Ta wysoka ocena obowiązującego KPA nie oznacza wcale, że nie zachodzi potrzeba jego nowelizacji. Potrzeba taka ma uzasadnienie nie tyle w usterkach poszczególnych rozwiązań w Kodeksie, ile w zmianach, jakie nastąpiły w ciągu 19 lat od czasu jego uchwalenia. Mam w szczególności na myśli przemiany społeczne i ustrojowo-polityczne, przyspieszone tempo rozwoju życia na wszystkich jego odcinkach, zapoczątkowane w latach siedemdziesiątych.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselWladyslawCabaj">W tym okresie, co chciałbym z naciskiem podkreślić, nastąpił w społeczeństwie wzrost wymagań w zakresie prawidłowości i sprawności działania organów państwowych, w tym organów administracji państwowej, pogłębił się proces demokratyzacji oraz praworządności socjalistycznej. Społeczeństwo żąda jakościowo lepszej pracy tych organów, które zawsze w ocenie społecznej uosobiane są z działalnością państwa.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselWladyslawCabaj">W swoim wystąpieniu nie będę szczegółowo wyliczał wszystkich przesłanek przemawiających za zmianami w KPA. Wskazuję tylko najistotniejsze. Przypomnienie tych przesłanek ułatwia zrozumienie znaczenia obecnie omawianej nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselWladyslawCabaj">Zmiany w KPA są różnej wagi, dotyczą spraw o charakterze technicznym i proceduralnym, ale są również zmianami o podstawowym znaczeniu dla umacniania praworządności i obowiązku przestrzegania dyscypliny społecznej przez obywateli. Chciałbym przy tej okazji podkreślić dwustronny charakter i istniejące więzi i zależności między tymi dwiema stronami praworządności ludowej. Sprawne i praworządne działanie organów władzy kształtuje postawę obywatela, jego zaufanie do państwa, jego aktywność społeczną. Dzieje się to niepostrzeżenie w toku dziesiątków nieraz drobnych spraw, załatwianych w urzędach i organach administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselWladyslawCabaj">Nierzadko nawet nie doceniamy tego, jak przez pryzmat właśnie tych jednostkowych spraw, załatwianych przez obywatela w urzędzie, kształtuje się jego postawa, jego opinia o władzy ludowej, jego zaufanie do państwa i jego aktywność społeczna.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselWladyslawCabaj">Z drugiej strony aktywna postawa obywateli, wyrażająca się między innymi w szeroko rozumianej kontroli społecznej nad działalnością organów władzy i administracji, kontroli, która w naszych warunkach ustrojowych ma szczególne możliwości rozwinięcia się, może wpływać bardzo poważnie na kształtowanie prawidłowej działalności organów wykonawczych, na działalność naszej administracji.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselWladyslawCabaj">Otóż moim zdaniem, projektowana nowela do Kodeksu postępowania administracyjnego znacznie poszerza warunki dla prawidłowego stosowania prawa w administracji, dla zwiększenia dyscypliny społecznej przez obywateli.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselWladyslawCabaj">Zatrzymam się krótko nad kilkoma najistotniejszymi problemami.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselWladyslawCabaj">Na pierwszym miejscu wymieniłbym rozszerzenie sądowej kontroli decyzji administracyjnych. Dotychczasowy zakres tej kontroli był stosunkowo wąski i ograniczony, dotyczył przede wszystkim spraw ze stosunku pracy, rent i ubezpieczeń społecznych i pozostaje również w tyle za rozwojem tej kontroli w niektórych innych państwach socjalistycznych. Wymaga zatem wydatnego rozszerzenia. Dlatego propozycja rozszerzenia zakresu sądowej kontroli decyzji administracyjnych stanowi dalsze i istotne pogłębienie zasad praworządności socjalistycznej, usprawnianie i podnoszenie jakości pracy organów administracyjnych. Zrozumiałe bowiem jest, że prawo obywatela do zaskarżania decyzji administracyjnej do sądu administracyjnego oznacza z jednej strony — dalszy postęp w umacnianiu praworządności w stosunkach między administracją i obywatelem, stwarza nowe formy praw obywatelskich, a równocześnie usprawnia i podnosi jakość pracy organów administracji. Każdy organ administracji, licząc się z możliwością zaskarżenia i uchylenia przez sąd swojej decyzji, uczyni wszystko, aby jego decyzja była w pełni zgodna z obowiązującym prawem. Będzie to oczywiście wymagało wysokich kwalifikacji pracowników administracyjnych, a zwłaszcza w urzędach gminnych, gdzie przecież wydawana jest większość decyzji administracyjnych i z którymi obywatel styka się najczęściej.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselWladyslawCabaj">Chciałbym również wyrazić zadowolenie z szerokiego zakresu spraw podlegających zaskarżeniu do sądu administracyjnego, nazwanego w projekcie noweli Naczelnym Sądem Administracyjnym. Wylicza się 20 rodzajów spraw, w których prawomocne decyzje organów administracyjnych mogą być zaskarżane do sądu z powodu ich niezgodności z prawem, a więc przytłaczająca większość spraw, które dotyczą milionów obywateli, podlegają sądowej kontroli. Dla przykładu można by podać, że zgodnie z projektem nowelizacji ustawy, powołując się na art. 150, do sądu mogą być zaskarżane ważne decyzje w sprawach wsi, rolnictwa i leśnictwa. Szczególnie dotyczy to terenów rolniczych i leśnych oraz ich zagospodarowania i użytkowania, przejmowania nieruchomości rolnych i leśnych na własność państwa oraz obrotu tymi nieruchomościami. Mogą być także sprawy związane z produkcją roślinną i zwierzęcą oraz uprawy i nasiennictwa, ochrony zwierząt i roślin, gospodarki łowieckiej oraz rybołówstwa.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselWladyslawCabaj">Można też sądzić, że w miarę stabilizacji sądownictwa administracyjnego i narastania doświadczeń w praktyce postępowania przed sądami, jak też doskonalenia funkcjonowania administracji, zakres spraw włączonych w orbitę sądowej kontroli będzie ulegał dalszemu rozszerzaniu, a zakres wyłączeń będzie malał. Powołanie sądownictwa administracyjnego jako sądownictwa szczególnego, instytucjonalnie wyodrębnionego od sądownictwa powszechnego, zapewni im możliwość fachowej specjalizacji.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselWladyslawCabaj">Należy też mniemać, że powołanie jednostek zamiejscowych sądu administracyjnego zapewniać będzie pełny dostęp do sądu. Należy bowiem uznać, że zbędne byłoby rozbudowywać strukturę sądową ponad realne potrzeby. Jednak sądownictwo administracyjne jedynie wówczas odpowiada potrzebom społeczeństwa demokratycznego, gdy jest społecznie łatwo dostępne. I w tej mierze więc założenia ustawy należy uznać za trafne.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselWladyslawCabaj">Następnym problemem, któremu chciałbym kilka słów poświęcić, jest dwuinstancyjność postępowania administracyjnego. Jest to ważne zagadnienie z punktu widzenia poszerzenia praworządności postępowania. Ograniczenie zasady dwuinstancyjności postępowania godziło w prawa obywateli i było sprzeczne z ugruntowaną i powszechnie obowiązującą w naszym systemie prawnym zasadą zaskarżalności orzeczeń w toku instancji. Dlatego z pełną aprobatą należy przyjąć wprowadzenie pełnej dwuinstancyjności postępowania administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselWladyslawCabaj">Wysoki Sejmie! Można mówić jeszcze o wielu kierunkach aktualizacji Kodeksu i zaletach wprowadzanych zmian. Mówił o tym obszernie poseł sprawozdawca i poszczególni dyskutanci. Nie rozwijając już tego tematu, nie mogę nie wspomnieć o uproszczeniu postępowania w załatwianiu spraw indywidualnych i wprowadzaniu krótszych terminów ich załatwiania, o dalszej demokratyzacji postępowania administracyjnego, której wyrazem jest wprowadzenie do KPA nowej instytucji, a mianowicie ugody administracyjnej. Istota tej nowej instytucji procesowej zezwala na zawarcie między stronami ugody w sprawie objętej kompetencją organu administracyjnego i podlegającej rozstrzygnięciu według przepisów KPA. Ugoda ta będzie podlegać zatwierdzeniu przez organ administracji oraz kontroli tego organu co do zgodności z prawem i interesem społecznym.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselWladyslawCabaj">Przyjęcie tych propozycji ma istotne znaczenie, gdyż będzie zapewniać stronom wpływ na kształtowanie stosunków administracyjno-prawnych oraz będzie przyspieszać załatwianie spraw, zwalniając organy administracji państwowej od uciążliwego nieraz postępowania wyjaśniającego. Ponadto ograniczać będzie ilość odwołań od decyzji wydanych przez organy administracji państwowej, bez uszczerbku dla interesu społecznego i słusznego interesu stron.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#PoselWladyslawCabaj">Podkreślając sprawy wsi i rolnictwa ujęte w nowelizacji ustawy, chcę z aprobatą stwierdzić, że szerzej zostały objęte przepisami sprawy skarg i wniosków. Nowela, poza innymi ważnymi zmianami, poddaje przepisom KPA w tym zakresie także organizacje społeczne, szczególnie spółdzielcze, ponieważ organizacjom tym w ramach podziału zadań w gospodarce narodowej zlecone są ważne dla rolnictwa zadania gospodarcze, jak np. spółdzielczości samopomocowej, odgrywającej doniosłą rolę w życiu codziennym obywateli, bowiem przez ten pion odbywa się skup i odbiór w zasadzie wszystkich produktów rolnych od producentów oraz zaopatrzenie rolnictwa w środki do produkcji i artykuły przemysłowe. Zadania wytyczone przez spółdzielczość — „Samopomoc Chłopska” mają wielkie znaczenie dla realizacji zadań rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Poddanie tej i innych organizacji działających w sferze gospodarki żywnościowej przepisom KPA o skargach i wnioskach oznacza zarazem poddanie ich działalności swoistej kontroli społecznej, jaką spełnia instytucja skarg i wniosków.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#PoselWladyslawCabaj">Obywatele Posłowie! Dyskutowany dziś projekt ustawy — moim zdaniem — rozwiązuje jeszcze jeden nowy problem generalny, od dawna oczekujący na unormowanie. Jest to kwestia ewentualnych sporów kompetencyjnych między sądami a administracją. Powołanie do rozstrzygania takich spraw kolegium przy Sądzie Najwyższym, a więc rozwiązanie wskazujące, że spory o charakterze kompetencyjnym wymagają rozwiązania w postępowaniu zbieżnym swą charakterystyką z wymiarem sprawiedliwości, musi być również ocenione pozytywnie.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#PoselWladyslawCabaj">Poczynione przeze mnie uwagi wskazują, że należy ocenić pozytywnie generalne założenia znajdujące się w projektowanej ustawie. Sądzę, że posłuży ona usprawnieniu działania administracji, przed którą niewątpliwie ustawa ta stawia większe wymagania. Dziś uchwalana, prawidłowo przestrzegana i stosowana ustawa, powinna stać się istotnym narzędziem umocnienia praworządności ludowej.</u> + <u xml:id="u-26.19" who="#PoselWladyslawCabaj">Sądzę, że w miarę jej skutecznej realizacji narastać będą warunki do coraz to pełniejszego wcielania w życie podstawowych jej założeń, jak też dla dalszego doskonalenia porządku prawnego w działaniu naszego aparatu administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-26.20" who="#PoselWladyslawCabaj">Tak oceniając projekt, traktuję go jako istotny krok na drodze realizacji programu doskonalenia porządku prawnego i sądzę, że obywatele posłowie zgodzą się ze mną, iż ten dokument prawny zaliczę do bardzo ważnych i realnych osiągnięć, kończącej się VII kadencji Sejmu. Reguluje on bowiem jedno z węzłowych zagadnień w sposób od dawna postulowany i może się stać bodźcem do podejmowania dalszych prac ustawodawczych w sformułowanym swego czasu rządowym programie prac legislacyjnych.</u> + <u xml:id="u-26.21" who="#PoselWladyslawCabaj">Chciałbym także podkreślić ten fakt, że ważne projekty ustaw konsultowane są ze społeczeństwem. I tak dla przykładu podam, że nad projektem krakowski zespół poselski zorganizował siedem spotkań poselskich w środowisku mieszkańców miast i wsi, w zakładach pracy oraz wśród aktywu związków zawodowych. Niezależnie od tego zorganizowane zostało spotkanie w środowisku prawniczym, a ponadto nasz zespół poselski zasięgnął opinii Instytutu Administracji i Zarządzania Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ogółem w naszym województwie w tych spotkaniach wzięło udział ok. 800 osób i w czasie konsultacji nad projektem KPA wypowiedziało się ponad 70 osób. Cieszy nas fakt, że nasze uwagi i wnioski znalazły wyraz w poprawkach uchwalanej dziś ustawy o nowelizacji KPA.</u> + <u xml:id="u-26.22" who="#PoselWladyslawCabaj">Obywatele Posłowie! Na zakończenie swojego wystąpienia chcę stwierdzić, że uchwalana dziś przez Sejm ustawa o nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego odpowiada w pełni zarówno zapotrzebowaniu społecznemu, jak i osiągniętemu poziomowi stosunków społecznych i politycznych w naszej ojczyźnie — Polsce Ludowej. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-26.23" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma poseł Bronisława Sokołowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselBronislawaSokolowska">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego stanowi swoiste świadectwo przemian społecznych i politycznych, jakie dokonały się w naszym kraju w latach od uchwalenia obecnie obowiązującego Kodeksu.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselBronislawaSokolowska">Kodeks postępowania administracyjnego uzyskał pełną aprobatę i wysoką ocenę społeczną, ponieważ przez okres blisko 20 lat jego stosowania wywarł poważny wpływ na pogłębienie praworządności w stosunkach między administracją a obywatelem, przyczynił się do zwiększenia trafności podejmowanych decyzji i podniesienia sprawności procesu decyzyjnego w sprawach indywidualnych, a w konsekwencji podniósł także w sposób wydatny kulturę administrowania.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselBronislawaSokolowska">Obecna nowelizacja zmierza do nadania Kodeksowi charakteru aktu bardziej kompleksowego i polega przede wszystkim na pogłębianiu i rozszerzaniu mocy obowiązującej wielu zasad Kodeksu, służących coraz lepszej ochronie interesów i praw obywatela w jego kontaktach z administracją oraz usprawnieniu jej funkcjonowania.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselBronislawaSokolowska">Jedną z istotnych zmian jest wprowadzenie do Kodeksu, jako zasady ogólnej, zaskarżalności do sądu decyzji administracyjnych. Otwarcie drogi sądowej oznacza przede wszystkim poszerzenie instytucjonalnej formy ochrony praw obywateli. Będzie ona mieć jednak również doniosłe znaczenie dla samej administracji państwowej, bowiem powinna wpłynąć na poziom pracy i jakość wydawanych decyzji, a w konsekwencji przyczynić się do umocnienia jej autorytetu.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselBronislawaSokolowska">Należy podkreślić, że w ostatnich latach znacznie wzrosły społeczne wymagania w odniesieniu do pracy administracji państwowej, co wydatnie podniosło kryteria społecznej oceny jej poszczególnych ogniw przede wszystkim w sferze odpowiedzialności za jakość i efektywność wykonywanej pracy. Na podnoszenie tej jakości i zwiększenie efektywności pracy powinna mieć również znaczny wpływ sformułowana w projekcie ustawy zasada dwuinstancyjności postępowania. Jest to zasada od dawna u nas znana i stosowana. Podniesienie jej do rangi wyraźnie sformułowanej ogólnej zasady Kodeksu świadczy o trosce o możliwie prawidłowe decyzje administracyjne przez fakt ich kontroli na żądanie obywatela przy pomocy organu wyższego stopnia. Jednym z warunków systematycznej poprawy jakości pracy administracji jest stałe podnoszenie edukacji prawnej jej pracowników. W tym aspekcie rodzi się pytanie, czy administracja państwowa na obecnym etapie funkcjonowania, która będzie podejmować decyzje w sprawach często bardzo skomplikowanych, z wielu dziedzin prawa materialnego jest zdolna sprostać rosnącym wymogom.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselBronislawaSokolowska">Stawiam to pytanie nieprzypadkowo, gdyż oceniając funkcjonowanie dotychczasowych przepisów o postępowaniu administracyjnym, komisje sejmowe, wojewódzkie zespoły poselskie, organizacje społeczne i zawodowe wskazywały, że rejestr uchybień w działalności organów administracji jest nadal znaczny. Wśród tych uchybień najczęściej wymieniano: przekraczanie obowiązujących terminów załatwiania spraw i niezawiadamianie organów nadrzędnych o przyczynach opóźnień, niezapraszanie organizacji społecznych do udziału w postępowaniu, nieprzestrzeganie zasady udziału stron w postępowaniu dowodowym, nieprzestrzeganie obowiązku podejmowania wszystkich wymaganych czynności w postępowaniu administracyjnym, nieprecyzyjne formułowanie osnowy decyzji i niewystarczające uzasadnienie faktyczne i prawne, niepowoływanie się na przepisy prawne, powoływanie przepisów niewłaściwych.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselBronislawaSokolowska">Jako posłanka województwa jeleniogórskiego pozwolę sobie przedstawić Wysokiej Izbie, w jakim stopniu administracja naszego terenu przygotowana jest do realizacji zadań, wynikających z nowych unormowań Kodeksu. Zgodnie z zaleceniami Prezydium Sejmu przeprowadzono spotkania poselskie i konsultacje omawianego tematu w wielu miastach i gminach naszego województwa. Zapewniło to możliwość konfrontacji różnych punktów widzenia zainteresowanych działaczy gospodarczych, przedstawicieli rad narodowych i administracji państwowej, organizacji społecznych, pracowników organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz załóg robotniczych. Przebieg, atmosferę i rzeczową dyskusję — trzeba ocenić pozytywnie, a przedstawiony znowelizowany projekt Kodeksu postępowania administracyjnego uzyskał wysoką ocenę i społeczną aprobatę. Podkreślano, że znowelizowany Kodeks postępowania administracyjnego może przyczynić się do umocnienia praworządności w stosunkach obywatel — urząd. Wskazywano również, że wprowadzenie sądowej kontroli decyzji administracyjnych powinno wpłynąć na sprawność działania organów administracji państwowej przez profilaktyczne, mobilizujące oddziaływanie na jakość pracy tych organów, przez ujednolicenie wykładni prawa oraz orzecznictwa w sprawach przez nie rozstrzyganych.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselBronislawaSokolowska">Wojewódzki Zespół Poselski w naszym województwie, mając na uwadze ochronę praw obywatelskich, systematycznie sprawdza wszystkie sygnalizowane przejawy łamania praworządności, rozpatrując i analizując skargi na działalność organów administracji terenowej i urzędów. Z satysfakcją należy zaznaczyć, że zarówno liczba skarg, jak też zasadność stawianych zarzutów wykazują tendencje spadkowe, co świadczy o usprawnieniu funkcji służebnej administracji wobec społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselBronislawaSokolowska">Wzrastające zadania i poszerzający się zakres działania administracji państwowej powodują potrzebę systematycznego doskonalenia umiejętności i kwalifikacji kadry. W naszym Urzędzie Wojewódzkim w Jeleniej Górze 60% pracowników legitymuje się już wyższym wykształceniem, co jest procentem stosunkowo wysokim, ale mamy świadomość, że nie tylko formalne wykształcenie jest czynnikiem decydującym o umiejętności załatwiania spraw obywateli.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselBronislawaSokolowska">Stąd też w programie dalszego doskonalenia poziomu kwalifikacji pracowników administracji, przyjętym do realizacji na lata 1976 —1980, szeroko uwzględniono właśnie problematykę doskonalenia całej sfery stosunków obywatel-administracja, przede wszystkim zaś, zagadnienia związane z kulturą załatwiania indywidualnych spraw obywateli. W tej dziedzinie, pomimo niewątpliwego postępu, istnieją nadal jeszcze duże niedostatki. Uważam, że zagadnienie jakości, które staje się obecnie jednym z centralnych problemów naszego życia społeczno-gospodarczego, a dotyczy również sfery stosunków obywatel — urząd musi w coraz większym stopniu odnosić się do pracy administracji. Jest to tym bardziej ważne, że następuje systematyczne odmładzanie kadr administracji, zgodnie z założeniami polityki kadrowej, która zmierza do systematycznej poprawy struktury zatrudnienia w jednostkach stopnia podstawowego oraz jednostkach nadzorowanych. Ważne to jest również z uwagi na fakt, że w urzędach gminnych notuje się jednak wciąż dużą fluktuację, stąd szczególną troską i pomocą trzeba będzie otoczyć to najniższe ogniwo administracji.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselBronislawaSokolowska">Mając na względzie systematyczne doskonalenie form i metod pracy administracji państwowej, podjęto szereg działań usprawniających. Między innymi opracowano w urzędzie wojewódzkim informator o sposobie załatwiania indywidualnych spraw obywateli. Wskazuję przykładowo może na drobne posunięcia organizacyjne, jednak opracowanie to w pełni zdało egzamin i przyczyniło się w znacznym stopniu do skrócenia czasu załatwiania spraw w urzędach. Również zgodnie z decyzją wojewody skrócono termin załatwiania wszystkich skarg i wniosków w województwie do jednego miesiąca, wyprzedzając tym samym nowelizację KPA.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselBronislawaSokolowska">Terenowe organy administracji państwowej zwracają szczególną uwagę, poza wspomnianym już podnoszeniem kwalifikacji pracowników zatrudnionych w urzędach, na właściwy poziom kultury obsługi, zwiększenie dokładności, operatywności i wykorzystanie czasu pracy, a w szczególności na wnikliwość w rozpatrywaniu problemów ludzkich, udzielając jak najdalej idącej pomocy w ich rozwiązywaniu. Potwierdzeniem tego ostatniego jest systematycznie malejąca liczba rozpatrywanych przez administrację terenową skarg i wniosków obywateli.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselBronislawaSokolowska">Zdajemy sobie w pełni sprawę z trudności i złożoności zadań, jakie rozwój społeczno-gospodarczy stawia przed administracją państwową, w tym również naszego województwa. Bogatsi w doświadczenia minionych od reformy lat, doskonaląc systematycznie sprawność działania wszystkich ogniw administracji, dysponując coraz bardziej kwalifikowaną kadrą sprawdzoną w wielu sytuacjach, możemy stwierdzić, że jesteśmy coraz lepiej przygotowani do realizacji nieraz niełatwych zadań. Stąd wyrażam przekonanie, że wyższe wymogi, które przed administracją postawią unormowania zawarte w nowelizowanym Kodeksie, zostaną spełnione.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselBronislawaSokolowska">Wysoka Izbo! Fakt debaty Wysokiej Izby nad zmianą KPA w momencie przygotowań do VIII Zjazdu PZPR, w czasie, kiedy toczą się debaty nad strategią rozwoju naszego kraju w latach osiemdziesiątych, ma głęboką wymowę. Świadczy bowiem o związku, jaki istnieje między społeczno-ekonomicznym rozwojem kraju a rozwojem jego nadbudowy prawnej, między sprawami najwyższej rangi, od których zależą losy narodu i państwa a decyzjami dotyczącymi bezpośrednio spraw indywidualnych obywateli, świadczy o dalszym umacnianiu i rozszerzaniu praw i wolności człowieka. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy zmieniającej ustawę Kodeks postępowania administracyjnego w brzmieniu proponowanym przez Komisję Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisję Prac Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto jest przeciw? Nikt</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Kto wstrzymał się od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Prac Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska (druki nr 134 i 141).</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Głos ma sprawozdawca poseł Marceli Faska.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselMarceliFaska">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! W pierwszym dniu grudnia ubiegłego roku na 26 posiedzeniu Sejmu Rząd przedłożył Wysokiej Izbie oczekiwany projekt ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska. Rekomendując omawiany dokument, obywatel wicepremier Kazimierz Secomski przedstawił jego główne założenia, warunki, jakie sobie stawia do spełnienia i jakie powinny być stworzone, by cele te mogły być skutecznie realizowane i osiągane. Przedstawiony został także nasz polski dorobek legislacyjny w omawianej tematyce, osiągnięcia naukowe, organizacyjne, wreszcie praktyczne efekty dotychczasowego działania.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselMarceliFaska">By jeszcze bardziej podkreślić i udokumentować dotychczasową troskę i starania władz o zachowanie, ochronę i kształtowanie środowiska w naszym kraju, należy wskazać dodatkowo — poza przedstawionymi już faktami, również na rolę Wysokiego Sejmu w tej problematyce. Sejm PRL zawsze w swojej działalności do zagadnień tych przywiązywał dużą wagę. Manifestowało się to żywe zainteresowanie rolą prawotwórczą oraz funkcjami kontrolnymi. Problematyką ochrony środowiska zajmowały się poszczególne komisje, również posłowie wypowiadali się w niektórych kwestiach dotyczących tego problemu podczas dyskusji plenarnych Sejmu, w opiniach, dezyderatach, interpelacjach czy zapytaniach poselskich.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselMarceliFaska">W bieżącej kadencji Sejmu w ramach Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska wyłoniona została stała podkomisja do spraw problematyki ochrony środowiska w naszym kraju. Świadczy to wymownie o wzrastającej wadze, jaką Sejm i jego Prezydium przywiązują do tego trudnego i skomplikowanego współcześnie problemu o znaczeniu nie tylko krajowym. Podkomisja ochrony środowiska, jak i Komisja Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska — w ciągu bieżącej kadencji Sejmu szczegółowo zajmowały się wieloma tematami z tej dziedziny. Dwukrotnie rozpatrywane były wyniki realizacji rządowego programu ochrony środowiska do roku 1990. Przedmiotem analiz była też problematyka ochrony wód, powietrza i gleby, budowy oczyszczalni ścieków, utrzymywania czystości w miastach i osiedlach, gospodarka wodno-ściekowa w miastach i inne zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselMarceliFaska">Komisja opiniowała roczne projekty planu i budżetu resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska w zakresie ochrony środowiska, jak również rozpatrywała i oceniała ich wykonanie. Podkomisja ochrony środowiska dokonywała poselskich wizytacji obszarów i rejonów najbardziej zdegradowanych i zagrożonych w wyniku działalności przemysłowej. Wizytowała Górnośląski Okręg Przemysłowy, Rybnicki Okręg Węglowy, Białe Zagłębie, siarkowe zagłębie tarnobrzeskie. Podkomisja wizytowała także zakłady wytwarzające urządzenia do ochrony środowiska, jak np. elektrofiltry w Pszczynie, oczyszczalnie ścieków w Pniewach, aparaturę kontrolno-pomiarową w Poznaniu.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselMarceliFaska">Wynikiem tej działalności były opinie i dezyderaty kierowane do Rządu, zwracające jego uwagę na istniejące tu i ówdzie niedociągnięcia, niewłaściwości czy też potrzeby podejmowania określonych przedsięwzięć.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselMarceliFaska">Przy okazji poselskiej debaty nad tym doniosłym aktem prawnym nie sposób nie przypomnieć pionierskiej roli, jaką spełnił region śląski w zapoczątkowaniu działalności zmierzającej do ochrony tak bardzo zdegradowanego tutaj w przeszłości środowiska naturalnego i przywracania do użytku powszechnego jego walorów.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselMarceliFaska">W latach pięćdziesiątych, a więc niedługo po zaleczeniu rozległych ran wojennych na organizmie gospodarczym kraju, a jeszcze przed pamiętnym raportem i apelem Sekretarza Generalnego ONZ U Thanta w 1969 roku o konieczności ochrony środowiska naturalnego, na kilka lat przed uchwaleniem naszej ustawy o ochronie powietrza atmosferycznego — miało to miejsce w 1966 roku — władze Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Katowicach pod ówczesnym kierownictwem tow. Edwarda Gierka w trosce o poprawę warunków zdrowia i bytowania ludności tego regionu przedsięwzięły m.in. energiczne działania popularnie zwane do dzisiaj jako — „walka o czyste niebo nad Śląskiem”. Chodziło po prostu o zmniejszenie zapylenia atmosfery. Podstawą do tego działania była uchwała Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Ta dyrektywa partyjna, nakazująca podjęcie wszechstronnych wysiłków dla osiągnięcia maksymalnych efektów w tym przedmiocie skierowana została do partyjno-służbowych komisji powołanych przy miejskich instancjach partyjnych, w skład których wchodzili odpowiedzialni przedstawiciele instancji partyjnych, prezydiów rad narodowych, zakładów pracy, a także specjaliści różnych dyscyplin nauki i techniki. Paroletnia, konsekwentna działalność tych komisji przyniosła zauważalną poprawę w czystości środowiska atmosferycznego. Inną bardzo znaczącą inicjatywę z tych czasów, mającą na celu zachowanie stanu lesistości województwa katowickiego podjęła Wojewódzka Rada Narodowa w Katowicach uchwałą też popularnie zwaną — „hektar za hektar”. Zmuszała ona inwestorów przejmujących na cele inwestycyjne powierzchnie leśne do zalesiania własnym kosztem i staraniem wskazanych ekwiwalentnych powierzchni nieużytków poprzemysłowych. Dzięki tej stanowczej polityce wiele setek hektarów terenów nieużytków przekształconych zostało w obszary leśne lub zieleni. Na obszarach zdewastowanych powstał wspaniały, parosethektarowy Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku, głównie dzięki masowym czynom społecznym.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselMarceliFaska">Od kilku lat w skali wielu dziesiątek tysięcy hektarów przebudowuje się małowartościowy drzewostan okalający górnośląską nieckę węglową w prawidłowy przyrodniczy organizm, umiejętnie przystosowywany do funkcji masowej rekreacji dla ludności miast okręgu przemysłowego, zwany leśnym pasmem ochronnym Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Tych kilka przykładów jeszcze dobitniej zaświadcza, że troska o środowisko stanowiła i stanowi część składową polityki społeczno-ekonomicznej naszego kraju. Uchwalenie projektowanej ustawy uporządkuje te różnorodne wysiłki, ustalając dalsze formalno-prawne podstawy i zasady tych dążeń.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselMarceliFaska">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Prac Ustawodawczych mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie o rządowym projekcie ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselMarceliFaska">Po pierwszym sejmowym czytaniu projektu oraz dyskusji, w której głos zabrało siedmiu posłów, dokument ten został odesłany do Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz do Komisji Prac Ustawodawczych w celu wspólnego jego rozpatrzenia z udziałem przedstawicieli innych zainteresowanych komisji sejmowych oraz przedstawienia Wysokiej Izbie opinii w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselMarceliFaska">Obie sejmowe komisje wyłoniły ze swego grona wraz z przedstawicielami innych komisji — doraźną podkomisję do spraw roboczego rozpatrzenia projektu ustawy. W celu uzyskania dodatkowych uwag i opinii do projektu ustawy, dokonana została kolejna runda konsultacji z kilkunastoma zainteresowanymi i kompetentnymi instytucjami naukowymi, organizacjami i stowarzyszeniami zawodowymi i społecznymi. Wykorzystano w pracach podkomisji i komisji opinie wojewódzkich zespołów poselskich, jak również indywidualne uwagi i propozycje pisemne nadesłane przez posłów, a także wyborców. Uwzględniony został też w pracach komisji bogaty plon publikacji prasowych.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselMarceliFaska">Tak więc w swojej pracy obie komisje posiadały dostateczny materiał merytoryczny, pozwalający na wnikliwe rozpatrzenie tematu i przygotowanie sprawozdania z wszystkich czynności. W toku prac podkomisji, a następnie komisji rozpatrzony został bardzo szczegółowo projekt ustawy, jak również zgłoszone do niego wspomniane już różnego rodzaju wnioski, uwagi i propozycje w liczbie 150.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselMarceliFaska">Wysoki Sejmie! Rządowy projekt ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, uzupełniony poprawkami komisji, spełnia oczekiwania i nadzieje, jakie wiązało z nim nasze społeczeństwo. Jest to akt prawny, prawidłowo regulujący tę wielce skomplikowaną i złożoną tematykę. Unifikuje on podstawy prawne generalnych spraw, obejmujących jednolitą politykę państwa w dziedzinie ochrony i kształtowania środowiska.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselMarceliFaska">Mając świeżo w pamięci uzasadnienie i motywację wniesionego przez Rząd nie tak dawno projektu ustawy, nie zachodzi potrzeba ponownego jego szczegółowego omawiania. Z propozycji i wniosków zmierzających do poważniejszych zmian w projektowanym dokumencie, które po wnikliwej dyskusji i analizie nie uzyskały aprobaty komisji, wymienić należy następujące.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselMarceliFaska">Wnioskowano, by kierownictwo nad ochroną i kształtowaniem środowiska powierzyć, nie jak przewiduje art. 92 projektu ustawy Ministrowi Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, lecz innemu organowi wyższemu rangą niż minister. Przykładowo — Radzie Ministrów, Prezydium Rządu czy wręcz samemu Prezesowi Rady Ministrów. Wskazywano tu na istniejące precedensy w postaci Komitetu do Spraw Rodziny, któremu przewodniczy obywatel Premier, Głównego Inspektora Gospodarki Energetycznej czy Komitetu do Spraw Rynku, działającego przy Radzie Ministrów.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselMarceliFaska">Komisje nie podzielają tendencji pomijania wykorzystywania istniejących struktur organizacyjnych systemu zarządzania gospodarką krajową i tworzenia innych, nowych jednostek funkcyjno-organizacyjnych przy okazji czy to ujawniania się określonych kłopotów w poszczególnych dziedzinach gospodarki narodowej, czy też w związku z potrzebą uregulowań jakichś nowych problemów — na przykład dzisiaj dyskutowanego.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselMarceliFaska">Zdaniem Komisji, skuteczność organu w czynnościach zarządzania zależy nie od — „wysokości” jego usytuowania w strukturze władz, a od kompetencji, w które się go wyposaża oraz od rzetelności ich wykorzystania w procesie wypełniania swoich zadań.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#PoselMarceliFaska">W przypadku, który rozpatrujemy, komisje uważają, że powierzenie Ministrowi Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska w imieniu Rządu funkcji koordynacyjnych w zakresie ochrony i kształtowania środowiska jest rozwiązaniem prawidłowym. Jednakże uwarunkowanie dotyczące określenia rozmiaru kompetencji dla resortu mającego koordynować działalność w zakresie ochrony i kształtowania środowiska jest sprawą niezmiernie ważną. Chodzi o to, by Minister Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska został w nie wyposażony w stopniu wystarczającym w awizowanym — delegacją w ustępie 2 art. 92 — rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie szczegółowych zasad i trybu wykonywania koordynacji, a także, aby skutecznie mógł egzekwować odpowiedzialność za przekraczanie przepisów nie tylko zbiorowo od instytucji czy zakładów, lecz także indywidualnie od pracowników, którzy nad realizacją tych przepisów sprawują nadzór. Uwaga ta dotyczy również innych instytucji przewidywanych projektem ustawy, jak np. Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska czy Państwowej Rady Ochrony Środowiska.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#PoselMarceliFaska">Będąc przy temacie delegacji, jaką projekt ustawy w kilkunastu przypadkach udziela Rządowi do szczegółowego uregulowania poszczególnych problemów, zagadnień i spraw, komisje zwracają się do Rządu z postulatem, by łącznie z wejściem w życie ustawy wydane zostały wszystkie akty wykonawcze z nią związane. Dla umożliwienia zrealizowania tego dezyderatu komisje zgodziły się na opóźnienie dnia wejścia w życie ustawy z proponowanych pierwotnie 6 miesięcy od daty podjęcia na termin 1 września 1980 roku.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#PoselMarceliFaska">Inna z ważniejszych propozycji zmian, której komisje nie uwzględniły w toku swojej pracy oraz opinii końcowej, to wniosek, — „by przedmiotowy projekt ustawy kodyfikował wszystkie istniejące podstawowe akty prawne w zakresie ochrony środowiska”. Propozycja ta jest w zasadniczej sprzeczności z fundamentalną ideą projektu ustawy, o czym przesądziły wnikliwe dyskusje i rozważania już sprzed kilku lat, na początku prac nad tym dokumentem. Z rozważań tamtych ukształtował się pogląd, by opracowany dokument miał charakter ramowy, regulujący w ujęciu generalnym a jednak w sposób kompleksowy całą złożoną problematykę ochrony i kształtowania środowiska w naszym kraju. Takim też warunkom niniejszy dokument odpowiada.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#PoselMarceliFaska">Konieczne natomiast jest dostosowanie uchwalonych już wcześniej ustaw oraz innych aktów prawnych z dziedziny ochrony środowiska do omawianego dzisiaj projektu ustawy, jak przykładowo ustaw: Prawo budowlane, Prawo wodne, Prawo górnicze, o ochronie powietrza atmosferycznego, o ochronie gruntów rolnych i leśnych, o planowaniu przestrzennym czy o ochronie przyrody.</u> + <u xml:id="u-30.21" who="#PoselMarceliFaska">Z dużą satysfakcją komisje podkreślają wolę Rządu wyrażoną w art. 5 projektu. Przypomnę Wysokiemu Sejmowi brzmienie tego artykułu: Ochrona środowiska stanowi istotny element polityki społeczno-gospodarczej państwa.</u> + <u xml:id="u-30.22" who="#PoselMarceliFaska">Zadania związane z ochroną środowiska są ujmowane w narodowych planach społeczno-gospodarczych i w planach zagospodarowania przestrzennego, w aktach normatywnych oraz uwzględniane w działalności organów państwowych, jednostek organizacyjnych i organizacji społecznych. Stanowi to w opinii komisji jedno z najważniejszych osiągnięć tego projektu; w dużym stopniu jest gwarantem realności wykonywania postanowień ustawy.</u> + <u xml:id="u-30.23" who="#PoselMarceliFaska">Również postanowienia ujęte w działach IV i VII traktujących o odpowiedzialności za skutki naruszania stanu środowiska oraz represjach za dewastację środowiska naturalnego, a także za nieprzestrzeganie norm i zasad prawnych w tej dziedzinie, wywierać powinny i zapewne będą dodatni wpływ na poszanowanie tego nieocenionego a wspólnego przecież dobra, jakim jest środowisko człowieka.</u> + <u xml:id="u-30.24" who="#PoselMarceliFaska">Ponadto wiele słusznych uwag i propozycji, zmierzających do udoskonalenia tekstu ustawy i jego przejrzystości i czytelności oraz poprawności stylistycznej, zostało przez komisje uwzględnionych w druku sejmowym nr 141 zawierającym poprawki komisji.</u> + <u xml:id="u-30.25" who="#PoselMarceliFaska">Wysoki Sejmie! Niezależnie od bezsprzecznych zalet omawianego dokumentu, osiąganie praktycznych celów stawianych sobie w nim, uzależnione będzie od wielu różnych czynników. Poza kilkoma wymienionymi już uprzednio, komisje zwracają uwagę na następujące.</u> + <u xml:id="u-30.26" who="#PoselMarceliFaska">Dbałość i troska o stan środowiska i jego zachowanie jest sprawą oraz powinnością wszystkich obywateli. Dlatego należy przede wszystkim zabezpieczyć realizację ustawy przez rozszerzenie ogólnej świadomości społecznej o środowisku i jego roli, jego znaczeniu dla ekonomiki, dla jednostki, dla zbiorowości oraz dla potrzeb jego prawnej ochrony. Dotyczy to całego społeczeństwa, młodzieży uczącej się, studiującej oraz ogółu zatrudnionych.</u> + <u xml:id="u-30.27" who="#PoselMarceliFaska">W procesie inwestowania powinny ulec zaostrzeniu kryteria związane z koniecznością ochrony środowiska naturalnego. Te aspekty rozpatrywane powinny być na etapie programowania inwestycji, następnie uwzględniane w projektowaniu i spełniane wreszcie w czasie realizacji, a w ogóle o podjęciu przedsięwzięcia inwestycyjnego czy innej działalności gospodarczej decydować powinna opinia ekologiczna.</u> + <u xml:id="u-30.28" who="#PoselMarceliFaska">Dużą, nieraz decydującą rolę w zarządzaniu środowiskiem, jego ochroną i kształtowaniem, wykonywaniem przepisów ustawy do spełnienia mieć będą, a przynajmniej powinny, terenowe organy władzy państwowej, a przede wszystkim organy przedstawicielskie — rady narodowe i ich komisje, samorządy mieszkańców miast i wsi oraz samorządy robotnicze.</u> + <u xml:id="u-30.29" who="#PoselMarceliFaska">W porównaniu do rządowego projektu ustawy komisje proponują wzmocnienie kompetencyjne roli i udziału organów przedstawicielskich w realizacji działań związanych z ochroną i kształtowaniem środowiska. Mówią o tym art. 42, 90, 91.</u> + <u xml:id="u-30.30" who="#PoselMarceliFaska">Zaleca się jako nieodzowne — wzorem istniejącego — „Rządowego programu ochrony i kształtowania środowiska” uchwalenie przez wojewódzkie rady narodowe wojewódzkich odpowiedników takiego programu, tam gdzie ich nie ma. Dotyczyć to powinno również miast, a nawet niektórych gmin — zobowiązywać powinno uciążliwe zakłady pracy do opracowania odpowiednich programów zakładowych.</u> + <u xml:id="u-30.31" who="#PoselMarceliFaska">Pożyteczną rolę i działania na rzecz dobra środowiska spełniają już dotąd, a czynić to powinny w jeszcze większym rozmiarze, organizacje związkowe i społeczne. Projekt ustawy zapewnia im dogodniejsze aniżeli dotychczas możliwości w tym zakresie zawarte w postanowieniach art. 99 i 100.</u> + <u xml:id="u-30.32" who="#PoselMarceliFaska">Poza wolą pozytywnego działania na rzecz realizacji postanowień ustawy decydującym czynnikiem będą środki inwestycyjne i inne, jakie przeznaczone zostaną na te cele. Równoległym warunkiem, nie mniej ważnym, a na pewno nieporównanie trudniejszym, będzie pokrycie planowanych środków finansowych mocami wykonawczymi, niejednokrotnie wysoko wyspecjalizowanymi oraz urządzeniami do ochrony powietrza czy wód. Tylko takie sprzęgnięcie środków i warunków gwarantować będzie skuteczne i pomyślne osiąganie zamierzonych efektów.</u> + <u xml:id="u-30.33" who="#PoselMarceliFaska">Spośród wielu złożonych zadań w przedmiocie działań na rzecz poprawy stanu środowiska — zdaniem Komisji do najważniejszych należałoby zaliczyć:</u> + <u xml:id="u-30.34" who="#PoselMarceliFaska">— wzmożenie wysiłku nad realizacją programu budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków dla zahamowania postępującego procesu wzrostu zanieczyszczania rzek i zbiorników wodnych;</u> + <u xml:id="u-30.35" who="#PoselMarceliFaska">— energiczniejsze kontynuowanie programu instalowania urządzeń do ochrony powietrza atmosferycznego w celu zmniejszenia emisji pyłów, a przede wszystkim gazów;</u> + <u xml:id="u-30.36" who="#PoselMarceliFaska">— zintensyfikowanie prac wdrożeniowych i badań naukowych nad bieżącym wykorzystywaniem odpadów przemysłowych i zagospodarowaniem odpadów odłożonych na zwałowiskach;</u> + <u xml:id="u-30.37" who="#PoselMarceliFaska">— utrzymanie nadanej rangi problematyce racjonalnej gospodarki ziemią, skutecznej ochrony gleb o najwyższych wartościach, a także racjonalnemu planowaniu zabudowy miast.</u> + <u xml:id="u-30.38" who="#PoselMarceliFaska">Wysoka Izbo! Opracowanie aktu prawnego dotyczącego tak bardzo ważnej społecznie problematyki sprawia nam wszystkim — u progu kończącej się pracowitej kadencji naszego parlamentu — dużą satysfakcję i zadowolenie.</u> + <u xml:id="u-30.39" who="#PoselMarceliFaska">Na ostateczny kształt tego dokumentu, nad którym rozwiniemy poselską debatę złożyła się dobra wola, praca i wysiłek wielu osób reprezentujących własną wiedzę i przemyślenia jak również zbiorową mądrość wielu różnych instytucji, zakładów naukowo-badawczych, stowarzyszeń naukowych, organizacji społecznych, pracowników różnych ministerstw, w tym głównie Ministerstwa Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, środków masowego przekazu, wojewódzkich zespołów poselskich, komisji sejmowych, obywatelek i obywateli posłów współpracujących nad niniejszym sprawozdaniem.</u> + <u xml:id="u-30.40" who="#PoselMarceliFaska">Ta trybuna sejmowa niech będzie odpowiednim miejscem, z którego za ten cenny wkład w zachowanie i ochronę pięknego polskiego środowiska padną słowa serdecznej podzięki.</u> + <u xml:id="u-30.41" who="#PoselMarceliFaska">Obywatelko Marszałku! Wysoka Izbo! W przeświadczeniu, że omawiany projekt ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska zawiera normy prawne, które umożliwią rozwiązywanie wielu ważnych problemów społeczno-gospodarczych, w imieniu Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisji Prac Ustawodawczych wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył projekt ustawy w brzmieniu rządowym zawartym w druku sejmowym nr 134 wraz z poprawkami obu Komisji przedstawionymi w druku nr 141. Dziękuję bardzo.</u> + <u xml:id="u-30.42" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#WicemarszalekHalinaSkibniewska">Zarządzam przerwę w obradach do godz. 16 min. 30.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 15 do godz. 16 min. 35)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad sprawozdaniem komisji sejmowych o rządowym projekcie ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jerzy Grochmalicki.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z dużym zainteresowaniem i uznaniem działacze polityczni i społeczni przyjęli fakt przekazania przez Rząd do laski marszałkowskiej projektu ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska. Inicjatywa ta podkreśla rangę problemu, konieczność uporządkowania przepisów prawnych, a także działań faktycznych chroniących środowisko przed jego dalszą dewastacją. O potrzebie zorganizowanego działania w tym zakresie przekonani są dziś wszyscy. Chodzi tu przecież o dobro najwyższe, o warunki życia człowieka, o jakość życia.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Dynamicznie rozwijając bazę materialną nowoczesnego państwa, stworzyć musimy warunki do racjonalnego korzystania ze środowiska teraz i w przyszłości.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Dla województwa wałbrzyskiego i ludzi w nim żyjących problem ochrony środowiska i jego właściwego kształtowania ma znaczenie szczególne. Już dziś bowiem konsekwencje niekorzystnych przeobrażeń i trwających jeszcze procesów negatywnych odczuwamy bardzo dotkliwie.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Wałbrzyskie jest regionem charakteryzującym się wysokim stopniem zurbanizowania, w którym na powierzchni zaledwie 4,2 tys. km^2 ^istnieje 31 miast, prowadzi działalność produkcyjną 1 440 zakładów przemysłowych przy wysokiej, bo wynoszącej 171 osób/km^2^ gęstości zaludnienia.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Wałbrzyskie to także znaczący ośrodek rolniczy, ważne centrum lecznictwa uzdrowiskowego i turystyki krajowej. Godzenie tych funkcji przysparza wielu trudności, tworzą się sprzeczności i napięcia, trzeba je racjonalnie rozwiązywać; wymaga to działań kompleksowych, często kosztownych i wymagających czasu.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselJerzyGrochmalicki">W każdym roku na hałdach i składowiskach przybywa blisko 2,5 mln ton odpadów przemysłowych uciążliwych dla środowiska. Na 356 km badanych rzek i potoków tylko 6% ich długości to wody najwyższej — pierwszej klasy czystości i aż 45% — wody silnie zanieczyszczone, nie odpowiadające normatywom. Istniejący stan zanieczyszczenia wód powierzchniowych, przy braku wód głębinowych, jest poważną barierą zaopatrzenia w wodę ludności, przemysłu i rolnictwa. W ośmiu miejscowościach uzdrowiskowych województwa norma opadów pyłu wynosząca 40 ton/km^2^ na rok jest wielokrotnie przekraczana. Na przykład w znanych uzdrowiskach Polanicy, Kudowie, Lądku Zdroju zapylanie przekracza 180 ton/km^2^ na rok. W rejonach: Wałbrzycha, Ząbkowic Śląskich, Jaroszowa występują znaczne przekroczenia stanu czystości powietrza atmosferycznego wymaganego dla obszarów chronionych.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Najwyższe średnie wartości opadu pyłu stwierdza się w mieście Wałbrzychu, w przemysłowej dzielnicy Sobięcin opad pyłu wynosi 559 ton/km^2^ na rok, wobec normy — 240 ton/km^2^ na rok. Powierzchnię gruntów zdewastowanych wymagających rekultywacji szacuje się na około 10 tys. ha, a 83% powierzchni województwa zagrożone jest powierzchniową erozją wodną gleb.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Na stan ten w decydującej mierze rzutuje przestarzała struktura przemysłu, duża ilość zakładów wydobywczych, wysoki stopień zużycia środków trwałych w gospodarce komunalnej. Nieuporządkowana gospodarka ściekowa w przemyśle powoduje, że 3O% ścieków przemysłowych odprowadzanych jest bezpośrednio do wód powierzchniowych w stanie surowym, a tylko około 8% ogólnej ich ilości oczyszczanych jest w stopniu dostatecznym. Jedynie w 16 na 31 miast ścieki płyną do oczyszczalni komunalnych, w tym do 12 przeciążonych. Żadne z miast wojewódzkich nie ma całkowicie uporządkowanej gospodarki cieplnej. Ma to poważny wpływ na wysoki stopień zanieczyszczenia pyłami i gazami powietrza atmosferycznego także w miejscowościach uzdrowiskowych.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Istniejące negatywne przekształcenia środowiska i przyczyny, które doprowadziły do jego dzisiejszego stanu wskazują skalę występujących potrzeb i określają podstawowe kierunki przeciwdziałania występującym zjawiskom. Przyjęty w 1975 r. program rozwoju województwa określił zadania we wszystkich dziedzinach życia społeczno-gospodarczego. Główny wysiłek skierowaliśmy na rozwój wykształconych już funkcji województwa, które stanowią o jego miejscu w gospodarce kraju oraz na usunięcie występujących dysproporcji i zharmonizowanie rozwoju poszczególnych dziedzin działalności gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Zachodzące przeobrażenia dekady lat siedemdziesiątych w gospodarce kraju i województwa zrodziły potrzebę opracowania długofalowego programu działania również w zakresie ochrony środowiska. Program taki dla województwa został przyjęty przez Wojewódzką Radę Narodową w maju 1978 r. W wyniku jego realizacji powstało 15 lokalnych programów w jednostkach stopnia podstawowego, a dalszych 29 jest przygotowanych do zatwierdzenia i realizacji w roku bieżącym. U podstaw opracowania zarówno programu wojewódzkiego, jak i programów lokalnych leżała z jednej strony potrzeba przerwania negatywnych przekształceń środowiska i poprawa istniejącego stanu, z drugiej zaś — potrzeba stymulowania dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego w sposób nie kolidujący z zasadami ochrony środowiska. Realizując przyjęte programy, uwagę skierowaliśmy na rozwiązywanie w pierwszej kolejności problemów, które stanowią największe zagrożenie i są najbardziej uciążliwe dla środowiska. W wyniku tego przekazane zostały do eksploatacji dwie duże komunalne oczyszczalnie ścieków dla miejscowości uzdrowiskowych Lądka Zdroju i Kudowy Zdroju oraz zakończono budowę części mechaniczno-chemicznej oczyszczalni w Jugowicach, która swoim zasięgiem obejmuje kilka miejscowości w aglomeracji wałbrzyskiej, w tym kolejne uzdrowisko — Jedlinę Zdrój.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Podjęto prace zmierzające do podniesienia efektywności działania komunalnych oczyszczalni ścieków na drodze bezinwestycyjnej. Zrekultywowanych zostało 927 ha gruntów po działalności przemysłowej, przywracając im wartości użytkowe. Podejmujemy działania w w zakresie zmian technologii produkcji z przechodzeniem na technologie mniej uciążliwe, uczyniono tak w zakładach Przemysłu Lniarskiego w Walimiu oraz w Zakładzie Produkcji Garbarskiej w Jedlinie Zdroju.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#PoselJerzyGrochmalicki">W znacznym stopniu zaawansowane są prace nad ustaleniem sieci obszarów chronionych między innymi przez przygotowanie dokumentacji dla projektowanego utworzenia parków krajobrazowych w Górach Stołowych, w rejonie Śnieżnika, przełomie rzeki Pełcznica pod Wałbrzychem, a także licznych stref chronionego krajobrazu.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Zamierzamy w bieżącym roku dokumenty te przedłożyć pod obrady WRN i zatwierdzić je do realizacji jako mieszczące się w ramach perspektywicznego planu przestrzennego zagospodarowania województwa.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#PoselJerzyGrochmalicki">W wyniku działania Ośrodka Badań i Kontroli Środowiska oraz w oparciu o posiadaną bazę kontrolno-badawczą podjęto prace mające na celu zmniejszenie hałasu. W wybranych miastach wydzielone zostały rejony, w których ograniczono ruch kołowy lub też całkowicie go wyeliminowano. W tej grupie znalazły się główne miejscowości uzdrowiskowe: Szczawno Zdrój, Jedlina Zdrój, Polanica Zdrój, Duszniki Zdrój.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Mamy w ochronie środowiska pewne efekty i określone cele na przyszłość. Realizacja wielu przekracza nasze możliwości. Dotyczy to zwłaszcza postępu w realizacji zadań inwestycyjnych, mających znaczenie dla makroregionu południowo-zachodniego.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Według wstępnej oceny zadania pięciolatki 1976—1980 zrealizowane zostaną w województwie wałbrzyskim w około 75%. Wystąpiły poważne opóźnienia w realizacji szeregu niezmiernie istotnych inwestycji chroniących środowisko. Modernizacja urządzeń odpylających w Zakładach Górniczo-Hutniczych Szklary w Szklarach koło Ząbkowic Śląskich, której stan zaawansowania robót wynosi 50%, prowadzona jest już ósmy rok. Budowa części mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w Jugowicach trwała ponad 8 lat, przy ustalonym cyklu 3-letnim. Jakie skutki niesie za sobą taka realizacja inwestycji dla gospodarki narodowej wyjaśniać nie muszę.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Spotykane jeszcze opinie, że tego typu inwestycje mogą trwać długo, bo są nieproduktywne — są błędne i często pobłażliwie tolerowane przez kierownictwo resortów gospodarczych. Błędność tego założenia wynika z faktu, że bezkompromisowa eksploatacja środowiska może być czynnikiem hamującym lub blokującym produkcję w krótkich przedziałach czasu, a nawet może doprowadzić do całkowitego jej ograniczenia. Dla przykładu opóźnienia w realizacji oczyszczalni ścieków w Jugowicach są przyczyną ograniczenia możliwości wykorzystania zbudowanego zakładu uzdatniania wody o wydajności 32 tys. m^3^ na dobę opartego na jeziorze zaporowym w Lubachowie. Budowane ujęcie wody pitnej dla deficytowego w wodę rejonu miast Dzierżoniowa, Bielaw i Pieszyc aktualnie wykorzystywane jest w znikomym zakresie jedynie dla potrzeb przemysłu.</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Występujący w województwie brak zdolności projektowych i wykonawczych nie pozwolił na przystąpienie do realizacji programów uciepłowienia uzdrowisk. Nie udało się również zabezpieczyć dla tych miejscowości paliw mniej uciążliwych. Istnieją jednak pewne realne szanse zastosowania jako paliwa bezdymnego węgli antracytowych wydobywanych w kopalniach wałbrzyskich.</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Problemem wymagającym również uregulowania pozostaje sprawa czystości powietrza atmosferycznego w samym Wałbrzychu. Wiąże się to z koniecznością ograniczenia negatywnych skutków działalności uciążliwych dla środowiska zakładów produkcji koksu i kwasu siarkowego, zlokalizowanych w centrum miasta, powodujących największe zagrożenie. Emitują one 18-krotnie więcej niż dopuszczają normy stężeń fenoli oraz 10-krotnie więcej stężeń kwasu siarkowego. Rozwiązanie tego tematu pozostaje w ścisłym związku z planowaną modernizacją kopalń i budową dużej nowoczesnej koksowni w Cierniach pod Wałbrzychem. Coraz większe znaczenie dla ochrony środowiska naturalnego ma kształtowanie indywidualnej i zbiorowej odpowiedzialności za jego walory.</u> + <u xml:id="u-33.19" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Istniejące przepisy ochronne przewidują np. nakładanie kar pieniężnych za rażące ich naruszanie na zakłady pracy i nie są to najczęściej kary niskie. Cóż z tego, kary płaci się przecież pieniędzmi państwowymi i w zakładach szczególnie uciążliwych już w planie przewiduje się ich wydatkowanie.</u> + <u xml:id="u-33.20" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Znaczną rolę do spełnienia, w procesie ochrony środowiska mają zakłady przemysłowe, a zwłaszcza powołane w tym celu służby. Mają one w licznych zakładach duży dorobek, ale znane są też przypadki, że służby te ukierunkowane są bardziej na ochronę przedsiębiorstw i dyrekcji przed karami za zanieczyszczenie środowiska niż na jego ochronę.</u> + <u xml:id="u-33.21" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Podniesienie zagadnień ochrony środowiska do rangi ustawy sejmowej powinno znaleźć swoje odzwierciedlenie w inspiratorskiej i nadzorczej działalności administracji państwowej. Pożądane jest, aby w urzędach wojewódzkich powołać samodzielne wydziały ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Istniejące dzisiaj pracownie w wydziałach gospodarki terenowej i ochrony środowiska nie zabezpieczają w sposób prawidłowy nawet koordynacji i nadzoru w zakresie ochrony naturalnego środowiska.</u> + <u xml:id="u-33.22" who="#PoselJerzyGrochmalicki">W ochronie i kształtowaniu środowiska konieczne jest już dziś działanie kompleksowe, uwzględniające wzajemne zależności między walorami środowiska a zamierzonym jego kształtowaniem. Wynika to z treści przedłożonego projektu ustawy. Najbardziej trzeba o tym pamiętać w okresie projektowania fabryk i osiedli mieszkaniowych, układów komunikacyjnych, obiektów rolnych. Przy równoległych działaniach zmniejszających uciążliwość dla środowiska stosowanych technologii wytwórczych, przy stosowaniu utylizacji odpadów, rekultywacji terenów poprzemysłowych i aktywnej ochronie gleb przed erozją wodną uzyskać można widoczne postępy. Działania takie już prowadzimy, a uzyskiwanie pożądanych efektów przyspieszy zapewne realizacja zawartych w ustawie zasad ochrony i kształtowania środowiska. Ochrona rzek u źródeł — w górnym ich biegu, decyduje o jakości i czystości zasobów wodnych na obszarze znacznie większym niż województwo.</u> + <u xml:id="u-33.23" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Projektowane ujęcia i zbiorniki wodne między innymi na Nysie Kłodzkiej, Bystrzycy i Strzegomce wyznaczają nam nową funkcję — „zagłębia wodnego” dla makroregionu południowo-zachodniego. Pamiętamy o tym, że Polska podobnie jak wiele innych krajów świata stoi w obliczu stale powiększającego się deficytu wody. Niedostatek i nieracjonalne gospodarowanie wodą, a także groźba rosnącego jej zanieczyszczenia mogą poważnie utrudnić dalszy rozwój społeczno-gospodarczy kraju. Rangę tego problemu podkreśla uchwała KC PZPR w sprawie kompleksowego zagospodarowania Wisły oraz zasobów wodnych kraju, a także prezentowany dzisiaj projekt ustawy.</u> + <u xml:id="u-33.24" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Równie istotne jest w naszych warunkach zagadnienie stale wzrastającej ilości odpadów poużytkowych, a w tym problemu utylizacji odpadów stałych. Brak skutecznych i powszechnie stosowanych metod ich zagospodarowania i likwidacji powoduje to, że ciągle ich przybywa w bezpośrednim sąsiedztwie miast. Oprócz zagrożenia sanitarnego stwarza to konieczność włączania pod składowanie stale nowych terenów.</u> + <u xml:id="u-33.25" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Ochrona środowiska naturalnego województwa wałbrzyskiego to nie tylko problem regionalny. 220 km granicy państwowej z Czechosłowacją wymaga w wielu dziedzinach uzgadniania wspólnych działań. Dotyczy to zwłaszcza ochrony czystości wód, powietrza atmosferycznego, a także ustalenia zasad ochrony krajobrazu w rejonach nadgranicznych.</u> + <u xml:id="u-33.26" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Turystyka wraz z lecznictwem uzdrowiskowym jako jedna z podstawowych funkcji społeczno-gospodarczych województwa wyznacza stale rosnące zadania w zakresie rozwoju i jakości świadczonych dla kraju usług. 20% krajowej bazy wczasowej Funduszu Wczasów Pracowniczych i 36% miejsc uzdrowiskowych kraju zmusza nas do wydatkowania stosunkowo dużych kwot na ochronę miejscowości uzdrowiskowych i wczasowych, często kosztem innych miast województwa.</u> + <u xml:id="u-33.27" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Liczymy na to, że specyfika nadgranicznego, górskiego i bogato wyposażonego przez przyrodę regionu spowoduje zwiększenie przez Rząd środków na planowaną ochronę i kształtowanie środowiska w naszym województwie.</u> + <u xml:id="u-33.28" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Ujęte w projekcie ustawy zasady ochrony środowiska naturalnego, wsparte rozumną postawą obywateli chroniących przyrodę na co dzień i zdyscyplinowaną realizacją zarządzeń wykonawczych przez służby ochrony środowiska — przynieść powinny przerwanie procesów negatywnych i stopniową poprawę stanu istniejącego.</u> + <u xml:id="u-33.29" who="#PoselJerzyGrochmalicki">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, iż w inspiratorskiej i kontrolnej działalności Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego i Wojewódzkiej Rady Narodowej problemy ochrony i kształtowania środowiska w województwie wałbrzyskim traktowane będą z należną im powagą. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-33.30" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Bernard Rośkiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselBernardRoskiewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Rozpatrujemy dziś projekt ustawy o kapitalnym znaczeniu zarówno dla obecnego pokolenia Polaków, jak i dla przyszłych generacji, którym po nas przyjdzie kontynuować program budowy socjalistycznego społeczeństwa. Wśród wielu problemów, jakie ma do rozwiązania ludzkość w dobie obecnej, zagadnienie ochrony środowiska naturalnego jest nie mniej ważne niż narastający w świecie deficyt surowców, energii i żywności.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#PoselBernardRoskiewicz">Polska Ludowa jest jednym z nielicznych krajów, które sprawę dbałości o stan środowiska naturalnego podniosły do rangi zasady ustrojowej, ustalając w swej Konstytucji, iż stanowi ono dobro ogólnonarodowe, któremu państwo zapewnia ochronę i racjonalne kształtowanie. Wśród praw i obowiązków obywatelskich nasza ustawa zasadnicza wymienia prawo do korzystania z wartości środowiska naturalnego oraz obowiązek jego ochrony.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselBernardRoskiewicz">Godzi się przypomnieć, iż nasze państwo ludowe już od pierwszych lat swego istnienia przywiązywało należytą uwagę do omawianych dziś zagadnień, a przyjęta przez Sejm w roku 1949 ustawa o ochronie przyrody, uznawana była powszechnie za jeden z wzorcowych aktów prawnych w tej dziedzinie przez opinię międzynarodową.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselBernardRoskiewicz">Dopiero lata siedemdziesiąte przyniosły istotny postęp w kompleksowym traktowaniu wszystkich zagadnień związanych z ochroną środowiska naturalnego, w uznaniu ich rozwiązywania za jedno z kluczowych zadań państwa socjalistycznego, w praktycznej realizacji poczynań zmniejszających zagrożenia, wynikające z naruszenia tego środowiska. Wzrosły poważnie nakłady inwestycyjne, upowszechniły się czyny społeczne, służące uzupełnieniu nakładów państwowych. Dokonaliśmy wiele, może nie na miarę potrzeb i wieloletnich zaniedbań, ale z pewnością na miarę naszych możliwości. Szczególnie doniosłe znaczenie dla tych wszystkich działań miał rozpatrzony i zaaprobowany przez Biuro Polityczne KC PZPR w roku 1975 rządowy program ochrony środowiska naturalnego. Eksponują również te sprawy wytyczne na VIII Zjazd PZPR.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselBernardRoskiewicz">Projekt ustawy, który mamy dziś zatwierdzić — Obywatele Posłowie — to akt prawny zrodzony z wnikliwej i wszechstronnej dyskusji, przedłożony do konsultacji zarówno szerokiemu gronu specjalistów, ludziom nauki i praktyki, uwzględniający w maksymalnym stopniu zgłaszane przez nich i przez społeczeństwo oraz środki masowego przekazu wnioski i postulaty, godzący — moim zdaniem szczęśliwie — różnorodne, niejednokrotnie sprzeczne opinie.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#PoselBernardRoskiewicz">Szczególnie cenna jest dyspozycja ustawy, wskazująca jako dobro ogólnonarodowe środowisko i jego podstawowe elementy: wodę, powietrze, glebę, piękno krajobrazu, szatę roślinną i zwierzęcą, zasoby przyrody nieożywionej.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselBernardRoskiewicz">Włączenie zagadnień ochrony środowiska do systemu planowania społeczno-gospodarczego rozwoju kraju i traktowanie działalności w tym zakresie jako integralnej części zadań realizowanych przez wszystkie władze państwowe i jednostki gospodarcze, nadaje właściwą rangę problemom ochrony środowiska oraz stwarza materialne podstawy do skutecznej ochrony najcenniejszych jego zasobów. W takim bowiem ujęciu koszty ochrony stanowią część składową każdej działalności gospodarczej, a jednocześnie służą poprawie warunków tej działalności.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselBernardRoskiewicz">Na szczególne podkreślenie zasługuje to, że w projekcie ustawy przywiązuje się dużą wagę do racjonalnej gospodarki zasobami środowiska w planowaniu przestrzennym. Równie ważnym jej elementem jest uwzględnienie tematyki ochrony środowiska w programach nauczania szkół wszystkich stopni i w programach kursów, mających na celu podniesienie kwalifikacji kadr na różnych szczeblach organizacyjnych. Uświadomienie bowiem społeczeństwu wielorakich następstw, będących wynikiem rozwoju cywilizacji technicznej — jest jednym z podstawowych warunków skuteczności podejmowanych działań.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#PoselBernardRoskiewicz">Jest rzeczą naturalną, iż projekt ustawy przewiduje wielką rolę nauki w rozwiązywaniu problematyki ochrony środowiska oraz wykorzystywanie w tym celu jej potencjału badawczego. Ciągle bowiem jeszcze nasza wiedza o wielu skomplikowanych zagadnieniach ochrony środowiska, skutkach i wzajemnych zależnościach występujących zagrożeń jest niedostateczna, a metody zapobiegania tym niebezpieczeństwom dalekie od tej doskonałości.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#PoselBernardRoskiewicz">Nowy projekt ustawy tworzy przesłanki takiego rozstrzygania problemów ochrony, w których dalekosiężne racjonalne gospodarowanie i dysponowanie zasobami środowiska staną się procesem uwarunkowanym gospodarczo. Zlikwiduje to w dużej mierze istniejący dziś jeszcze często brak poszanowania najprostszych racji ekonomicznych w wielu dziedzinach ochrony środowiska. Ponadto zwiększenie znaczenia rozwiązań technicznych i technologicznych zawartych w podstawowym akcie ustawowym będzie miało niewątpliwie wpływ na kształt i treść praktycznych działań ochronnych w długich przedziałach czasu.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#PoselBernardRoskiewicz">Wysoka Izbo! Jako członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego pragnę szczególnie podkreślić te aspekty ochrony środowiska i rozpatrywanego projektu ustawy, które wiążą się z interesami i potrzebami rolnictwa, z realizacją wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL, z warunkami pracy i życia ludności mieszkającej i pracującej na wsi.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#PoselBernardRoskiewicz">Do przeszłości należą już czasy, kiedy wieś była symbolem nieskażonej przyrody — ziemi, wód i powietrza. Cierpi ona, choć może w mniejszym stopniu niż miasta, w rezultacie emisji szkodliwych pyłów i gazów, zatrucia i zanieczyszczenia wód powierzchniowych i wgłębnych, a szybko postępująca naprzód i nieodzowna chemizacja rolnictwa, masowe stosowanie nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin, stwarzają zagrożenia przedtem nie znane.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#PoselBernardRoskiewicz">Rolnictwo odczuwa coraz ostrzej brak wody, w niektórych rejonach kraju obserwuje się degradację gleb oraz drzewostanów leśnych. Problemem stają się już gdzieniegdzie szkodliwe dla zdrowia skutki wprowadzanych do środowiska substancji toksycznych.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#PoselBernardRoskiewicz">Toteż społeczność wiejska z zadowoleniem wita ustawę, która stwarza przesłanki skuteczniejszych niż dotąd działań zmierzających do pogodzenia potrzeb wynikających z rozwoju przemysłu z koniecznością rygorystycznego przestrzegania ochrony najbardziej wydajnych gleb przed próbami przeznaczenia ich na inne cele niż wytwarzanie żywności, rozsądnego kompromisu między urbanizacją i uprzemysłowieniem a prawami natury. Zdaje sobie ona bowiem sprawę, podobnie jak mieszkańcy miast, że jakość życia i pracy zależą nie tylko od ilości posiadanych dóbr, ale także od tego, aby żyć w zdrowym, czystym, bezpiecznym i uporządkowanym środowisku.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#PoselBernardRoskiewicz">Dlatego intensyfikacji produkcji rolniczej musi towarzyszyć dyscyplina ochrony środowiska. Naruszenie równowagi środowiska, szczególnie w glebie i w wodzie boleśnie mści się tak na rozmiarach, jak i jakości produkcji.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#PoselBernardRoskiewicz">Pozwólcie Obywatele Posłowie, że jako reprezentant woj. wrocławskiego przytoczę kilka przykładów skutecznych działań na rzecz ochrony środowiska, podjętych i w znacznej mierze już zrealizowanych w naszym regionie.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#PoselBernardRoskiewicz">Korzystne warunki klimatyczne i glebowe produkcji rolnej powodują, iż ochrona terenów rolnych od lat znajduje się w centrum zainteresowania instancji i organizacji politycznych oraz administracji terenowej. Udało się nam znacznie ograniczyć powierzchnię gruntów przeznaczanych na cele nierolnicze. W wyniku analizy planów zagospodarowania przestrzennego oraz szczegółowych lokalizacji w 1979 roku w porównaniu z 1976 rokiem ograniczono o 2/3 ilość gruntów klas od I do III przeznaczonych na cele pozarolnicze.</u> + <u xml:id="u-35.17" who="#PoselBernardRoskiewicz">Wiele uczyniono również dla ochrony wód. W rezultacie w dużej mierze bezinwestycyjnych działań uzyskaliśmy w zlewni Baryczy poprawę jakości wód z III do II klasy czystości.</u> + <u xml:id="u-35.18" who="#PoselBernardRoskiewicz">Bardzo pomocny okazał się utworzony w roku 1974 Fundusz Gospodarki Wodnej, na którym gromadzimy każdego roku ponad 100 milionów złotych.</u> + <u xml:id="u-35.19" who="#PoselBernardRoskiewicz">Z tych właśnie środków Zakłady Przemysłu Organicznego — „Rokita” w Brzegu Dolnym podjęły transport i unieszkodliwianie odpadów grożących środowisku i ich utylizację, a także gromadzą we własnych magazynach wycofane z obrotu handlowego środki ochrony roślin, które będą spalane w odpowiednio skonstruowanych piecach.</u> + <u xml:id="u-35.20" who="#PoselBernardRoskiewicz">Poważny wkład w ochronę środowiska i racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych kraju ma nauka wrocławska.</u> + <u xml:id="u-35.21" who="#PoselBernardRoskiewicz">Przypomnę tylko metody separacji cennych domieszek występujących w rudach miedzi, co przynosi wielkie i stale rosnące korzyści ekonomiczne gospodarce narodowej, a także osiągnięcia biologów i specjalistów z zakresu ochrony środowiska w Uniwersytecie Wrocławskim, Politechnice Wrocławskiej, Akademii Rolniczej i Instytucie Kształtowania Środowiska w naszym mieście.</u> + <u xml:id="u-35.22" who="#PoselBernardRoskiewicz">Obywatele Posłowie! Problemy o tak ogromnym, ogólnonarodowym znaczeniu, które regulować ma i sprzyjać ich rozwiązaniu przyjmowana ustawa, wymagają nadania im odpowiedniego społecznego wymiaru, współdziałania wszystkich instytucji i obywateli w urzeczywistnianiu celów, jakie zamierzamy osiągnąć w ochronie naturalnego środowiska człowieka. Mamy w tym względzie liczące się doświadczenia i sukcesy.</u> + <u xml:id="u-35.23" who="#PoselBernardRoskiewicz">Mijalibyśmy się jednak z prawdą twierdząc, iż potrzeba ochrony zasobów przyrody stała się już powszechna, że uczyniliśmy wszystko, aby waga i znaczenie tej problematyki dotarły do świadomości wszystkich, których decyzje i postanowienia niejednokrotnie przesądzają o powstaniu szkód i zagrożeń oraz do wszystkich, którzy w ochronie tych wielkich dóbr pomóc by mogli.</u> + <u xml:id="u-35.24" who="#PoselBernardRoskiewicz">Coraz częstsze są przypadki sygnalizowania przez lokalne społeczności i pojedynczych obywateli faktów naruszania obowiązującego prawa i stwarzania zagrożeń dla środowiska naturalnego, w fazie projektowania i lokalizowania inwestycji bądź ich opóźniania i wadliwego wykonawstwa lub eksploatacji.</u> + <u xml:id="u-35.25" who="#PoselBernardRoskiewicz">Sądzę więc, iż przepisy projektu ustawy przewidujące wykorzystanie inicjatyw społeczeństwa, włączenie go do kontroli stanu ochrony, zainteresowanie tymi zagadnieniami związków zawodowych oraz organów samorządu w mieście i na wsi staną się punktem wyjścia dla zintensyfikowania poczynań służących realizacji tej wzniosłej idei.</u> + <u xml:id="u-35.26" who="#PoselBernardRoskiewicz">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska — po uchwaleniu przez Wysoką Izbę — przy prawidłowej realizacji jej postanowień dobrze będzie służyć interesom całego społeczeństwa, polepszaniu warunków życia i pracy ludności miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-35.27" who="#PoselBernardRoskiewicz">W tym przekonaniu, jako członek Klubu Poselskiego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, zgłaszam pełne poparcie dla przedstawionego projektu ustawy wraz z poprawkami wniesionymi przez komisje sejmowe i będę głosował za jego przyjęciem.</u> + <u xml:id="u-35.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Wacław Auleytner.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#PoselWaclawAuleytner">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Niektóre ogólne i podstawowe zagadnienia dotyczące ochrony i kształtowania środowiska człowieka poruszałem przy okazji pierwszego czytania projektu omawianej ustawy. Dziś chciałbym ustosunkować się do niektórych zagadnień szczegółowych. Przede wszystkim chciałbym podkreślić, że projekt ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska przedstawiony dziś Wysokiemu Sejmowi jest niewątpliwie bardzo nowoczesnym aktem prawnym regulującym od strony ustawodawczej nowe, niezmiernie ważne zagadnienia stające przed polskim obywatelem i polskim narodem, stanowiące o jego zdrowiu i pomyślnym rozwoju w najbliższych dziesiątkach lat. Komisje sejmowe, pracujące nad tym projektem, włożyły wiele wysiłków, aby go udoskonalić.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#PoselWaclawAuleytner">Koło Poselskie — „Znak”, które reprezentuję, również zaproponowało szereg korekt i uzupełnień. Wyrażam przekonanie, że jest to dokument spełniający oczekiwania społeczne. Ale problematyka ochrony i kształtowania środowiska jest tak bogata, dotyczy tak wielu dziedzin życia, że trudno spodziewać się, aby najdoskonalszy nawet akt prawny mógł uregulować tysiące stojących przed człowiekiem współczesnym zagadnień związanych ze współczesną problematyką ekologiczną. Dlatego zrozumiałą jest rzeczą, że omawiany projekt ustawy musi mieć charakter ogólny.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#PoselWaclawAuleytner">Zadaniem władz wykonawczych oraz społeczeństwa polskiego będzie realizacja norm tej ustawy. Niezmiernie ważną jest więc sprawą opracowanie i ogłoszenie przez Rząd zarządzeń wykonawczych (część projektów zarządzeń została udostępniona komisjom sejmowym pracującym nad projektem ustawy), które powinny być maksymalnie precyzyjne i nie budzące wątpliwości interpretacyjnych.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#PoselWaclawAuleytner">Jak już powiedziałem wyżej, problematyka ochrony i kształtowania środowiska jest nowa dla społeczeństw świata, a więc i dla naszego społeczeństwa i dynamicznie rozwija swoje treści i zasięg, dlatego też może się jawić w przyszłości cały szereg nowych problemów. To będzie wymagało okresowych modyfikacji niektórych zarządzeń wykonawczych, modyfikacji kierunków i metod działania państwa i społeczeństwa. Wymagać to będzie okresowych konsultacji między władzą wykonawczą państwa — Radą Ministrów a władzą ustawodawczą — Sejmem. Dobrze, że projekt ustawy jednoznacznie reguluje tę sprawę w art. 115, który brzmi: — „Rada Ministrów przedstawi Sejmowi PRL co trzy lata informacje o realizacji ustawy”. Byłoby też dobrze, aby konsultacje takie odbywały się również na szczeblach wojewódzkich, między urzędem wojewódzkim a wojewódzką radą narodową.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoka Izbo! Realizacja ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, jak być może żadna inna, nie jest jednak wyłącznie uzależniona od najlepiej nawet działającej administracji. Jest ona uwarunkowana bowiem stopniem jej znajomości, rozumienia i zaangażowania w jej należyte wykonanie całego społeczeństwa. Wymaga to:</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#PoselWaclawAuleytner">— upowszechnienia w środkach masowego przekazu ducha i litery omawianej ustawy; nie chodzi przy tym o omawianie teoretyczne jej treści, ale przykładowe pokazywanie, jakich konkretnych spraw w naszym życiu narodowym ona dotyczy;</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#PoselWaclawAuleytner">— wprowadzenia do programów szkolnych w zakresie wychowania obywatelskiego treści dotyczących ochrony i kształtowania środowiska zarówno w aspekcie poznawczym, jak — i to może przede wszystkim — w aspekcie wychowawczym, tzn. pod kątem widzenia formowania od najmłodszych lat ich życia u dzieci i młodzieży odpowiednich postaw społeczno-moralnych;</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#PoselWaclawAuleytner">— wprowadzenia do programów wychowawczych organizacji młodzieżowych problematyki związanej ze znajomością ustawy, jak i w szerszym zakresie — znajomością problematyki ekologicznej.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#PoselWaclawAuleytner">Dobrze, że projekt ustawy sprawy te w sposób ogólny reguluje.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#PoselWaclawAuleytner">Jestem przekonany, że bardzo wiele zależy od postaw ludzi, którzy nowe zasady ochrony i racjonalnego kształtowania środowiska będą wcielać w życie, że nie będą starali się ich omijać i wykorzystywać niedoskonałości sformułowań jakichś przepisów, jak to niestety się zdarza, ale przeciwnie — z dobrą wolą i zaangażowaniem włączą się do działalności zgodnej z duchem i literą ustawy.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#PoselWaclawAuleytner">Chciałbym dalej zwrócić uwagę na dwa zagadnienia. Otóż wydaje się, że istnieje konieczność okresowych, kompleksowych, zaplanowanych z góry badań naukowych, dotyczących aktualnego stanu ekologicznego środowiska. Być może, że wyniki tych badań powinny być przedstawiane Rządowi w okresie przygotowania materiału dla składanej co trzy lata Sejmowi informacji o realizacji postanowień ustawy. Umożliwiłoby to wtedy wszechstronną ocenę realizacji ustawy, jej skuteczności, jak również działania uchwalonych dziś norm prawnych.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#PoselWaclawAuleytner">Chciałbym też zwrócić uwagę na to — czy obecne szkolnictwo średnie i wyższe przygotowuje odpowiednich specjalistów, którzy by byli kompetentnymi i dobrze przygotowanymi pracownikami w różnych dziedzinach życia narodu do działania w zakresie ochrony i kształtowania środowiska.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#PoselWaclawAuleytner">Sądzę, że należałoby przeanalizować pod tym kątem widzenia nomenklaturę zawodów i specjalności obowiązującą w szkolnictwie oraz ewentualnie ją uzupełnić, stwarzając być może w szkolnictwie średnim i wyższym odpowiednie kierunki nauki i studiów. Wydaje się, że w zakresie inżynierii środowiska, tzn. specjalistów technologów, istnieje w Polsce duża ilość kierunków i specjalności, przykładowo — od studiów w zakresie inżynierii hydrologii i gospodarki wodnej począwszy, a na wykształceniu średnim — technika ochrony czystości powietrza skończywszy. Ale czy są to wszystkie potrzebne do wcielania w życie ustawy zawody i specjalności — to należałoby sprawdzić. Na pewno natomiast brak jest w nomenklaturze zawodów i specjalności ekonomistów ochrony i kształtowania środowiska. Jeżeli bowiem wprowadzamy zgodnie z art. 5, co jest jednym z największych osiągnięć omawianego projektu ustawy do narodowych planów społeczno-gospodarczych zadania, i środki zapewniające skuteczną ochronę środowiska, to niewątpliwie istnieje konieczność wprowadzenia do studiów ekonomicznych specjalności ekonomisty i planisty ochrony środowiska. Poprzednio stosowana w naukach ekonomicznych kategoria kosztów społecznych dzisiaj już nie wystarcza dla ujęcia zagadnienia ochrony i rozwoju środowiska naturalnego.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#PoselWaclawAuleytner">Obywatele Posłowie! Przemysł, gospodarka komunalna, transport, przechowalnictwo, tworzą jako uboczny produkt swego działania wielkie ilości odpadów zatruwających powietrze atmosferyczne, glebę, wody, zalegających na wielu kilometrach kw. ziemi, która mogłaby być wykorzystana do produkcji żywności.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#PoselWaclawAuleytner">Jednym ze środków ochrony środowiska przed jego skażeniem jest podejmowanie produkcji bezodpadowej lub mało odpadowej. Omawiana ustawa podjęła to kapitalne dla rozwoju ochrony środowiska w przyszłości zagadnienie w art. 66 pkt 4, regulując je w formie obowiązującego przepisu prawnego. Chciałbym podkreślić, że nakłada to na przemysł, gospodarkę komunalną, transport, przechowalnictwo wielkie zadania wymagające opracowania i zastosowania nowych technologii, ograniczających do minimum powstawanie odpadów, co z jednej strony doprowadzi do coraz lepszego wykorzystania zasobów naturalnych, z drugiej zaś strony — zapobiegnie optymalnie zanieczyszczeniu środowiska.</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#PoselWaclawAuleytner">Zdajemy sobie wszyscy sprawę, że nie jest to zadanie, które można zrealizować zaraz. Jest to długofalowy proces modernizacyjny, wymagający — jak już wspomniałem wyżej — zarówno opracowania, jak i zastosowania nowych technologii, jak i wielkich nakładów finansowych. Dlatego musi on trwać długo. Musi on jednak znaleźć się w długofalowych planach społeczno-gospodarczych następnych pięcioleci. Jest to bowiem, być może, jeden z niewielu naprawdę skutecznych sposobów ratowania środowiska przed jego degradacją.</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoki Sejmie! Chciałbym wreszcie zająć się art. 82 projektu ustawy. Art. 82 ust. 1 brzmi następująco: — „Jednostka organizacyjna i osoba fizyczna wykonująca działalność gospodarczą, wpływającą szkodliwie na środowisko, jest obowiązana podejmować działanie mające na celu usunięcie przyczyn szkodliwego działania na środowisko lub zagrożenia i przywrócenia środowiska do stanu właściwego”.</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#PoselWaclawAuleytner">Art. 82 ust. 2 głosi: — „Terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego może ustalić w drodze decyzji zakres i sposób wykonania obowiązku, o którym mowa w ust. 1, biorąc pod uwagę interes społeczny, istniejący stan zniszczenia lub zagrożenie środowiska oraz faktyczne możliwości wykonania obowiązku”.</u> + <u xml:id="u-37.18" who="#PoselWaclawAuleytner">Art. 82 ust. 3 zaś mówi: — „W razie braku możliwości wykonania obowiązku, o którym mowa w ust. 1 terenowy organ administracji państwowej stopnia wojewódzkiego zobowiąże jednostkę organizacyjną lub osobę fizyczną wykonującą działalność gospodarczą do uiszczenia na rzecz Funduszu Ochrony Środowiska kwoty pieniężnej odpowiadającej wysokości szkód wynikłych z naruszenia stanu środowiska”.</u> + <u xml:id="u-37.19" who="#PoselWaclawAuleytner">Otóż rozumiejąc, że administracja państwowa szczebla wojewódzkiego musi posiadać swobodę w określaniu wymagań wynikających z art. 82 ust. 1, gdyż osoba fizyczna czy jednostka organizacyjna, która wpłynęła szkodliwie na środowisko, może nie mieć możliwości lub kompetencji do naprawienia szkody i wtedy trzeba zastosować przepisy ust. 2 i 3, to jednak zbyt częste albo lekkomyślne stosowanie zasad podanych w tych ustępach może prowadzić do relatywizacji problemu, a stąd do bezkarności w tym zakresie, a przede wszystkim do tego, że nikt powstałych szkód nie naprawi. Proponowałem uściślenie tych przepisów w trakcie dyskusji na posiedzeniu Komisji obradującej na temat projektu ustawy. Wydaje się, że dla zapobiegnięcia tym zjawiskom w zarządzeniach wykonawczych należałoby stosowanie tych przepisów opatrzyć szczególnymi wymaganiami np., że decyzja w tym zakresie może być podjęta tylko w ramach powołanego do tego celu kolektywu lub tylko w drodze specjalnego trybu postępowania przez wojewodę.</u> + <u xml:id="u-37.20" who="#PoselWaclawAuleytner">Obywatele Posłowie! Jednym z naszych niedostatków jest to, że mając doskonałe akty prawne nierzadko się do nich nie stosujemy, nie realizujemy ich konsekwentnie. Chciałbym wyrazić przekonanie, że ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska nie spotka ten los, sprawa bowiem respektowania przepisów tej ustawy ma wyjątkowe znaczenie dla naszego kraju i społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-37.21" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoka Izbo! Mam zaszczyt oświadczyć, że Koło Poselskie — „Znak” — w imieniu którego przemawiam — będzie głosowało za projektem ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska, przedłożonym dziś Wysokiej Izbie. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-37.22" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Feliks Barabasz.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#PoselBarabaszFeliks">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Wniesiony w dniu dzisiejszym pod obrady Wysokiego Sejmu projekt ustawy reguluje w ujęciu generalnym, a zarazem w sposób kompleksowy, całą złożoną problematykę ochrony i kształtowania środowiska w naszym kraju. Jest to akt prawny szczególnej wagi, bowiem przedmiotem jego regulacji są tak podstawowe sprawy, jak biologiczne warunki życia i pracy ludzi i to w odniesieniu do dnia dzisiejszego, jak i do przyszłości. Stąd też pracom poselskim nad rządowym projektem tej ustawy towarzyszyło tak wielkie społeczne zainteresowanie oraz niemałe oczekiwania co do skutków i efektów jej działania.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#PoselBarabaszFeliks">W swoim wystąpieniu chciałbym omówić niektóre tylko problemy związane głównie z osiąganiem praktycznych celów założonych w projekcie ustawy.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#PoselBarabaszFeliks">Chciałbym na wstępie podkreślić słuszność generalnego założenia, na którym oparto przepisy projektu, a mianowicie że najskuteczniejsze są ustalenia integrujące działalność gospodarczą z ochroną środowiska. Przy takiej konstrukcji przepisów planowanie lub podjęcie jakiegokolwiek działania, które może mieć ujemny wpływ na środowisko, łączy się z obowiązkiem równoczesnego określenia działań lub środków, które mają zapewnić jego ochronę. Dla praktycznych skutków działania ustawy mieć to będzie zasadnicze znaczenie. Jedno z głównych zadań zawartych w projekcie ustawy wiąże się z zapobieganiem degradacji środowiska naturalnego. Na ten cel coraz wydatniej nakłady rosną ze strony państwa, podejmuje się też wielostronne działania, które mają na celu tworzenie coraz lepszych warunków służących ochronie środowiska. Wystarczy powiedzieć, że w ostatnich latach rozwinięto w naszym kraju produkcję urządzeń odpylających i klimatyzacyjnych, nowoczesnych oczyszczalni ścieków i innych urządzeń specjalistycznych, które mają zastosowanie w działaniach na rzecz ochrony środowiska. Podjęto też wiele działań mających na celu pomniejszanie negatywnych skutków wywoływanych postępującym rozwojem uprzemysłowienia i urbanizacji kraju, jak chociażby likwidowanie starych i uciążliwych dla otoczenia zakładów, lepsza lokalizacja i wyposażenie zakładów nowych, wprowadzanie nowoczesnych technologii produkcji.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#PoselBarabaszFeliks">Trzeba jednak stwierdzić, że potrzeby i wymagania społeczne w zakresie skuteczniejszego zapobiegania ujemnym skutkom pracy przemysłu, gospodarki komunalnej czy też rolnictwa są nadal olbrzymie. Można to zilustrować kilkoma tylko wybranymi przykładami. I tak w roku 1978 jedynie 56% ścieków poddano oczyszczaniu, z tego aż 60% oczyszczonych zostało jedynie metodą mechaniczną, która nie gwarantuje uzyskania wysokiego stopnia czystości wody.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#PoselBarabaszFeliks">Podobna sytuacja dotyczy stanu sprawności urządzeń oraz instalacji redukujących zanieczyszczenia pyłowe. Jest więc rzeczą oczywistą, że pełne rozwiązanie problemów związanych z ochroną środowiska następować musi na drodze wzrastającego wysiłku inwestycyjnego, a więc uwzględniania w kosztach inwestycji, w kosztach nowych technik i technologii wytwarzania odpowiednich nakładów na rzecz ochrony środowiska. Tych spraw nie można odkładać, zwłaszcza w okresie silnej urbanizacji, uprzemysławiania nowych regionów kraju oraz coraz szerszego przechodzenia na przemysłowe formy produkcji rolnej. Jak wykazuje praktyka, najtrudniej bowiem przychodzi likwidować powstałe zaległości, czego przykłady mamy w niewykonywaniu obowiązku instalowania oczyszczalni w starych zakładach, wynikającego z ustawy Prawo wodne. Mówiąc o działalności inwestycyjnej nie sposób jest pominąć tego, co jest w niej najważniejsze, iż ma ona dobrze służyć społeczeństwu w szerokim tego rozumieniu. Każda decyzja w sprawie zlokalizowania inwestycji, zastosowania nowej techniki i technologii musi być poprzedzona dokładną analizą przewidywanych skutków ujemnych. Chodzi więc o to, by poszukiwać rozwiązań najbardziej udanych. Tworzenie nowych elementów środowiska człowieka następować powinno tylko wówczas, gdy istnieje niezłomne i naukowo zweryfikowane przekonanie, iż będą one człowiekowi właściwie służyć. Wśród wielu tego typu działań wskazać należy na słuszną, ale w niewielkim jeszcze stopniu realizowaną zasadę preferowania takiej produkcji, która ograniczać będzie powstawanie odpadów przemysłowych. Działania tego typu wymagają zintensyfikowania badań nad poszukiwaniem nowych technologii bezodpadowych. Wiele jednak można jeszcze osiągnąć drogą pozainwestycyjną, głównie zaś przez podnoszenie efektywności pracy znacznego przecież potencjału technicznego i ludzkiego, który działa na rzecz ochrony środowiska w naszym kraju. Tutaj mamy olbrzymie i ciągle w niewystarczającym stopniu wykorzystywane rezerwy, które należałoby pełniej i konsekwentniej uruchamiać. Myślę tu przykładowo o potrzebie zwiększenia dyscypliny w respektowaniu i stosowaniu przepisów regulujących określone problemy w zakresie ochrony środowiska. Konsekwentne egzekwowanie wykonywania obowiązujących przepisów w tej dziedzinie to jedno z najważniejszych obecnie zagadnień. Z pewnością przestrzeganie niektórych z nich utrudnione jest brakiem odpowiednich środków. Chodzi jednak o przypadki, niestety dość liczne, wyraźnego lekceważenia przepisów. Przykładowo, zakłady pracy nie przestrzegają zasady występowania do władz wojewódzkich o zwolnienie z obowiązku instalowania urządzeń ochronnych, o ile zaistniały ku temu obiektywne warunki. Nie ewidencjonuje się też wszystkich zakładów wypuszczających nie oczyszczone ścieki, nie przestrzega norm emisji zanieczyszczeń, a także nie przestrzega obowiązku tworzenia stref ochronnych wokół ośrodków przemysłowych. Stosowane w tych przypadkach grzywny są mało skuteczne, a ich wysokość nie równoważy strat spowodowanych degradacją środowiska naturalnego. Należałoby więc zastanowić się nad określeniem takich zasad stosowania kar za zanieczyszczenie środowiska, które silniej i skuteczniej mogłyby przeciwdziałać tym niekorzystnym zjawiskom i skłaniałyby kierownictwo zakładów do podejmowania odpowiednich działań w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#PoselBarabaszFeliks">Znaczne rezerwy tkwią też w poprawie eksploatacji zainstalowanych urządzeń i aparatury. Zbyt wiele z nich nie spełnia swych funkcji, pracuje wadliwie, lub po prostu pozostaje nieczynnych. Jakże wymowne są przykłady, które mówią, że w wyniku niesprawnie działających filtrów w cementowniach, zanieczyszczenia wydostające się z kominów cementowni mogą zawierać nawet do 30% cementu. Tak więc na 2,4 mln ton zanieczyszczeń emitowanych przez zakłady cementowe ok. 800 tys. ton cementu ucieka w powietrze. Tymczasem przy istniejącym już wyposażeniu zakładów w urządzenia służące ochronie powietrza atmosferycznego przed zanieczyszczeniami można osiągnąć obniżenie o około 20% emisji zanieczyszczeń, tylko drogą poprawy eksploatacji zainstalowanej aparatury. Wskazuje to na potrzebę podjęcia energicznych działań na rzecz utrzymania pełnej wysokiej sprawności technicznej tych urządzeń. Chodzi zwłaszcza o egzekwowanie odpowiedzialności użytkowników za stan i eksploatację posiadanej aparatury oraz za skutki jej działania. Z drugiej jednak strony wydatniej należałoby rozwinąć specjalistyczny potencjał remontowo-naprawczy i wykonawczy, który dzisiaj nie warunkuje ani terminowości napraw, ani przede wszystkim ich wysokiej jakości. Są to sprawy wielokrotnie już sygnalizowane i należy stwierdzić, że nadal nie przywiązuje się do nich należytej wagi. Świadczą o tym również niedostatki w organizacji służb ochrony środowiska w wielu zakładach pracy oraz często niski stopień fachowego przygotowania pracowników tych służb. Należałoby chyba przeprowadzić generalny przegląd tych służb, a także zweryfikować programy ich szkolenia, które nie zawsze dostosowane są do potrzeb przemysłu z punktu widzenia stosowanej w nim technologii, warunków jego działania itp. Uważam (opinię tę wyrażano również na posiedzeniu sejmowej Komisji Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska), że powinno nastąpić obowiązkowe i powszechne przeszkolenie kadr w zakresie problematyki związanej z ochroną środowiska, analogicznie jak to się dzieje ze szkoleniem w zakresie bhp. Powinno się więc z jednej strony podejmować stałe i obowiązkowe działania kontrolne odnośnie do pracy wszystkich urządzeń służących ochronie środowiska, do czego przepisy ustawy tworzą właściwe ramy prawne, z drugiej zaś strony efektywnie zadbać o ilościowy, a nade wszystko jakościowy stan kadry, która jest odpowiedzialna za pracę i stan techniczny tych urządzeń oraz konsekwentniej niż dotąd egzekwować tę odpowiedzialność.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#PoselBarabaszFeliks">Wysoki Sejmie! Na zakończenie chciałbym podnieść jeszcze jeden ważny w moim przekonaniu problem. Dotyczy on szerokiego udziału nauki i całego zaplecza naukowo-badawczego w działalności służącej ochronie środowiska we współczesnych warunkach. Projekt ustawy zawiera w tym zakresie stosowne regulacje prawne, które nakładają obowiązki stosowania metod, środków i wyników badań w celu ochrony środowiska oraz efektywnego uczestnictwa placówek naukowo-badawczych i szkół wyższych w tworzeniu warunków ochrony środowiska. Podnoszę to zagadnienie, ponieważ w województwie olsztyńskim, z którego jestem posłem, mamy przykłady korzyści, jakie przynieść może nauka i wdrażanie jej opracowań. Ziemia olsztyńska zaliczana jest do regionu o stosunkowo niskim stopniu zanieczyszczenia, ale i tutaj dają się zauważyć negatywne i postępujące skutki rozwoju cywilizacyjnego. Dotyczy to zwłaszcza jezior i rzek, które do niedawna były przykładem czystości, a dzisiaj w niektórych przypadkach są bardzo poważnie zanieczyszczone.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#PoselBarabaszFeliks">Dzięki kontynuowanym przez Akademię Rolniczo-Techniczną w Olsztynie badaniom naukowym, wdrożono unikalną metodę lewarowego przywracania wymaganej klasy czystości wody w jeziorach Kortowskim i Długim. Z powodzeniem też prowadzi się badania dotyczące wykorzystania właściwości filtracyjnych ekosystemów torfowiskowych, łąkowych, leśnych i szuwarowych w samooczyszczaniu środowiska oraz ich zastosowania do tworzenia krajobrazu chroniącego środowisko zagrożone zanieczyszczeniami.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#PoselBarabaszFeliks">W całym naszym kraju mamy podobnych przykładów wiele. Trwają przykładowo prace naukowo-badawcze nad zminimalizowaniem negatywnych skutków szybkiego rozwoju przemysłu w zagłębiu bełchatowskim, lubelskim czy też konińskim. Wszechstronnie, z uwzględnieniem interesów środowiska, został pomyślany i stopniowo jest realizowany plan zagospodarowania dorzecza Wisły. W badaniach naukowych, a przede wszystkim w ich szerokim i szybkim wdrażaniu, upatruję więc olbrzymią szansę skuteczniejszej ochrony środowiska.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#PoselBarabaszFeliks">Wysoki Sejmie! W społeczeństwie socjalistycznym istnieją obiektywne warunki umożliwiające podejmowanie planowych, zgodnych z aktualnym i z perspektywicznym interesem społecznym działań na rzecz kształtowania i ochrony środowiska. Chodzi o to, by warunki te jak najpełniej i jak najwłaściwiej wykorzystywać. Przyjmowana dzisiaj ustawa stwarza ku temu formalno-prawne możliwości, należy je tylko konsekwentnie i powszechnie stosować w naszym życiu. Tylko wtedy realna będzie taka przyszłość, którą wytyczne na VIII Zjazd naszej partii określają słowami: — „Polska 1985 roku będzie krajem planowo kształtującym i skutecznie chroniącym swe środowisko naturalne. Poprawiona zostanie jakość wody w naszych rzekach i zmniejszy się zanieczyszczenie atmosfery. Umocni się gospodarka leśna i ochrona terenów zalesionych, co wpłynie dodatnio na warunki życia człowieka, bilans wodny i klimat”. Dziękuję za uwagę.</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Zbigniew Kledecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselZbigniewKledecki">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Dzisiejsza nasza debata zamyka wieloletni już okres prac nad projektem ustawy niezwykłej wagi o ochronie i kształtowaniu środowiska.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselZbigniewKledecki">Gdy mówimy o wieloletnim okresie, należę mieć na uwadze, że jakkolwiek na podstawie decyzji VII Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej podjęto prace nad aktualną koncepcją i ujęciem w reguły ustawowe — to jednak sam temat towarzyszy nieodłącznie wszelkim poczynaniom współczesnego człowieka.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselZbigniewKledecki">I tym razem jest to z pewnością jeden tylko z kolejnych etapów na miarę naszych możliwości poznawczych i techniczno-materialnych, a ponadto dostępności sięgających w przyszłość przewidywań.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#PoselZbigniewKledecki">Wstępny pogląd na interesujące nas zagadnienie wyrażono już w tej sali przy okazji pierwszego czytania projektu w trakcie 26 posiedzenia Sejmu. Przeprowadzone zostały następnie kolejne dalsze konsultacje z korzyścią dla ostatecznego tekstu w toku prac komisyjnych oraz szerokiej dyskusji środowiskowej. Wysoka użyteczność tych prac, w których z racji tradycyjnego zainteresowania tematem uczestniczyło Stronnictwo Demokratyczne, mogła być szybko spożytkowana w uwagach i poprawkach doskonalących sformułowania projektu. Atmosfera tych bardzo głębokich i wnikliwych konsultacji dała początek wielu refleksjom wychodzącym daleko poza ustalenia i rozwiązania zawarte w samym projekcie ustawy.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#PoselZbigniewKledecki">Odwołując się przeto do tych wyjątkowo wszechstronnych i skutecznych poczynań przygotowawczych, pragnę dzisiaj pod szerszym jeszcze kątem spojrzeć na całość problematyki ochrony i kształtowania środowiska.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#PoselZbigniewKledecki">Od czasu, kiedy grupa uczonych zwana Klubem Rzymskim ogłosiła niepokojący raport, który zmącił klimat okresu gospodarczych cudów oraz industrializacyjnej gorączki, problem zagrożenia naturalnego środowiska człowieka wysunął się na czoło tematów skupiających powszechnie uwagę całego świata.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#PoselZbigniewKledecki">Kolejne kongresy i apele zdążyły wręcz nadać temu problemowi posmak obiegowego banału i urzędowej nieomal rutyny. Złowieszcze wróżby futurologów wspierane tradycyjnymi już alarmami zagorzałych obrońców przyrody — sprawiły, że ten niezwykle ważny problem, zaczął zdradzać objawy publicznego zużycia.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#PoselZbigniewKledecki">Publicystyczna moda na cywilizacyjne zagrożenia zaczęła zwolna nużyć, podobnie jak poprzednia moda na cywilizacyjną euforię. I właśnie w momencie, kiedy wydawać się mogło, że wszystko w tym przedmiocie zostało już powiedziane — okazuje się, iż warunki obiektywnej oceny oraz możliwości konstruktywnych i kompleksowych działań otwierają się dopiero przed światem.</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#PoselZbigniewKledecki">W wymiarze historycznym znajdujemy niezliczone dowody, iż w dążeniu do lepszego urządzenia życia ludzkiego na ziemi — drogą opanowania jego przyrodniczych warunków — szczególnie nasza współczesna epoka uruchamia coraz pełniejsze siły. W miarę rozwoju powinno to być coraz bardziej krzepiące wizją nowego wspaniałego świata. Procesów cywilizacyjnych nie da się powstrzymać, nie można bowiem położyć tamy dążeniu do dobrobytu, a to pociąga za sobą ekspansję przemysłu z jej ujemnymi skutkami dla natury, eksplozję demograficzną z konsekwencjami dla rozmiarów dostępnej jednostce przestrzeni, zwiększenie się czasu wolnego z masowym zjawiskiem przemieszczania się ludzi uciążliwymi środkami transportu itd.</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#PoselZbigniewKledecki">W miarę dążenia do coraz lepszego urządzenia życia jawi się więc nie pozbawiony tragizmu paradoks. Musimy godzić się z tym, że coraz bardziej powszechny dobrobyt odbija się ujemnie na stanie natury. Pochłonięci rozlicznymi problemami wymagającymi szybkiego rozwiązania, niekiedy wręcz kierowani imperatywami bieżącego rozwoju, nie zdajemy sobie dostatecznie sprawy, że postęp może kryć w sobie ziarno niedostrzegalnego, bądź niedocenianego w początkowej fazie zagrożenia.</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#PoselZbigniewKledecki">Nieuniknione jest, iż fabryki i siedliska ludzi wypierają przyrodę, otwartą przestrzeń szatkują szlaki komunikacyjne, wszędzie dociera fala masowej rekreacji. Przyroda krajów korzystających z dobrodziejstw techniki nie będzie mogła w pełni zachować stanu obserwowanego w krajach słabo rozwiniętych o przewadze gospodarki naturalnej.</u> + <u xml:id="u-41.11" who="#PoselZbigniewKledecki">Nieuchronne było, że we współczesnych naszych warunkach musiały wykształcić się odmienne formy bytowania, podporządkowane wpływom miejsko-przemysłowej cywilizacji. Socjalistyczny system planowania ma jednak w swej dyspozycji wiele możliwości, by łagodzić w znacznym stopniu również wiele nieuchronnych następstw. Rzecz polega na zamierzonym, umiejętnym korzystaniu z tych dostępnych instrumentów w imię pełnego rozumienia i ochrony społecznej doniosłości dóbr także i niematerialnych.</u> + <u xml:id="u-41.12" who="#PoselZbigniewKledecki">Codzienna praktyka gospodarcza skłonna jest częstokroć przyznawać prymat doraźnym w czasie cząstkowym korzyściom kosztem mniej wymiernego interesu wartości nadrzędnych, właściwych naczelnym założeniom socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-41.13" who="#PoselZbigniewKledecki">Wysoki Sejmie! Często spotykamy się z argumentem, iż rozwój ma swoje nieubłagane prawa, na bardziej zaś wysublimowane potrzeby będzie jeszcze czas później. To — „później” okazuje się zwykle za późno — mówi o tym Andrzej Wasilewski w swej przedmowie do dzieła Philippe Saint Marca — „Przyroda dla człowieka”.</u> + <u xml:id="u-41.14" who="#PoselZbigniewKledecki">Wszystko to, o czym mówię, sprowadza się więc do szukania odpowiedzi na pytanie: na ile postępy cywilizacji oznaczają zwycięstwo człowieka nad przyrodą, na ile zaś porażkę jego naturalnego, biologicznego otoczenia. Odpowiedź jest, jak do tej pory, wciąż jeszcze jednoznaczna i pozytywna. Baczności natomiast wymaga jej cena. Jest ona już dzisiaj nie tylko przeczuwana, ale w dużej mierze obliczalna przy pomocy dostępnych badań naukowych. Zgromadzono sporo sygnałów, że jest to w wielu przypadkach cena dość wysoka. Od wielu lat mnożą się światowe alarmy o wyczerpywaniu się zasobów wodnych ziemi; o powietrze dla wielkich aglomeracji miejskich zatruwanych przez spaliny i gazy przemysłowe oraz pełne troski rozważania o eksplozji demograficznej przy równoczesnym zanikaniu zaplecza egzystencji biologicznej.</u> + <u xml:id="u-41.15" who="#PoselZbigniewKledecki">W tych wszystkich zjawiskach również medycyna upatruje przyczynę rozprzestrzeniania się chorób dziś najpowszechniejszych i najgroźniejszych, a wciąż nie zwalczonych, jak choroby układu krążenia, choroby nowotworowe i psychiczne.</u> + <u xml:id="u-41.16" who="#PoselZbigniewKledecki">Wysoka Izbo! Jestem lekarzem i wiele napotykam przypadków owych chorób, które dziś zwykliśmy określać mianem cywilizacyjnych. Nie chciałbym jednak obciążać tej debaty nutą nadmiernego i nie zawsze przecież uzasadnionego katastrofizmu. Natomiast właśnie z racji wykonywanego zawodu, pragnę jak najusilniej wesprzeć dyskutowany projekt ustawy zwróceniem uwagi na niektóre, występujące i u nas zjawiska, które nie pozostają bez ujemnego wpływu na prawidłowy psychofizyczny rozwój człowieka. Są to m.in. wzrastające niepomiernie w miarę urbanizowania się warunków życia: natężenie hałasu, wibracje, różnego rodzaju promieniowania, skażenie powietrza gazami i pyłami, pogarszająca się jakość wody pitnej oraz nie opanowane do tej pory gromadzenie się — nie bez strat gospodarczych — różnego rodzaju odpadów komunalnych i poprodukcyjnych. Tak się bowiem dzieje, iż właśnie wtedy, gdy społeczeństwa osiągają wysoki poziom cywilizacyjnego rozwoju i dobrobytu materialnego — dają o sobie znać z nie spotykaną siłą lekceważone do tej pory wartości.</u> + <u xml:id="u-41.17" who="#PoselZbigniewKledecki">Powszechny ład, cisza i spokój w przyrodzie, czyste powietrze, dostępność nieograniczonej przestrzeni, możliwość regeneracji psychofizycznych sił jednostki w kontakcie z naturą — stają się obecnie dobrami znacznie trudniej osiągalnymi aniżeli powszechnie dostępne produkty masowej techniki. W tym miejscu, oderwane rozważania o wzajemnych współzależnościach między techniką a naturą — zaczynają wkraczać w problematykę o charakterze politycznym, ustrojowym, a nawet międzynarodowym.</u> + <u xml:id="u-41.18" who="#PoselZbigniewKledecki">Wysoki Sejmie! W systemie ochrony środowiska człowieka, obok technicznych i ekonomicznych, ważną rolę odgrywają środki prawne. Sposób, w jaki człowiek dążąc do uzyskiwania doraźnych korzyści i ich maksymalizacji za wszelką cenę — narusza, niekiedy wielce nieodpowiedzialnie warunki naturalnego środowiska, nakazuje zwrócenie szczególnej uwagi na system prawny, który ma chronić przyrodę przed człowiekiem. Problem stworzenia, a co najtrudniejsze — wdrożenie możliwie doskonałego systemu prawnej ochrony, jest niezwykle skomplikowany. Częstokroć poszczególni ludzie, a nawet całe organizacje gospodarcze, wykazują w przedmiotowej sferze brak dostatecznej wyobraźni, wbrew poziomowi wiedzy i wykształcenia.</u> + <u xml:id="u-41.19" who="#PoselZbigniewKledecki">Rozwój człowieka pociąga za sobą olbrzymie koszty, przede wszystkim właśnie w postaci negatywnych zmian środowiska. Marks słusznie powiedział, że cywilizacja, która nie działa świadomie, lecz żywiołowo, pozostawia po sobie pustynię. Dzieje się tak nawet w najbardziej dosłownym znaczeniu. W przypadku działań żywiołowych może nas spotkać taki sam los, jaki spotkał większość dawniej żyjących gatunków. Nie miały one, rzecz prosta, świadomego wpływu na swoje środowisko, człowiek natomiast może i musi świadomie wpływać na otaczające go warunki. To decyduje o jego wyższości nad pozostałym światem biologicznym oraz stwarza szanse przetrwania. Rozwój trzeba planować. W planowaniu tym decydującą rolę odgrywają rozważania ekologiczne. Jeżeli zamierzamy zbudować cokolwiek nowego, musimy przede wszystkim myśleć o tym, w jaki sposób wpłynie to na środowisko i jak te zmienione środowiskowe warunki będą z kolei wpływać na nasze życie.</u> + <u xml:id="u-41.20" who="#PoselZbigniewKledecki">Dlatego już w fazie projektowania zakładów produkcyjnych niezbędne jest stosowanie kompleksowych rozwiązań dla sprzężonego z produkcją podstawową przetwarzania gromadzonych na hałdach odpadów na poszukiwane materiały. Generalnie natomiast docelowo widzieć należy produkcję małoodpadową. Jeśli natomiast chodzi o odpady komunalne, obowiązywać musi zasada określana symbolem trzech — „U”:</u> + <u xml:id="u-41.21" who="#PoselZbigniewKledecki">— usuwanie sprawne nieczystości, — utylizacja w sposób maksymalny, — unicestwianie nieprzydatnych już do niczego pozostałości.</u> + <u xml:id="u-41.22" who="#PoselZbigniewKledecki">Jest to jedna z podstawowych spraw naszego czasu. Czasu, który tak bardzo owe warunki zmienia. Co starsi tu wśród nas, zachowaliśmy jeszcze wspomnienia owej ciszy co to aż w uszach dzwoni, nieograniczonej zieleni, krystalicznie czystych rybnych wód i aromatycznego powietrza. Młoda generacja natomiast żyje już rzeczywistością, poza którą innej dla niej nigdy nie było. Ale to nie oznacza bynajmniej, że skoro tak jest, to po prostu przyzwyczajajmy się dalej, bo nic już nie można zmienić w warunkach bytowania, w sieci osiedleńczej, w zagospodarowaniu przestrzennym kraju, w eksploatowaniu jego zasobów naturalnych. Stąd słuszne i nieodzowne jest zapewnienie środowisku ekologicznemu skutecznej ochrony prawno-karnej.</u> + <u xml:id="u-41.23" who="#PoselZbigniewKledecki">W głębokim przekonaniu, iż ochrona ta zostaje w pełni zagwarantowana, zyskuje wysoką rangę oraz, czego oczekiwać należy, dotrze do powszechnej świadomości społeczeństwa — głosować będziemy za przyjęciem omawianego dziś projektu ustawy. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-41.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Edward Szymański.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselEdwardSzymanski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Głównie w krajach wysoko rozwiniętych — a my Polska do tej grupy należymy — środowisko naturalne człowieka staje w obliczu zagrożenia.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#PoselEdwardSzymanski">Rządowy projekt ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska wraz z poprawkami, wniesionymi przez sejmowe Komisje Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Prac Ustawodawczych — podejmuje jeden z najistotniejszych problemów naszego życia społeczno-gospodarczego — powiedziałbym współczesności. Unifikuje on podstawy prawne ochrony środowiska. Wiąże ją z działalnością gospodarczą i zapewnia jej należyte miejsce w narodowych planach rozwoju społeczno-gospodarczego, a to stwarza realne przesłanki pomyślnego rozwiązywania pilnych problemów ochrony i kształtowania środowiska.</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#PoselEdwardSzymanski">Celowo podkreślam pilność spraw. Mamy bowiem do czynienia z niewątpliwym, widocznym zagrożeniem środowiska, a niekiedy jego degradacją. Posłużę się m.in. przykładami z województwa włocławskiego. Nie ma tam ani jednego kilometra rzek o wodach pierwszej klasy czystości; 30% ogólnej długości cieków prowadzi wody, w których zanieczyszczenia przekraczają normy progowe; wody w Wiśle można zaliczyć najwyżej do trzeciej klasy czystości; z 56 ważniejszych jezior tylko w 8 woda odpowiada normom pierwszej klasy czystości; w 4 — żadnym.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#PoselEdwardSzymanski">Z 203 kontrolowanych zakładów tylko 49 posiada urządzenia oczyszczające ścieki. Żadne z 14 miast, nie wyłączając Włocławka, nie ma oczyszczalni ścieków. Do rzek, głównie Wisły oraz jezior wpływa w ciągu roku blisko 40 milionów m^3^ ścieków zaledwie podczyszczonych i 15 milionów m^3^ w stanie surowym.</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#PoselEdwardSzymanski">Stężenia dwutlenku siarki i tlenków azotu oraz zanieczyszczenia pyłami w niektórych dzielnicach Włocławka, a także na terenie uzdrowisk Ciechocinek i Wieniec Zdrój przekraczają dopuszczalne normy.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#PoselEdwardSzymanski">Podałem zaledwie kilka z wielu istniejących napięć i wynaturzeń. Wydaje się, że wśród wielu przyczyn, o których z tej trybuny była już mowa — jest i to, iż zbieramy owoce błędnych i rozpowszechnionych niegdyś, a pokutujących jeszcze poglądów, że środowisko jest w stanie bronić się samo, a przyroda obdarzyła nas nieograniczonymi zasobami i jest wszechmocna, że nic i nikt nie jest w stanie jej zagrozić. Dotychczasowa praktyka w naszym kraju dowodzi, że państwo realizuje jedynie skuteczną ochronę i kształtowanie środowiska. Pragnę tu podkreślić owocne w tej dziedzinie wysiłki Rządu oraz wielu resortów. Kosztem dużych nakładów, sił i środków Rząd osiągał wysoką dynamikę rozwoju gospodarki, godząc ją w zasadzie z wymogami ochrony środowiska. W bieżącym 5-leciu tylko w województwie włocławskim oddaliśmy m.in. 6 zakładowych oczyszczalni ścieków, w 7 zakładach tak zwanych uciążliwych, zainstalowaliśmy urządzenia oczyszczające gazy odlotowe. Budujemy grupową oczyszczalnię ścieków dla miasta Włocławka, która kompleksowo rozwiąże problem zrzutu ścieków komunalnych i przemysłowych do Wisły. Przewidujemy, że jej pierwszy blok zostanie uruchomiony w bieżącym roku, ale zależy to od zakupu nie produkowanej w kraju instalacji termociśnieniowego unieszkodliwienia osadów.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#PoselEdwardSzymanski">Szereg ważnych przedsięwzięć podejmuje się w związku z rozbudową zakładów chemicznych. Już na etapie realizacji, np. kompleksu polichlorku winylu Ministerstwo Przemysłu Chemicznego oraz Komisja Planowania przy Radzie Ministrów szukały najnowszych rozwiązań technologicznych, mających ograniczyć jego wpływ na środowisko. W tym celu zawarto dodatkowy kontrakt na dostawę instalacji służącej do głębszego usuwania niespolimeryzowanego chlorku winylu z polichlorku winylu. Dzięki niej można będzie bez zagrożenia zdrowia ludzi wykorzystać ten produkt również do wytwarzania opakowań do żywności, przewodów do wody pitnej itp. Mniejsza będzie emisja chlorku winylu do powietrza atmosferycznego. Zamiast do powietrza trafi on ponownie do produkcji.</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#PoselEdwardSzymanski">Ponadto instaluje się system automatycznych stacji pomiarów stężeń, zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego, umożliwiających korektę procesów technologicznych w wytwórniach kompleksu PCW. Przystąpiono także do zagospodarowania stref ochronnych wokół nich, jak również wokół Zakładów Azotowych i Celulozowo-Papierniczych — głównych emitorów rozmaitych zanieczyszczeń.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#PoselEdwardSzymanski">Za istotne przedsięwzięcia z zakresu ochrony i kształtowania środowiska uważamy też inwestycje odtworzeniowe i modernizujące, dotyczące zakładów fajansu i — „Ursusa”. Pozwolą one przenieść z centrum miasta do dzielnicy przemysłowej zakłady o przestarzałych, bardzo uciążliwych dla otoczenia procesach technologicznych.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#PoselEdwardSzymanski">Równocześnie z tymi przedsięwzięciami, w działalności społeczno-gospodarczej kładziemy nacisk na zwiększenie dyspozycyjności już istniejących urządzeń ochrony środowiska. W wyniku rozmaitych zabiegów usprawniających eksploatację, w tym również modernizacyjnych, sumaryczna dyspozycyjność zainstalowanych urządzeń wzrosła do ponad 80% projektowanej zdolności. Mówię o tym niemalże jak o sukcesie, ponieważ średnio jest to jednak znacznie gorzej.</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#PoselEdwardSzymanski">W rezultacie tych różnych poczynań coraz skuteczniej chronimy środowisko. Udział rzek z wodami poza klasami zmniejszył się z 41% w 1976 r. do 30% w 1979 r. Zwiększył się do ponad 38% udział ścieków oczyszczonych. Zahamowany został proces pogarszania się stanu powietrza atmosferycznego. Przykładem jest uzdrowisko Ciechocinek, gdzie stężenie dwutlenku siarki oraz opad pyłów były już w 1979r. o połowę mniejsze niż w 1976 r.</u> + <u xml:id="u-43.11" who="#PoselEdwardSzymanski">Mając na uwadze duże znaczenie ochrony walorów krajobrazowych oraz wypoczynkowych, w szczególności wokół dużych ośrodków miejskich — wspólnymi siłami województw włocławskiego i płockiego zastał utworzony w ubiegłym roku Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy. Zajmuje on obszar 39 tys. hektarów o wysokiej lesistości i dużej ilości naturalnych zbiorników wodnych. W projekcie ustawy słusznie podkreśla się znaczenie tych walorów i stwarza podstawy prawne dla idei parków krajobrazowych.</u> + <u xml:id="u-43.12" who="#PoselEdwardSzymanski">Wysoki Sejmie! Istnieje niewątpliwa konieczność podjęcia w najbliższych latach zadań na skalę do tej pory w ochronie środowiska nie notowaną. Wskazują na to wytyczne na VIII Zjazd PZPR. Wskazuje na to zainicjowany przez I Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR towarzysza Edwarda Gierka na XII Plenum Komitetu Centralnego program kompleksowego zagospodarowania Wisły, który jest niczym innym jak wielkim przedsięwzięciem z zakresu ochrony i kształtowania środowiska.</u> + <u xml:id="u-43.13" who="#PoselEdwardSzymanski">Zdaję sobie sprawę z tego, że nie będzie to proste. Ale dla prawidłowego wykonywania przepisów o ochronie środowiska przedstawionych dziś Wysokiemu Sejmowi do uchwalenia jest niezbędne pokonanie istniejących jeszcze wielu barier, zwłaszcza w sferze technicznych warunków ochrony, o których była również mowa.</u> + <u xml:id="u-43.14" who="#PoselEdwardSzymanski">Należy m.in. wyraźnie powiększyć potencjał wykonawczy przedsiębiorstw budowlano-montażowych w dziedzinie budownictwa oczyszczalni ścieków, w tym dla małych miast oraz gmin; lepiej wyposażyć w sprzęt specjalistyczny jednostki zajmujące się rekultywacją gruntów. Duży krok naprzód trzeba zrobić w produkcji różnego typu urządzeń ochrony środowiska, w tym oczyszczających ścieki, redukujących gazy i odpylających. Więcej musimy wytwarzać nowoczesnej aparatury pomiarowej. Trzeba również zwiększać dalej produkcję i lepiej zaopatrzyć przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej w sprzęt specjalistyczny do utrzymania czystości w miastach, energiczniej zająć się problemem — jak to już tu mówiono — utylizacji odpadów komunalnych i przemysłowych. Ich gromadzenie na składowiskach jest metodą najprostszą, ale zarazem najgorszą.</u> + <u xml:id="u-43.15" who="#PoselEdwardSzymanski">Nieodzowne jest też szybkie podnoszenie efektywności gospodarowania, zwłaszcza w sferze wytwarzania dóbr materialnych. Mocno upraszczając sprawę, można powiedzieć, że dla ochrony środowiska i nie tylko — kapitalnego znaczenia nabiera minimalizowanie zużycia j wody, surowców, energii i paliw na jednostkę produkcji. Bo przecież za tym idą korzyści materialne, a także racjonalizacja wykorzystania bogactw naturalnych oraz zmniejszenie emisji pyłów i gazów, zużycia i zanieczyszczenia wód, odkładania odpadów w całym procesie produkcji.</u> + <u xml:id="u-43.16" who="#PoselEdwardSzymanski">Ochrona środowiska wymaga od praktyki społeczno-gospodarczej, w tym również od nauki, podejmowania konkretnych badań i rozwiązań problemów czekających na rozwiązanie i wdrożenie. W szczególności brakuje kompleksowych ocen jakości środowiska, materiałów do opracowania zasad sporządzania rachunku ekonomicznego, który uwzględniałby straty we wszystkich elementach środowiska, spowodowane realizacją przedsięwzięć inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-43.17" who="#PoselEdwardSzymanski">Opowiadam się w tym względzie za sformułowaniem obywatela profesora Kazimierza Secomskiego zawartym w artykule w dwutygodniku, który wszyscy obywatele posłowie na tę okoliczność mają przed sobą. Zakłada ono, by przy każdej decyzji inwestycyjnej obok klauzuli nowoczesności obowiązywała klauzula ochrony środowiska. W ramach planowanej zabudowy Wisły przewiduje się w nieodległym czasie budowę stopnia wodnego wraz ze zbiornikiem w rejonie Ciechocinka. W ślad za tym zamierza się rozpocząć budowę elektrowni jądrowej.</u> + <u xml:id="u-43.18" who="#PoselEdwardSzymanski">Nie odnosimy się z taką nieufnością do energetyki jądrowej, jak to czyni się na Zachodzie, gdzie pod naporem jej przeciwników uginały się rządy. Ale już obecnie trzeba wdrożyć badania i odpowiedzieć, jaki będzie wpływ elektrowni jądrowej na jakość wód w projektowanym zbiorniku i w związku z tym, jakie będą możliwości perspektywicznego ich wykorzystania dla szeroko rozumianych potrzeb krajowej i regionalnej gospodarki. Nie bez znaczenia jest tu również sprawa uzdrowiska Ciechocinek, zachowania jego walorów środowiskowych, jak również walorów dużego w tym rejonie obszaru rekreacji i wypoczynku. Udzielenie odpowiedzi na te i inne pytania mogłoby przyczynić się do prawidłowego — słusznie założonego w art. 112 ust. 1 projektu ustawy — dostosowania obowiązujących planów przestrzennego zagospodarowania do wymogów ochrony i kształtowania środowiska.</u> + <u xml:id="u-43.19" who="#PoselEdwardSzymanski">W zapewnianiu wykonania przepisów o ochronie środowiska jest miejsce nie tylko dla Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, za której kreowaniem się wypowiadam, ale także dla wszystkich ogniw samorządu mieszkańców miast i wsi, samorządu robotniczego oraz związków zawodowych i innych organizacji społecznych, w tym również rad narodowych, co trafnie wyeksponowali autorzy rządowego projektu ustawy i proponowanych do niego zmian. Musimy bowiem wyrabiać dalej w całym społeczeństwie głębokie przekonanie o konieczności i obowiązku ochrony środowiska.</u> + <u xml:id="u-43.20" who="#PoselEdwardSzymanski">Projekt ustawy w jej obecnym kształcie zyska niewątpliwie pełną aprobatę Wysokiej Izby, będzie również w tym mój skromny głos,</u> + <u xml:id="u-43.21" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-44.1" who="#Marszalek">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-44.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-44.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przejęciem w całości projektu ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska oraz Komisję Prac Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-44.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-44.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-44.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-44.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o ochronie i kształtowaniu środowiska.</u> + <u xml:id="u-44.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości o przedstawionym przez Radę Państwa projekcie ustawy o zmianie ustawy o Prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druki nr 139 i 142).</u> + <u xml:id="u-44.9" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Franciszek Sadurski.</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#PoselFranciszekSadurski">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości mam zaszczyt omówić projekt ustawy o zmianie ustawy o Prokuraturze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przedstawiony Sejmowi z inicjatywy Rady Państwa. Tekst projektu tej ustawy i jej uzasadnienie znane są obywatelom posłom z druku sejmowego nr 139. Dlatego też swoje wystąpienie ograniczam do przypomnienia podstawowych zadań prokuratury, do omówienia zmian, jakie ten projekt wprowadza w stosunku do ustawy z 14 kwietnia 1967 r. i wreszcie do omówienia poprawek zgłoszonych przez Komisję Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#PoselFranciszekSadurski">Jakie więc są podstawowe zadania Prokuratury?</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#PoselFranciszekSadurski">Konstytucja PRL wyznacza wysoką rangę Prokuratorowi Generalnemu — jako strażnikowi praworządności ludowej, który czuwa nad ochroną własności społecznej, zabezpiecza poszanowanie praw obywateli.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#PoselFranciszekSadurski">Prokurator Generalny PRL i podlegli mu prokuratorzy mają strzec przestrzegania prawa jako całości, bez względu na jego dziedzinę, co wyróżnia model prokuratury państw socjalistycznych od tradycyjnego wzorca, zgodnie z którym funkcja prokuratur państw kapitalistycznych jest ograniczona do czuwania nad przestrzeganiem prawa karnego. I chociaż przestrzeganie prawa jest konstytucyjnym obowiązkiem wszystkich organów państwa i każdego obywatela, to dla większości organów oraz organizacji gospodarczych i społecznych stosowanie prawa jest tylko formą realizacji ich zadań merytorycznych, podczas gdy dla Prokuratury kontrolowanie prawidłowości stosowania prawa stanowi treść jej działania.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#PoselFranciszekSadurski">Nic więc dziwnego, że głębokie zmiany wprowadzone w Kodeksie postępowania administracyjnego, kształtującego zwłaszcza stosunki w relacji organ administracji państwowej — obywatel, nie mogą pozostać bez wpływu na uchwaloną przed niemal trzynastu laty ustawę o Prokuraturze. Zachodzi potrzeba pełnego dostosowania ustawy o Prokuraturze do zmian, które nastąpiły w wyniku reformy terenowych organów władzy i administracji państwowej, potrzeba lepszego dostosowania ustawy do realizacji zadań wynikających z uchwał Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#PoselFranciszekSadurski">Prawdą jest, że ustawa o Prokuraturze była dwukrotnie nowelizowana na przestrzeni trzynastu lat jej obowiązywania, jednakże były to nowelizacje ściśle związane z uchwaleniem Kodeksu pracy i pozycją prokuratora — jako pracownika oraz przejściem na dwustopniowy podział terytorialny w roku 1975, przy czym ta ostatnia została ograniczona do najniezbędniejszego minimum. Zmiany te w połączeniu z obecną, tym bardziej wskazują na potrzebę dokonania również korekty redakcyjnej, umożliwiającej ogłoszenie tekstu jednolitego ustawy.</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#PoselFranciszekSadurski">Dobrze się zatem stało, że Rada Państwa, występując z inicjatywą ustawodawczą, nie ograniczyła się do dostosowania ustawy o Prokuraturze do zmian w KPA, lecz wykorzystując dogodną sposobność, zaproponowała dalsze zmiany i uzupełnienia uwzględniające przesłanki, o których wspominałem wyżej.</u> + <u xml:id="u-45.7" who="#PoselFranciszekSadurski">W tym samym kierunku zmierzały komisje sejmowe rozszerzając przedstawione propozycje, z którymi obywatele posłowie mieli możność zapoznać się z druku sejmowego nr 142.</u> + <u xml:id="u-45.8" who="#PoselFranciszekSadurski">W relacji do Kodeksu postępowania administracyjnego przyjęta została zasada, zgodnie z którą udział prokuratora w postępowaniu regulowanym Kodeksem będzie normować tylko jeden akt ustawowy — kodeks. Wyraża ją w art. 44 nowo wprowadzony ust. 3. Ustawa o Prokuraturze, oddział o prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa, będzie normować natomiast w tych sprawach tylko postępowanie prokuratora mające ustalić, czy prawo w danej sprawie zostało naruszone, a także czynności prokuratora podejmowane w związku z takimi sprawami, niezależnie od środków prawnych przewidzianych w KPA. Przede wszystkim chodzi tu o skierowanie do organów administracji państwowej wystąpień zwracających uwagę na przyczyny stwierdzonych naruszeń prawa i potrzebę podjęcia działań zapobiegawczych lub pociągnięcia winnych zaniedbań do odpowiedzialności. Ustawę o Prokuraturze będzie się stosować natomiast w całej rozciągłości w toku kontrolowania zgodności z prawem i zaskarżania aktów administracyjnych w sprawach indywidualnych, do których Kodeks nie ma zastosowania, do kontrolowania aktów prawnych o charakterze ogólnym i innych czynności prawnych oraz czynności faktycznych, a także do reagowania na naruszającą prawo bezczynność podmiotów podlegających kontroli prokuratorskiej.</u> + <u xml:id="u-45.9" who="#PoselFranciszekSadurski">Chciałbym tu zwrócić uwagę na uzupełnianie się prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa oraz wprowadzonej do KPA instytucji sądowej kontroli decyzji administracyjnej, która obejmuje określone kategorie spraw administracyjnych załatwianych w drodze decyzji. Porównanie wskazuje, że zakres prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa jest niepomiernie szerszy, gdyż obejmuje różne formy prawne działania administracji, a także działania faktyczne oraz naruszanie prawa wyrażające się w bezczynności organów.</u> + <u xml:id="u-45.10" who="#PoselFranciszekSadurski">W następstwie nowelizacji KPA prokurator będzie miał możność zaskarżać decyzje w zakresie regulowanym tym Kodeksem do organu niezależnego — Naczelnego Sądu Administracyjnego. Jako rzecznik praworządności będzie zaskarżać do sądu decyzje także w tych sprawach, w których strona nie będzie zainteresowana we wniesieniu skargi, a organ administracji nie będzie się kwapił z uchyleniem decyzji w trybie nadzoru. Prezentujemy tę nową kompetencję prokuratora w art. 3 ust. 1 pkt. 7 ustawy o Prokuraturze, wymieniającym ogólnie prawne formy realizacji zadań przez Prokuratora Generalnego i podległych mu prokuratorów.</u> + <u xml:id="u-45.11" who="#PoselFranciszekSadurski">Istotne zmiany wprowadza się w zakresie prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa, rozszerzając ten zakres. Odpowiada to ogólnej tendencji umacniania praworządności przez doskonalenie funkcjonowania aparatu państwowego, wzmożenie ochrony praw obywateli i dyscypliny stosowania prawa. Zmiany te harmonizują z nowelizacją KPA. Proponuje się w art. 41 rozszerzenie kontroli prokuratorskiej nad przestrzeganiem prawa przez uspołecznione nie państwowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne w zakresie działalności gospodarczej. Jednostki te, a zwłaszcza spółdzielcze, dysponując poważnymi środkami produkcji, spełniają ważne zadania gospodarczo-społeczne i zatrudniają dużą liczbę pracowników.</u> + <u xml:id="u-45.12" who="#PoselFranciszekSadurski">Organy Prokuratury pozostawały od lat pod naciskiem społecznym, gdyż często domagano się od nich kontroli przestrzegania prawa przez te jednostki. Dotąd kontrolą prokuratorską były objęte te rzadkie wypadki, gdy jednostki spółdzielcze i inne organizacje społeczne realizowały funkcje administracji państwowej lub inne funkcje zlecone im przez ustawy.</u> + <u xml:id="u-45.13" who="#PoselFranciszekSadurski">Art. 45 rozstrzyga podnoszone niekiedy w nauce wątpliwości, czy prokurator może i powinien przeprowadzać kontrole problemowe i kompleksowe z własnej inicjatywy, czy tylko, gdy zwracają się do niego o to naczelne i terenowe organy administracji państwowej, wymienione w art. 42 i 43 ustawy. Chociaż przepisy prawa zawierały niedopowiedzenia, w praktyce nie było co do tego wątpliwości. Liczba skontrolowanych w jednym tylko roku 1978 około 5 tys. decyzji administracyjnych w sprawach na wniosek obywateli, przy ok. 26 tys. decyzji zbadanych w ramach kontroli podjętych z własnej inicjatywy przez prokuratorów, wskazuje główny nurt, umożliwiający prokuratorowi czuwanie nad przestrzeganiem prawa administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-45.14" who="#PoselFranciszekSadurski">Uwzględniając pozycję rad narodowych oraz utworzonych w wyniku reformy prezydiów tych rad, proponujemy przyznanie w art. 6 ust. 2 oraz w art. 43 ust. 2 również i tym organom prawa zwracania się do prokuratorów wojewódzkich i rejonowych o przeprowadzenie kontroli przestrzegania prawa przez określone organy albo w określonych zagadnieniach oraz żądania informacji o stanie przestępczości i jej zwalczaniu oraz o wynikach ważniejszych kontroli przestrzegania prawa. Praktyka taka jest już zresztą stosowana, zwłaszcza w związku z wcześniejszymi wytycznymi Rady Państwa w sprawie współdziałania Prokuratury z radami narodowymi.</u> + <u xml:id="u-45.15" who="#PoselFranciszekSadurski">W sprawach zaskarżania przez prokuratora decyzji z powodu naruszenia prawa, do których ustawa będzie mieć zastosowanie, dostosowujemy rozwiązania ustawowe do przyjmowanych w znowelizowanym Kodeksie postępowania administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-45.16" who="#PoselFranciszekSadurski">Zaskarżenie niezgodnego z prawem aktu w sprawie indywidualnej ministra będzie nosić, podobnie jak w KPA, jednolitą nazwę — „sprzeciwu”. Sprzeciw wniesiony przez prokuratora w sprawie indywidualnej będzie powodować obowiązek organu administracji państwowej wszczęcia postępowania z urzędu, a więc i zakończenia postępowania decyzją, ze wszystkimi wynikającymi stąd konsekwencjami, jak np. prawem prokuratora do wniesienia odwołania od decyzji odmawiającej uwzględnienia sprzeciwu.</u> + <u xml:id="u-45.17" who="#PoselFranciszekSadurski">Nową kompetencję stanowi przyznanie Prokuratorowi Generalnemu w art. 3 pkt 10 — uprawnienia do koordynowania działalności profilaktycznej, mającej na celu zapobieganie przestępczości. Taką działalność profilaktyczną prowadzi u nas od dłuższego czasu wiele organów i innych jednostek organizacyjnych oraz organizacji. Stwierdza się natomiast, że działalność ta nie jest skoordynowana, co osłabia jej skuteczność. Niekiedy zachodzi też potrzeba inicjowania tej działalności. Szerokie pole do działania dostrzegamy w kształtowaniu kultury prawnej społeczeństwa, w tym przez popularyzację zasad prawa w środkach masowego przekazu. Prokurator Generalny PRL jest tym naczelnym organem państwowym, któremu Konstytucja i ustawa wyraźnie zleciła ściganie przestępstw oraz czuwanie nad ochroną własności społecznej. Nadto ustawodawca już w roku 1967 zlecił Prokuratorowi Generalnemu koordynowanie działalności w zakresie ścigania przestępstw, prowadzonej przez inne organy państwowe oraz występowanie do innych organów o podejmowanie czynności w celu przeciwdziałania przestępczości. Predestynuje to Prokuratora Generalnego do wykonywania również funkcji koordynacyjnej w zakresie rozwijania profilaktyki mającej na celu zapobieganie przestępczości i jest logiczną konsekwencją wspomnianych postanowień konstytucyjnych i wcześniejszych przepisów ustawy.</u> + <u xml:id="u-45.18" who="#PoselFranciszekSadurski">Projekt ustawy przewiduje jako jedną z form realizacji zadań przez Prokuraturę prowadzenie badań stanu i przyczyn przestępczości oraz środków jej zwalczania. Zgodnie ze stanem prawnym z 1967 roku badania te Prokurator Generalny prowadzi przez podległych mu prokuratorów. Prowadzenie badań przez prokuratorów należy jednakże aktualnie do rzadkości, gdyż prowadzi je podległy Prokuratorowi Generalnemu instytut naukowo-badawczy.</u> + <u xml:id="u-45.19" who="#PoselFranciszekSadurski">Instytut Problematyki Przestępczości prowadzi nie tylko badania, organizuje sympozja i konferencje naukowe oraz uczestniczy w krajowej i międzynarodowej działalności naukowej, ale również publikuje i przekazuje wyniki badań w celu ich odpowiedniego wykorzystania w bieżącej działalności organów Prokuratury oraz innych organów państwowych i jednostek organizacyjnych. W związku z tym uznaliśmy za uzasadnione uzupełnienie art. 38 ustawy, wskazując, że badania w dziedzinie stanu i przyczyn przestępczości Prokurator Generalny prowadzi także przy pomocy instytutu utworzonego w trybie odrębnych przepisów oraz wykorzystuje za pośrednictwem podległego mu instytutu naukowo-badawczego w tym zakresie prace innych placówek naukowo- badawczych.</u> + <u xml:id="u-45.20" who="#PoselFranciszekSadurski">Jedyną zmianą dotyczącą prokuratorów — jako pracowników, która powinna była już być dokonana w 1974 roku, w związku ze zharmonizowaniem ustawy z Kodeksem pracy, jest modyfikacja art. 13 ust. 3 ustawy. Przewiduje ona przechodzenie prokuratorów — kobiet na emeryturę na ogólnych zasadach, a nie jak dotąd, jednolicie z prokuratorami — mężczyznami po osiągnięciu 65 roku życia.</u> + <u xml:id="u-45.21" who="#PoselFranciszekSadurski">Pozostałe zmiany wprowadzane do ustawy, aczkolwiek jest ich szereg, mają charakter redakcyjny, Uwzględniają one terminologię wprowadzoną do prawa przez ustawy i inne akty prawne wydane po uchwaleniu ustawy o Prokuraturze w roku 1967 — a nie uwzględnione w toku zmian ustawy w roku 1974 i 1975. Dotyczy to np. takich spraw, jak nazwy nowych wojskowych jednostek organizacyjnych Prokuratury i prokuratorów tych jednostek, uściślenia nazwy Kolegium Prokuratury, przejścia kompetencji na inne organy państwowe — w związku ze zniesieniem powiatów oraz organów tego stopnia lub używających w nazwie określenia — „powiatowy”. Zmiana zakresu prawnego pojęcia — „terenowe organy administracji państwowej” spowodowała np. konieczność zmiany redakcji przepisu określającego zakres podmiotowy prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa w stosunku do organów i innych państwowych jednostek organizacyjnych. W niektórych miejscach ulepszono przy sposobności redakcję pod względem poprawności językowej.</u> + <u xml:id="u-45.22" who="#PoselFranciszekSadurski">Proponuję w imieniu Komisji dodatkową poprawkę, a mianowicie nadanie art. 41 następującego ujęcia redakcyjnego: — „Prokurator kontroluje przestrzeganie prawa przez organy państwowe i inne państwowe jednostki organizacyjne, z wyłączeniem naczelnych i centralnych organów państwowych, terenowych organów władzy państwowej oraz sądów, a w zakresie wykonywania funkcji administracji państwowej oraz działalności gospodarczej — kontroluje także przestrzeganie prawa przez organizacje zawodowe, spółdzielcze, samorządowe i inne organizacje społeczne”.</u> + <u xml:id="u-45.23" who="#PoselFranciszekSadurski">Prokurator Generalny ogłosi tekst jednolity ustawy o Prokuraturze PRL, do czego zobowiązuje go projekt zmiany ustawy.</u> + <u xml:id="u-45.24" who="#PoselFranciszekSadurski">Wysoki Sejmie! Przedstawiając Wysokiemu Sejmowi do uchwalenia projekt zmiany ustawy o Prokuraturze PRL, Komisja Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości jest w pełni przekonana, że przewidziane rozszerzenie uprawnień Prokuratury przyczyni się do dalszego usprawnienia i zintensyfikowania jej pracy.</u> + <u xml:id="u-45.25" who="#PoselFranciszekSadurski">Oceniając wysoko dotychczasową działalność Prokuratury i jej wkład w zakresie strzeżenia praworządności, Komisja jest przekonana, że Prokuratura dobrze wykorzysta przyznane jej nowe uprawnienia.</u> + <u xml:id="u-45.26" who="#PoselFranciszekSadurski">Nowa regulacja prawna będzie równocześnie istotnym składnikiem w kompleksie ustaw uchwalonych przez Sejm bieżącej kadencji, mających na celu dalsze umacnianie praworządności oraz rozszerzanie praw obywateli.</u> + <u xml:id="u-45.27" who="#PoselFranciszekSadurski">W imieniu Komisji wnoszę o uchwalenie przez Wysoki Sejm projektu ustawy o zmianie ustawy o Prokuraturze PRL wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 142 oraz zgłoszoną przeze mnie zmianę redakcji art. 41. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-45.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#Marszalek">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-46.1" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-46.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-46.3" who="#Marszalek">Przystępujemy zatem do głosowania.</u> + <u xml:id="u-46.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o Prokuraturze PRL wraz z poprawkami proponowanymi przez Komisję Spraw Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości oraz poprawką redakcyjną zgłoszoną przez posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę. .</u> + <u xml:id="u-46.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-46.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-46.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-46.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o Prokuraturze PRL.</u> + <u xml:id="u-46.9" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Poselski projekt ustawy o godle, barwach i hymnie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 143).</u> + <u xml:id="u-46.10" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Ryszard Wojna.</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#PoselRyszardWojna">Wysoka Izbo! Obywatelu Marszałku! Nieczęsto w dziejach naszego parlamentaryzmu — przecież długich i o bogatej tradycji — na porządku dnia stawał temat skłaniający do tylu historiozoficznych refleksji, dający asumpt do tak głębokiego pochylenia się nad tysiącletnimi dziejami państwa i narodu polskiego, nad tym, co wiąże je w nierozłączną całość mimo różnych kolei losu i zmieniających się ustrojów, jak przygotowany z inicjatywy poselskiej projekt ustawy o godle, barwach i hymnie, który mam honor dziś Wysokiej Izbie przedstawić.</u> + <u xml:id="u-47.1" who="#PoselRyszardWojna">Projekt nasz zasadza się na artykule 103 tekstu Konstytucji znowelizowanego 16 lutego 1976 r. i stanowi realizację tego artykułu. Niech mi będzie wolno go przypomnieć:</u> + <u xml:id="u-47.2" who="#PoselRyszardWojna">„1. Godłem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest wizerunek orła białego w czerwonym polu.</u> + <u xml:id="u-47.3" who="#PoselRyszardWojna">2. Barwami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej są kolory biały i czerwony.</u> + <u xml:id="u-47.4" who="#PoselRyszardWojna">3. Hymnem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest — „Mazurek Dąbrowskiego”.</u> + <u xml:id="u-47.5" who="#PoselRyszardWojna">4. Szczegóły określi ustawa.”</u> + <u xml:id="u-47.6" who="#PoselRyszardWojna">I oto właśnie ten projekt ustawy jest przedłożony Wysokiej Izbie.</u> + <u xml:id="u-47.7" who="#PoselRyszardWojna">Przygotowanie jego było dziełem kilkunastoosobowej podkomisji, w skład której wchodzili posłowie reprezentujący pełny wachlarz odzwierciedlanego przez nas na tych ławach Frontu Jedności Narodu. W toku prac podkomisja szukała rady również poza swoim gronem, a także konsultowała się szeroko z przedstawicielami Rady Państwa oraz tych resortów, którym ustawa ma udzielić upoważnienia do uregulowania w aktach wykonawczych spraw z nią związanych.</u> + <u xml:id="u-47.8" who="#PoselRyszardWojna">Projekt ustawy został przyjęty na łącznym posiedzeniu Komisji Prac Ustawodawczych oraz Kultury i Sztuki w dniu 10 stycznia bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-47.9" who="#PoselRyszardWojna">W przedłożonym Wysokiej Izbie projekcie podkomisja poselska wychodziła z założenia, iż powinien on posiadać możliwie prostą strukturę i ograniczać się do tego co najważniejsze, odsyłając szczegółowe uregulowania do aktów, jakie na mocy ustawy wyda Rada Państwa i wymienieni w ustawie ministrowie. Chodziło o to, by tekst tej ustawy mógł spełniać również funkcje wychowawcze, będąc m.in. przedmiotem nauczania w szkołach. Istotą projektu są sformułowania art. 104 Konstytucji, który stwierdza, iż — „godło, barwy i hymn Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej otaczane są czcią i podlegają szczególnej ochronie”. Realizacji tego postanowienia podporządkowany jest cały tekst proponowanej ustawy.</u> + <u xml:id="u-47.10" who="#PoselRyszardWojna">Opis godła, barw i flagi ustawa w zasadzie powtarza za dekretem z 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z tym, iż dla uściślenia kolorów białego i czerwonego o kryteria naukowe posłużyliśmy się współrzędnymi trójchromatycznymi. Integralną część ustawy stanowią dołączone do niej wzory godła i barw, podstawowa harmonizacja tekstu muzycznego hymnu narodowego oraz jego tekst literacki w wersji obowiązującej od przeszło pół wieku.</u> + <u xml:id="u-47.11" who="#PoselRyszardWojna">Wysoka Izbo! Godło, barwy i hymn są tymi zewnętrznymi oznakami tożsamości narodowej i państwowej, które swymi korzeniami sięgają głęboko do naszej duszy i wiążą się z całym zespołem stanów emocjonalnych, będących rezultatem nawarstwiania się w nas doznań i przeżywania ojczystej historii.</u> + <u xml:id="u-47.12" who="#PoselRyszardWojna">Wspólny stosunek do historii jest bowiem jednym z głównych czynników tworzących narody. Wspólna radość zwycięstw i wspólne opłakiwanie klęsk, wspólna duma z osiągnięć i wspólne frasowanie się niepowodzeniami są spoiwem wiążącym daną społeczność wokół wspólnych celów rodzącym afirmację woli bycia razem i budowania wspólnej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-47.13" who="#PoselRyszardWojna">W centrum tego odczucia historii — zarówno na płaszczyźnie życia całego narodu, szczególnie tej, która się odbija w jego kulturze, jak i w naszym bardzo osobistym, niekiedy intymnym przeżywaniu polskiej przeszłości i teraźniejszości raz po raz powracają i ożywają w nas obrazy i uczucia bezpośrednio związane z orłem białym, z biało-czerwonymi flagami, sztandarami, chorągwiami, z — „Mazurkiem Dąbrowskiego”. Symbole te — wspólna własność minionych, teraźniejszych i przyszłych pokoleń narodu polskiego — stały się z dawien dawna katalizatorami patriotycznych uczuć i treści, a tym samym czymś znacznie więcej niż tylko formalnymi, zewnętrznymi dowodami naszej przynależności państwowej i narodowej. Stały się — jak stwierdza preambuła do projektu ustawy — — „trwałymi znamionami tożsamości, honoru, dumy i godności narodu”.</u> + <u xml:id="u-47.14" who="#PoselRyszardWojna">Niewiele jest państw na świecie, które by przeniosły swe symbole w nie zmienionej treści od najdawniejszych ich początków, zamglonych pomroką dziejów, po dzień dzisiejszy. W wielu godło i barwy zmieniały się wraz z przyjściem nowej dynastii, lub w rezultacie przemian ustrojowych. Z tych też przyczyn w niektórych krajach stare hymny musiały być zastąpione przez nowe.</u> + <u xml:id="u-47.15" who="#PoselRyszardWojna">A my trwaliśmy niezmiennie przy naszym białym orle, którego początków nie umiemy nawet dokładnie określić — uczeni różnią się co do tego w poglądach; o — „znakach polskich” mówi już Gall Anonim, a później wspomina Wincenty Kadłubek o — „znaku zwycięskiego orła” — ale który już od końca XIII w. przybiera postać niemal współczesną. W tym kształcie pojawia się on na pieczęci majestatycznej króla Przemysława II, a więc tego, który po okresie rozbicia dzielnicowego — koronując się na króla polskiego — tak skutecznie torował drogę odbudowie zjednoczonego państwa. O znaczeniu, jakie współcześni mu przywiązywali do tych symboli, posiadających już wtedy swą tradycję historyczną i zapewne państwowo-prawną, świadczy napis łaciński biegnący wokół tej pieczęci i stwierdzający, że król — „Przywrócił Polakom zwycięskie znaki”, znaczy to, iż orzeł już wtedy jednoczył i mobilizował Polaków do zwycięskich walk.</u> + <u xml:id="u-47.16" who="#PoselRyszardWojna">Wraz z orłem rodziły się barwy. Ich pierwszą postacią była biel orła na tle czerwonej tarczy. Z tych barw wywiodła się królewska chorągiew.</u> + <u xml:id="u-47.17" who="#PoselRyszardWojna">Symbole te przenieśliśmy nie zmienione przez wieki, bo przetrwały one przede wszystkim w nas, w sercach narodu polskiego, bo kolejne pokolenia Polaków się z nimi identyfikowały, bo orzeł biały i barwy biało-czerwone były czymś znacznie więcej niż tylko znakami dynastii, choć kolejni królowie przerysowywali je pod gust epoki, uzupełniając elementami swoich herbów.</u> + <u xml:id="u-47.18" who="#PoselRyszardWojna">Rzecz w tym, że w Polsce — wcześniej niż w wielu innych krajach, przez pojęcie państwa rozumiano nie tylko własność panującego władcy czy dynastii, lecz także społeczność polską na określonym terytorium, nakładającą na władcę konkretne obowiązki. Państwo to zwano — „ciałem Królestwa Polskiego”, a później wspólną pospolitą, czy powszechną rzeczą, a więc nadrzędną formą organizacji całego społeczeństwa. Stąd stosunkowo wcześnie wykrystalizowała się też w rycerstwie polskim świadomość narodowo-państwowa i stąd też owo szerokie przywiązanie do godeł, które tę jedność idei narodu i państwa reprezentowały.</u> + <u xml:id="u-47.19" who="#PoselRyszardWojna">A kiedy nierządność szlachty i jej niezdolność do zabezpieczenia państwu samodzielnego bytu doprowadziły w XVIII wieku do wykreślenia Polski z mapy politycznej Europy, wszystkie walczące kolejno o wolność pokolenia Polaków przejmowały orła białego i barwy biało-czerwone niczym proklamację wspólnej sprawy, niczym insygnia przyszłej niepodległości, które już nie król, już nie magnaci, już nie tylko szlachta, ale cały naród brał na przechowanie.</u> + <u xml:id="u-47.20" who="#PoselRyszardWojna">Z tej walki o wolność zrodził się też — „Mazurek Dąbrowskiego” ta przedziwna, wyrosła z ludowych motywów pieśń, której nasi pradziadowie i dziadowie nadali rangę hymnu narodowego. W zamierzchłej przeszłości rolę tę, szczególnie na polu bitwy, spełniała „Bogurodzica”. W XIX wieku walczący o wolność naród zaprzeczał słowami Józefa Wybickiego faktowi niewoli: Polska jest, póki my żyjemy, póki istnieje naród, bo on jest Polską.</u> + <u xml:id="u-47.21" who="#PoselRyszardWojna">Był to więc jednocześnie manifest tworzenia się narodu we współczesnym sensie tego słowa. Narodem z — „Mazurka Dąbrowskiego” była już nie tylko szlachta, ale wszyscy, dla których Polska nie zginęła — póki oni żyją, póki będą żyli Polacy.</u> + <u xml:id="u-47.22" who="#PoselRyszardWojna">Adam Mickiewicz w jednym z wykładów o literaturze słowiańskiej mówił tak:</u> + <u xml:id="u-47.23" who="#PoselRyszardWojna">„...Wielka to i tajemnicza rzecz owa siła narodowa, która rozchodzi się z jakiegokolwiek ośrodka i ożywia wszystkich obywateli, nawet mimo ich wiedzy...</u> + <u xml:id="u-47.24" who="#PoselRyszardWojna">...Zrozumiecie teraz, Panowie, znaczenie słów sławnej Pieśni Legionów: Jeszcze Polska, nie zginęła, kiedy my żyjemy.</u> + <u xml:id="u-47.25" who="#PoselRyszardWojna">Albowiem człowiek, gdziekolwiek się znajduje, skoro myśli, czuje, działa, może być pewny, że w tejże samej chwili tysiące jego spółrodaków myślą, czują, działają podobnie jak on. Ta spójnia niewidoma związuje narodowości”.</u> + <u xml:id="u-47.26" who="#PoselRyszardWojna">Pieśń ta spajała Polaków, była ich sztandarem, była polskim zawołaniem w szeregach europejskiego frontu wolności. Przejmowały ją od nas i adaptowały dla swoich haseł inne walczące o wyzwolenie narody. W okresie Wiosny Ludów była śpiewana jako hymn ogólnosłowiański. Była ona i jest — jak powiada współczesny pisarz polski — — „w zgodzie z rytmem dziejów, która współbrzmi jak ich rezonans i która pobudza do rezonansu wszystkich w swoim zasięgu”. Losy tej pieśni — to jedna więcej ilustracja polskiego zawołania — „Za wolność naszą i waszą”.</u> + <u xml:id="u-47.27" who="#PoselRyszardWojna">To powszechne uznanie przez Polaków żyjących w niewoli trzech zaborów, względnie rozsianych po świecie, że ich wyróżnikami wśród innych narodów są: własne godło („Jaki znak twój — orzeł biały”), barwy biało-czerwone oraz szeroko w społeczeństwie rozpowszechniony — „Mazurek Dąbrowskiego” spowodowało, iż naród polski wkroczył w II połowie XIX wieku w fazę krystalizowania się jego współczesnych struktur wraz już z historycznymi jego symbolami. Rodząca się polska klasa robotnicza, przyszły hegemon narodu, w czerwieni flag rewolucyjnych 1905 roku upatrywała naturalną harmonię kolorów i celów społecznych z chorągwiami biało-czerwonymi. Symbole te, przez nikogo nie zadekretowane, wrosły w nasz naród w naturalny sposób, a w czci i szacunku im oddawanym materializował się stosunek do ojczyzny. Były znakami bojowymi w walce o jej wolność. Kiedy w 1918 roku — „wybuchła” — jak mawiali nasi ojcowie — Polska, było dla wszystkich oczywiste, że to odbudowane na nowo państwo ma za swój herb orła białego na czerwonym polu. Jego plastyczny kształt — dzieło prof. Zygmunta Kamińskiego — został usankcjonowany ustawą z 28 lipca 1927 roku. Natomiast tekst literacki i muzyczny — „Mazurka Dąbrowskiego” został urzędowo po raz pierwszy sprecyzowany okólnikiem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z 15 października 1926 r. i w tejże wersji literackiej i muzycznej obowiązuje po dziś dzień. Ponieważ zatwierdzona wersja muzyczna była tylko jednogłosowa, w 1948 r., a więc już w Polsce Ludowej — Minister Kultury i Sztuki, w wyniku konkursu zatwierdził opracowania muzyczne na głos, na fortepian oraz na głos z fortepianem w harmonizacji prof. Kazimierza Sikorskiego.</u> + <u xml:id="u-47.28" who="#PoselRyszardWojna">Wysoka Izbo! Kto z nas pamiętających lata</u> + <u xml:id="u-47.29" who="#PoselRyszardWojna">II wojny światowej, nie przechowuje w sobie jak najdroższego skarbu wspomnień związanych z narodowymi symbolami: widoku biało-czerwonej chorągwi wywieszonej w niejednym z naszych miast ku pokrzepieniu polskich serc a na wyzwanie okupantowi, biało-czerwonych opasek na rękawach powstańców warszawskich, opasek, które ich cywilne ubrania przekształcały w polskie mundury, flagi polskiej na zdobytym szczycie Monte Cassino czy wreszcie naszych barw narodowych na pruskiej kolumnie zwycięstwa w Berlinie, gdy żołnierz polski — u boku radzieckiego — zdobywał stolicę III Rzeszy.</u> + <u xml:id="u-47.30" who="#PoselRyszardWojna">Przejdą do historii po wsze czasy zdjęcia żołnierzy polskich wbijających biało-czerwone słupy graniczne nad Odrą i Nysą, czy pierwszych reprezentantów naszej ludowej władzy, których jedyną niekiedy legitymacją była biało-czerwona opaska.</u> + <u xml:id="u-47.31" who="#PoselRyszardWojna">A kiedy twórcy Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego anonsowali w nim nadejście wolności, to odwołali się do najprostszej przenośni: — „Nad umęczoną Polską powiały znów biało-czerwone sztandary”.</u> + <u xml:id="u-47.32" who="#PoselRyszardWojna">Melodią — „Jeszcze Polska nie zginęła” witano w lipcu 1944 roku na lotnisku w Lublinie przybywających tam przedstawicieli PKWN.</u> + <u xml:id="u-47.33" who="#PoselRyszardWojna">To, że Polska odradzająca się w nowym kształcie ustrojowym głosiła jednocześnie kontynuację swych dziejów narodowych i państwowych, było historyczną, nieprzemijającą zasługą Polskiej Partii Robotniczej, która ostatecznie przetopiła w jeden stop sprawę wyzwolenia narodowego z wyzwoleniem społecznym, która sprawiła, że Polska, zmieniając założenia ustrojowe, kontynuowała to, co ją wyróżniało spośród innych narodów, co stanowiło o cechach charakterystycznych naszej osobowości, co czyniło budowniczych Polski Ludowej spadkobiercami twórców państwa polskiego sprzed tysiąca lat, a jednocześnie tymi, którzy na polskiej ziemi materializowali wielkie idee socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-47.34" who="#PoselRyszardWojna">Manifestacją i naocznym wyrazem tego, iż mimo wszystkich cezur historii i jej wielkich zwrotów pozostawaliśmy niezmiennie sobą, były i są symbole naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-47.35" who="#PoselRyszardWojna">Z inicjatywy władzy ludowej godło z białym orłem w czerwonym polu i barwy biało-czerwone zostały wpisane do Konstytucji z 1952 r. jako znamiona samookreślenia się naszego państwa. Wspomnę, że nie czyniły tego konstytucje II Rzeczypospolitej ani ta z 1921 roku, ani z 1935 r. To nadanie symbolom rangi najwyższej, bo określonej normą konstytucyjną właśnie dopiero przez reprezentację ustawodawczą narodu podejmującego budowę socjalizmu, zawiera w sobie głęboką wymowę.</u> + <u xml:id="u-47.36" who="#PoselRyszardWojna">Natomiast — „Mazurek Dąbrowskiego” jako hymn narodowy został objęty Konstytucją w trakcie jej nowelizacji w 1976 r. Twórcy tekstu konstytucyjnego z 1952 roku wychodzili z założenia, iż melodia i słowa pieśni — „Jeszcze Polska nie zginęła” posiadały same przez się walor normy prawnej prawa zwyczajowego, głęboko zakorzenionej w praktyce społecznej i państwowej.</u> + <u xml:id="u-47.37" who="#PoselRyszardWojna">Wola usankcjonowania tego stanu normą konstytucyjną sprawiła, że w znowelizowanej w 1976 roku Konstytucji w art. 103, obok sprawy godła i barw, została uregulowana prawnie również sprawa hymnu narodowego.</u> + <u xml:id="u-47.38" who="#PoselRyszardWojna">Tym samym znalazły swój logiczny ciąg te wielkie linie naszych dziejów, w których określające i jednoczące nas symbole odgrywały tak doniosłą dolę. Przedkładany dziś Wysokiej Izbie projekt ustawy jest wykonaniem tego artykułu Konstytucji.</u> + <u xml:id="u-47.39" who="#PoselRyszardWojna">Wysoka Izbo! Projekt ustawy, który mam dziś zaszczyt prezentować, należy do tych tekstów, na które będą powoływać się przyszłe pokolenia Polaków. Przyjmując dziś tę ustawę — o co wnoszę — Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nawiąże bezpośrednio do tego głównego nurtu naszych dziejów, który zaświadcza o woli historycznej ciągłości naszego narodu i państwa.</u> + <u xml:id="u-47.40" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#Marszalek">Dziękuję posłowi sprawozdawcy.</u> + <u xml:id="u-48.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów zechce zabrać głos w sprawie projektu ustawy?</u> + <u xml:id="u-48.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-48.3" who="#Marszalek">Możemy zatem przystąpić do głosowania.</u> + <u xml:id="u-48.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o godle, barwach i hymnie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w brzmieniu proponowanym przez posła sprawozdawcę — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-48.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-48.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-48.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o godle, barwach i hymnie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-48.9" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-48.10" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Zmiana w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-48.11" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów obywatela Piotra Jaroszewicza.</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#PiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Minister Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej — obywatel profesor Jerzy Olszewski w dniu 27 grudnia 1979 roku złożył prośbę o odwołanie go z dotychczas zajmowanego stanowiska ze względu na pogarszający się stan zdrowia, który uniemożliwia mu sprawne kierowanie resortem.</u> + <u xml:id="u-49.1" who="#PiotrJaroszewicz">Uznając argumenty obywatela Jerzego Olszewskiego za uzasadnione, do czasu podjęcia decyzji przez Sejm, udzieliłem mu z dniem 29 grudnia 1979 roku urlopu zdrowotnego.</u> + <u xml:id="u-49.2" who="#PiotrJaroszewicz">Kandydatura na stanowisko Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej zostanie przedłożona w terminie późniejszym. Funkcję kierownika resortu powierzyłem obywatelowi Ryszardowi Karskiemu, który uprzednio zajmował stanowisko Pierwszego Zastępcy Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej.</u> + <u xml:id="u-49.3" who="#PiotrJaroszewicz">Przychylając się do prośby obywatela Jerzego Olszewskiego, wnoszę o odwołanie go ze stanowiska Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej. Dziękuję za uwagę.</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi.</u> + <u xml:id="u-50.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie wniosku przedstawionego przez Prezesa Rady Ministrów?</u> + <u xml:id="u-50.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-50.3" who="#Marszalek">Przypominam, że zgodnie z art. 51 regulaminu Sejmu, uchwały w sprawie powołania i odwołania członków Rządu, zapadają zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-50.4" who="#Marszalek">Stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u> + <u xml:id="u-50.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-50.6" who="#Marszalek">Na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej proponuję podjęcie uchwały w sprawie odwołania obywatela Jerzego Olszewskiego ze stanowiska Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej.</u> + <u xml:id="u-50.7" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-50.8" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-50.9" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.10" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.11" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej odwołał obywatela Jerzego Olszewskiego ze stanowiska Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej.</u> + <u xml:id="u-50.12" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji Sejmu (druk nr 144).</u> + <u xml:id="u-50.13" who="#Marszalek">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi propozycję zamknięcie VII sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-50.14" who="#Marszalek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-50.15" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-50.16" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną uchwałę.</u> + <u xml:id="u-50.17" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-50.18" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm podjął uchwałę w sprawie zamknięcia VII sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-50.19" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-50.20" who="#Marszalek">Informuję Wysoką Izbę, że do Prezydium Sejmu wpłynęła odpowiedź Ministra Górnictwa na interpelację posłów Koła Poselskiego — „Znak” w sprawie ostatnich wypadków w górnictwie węglowym *).</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00029-01/header.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00029-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..f172db9 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00029-01/header.xml @@ -0,0 +1,64 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-197680-sjm-ppxxx-00029-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>29 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>29 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">7</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">29</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1980-02-18</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="EdwardBabiuch" role="speaker"> + <persName>Edward Babiuch</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="poselEdwardGierek" role="speaker"> + <persName>poseł Edward Gierek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKazimierzMorawski" role="speaker"> + <persName>Poseł Kazimierz Morawski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Poseł Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPiotrStefanski" role="speaker"> + <persName>Poseł Piotr Stefański</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWaclawAuleytner" role="speaker"> + <persName>Poseł Wacław Auleytner</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWladyslawKruczek" role="speaker"> + <persName>Poseł Władysław Kruczek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZdzislawTomal" role="speaker"> + <persName>Poseł Zdzisław Tomal</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZenonKomender" role="speaker"> + <persName>Poseł Zenon Komender</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrow" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00029-01/text_structure.xml b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00029-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..d9d2109 --- /dev/null +++ b/1976-1980/sejm/posiedzenia/pp/197680-sjm-ppxxx-00029-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,319 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja VII — Sesja VIII</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 29 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 18 lutego 1980 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 8 0</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 16)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Na posiedzeniu przewodniczy Marszałek Sejmu Stanisław Gucwa)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 15 lutego 1980 roku Rada Państwa podjęła następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">„Na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa postanawia zwołać ósmą sesję Sejmu VII kadencji z dniem 16 lutego 1980 roku.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Sekretarz Rady Państwa</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#komentarz">Ludomir Stasiak”</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu — na podstawie art. 45 regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — ustaliło termin posiedzenia na dzień dzisiejszy.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza łaską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Powołuję na sekretarzy posłów Andrzeja Bondarewskiego i Marka Ordona.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Protokół i listę mówców prowadzić będzie poseł Andrzej Bondarewski.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Proszę Posłów Sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Uważam zatem, że przedstawiony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny posiedzenia Sejm zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Zmiany w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Informuję Wysoką Izbę, że wpłynęło pismo obywatela Prezesa Rady Ministrów treści następującej:</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Uprzejmie proszę o odwołanie mnie ze stanowiska Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#komentarz">Piotr Jaroszewicz”</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Proponuję, aby Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przychylił się do prośby obywatela Piotra Jaroszewicza o odwołanie go ze stanowiska Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przychylając się do wniosku, odwołał obywatela Piotra Jaroszewicza ze stanowiska Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Piotrowi Jaroszewiczowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselPiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Po przyjęciu mojej rezygnacji ze stanowiska Prezesa Rady Ministrów, które z rekomendacji I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i woli Sejmu sprawowałem przez blisko 10 lat od grudnia 1970 r. do dziś — pragnę serdecznie podziękować Obywatelom Posłom za zaufanie, jakim mnie obdarzaliście, za współpracę i pomoc w pełnieniu tej zaszczytnej, ale i niełatwej funkcji.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselPiotrJaroszewicz">Szczególnie cenna była dla mnie zawsze rzeczowa ocena pracy zarówno mojej, jak Rządu i administracji.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselPiotrJaroszewicz">Chcę zwłaszcza podziękować Wysokiemu Sejmowi za ostatni dowód poparcia wyrażony przed kilku tygodniami, kiedy to Wysoka Izba uchwaliła jednomyślnie plan i budżet na rok 1980. Była to jedna z najtrudniejszych prac Rządu i Sejmu. Przygotowując projekty planu i budżetu, dążyliśmy do tego, aby mimo bardzo trudnych uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych, w maksymalnym stopniu ochronić podstawowe cele społeczne i gospodarcze. Taka hierarchia zadań jasno wynika z woli Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, co znalazło kolejny wyraz w uchwałach VIII Zjazdu partii. Jest ona również w pełni akceptowana przez bratnie partie — Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! Rząd, któremu przewodniczyłem, zawsze z największą uwagą odnosił się do wniosków i propozycji, ocen i krytycznych uwag obywateli posłów. Posiedzenia plenarne Sejmu, aktywna praca komisji sejmowych, kontrolna działalność obywateli posłów w terenie stanowiły zawsze zarówno dla mnie, jak i dla członków Rządu ważną pomoc w naszej codziennej działalności. Wszystkie głosy starannie analizowaliśmy, wyciągaliśmy z nich wnioski; a propozycje i postulaty obywateli posłów staraliśmy się spełniać ' w miarę możliwości.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselPiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Przemawiając jako ustępujący szef Rządu, pragnę szczerze i Serdecznie podziękować Radzie Państwa za życzliwy nadzór i pomoc w mojej pracy, pracy Rządu i administracji. Pragnę także podziękować Prezydium Sejmu, klubom poselskim i ich przewodniczącym, a także posłom bezpartyjnym za owocną współpracę i wiele cennych rad, wskazówek krytycznych, nieraz ostrych ocen, ale i wyrazów poparcia.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselPiotrJaroszewicz">W mojej pracy w Rządzie pomagali mi zawsze wicepremierzy, Najwyższa Izba Kontroli, ministrowie, prezesi organizacji spółdzielczych, szefowie centralnych instytucji, wojewodowie, naczelnicy miast i gmin, dyrektorzy zjednoczeń i zakładów pracy. Spotykałem się na co dzień z ich życzliwością. Pragnę im za to wobec Wysokiej Izby podziękować.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselPiotrJaroszewicz">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Pozwólcie Obywatele Posłowie, że na chwilę cofnę się do odległych, dziś już historycznych wydarzeń. 35 lat temu, w maju 1945 r. żołnierz polski wespół z żołnierzem radzieckim toczyli krwawe boje, dobijając faszystowskiego wroga na jego własnej ziemi, biorąc odwet za gorycz klęski wrześniowej, za cierpienia i męki narodu w latach wojny. Wówczas to mnie, żołnierzowi I Armii Ludowego Wojska Polskiego, stojącemu na czele delegacji wyłonionej z jednostek wojskowych, aktywnie walczących w Berlinie, przypadł zaszczyt wystąpienia po raz pierwszy w mym życiu z trybuny parlamentu Polski Ludowej. Złożyłem wówczas Krajowej Radzie Narodowej meldunek o tym, że boje toczą się już na ulicach Berlina, że również żołnierz polski zatknął biało-czerwone sztandary na gruzach stolicy III Rzeszy, przywracając naszemu narodowi poczucie siły, dumy i godności.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselPiotrJaroszewicz">Od tamtych odległych lat, a właściwie od 1943 r. po dzień dzisiejszy, pracując na powierzonych mi przez partię i Wysoką Izbę odpowiedzialnych stanowiskach w sztabach okresu wojny i pokojowej pracy, za najwyższy swój cel uważałem zawsze usilne dążenie do tego, aby to poczucie narodowej godności umacniać i opierać na trwałych fundamentach gospodarczego, społecznego i kulturalnego rozwoju kraju, pomnażać dobrobyt naszego narodu, umacniać jego siłę i niepodległość.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselPiotrJaroszewicz">Szczególną kartą w moim życiu jest ostatnie dziesięciolecie, w którym z woli partii kierowałem pracami Rady Ministrów. Jestem w pełni świadom tego, że w toku pracy Rządu w tym okresie nie wszystko, co zamierzaliśmy i czego od nas oczekiwano, udało się nam osiągnąć w funkcjonowaniu naszej gospodarki i państwa. Zaważyły na tym przyczyny obiektywne, ale wiele było też przyczyn subiektywnych, zależnych ;od nas, od jakości pracy Rządu i całej administracji państwowej, i. gospodarczej. Ale braki i niedociągnięcia nie zmieniają przecież generalne} oceny mijającej dekady jako okresu szczególnie dynamicznego, rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselPiotrJaroszewicz">Obywatele Posłowie! Biorąc pod uwagę zarówno ostatnią dekadę, jak i. cały historyczny, wszechstronny dorobek materialny, społeczny, kulturalny, naukowy i techniczny kraju; rozwój i wysoki poziom klasy robotniczej rolników i inteligencji, całego społeczeństwa w mieście i na wsi, a szczególnie młodzieży opatrzę z optymizmem w przyszłość naszego socjalistycznego budownictwa. Utwierdzą mnie w tym krzepnąca jedność naszego narodu, jego patriotyzm i internacjonalizm. Służyć temu, będzie również, jak zawsze dotychczas, niewzruszona przyjaźń ze Związkiem Radzieckim i całą socjalistyczną wspólnotą. Wierzą głęboko, że dzięki tym czynnikom odniesiemy/dalsze sukcesy w rozwoju kraju, mimo niełatwych warunków, z jakimi musimy się liczyć w nadchodzących latach, że zrealizujemy w pełni program rozwoju Polski, uchwalony przez VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, program oparty na realnej ocenie możliwości i sytuacji naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselPiotrJaroszewicz">Jest to program całego narodu, niepodważalna podstawa dalszego rozwoju socjalistycznej Polski. Będzie on wykonywany przez całe społeczeństwo zespolone wokół Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — przewodniej i kierowniczej siły naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselPiotrJaroszewicz">Wysoki Sejmie! W przemówieniu I Sekretarza KC PZPR towarzysza Edwarda Gierką zamykającym obrady VIII Zjazdu naszej partii padły pod moim adresem — za co serdecznie dziękuję — ważkie życzliwe słowa. Rad jestem, jak byłby rad temu zapewne każdy człowiek, którego życie składa się z osiągnięć i błędów, odwagi, siły i słabości, że doceniono mój skromny wkład w dzieło budowy socjalistycznej ojczyzny, budowy państwa powszechnie dziś w świecie szanowanego.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselPiotrJaroszewicz">Jestem wdzięczny, że partia, klasa robotnicza, społeczeństwo okazywały mi zaufanie, wybierając mnie posłem na Sejm we wszystkich jego kadencjach za władzy ludowej. Życzę mojemu następcy na stanowisku szefa Rządu i całej Radzie Ministrów jak najowocniejszej pracy dla narodu, partii i Polski Ludowej. Jestem dumny z tego, że ponad połowę mojego życia mogłem poświęcić pracy dla partii, ludowej ojczyzny, ideom naszej partii, interesom ludowego państwa. Dobru naszego narodu będę służył do końca. Jeszcze raz dziękuję Wysokiemu Sejmowi za współpracę.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Piotrowi Jaroszewiczowi za dobrą współpracę i współdziałanie z Sejmem w spełnianiu jego konstytucyjnych zadań.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Przystępujemy obecnie do rozpatrzenia wniosku w sprawie powołania Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Proszę o zabranie głosu I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej posła Edwarda Gierka.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">I Sekretarz KC PZPR</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#poselEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Przed trzema dniami zakończył swoje obrady VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Z treści Zjazdu wynikają ważne wnioski dla polityki wewnętrznej i zagranicznej. Jego uchwały stanowić będą podstawę planu 5-letniego na lata 1981—1985.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#poselEdwardGierek">Myślą przewodnią dyskusji i dokumentów przyjętych na Zjeździe było pełne wykorzystanie wielkiego potencjału gospodarczego, stworzonego w minionej dekadzie dla dobra narodu przez lepszą, mądrze sterowaną, zorganizowaną, wydajną i rzetelną pracę, na wszystkich szczeblach i we wszystkich dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#poselEdwardGierek">Jest to postulat jasny i oczywisty, ale niełatwy do zrealizowania. Wymaga on rozważnego, ale i zdecydowanego doskonalenia sposobów i metod kierowania gospodarką, całej pracy państwowej. Wymaga wielu pozytywnych zmian w postawie ludzi wobec pracy, wobec obywatelskich i zawodowych powinności. Wymaga-inicjatywy i odpowiedzialności, wymaga szerszej samodzielności kadr, a zarazem skutecznej kontroli.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#poselEdwardGierek">Przed chwilą Sejm przyjął rezygnację towarzysza Piotra Jaroszewicza z funkcji Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#poselEdwardGierek">Chciałbym raz jeszcze podziękować Mu za Jego działalność, za wielkie zasługi dla Polski.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#poselEdwardGierek">Komitet Centralny upoważnił mnie do przedstawienia Sejmowi w imieniu naszej partii kandydatury wybitnego działacza partyjnego, członka Biura Politycznego Komitetu Centralnego naszej partii, towarzysza Edwarda Babiucha na stanowisko Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#poselEdwardGierek">Centralna Komisja Porozumiewawcza partii i stronnictw politycznych poparła tę kandydaturę. Tak więc również z jej upoważnienia pragnę zarekomendować towarzysza Edwarda Babiucha.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#poselEdwardGierek">Towarzysz Edward Babiuch ma duże doświadczenie polityczne) od najmłodszych lat aktywnie działał w Związku Młodzieży Polskiej i w Polskiej Partii Robotniczej, a następnie w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Pełnił szereg odpowiedzialnych funkcji partyjnych. Był m.in. kierownikiem Wydziału Organizacyjnego Komitetu Centralnego.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#poselEdwardGierek">W grudniu 1970 r. na VII Plenum towarzysz Edward Babiuch wybrany został członkiem Biura Politycznego i Sekretarzem KC. Był współtwórcą obecnej strategii społeczno-gospodarczej naszej partii i aktywnie ją realizował w całym mijającym 10-leciu. Przez wiele lat^ ^odgrywał istotną rolę w pogłębianiu współpracy z sojuszniczymi stronnictwami politycznymi, a także z bezpartyjnymi w Sejmie, w ramach Frontu Jedności Narodu.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#poselEdwardGierek">Z ramienia Biura Politycznego zajmował się również sprawami polityki zagranicznej, uczestniczył w wielu ważnych spotkaniach i konferencjach międzynarodowych. Jest wiceprzewodniczącym Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#poselEdwardGierek">Towarzysz Babiuch cieszy się wielkim szacunkiem w naszej partii i wśród szerokiego aktywu społeczno-politycznego.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#poselEdwardGierek">Wyniósł z robotniczego domu rodzinnego i zdobył własnym doświadczeniem głębokie zrozumienie problemów ludzi pracy. Całym swoim życiem dowiódł wierności ideałom socjalizmu i żarliwego patriotyzmu. Znane jest jego wielkie poczucie odpowiedzialności, rzeczowość, konsekwencja i życzliwość ludziom. Jest człowiekiem prawym, skromnym i niezwykle pracowitym. Prezesa Rady Ministrów, jak wszyscy sobie zdają z tego sprawę, czekają trudne obowiązki.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#poselEdwardGierek">Jestem pewien, że towarzysz Edward Babiuch — jeśli Sejm obdarzy go zaufaniem — tak jak zawsze w swojej działalności nie będzie szczędził sił, godnie wypełni powierzone mu zadania.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#poselEdwardGierek">Obywatele Posłowie! Zwracając się do Was o poparcie kandydatury towarzysza Babiucha proszę Was również, abyście swym działaniem wspierali pracę Rządu. Jest to niezbędne. Nasze kadry państwowe i gospodarcze to w decydującej większości ludzie o wysokich kwalifikacjach zawodowych, ideowi i ofiarni. Wysoko cenimy ich odpowiedzialną pracę, ich wkład w rozwój kraju. Stwarzamy warunki, by doskonalili oni stale swoje umiejętności. Naszą partia, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, uważa umacnianie państwa za doniosłą powinność.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#poselEdwardGierek">Wierzę, że sprawa ta spotka się ze zrozumieniem i aktywnym poparciem wszystkich sił politycznych naszego kraju, wszystkich patriotycznie myślących obywateli.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Dziękuję I Sekretarzowi Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej posłowi Edwardowi Gierkowi.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Czy w sprawie zgłoszonej propozycji ktoś pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">Stosownie do regulaminu Sejmu, uchwały w sprawie zmian w składzie naczelnych organów państwowych zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Stwierdzam, że w dzisiejszym posiedzeniu bierze udział wymagana liczba posłów.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#Marszalek">Proponuję podjęcie przez Sejm następującej uchwały:</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — na podstawie art. 29 i 37 Konstytucji — powołuje obywatela Edwarda Babiucha na stanowisko Prezesa Rady Ministrów z jednoczesnym odwołaniem ze stanowiska Zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa.” Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm powołał obywatela Edwarda Babiucha na stanowisko Prezesa Rady Ministrów z jednoczesnym odwołaniem ze stanowiska Zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#Marszalek">Obecnie proszę o zabranie głosu Prezesa Rady Ministrów Edwarda Babiucha.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#EdwardBabiuch">Obywatelu Marszalku! Wysoki Sejmie! Powierzenie mi urzędu Prezesa Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nakłada na mnie szczególną odpowiedzialność. Sprawowanie tego urzędu jest nie tylko wielkim zaszczytem i wysoką godnością, ale przede wszystkim — co pragnę z całą mocą podkreślić — trudną służbą publiczną. Z tą świadomością przyjmuję z Waszych rąk — Obywatele Posłowie — ten zaszczyt i tę odpowiedzialność. Na miarę wszystkich sił i możliwości będę się starał zadość uczynić zaufaniu' mojej partii — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a także Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, zaufaniu, któremu dzisiaj dał wyraz I Sekretarz Komitetu Centralnego PZPR towarzysz Edward Gierek zgłaszając moją kandydaturę. W poparciu jakiego mi udzielili w głosowaniu posłowie bezpartyjni widzę wyraz ich stosunku do naszej partii i do jej polityki, do nadrzędnej sprawy — jedności narodu. Będę uważał za swój obowiązek, dbać o to, aby działalność Rządu znajdowała zawsze oparcie we Froncie Jedności Narodu i do jego umacniania się przyczyniała.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Za pięć tygodni naród nasz w wyborach powszechnych powoła Sejm VIII kadencji. Zgodnie z Konstytucją Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej obecny Rząd złoży swe pełnomocnictwa nowo wybranemu Sejmowi, który podejmie decyzje w sprawie składu Rady Ministrów w nowej kadencji. Wtedy też nowy Rząd przedstawi Sejmowi i społeczeństwu długofalowy program swoich prac. Dziś chciałbym ograniczyć się do kilku tylko problemów, na których Rząd skupi główną uwagę w najbliższym czasie oraz zasad, które wyznaczają kierunki jego działania.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#EdwardBabiuch">Przed trzema dniami zakończył swe obrady VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Dokonał on gruntownej i wnikliwej oceny aktualnego stanu państwa, naszej gospodarki, polityki społecznej, oświaty i kultury. Jesteśmy w pełni świadomi wagi postanowień Zjazdu. One to stanowić będą linię programową działania Rządu. Oznacza to z jednej strony nakaz konsekwentnej kontynuacji strategii, którą pomyślnie, aczkolwiek nie bez trudności realizujemy od początku lat siedemdziesiątych, pomnażając materialny i duchowy potencjał narodu i państwa oraz umacniając miejsce Polski w świecie. Z drugiej jednak strony — VIII Zjazd unaocznił ze szczególną siłą konieczność lepszej, bardziej skutecznej realizacji założeń strategicznych, zmniejszenia społecznych kosztów rozwoju, łagodzenia trudności, usuwania hamulców i barier. Musimy dokonać wielkiego wysiłku na rzecz zharmonizowania naszej gospodarki, której potencjał materialny i kadrowy jest już bardzo duży i nowoczesny. Może i powinien on być lepiej, efektywniej spożytkowany dla rozwoju kraju, dla zaspokojenia potrzeb wszystkich ludzi pracy. Będziemy zatem skupiać naszą uwagę na wzroście efektywności gospodarowania we wszystkich aspektach tego problemu, świadomi, że od tego zależy realizacja naszych celów społecznych. Jest to tym ważniejsze, że musimy być przygotowani na różnego rodzaju trudności wynikające ze skomplikowanej sytuacji zewnętrznej. Pod koniec stycznia uzyskaliśmy ostateczne dane o wynikach gospodarczych roku ubiegłego. Muszę powiedzieć otwarcie, że na niektórych odcinkach są one gorsze od wcześniejszych przewidywań i szacunków; dotyczy to w szczególności zaopatrzenia surowcowo-materiałowego, stanu kooperacji, przebiegu inwestycji i nowych uruchomień. Sytuacja taka w znacznym stopniu została spowodowana poważnymi stratami gospodarczymi w pierwszym i drugim kwartale roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#EdwardBabiuch">Mamy jednak do czynienia również z trudnościami i niedostatkami o charakterze subiektywnym, których pokonanie jest możliwe poprzez podniesienie jakości pracy we wszystkich dziedzinach i na wszystkich szczeblach w zarządzaniu i w produkcji. Na tym właśnie chcemy skupić głównie naszą uwagę.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#EdwardBabiuch">Kluczową sprawą jest lepsze wykorzystanie i wzrost produktywności majątku trwałego, na którego powiększenie i unowocześnienie przeznaczyliśmy ogromne nakłady i zaciągnęliśmy niemałe kredyty. W tym celu trzeba krok za krokiem, ale z większą konsekwencjąi dalekowzrocznością niwelować dysproporcje między poszczególnymi działami i gałęziami, zmierzając do zapewnienia rytmicznego funkcjonowania całej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#EdwardBabiuch">Najpilniejsze zadanie widzę w kontynuacji i intensyfikacji wysiłków na rzecz poprawy sytuacji w energetyce i transporcie. Wykorzystamy w tej dziedzinie liczne propozycje zgłoszone w dyskusji przedzjazdowej i na samym Zjeździe partii. Mamy sporo trudności w dziedzinie zaopatrzenia materiałowego produkcji. Nie możemy w krótkim czasie radykalnie polepszyć stanu rzeczy w tej dziedzinie. Sądzę wszakże, iż możemy i powinniśmy wprowadzić znacznie więcej porządku i realizmu w zakresie współzależności zadań i środków. Idzie o to, aby każde przedsiębiorstwo i jego załoga wiedziały na co mają liczyć. Stworzyłoby to lepsze niż obecnie podstawy do racjonalnego wykorzystania stojących do dyspozycji materiałów, a także dla ich oszczędności. Trzeba jednakże pamiętać, że o rytmice produkcji decyduje w praktyce wywiązywanie się każdego zakładu — codziennie i w pełni — z zadań kooperacyjnych, zwłaszcza w dziedzinie surowców i materiałów. Wykonując swoje zobowiązania wobec innych, tworzymy najmocniejszą podstawę dla niezakłóconego biegu własnej pracy.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#EdwardBabiuch">Prowadzimy słuszną politykę szybkiego i efektywnego zagospodarowywania bogactw naszej ziemi. Będziemy nadal iść tą drogą. Kapitałochłonność i długotrwałość inwestycji surowcowych wyznacza jednak pułap naszych możliwości. Nie jesteśmy w stanie go przekroczyć. Istnieje także granica możliwości importowych. Dlatego szczególnie ważnym zadaniem najbliższych lat będzie opanowanie w całej gospodarce trudnej umiejętności zwiększania produkcji materiałowej na drodze racjonalizacji zużycia paliw i surowców, przestawiania się na paliwa krajowe i surowcowe łatwiejsze do uzyskania oraz zapewnienie większej efektywności ich zużycia.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#EdwardBabiuch">Odpowiedzialne zadania wynikają z uchwał VIII Zjazdu dla rolnictwa i gospodarki żywnościowej. Jestem przekonany, że w urzeczywistnieniu tych zadań kierować się będziemy stabilnymi, dającymi szansę wszystkim sektorom rolnictwa, a zarazem torującymi drogę stopniowym przemianom społecznym i poprawie warunków życia wsi — zasadami polityki rolnej PZPR, kształtowanymi wspólnie z ZSL.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#EdwardBabiuch">Rolnictwu zapewniać będziemy — na miarę naszych możliwości — dostanę środków produkcji, doskonalić warunki ekonomiczne, pomoc specjalistów rolnych, by na tej drodze rozwijać aktywność i inicjatywę produkcyjną rolników.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#EdwardBabiuch">Stały wzrost produkcji rolnej oraz zwiększenie jej towarowości — to główny warunek osiągnięcia strategicznego celu, jakim jest samowystarczalność w dostatnim zaspokajaniu żywnościowych potrzeb narodu.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Ujemne saldo obrotów handlowych z zagranicą, mimo ponadplanowego importu zbóż, zmniejsza się systematycznie. Ale główne zadania w tej mierze są jeszcze przed nami. Są one bardzo trudne, wymagają znacznie szybszego wzrostu produkcji eksportowej oraz istotnego podniesienia jej jakości. Sprawie tej poświęcimy maksimum uwagi w pracy Rządu i całej administracji gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#EdwardBabiuch">Dalszy pomyślny rozwój naszego kraju wymaga wydatnego zwiększenia udziału Polski w międzynarodowym podziale pracy. Szczególne znaczenie ma dla nas rozwój współpracy ze Związkiem Radzieckim i zacieśnianie współdziałania ze wszystkimi państwami socjalistycznymi w ramach RWPG. Mamy w tej dziedzinie dobre perspektywy. Będziemy dokładali starań, aby je wykorzystać z jak największą korzyścią dla Polski i jej przyjaciół, dla całej socjalistycznej wspólnoty.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#EdwardBabiuch">Kontynuować będziemy współpracę gospodarczą z krajami zachodnimi na zasadach obustronnych korzyści. Działać będziemy na rzecz pomyślnego kształtowania naszych stosunków z krajami rozwijającymi się.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#EdwardBabiuch">Ważne miejsce w pracach Rządu zajmie porządkowanie rozległego frontu inwestycyjnego. Dokonana przez VIII Zjazd ocena wszechstronnie charakteryzuje zarówno wielką historyczną wręcz rolę ogromnego wysiłku inwestycyjnego w ostatniej dekadzie, jak i liczne słabości działalności inwestycyjnej. Rozmiary przyszłych nakładów inwestycyjnych muszą odpowiadać obecnym uwarunkowaniom rozwoju kraju. Nakłady za małe wpłynęłyby hamująco na rozwój potencjału wytwórczego i na długie lata ograniczyłyby możliwości zaspokajania potrzeb społecznych. Nakłady za duże powiększyłyby napięcia i zakłócenia, prowadziłyby do zamrażania i rozpraszania środków. Śmiały, ale wyważony plan inwestycyjny musi zapewniać rzeczywiste pierwszeństwo dla zadań uznanych przez VIII Zjazd za najważniejsze, umożliwiać skuteczną koncentrację sił i środków, co warunkuje szybką realizację poszczególnych zamierzeń. Złożone zadania społeczno-gospodarcze, w obliczu których kraj nasz stoi, wymagać będą dalszego zwiększenia roli nauki zarówno jako źródła innowacji i postępu, jak też niezastąpionego czynnika optymalizacji decyzji. Kontynuując dobre w tym względzie tradycje tworzyć będziemy niezbędne warunki dla rozwoju nauki i odwoływać się do jej pomocy.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Ogromne znaczenie tak gospodarcze, jak i społeczne ma zwiększenie produkcji towarów rynkowych w odpowiedniej ilości i asortymencie, przede wszystkim tych, które odgrywają największą rolę w masowej konsumpcji. Będziemy sprzyjać przyspieszeniu i prawidłowemu kierunkowi rozwoju usług oraz rzemiosła. Rząd kierować się będzie zasadą, że polityka zaopatrzenia rynku i kształtowania struktury cen zapewnić powinna zgodnie z uchwałą VIII Zjazdu wzrost płac realnych i dochodów ludności. Będziemy też dążyć do tego, aby zgodnie z dyrektywą partii zapewniać właściwe relacje między wzrostem produkcji towarów i usług a wzrostem płac i dochodów ludności.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#EdwardBabiuch">Nie możemy obiecać poważnego, a zwłaszcza szybkiego zwiększenia dostaw rynkowych niektórych deficytowych obecnie artykułów. Powinniśmy zatem tak kształtować funkcjonowanie rynku, aby zmniejszać dotkliwość niedostatków, oszczędzać czas tracony na wyczekiwanie w kolejkach, sprawić, że towary będą nabywane, a nie — „załatwiane”. Jest to zadanie bardzo ważne, ale towarzyszyć mu muszą, potwierdzane codzienną praktyką, wysiłki na rzecz systematycznego polepszania równowagi rynkowej.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#EdwardBabiuch">Obecnie, kiedy wolniej rośnie dochód narodowy i dochody ludności, obowiązywać musi w całej naszej polityce szczególna dbałość o przestrzeganie sprawiedliwości społecznej, a zapobieganie nieuzasadnionym rozpiętościom w płacach i dochodach, zdecydowane przecinanie możliwości dochodów nie zapracowanych, tępienie marnotrawstwa i nadużyć. Wiele zależy tu od całego społeczeństwa, ale jeszcze więcej od władz wszystkich szczebli. W walce o wysokie morale w życiu publicznym będziemy zdecydowani i konsekwentni.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#EdwardBabiuch">W polityce społecznej w centrum naszej uwagi znajdować się będzie nadal sytuacja mieszkaniowa, pełne wykonanie ilościowych i jakościowych zadań w tej dziedzinie. Otaczać będziemy stałą opieką sprawy rozwoju oświaty i kultury oraz ochrony zdrowia. W myśl idei przewodnich VIII Zjazdu wszystkie nasze poczynania ogniskować się będą wokół spraw i potrzeb rodziny, wokół jej pomyślności.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#EdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Zgodnie z zaleceniami VIII Zjazdu i powszechną opinią wyrażoną w dyskusji zjazdowej będziemy doskonalić system planowania i zarządzania gospodarką. W pierwszej kolejności konieczne będą takie zmiany, które pozwolą uruchomić rezerwy proste, tkwiące w lepszym wykorzystaniu czasu pracy maszyn i urządzeń, paliw, surowców i materiałów, w umocnieniu elementarnej dyscypliny. Wiele pożytku może przynieść porządkowanie podziału kompetencji między ogniwami centralnymi i terenowymi, ministerstwami, zjednoczeniami i przedsiębiorstwami, a także likwidacja utrudnień i przeszkód na drodze inicjatywy kadr i załóg, inicjatywy ludzi pracy. Podstawę prawidłowych ocen i decyzji stanowić będzie rzetelna, zgodna z rzeczywistością ewidencja i statystyka. Będzie to mieć istotne znaczenie w doskonaleniu planów i ich realności. Musi temu towarzyszyć zasadnicze polepszenie dyscypliny realizacyjnej. Trzeba nad planami dobrze i długo pracować, ale po ich uchwaleniu traktować je jako niezłomne prawo, jako zobowiązanie wobec społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#EdwardBabiuch">Kontynuować także będziemy prace nad zmianami systemowymi w funkcjonowaniu gospodarki, które umocnią rolę narzędzi ekonomicznych w kierowaniu gospodarką i skuteczniej stymulować będą wzrost efektywności.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#EdwardBabiuch">Wysoka Izbo! Zadania społeczno-gospodarcze, w obliczu których stoimy, mają charakter ogólnonarodowy. Obowiązkiem Rządu jest właściwe sterowanie zbiorowymi wysiłkami, ale o rozwiązaniu problemów decydujemy wszyscy, całe społeczeństwo, decyduje powszechna, rzetelna praca, wypełnianie powinności i dotrzymywanie zobowiązań na każdym stanowisku, w każdym zakładzie pracy i gospodarstwie rolnym, w każdej instytucji, na wszystkich szczeblach.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#EdwardBabiuch">Szczególną wagę będziemy przykładać do pełnego i rytmicznego wykonywania zadań produkcyjnych bieżącego roku, od tego zależy punkt wyjścia dla przyszłego 5-lecia. Mamy niemałe atuty stworzone w całym 35-leciu Polski Ludowej i pomnożone w mijającej dekadzie. Nawet trudności i niedostatki, które krytykujemy, potencjalnie rzecz biorąc, mogą stać się naszymi autentycznymi rezerwami, jeśli będziemy je przezwyciężać zdecydowanie i konsekwentnie.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#EdwardBabiuch">Apelujemy o dalszą wydajną, skuteczną pracę, ale na apelach nie możemy poprzestać. W naszym kraju łatwiej dyskutuje się o tym, co mają zrobić inni, trudniej i rzadziej o własnych powinnościach i własnej pracy.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#EdwardBabiuch">Gotowi będziemy w działalności Rządu wyjść na spotkanie każdej konstruktywnej krytyce, ale jednocześnie tam, gdzie wynika to z naszych kompetencji, wymagać będziemy pełnej i rzetelnej realizacji obowiązków przez wszystkich i przez każdego.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#EdwardBabiuch">Atmosfera, która towarzyszyła VIII Zjazdowi partii, oddźwięk, z jakim przyjęty został programowy referat towarzysza Edwarda Gierka, pozwalają liczyć na to, że w realizacji takiej polityki Rząd znajdzie wsparcie w wielokrotnie sprawdzonej patriotycznej postawie naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! Rząd i cała administracja państwowa są żywotnie zainteresowane w pogłębianiu demokracji socjalistycznej, we współpracy z organami przedstawicielskimi, z samorządem, ze związkami zawodowymi i organizacjami społecznymi.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#EdwardBabiuch">Dbając o autorytet administracji państwowej i gospodarczej i budując go, pamiętać będziemy zawsze o tym, iż w naszym socjalistycznym państwie wyrasta on nie z arbitralnego rozstrzygania spraw, lecz ze skutecznego i słusznego działania w ścisłej więzi ze społeczeństwem.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#EdwardBabiuch">Rząd będzie kontynuować dotychczasową linię w polityce wyznaniowej, bo dobrze służyła ona i powinna służyć ważnej sprawie jedności narodu, w kształtowaniu pomyślności ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#EdwardBabiuch">Wielką wagę przywiązywać będziemy do prawidłowej realizacji znowelizowanego Kodeksu postępowania administracyjnego jako narzędzia poprawy stanu rzeczy w stosunkach między władzą a obywatelem. Równocześnie Rząd dbać będzie o poszanowanie dla prawa jako podstawy ładu państwowego i społecznego. Widzimy szczególną potrzebę umacniania pozycji i odpowiedzialności poszczególnych ministrów za powierzony im zakres spraw, przy jednoczesnym zwiększaniu ich współodpowiedzialności za całość polityki Rządu.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#EdwardBabiuch">Stawiamy na rozszerzenie uprawnień, ale i odpowiedzialności województw, miast i gmin.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#EdwardBabiuch">Prawidłowo rozwijać poszczególne działy gospodarki i życia społecznego, a także regiony kraju można jedynie z pozycji współodpowiedzialności za całokształt polityki narodowej. Przestrzeganie tej zasady zawsze było ważne, dziś jest absolutną koniecznością.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#EdwardBabiuch">Wysoka Izbo! VIII Zjazd partii potwierdził dobitnie linię generalną polityki zagranicznej, którą Polska Rzeczpospolita Ludowa kieruje się od początku swego istnienia i która zapewnia pełną realizację żywotnych interesów naszego narodu: niepodległości i suwerenności, bezpieczeństwa i rozwoju.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#EdwardBabiuch">Określone zostały równocześnie najważniejsze zadania aktualne. Rada Ministrów będzie realizować je konsekwentnie i aktywnie. Zgodnie z fundamentalnymi założeniami wagę najwyższą będziemy przykładać do dalszego pogłębiania braterskiej i sojuszniczej współpracy ze Związkiem Radzieckim. Z każdego punktu widzenia wszechstronne stosunki przyjaźni polsko-radzieckiej mają znaczenie kluczowe, stanowić więc będą w naszych działaniach kierunek priorytetowy.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#EdwardBabiuch">Rozwijać będziemy bliskie stosunki z naszymi sąsiadami — Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną i Niemiecką Republiką Demokratyczną, ze wszystkimi państwami socjalistycznej wspólnoty. Wespół z nimi zacieśniać będziemy polityczno-obronny sojusz Układu Warszawskiego, stale umacniając obronność naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#EdwardBabiuch">Najgorętszym pragnieniem narodu polskiego, tak straszliwie doświadczonego przez wojnę, jest zachowanie dobrodziejstw pokoju. Z wielką uwagą śledzimy rozwój sytuacji międzynarodowej, którą w ostatnim okresie cechuje poważny wzrost napięcia, wywołany zimno wojennym kursem sił imperialistycznych, a w szczególności nakręcanie przez nie nowej spirali zbrojeń rakietowo-nuklearnych.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#EdwardBabiuch">Podzielamy wnikliwą i pryncypialną ocenę źródeł obecnej sytuacji międzynarodowej i dróg wyjścia, przedstawioną przez Sekretarza Generalnego KC KPZR, Przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej ZSRR towarzysza Leonida Breżniewa w znanym wywiadzie dla dziennika — „Prawda”. Podzielamy jego optymizm i jego propozycje.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#EdwardBabiuch">Przeciwstawiając się powrotowi ku zimnej wojnie, Polska we współpracy ze swoimi sojusznikami prowadzić będzie dialog ze wszystkimi zainteresowanymi państwami i wesprze każdy konstruktywny wysiłek mający na celu utrzymanie i rozwijanie pozytywnych tendencji rozbrojenia w Europie.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#EdwardBabiuch">Rząd podejmie przede wszystkim aktywne działania, aby doprowadzić do realizacji doniosłej inicjatywy towarzysza Edwarda Gierka, zwołania w naszej stolicy — Warszawie konferencji w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#EdwardBabiuch">Uchwały VIII Zjazdu dały wyraz solidarności Polski z narodami walczącymi o wolność i suwerenność, o prawo do decydowania o swoim rozwoju. Rząd będzie rozwijać partnerską współpracę z krajami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#EdwardBabiuch">Celem wszystkich działań Rządu będzie umacnianie pozycji i autorytetu Polski w święcie, które odpowiadając wielkim wolnościowym i patriotycznym tradycjom naszego narodu, dadzą mu uzasadnioną satysfakcję, sprzyjać będą pomyślnemu rozwojowi kraju, a nade wszystko zapewnieniu pokoju.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#EdwardBabiuch">Obywatele Posłowie! W toku VII kadencji Sejmu osiągnęliśmy znaczny postęp we wszystkich dziedzinach rozwoju kraju. Istotny wkład do tego postępu wniósł Rząd, na którego czele stał towarzysz Piotr Jaroszewicz. Odnosząc się z szacunkiem i uznaniem dla jego pracy, chcę zapewnić Sejm, że będziemy się starali kontynuować i rozwijać to wszystko, co stanowiło o dorobku, o sukcesach i powodzeniach w pracy Rady Ministrów i całej administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#EdwardBabiuch">W tym krótkim czasie, jaki dzieli nas od nowej kadencji nie zdołamy rzecz jasna rozwiązać nawet najpilniejszych spośród problemów, które przedstawiłem Sejmowi. Rzecz jednak w tym, aby niezwłocznie i od dziś przystąpić do pracy i krok za krokiem iść naprzód.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#EdwardBabiuch">Chcemy, aby Rząd był konsekwentny w realizacji postanowień VIII Zjazdu, sprawiedliwy w decyzjach, oszczędny w wydatkowaniu środków państwowych, skuteczny w działaniu. Ku temu będziemy zmierzać. Wierzę, że z wasza pomocą — Obywatele Posłowie — z pomocą całego społeczeństwa cele nasze zostaną osiągnięte.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#EdwardBabiuch">Wysoki Sejmie! Wnoszę o niezbędne zmiany w składzie Rady Ministrów:</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#EdwardBabiuch">Po pierwsze — o odwołanie ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów obywatela Jana Szydlaka, którego Biuro Polityczne Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zamierza rekomendować na inną odpowiedzialną funkcję. Wyrażam Obywatelowi Szydlakowi podziękowanie za jego pracę w Rządzie.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#EdwardBabiuch">Po drugie — proponuję powołać na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów obywatela Kazimierza Barcikowskiego, zastępcę członka Biura Politycznego KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#EdwardBabiuch">Kazimierz Barcikowski jest Wysokiej Izbie dobrze znany zarówno z pracy w Rządzie, jak i z działalności politycznej i społecznej.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#EdwardBabiuch">Po trzecie — wnoszę o powołanie obywatela Ryszarda Karskiego na wakujące stanowisko Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#EdwardBabiuch">Obywatel Ryszard Karski ma wieloletnie doświadczenie w dziedzinie handlu zagranicznego. Jestem przekonany, że ma on wszystkie niezbędne kwalifikacje dla wypełniania odpowiedzialnej funkcji kierowania resortem handlu zagranicznego i gospodarki morskiej.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dziękuję Obywatelowi Premierowi. Udzielam głosu posłowi Władysławowi Kruczkowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselWladyslawKruczek">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Przed Rządem, którego kierownictwo Wysoka Izba powierzyła dziś członkowi Biura Politycznego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzyszowi Edwardowi Babiuchowi — stoją wielkie i odpowiedzialne zadania, wynikające z programu uchwalonego przez VIII Zjazd naszej partii.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselWladyslawKruczek">Przedstawiony przed chwilą i wysłuchany przez nas z wielką uwagą wstępny zarys zamierzeń Rządu odpowiada temu programowi, jest zgodny z postanowieniami najwyższego forum naszej partii.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselWladyslawKruczek">Podzielamy pogląd Prezesa Rady Ministrów, że ze względu na krótki czas, który pozostaje do dyspozycji, a przede wszystkim z uwagi na zbliżające się wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nie może to jeszcze być pełny plan działań.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselWladyslawKruczek">Stwierdzamy jednak, że te pierwsze założenia pozostają w zgodzie z programem VIII Zjazdu partii i wychodzą naprzeciw skierowanemu przez I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka — apelowi o podjęcie realizacji zadań wynikających z uchwał Zjazdu niezwłocznie, wszędzie i przez wszystkich.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselWladyslawKruczek">Obywatele Posłowie! VIII Zjazd potwierdził słuszność opracowanej z początkiem lat siedemdziesiątych strategii społeczno-gospodarczego rozwoju kraju i określił kierunki jej kontynuowania w trudniejszych, bardziej złożonych uwarunkowaniach zewnętrznych i wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselWladyslawKruczek">Wielki dorobek całego 35-lecia socjalistycznej ojczyzny, w tym zwłaszcza rezultaty dokonanej w ostatniej dekadzie rozbudowy i modernizacji gospodarki narodowej pozwalają nam stopniowo pokonywać trudności i rozwiązywać kolejne ambitne zadania. Wymaga to przede wszystkim podnoszenia na wszystkich szczeblach i we wszystkich dziedzinach jakości pracy i efektywności gospodarowania. Słusznie oświadczenie Prezesa Rady Ministrów zapowiada skuteczne eliminowanie z praktyki naszego życia społecznego i gospodarczego tego wszystkiego co nasz postęp hamuje i utrudnia, słusznie uwzględniając skomplikowaną sytuację gospodarczą, zmniejszające się przyrosty ilościowych czynników rozwoju, pogarszania się warunków pełnego zabezpieczenia surowców i materiałów — za główne zadania uznaje poprawę efektywności, lepsze zharmonizowanie rozwoju gospodarki, uzyskanie korzystniejszych wyników w dziedzinie handlu zagranicznego, usprawnienie frontu inwestycyjnego, poprawę funkcjonowania centralnych i terenowych organów administracji państwowej i gospodarczej, wreszcie podnoszenie dyscypliny i wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselWladyslawKruczek">Słusznie wskazuje na konieczność przezwyciężania takich zaniedbań natury subiektywnej, jak: przejawy braku odpowiedzialności, osłabienie dyscypliny w realizacji kooperacyjnych umów między jednostkami gospodarczymi, nieracjonalna gospodarka materiałami i surowcami, środkami produkcji i ludzkim wysiłkiem, krępowanie inicjatywy załóg nadmierną ilością i drobiazgowością decyzji centralnych ogniw planowania i zarządzania.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselWladyslawKruczek">Te właśnie subiektywne przyczyny podnoszone zostały w krytycznej ocenie zarówno w referacie programowym Biura Politycznego na VIII Zjeździe, jak również w wystąpieniach z trybuny jego obrad plenarnych i 18 zespołów problemowych.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselWladyslawKruczek">Z tym większą satysfakcją przyjmujemy zapowiedź konsekwentnego przezwyciężania tych niedomagań.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselWladyslawKruczek">Wysoka Izbo! Jak podkreślił towarzysz Edward Babiuch, szczególnie ważnym i odpowiedzialnym zadaniem Rządu jest natychmiastowe podjęcie prac nad pięcioletnim planem, nad planem społeczno-gospodarczego rozwoju naszego kraju na lata 1981—1985.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselWladyslawKruczek">W planie tym zostaną skonkretyzowane cele społeczne i warunkujące ich osiąganie zadania gospodarcze, które wynikają z programu VIII Zjazdu.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselWladyslawKruczek">Zgodnie z jego uchwałą plan pięcioletni powinien stać się podstawowym narzędziem kierowania, określającym główne cele, środki i instrumenty polityki społeczno-gospodarczej państwa i kształtującym kierunki dalszych nieodzownych przemian strukturalnych w naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselWladyslawKruczek">Ważnym zadaniem Rządu będzie — w oparciu o dokonaną ocenę obecnego stanu planowania, zarządzania i systemu ekonomiczno-finansowego — przystąpienie do opracowania kompleksowego programu usprawniania funkcjonowania całości naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselWladyslawKruczek">Wynikające stąd rozwiązania należy stopniowo wprowadzać w życie tak, aby w 1983 roku obowiązywały one powszechnie w całej gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselWladyslawKruczek">Obywatele Posłowie! Pomyślna realizacja zadań w sferze gospodarczej zależy od sprawności i efektywności funkcjonowania całego systemu państwa socjalistycznego, od siły przejawiania się polityczno-moralnej jedności naszego narodu, jedności, której pogłębianiu i utrwalaniu służy współdziałanie naszej partii ze stronnictwami sojuszniczymi oraz z wszystkimi organizacjami i siłami społecznymi — ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym oraz ze wszystkimi skupionymi we Froncie Jedności Narodu ludźmi pracy, z milionami bezpartyjnych obywateli.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselWladyslawKruczek">Potrzebujemy dziś nieodzownie zarówno sprawnego działania kadr kierowniczych wszystkich ogniw administracji i gospodarki, jak i rozwijania na co dzień wszystkich form demokracji socjalistycznej, rozwoju współrządzenia i współgospodarowania, konsultacji i rzeczowych dyskusji, społecznej inicjatywy i kontroli wykonania postanowień.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselWladyslawKruczek">Coraz większą rolę powinny odgrywać ukształtowane w naszym systemie demokracji socjalistycznej formy samorządu, organizacje społeczne i spółdzielcze.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselWladyslawKruczek">Z uznaniem powitać należy zawartą w wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów zapowiedź zacieśnienia współpracy Rządu z ogniwami demokracji socjalistycznej reprezentującymi zbiorową wolę, mądrość i doświadczenie przodującej siły społecznej narodu — polskiej klasy robotniczej.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselWladyslawKruczek">Dotyczy to dalszego rozszerzania udziału związków zawodowych w decyzjach państwowych w sprawach produkcji i gospodarowania, warunków pracy i życia oraz wychowania.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselWladyslawKruczek">Znajduje to wyraz w dążeniu do dalszego umacniania roli samorządu robotniczego w procesie zarządzania przedsiębiorstwami, usprawniania organizacji i podnoszenia wydajności pracy, pobudzania postępu technicznego, zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, rozwiązywania życiowych problemów załóg.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselWladyslawKruczek">Musimy doskonalić system praw i obowiązków obywatelskich i umacniać ich jedność, dążyć do podnoszenia kultury prawnej społeczeństwa, dbać o powszechne przestrzeganie i wysoką rangę praworządności, skuteczniej przeciwdziałać naruszaniu zasad sprawiedliwości społecznej, norm prawnych i moralnych naszego socjalistycznego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselWladyslawKruczek">Ze zwięzłej wypowiedzi Prezesa Rady Ministrów towarzysza Edwarda Babiucha wynika, że takie właśnie są intencje Rządu.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselWladyslawKruczek">Wysoka Izbo! Z istoty socjalizmu wynikają pokojowe dążenia państw socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselWladyslawKruczek">Jeśli chodzi o naród polski, na jego szczególne zaangażowanie w urzeczywistnianie prawa do życia w pokoju wpływają nasze doświadczenia historyczne i wyciągnięte z nich wnioski wcielane w życie od zarania naszej niepodległości Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselWladyslawKruczek">Nasza ojczyzna jako niezłomne ogniwo wspólnoty socjalistycznej ma znany i liczący się wkład w obronę i umacnianie pokoju w Europie i na świecie. Z pełną aprobatą przyjmujemy więc zawarte w deklaracji Prezesa Rady Ministrów stwierdzenia, dotyczące linii działania w polityce zagranicznej.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselWladyslawKruczek">Jesteśmy pewni, że działalność Rządu będzie służyć dalszemu zacieśnianiu braterskiej przyjaźni i współpracy ze Związkiem Radzieckim i całą wspólnotą socjalistyczną, że będą podejmowane wszechstronne wysiłki w celu kontynuowania procesu odprężenia międzynarodowego, łagodzenia napięć i pokojowego rozwiązywania konfliktów, ograniczenia wyścigu zbrojeń i realnych posunięć rozbrojeniowych.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselWladyslawKruczek">Wysoki Sejmie! Z tej trybuny, z której mam zaszczyt przemawiać w imieniu Klubu Poselskiego PZPR, wielokrotnie zabierał głos jako Prezes Rady Ministrów towarzysz Piotr Jaroszewicz, przedstawiając Sejmowi stanowisko Rządu w wielu istotnych sprawach.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselWladyslawKruczek">Pozwólcie więc Obywatele Posłowie, że przyłączę się do podziękowań złożonych wcześniej z trybuny VIII Zjazdu przez I Sekretarza Komitetu Centralnego towarzysza Edwarda Gierka temu wybitnemu działaczowi partyjnemu i państwowemu.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselWladyslawKruczek">Obywatelu Marszałku! Obywatele Posłowie! Prawidłowe określenie swych zadań przez Rząd to tylko jeden z warunków pomyślnej realizacji ogólnonarodowych zamierzeń naszego państwa. Decydujące znaczenie ma poparcie tych zadań ze strony społeczeństwa, zaangażowanie wyrażające się w coraz lepszej pracy robotników, rolników i inteligencji.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselWladyslawKruczek">Atmosfera VIII Zjazdu, jego rzeczowy i roboczy charakter, wyrazy powszechnego poparcia udzielonego programowi Zjazdu przez społeczeństwo świadczą, że możemy liczyć na rzetelny, czynny, obywatelski stosunek naszego narodu do wspólnie przedyskutowanych zadań i problemów.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselWladyslawKruczek">Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przedstawił dziś wstępny zarys działań w całej rozciągłości zgodny z uchwałami VIII Zjazdu, dlatego pozwoli Wysoka Izba, że w imieniu Klubu Poselskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pragnę oświadczyć, że w swej działalności Rząd może liczyć na aktywne poparcie posłów oraz wszystkich działaczy i członków naszej partii. Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Zdzisław Tomal.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselZdzislawTomal">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu kierownictwa Stronnictwa i Klubu Poselskiego ZSL pragnę złożyć posłowi Edwardowi Babiuchowi serdeczne gratulacje, w związku z powierzeniem mu zaszczytnego i równie odpowiedzialnego stanowiska Prezesa Rady Ministrów. Zdajemy sobie sprawę, że obowiązki Premiera są ogromnie trudne. Dlatego nasze zaufanie wiążemy nierozerwalnie z troską i działaniem na rzecz wysokiego autorytetu Rządu i osobiście Prezesa Rady Ministrów, ze wspieraniem w wykonywaniu jego odpowiedzialnych zadań — o których mówił w swym wystąpieniu przed chwilą z tej trybuny.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselZdzislawTomal">Z upoważnienia Klubu Poselskiego ZSL pragnę podziękować za całokształt pracy i współpracy ustępującemu Prezesowi Rady Ministrów posłowi Piotrowi Jaroszewiczowi.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselZdzislawTomal">Wysoka Izbo! Zjednoczone Stronnictwo Ludowe idzie wspólną drogą z przewodnią siłą polityczną narodu — Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą. Wspólnie też wcielać będziemy w życie program społeczno-gospodarczego rozwoju Polski, sformułowany w referacie programowym I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej towarzysza Edwarda Gierka i uchwale VIII Zjazdu partii. Nie ma bowiem innej drogi zapewnienia pomyślnego rozwoju Polski jak ta, którą wypracował VIII Zjazd.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselZdzislawTomal">Przezwyciężyć musimy wiele napięć i trudności, ale mamy ku temu poważne możliwości.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselZdzislawTomal">W latach siedemdziesiątych dynamicznie rozbudowaliśmy i unowocześniliśmy nasz potencjał wytwórczy i naukowo-techniczny. Teraz w latach osiemdziesiątych w podobnej skali opanować musimy umiejętność nowoczesnego gospodarowania, a więc efektywnego wykorzystania posiadanego i nadal rozbudowywanego potencjału produkcyjnego.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselZdzislawTomal">Obywatele Posłowie! Trwałość i stabilność zasad oraz celów wspólnej polityki rolnej PZPR i ZSL zostały przez VIII Zjazd potwierdzone. Będzie ona kontynuowana i rozwijana, kojarząc wzrost produkcji rolniczej z postępem w strukturze agrarnej. Zadania produkcyjne stawiają przed rolnikami wyższe i odpowiedzialniejsze wymagania. Niezbędna jest również poprawa zaopatrzenia rolnictwa w przemysłowe środki produkcji. Podkreślił to w swym przemówieniu Prezes Rady Ministrów towarzysz Edward Babiuch.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselZdzislawTomal">Z poczuciem tym większej odpowiedzialności podejmujemy pracę nad podniesieniem efektywności gospodarki rolnej, nad lepszym wykorzystaniem ziemi, maszyn i urządzeń technicznych, nawozów mineralnych oraz wdrażaniem do praktyki wiedzy rolniczej jako istotnego czynnika postępu produkcyjnego i społecznego. Tkwią w tych dziedzinach niemałe ; rezerwy i możliwości wzrostu produkcji rolniczej, zwiększenia plonów i zbiorów zbóż i roślin pastewnych, a tym samym ograniczenia ich importu. Im szybciej w drodze lepszego wykorzystania posiadanego potencjału produkcyjnego w rolnictwie odciążymy gospodarkę narodową od nadmiernych wydatków na drogi import zbóż i pasz, tym szybciej i więcej gospodarka narodowa będzie w stanie świadczyć na rozwój rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselZdzislawTomal">Wysoka Izbo! W klimacie powszechnego ożywienia politycznego, jakie towarzyszyło dyskusji przedzjazdowej oraz obradom VIII Zjazdu PZPR wchodzimy w kampanię wyborczą do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych. Jesteśmy przekonani, że kampania przedwyborcza będzie ogólnonarodową debatą nad najskuteczniejszym i najefektywniejszym wcielaniem w życie programu VIII Zjazdu PZPR, który wzbogacony wnioskami z wyborczej debaty, będzie dla nowo wybranego Sejmu i wojewódzkich rad narodowych, dla Rządu i całej administracji państwowej polityczną podstawą tak w sterowaniu realizacją planu roku bieżącego, jak i przy opracowywaniu planów na przyszłe 5-lecie. W tych gospodarskich rozmowach wyborców z kandydatami na posłów i radnych umacniać się będą obywatelskie postawy, zaangażowanie i inicjatywy dobrej roboty — źródła naszego narodowego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselZdzislawTomal">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, działając we Froncie Jedności Narodu — nie będzie szczędzić sił, aby kampania wyborcza i sam akt wyborczy stał się manifestacją jedności naszego narodu, niezłomnej woli zapewnienia pomyślnego rozwoju Polski, umacniania braterskiej przyjaźni ze Związkiem Radzieckim i krajami wspólnoty socjalistycznej, niezłomnej woli życia i pracy w pokoju i dla pokoju.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Piotr Stefański.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselPiotrStefanski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Posłowie Stronnictwa Demokratycznego z uwagą wysłuchali wystąpienia Prezesa Rady Ministrów Edwarda Babiucha. Wyraża ono wolę wcielenia w życie programu VIII Zjazdu Polskiej 'Zjednoczonej Partii Robotniczej i deklaruje zasady, którymi Rząd będzie się kierował w swojej działalności.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselPiotrStefanski">W programie VIII Zjazdu Stronnictwo nasze widzi program ogólnonarodowy, wyrażający cele i dążenia wszystkich Polaków, którym droga jest socjalistyczna ojczyzna i którzy pod przewodem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej chcą pomnażać zasoby materialne i wartości duchowe narodu, zapewniać siłę i bezpieczeństwo Polski. Jest to nasz wspólny program, z którym pójdziemy do wyborów i który wspólnie będziemy urzeczywistniać.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselPiotrStefanski">Razem budowaliśmy socjalistyczną Polskę, razem podjęliśmy dzieło lat siedemdziesiątych. I razem będziemy je kontynuować w nadchodzącej dekadzie, pomni wypracowanego dorobku, ale też i świadomi wszystkich nagromadzonych przeciwności.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselPiotrStefanski">Strategia, której nadrzędnym celem jest dobro człowieka, dobro każdej polskiej rodziny, pozwoliła zgromadzić wielki społeczny kapitał inicjatywy i energii, wiedzy i doświadczenia. Trzeba ten kapitał spożytkować. Zbudowany został w latach siedemdziesiątych nowoczesny potencjał gospodarczy. Trzeba go lepiej wykorzystać. — „W tym — jak mówił Edward Gierek na zakończenie obrad VIII Zjazdu — gwarancja pokonania przeszkód i trudności, urzeczywistnienia wspólnych narodowych celów (...) Nic nam samo nie przyjdzie, potrzebna jest wytrwała i rzetelna praca. Na tym i tylko na tym możemy budować i budujemy naszą przyszłość.” Te słowa szerokim echem odbiły się w kraju. A zawarta w nich myśl przewodnia znalazła odbicie w wystąpieniu Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselPiotrStefanski">Zdecydowana, ogromna większość naszego społeczeństwa chce rzetelną pracą pomnażać siłę kraju i własny dobrobyt. Oczekuje ona pełnych warunków dla takiej pracy: dobrej organizacji, sprawnego kierownictwa, ładu i dyscypliny, respektowania zasad socjalistycznej sprawiedliwości społecznej. Oczekiwaniom tym Wychodzą naprzeciw zasady działalności Rządu. Ich realizacja jest warunkiem poprawy efektywności gospodarowania, a więc rozwiązywania kluczowego problemu naszego kraju. Szczególne znaczenie — chcę to podkreślić — ma tu świadoma dyscyplina. Rzecz w tym bowiem, że jej niedostatki, połączone z tak częstym partykularyzmem, dbałością wyłącznie o swój interes, o swoje dobre wyniki, podważają wiele słusznych założeń i wiele trafnych decyzji. Dlatego we wdrażaniu świadomej dyscypliny widzimy jeden z podstawowych kierunków poprawy zarządzania. Dotyczy to wszystkich szczebli — i na wszystkich szczeblach Stronnictwo Demokratyczne będzie udzielać Rządowi oraz administracji terenowej i gospodarczej konsekwentnego poparcia w zarządzaniu skutecznym, w umacnianiu autorytetu naszej administracji, służącej nam wszystkim, całemu społeczeństwu, Chcę w tym miejscu odwzajemnić te serdeczne słowa, które ustępujący Prezes Rady Ministrów obywatel Piotr Jaroszewicz skierował pod adresem klubów. Chcę stwierdzić, że wieloletnia współpraca i doświadczenie tej współpracy będą nam nadal służyły.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselPiotrStefanski">Obywatele Posłowie! Pragnę w imieniu Klubu Poselskiego Stronnictwa Demokratycznego stwierdzić: Rząd może być pewny naszych zwiększonych wysiłków, wynikających ze wspólnej z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą polityki w sferze usług, drobnej wytwórczości i rzemiosła. Rozwój tych dziedzin jest potrzebny ludziom pracy, jest potrzebny krajowi. Pojawiają się w nich — jak i w wielu innych dziedzinach życia gospodarczego — zjawiska nierzetelności. Czynić będziemy wszystko, co w naszej mocy, by zjawiska te były coraz skuteczniej eliminowane przez ogromną większość uczciwych i ofiarnych pracowników usług, drobnej wytwórczości i rzemieślników.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselPiotrStefanski">Stronnictwo nasze będzie aktywnie angażować członków i środowiska swego oddziaływania w realizację programu mieszkaniowego, zwłaszcza na odcinku budownictwa jednorodzinnego, budownictwa towarzyszącego oraz troski o stare zasoby mieszkaniowe, w realizację programu żywnościowego, w doskonalenie i rozwój systemu ochrony zdrowia, oświaty i wychowania, rozwijanie i pomnażanie dorobku kultury.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselPiotrStefanski">W pełni popieramy potwierdzone z tej trybuny zasady polskiej polityki zagranicznej. Są one podporządkowane woli narodu, który ma szczególne prawo domagać się zachowania i utrwalenia pokoju. Wyraz tej woli dał VIII Zjazd partii. Będziemy współdziałać z Rządem w aktywnej obronie procesu odprężenia, w zacieśnianiu więzi z krajami wspólnoty socjalistycznej, w zacieśnianiu jedności i rozwijaniu wszechstronnej współpracy ze Związkiem Radzieckim, naszym wielkim sojusznikiem i najlepszym przyjacielem.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselPiotrStefanski">Obywatele Posłowie! Lata osiemdziesiąte nie obiecują nam łatwych sukcesów. Przeciwnie — zapowiadają okres trudny. Dlatego tak ważne staje się upowszechnienie w najszerszych kręgach społeczeństwa tego ducha, który przepajał obrady VIII Zjazdu partii — rzetelnego, zaangażowanego wysiłku połączonego z mocno utrwalonym przekonaniem, że potrafimy skutecznie stawić czoło przeciwnościom, rozwijać się, iść naprzód. Przekonanie to wyraził dziś Prezes Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselPiotrStefanski">Nasz Klub Poselski w imieniu Stronnictwa Demokratycznego życzy Premierowi Edwardowi Babiuchowi i kierowanej przezeń Radzie Ministrów, konsekwencji i wytrwałości w realizowaniu ogólnonarodowego programu VIII Zjazdu, postępu w utrwalaniu świadomej dyscypliny państwowej i w organizowaniu wysiłku zapewniającego wzrost efektywności gospodarowania i życzy posługiwania się słowami obiektywnej prawdy, kiedy przyjdzie mówić zarówno o sukcesach, do których dążymy, jak i niepowodzeniach, których nigdy nie można wykluczać.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselPiotrStefanski">Na wszystkich płaszczyznach swej działalności Rząd może być pewny aktywnego poparcia Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Obecnie głos ma poseł Zenon Komender.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselZenonKomender">Obywatelu Marszałku! Wysoka Izbo! Podjęte przez VIII Zjazd PZPR uchwały są końcowym akordem ogólnospołecznej debaty nad przyszłością nas wszystkich, przyszłością Polski. Debata ta przyniosła bogaty dorobek, na który składają się m.in. krytyczne analizy, oceny, propozycje i wnioski dotyczące przede wszystkim poprawy funkcjonowania administracji państwowej i gospodarczej przez wprowadzenie koniecznych zmian w systemie planowania i zarządzania. Chodzi zwłaszcza o to, by system ten stymulował poprawę szeroko rozumianej efektywności gospodarowania, by podnosił rangę, jakość i dyscyplinę planu i tym samym zapobiegał napięciom i dysproporcjom w rozwoju gospodarki, by przeciwdziałał tendencjom do preferowania ilościowych wskaźników produkcji w stosunku do strukturalnych i jakościowych, ważniejszych z punktu widzenia szeroko rozumianych potrzeb społecznych.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselZenonKomender">Zwiększyć się też musi oddziaływanie systemu funkcjonowania gospodarki na wzrost odpowiedzialności za podejmowane decyzje, za realizację różnego typu zadań i za właściwe spełnianie obowiązków wynikających z pełnionych funkcji zawodowych i społecznych. Dla właściwego funkcjonowania gospodarki i państwa konieczny jest jasny, społecznie akceptowany układ odpowiedzialności za decyzje na wszystkich szczeblach i we wszystkich jednostkach organizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselZenonKomender">Słuszny jest postulat poważnego przesunięcia kompetencji, uprawnień i odpowiedzialności na niższe szczeble, do jednostek terenowych i na przedsiębiorstwa. Muszą być one jednak jasno sformułowane i powinny obowiązywać w długich okresach czasu, a nie doraźnie. Jednostki i kolektywy pracują lepiej, jeżeli czują się odpowiedzialne za wyniki i jeżeli dobre wyniki są im wyraźnie przypisywane w ocenie społecznej i państwowej.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselZenonKomender">Ten społeczny bodziec postępu jest wykorzystywany w naszym systemie gospodarowania i całej polityki kadrowej w zbyt małym stopniu. Przesunięcie uprawnień, kompetencji, odpowiedzialności oznacza większe zaufanie w stosunku do jednostek gospodarczych, do ich kadry zarządzającej i całego aktywu. Działa również jako ważny bodziec postępu, podnosi rangę ludzi ofiarnych, odpowiedzialnie pracujących na każdym stanowisku.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselZenonKomender">Kontynuacja szerokiego dialogu władzy ze społeczeństwem i towarzysząca jej poprawa w dziedzinie stosunków międzyludzkich, postaw i motywacji pracujących, wzrost odpowiedzialności i rozwijanie stosunków wzajemnego zaufania — wszystko to może wyzwalać społeczne siły, które pozwoliłyby opanować występujące trudności i napięcia, a potem znacznie przyśpieszyć rozwój kraju w latach osiemdziesiątych. Mówił o tych sprawach dziś z tej trybuny Prezes Rady Ministrów Edward Babiuch, przedstawiając najbliższe, niełatwe zadania Rządu.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselZenonKomender">Przemawiając w imieniu Koła Poselskiego — „Pax” chciałbym zapewnić Rząd o tym, że jak dotychczas będziemy konstruktywnie działając, wspierali i popierali te poczynania.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Jako przedstawiciel ruchu społeczno-postępowego — „Pax” chcę podkreślić, że tak istotna w naszym kraju problematyka światopoglądowa i sprawy stosunku naszego socjalistycznego państwa do kościoła omawiana była w referacie programowym, wygłoszonym na VIII Zjeździe PZPR przez Edwarda Gierka, w kontekście podstawowych czynników wpływających na utrwalenie moralnej jedności naszego narodu. Zjazd jeszcze raz dowiódł, że Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, sprawująca w naszym ludowym państwie swą kierowniczą funkcję polityczną, widzi tę problematykę w kategoriach ideologicznych, w ścisłym sprzężeniu z innymi istotnymi płaszczyznami życia narodu.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselZenonKomender">Działacze ruchu społeczno-postępowego katolików — „Pax” wysoko cenią wagę takiego stanowiska, gdyż od zarania naszej, już 35-letniej bez mała historii, tak właśnie w kategoriach ideologicznych widzieliśmy doniosłość problematyki wynikającej ze spotkania kościoła katolickiego z państwem socjalistycznym — problematykę współistnienia i współpracy ludzi wierzących i niewierzących, którzy równie kochają swój naród i z równym oddaniem pragną służyć idei sprawiedliwości społecznej. Tylko bowiem taka ideologiczna płaszczyzna pozwala ujmować problematykę światopoglądową we wzajemnym sprzężeniu wartości moralnych, politycznych i społecznych patriotyzmu, socjalizmu i katolicyzmu. Jest to naszym zdaniem jedynie słuszna przesłanka długofalowej polityki wyznaniowej ludowego państwa.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselZenonKomender">Zjazd sprecyzował raz jeszcze spojrzenie na rolę kościoła w państwie socjalistycznym w sposób, który najtrafniej odpowiada jego duszpasterskiemu powołaniu. Podkreślono bowiem w czasie obrad Zjazdu potrzebę współdziałania z kościołem w sprawach, które należą do istoty jego misji apostolskiej i w których zarówno w historii, jak i dziś wkład kościoła jest nie kwestionowany. Troska o dobro rodziny, walka z niedostatkami formacji moralnej, które na pewnych odcinkach naszego życia przybierają formę plag, uwrażliwienie człowieka na wagę obowiązków społecznych i najszerzej pojęte relacje społeczne, wreszcie — zespalanie społeczeństwa wokół moralnych treści patriotyzmu — są to dziedziny pracy duszpasterskiej kościoła, w których legitymuje się on zarówno wielką kompetencją, jak też wielkim wkładem w historię naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselZenonKomender">Przypominają się w tym miejscu słowa Papieża Jana Pawła II wypowiedziane na spotkaniu z przedstawicielami najwyższych władz PRL w Belwederze 2 czerwca ubiegłego roku, kiedy mówił o służebnej misji kościoła: — „który wszędzie i zawsze zabiega o to, aby uczynić człowieka lepszym, bardziej świadomym swej godności, pełniej oddanym swoim zadaniom życiowym, rodzinnym, społecznym, patriotycznym”.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselZenonKomender">Wysoka Izbo! Realizacja programu nakreślonego uchwałami VIII Zjazdu partii przebiegać będzie w niełatwej sytuacji międzynarodowej. Nas Polaków szczególnie niepokoi — wywołana m.in. wielką aktywnością — Republiki Federalnej Niemiec — groźna dla pokoju decyzja NATO o wprowadzeniu do produkcji i rozmieszczeniu w Europie zachodniej nowych broni rakietowo-nukleamych, co w istocie rzeczy prowadzi do nowego, szczególnie niebezpiecznego etapu wyścigu zbrojeń.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselZenonKomender">Stała się ta decyzja odskocznią dla ożywienia działalności zwolenników zimnej wojny i polityki z pozycji siły, dla kampanii wymierzonej przeciwko Związkowi Radzieckiemu i krajom socjalistycznym, pogorszyła klimat polityczny w Europie i świecie.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselZenonKomender">Naród polski tak ciężko doświadczony w ostatniej wojnie ma szczególne moralne prawo, a i obowiązek przestrzegania świata przed groźnymi skutkami tej niekorzystnej ewolucji sytuacji międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselZenonKomender">Polska — jak to wielokrotnie podkreślano z trybuny VIII Zjazdu partii — uczyni wszystko, by trwale oprzeć stosunki w Europie na zasadach równego bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania. Dziś chodzi przede wszystkim o to, aby odpowiednio przygotowane spotkanie w Madrycie przyczyniło się do realizacji helsińskiego Aktu Końcowego, do umocnienia pokoju i bezpieczeństwa, do rozwoju wszechstronnej współpracy. Dlatego Polska postuluje, wbrew wszelkim przeciwnym prądom i poglądom, zwołanie konferencji w sprawie odprężenia militarnego i rozbrojenia w Europie? Edward Gierek zaproponował z trybuny Zjazdu na jej siedzibę Warszawę — miasto — „urastające do rangi symbolu”. Ta inicjatywa i te uporczywe działania naszego kierownictwa mają za sobą pełne poparcie narodu polskiego, narodu znającego cenę wojny i pokoju, jak mało który na świecie.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselZenonKomender">Dlatego też tak wysoko sobie cenimy przyjaźń, sojusz i współpracę ze Związkiem Radzieckim, w których — jak to określił Edward Gierek — „tkwią gwarancje niepodległości, suwerenności i bezpieczeństwa Polski”.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselZenonKomender">Wysoki Sejmie! W zbliżających się wyborach do Sejmu i wojewódzkich rad narodowych te problemy międzynarodowe, ale przede wszystkim sprawy wewnętrzne, społeczno-gospodarcze, sprawy kultury i oświaty, codzienne nasze troski i zabiegi o poprawę warunków życia, która jest nie do pomyślenia bez lepiej funkcjonującej gospodarki — staną się przedmiotem ogólnonarodowej dyskusji, przeniesieniem uchwał VIII Zjazdu PZPR do najszerszych kręgów społeczeństwa. Działacze ruchu społecznie postępowego katolików — „Pax” dołożą wszelkich starań, aby zapoznać z tymi uchwałami, które staną się platformą wyborczą — nie tylko własnych działaczy, ale i jak najszersze kręgi ludzi wierzących, tak jak to czynili w okresie dyskusji nad wytycznymi na VIII Zjazd PZPR.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselZenonKomender">Kierując się wskazaniami zawartymi w przemówieniu Edwarda Gierka kończącym VIII Zjazd, będziemy starali się mówić obiektywnie i do końca nie tylko o dorobku, ale i o nie rozwiązanych problemach, nie zaspokojonych potrzebach, o złożonych uwarunkowaniach wewnętrznych i zewnętrznych. Jesteśmy przekonani, że tylko tak szczery i do końca przeprowadzony dialog pozwoli na uruchomienie społecznej aktywności, tak niezbędnej w programowaniu i realizacji niełatwych zadań, jakie nas czekają w najbliższych latach.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Wacław Auleytner.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselWaclawAuleytner">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! VIII Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej otworzył nowy etap w historii Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przyjmując jako swój cel dalszy rozwój ustalonej po grudniu 1970 roku strategii.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselWaclawAuleytner">Zjazd ten odbył się na oczach całego społeczeństwa i ta jego jawność niewątpliwie zbliżyła całemu społeczeństwu problemy tak żarliwie tam dyskutowane. Wszechstronnie i krytycznie omawiano całokształt życia naszego kraju, zakreślono cele i zadania na przyszłość. Poruszono najbardziej istotne, a nierzadko newralgiczne sprawy życia naszego narodu. Poruszono więc trudny problem efektywności gospodarowania, sprawności działania aparatu państwa, sprawiedliwszego rozdziału dóbr między jego obywateli, zwiększenia roli samorządności, a wreszcie kapitalną sprawę pokoju. Nie pominięto też sprawy moralności zbiorowej i jednostkowej w życiu społecznym. Podkreślono konieczność działania na rzecz patriotycznej jedności narodu.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselWaclawAuleytner">Dla nas — ludzi wierzących, katolików — szczególnie ujmująco zabrzmiało to właśnie humanistyczne zainteresowanie problemami człowieka, akcenty dotyczące służby człowiekowi oraz jego obowiązków, akcenty dotyczące kształtowania postaw oraz odpowiedzialności człowieka.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselWaclawAuleytner">Jasno musimy sobie zdać sprawę z tego, że to ostatecznie człowiek — obywatel polski — będzie realizował zarysowany na Zjeździe program, że od jego zrozumienia, przekonania, stopnia zaangażowania służbie ojczyźnie zależeć będzie zwiększenie np. efektywności gospodarowania. Tu decydującą rolę odegra stosunek do pracy, zawodu, bardziej lub mniej twórcza postawa obywateli Polski. Nie sposób mówić o zwiększeniu sprawności aparatu państwowego zarówno na szczeblu terenowym, jak i centralnym, nie podnosząc problemu postawy urzędnika, która powinna charakteryzować się gotowością służby wobec dobra wspólnego, rozumianego jako całokształt warunków pełnego rozwoju każdego obywatela. Nie sposób mówić o dążeniu do sprawiedliwszego podziału dóbr bez rozwinięcia poczucia solidarności między Polakami, bez zrozumienia, że poziom dobrobytu jednych nie może ograniczać dobrobytu innych i innych gorszyć.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselWaclawAuleytner">Powszechne ukształtowanie wspomnianych wyżej postaw jest procesem długim i trudnym, musi niewątpliwie opierać się na rozwoju jedności narodu i nierozerwalnym z nią rozwoju demokracji, która stawia wobec rządzących określone wymagania. Musi opierać się na autentycznej więzi starszych i młodszych pokoleń, umocnionej przez szacunek dla historii, na autentycznej więzi i zaufaniu między partyjnymi i bezpartyjnymi, między wierzącymi i niewierzącymi. W wychowaniu, tworzeniu tych postaw wielką rolę może odegrać w stosunku do licznych w Polsce wierzących inspiracja religijna, sformułowana w katolickiej nauce społecznej. Dlatego jest tak ważny rozwój współpracy między kościołem i państwem dla realizacji wspólnych celów narodowych.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselWaclawAuleytner">Bardzo istotny jest tu głos Prymasa Polski ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego. W wypowiedzi do wiernych 6 stycznia 1980 r. mówił on: „Bez wprowadzenia zasad moralności chrześcijańskiej, a więc obowiązkowości, sumienności i ładu współżycia do naszej codzienności życiowej, nie da się uleczyć porządku społecznego i ekonomicznego w naszej ojczyźnie i świecie”.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselWaclawAuleytner">Wyrażamy przekonanie, że Rząd pod nowym kierownictwem kontynuując politykę pogrudniową będzie te stosunki umacniał i rozwijał. Utwierdza nas w tym przekonaniu stwierdzenie zawarte w referacie programowym Biura Politycznego wygłoszonym przez I Sekretarza Komitetu Centralnego Edwarda Gierka: — „Wielkiej sprawie jedności narodu służy polityka wyznaniowa naszego państwa. Zapisana na kartach Konstytucji zasada wolności sumienia i wyznania jest z całą konsekwencją przestrzegana w praktyce. Sprzyjaliśmy i będziemy niezmiennie sprzyjać współdziałaniu kościoła z socjalistycznym państwem w umacnianiu rodziny, przeciwdziałaniu ujemnym zjawiskom moralnym, krzewieniu zrozumienia nadrzędności dobra publicznego w zespalaniu społeczeństwa w imię pomyślności Polski Ludowej”.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoka Izbo! W obecnej trudnej sytuacji międzynarodowej, grożącej zewsząd napięciami różnego typu, polska polityka zagraniczna spokojnie i konsekwentnie dąży wbrew wszelkim przeszkodom, do utrzymania pokoju i rozwoju odprężenia, szczególnie do utrzymania pokojowych stosunków w Europie. To między innymi polska aktywność międzynarodowa przyczyniła się do zorganizowania oraz przyjęcia Aktu Końcowego konferencji w Helsinkach. To Polska konsekwentnie rozwinęła, mimo trudności, coraz to lepsze stosunki bilateralne ze wszystkimi sygnatariuszami wyżej wymienionego Aktu Końcowego; to Polska wreszcie w obecnej trudnej sytuacji międzynarodowej niezmordowanie wychodzi z pokojowymi inicjatywami. Dlatego tak ważną sprawą i godną wszelkiego poparcia jest inicjatywa I Sekretarza Komitetu Centralnego Edwarda Gierka proponująca zwołanie do Warszawy konferencji w sprawie odprężenia i rozbrojenia militarnego i rozbrojenia w Europie. Jesteśmy przekonani, że Rząd pod nowym kierownictwem, jak tu już stwierdził obywatel Premier, z całą energią podejmie realizację tego niezmiernie ważnego projektu. Chciałbym też wyrazić przekonanie, że inicjatywa ta spotka się ze zrozumieniem i poparciem katolickich kół Polski i Europy, a szczególnie samego kościoła katolickiego. Chciałbym również wyrazić radość ze współbrzmienia polskich pokojowych inicjatyw z pokojową działalnością i pokojowymi propozycjami Papieża Polaka Jana Pawła II czy to na odcinku wychowania dla pokoju, czy — jak to wynika z licznych ostatnio oświadczeń Ojca Świętego — na odcinku konsekwentnego dążenia do odprężenia w Europie i na świecie. Myślę również, że liczne inicjatywy działania na rzecz pokoju polskich środowisk katolickich przyczynią się do rozwoju międzynarodowego dialogu szczególnie w Europie.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselWaclawAuleytner">Wysoka Izbo! U podstaw naszej obecności jako grupy katolików — posłów Koła — „Znak” w Sejmie, reprezentujących szeroki nurt opinii katolickiej w Polsce, jest — jak wiadomo — działanie na gruncie Frontu Jedności Narodu przy zachowaniu prawa do samodzielnego, własnego sądu i krytyki, działanie samodzielne, ale w łączności z hierarchią kościoła katolickiego w Polsce, oraz rozwijanie naszej aktywności w oparciu o prawo do samookreślenia ideowego naszych środowisk. Staramy się służyć pomyślnemu rozwojowi stosunków między państwem polskim a kościołem, między wierzącymi i niewierzącymi.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselWaclawAuleytner">Mając na uwadze te pryncypia naszego zaangażowania się w życie publiczne Polski Ludowej oraz wierząc, że Rząd pod nowym kierownictwem konsekwentnie i dynamicznie realizować będzie program rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, zarysowany na VIII Zjeździe, a dziś już stanowiący program Frontu Jedności Narodu, wyrażamy poparcie dla Rządu działającego pod nowym kierownictwem obywatela Premiera Babiucha.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Kazimierz Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselKazimierzMorawski">Obywatelu Marszałku! Wysoki Sejmie! Z głęboką uwagą i satysfakcją słuchaliśmy wszyscy — cały naród — referatu programowego I Sekretarza KC partii Edwarda Gierka oraz przebiegu obrad VIII Zjazdu PZPR. Treści, które padały z trybuny zjazdowej przeniknięte były tym wszystkim, czym żyje nasz naród na co dzień, tym co go cieszy i tym co go trapi. Podkreśliło to szczególnie mocno więzi partii z całym narodem oraz wolę rozwiązywania podstawowych problemów narodu i państwa w łączności z opinią społeczną najszerszych rzesz Polaków. I właśnie dlatego VIII Zjazd PZPR pogłębił proces zespalania wszystkich odłamów naszego społeczeństwa wokół polityki Polskiej Zjednoczonej Parttii Robotniczej. W tej skomplikowanej przecież sytuacji przedstawiony został program mobilizujący wszystkie siły narodu do zbiorowego wysiłku ku jego urzeczywistnianiu w warunkach znanych trudności. Kontynuując pogrudniową strategię rozwoju, podporządkowuje on całą politykę społeczno-gospodarczą nadrzędnemu celowi, jakim jest człowiek i jego wszechstronny rozwój, dobro rodziny polskiej.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselKazimierzMorawski">Pomyślne urzeczywistnianie zakreślonych celów wymaga — jak to zostało podkreślone w wystąpieniu obywatela Premiera — szczególnie podniesienia efektywności gospodarowania oraz harmonizacji naszej gospodarki. Wysiłkom tym będzie musiała towarzyszyć poprawa organizacji pracy i procesów zarządzania, wzrost dyscypliny i uporu w działaniu. Pełna skuteczność dążeń do wzrostu efektywności gospodarowania zależna jest w wielkim stopniu od rozmiarów społecznego zaangażowania w pracę dla kraju wszystkich obywateli, od stopnia świadomości i ogólnonarodowej jedności.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselKazimierzMorawski">Z tych wszystkich powodów opinia katolicka w Polsce z głębokim zadowoleniem przyjmuje słowa referatu programowego I Sekretarza KC PZPR na VIII Zjeździe: — „Sprzyjaliśmy i będziemy niezmiennie sprzyjać współdziałaniu kościoła z socjalistycznym państwem w umacnianiu rodziny, przeciwdziałaniu ujemnym zjawiskom moralnym, w krzewieniu zrozumienia nadrzędności dobra publicznego, w zespalaniu społeczeństwa w imię pomyślności Polski Ludowej. Wielkie osiągnięcia naszego narodu, cały dorobek Polski Ludowej są wspólnym dziełem wszystkich Polek i Polaków. Partia nasza zainteresowana jest w zwiększeniu udziału bezpartyjnych w życiu politycznym, w działalności społecznej i gospodarczej. Będziemy umacniać jedność wszystkich patriotów w służbie ojczyzny”.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselKazimierzMorawski">Te wskazania, jak również poświęcone tej sprawie słowa obywatela Premiera, przyjmujemy z zadowoleniem. Uważamy je bowiem za kontynuację dotychczasowej polityki państwa wobec kościoła, która w ostatnich latach przyniosła tak wielkie owoce w budowaniu jedności narodu, w coraz szerszym udziale, w coraz głębszym zaangażowaniu obywatelskim katolików polskich w pracy nad urzeczywistnianiem społeczno-gospodarczego rozwoju kraju. Pragnę wyrazić przekonanie, że na tym trwałym gruncie rozwijać się będą nadal pomyślnie stosunki między kościołem a państwem i wzajemne współdziałanie w imię ważnych ogólnonarodowych celów.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselKazimierzMorawski">Pragnę dać dziś z tej trybuny wyraz przekonaniu podzielanemu przez szerokie kręgi naszego społeczeństwa, że rozwijane od dziesięciu lat wielkie w swym wymiarze historycznym, szlachetne w swej humanistycznej treści dzieło budowy nowoczesnej, silnej i liczącej się w świecie Polski, tak dobitnie potwierdzone przez VIII Zjazd PZPR, związane jest nierozłącznie z osobą naszego przywódcy Edwarda Gierka, głównego twórcy polityki polskiej na arenie wewnętrznej i międzynarodowej w ostatniej dekadzie, polityki, którą kontynuować będziemy w latach następnych, bo zyskała ona sobie szerokie poparcie wszystkich Polaków. Widzimy w tej linii politycznej realizację dążeń i aspiracji całego naszego narodu. Widzimy najlepszą drogę dla stałego umacniania wszystkich czynników naszego narodowego bezpieczeństwa oraz aktywnej roli Polski na arenie międzynarodowej jako nieodzownego czynnika pokojowego ładu w Europie.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoki Sejmie! Nasze historyczne doświadczenia nakazują nam traktować prawo do pokoju jako nasze prawo i dobro najwyższe i niezbywalne, zobowiązują zarazem do ciągłego działania, by pokój utrwalać i zabezpieczać.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselKazimierzMorawski">Polska od 35 powojennych lat, opierając swe bezpieczeństwo na przyjaźni i sojuszu ze Związkiem Radzieckim, nieprzerwanie pragnie być czynnikiem stabilizacji w Europie i aktywnym czynnikiem odprężenia i współpracy. Dlatego tak ostro i zdecydowanie występujemy przeciwko planom zainstalowania nowych rakiet w krajach NATO. Dlatego tak mocno przeciwstawiamy się próbom narzucenia światu nie tylko nowej spirali zbrojeń, ale i nowej zimnej wojny. Wyrazem naszego polskiego zaangażowania w sprawy pokoju, rozbrojenia i uchronienia odprężenia jest propozycja przedstawiona przez Edwarda Gierka na Zjeździe partii, aby stolica Polski, Warszawa, stała się miastem obrad europejskiej konferencji w sprawie odprężenia i militarnego rozbrojenia. Propozycji tej towarzyszył apel do wszystkich państw Europy i świata, do wszystkich sił pokojowych o aktywne współdziałanie na rzecz zachowania i kontynuacji odprężenia, o uchronienie historycznego dorobku Konferencji Helsińskiej i dalszą realizacją jej Aktu Końcowego. Ta propozycja ze strony I Sekretarza i apel są głosem pokoju wszystkich Polaków, ich wezwaniem do społeczeństw świata o współpracę i współdziałanie międzynarodowe, wbrew tak aktywnym obecnie, złowrogim siłom zimnowojennym. Są także głosem polskich chrześcijan, dla których obrona pokoju jest najwyższym nakazem moralnym i religijnym. Mamy głęboką satysfakcję, że z tym naszym głosem współbrzmi jakże mocno głos Papieża Polaka.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselKazimierzMorawski">Wysoka Izbo! Wyrastający z dorobku polityki pogrudniowej i wskazań VIII Zjazdu program Rządu, przedstawiony dziś w wystąpieniu nowo wybranego Prezesa Rady Ministrów, spotyka się z naszym pełnym poparciem. Będziemy współdziałać w jego jak najlepszej realizacji. Niech mi wolno będzie w imieniu Koła Posłów Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego złożyć obywatelowi Premierowi Edwardowi Babiuchowi najlepsze życzenia owocnej pracy i wyników rządowego działania na miarę wytyczonych zadań i oczekiwań całego naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Wystąpienia przedstawicieli klubów i kół poselskich upoważniają mnie do stwierdzenia, że Sejm z aprobatą przyjmuje przedstawione przez obywatela Premiera zamierzone kierunki działalności Rządu.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Oklaski)</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#Marszalek">W związku z przedstawionymi przez Prezesa Rady Ministrów wnioskami w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów proponuję podjęcie na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej następujących uchwał:</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#Marszalek">Uchwała w sprawie odwołania obywatela Jana Szydlaka ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#Marszalek">Uchwała w sprawie powołania obywatela Kazimierza Barcikowskiego na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#Marszalek">Uchwała w sprawie powołania obywatela Ryszarda Karskiego na stanowisko Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem powyższej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, na podstawie art. 37 ust. 1 Konstytucji, odwołał obywatela Jana Szydlaka ze stanowiska wiceprezesa Rady Ministrów oraz powołał obywatela Kazimierza Barcikowskiego na stanowisko wiceprezesa Rady Ministrów, a także powołał obywatela Ryszarda Karskiego na stanowisko Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Projekt uchwały w sprawie zamknięcia sesji Sejmu (druk nr 145).</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#Marszalek">Konwent Seniorów przedstawia Wysokiemu Sejmowi propozycję zamknięcia ósmej sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#Marszalek">Czy w tej sprawie ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm przyjął proponowaną uchwałę.</u> + <u xml:id="u-20.24" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-20.25" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm powziął uchwałę w sprawie zamknięcia ósmej sesji Sejmu z dniem dzisiejszym.</u> + <u xml:id="u-20.26" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-20.27" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego 29 posiedzenia został sporządzony i znajduje się u mnie.</u> + <u xml:id="u-20.28" who="#Marszalek">Jeżeli do końca posiedzenia nikt nie zgłosi żadnego sprzeciwu, będę uważał, że Sejm protokół przyjmuje.</u> + <u xml:id="u-20.29" who="#Marszalek">Na tym kończymy 29 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-20.30" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-20.31" who="#komentarz">(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)</u> + <u xml:id="u-20.32" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> -- libgit2 0.22.2